historic place, historic memory: reuse of the prison camp for … · Και στα δύο...

Historic place, historic memory: Reuse of the prison camp for detainees at Leros.

In1912 the Italian army occupied the island of Leros and the area of Lakki became the center of Italian urban planning project for the mastery of the Levant. After the Treaty of Lausanne (1923) the Italians built the G. Rossetti air base in the area of Lepida, which pointed to the planning of the new town of Porto Lago (Lakki).

The air base spreads in the area of Lepida and Agios Georgios, where the Italian barracks stands. It was built between 1934 and 1936 and designed according to Italian rationalism standards.

In 1947 the Dodecanese appended to the Greek domain and the buildings of the air base lapsed to the Greek state’s property. From 1949 to 1960 the Italian barracks lodged the “Royal Technique School” –school for the “edification” of young rebels and orphans because of the civil war. At the fifties the Barracks lodged the mental clinic and in 1967 became prison camp for detainees because of the dictatorship.

This design project points out the reuse of the building and its success to a memorial dedicated to the detainees. It’s recommended the restoration of the barracks and its interior modulation with a new glass construction.

Institutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly09/12/2017 05:15:56 EET - 137.108.70.7

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΤΟΠΟΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ: ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΥ- ΦΥΛΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΕΡΟΥ

Το1912μετηνκατάληψητηςΛέρουαπότουςΙταλούςτοΛακκίέγινεκέντροτουιταλικούσχεδιασμούγιατονέλεγχοτηςΑνατολικήςΜεσογείου.Μετά τη συνθήκη της Λωζάνης το 1923 άρχισαν οι εργασίες για τηνδημιουργίαμεγάληςαεροναυτικήςβάσηςσταΛέπιδαηοποίαθαοδηγήσεικαιστηναπόφασησχεδιασμούτηςπόληςστοΛακκί. ΗαεροναυτικήβάσηεκτείνεταιστηνπεριοχήΛέπιδακαιΑγ.Γεώργιοόπουκαιβρίσκεταιτοτετραώροφοκτίριοτωνιταλικώνστρατώνων.Κτίστηκεπερίπουτο1934-36σύμφωναμεταπρότυπατουιταλικούρασιοναλισμού. Το1947μετηνπροσάρτησητωνΔωδεκανήσωνστοΕλληνικόκράτοςταιταλικάκτήριατωνστρατιωτικώνεγκαταστάσεωνπέρασανστηνιδιοκτησίατου ελληνικού δημοσίου. Ο στρατώνας το 1949 έως το 1960 στέγασε τις«Βασιλικές Τεχνικές Σχολές» -κέντρο «εθνικής διαπαιδαγώγησης» νεαρώνανταρτών και παιδιών που βρέθηκαν στον εμφύλιο χωρίς οικογένεια.Τηνδεκαετίατου‘50στέγασετοΨυχιατρείοκαιτο1967μετατράπηκεσεφυλακήεξόριστωνπολιτικώνκρατουμένωναπότηνΑπριλιανήδικτατορία. ΗδιπλωματικήεργασίαστοχεύειστηνεπανάχρησητουκτιρίουκαιτηνανάδειξήτουωςμνημείοαφιερωμένοστουςεξόριστουςτηςΑπριλιανήςδικτατορίας. Προτείνεται η αναστύλωση του υπάρχοντος κτιρίου και ηδιαμόρφωση του εσωτερικού του με μια νέα κατασκευή από μέταλλο καιγυαλί.


ΕΞΟΡΙΑ

Ηλέξη εξορία, είναι σύνθετη της φράσης: «έξω των ορίων», σύμφωνα με τα

λεξικά νεοελληνικής, ως πρώτη έννοια είναι η εκτός των ορίων της χώρας

αποπομπήκαιδιαβίωσηκάποιουπολίτη.ΟΚικέρωνγράφει:«Ηεξορίαδενείναιμιαποινή,

αλλάένακαταφύγιοκιέναςδρόμοςσωτηρίαςαπότηνεπιβολήτηςποινής.».Οι ιστορικοί

τουδικαίουσυζητούνακόμηκαισήμεραανηεξορία–ωςπροςτηναρχικήτηςμορφήστην

ΕλλάδακαιστηΡώμη–πρέπειναθεωρηθείωςηάσκησηενόςδικαιώματοςήωςμιαποινική

κατάσταση.

