T.C.

ULUDAG ONiVERSiTESi

IL'IHIYI\T F'I\KlJLTESi

Sayı 6, Cilt 6. 1994

KAYA''

İnsan yarcıttlış itibariyle yalmz yaşamaktan biyolojik ve sosyolojik yapıya muhtaçtır.*" Evlenmesi, çoğalması biyolojik bir olgu ise. çoğaldıktan sonra aile, kabile, millet ve devlet gibi sosyolojik yaşam tarzi içinde olması gerekmektedir. İşte böyle bir durumda insanlar, Yaratan ve yaratılanlarla ilişki içinde bulunacak!ardzr. Bu münasebetlerin yürümesi dost ve dostluğ·un olamnm seçilmesine bağlidw. Bu yazmuzda Kur 'an-ı Kerim 'e göre "Dost" ) terimleri üzerinde durularak gerçek ve devamlı dost ile /Vfiislünıanların almasi gereken tedbirler üzerinde durulacak! ır.

SUMMAHY

The term "evliya" in Quran has heen usedin meaning offriendship. The most lligh Allah e~preses his F'riendship between him and human beings by thii.,. ter m in Holy Quran. So "ev!iya" is believers and the prophet.

In this article well study and analyse the term of "ve/ayet.,

1

Tevhid dinini te'sis eden Yüce Allah, son peygamberiyle buna İslam 2 3

ismini vermiştir. Bu dine göre insanlık bir bütündür. insanlar Hz. Adem'in

Yrd Doç. Dr.; U. O. İlahzyat Fakültesi Kur 'an-t Kerim Ö{{retim ** !Jkz. Kur'dn-1 Kerinı Nisa 4/1,· l!ucurat 49113

2

3

Kur'an-ı Kerim, Ruııı .10/30.

Bkz. Al-i İmran, 3/19,85: Maidc, 5/.l

Bkz. Bakara, 2/213.

187

4

o Yüce

Kur'an son 8

mesaJı,

6

Rabbi, Hz.

de

. Son dinin ifadesine Yüce Allah, Peygamber, Kur'an ve 9

insanlık olmayan bir birliği oluşturmaktadır. Yüce Allah birlik ve br,~raberliği "Dost" (V eli ye) kelimesinden türeyen Evliya kelimesiyle Bu muraditleriyle birlikte

ve yapılması gerekeniere dikkat s:ekilmiştir.

TANIMI

10 ı 1

kelimesinin çoğuludur. Dost, yardımcı, 12 13 14

ve varis, puta tapma, hakim, sultan, vali, birinin ı 5

emrine ve giren, birinin yanında,

farsçada da seven, sevgili, yar anlamianna gelmektedir. İslami litaratürde ve meveddet kelimelerle ifade edilmiş ayrıca

en dost

4

5

6

7

8

9

!O

ll

!2

2. Tıerim Olaırak Tammn:

Bkz. N isa, 4/ l.

Bkz. Tirmizi, Menakıb, 73.

Bkz. Fatiha, 1/1.

Bkz. Enbiya, 2!1107.

Bkz. Tin, 95/4; 3/1 lO.

Bkz. Al-·i imran, 3/103.

Bkz. Muhammed, 471!1.

Bkz. Enfal, 8/40.

Bkz. Al-i imran, 3/150. 13

Bb. Meryem, 19/5.

Bkz. Zümer, 39/3.

Kur'an-ı Kerim'de 16

birbirlerini bağlayan

15 Bkz. ilm Manzur, Lisamı'L- Arap, XV/406 .. 415; Zemahşcri, Esasıı'l- Belaga, Beyrut 1979, veliye mad. IL/689; isfahani, 533-534.

16 Türkiye Diyaııet Vakfı İslam Aııs., IX 1511

188

lık

o Imaland

Kur'tin-ı

birlikte doksatıa

Hz.

kelimelelr!e ll

ın,

11

bir anne ve inananlar ve inanmayanlar

l\!Hl'min ve Münafik olarak bazında isim altında

Ailah bunları ona yakın ısım

haber vermektedir.

OLANLAH

1 llb: Bakanı.

18 Bkz. Mmde.

iımaıı, J/150: Nisrı. 4/5; Maidc, ':\/55

Tcvbc. 9/i 6 19

Bkz. Ai-i lıman.3/l Nisa, 4il4 1f. 20

Bkz. lu d, ı /ll 1

Bk;. Bakara, 2/120: Al·i imıım 3/28.

rlkz. Hakara. 2/204. N isa, 4/89: Maidc, 5/41,42.

