Każdy jestkomuś Potrzebny

Broszura dla nauczycieli szkół podstawowych w klasach IV-VI

komuś Potrzebny

Projekt „Każdy jest komuś potrzebny” jest adresowany do uczniów szkół podstawowych w klasach IV-VI oraz ich wychowawców. Jego głównym celem jest promowanie wolontariatu i współdziałania na rzecz społeczności klasowej, oraz szkolnej, a także rozwijanie postaw prospołecznych wśród uczniów. Idea projektu wpisana jest w jego nazwę „Każdy jest komuś po-trzebny” (tytuł nawiązuje do wiersza ks. Jana Twardowskiego).W trakcie zajęć uczniowie, wspólnie z prowadzącymi zajęcia, poszukują odpowiedzi na pytania: „W jaki sposób mogę pomagać?”, „W jaki sposób mogę poprosić o pomoc?”, „Jak się czuję, kiedy pomagam, i jak się czuję, kiedy ktoś mi pomaga?”, „Na czym polega różnica między pomaganiem a wolontariatem?”, „Jakie cechy powinien mieć superwolontariusz (w pro-jekcie nazywany jest on SuperWolo)?”, „W jaki sposób ja sam mogę się stać SuperWolo?”.Skąd pomysł na projekt?Projekt „Każdy jest komuś potrzebny” powstał z chęci podzielenia się ra-dością i doświadczeniami z wolontariatu.Wolontariusze Biura Młodych, działającego w Fundacji Anny Dymnej „Mimo Wszystko”, chcieli nie tylko opowiedzieć, ale też pokazać uczniom szkół podstawowych, jak dużą wartość ma pomaganie, zarówno dla osób, którym pomagają, jak też dla nich samych. – Dzięki temu, że włączyłem się w wolontariat, zdobywam doświadczenie, poznaję ciekawych ludzi i rozwijam samego siebie – podkreślają.W listopadzie i grudniu 2011 r., w Szkole Podstawowej nr 12 i Szkole Podstawowej nr 158 w Krakowie, odbyły się zajęcia pilotażowe projektu (spotkania były prowadzone w oparciu o wcześniej przygotowane scena-riusze, przykłady znajdują się na str. 5-6). W zajęciach wzięło udział 7 klas z oddziałów integracyjnych. Projekt spotkał się z zainteresowaniem i przy-chylnością ze strony dyrektorów szkół oraz wychowawców. Wolontariusze i pracownicy Fundacji postanowili go kontynuować. Będzie nam miło, jeśli zechcecie Państwo z skorzystać z tej broszury przygotowując lekcje wychowawcze na temat wolontariatu.

O PROJEKCIE

3

Wolontariat (łac. volontarius – dobrowolny) to dobrowolna, bezpłatna, świadoma praca na rzecz innych lub całego społeczeństwa, wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie. Działalność wolontariuszy w Polsce regulują ustawy:1. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. 2003 nr 96 poz. 873 ze zm.)2. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. 2003 nr 96 poz. 874 ze zm.)Kto może być wolontariuszem?Wolontariuszem jest każda osoba fi zyczna, która bez wynagrodzenia wyko-nuje świadczenia na rzecz uprawnionych organizacji i instytucji na zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.Wolontariusz powinien posiadać kwalifi kacje i speł niać wymagania odpo-wiednie do rodzaju i zakresu wykonywanych świadczeń, jeżeli obowiązek posiadania takich kwalifi kacji i spełniania stosownych wymagań wynika z odrębnych przepisów (za ustawą o działalności pożytku publicznegoi o wolontariacie).Czy wolontariuszem może zostać osoba niepełnoletnia?Wolontariuszem może zostać również osoba niepełnoletnia. Pod warun-kiem, że uzyska zgodę rodziców lub opiekunów prawnych.Jakie cechy powinien mieć wolontariusz?W czasie spotkań w krakowskich szkołach podstawowych, uczniowie klas IV-VI wymienili następujące cechy:  bystry, lubiany, pracowity, wy-trwały, uczciwy, sympatyczny, dobry, odważny, szczery, ciekawy, radosny, uparty, inteligentny, kulturalny i punktualny. Lista jest nadal otwarta… Więcej na temat zasad dotyczących wolontariatu: www.biurmlodych.orgPod adresem www.ngo.krakow.pl znajduje się lista krakowskich organizacji pozarządowych, w których działania można się zaangażować.

