Brexitor not

22 ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016 Η NΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Με το δημοψήφισμα της 23ηςΙουνίου, υπέρ της παραμο-

νής ή αποχώρησης της Βρετανίαςαπό την Ε.Ε., το ευρωπαϊκό εγχεί-ρημα βρίσκεται αντιμέτωπο μεμία από τις μεγαλύτερες προκλή-σεις στην ιστορία του. Για πρώτηφορά τίθεται στη λαϊκή ετυμηγο-ρία όχι η ένταξη ή μη μιας χώραςστην Ε.Ε., ούτε η απόρριψη ή έγ-κριση κάποιας συνθήκης, όπωςσυνέβη με τα εξίσου σημαντικάδημοψηφίσματα για τη Συνθήκητου Μάαστριχτ στις αρχές της δε-καετίας του ‘90 σε Γαλλία και Δα-νία ή του λεγόμενου ευρωσυντάγ-ματος το 2005 σε Γαλλία και Ιρ-λανδία, αλλά η ίδια η παραμονήμιας χώρας σε αυτήν και μάλισταμιας χώρας με σημαίνουσα πο-λιτική και οικονομική βαρύτητα.

Το παράδοξο στη βρετανικήπερίπτωση είναι ότι η πρόκλησηδημοψηφίσματος για την Ε.Ε. προ-ήλθε κυρίως από το ΣυντηρητικόΚόμμα, το οποίο εδώ και καιρόεμφανιζόταν διχασμένο όσον αφο-ρά την ευρωπαϊκή πολιτική, δε-χόμενο πιέσεις από την άνοδοτου ακροδεξιού ευρωσκεπτικιστι-κού Κόμματος της Ανεξαρτησίας(UKIP). Αντιθέτως, οι Εργατικοίεμφανίζονται αναφανδόν υπέρτης παραμονής, με τον θεωρού-μενο υπεραριστερό νέο ηγέτη τουκόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν να υιο-θετεί, με προοπτική μιας διαφο-ρετικής περισσότερο φιλοκοινω-νικής Ε.Ε., τη στήριξη στην καμ-πάνια του «ναι». Πίσω από τηνεπιδίωξη της Βρετανίας, να μείνειέξω από τις διαδικασίες περαιτέρωενοποίησης, κρύβεται η ανησυχίαγια την απώλεια της πρωτοκαθε-δρίας του λονδρέζικου Σίτι ως ευ-ρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό κέν-τρο. Η αντίθεση στα προνόμιαπου απολαμβάνουν και δικαίωςστο πλαίσιο του ευρωπαϊκού κε-κτημένου οι μετανάστες που προ-έρχονται από κράτη μέλη της Ε.Ε.που ανήκουν στο πρώην ανατο-λικό μπλοκ (Πολωνία, Ρουμανία,Βουλγαρία, Τσεχία κ.λπ.) είναι πε-ρισσότερο δικαιολογία για τον

επαναπατρισμό των ψηφοφόρωντου UKIP στο Συντηρητικό Κόμμα,παρά η θεμελιώδης αιτία για τοντρέχοντα βρετανικό ευρωσκεπτι-κισμό. Η σχέση του Λονδίνου μετην Ε.Ε. μπορεί να ήταν πάντοτεαμφίσημη, η αυξανόμενη γερμα-νική επιρροή και η υποχώρησητου λεγόμενου γαλλογερμανικούάξονα τα τελευταία χρόνια ενί-σχυσε ωστόσο την αίσθηση πε-ριθωριοποίησης και συνέτεινεστη διάθεση «ανεξαρτητοποίησης»από τη μέγγενη Βρυξελλών-Βερο-λίνου. Η πρώην πρωθυπουργόςτων Συντηρητικών «σιδηρά κυρία»Μάργκαρετ Θάτσερ είχε αντιταχ-θεί το 1990 αρχικά στη γερμανικήενοποίηση, φοβούμενη προφανώςτην ισχυροποίηση της Γερμανίας,σε αντίθεση, για παράδειγμα, μετον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Μι-τεράν, που είχε δει στη νομισμα-τική ενοποίηση μέσο χειραγώγη-

σης πιθανής αναβίωσης του γερ-μανικού σωβινισμού. Δεν είναιτυχαίο ότι στην προεκλογική αν-τιπαράθεση επιστρατεύονται«μπρουτάλ» επιχειρήματα, περί«σχεδίου Χίτλερ» από τον υπο-στηρικτή του «όχι» πρώην δήμαρ-χο του Λονδίνου Μπορίς Τζόνσονή αναβίωσης των εθνικισμών καιπιθανού τρίτου παγκοσμίου πο-λέμου (…) από τον υποστηρικτήτου «μένουμε Ε.Ε.» Βρετανό πρω-θυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον. Επι-χειρήματα που παραπέμπουν στησκοτεινή περίοδο του Β’ Παγκο-

σμίου Πολέμου και τους ευρω-παϊκούς ανταγωνισμούς που προ-ηγήθηκαν. Οι ίδιες οι σχέσειςΚάμερον-Μέρκελ δεν ήταν οι κα-λύτερες, παρά τα κατά καιρούςφωτογραφικά ενσταντανέ «οικο-γενειακής ευτυχίας». Ο Κάμεροναρνούνταν μέχρι την τελευταίαστιγμή να στηρίξει το 2014 τηνυποστηριζόμενη από το Βερολίνουποψηφιότητα Γιούνκερ για τηθέση του προέδρου της Ευρωπαϊ-κής Επιτροπής με μόνο σύμμαχοτον αμφιλεγόμενο ηγέτη της Ουγ-γαρίας Βίκτορ Όρμπαν. Η επιφυ-

λακτικότητα απέναντι σε μία ισχυ-ροποιημένη οικονομικά και κυ-ρίως πολιτικά Γερμανία, η οποίαδίνει τον τόνο των ευρωπαϊκώνεξελίξεων τα τελευταία χρόνια, εί-ναι αυτή που έχει στρέψει ένα με-γάλο τμήμα της επιχειρηματικήςελίτ να αναζητήσει άλλους δρό-μους, προσβλέποντας σε μία πι-θανή δημιουργία αγγλόφωνηςζώνης επιρροής με επίκεντρο τιςχώρες της βρετανικής κοινοπολι-τείας. Επί Κάμερον οι σχέσεις Ηνω-μένου Βασιλείου και Κίνας έγινανακόμη πιο στενές -οι δύο χώρες

υπέγραψαν πέρυσι οικονομικέςσυμφωνίες ύψους 40 δισ. λιρών-εξέλιξη ενδεικτική του αυξανό-μενου βρετανικού ενδιαφέροντοςπρος ανατολάς… Άλλωστε διχα-σμένη δεν εμφανίζεται ως προςτο ενδεχόμενο Brexit μόνο η βρε-τανική κοινή γνώμη, με τις δημο-σκοπήσεις να ευνοούν οριακά,πότε το ένα και πότε το άλλο στρα-τόπεδο, αλλά και η επιχειρημα-τική ελίτ της χώρας.

Οι επιπτώσειςΗ πιθανότητα ενός Brexit θα εκλη-φθεί ως ένδειξη αποσύνθεσηςτης Ε.Ε. και της προβληματικήςτης ούτως ή άλλως συνοχής. Ηπρώτη σε πολιτικό επίπεδο επί-πτωση θα είναι η «παράλυση»,καθώς η Ε.Ε. θα πρέπει να εμπλα-κεί σε μία μακρά διαδικασία «βε-λούδινου διαζυγίου» με το Λον-δίνο, η οποία εκτιμάται ότι θακρατήσει τουλάχιστον δύο χρόνια.Αλλά και στην περίπτωση επικρά-τησης του «ναι», θα ενισχυθεί ηαίσθηση ότι με την απειλή εξόδουμπορεί να κερδίσεις παραχωρή-σεις, ανοίγοντας την όρεξη και σεάλλους «δύστροπους» της Ε.Ε. ναδοκιμάσουν το χαρτί του δημο-ψηφίσματος, μπροστά μάλισταστην πίεση της αυξανόμενης επιρ-ροής των ευρωσκεπτικιστών σεπολλές χώρες.

Αν είναι δε οριακή η πλειοψη-φία των υποστηρικτών της παρα-μονής στην Ε.Ε., οι πιέσεις των

▼ Το μακρύ ταξίδι του Κάμερονπρος το δημοψήφισμα ξεκίνησετον Σεπτέμβριο του 2007, ότανως αρχηγός της αντιπολίτευσηςτων Συντηρητικών υποσχόταν ότιόταν γίνει πρωθυπουργός θα θέ-σει σε δημοψήφισμα τη Συνθήκητης Λισαβόνας, η οποία τέθηκεσε ισχύ από την 1η Δεκεμβρίουτου 2009. Τη συνθήκη της Λισα-βόνας επικύρωσε ο Βρετανός πρω-θυπουργός των Εργατικών Γκόρν-τον Μπράουν το 2008, δύο χρόνιαπριν περάσει το κατώφλι της Ντά-ουνιγκ Στριτ ο Ντέιβιντ Κάμερονκαι το σχέδιο για δημοψήφισμααποσύρθηκε. Από τον Μάιο του2010 και τη δημιουργία κυβέρ-νησης συνασπισμού με τους Φι-λελεύθερους, ο Κάμερον αντιμε-τώπιζε συχνά την «ανταρσία» βου-

λευτών του κόμματός του πουήθελαν να γίνει ψηφοφορία γιατην Ευρώπη στην επόμενη Βουλή.Οι σύμμαχοι του Κάμερον επιση-μαίνουν ότι στα τέλη του 2011 οΝτέιβιντ Κάμερον ως πρωθυπουρ-γός δεν είχε άλλη επιλογή παράνα προχωρήσει σε δημοψήφισμαστις επόμενες εκλογές του 2015,με τους ευρωσκεπτικιστές τουΚόμματος της Ανεξαρτησίας ναισχυροποιούνται και να απειλούντην πιθανότητα να κερδίσει τιςεκλογές με άνετη πλειοψηφία τοΣυντηρητικό Κόμμα. Όπως τοέθεσε στέλεχος των Τόρηδων μι-λώντας στους FT, «υπήρχε μόνοένα πράγμα στο οποίο το κόμμαθα συμφωνούσε όσον αφορά τοζήτημα της Ευρώπης και αυτόήταν το δημοψήφισμα». Τελικά

ο Κάμερον ανακοίνωσε τον Ια-νουάριο του 2013 την πρόθεσήτου να κάνει δημοψήφισμα γιατην Ε.Ε. το 2016, αφού προηγου-μένως επαναδιαπραγματευτεί τησχέση της Βρετανίας με τις Βρυ-ξέλλες. Χωρίς να έχει πάρει σαφήθέση υπέρ ή κατά, εξαρτώνταςτη στάση του από το αποτέλεσματης ευρωπαϊκής διαπραγμάτευ-σης, ο Κάμερον κατάφερε να εκ-μαιεύσει παραχωρήσεις στις αρ-χές της χρονιάς, όπως: ΠαιδικάΕπιδόματα Επιδόματα ΠρόνοιαςΔιατήρηση της λίρας Προστα-σία του Σίτι Όχι στην ολοκλή-ρωση.Δύο είναι τα στρατόπεδα που αν-ταγωνίζονται για την ψήφο τωνΒρετανών. Το στρατόπεδο τωνυποστηρικτών της Ε.Ε. με επίση-

μο τίτλο της καμπάνιας «Η Βρε-τανία Ισχυρότερη στην Ευρώπη(Britain Stronger in Europe)» καιαυτό των αντιπάλων της Ε.Ε. μετίτλο «Ψηφίστε Όχι (Vote Leave)».Επικεφαλής της καμπάνιας «Μέ-νουμε Ε.Ε.» είναι ο πρώην πρό-εδρος της Marks & Spencer λόρ-δος Άλαν Ρόουζ. Υποστηρίζεταιαπό προσωπικότητες του Συντη-ρητικού Κόμματος, όπως ο Βρε-τανός πρωθυπουργός ΝτέιβιντΚάμερον και ο ΥΠΟΙΚ ΤζορτζΌσμπουρν. Οι περισσότεροι βου-λευτές των Εργατικών, συμπερι-λαμβανομένου του αρχηγού τουκόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν, πραγ-ματοποιούν τη δική τους εκστρα-τεία με τίτλο «Εργατικοί Εντός γιατη Βρετανία». Στους υποστηρικτέςτου «ναι» περιλαμβάνονται το Κόμ-

Δύο χρόνια μετά την τελευταία διεύρυνσή της, τον Μάιοτου 2014, με την εισδοχή δέκα ακόμη κρατών και δεκα-τέσσερα χρόνια μετά την καθιέρωση του ευρώ, εγχείρημα

που προοριζόταν μετά τη νομισματική ένωση να φέρει και τηνπολιτική, η Ε.Ε. βρίσκεται μπροστά στο ενδεχόμενο αποχώρησηςενός κράτους μέλους. Και μάλιστα ενός κράτους, της Βρετανίας,που παρά την αμφίσημη σχέση του με την Ευρώπη, είναι μίααπό τις επτά ισχυρότερες οικονομίες του κόσμου και στρατιωτικήυπερδύναμη.