Στονελληνικό20οαιώναμόνοκατ’επέκτασηήμεταφορικά,αλλοιωμένηπάντως

στηνπρώτητηςέννοια,ηλέξηεξορίαμπορείνακαλύψειτηναποπομπήεντόςτωνεθνικών

ορίων. Ο εκτοπισμός πριν από την ψήφιση του «ιδιώνυμου» το 1929, με εξαίρεση τη

δικτατορίαΠάγκαλουπουεμφανίζεισχετικήμαζικότητα,είναιμεμονωμένοςήολιγομελής.

ΩςτόποιεξορίαςλειτουργούνταάγονανησιάΣκύρος(1924)καιΑϊ.Στράτης(1928)βόρεια

και στοσύμπλεγματωνΚυκλάδων,ΑνάφηκαιΦολέγανδρος (1924), Ίος (1926),Αμοργός

(1927)καιΣίκινος.Ηεφαρμογήτου«ιδιώνυμου»προσθέτειστουςτόπουςεξορίαςκαι τη

Γαύδο.

Στα χρόνια του Εμφυλίου από τα μέσα του 1947 αρχίζουν κύματα μαζικών

συλλήψεωνκαιοαριθμόςτωνπολιτικώνεξόριστωναυξάνεται.Εκτόςαπόταήδηγνωστά

νησιάστουςτόπουςεξορίαςπροστίθενταικαιηΣαμοθράκη,ηΘάσος,ηΧίος,ηΛήμνος,

τοΤρίκερι,ηΑλόννησος,ταΚύθηρα,ενώσυγχρόνωςηΓαύδοςλειτουργείωςστρατόπεδο

εγκλεισμούπολιτικώνκρατούμενων.ΚορύφωσηηΜακρόνησος.Μετάτιςεκλογέςτου1950

αρχίζεισταδιακάαποσυμφόρησηκαιωςαποκλειστικόςτόποςεξορίαςμένειοΑϊ.Στράτηςγια

τουςπολιτικούςεξόριστουςκαιηΓαύδοςγιατουςπολιτικούςκρατούμενους.Οτελευταίος

εξόριστοςφεύγειαπότονΑϊ.Στράτηαρχέςτου1963.

Παρεμβάλλεταιφωτεινόδιάλειμμαμικρότεροαπότεσσεράμισιχρόνια.Ηαπριλιανή

δικτατορίαξαναλειτουργείτοστρατόπεδο–φυλακήτηςΓαύδουκαιστηΛέρο,Λακκίκαι

Παρθένιανοίγειακόμαδύοστρατόπεδα–φυλακές,Εκτόςαπότονμαζικόεγκλεισμόγίνονται

καιμεμονωμένεςεκτοπίσειςαντικαθεστωτικώνσενησιάκαιηπειρωτικέςπεριοχές.


Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΤΟΠΙΣΗΣ

ΟθεσμόςτηςεκτόπισηςεμφανίζεταιστηνΕλλάδαμεσυγκροτημένηνομική

μορφή με τη δημοσίευση του νόμουΤΟΔ/ 1871 «Περί καταδιώξεως της

ληστείας» (από την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου), που τροποποιήθηκε

επανειλημμέναγιανακαλύψειποικίλεςσκοπιμότητες.Μεταξύάλλωνονόμοςπροέβλεπε:

«Συγγενείςανιόντες,σύζυγος,τέκνα,αδελφοί,πενθερόςκαιπενθεράληστούεπικεκηρυγμένου

εκτοπίζονταιαπότηςΣτερεάςΕλλάδοςειςταςνήσουςήτηνΠελοπόννησονκαιτανάπαλιν,

ένθαδύναταιναεκλέξωσιτόπονδιαμονής().»

ΜετουςνόμουςΒΨΠΕ/1901«Περίαστυνομικήςεπιτηρήσεωςτωνεπίλαθρεμπορία

καταδιωκόμενων», ΓΩΛΣΤ/ 1911 «Περί ζωοκλοπής και ζωοκτονίας» και 121/ 1913 «Περί

επεκτάσεωςτουνόμουΤΟΔκ.λπ.»ηποινήτουεκτοπισμούεπεκτάθηκεσεπολλέςκατηγορίες

σχετικώναδικημάτων,ενώμετοννόμο755/1917τηςκυβέρνησηςτουΕ.Βενιζέλου,άνοιξεο

δρόμοςγιατηνεπέκτασητουθεσμούτηςεκτόπισηςγια«αδικήματα»πουαφορούσαν«την

ασφάλειατηςχώρας»καιτην«ησυχίατωνπολιτών».