Anna Dymna o wolontariuszach: Czy możemy coś zmienić? Nie wiem, czy Wy zadajecie sobie takie pytania; nie wiem też, czy znajdujecie na nie odpowiedź. A jednak to właśnie Wy zmieniacie nasz świat. Dzia-łacie intuicyjnie, odruchami serca, z radością i wiarą w to, że tak trzeba. Nie umiecie często odpowiedzieć na pytanie, dlaczego pomagacie innym, dlaczego poświęcacie swój czas cho-rym, samotnym, cierpiącym… Tłumaczycie: „Bo oni przecież tego potrzebują”, „Bo sprawia im to radość”, „Bo lubię, gdy ktoś, dzięki mnie, się uśmiecha”, „Bo czuję się wtedy potrzebny i w ogóle jest jakoś jasno i lekko!”. I dziwicie się nieraz, że ktoś może zadawać takie pytania. Dla Was pomoc drugiemu człowiekowi jest tak oczywista jak oddech.

Czym jest wolontariati kto może zostaćwolontariuszem?

4

Główny nacisk w projekcie „Każdy jest komuś potrzebny” został położony na zajęcia warsztatowe, które pozwolą uczniom „wczuć się” w proponowa-ne wzorce i idee oraz twórczo się w nie zaangażować. Projekt zakłada dwa 90-minutowe spotkania z każdą z klas.Spotkanie 1W czasie pierwszych zajęć propagowane są wartości takie jak: zaangażo-wanie, empatia, odwaga, odpowiedzialność, tolerancja, umiejętność słu-chania, gra fair, szanowanie odmienności i dostrzeżenie wartości w tym, że każdy z poszczególnych uczniów jest inny od pozostałych członków grupy, a tym samym wyjątkowy. W czasie zajęć warsztatowych uczniowie mają za zadanie m.in. wskazanie mocnych cech swojej klasy oraz pozy-tywnych cech poszczególnych członków grupy. Po zakończeniu zadania, uczniowie opowiadają o tym, jak się czuli słysząc pozytywne opinie na swój temat i na temat swojej klasy.Zadanie 1Każdy z uczniów się przedstawia. W tym czasie jedna z osób prowadzących zajęcia pisze na kartce samoprzylepnej jego imię i nakleja mu kartkę w wi-docznym miejscu (w przypadku, gdy zajęcia prowadzi wychowawca, nie jest to oczywiście konieczne).Zadanie 2Każdy z uczniów otrzymuje kartkę w formacie A4, na której odrysowuje swoją dłoń. Wewnątrz dłoni pisze swoje imię i nazwisko. Po zewnętrznej stronie dłoni pisze: „Lubię Cię za”. Kartki „krążą” dotąd po klasie, aż wszy-scy uczniowie napiszą za co lubią pozostałych kolegów i koleżanki.Zadanie 3W czasie zajęć mówimy uczniom, że zło jest łatwe, a dobro jest przymio-tem bohaterów. Kto jest dla nich bohaterem? Niech wymienią konkretne osoby i postacie. Jakie cechy powinien – ich zdaniem – mieć prawdziwy bohater? Niech napiszą te cechy na kartkach, a potem, po kolei, na głos przeczytają. Osoba prowadząca zapisuje cechy na tablicy.Zadanie 4Uczniowie dzielą się na 2-, 3-osobowe grupy (najlepiej jeśli będą to po pro-stu osoby siedzące w tej samej ławce albo obok siebie). Każda z grup otrzy-muje „puzzle”, z których będzie musiała ułożyć cytat. Po złożeniu cytatu każda z grup czyta swój cytat na głos, a następnie podchodzi do tablicy i przypina cytat w odpowiednim miejscu (cytaty będą ponumerowane). Po złożeniu wszystkich cytatów powstaje obraz SuperWolo. Kartka z ob-razkiem i cytatami gotowymi do wydruku znajduje się w załączniku po-niżej.

