i wolnoŚci moje prawa - centralny bank pomysłów...
TRANSCRIPT
1
MO
JE PRAW
AI W
OLN
OŚC
I
BARW
Y PRZYSZŁOŚCI
PROG
RAM
ZHP
28N
owe grupy m
uszą posiadać przynajmniej 5 członków
i przejść około półroczny okres próbny pod kontroląsekcji krajow
ej lub Międzynarodow
ego Sekretariatu. W tym
czasie członkowie podejm
ują ograniczonedziałania i koncentrują się na zdobyw
aniu wiedzy o A
I oraz budowaniu zasobów
swojej grupy. Po pół roku,
jeżeli członkowie grupy nabędą odpow
iednią wiedzę i środki niezbędne dla ciągłego i skutecznego prow
a-dzenia kam
panii, grupa staje się grupą uznaną w ruchu A
I.K
ażda grupa powinna m
ieć swoją strukturę łącznie z przew
odniczącym, koordynatorem
, skarbnikiem,
który będzie zajmow
ał się sprawam
i finansowym
i grupy, oraz sekretarzem prow
adzącym listę członków
i rejestr podjętych przez grupę decyzji. Grupy m
ogą również w
yznaczyć poszczególnych członków do reali-
zacji zadań, takich jak: zbieranie funduszy, rekrutacja nowych członków
, praca z mediam
i, Pilne Akcje, Pliki
Akcyjne, w
ydarzenia i kampanie. G
rupy same decydują, nad ilom
a przypadkami rocznie chcą pracow
aći jak zam
ierzają zorganizować sw
oją pracę. Mogą w
łączyć się w sieć Pilnych A
kcji, w Sieć A
kcji Regionalnychlub do zespołu tem
atycznego zajmującego się konkretnym
rodzajem naruszeń praw
np. zespół ds. uchodź-ców
. Mogą zająć się Plikiem
Akcyjnym
, pisać bezpośrednie apele w ram
ach działań kampanijnych lub też
zajmow
ać się comiesięcznym
i Światow
ymi A
pelami. A
I zachęca grupy do zajmow
ania się różnorodnymi
tematam
i i różnymi regionam
i świata.
Oprócz bezpośrednich działań, grupy zachęcają innych do w
łączenia się w prace A
I i w tym
celu rozpro-w
adzają ulotki z apelami, zbierają podpisy pod petycjam
i i na pocztówkach zaw
ierających treść apelu.N
a początku Waszej działalności dostaniecie silne w
sparcie ze strony Am
nesty International. Przygotująoni dla W
as szkolenie, wyposażą w
materiały, zapew
nią łączność z innymi grupam
i działającymi w
Polsceoraz będą na bieżąco przekazyw
ać wszystkie propozycje działań, w
które będziecie mogli się w
łączyć.Jeżeli będziecie chcieli pow
ołać przy swojej drużynie lub hufcu grupę A
I, skontaktujcie się z biurem A
I.Tam
dostaniecie informacje, jak postępow
ać. Porozmaw
iajcie także w kom
endzie hufca o formie organiza-
cyjnej grupy. Powiadom
cie Głów
ną Kwaterę ZH
P o podjętych działaniach.
W celu uzyskania w
ięcej informacji na tem
at Am
nesty International w Polsce
prosimy pisać pod adresem
:Stow
arzyszenie Am
nesty International, ul. Jaśkowa D
olina 4, 80-252 Gdańsk
tel. (058) 347 60 94, tel./fax (058) 341 57 92,e-m
ail: amnesty@
amnesty.org.pl, w
ww
.amnesty.org.pl
Działalność na rzecz praw
człowieka m
oże być pasjonującym sposobem
na harcerską służbę. Zachęcamy
Was do aktyw
nej postawy w
szędzie tam, gdzie zauw
ażacie naruszenia praw i w
olności człowieka.
2
Publikacja została przygotowana przez Stow
arzyszenie Am
nesty Inernationalnr konta: 85 1090 1098 0000 0000 0959 0181w
ww
.amnesty.org.pl
Wydaw
ca:G
łówna Kw
atera Związku H
arcerstwa Polskiego
Harcerskie Biuro W
ydawnicze „H
oryzonty”ul. M
arii Konopnickiej 6
00-491 Warszaw
a
ISBN
: 83-89037-24-6
27Jako organizacja A
mnesty nie oczekuje podziękow
ań za zwolnienie w
ięźnia, ułaskawienie bądź popraw
ęstanu praw
człowieka w
danym kraju. Takie zm
iany są wypadkow
ą wielu czynników
, przy czym znaczącą rolę
odgrywają działania krew
nych i przyjaciół ofiar naruszeń praw człow
ieka (często podejmow
ane przy dużymstopniu ryzyka). Jednakże byli w
ięźniowie, ofiary tortur i inne osoby, których praw
a były naruszane, częstopodkreślają, że naciski m
iędzynarodowe zapew
niły im bezpieczeństw
o, przywróciły w
olność, ocaliły życie.K
ażdego roku wielu ludzi, których spraw
ami zajm
owała się A
mnesty, ich praw
nicy i rodziny dziękują zaw
ysiłki podjęte w ich im
ieniu. Takie przesłania z podziękowaniam
i i wyrazam
i solidarności dają członkom A
Im
otywację do dalszej pracy w
dziedzinie praw człow
ieka.
JAK TY I TW
OJA
DRU
ŻYNA M
OŻECIE ZA
AN
GAŻO
WAĆ SIĘ
W O
CHRO
NĘ PRAW
CZŁOW
IEKA?
Działalność na rzecz praw
człowieka w
ramach A
mnesty International m
oże mieć charakter indyw
idualnylub grupow
y. Możecie sam
odzielnie włączyć się w
prace w obronie innych przez:
–bezpośrednie apele do w
ładz na rzecz więźniów
sumienia lub ofiar innych naruszeń praw
człowieka –
Światow
e Apele m
ożna znaleźć w biuletynach A
I i na stronie ww
w.am
nesty.org.pl,–
włączenie się do sieci Pilnych A
kcji (do wydaw
nictwa o praw
ach człowieka dołączyliśm
y pocztówkę
pilnych akcji, którą możecie odesłać pod w
skazanym tam
adresem, aby otrzym
ać raz w m
iesiącu opisprzypadków
osób, wobec których doszło do naruszenia praw
człowieka),
–dystrybuow
anie publikacji dotyczących praw i w
olności człowieka do lokalnych bibliotek i księgarni,
–zw
racanie uwagi lokalnych polityków
i mediów
na niepokojące naruszenia praw człow
ieka,–
organizację zbiórki funduszy na finansowanie konkretnych kam
panii prowadzonych przez A
I.
Be
zp
oś
re
dn
ie a
pe
le –
sił
a s
ło
wa
pis
an
eg
oN
ajprostszym i jednym
z najbardziej skutecznych sposobów działania w
obronie praw człow
ieka, propo-now
anym przez A
mnesty International, jest pisanie listów
do władz odpow
iedzialnych za naruszenie prawkonkretnych osób. Pisanie listów
to prosta i efektywna form
a wyw
ierania nacisku na osoby sprawujące
władzę. Przesyłanie bezpośrednich apeli w
indywidualnych przypadkach było pierw
szą formą działalności A
Ii pozostaje głów
nym elem
entem w
jej działalności. Prowadząc sw
e badania, AI w
skazuje swoim
członkomi grupom
przypadki, na rzecz których można podjąć działania.
Możesz także w
prace na rzecz praw człow
ieka zaangażować sw
oją drużynę starszoharcerską, wędrow
ni-czą lub zastęp zastępow
ych. Jeżeli w W
aszej społeczności nie istnieją żadne grupy AI, m
ożna takową założyć.
3
Wstęp
Czy pełnoletni harcerz m
oże z powodu przekonań odm
ówić służby w
ojskowej?
Czy nasz kraj pow
inien udzielać azylu wszystkim
, którzy o to poproszą?C
zy na zbiórce możem
y organizować gry obraźliw
e dla zucha lub harcerza, nawet jeżeli są
tylko zabawą i są dobrow
olne?C
zy każdy z nas ma w
pływ na przestrzeganie praw
człowieka?
Te i wiele innych pytań i niepew
ności pojawia się w
naszym codziennym
życiu. Na w
ielez nich odpow
iedzi można szukać w
łaśnie w praw
ach i wolnościach człow
ieka. Czym
one sąi czego dotyczą? Jakie sfery naszego życia regulują? Kiedy m
ożemy z nich korzystać? Jak po-
wstały i jakie są perspektyw
y ich rozwoju? Kto odpow
iada za ich przestrzeganie?Jedną z dziedzin poruszanych w
materiale m
etodycznym N
asz świat są w
łaśnie prawa czło-
wieka. D
zięki materiałow
i, który trzymasz teraz w
ręku, masz m
ożliwość uzupełnić program
wychow
ania obywatelskiego w
Twojej grom
adzie i drużynie.Znajdziesz tu podstaw
owe odpow
iedzi na różne pytania, które mogą pojaw
ić się w trakcie
pracy z prawam
i i wolnościam
i człowieka w
Twoim
środowisku harcerskim
. Są tu zawarte tylko
sprawy najw
ażniejsze. Prawa i w
olności człowieka to ogrom
na i bardzo bogata dziedzina wiedzy
i zainteresowań. D
latego poniższy materiał jest raczej form
ą przewodnika niż w
yczerpującegow
ykładu na ten temat. C
ennym jego uzupełnieniem
jest tekst Powszechnej D
eklaracji PrawC
złowieka, która jest podstaw
owym
i najważniejszym
dokumentem
, gwarantującym
prawa
i wolności każdego człow
ieka.Znajdziesz tu także podstaw
owe inform
acje o jednej z największych na św
iecie, a działającejtakże w
Polsce organizacji, zajmującej się ochroną praw
człowieka, jaką jest A
mnesty Interna-
tional.Zachęcam
y Cię do dalszego zgłębiania tej tem
atyki oraz działania na rzecz praw człow
ieka –indyw
idualnie lub wspólnie z drużyną.
