7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

1/28

KAPITULLI 4

REZULTATET E T MSUARIT

N fund t ktij kapitulli ju do t kuptoni:

1.

Konceptin e ekuilibrit t tregut.

2. Se si ndryshimet n krkes dhe ofert cojn drejt ndryshimeve n ekuilibrin e tregut.

3. Se si elasticiteti I cmimit ndikon n masn e ndryshimeve n cmimin e tregut dhe

prodhimit.

4. Mungesat dhe tepricat e tregut si instance t ekuilibrit t tregut.

5. Diferencn midis disekuilibrit t ndar dhe t grupuar.

Aplikimi I biznesit:

6. Si firmat mund t prpiqen t menaxhojn nj munges t tregut ndaj nj rritje t shitjeve

dhe njohja e produkteve dhe e markave.7. Rndsia e t qnit t aft pr t vlersuar ndikimet afat-gjat dhe afat-shkurtr mbi

krkesn, ofertn, prodhimin e tregut dhe cmimet n afat t gjat dhe t shkurtr.

8. Roli I oferts dhe krkess n tregun e makinave.

TEORIA E TREGUT

CSHTJA

Cmimi dhe sasia e mallrave dhe shrbimeve t tregtuar ndryshojn me kalimin e kohs.Por, cfar shkaktojn kto ndryshime n tregjet e produkteve t vecant?

T KUPTUARIT

Cmimet ndryshojn n t gjith tregjet, pa ndonj ndryshim nse sht cmimi I nj kafe,

hurja n nj klub nate, ose cmimi I nj DVD, n varsi t ndryshimeve t krkess dhe oferts.

Ndonjher cmimi mund t ndryshoj, thjesht sepse krkesa dhe oferta mund t ket ndryshuar.

N rastet m komplekse, krkesa dhe oferta mund t ndryshojn s bashku. T kuptuarit se si dhe

pse ndryshojn krkesa dhe oferta, si dhe implikimet pr cmimet e tregut jan aftsi t

rndsishme t biznesit.

DOBIA

Tregjet me pritshmri t rritjes s cmimeve do t duken m shum atraktiv sesa tregjet

me projeksione n zbritje t cmimeve. Nse bizneset mund t vlersojn se si faktort

konkurrues do t ndikojn n cmimin e produkteve t tyre ose inputeve kyce, ata mund t fillojn

t zhvillojn strategji t suksesshme pr firmn.

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

2/28

1.1

PROBLEMI I BIZNESIT: ZGJEDHJA E NJ FITUESI

Si mund ta dij, nj firm ose nj person biznesi, se cilin produkt t promovoj dhe t shes, dhe

cilin ta ler mnjan? Marrim n shqyrtim Boksin 4.1, i cili prmban nj artikull t Samsungut

dhe bastet e mdhenj q ai ka vn mbi tregje t ndryshm me kalimin e kohs. Si ia ka dal

Samsungu t jet kaq I suksesshm n zgjedhjen e basteve korrekte pr tu vendosur? Kompaniainvestoi n bateri, flash-memorie, ekrane t shesht, gjithcka prej t cilv u kthye n shum

fitimprurse. Tani sht duke planifikuar t zhvendoset n tregje krejtsisht t ndryshm gjat

pes viteve t tjer; si mund ta dij ose si mund t jet I sigurt se kta tregje, gjithashtu do t

jen fitimprurs? Samsungu duket se e ka nj aftsi t till, dhe kjo sht nj aftsi q sht e

ndryshme nga aftsit teknologjike t tij. Samsung mund t bj produkte t mdhenj, por

menaxhert e tij jan gjithashtu, mjaft t aft dhe t talentuar n diktimin e mundsive t duhura

t rritjes. Menaxhert e Samsungut duket se I kuptojn tregjet dhe se mund t dallojn

karakteristikat e vecanta q do t krijojn nj treg q ka volume t mdhenj dhe margjina t mira

prfitimi. Njkohsisht, ata gjithashtu duken t aft t kuptojn se kur volume mund t bien,

margjinat t shkatrrohen dhe kur sht koha pr t dal nga tregu. Ndrsa aftsia teknologjike e

bn t aft nj biznes pr t projektuar dhe pr t ndrtuar produktet, ekspertiza komerciale

krkon nj t kuptuar t tregjeve.

Rndsia e t kuptuarit t cmimeve dhe volumeve t ardhshme nuk sht e kufizuar

vetm tek biznesi. Marrim n konsiderat t ardhmet tuaja. Disa prej jush mund t dshirojn t

ofrojn vetveten si ekzekutiv marketingu, t tjert si kontabilist dhe ndoshta t tjert si

ekonomist biznesi. Paga ose cmimi juaj do t jet n varsi t mnyrs se si shum punonjs t

tjer dshirojn t ofrojn veten e tyre n punsimin q keni zgjedhur; dhe se sa firma krkojn

tipe t till punonjsish. Oferta m e madhe do t rriste konkurrimin dhe norma e cmimit ose

pags do t ulej, ndrsa krkesa m e lart nga firmat do t conte drejt pagave m t larta.

Prandaj, ju duhet t vendosni nse oferta e punonjsve n profesionin tuaj t zgjedhur do t rritet

apo do t ulet, dhe nse krkesa do t rritej apo do t ulej. Parashikimi korrekt mund t coj drejt

niveleve m t larta t t ardhurave n t ardhmen.

Diskutimi n kt kapitull do tju ofroj nj t kuptuar t ekonomistit pr vendin e tregut,

duke hedhur drit n mnyr eksplicite n lidhjen midis krkess dhe oferts n vendin e tregut

dhe duke ilustruar se si ndryshimet n krkes dhe ofert cojn drejt ndryshimeve n cmimin e

tregut t nj produkti. N fund t ktij kapitulli ju do t keni nj t kuptuar t funksionimit t

tregjeve, dhe n mnyr m t rndsishme, se si menaxhert e biznesit prpiqen tI bjn tregjet

q t funksionojn pr ta.

4.2 SJELLJA E KRKESS DHE OFERTS S BASHKU

Me qllim q t kuptohet vendi I tregut, ne I sjellim konsumatort dhe firmat s bashku.

N Figurn 4.1, ne kemi kurbn e krkess dhe oferts s bashku. Aty ku takohen krkesa dhe

oferta sht njohur si ekuilibri I tregut.

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

3/28

Ekuilibri I tregutndodh n cmimin ku dshira e konsumatorve ndaj krkess sht

saktsisht e barabart me dshirn e firms pr t ofruar.

Si nj shembull m realist, marrim n konsiderat blerjen e nj makine t dyt.

