İŞLETMELERİN PİYASA DEĞERİNİN GERÇEĞE UYGUN ŞEKİLDE SUNULMASI İÇİN FİNANSAL

RAPORLARIN DİPNOTLARINDA ENTELEKTÜEL SERMAYE UNSURLARININ KULLANIMI

Öğr. Gör. M. A. İbrahim SARIAYAksaray Üniversitesi

ÇALIŞMANIN AMACI

Bilgi kullanıcılarının kararlarını değiştirebilecek bir etkiye sahip olan entelektüel sermaye unsurlarının, finansal raporların dipnotlarında sunulması gerekliliğini ortaya koymak.

ENTELEKTÜEL SERMAYE VE UNSURLARI Entelektüel Sermaye Kavramı

Basit bir ifade ile entelektüel sermaye, işletme tarafından değere dönüştürülebilen bilgidir.

Bir başka tanıma göre;

unsurlarından oluşan bir bileşendir.

Entelektüel sermaye değerinin ise, işletmenin piyasa değerinden defter değerinin çıkartılmasıyla hesaplanabileceği ifade edilmektedir.

İnsan Sermayesi

İşletme çalışanlarının bireysel olarak kendilerine verilen görevleri yerine getirebilmeleri için sahip oldukları bilgilerin, yeteneklerin ve yaratıcılık özelliklerinin bir arada toplamış halidir.

Yapısal SermayeYapısal sermaye kapsadığı farklı bileşenlerden dolayı;

olarak gruplandırılabilir.

Yapısal sermaye entelektüel mülkiyete konu olan unsurlar ve altyapı varlıkları şeklinde bir ayırımla aşağıdaki gibi sıralanabilir;

Entelektüel Mülkiyete Konu Unsurlar Altyapı Varlıkları

Patentler Yönetim felsefesi

Telif hakları Örgüt kültürü

Dizayn hakları Yönetim süreçleri

Ticari sırlar Bilgi sistemleri

Ticari amblemler Ağ sistemleri

Hizmetle ilgili amblemler Finansal ilişkiler

Müşteri Sermayesi

Müşteri sermayesi, müşteri ilişkilerinin değeri ve bu değerin işletmeye olan katkısı olarak ifade edilmektedir.

Müşteri sermayesinin unsurları aşağıdaki gibi sıralanabilir;

Markalar,        Müşteriler,      Müşteri Sadakati, İşletme Adı,    Dağıtım Kanalları, İşle İlgili İşbirliği, Lisans Anlaşmaları, Sözleşmeler, Franchising Anlaşmaları.

ENTELEKTÜEL SERMAYE UNSURLARI

İnsan Sermayesi Yapısal Sermaye

Müşteri Sermayesi

Know-how Şerefiye Markalar

Eğitim Patent Müşteri Tatmini

İletişim ve Motivasyon Yönetim Felsefesi Sipariş Tatmini

Mesl. Yeterlilik, Değerler Öğrenme Dağıtım Kanalları

Girişimcilik, Yaratıcılık Dizaynlar, Sırlar Birikmiş Siparişler

Liderlik İşletme Kültürü İşbirlikleri

İş Değerlendirmesi Bilgi Sistemleri Lisans Anlaşmaları

Bilgi ve Rekabet Finansal İlişkiler Sözleşmeler

FİNANSAL RAPORLARIN GERÇEĞE UYGUN ŞEKİLDE SUNUMU VE

FİNANSAL RAPORLARIN DİPNOTLARINDA ENTELEKTÜEL

SERMAYE UNSURLARININ KULLANIMI

Türkiye Muhasebe Standartları, işletmelerin finansal tablolarının kabulü ve ölçümünde yer alan dört kabul görmüş kritere güven duymaktadır.

Enformasyonun kararlarda bir farklılık yapabilme kapasitesinde olması,3

Enformasyonun, temsil ettiği iddia edilen şeyin doğrulanabilir ve tarafsız olmasıdır.

4

Entelektüel sermaye kısmen yeni bir kavram olduğu için ve nasıl ölçüleceği ile ilgili genel bir kabul olmadığından dolayı, çoğu entelektüel sermaye unsuru, aşağıdaki kriterleri sağlamakta yetersiz kalmaktadır.

1

İkinci kriterde yer alan, “ölçümde güvenilirlik”

2

Dördüncü kriterde ifade edilen, “doğrulanabilirlik”

ÇALIŞMANIN DAYANAK NOKTALARI

1 1 Türkiye Muhasebe Standartlarına göre finansal raporlar gerçeğe uygun şekilde sunulmalıdır.

