llogaridhËnia dhe transparenca nË komunËn e obiliqit · 2 pëmbledhje ekzekutive rezultatet e...
TRANSCRIPT
LLOGARIDHËNIA DHE TRANSPARENCA NË KOMUNËN E OBILIQIT
1
PËRMBAJTJA
Pëmbledhje ekzekutive ............................................................................................................................... 2
Metodologjia ................................................................................................................................................ 3
Hyrje ............................................................................................................................................................. 4
Reforma në administratën publike dhe projekti Weber ........................................................................ 4
Interpretimi i rezultateve ............................................................................................................................ 6
a) Shërbimi Publik dhe Menaxhimi i Burimeve Njerëzore ............................................................... 6
b) Llogaridhënia ...................................................................................................................................... 9
Të gjetura të tjera ...................................................................................................................................... 12
a) Transporti publik .......................................................................................................................... 12
b) Shëndetësia .................................................................................................................................... 12
c) Transparenca ..................................................................................................................................... 12
Përfundime dhe Rekomandime .............................................................................................................. 13
2
Pëmbledhje ekzekutive
Rezultatet e hulumtimit në komunën e Obiliqit, i cili është kryer përmes anketimit të shërbyesve
civilë dhe fokus grupit me qytetarë dhe organizata lokale jo-qeveritare, sugjerojnë prirje pozitive sa
i përket efikasitetit të administratës publike të kësaj komune. Megjithë përceptimin e përgjithshëm
të opinionin publik mbi influencën politike në aspektin e rekrutimit të burimeve njerëzore; shumica
e shërbyesve civilë të kësaj komune janë deklaruar se rekrutimi, largimi apo degradimi i pozitës së
një punonjësi civil kryhen përmes procedurave që bazohen në meritokraci dhe korniza ligjore.
Gjithsesi, duhet gjithnjë të kihet parasysh se ndonëse anketimi ka qenë anonim, kjo është vetëm
njëra anë e medaljes.
Sipas të dhënave të nxjerra nga anketimi i shërbyesve civilë në komunën e Obiliqit, komuna mban
vlerësime të rregullta të strukturës së administratës dhe performancës së tij dhe i implementon
rekomandimet e dala. Nuk dihet nëse është pas vlerësimeve të strukturës dhe performancës së
administratës ndodhin ristrukturime të brendshme dhe as nëse pozitat e shërbyesve civilë në këtë
komunë përputhen me përgatitjen e tyre profesionale. Shqetësim ky i shpeshtë në administrat
publike në tërësi.
Ndërkaq, shqetësimet kryesore të ngritura nga qytetarët përgjatë fokus grupit kanë qenë kryesisht
rreth transportit publik dhe shëndetësisë. Për shkak të linjave jo të rregullta dhe mosfunksionimit
efektiv të inspektoriatit, transporti publik është pothuajse jo funksional. Kjo u lë hapësirë veprimi
taksive ilegale. Ndërkaq, qytetarët e Obiliqit nuk mund të marrin as shërbime shëndetësore
adekuate nëse u ndodh një sëmundje e papritur gjatë orëve të natës. Qendra mjekësore në Obiliq
ka mungesë të furnizime esenciale mjekësore dhe të kujdestarisë teknike farmaceutike pas orës 23.
Kjo ua pamundëson qytetarëve të Obiliqit të marrin shërbime mjekësore në raste urgjente apo të
furnizohen me medikamente të nevojshme, dhe u duhet të shkojnë t’i kërkojnë këto shërbime në
Prishtinë.
Në anën tjetër, sa i përket institucioneve dhe akterëve mbikëqyrës të pushtetit lokal, roli i Këshillit
të Shërbyesvë Civilë është vlerësuar si më i dobishmi, pasuar nga Avokati i Popullit, Gjykatat,
Mediet dhe Organizatat e Shoqërisë Civile.
3
Metodologjia
Për përgatitjen e monitorimit dhe nxjerrjen e të dhënave dhe përfundimeve të këtij raporti, kemi
përdorur metodat kuantitative dhe kualitative. Në pjesën e hulumtimit kuantitativ, ne kemi
mbledhur të dhëna përmes metodës së hulumtimit në tavolinë si dhe përmes asaj së anketës. Në
anën tjetër, për t’u përgjigjur pyetjeve “pse” dhe “si” ne jemi thelluar edhe në analizimin e shkaqeve
dhe për këtë, kemi përdorur metodën kualitative të hulumtimit.