2.J Bkz. Bakara, 21l05: !vlaidc, 5/82. 24

Bkz. Bakanı, 2/120,!45: Ma ide. 5/51,82.

Bkz. Bakara, 21! 05, l 09: Al-i im nın, 3/l 00. 76

Bkz. AraL 71:JOJ7: Ra'd. 13/16. 27

Bkz. Bakara, 2/254, Hucurat. 49/10: fluhari salah, 80: Zekat, 4, Savm,60. 28 r· · · R'' ı 4'' 5unarı, ı Ka-:, L ..

189

2/l 07; ~~ura, 42/J 1.

1; KurwbL Telsic XVJ/324.

32

bulurlar, " :l3

'xvonPn sadece bir 35

"Zuliimat"

bütün batı!

a)

b)

c)

d)

e) Allah 'm ra:a 3 7

özetlencbi 1 ir.

ın dışında kalan çoğul olarak Jlı

belirtilir. Bu batı! sistemler telsir

Yüce Ailah insanlara dost ve yardımcı olmak suretiyle yaratılış dinine uygun hareket eden Müslümanları, şüphe, sıkıntı, iç ve dış tehlikelerden kurtulma fikir ve doğru karar vermesini

Çünkü Kur'an-ı Evs ve Hazrec kabilclerin durumunu haber veren Yüce Allah, sayesinde onları kurtardığını

38

belirtmektedir. Zira Kur'an'a göre doğru düşünme eşyanın hakikatini Allah'ı ve ahireti tanıma dinine uygun hareket

etmekle mümkün olacağı anlaşılmaktadır. Çünkü insan hafızasının

bilen, halk, mülk ve tasarrufun gerçek sahibi 40

yalnız Yüce A Ilah 'tır. Dünyada rızasına göre hareket veren Yüce All ah,

onlara yardım etmeyi kensine bir

an

mühlet 43

36 Vclıbc Zulıayli, Tcfsinı'I-Münir, lll/23.

Zulıayli, lli/26.

lll Al-i im ran. 31102. 39

Bkz. Bakanı. 211 -.S: Erı'am, 6/125. 40

Bkz Al-i imrnn. 3/26. i!] . Bkz. Rum, 30/4'/.

·12 ' . , . Bku\1-ı ırnran, J/178.

43 ı· k '\1 . , ''128 3 ·z.J .. ı !ıman, ·'' . 4tl

·Bkz. En'mıı .. 61i27; Şura, 26/77-78.

4 ı

olarak telakki etmektedir. Allah 42

Aliah'ı dost edinenin kimseden

sulh ve huzurun Allah dostluğu

olacağı, dostluğun

ve yardımcının Allah olduğu

191

ve Mii'minlerin

dinlerde Yüce Allah insanlar arasında bir aracı durumdadır. İnsanların doğru karar vermelerine yardımcı olurlar. Bu

45

münasebetle her millete bir Peygamber gönderilmiştir. Allah, Peygamber ve Peygameber'e tabi olan Mü'minler güzelin temsilcisi durumundadır. Hz. Peygamber rahmet Peygamberi, Mürninlerde rahmeti insanlığın menfaatine ulaştıran nehrin kolları durumundadırlar. Mü'minler, Peygamberin

46

eğitiminden geçtikten sonra bütün uzuvlarından Allah'ın rızası fışkırır.

Peygamberin ve Mü'minlerin dostluğunun kendi dostutuğu ile beraber zikreden, Yüce Allah; edenler ! hakiki ancak

Resıllü ve Allah 'm emirlerine zekat 47

veren mü'minlerdir ... " kendi dostluğu ile beraber zikrederken, kullarından 48

hiçbirine vermediği isimlerini, kulu Hz. Muhammed'e verilir. "And olsun ki bir ki sıkıntıya O'nu

49

incitir. edenlere karşı rauf ve mlıimdir." Rauf mübalağa ıçın kullanılmış şefkat ve merhamctte en üst sıımda bulunmak demektir. Yaratılanlar arasında insanlara Hz. Muhamrnecfden daha merhametli ve şefkatli birini bulmak mümkün değildir. Yüce /\!lah, !Iz Peygamber kendilerine Allalı 'm ayetlerini okuyan, kendilerini kendilerine kitap ve hikmeti öğreten hir Pey~-:amher