2 2 Finansal raporların gerçeğe uygun sunumu, muhasebenin temel kavramlarından Tam Açıklama ilkesinin bir gereğidir.

3 3 Uygulanabilir TFRS’ ler

4 4 Ölçümde güvenilirlik ve Doğrulanabilirlik

Finansal tabloların kullanıcılara yararlı olabilmesi için aşağıdaki dört niteliksel özelliğe sahip olması gerekir:

Microsoft 2000 Yılı 2. Çeyreği BilançosuMicrosoft 2000 Yılı 2. Çeyreği Bilançosu

KISA VADELİ KISA VADELİ YATIRIMLARYATIRIMLAR

22 Milyar $22 Milyar $

UZUN VADELİ UZUN VADELİ YATIRIMLARYATIRIMLAR

23 Milyar $23 Milyar $

KISA, UZUN VADELİ KISA, UZUN VADELİ BORÇLAR VE ÖZ BORÇLAR VE ÖZ

KAYNAKLAR TOPLAMIKAYNAKLAR TOPLAMI

45 Milyar $45 Milyar $

Hisse Senetlerinin Hisse Senetlerinin Piyasa DeğeriPiyasa Değeri

600 Milyar $600 Milyar $

AKTİF = PASİF = 45 Milyar $AKTİF = PASİF = 45 Milyar $

Defter değeri 45 miyar $

Piyasa değeri 600 milyar $

Bilanço gerçeğe uygun sunumdan oldukça uzak.

Uygulanabilir TFRS’ ler, Ölçümde güvenilirlik Doğrulanabilirlik

Uygulanabilir TFRS’ler ve bu iki kritere göre, entelektüel sermaye bilaçoda sunulamaz.

Çelişki

Bu büyük çelişkiyi ortadan kaldırabilmek için, yine TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu Standardına başvurmakta yarar vardır.

“TFRS’ ler, gerektiğinde ek açıklamalarla birlikte uygulandığında, gerçeğe uygun sunuşu sağladığı varsayılır”.

Bu varsayıma göre, entelektüel sermaye unsurları finansal raporların dipnotlarında yer alabilecektir.

Bu unsurların tespit edilip, finansal raporların dipnotlarında gösterilmesi, gerçeğe uygun sunum ve standart kriterleri arasında meydana gelen çelişkileri de ortadan kaldıracaktır.

Finansal Raporlarda Dipnotlar

Dipnotlar, metinsel açıklamalar ve muhasebeleştirme kriterlerini sağlamayan kalemlerle ilgili bilgiler sağlar.

TFRS kriterlerine göre entelektüel sermaye unsurları, muhasebeleştirme kriterlerini tam olarak sağlayamamaktadır.

TFRS gereğince finansal raporların gerçeğe uygun şekilde sunulması için, muhasebeleştirme kriterlerini sağlayamayan bu unsurlar dipnotlarda sunulmalıdır.

44 No’ lu dipnotta ve finansal durum tablosunun 29 No’ lu dipnotunda; “mali tabloları önemli ölçüde etkileyen ya da mali tabloların açık, yorumlanabilir ve anlaşılabilir olması açısından açıklanması gerekli olan diğer hususlar”, yer almaktadır. Buna göre;

Microsoft 2000 Yılı 2. Çeyreği BilançosuMicrosoft 2000 Yılı 2. Çeyreği Bilançosu

KISA VADELİ KISA VADELİ YATIRIMLARYATIRIMLAR

22 Milyar $22 Milyar $

UZUN VADELİ UZUN VADELİ YATIRIMLARYATIRIMLAR

23 Milyar $23 Milyar $

KISA, UZUN VADELİ KISA, UZUN VADELİ BORÇLAR VE ÖZ BORÇLAR VE ÖZ

KAYNAKLAR TOPLAMIKAYNAKLAR TOPLAMI

45 Milyar $45 Milyar $

Hisse Senetlerinin Hisse Senetlerinin Piyasa DeğeriPiyasa Değeri

600 Milyar $600 Milyar $

AKTİF = PASİF = 45 Milyar $AKTİF = PASİF = 45 Milyar $

44 No’lu Bilanço DipnotuEntelektüel sermaye = 555 Milyar $

SONUÇ VE ÖNERİLER

Sonuç olarak çalışmada, entelektüel sermayenin ve entelektüel sermaye unsurlarının 44 No’ lu dipnotta gösterilmesi gerekliliği ortaya konulmuştur.

İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER