KustecosystemenKustecosystemen2001-2002

A. Vanreusel – E. Coppejans

Kust

-Land aangrenzend aan zee(maritieme zone)

- Intergetijdenzone

-Aanliggende kustwateren

Duinen

Sedimenten

Duinen BetredingBebouwingErosie

SedimentenZandwinningToerismeVisserij

Estuaria Schorren

EstuariaVervuilingVerdieping

SchorrenVervuilingAfdamming

Mangroves

Zeegrassen

MangrovesDeforestatiegrondwatertafelwijziging

ZeegrassenVisserij

Koraalriffen

Tropische fauna

KoraalriffenOpwarmingVisserijEutrofiëring

Tropische fauna

Rotskusten

RotskustenExploitatieBetreding

Oproep tot :

-programma van geïntegreerd kustzonebeheer (VN, Wereldbank)

-ecosysteembenadering in functie van visserijmanagment (wetenschappers)

-Globaal netwerk van Mariene beschermde gebieden (MPA’s) (IUCN)

kustecosystemen kennen en begrijpen in functie van gecontrolleerde exploitatie (management)

Kust

-land aangrenzend aan zee(maritieme zone)

- Intergetijdenzone

-Aanliggende kustwateren

Interface tussen 3 bewoonbare media : water, lucht en land Waar de terrestrische omgeving de mariene beinvloedt en vice versa

Gekenmerkt door scherpe gradientenTemporele variabiliteit (regelmatig & onvoorspelbaar)Duidelijke grenzen (biologische, fysische, chemische)

Terrestrische dieren & planten

Gespecialiseerde fauna & flora

Mariene soorten

Interface tussen 3 bewoonbare media : water, lucht en land Waar de terrestrische omgeving de mariene beinvloedt en vice versa

Littorale zone

Meestal wordt kustlijn geleidelijk gevormd afhankelijk van :

-geologische samenstelling en structuur

-Terristrische verwering en drainage

-Topografie en hrydrografie van binnenland

-Wijziging in water - landniveau

Opbouw

Afbraak

3 kusttypes :

(1)- embayed’ : meestal rotsachtig+ talrijke inhammen, baaien & fjords= submerged (land zinkt tov zeeniveau)

(2)-Plains : zand & slibkust+ offshore zandbanken en eilanden= emerged (rijzen van zeebodem ofDaling van zeeniveau)

(3)Nieuwe kusten : aangroei door :-Sedimentatie - Vulkanisme-Koraalriffen- Delta

1. Rotskusten2. Smalle kustterrassen a. Met voorgebergte en baaien b. Kustvlakten

3. Brede kustterrassen (a of b)4. Deltakusten

5. Riffen 6. IJskusten

Sedimenten

•Terrestrische oorsprong Aanvoer via wind en/of zoetwater

•Belang van interactie korrelgrootte en hydrodynamisch regime Sedimentatie – bodemtransport - resuspensie

Sedimentatie of bezinking

‘ ‘ Wet van Stokes’ :Wet van Stokes’ :

Bezinkingssnelheid is recht evenredig met korrelgrootte

en omgekeerd evenredig met viscositeit van vloeistof

Partikels < 0.02 mm: bezinkingssnelheid ~korreldiameter² > 2 mm : bezinkingssnelheid ~ korreldiameter

Na sedimentatie processen -Diagenesis-Bodemtransport-Resuspensie Bodemstroomsnelheid

Bodemtransport afhankelijk van drempelwaardeResuspensie afhankelijk van ‘ruwheid’ snelheid

Bodemtransport afhankelijk van drempelwaarde (snelheid om partikel in beweging te krijgen)

stijgt voor grote deeltjes tgv inertia (massa te hoog)) stijgt voor kleine deeltjes tgv van het feit dat kleinere deeltjes moeilijker in beweging te krijgen zijn (meer gestroomlijnd; te klein oppervlak om voldoende wrijving te ondervinden )

Bij deze korrelgrootte laagste snelheid nodig voor beweging

Resuspensie afhankelijk van ‘ruwheid’ snelheid= snelheid waar laminaire stroming wordt omgezet in turbulente stroming

Hoe groter partikel hoe sneller laminair turbulentGeen resuspensie (erosie) zonder turbulente stroming

Substraat voor sessiele dieren en planten

Waterbeweging speelt sleutelrol in kusttopografie Beinvloed door 5 types van zeewaterbeweging :

1. Golven2. Getijden3. Seiches (natuurlijke oscillaties)4. Stromingen5. Luchttransport via nevels

+ zoetwaterbeweging (precipitatie – evaporatie en Run-off & drainage)

5 types golven met verschillende oorsprong

-Wind-Interne-Stormen-Tsunamis-getijden

Golven tgv wind : bepaald door windsnelheid duur blootstelling fetch (afstand tot waar windeffect reikt door water)

Zee is mengeling van golvenvan diverse hoogten, periodenen richting.