'-i(J

bir lutı~fta bulunmuştur." Buyurarak Pe) gaıııhcrın dostluktane kadar ileri olduğunu haber vcrmi~tir

'i

Yukarıda da görlildüğü gibi, !-Iz. Peygamber'den sonra yaratılanlara dost ve yardımcıcia üçüncü sırayı alan, ihsarı derecesine ulaşmış Mii'nıinlcrdir. Onlar için herşeyin üstünde Allah ve Resulünün rızası gelmektedir. Allah onlara "Allah dostları

5~

verir" Allah dostu Allah' ı düşünür. Dolayısıyla yaratılana hizmet yaratana hizmettir. Yüce Allah kendisinin hoşnut olduğu insan grubu olarak, mü'ıninleri zikreder. insanlar en

46 Bkz. Buhari, Rikak, 38.

47 Maidc, 5/55; Krş. M ai de 5/56: Tcvbe, 9/16.

·18 Bkz. Bakara, 2./143; 1-!acc, 22/128.

49 Tevbc, 91128: bkz. Taberi, XI/76; İbn Kesir, JV/179; Kurtubi, Vl!l,302; Elmalılı. IV, 2654; Çanlay, 1,303.

50 Al-i imran, 3/164.

51 Bkz. Maide, 5/55.

52 Bkz. Yunuz, 10/62.

192

53

54

huyururken bu sınıf

,Allah'ın emirleri gibi

düşünürler. O için benim ve gerçek 55

olarak iman etmiş " Hadisleri rehber kabul edilir. Yüce Allah Maide suresi 55. Ayetinde "dost" olan mü'minlerin sıüıtlannı zikrederken;

a) Allah ve iman

b)

c) Zekat veren,

d) Ruku eden

kulların dostuluğunu ele almaktadır. salih amcl Mü'minlerden Al razı

56

olmuştur. Onların mükafatını Allah verecektir. Kur'an'ın Muhsin olarak isimlerdiği bu tip insanlar emin kişilerdir. Elinden ve dilinden kötülük

57 58 Bütün müslümanlar onun için sever. kardeşi 59

için kızar. Ancak

Allah ve Resulünün dost kabul iği dostluğuna

olmaz. Müslüman zu yapıyor lm hemen aslına dönmesi gerekmektedir. Zira A!!ah'ııı müslümanlara yardımı ve berckctL düşmanianna karşı zaferi birbirleriyle dost olmaları ve Kur'an ilc

lı!

amel bağlı olarak belirtilmektedir.

3. Miinafıldann

Kur'ün--ı Kcrim'c M almaktadır. olarak. küfrünü

53 - . - --i\1-ı 1ıııraıı. 31110 r,rş. 3131-32

'q - Ilk!. Nı"L -l/1\0 )S

Buharı. !nıaıı.X. Mus1ıın_ !ıııaıı. 69

:i(ı Ilk; llnvıııc. ')R;'/.g_ !(ış l·ccr. X9i2S-·JO 57

Bk; Buharı. !ınaıı. X. 1V1üs!ını. lınan. 71 58

Ilk; llucuıal. 29/1 O. ';() - Bk1 Buharı. lman. 5 (ı()

Bkz In be. 9171 61

Bkz. Nıc;a_ ·1/1-.l-i: Tcvbc. 9/l 19: Krş 9171

) Cl

müslüman olduğunu

193

62

64 "Miinafikum;~'

ozu sözü 63

66

67

Allah 'ı ve inananları

olduğunun dışında

açısından

ve Ahiret'e görünen inançsızlar

"Nafekii", "Nifakı",

"Münafikine' ve

on üç

ayetler taranelığında dört AHah'm

olarak kullanarak Hz. 68

Yüce n.·ı,rın.wu·uan birtakımlan vardır ki inanmadık/an halde -Allah 'a

69

ve alıiret ı> Hz. Pcuuve>.rnf,çq•

70

62 ibıı Maıızur, X/359; Muccımı'l·Aralıi'! Esasi, 1218; islam Ans. Vlll, 800.

