Metsims  Sustainability  Consulting  

Karbon  ve  Enerji  Yönetimi,  Kurumsal  ve  Ürün  Karbon  Ayak  izi,  Yaşam  Döngüsü  Değerlendirmesi  (LCA),  Eko-­‐tasarım,  Çevresel  Ürün  Beyanları  

(EPD),  EU  Ecolabel,  Blue  Angel  ve  White  Swan  Yeşil  Etiketleri,  CDP  Raporu,  GRI  Raporu,  Sürdürebilirlik  İndikatörleri,  Temiz  ve  Yalın  Üretim,  Kaynak  

Verimliliği,  Düşük  Karbon  Teknolojileri,  AB  Proje  Danışmanlığı  ve  Yönetimi  

Sürdürebilirlik  Serisi  |  Sayı:  7  |Mart  2013  

 Yasemin  Tatar  

Life  Cycle  Assessment  (LCA)  and  Carbon  Footprint  Consultant  

 

                                                                       

Sürdürülebilirlik   kavramının   önem   kazanması   ile   firmalar   finansal   ve  sosyal   performanslarının   yanında   çevresel   performanslarını   da  arttırmaya  yönelik  stratejilere  yönelmektedir.  

1

Günümüzde   tüketicilerin   çevreye   olan   bilinçleri  artmakta,   çevreye   dost   ürünlere   olan   talepler  çoğalmaktadır.   Bunun   yanı   sıra;   birçok   ulusal,  uluslararası   çevresel   standart   ve   politikalar  geliştirilmekte;   sürdürülebilir   üretim   şemsiyesi   altında  birçok   çalışma   yapılmaktadır.   Örneğin,   bugün  Fransa’nın  bazı  süpermarketlerinin  raflarında  ürünlerin  çevreye   olan   etkilerini   ambalajların   üzerinde   veya  yaptığınız   alışverişin   ne   kadar   karbon   salınımına   (CO2  eq.)   neden   olduğunu   fişler   üzerinde   görebilmek  mümkündür.   Böylece   alışveriş   sırasında   tüketiciler  talep   ettikleri   ürünlerin   çevreye   olan   etkisini   anından  görebilme  fırsatına  sahip  olabiliyorlar.    

Sürdürülebilirlik  kavramının  önem  kazanması,   firmaları  finansal   ve   sosyal   performanslarının   yanında   çevresel  performanslarını   da   arttırmaya   yönelik   stratejilere  yöneltmektedir.   Firmalar   sürdürülebilir   üretim   adı  altında   yapılacak   çalışmalarında   ürün,   proses   veya  hizmetlerinin   çevresel   etkilerini   değerlendirip,   hot  spotlarının   nereden   geldiğini   tespit   ederek   enerji   ve  kaynak   verimliliği   altyapısını   kurmalıdırlar.   Böylelikle  sağlanacak   kaynak   ve   enerji   verimliliği   kendilerine   kâr  

2

olarak   geri   dönecektir.   Bu   anlamda,   firmalar   için  sürdürülebilir   üretim   ve   düşük   karbon   ekonomisine  hazırlık  altyapısı  “Yaşam  Döngüsü  Değerlendirmesi  (Life  Cycle  Assessment)”  çalışmaları  ile  oluşturulabilir.    

Yaşam  Döngüsü  Değerlendirmesi  (LCA)  bir  ürün,  proses  veya   bir   hizmetin   tüm   çevresel   boyutlarını  hammaddelerin  elde  edilmesinden  başlayarak  kullanım  sonrası  atıkların  bertarafına  (beşikten  mezara)  kadar  ki  tüm   aşamaları   kapsamlı   ve   bütünsel   bir   şekilde  değerlendiren   bir   yöntemdir.   SETAC   (Society   of  Environmental   Toxicology   and   Chemistry   –   Çevre  Toksikoloji   ve   Kimya   Örgütü)   tarafından   başlatılan   bir  yaklaşım   olan   LCA;     ürün,   proses   ya   da   hizmetin   tüm  yaşam   döngüsünü   ve   bu   döngüde   yer   alan   tüm  aşamaların   arasındaki   ilişkileri   irdeler.   ISO   14040  standardı  LCA’nin  prensipleri  ve  çerçevesini;  ISO  14044  standardı  ise  LCA’nin  gerekleri  ve  ana  hatlarını  belirler.  