26Są też inne m
etody, którymi A
mnesty International przyczynia się do konkretnej popraw
y sytuacji prawczłow
ieka. AI w
raz innymi instytucjam
i wyw
ierała naciski na ON
Z, aby określiła i usprawniła m
iędzynarodo-w
e standardy w zakresie ochrony praw
człowieka. O
d 1961 r. wprow
adzono wiele m
iędzynarodowych
aktów praw
nych, mających na celu ochronę ludzi na całym
świecie przed naruszeniam
i ich praw. A
I jestrów
nież dumna ze sw
ojego wkładu w
ukształtowanie praw
człowieka jako kw
estii ponadnarodowej i po-
nadpolitycznej. Jednym z najbardziej znaczących osiągnięć A
mnesty jest zm
obilizowanie opinii publicznej
na rzecz włączenia kw
estii praw człow
ieka w zakres w
spółpracy międzynarodow
ej.K
ażda akcja AI m
a swoje konkretne cele. Spraw
dzając, jak dalece zostały one osiągnięte, zdobywam
yw
iele cennych doświadczeń na przyszłość. C
zasami na efekty trzeba czekać latam
i. W latach dziew
ięćdzie-siątych członkow
ie AI przeprow
adzili kampanię, m
ającą na celu powołanie M
iędzynarodowego Trybunału
Karnego, spraw
ującego jurysdykcję nad takimi zbrodniam
i, jak ludobójstwo i zbrodnie w
ojenne. W końcu,
w 1998 roku, delegaci na K
onferencję ON
Z w Rzym
ie przyjęli statut powołujący do życia stały M
iędzyna-rodow
y Trybunał Karny. C
złonkowie A
mnesty w
raz z 800 innymi organizacjam
i pozarządowym
i uczestniczyliw
światow
ej kampanii, której celem
było ratyfikowanie Statutu Rzym
skiego przez jak najwięcej krajów
w jak najszybszym
tempie.
Wreszcie, w
szystkie działania AI w
zakresie badań i prowadzenia kam
panii mają w
założeniu wpływ
ać nalosy jednostek. Zw
olnienia więźniów
sumienia są najbardziej w
idocznym, choć nie jedynym
efektem prac
AI. W
arunki w w
ięzieniach mogą ulec popraw
ie, można zapobiegać torturom
, wyrok śm
ierci może zostać
zawieszony, a ofiary naruszeń praw
człowieka m
ogą czerpać nadzieję z faktu, że o nich nie zapomniano.
List, jaki otrzymała A
mnesty International od Coronado Á
vila (na zdjęciu),w
obronie którego w m
arcu 2000 r. została w
ydana Pilna Akcja.
Tocoa, 30 lipca 20
01 r.
Drodzy przyjaciele z Am
nesty International pracujący ramię w ram
ię z tymi m
ężczyznami i kobietam
i, którzywalczą o sprawiedliwość i prawa człowieka na całym
świecie.
Pozwólcie powiedzieć mi z głębi serca, jak jestem
wdzięczny Wam
wszystkim, pracującym
w tak znakomitej
organizacji jak Am
nesty International, która walczy o poszanowanie życia i uniwersalnych praw społeczeństw nacałym
świecie. Chciałbym skorzystać z okoliczności i powiedzieć... W
am wszystkim
w Am
nesty International, dzięku-ję za W
asze wsparcie w dniu 3 marca 20
00 r., kiedy byłem
przesłuchiwany, a moje życie było zagrożone, dzisiaj nadal
żyję.Nigdy nie zapom
nę ludzi wspierających mnie i m
oją organizację COPA
(Coordinating Body of Popular O
rganiza-tions of the A
guán).
Na koniec, chciałbym
zaapelować do Was, abyście nie zaprzestawali W
aszej pracy, w której pomagacie m
ężczyznom i kobietom
wspierając takieosoby jak ja.
Przyjaciele, tacy ludzie jak Wy to jest najpiękniejsza rzecz na świecie, proszę B
oga, aby dał Wam
długie życie i serce pełne miłości i solidarności.
Wszystkim
osobom, którzy m
nie wspierali, przesyłam z głębi serca najlepsze życzenia.
Coronado Ávila M.
4M
oje prawa i w
olnościA
NN
A C
HEŁM
IŃSK
A
Cz
ym
s
ą p
ra
wa
c
zł
ow
iek
a?
Prawa człow
ieka to podstawow
e standardy przysługujące każdej istocie ludzkiej; bez nich ludzie niem
ogą żyć w poszanow
aniu godności. Prawa człow
ieka jako prawa m
oralne są fundamentem
wolności,
sprawiedliw
ości, pokoju, demokracji.
Ja
kie
są
ce
ch
y p
ra
w c
zł
ow
iek
a?
Prawa człow
ieka mam
y z tytułu naszego człowieczeństw
a, nie trzeba ich kupować, zasługiw
ać na nie czydziedziczyć – praw
a człowieka są przyrodzone każdej jednostce, przysługują każdem
u człowiekow
i z same-
go faktu bycia człowiekiem
.Praw
a człowieka są takie sam
e dla wszystkich ludzi bez w
zględu na ich rasę, płeć, orientację seksualną,w
yznanie, pochodzenie etniczne, przekonania polityczne lub inne, pochodzenie społeczne czy narodowe.
Wszyscy rodzim
y się wolni i rów
ni wobec praw
i poszanowania godności – praw
a człowieka są pow
szechne.Praw
a człowieka nie m
ogą być odebrane – jednostka ma sw
e prawa naw
et wtedy, gdy rządy ich nie
uznają lub nie przestrzegają – prawa człow
ieka są niezbywalne.
Z c
ze
go
w
yn
ika
ją p
ra
wa
c
zł
ow
iek
a i
co
n
am
d
ają
?Praw
a człowieka sw
oje źródło mają w
ludzkiej godności. Dzięki tem
u dają każdemu człow
iekowi ochro-
nę przed naruszeniem i pogw
ałceniem tej godności ze strony państw
a, władzy. Tw
orzą one swoisty parasol
ochronny przed ingerencją państwa uderzającą w
ludzką godność.Tak określone praw
a człowieka nazyw
ane są często prawam
i negatywny-
mi. N
egatywnym
i, gdyż nakładają zakaz na rządzących naruszania naszychpraw
, ingerowania w
pewne sfery naszego życia, np. praw
o do życia,w
olność od tortur, prawo do pryw
atności. Prawa negatyw
ne nazywane
są niejednokrotnie wolnościam
i, rozumianym
i jako obszar, w granicach
którego osoba lub grupa osób ma, pow
inna mieć sw
obodę postępo-w
ania. Granicam
i tej wolności są praw
a i wolności innych osób.
Obok praw
negatywnych istnieją także praw
a pozytywne. Sw
ą nazwę
biorą one z istniejącego po stronie państwa obow
iązku ochrony naszychpraw
. Władza m
usi podjąć pewne kroki, aby zrealizow
ać przysługujące namupraw
nienia, np. prawo do nauki, bezpłatnej służby zdrow
ia, do pracy.
25
Obawa o stan zdrowia / tortury i maltretowanie – 22 listopada 2002
ROSJASergei A. Sem
eikin (m), 19 lat
Kliment S. Kokorin (m
), 19 latRuslan S. Solodukhin (m
)Vladim
ir Yu. Pisarev (m)
Aleksandr Kireev (m)
Amnesty International obawia się o stan zdrowia i warunki, w jakich przebywa
pięciu wspomnianych wyżej uczniów, przetrzym
ywanych w koloniach karnychw Biełgorodzie, południowo-zachodnia Rosja. Z powodu braku odpowiedniegoubrania, jedzenia i lekarstw stan ich zdrowia pogarsza się.
Sergei A. Semeikin, cierpiący na poważną chorobę nerek, przeszedł we wrze-
śniu 2002 r. operację. Według doniesień od tego czasu odm
ówiono mu właściwej
opieki pooperacyjnej i przez kilka tygodni w regionalnym szpitalu w Biełgorodzie
trzymano przykutego kajdankam
i do łóżka. Kliment S. Kokorin m
a również poważ-ne problem
y zdrowotne i mówi się, że przejawia tendencje sam
obójcze – podob-nie jak Aleksandr Kireev.
Pięciu mężczyzn wraz z M
aksimem
Ovshcharovem, którego obecny los nie
jest znany, zatrzymano w dniach 10–11 lutego 2000 r. Uczniów oskarżono o zgwał-
cenie mężczyzny w toalecie ich instytutu w lutym
2000 r. Amnesty International
otrzymała inform
acje sugerujące, że gwałt wcale nie miał m
iejsca. Młodzi m
ęż-czyźni zostali zatrzym
ani przez policję, która podobno torturowała ich celem wy-
dobycia zeznań. Żadnemu z nich podczas pierwszego przesłuchania nie towarzy-
szył prawnik. Ich rodzice nie zostali poinformowani o zatrzym
aniu, mim
o iż dwóchz nich nie m
iało wtedy ukończonych 18 lat.W
szystkich uczniów zwolniono w kwietniu 2000 r., ale pięciu z nich ponowniearesztowano pom
iędzy 30 maja a 1 kwietnia 2001 r. M
aksim Ovshcharov, dowiedziaw-
szy się o aresztowaniach, ukrył się. W trakcie pierwszego pobytu w areszcie Klim
ent S.Kokokrin oraz Aleksandr Kireev podpisali pod przym
usem zeznanie, które później użyto
przeciwko nim podczas procesu toczącego się w lipcu 2001 r. Każdy z piątki uczniów
otrzymał wyrok od ośm
iu do ośmiu i pół roku pozbawienia wolności.
O sprawie tych młodych ludzi pisała dziennikarka i prawdopodobny więzień
sumienia Olga Kitowa. Istnieje obawa, że zostali skazani po to, aby ją uciszyć.
TŁO WYDARZEŃ
Amnesty International otrzym
uje liczne doniesienia mówiące o tym
, że miesz-
kańcy Federacji Rosyjskiej są pod przymusem
nakłaniani do przyznania się doprzestępstw, których nie popełnili. Policja często przesłuchiwała podejrzanych,w tym
dzieci, bez obecności adwokata ani innego świadka. Podczas procesówsędziowie często akceptują zeznania złożone pod przym
usem jako ważny dowód
i z miejsca oddalają zarzuty o tortury.