Του Μωυσή Λίτσηmlitsis@naftemporiki.gr

Η διαδρομή έως τις 23 Ιουνίου και τα στρατόπεδα

[δημοψήφισμα] Πολλαπλές οι προκλήσεις για την επόμενη μέρα από το όποιο αποτέλεσμα της 23ης Ιουνίου

Η βρετανική κάλπη δοκιμάζει και

Ο πρωθυ-πουργός

Ντέιβιντ Κάμερονανακοίνωσε τονΙανουάριο του 2013την πρόθεσή του νακάνει δημοψήφισμαγια την Ε.Ε. το 2016.

”

Το ερώτημαστο οποίο θα

κληθούν οι ψηφοφό-ροι να απαντήσουνείναι: «Θέλετε τοΗνωμένο Βασίλειο ναπαραμείνει μέλος τηςΕ.Ε. ή θέλετε να εγκα-ταλείψει την Ε.Ε.;».

”

23Η NΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016

ευρωσκεπτικιστών θα εντείνονται,αφού η επιρροή τους θα έχει επι-σφραγιστεί από την ετυμηγορίαενός δημοψηφίσματος, στο οποίοθα έχουν ανταποκριθεί ψηφοφό-ροι με εντελώς διαφορετική αφε-τηρία και σκεπτικό.

Η πρώτη άμεση επίπτωσημιας βρετανικής εξόδου θα είναιμία μικρότερη πληθυσμιακά καιλιγότερο ισχυρή οικονομικά καιγεωπολιτικά Ε.Ε.

Το μερίδιο της Ε.Ε. στον παγ-κόσμιο πληθυσμό θα μειωθεί από7% σε 6,1%. Σε όρους παγκόσμιουΑΕΠ με βάση την αγοραστική αξίατο μερίδιο της Ε.Ε. θα μειωθεί από17% σε 14,6% και σε τρέχουσεςτιμές δολαρίου από 23,8% σε20%.Το μερίδιό της στις παγκό-σμιες εξαγωγές αγαθών και υπη-ρεσιών σε τρέχουσες τιμές καισυναλλαγματικές ισοτιμίες θαμειωθεί από 33,9% σε 30%.

Το οικονομικό και πολιτικόσοκ ενός Brexit θα έχει ως απο-τέλεσμα ή να προχωρήσει ταχύ-τερα η διαδικασία ενοποίησηςμε την Ε.Ε. απαλλαγμένη από μια«χώρα βαρίδι» ή θα προκαλέσειτην περαιτέρω αποσύνθεσή της.Με δεδομένο τον αυξανόμενο ευ-ρωσκεπτικισμό και την αδυναμίααντιμετώπισης των κρίσεων χρέ-ους και της πρόσφατης προσφυ-γικής κρίσης, το δεύτερο σενάριοφαντάζει πιο πιθανό.

Ακόμη και στην περίπτωσητου «ναι», οι εξαιρέσεις που πέτυχε

η Βρετανία θα απορροφήσουν με-γάλο μέρος της ευρωπαϊκής ενέρ-γειας προκειμένου να μετουσιω-θούν σε πράξη, χωρίς να είναι βέ-βαιο, εκτός από τις πιθανές νομι-κές επιπλοκές, ότι δεν θα υπάρ-ξουν και πολιτικές, από χώρες ήπολιτικές δυνάμεις που δεν κα-λοβλέπουν την ιδιαίτερη μεταχεί-ριση προς το Λονδίνο.

Με δεδομένα όλα τα παραπά-νω, η Ε.Ε. θα εισέλθει κατά πάσαπιθανότητα μετά τις 23 Ιουνίουσε μία περίοδο έντονης εσωστρέ-φειας, αφού, όπως αναφέραμεήδη, ακόμη και η περίπτωση ενόςοριακού «ναι» δεν φαντάζει αρκετήγια να αποτρέψει τις προκλήσειςπου ούτως ή άλλως δημιουργείη απόφαση του Λονδίνου να θέσεισε δημοψήφισμα την παραμονήή όχι της χώρας σε αυτήν. Ασχέ-τως του αποτελέσματος, η Ε.Ε. δενθα είναι η ίδια όπως πριν. Ή θααποδυναμωθεί εξαιτίας του Brexitή με τη Βρετανία εντός -αλλά τουςευρωσκεπτικιστές να έχουν κα-ταγράψει σημαντικά ποσοστάεπιρροής- θα έχει μικρότερη συ-νοχή. Η Ε.Ε. ή θα αλλάξει -κάτι ού-τως ή άλλως πολύ δύσκολο καιαναγκαστικά αργό λόγω της ίδιαςτης πολιτικής δομής του ευρω-παϊκού εγχειρήματος- ή θα βου-λιάξει… μπροστά στην αδυναμίανα ανταποκριθεί στις προκλήσειςκαι τις ευαισθησίες των λαών πουτην απαρτίζουν.

[SID:10237654]

μα των Φιλελευθέρων και οιΠράσινοι. Η προεκλογική καμ-πάνια έχει συγκεντρώσει 6,88εκατ. λίρες. Το Εθνικό ΚόμμαΣκωτίας (SNP) πραγματοποιείτη δική του καμπάνια επειδήδεν θέλει να βρίσκεται μαζί μετους Συντηρητικούς. Η εκστρα-τεία του «Όχι» είναι διακομμα-τική. Περιλαμβάνει επιφανείςΣυντηρητικούς, όπως ο πρώηνδήμαρχος του Λονδίνου ΜπόριςΤζόνσον, αλλά και μερικούςβουλευτές των Εργατικών. Με-ταξύ των υποστηρικτών συγ-καταλέγονται ακόμη ο πρώηνΥΠΟΙΚ επί κυβερνήσεων Θά-τσερ Νικ Λόσον και ο ιδρυτήςτου βρετανικού Σοσιαλδημο-κρατικού Κόμματος τη δεκαετίατου ‘80, πρώην υπουργός Εξω-

τερικών (1977-79) λόρδος Όουεν,ο οποίος είχε αποχωρήσει απότο Εργατικό Κόμμα. Την εκστρα-τεία στηρίζουν και μία σειράαπό ετερόκλητες οργανώσεις,όπως οι Αγρότες για τη Βρετα-νία, οι Μουσουλμάνοι για τηΒρετανία και η οργάνωση γιατους ανθρώπους διαφορετικήςσεξουαλικότητας, Υπερήφανοςκαι Εκτός. Η εκστρατεία του«όχι» έχει συγκεντρώσει 2,78εκατ. λίρες. Ο ηγέτης του ευρω-σκεπτικιστικού Κόμματος τηςΑνεξαρτησίας (UKIP) ΝάιτζελΦάρατζ πραγματοποιεί τη δικήτου εκστρατεία, ενώ δική τουεκστρατεία υπέρ του «όχι» πραγ-ματοποιεί και η αριστερή συν-δικαλιστική οργάνωση TUSC.

[SID:10237768]

του «ναι» και του «όχι»

την Ε.Ε.

Τρίζει η πρωτοκαθεδρία του ΣίτιΤης Έφης Τριήρηetriiri@naftemporiki.gr

«Ηαβεβαιότητα είναι εχθρός των επεν-δύσεων» και με τη Βρετανία να είναιαποδέκτης του 20% των ευρωπαϊ-

κών άμεσων ξένων επενδύσεων, είναι βέβαιοότι θα δεχθεί καίριο πλήγμα. Είναι γεγονόςότι ένα Brexit θα επέφερε βαρύ «χτύπημα»στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταιστη χώρα, βρετανικές και ξένες, στον τραπεζικόκλάδο και φυσικά στο Σίτι του Λονδίνου, πουθα έχανε την αίγλη του ως κορυφαίο χρημα-τοοικονομικό κέντρο της Ευρώπης.

Μία έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε. θαμπορούσε να υπονομεύσει τόσο την ηγετικήθέση του Σίτι απέναντι στα άλλα μεγάλα χρη-ματοοικονομικά κέντρα της Ευρώπης, όπωςΦραγκφούρτη και Παρίσι, όσο και την ικανό-τητά του να ανταγωνιστεί τη Νέα Υόρκη, ενώτην ίδια στιγμή θα δημιουργούσε αβεβαιότηταγια το εάν η Βρετανία θα μπορούσε πλέον ναχρησιμοποιηθεί ως κόμβος παροχής τραπε-ζικών υπηρεσιών στην Ευρώπη. Σε μία περίοδοπου ήδη το Σίτι του Λονδίνου έχει αναγκαστείνα προχωρήσει σε εκτεταμένες περικοπές θέ-σεων εργασίας και σε μεγάλες περικοπές κό-στους, ως αποτέλεσμα της διεθνούς χρηματο-πιστωτικής κρίσης.

Επιχειρήσεις, τράπεζες, ασφαλιστικές εται-ρείες και επιχειρήσεις διαχείρισης κεφαλαίουστο Σίτι του Λονδίνου προειδοποιούν ότι ηχώρα εκτός Ε.Ε. θα χάσει την οικονομική επιρ-ροή της, θα καταστεί λιγότερο ελκυστική γιατους επενδυτές και θα γίνει ευάλωτη σε κανο-νισμούς από τους οποίους το Λονδίνο δεν επη-ρεαζόταν. Σύμφωνα με οικονομικούς παρά-γοντες, η επιτυχία του κλάδου χρηματοοικο-νομικών υπηρεσιών της Βρετανίας βασίζεταισε μεγάλο βαθμό στη νομοθεσία για την εσω-τερική αγορά της Ε.Ε., κάτι που εάν πάψει ναισχύει μπορεί να φέρει πολύ σημαντικούς κιν-δύνους. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροιπιστεύουν ότι το Σίτι, ακόμη και στην περί-πτωση ενός Brexit, θα διατηρήσει πολλά απότα παραδοσιακά του πλεονεκτήματα ως κο-ρυφαίο χρηματοοικονομικό κέντρο, δεν θαμπορούσε να εξυπηρετεί με τον ίδιο τρόπο τις

ευρωπαϊκές αγορές και κάποιες επιχειρήσειςείναι πιθανό να επιλέξουν να μεταφερθούν σεχρηματοπιστωτικά κέντρα της Ευρωζώνηςπροκειμένου να μη «χάσουν» την Ευρώπη. Κά-ποιες τράπεζες ενδεχομένως να μεταφέρουνμέρος των δραστηριοτήτων τους εκτός του Σίτι,μεταξύ των οποίων και γαλλικές, όπως είχεπροειδοποιήσει στις αρχές Μαΐου ο Γάλλοςυπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν. Επίσης,ο καθηγητής στο School of Finance της Φραγκ-φούρτης θεωρεί ρεαλιστική τη μεταφορά 20.000θέσεων εργασίας από το Λονδίνο στη Φραγκ-φούρτη. Η Deutsche Bank εκτιμά ότι ορισμένατραπεζικά ιδρύματα ενδεχομένως να μεταφέ-ρουν τα κεντρικά τους γραφεία στην ηπειρωτικήΕυρώπη ή να μετακινήσουν θέσεις εργασίας,ενώ ανάλογες επισημάνσεις έχουν γίνει κατ’ιδίαν και από υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη.Ο επικεφαλής της HSBC ανέφερε ανοικτά ότιη τράπεζά του έπειτα από ένα Brexit θα μετα-κινήσει σχεδόν 1.000 θέσεις εργασίας στο Πα-ρίσι. Κάποιες αμερικανικές τράπεζες έχουνήδη διαμηνύσει, αν και θεωρείται από πολλούςακραίο σενάριο, ότι θα πωλούσαν ορισμένεςδραστηριότητές τους στην Ε.Ε. σε περίπτωσηBrexit, ειδικά από χρηματιστηριακές δραστη-ριότητες. Οι πέντε κορυφαίες αμερικανικέςτράπεζες απασχολούν 40.000 άτομα στο Λον-δίνο, αριθμός μεγαλύτερος απ’ ό,τι στην υπό-λοιπη Ευρώπη συνολικά. Υπολογίζεται ότι πε-ρίπου 250 ξένες τράπεζες, που απασχολούνχιλιάδες ανθρώπους, έχουν έδρα στο Λονδίνο.Για τους λόγους αυτούς, η Ευρωπαϊκή ΚεντρικήΤράπεζα (ΕΚΤ) έχει ζητήσει λεπτομερή σχέδιααπό μεγάλες τράπεζες για ενδεχόμενο Brexit,ειδικότερα πώς θα αντιμετωπίσουν ένα σοκστις αγορές και πιθανές αλλαγές που μπορείνα προκληθούν στο επιχειρηματικό τους μον-τέλο.