 

 

             

LCA,  90’lı  yılların  başından  itibaren  sürdürülebilirlik  çalışmalarıyla  beraber  popüler  ve  yaygın  hale  gelen  uygulamadır.  LCA  yaklaşımı  ile  “beşikten  mezara”  kadar  ki  bütün  zincirlerin  iklim  değişikliği,  stratosferik   ozon   tabakasında   incelme,   enerji   tüketimi,   ötrifikasyon,   asidifikasyon   gibi   çevresel  etkileri  hesaplanabilmektedir.  

Bir  LCA  çalışması  başlıca  dört  aşamada  gerçekleştirilir.  Bunlar:  

• Amaç  ve  Kapsamın  Belirlenmesi:    Bu,  LCA’in  ilk  aşaması  olup  çalışmanın  amacı,  kapsamı,  fonksiyonel  birim,  sistem  sınırları  belirlenir.  

• Envanter   analizi:   Belirlenen   sistem   sınırları   içinde   gerekli   olan   enerji,   su,   hammadde  kullanımı  ve  bunlara  bağlı  oluşan  çevresel  emisyonlar  gibi  bütün  veriler  envanter  analizi  sürecinde  toplanır  ve  organize  edilir.  

• Etki  Değerlendirmesi:  Olası  çevresel  salımların  çevre  ve  insan  sağlığı  üzerindeki  etkisi  bu  safhada   değerlendirilir.   Bu   süreçte   etki   kategorileri   tanımlanıp   analiz   sonuçlarını  sınıflandırma,   karakterizasyon,   normalizasyon,   gruplandırma,   ağırlıklandırma   konularına  değinilir.  

• Yorumlama:  Envanter  analizi  ve  etki  değerlendirmesi  aşamalarından  elde  edilen  sonuçlar  kontrol   edilir   ve   yorumlanır.   Ortaya   çıkan   bulgular,   çalışmanın   amaç   ve   kapsamıyla  uyumlu  olarak  anlaşılır  bir  şekilde  sunulur.  

 

 

LCA,   ürün   ve   proses   geliştirme,   eko-­‐verimlilik,   eko-­‐etiket,  karbon   ayakizi   veya   çevresel   ürün   deklarasyonları   gibi  birçok  çalışmada  şüphesiz  önemli  bir  araçtır.    

 

                                                                                                                                                                                                                                    İşletmeler,   Yaşam   Döngüsü  

Değerlendirme  (LCA)  yaklaşımı  ile  üretim  veya   tedarik   zincirlerinde   neye  odaklanması   gerektiklerini   kolayca   tespit  edebilir;   yani   analiz   sonucundan   hot  spotlarını   görerek   çevreye   olan  etkilerinin   nasıl   kontrol   altına   alınması  gerektiğini   bilirler   ve   bu   alandaki  yatırımlarına   ne   şekilde   yön   vermeleri  gerektiğini   kolayca   saptarlar.   Firmaların  ürün   ve   proses   geliştirmesi,   eko-­‐verimlilik,  eko-­‐etiket,  karbon  ayakizi  hesaplanması  veya  çevresel  ürün  deklarasyonları  gibi  birçok  çalışmada  kuşkusuz  LCA  önemli  bir  araçtır.    

Sürdürülebilirlik  çerçevesinde  yapılan  bu  çalışmalar,  firmaların  kaynak,  enerji  verimliliği  ve  çevre  performanslarını  artırır.  Firmaların  çevresel  etkilerini  azaltma  çabaları  maliyete  dayalı  risklerinin  azalmasına   neden   olur.   Örneğin,   Andrew   King   ve  Michael   Lenox,(2001)   tarafından   yapılan   ve  firmaların   çevre   ve   finansal   performansı   arasındaki   ilişkiyi   inceleyen   bir   çalışmada;   çevre  performansı   iyi  olan   işletmelerin,   finansal  açıdan  da  daha   iyi  oldukları  saptanmıştır.  Başarılı  bir  çevresel  yönetimin  finansal  başarı  getirdiği  görülmektedir.  

Bunun  yanı  sıra  LCA  yaklaşımı  ile  firmalar  çevreye  dost  bir  üretim  yaparken  iç  ve  dış  pazarlarda  rekabet   şanslarını   da   artırırlar.   Çevre   dostu   ürün   taleplerine   karşı   yapılacak   çalışmalarda   LCA  kaçınılmaz  bir  yöntemdir.  