Supozojm se shitsi (ofruesi) ofron t shes makin pr 5 000 . Ju ekzaminoni makinn dhe

bni nj ofert pr ta bler pr 4 000 . Ky nuk sht ekuilibr pasi ju dhe shitsi keni dshir tblini dhe t shisni me cmime t ndryshme. N kt rast nuk ndodh nj shkmbim sepse ju nuk

mund t bni marrveshje pr cmimin. Por, supozojm se shitsi, tashm ka dshir t reduktoj

cmimin q krkon n 4500 dhe ju e pranoni. Ky sht ekuilibri ju t dy keni rn dakord pr

nj cmim n t cilin ju keni dshir t blini dhe pronari ka dshir t shes. N kt rast ndodh

tregtia.

Prpara se t zhvendosemi n t, sht me shum vler t bjm disa komente pr ekuilibrin. S

pari, ne supozojm se ekuilibri sht unik. Kurba e krkess dhe e oferts ndrpriten vetm n

nj pik. Duke ditur kushtet e ceteris paribus, t gjitha gjrat e tjera t jen t barabarta, ekuilibri

sht nj pozicion stabl pasi nuk ka forca q veprojn pr t zhvendosur cmimin larg ekuilibrit.

N rastin e makins son, si shitsi, ashtu edhe blersi, jan t lumtur t bjn tregti n cmimin

q kan rn dakord prej 4500 . S dyti, cdo kombinim tjetr I cmimit dhe sasis q nuk jan

vlera ekuilibr prshkruhen si disekuilibr tregu.

N situatne disekuilibrit, n cmimin aktual, dshira pr t krkuar do t ndryshoj nga

dshira pr t ofruar.

S treti, nse tregu sht n disekuilibr, ather, njsoj si n rastin e tregtis s makins,

negociatat dhe ndryshimet rezultuese t cmimit do ta shtyjn tregun n drejtim t pozicionit

ekuilibr. Ne do t shpjegojm kto cshtje pasi t zhvillojm t kuptuarit tuaj t tregut.

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

4/28

Pr ata lexues q kan prirje n matematik, sht e mundur t mendohet pr ekuilibrin e

tregut si nj zgjidhje ndaj nj problemi t njkohshm ekuacioni. Shikoni Boks 4.2 pr detaje t

mtejshme.

Boksi 4.2 EKUILIBRI I TREGUT SI EKUACIONE T NJKOHSHME

Meqnse vija e krkess dhe oferts n Figurn 4.1 jan lineare, atom und t shprehen

duke prdorur ekuacionin e nj vije t drejt:

Q0 = ad- bdP

Ku, ad sht ndrprerja dhe bd sht pjerrsia (negative) e vijs s krkess.

QS= as+ bsP

Ku, assht ndrprerja dhe bssht pjerrsia (positive) e vijs s oferts.

N ekuilibr QD = QS; prandaj ne mund t zgjidhim t dy ekuacionet e msiprm pr P.

Kshtu,

ad bdP = as+ bsP

bsP + bdP = ad- as

P = (ad as) / (bd+ bs)

4.3. NDRYSHIMET N KRKES DHE OFERT

Problemi I biznesit ka t bj me cshtjen se si mund t zhvillohen cmimet e tregut n t

ardhmen. Tani q ne kemi nj model t tregut, mund t prdorim kuptimi n tona pr faktort q

zhvendsoin krkesn dhe ofertn pr t ekzaminuar se si reagon tregu ndaj ktyre ndryshimeve.

Ne do t fillojm t marrim n konsiderat ndryshimet e krkess.

Krkesa zhvendoset n t djatht:

Pr nj mall normal kur rriten t ardhurat , ose pr nj mall inferior kur t ardhurat bien.

Duke ndjekur nj rritje t cmimit t mallit zvendsues

Duke ndjekur nj reduktim n cmimin e nj malli plotsues

Kur prmirsohen shijet dhe preferencat pr kt mall.

Figura 4.2 ilustron nj zhvendosje t krkess n t djatht. N pikn fillestare t ekuilibrit, 1000

njsi jan tregtuar n nj cmim prej 10 . Por, kur krkesa zhvendoset djathtas, arrihet nj

ekuilibr I ri, dhe tashm jan shitur 2000 njsi me nj cmim m t lart prej 20 .

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

5/28

Kjo mund t prdoret pr t shpjeguar cmimet e pronsis kur cmimi I huas sht I lir

dhe t ardhurat rriten n mnyr t qndrueshme. Huat jan nj komplement kur ju blini nj

shtpi. Nse ju blini nj shtpi, ju blini nj hua. Kshtu, huat m t lira rrisin si krkesn pr

hua, ashtu edhe krkesn pr shtpi. Kur t ardhurat rriten, ather si nj mall normal, rritet

krkesa pr shtpi. Kshtu, pr kto dy arsye, vija e krkess zhvendoset n t djatht dhe cmimi

ekuilibr dhe sasia rriten.

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

6/28

Ne, gjithashtu mund t sjellim parashikimet e cmimeve n analiz. Nse ju mendoni se cmimet

do t rriten n t ardhmen, ather ju do t coni prpara konsumin tuaj. Kurba e krkess pr

konsumin tani, si kundrshtuese e konsumit n t ardhmen, zhvendoset n t djatht.

Ne tani mund t eksplorojm se cfar ndodh kur krkesa zhvendoset n t majt, sin

Figurn 4.3. Krkesa zhvendoset n t majt:

Pr nj mall normal kur bien t ardhurat, ose pr nj mall inferior kur t ardhurat rriten

Duke ndjekur nj zbritje t cmimit t mallit zvendsues

Duke ndjekur nj rritje t cmimit t nj malli plotsues

Kur shijet dhe preferencat pr kt mall mund t keqsohen.

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

7/28

Kt her, ne thjesht, kemi ndryshuar diagramn rrethore. Ne filluam me nj cmim ekuilibr prej

20 , duke shitur 2 000 njsi dhe m pas, krkesa zhvendoset n t majt. Cmimi ekuilibr bie

n 10 , duke shitur vetm 1000 njsi. M pak kompani jan duke eksportuar mallra npr bot,

kshtu q ka krkes m t vogl pr transport. Vija e krkess zhvendoset n t majt dhe

cmimi ekuilibr dhe sasia bien.

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

8/28

Tani le t marrim n konsiderat ofertn. Oferta zhvendoset n t djatht:

Nse m shum firma hyjn n treg

Nse kostoja e inputeve, t tilla si puna, bhen m t lira

Nse zhvillimet teknologjike sjellin prfitime t produktivitetit

N Figurn 4.4, oferta sht zhvendosur n t djatht. Ekuilibri zhvendoset nga nj cmim prej 20

, duke shitur 1 000 njsi, n nj cmim prej 10 , duke shitur 2 000 njsi. Nse ne supozojm se

oferta sht zhvendosur n t djatht, sepse m shum firma jan duke konkurruar n treg,

ather ky rezultat duket sensibl.