Ένα Brexit «γεννά» αμφιβολίες και γύρωαπό τη σχεδιαζόμενη συγχώνευση του χρη-ματιστηρίου αξιών του Λονδίνου (LSE) με τοDeutsche Boerse, αξίας 30 δισ. δολαρίων. Παράτις διαβεβαιώσεις ότι η συγχώνευση θα προ-χωρήσει, ποιος θα διανοείτο ένα νέο ευρωπαϊκόχρηματιστήριο με έδρα χώρα εκτός της Ε.Ε.,καθώς ο επικεφαλής του γερμανικού χρημα-τιστηρίου Κάρτσεν Κένγκετερ υποσχέθηκε ότι

η έδρα του νέου ομίλου θα είναι το Λονδίνο. Την ίδια στιγμή, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις

έχουν επενδύσει περίπου ένα τρισεκατομμύριοευρώ στη Βρετανία, ποσό που το 2014 ισοδυ-ναμούσε με το 60% των συνολικών άμεσωνξένων επενδύσεων στη χώρα. Σε περίπτωσηBrexit, πολυεθνικές, όπως Airbus, Microsoft,Cisco, Mars, IBM, που δραστηριοποιούνταιστη Βρετανία, θα καλούνταν να αναθεωρήσουντις επενδυτικές αποφάσεις τους. Ήδη, σύμφωναμε την Τράπεζα της Αγγλίας, έχει μειωθεί ορυθμός επιχειρηματικών επενδύσεων λόγωτης ανασφάλειας του δημοψηφίσματος.

Η πλειονότητα των Βρετανών επιχειρημα-τιών υποστηρίζει ότι δεν είναι προς όφελόςτους να αποχωρήσουν από την Ε.Ε., ενώ καιοι περισσότερες επιχειρήσεις με έδρα χώρεςτης Ευρωζώνης θεωρούν ότι ένα Brexit θα είχεδυσμενείς επιπτώσεις.

Αντίθετα, οι ευρωσκεπτικιστές εκτιμούνότι το Brexit θα δώσει ώθηση στην επιχειρη-ματικότητα απελευθερώνοντας τον χρηματο-οικονομικό τομέα ο οποίος θα λειτουργεί πλέονσε παγκόσμια κλίμακα. «Λειτουργώντας εκτόςΕ.Ε. θα ήμασταν απαλλαγμένοι από τους φόρουςσυναλλαγών που αναμένεται να τεθούν σεισχύ το 2016 και πρόκειται να οδηγήσουν πολ-λές (χρηματοοικονομικές) επιχειρήσεις εκτόςΕ.Ε.» υποστηρίζει ο Ρόμεπρτ Ούλντς, επικεφαλήςτου Bruges Group που μάχεται υπέρ της εξόδουαπό την Ε.Ε.

Την ίδια άποψη έχουν και κάποια υψηλό-βαθμα στελέχη επιχειρήσεων, οι οποίοι ισχυ-ρίζονται ότι ένα Brexit θα μπορούσε να αυξήσειτις δυνατότητες της βρετανικής οικονομίαςεπικαλούμενοι τους χαμηλούς ρυθμούς ανά-πτυξης στην Ε.Ε., τις φορολογικές επιβαρύνσειςκαι το ενδεχόμενο συμφωνιών με άλλες, τα-χύτερα αναπτυσσόμενες χώρες.

Ένα Brexit θα είχε επιπτώσεις και στο βρε-τανικό real estate, οδηγώντας σε σταθερή μεί-ωση της διεθνούς ζήτησης για χώρους γρα-φείων, χώρους για βιομηχανική χρήση καιγια λιανεμπόριο, προς όφελος του Δουβλίνου,της Φραγκφούρτης και του Παρισιού. Επιπλέον,θα οδηγούσε σε μείωση των τιμών ακινήτωνκαι ενοικίων.

[SID:10241965]

24 ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016 Η NΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Της Αγγελικής Κοτσοβούakots@naftemporiki.gr

Χρηματιστηριακό κραχ, βα-θιά ύφεση, εκτόξευση τηςανεργίας, απότομη πτώση

στις τιμές κατοικιών και ραγδαίαυποτίμηση της στερλίνας είναι ταστοιχεία που περιγράφουν τοεφιαλτικό σενάριο για τη Βρετανίατην επόμενη μέρα έπειτα από μιααπόφαση υπέρ της εξόδου της χώ-ρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.Κορυφαία ινστιτούτα οικονομικώνερευνών και οργανισμοί, όπως τοΔιεθνές Νομισματικό Ταμείο καιη ίδια η Τράπεζα της Αγγλίας, έχουνκρούσει τον κώδωνα του κινδύνουγια τις καταστροφικές συνέπειεςενός Brexit στην οικονομία, το ει-σόδημα των βρετανικών νοικοκυ-ριών, επιχειρήσεις, αλλά και τοχρηματοοικονομικό κέντρο τουΣίτι. Με βάση τις προβλέψεις τηςέκθεσης που έχει δημοσιεύσει ηκυβέρνηση Κάμερον, αν οι πολίτεςψηφίσουν υπέρ της εξόδου απότην Ε.Ε., η Βρετανία θα καταστείμόνιμα φτωχότερη, καθώς η οικο-νομία της θα συρρικνωθεί 6% έωςτο 2030, ενώ κάθε νοικοκυριό τηςχώρας θα δει το οικογενειακό τουεισόδημα να μειώνεται κατά 4.300στερλίνες ετησίως κατά μέσο όρο.

Εξίσου ζοφερές και οι προβλέ-ψεις των περισσότερων ινστιτού-των. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστι-τούτο Οικονομικών και ΚοινωνικώνΕρευνών (NIESR), η στερλίνα θαμπορούσε να κάνει βουτιά έως και20% αμέσως μετά το δημοψήφισμαστην περίπτωση μιας ψήφου υπέρ

του Brexit, οι τιμές καταναλωτήθα εκτιναχθούν στα ύψη και οιρυθμοί ανάπτυξης της βρετανικήςοικονομίας θα επιβραδυνθούν του-λάχιστον 1% την επόμενη χρονιά,με πολύ αυξημένες πιθανότητεςύφεσης. «Ο πληθωρισμός θα αυ-ξηθεί δραματικά εξαιτίας της υπο-τίμησης της στερλίνας, οι επενδύ-σεις θα μειωθούν και οι κατανα-λωτικές δαπάνες θα επηρεασθούνλόγω της μείωσης του πραγματικούεισοδήματος» προειδοποιεί τοNIESR, υπολογίζοντας ότι οι απώ-λειες στο μέσο εισόδημα των βρε-τανικών νοικοκυριών θα μπορού-σαν να ανέλθουν μακροπρόθεσμαέως και τις 2.000 στερλίνες στο χει-ρότερο σενάριο του ινστιτούτου,που προβλέπει και μείωση της πα-ραγωγικότητας, συνεπεία της υπο-χώρησης των επιχειρηματικώνεπενδύσεων.

«Ο μακροπρόθεσμος αντίκτυ-πος αποχώρησης από την Ε.Ε. θαμπορούσε να οδηγήσει σε μείωσητου βρετανικού ΑΕΠ από 1,5% έωςκαι 3,7% έως το 2030, αναλόγωςτης μετέπειτα σχέσης μεταξύ τηςΒρετανίας και της Ευρώπης, καθώςκαι με τον υπόλοιπο κόσμο» εκτιμάτο ινστιτούτο. Με βάση το χειρότεροσενάριο, η μείωση ζήτησης σε βρε-τανικά αγαθά και υπηρεσίες οδηγείσε σχεδόν 10% πτώση των μισθώνέως το 2030 σε σύγκριση με τα επί-πεδα εάν η χώρα παραμείνει εντόςΕ.Ε.

Το ΔΝΤ και η Τράπεζα της Αγ-γλίας έχουν προειδοποιήσει ότι ηΒρετανία πιθανότατα να περιέλθεισε ύφεση σε περίπτωση Brexit, με

συρρίκνωση του ΑΕΠ επί δύο συ-νεχόμενα τρίμηνα. Σύμφωνα μετις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, ο πανικόςμεταξύ των επενδυτών θα προκα-λέσει σοκ στη χρηματιστηριακήαγορά, επηρεάζοντας και την οι-κονομία, οδηγώντας μετοχές καιτιμές κατοικιών σε ελεύθερη πτώ-ση. «Οι αγορές μπορεί να μην είναιπροετοιμασμένες για τόσο αρνη-τικές συνέπειες. Και (ο πανικός)θα μπορούσε να οδηγήσει σε από-τομη πτώση στις τιμές μετοχώνκαι κατοικιών, αύξηση του κόστουςδανεισμού για νοικοκυριά και επι-

χειρήσεις, ακόμη και ξαφνική δια-κοπή των επενδυτικών ροών σεσημαντικούς τομείς, όπως εμπο-ρικά ακίνητα και χρηματοπιστω-τικό τομέα» εκτιμά το ΔΝΤ σε πρό-σφατη έκθεσή του. Όπως υπο-γραμμίζεται, «το έλλειμμα-ρεκόρτρεχουσών συναλλαγών της Βρε-τανίας και η εξάρτηση της οικο-νομίας από εξωτερική χρηματο-δότηση εντείνει τους παραπάνωκινδύνους. Και τέτοιου είδους αν-τιδράσεις των αγορών θα μπορού-σαν να συρρικνώσουν δραματικάτην οικονομική δραστηριότητα,οδηγώντας σε ακόμη μεγαλύτερηυποχώρηση των τιμών σε ένανφαύλο κύκλο καθοδικής πορεί-ας».

Ένα Brexit θα οδηγήσει σε ρα-γδαία υποτίμηση της στερλίναςέως και 20%, εκτόξευση του πλη-θωρισμού πολύ πάνω από τον στό-χο 2%, επιφέροντας βαρύ πλήγμαστο ΑΕΠ της Βρετανίας, προειδο-ποιεί το ΔΝΤ, με τις ζοφερές τουπροβλέψεις να εναρμονίζονται μετο εφιαλτικό σενάριο που περιγρά-φει η Τράπεζα της Αγγλίας για τηνεπόμενη μέρα μετά το Brexit. «Σεαυτό το σενάριο, αναμένουμε ση-μαντική επιβράδυνση των ρυθμώνανάπτυξης, ακόμη και ύφεση, δρα-ματική υποχώρηση της στερλίναςκαι μεγάλη αύξηση του πληθωρι-σμού» υπογράμμισε ο διοικητήςτης Τράπεζας της Αγγλίας ΜαρκΚάρνεϊ. Ο διοικητής της βρετανικήςκεντρικής τράπεζας θεωρεί σχεδόνδεδομένη την άνοδο της ανεργίαςεξαιτίας της ύφεσης.

Ο κ. Κάρνεϊ σημείωσε ότι υπάρ-

χουν όρια στο τι θα μπορούσε νακάνει η Τράπεζα της Αγγλίας -σεεπίπεδο νομισματικής πολιτικής-για να αντιμετωπίσει τις αρνητικέςσυνέπειες μιας αρνητικής ψήφουστο δημοψήφισμα.

Υπάρχουν όμως οικονομολόγοικαι αναλυτές από το στρατόπεδουπέρ του «Όχι», που απορρίπτουντα ζοφερά οικονομικά σενάρια, μετο επιχείρημα ότι σε περίπτωσηBrexit η οικονομία της χώρας θαωφεληθεί από την «άνθηση» τωνεμπορικών συναλλαγών με τονυπόλοιπο κόσμο, συμβάλλονταςσε αύξηση της παραγωγικότητας,ενώ οι καταναλωτές θα ωφεληθούνκαι από την υποχώρηση στις τιμέςαγαθών. Στην έκθεση οκτώ οικο-νομολόγων -μεταξύ των οποίων οκαθηγητής Πάτρικ Μίνφορντ,πρώην οικονομικός σύμβουλοςτης Μάργκαρετ Θάτσερ- υπολογί-ζεται ότι οι καταναλωτές θα ωφε-ληθούν από 8% υποχώρηση στιςτιμές. Εκτιμούν ότι μακροπρόθε-σμα η στερλίνα θα χάσει 8% τηςαξίας της, γεγονός που περιγρά-φουν ως θετική εξέλιξη, συμβάλ-λοντας στην ενίσχυση της αντα-γωνιστικότητας της οικονομίας.Ένα νόμισμα έχει πάντα δύο όψεις:Μια υποτιμημένη στερλίνα καθι-στά μεν πιο φθηνά τα βρετανικάαγαθά στο εξωτερικό, αλλά ταυτό-χρονα αυξάνεται το κόστος των ει-σαγόμενων προϊόντων. Ο καθηγη-τής Μίνφορντ παραδέχθηκε ότιθα επικρατήσει έντονη μεταβλη-τότητα στις αγορές σε περίπτωσηενός Brexit και ότι η οικονομία θαείναι διαφορετική.

