hematoloji laboratuarı laboratuvar test rehberi

HEMATOLOJİ LABORATUARI

TÜRKİYE YÜKSEK İHTİSAS HASTANESİ

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI 2HAZIRLAYAN: Uzm.Dr. Selime AYAZ

EDİTÖR:

LABORATUVARTEST REHBERİ

Bu rehber Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi Kalite Yönetim Birimi Tarafından Hizmet Kaite Standartları gereği oluşturulmuştur.

TYİH-REH-TKY-05

Nilgün AKAL Kalite Yönetim Birimi

A. HEMATOLOJİ LABORATUVARI’NI TANITIM: ............................................................ 47

B. HEMATOLOJİ LABORATUARI’NDA ÇALIŞILAN TESTLERİN İSTENMESİ: ........48

C. HEMATOLOJİ LABORATUARI’NDA ÇALIŞILAN TESTLERE AİT ÖRNEKLERİN ALINMASI: .....................................................................................48

1.KAN ÖRNEKLERİNİN ALINMASI: ...........................................................................48 1.1. ACİL SERVİS VE YATAKLI BİRİMLERDE: ......................................................48 1.2. POLİKLİNİKLERDE: ...........................................................................................48 2.KAN ÖRNEKLERİ ALIM KURALLARI: .....................................................................49 3.KAN ÖRNEKLERİNİN KORUNMASI: ......................................................................49 4.KAN ÖRNEKLERİ VERMEDEN ÖNCE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KONULAR: .....................................................................................................50 D. HEMATOLOJİ LABORATUARI’NDA TEST SONUÇLARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER: .........................................................................................................50 E. HEMATOLOJİ LABORATUVARI ÖRNEK ALIM TÜPLERİ: ......................................51

1.MOR VE PEMBE KAPAKLI EDTA’LI TÜP ...............................................................51 2.MAVİ KAPAKLI SİTRATLI TÜP..................................................................................52 3.SİYAH KAPAKLI SİTRATLI TÜP ................................................................................52

F. HEMATOLOJİ LABORATUVARI’NA ÖRNEKLERİN TRANSFERİ VE BURADA AYRIŞTIRILMASI: ....................................................................................53

G. HEMATOLOJİ LABORATUARI ÖRNEK KABUL VE RET KRİTERLERİ: ...............54

1.HEMATOLOJİ LABORATUARI ÖRNEK KABUL KRİTERLERİ: ...........................54 2.HEMATOLOJİ LABORATUARI ÖRNEK RET KRİTERLERİ: .................................54

H. HEMATOLOJİ LABORATUVARI’NDA ÇALIŞILAN TESTLERE AİT VERİLER ......55

1.ANALİZ: ..........................................................................................................................55 2.TESTLERİN SONUÇ TESLİM SÜRELERİ: ..............................................................55 3.REFERANS ARALIĞI: ...................................................................................................56 4.TEST AYRINTILARI: .....................................................................................................56 5.ÇALIŞILAN TESTLERİN ÖZET LİSTESİ: .................................................................86 6.TEST AYRINTILARI TABLOSU: ..................................................................................88 7.KISALTMALAR: ..............................................................................................................94

I. HEMATOLOJİ LABORATUVARI PANİK DEĞERLERİ: ..............................................94

İ. HEMATOLOJİ LABORATUARI’NDA TEST SONUÇLARININ VERİLMESİ: ..........94

K. HEMATOLOJİ LABORATUARI’NDA KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARI .............95

1.İÇ (İNTERNAL) KALİTE KONTROL: ........................................................................95 2.DIŞ (EKSTERNAL) KALİTE KONTROL: ..................................................................95

Hem

atol

oji

Toplam Katite Birimi 47TÜRKİYE YÜKSEK İHTİSAS HASTANESİLaboratuvar Test Rehberi

HEMATOLOJİ LABORATUVARI

A. LABORATUVARLAR TANITIM:

Hastaların teşhis, tedavi ve takiplerinin yapılmasında laboratuarların rolü inkar edilemez. Doğru ve güvenilir test sonuçlarına ulaşmak laboratuar per-sonelinin görevi olmakla beraber, test isteminde bulunan doktor, numuneyi alan hemşire ve laboratuara ulaştıran görevlilere de önemli sorumluluklar düşmektedir. Hematoloji Laboratuarımızda bütün personeli ile birlikte kali-teyi artırmayı hedef edinmiştir.

