in focus th indian science congress ah ka tel ve a. lalthanzara indian...science vision 8(4)...
TRANSCRIPT
101
Science Vision Vol. 8, No. 4 © 2008 MIPOGRASS October - December
Science Vision 8(4) 101-104: Indian Science Congress ah ka tel ve a
96th Indian Science Congress ah Ka Tel ve a
H. Lalthanzara
Department of Zoology
Pachhunga University College, Aizawl - 796001
Bul tanna: Mahni ngaihven zawng chu tiin he Science inkhawmpui a telve hi ka tum khawp mai a. Kutpui tiak tuk
January 2, 2009 ah iptepui nen in ah chhuah lawng lawng a ngai dawn tih hrereng mah ila, tun tum chu north east India a thlen
vawikhatna ni bawk a tiin nupui fanau tepawh thlahlel zo lovin ka in buatsaih ve ta a ni.
Tahrik ni 2 zing dar 6 khan lungleng lawk angreng takin Aizawl kan chhuah san a. Mizoram University faculty ten Sumo an
hire ah Dr. Lalnundanga, Head, Dept. of Forestry leh Dr. Hranghmingthanga, Dept. of Physics tenen Shillong panin kan chhuak
a. Zan dar 10 a Shillong a NEHU Campus a ISC Registration Counter kan zuk thleng chu(h) a vawh tehreng nen, a phut hian an
phu mur mur mai a. Tute dang ni lovin Science Congress hmang tur palai(delegate) vek an ni a. Airport lun tak maia mipui phu
mur mur hi ka chan ber a. Counter sawmhnih vel zet hi an intlar put mai a. Khawi berah nge in report tur tih pawh hre manglovin
kan hawi he haw a. Engtin tin emaw mi sang tamtak zai silo phu mur mur karah chuan kan in register fel a, Bag leh booklet
engemaw min pe teuh mai a, a zir a zir tham a ni. Kan thlenna tur hmun Japfu Hostel an lo tih ruah vekah chuan kan in vawmlut
ve a, vawt ti-a khur dar dar chung chuan a zualpui chu tuilum chhawpsa nen chuan kan tleng thla ve luam a, a nikhatna chu.
Delegates: India ram hmun hrang hrang atangte, India ram thenawm atang te bakah USA, Canada, Japan, Korea,
Australia, Phillipines leh europe ram hrang hrang atang te in Scientist delegates mi 4000 vel an lo kal khawm a. Hetiang zat
punkhawm hi chu awmfo mahse Science belpui a chhum hmin tha the thaw, ramchhunga milar tak tak te annih hlawm avangin
a namai lo hrim hrim a ni. Ni 2/1 mai ni lovin hapta khat lai a
awh ve reng bawk a.
A hawnna chu: January Tahrikni 3 -7 chhung hian
kumtin khel lovin 1914 atang khan he Science inkhawmpui
hi an hmang ziah a. Kumthar kut tiak tuk mai a nih lam an
ngaihtuah hranlo, Pathianni anih avanga a hun sawn lam
chu khawihah!! Zing dar 9 ah chuan kan breakfast eikham
chu Inuaguration Pandalah kan thu ve ta khar mai a. NEHU
Football Ground ramhnuai ni a kan hriat thin vel kha khawlai
zau pui pui a lo ni tawh a, Field sir lehlam tlang chu an lo rawt
zawl durh mai a, tah ngei chuan Dome shape in Pandal ropui
tak, mi sing vel leng tur hi a lai/chhungah ban pakhatmah
awm lovin an sa a. A hnung lam thu te tan stage a mi te an hlat
em avangin hmun rukah LCD projectorin an kap a. India
Prime Minister chhuanawm tak Dr. ManMohan Singh chu
khuallian a ni a. Shri Kapil Sibal, Union Minister for Science &
Technology a lo tel a. DST lama mi pawimawh chu an lo tel
kim khawp mai. PM Scientific Advisory Council member,
In focusIn focusIn focusIn focusIn focus
Inuaguration Pandal
chhung
102
Science Vision Vol. 8, No. 4 © 2008 MIPOGRASS October - December
UGC hotute, CSIR hotute, ISRO, DRDO, DBT leh adang te
an tel thahnem hle. PM meuh lo kal chu secutiry an uluk hle,
mobile phone & camera te chu pawn lamah kan deposit hmasa
vek a.
Mizo Delegates: Keini thian ho pathuma bakah a ni hnihna
ah hian Miss Mazami of Govt. Zirtiri Residential Science Col-
lege a lo thleng ve a. Mizoram Sorkar aiawh a lokal a ni a, a
rawn thleng tlai bawk a! He Science Congress neih rual hian
Children Science Congress pawh neih ve a ani a. Mizoram
atangin St. Pauls HSS zirlai pahnih an tel a. Solid Waste
chungchang leh animal fossils lam an rawn pholang ve a ni.
Shillong lama mizo research Scholar thenkhat Dr. G.
Rosangkima, Saipari Sailo, Juliana leh KC-a tepawhin Poster
an present ve a. Fela, research Scholar, Dept. of Biotechnol-
ogy, MZU chuan Poster a present bawk a. RIPANS, Aizawl
atangin faculty pahnih ten he khawmpui hi an chhim bawk a.
Dr. Zodinpuia Pachuau, MZU leh John Zothanzama, MZU te
pawh an khua Shillong a an awm lai a lo ni bawk a, an tel ve
a bawk a ni.
Nitin in: Nitin hian zing dar 7-9 hi Breakfast hun a ni a. 1-
2:30 chhungin Lunch leh zan dar 7-9 hi Dinner hun a ni a.
Food Court a luhna Coupon kher hi chu kan theihnghilh ngailo
ve khawp mai. Heng hun inkar zawng hi chu Programme chi
hrang hrangin a khat vek a ni. Science department hrang
hrang te chu hlawm 14 ah an then darh a. Basic Science kan
tih ho te, advance science, New science, Agriculture, Engi-
neering leh medical tenen a huam kim vek a. Heng section 14
te hian a rualin hall hrang hranga programme an hmang a.
Section khat pawh a rualin Hall 2/3 ah inthen sawmin
programme a kal rual thup thup mai a. Chutiang taka
Programme hrang tamtak a rual a neih na hmun chu eng
dang ni lovin School of Technology Building ah chauh kanin
khung khawm a ni. Inuaguration Pandal kha chu a khar nan
bak chuan tum 2/3 bak an hmang lo. A tlang puiin zing dar 9
ah hian a nawlpui ngaihthlak tur chu common topic deuh ah
milar tak tak ten Lecture an pe thin.
A tawi zawngin sawi ta ila. Inkhawmpui thupui chu “Sci-
ence Education and Attraction of Talent for Excellence in
Research” a ni. India rama Scientist lar tak tak chu an tel kim
thawkhat a. Congress neih chungin heng mite hian plenary/
Public lecture an pe a ni. Dr. M.S.Swaminathan, Green Revo-
lution bul tantu te, Prof. CNR Roa, Dr. G. Madhavan Nair, Prof.
MGK Menon, Dr. T. Ramasami bakah mi thahnem takin
Lecture an pe thin. Farmers Virtual Congress, National Sci-
ence Communicator’s meet, Teachers Mibilization Prog.,
Special Lecture leh Endowment Lecture tepawh a awm. Heng
bakah hian Cultural Prog. a awm ve thin a, scientist ho chuan
an hlutpui tehchiam lo, keini pawh kan kal miahlo. NEHU
Convention hall that zia leh a awhawm zia chu sawi thuii lo mai
ang.
Climate change te, Biodiversity of NER te, Clean energy
generation leh Disaster Management chungchang te, Agri-
culture hi a nawlpui a kan ngaihthlak tamber chu a ni. Tin,
physics lam, vanlam chanchin te kan ngaithla a, a ngaihnawm
viau zel mai. Medical, Engineering, New Biology leh Earth
system sciences, IT, Materail Science, Mathematics tih vel
lam kha ka chhim(attend) lem lo a.
A pawi mange: Dr. APJ Abdul Kalam chu damloh vangin
a rawn tel thei lova. Mumbai a terrorist chetna avang leh
Gwahati a Bomb puak avangin Foreign delegates leh India
ram chhung hmun thenkhat atangin an lo tel ngamlo a. Nobel
laureate pathum ngawt pawh an ramin India rama kal him lo
va an ngaih avangin an rawn tel theilo bawk.
Haihawt:Dr. Hranghmingthanga'n Food Coupon a theihnghilh
leh keiin ICSA membership Card ka theihnghilh bawk chu!