Η στερλίνα Εάν η Βρετανία αποφασίσει στις23 Ιουνίου να αποχωρήσει απότην Ε.Ε., η Τράπεζα της Αγγλίαςθα πρέπει να είναι προετοιμασμέ-νη να παρέμβει στις αγορές ώστενα σταθεροποιήσει το βρετανικόνόμισμα, για πρώτη φορά έπειτααπό αρκετές δεκαετίες. Η βρετα-νική κεντρική τράπεζα έως τώραδεν έχει παρουσιάσει κάποιον«οδικό χάρτη» με τα βήματα εκτά-κτου ανάγκης που ενδεχομένωςνα πρέπει να κάνει για τη στήριξητης στερλίνας. Ο κ. Κάρνεϊ προημερών αναφέρθηκε στις προσπά-θειες υπεράσπισης της στερλίναςστη διάρκεια της κρίσης στον Μη-χανισμό Συναλλαγματικών Ισοτι-μιών (ERM), χαρακτηρίζοντάς τεςως «πανωλεθρία».

Το στοίχημα του δισεκατομ-μυριούχου επενδυτή Τζορτζ Σόροςεναντίον της στερλίνας, τη «ΜαύρηΤετάρτη» της 16ης Σεπτεμβρίου1992, έχει για πολλούς χαρακτη-ρισθεί ως το «σορτάρισμα» του αι-ώνα. Οι προσπάθειες της Βρετανίαςνα κρατήσει σταθερή την ισοτιμίατης στερλίνας έναντι του τότε γερ-μανικού μάρκου στον ERM είχανοδηγήσει σε υψηλά επιτόκια καιεξίσου υψηλό πληθωρισμό. ΟΤζορτζ Σόρος άρχισε να συγκεν-τρώνει θέσεις πώλησης (short),στοι-χηματίζοντας σε πτώση της στερ-λίνας και κέρδισε περισσότεροαπό 1 δισ. δολ. Το εκτιμώμενο κό-στος της «Μαύρης Τετάρτης» γιατο βρετανικό κράτος εκτιμάται στα3,4 δισ. στερλίνες.

[SID:10240936]

1990 1992 1994 1996 1998 1999 2000 2005 2010 2015 20/5/2016

Σεπτέμβριος 1992:Στις 16/9/1992, τη «Μαύρη Τετάρτη»,το fund του Τζορτζ Σόρος (εκμεταλλευόμενοτη δυσμενή θέση της Βρετανίας στον ERM) σορτάρισε πάνω από 10 δισ. δολ. σε στερλίνες. Η Βρετανία βρέθηκε εκτός ERM, υποτιμώντας τη στερλίνα.

Ιούλιος 1997: Το «ντόμινο» συναλλαγματικώνυποτιμήσεων στις χώρες της Ασίας κατά την κορύφωσητης ασιατικής πιστωτικής κρίσης παρέσυρε και τα νομίσματαανεπτυγμένων χωρών,επηρεάζοντας και τη στερλίνα.

Ιανουάριος 1999:Επίσημη καθιέρωση του ευρώως ενιαίου νομίσματος.Κατά την πρώτη ημέρα διαπραγμάτευσης,στις 4/1/1999, η ισοτιμία της στερλίναςέναντι του ευρώ ήταν 1,4063.

Δεκέμβριος 2008: Η πιστωτική κρίση που είχε τις «ρίζες» τηςστις ΗΠΑ έφθασε στην Ευρώπη, πλήττονταςτη Βρετανία. Στα «θύματα» και η τράπεζαNorthern Rοck, που εθνικοποιήθηκε τονΦεβρουάριο του 2008. Οι φόβοι για ύφεσηοδήγησαν τον Δεκέμβριο 2008 τη στερλίναμία «ανάσα» από την απόλυτηισοτιμία έναντι του ευρώ.

Σεπτέμβριος 2014:Οι κάτοικοι της Σκωτίας είπαν «όχι» στην ανεξαρτησίααπό τη Βρετανία στις 18 Σεπτεμβρίου. Η αβεβαιότητα για την έκβαση του δημοψηφίσματοςείχε προκαλέσει έντονες «αναταράξεις» στη στερλίνα που υποχώρησε σε χαμηλά δεκαμήνου.

Φεβρουάριος 2016: Η έντονη μεταβλητότητα στις διεθνείς αγορές, εν μέσω ανησυχιών για την παγκόσμια οικονομίακαι το μέλλον της Βρετανίας εντός της Ε.Ε., εν όψει του δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου,πιέζουν τη στερλίνα που υποχώρησε τον Φεβρουάριοσε χαμηλά επταετίας έναντι του δολαρίου.

Πηγή: Τράπεζα της Αγγλίας, ΕΚΤ

1,4063

1,71291,6889

1,3895

1,1119

1,1378

1,2659

2,8690

5

4

3

2

1

0

1,7

1,6

1,5

1,4

1,3

1,2

1,1

1,0

2,9142

2,9519

2,3477

2,4835

2,7408

Ισοτιμία στερλίνας-γερμανικού μάρκου

Ισοτιμία στερλίνας-ευρώ

Συναλλαγματική ισοτιμία στερλίνας

Η νομισμα-τική πολιτική

δεν μπορεί νααντισταθμίσειαμέσως όλες τις συνέπειες ενός σοκ, δήλωσεο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας Μαρκ Κάρνεϊ.

”

«Καμπανάκι» για φτωχότερη Βρετανία[ΔΝΤ, Τρ. Αγγλίας, NIESR] Συρρίκνωση του ΑΕΠ, επιβράδυνση ανάπτυξης, μείωση εισοδημάτων στα νοικοκυριά, υποτίμηση της λίρας

25Η NΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

[συναλλαγές] Στο τραπέζι εκ νέου συμφωνίες της Κοινότητας με τρίτες χώρες αν αποχωρήσει η Βρετανία

Το εμπόριο μεγάλοςχαμένος σε μιαεθελούσια έξοδο από την Ε. ΈνωσηΤης Νατάσας Στασινού nstas@naftemporiki.gr

Είναι η πρώτη φορά που ηευρωπαϊκή κοινότητα έρ-χεται αντιμέτωπη με την

πιθανότητα εθελούσιας εξόδουενός κράτους-μέλους της.

Στη μακροχρόνια ιστορία τηςέχει αποχαιρετήσει μόνο την Αλ-γερία το 1966, όταν η βορειοα-φρικανική χώρα κέρδισε τηνανεξαρτησία της από τη Γαλλία,και τη Γροιλανδία το 1985 (πουαποφάσισε έξοδο από την τότεΕΟΚ), αν και διατηρεί σχέση μετην Ε.Ε., μέσω της Δανίας, στηνοποία ανήκει ως αυτόνομη πε-ριοχή.

Μία έξοδος ενός τόσο μεγά-λου μέλους, με καίρια συμβολήστην οικονομία και όχι μόνο, θαήταν επομένως μία πρωτόγνωρηεξέλιξη με αδιαμφισβήτητα ισχυ-ρό αντίκτυπο για το σύνολο τηςΈνωσης.

Θα έχουμε μία κοινότητα μι-κρότερη σίγουρα σε μέγεθος,αλλά ίσως και σε επιρροή στηδιεθνή σκηνή.

Το μερίδιό της στον παγκό-σμιο πληθυσμό θα υποχωρή-σει από το 7% στο 6,1%, ενώ ησυμβολή της στο παγκόσμιοΑΕΠ σε όρους ισοτιμίας αγορα-στικής δύναμης θα μειωθεί στο

14,6% από 17% και σε όρους δο-λαρίων στο 20% από 23,8%, σύμ-φωνα με στοιχεία της Παγκό-σμιας Τράπεζας.

Όσον αφορά τη συμβολή τηςστον κοινοτικό προϋπολογισμό,ως πλήρες μέλος θα έπρεπε ναδώσει 17,8 δισ. λίρες το 2015.Χάρη, ωστόσο, στο συμβιβασμόπου πέτυχε η Μάργκαρετ Θά-τσερ το 1984, η συμμετοχή τηςπέρυσι περιορίστηκε στα 12,9δισ. λίρες.

Και πάλι πάντως είχε τη δεύ-τερη υψηλότερη καθαρή συμ-βολή, ύστερα από εκείνη τηςΓερμανίας, καλύπτοντας το 5,8%των δαπανών της Ε.Ε.

Διεθνείς οργανισμοίΔεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε,όσον αφορά τους διεθνείς ορ-γανισμούς λήψης αποφάσεων,ότι η Βρετανία είναι ένα από ταδύο κράτη-μέλη της Ε.Ε. πουσυμμετέχουν στην ομάδα τουG7 και ένα από τα τέσσερα τουG20, διαθέτει μία από τις 24 θέ-σεις εκτελεστικών διευθυντώνστην Παγκόσμια Τράπεζα (4,11%των δικαιωμάτων ψήφου), είναιένα από τα έξι μέλη της Ε.Ε. στοΣυμβούλιο ΧρηματοπιστωτικήςΣταθερότητας, ενώ είναι μόνιμομέλος του Συμβουλίου Ασφα-λείας του ΟΗΕ.

Στο μέτωπο του εμπορίου το πλήγμα αναμέ-νεται να είναι βέβαια κατά πολύ ισχυρότερο γιατη Βρετανία από ό,τι για την Ένωση, από τη στιγ-μή μάλιστα που το Λονδίνο θα πρέπει να επα-ναδιαπραγματευτεί εκ νέου, σε διμερές επίπε-δο, όλες τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίουπου έχει συνάψει η Κοινότητα με τρίτες χώρες.Πρόκειται για μία διαδικασία που ενδέχεται ναδιαρκέσει ακόμη και μία δεκαετία, όπως υπο-λογίζουν νομικοί κύκλοι. Η συμμετοχή της Βρετανίας στην Ε.Ε. υπολογί-ζεται ότι έχει ενισχύσει το εμπόριο βρετανικώναγαθών με άλλα κράτη-μέλη κατά 55%, σύμφωναμε έκθεση της Global Council. Τα επίσημα στοι-

χεία της βρετανικής στατιστικής υπηρεσίας δεί-χνουν ότι το 2015 η Βρετανία εξήγαγε αγαθά καιυπηρεσίες ύψους 223 δισ. λιρών προς τα άλλα27 κράτη-μέλη. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο43,7% των συνολικών εξαγωγών της. Εισήγαγεαπό την Ε.Ε. αγαθά και υπηρεσίες αξίας 291 δισ.λιρών (το 53,1% του συνόλου). Είχε έτσι εμπορικόέλλειμμα 68 δισ. λιρών έναντι της Ε.Ε., ενώ εμ-φάνιζε εμπορικό πλεόνασμα 31 δισ. λιρών μεχώρες εκτός του μπλοκ. Η Ένωση είναι ο μεγαλύτερος με διαφορά εμ-πορικός εταίρος της Βρετανίας, καθώς το 2015οι εξαγωγές του προς τις ΗΠΑ ήταν 95,1 δισ. λί-ρες και προς την Κίνα 15,9 δισ. λίρες.

Όσον αφορά τα υπόλοιπακράτη-μέλη, τουλάχιστον το10% των συνολικών εξαγω-γών τους είναι προς τη Βρε-τανία, κάτι που σημαίνει ότιη χώρα αποτελεί σημαντικό-τατη πηγή ζήτησης. Το 2015οι Γερμανοί εξήγαγαν προ-ϊόντα αξίας 89 δισ. ευρώ στηΒρετανία, η οποία και είναιη τρίτη μεγαλύτερη εξαγωγι-κή αγορά τους. Την ίδια ώρα εισήγαγαν αγα-θά ύψους 38 δισ. ευρώ, με τοεμπορικό πλεόνασμά τους ναδιαμορφώνεται έτσι στα 51δισ. ευρώ. Έρευνα της DZBank έχει δείξει ότι ένα Bre-xit θα στοίχιζε στη Γερμανίαέως και 45 δισ. ευρώ έως τατέλη του 2017 - κυρίως σεαπώλεια εξαγωγών και επεν-δύσεων.