Στις19/21-4-1924ηκυβέρνησηΠαπαναστασίουεξέδωσετονομοθετικόδιάταγμα

«Περίσυστάσεωςενεκάστωεπιτρόπωνασφαλείας»,μετονοποίοκαθιερώνεταιηεκτόπιση

για πολιτικούς λόγους.Το 1929 η κυβέρνηση Βενιζέλου εξέδωσε τον Ν. 4229 που έμεινε

γνωστός ως «Ιδιώνυμο». Με τον νόμο αυτό κωδικοποιήθηκε ολοκληρωτικά η καταδίωξη

τωνκομμουνιστικώνιδεώνκαιδραστηριοτήτων.Μετάτηνκατοχήκαιτηνανώμαληπολιτική

περίοδο που ακολούθησε εκδόθηκαν πολλοί νέοι νόμοι και διατάγματα για εκτοπίσεις.

ΙστορικόείναιτοψήφισμαΟΓτου1949«Περίμέτρωνεθνικήςαναμορφώσεως»μετοοποίο

συνίσταταιο«ΟργανισμόςΑναμορφωτηρίωνΜακρονήσου».

Μετάτηλήξητουεμφυλίουπολέμουκαισ’όλητηδιάρκειατηςδεκαετίαςτου1950,

οθεσμόςτηςεκτόπισηςεφαρμόστηκεσεμεγάλοβαθμόγιαπλήθοςπεριπτώσεων,ενώαπό

τιςαρχέςτηςδεκαετίαςτου1960ηεφαρμογήτουπεριορίστηκεαισθητά.Μετηνεπικράτηση

τουΑπριλιανούκαθεστώτοςτου1967,χιλιάδεςπολίτεςεκτοπίστηκανσεδιάφορααπόμακρα

μέρητηςχώρας,λόγωτηςπολιτικήςδράσηςκαιτωνφρονημάτωντους.


ΛΕΡΟΣ: ΠΑΡΘΕΝΙ, ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ

ΑπότιςπρώτεςενέργειεςτηςΑπριλιανήςδικτατορίαςήτανησύλληψηχιλιάδων

αριστερώνκαιησυγκέντρωσήτουςστονΙππόδρομοτουΦαλήρου.Ύστερα

από λίγες μέρες, οι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν με αρματαγωγά του στόλου στη Γαύδο,

όπουαναβίωσετοκλειστόαπότο1960στρατόπεδοκαιστηΛέροόπουιδρύθηκανάλλα

δύοστρατόπεδαστοΠαρθένικαιστοΛακκί.

Στονπαλιό ΙταλικόστρατώνατηςαεροναυτικήςβάσηςτουΑγ. Γεωργίου (Λακκί)

φιλοξενούνται 1200 κρατούμενοι κυρίως εργάτες, αγρότες και υπαλλήλους σε αντίθεση

με τους κρατούμενους στο Παρθένι που αποτελούσαν την «διανόηση της Αριστεράς»:

αρχιτέκτονες,γιατροί,δημοσιογράφοικαιπολιτικάστελέχη.

Καισταδύοστρατόπεδαοικρατούμενοιπροσπαθούνναοργανώσουντηζωήτους

καινασυνεχίσουνόσοκαιμεόποιαμέσαμπορούντηνπολιτικήτουςδράση.«Ημάχηγια

ταδικαιώματατωναναπήρωνκαιτωνηλικιωμένων,γιαταβιβλία…ηάφιξητρανζίστορσε

κουτίβουτύρου,ηχειρόγραφηπαράνομηεφημερίδα«ΤοΛακκί»τωναντιδωδεκατικών…»,

θυμάται ο έγκλειστος στο Παρθένι και στον Αγ. Γεώργιο και στο Παρθένι Σοφιανός

Χρυσοστομίδης. Ο Μανώλης Γλέζος, έγκλειστος στο στρατόπεδο του Παρθενιού, έμαθε

από τα βιβλία του καρδιολόγου Γεωργίου για ένα ερειπωμένο ξωκλήσι, εκεί κοντά, της

Αγ. Ματρώνας (Αγ. Κιουρά). Η ιδέα του της επισκευής συνταίριαξε με τις σκέψεις για την

εικονογράφησημιαςεκκλησίας,τωνέγκλειστων,επίσης,ζωγράφωνΚυριάκουΤσακίρηκαι

Αντώνη Καραγιάννη. Ο νέος ηγούμενος έξυσε και ασβέστωσε πολλά από τα «έργα των

κομμουνιστών»ενώκάποιασώθηκανμετάαπόαντιδράσειςτουτύπου,τωνκαλλιτεχνώνκαι

τηςΕλβετικήςαρχαιολογικήςσχολής.