Konkurrrimi I rritur do t conte n nj ulje t cmimeve dhe m shum konsumator q do t

merrnin produktin. Interneti sht nj zhvillim I rndsishm teknologjik, dhe ai ul, n mnyr

efektive, kostot e sigurimit t nj produkti. Psh, m mir sesa tI duhet t blej npr dyqane, nj

shits I ri pakice mund t ket t bj me klientt e tij nprmjet Internetit. N mnyr tdukshme, kjo redukton kostot. Prandaj, cmimi I tregut, n zonat kryesore t Internetit, t tilla si

udhtimet, do t bjer. Cmime m t ulta do t thot prfitime. Ne do t kthehemi n biznesin e

bazuar tek Interneti n aplikimet e biznesit, n fund t kapitullit.

Le t ekzaminojm nj zhvendosje t oferts n t majt. Oferta zhvendoset n t majt:

Nse firmat dalin nga tregu

Nse kostot e inputeve, t tilla si puna, bhen t shtrenjta.

Nse oferta zhvendoset n t majt, si n Figurn 4.5, ather cmimi ekuilibr zhvendoset nga 10 duke shitur 2 000 njsi, n 20 , duke shitur 1 000 njsi. Kjo mund t ndodh nse nj firm del

nga tregu, ose ndrmerr hapa pr t reduktuar kapacitetin e saj.

Linjat ajrore ndonjher e prdorin kt strategji. Ata bjn ulje t aeroplanve n rrug t

panjohura, ose kmbejn jumbo-t e mdhenj, pr t tjer m t vegjl. T dyja kto taktika

reduktojn kapacitetin / ofertn n rrug ajrore t vecanta. Kur ndodh kjo, kostoja e drejtimit t

aeroplanit ulet, dhe cmimi I tregut pr biletat rritet. Kjo linj ajrore ka t ngjar q t bj nj

prfitim.

ELASTICITETI DHE NDRYSHIMET N EKUILIBRGjithashtu, sht me vler t vrejm se elasticiteti I oferts dhe krkess do t ndikoj n

mnyrn se si ndryshon ekuilibri. N Figurn 4.6, ne kemi nj kurb oferte elastike dhe jo-

elastike, dhe ne mund t vrejm se cfar ndodh n ekuilibr kur ne zhvendosim krkesn n t

djatht.

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

9/28

Nn ofertn jo-elastike ne do t parashikonim se oferta nuk do t reagoj fuqishm ndaj

nj ndryshimi n cmim, dhe kjo sht ajo cfar ne vrejm. Cmimi rritet nga 10 n 30 , por

prodhimi vetm rritet nga 100 n 200 njsi. N rastin e oferts elastike, rritja e krkess sjell

ndryshime t mdha t prodhimit, 100 500 njsi, por vetm nj rritje t vogl t cmimit, nga 10

n 13 .

Pse oferta mund t jet jo-elastike?

Elasticiteti I oferts reflekton aftsin oferts s tregut pr t reflektuar ndaj ndryshimeve

t cmimeve. Kshtu, nse cmimet rriten, a do t ken dshir ofruesit t ofrojn edhe m shum?

Nse oferta sht jo-elastike, ather prgjigjia e ksaj pyetje do t jet: jo. Oferta jo-elastike

mund t rezultoj nga nj paaftsi pr t reaguar ndaj cmimeve, ose n t vrtet, nj dshir pr

t kontrolluar ofertn.

Nse aftsia prt t ofruar prcaktohet nga aksesi pr t fiksuar asetet, si psh nj zyr, hapsirat e

prodhimit ose t shitjes me pakic, ather edhe me krkes m t lart, duhet koh q kapaciteti

I rritur t t ndrtohet dhe q oferta t t rritet. Megjithat, nse gjat nj recesioni, krkesa sht

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

10/28

e ult dhe firmat nuk jan duke prdorur t gjith kapacitetin e tyre, ather cdo rritje e cmimeve

ka t ngjar t rezultoj n nj rritje t shpejt t oferts. Prandaj, kapaciteti I teprt mund t coj

n ofert elastike.

Firmat, industrit dhe profesionet, gjithashtu mund t krkojn, n mnyr aktive, t kontrollojn

ose t paktn, t ndikojn mbi ofertn. Ligjvnsit dhe kontabilistt e kufizojn ofertn nprofesionet e tyre nprmjet nevojs pr t kaluar ekzaminimet profesionale, me qllim q t

veprojn si nj ligjvns ose si nj kontabilist. Disa njerz komentojn se ligjvnsit ose

kontabilistt kan licencn pr t printuar parat, dhe pjesrisht, ju e dini prse.

Sporti sht, gjithashtu, nj industri e suksesshme. Formula 1 (F1) kontrollon n mnyr

strikte numrin e skuadrave n sport dhe numrin e garave n nj sezon. Gjithashtu, kontrollon t

drejtat televizive pr sezonin e F1, prandaj mund t kufizoj mjetet nprmjet t cilave garat iu

ofrohen publikut pr tI ndjekur. Kjo e gjitha sht br me objektivin e drejtimit dhe

menaxhimit komercial t nj eventi sportiv. Suksesi I Premier-Ligs dhe ligave t tjera n

Evrop sht I lidhur me kontrollin e oferts. Aksesi I televizionit n lojra kontrollohet nmnyr strikte nga organizmat qeveriss, t cilat I shesin t drejtat televizive bllok, n rrjetet

televizive. Alternativa do t ishte pr secilin klub t shiste lojrat e veta n nj baz individuale.

Psh, nj jav Manchester United mund t shiste ndeshjen e tij me Liverpulin tek nj transmetim

televiziv, ndrsa javn tjetr, ai mund t shiste ndeshjen me Chelsea tek nje tjetr kanal televiziv.

Prvec ksaj, menaxhohet edhe oferta e lojrave. Nga 400 ndeshje t mundshme n nj sezon,

rreth 60 prej tyre n vit mund t shfaqen nga nj numr I vogl I stacioneve televizive. Duke e

br kt produkt t rrall, ose duke zbatuar ofertn jo-elastike, cmimi n tregun televiziv pr

ndeshjet e futbollit do t rritet.