Η ΓερμανίαΠαρ’ όλα αυτά, δεν είναι ηΓερμανία η χώρα με τη με-γαλύτερη έκθεση σε ένα Bre-xit. Σύμφωνα με τον οίκο Fit-ch, αυτές είναι η Ιρλανδία, ηΜάλτα, το Βέλγιο, η Κύπροςκαι το Λουξεμβούργο. Οι εξα-γωγές των συγκεκριμένων οι-κονομιών προς τη Βρετανίααντιστοιχούν τουλάχιστον στο8% του ΑΕΠ τους. Το Λου-ξεμβούργο, η Μάλτα και τοΒέλγιο έχουν σημαντικές άμε-σες ξένες επενδύσεις σε βρε-τανικό έδαφος, οι οποίες καιθα μπορούσαν να χάσουν μέ-ρος της αξίας τους σε περί-πτωση υποτίμησης της στερ-λίνας. Επιπλέον το χρηματο-πιστωτικό σύστημα της Ιρ-λανδίας, της Μάλτας, του Λου-ξεμβούργου, αλλά και τριώναπό τις μεγαλύτερες οικονο-μίες της Ε.Ε., της Γερμανίας,της Γαλλίας και της Ισπανίας,έχει μεγάλη έκθεση στη Βρε-τανία.

Η ΕλλάδαΤη μικρότερη ίσως άμεση έκ-θεση σε ένα Brexit από κάθεάλλο κράτος μέλος έχει η Ιτα-λία, σύμφωνα με υπολογι-σμούς της Global Counsel.Από στοιχεία της ίδιας εται-ρείας προκύπτει ότι οι εξα-γωγές της Ελλάδας προς τηΒρετανία αντιστοιχούσαν στο1,7% του ελληνικού ΑΕΠ (το2013) και οι άμεσες επενδύ-σεις στη Βρετανία στο 0,3%του ΑΕΠ.

[SID:10240731]

Ανάγκη επαναδιαπραγμάτευσης

Ποιες χώρεςαπειλούνταιπερισσότερο

> Η Fitch«Μία ψήφος υπέρ του Brexit θαμπορούσε να οδηγήσει σεδυσαρμονία ανά την Ευρώπηκαι να ενισχύσει τη φωνή τωνευρωσκεπτικιστών»προειδοποίησε πρόσφατα οFitch για τον πολιτικό αντίκτυπο,ενώ αρκετοί αναλυτέςφοβούνται ότι εάν η πόρτα τηςΈνωσης ανοίξει, δύσκολα θακλείσει, κάνοντας λόγο ακόμηκαι για την αρχή του τέλους. Καιεάν οι προβλέψεις για τιςπολιτικές εξελίξεις είναιπαρακινδυνευμένες, οιεκτιμήσεις για τις οικονομικέςεπιπτώσεις στηρίζονται σεσυγκεκριμένα δεδομένα για τιςεμπορικές συναλλαγέςΒρετανίας - Ε.Ε., αλλά και γιατην έκθεση του κράτους-μέλους στη Γηραιά Αλβιώνα, ταοποία και παρουσιάζουμε στησυνέχεια.

Χώρες Ε.Ε., η μεγαλύτερη πηγή των άμεσωνξένων επενδύσεων στη Βρετανία

Εμπόριο Βρετανίας με Ε.Ε. και χώρες εκτός Ε.Ε. (σε δισ. στερλίνες)

Η ετήσια καθαρή συμβολή της Βρετανίαςστον προϋπολογισμό της Ε.Ε. (σε δισ. στερλίνες)

Ολλανδία 151%

Γαλλία 78%

Γερμανία 58%

55%Λουξεμβούργο

Ισπανία 54%

Υπόλοιπο Ε.Ε. 58%

Ελβετία 36%

ΗΠΑ 262%

Ιαπωνία 41%

Υπόλοιπος κόσμος 184%

12

10

8

6

4

2

0

-21973 1977 1981 1985 1989 1993 1997 2001 2005 2009 2013 2017

-100

-50

0

50

100

150

200

250

300

E.E. Τρίτες χώρες

223

291 288

257

31

-68

Εξαγωγές Εισαγωγές Ισοζύγιο

συζήτηση γύρω απότο Brexit κατά κύριολόγο δεν αφορά τηνοικονομία. Παρά τονσχετικό μύθο, δεν ει-σήλθαμε στην ΕΟΚγια οικονομικούς λό-γους. Όταν ο ΧάρολντΜακμίλαν υπέβαλε

την πρώτη αίτηση το 1961, ο ετήσιος ρυθμόςανάπτυξης της Βρετανίας ήταν σχεδόν 6%. Το1973, όταν ενταχθήκαμε στην ΕΟΚ, είχαμεεπίδοση-ρεκόρ 7,4%. Και τι δεν θα έδινε σήμεραο George Osborne για τέτοια ποσοστά.

Σε κάθε περίπτωση, η ανάπτυξη στην Ευ-ρώπη, σύμφωνα με πρόσφατες έρευ-νες, δεν ωθήθηκε από την ΕΟΚ καιτην Ε.Ε., αλλά από τις μεταρρυθμίσειςστην πλευρά της προσφοράς, τιςοποίες εφάρμοσαν μεμονωμένοι πο-λιτικοί σε διάφορες χώρες και στη συ-νέχεια αντιγράφηκαν σε όλη τηνήπειρο. Ο Ludwig Erhard στη Δυτι-κή Γερμανία, ο Ζακ Rueff στη Γαλλία,η Μάργκαρετ Θάτσερ στο ΗνωμένοΒασίλειο και ο Γκέρχαρντ Σρέντερστη Γερμανία. Οι πολιτικές της Ε.Ε.,όταν τελικώς επεκτάθηκαν πέρα απότην Κοινή Αγροτική Πολιτική και

την Κοινή Αλιευ-τική Πολιτική,που ήταν και οιδύο επιβλαβείςγια την οικονομίατου Ηνωμένου Βα-σιλείου, περιέλα-βαν το Snake (σ.σ.:η πρώτη προ-σπάθεια νομι-σματικής συνερ-γασίας), το ERM(σ.σ.: ο προθάλα-μος της Ευρωζώ-νης) και το ευρώ -όλα αποτυχίεςπου ζημίωσαν τοσύνολο της ευ-

ρωπαϊκής οικονομίας. Από τη δε-καετία του 1980 ο ρυθμός ανάπτυ-ξης της Ε.Ε. έχει μειωθεί κατά 1%κάθε δεκαετία. Το μερίδιο στο παγ-κόσμιο ΑΕΠ βρίσκεται σε ελεύθερηπτώση.

Σήμερα η Ευρωζώνη βρίσκεται και πάλιστα πρόθυρα μιας ολέθριας κατάρρευσης πά-νω από την ελληνική διάσωση και το σύνολοτης Ε.Ε. είναι αντιμέτωπη με μια κρίση μετα-νάστευσης, την οποία επιδεινώνει πλέον ηαπόλυτη εξάρτηση από μια νεοφασιστικήΤουρκία. Εκτός Ευρωζώνης, το ΑΕΠ της οποί-ας μόλις αυτόν τον μήνα ανέκτησε το επίπε-δο του 2008, το Ηνωμένο Βασίλειο γνώρισε τηδιπλάσια ανάπτυξη και τη μισή ανεργία. Συ-νεπώς, με το να βρισκόμαστε στην Ε.Ε. δενέχουμε κερδίσει απολύτως τίποτα οικονομικά.

Η Ε.Ε. είναι ξεκάθαρα ένα πολιτικό εγχεί-ρημα. Το στρατόπεδο της παραμονής έχει μιαπολύ παράξενη κεντρική ιδέα: «Για να κάνειςεμπόριο με την Ευρώπη, θα πρέπει να είσαιμέρος της». Κανείς δεν λέει «για να κάνεις εμ-πόριο με την Κίνα, θα πρέπει να είσαι μέροςτης». Αυτό θα ήταν πολύ τρομακτικό. Δεν λέ-νε καν «για να κάνεις εμπόριο με τις ΗΠΑ, θαπρέπει να είσαι μέρος της». Κανείς δεν προτείνεινα αποδεχτούμε το Σύνταγμα των ΗΠΑ ή το δο-λάριο ως μέρος του τιμήματος μιας εμπορι-κής σχέσης με την Αμερική. Για την Ευρώπηόμως μας λένε ότι πρέπει να αποδεχτούμετους ευρωπαϊκούς νόμους, τις πολιτικές καιτους θεσμούς της Ε.Ε., το Κοινοβούλιο, την

Επιτροπή, το Ανώτατο Δι-καστήριο, τη διπλωματικήυπηρεσία, τη σημαία, τονύμνο και το διαβατήριο!

Αυτό είναι το πραγματι-κό τίμημα της συμμετοχήςστην Ε.Ε. και στην ενιαίααγορά: η απώλεια της πο-λιτικής ανεξαρτησίας μας.Επομένως, το διακύβευμαστο δημοψήφισμα είναι κα-τά κύριο λόγο να γίνει η Βρε-τανία και πάλι μια κανονι-κή, αυτοδιοικούμενη δη-μοκρατία, με μια βρετανι-κή κυβέρνηση, που θα είναιη μόνη υπεύθυνη για τηδιαμόρφωση των πολιτικώνμας και θα λογοδοτεί απευ-θείας στον βρετανικό λαόγια όσα εκτελεί στο όνομάτου, ακριβώς όπως συμ-βαίνει στον Καναδά, στηνΑυστραλία, στη Νέα Ζη-λανδία, στις ΗΠΑ, στην Ιν-δία και τη συντριπτική πλει-οψηφία των δημοκρατιώνστον κόσμο.

Αυτό θα μας δώσει τηδυνατότητα να ανακατευ-θύνουμε το εμπόριο στονυπόλοιπο κόσμο, όπουέχουμε εμπορικό πλεόνα-σμα. Να εισάγουμε φθη-νότερα τρόφιμα και αγαθάαπό χώρες εκτός Ευρώπης,όπου δεν θα ισχύουν πλέ-

ον οι εξωτερικοί δασμοί της Ε.Ε. Να διαθέ-τουμε την ετήσια συνεισφορά μας στην Ε.Ε.,της τάξης των £8-10 δισ., στο ΕΣΥ, στους φτω-χούς, στα άτομα με ειδικές ανάγκες, στουςαγρότες, στα πανεπιστήμια και στον έλεγχοτης μετανάστευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Δεν είμαστε ένα αποτυχημένο κράτος. Στοπαρελθόν έχουμε σώσει συχνά την ευρωπαϊ-κή δημοκρατία με το παράδειγμά μας. Μπο-ρούμε να το πράξουμε και πάλι. Είναι αυτόάλλωστε για το οποίο πραγματικά ανησυχεί ηΕ.Ε.

[SID:10241579]

26 ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016 Η NΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ

ΥΠΕΡ ΚΑΙ ΚΑΤΑ

[άρθρα] Δύο Βρετανοί αναλυτές με εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις απαντούν στη «Ν» στο ερώτημα: Θα πρέπει η Βρετανία να εγκαταλείψει την Ε.Ε.;

Η Βρετανία πρέπει να οδηγήσεικαι όχι να εγκαταλείψει την Ε.Ε.

Γιατί η Βρετανία εντάχθηκε καιγιατί πρέπει να αφήσει την Ε.Ε.

ο πιο πιθανό αποτέλεσμα στις 23Ιουνίου, στην πρώτη ψηφοφορίαγια τη συμμετοχή της Βρετανίαςστην Ε.Ε. από το 1975, είναι μιαψήφος υπέρ του status quo. Οι πε-ρισσότερες δημοσκοπήσεις δεί-χνουν ότι οι ψηφοφόροι θέλουν ναπαραμείνουν στην Ε.Ε., με το στρα-τόπεδο της παραμονής να διατη-

ρεί ένα υγιές προβάδισμα. Επομένως, αν και οι προ-οπτικές του ευρωπαϊκού εγχειρήματος διαγράφονταιζοφερές στην περίπτωση που η Βρετανία επιλέξει τηνέξοδο, είναι στην πραγματικότητα μια σημαντική ευ-καιρία για την Ε.Ε. να μετακινηθεί από την αφήγησημιας σχεδόν μόνιμης κρίσης σε μια άλλη αφήγηση οι-κονομικής και κοινωνικής ανανέω-σης. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνοαν αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τονρόλο της Βρετανίας μετά το δημο-ψήφισμα, στο πλαίσιο μιας ανανε-ωμένης και αναζωογονημένης πο-λιτικής συμφωνίας για την Ευρώπη.