ΣήμεραοιστρατώνεςστοΠαρθένιχρησιμοποιούνταισανστρατιωτικέςαποθήκες

ενώστονΑγ.Γεώργιοεγκαταλείφθηκαν.Τομοναδικόμνημείοστονησίτηςπεριόδουτης

ΑπρλιανήςΔικτατορίας,αποτελείηΑγ.Ματρώνα-πουτο1983κυρήσσεταιδιατηρητέα.

ΤοκτίριοτουΙταλικούστρατώναεγκατελειμένοότανέπαψεναστεγάζειτιςΒασιλικέςΤεχνικέςΣχολές(1949-1953).(φωτ.:ΓΑΚ-ΤοπικόαρχείοΛέρου)


ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΤΟΠΟΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ

Ιστορικοί τόποι σύμφωνα με διεθνείς συμβάσεις, θεωρούνται οι τόποι που

συνδέονταιμεάτομαήομάδαατόμων,πράξειςήγεγονόταιδιαίτερηςσημασίας

γιατηνπολιτική,τηστρατιωτική,ιστορική,τηνιστορίατουπνεύματος,τηνμυθολογία,τους

θρύλουςκαιτιςπαραδόσειςενόςλαού.

Ο τρόπος που οργανώθηκαν και λειτούργησαν τα στρατόπεδα πολιτικών

κρατούμενων τα καθιερώνουν ως ένα τόπους που ασκήθηκε βία από την εξουσία για

θέματαιδεολογίας,πίστηςκαιαρχώνσεχιλιάδεςκρατούμενους,τόπουςαναφοράς,μνήμης,

αφύπνισηςκαιευθύνης.Στησυλλογικήμνήμηταστρατόπεδαείναιαπολύτωςταυτόσημα

με τιςπολιτικέςδιακρίσεις, τονεμφύλιοκαι τοατομικόμαρτύριο.Τόποιαποκλεισμούκαι

βασανισμού.

Παράλληλαόμως,σ’αυτούςτουςτόπους,οικρατούμενοιοργάνωσανμιαιδιότυπη

κοινωνία που ανάπτυξε, μια δική της πολιτιστική κατάσταση, καθώς πολλοί απ’ αυτούς

ήταν καλλιτέχνες και διανοούμενοι. Εμφανίστηκαν να διαθέτουν τεράστια αποθέματα

αλτρουισμού,αφοσίωσης,ανιδιοτέλειαςκαιαντοχής,προκειμένουναοδηγήσουντηνχώρα

τουςσεαυτόπουθεωρούσανπωςαντιπροσώπευετονδρόμοτηςελευθερίαςτης.Έτσιστην

συλλογική μνήμη είναι ταυτόχρονα εντυπωμένη η ύπαρξη μιας παιδείας προσφοράς και

αφοσίωσηςστηνσυλλογικότητακαιόχισταατομικάσυμφέροντα,πουπροσδιόρισετελικά

τιςαντιδράσειςτωνανθρώπωνστηνεξορία.

Από τη μεταπολίτευση και μετά, οι ιστορικές περίοδοι των μαζικών εκτοπισμών

αλλάκαιτουεμφυλίουθεωρήθηκεπωςέπρεπεναπεράσουνστονχώροτηςλήθης.Ηλήθη,

δηλαδήηκατάργησηήηαλλοίωσητηςιστορικήςμνήμης,υπήρξεμιαπολιτικήδιεκδίκηση

που χρησιμοποιήθηκε με συστηματικούς τρόπους, προκειμένου να αποδεσμευτεί η

ελληνικήκοινωνίααπότηνμισαλλοδοξίατουεμφυλίουκαιτηςδικτατορίας.Έντονηυπήρξε

ηπρόθεσητηςπολιτείαςγιατηνεξάλειψητωνστρατοπέδων,αυτώντωνχώρων«απαίσιας

μνήμης».

Ατομική και συλλογική μνήμη συνυπάρχουν στον χρόνο, συσχετίζονται και

αλληλοεπηρεάζονται,πέρααπότηνύπαρξηδιαφορετικώνμνημώνσεκάθεγενιά.Παρόλα

αυτάακόμηκιανηαυτοβιογραφικήμνήμη,δηλαδήηανάμνησηπουέχεικανείςγιαένα

γεγονόςπουέζησε,είναιατομική,ταδιδάγματατόσοτουίδιουτουατόμουόσοκαιάλλων

Φωτογραφλια των πολιτικών κρατούμενωνστη Λέρο. Διακρίνονται οι Λ. Βουτσάς,Γ. Κουτρούκης, Κ. Τσακίρης, Μ. Δούκα, Γ.Μιχαλόπουλος,Α.ΜιχαλοπούλουκαιΔ.Τάσος(φωτ.:ΓΑΚ-ΤοπικόαρχείοΛέρου)


πουδενήτανπαρόντασ’αυτότοιστορικόεπεισόδιομπορούνναγίνουνκτήμαολόκληρης

τηςκοινότητας.