Si pjesë e punës kërkimore është përdorur hulumtimi në tavolinë. Në njërën anë, janë mbledhur të
dhëna në lidhje me profilet e komunave, e në anën tjetër janë mbledhur dhe analizuar të dhëna që
kanë të bëjnë me performancën e komunave në dy objektivat që kanë qenë prioritet të procesit të
monitorimit. Pjesë e hulumtimit në tavolinë kanë qenë edhe të dhënat e buxheteve të komunave si
dhe alokimi i tyre në kategoritë e shpenzimeve kapitale dhe shpenzimeve për personelin në
krahasim me linja të tjera.
Në pjesën e hulumtimit kuantitativ një instrument krucial i hulumtimit ka qenë anketa me
punonjësit e komunës. Me datë 19.01.2018, kemi realizuar hulumtimin me anë të pyetsorit me 50
respondentë sipas metodës së rastësisë. Pyetsori është përgatitur duke marrë parasysh
metodologjinë e monitorimit të hartuar dhe dakorduar nga partnerët e Western Balkans Enabling
Project for Civil Society Monitoring of Public Administration Reform – WeBER. Mostra ka qenë
reprezentative. Marzha e gabimit për Komunën e Drenasit ka qenë 3.09% që është brenda kufijve
të lejuar të praktikës së hulumtimit kuantitativ.
Pas mbledhjes së të dhënave nga anketa, ato janë analizuar dhe të njëjtat i janë nënshtruar edhe një
analize ligjore dhe logjike përpara se të nxirreshin përfundime. Të dhënat janë paraqitur në mënyrë
grafike në mënyrë që të ishin sa më të kuptueshme për audiencën. Gjetjet kuantitative janë trajtuar
nën prizmin e gjetjeve nga pjesa e hulumtimit kualitativ, fokus grupit!
Në pjesën e hulumtimit kualitativ, është mbajtur nga një fokus grup me aktivist lokal të shoqërisë
civile, punonjës komune dhe qytetarë. Temat e fokus grupit janë përzgjedhur me kujdes dhe
moderatori është kujdesur që të mbajë strukturën e diskutimit të hapur dhe të pa ndikuar. Pas
përfundimit të fokus grupit, materiali audio është transkriptuar dhe është analizuar. Janë analizuar
motivet kryesore të diskutimit, citatet më të spikatura, idetë më të diskutuara përfshirë thellësinë
dhe pajtueshmërinë ose kundërshtimin e ideve etj.
Në fund, të dhënat kuantitative janë bashkuar me ato kualitative dhe janë paraqitur të dhënat nga
të dy pjesët e hulumtimit. Jemi kudesur që në procesin e paraqitjes së të dhënave, të respektojmë
standardet e përgjithshme të shkrimit akademik, gjithnjë duke marrë në konsideratë specifikat që
analizat e politikave publike kanë. Përfundimet dhe rekomandimet e nxjerra i janë nënshtruar një
analize të kontekstit dhe realitetit të sistemit politik dhe ekonomik ku është zhvilluar monitorimi.
4
Hyrje
Raporti “Llogaridhënia dhe transparenca në komunën e Obiliqit” pasqyron perceptimet e stafit
civil dhe shoqërisë civile rreth gjendjes së komunës së Obiliqit sa i përket llogaridhënies dhe
transparencës. Ky raport, në kuadër të projektit “Përmirësimi i llogaridhënies dhe transparencës së
institucioneve publike përmes një administrate lokale profesionale e të pa ndikuar politikisht”,
kishte për qëllim t’i identifikojë sfidat kryesore në funksionimin e administratës lokale në pjesën e
shërbimit publik dhe menaxhimit të burimeve njerëzore dhe të llogaridhënies. Ndërkohë, përmes
të gjeturave të hulumtimit të ndërmarrë, ky projekt synon ta shtrojë rrugën për zgjerimin e
reformave me qëllim të promovimit të meritokracisë në rekrutimin publik dhe të përmirësimit të
llogaridhënies e transparencës në funksionimin e administratës lokale.
Të gjeturat e ktij raporti u arritën përmes anketimit të stafit civil në komunën e Obiliqit, ku
punonjësit iu nënshkruan pyetësorëve dy pjesësh. Në pjesën e parë, punonjësve të komunës së
Obiliqit iu kërkua ta vlerësonin performancën e komunës sa i përket shërbimit publik dhe
menaxhimit të burimeve njerëzore për t’i identifikuar kështu se ku qëndron komuna, sipas tyre, në
çështjet e shtruara. Në pjesën e parë, të anketuarit vlerësuan performancën e komunës në rastin e
rekrutimit dhe procedurave për largim nga puna; avancimeve, shtesat dhe kompensimet, etj.
Ndërkaq, në pjesën e dytë të pyetësorit, e cila i ngërtheu çështjet e llogaridhënies së komunës së
Obiliqit, të anketuarve iu kërkua ta vlerësojnë performancën e komunës sa i përket llogaridhënies
ndaj taksapaguesve dhe se si i vlerësonin ata akterët tjerë të shoqërisë si shoqërinë civile dhe mediet,
në rolin e tyre mbikëqyrës së administratës publike.