Bag lianpui min pe a, kan ak ve ran a, a pawimawh ber, te
takte si kan theihnghilh tlat mai si a! Hemi tuma Miss Mazami‘n
min nuih sawh ber kher kha chu a nuam lo ngawt mai. Thlenin
a hla si a; a ni lah pum na urhin, pum dawm ngawih ngawihin
a lo nui tliah tliah mai a. ISCA Card tel lovin Proceeding ka la
theilova, khami ni khan(mahse a hnu chuan ka la ta tho a, Pu
Hranga pawh mazami’n a sawifel sak a, lunch chu a ei puk
puk kha maw. E.. Food court sawi takah chuan Fela of Biotech.
kha a puar thin ngang mai, counter a tam si a, a hran hran ah
tum 3/4 vel chu a khawn kual awm kha! Eikham lama ice
Indian Science Congress ah Ka tel ve a
103
Science Vision Vol. 8, No. 4 © 2008 MIPOGRASS October - December
Indian Science Congress ah ka tel ve a
cream, sweets tih vel pawh double/triple dose hlirin a dawh
nawn thin kha maw le!).
An lo ngaisang angreng: MZU Vice Chancellor Prof.
A.N. Rai pawh he Science Congress Organising Committee
member a nih angin a tir nihnih chu a tel a. NEHU lam chuan
rin ai daihin an lo ngaisang phian a. Congress chhunga nitin
bulettin an tihchhuah ah
tepawh a thlalak nen
Mizoram University Vice
Chancellor tiin an tichhuak
nghe nghe.
Sum chu sum chu: He ISC2009 thleng tur hian
NEHU hian 20 Crores tehmeuh mai an lo budget ni awm a ni
a. An inbuatsaih tha thawkhat hle a, an hmasawn zia chu
hahip a sawi tham a ni. Shillong mai bakah Barapani leh
NEIGHRIMS lama Hotel, rest House leh mikhual thlen theihna
chi chu an book vek a. Mikhual te tualchhung a phur kual turin
an City Bus kha tamtak an hire a. Tourist taxi ringawt pawh 60
lai ISC chhung zawngin an hire bawk. NEHU Staff zingah
pawh Science department faculty chu mawngvawm ba ang
sek in an buai reng a.
He Science Congress meuh thleng tura an thawhrim zia
leh Central lamah pawh an tlaktlum a an chak viau nachhan
chu NEHU VC Prof. Pramod Tandon vang a ni an ti. A chakin
thil a ti thei hle tih a hriat khawp mai.
Pride India Expo: NEHU Football Ground khuh deuh vek
khawp a lian in Expo neihna tur Pandal hi an lo sa kum put
mai a. India ram chhunga Scientific Body lianpui pui, State
hrang hranga S&T department/Council bakah Scientifc in-
strument/chemical/books tih vel ho an rawn in phochhuak
chu mit a tlai hle zawng a ni. A hming reng pawh Pride India a
ni miauva. Hmuh nawm, ropui leh zawhfiah tur hlir a ni mai.
Tlawhtu an tam thei em em mai a. Dr. Hranga phei chu vawi
3/4 lai a kal ta in ka hria. ZSI, Shillong ten NER fauna an lo
tarchhuak ve a. Fauna of Mizoram an tihchhuah a kimloh thu
leh Mizo zirlai te duhkhawp a tlin loh thu an hotupa hnena ka
sawi chuan pawi a ti hle a, “Tihleh hunah chuan kan rawn
berawn tawh ang che u, kim deuhin kan telh dawn nia” a ti ve
luam a.
Ka telve tak tak ta: 2008 September a ka paper thawn kha
an hmu na in an pawm thu ka dawng lem lova. Kal hma lawk
Dec. 31 khan Poster present na te kan chan/dil chawp theih
beiseiin Poster presentation atan ka in buatsaih thuak a. A
hmun thlen hnu in Poster a tel angin ka in hria , mahse thianpa
Dr. Sama’n ‘Oral a present tur list ah i tel’ min tih avangin
chawpchilh takin kan in buatsaih leh chuk chuk a. Pu
Nundanga leh Pu Hranga te bulah ka awm bawk a, ka
thlamuang ve tawp a. Vanneih thlak takin Laptop computer ka
lo keng hlauhva, ppt. present tur kan siam ve leh a. Tichuan
Jan. 6 thimhlim ah ka present ve
ta hlauh mai a. Miss Mazami’n
‘i present tha kher mai’ a ti a, dik
ni maw ka ti ve mai. ICS Me-
mento min pek hi ka
damchhunga hun mawi ve reng
tawh ka tum a ni.