Ανκαιείναιορθόότικαταρχήνυπάρχειμόνοηατομικήμνήμηείναιεπίσηςγεγονός,

πωςμετοπέρασματουχρόνου,όσοοικοινωνίεςγίνονταιπιοπερίπλοκες,οιαναμνήσεις

«αποκρυσταλλώνονται»σεθεσμούςεντελώςδιαφορετικήςμορφής,έτσιώστεησυλλογική

μνήμημιαςκοινότηταςνααποτελείτελικάέναείδοςκληρονομιάςμετηνοποίατοάτομο

έρχεταισεεπαφήαπότηγέννησήτου.Οιμνήμες,λόγωτουπεράσματοςτουχρόνουδενείναι

δυνατόνπάνταναδιατηρούνταιωςπροσωπικάβιώματα.Καταλήγουνλοιπόνσεκοινωνικούς

«θύλακες» (αρχεία, μνημεία, μουσεία), σε πολλαπλούς τόπους μνήμης, οικοδομώντας μια

παράδοσηπουπροηγείταιτωνατόμωνπουζουν.

Η κατασκευή ενός μουσείου- μνημείου στο στρατόπεδο του Αγ. Γεωργίου θα

στηριχτεί στην μορφή του «θύλακα», μια οργανική μορφή, που θα ενσωματωθεί στο

κτίριοτουστρατώνα.Ο«θύλακας»θααποτελέσει έναμνημείοτουοποίουτοεσωτερικό

διαμορφώνεται για να δεχθεί χώρους, αρχεία, βιβλία, αντικείμενα μνήμης και αναφοράς

στους εξόριστους όλων των πολιτικών περιόδων, τους κρατούμενους της Απριλιανής

Δικτατορίας,καθώςκαιτουςκατοίκουςτηςΛέρουπουσυνδέθηκανμετουςδεύτερουςκαι

βίωσαντον«στιγματισμό»τουνησιούτουςσαντόποεξορίας.

Τοιχογραφία άγνωστου κρατούμενου στο ισόγειο του Ιταλικούστρατώνα που εικονίζει τον οικισμό του Παντελιού. Διατηρείταιμέχρισήμεραπαράτιςμεγάλεςφθορέςπουέχειυποστείτοκτίριο.


Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΚΗΣ ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΙΤΑΛΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΩΝΑΣ

ΗπόλητουΛακκιούστηΛέρομαζίμετηνπόληSabaudiaστηνΙταλίακαιτην

γειτονιά Weissenhof στην Στουτγάρδη αποτελούν τα μοναδικά οικιστικά

σύνολακτισμέναμετοΔιεθνέςΣτυλ.Hαρχήτηςδεκαετίαςτου ’30πουσυμπίπτειμετην

εποχή που σχεδιάζεται το Λακκί, είναι η εποχή που ο φασισμός θέλοντας να προβάλλει

νεωτεριστικάχαρακτηριστικά,υιοθετείτομοντέρνοκίνημακαισταδιακάορασιοναλισμός

(ορθολογισμός) γίνεται η επίσημη αρχιτεκτονική έκφραση του καθεστώτος. Κύρια

χαρακτηριστικά του οι λευκές επιφάνειες, τα μεγάλα οριζόντια ανοίγματα, τα οριζόντια

κιγκλιδώματα,ηέλλειψηδιακοσμητικώνστοιχείωνκαιοικυβικέςφόρμες.

«Ο δρόμος από την πληθωρικότητα του Βενετικού ρομαντισμού που αργότερα

κατέληξεστοΔιεθνέςΣτυλσταΔωδεκάνησα»αναφέρειοΑ.Αντωνιάδης«χαράχτηκεαπό

τρειςπροσωπικότητες…Μόνοέναςαπ’αυτούςήταναρχιτέκτοναςοFlorestanoDiFausto,οι

άλλοιδύοήτανδιορισμένοιαπότονΜουσσολίνι,ΔιοικητέςτηςΔωδεκανήσου,οMarioLago

καιοδιάδοχοςτουCesareDeVecchi.OMarioLagoπραγματοποίησεπρώτοςδημόσιαέργα

σταΔωδεκάνησαέχονταςστενόσυνεργάτητονFlorestanoDiFausto.

