PISMO I JEGO RODZAJECZĘŚĆ 2

GRECKA UNCJAŁAZmiana materiału pisarskiego

z papirusu na pergamin wpłynęła na modyfikację pisma. Gładki pergamin

pozwalał na kreślenie linii zaokrąglonych. Tak powstała uncjała. Pismo to zaczęto

stosować na początku naszej ery. Najstarszy zachowany zabytek z tym

stylem pochodzi z III w., są to inskrypcje z Timigadu.

W VII w. uncjała przestała być używana do pisania całych kodeksów, długo jeszcze

używano jej do pisania nagłówków.

Źródło:

http://www.wsp.krakow.pl/whk/pis_grec.html

GRECKA MINUSKUŁA

Nazwa od łac. minusculus - bardzo mały. Pismo składające się z małych liter o różnej wysokości. Dają się one wpisać między cztery poziome linie:

a b c d e f g.

Minuskuła była używana nieco później, z przekształcenia greckiej

kursywy (pisma pochyłego) i wydłużania kresek pionowych.

Źródło:

http://www.wsp.krakow.pl/whk/pis_grec.html

PISMO KLINOWE

Pismo klinowe powstało ok. 4000 p.n.e w Mezopotamii. Za jego twórców uważa się Sumerów, lud nie znanego bliżej pochodzenia,

osiadły tam od najdawniejszych czasów historycznych. Pismo klinowe zawdzięcza swą nazwę najprostszym elementom, mającym kształt klinów lub gwoździ z trójkątną główką i wydłużoną kreską.

Na kształt ten wpłynął miejscowy materiał używany do pisania – gliniasta ziemia z Mezopotamii. Robiono z niej grube tabliczki

i odciskano w miękkim materiale znaki przy pomocy rylca z zaostrzonej ukośnie trzciny, następnie suszono tabliczki na słońcu, a później wypalano jak cegiełki. Stwardniałe tabliczki przechowały

trwale pismo poprzez wieki.

RYLCE DO WYCISKANIA PISMA

KLINOWEGOTabliczka sumeryjska z Teb, ok. 2360 r. p.Chr. Obok rylce z trzciny do pisma klinowego. Istniały prawdopodobnie trzy

rodzaje rylców:

1. trójkątny - do rysowania kątów

2. wyżłobione – do tworzenia gwoździ

3. zaokrąglone - do pisania liczb

Źródło:

http://www.wsp.krakow.pl/whk/rylce.html

PISMO CHIŃSKIE

Pismo chińskie posiadało już w XV w. p.n.e. rozwinięty system ideograficzny; od III w. p.n.e. służyło do zapisywania języka chińskiego. Jest to jedyne pismo, które przez długi czas zachowało w zasadzie swój

ideograficzny charakter. Najstarsze znane nam zabytki pisma chińskiego, tj. napisy wróżebne na kościach łopatkowych wołu i na skorupach żółwi, pochodzące z XV w. p.n.e. Znaki pisma

chińskiego pisane były dawniej z reguły rzędami pionowymi, z góry na dół, i od prawej ku lewej.

W dawnych tekstach nie stosowano interpunkcji. W XX w. pod wpływem europejskich systemów pisma, rozpowszechniło się

pisanie w wierszach poziomych od lewej ku prawej.

CHIŃSKIE PĘDZELKI

Pędzelki chińskie z dekoracją z laki, pochodzą z okresu dynastii Ming.

Przechowywane są w Muzeum Narodowym w Taipei.

Źrdło:

http://www.wsp.krakow.pl/whk/piora.html

PISMO CHIŃSKIE

Źródło:

http://www.import-chiny.7it.eu/index.php?go=chiny-jezyk

PISMO ARABSKIE

Pismo arabskie wywodzi się z pisma aramejskiego, rozwinęło się i rozpowszechniło w Arabii wraz z islamem. Przyjęte zostało przez kraje

muzułmańskie, które posługiwały się innymi językami, obecnie stosowane jest w państwach Afryki północnej, należy do najbardziej

rozpowszechnionych pism na świecie.