Të gjeturave të këtij raporti i ndihmoi po ashtu edhe fokus grupi i mbajtur me akterë të shoqërisë
civile që veprojnë në Obiliq si dhe punonjësit e kësaj komune. Përmes një diskutimi të hapur, të
pranishmit patën mundësinë të diskutojnë rreth performancës së administratës publike në Obiliq
ku u ndeshen të dy versionet; ai i marrësit të shërbimeve publike dhe ai i ofruesit. Kjo na mundësoi
që t’i vlerësojmë pikat e përbashkëta të shqetësimit të të dyja palëve dhe të marrim rekomandimet
etyre.
Në fund, përmes hulumtimit të opinionit të stafit civil të komunës së Obiliqit dhe shoqërisë civile
të kësaj komune, arritëm të dalim në disa rekomandime të cilat, shpresojmë, do t’i ndihmojnë
zgjerimit të reformave drejt promovimit të meritokracisë në rekrutimin publik dhe të përmirësimit
të llogaridhënies e transparencës në funksionimin e administratës lokale duke promovuar një
qeverisje lokale që respekton të drejtën për qasje në informata publike dhe që respekton
transparencën si vlerëë të qeverisjes së mirë.
Reforma në administratën publike dhe projekti Weber
Në raportin e Komisionit Evropian për Kosovën të publikuar në nëntor të vitit 2016, në pjesën e reformës në administratë publike theksohen dy probleme kryesore në funksionimin e administratës publike: e para ka të bëjë me politizimin e administratës publike dhe emërimet bazuar në
5
përkatësinë partiake dhe jo meritokracinë, dhe e dyta ka të bëjë me mungesën e transparencës dhe llogaridhënies.
“Politizimi i vazhdueshëm i administratës publike, mbetet një shqetësim serioz. Organizimi i administratës shtetërore është i fragmentuar dhe nuk siguron linja efektive të llogaridhënies, dhe shkelja e përgjegjësive të agjencive shtetërore ka nevojë të adresohet” – thuhet në këtë raport. Në fakt, problemi i rekrutimit të administratës bazuar në prapavijën partiake e jo në meritokraci ka qenë një nga çështjet më së shumti të diskutuara në dy vitet e fundit.
Në vitin 2016 një numër i madh i zyrtarëve të lartë të emëruar në agjenci të pavarura dhe në ndërmarrje publike u emëruan në një proces skajshmërisht të kontestuar. Madje, organizata të shoqërisë civile, përmes reagimeve publike denoncuan edhe shkelje serioze ligjore nga ana e autoriteteve shtetërore me rastin e këtyre emërimeve. Në anën tjetër, numri i madh i të emëruarve bazuar në përkatësinë partiake ka ndikuar edhe në performancën dhe llogaridhënien e tyre.
Edhe pse Ligji Nr. 03/L-215 për Qasje në Dokumenta Publike është në fuqi, transparenca dhe
llogaridhënja e komunave mbetet e sfiduar. Ueb sajtet e një pjese të madhe të komunave mbeten
të pa përditësuara dhe numri i informatave të publikuara është i mangët. Roli mbikëqyrës i
asambleve komunale nuk ka shënuar progresin e duhur dhe llogaridhënia nuk përbën normë. Në
projektin tonë, ne kemi paraparë punë monitoruese dhe hulutmuese të reformës së administratës
publike në nivelin lokal duke theksuar parimin e Shërbimit Publik dhe Menaxhimit të Burimeve
Njerëzore dhe atë të Llogaridhënjes. Konsiderojmë që puna në këto dy parime do të ndihmojë në
identifikimin dhe shtytjen përpara të reformave edhe nën dritën e implementimit të Strategjisë për
Modernizimin e Administratës Publike 2015-2020, hartuar nga Qeveria e Kosovës në fund të vitit
2015.
Përndryshe, ky projekt është në kuadër të platformës rajonale ËeBER, Ëestern Balkans Enabling
Projects for Civil Society Monitoring of Public Administration Reform – ËeBER, e cila është
krijuar për t’i mbështetur organizatat e shoqërisë civile për ta monitoruar reformën e administratës
publike dhe për ta lehtësuar zhvillimin e qëndrueshëm rajonal përmes platformave të komunikimit,
dialogut politik dhe raportimit kualitativ të mediave. Ky rrjet konsultativ i organizatave të shoqërisë
civile synon fuqizimin e shoqërisë civile dhe lehtësimin e procesit të reformës në administratë
publike për vendet e Ballkanit Perëndimor. Platforma ËeBER synon të krijojë mjete dhe
instrumente praktike për konsultime dhe monitorim të strukturës, performancës dhe reformës së
administratës publike.