Son  zamanlarda  yeşil  bina  kavramını  sıkça  duymaktayız.  Tüm  dünyada  olduğu  gibi  ülkemizde  de  çevre  dostu  bina  yapımları  söz  konusudur.  Bu  yapıların  “çevreci”  olarak  adlandırılması  için  çeşitli  sertifika   sistemleri  geliştirilmiştir.    Bunlardan  en  çok  bilinen  BREEAM  (Bina  Araştırma  Kuruluşu  Çevresel   Değerlendirme   Metodu),   LEED   (Enerji   ve   Çevre   Dostu   Tasarımda   Liderlik,   ABD'deki  Çevre   Dostu   Binalar   Konseyi   tarafından   geliştirilen   bir   dizi   kriterler   listesi)   ve   DGNB   (Alman  Sürdürülebilir   Bina   Konseyi'nin   kendi   adıyla   vermiş   olduğu   bir   sertifikalandırma   sistemi)   dir.  Detaylı   LCA  yaklaşımı   ile  yapılan  bir  çalışma,  bu  sertifikaların  alınmasını  kolaylaştıran  alt   zemin  hazırlamaktadır.    

Sonuç  olarak,  Yaşam  Döngüsü  Değerlendirmesi   (LCA),  uzmanlık  gerektiren  çalışmalardır.  Çevre  bilinci   olan   çoğu   ülkede   sürdürülebilir   üretimin   alt   yapısını   LCA   çalışmaları   oluşturmaktadır.  Türkiye’de  gün  be  gün  tüketicilerin  ve  firmaların  bilgilenmesiyle  birlikte  çevresel  performans  için  yapılan   çalışmalar   artış   göstermektedir.   Ürünlerin   tüm   yaşam   döngüsünün   ele   alındığı   bu  çalışmalar   doğru   yapıldığı   takdirde   firmaların   çevreye   olan  mevcut   etkilerinin   azaltılması   buna  bağlı  olarak  maliyete  dayalı  riskleri  de  azalması  beklenmektedir.  

Elektronikten  gıdaya,   tekstilden   kozmetiğe,   enerjiden   kimyaya   kadar   farklı   sektörlerden  birçok  firma   LCA   çalışmalarıyla   üretimlerine   devam   etmektedir.   Bugün   dünyadan   bunun   birçok  örneğine   rastlamak  mümkündür.   Apple,   Electrolux,   Daimler,   Siemens,   Danone,   Nestlé,   Puma,  Levi’s,  Nike,  Henkel  bu  firmalardan  sadece  bir  kaçıdır.  Dünyada  önde  gelen  bu  firmaların  yaptığı  LCA  çalışmalarından  örnekler  verecek  olursak;  

“Uzmanlık  gerektiren  LCA  çalışmaları  doğru  yapıldığında  

sürdürülebilir  üretimin  alt  yapısını  oluşturduklarından  firmaların  

çevresel  ve  ekonomik  performanslarının  artmasına  imkân  

sağlamaktadır.”  

-­‐Yasemin  Tatar  

 

   

Apple’ın   2012   yılında   yayınlamış   olduğu   çevre   raporunda,   2011   yılı   toplam   karbon   ayakizi  miktarı  23.1  milyon  tondur.  Bu  toplam  değerin  %98   ‘i  ürün  yaşam  döngüsünden  (üretim,  ulaşım,  kullanım  ve  geri  dönüşüm  aşamaları)  gelmektedir.  Geriye  kalan  %2  lik  kısmı  ise  tesislerden  kaynaklanan  etki  olduğu  görülmektedir  (ofisler,  dağıtım  merkezi,  parekende  mağazaları,  veri  merkezi,  vs.).  

Apple’ın   bu   çalışmasında   “üretim”   kapsamında   hammaddelerin   üretimi   ve   fabrikadaki   üretim  birlikte   hesaplanmış   ve   bu   safhanın   toplam   sera   gazı   salınımının   %61’ini   içermekte   olduğu   tespit  edilmiştir.  Sonuç  olarak  çalışmanın  hot  spotunu  “üretim”  oluştururken,   ikinci  en  önemli  etki  “ürün  kullanımı”  aşamasından  kaynaklandığı  görülmektedir  (Şekil  1).  

Şekil  1:  Yaşam  döngüsü  boyunca  meydana  gelen  karbon  ayakizi  miktarının  aşamalara  göre  %  dağılımı1  

Firma   LCA   çalışmasıyla   ürün   yaşam   döngüsü   boyunca   çevresel   etkiye   neden   olan   aşamaları  saptamış,  bu  etkileri  en  aza  indirme  yollarını  araştırmıştır.  Yani  bu  çalışma,  firmanın  ürün  ve  proses  geliştirme   stratejilerinde   yardımcı   unsur   olmuştur.   Çevresel   performanslarının   artmasıyla   birlikte  finansal  performansları  da  zaman  içinde  arttığı  gözlemlenmiştir.  