W piśmie tym, jak we wszystkich pismach semickich, występuje system spółgłoskowy - czyli oznacza się jedynie spółgłoski bez samogłosek,

mimo że się je uwzględnia przy czytaniu. Alfabet arabski posiada 28 znaków, które zapisuje się od prawej do lewej. Czytelnik arabski może mieć sporo kłopotu z lekturą gdyż litery-spółgłoski arabskie

posiadają po cztery postaci (zależnie czy występują na początku, środku, końcu wiersza czy też samodzielnie). Jakby tego było mało wiele liter

wygląda identycznie lub prawie identycznie, rozróżniają je punkty diakrytyczne znajdujące się nad lub pod literami.

PISMO ARABSKIE

Pismo arabskie było nie tylko nośnikiem treści, ale również ozdobą rękopisu, z czasem stając się ogólnie przyjętym ornamentem w sztuce

muzułmańskiej. Twórcy, którzy potrafili tworzyć piękne rękopisy i ozdabiać je, cieszyli się ogromnym poważaniem na równi z mężami

stanu. Kaligrafowie posiadali własny cech lub akademię, pisano o nich nawet obszerne monografie, byli uważani za ozdobę

panujących. Jeżeli kogoś nie stać było na kupienie całego rękopisu, fundował sobie kilka stron z tekstami z Koranu, który również miał

wpływ na prestiż kaligrafów w świecie muzułmańskim (przepisywanie świętej księgi islamu było zaszczytem). Tradycja

przepisywania Koranu wpłynęła na rozwój arabskiego pisma artystycznego.

PISMO ARABSKIE

Źródło:

http://www.wsp.krakow.pl/whk/kufi.html#03

PISMO ARABSKIE

Źródło:

http://www.wsp.krakow.pl/whk/kufi.html#03

PISMO RUNICZNE

Pismo runiczne pojawiło się na przełomie II i III w. jako alfabetyczne pismo południowych plemion germańskich. Nazwa pochodzi od gockiego słowa

„runa”, czyli tajemnica. Używana jest też inna nazwa - "futhark", która wzięła się od sześciu pierwszych liter alfabetu. Było to proste pismo alfabetyczne, nadające się do wielu celów: pamiątkowych. Historia tego pisma sięga do

czasów Cesarstwa Rzymskiego, kiedy to na pograniczu z imperium żyły ludy barbarzyńskie posługujące się językami germańskimi, m.in.: Anglowie, Frankowie, Fryzowie, Goci, Jutowie, Longobardowie, Sasi,

Skandynawowie, Teutonowie oraz Wandalowie. Plemiona te, pomimo powszechnej opinii,iż były niepiśmienne

aż do momentu chrystianizacji, posiadały swój sposób pisania (alfabet runiczny). Pismo to szybko się rozpowszechniło i rozwinęło. Już około 500

r.n.e. odnajdujemy jego ślady w Danii, Szwecji, Polsce, na Rusi i Węgrzech. Wiemy że runy były używane przez wiele stuleci i w wielu krajach.

PISMO RUNICZNEWystępują trzy rodzaje pisma runicznego:

1. Runy starogermańskie - 24 znaki.

Najstarszy rodzaj pisma runicznego, który występowała głównie w północnej Europie, między III a IX w. n.e.

2. Runy anglosaskie - 31 znaków.

Wędrujące licznie ludy germańskie prawdopodobnie pochodzące z Fryzji, które przybyły w V w. n.e. na tereny Anglii przyniosły wraz ze sobą runy.

3. Młodszy futhark (lub też nordycki czy skandynawski)16 znaków.

Tutaj obserwujemy odwrotną sytuację, futhark został zredukowany z 24 do 16 znaków. Występował głownie na terenie Skandynawii. Większość znanych

nam napisów runicznych pochodzi z terenów Szwecji.

PISMO RUNICZNE

Źródło:

http://www.wsp.krakow.pl/whk/pismo/runy/index.html

PISMO WĘZEŁKOWE

Pismo węzełkowe to sposób zapisu z wykorzystaniem sznurka, na którym różnym rodzajom węzłów oraz ich kombinacjom przypisuje

się odrębne znaczenia. Najbardziej znanym i najlepiej zbadanym przykładem jest kipu, używane w Ameryce Południowej przez Inków.