6
Interpretimi i rezultateve
a) Shërbimi Publik dhe Menaxhimi i Burimeve Njerëzore
Në pjesën e parë të pyetësorit “Shërbimi Publik dhe Menaxhimi i Burimeve Njerëzore” u
mblodhën të dhëna rreth komunës së Obiliqit sa i përket performancës, rekrutimit, sistemit të
pagave dhe kompensimeve të stafit civil në administratën e
komunës.
Shumica e respondentët e
administratës publike në
Drenas janë pajtuar me
pohimin se komuna
përpilon rregullist raporte
për performancën e
shërbimit civil. 72% të
respondentëve e kanë
vlerësuar këtë pohim si të
vërtetë, ndërkaq vetëm
14% e tyre nuk janë
patuar. Ndërkaq, sa i
përket asaj se a janë online
këto raporte dhe se a promovohen në rrjete sociale apo
përmes kanaleve tjera; 47% e respondentëve kanë thënë se
këto raporte janë online dhe promovohen. Përderisa 28% janë pajtuar deri diku me këtë pohim,
ndërkaq 25% nuk janë pajtuar.
3%
11%
14%
58%
14%
Nuk PajtohemAspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohemplotësisht
Komuna përpilon rregullisht raporte për performancën e
shërbimit civil
3%
22%
28%
28%
19%
Nuk PajtohemAspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Këto raporte janë online dhe promovohen në rrjete sociale ose përmes kanaleve të tjera (komunikata për media etj)
7
Sipas 60% e respondentëve të anketuar vlerësojnë se
në të dhënat publike është e qartë ndarja në mës të
shërbyesve civilë profesionalë, punonjësve dhe atyre
me kontratë mbi vepër. Përderisa 20% e tyre janë
pajtuar deri diku me këtë pohim, 20% e
respondentëve të tjerë nuk janë pajtuar me këtë.
Në anën tjetër, sa i përket rekrutimit dhe menaxhimit të burimeve njerëzore në administratën
publikë të komunës së Obiliqit, rezultatet kanë qenë kryesisht vlerësime pozitive. Ndonëse
vazhdimisht ekziston përceptimi negativ se ekziston rekrutimi bëhet jo
në baza të meritokracisë, por në bazë të përkatësisë partiake e bindjeve
politike; që të dyja hulumtimet e kryera në komunën e Drenasit dhe
Obiliqit kanë sugjeruar prirje tjera.
Sipas rreth 46% të respondentëve, rekrutimi publik në komunën e
Obiliqit bëhet vetëm në bazë të meritës dhe me konkurs të barabartë.
Përderisa rreth 38% të tyre janë pajtuar deri diku me këtë pohim, vetëm
rreth 11% të tyre nuk janë pajtuar se parimi i meritokracisë zbatohet në
rekrutimin e burimeve njerëzore në këtë komunë. Këto rezultate,
ndonëse me disa zhvendosje në numra, përforcohen nga përgjigjet e
respondentëve në pohimin vijues në atë se konkurset dhe procedurat
sigurojnë që kanditati më i mirë fiton vendin e punës. Sipas 36% të
respondentëve, konkurset dhe procedurat për rekrutimin e burimeve
njerëzore në komunën e Obiliqit janë të atilla që e zbatojnë parimin e
meritokracisë. Me këtë pohim, ngjashëm si në pyetjen paraprake, janë
pajtuar deri diku rreth 38% të respondentëve. Ndërkaq, shihet një
zhvendosje të vogël në numrin e respondentëve që nuk pajtohen me
këtë pohim. Përderisa vetëm 13% të respondentëve e kishin
kundërshtuar pohimin paraprak; këtu ate e kundërshtojnë rreth 25% e
tyre.
Megjithëse procedurat për largim nga puna apo degradim të pozitës janë
të përcaktuara ligjërisht, ka pasur raste kur procedurat jo gjithnjë janë
respektuar dhe janë influencuar nga ndërhyrjet politike, sidomos pas ndërrimit të qeverisjes lokale.