Lista cytatów:Bogatym nie jest ten, kto posiada, lecz ten kto daje.Karol WojtyłaNadzieja przychodzi do człowieka wraz z dru-gim człowiekiem.Dante AlighieriSzczęściem jest nie to, co posiadasz, ale to, czym potra� sz się cieszyć.Powiedzenie chińskieNie zdołamy nigdy dostatecznie zrozumieć, jak wielkim dobrem jest umiejętność zwykłego uśmiechu.Matka Teresa z KalkutyKimkolwiek jesteś, jesteś kochany!Jan Paweł IINie biegnij za szybko przez życie, bo najlepsze rzeczy zdarzają się nam wtedy, gdy najmniej się ich spodziewamy.Gabriel García MárquezNie dopuść do tego, by ludzie po spotkaniu z tobą nie odchodzili choć trochę szczęśliwsi.Matka Teresa z KalkutyCodziennie patrz na świat jakbyś oglądał go po raz pierwszyÉric-Emmanuel SchmittPrzyjaciele są jak ciche anioły, które podnoszą nas, kiedy nasze skrzydła zapominają, jak la-taćAntoine de Saint-ExupéryDobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczuAntoine de Saint-ExupéryŚwiat należy do ludzi, którzy mają odwagę marzyć i ryzykować, aby spełniać marzenia.Paulo CoelhoCokolwiek zamierzasz zrobić, o czymkolwiek marzysz, zacznij działać.Johann Wolfgang GoetheSpraw, aby każdy dzień miał szansę stać się najpiękniejszym dniem twojego życia.Mark Twain

Scenariusze lekcji dotyczącewolontariatu

5

Podsumowanie zajęć:Przypomnienie wszystkich pozytywnych cech, które były wymieniane w czasie spotkania. Uświadomienie uczniom, że każdy z nich może mieć te wszystkie dobre cechy, jeśli tylko będzie chciał i nad sobą pracował. Uświadomienie, że każdy z uczniów jest w tej klasie ważny i potrzebny, bo bez niego nie byłaby to już ta sama klasa. Na zakończenie proponuje-my „zadanie z tratwą”. Będzie ono zapowiedzią tego, co się będzie działo na kolejnym spotkaniu. Potrzebny będzie duży karton. Uczniowie dzielą się na kilka małych grup (ich wielkość zależy od wielkości kartonu). Każ-dy z uczniów ma sobie wyobrazić, że jest to tratwa ratunkowa, do której powinna zmieścić się cała grupa. Aby to było możliwe, powinni sobie na-wzajem pomóc.Pomysł na zadanie z tratwą ratunkową został zaczerpnięty z programu profilaktycznego Ministerstwa Edukacji Narodowej dla dzieci i młodzieży „Jak żyć z ludźmi” (umiejętności interpersonalne).Spotkanie 2Celem drugiego spotkania jest uświadomienie uczniom, czym jest poma-ganie, jak mądrze pomagać i jaka jest różnica między spontanicznym po-maganiem a wolontariatem. Podczas zajęć należy nawiązać do poprzednie-go modułu, skupiając się głównie na inności, jej wartości i radzeniu sobie z trudnościami, które czasem ze sobą niesie.Zadanie 1Jak to jest być osobą niepełnosprawną?Celem tego zadania jest wczucie się w rolę osoby niepełnosprawnej lub zmagającej się ze ściśle określoną dysfunkcją.Zadanie będzie polegało na wykonaniu z pozoru prostych czynności, ta-kich jak: napisanie SMS-a, przeczytanie fragmentu książki, otwarcie bu-telki z wodą, zawiązanie butów, wyciągnięcie kartki z koszulki biurowej, z uwzględnieniem rekwizytów powodujących pewne utrudnienia w wyko-naniu czynności m.in. rękawic roboczych na rękach, zatyczek przeciwhała-sowych, okularów z ograniczonym polem widzenia, skrepowanych rąk itp. Część klasy będzie obserwowała sytuację, a następnie uczniowie obserwu-jący swoich kolegów będą mieli za zadanie pomóc tym, którzy sobie nie radzą z zadaniem. Po ukończeniu zadań uczniowie, którzy pomagali, i ci, którzy otrzymali pomoc, zamienią się rolami.Po ćwiczeniach dzieci wypowiadają się na temat tego, jak czuły się w innej niż zwykle sytuacji? Na czym polegała trudność? Czy po tym ćwiczeniu mogą powiedzieć, że osobom z niepełnosprawnością trudniej jest wykonać jakieś czynności? Czy my możemy im jakoś pomóc?Powracając do konkretnych sytuacji opowiadamy, w jaki sposób może-my pomóc? Jak pytać osoby potrzebujące o to, czy potrzebują pomocy? Co zrobić w sytuacji, kiedy sami potrzebujemy pomocy? W jaki sposób możemy o nią poprosić?