63 Bkz. 2/3 64

Gkz. Al·i iıııran, 3/l 59/ll: Tevhc, 9/l Ol: Alızap, 33173: Hadi d, 57/13. 65

Geniş bilgi için bkz. Elmaiıli, Vlll,rl997; Küçük, a.g.e., 349. 66

Bkz. Vaiıicli. ll, 67

Bkz. BBkara, 2/8·7!. 68

Bkz. Mümıllkmı, ü3/l 69

Bkz. Bakanı, 2/8. 70

1

olmuşlardır. Yüce Allah bunların hilelerini haber vererek müslümanlan erkekler ve kadınlar dostlarıdır.

iyiliğe engel olurlar. Allalı 'ı unuttular. 71

ta " Şiddet ve inkarda çok 72 73

ileridirler. Çok zalim olup, Kafirlerin dostudurlar. Birtakım

yargılannın arkasına gizlenerek islam ve Müslümanlarm aleyhine ne yapılması gerekiyorsa gereğini yaparlar.

Yüce Allah Münafıkların inanç özelliklerini belirttikten sonra Müslümanlara dönerek dost 'm

74

"Size kitap ki; Allah 'm •w''"'''""' inkar .-:u'""''"'"'" ı.l>ur,wt,ıuz zamtm onlal' başka bir söze

75

buyurarak onları dost edinilmemesi ve gerektiğinde protesto edilmesi istenmektedir.

Yukarıda görüldüğü gibi, Münafıklar dost postuna bürünmüş birer düşmandır. Fakat İslam tarihi boyunca bunlara karşı almacak tedbirler değişik olmuştur.Hz. Peygamber onlara karşı esnek bir siyaset uygulamıştır. Onların vasıf1armı Kur'an-ı doğrultusunda haber veren H.z.

76

Peygamber; Allah'ı sevmediklerini, yalan, sözünde durmama ve emanete 77 78

hıyanet etme, yatsi ve sabah namazlarını kılamama, gibi karekterlerine işaret etmektedir. Münafıklar fitne çıkaracaklarından Yüce

79

haberlerin iyi tahlil edilmesini istemektedir. Hz. Peygamber'in Münafıklara karşı aldığı tedbirler arasında itidal ile muamele etmesi, eşit

davranması, örnek nesil ve ömek ahiakla tarafsız olanları 80

kazandırdığı görülmektedir.

Hz. şekilde tatbik ederek Münafıklara hoşgörü ile

bir siyaset icabı olmuştir. Hedef Müslüman

71 Bkz. Tevbe, 9/204.

72 Bkz. Tevbc, 9/97; Krş, Bakara, 2/204.

73 Bkz. Nisa, 4/139.

74 Nisa, 4/144.

75 N isa, 4/140.

76 Bkz.Buhari, salah, 46; Müslim, Mesacid, 263.

77 Buhari, Şelıadet, 28; Müslim, iman, 107, 109.

78 Bulıari, Ezan, 34; Darimi, Salah, 553; Hanbel, V/73.

79 Bkz. Hucurat, 49/6

80 Bkz. Sezikli, Ahmet, Hz. Peygamber Devrinde Nifak Hareketleri, Ank., 1994, s. ın

195

görünenleri karşıianna almıyarak düşmanlan çoğaltmamaktır. Bu suç ceza verilmeyecek anlammda değildir. Oıiam müsait olduğunda

kalbierinde hastalık şehirde

seni onlara musallat 81

Sonra onula senin az bir zaman kalabilir/er." Ayetinin yapılır. İslam'ın Münafık!ara karşı müsamaha ile yaklaşmış olması

kapılmış olan temiz insanlan kurtarmak içindir. Yoksa onların gücünden ve kuvvetinden korktuğu için değildir.

C-

JVUislim

genel anlatımı içinde Gayr .. j Müslimlere, Ehl-i

İslam hukukçulan bunlara zimmi veya 83

Ehl-i terimi İslam'dan önce gönderilen ilahi din sahiplerini ihtiva ederken, zimm! tabiri bir İslam ülkesinde

yaşayan kitap ehline ad olarak verilmektedir. Bu isimler arasında Gayr··l Müslirn daha şumüllü olup Müslümanların dışındaki inançsıziarı içine almaktadır. Dolayısıyla buraya almış olacağımız Insan topluluğu Kur'an'ın muhatap ve bahsettiği insan topluluklan olacaktır. Zira Kur'an Hicaz yöresinda din sahiplerini ve müşrikleri almıştır. Ehl-i Kitap ve Ateistler sadeee zikdedilenler değildir. Kur' an sadece Yahudi, Hristiyan,

zikretmektedir. Sabii ve Mecusileri ismen haber veren Yüce Yahudi ve Hristiyanlar üzerinde yeterince durarak dostluklarını

olarak değerlendirir.

ı.

Kur'aıH Kerim Yahudilerin dostluğunu kelimesini olumsuz kullanarak Çünkü YUce Allah insanlar arasında dostluk

Yahudilerin de Müslüman olarak dost olmalarını arzulamaktadır. Kerim'de Yahudileri muhatap alırken özellikle itikadi

Hz. Musa'ya bu dini göndermediğini, Yahudiliğin 84

bir din olarak Durum böyle olunca dinden hayır beklemek mümkün olmaz. hahamlar

85

Tevrat'ı bulunan noksanlıkları Yüce Allah'a izafe 86

Allah(c.c.) Yahudilerin iddialarmı red ederek iddialannda

sı Ahzap, 33/60. Krş. Alızap, 33/61-62.

82 Bkz. Bakanı, 2/105; Al-i İmraıı, 3/186: Beyyine, 98/1,6.

83 Bkz. Muhammed Faruk, Nizamü'I-Hükın fı'l-İslam, s. 197.

84 Bkz. Tcvbe, 9/31.

85 Bkz. Bakaı·a, 2/75,95,174: N isa, 4/46.

86 Bkz. Maide, 5/64, 18; Bakara, 2/216.

196

')0

bu/ursun ... "

Yahudi Yüce Allah, Hz.

87

bir hocalama içinde

insanlara karşı olan dostluğu

dost düşmanlıklarını

an başkalanna yaşama hakkı

Milmtchine Suresinin 8 ve 9. Yahudiler

önce alanlan ve inkarcılan dost olarak

89

Allalı 'tan sakmm, " insanlardan Yahudi

Yahudi ve

Yahudi. ve

alış veriş olmak üzere onlarla İslam istemektedir.

Müslümanların gelecek bulunmaları

87 7/157; Fetih, 49/29; Bakaıa, 2/!16.

88 Bkz. Bakanı, 2/54,lll,l 13.

89 Maidc, 5/57.

90 Maide, 5/82.

91 Bakanı, 2/120.

92 Maide, 5/51.

93 Bkz. Maide, 5/42.

197

kararlar olduğu 98

inananlari

Onlar birbirlerinin dostudurlwr ... "

Yahudi ve .. Andobmn ki sana

Söz konusu 09

hadisenin

, "Kendi dinlerine 103

94 AYDIN, Mehmet, Drornik Francis, Konsiller Tarihi İznik'ten IL Vatikana, Aıık., 1990, s. ll-16,

95

96

97

9/l

ik bkz. Matta, 23/2-3; KUTLUAY, Yaşar, islam ve Yahudi Mczheplcri, s. KAYA, a.g.c.,s.l42-!52.

Maide, 5/l !6.

lı.l··i iımmı, 1/5?., Maidc~, 5/1 J 7.

Tcvbı;, 9/31.

Bkz. Nisa, 4173.74; Bkz. Taberi, Vl/37; Razi, Xl/116,117.

Maide, 5/73; Kış, Matta, 28/29. 100

Maide, 5/18; Kış, Matta, 20/28; Markos, 10/45.

ı o ı ' . ı "/"2 ı•i!aıc c, s o •.

Maidc, 5/5!. !03

Bakara, 2/120.

104

" buyurur.

almış olduğumuz ayette de görüldüğü gibi, Yüce Allah Yahudileri olduğu gibi Hıristiyanlan da dost olarak kabul edilmemesi gerektiğini belirtiyor. Hatta işi daha da ileri götürerek Hz. Peygamber'in şahsında Müslümanlan ikaz ederek Hıristiyanlara uyarsanız zalim

demektedir. Kur'an ve Sünnet İsHim'ı tebliğ metodu çerçevesinde dostluğuna önem onlarında hidayete gelmesini Hz. Peygamber ilk günden itibaren Hıristiyanlarla ilişki

hatinde olmuş, zaman zaman onlarla karşılıklı dini konuları tartışınış, 105

Papazlara Hz. İsa'nın getirdiği dini hatırlatmıştır. Hıristiyanların dost ve düşmanlıklarını çok iyi bilen Hz. Peygamber Kur'an'ın emri doğrultusunda

hiçbir zaman elden bırakmamıştır. Birçok mezheplerin yanında

Katolik ve Ortodoks olmak üzere üç önemli mezhebi buhınan dostlukianna güvenmek mümkün değildir. Merhamet, insaf

rıasiplerinin kalmadığı yirminci asırda daha ıyı

Kafirlerin birbirlerinin dostları olduklannı hatırlatanYüce 106

Allah, bütün hilelerini anlattıktan sonra İslam'ım emirlerini yerine MUslürnanlarm Ehl-i Kitap ve diğer kafırler tarafından