Amnesty International, Zespół Pilnych Akcji Am
nesty International
ul. Trębacka 3, 00-074 Warszawa, tel./faks: (022) 827 46 96
e-mail: pilneakc@
amnesty.org.pl, www.am
nesty.org.pl
Pilna Akcja numer: PA 02-11-09, AI Index: EUR 46/061/2002
PIL
NA
AK
CJA
Am
nesty In
tern
atio
na
l
Według m
iędzynarodowych standardów praw człowieka, zatrzymanym
dzie-ciom
(osobom poniżej 18 roku życia) należy się specjalna ochrona, dla której
podstawą jest obowiązek państwa zabezpieczenia najlepszego interesu dzieci.Pozostałe standardy m
iędzynarodowe wymagają od państwa zapewnienia, że dzieci
nie będą poddawane torturom ani innym
formom
okrutnego, nieludzkiego i poni-żającego traktowania lub karania.
ZALECANE DZIAŁANIA:Prosim
y o natychmiastowe wysyłanie listów, telegram
ów, faksów w językuangielskim
, rosyjskim i polskim
:✒
domagając się dostępu do odpowiedniej opieki m
edycznej oraz ludz-kich warunków życia dla pięciu uczniów,
✒wyrażając zaniepokojenie stanem
zdrowia i warunkami, w jakich przebywają,
✒wyrażając zaniepokojenie doniesieniam
i o ich domniem
anym torturo-
waniu przez policję w celu uzyskania zeznań,✒
wzywając do wszczęcia szybkiego i bezstronnego dochodzenia w spra-wie doniesień o stosowanie tortur, podania jego wyników do wiadom
o-ści publicznej oraz pociągnięcia winnych do odpowiedzialności.
PROSIMY O NATYCHM
IASTOWE W
YSYŁANIE APELI POD ADRESEM:
1.Prokurator Regionu Niżnego NowogroduVladim
ir DEMIDOV, 603 600 Nizhnii Novgorod, pl. Gorkogo 6
Russian Federation, Faks:+
7 8312 343 033Form
a grzecznościowa: Szanowny Panie Prokuratorze/ Dear Procurator2.
Przedstawiciel Prezydenta w Centralnym Dystrykcie Federalnym
G. S. Poltavchenko, Staraia Ploshchad d. 4, 103 132 Moskwa
Federacja Rosyjska, Faks:+
7 095 206 71 13Form
a grzecznościowa: Szanowny Panie / Dear Presidential Representative
KOPIE APELI DO:1.
Prezydencka Komisja Praw Człowieka Federacji Rosyjskiej
Ella Pamfilova, Presidential Com
mission for Hum
an RightsIpatevskii per. 4/10, 103 132 M
oskwaFederacja Rosyjska, Faks:
+7 095 206 48
2.Am
basada Federacji Rosyjskiejul. Belwederska 49, 00-761 W
arszawa
W przypadku wysłania apeli po 31 grudnia 2002 roku prosim
y najpierw skon-taktować się z Zespołem
Pilnych Akcji.
5Czy praw
a człowieka m
ożna jeszcze jakoś podzielić?N
ajczęściej spotykany podział wyróżnia trzy generacje (grupy) praw
:I generacja obejm
uje prawa polityczne i obyw
atelskie. W tej grupie odnajdziem
y najistotniejszedla bytu i sw
obodnego funkcjonowania praw
a i wolności, chronią one godne życie jednostki. Znajdziem
ytu praw
o do życia, do bezpieczeństwa osobistego, w
olność od tortur i niewolnictw
a. Część skupia się na
gwarancjach dotyczących życia jednostki w
społeczeństwie i m
ożliwości w
pływania przez nią na życie poli-
tyczne, np. wolność zgrom
adzeń i stowarzyszania się, w
yrażania opinii, prawo do uczestnictw
a w życiu
politycznym, do spraw
iedliwego, rzetelnego procesu, w
olność wypow
iedzi, wyznania, poglądów
.Praw
a te podlegają najszerszej ochronie, uważa się bow
iem, iż są one niezbędne dla istnienia jednostki,
a ich zapewnienie nie m
oże być uzależnione od sytuacji ekonomicznej i kulturow
ej państwa. N
iestety, sączęsto naruszane O
to przykłady, możesz zastanow
ić się, jakie prawa w
nich naruszono.-
Luis Digo był opozycjonistą w
Ekwadorze w
latach 70, rządzonym w
tym okresie przez w
ojskowych.
Pod błahym pow
odem został aresztow
any a rodzina nie miała od niego żadnych w
ieści, władze
udawały, że nic nie w
iedzą o zaginięciu Luisa. Po dwóch m
iesiącach wrócił do
domu, niestety zm
ieniony fizycznie i psychicznie – na ciele miał w
iele śla-dów
doznanych obrażeń, pobicia i tortur. Jednocześnie stał się zamknię-
ty w sobie, nic nie m
ówił, co przeżył. Tydzień po pow
rocie próbęprzeprow
adzenia z nim w
ywiadu prasow
ego podjął niezależny dzien-nikarz. N
oc później obaj zaginęli. Mim
o licznych starań rodzinanigdy nie dow
iedziała się, co się z nimi stało.
-Thom
as Kuck był zapalonym ekologiem
w australijskiej m
iejscowo-
ści. W pobliżu znajdow
ała się wielka kopalnia, połączona z elek-
trownią i fabrykam
i, które bardzo szkodliwie oddziaływ
ały na środo-w
isko – niszczyły przyrodę, ale przede wszystkim
powodow
ały okrutnechoroby okolicznej ludności. Poniew
aż władze udaw
ały, że nie widzą
problemu, Thom
as zaczął nagłaśniać go w lokalnej ekologicznej
prasie. Po serii artykułów do jego biura nastąpiła seria w
łamań
połączonych z demolow
aniem w
nętrza. Thomas prosił policję o opiekę nad lokalem
, ale ona twierdzi-
ła, że ma inne zadania. Kuck napisał artykuł, w
którym oskarżył lokalne w
ładze o wspieranie trucicieli
i bagatelizowanie problem
u. Po tych publikacjach wydano decyzję o zam
knięciu gazety.
II generacja to prawa socjalne, ekonom
iczne i kulturowe – m
ają one charakter zabezpieczeńw
sferze socjalnej. Do podstaw
owych należą: praw
o do pracy, opieki zdrowotnej, nauki, ale także praw
odo życia rodzinnego.
24pozostać organizacją niezależną, A
I nie przyjmuje od w
ładz ani partii politycznych żadnych środków finan-
sowych przeznaczonych na dokum
entowanie przypadków
naruszeń praw człow
ieka ani na kampanie prze-
ciwko nim
skierowane. W
ażną regułą rządzącą finansowaniem
organizacji jest różnicowanie źródeł docho-
du, dlatego największe znaczenie m
ają niewielkie, indyw
idualne datki wrzucane do puszki czy w
płacane nakonto. Firm
y udzielają wsparcia podczas organizacji koncertów
charytatywnych, w
ystaw czy happeningów
.Stacje telew
izyjne i radiowe udostępniają czas antenow
y na promocję działań A
I. Osoby indyw
idualnew
spierają organizacje regularnymi dotacjam
i. Organizacja bezustannie poszukuje now
ych źródeł finanso-w
ania. Im w
ięcej źródeł dochodu, tym organizacja jest silniejsza, tym
łatwiej m
oże planować akcje i prze-
bieg kampanii, tym
więcej ludzi m
oże ratować.
Wspieranie A
I to propozycja dla osób wrażliw
ych na los ofiar łamania praw
człowieka, to propozycja dla
tych, którzy chcą wraz z m
ilionem osób na całym
świecie zapobiegać cierpieniom
, chronić bezbronnychi ratow
ać życie ludzkie.Przez przyjęcie i przestrzeganie zasady bezstronności A
mnesty przykłada w
agę do głównego przesłania
pracy głoszącego, że wszystkim
ludziom przysługują praw
a człowieka zapisane w
Powszechnej D
eklaracjiPraw
Człow
ieka. Przez swą bezstronność i niezależność A
I odpiera zarzuty władz, które często próbują
dowieść, że A
I poddaje je krytyce ze względu na sw
oje polityczne uprzedzenia, a nie ze względu na stan
praw człow
ieka w danym
kraju. Bezstronność i niezależność AI w
zmacnia jej pozycję i w
iarygodnośćw
oczach społeczności międzynarodow
ej.
JAK SKU
TECZNA JEST A
I?
Działalność A
I oparta jest na przekonaniu, że podejmow
ana w duchu m
iędzynarodowej solidarności
praca indywidualnych osób m
oże doprowadzić do praw
dziwych zm
ian. W św
iecie, w którym
osoby sprawu-
jące władzę często działają z w
yjątkową obojętnością na ludzkie cierpienia, stanow
isko AI m
oże wydaw
aćsię przesadnie optym
istyczne. Trudno zwykle udow
odnić bezpośrednią zależność pomiędzy działaniam
i AI
i poprawą sytuacji praw
człowieka. Jednakże przez lata działalności A
I odnotowała w
iele sukcesów.
Odkąd w
1961 r. Am
nesty rozpoczęła swoją działalność, członkow
ie wysłali apele w
imieniu tysięcy
indywidualnych ofiar naruszeń praw
człowieka. Sytuacja w
ielu z nich się poprawiła. N
iektórzy zostali zwol-
nieni z więzienia, innym
zmniejszono w
yrok, jeszcze innym zapew
niono rzetelny proces czy bardziej ludzkietraktow
anie w ośrodku zatrzym
ania, zmieniono w
yrok śmierci na inny.
Od czasu, gdy w
1973 r. ukazała się pierwsza Pilna Akcja, Am
nesty przeprowadziła około 166 000 takich akcji
na rzecz mężczyzn, kobiet i dzieci, którym
zagrażało bezpośrednie niebezpieczeństwo. W
przypadku około jednejtrzeciej Pilnych Akcji AI dow
iaduje się o polepszeniu sytuacji osób, w spraw
ie których apelowała.
6Szczególnie szeroki katalog tych praw
jest zagwarantow
any w K
onwencji Praw
Dziecka z 1989 r., co
wynika z faktu, iż to w
łaśnie dzieciom pow
inna przysługiwać najszersza ochrona w
sferze socjalnej. Prawa
z tej generacji wym
agają działalności ze strony państwa i niestety w
tym leży ich słabość, gdyż standard
ochrony zależy od sytuacji ekonomicznej i kulturow
ej danego państwa.