Ka lawm ve: Mizo zinga 96thISC a Oral presentation
nei awmchhun ka ni hlauh chu ka vannei a(Sectional Prog.,
Animal, Veterinary and Fishery Sciences section ah ka present
ve a) . Chu mai ni lovin ka fapa Joseph Lalmawizuala, SSMS
a Cl-VI zirlai chu Mizoram aiawhin National Children Science
Congress, Dimapur a 27-31 Dec. 2008 a neih ah khan a tel
ve a, Poster presentation a nei ve a, pafa a hetiang ram pum
huap Science inkhawmpui liana kan han tel thei hlauh hi ka
lawm ve a ni.
Chhinchhiah tlak thenkhatte:
# India Hmarchhak a Indian Science Congress a thlen
vawikhatna a ni a. NE region a University VC te chu organising
NEHU Field ah Pride of India Expo
104
Science Vision Vol. 8, No. 4 © 2008 MIPOGRASS October - December
Committee ah an tel vek.
Dr. Manmohan Singh, Prime Minister thusawi-
# S&T atana tuna National Income 1% ni mek hi 2% ah
kan ti pung ang.
# UGC chuan Scinec subject a Ph.D student zawng zawng
te Fellowship pek vek a tum a ni.
# Science tha ber thawkchhuaktu chu thalai te anni a,
chuvangin scientific institutions te hi a thiam apiang in an
hruai ang, kum lam ngaihtuah lovin.
# PURSE- Promotion for University Research and Scien-
tific Excellence leh Bioechnology lama Special Package
for NE region te bul kan tan tawh a.
Shri Kapil Sibal, Minister, S&T and Earth Sciences-
# Tun a NE region a DST fund 5% kal mek thin hi tun plan
tawpah chuan a let 10% a tihpun kan tum a ni.
# Basic Science lama Research beitu te hi Industrial Re-
searchers te ang bawkin zah leh ngaihhlut tur an ni.
Meghalaya tan Malsawmna: ISC chhunga sum chevel ringawt
piah lamah DST Nodal Cetre for NE Region for Conserva-
tion and Protection of Biodiversity chu Shillongah din tur a ni.
Final recommendations of ISC(NER tan bik)
# National Commision on Indigenous knowledge din
# NER a state tinah State level Scientific Advisory Council
siam
# NER a science education leh research tih hma-sawn nan
special package siam
# S&T sector lamah thalai te tan carreer opportunities tam
zawk siam belh, leh a dang te.
Nakkum 2010 a 97 thISC thlenna tur chu
Thiruvananthapuram, Kerala a ni. ISC hi Indian Science Con-
gress Association, Kolkatta a mi ten an buatsaih thin a ni. Dr. T.
Ramasami, Secretary, DST chu ISCA General President a ni.
7th Jan. 09 tlai 6:00 p.m. ah a Valedictory function neih a ni a, mi
kan tlem tawh deuh. A tuk zingah MZU Sumo hire bawkin Aizawl
kan pan a, zing khawvar hma in kan thleng tawk.
Vai ho kan tih te hi thiam ril thuk tak tak an awm laiin a
thiam rilm lemlo tepawhin an thiam ang tawk hi chu an
zahpui lo va. A hre ber ang hrima in lantir na hun
remchang an zawng reng. Mizoram chanchin leh a
hming a ri khat khawp mai. Mizote kan tan a kan ram
a natural resource awm ang te kan haichhuah a, In-
dia ram pum huap a lar tham scientist kan in
chherchhuah ve vat a ngai a ni. Mizo ten ISC kan dai
pawh tanna hian Zoram Science Khawvelah
hmasawnna duhawm tak rawn thlen mawlh teh se.
An lungleng
ve ngei ang...
NEHU Campus lo danglam nasat tawh zia
leh a ropui tawh zia mai chu!! ISC an thlen
hi nasa takin hma an sawn phah lehnghal!
Indian Science Congress ah ka tel ve a