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

11/28

N Figurn 4.7, ne marrim n konsiderat se si nj ndryshim I oferts ndikon n ekuilibr kur

krkesa sht elastike ose jo-elastike. Kur krkesa sht elastike, rritja e oferts sjell nj

ndryshim t vogl t cmimit, duke e ulur nga 30 n 22 , me nj rritje t prodhimit nga 100

njsi deri n 500 njsi. N rastin e nj krkese jo-elastike, rritja e oferts gjeneron nj rnie tmadhe t cmimit nga 30 n 10 , por vetm me nj ndryshim t vogl t prodhimit nga 100

njsi n 200 njsi.

Msimi I qart nga ky shembull sht se, nse prballet me krkesn jo-elastike t produktit tuaj,

nuk rritet kapaciteti prodhues, dhe prandaj rritet oferta, sepse cmimi do t ulet m shpejt sesa

rritja e prodhimit, dhe t ardhurat tuaja do t bien. Megjithat, nse ju prballeni me krkesn

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

12/28

elastike, merrni n konsiderat rritjen e kapacitetit tuaj duke ofruar m shum n treg, pasi

prodhimi rritet me nj norm m t shpejt sesa zbritja e cmimit, dhe kshtu, t ardhurat totale do

t rriten.

4.4 ANALIZA E DISEKUILIBRIT

Deri tani, ne kemi marr n konsiderat se tregjet jan n ekuilibr, ku krkesa sht e

barabart me ofertn. N realitet, tregjet kurr nuk mund t jen n ekuilibr; atom und t jen

gjithmon n lvizje, n drejtim t pozicionit t ekuilibrit. S pari, le t marrim n konsiderat

nj situat, n t ciln cmimi sht m I lart sesa n ekuilibr.

N Figurn 4.8 , cmimi aktual I tregut prej 10 sht m I lart sesa cmimi ekuilibr prej

8 . N nj cmim prej 10 , konsumatort kan dshir t krkojn 1000 njsi, por firmat kan

dshir t ofrojn 2000 njsi. N mnyr t qart, ky nuk sht nj pozicion ekuilibr. Me ofertn

q e kalon krkesn me 2000 1000 = 1000 njsi, tregu thuhet se sht duke br nj tepric. N

fakt, firmat do t mbeten me tepric malli n magazinat e tyre t shumics. Ne sugjeruam msipr se forcat natyrale do ta shtynin tregun drejt ekuilibrit, kshtu, si mund t ndodh kjo?

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

13/28

Nse firma ka shum gjendje stock, ather me terma kontabiliteti, kapitali I puns sht I

bllokuar. Firma ka shpenzuar shum para pr t br produktin dhe tani ajo ka nevoj t shes

prodhimin me qllim q t cliroj parat cash pr prodhimin e ardhshm. E vetmja mnyr pr

t shitur gjendjen e teprt sht fillimi I uljes s cmimeve derisa t jet shitur gjithcka. Sa m

shum mall t bllokuar q t ket nj firm, as m e madhe do t jet ulja q duhet t ofrojfirma. Ju duhet ta keni vn re tabeln e prdorur nga shitsit me pakic : 50 % ulje, t

shkruar me t madhe, por pr artikuj t przgjedhur sht shkruar me m t vogla. Mallrat q

jan zbritur me 50% do t jen ato q njerzit I krkojn m pak ose aspak me cmimin original.

Zbritjet m t mdha, prgjithsisht ofrohen pr produktet ku shitsi me pakic ka vn re

diferencn m t madhe midis dshirs s tij pr t ofruar dhe dshirs s konsumatorit pr t

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

14/28

krkuar. Prandaj, zbritjet m t mdha ofrohen mbi produktet n t cilat ka nivel t madh t

mallit t padshiruar.

Figura 4.9 ilustron situatn e kundrt, nnj situat t mungess n treg. Kt her ne

kemi cmimin e tregut prej 8 , I cili sht posht cmimit ekuilibr t tregut prej 10 . N cmimin

8 , ne mund t shikojm se konsumatort kan dshir t krkojn 2000 njsi, por firmat kandshirn t ofrojn vetm 1000 njsi. Ne tashm kemi nj munges t tregut 2000 1000 = 1000

njsi.

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

15/28

Konsumatorve do tju plqej t blejn dyfishin m shum t produktit q firma dshiron t

siguroj. Dy prgjigje jan t mundshme. Firmat mund t din krkesn e lart pr produktin e

tyre dhe prandaj, ngren cmimet. Ose, konsumatort mund t fillojn t rrisin cmimin, me qllim

q t fitojn akses ndaj produktit. Nse ju me t vrtet, dshironi t shikoni tregun n veprim,

ather hidhni nj vshtrim n site-et e ankandeve n Internet, pr dhuratat m t njohura t

Krishtlindjeve, si psh lojrat me telekomand, telefonat celular m t fundit etj.

4.5 CMIMET DYSHEME DHE TAVAN

Qeverit, ndonjher, jan t interesuara n parandalimin e cmimeve pr t shkuar shum

lart ose shum posht. Psh, kapaciteti shum I madh dhe ekonomit e shkalls n sektorin e

cajrave dhe t pijeve alkoolike, plus konkurrenca e fuqishme midis shitsve me pakic dhe

supermarketeve, kan detyruar q t ulet cmimi I pijeve, duke nxitur konsumin e shtuar t

alkoolit. Pr t adresuar konsumin e teprt t alkoolit, qeverit mund t marrin n konsiderat

vendosjen e nj cmimi minimal. N kt rast, cmimi minimal vepron si nj dysheme, posht s

cils sht e paligjshme t vendoset ndonj cmim tjetr. Pr t qen efektiv n reduktimin ekonsumit, cmimi minimal duhet t jet m I lart sesa cmimi ekuilibr I tregut.

Nj cmim minimal / cmim dyshemeparandalon cmimet nga rnia posht nj niveli t caktuar

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

16/28

Figura 4.10 ilustron impaktin e nj cmimi minimal. N Figurn 4.10, nj cmim minimal I

propozuar prej 2 pr nj shishe ver, sht mbi cmimin e tregut. Nj cmim minimal mbi

ekuilibrin e tregut rezulton n ofert q e tejkalon krkesn, dhe n nj tepric t prodhimit n

treg. Ku duhet t shkoj teprica (e vers)? Firmat mund t krkojn t shesin vern n mnyr

ilegale nn nj minimum cmimi. Nj pjes e vers mund t ri-eksportohet drejt shteteve t tjera,

t cilat do t rrisnin ofertn n ato shtete, duke reduktuar cmimin rrisnin dshirn pr pije n nj

ekonomi tjetr. Ndoshta, jo shum e mir kjo pr marrdhniet ndrkombtare.