 Tekstil  sektöründen  örnek  verecek  olursak  eğer;  bugün  Levi’s  firması  birçok  üründe  kapsamlı  yaşam  döngüsü  çalışmasını  benimsemiş  durumdadır.  

Şekil  2:  Levi’s  kotun  yaşam  döngüsü2  

 

       

2009   yılında   Levi’s   (LS&Co)   tarafından   yayınlanan   LCA   raporuna   göre   “Levi’s   501   Jean  Medium  Stone  Wash”  ürünü  için  2006  üretim  yılında  yapılmış  çalışmada  iklim  değişikliği,  su  kullanımını  ve  enerji   tüketimlerine   bakılmış   “tüketici   kullanım”   aşamasının   iklim   değişikliği   (Şekil   3)   ve   enerji  tüketiminde   sıcak   noktaları   oluşturduğu;   su   tüketiminin   ise   en   fazla   olduğu   aşamanın   “pamuk  üretimi”  olduğu  gözlemlenmiştir.    

Şekil  3:  “Levi’s  501  Jean  Medium  Stone  Wash”  ürününün  yaşam  döngüsü  boyunca  karbon  ayakizi  miktarı  ve  aşamalara  göre  %  dağılımı3  

Böylelikle   yapılan   LCA   çalışmaları   ile   Levi’s   firması,   ürünlerinin   hangi   aşamada   ne   kadar   etkiye  sahip  olduğunu  tespit  etmiş;  bu  etkileri  azaltma  yollarını  araştırmışlardır.  Özet  olarak  LCA,  firmanın  sürdürebilirlik   program   ve   politikalarını   geliştirmelerinde,   eko-­‐tasarım   konularında   fikir  üretmelerinde  ve  karar  verme  aşamalarında  yardımcı  olmuştur.

LCA   çalışması   yapan   bir   başka   firma   ise   Henkel’dir.   2007   yılında   şampuan   üzerine   yapılan   LCA  (beşikten  mezara)   çalışmasında   karbon   ayakizi  miktarı   290   g’dır   (Fonksiyonel   birim:   bir   defa   saç  yıkama).   Bu   toplam  değerin   yaklaşık  %90’ı   “kullanım”   aşamasından   gelmektedir.   İkinci   en  büyük  etki  ise  %4  payla  “atık  senaryosu”  iken  bunu  “hammaddelerin  üretim  aşaması”  takip  etmektedir.    Bu   çalışma   firmanın,   deneyim   kazanmasına,   ürün   ve   proses   geliştirme   stratejilerinde   ayrıca  uluslararası  karar  verme  mekanizmalarında  yardımcı  bir  unsur  olmuştur  (Şekil  4).        

Şekil  4:  Şampuanın  karbon  ayakizi  miktarının  yaşam  döngüsü  boyunca  aşamalara  göre  miktarı4  

 

                                                                                     

Nestlé  firmasının  yapmış  olduğu  LCA  çalışmasında  bir  fincan  Nescafé’nin  çevresel  etkileri  bakılmış;  karbon  ayakizi,  su  tüketimi  ve  arazi  kullanım  miktarları  hesaplanmıştır.  Yapılan  çalışmaya  göre,  bir  fincan   Nescafé’nin   karbon   ayakizi   miktarı   28   g   CO2eq’dir.   Bu   değerin   %58   lik   dilimini   “Tarım”  aşaması  oluşturmaktadır.   İkinci  en  büyük  etki   ise  %22  payla   fabrika  üretiminden  gelmektedir.  Bu  çalışmaya  göre,  bir  fincan  kahvenin  yaşam  döngüsü  boyunca  kullanılan  toplam  su  miktarı  1,4  dl  su  eq.  iken  arazi  kullanımı  300  cm2’dir.  En  fazla  su  tüketimi  ve  arazi  kullanımı  ise  “tarım”  aşamasında  olmaktadır  (Şekil  5).  