Oto przykład naruszenia:
-14-letni M
iko Chinchang, chłopiec m
ieszkający w południow
ych Chinach, od 5 rano do 7 w
ieczo-rem
ciężko pracuje w kopalni. N
ie może uczęszczać do szkoły, gdyż w
domu są potrzebne pienią-
dze – Miko jest żyw
icielem sw
ego rodzeństwa i m
amy, która po w
ypadku w zeszłym
roku nie może
pracować i nie dostaje od państw
a żadnej renty ani zasiłku. Miko pracuje na szóstkę sw
ego ro-dzeństw
a podobnie, jak wielu jego kolegów
z kopalni, którzy rzadko są starsi.-
20-letnia Shanja Rabdi mieszkała w
Arabii Saudyjskiej, rodzina w
ybrała jej męża i chociaż dano jej w
posagu ziemię i zw
ierzęta, nie ma do nich praw
a, bo należy to do męża. N
ie miała dow
odu tożsamo-
ści, nie może w
żadnej sprawie decydow
ać, gdyż decyzje należą do męża.
Najbardziej kontrow
ersyjną i dyskutowaną grupą jest III generacja praw
człowieka. Idea w
yróżnie-nia jej pow
stała dopiero w latach 70-tych XX w
ieku. Obejm
uje ona prawo do pokoju i do rozw
oju, doczystego środow
iska i wspólnego dziedzictw
a ludzkości. Nie są one zapisane w
wiążących m
iędzynarodo-w
ych dokumentach, nie stw
orzono sposobów ich realizacji, ale stanow
ią one jednak pretekst do dyskusjinad kształtem
praw człow
ieka w XXI w
ieku.W
szystkie trzy generacje postrzegać należy wspólnie – jako tw
orzące kompleks ochrony praw
człowieka,
który się rozbudowuje odpow
iadając na wyzw
ania niesione przez postęp naszej cywilizacji.
Jak „stare” są prawa człow
ieka?Są tak stare jak ludzkość... Pierw
sze ich ślady na piśmie i w
nauce odnaj-dujem
y już w starożytności (np. u stoików
czy u Arystotelesa). Za pierw
szydokum
ent mów
iący o prawach człow
ieka uważa się angielską W
ielką Kar-
tę Swobód z 1215 r. N
a uwagę zasługują polskie przyw
ileje szlacheckie,W
ielka Rewolucja Francuska i w
ydana podczas niej Deklaracja Praw
Czło-
wieka i O
bywatela (1789), A
merykańska D
eklaracja Niepodległości (1776)
i nasza polska Konstytucja 3 Maja (1791).
Jednak tak naprawdę o rozw
oju praw człow
ieka można m
ówić dopiero po
II wojnie św
iatowej. Ludzkość przerażona tym
, co systemy totalitarne uczyniły
z ludzką godnością w obozach koncentracyjnych, krem
atoriach, gułagach,
23M
iędzynarodowa solidarność
Prawa człow
ieka wykraczają poza granice państw
, a AI została założona w
przekonaniu, że ochrona prawczłow
ieka jest przedmiotem
odpowiedzialności m
iędzynarodowej, a nie tylko poszczególnych państw
. Człon-
kowie A
I wyw
odzą się z wielu kultur i społeczności, ale pracują w
spólnie w poczuciu solidarności
z ofiarami naruszeń praw
człowieka oraz św
iatowym
ruchem praw
człowieka.
Skuteczne działanie na rzecz indywidualnych przypadków
łamania praw
człowieka
Nasze badania, nasze kam
panie i wysiłki zm
ierzające do zmiany praw
a i polityki, nasze apele i listy nie sąnastaw
ione na określoną ideologię czy politykę, ale mają pom
óc konkretnej osobie – kobiecie, mężczyź-
nie, dziecku. AI zainicjow
ała swoje działania w
1961 r. na skutek artykułu prasowego o dw
óch więźniach
sumienia z Portugalii. Ponad 40 lat później, naw
et wtedy, gdy zajm
ujemy się potw
ornymi zbrodniam
i nam
asową skalę, staram
y się opisać w naszych raportach los indyw
idualnych ofiar, opisać historię ich życia.Próbujem
y pokazać indywidualne cierpienie ofiar niezależnie od statystyk.
Globalny zasięgA
I pracuje na rzecz praw każdego człow
ieka w każdym
miejscu św
iata. AI działa na rzecz różnych osób,
żyjących w różnych system
ach politycznych. AI nie dokonuje porów
nań między krajam
i ani ich nie ocenia,ale zajm
uje się problemem
naruszeń praw człow
ieka ze względu na ich stopień i w
agę.
Powszechność i niepodzielność
Prawa człow
ieka są takie same dla w
szystkich ludzi bez względu na rasę, płeć, orientację seksualną, w
yznanie,pochodzenie etniczne, przekonania polityczne lub inne, pochodzenie społeczne czy narodow
e. Wszyscy rodzim
y sięw
olni i równi pod w
zględem sw
ej godności i swych praw
– prawa człow
ieka są powszechne. Aby żyć w
godności, ludziem
ają prawo do w
olności, bezpieczeństwa oraz godziw
ych warunków
życia – prawa człow
ieka są niepodzielne.
BezstronnośćA
mnesty nie popiera ani nie neguje żadnej form
y rządów, żadnego system
u politycznego ani też żad-nych poglądów
osób, których prawa stara się chronić. W
szystkie sekcje i grupy AI zajm
ują się różnymi
regionami św
iata, w których w
ystępuje różna sytuacja polityczna.
NiezależnośćA
mnesty jest organizacją niezależną od jakiegokolw
iek rządu, ideologii politycznej, religii, ekonomicz-
nych grup interesu. Am
nesty nie musi podzielać ani odrzucać przekonań ludzi, których praw
broni. Aby
7postanow
iła stworzyć system
ochrony praw człow
ieka. Powołano do życia O
rganizację Narodów
Zjednoczo-nych, która 10 XII 1948 r. przyjęła Pow
szechną Deklarację Praw
Człow
ieka, będącą fundamentem
dalszychdokum
entów, organizacji i działań.
Czym jest O
rganizacja Narodów
Zjednoczonych?O
rganizacja Narodów
Zjednoczonych (ON
Z) jest organizacją międzynarodow
ą, istniejącą od 1945 r.a do dnia dzisiejszego skupiającą 191 państw
. Jej głównym
celem jest utrzym
anie światow
ego pokoju ibezpieczeństw
a przez rozwijanie przyjaznych stosunków
między narodam
i, wspom
aganie postępu gospo-darczego, popieranie praw
człowieka i zachęcanie do ich przestrzegania.
Jak ON
Z chroni prawa człow
ieka?O
NZ od „popierania praw
człowieka i zachęcania do ich przestrzega-
nia” przeszła w okresie sw
ej działalności do bardziej efektywnej ochrony
praw człow
ieka. Efektem są nie tylko liczne dokum
enty, traktaty, kon-w
encje itd., ale także działalność organów O
NZ służąca przestrzeganiu
praw człow
ieka.D
o organów O
NZ stojących na straży praw
człowieka należą:
-Zgrom
adzenie Ogólne N
Z (w którym
działa 6 komitetów
, w tym
Kom
itet Praw C
złowieka)
-Rada G
ospodarczo-Społeczna (w której działa Kom
isja Praw C
zło-w
ieka, opracowująca dokum
enty chroniące prawa jednostki)
-Sekretarz G
eneralny NZ
-W
ysoki Kom
isarz NZ ds. Praw
Człow
ieka-
Urząd W
ysokiego Kom
isarza ds. Uchodźców
W ram
ach ON
Z działają także Międzynarodow
y Trybunał Sprawiedliw
ości oraz dwa tym
czasowe Trybu-
nały sądzące za najcięższe zbrodnie (ludobójstwo) ds. byłej Jugosław
ii i Rwandy. Jednak już od zakończenia
II wojny św
iatowej, po procesach najw
iększych zbrodniarzy tamtego czasu (w
Norym
berdze i Tokio) dysku-tow
ano na forum O
NZ o pow
ołaniu stałego trybunału sądzącego za najcięższe przestępstwa (zbrodnie
przeciw ludzkości, zbrodnie w
ojenne, ludobójstwo). Jednak dopiero w
1998 r. w Rzym
ie stworzono statut
Międzynarodow
ego Trybunału Karnego (M
TK), w którym
przyjęto, że MTK będzie stałym
sądem m
iędzy-narodow
ym z siedzibą w
Hadze. Zajm
ie się on trzema najcięższym
i rodzajami zbrodni: ludobójstw
em, zbrod-
niami w
ojennymi, zbrodniam
i przeciw ludzkości. N
ie może on orzekać kary śm
ierci. W lipcu 2002 r. statut
uzyskał wym
agane 60 ratyfikacji (w tym
Polski), co oznacza rozpoczęcie działalności MTK.
22-
kierują bezpośrednie apele do władz i innych osób odpow
iedzialnych za naruszenia praw człow
ieka,w
zywając do podjęcia działań w
konkretnych przypadkach i apelując o zmianę polityki i działań,
-w
ywierają naciski na organizacje m
iędzyrządowe, takie jak O
NZ, aby praw
a człowieka były centralną
wartością ich program
ów, aby ustanaw
iały i wprow
adzały w życie standardy praw
człowieka oraz
podejmow
ały działania w konkretnych spraw
ach i sytuacjach,-
wyw
ierają naciski na władze w
łasnego kraju, aby podjęły działania przeciwko naruszeniom
praw czło-
wieka w
innych krajach i zmieniły w
łasne usta-w
odawstw
o, politykę i działania w kw
estiiuchodźców
, eksportu broni i innych trans-ferów
wojskow
ych, służb bezpieczeństwa
i policyjnych,-
wyw
ierają naciski na inne osoby i strony, ta-kie jak firm
y, aby przyczyniały się do promo-
wania i przestrzegania praw
człowieka,
-naw
iązują kontakty z innymi organizacjam
i po-zarządow
ymi zajm
ującymi się praw
ami czło-
wieka i stow
arzyszeniami zaw
odowym
i, jakorganizacje lekarzy czy nauczycieli, zapew
nia-jąc w
sparcie i szkolenia dla osób działającychna rzecz praw
człowieka,
-zapew
niają wsparcie ofiarom
i ich rodzinom niosąc pom
oc materialną indyw
idualnym w
ięźniomsum
ienia i ofiarom tortur,
-w
spierają i organizują programy edukacji praw
człowieka, pom
agając ludziom uczyć się o praw
achczłow
ieka i sposobach ich obrony,-
mobilizują środow
iska lokalne przez organizowanie różnego rodzaju lokalnych, ogólnokrajow
ych czym
iędzynarodowych akcji oraz udostępnianie inform
acji mediom
,-
pozyskują środki na finansowanie prow
adzonych kampanii.