Swell is uitdeinen van golven

Orbitale beweging van waterpartikels oiv golven. De diameter van orbits verkleint met waterdiepte (afname invloed golven)

Wrijvingskrachten worden belangrijk dichter bij de kust- Indien golflengte ¾ van waterdiepte onstabiele golven die breken- Vlakke kust : golven lopen op strand en keren terug- Verticale kust : breken, nemen lucht mee spray (uplifting)

Multidirectionele bewegingentot op diepte 2.5H

Oscillerende golf parallelaan zeebodem tot op diepte0.5L

Unidirectionele residuele stroming op zeebodem

In geval van landtongen (embayed coast) hogere golven tgv steilere helling

Indien waterdiepte < ½ golflengte Wrijvingskrachten

Golfperiode =Golfhoogte & hellingGolflengte

Interne golvenInterne golven ontstaan door :- onevenheden in bodem- frictie tussen verschillende waterlagen- soms niet meetbaar aan oppervlak of op bodem

Stormen Stormen -drukverschillen veroorzaken fluctuaties in gemiddeld zeeniveau.(Zo kan een verandering tussen sterke cyclonale en anticyclonale Druk, een wijziging in zeeniveau tot 50 cm veroorzaken)-

Interne golvenInterne golven ontstaan door :- onevenheden in bodem- frictie tussen verschillende waterlagen- soms niet meetbaar aan oppervlak of op bodem

Stormen Stormen -drukverschillen veroorzaken fluctuaties in gemiddeld zeeniveau.(Zo kan een verandering tussen sterke cyclonale en anticyclonale Druk, een wijziging in zeeniveau tot 50 cm veroorzaken)-Dit kan leiden tot resonanties die extra golven tot 6 m hoogtekunnen veroorzaken(in Noordzee kan zeeniveau 2 tot 3 m stijgen boven normale oiv stormen)

TsunamisTsunamis - plotse verandering in grote massa’s vast materiaal (tgvaardbeving, vulkanische activiteit, ..) kunnen zeer snel bewegende golven veroorzaken :In volle oceaan : golfamplitude < 1 m, golflengte 250 km, golfperiode 10-30 minBij de kust : zeewaterstijging tot 10 meter tgv lokale topografische factoren.

GetijdencyclusGetijdencyclus

Cycli van 12h25min

Gravitatie-effect zon & maan+

Centrifugale kracht door rotatie

Stromingen : Coastal upwelling oppervlakte water is verplaatst weg van de kust en vervangen door kouder en nutrientrijker water voedselrijk water wordt aan oppervlak gebracht

Horizontal drag (oiv wind) +Vertical momentum (densiteitsverschillen oiv temp & saliniteit)

Vooral aan subtropische westkusten

PlanktonPlankton

HoloplanktonMeroplankton

- planktotroof- lecitotroof

Tychoplankton

FytoplanktonZooplankton

NektonPleustonNeuston

Plankton: morfologische adaptaties

-Bezinking wordt tegengegaan door

(1) lichaamsdensiteit te verminderen (zware sulfaationenvervangen door osmotisch gelijkaardige, maar lichtere chloriden,opstapeling van olie & vetten, met gas gevulde organen.)

(2) Toename oppervlakte/volume ratio•Klein : bezinken trager, snellere vermenigvuldiging en meer efficiënteopname van nutrienten•Afgeplatte structuren + stekels: verhogen weerstand en beschermen tegen predatie

•Warm water minder dens dan koud: meer uitgesproken adaptaties bij tropische soorten en ‘zomer’soorten•Doorzichtig : tegen predatie (blauwe kleur tegen predatie door bijv. Zeevogels en als bescherming tegen nadelige effecten van UV straling)