LCA   çalışması   firmanın,   ürünün  yaşamı  boyunca  neden  olduğu   çevresel   etkileri   hesaplamasına,  böylece  ürünün  hot  spotunun  hangi  aşamalardan  geldiğini  görüp  ürünün  çevresel  performansını  geliştirmesine  ve  tüketicilerini  bu  konuda  bilgilendirmesine  yardımcı  olmuştur.          1  http://www.apple.com/environment/    2  http://levistrauss.com/sustainability/product/life-­‐cycle-­‐jean    

3  http://levistrauss.com/sustainability/product/life-­‐cycle-­‐jean    

4  Case  Study  Shampoo  by  Henkel  AG  &  CO.  KGAA  (Case  Study  undertaken  within  the  PCF  Pilot  Project  Germany)    5  http://nescafe.outil-­‐acv.com/      

Şekil   5:   Bir   fincan   Nescafé’nin   yaşam   döngüsü   boyunca   (beşikten   mezara)   çevresel   etkilerinin  aşamalara  göre  %  dağılımı  (Karbon  ayakizi,  su  tüketimi  ve  arazi  kullanımı)5    

 

Yasemin  Tatar  BSc  MSc  Yasemin  Tatar,  Yaşam  Döngüsü  Değerlendirmesi  (LCA)  ve  karbon  ayakizi  uzmanıdır.    LCA  ve  karbon  ayakizi   konularında  Metsims’de  danışmanlık   yapan  Yasemin,   firmalara  Çevresel  Ürün  Deklarasyonu  (EPD)   proje   hazırlığı,   ürün   karbon   ayakizi   ve   yaşam   döngüsü,   temiz   prosesler   konularında   danışmanlık   hizmetleri  sunmaktadır.   Çelik   yapı   profili,   seramik   karolar,   seramik   levhalar,   seramik   sağlık   gereçleri,   gazbeton,   alçı   levha   ve  yapı   alçıları   LCA   ve   EPD   belgelendirme   çalışmalarında   aktif   olarak   yer   alan   ve   bu   çalışmaları   yöneten   Yasemin,  konunun  Türkiye’deki  sayılı  uzmanlarındandır.      Fransa  Montpellier  Akdeniz  Tarım  Bilimleri  Enstitüsü  (CIHEAM-­‐IAMM)  tarafından  yürütülen  ve  sebze  ve  meyvelerin  tedarik  zincirlerinin  sürdürülebilirliğini  araştıran  bir  projede  görev  almış;  Türkiye’deki  gıda  sektörünün  ticaret  zinciri  ve  Yaşam  Döngüsü  Değerlendirmesi  konusu  üzerinde  çalışmalar  yapmıştır.  Fransa’da  Montpellier  ELSA  SupAgro’da  YDD   ve   SimaPro   kullanımı   üzerine   yoğun   eğitimler   almıştır.   Envanter   çıkartma,   literatür   araştırmaları   ve   saha  çalışmaları  ile  veri  toplama,  verilerin  analizleri  ve  analiz  sonuçlarının  değerlendirilmesi  konularında  deneyimleri  olan  Yasemin,  Ecoinvent  ve  SimaPro  veritabanları  hakkında  uzmanlığa  sahiptir.    Yüksek   lisans   eğitimine   başlamadan   önce,   Avrupa   Birliği   (AB)   destekli   “Organik   Düşün   Organik   Davran”   projesi  çerçevesinde   Ekolojik   Tarım   Organizasyonu   Derneği’nde   2009   yılında   yarı   zamanlı   Field   Researcher   olarak   görev  almıştır.      Ege   Üniversitesi   Ziraat   Mühendisliği   Bölümü   (Bahçe   Bitkileri   Alt   Programı)   lisans   derecesine   sahip   olan   Yasemin,  eğitiminin   6   aylık   kısmını   Erasmus  programı   kapsamında  Hollanda  Has  Den  Bosch  Üniversitesi’nde   tamamlamıştır.  Fransa  Montpellier  Akdeniz  Tarım  Bilimleri  Enstitüsü’nde  (CIHEAM-­‐IAMM)  “Agri-­‐food  Chains  and  Actors’Strategies”  programından  yüksek  lisans  derecesine  sahiptir.      

Metsims  Sustainability  Consulting  Deneyimli   teknik   kadrosu   ile   karbon  hesaplama,   yönetimi   ve  dengeleme,   karbon  ayak   izi,   enerji   verimliliği,   yaşam  döngüsü  değerlendirmesi,  eko-­‐tasarım,  EU  Ecolabel,  Çevresel  Ürün  beyanları  (EPD),  teknoloji  transferi,  teknik  eğitim,  AR-­‐GE   ve   Avrupa   araştırma   projeleri     başvuru   ve   yöneticiliği   konularında   çözümler   sunan   ve   proje   geliştiren   bir    danışmanlık  firmasıdır.    