Wiodące zasady A
mnesty International
W sw
ojej pracy AI kieruje się zasadam
i międzynarodow
ej solidarności, skutecznej działalności na rzeczindyw
idualnych ofiar, globalnej działalności, powszechności i niepodzielności praw
człowieka, niezależno-
ści i bezstronności oraz demokracji i w
zajemnego szacunku.
8Jakie dokum
enty chroniące prawa człow
ieka przyjęto w ram
ach ON
Z?Pierw
szym i zarazem
przełomow
ym dokum
entem chroniącym
prawa człow
ieka była Powszechna D
ekla-racja Praw
Człow
ieka (PDPC
z) przyjęta 10 XII 1948 r. (stąd 10 grudnia jest co roku światow
ym dniem
prawczłow
ieka). Ze względu na różnice ideologiczne dzielące przedstaw
icieli państw tw
orzących deklarację,postanow
iono nie nadawać PD
PCz charakteru aktu praw
nego wiążącego państw
a. Została ona przyjętajako rezolucja N
Z pozbawiona m
ocy prawnej. Zaw
iera ona jednak pełen katalog praw: osobistych, poli-
tycznych, obywatelskich socjalnych i ekonom
icznych. Ten dokument stał się podstaw
ą dla dalszych aktówpraw
nych – już wiążących państw
a. Tym sam
ym PD
PCz ukształtow
ała taki sam standard ochrony praw
człowieka na całym
świecie.
W późniejszych latach przyjęto w
ramach O
NZ: M
iędzynarodowy Pakt Praw
Politycznych i Obyw
atel-skich, M
iędzynarodowy Pakt Praw
Socjalnych, Ekonomicznych i Kulturalnych w
1966 r., Konw
encję PrawD
ziecka z 1989 r. oraz wiele konw
encji, m.in. w
sprawach: likw
idacji dyskryminacji rasow
ej, dyskryminacji
kobiet, zakazu stosowania tortur czy też statusu uchodźców
.
Czy tylko ON
Z chroni prawa człow
ieka na tak szeroką skalę?O
NZ jest jedyną tego typu organizacją skupiającą praw
ie wszystkie kraje św
iata. Jest to jej wielka zaletą,
ale potrafi być też wadą – czasem
trudno znaleźć wspólne stanow
iska dla tak wielu krajów
z tak różnychkultur. D
latego na poszczególnych kontynentach rozwinęły się osobne system
y ochrony – w A
fryce jest toU
nia Afrykańska, w
Am
erykach – Organizacja Państw
Am
erykańskich. Jednak najlepiej rozbudowanym
i najskuteczniej działającym jest system
europejski. Buduje go przedew
szystkim Rada Europy, O
BWE i U
nia Europejska.
Czym jest Rada Europy?
Rada Europy (RE) jest międzynarodow
ą organizacją powstałą 5 V
1949 r. Początkowo skupiała 10 państw
Europy Zachodniej, dziś najej forum
spotykają się przedstawiciele 44 państw
członkowskich,
w tym
status specjalnego gościa ma Jugosław
ia, status obserwatora
mają Izrael, Japonia, K
anada, Meksyk, U
SA, W
atykan. Polska przy-stąpiła do RE dopiero w
1991 r., gdyż koniecznym w
arunkiemczłonkostw
a jest przestrzeganie przez państwo zasad dem
okracjii praw
orządności oraz ochrona praw człow
ieka.C
elem RE jest w
spieranie i rozwój dem
okracji i rządów praw
a,szukanie rozw
iązań nurtujących społeczeństwa, popieranie reform
politycznych, konstytucyjnych, ochrona praw człow
ieka.
21Z biegiem
lat AI poszerzyła zasady działania o przypadki naruszeń praw
człowieka popełnianych przez
struktury pozarządowe oraz osoby pryw
atne (nie reprezentujące państwa). A
I sprzeciwia się naruszaniu
praw człow
ieka ze strony zbrojnych ugrupowań politycznych (spraw
ujących kontrolę nad danym teryto-
rium bądź działających w
opozycji do władz), takim
jak branie zakładników, torturow
anie czy bezprawne
zabójstwa. A
I sprzeciwia się naruszeniom
praw człow
ieka wobec ludności cyw
ilnej i osób nie biorącychudziału w
walkach, dokonyw
anym przez w
szystkie strony konfliktów zbrojnych. A
I zajmuje się także naru-
szaniem praw
człowieka w
miejscach pryw
atnych i społecznościach lokalnych, w przypadku gdy państw
ojest im
współw
inne bądź nie podjęło skutecznych działań. Do tej kategorii należy okaleczanie żeńskich
narządów płciow
ych, handel kobietami oraz przem
oc i wszelkie działania, których źródłem
jest faktycznabądź dom
niemana orientacja seksualna ofiary, jeśli takie przypadki są tolerow
ane przez władze lub odby-
wają się za ich przyzw
oleniem.
Praca Am
nesty InternationalA
I koncentruje się na dokładnym, szybkim
, nieprzerwanym
ujawnianiu przypadków
naruszeń praw czło-
wieka. System
atyczne i bezstronne badania umożliw
iają odkrycie faktów w
poszczególnych przypadkachnaruszeń praw
człowieka oraz naśw
ietlenie powszechnych tendencji w
tej dziedzinie. Wyniki dochodzeń są
publikowane, a członkow
ie, sympatycy i pracow
nicy AI mo-
bilizują opinię publiczną w celu w
ywierania nacisków
naw
ładze i inne grupy, takie jak zbrojne ugrupowania poli-
tyczne, organizacje międzyrządow
e oraz firmy, aby zaprze-
stały one naruszania praw człow
ieka.O
prócz pracy przeciwko konkretnym
przypadkom na-
ruszeń praw człow
ieka, Am
nesty wzyw
a wszystkie w
ładzedo przestrzegania zasady rządów
prawa oraz do ratyfiko-
wania i w
prowadzania w
życie standardów praw
człowie-
ka, prowadzi szeroko zakrojone działania edukacyjne,
zachęca organizacje międzyrządow
e, poszczególnych lu-dzi oraz w
szystkie grupy społeczne do popierania i re-spektow
ania praw człow
ieka.G
łówną częścią działalności A
I jest badanie naruszeń praw człow
ieka, publikowanie inform
acji na ichtem
at i prowadzenie kam
panii mających na celu położenie im
kresu. Członkow
ie AI prow
adzą kampanie
na rzecz osiągnięcia takich zmian, jak uw
olnienie poszczególnych więźniów
sumienia, zam
iana wyroku
śmierci na inny typ kary, zm
iany prawa oraz podnoszenie św
iadomości o praw
ach człowieka. C
złonkowie A
Ibiorą udział w
różnego typu akcjach:
9Jak Rada Europy chroni praw
a człowieka?
Kluczowym
osiągnięciem RE jest Europejska K
onwencja Praw
Człow
ieka (EKPCz).
Jest to traktat międzynarodow
y o znaczeniu bezprecedensowym
, który został przyjęty w 1950 r. i w
szedłw
życie trzy lata później. Konw
encja określa podstawow
e prawa i w
olności oraz zobowiązuje państw
a doich zagw
arantowania każdej jednostce podlegającej jej jurysdykcji.
Konw
encja zawiera m
.in. prawo do życia, ochrony przed torturam
i, prawo do spraw
iedliwego procesu
sądowego, poszanow
ania życia prywatnego, sw
obodę wypow
iedzi, wolność sum
ienia, myśli i w
yznania.Późniejsze protokoły uzupełniły K
onwencje np. o zakaz stosow
ania kary śmierci i praw
o do ochrony wła-
sności.EKPC
z poza gwarantow
aniem podstaw
owych praw
i wolności stw
orzyła niezwykle spraw
ny i skutecznysystem
ochrony tychże praw. Pow
ołała do życia Europejski Trybunał Praw C
złowieka (ETPC
z) – organsądow
y, w skład którego w
chodzą sędziowie z każdego państw
a członkowskiego RE. Siedzibą Trybunału jest
Strasburg. Początkowo ETPC
z pomagała Europejska K
omisja Praw
Człow
ieka, ale po reformie system
uw
1998 r. została ona zlikwidow
ana. ETPCz obraduje w
sposób ciągły, zajmując się spraw
ami począw
szy odpierw
szej analizy do ewentualnego w
yroku.Rozpatruje dw
a rodzaje skarg:-
państwow
ą (państwo skarży państw
o o nieprzestrzeganie Konwencji)
-indyw
idualne (składane przez jednostki, które skarżą państwa o naruszenie praw
zawartych w
Kon-
wencji).
Liczba tych ostatnich w ostatnich latach rośnie niezw
ykle dynamicznie, co w
skazuje na coraz większą
rolę ETPCz i skuteczność jego działania.
Czy każdy z nas może złożyć skargę przeciw
ko Polsce do Europejskiego Trybunałui jakie w
arunki musim
y spełnić?Polska uznała jurysdykcję ETPC
z od 1 V 1993 r. – od tego mom
entu obywatele polscy (ale też inne
osoby, których prawa zostały naruszone w
Polsce) mogą składać skargi do ETPC
z. Jednak przyjęcie i rozpa-trzenie skargi przez ETPC
z zależy od spełnienia kilku warunków
. Uchybienie jednem
u z nich uniemożliw
iadochodzenie sw
ych praw przed ETPC
z. O
to wym
ogi:-
Skarga ma pochodzić od jednostki, grupy jednostek, organizacji społecznej, która uw
aża, że stała sięofiarą naruszenia przez państw
o praw zaw
artych w EK i dodanych do niej protokołach.
-Skarga nie m
oże być anonimow
a.
20JA
K D
ZIAŁA
AM
NESTY IN
TERNATIO
NAL?
Wizja i m
isja AI
Wizją Am
nesty International jest świat, w
którym każdem
u człowiekow
i przysługują prawa
zapisane w Pow
szechnej Deklaracji Praw
Człow
ieka i innych uznanych międzynarodow
ych stan-dardach praw
człowieka.