3%
17%
20%
49%
11%
Nuk Pajtohem Aspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Në të dhënat publike qartësisht bëhet ndarja në mes të
shërbyesve civil profesional, punonjësve të zakonshëm dhe atyre me kontratë mbi vepër
5.56%
8.33%
38.89%
30.56%
16.67%
Nuk PajtohemAspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Rekrutimi publik bëhet vetëm në bazë të meritës
dhe me konkurs të barabartë
8.33%
16.67%
38.89%
25.00%
11.11%
Nuk PajtohemAspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Konkurset dhe procedurat sigurojnë që kandidati
më i mirë fiton vendin e punës
8.82%
5.88%
29.41%
41.18%
14.71%
Nuk Pajtohem Aspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Procedurat për largim nga puna nuk lejojnë largim
ose degradim për arsye të influencës politike
8
Andaj, kjo çështje është shumë me rëndësi në
reformën e administratës publike. Por, ngjashëm si
edhe shërbyesit civilë të Drenasit, edhe ata të
komunës së Obiliqit kanë sugjeruar se këto
procedura në fakt kryhen vetëm sipas kornizës
ligjore dhe jo bazuar në influenca politike. Ky
përfundim ka rezultuar si rrjedhojë e vlerësimeve të
ngjashme të dy pyetjeve të formuluara ndryshe, por
esencialisht të njëjta.
Sipas 55% të respodentëve procedurat për largim
nga puna nuk lejojnë largim ose degradim për arsye
të influencës politike. Rreth 29% e tyre janë pajtuar deri diku me këtë pohim, ndërkaq vetëm 14%
nuk e kanë përkrahur këtë pohim. Ngjashëm edhe në vlerësimin vijues, vetëm 11% e
respondentëve nuk janë pajtuar se procedurat për largim
nga puna dhe ulje të pozitës janë qartësisht të përcaktuara
dhe nuk lejojnë ndërhyrje politike. Por, rreth 69%
pajtohen me këtë pohim, ndërkaq rreth 19% janë pajtuar
deri diku. Megjithëse shihen zhvendosje të vogla sa i
përket rezultateve, kryesisht mund të thuhet se shërbyesit
civilë të komunës së Drenasit nuk mendojnë se ka
influencë politike në largimin apo degradimin e pozitës
së një shërbyesi civil.
Ndërkaq, sipas 43% të respodentëve avancimet në punë
bëhen për ta shpërblyer performancën e punës dhe jo për
të favorizuar individë në bazë të preferencave politike
dhe personale. Përderisa rreth 29% të respondentëve
janë pajtuar deri diku me këtë pohim, 28% nuk e kanë përkrahur këtë pohim.
Sistemi i shërbyesve civilë mundëson që të merret paga
e njëjtë për punën e njëjtë. Megjithëse Ligji për Paga të
Nënpunësve Civilë është në fuqi që nga viti 2010, ai nuk
është krejt i zbatueshëm.
5.56%
5.56%
19.44%
44.44%
25.00%
Nuk PajtohemAspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Procedurat për largim nga puna dhe ulje të pozitës janë qartësisht të përcaktuara dhe nuk lejojnë ndërhyrje politike
5.56%
8.33%
13.89%
30.56%
41.67%
Nuk Pajtohem Aspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Sistemi i pagave të shërbyesve civil është i qartë dhe lehtësisht i
kuptueshëm
8.57%
20.00%
28.57%
34.29%
8.57%
Nuk Pajtohem…
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Avancimet në punë bëhen për të shpërblyer
performancën e punës dhe jo për të favorizuar individë
politikisht dhe personalisht
9
Sipas rreth 72% të respondentëve sistemi i pagave të shërbyesve civilë, është i qartë dhe lehtësisht
i kuptueshëm. Përderisa rreth 22% të respondentëve janë pajtuar deri diku me këtë pohim, vetëm
14% e tyre nuk janë pajtuar. Megjithatë, dukshëm më pak kanë vlerësuar se sistemi i pagave
parashikon pagesa minimale të qarta dhe kompensim për punë shtesë. Rreth 50% të respondentëve
e kanë vlerësuar si të vërtetë këtë pohim, 22% janë pajtuar deri diku, ndërkaq rreth 28% e
respondentëve nuk janë pajtuar.
Megjithatë, kur respondentëve iu kërkua ta vlerësojnë çështjen e njëjtë në pohimin vijues, vetëm
të formuluar pak më ndryshe; rezultatet janë zhvendosur deri diku. Ndonëse rreth 50% ishin
pajtuar me pohimin paraprak, kjo përqindje ra në 42% në atë se pagesat shtesë dhe kompensimet
shtesë janë të rregulluara me ligj dhe nuk e tejkalojnë një përqindje të caktuar të pagës bazë. Rreth
33% u pajtuan deri diku me këtë pohim, ndërkaq rreth
25% e tyre nuk u pajtuan me këtë pohim.
Ndërkaq, në atë se a është sistemi i pagave online, rreth
41% të respondentëve kanë deklaruar se ky sistem i
pagave nuk është online. ndërkaq rreth 37% e tyre kanë
deklaruar se ky sistem i pagave është i qasshëm online.
b) Llogaridhënia
Parimi i llogaridhënies së institucioneve publike ndaj
taksapaguesve përbën një ndër komponentët kyçë të
qeverisjes demokratike. Për t’u përmbushur ky parim,
është shumë i rëndësishëm edhe roli i akterëve të tjerë
shoqërorë që shërbejnë si roje të interesit publik.