Στη συζήτηση στο εσωτερικό τηςχώρας κυριαρχούν επιχειρήματαγια τα οικονομικά ρίσκα και τουςκινδύνους ασφάλειας στη μία ή στηνάλλη περίπτωση. Είναι κάτι λογικό,καθώς ο φόβος κερδίζει ψήφους, εξου και το άνετο προβάδισμα της πα-ραμονής. Ο οικονομικός κίνδυνοςενός Brexit είναι άλλωστε πραγμα-τικός: το 44% των εξαγωγών του Ηνω-μένου Βασιλείου κατευθύνεται στηνυπόλοιπη Ε.Ε. Οι προσδοκίες γιαμια εξισορρόπηση της βρετανικής οι-κονομίας μέσω των εξαγωγών θαδιαψεύδονταν από τη μείωση τηςσυνεργασίας με την υπόλοιπη ήπει-ρο. Το αποτέλεσμα θα ήταν ένα εκτι-μώμενο καθαρό κόστος £2.660 γιακάθε νοικοκυριό.

Αυτή η προσέγγιση όμως θα σή-μαινε ότι δεν έχουμε όραμα για τονρόλο της Βρετανίας στην Ευρώπημετά τις 23 Ιουνίου. Η ψηφοφορία έρ-χεται σε μια κρίσιμη στιγμή, με μιασειρά πρωτόγνωρων προκλήσεωνμπροστά μας. Η αποδυνάμωση τηςΕυρωζώνης, η ανθρωπιστική κατα-στροφή της μεταναστευτικής κρί-σης, η πρόκληση της ασφάλειας απότην απειλή του ισλαμικού κράτους, η αυξητική τάσητου πολιτικού λαϊκισμού σε όλη την ήπειρο.

Η Βρετανία έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομίαστην Ε.Ε. (θα έχει τη μεγαλύτερη έως το 2050) και δια-θέτει τους υψηλότερους πόρους για την άμυνα και τηδιπλωματία. Αντί να ζυγίζουμε τα σχετικά κόστη και οφέ-λη της συμμετοχής της Βρετανίας στην Ε.Ε., θα πρέπεινα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στο τι θα μπο-ρούσε να επιτύχει για όλα τα κράτη-μέλη μια ενεργή,δεσμευμένη Βρετανία, η οποία θα προωθήσει τη με-ταρρύθμιση της οικονομίας και της ασφάλειας στην Ευ-ρώπη. Πώς μπορεί αυτό να γίνει πραγματικότητα;

Η μεγαλύτερη ευημερία σε ολόκληρη την Ευρώπημπορεί να εξασφαλιστεί μόνο μέσω του εμπορίου. Συμ-

φωνίες ελεύθερου εμπορίου, όπως η ΤΤΙΡ, είναι ζωτι-κής σημασίας για την ώθηση των εξαγωγικών μας επι-δόσεων. Δεν είναι τυχαία η εκτίμηση ότι η ΤΤΙΡ μπο-ρεί να αποφέρει έως £100 δισ. στην ευρωπαϊκή οικο-νομία. Συνεπώς, η Βρετανία θα πρέπει να πιέσει για τηνεπιτάχυνση των διαπραγματεύσεων. Αλλά χρειάζεταινα αποζημιώσουμε καλύτερα όσους εργάζονται σε το-μείς που υποφέρουν ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερηςοικονομικής συνεργασίας. Είτε τους αγρότες της Ρου-μανίας είτε τους εργαζόμενους χάλυβα της Βρετανίας.Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμεορισμένα από τα οικονομικά οφέλη από την ανάπτυ-ξη του εμπορίου για τη χρηματοδότηση πανευρω-παϊκών πρωτοβουλιών κατάρτισης. Δίνοντας στους αν-θρώπους αυτούς τα μέσα για να μετακινηθούν σε το-

μείς υψηλής ανάπτυξης της οικονομίας, θαβοηθήσουμε στον κατευνασμό του αυξανό-μενου κύματος εθνικιστικής έξαρσης πουτρέφεται από τα κόστη της παγκοσμιοποί-ησης. Αλλά η διασφάλιση μαζικής ευημε-ρίας σε ολόκληρη την Ευρώπη απαιτεί πιο τολ-μηρή σκέψη, πέρα από τις εμπορικές συμ-φωνίες, μέσα από την αντιμετώπιση του οι-κονομικού εγκλήματος και της φοροαπο-φυγής, αλλά και δίνοντας σε όλους τους πο-λίτες τα μέσα να μοιραστούν τα οφέλη απότο επόμενο κύμα τεχνολογικής καινοτομίας.Όλα αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν σε ευ-ρωπαϊκό επίπεδο, αλλά η Βρετανία έχει μο-ναδικές δυνατότητες να κα-θοδηγήσει σε αυτούς τουςτομείς.

Τέλος, η Ε.Ε. πρέπει νααναλάβει ηγετικό ρόλο στησταθεροποίηση αποτυ-χημένων κρατών στη Βό-ρεια Αφρική και τη ΜέσηΑνατολή για να αντιμετω-πίσει σε μακροπρόθεσμηβάση τις δίδυμες προκλή-σεις της μεταναστευτικήςκρίσης και της αυξανόμε-νης τρομοκρατικής απει-λής.

Αλλά η αδράνεια τηςΕυρώπης ως περιφερει-ακού παράγοντα ασφά-λειας εμποδίζει αυτόν τον στόχο. Το θεμε-λιώδες πρόβλημα παραμένει η έλλειψη ενόςπυρήνα κρατών που θα δεσμευτεί για τηνενίσχυση της ευρωπαϊκής ασφάλειας και

άμυνας. Ο προϋπολογισμός άμυνας της Βρετανίας εί-ναι διπλάσιος από της Γερμανίας και οι διεθνείς ανα-πτυξιακές της δαπάνες είναι οι υψηλότερες στην Ε.Ε.Με το ασυναγώνιστο διπλωματικό της δίκτυο, η Βρε-τανία θα πρέπει να πιέσει για ένα διπλωματικό πλαί-σιο της Ε.Ε. που θα υποστηρίξει την ανασυγκρότησηκρατών στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.

Επομένως, όταν θέτουμε το ερώτημα γιατί η Βρε-τανία θα πρέπει να μείνει στην Ε.Ε., θα πρέπει να σκε-φτόμαστε θετικά για τον ρόλο που μπορεί να διαδρα-ματίσει βοηθώντας το σύνολο της Ευρώπης να αντι-μετωπίσει τις βασικές προκλήσεις όλων των κρατών-μελών στην οικονομία και την ασφάλεια. Σήμερα καιγια τις δεκαετίες που θα έρθουν.

T

Του Edward Douglas

ανώτερος πολιτικόςαναλυτήςΒρετανικό think tankResPublica

Θα πρέπει ναεπικεντρώσουμε τηνπροσοχή μας στο τι θαμπορούσε να επιτύχειγια όλα τα κράτη - μέλημια ενεργή, δεσμευμένηΒρετανία, η οποία θαπροωθήσει τημεταρρύθμιση τηςοικονομίας και τηςασφάλειας στηνΕυρώπη.

Του Alan Sked

επίτιμος καθηγητήςΔιεθνούς ΙστορίαςLondon School of Economics

H

Εκτός Ευρωζώνης, τοΑΕΠ της οποίας μόλιςαυτόν τον μήναανέκτησε το επίπεδο του2008, το ΗνωμένοΒασίλειο γνώρισε τηδιπλάσια ανάπτυξη καιτη μισή ανεργία.Συνεπώς, με το ναβρισκόμαστε στην Ε.Ε.δεν έχουμε κερδίσειτίποτα οικονομικά.

Επιμέλεια: Βασίλης Κωστούλας

27Η NΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016

ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ

Ισχυρό πλήγμα για δάνεια - εξαγωγέςΟΜιχάλης Γκλεζάκος, καθη-

γητής του ΠανεπιστημίουΠειραιώς, εξηγεί στη «N» ότι οισυνέπειες για την Ελλάδα από εν-δεχόμενο Brexit θα πρέπει ναεξεταστούν κυρίως στο νέο πλαί-σιο σχέσεων Βρετανίας - Ε.Ε. πουθα διαμορφωθεί την επομένημέρα και προσθέτει:

«Κατ’ αρχήν θα πρέπει να πα-ρατηρήσουμε ότι αν οι Βρετα-νοί αποφασίσουν να φύγουναπό την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυ-τό θα σημαίνει ότι επιθυμούνσημαντική πολιτική ευελιξία.Επομένως, μια σχέση τύπουΝορβηγίας δεν θα τους είναι επι-θυμητή. Από την άλλη πλευρά,προφανώς θα επιθυμούν να δια-τηρήσουν τις εμπορικές σχέσειςτους με την Ευρωπαϊκή Ένωσηστον μέγιστο βαθμό.

Έτσι, είναι ρεαλιστικότερονα περιμένουμε ότι θα επιδιώ-ξουν τη ρύθμιση των συναλλα-γών μεταξύ των δύο μερών μεδιμερείς συμφωνίες (Ελβετικόμοντέλο) ή με μία συμφωνία-ομ-πρέλα. Όπως και να έχει, η δια-δικασία μετάβασης στη νέα κα-τάσταση θα απαιτήσει μεγάλοχρονικό διάστημα.

Στο μεταξύ, οι ελληνικές εξα-γωγικές και εισαγωγικές επι-χειρήσεις που εξάγουν στη Βρε-τανία ή εισάγουν από αυτή, θααντιμετωπίσουν δυσκολίες, οιοποίες θα περιορίσουν την αν-ταγωνιστικότητά τους (πρόσθε-τες γραφειοκρατικές διαδικα-σίες, ενδεχόμενοι δασμοί κ.λπ.).

Μια σημαντική αλλαγή πουαναμένεται να δρομολογηθείέπειτα από ενδεχόμενο Brexit,είναι η αποδυνάμωση του Cityως χρηματοοικονομικού κέν-τρου, με παράλληλη ενδυνά-μωση της Φραγκφούρτης, τουΠαρισιού κ.λπ.

Για αρκετό χρονικό διάστημα,

η αλλαγή αυτή θα δημιουργήσειαναστάτωση στις κεφαλαιαγο-ρές, θα περιορίσει τη ρευστό-τητα και θα επηρεάσει ανοδικάτο κόστος χρήματος.

Οι ελληνικές επιχειρήσεις,επομένως, θα έχουν να αντιμε-τωπίσουν ακριβότερο δανεισμό,οι ελληνικές τράπεζες θα δουντο κόστος των κεφαλαιακών εισ-ροών τους να ανεβαίνει και οιελληνικές εταιρείες διαχείρισηςκεφαλαίων θα πρέπει να δια-χειριστούν αυξημένη μεταβλη-τότητα.

Μια ακόμη αρνητική συνέ-πεια για τη χώρα μας θα είναι ηαύξηση των εισφορών της στηνΕ.Ε., δεδομένου ότι θα πρέπεινα ανακτηθούν οι απώλειες απότις εισφορές της Βρετανίας (5,8%του προϋπολογισμού της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης).

Σε πολιτικό επίπεδο, ενδε-χόμενο Brexit θα αφήσει ανοι-χτό το ενδεχόμενο εξόδου καιάλλων μελών, αυξάνοντας τόσοτον νομισματικό όσο και τον γε-ωπολιτικό κίνδυνο για την Ελ-λάδα και τις λοιπές ευρωπαϊκέςχώρες.

Γι’ αυτό, ενδεχόμενο Brexit θασημάνει συναγερμό για τη συ-σπείρωση των μελών της Ε.Ε.Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, οι δα-νειστές-εταίροι θα αντιμετωπί-σουν την Ελλάδα ευνοϊκότερα,κυρίως σε ό.τι αφορά την ελά-φρυνση του χρέους, το προ-σφυγικό και την ανάπτυξη, δε-δομένου ότι μετά το (ενδεχόμε-νο) Brexit δεν θα υπάρχει περι-θώριο για Grexit.

Άλλωστε, η αλλαγή της στά-σης τους το τελευταίο διάστη-μα και η διάθεσή τους να κλεί-σει η διαπραγμάτευση, είναι εμ-φανής και προφανώς οφείλεταιστον διαγραφόμενο κίνδυνο».

[SID:10241698]

Περιορισμένες αναταράξεις στην Ελλάδα«Το τι θα κάνουν οι Βρετανοί

θα το μάθουμε στις 24 Ιου-νίου 2016, αν και φαίνεται ότιθα επικρατήσει η άποψη να πα-ραμείνει η Μ. Βρετανία στην Ευ-ρωπαϊκή Ένωση», εκτιμά μι-λώντας στη «N» ο Παναγιώτης Ε.Πετράκης, καθηγητής του Εθνι-κού και Καποδιστριακού Πανε-πιστημίου Αθηνών, εξηγώνταςότι για να πυροδοτηθούν διαδι-κασίες εξόδου από την Ε.Ε. θααπαιτείτο ένα ποσοστό υπέρ τηςεξόδου της τάξεως του 60%-65%.Αυτό δεν είναι νομική απαίτη-ση αλλά ουσιαστική.