Wiadomo jednak, że pismo węzełkowe używane było również w Chinach .

PISMO WĘZEŁKOWE

Kipu, Quipu, Khipu - w języku keczua "węzeł") - forma trójwymiarowego zapisu stosowana przez Indian prekolumbijskiej

Ameryki Południowej. Nazywane "pismem węzełkowym", ze względu na swoją formę: zbiór wykonanych z bawełny lub włosia lamy i alpaki kolorowych sznurków z supełkami. Służyło do zapamiętywania liczb

(najprawdopodobniej w systemie dziesiętnym), a zapewne także i innych informacji.

Posługiwali się nim członkowie klasy panującej oraz specjalni rachmistrze (w języku keczua khipukamayuq) z imperium Inków.

Istniało kilka odmian kipu, które umożliwiały administratorom imperium m.in. ewidencję ludności, obliczanie podatków, zapisywanie stanów

magazynowych, składanie sprawozdań, przechowywanie danych historycznych, kalendarzowych, itp. Jedno kipu mogło liczyć od kilku

do nawet 2 000 sznurów.

PISMO WĘZEŁKOWE

W początkowym okresie podboju kontynentu było wykorzystywane także przez hiszpańskich kolonizatorów, służąc np. do ustalania zobowiązań podatkowych i rozstrzygania sporów majątkowych.

Z czasem zostało porzucone jako "pogańskie" i wymagające korzystania z podejrzewanych o nielojalność keczuańskich rachmistrzów na rzecz

pisma europejskiego. Zapomniane i w znacznej części zniszczone (współcześnie zachowało się mniej niż 1 000 egzemplarzy), przetrwało

jako system ewidencyjny w uproszczonej formie na peruwiańskich wyżynach. Prekolumbijskie kipu, rozszyfrowane tylko częściowo,

pozostaje obiektem badań i różniących się między sobą interpretacji. Obecnie badania nad kipu są bardzo trudne, gdyż w czasie podboju

większość egzemplarzy została spalona.

PISMO WĘZEŁKOWE

Źródło:

http://www.tajemniczezlotemiasta.republik

a.pl/page14824827284ade1a2dabae0.html

PISMO ŁACIŃSKIE

Klasyczny alfabet łaciński jest pochodzenia greckiego. Późniejsi Rzymianie przystosowali niektóre litery alfabetu greckiego

(w zachodniej odmianie) do dźwięków swojej mowy i tak powstało pismo łacińskie. Łacina była przez całe średniowiecze jedynym

językiem w Europie Zachodniej posiadającym pismo, dlatego pisma narodowe powstawały poprzez przystosowywanie tego zapisu

do dźwięków konkretnej mowy. Alfabet łaciński rozprzestrzenił się razem z armią rzymską w niemal całej Europie. Dziś używany jest

na ogromnych obszarach kuli ziemskiej.

PISMO ŁACIŃSKIE

Źródło:

http://www.wsp.krakow.pl/whk/pis_lat.html

PISMO DLA NIEWIDOMYCH

Powstało w latach 30-tych XIX w., opracowane w 1825 r. przez młodego, niewidomego francuskiego nauczyciela Ludwika Braille`a.

Jego podstawą jest sześciopunkt w kształcie prostokąta, w ramach którego z różnej ilości i konfiguracji punktów wypukłych uzyskuje się

63 znaki; punkty sześciopunktu posiadają umowną numerację: lewa kolumna (z góry na dół) - numery 1, 2, 3, prawa - 4, 5, 6; wszystkie znaki podzielone są na 7 serii; powierzchnia znaku nie przekracza

pola dotyku opuszki palca.

PISMO DLA NIEWIDOMYCH

Źródło:

http://www.wsp.krakow.pl/whk/p_brajla.html

BIBLIOGRAFIA

1. Encyklopedia wiedzy o książce. Wrocław 1971.

2. http://www.wsp.krakow.pl

3. http://www.wikipedia.pl