Andaj, për këtë qëllim respondentëve të pyetësorit u
kërkua ta vlerësojnë edhe rolin dhe aktivitetin e
medieve, organizatave jo qeveritare, Avokatit të
Popullit, në atë se sa i ndihmojnë përmirësimit të
efikasitetit të administratës publike.
16.67%
11.11%
22.22%
38.89%
11.11%
Nuk Pajtohem Aspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Sistemi i pagave të shërbyesve civil parashikon pagesa minimale të qarta dhe
kompensim për punë shtesë (pas orarit, vikendeve etj)
8.33%
16.67%
33.33%
22.22%
19.44%
Nuk Pajtohem Aspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Pagesat shtesë dhe kompensimet shtesë janë të
rregulluara me ligj dhe nuk e tejkalojnë një përqindje të
caktuar të rrogës bazë
6.25%
34.38%
21.88%
28.13%
9.38%
Nuk Pajtohem Aspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Sistemi i detajuar i pagave për shërbyesit civil është i qasshëm
online
10
Sipas shërbyesve civilë të komunës së Obiliqit, edhe kjo
komunë qëndron mirë në vlerësimin e rregulltë të strukturës
së administratës dhe performancës së saj. Rreth 61% të
respondentëve kanë deklaruar se në shërbimin civil mbahen
vlerësime të rregullta të administratës dhe performancës së
saj. Përderisa 30% janë pajtuar deri diku me këtë pohim,
vetëm 8% e tyre nuk janë pajtuar.
Po ashtu,
vlerësimet kanë
qenë pozitive në
atë se a
implementohen
rekomandimet që
dalin nga këto
vlerësime.
Përderisa rreth 51% e tyre kanë deklaruar se këto
rekomandime
integrohen dhe implementohen; 34% e respondentëve janë
pajtuar deri diku se kjo ndodh. Ndërkaq, vetëm 14% e të
anketuarve e kanë kundërshtuar këtë pohim.
Sa i përket institucioneve të tjera që e mbikëqyrin punën e
administratës publike; ai i Këshillit Mbikëqyrës të Shërbimit
Civil dhe Avokati i Popullit janë vlerësuar si më të
rëndësishmet, pasuar nga gjykatat, organizatat jo qeveritare
dhe mediet.
Sa i përket medieve si mbikëqyrëse të institucioneve, punonjësit civilë në komunën e Obiliqit e
kanë vlerësuar si të rëndësishëm këtë komponent. Rreth 57% e respondentëve kanë deklaruar se
mediat janë aktorë relevantë të mbikëqyrjes së institucioneve publike. Përderisa 34% janë pajtuar
deri diku me këtë pohim, vetëm 8% e respondentëve nuk e kanë përkrahur këtë pohim.
2.78%
5.56%
30.56%
47.22%
13.89%
Nuk Pajtohem Aspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Në shërbimin civil, mbahen vlerësime të rregullta të
strukturës së administratës dhe performancës së saj
5.71%
8.57%
34.29%
48.57%
2.86%
Nuk Pajtohem Aspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Rekomandimet nga këto vlerësime implementohen
5.71%
2.86%
34.29%
42.86%
14.29%
Nuk Pajtohem Aspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Mediat janë aktor relevantë të mbikëqyrjes së
institucioneve publike
5.56%
2.78%
25.00%
50.00%
16.67%
Nuk Pajtohem Aspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Mediat na ndihmojnë në përmirësimin e administratës
publike
11
Po ashtu, rreth 67% të respondentëve e kanë
përkrahur pohimin se mediet ndihmojnë në
përmirësimin e administratës publike.
Përderisa 25% janë pajtuar deri diku me këtë
pohim, vetëm rreth 8% e kanë kundërshtuar
atë.
Në këtë pikë, duhet të kihet parasysh se
mediat janë shumë pak të fokusuara në
mbulimin e ngjarjeve nga komunat e vogla të
Kosovës. Shumica nga to nuk as edhe një
korrespondent jashtë Prishtinës. E vetmja herë kur këto komuna marrin vëmendjen e medieve
është kur ndodh një ngjarje që nuk mund të kalojë pa u mbuluar. Sipas konkludimeve të tryezës së
organizuar nga INDEP1 në dhjetor të vitit 2017, në të cilën u diskutua rreth Transparencës së
komunave; panelistët shprehën shqetësime se si komunat e Kosovës nuk monitorohen në baza
ditore apo javore nga mediet, por vetëm në raste të jashtëzakonshme. Për këtë arsye, burim i vetëm
informimi për këto komuna mbesin Zyret e Informimit me kufizime të skajshme në buxhet dhe
personel. Duke qenë se Zyret e Informimit në këto komuna e luajnë më shumë rolin e Zyrës për
Marrëdhënie me Publikun që i krijojnë një imazh të mirë punës së komunës; është më se e
nevojshme që mediet t’i mbajnë nën vëzhgim komunat për ta rritur efikasitetin e administratës
publike.