ΣτηΛέροπαράλληλαμετηνχάραξητηςνέαςπόληςτουPortoLago(Λακκί),στις

αρχέςτου’30,ξεκινάεικαιηκατασκευήτηςΑεροναυτικήςΒάσης“G.Rosetti”στηνπεριοχή

ΛέπιδακαιΑγ.Γεώργιο.ΟδιάδοχοςτουMarioLago,DeVecchiεπιβάλλειτοΔιεθνέςΣτυλ

σεόλασχεδόντακτήριατουΛακκιούαλλάκαισταμεγάλακτήριατουΝαυστάθμουστον

Αγ.Γεώργιοπουκτίζονταιπερίπουτο1936.ΈνααπόαυτάείναικαιτοκτίριοτουΙταλικού

στρατώναπουαργότεραθαμετατραπείσεστρατόπεδοπολιτικώνκρατουμένων.

Οαρχιτέκτοναςτουστρατώναπαραμένειάγνωστος,αφούοDeVecchiενεργώντας

δικτατορικά δεν ανέφερε τα ονόματα των αρχιτεκτόνων των έργων, ενώ αγνοούνται και

τα σχέδια του. Στο τετραώροφο, κυβικής φόρμας, κτίριο είναι διακριτές οι νεοκλασικές

επιρροές(συμμετρίαόγκων,μεγάληκλίμακαμνημειακούχαρακτήρα)αλλάκαιηεπίδραση

του ρασιοναλισμού με τις καθαρές όψεις και τα μεγάλα ανοίγματα. Το εσωτερικό του

διαμορφώνεταιχρησιμοποιώνταςτεκτονικάστοιχείατηςκλασικήςπαράδοσηςόπωςηαψίδα,

οσυνεχήςτοίχος,ηκολώνακαιοπεσσόςκαιέχονταςωςχαρακτηριστικάτηνσυμμετρίακαι

τηνκατασκευαστικήευκρίνεια.

Αεροφωτογραφία τμήματος της πόλης τουΛακκιού(PortoLago)σταμέσατηςδεκαετίαςτου‘30.(φωτ.:ΓΑΚ-ΤοπικόΑρχείοΛέρου)

Άποψητουκέντρουτηςπόλης.ΔιακρίνονταιτοΔημαρχείο,τοξενοδοχείο“Roma”καιτοκινηματοθέατρο.(φωτ.:“ΤοπανόραματηςΛέρου”,ΜανώληςΉσυχος,Λέρος1989)


Τόσοορασιοναλισμόςόσοκαιημνημειακήαρχιτεκτονικήαποτέλεσανεκφράσεις

τηςφασιστικήςιδεολογίας,ανάλογαμετιςεπιλογέςδιαφόρωναρχιτεκτονικώνομάδωνκαι

τιςεκάστοτεσχέσειςτουςμετοκαθεστώς,καιαποδεικνύουντησυνέχειατηςαρχιτεκτονικής

μέσωτηςπολιτικήςεξουσίας.

ΤοκτίριοτουΙταλικούστρατώνακατάτηδιάρκειατηςλειτουργείαςτουσανΒασιλικέςΤεχνικέςΣχολές(1949-1953).(φωτ.:προσωπικόαρχείοΔ.Φυλακούρη)


ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΟΥΣΕΙΟΥ- ΜΝΗΜΕΙΟΥ

Ηδιπλωματική εργασία αποτελεί μια πρόταση για την αναστύλωση του

υπάρχοντος κτιρίου του στρατώνα και την κατασκευή ενός μουσείου που

θα τοποθετηθεί στο εσωτερικό του πρώτου. Η οργανική μορφή της νέας κατασκευής

έχοντας συμβολικό χαρακτήρα (θύλακας), περιορίζεται στο εσωτερικό του στρατώνα και

δεναλλοιώνειτιςόψειςτουδιατηρώνταςταιδιότυπααρχιτεκτονικάχαρακτηριστικάκαιτην

μνημειακότητάτου.

Οιεξωτερικοίτοίχοικαιοιόψειςτουστρατώνααποκαθίστανταικαιστοεσωτερικό

του διατηρείται μόνο ο σκελετός του (κολώνες, δοκάρια). Σε αυτόν θα ενσωματωθεί ο

μεταλλικός σκελετός του «θύλακα», ο οποίος αποτελείται από εγκάρσιες κυρτές δοκούς

30εκ.πουδένουνσταδοκάριακαιτιςκολώνεςτουυπάρχοντοςκτιρίου.Οιδοκοίσυνδέονται

με μεταλλικές ράβδούς τετράγωνης διατομής 10εκ., πάνω στις οποίες θα τοποθετηθεί

το γυάλινο περίβλημα του μουσείου. Υαλοκατασκευή τοποθετείται και στην οροφή του

στρατώνα.