Disa lexues mund t marrin n konsiderat q nj shishe e lir e vers t kushtoj m pak

sesa 2 . T tjert mund t jen t lumtur t paguajn 4 ndaj 5, pr at q ata e konsiderojn si

ver t lir. Nj cmim minimal prej 2 , ka t mgjar t jet mbi cmimin ekuilibr pr vern dhe

nuk do t kishte efekt mbi konsumin. Nse konsumatort kan dshir t paguajn 4 , ather

mnyra e vetme pr t reduktuar konsumin sht q t bhet cmimi minimal m I lart sesa, le t

themi, 4.50 .

Nj qeveri, gjithashtu, mund t jet e shqetsuar kur cmimet, vecanrisht ato t artikujve t

rndsishm, t tilla si karburanti dhe energjia elektrike, mund t bhen shum t lart. N

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

17/28

rrethana t tilla, qeveria mund t vendos cmimet maksimale. Nj cmim maksimal vepron si njtavan cmimesh, sipr t cilit sht e paligjshme t vendosen cmimet. Figura 4.11 ilustron

impaktin e nj cmimi maksimal mbi krkesn dhe ofertn pr karburantin. Nse qeveria vendos

nj cmim maksimal prej 1 pr litr t karburantit, ather me nj cmim ekuilibr prej rreth 1.40

, tregu ka t ngjar t jet n disekuilibr dhe t karakterizohet nga nj munges shum e madhe

e oferts. Ndrsa familjart mund ta gjejn cmimin e karburantit si atraktiv, paaftsia pr t

gjetur karburant, e dyfishuar me mundsin pr t pasur vjedhje/rrjedhje t karburantit nga

makina juaj do t jet jashtzakonisht acaruese.

Nj cmim maksimal / cmim tavanparandalon cmimet nga rritja sipr nj niveli t

caktuar.

4.6 BASHKIMI DHE NDARJA E EKUILIBRIT

Marrim n konsiderat tregun e makinave t dors s dyt dhe supozojm se makinat e

cilsis s mir kushtojn 5000 dhe makinat e cilsis s keqe kushtojn 2500 . Shitsit emakinave t mira dhe t kqija specializohen pr cdo tip makinash. Kshtu, nse ju do t donit

nj makin t mir, ju do t shkonit tek nj shits I mir makinash. Nn ket rregullim ju do t

kishit dshir t paguanit 5000 nse dshironit nj makin t mir, ose 2500 , nse do t

dshironit nj makin t keqe. Kjo sht nj ndarje ekuilibri, pasi cdo tip I produktit shitet nnj treg t ndar.

Tani, marrim n konsiderat nj situat m realiste ku makinat e mira dhe t kqija shiten

s bashku. Ky sht nj bashkim ekuilibri, ku konsumatori e ka t vshtir t bj diferencimemidis produkteve t mir dhe t kqinj. Kshtu, n ndryshim nga ndarja e ekuilibrit, t dy tipet e

makins shiten n t njjtin treg.

Kur ju arrini n marrveshjen juve ju ofrohet mundsia vijuese. N nj cant veshjesh

jan nj numr celsa makinash: 50% hapin makinat e mira, 50% hapin makinat e kqija. Sa do

t dshironit t paguanit q t futnit dorn n cant dhe t largoheshit me nj makin?

Qasja statistikore sht pr t nxjerr vlern e parashikuar t makins. Ju keni nj shans

0.5 pr t fituar nj makin t mir me vler 5000 dhe nj shans 0.5 pr t prfunduar me nj

makin t keqe me vler 2500 . Prandaj, vlera e parashikuar sht 0.5 x 5000 + 0.5 x 2500

= 3750 .

Kshtu, t gjitha makinat shiten me cmimin e bashkimit t ekuilibrit prej 3750 . Nsekjo deprton npr treg, shitsit e makinave t kqija fitojn nj ekstra 1250 , ndrsa ofruesit e

makinave t mira humbasin 1250 . Me kalimin e kohs, m shum makina t kqija do t vijn

n treg dhe makinat e mira do t largohen nga tregu. Kjo sht njohur si Ligji I Greshami-it, kuproduktet e kqija largojn produktet e mira.

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

18/28

Nj ndarje ekuilibrsht aty ku nj treg ndahet n dy nn-tregje t identifikueshm n

mnyr t qart me ndarjen e krkess dhe oferts.

Nj bashkim ekuilibrsht nj treg ku krkesa dhe oferta pr produktet e mira dhe t

kqija bashkohen n nj krkes dhe nj ofert.

Ligji Greshamshpjegon se nj rritje e oferts s produkteve t kqij do t largoj

produktet e mir nga tregu.

Ofruesit e makinave me cilsi t mir nn nj bashkim ekuilibr jan disavantazhe sepse

ato jan t paafta t diferencojn produktet e tyre nga ofertat e kqija. Me qllim q t zgjidhin

kt problem, ata kan nevoj t gjejn nj mnyr t krijimit t nj ndarje ekuilibr. Mnyra pr

t arritur kt sht duke br dicka q ofruesit e kqinj t ishin t pavullnetshm pr ta kopjuar.

Prandaj, n tregun e makinave t prdorura ne mund t vrejm ndrmjets duke ofruar makina

me 100 pik kontrolli dhe 12 muaj garanci. Ofrimi i nj garancie 12-muajore sht I lir pr

shitsit e makinave t mira, sepse mundsia q makina t shkatrrohet sht e ult. N kontrast,ofruesit e makinave t kqija jan t pavullnetshm pr t ofruar garanci, sepse makinat e kqija

ka t ngjar t shkatrrohen , dhe prandaj, kostoja e shlyerjes s garancis do t ishte shum e

lart.

Duke e cuar shembullin m tej, marrim n konsiderat blerjen e siguracionit t makins.

Kompania e siguracioneve krkon shum detaje para se tju kuotoj nj cmim pr siguracionin e

makins. Sa vjec jeni? Ku banoni? Cfar tipi makine ngisni? Siguruesi sht duke u prpjekur t

ndaj tregun nprmjet vlersimit nse ju jeni nj risk I mir apo I keq. nse nuk do t bnte kt,

ather qartsisht tregu I siguracioneve do t zhvendosej n drejtim t nj bashkimi ekuilibr.

Cdo shofer do t ngarkohej me t njjtin cmim pr nj siguracion makine. Megjithat, n nj tregt till, me aksidente t shumt dhe me shum vjedhje, paguajn m pak sesa duhet, ndrsa

shofert e mir, me shkall t ult aksidentesh dhe me pak vjedhje, paguajn m shum sesa do

t donin. Prandaj, nprmjet ndarjes s tregut kompania e siguracioneve sht n gjendje t

ngarkoj cmimin e drejt t siguracionit pr shofert e mir dhe t kqinj.