Po ashtu, edhe organizatat e shoqërisë civile janë vlerësuar si shumë të dobishme në mbikëqyrjen
e administratës publike nga rreth 75% të respondentëve. Përderisa 15% janë pajtuar deri diku me
këtë pohim, vetëm 9% e tyre e kanë kundërshtuar këtë pohim. Edhe në këtë pikë duhet përmendur
se organizatat joqeveritare lokale janë të vogla në numër dhe vuajnë nga mungesa e donacioneve
çka ua vështirëson aktivitetin e tyre.
Në këtë kuptim, respondentët e kanë vlerësuar më së shumti Këshillin Mbikëqyrës të Shërbimit
Civil në mbikëqyrjen e punës së administratës publike. Rreth 85% të respondentëve e kanë
konsideruar këtë Këshill si më të rëndësishmin në mbikëqyrjen e administratës publike. Ngjashëm,
me dallime të vogëla në vlerësim, janë vlerësuar si të dobishme edhe gjykatat dhe Avokati i Popullit.
1 Transparenca në qeverisjen lokale e dobishme për qytetarët dhe vetë komunat. http://indep.info/sq/transparenca-ne-qeverisjen-lokale-e-dobishme-per-qytetaret-dhe-vete-komunat/
3.03%
6.06%
15.15%
48.48%
27.27%
Nuk Pajtohem Aspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deri diku
Pajtohem
Pajtohem plotësisht
Organizatat e shoqërisë civile janë të dobishëm në mbikëqyrjen e
administratës publike
12
Të gjetura të tjera
a) Transporti publik
Në komunën e Obiliqit transporti publik është jo funksional. Linjat janë të parregullta dhe
ekzistojnë konflikte të brendshme mes kompanive që operojnë. Qytetarët e kësaj komunë janë
shprehur skajshmërisht të pakënaqur me këtë shërbim. Atyre u duhet të presin një kohë të gjatë
para se një autobus të kalojë dhe t’i dërgojë në Prishtinë. Për këtë shkak, fenomeni i taksive ilegale
është shumë i shpeshtë në Obiliq. Taksitë ilegale e shfrytëzojnë mosfunksionalitetin e transportit
publik dhe ua ofrojnë qytetarëve këtë shërbim. Fajtorë potencialë për këtë dukuri rezulton të jenë
mungesa e inspektoriatit që do ta inspektonte transportin publik dhe mosefikasiteti i gjobave.
Megjithatë, pushteti lokal mund të bëjë pak në këtë çështje për shkak të mungesës së
kompetencave.
b) Shëndetësia
Qendra mjekësore familjare në komunën e Obiliqit ka mungesë të furnizimeve mjekësore, çka e
vështirëson dukshëm ofrimin e shërbimeve për pacientët e kësaj komune. Pacientëve të kësaj
qendre u duhet shpesh të shkojnë në Prishtinë për t’i blerë medikamentet që u duhen. Gjendja
bëhet edhe më e vështirë kur barnatorja e brendshme e spitalit mbyllet në ora 23:00 dhe në rast të
ndonjë urgjence, qytetarëve u duhet të shkojnë diku tjetër për t’i blerë ato që u duhen. Andaj,
nevoja për një teknik kujdestar që do të rrinte në këtë barnatore
edhe gjatë natës, është parë të jetë shumë e nevojshme.
c) Transparenca
Pjesëmarrja në dëgjime publike
është rritur dukshëm në
komunën e Obiliqit.
Përderisa më herët mezi
shkonin dy-tre qytetarë në
takime, tash ata vullnetarisht
marrin pjesë në to. Për këto dëgjime publike, qytetarët
njoftohen përmes afisheve, njoftimeve në ëebsite-n e komunës
dhe në rrjete sociale. Qytetarëve të Obiliqit u është lehtësuar komunikimi me administratën publike
qoftë në rast të ankesave apo kërkesave, për shkak të ofrimit online të numrave kontaktues apo
informatave tjera. Këto informata kanë qenë krejtësisht abstente më parë.