Οιείσοδοιστοκτίριοτουμουσείουβρίσκονταιπίσωαπότιςεισόδουςτουστρατώνα

και στα δύο άκρα του «θύλακα» βρίσκονται δύο έξοδοι από το εσωτερικό του προς το

εσωτερικό του στρατώνα. Ο όγκος της κατασκευής καλύπτει τρία πατώματα. Οι χρήσεις

στουςορόφουςκατανέμονταισυμμετρικάωςπροςτοκέντροτουμουσείουπουβρίσκονται

οιανελκυστήρεςκαιοισκάλες.Στοισόγειοβρίσκονταιταγραφείατηςγραμματείαςκαιτων

πληροφοριών,εγκατάστασηπουφιλοξενείεκθέσειςφωτογραφιώνκαιεστιατόριο–κυλικείο.

Στονπρώτοόροφοβρίσκεταιηβιβλιοθήκη,τογραφείοτουυπεύθυνουμεαρχειακόυλικό

και αναγνωστήριο. Στον δεύτερο όροφο βρίσκεται το αμφιθέατρο και μόνιμη έκθεση

με αντικείμενα των κρατούμενων της δικτατορίας. Στο τμήμα του κτιρίου που βρίσκεται

το αμφιθέατρο οι εσωτερικές κολώνες σταματούν στον πρώτο όροφο και τα δοκάρια

ενισχύονταικαιμετατοπίζονταιλόγωτουύψουςτου.

Στην κατασκευή του «θύλακα» χρησιμοποιείται το ατσάλι για τον σκελετό του

και το γυαλί για το κέλυφός του. Στο εσωτερικό του οι πλάκες και το αμφιθέατρο είναι

κατασκευασμένααπόκυψελωτόσκυρόδεμα(ελαφρομπετόν).Οιτοίχοιτωνκλειστώνχώρων

(γραφεία,τουαλέτες,κυλικείο)είναιξύλινοικαθώςκαιηεγκατάστασητηςβιβλιοθήκης.Οι

σκάλεςκαιοιδυοεγκαταστάσειςτωνεκθέσεωνείναισιδερένιες.

Προσχέδια γαι την κατασκευή του μουσείου-μνημείουστοεσωτερικότουστρατώνα.


Ηυαλοκατασκευή του κελύφους του μουσείου αποτελείται από διπλό

μονωτικότζάμι (Τhermoplusenergyhigh-yieldglass)πουεξασφαλίζειτην

σταθερή θερμοκρασία στο εσωτερικό του όλες τις εποχές. Χρησιμοποιείται σε μεγάλες

υαλοκατασκευές με νότιο, νοτιοδυτικό και νοτιοανατολικό προσανατολισμό, σε γυάλινες

οροφές και αίθρια. Διατίθεται σε συγκεκριμένο πάχος και μπορεί να συνδυαστεί με

ενισχυμένηςαντοχήςστηφωτιάπολυστρωματικότζάμι.

Ηυαλοκατασκευήτηςοροφήςαποτελείταιαπόένασύστημαμονωτικώντζαμιών

καιενόςφίλτρουηλιακούφωτός(Microdaylightscreen,daylightraster)πουπροσφέρειτην

υψηλότερηαπόδοσηφωτόςστονχώροκαιομοιόμορφηκατανομήφωτεινότητας.Σεαυτό

τοσύστημαμικρέςπλαστικέςγρίλιεςτοποθετούνταιστονκενόχώρομεταξύτωντζαμιών

και ρυθμίζονται σε συγκεκριμένη κατεύθυνση. Οι γρίλιες κατασκευάζονται από πλαστικό

και υψηλής ποιότητας αλουμίνιο που προστατεύεται από την οξείδωση. Εγκάρσιες και

διαμήκειςμονάδεςαπόγρίλιεςεγκαθίστανταιέτσιώστεοιδιαμήκειςναπροσανατολίζονται

απότηνανατολήπροςτηδύση,ότανηυαλοκατασκευήέχεινότιοπροσανατολισμόκαινα

αντανακλούντοάμεσοηλιακόφως.Τοσύστημαχρησιμοποιήθηκεγιαπρώτηφοράτο1993

γιατηνκατασκευήοροφήςσεεκθεσιακόκαισυνεδριακόκέντροστηLinz(HerzogundPart-

ner,Munich).ΚατασκευάζεταιαπότιςLichtplanungBartenbachκαιSiemensAG.