4.7 APLIKIMI I BIZNESIT: MARKETINGU I NJ KONCERTI POP NJRAST I MNJANIMIT T CMIMIT EKUILIBR

Diskutimi I msiprm argumentoi se tregu gjithmon do ta gjej ekuilibrin. T

ashtuquajturat forcat e tregut e cojn tregun n nj gjndje ku krkesa sht e barabart me

ofertn. Kjo duket e arsyeshme, por si do t mundet nj firm t menaxhoj tregun e saj pr

prfitim strategjik? Ose, a do t mundet nj firm, t kontrolloj forcat e tregut? Nj personi t

suksesshm biznesi do tI plqente tI prgjigjej ksaj pyetje me nj po.

Marrim si nj shembull detyrn e menaxhimit t nj pop-stari. Nse ju plqen Madona,

ose jo, padyshim ajo sht nj mega-star. Nj pjes e statuseve t saj vijn nga talenti, por disa t

tjera vijn nga menaxhimi komercial. Nprmjet nj shembulli, supozojm se Madona sht

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

19/28

duke shkuar n nj tur koncertesh, pr t promovuar albumin e saj t ri dhe ju jeni duke

mbikqyrur detyrn e vendosjes s cmimit t biletave pr skenat e ndryshme.

Nj sken e prdorur nga Madona mban 20 000 spektator. Oferta e vendeve pr kt

sken sht fikse pr 20 000, kshtu q oferta sht jo-elastike perfekte. Nse ne do t ndrtonim

grafikun e krkess dhe oferts, ather rezultati mund t shfaqet n figurn e mposhtme:

N ekuilibr krkesa sht e barabart me ofertn. Detyra sht t shiten 20 000 bileta, kshtu

problemi juaj I biznesit bhet ai I gjetjes s cmimit q do t gjeneroj nj krkes prej 20 000. N

kt shembull, ne kemi supozuar se 100 sht cmimi q do t siguroj nj krkes prej

saktsisht 20 000.

Pr fat t keq, 100 si nj cmim ekuilibr nuk jan e ardhur e mir pr Madonn. Shitjat gjitha 20 000 biletave pr 100 sht nj sukses tepr I madh, por meqnse 100 sht

cmimi ekuilibr, koncerti sht me t gjitha biletat e shitura. Madona sht nj mega-star, dhe si

e till, media dhe shtypi parashikojn prej saj q shitja t jet cshtje orsh. Nj cmim prej 100

vetm do t sigurontembarimin e shitjeve t biletave.

Megjithat, nse ne vendosim nj cmim bilete prej 75, mund t prballemi me nj

munges biletash n treg. Me 75 , 30 000 fansa kan dshir t blejn bilet. Me vetm 20 000

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

20/28

vende, koncerti do t jet me bileta t shitura, me 10 000 fansa shtes q prpiqen t gjejn nj

bilet n tregun e zi. Rndsia e koncertit me bileta t shitura do t evidentohet nga vmendja

positive e mediave. Kolona t tra n faqen e t famshmve t shtypit, duke konfirmuar suksesin

e Madons, do t ndihmojn r ri-forcojn imazhin e saj si nj figur kryesore, shum e

rndsishme. N kt mnyr, kompania e menaxhimit t Madons, sht duke sakrifikuar t

ardhurat nga biletat, por sht duke prfituar publicitet falas n shtyp.

4.8. APLIKIMI I BIZNESIT: TREGJET E PUNS

Tregjet e inputeve

Firmat jo vetm q shesin n tregje, ato gjithashtu blejn inpute, t tilla si puna dhe lnda e par,

nga tregjet. Prandaj, sht e rndsishme t kuptohet se si kto tregje inputeshdo t zhvillohen,pasi rritja e cmimeve t inputeve do t coj n rritje t kostove t firmave.

Tregjet e inputeveekzistojn ku tregtohen inputet faktor, t till si toka, puna, kapitali ose

siprmarrja

Psh, marrim n konsiderat tregun pr stafin professional, bankiert, avokatt dhe kontabilistt.

N vitet e fundit, pagat q iu ofroheshin ktyre individve ishin shum t larta. Kto paga t larta

u reflektuan si nj boom ekonomik, ku krkesa pr shrbimet e ofruara nga profesionistt e

huave, transaksionet e pronave dhe menaxhimit financiar ishin t larta. Krkesa u zhvendos

djathtas, si n Figurn 4.13, dhe norma e pagave u rrit.

Ather, ndodhn ndy ndikime t mtejshme. Normat e larta tp agave q iu paguheshin stafit

professional I trhoqn punonjsit n industrin e banking, ligjore dhe t kontabilitetit, t

diplomuar dhe me grada hyn n kto sektore, dhe rekrutimi I studentve t rinj n niveluniversitar u zhvendos n drejtim t kurseve t shrbimeve profesionale. Oferta e punonjsve t

aft u zhvendos n t djatht dhe normat e pagave u zbutn. Ather, kriza e kredive bri q

shum firma t goditeshin dhe t ulnin punsimin.

Kshtu, kur jeni duke menduar aktualisht pr planet tuaja t punsimit n t ardhmen, sht

esenciale q t keni nj pamje t shtigjeve t krkess dhe oferts n zonn tuaj t karriers s

zgjedhur. Shikoni Tabeln 4.1 pr detajet n prfitimin dhe punsimin pr t diplomuarit t

grupuar sipas subjekteve. Pagat e larta n disa sektor ka t ngajr t trheqin ofertat e shtuara.

Qysh nga koha kur I diplomuari l universitetin, oferta ekstra, n munges t krkess shtes, do

t coj drejt rrnies s pagave. Kshtu, ajo q mund t shfaqet si nj karrier atraktive sot, mundt mos jet kaq atraktive kur ju do t hyni n tregun e puns.

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

21/28

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

22/28

Tabela 4.1 Punsimi dhe prfitimet e t diplomuarve, 2011 Faqe 96

Diploma Paga e tdiplomuarit

()

Paga e tpadiplomuarit

()

Punsimmenjher pasdiplomimit (%)

Dentist 30 143 - 91Mjeksi 29 146 - 91

Inxhinieri Kimike 27 151 - 48

Mjeksi Veterinare 25 807 - 86

Ekonomiks 25 637 16 249 36

Inxhinieri e Prgjithshme 24 937 24 246 47

Matematik 23 160 15 807 28

Infermieri 21 910 19 415 90

Informatik 21 712 16 465 43

Kontabilitet Financ 21 551 16 157 27

Studime biznesi 21 007 15 776 40

Arsim 20 890 14 164 60Shkencat e ushqimit 20 505 15 880 48

Farmakologji/Farmaci 20 059 14 236 61

Juridik 18 911 14 826 17

Shkenca sportive 18 315 14 231 32

Recepsion, shlodhje, argti, turizm 17 664 14 836 36

4.9 APLIKIMI I T DHNAVE T BIZNESIT: T KUPTUARIT EKRKESS DHE OFERTS N TREGUN E MAKINAVE

Tregu I makinave siguron nj mjedis t dobishm n t cilin aplikohen dhe eksplorohenkonceptet tona t reja t oferts dhe krkess. Prodhimi I makinave sht ndrmarr nga nj

grup, relativisht I vogl, I prodhuesve kryesor. Kshtu, njsit e prodhimit, oferta, mund t

maten nprmjet studimit dhe analizs. Prvec ksaj, kur nj makin e re shitet, ather ajo duhet

t regjistrohet, kshtu q ekzistojn t dhnat pr blerjet e konsumatorit/krkess. T dhnat nuk

jan perfekte, sepse nuk ka detaje t mjaftueshme pr tna informuar rreth dshirs s

konsumatorit pr t krkuar n cmime t ndryshme, ose dshirs s firms pr t ofruar, por ajo

na siguron ne me nj tregues t prgjithshm t lvizjeve n treg.

Duke prdorur t dhnat e siguruara nga Shoqria UK e Prodhimit t Motorve,

regjistrimet e makinave t reja kan rn 4.5% midis 2010 dhe 2011 pr 1.8 milion njsi.Megjithat, ajo rnie mbulon disa modele t tjera interesante: regjistrimi I makinave t kuqe

diesel 5.4%, karburanti ra 13%, kamiont me karburant alternative u rrit 10%, blerjet private u

uln 14%.

Cfar na tregojn kto t dhna t blerjes dhe prodhimit pr tregun e makinave? A ka t

ngjar q cmimet t ngrihen apo t ulen, pr cfar informacioni tjetr do t kishim nevoj dhe si

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

23/28

mund t shqetsohemi pr ekuilibrin shum t afrt midis krkess dhe oferts, dhe tendencn

afat-gjat n drejtim t krkess m t madhe pr kamion me karburant alternative?

Duke prdorur strukturat e zhvilluara n kt kapitull, n shikim t par, ne mund t

shqetsohemi se oferta sht duke e kaprcyer krkesn dhe se cmimet mund t bien. Por, nse

grmojm pak midis shifrave, ne mund t vrejm se prodhimi I brendshm llogaritet pr njpjes t vogl t oferts s makinave t UK. N 2011, n UK u blen 1.8 milion makina, por 0.2

milion prej makinave t prodhuara n UK ishin pr konsum t brendshm. Prej makinave t

prodhuara n UK, 1 milion jan ofruar diku gjetk, dhe 1.6 milion makina t blear n UK jan

prodhuar n nj vend tjetr. Meqnse sht e kushtueshme t transportohen makinat, ka t

ngjar q burimi m I mundshm t jet Evropa.

T dhnat nga Shoqata Evropiane e Prodhimit Automobilave tregon se regjistrimi I

makinave t reja ka ndryshuar n mnyr dramatike midis shteteve t ndryshme. N Figurn 4.14

ne mund t shikojm rritjen e fuqishme t krkess n Gjermani, Holland dhe n vendet Baltike.

Kjo rritje sht theksuar nga rndimi I krkess n Portugali, Spanj, Greqi dhe Irland.Megjithat, prgjithsisht, regjistrimet e makinave t reja npr Evrop kan rn n nj mas

modeste prej 1.4%.

Cfar do t tentonin t sugjeronin kto shembuj sht se menaxhert n sektorin e

automobilve duhet t jen t zot n diktimin e tendencave afat-gjata, dhe gjithashtu, t ri-

balancojn kapacitetin e oferts ndaj kushteve t krkess npr shum tregje t ndryshm. Psh,

me kalimin e kohs prodhuesit do t kishin nevoj t reagojn ndaj rritjes s krkess pr

kamiont me karburant alternative dhe t mbrojn veten nga rnia e krkess pr kamion me

motor me naft. Ndjekja e ksaj tendence afat-gjat krkon investim, vision dhe marrveshje me

grupet e klientve t vecant dhe t teknologjive.

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

24/28

N kontrast me kt, balancimi I oferts dhe krkess ekzistuese n nj vit, ndoshta edhe me

tremuajorkrkon nga prodhuesit e makinave t din se kush sht kapaciteti I tyre I oferts dhe

n cilat vende t Europs krkesa sht n rritje apo n rnie. Koordinimi I krkess dhe oferts

nprmjet devijimi I gjendjes s bllokimit dhe prodhimi nga tregjet n rnie drejt tregjeve n

rritje do t krkoj mjete aksionersh dhe partnersh, logjistik t prgjegjshme dhe sistem

transporti. Por, kur 20 000 ose m shum bllokohen pr nj pajisje motorike, ka nj nxitje t

fuqishme pr t njohur tregun tuaj dhe pr t ditur se ku mund t gjeni nj ekuilibr shitjeje.

PRMBLEDHJE

1. Kurba e oferts tregon nj marrdhnie pozitive midis cmimit t tregut dhe dshirs pr t

ofruar.

2.

Kurba e oferts s industris sht shuma e t gjitha kurbave individuale t ofrts sfirmave.

3. Ekuilibri I tregut ndodh aty ku dshira pr t ofruar barazon dshirn pr t kkruar.

4. Ekuilibri ndryshohet sa her q ndryshon krkesa ose oferta. Nse krkesa rritet, cmimi

do t rritet dhe do t tregtohet edhe m shum. Por, nse rritet oferta, cmimi do t ulet

ndrsa do t tregtohet edhe m shum. Nj reduktim I krkess con n nj reduktim t

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

25/28

cmimit dhe t sasis s tregtuar, ndrsa nj reduktim o oferts con n cmime m t larta

duke qen m pak t tregtuar.

5. Nse cmimi aktual sht sipr ekuilibrit, oferta do ta kaloj krkesn dhe tregu do t

shfaq nje tepric. Ofruesit ka t ngjar t ulin cmimet duke zhvendosur mallin e mbetur

stock dhe, eventualisht, t ardhurat ndaj cmimit ekuilibr.

6. Kur cmimi aktual sht posht ekuilibrit, krkesa do t kaloj ofertn dhe tregu do t

shfaq nj munges. Cmimi do t rritet n treg, pasi konsumatort krkojn oferta t

rralla, dhe eventualisht tregu do t kthehet n ekuilibrin e tij.