Aby urzeczywistnić tę w
izję, Amnesty International podejm
uje działania zmierzające do prze-
ciwstaw
iania się poważnym
naruszeniom praw
a każdego człowieka do fizycznej i psychicznej
integralności, do wolności sum
ienia i wypow
iedzi oraz do traktowania w
olnego od dyskryminacji.
Działania te prow
adzone są w szerszym
kontekście promow
ania wszystkich praw
człowieka.
Powszechna D
eklaracja Praw C
złowieka określa praw
a człowieka, które m
ają zasadnicze znaczenie dlagodności oraz rozw
oju każdego człowieka. Są to praw
a polityczne, takie jak wolność przekonań, słow
ai zgrom
adzeń; prawa ekonom
iczne, takie jak prawo do pracy i stosow
nego standardu życia; prawa obyw
a-telskie, takie jak rów
ność wobec praw
a i prawo do m
ałżeństwa; oraz praw
a społeczne czy kulturalne, takiejak praw
o do nauki i do udziału w życiu kulturalnym
danej społeczności. Obow
iązkiem każdego rządu na
całym św
iecie jest respektowanie, obrona i zagw
arantowanie przestrzegania praw
człowieka w
szystkich ludzina ich terytorium
. AI stara się w
ywierać na w
ładze naciski, by obowiązek ten uznaw
ały i wypełniały.
AI uw
aża, że wszystkie praw
a człowieka są ze sobą nierozerw
alnie związane i prom
uje wszystkie praw
azaw
arte w Pow
szechnej Deklaracji Praw
Człow
ieka. Jednakże AI nie jest w
stanie poświęcać tyle sam
o uwagi
wszystkim
naruszeniom praw
człowieka, dlatego też koncentruje się na położeniu kresu najpow
ażniejszymprzypadkom
naruszania prawa do fizycznej i psychicznej integralności, praw
a do wolności sum
ienia i słowa
oraz prawa do w
olności od dyskryminacji. O
bszar działania, który uzgodnili członkowie A
I, ustala dopusz-czalne granice działalności i badań prow
adzonych przez organizację.
Z historycznego punktu widzenia głów
ne cele kampanii A
I wyglądają następująco:
–uw
olnienie wszystkich w
ięźniów sum
ienia,–
zapewnienie w
szystkim w
ięźniom politycznym
bezzwłocznego i rzetelnego procesu sądow
ego,–
zniesienie kary śmierci, tortur oraz innych form
okrutnego, nieludzkiego bądź poniżającegotraktow
ania,–
położenie kresu pozasądowym
egzekucjom oraz „zaginięciom
”,–
walka z bezkarnością przez pociągnięcie do odpow
iedzialności sprawców
naruszeń prawczłow
ieka zgodnie z międzynarodow
ymi standardam
i.
10-
Może być rozpatryw
ana tylko po wyczerpaniu w
szystkich krajowych środków
odwoław
czych (np.apelacja od w
yroku sądu I instancji).-
Musi być w
niesiona w ciągu 6 m
iesięcy od wydania praw
omocnej decyzji w
danej sprawie (np. 6
miesięcy od w
ydania wyroku na skutek apelacji).
-N
ie może być co do istoty identyczna ze spraw
ą już rozpoznawaną przez ETPC
z lub ze sprawą, która
toczy się przed innym sądem
międzynarodow
ym.
Czy Unia Europejska też chroni praw
a człowieka?
Na początku istnienia W
spólnoty Europejskiej prawa człow
iekanie m
iały większego znaczenia, kładziono nacisk na rozw
ój i inte-gracje gospodarczą. O
chrona praw jednostki została pozostaw
ionapaństw
om członkow
skim. Z czasem
jednak prawo U
nii Europej-skiej (U
E) zaczęło dotykać sfery praw człow
ieka – stały się oneprzedm
iotem zainteresow
ania UE. O
becnie jednym z podstaw
o-w
ych warunków
przystąpienia do UE jest przestrzeganie praw
czło-w
ieka. W Traktacie z M
aastricht z 1992 r. zapisano, iż UE będzie
przestrzegać praw człow
ieka. Od tego m
omentu ochrona praw
jednostki weszła na stałe do polityki U
E, czego efektem jest przy-
jęcie w 2000 r. K
arty Praw Podstaw
owych U
nii Europejskiej, któraw
przyszłości może stać się elem
entem europejskiej konstytucji.
Czym jest O
rganizacja Bezpieczeństw
a i Współpracy w
Europie (OBW
E)?O
BWE sw
oje początki ma w
Konferencji Bezpieczeństw
a i Współpracy w
Europie (KBWE) zw
ołanej w1973 r. do H
elsinek, która skupiła przedstawicieli 35 rządów
(wszystkie państw
a europejskie z wyjątkiem
Albanii oraz U
SA i K
anada). W 1975 r. podpisano A
kt Końcow
y KBWE, w
którym zobow
iązano się doprzestrzegania praw
człowieka i podstaw
owych w
olności. W ciągu następnych lat m
iały miejsce kolejne
konferencje, które doprowadziły w
1994 r. do przekształcenia KBWE w
OBW
E.D
ziś OBW
E skupia 55 państw. W
swej pracy koncentruje się głów
nie na wspieraniu dem
okracji i prawczłow
ieka, znane są jej misje i w
izyty obserwatorów
śledzących np. przebieg wyborów
.
Jak chronione są prawa człow
ieka w Polsce?
Prawa człow
ieka są w Polsce chronione praw
em – gw
arantuje je Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
z 1997 r. – najważniejszy akt praw
ny. Dodatkow
o prawa jednostki chronione są przez ratyfikow
ane między-
19Benenson apelow
ał do wszystkich ludzi, by pokojow
o i bezstronnie protestowali przeciw
ko więzieniu
kobiet i mężczyzn na całym
świecie za ich poglądy polityczne bądź w
yznanie. Autor określił tych w
ięźniówm
ianem w
ięźniów sum
ienia, powołując w
ten sposób do życia termin, który m
iał wkrótce na stałe zagościć
w języku stosunków
międzynarodow
ych.O
dzew był ogrom
ny. W ciągu jednego m
iesiącaponad tysiąc czytelników
wysłało listy, oferując sw
ojąpom
oc i wsparcie. Przysyłano także szczegółow
e do-niesienia na tem
at wielu innych w
ięźniów sum
ienia.W
ciągu pół roku ta w zam
ierzeniu jednorazowa
akcja przeistoczyła się w duży m
iędzynarodowy ruch.
W ciągu jednego roku now
o powstała organizacja
wysłała delegacje do 4 krajów
w celu podjęcia dzia-
łań na rzecz więźniów
i zajęła się 210 przypadkami.
Jej członkowie zorganizow
ali w 7 krajach lokalne od-
działy organizacji.O
d samego początku przyjęto zasady niezależności
i bezstronności. Kładziono nacisk na międzynarodow
y charakter obrony praw człow
ieka: ludzie z całegośw
iata mieli w
alczyć o prawa osób znajdujących się w
którymkolw
iek miejscu św
iata. AI rozrastała się
i zaczynała interesować się nie tylko w
ięźniami sum
ienia, ale i innymi przypadkam
i naruszeń praw człow
ie-ka: torturam
i, „zaginięciami” i karą śm
ierci na całym św
iecie.
Wysiłki ruchu zostały docenione, gdy w
1977 r. organizacji przyznano Pokojową N
agrodęN
obla. W 1978 r. A
I została natomiast uhonorow
ana przez ON
Z Nagrodą Praw
Człow
ieka.
Dzisiaj A
I ma sw
ych działaczy w każdej części św
iata. Organizacja zrzesza ponad 1,5 m
iliona członkówi sym
patyków w
ponad 140 krajach i terytoriach. Jednoczy ich chęć stworzenia św
iata, w którym
przestrze-gane będą praw
a każdego człowieka. W
ponad 100 krajach i terytoriach istnieją tysiące grup lokalnych,m
łodzieżowych i studenckich oraz innych grup specjalistycznych, a także członków
indywidualnych.
W ponad 50 krajach zorganizow
ano krajowe sekcje A
I (od stycznia 2003 r. status sekcji posiada także AI
w Polsce), a w
20 kolejnych krajach istnieją struktury koordynacyjne. AI jest organizacją uznaw
aną i szano-w
aną na całym św
iecie. Wysyła delegacje na spotkania z rządam
i i organizacjami m
iędzyrządowym
i, takimi
jak ON
Z. Bierze też udział w m
iędzynarodowych debatach na tem
aty związane z przestrzeganiem
prawczłow
ieka.
11narodow
e dokumenty, tj. Pakty O
NZ czy Europejską K
onwencję Praw
Człow
ieka. Działają także liczne
organizacje i instytucje rządowe i pozarządow
e, zajmujące się ochroną praw
człowieka.
Jakie prawa gw
arantuje nam Konstytucja?
W rozdziale II K
onstytucji zatytułowanym
„Wolności, praw
a i obowiązki człow
ieka i obywatela” znaleźć
możem
y szeroko rozbudowany katalog praw
i wolności człow
ieka. Poprzedzony jest on zasadami ogólnym
i,w
śród których znajdziemy m
.in. zapis, iż źródłem praw
człowieka jest przyrodzona godność ludzka, którą
władza jest obow
iązana ochraniać i szanować, zakaz dyskrym
inacji, zasadę równości, rów
nouprawnienie
kobiet i mężczyzn oraz gw
arancje praw m
niejszości.K
onstytucja zawiera części pośw
ięcone:-
wolnościom
i prawom
osobistym (praw
o do życia, rzetelnego procesu, ochrony prywatności i w
ol-ności od tortur),
-w
olnościom i praw
om politycznym
(wolność zgrom
adzeń i zrzeszania się),-
prawom
i wolnościom
ekonomicznym
, socjalnym i kulturalnym
(prawo do nauki, ochrony w
łasności,zabezpieczenia społecznego, służby zdrow
ia).