Microdaylightscreen,daylightraster


ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ


Ο ΣΤΡΑΤΩΝΑΣ ΣΗΜΕΡΑInstitutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly09/12/2017 05:15:56 EET - 137.108.70.7

Η ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΩΝΑInstitutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly09/12/2017 05:15:56 EET - 137.108.70.7

ΜΟΥΣΕΙΟ: ΚΑΤΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΙΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ 1ου ΟΡΟΦΟΥInstitutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly09/12/2017 05:15:56 EET - 137.108.70.7

ΜΟΥΣΕΙΟ: ΚΑΤΟΨΕΙΣ ΤΟΥ 2ου ΟΡΟΦΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΡΟΦΗΣInstitutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly09/12/2017 05:15:56 EET - 137.108.70.7

ΜΟΥΣΕΙΟ: ΤΟΜΕΣInstitutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly09/12/2017 05:15:56 EET - 137.108.70.7

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ: ΕΝΩΣΗ ΤΖΑΜΙΩΝ ΥΑΛΟΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣInstitutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly09/12/2017 05:15:56 EET - 137.108.70.7

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ: ΕΝΩΣΗ ΤΖΑΜΙΩΝ ΣΤΑ ΑΚΡΑ ΤΗΣ ΥΑΛΟΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣInstitutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly09/12/2017 05:15:56 EET - 137.108.70.7

ΦΩΤΟΡΕΑΛΙΣΜΟΣInstitutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly09/12/2017 05:15:56 EET - 137.108.70.7

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ “ΘΥΛΑΚΑ”Institutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly09/12/2017 05:15:56 EET - 137.108.70.7

ΜΑΚΕΤΑInstitutional Repository - Library & Information Centre - University of Thessaly09/12/2017 05:15:56 EET - 137.108.70.7

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

AchenbachJ.,“Glass”,εκδ.PrestelPublishingLtd,2000

AguilarFernandezP.,«ΜνήμηκαιΛήθητουΙσπανικούεμφυλίου»,ΠανεπιστημιακέςεκδόσειςΚρήτης,2005

GiorgioAgamben,«Homosacer,Κυρίαρχηεξουσίακαιγυμνήζωή»,εκδ.Scripta,Αθήνα2005

GiorgioAgamben,«Ημορφήτηςζωής»,εκδ.Ελευθεριακήκουλτούρα,Αθήνα2003

«Ιστορικότοπίοκαιιστορικήμνήμη,ΤοπαράδειγματηςΜακρονήσου»,Πρακτικάεπιστημονικήςσυνάντησης,εκδ.Φιλίστωρ,Αθήνα2000

ΉσυχοςΜ.Α.«ΑπότηνΙταλικήαποικιοκρατίαστοΔιεθνέςΣτυλτουΛακκιούτηςΛέρου»,ΛεριακάΝέα,αρ.218,1994

ΚολώναςΒ.,«ΙταλικήαρχιτεκτονικήσταΔωδεκάνησα»,εκδ.Ολκός,2002

ΣαραντάκοςΔ.,«ΚατάτηνΑπριλιανήδικτατορία»,ΕπτάΗμέρες-Καθημερινή,Αθήνα16/11/2003

ΛιόντηςΚ.,«Τόποιεξορίας»,ΕπτάΗμέρες-Καθημερινή,Αθήνα16/11/2003

ΤσουνάκοςΟ.,«Τονομικόκαιιστορικόπλαίσιοτουθεσμούτηςεκτόπισης»,ΕπτάΗμέρες-Καθημερινή,Αθήνα16/11/2003

ΧρηστάκηςΣ.«Αλικαρνασσός,Παρθένι,Ωρωπός…»,ΕπτάΗμέρες-Καθημερινή,Αθήνα31/07/2005

ΦαρσακίδηςΓ.,«Τόποςεξορίας,στρατόπεδαπολιτικώνεξόριστων1948-1972»,εκδ.Σκυτάλη,Αθήνα1994

Ευχαριστίες:Δ.Κωστόπουλος,προϊστάμενοςΓΑΚ-ΤοπικούΑρχείουΛέρουΚ.Βελής,υπεύθυνοςΔημοτικούραδιοφωνικούσταθμούΛέρου


historic place, historic memory: reuse of the prison camp for … · Και στα δύο...

Documents