7. Nse konsumatort nuk mund t bjn diferencim midis produkteve konkurrues, tregu

thuhet se paraqet nj bashkim ekuilibri. Siguruesit e produkteve t cilsis s mir do t

prpiqen t krijojn nj ndarje ekuilibri duke ndrmarr sjellje q siguruesit e cilsis s

dobt nuk kan dshir tI prqasin.

8.

Bizneset e mir mund t prpiqen t kontrollojn ose t ndikojn tek tregu. Vendosja e

nj cmimi posht ekuilibrit t tregut mund t ndihmoj n lancimin e nj produkti dhe t

fitoj pjes t vlefshme t tregut.

9. T kuptuarit se si tregu do t zhvillohet n t ardhmenkrkon t kuptohet krkesa dhe

oferta. Nj kuptim I till mund t prdoret pr t parashikuar ndryshimet n cmimet e

produkteve dhe n cmimet e inputeve, gjithcka prej t cilave jan esenciale pr

planifikimin strategjik.

KONTROLLI I T MSUARIT

Ju do t jeni t aft t:

Shpjegoni konceptin e ekuilibrit t tregut dhe t prdorni nj diagram t krkess dhe

oferts pr t treguar ekuilibrin.

Prdorni diagramat e krkess dhe oferts pr t analizuar ndryshimet e cmimit dhe

ndryshimet vijuese t sasis n krkes dhe ofert.

Shpjegoni se si ndryshimet e cmimit dhe sasis ekuilibr ndikohen nga elasticiteti I

krkess dhe oferts

Shpjegoni diferencn midis nj mungese dhe nj teprice

Shpjegoni diferencn midis nj bashkimi dhe nj ndarje ekuilibri

Shpjegoni se si firmat mund t prfitojn nga vendosja e cmimit posht cmimit ekuilibr

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

26/28

Shpjegoni se si e kuptuara e tendencave t ardhshme n krkes, ofert dhe cmime sht

e dobishme n biznes.

PYETJE

1.

N nj cmim prej 10 , konsumatort kan dshir t krkojn 20 000 njsi dhe firmatkan dshir t ofrojn 20 000 njsi. A sht ky treg n ekuilibr?

2. Duke vijuar n nj kriz ekonomike, nj numr bankash jan n kolaps. Si mendoni, cfar

do t ndodh me ofertn e shrbimeve bankare dhe cmimin e shrbimeve bankare n

prgjithsi?

3. Nse nivelet e t ardhurave bien n nj ekonomi, cfar mendoni se do t ndodh me

cmimin e mallrave inferior dhe shrbimeve?

4. Kur t ardhurat n Kin rriten, cmimi global I mishit t zogut dhe t derrit rritet. Pse?

5. Nj zgjerim I anijeve t udhtimit n bot krcnon t ul normat e grafikut ditor t

transportit n oqean. Cfar duhet t ndodh me krkesn me qllim q t ruhen normat e

grafikut relativish konstante?

6. Vizatoni nj diagram pr t ilustruar nj tepric tregu dhe nj munges tregu

7. Nse ekziston nj sasi e teprt e hapsirs me qera t zyrs n nj qytet, cfar do t

parashikoni se do t ndodh me qeran ? Prdorni nj diagram pr t shpjeguar

prgjigjen tuaj.

8.

Elasticiteti I krkess pr energjin elektrike sht relativish cmim jo-elastik. Njndryshim n ofert, a do t ket nj impact m t mad hose m t vogl mbi cmimin dhe

sasin ekuilibr?

9. Kush sht diferenca midis nj ndarje dhe bashkimi ekuilibri?

10.Renditni tre tregje ku bashkimet ekuilibr jan nj problem.

11.Pse tregu pr nj staf t ri karakterizohet nga problemi I przgjedhjes negative?

12.Statusi I t famshmit sjell pasuri, por rritja e numrit t bandave muzikore t djemve,

programeve televizive reality sho, si Big Brother, a do t ndryshojn cmimin etregut t individve me fam?

13.Nse t ardhurat n nj ekonomi do t ishin n rnie, a do t dshironit t investonit n

nj kompani ndrtimi?

14.A sht studimi pr nj master nj strategji pr krijimin e nj ndarje ekuilibri n tregun e

puns?

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

27/28

15.Kujdesi shndetsor n UK sht falas. Vizatoni nj diagram duke ilustruar se si listat e

pritjes pr trajtimin spitalor n UK reflektojn nj munges tregu n cmimin zero.

USHTRIME

1.

E vrtet apo e gabuar?(a)Nj rritje n krkesn pr kafe do t coj n nj rritje t cmimit n Starbucks.

(b)Bashkimi ose shkrirja e dy firmave mund t coj n cmime m t larta

(c)Cmimi ekuilibr sht gjithmon optimal pr nj firm

(d)Krkesa dhe oferta thuhet se zhvendosen t ndara nn nj ndarje ekuilibr

(e)Prshtatja e telefonave mbajts nga individt e njohur do t rris cmimin ekuilibr pr

kta telefona

(f) Cmimet mbi ekuilibr do t krijojn nj munges

2. Supozojm se t dhnat n Tabeln 4.2 paraqesin krkesn dhe ofertn e tregut pr

bath t pjekura sipr nj shkalle cmimesh.

Tabela 4.2 Krkesa dhe oferta

mimi Sasia e krkuar(milion kuti n vit)

Sasia e ofruar(milion kuti n vit)

8 70 10

16 60 3024 50 50

32 40 70

40 30 90

(a)Vizatoni nj diagram t vetme kurbn e krkess dhe oferts, duke kujtuar etiketat e

akseve t prshtatshm

(b)Kush do t ishte krkesa dhe oferta e teprt nse cmimi do t ishte 8p?

(c)Kush do t ishte krkesa dhe oferta e teprt nse cmimi do t ishte 32 p?

(d)Gjeni cmimin dhe sasin ekuilibr.

(e)Supozojm se duke ndjekur nj rritje t t ardhurave t konsumatorve, krkesa pr bath

t pjekura rritet nga 15 milion kanace n vit n t gjitha cmimet. Gjeni cmimin e ri

ekuilibr dhe sasin ekuilibr

7/21/2019 KAPITULLI 4 (1)

28/28

3. Marrim n konsiderat Boks 4.3:

(a)Shpjegoni diferencn midis nj teprice tregu dhe nj mungese tregu

(b)Vizatoni nj diagram t krkess dhe oferts q ilustron nj tepric pr performancn

live Madonn.(c)A sht praktika e minimizimit t oferts s koncerteve nprmjet cuarjes s artistve

n ofertn e riskut t minimizimit ose maksimizimit t shitjeve?