5.88%
2.94%
5.88%
55.88%
29.41%
Nuk PajtohemAspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deridiku
Pajtohem
Pajtohemplotësisht
Këshilli Mbikëqyrës i Shërbimit Civil është i
dobishëm në mbikëqyrjen e
administratës publike
6.06%
3.03%
9.09%
36.36%
45.45%
Nuk PajtohemAspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deridiku
Pajtohem
Pajtohemplotësisht
Avokati i popullit është aktor i dobishëm në
mbikëqyrjen e punës së administratës publike
3.13%
6.25%
12.50%
43.75%
34.38%
Nuk PajtohemAspak
Nuk Pajtohem
Pajtohem deridiku
Pajtohem
Pajtohemplotësisht
Gjykatat janë të dobishme në
mbikëqyrjen e punës së administratës
publike
13
Përfundime dhe Rekomandime
Obiliqi është ndër komunat më specifike të Kosovës. Fakti që një pjesë e madhe e territorit të saj
nuk administrohet nga Komuna për shkak të interesit kombëtar për prodhim të energjisë elektrike.
Për këtë, komuna përballet me një numër të madh të ankesave kryesisht në pjesën e shërbimit
publik. Në anën tjetër, duke qenë një komunë në afërsi të kryeqytetit, një numër i madh të
shërbimeve qytetarët e kësaj komune e kryejnë në Prishtinë.
Monitorimi i objektivave të Shërbimit Publik dhe Menaxhimit të Burimeve Njerëzore dhe
Llogaridhënjes në komunën e Obiliqit nxorri të dhëna interesante. Në pjesën e monitorimit të
Shërbimeve Publike, të anketuarit u shprehën se si shërbyes civil ata pajtohen se ekzistojnë
mekanizma të mjaftueshëm për të siguruar se emërimi, avancimi dhe eventualisht degradimi në
punë të mos jetë i ndikuar politikisht. Megjithatë, nevojitet më shumë transparencë dhe informim
i qytetarëve në lidhje me performancën e shërbimit publik. Komuna duhet të ndërmarrë masa që
të publikohen raportet e performancës së shërbyesve civil, në qoftë se jo individualisht atëherë së
paku i funksionimit të administratës në tërësi.
Një sistem i brendshëm i menaxhimit të hollsishëm të burimeve njerëzore mungon! Ky sistem do
të ofronte jo vetëm një organogram të pozitave dhe personave brenda, por edhe një organogram
të aftësive dhe njohurive të stafit. Rekomandohet që në një të ardhme të afërt, komuna në
bashkëpunim me mekanizma të tjerë të bëjë një skanim të gjendjes aktuale dhe të bëjë publike
kualifikimet e secilit punëtor përfshirë trajnimet e përfunduara, nevojën për trajnime të reja dhe
përshkrimin e përgjegjësive. Edhe pse zhvillohet një proces i vlerësimeve të rregullta, ky është
formal dhe nuk ekziston një sistem i ofrimit të incentivave për performancë dhe llogaridhënjes.
Në pjesën e realizimit të ofrimit të shërbimeve publike, komuna duhet të bëjë më tepër në
përmirësimin e trafikut urban në qytet, rregullësinë e tij dhe të sigurohet që rregulloret e itinerareve
të respektohen. Në të njëjtën kohë, ishte përfundim dhe rekomandim i të gjithë diskutuesve në
fokus grup që komuna duhet të koordinoj përpjekjet me nivelin qëndror në mënyrë që transporti
publik të mos shkaktoj kaos dhe probleme në qytet por të jetë më mirë i organizuar.
Edhe sa i takon shëndetësisë, pjesëmarrësit ishin të mendimit që ka nevojë për reforma të mëdha
në menaxhim. Përveç mungesës së barnave dhe rasteve kur ato nuk mund të merren nga depoja e
spitalit për shkak të procedurave burokratike, Obiliqit i mungon kujdestaria në barnatore. Asnjë
barnatore e qytetit nuk punon 24 orë. Kjo u shkakton humbje të mëdha banorëve të komunës të
cilëve nganjëherë u duhet që për ndonjë medikament të thjeshtë të udhëtojnë në Prishtinë.
Komuna duhet të vë obligimin e shërbimit 24 orë për së paku një barnatore në natë.
Në përgjithësi, monitorimi i komunës së Obiliqit gjeti se me më shumë koordinim dhe dialog mund
të ketë progres në fushën e llogaridhënjes dhe menaxhimit të burimeve njerëzore. Respondentët
dhe pjesëmarrësit në fokus grup jo gjithmonë kishin njohuritë dhe vetëdijen e plotë mbi rëndësinë
e këtyre komponentëve për ofrimin e shërbimeve më të mira publike dhe qeverisjes kualitative në
përgjithësi. Më shumë ngritje e vetëdijes dhe më shumë koordinim ndër-institucional është i
nevojshëm për ta bërë ndryshimin pozitiv të dukshëm dhe përmbajtësor.