 

 

 

 

 

 

Karbon  ve  Enerji  Yönetimi  

Sera   Gazı   salınımlarının   ve   enerji   yönetiminin   kurumlar   seviyesinde  hesaplanmasında  Karbon  Saydamlık  Projesi  (Carbon  Disclosure  Project),  Sera   Gazları   Protokolü   (Green  House   Gas   Protocol)   ve   ISO   14064   serisi  standartları   kullanılmaktadır.     Türkiye’nin   ilk   ve   tek   Türkçe   Karbon   ve  Enerji   Yönetimi   Platformu   Metsims   ile   artık   bu   standartlara   uygun,  sürdürülebilir,   çok   düşük   maliyetlerle   raporlama   ve   yönetim   imkanı  sunmaktayız.  

Ürün  Karbon  Ayak  izi  ve  Etiketleme  

PAS2050,  GHG  Protokolü  Ürün  Tedarik  Zinciri    ve  ISO  14067  standartları  çerçevesinde   hazırlanan   bir   ürünün   karbon   ayakizi,   ürünün   yaşam  döngüsü   boyunca   oluşan   tüm   sera   gazlarının   hesaplanmasıdır.   Bu  standartlara   uygun   hesaplama   ve   etiketleme   faaliyetlerimiz   Türkiye’de  devam   etmektedir.   Etiketleme   çalışmalarımız   İngiltere   Carbon   Trust  kurumu  ile  anlaşmamız  çerçevesinde  yapılmaktadır.  

Çevresel  Ürün  Beyanları  (EPD)  

Çevresel  Ürün  Deklarasyonları   (EPD),  bir  ürünün  veya  sistemin  çevresel  etki   değerlendirmesinin   iletişimini   sağlayan   ve   ISO   14025   Tip   III   çevre  beyanları  temeline  dayanan  bir  araçtır.  Yaşam  döngüsü  değerlendirmesi,  prensiplerini   temel  alan  bu  beyanlar   tüm  dünya  çapında  geçerlidir.  Yapı  ürünlerinde   IBU  Germany  ve  BRE  UK   ile   tüm  ürün  gruplarında  Swedish  The  International  EPD  sistemi  ile  etiketleme  yapmaktayız.  

Yaşam  Döngüsü  Değerlendirmesi  

Yaşam  döngüsü  çalışması,  bir  ürün  veya  hizmetin  yaşam  döngüsünün  ve  çevresel   etkilerinin   modellenmesidir   ve   “beşikten   mezara”   kadar   olan  yolculuğunun   tüm   aşamalarını   içermektedir.   Üretim   aşamalarını  detaylara  bölmek,  sınırlı  olan  hammaddelerin  en  etkin  kullanımı  yanında  bunların  sürdürülebilir  kaynaklar  ile  gerektiğinde  değiştirilmesine  olanak  sağlayarak  sürdürülebilir  üretim  olanakları  sunar.  Türkiye’de  uygulamalı  eğitim  vererek  proje  danışmanlığı  yapan  tek  Türk  firmasıyız.  

AB  Eko-­‐Etiketi  (EU  Ecolabel)  

Avrupa  Komisyonunun   arkasında   olduğu   ve   Avrupa’nın   tek   yeşil   etiketi  olma   özelliği   ile   EU   Ecolabel,   Avrupa’da   yetkin   kurumlar   tarafından  çevreye   duyarlı   ürünlere   verilmektedir.   Türkiye’deki   etiketleme  çalışmaları   Metsims   kanalıyla   yapılmaktadır.   AB   Komisyonu  çalışmalarımızdan  övgüyle  bahsetmektedir.  

Düşük   karbon   ekonomisine   geçişte   karbon   yönetimi   ve  stratejisi,  karbon  ayakizi,  yeşil  etiketleme  sürdürülebilirlik,  temiz  üretim  ve  enerji   ve   teknoloji  danışmanlığı   ve  proje  yönetimi  

 

 

 

Türkiye  :  

Veko  Giz  Plaza  Meydan  Sk.  No:3  K.13  34396  Maslak  İstanbul    E-­‐posta:  info@metsims.com  Ofis:  +90  (0)  212  705  36  34    GSM:  +90  (0)  534  499  32  40    Faks:  +90  (0)  212  705  36  36  

İngiltere:    4  Clear  Water  Place  Oxford  OX2  7NL  United  Kingdom    Email:  hudai.kara@metsims.com  Office:  +44  7557  351476  

www.metsims.com   www.eko-­‐etiket.org