Σύμφωνα με τον κ. Πετράκη,«του δημοψηφίσματος θα έχειπροηγηθεί το Eurogroup της24ης Μαΐου. Φαίνεται λοιπόνότι αύριο (24 Μαΐου) θα υπάρχεισυμφωνία σε μία σειρά από ανοι-κτά ζητήματα όπως η δημοσιο-νομική προσαρμογής των 5,4δισ. ευρώ, τα κόκκινα δάνεια, οιαποκρατικοποιήσεις και η λει-τουργία του “κόφτη”.

Έχουμε την αίσθηση ότι στοτραπέζι του Eurogroup θα υπάρ-χουν και μία σειρά από ιδέεςγια το ζήτημα του χρέους πουμπορούν να περιλαμβάνουν δύοκύριες απόψεις: α) Την αντικα-τάσταση των ακριβών δανείωντου IMF από τα δάνεια του ESM,β) την αντικατάσταση των εθνι-κών δανείων (52,9 δισ.) των ευ-

ρωπαϊκών κυβερνήσεων που δό-θηκαν το 2010 - 2011 και γ) τηνεπιμήκυνση λήξεων σε συν-δυασμό με μείωση επιτοκίων.

Εάν μείνουν θέματα ανοικτάστη διαπραγμάτευση μεταξύ 24Ιουνίου και 20 Ιουλίου που είναιη ημερομηνία εκπλήρωσης υπο-χρεώσεών μας προς την Ευρω-παϊκή Κεντρική Τράπεζα, τότε

το κλίμα στη διαπραγμάτευση θαγίνει δυσκολότερο.

Πάντως, σε κάθε περίπτωσηεκτιμάται ότι και στην τελευταίαπερίπτωση οι αναταράξεις θαείναι ελεγχόμενες. Σε περίπτω-ση εξάλλου θετικής ψήφου στηΒρετανία θα απελευθερωθούνκαι οι αρχές της Fed για να επα-νεκκινήσουν, έστω και διστα-κτικά, τον κύκλο αύξησης τωνεπιτοκίων.

Μέχρι τώρα ένας σοβαρότα-τος λόγος που αυτή η διαδικασίαβρίσκεται “σε στάση”, πέραν τωνσχετικά αντιφατικών μηνυμά-των της οικονομίας των ΗΠΑ, εί-ναι οι φόβοι για τις συνέπειεςστη ρευστότητα που μπορεί ναέχει ένα Brexit.

Αυξήσεις επιτοκίων δεν εί-ναι καλό νέο για την Ελλάδα, λό-γω του υπέρογκου χρέους. Τέ-λος, σε περίπτωση Brexit, οι επι-πτώσεις στο εμπόριο της Ελλά-δας με τη Μ. Βρετανία δεν θα εί-ναι ιδιαίτερα σοβαρές».

Κίνδυνος Grexit από ένα BrexitΕπιμέλεια: Σοφία Εμμανουήλsemm@naftemporiki.gr

Έναν μήνα πριν από τοκρίσιμο βρετανικό δη-μοψήφισμα, διακεκρι-

μένοι ακαδημαϊκοί κάνουν προ-βλέψεις και αναλύουν στη «N» τασενάρια, εξετάζοντας πιθανέςθέσεις των οπαδών της ευρω-παϊκής ενοποίησης και των ευ-ρωσκεπτικιστών στο εσωτερικότης χώρας, τη στάση της Ε.Ε. σετυχόν ανοιχτά θέματα της Ελ-λάδας στη διαπραγμάτευση, τοενδεχόμενο Grexit, αλλά και τιςπιθανές επιπτώσεις του Brexitστην ελληνική αγορά.

Κατά την εκτίμηση του Μάν-θου Ντελή, καθηγητή Χρημα-τοοικονομικής και Τραπεζικήςστο University of Surrey, στο δη-μοψήφισμα της 23ης Ιουνίου οιΒρετανοί θα πουν «ναι» στην αυ-τόνομη μεν, πλην όμως ευρω-παϊκή πορεία της χώρας τους.Σύμφωνα με τον κ. Ντελή, «με-σοπρόθεσμα, θα δημιουργη-θούν δύο αντίρροπες δυνάμειςστο εσωτερικό της Ελλάδας.

Οι μεν οπαδοί της ευρωπαϊ-κής ενοποίησης θα σταθούνστην προκληθείσα αβεβαιότη-τα και στο οικονομικό κόστοςτου Brexit και θα τονίσουν τησημασία παραμονής της χώραςστην Ε.Ε.

Οι δε ευρωσκεπτικιστές θατονίσουν τα ενδεχόμενα οφέληκαταδεικνύοντας ότι Grexit δενισοδυναμεί με καταστροφή, πα-ραβλέποντας ότι πρόκειται γιαδύο εντελώς διαφορετικές πε-ριπτώσεις χωρών.

Όσο η συζήτηση παραμένειστο πολιτικό πεδίο και εφόσοντα νούμερα της ελληνικής οι-κονομίας βελτιώνονται σταδια-κά, τόσο η επίδραση ενός Brexitσε ένα ενδεχόμενο Grexit θα εί-ναι αμελητέα.

Στην περίπτωση που δενυπάρξει η πολιτική βούληση γιαde facto διευθέτηση του ελλη-νικού χρέους, η οικονομική αβε-βαιότητα επί της ελληνικής οι-κονομίας θα εμποδίσει την οι-

κονομική ανάκαμψη. Σε αυτήντην περίπτωση θα υπάρξουν του-λάχιστον δύο συμπληρωματι-κές δυνάμεις μέσω των οποίωνένα ενδεχόμενο Brexit θα αυ-ξήσει την πιθανότητα του Grexitμακροπρόθεσμα (από το 2017και μετά).

Πρώτον, η ελληνική κοινήγνώμη, υπό το βάρος της συνε-χιζόμενης ύφεσης ή στασιμό-τητας, θα στραφεί σε αυξανό-μενο ευρωσκεπτικισμό, δίνον-τας λαβή στις πολιτικές δυνά-μεις να επαναφέρουν τη συζή-τηση περί Grexit.

Δεύτερον, η οικονομική αβε-βαιότητα που θα πλήξει την Ε.Ε.θα δημιουργήσει σκεπτικισμόκαι εντός της Ε.Ε. για την παρα-

μονή των οικονομικά ασθενέ-στερων χωρών εντός των τειχών.Σε αυτή την περίπτωση, η έν-νοια της ισχυρής Ευρώπης πι-θανόν να επικρατήσει της έν-νοιας της αλληλέγγυας Ευρώ-πης, σπρώχνοντας χώρες της πε-ριφέρειας προς την έξοδο.

Το πλέον αρνητικό σενάριογια την Ελλάδα θα ήταν η περί-πτωση να λυθεί το ζήτημα τουχρέους και η οικονομία να πα-ραμείνει σε στασιμότητα. Σε συν-δυασμό με την αβεβαιότητα πουθα προκύψει από ένα ενδεχό-μενο Brexit, η ύφεση θα μετα-φερθεί στην Ελλάδα, γεγονόςπου θα ήταν καταδικαστικό γιατην ελληνική οικονομία, καθώςθα απαιτούσε νέα υφεσιακά μέ-τρα που θα αύξαναν τον ευρω-σκεπτικισμό.

Με βάση τα παραπάνω κα-θίσταται σαφές ότι, υπό την προ-ϋπόθεση της μη άμεσης διευ-θέτησης του ζητήματος του χρέ-ους ή της μη εφαρμογής τωναπαιτούμενων διαρθρωτικών αλ-λαγών στην ελληνική οικονομία,ένα ενδεχόμενο Brexit θα αύ-ξανε τον κίνδυνο ενός Grexit».

Ο κ. Ντελής, έχοντας ισχυρέςευρωπαϊκές καταβολές, είναι αι-σιόδοξος ότι οι λαοί θα βρουντον βηματισμό τους προς τηνκοινωνία των εθνών, έστω καιμέσα σε ένα πλαίσιο αυτονομίας.

Στις επιπτώσειςενός Brexit

και η αύξηση εισφορών της Ελλάδας στην Ε.Ε.,ενώ ίσως υπάρξειευνοϊκότερη μεταχείριση για το χρέος, τονίζει ο Μιχάλης Γκλεζάκος,καθηγητής του ΠανεπιστημίουΠειραιώς.

”[απόψεις] Τι λένε στη «N» οι καθηγητές Μάνθος Ντελής, Παναγιώτης Ε. Πετράκης και Μιχάλης Γκλεζάκος

Η Ε.Ε. θα προσπαθήσει

μεσοπρόθεσμα να αποφύγει την περαιτέρωσυρρίκνωση της Ευρώπης με έναενδεχόμενο Grexit,τονίζει ο Μάνθος Ντελής, καθηγητήςΧρηματοοικονομικής και Τραπεζικής στοUniversity of Surrey.

”

Σε περίπτωσηBrexit,

οι επιπτώσεις στο εμπόριο της Ελλάδας με τη Μ. Βρετανία δεν θα είναι ιδιαίτερασοβαρές, εκτιμά ο Παναγιώτης Ε.Πετράκης, καθηγητήςτου Εθνικού καιΚαποδιστριακούΠανεπιστημίου Αθηνών.

”

28 ΔΕΥΤΕΡΑ 23 ΜΑΪΟΥ 2016 Η NΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ

[διπλωματία] Οι σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρώπη χαρακτηρίζονται από μία διαχρονική αμφιθυμία

Η Μάγχη άλλοτε ενώνει και άλλοτε χωρίζειΤου Δημήτρη Χατζηδημητρίουdhatz@naftemporiki.gr

Αρχές της δεκαετίας του ‘80,λίγα μόλις χρόνια μετά τηνένταξη του Ηνωμένου Βα-

σιλείου στις τότε Ευρωπαϊκές Οι-κονομικές Κοινότητες (ΕΟΚ), ηπλέον συνηθισμένη απάντηση -έγινε και ανέκδοτο- στην ερώτη-ση «πώς είναι οι σχέσεις ΕΟΚ-Βρετανίας», ήταν η αναφορά στοδελτίο καιρού του BBC!

Εν αγνοία του ο ευρηματικόςσυντάκτης του μετεωρολογικούδελτίου, εκφωνώντας την είδη-ση, «από το πρωί βαθιά ομίχληεπικρατεί στο στενό και η ήπει-ρος έχει αποκοπεί από το νησίμας», προσέφερε κάτι πολύ πε-ρισσότερο από μια γλαφυρή πε-ριγραφή των κακών καιρικώνσυνθηκών που επικρατούσανστη Μάγχη. Αποτύπωνε την πραγ-ματικότητα στις σχέσεις της Βρε-τανίας με την Ευρώπη, όπως αυ-τές ιστορικά διαμορφώθηκαν υπότην αναπόφευκτη επιρροή τηςγεωγραφίας.

Στο δυτικό άκρο της Ευρώ-πης, ένα μεγάλο νησί, αποκομ-μένο από τον χερσαίο κορμό τηςηπείρου, το Ηνωμένο Βασίλειο(Η.Β) δημιούργησε -και διατηρεί-μια παράδοση αμφιθυμίας στιςσχέσεις του με την υπόλοιπη ευ-ρωπαϊκή οικογένεια. Κι αν υπάρ-χει κάποια σταθερά σε αυτή τησχέση, αυτή είναι η φροντίδα τουΛονδίνου να λειτουργεί ως πα-ράγοντας εξισορρόπησης στιςευρωπαϊκές εξελίξεις, διατη-ρώντας -στο πλαίσιο αυτής τηςστρατηγικής- την πολυτέλεια τηςανάμιξης μόνον όταν οι συνθήκεςτο επέβαλαν.

Έχοντας δημιουργήσει τη με-γαλύτερη αυτοκρατορία που γνώ-ρισε ποτέ η ανθρωπότητα -πάνωαπό το 1/5 του πλανήτη υπήρξεβρετανική κτήση- συσσωρεύον-τας αμύθητο πλούτο, η πρώτηβιομηχανική δύναμη και η πλου-σιότερη χώρα στην Ευρώπη απότα μέσα του 18ου αιώνα κι ως τοτέλος του 19ου, το Η.Β. απέφυγεσυστηματικά τον πειρασμό ναεπιχειρήσει να ηγεμονεύσει στηνΕυρώπη, όπως αποπειράθηκε ηΓαλλία, μετά την Επανάστασητου 1789 με τους ναπολεόντει-ους πολέμους, και η Γερμανίαμετά την ενοποίησή της, το 1870,σε δύο Παγκόσμιους Πολέμους.

Ήδη, από το μακρινό 1743, ολόρδος Bolingbroke είχε περι-γράψει με σαφήνεια το βρετανι-κό στρατηγικό δόγμα: «Θα πρέπει

να έχουμε ελάχιστες εμπλοκέςστην ήπειρο και ουδέποτε να εμ-πλακούμε στη διεξαγωγή χερ-σαίου πολέμου, εκτός αν θεω-ρούμε ότι μόνο το βάρος της Βρε-τανίας μπορεί να εμποδίσει τησημαντική ανατροπή της ισορ-ροπίας».

Το δόγμα αυτό ανανεώθηκεστις αρχές του 20ού αιώνα, ότανο σερ Eyre Crowe, το 1907, δια-πίστωνε: «Έχει γίνει σχεδόν ιστο-ρική ταυτολογία να θεωρείται ηκοσμική πολιτική της Αγγλίαςμε τη διατήρηση αυτής της ευ-ρωπαϊκής ισορροπίας, με το ναρίχνει το βάρος της στην πλευράπου αντιτίθεται στην πολιτική δι-κτατορία του ισχυρότερου κρά-τους».

Παρεμβαίνοντας στρατιωτικάστην Ευρώπη, όποτε χρειάσθη-κε για να αποτραπεί είτε η γαλ-λική, είτε η γερμανική επικυ-ριαρχία, το Η.Β. προτίμησε να με-ταβιβάζει το βάρος της διατήρη-σης των ισορροπιών σε άλλους,δρώντας δι’ αντιπροσώπων- εξ ουκαι το υποτιμητικό «δόλια Αλ-βιών»- είτε να αδιαφορεί εντελώςγια τις ευρωπαϊκές υποθέσειςκαι διενέξεις, όπως έπραξε σχε-δόν για έναν αιώνα από το 1816ως το 1904, επιλέγοντας την πο-λιτική της «ένδοξης απομόνω-σης-Splendid Isolation».

Το τέλος του Β’ Π.Π. φάνηκε νασηματοδοτεί το τέλος της ενσυ-νείδητης αποχής της Βρετανίαςαπό τις ευρωπαϊκές υποθέσεις,

καθώς αποδυναμωμένη από τησκληρότητα της σύγκρουσης μετη ναζιστική Γερμανία και αντι-μέτωπη, στη συνέχεια, με έναεκτεταμένο κύμα χειραφέτησηςαπό τον αποικιακό ζυγό στις κτή-σεις της, βρέθηκε στην ανάγκη νααναζητήσει σταθερές συμμαχίεςσε έναν κόσμο ραγδαίων αλλα-γών.

Η «ειδική σχέση» με τις Ηνω-μένες Πολιτείες της Αμερικήςπρόσφερε ένα πλεονέκτημα σταδιλήμματα ασφάλειας, αλλά δεναπάλλασσε το Η.Β. από τις υπο-χρεώσεις του -στον βαθμό πουτο Λονδίνο θα επιθυμούσε- απότη διαφαινόμενη αντιπαράθεσημε την ΕΣΣΔ και τον «Ψυχρό Πό-λεμο», που για σχεδόν μισόν αι-ώνα έδωσε τον τόνο στις σχέσειςμεταξύ των νικητών του Β’ Π. Πο-λέμου.

Η «μυθολογία» της συγκρο-τημένης απάντησης στα υπαρ-ξιακά ερωτήματα των ευρωπαϊ-κών κρατών, την επαύριο της ήτ-τας της Γερμανίας, θέλει τον «πα-τέρα της νίκης», τον Ουίστον Τσόρ-τσιλ, να υποδεικνύει ως επιλογήτη συγκρότηση των ΗνωμένωνΠολιτειών της Ευρώπης!

Ο πολύπειρος πολιτικός πε-ριέγραψε το όριο της βρετανικήςσυμμετοχής στις ευρωπαϊκέςυποθέσεις, το οποίο κατέστησεσαφές ο διάδοχός του στην πρω-θυπουργία και την ηγεσία τουΣυντηρητικού Κόμματος, Άντο-νι Ίντεν, διακηρύσσοντας: «ΟιΒρετανοί έχουν συγγενείς στηνΑυστραλία, στον Καναδά, στη ΝέαΖηλανδία, στη Νότια Αφρική κ.α.Στην Ευρώπη έχουν θαμμένουςτους συγγενείς τους, που πέθα-ναν σε δύο παγκόσμιους πολέ-μους».

Με άλλα λόγια, το Λονδίνο δια-μήνυε, όπως το είχαν κάνει καιοι δύο επιφανείς πολιτικοί, πως«είναι με την Ευρώπη, αλλά όχιμέρος της. Η Βρετανία συνδέεταιμαζί της, αλλά δεν δεσμεύεται».

Ωστόσο, η Ιστορία -από τηνειρωνεία της οποίας κανείς δεν ξε-φεύγει- ήθελε να είναι το Συντη-ρητικό Κόμμα, υποκύπτονταςστις αδήριτες ανάγκες της οικο-νομίας, αυτό που θα επιδίωκεδιακαώς την προσχώρηση στιςΕυρωπαϊκές Κοινότητες, παράτις οργίλες κι έντονες αντιδρά-σεις του στρατηγού-προέδρου

της Γαλλίας Σαρλ ντε Γκολ, ο οποί-ος με το veto του, το 1961 και το1967, δεν έστερξε να γίνει η Βρε-τανία το 7ο μέλος της ΕΟΚ.

Αλλά, όπως συμβαίνει σχεδόνπάντα, τη λύση έδωσε η ίδια ηζωή και το 1973, με τον θάνατοτου στρατηγού- ο οποίος αντι-λαμβανόταν το Η.Β. σε ρόλο «Δού-ρειου Ίππου» των ΗΠΑ εντός τηςΕυρώπης- ο διάδοχός του ΖορζΠομπιντού αποδέχτηκε την αί-τηση του πλέον φιλοευρωπαίουΒρετανού, συντηρητικού πρω-θυπουργού, του Έντουαρντ Χιθ,για την ένταξη του νησιού στηνΕΟΚ και το 1975 επικυρώθηκεμε δημοψήφισμα η προσχώρη-ση στην Κοινότητα.

Ωστόσο, αυτό το κύμα φιλο-ευρωπαϊσμού δεν κράτησε πο-λύ, καθώς η Βρετανία υπό τηνηγεσία της Μάργκαρετ Θάτσερπέρασε στη σφαίρα του ευρω-σκεπτικισμού, «απορρίπτονταςκάθε πολιτική διάσταση του ευ-ρωπαϊκού οικοδομήματος…».

Οι αντιπαραθέσεις της με τονπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επι-τροπής Ζακ Ντελόρ και οι συγ-κρούσεις της με την επίτροποΒάσω Παπανδρέου, για την εφαρ-μογή της «κοινωνικής χάρτας»,τροφοδοτούσαν σε σχεδόν κα-θημερινή βάση τις εφημερίδες,ενισχύοντας ένα λανθάνον κλί-μα ευρωσκεπτικισμού στη Βρε-τανία και «αντιβρετανισμού» στηνηπειρωτική Ευρώπη.

Σταθερά αντίθετο, υπό όποιακυβέρνηση, σε ό,τι προωθούσεπολιτικές στενότερης ενοποίησηςτης ΕΟΚ -και στη συνέχεια τηςΕ.Ε- το Ηνωμένο Βασίλειο δια-φήμιζε την «ειδική σχέση» με τιςΗΠΑ και βρέθηκε, εξ αυτού τουλόγου, πολλές φορές, απομονω-μένο από τους υπόλοιπους εταί-ρους.

Ως «απρόθυμος εταίρος» τοΗ.Β. δεν συμμετέχει στην Ευρω-ζώνη, δεν έχει υπογράψει τη Συμ-φωνία Σένγκεν, έχει επιτύχει μιασειρά εξαιρέσεων από το κοινο-τικό κεκτημένο, αν και δεν αρ-νήθηκε ποτέ -κι αυτό συνιστά πα-ράδοξο- να επικυρώσει όλες τιςσυνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένω-σης, όπως του Μάαστριχτ(1993),του Άμστερνταμ (1999),της Νίκαιας (2003) και της Λισα-βόνας (2009), ενώ αποδέχθηκετη Συνταγματική Συνθήκη, χα-μογελώντας χαιρέκακα με τηναπόρριψή της από τη Γαλλία καιτην Ολλανδία, δύο από τα έξι ιδρυ-τικά κράτη της ΕΟΚ.

[SID:10245887]

Είναι αλήθεια ότι ο συν-δυασμός της οικονομικής μετη μεταναστευτική κρίση ενί-σχυσε τις ευρωσκεπτικιστι-κές-κεντρόφυγες τάσεις στοΗ.Β. και τροφοδότησε το φαν-τασιακό όσων, με εθνικιστι-κή ζέση, επικαλούνται τις έν-δοξες ημέρες της πάλαι πο-τέ αυτοκρατορίας, «στηνοποία ο ήλιος δεν έδυε πο-τέ». Αλλά, μια Βρετανία εκτόςΕ.Ε. θα οδηγούσε σε μια δρα-ματική απομείωση του λό-γου και του ρόλου της στιςδιεθνείς υποθέσεις, «οι ΗΠΑθα ενδιαφέρονταν πολύ λι-γότερο για τη Βρετανία, αναυτή αφήσει την Ε.Ε.», πράγ-μα που κατέστησε σαφές καιο Μπαράκ Ομπάμα, επισκε-πτόμενος τον Απρίλιο το Λον-δίνο.Μια αποχώρηση του Η.Β. απότην Ε.E. θα προκαλούσε μεί-ζονα ζητήματα ασφαλείαςγια το σύνολο της Ευρώπης,θα έβαζε σε πειρασμό τη Μό-σχα να ενισχύσει τις φυγό-κεντρες, διαλυτικές τάσειςστο εσωτερικό της Ε.Ε. καιθα πρόσφερε τη δικαιολογίαπου χρειάζεται το Βερολίνογια να ξεδιπλώσει τις ηγε-μονικές βλέψεις του. Σε μιαχώρα, στην οποία η παρά-δοση βιώνεται ως καθημε-ρινότητα και μετασχηματί-ζεται σε οδηγό ζωής, η επί-κληση της εθνικής κυριαρ-χίας ασκεί μεγάλη σαγήνησε εκτεταμένα στρώματα τουπληθυσμού. Στάση από τηνοποία δεν φαίνεται να μένειανεπηρέαστη και η βρετα-νική ελίτ, που εμφανίζεταιβαθιά διχασμένη. Αυτό πουξεκίνησε ως άσκηση δημο-κρατίας, αλλά στην ουσία δενήταν παρά μια κίνηση «φυ-γής προς τα εμπρός» του πρω-θυπουργού Κάμερον για νααποσοβήσει τη διάσπασητου κόμματός του, κινδυνεύεινα μετατραπεί σε παράγονταδιάλυσης του Η.Β. και να πυ-ροδοτήσει ανάλογες διεργα-σίες και στην Ε.E. Σε έναν μή-να, ο βρετανικός λαός θα δώ-σει σε όλους τις απαντήσειςπου τώρα αναζητούν.

>Συμβολή στη διεύρυνσηΠαρά την αμφιθυμία τηςβρετανικής στάσης, κανείς δενμπορεί να παραγνωρίσει ότι τοΗ.Β. «πρωτοστάτησε στηδιεύρυνση της Ε.Ε., είναι βασικήφωνή στις εξωτερικές σχέσειςτης Ένωσης και έχειλειτουργήσει ως αντίβαρο στονρόλο που διαδραματίζουν ηΓερμανία και η Γαλλία στην Ε.Ε.,στάση που έχει εκτιμηθεί απόμικρότερα κράτη-μέλη».

Σε έναν μήναοι απαντήσεις

Σε ομιλία του, στις 19/9/46,στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης,πρότεινε τη δημιουργία τωνΗ.Π. της Ευρώπης, «με πρώτοβήμα τον σχηματισμό Ευρω-παϊκού Συμβουλίου, το οποίοθα χειρίζεται τις υποθέσειςκοινού, πανευρωπαϊκού ενδια-φέροντος».

Ουίνστον Τσόρτσιλ

Το 1975 ο βρετανικός λαός,με 67% και συμμετοχή 65%,επικύρωσε την προσχώρησηστην Κοινότητα, σε ένα δημο-ψήφισμα που προκάλεσε ηκυβέρνηση των Εργατικών,υπό τον πλέον φιλοευρωπαίοΒρετανό, συντηρητικό πρωθυ-πουργό Έντουαρντ Χιθ.

Έντουαρντ Χιθ

Η Μάργκαρετ Θάτσερ, γνω-στή και ως η «σιδηρά κυρία»της Βρετανίας έκανε τη ζωήδύσκολη στους εταίρους της,υπογραμμίζοντας με ένααυστηρό «I want my moneyback» (Θέλω πίσω τα χρήματάμου) τις οικονομικές διεκδική-σεις της.

Μάργκαρετ Θάτσερ