107

zulme maruz kalacaklan haber verilmektedir. Bununla birlikte Kur'a.n onlarla diyolog halinde olunmasını tedbiri de elden bırakılmamasmı

108

nosthddarıı

Kerim'in haber verdiği Sabii, Mecfısi ve açık olarak haber vermediği başka Ehl-i Kitap insanlarda bulunabilmektedir. Onların açısından Yahudi ve Hristiyanlardan bir farkı yoktur.

104 Bakanı, 2/145.

Bosna'da tiristiyanlar ne ise Hindistan'ın Keşmir

aynıdır. Yahudi ve Hristiyanlar için ayetlerde ifade Hindistan ve Japonya içinde geçerlidir. Onlarada aynı

tapan, ahiret, Peygamber ve kitap

105 Bkz. Al-i imıan, 3/l/80; Hamidu!ialı, islam Peygamberi, l/4!2.

106 !~k ı·· r 1 8 "7~ ~ 7 .. _',n ... a, 1 .J.

107 Bkz. En fal, 8/60; N isa, 4/147.

108 Bkz. Geniş bilgi için Elma! ılı, lll/ 1714.

199

109 insanlara denilmektedir. Kur'an-ı Kerim'in anlatımı

Müşriklerde çok bir Allah inancı kalıntısınm

görülmektedir. Bunları Allah'a yaklaştıracak ilahi varlıklar tasavvur ederek Yüce Yaratıcıya ancak onun vasıtası sayesinde ulaşılabileceğini

düşünmektedirler. Kur'an Kerim diyalektik açıklamalanyla sadece Hicaz yanmadasındaki politeist inançların hatlarını . çizmektedir. Dolayısıyla

dünyanın çeşitli bölgelerinde Kur'an'ın Müşriklerle ilgili ayetlerin i 10

muhataplarını bulmak mümkündür. Allah onlarla ilgili olarak "İyi bil halis din yalmz Allah 'mdır. Ondan başka veliler ""''IYiwr''"

hizi Allalı 'a yaklaştırsm ibadet ediyoruz- diyenlere onlar arasmda ayrılığa düştüğü şeyde haber

lll

verecektir ... " buyurur. Yine Allah, düşmanlıklarının çok zalimce olduğu 112

yapılacak muameie ile ilgili "Müşrikler kendileri inkar ettikleri .ut.uwıe inkar eşit isterler. yolunda hicret t::u;raı:ıcauı.~ onlardan dost edinmeyin. Eğer yüz çevirirlerse onları

ı 13

yerde öldürün. Onlardan dost ve yardımcı edinmeyin." , immanlar benimde düşmammz olanlan dost

Onlar etmişken onlara sevgi 114

" sana uy. O'ndan başka ı

tarm Puta yüz çevir." Allah (c.c.) Kur'an-ı Kerim'de Müşriklerin put ve inançlarıyla ilgili

ı 16

sonra onları şiddetli bir şekilde tenkit ederek, Ehl-i Kitap mensupianna gösterdiği toleransı bunlara göstermez. Dinsizliğe asla razı olmamaktadır. Şirk mensuplarını ederek bu inançlannda devam

ı 17

ettikleri müddetçe af olunmayacaklarını bildirir. Kur'an-ı Kerim'den aniaşıklığına göre Müslümanlara karşı hiçbir zaman dost olmıyacak olan Müşrikler her fırsatta kötülük yapacaklardır. İnsanlık duygulanndan tamamen olan bu tip insanlara karşı Müslümanların;

109 Külliyat'ü Ebü'l-Bakii, s. 216; Razi, XXX!/39.

1 10 Geniş bilgi için bkz. Sankçıoğlu, Ekrem, Kur'an'ıı 32

1 1 1 Züıner, 39/3, bkz. Mesudi, Il/!26-127. 112

Bkz.Maide, 5/82.