Jaka jest rola Trybunału Konstytucyjnego w ochronie naszych praw
?Pow
stające w Polsce praw
o zawsze m
usi być zgodne z Konstytucją – U
stawą Zasadniczą, co oznacza, że
nie mogą istnieć przepisy sprzeczne z K
onstytucją i naruszające prawa przez nią gw
arantowane. Trybunał
Konstytucyjny (TK) jest organem
, który stoi na straży zgodności z Konstytucją ustaw
, umów
międzynarodo-
wych, innych przepisów
i celów partii politycznych. TK został pow
ołany do życia w 1985 r. Z w
nioskiemo zbadanie ow
ej zgodności może w
ystąpić m.in. Prezydent RP, M
arszałek Sejmu lub Senatu, Rzecznik Praw
Obyw
atelskich. Ustaw
a Zasadnicza gwarantuje także w
art. 79 tzw. skargę konstytucyjną, którą m
oże złożyćkażdy, którego konstytucyjne praw
a zostały naruszone. Skarga ta dotyczy zgodności z Konstytucją ustaw
ylub innego aktu, na podstaw
ie którego sąd lub inny organ administracji publicznej orzekł ostatecznie
o jego prawach lub w
olnościach zawartych w
Konstytucji.
Kim jest Rzecznik Praw
Obyw
atelskich i jaka jest jego rola w ochronie praw
człowieka?
Instytucję Rzecznika Praw O
bywatelskich (RPO
) powołano w
Polsce w 1987 r. – pierw
szym rzecznikiem
została prof. Ewa Łętow
ska. Rzecznik jest wybierany przez Sejm
za zgodą Senatu na pięcioletnią kadencję.W
swej działalności Rzecznik jest niezaw
isły i niezależny. Podstawow
ym zadaniem
RPO jest stanie na straży
praw i w
olności określonych w K
onstytucji i innych aktach prawnych. K
ażdy z nas ma praw
o wystąpić do
RPO z w
nioskiem o pom
oc w ochronie sw
ych wolności i praw
naruszonych przez organy władzy publicznej.
18oskarżeni o „hom
oseksualizm”. Te sfingow
ane zarzuty dowodzą, że rządy nie są zupełnie obo-
jętne wobec presji opinii św
iatowej. A
kiedy światow
a opinia skoncentruje się na jednymsłabym
punkcie, może ona czasem
doprowadzić do ustępstw
ze strony rządu. Na przykład
węgierski poeta Tibor D
ery został ostatnio zwolniony po utw
orzeniu w w
ielu krajach „komite-
tów Tibora D
ery”; w H
iszpanii profesor Tierno Galvan i jego przyjaciele – literaci zostali oczysz-
czeni z zarzutów po w
izycie dystyngowanych, zagranicznych obserw
atorów.
Biuro w
Londynie do zbierania informacji
Ważne jest, aby zm
obilizować opinię publiczną szybko i na w
ielką skalę, zanim rząd zam
kniesię w
błędnym kole represji i stanie przed groźbą w
ojny domow
ej. Wtedy rząd będzie już zbyt
zdesperowany, by iść na ustępstw
a. Aby opinia publiczna była efektyw
na, powinna być dobrze
ugruntowana, m
iędzynarodowa, jednolita i pow
inna pochodzić ze wszystkich stron. K
ampanie
na rzecz wolności prow
adzone przez jeden kraj lub jedną partię przeciwko innej często dopro-
wadzają tylko do w
zmożenia prześladow
ań.W
łaśnie z tego powodu zapoczątkow
aliśmy APEL O
AMN
ESTIĘ, 1961. Kam
pania, która dzisiajm
a swój początek, jest rezultatem
inicjatywy grupy praw
ników, pisarzy i publicystów
londyńskich,którzy podzielają przekonanie w
yrażone przez Woltera: „Pogardzam
twoim
i poglądami, ale goto-
wy jestem
umrzeć za tw
oje prawo do ich w
yrażania”. W Londynie pow
stało biuro, które będziezbierać inform
acje dotyczące nazwisk, num
erów i w
arunków, w
jakich przebywają ludzie, których
zdecydowaliśm
y się nazywać w
ięźniami sum
ienia. Termin ten definiujem
y: Każda osoba, która jest
fizycznie ograniczana (przez uwięzienie lub w
jakikolwiek inny sposób) w
wyrażaniu sw
oich opinii(w
każdej formie; używ
ając słów lub znaków
), w których słuszność w
ierzy i które nie akceptują aninie naw
ołują do przemocy. W
yłączamy rów
nież tych, którzy konspirowali z obcym
rządem w
celuobalenia sw
ojego własnego. N
asze biuro będzie co jakiś czas przeprowadzało konferencje, aby
zwrócić uw
agę na problemy w
ięźniów sum
ienia, których przypadki będą obiektywnie w
ybranez różnych części św
iata. To dostarczy rzeczowych inform
acji każdej grupie, istniejącej lub nowo
utworzonej, w
dowolnym
miejscu na św
iecie, która zdecyduje się w szczególny sposób w
esprzećw
alkę o wolność przekonań i religii. W
październiku zostanie opublikowany dodatek specjalny
„Persecution 1961” jako część naszej kampanii o am
nestię. Znajdą się tam historie 9 m
ężczyzni kobiet z różnych części św
iata, o różnych politycznych i religijnych przekonaniach, którzy sąw
ięzieni za wyrażanie sw
oich poglądów. Żaden z nich nie jest zaw
odowym
politykiem; w
szyscy sąludźm
i pracującymi zaw
odowo. O
pinie, których wyrażanie doprow
adziło do ich uwięzienia, były
typowym
i przekonaniami w
wolnym
społeczeństwie.
12D
odatkowo RPO
kontroluje działalność organów adm
inistracyjnych i jej rozstrzygnięć dotyczących jed-nostki oraz w
corocznym raporcie inform
uje parlament o stanie przestrzegania praw
człowieka. RPO
jestw
swej działalności w
yposażony w w
iele uprawnień, um
ożliwiających skuteczne i efektyw
ne działanie, wtym
m.in. m
ożliwość złożenia w
niosku do TK .W
arto dodać, że od 1995 r. w U
E działa europejski RPO nazyw
any Om
budsmanem
, którego opiekązostaniem
y objęci w chw
ili przystąpienia do Unii Europejskiej. O
becnie Rzecznikiem Praw
Obyw
atelskichjest prof. A
ndrzej Zoll.
Jaką ochronę daje nam urząd Rzecznika Praw
Dziecka?
Rzecznik Praw D
ziecka (RPD) jest w
Polsce instytucją młodą – został zapisany w
konstytucji w 1997 r.
Powstał i istnieje od 2000 r. Stoi na straży praw
dziecka, a w szczególności:
-praw
a do życia i ochrony zdrowia
-praw
a do wychow
ania w rodzinie
-praw
a do godziwych w
arunków socjalnych
-praw
a do nauki.RPD
podejmuje działania przew
idziane w ustaw
ie z własnej inicjatyw
y, biorąc pod uwagę napływ
ającedo niego inform
acje wskazujące na naruszenie praw
lub dobra dziecka. W przypadku indyw
idualnychspraw
RPD zw
raca się do organów lub instytucji o podjęcie działań na rzecz dziecka. Jeśli problem
badanyprzez RPD
ma charakter ogólny, m
oże wnioskow
ać o podjęcie inicjatywy ustaw
odawczej.
Czy poza podanymi instytucjam
i rządowym
i możem
y szukać jeszcze gdzieś pomocy
w sytuacji naruszenia naszych praw
?Poza RPO
, RPD i skargą konstytucyjną do TK pom
ocy przede wszystkim
można szukać w
instytucjachbędących najbliżej naszych problem
ów, tzn. u pedagogów
szkolnych, na policji, w pogotow
iach opiekuń-czych, ale także w
pozarządowych organizacjach chroniących praw
a człowieka.
Czym są organizacje pozarządow
e i jak chronią prawa jednostki?
Organizacje pozarządow
e (skrót NG
O's) czy to krajow
e, czy międzynarodow
e działają niezależnie odrządu, od w
ładzy publicznej, są dobrowolne pod w
zględem członkostw
a, nie nastawione na zysk (non-
profit) i nie dążą do władzy (to różni je od partii politycznych). C
zęść z nich w sw
ej działalności koncen-truje się na ochronie praw
człowieka. D
o najważniejszych, posiadających m
iędzynarodowy charakter, zali-
czyć należy Am
nesty International, Międzynarodow
ą Federację Ligi Praw C
złowieka, H
uman Rights W
atchi M
iędzynarodową Federację H
elsińską na Rzecz Praw C
złowieka.
17ZA
POM
NIA
NI W
IĘŹNIO
WIE
(artykuł opublikowany w
dniu 28 maja 1961 r. w
brytyjskiej gazecie„The O
bserver”)
Po obu stronach żelaznej kurtyny tysiące mężczyzn i kobiet jest przetrzym
ywanych w
więzie-
niach bez procesu, ponieważ ich poglądy polityczne lub przekonania religijne różnią się od
tych wyznaw
anych przez rządy w ich krajach. Peter Benenson, londyński praw
nik, wpadł na
pomysł ogólnośw
iatowej kam
panii, APEL O
AM
NESTIĘ, 1961, zalecającej rządom
uwolnienie
tych ludzi, lub przynajmniej zapew
nienie im spraw
iedliwego procesu. K
ampania zaczyna się
dzisiaj, a „The Observer” chętnie zgadza się na udostępnienie tej spraw
ie swoich łam
ów.
Otw
órz gazetę dowolnego dnia w
tygodniu a znajdziesz doniesienie z jakiegoś miejsca na
świecie o ludziach w
ięzionych, torturowanych albo zabijanych z pow
odu posiadania innychpoglądów
niż te, jakie aprobuje ich rząd. Takich ludzi znajduje się w w
ięzieniach kilka milio-
nów – bynajm
niej nie wszyscy pochodzą zza żelaznej lub bam
busowej kurtyny. Ich liczba w
ciążrośnie. C
zytelnicy gazet czują się bezradni. Jeśli jednak udałoby się zjednoczyć wszystkich, któ-
rzy sprzeciwiają się niespraw
iedliwości, należy spodziew
ać się jakichś rezultatów.