6

Zadanie 2Próbujemy odpowiedzieć na pytanie, jaka jest różnica między pomaganiem, które jest reakcją na dostrzeżoną sytuacją, a wolontariatem. W starszych klasach (V, VI) przynosimy słownik języka polskiego i prosimy o przeczy-tanie definicji „pomaganie” i „wolontariat”. W IV klasie – po prostu o tym rozmawiamy. Mówimy o tym, że pomaganie samo w sobie może być jed-norazowe, bez zobowiązań (dla każdej ze stron), lub takie, w czasie którego osoba zobowiązuje się do systematycznej pomocy w ramach ściśle określo-nej organizacji – wolontariat.Zadanie 3Na koniec proponujemy uczniom ćwiczenie zamykające moduł. Prosimy, aby na dużym brystolu odrysowali sylwetkę jednej z wybranych spośród siebie osób. Następnie prosimy, aby napisali na kartkach, jakie cechy po-winna mieć osoba i w jaki sposób powinna się zachowywać, aby osoba, której pomaga, mogła się czuć w jej towarzystwie dobrze. Kartki z zapisa-nymi cechami przyklejamy na odrysowanej wcześniej sylwetce. Podsumo-wując spotkanie mówimy, że każdy z nas może mieć te wszystkie cechy. Pod warunkiem, że będzie się starał.ZakończenieProponujemy uczniom, aby każdy z nich zaproponował projekt lub dzia-łanie na rzecz swojej klasy lub społeczności szkolnej. Uczniowie otrzymują od wychowawcy termin, do którego mogą składać pomysły. Najciekawsze pomysły zostają poddane pod głosowanie. Ten, który zdobędzie najwięcej głosów, będzie realizowany przez całą klasę.

7

Fundacja Anny Dymnej „Mimo Wszyst-ko” jest Organizacją Pożytku Publiczne-go. Została założona 26 września 2003 r. przez aktorkę Annę Dymną. Głównym celem Fundacji jest pomoc dorosłym oso-bom z niepełnosprawnością intelektualną. To właśnie dla nich Fundacja prowadzi Warsztaty Terapii Artystycznej, „Teatr Ra-dwanek” oraz współorganizuje Ogólnopol-ski Festiwal Twórczości Teatralno-Muzycznej dla Osób Niepełnosprawnych Intelektualnie „Albertiana”. Dzięki wpłatom z 1% Fun-dacja wybudowała w podkrakowskich Ra-dwanowicach „Dolinę Słońca”, ośrodek terapeutyczno-rehabilitacyjny (w tej chwili trwa jego wyposażanie), który będzie służył osobom z niepełnosprawnością intelektual-ną. Z myślą o osobach niepełnosprawnych Fundacja organizuje Festiwal Zaczarowanej Piosenki im. Marka Grechuty, Ogólno-polskie Dni Integracji „Zwyciężać Mimo Wszystko”, wyprawy pod hasłem „Każdy ma swoje Kilimandżaro”, a także prowadzi Akademię Odnalezionych Nadziei. Rozpo-częła budowę Warsztatów Terapii Artystycz-nej w nadmorskim Lubiatowie. Prowadzi również blisko 200 subkont dla dzieci i osób dorosłych, które zmagają się z ciężkimi cho-robami i niepełnosprawnością, funduje sty-pendia, sprzęt i turnusy rehabilitacyjne. Aby aktywizować, nie tylko społecznie, ale rów-nież zawodowo, osoby z niepełnosprawno-ścią Fundacja założyła Spółdzielnię Socjalną „Republika Marzeń Mimo Wszystko”.W ciągu 8 lat istnienia Fundacja Anny Dymnej udzieliła pomocy ponad 19 tysiąc-om osób niepełnosprawnych z całej Polski.Więcej na temat Fundacji:www.mimowszystko.orgWolontariusze działający w ramach Fun-dacji skupiają się wokół Biura Młodych. W 2012 r. działało w nim blisko 500 wo-lontariuszy. Najmłodszy ma kilka lat. Naj-starszy 73 lata. Pierwszą wolontariuszką Fundacji była i nadal jest Anna Dymna. Funkcję prezesa Fundacji pełni społecznie, tzn. że za wykonywaną pracę nie otrzymuje wynagrodzenia.

FUNDACJA „MIMO WSZYSTKO”I BIUro młodych

każdy jestkomuś potrzebny

Organizator: Fundacja Anny Dymnej „Mimo Wszystko”

Projekt zrealizowano przy wsparciu finansowymWojewództwa Małopolskiego

Szczegółowe informacje na temat projektu„Każdy jest komuś potrzebny”:

www.biuromlodych.org