ı 13 . /89 Nısa, 4 .

Mlişrikler ve Puperestler, İslam' i A.Der. 20-

114 Mümtchine, 60/l.Bkz. Emiroğlu, Tahsiıı, Esbabü'n-Nüzul, XIJ/187-190.

115 En'am, 6/106.

\!() . Bkz. Hac c, 22/30; Ankebut, 29117,25, Mearıc.

117

200

iman edeneler! imana terci/ı

!20

kemlilerülir, " Müslümanın

!21 122

125

ve

123

Aksi

yer vermektedir. Allah'tan

ı !9

124

ı 18 . 1 ·ı ·ı· 'k ·ı.. . . ~ Konuya 1 gı ı ,ı z. lvn Hışam, Sırc, !V/252,258,26!, Mcsudi, !l/126; Yakubi, Tarihu'l··Yakubi, !l/254·257.

119 Hnd, l J/13, Krş, Şma, 42/8.

120 Tcvbc, 9/23; Krş, Hud, l l/45·47; Mücadele, 58/22.

121 Bkz. Hucurat, 49/1 O.

122 Bkz. Bakara, 2/254.

123 Bkz. Nisa, 4/125; Furkan, 25/28.

124 Bkz. Geniş bilgi için bkz. Türkiye Diyaneı Vakti islam Ans., lX/511.

125 Flk· '1· l! 16/('9 !(JO·" · · 26/221 ~2"· 't'/27,3(J. z. f\ cı 1 , Y , , qudra, , A,. .,.<:'" ..... :.,

201

kullarımf

her türlü bulunmaktadır. O'da sahibi

durum böyle olmakla birlikte asıl dost Hz. Peygamber ve O'nun Muhsin

A.

. Bu dostluk Allah rızasına dayanan birbirlerine maddi ve manevi

gönderecekleri dualada yardırnca olurlar.

kafirler birbirlerinin dostlarıdır. Kafiderden """""'"·""~'"· Müslümanlar bunlarla islam'ı tebliğ

dostluk kurabilir. teknikte ve yardımlaşılabilir. Kötülüklerinden

126

dost görünme imkanı vardır. kötülüklerinden k:onmabilmeleri için,

zaman güvenmemek,

uygulamak Kur' an-ı Müslümanlar kendilerini

1949.

Yüce Allah "h) 128

ts.

Sahih-i Buhar i Muhtasan Tecrid' i Sarilı Tercemesi, Ankara, 1975.

b. Muhammed,

Şerh u Cevharu 't-Tevhid, Lübnan, 1983.

Abdullah b. Ömeır,

Envaru't-Tenzil ve Esraru't-Te'vil, Mısır, 1968.

JU.!L ... JlA .. HLJ' E. J.,

The Encylopaedia Of İslam, Le iden, 1960-1970.

El,-BUHARİ, Muhammed b. İsmail,

El-Cemi u' s-Sahih, İstanbul, 1979.

CEVDET, Ali,

Tarihu'I-Arap Kable'I-İslam, Beyrut, 1970.

CRUNDEN'S-· Concordanc To The Old And New Testament, London, 1961.

Et-Tefsiru'l-Hadis, Matbaati Babi el- Halebi, 1964.

Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lugat , İstanbul, 1970.

Ji~BU'I~-BEKA, el-Külliyat, Bul ak, 1253.

H. Tahsin,

Esbab-ı Nüzül, Konya, 1965.

HAMİDULLAH, Muhammed,

introduction to İslam, Paris 1963.

S. M.,

İn Sultanate Of Delhi, New Delhi, 1967.

""""-~"-''·""'' Ebu'I-Fida İsmail, Tefsiru'I-Kur'ani'l Azim İstanbul, 1984.

İBN Cemalüddin ıu ..... ., ... .,_ .. .,,uı,

Lisamı'l- Arab, Beyrut, 1955.

Lübnan ts.

·"""""'"-'.c" ...... Meryem, İslam Versus Ahi Al -Kitab PastAnd Present, New Delhi, 1982.

Mefütihü'l-Gayb, Mısır, ts.

203

204

Tefsiru' 1935.

Muhammed b,

Camiu'I-Beyan., Mısır, 1903.

Muhaıumed

1988.

1991.