W roku 1945 państw
a założycielskie Narodów
Zjednoczonych przyjęły Powszechną D
eklaracjęPraw
Człow
ieka. Artykuł 18 stanowi, że K
ażdy człowiek m
a prawo do wolności myśli, sum
ieniai w
yznania; prawo to obejm
uje swobodę zm
iany wyznania lub w
iary oraz swobodę głoszenia sw
egow
yznania lub wiary bądź indyw
idualnie, bądź wespół z innym
i ludźmi, publicznie i pryw
atnie, przeznauczanie, praktykow
anie, uprawianie kultu i przestrzeganie obyczajów
. Artykuł 19 stwierdza, że
Każdy człow
iek ma prawo do w
olności opinii i wyrażania jej; praw
o to obejmuje sw
obodę posiada-nia niezależnej opinii, poszukiw
ania, otrzymyw
ania i rozpowszechniania inform
acji i poglądów w
szelkimi
środkami, bez w
zględu na granice. Nie m
a obecnie sposobu, aby dowiedzieć się, jak w
iele z tychkrajów
pozwala sw
oim obyw
atelom cieszyć się tym
i podstawow
ymi w
olnościami. Liczy się nie to, że
prawa zapisane są na papierze, istotne jest to, czy m
ożna z nich korzystać i to, czy mogą one być
przestrzegane w praktyce. Przykładow
o, rząd hiszpański jak żaden inny kładzie wielki nacisk na
gwarancje konstytucyjne, nie jest jednak zdolny ich stosow
ać.Istnieje w
świecie coraz bardziej popularna tendencja, aby ukryw
ać prawdziw
e powody
zatrzymyw
ania „nonkonformistów
”. W H
iszpanii studenci, którzy rozprowadzają ulotki propa-
gujące prawo do zbierania się i dyskutow
ania na bieżące tematy, są oskarżani o „bunt w
ojsko-w
y”. Na W
ęgrzech księża katoliccy, którzy nie zamknęli sw
oich przyparafialnych chórów, zostali
13O
drębna grupę stanowią organizacje zajm
ujące się pomocą hum
anitarną, np. Lekarze bez Granic, Le-
karze Świata i Polska A
kcja Hum
anitarna zdobywająca m
iędzynarodowe uznanie.
Działalność tych organizacji pozarządow
ych koncentruje się na badaniu i nagłaśnianiu przypadków ła-
mania praw
człowieka. D
zięki międzynarodow
emu w
ymiarow
i są one w stanie w
ywrzeć nacisk na państw
ai doprow
adzają do polepszenia sytuacji przestrzegania praw człow
ieka.
Jak znaleźć organizacje zajmujące się praw
ami człow
ieka?Poniżej zam
ieszczamy adresy organizacji rządow
ych i pozarządowych, zajm
ujących się prawam
i człowie-
ka, nie jest to lista pełna, gdyż takich instytucji jest bardzo wiele, często działają one lokalnie, w
ięc Wam
samym
najłatwiej będzie je odnaleźć. Bardzo pom
ocny w szukaniu jest Internet, dlatego podajem
y wiele
adresów internetow
ych. Powodzenia!
Trybunał Konstytucyjny w
ww
.trybunal.gov.pl
Rzecznik Praw O
bywatelskich w
ww
.brpo.gov.plBiuro Rzecznika Praw
Obyw
atelskich, al. Solidarności 77, 00-090 Warszaw
a
Rzecznik Praw D
ziecka ww
w.brpd.gov.pl
Biuro Rzecznika Praw D
ziecka, ul. Śniadeckich 10, 00-656 Warszaw
atel. inform
acyjno-interwencyjny (022) 696 55 50 czynny codziennie w
godz. 8.15–20.00faks (022) 629 60 79 (całodobow
y)A
dres poczty elektronicznej [email protected]
Am
nesty InternationalBiuro Stow
arzyszenia AI w
Polsce, ul. Jaśkowa D
olina 4, 80-252 Gdańsk
tel./faks: (058)341 57 92nr konta:85 1090 1098 0000 0000 0959 0181e-m
ail: amnesty@
amnesty.org.pl, w
ww
.amnesty.org.pl
16A
I jest organizacją niezależną od wszelkich rządów
, ideologii politycznych, religii czy ekonomicznych
grup interesu. Nie popiera ani też nie potępia jakichkolw
iek rządów czy system
ów politycznych, nieko-
niecznie też podziela poglądy ofiar, o których prawa w
alczy. Aby zapew
nić sobie ową niezależność, A
I nieprzyjm
uje środków pieniężnych od rządów
ani partii politycznych na działania w zakresie dokum
entowania
naruszeń praw człow
ieka i podejmow
ania kampanii przeciw
ko takim naruszeniom
. AI jest finansow
anaw
yłącznie ze składek członkowskich oraz z ofiarności publicznej.
AI jest ruchem
demokratycznym
i autonomicznym
. Za swoje działania odpow
iada wyłącznie przed sw
o-im
i członkami. W
szelkie decyzje podejmow
ane są przez ciała wybieralne. Funkcjonow
anie AI jest zgodne
z obowiązującym
prawem
państw, na terenie których organizacja działa.
AI tw
orzy globalną społeczność obrońców praw
człowieka, którzy podzielają zasady m
iędzynarodowej
solidarności, skutecznych działań na rzecz indywidualnych ofiar, pow
szechności i niepodzielności praw czło-
wieka, bezstronności i niezależności, dem
okracji oraz wzajem
nego szacunku.
„Wasze działania, w
raz z łańcuchem solidarności stw
orzonym przez działaczy z całego św
iata, doprowa-
dziły do mojego uw
olnienia… N
ie wiem
, jak mam
Wam
dziękować…
Gdyby nie ten łańcuch solidarności,
nadal przebywałbym
w tym
okrytym złą sław
ą więzieniu…
Zachęcam W
as do kontynuowania działań
w im
ieniu więźniów
przebywających w
więzieniach dyktatorów
na całym św
iecie… Pragnę pozdrow
ić tychw
szystkich działaczy Am
nesty International, którzy pisali do mnie, podtrzym
ując mnie na duchu. Listy te
zostały skonfiskowane przez straże i dopiero w
mom
encie mojego uw
olnienia mogłem
przeczytać niektórelisty z U
SA…
Jestem ogrom
nie wdzięczny i dziękuję W
am z całego serca”.
Więzień sum
ienia Ngarléjy Yorongar le M
oiban, którego uwolniono 5 lutego 1999 r. po ośm
iu miesią-
cach pozbawienia w
olności w C
zadzie.
JAK PO
WSTA
ŁA A
MN
ESTY INTERN
ATION
AL?
Ponad 40 lat temu dw
ie portugalskie studentki wzniosły toast za w
olność. Za ten prosty gest zostałyskazane na 7 lat w
ięzienia. Historia ta przeraziła brytyjskiego praw
nika Petera Benensona do tego stopnia,że postanow
ił on podjąć jakieś działania.Peter Benenson napisał artykuł do brytyjskiej gazety „The O
bserver”, wzyw
ając do zorganizowania m
ię-dzynarodow
ej kampanii, m
ającej na celu obronę „zapomnianych w
ięźniów”. Proponow
ał, by ludzie nacałym
świecie bom
bardowali w
ładze listami protestacyjnym
i. 28 maja 1961 r. gazeta opublikow
ała obszernyartykuł pod tytułem
„Zapomniani w
ięźniowie”, który dał początek rocznej kam
panii „Apel o am
nestię”,1961.
14H
elsińska Fundacja Praw C
złowieka w
ww
.hfhrpol.waw
.plW
arszawa, ul Bracka 18 m
. 62, tel. (22) 828 10 08
Fundacja Dzieci N
iczyje ww
w.fdn.pl
Polski Kom
itet UN
ICEF
al. Szucha 16 m. 15, 00-582 W
arszawa
tel. (022) 629 06 76 tel./faks (022) 628 03 01tel. (022) 629 06 76
Biuro Wysokiego K
omisarza N
arodów Zjednoczonych do Spraw
Uchodźców
(UN
HC
R)w
ww
.unhcr.polPrzedstaw
icielstwo w
Warszaw
iealeja Róż 2, 00-566 W
arszawa
tel. (022) 628 69 30faks (022) 625 61 24e-m
ail: polwa@
unhcr.ch
15U
RATUJ KO
MU
Ś ŻYCIE
CO TO
JEST AM
NESTY IN
TERNATIO
NAL?
Am
nesty International jest ogólnoświatow
ym ruchem
ludzi działają-cych na rzecz praw
człowieka. Jej członkow
ie dobrowolnie pośw
ięcająsw
ój czas i energię, solidaryzując się z ofiarami przypadków
pogwałceń
praw człow
ieka.Podstaw
ową form
ą działalności Am
nesty International jest prowadze-
nie kampanii. A
mnesty International bada, dokum
entuje i publikuje ra-porty o przypadkach naruszeń praw
człowieka, ale na tym
jej praca sięnie kończy. C
złonkowie A
I podejmują praktyczne i skuteczne kroki
w celu pow
strzymania tych naruszeń. A
I jest zorganizowana w
taki spo-sób, aby um
ożliwić zw
ykłym ludziom
wypow
iedzenie się na rzecz osóbzagrożonych naruszeniem
praw człow
ieka.Podstaw
ą działalności AI jest m
iędzynarodowa solidarność. C
złonko-w
ie organizacji pochodzą z wielu różnych kultur i m
ają różne poglądy, jednak jednoczy ich chęć działaniana rzecz św
iata, w którym
przestrzegane będą prawa każdego człow
ieka.D
ziałalność AI m
a zasięg globalny. Organizacja jest
zaangażowana w
obronę praw człow
ieka na całym św
ie-cie. A
I podejmuje działania w
sprawie różnorakich przy-
padków naruszeń praw
człowieka, dokonyw
anych przezw
szystkie władze, bez w
zględu na to, czy ofiary aktual-nie znajdują się w
centrum zainteresow
ania mediów
, czyteż ich cierpienia są ignorow
ane.A
I wierzy w
skuteczną działalność na rzecz konkret-nych osób. N
asze badania, kampanie, w
ysiłki podejmo-
wane po to, by zm
ienić prawo czy praktykę, nasze apele
i listy – to wszystko m
a na celu polepszenie losu kobiet,m
ężczyzn i dzieci. Naw
et mając do czynienia z potw
or-nym
i zbrodniami na m
asową skalę, A
I stara się przytaczaćw
swoich raportach przypadki indyw
idualnych ofiar i powoływ
ać się na ich doświadczenia. Te ofiary to coś
więcej niż statystyka. O
fiary mają nazw
iska. Mają daty urodzenia. M
ają swoje historie. I każda z nich m
apraw
o do sprawiedliw
ości.