Hematoloji laboratuarı; Yüksek İhtisas Hastanesinin tüm birimlerinde mua-yene ve tedavi olan hastalara; acil ve rutin hizmet vermektedir. Misyonumuz, laboratuvar hizmetlerini, uluslararası hizmet kalitesi standartlarını temel alarak, bilimsel araştırmalar ışığında, etik kurallara uygun, profesyonellik ve ekip ruhu içinde, etkin, verimli, kaliteli, güvenilir, kolay ulaşılabilir bir anla-yışla topluma sunmaktır.

Vizyonumuz, uluslararası standartlara uygun laboratuvar hizmetleri suna-rak, güven ve saygınlık konusunda önder, tercih edilen referans bir labora-tuvar olmaktır.

Laboratuvarımızda 1 Biyokimya Uzmanı, 1 Hematolog, 14 sağlık teknisye-ni, 1 Kimya teknisyeni, 1 sekreter görev yapmaktadır. Hematoloji labora-tuvarında testler; Tam Kan Sayım laboratuvarı, Koagülasyon laboratuvarı, İmmun-Hematoloji laboratuvarı olmak üzere üç ana başlıklı laboratuvarda çalışılmaktadır.

Sağlık sisteminde zamanı en önemli değer sayan bir bölüm olarak, gelişmiş bilgisayar sistemi ve otomasyon desteği ile sonuçlanan hasta raporları ola-bildiğince kısa bir süre içerisinde polikliniklere ve hasta katlarına ulaştırı-labilmektedir.

Laboratuvarımız 24 saat acil hizmet vermektedir. Laboratuvarımızda güve-nilir ve hızlı sonuç alabilmek için modern cihazlar kullanılmaktadır ve test kitlerin seçiminde kalite onayı esas alınmaktadır. Materyal alımında ve test-lerin yapılmasında tek kullanımlık malzeme ile çalışılmaktadır. Gereken her durumda analizler tekrarlanmakta, ayrıca ihtiyaç halinde farklı bir yöntemle doğrulama testleri de yapılmaktadır. Tüm cihazların kalibrasyonu ve bakım-ları periyodik olarak düzenli şekilde yapılmaktadır. Laboratuvarımızın tüm bölümlerinde bulunan cihazların, günlük, haftalık, aylık ve 6 aylık bakımları laboratuvar çalışanları tarafından yapılmakta parça değişimi v.s gibi sorun-larda ise firmaların teknik servisleri tarafından yapılmaktadır.

Laboratuvarımızın kalite güvenliği, tüm bölümlerde İç Kalite ve Dış Kalite Kontrol programlarını uygulayarak denetlenmektedir. Rutin çalışmalardan önce, değişik düzeylerdeki(düşük, normal, yüksek) kontrol serumları ve kan-

www.tyih.gov.tr48 TÜRKİYE YÜKSEK İHTİSAS HASTANESİ Laboratuvar Test Rehberi

ları kullanılarak doğruluğu test edilmektedir. Avrupanın en önemli kalite kontrol kuruluşlarından biri olan UKNEQAS (United Kingdom National External Quality Assessment Schemes ) üyesi olan laboratuvarımız, bu ku-rumların düzenli sertifika ve kalite kontrol programlarına katılmaktadır.

B. HEMATOLOJİ LABORATUARI’NDA ÇALIŞILAN TESTLERİN İSTENMESİ:

Hastanemiz bölümlerinden ve hizmet alım protokolü yapılmış hastane-lerden gelen örnekler, ilgili polikliniklerin doktorları tarafından Hastane Bilgisayar Yönetim Sisteminde (HBYS) tetkik adı veya tetkik kodu ile istem yapılır.

C. HEMATOLOJİ LABORATUARI’NDA ÇALIŞILAN TESTLERE AİT ÖRNEKLERİN ALINMASI:

1. Kan Örneklerinin Alınması: 1.1. Acil Servis Ve Yataklı Birimlerde: Acilde Servis ve diğer Servislerde hastaların kan örnekleri servis hemşiresi tarafından alınır. Örnek alma ve laboratuara transferi ne kadar hızlı olursa sonuçlar o ölçüde kısa sürede çıkacaktır. Acil servis ve yataklı birimlerde kimlik doğrulaması yapıldıktan sonra kan alma işlemi gerçekleştirilir. Hekim test taleplerini otomasyon sisteminde yapar. Klinik hemşiresi sistemde ta-lepleri görür. Testlerin barkotlarını basar, tüplere yapıştır. Barkotlarda has-tanın kimlik tanımlayıcılarıyla birlikte, testin adı, testin hangi servisten is-tendiği, örneğin alınış tarihi ve saati yer alır. Böylece numune alım tarihi ve saati Hastane Bilgisayar Yönetim Sisteminde(HBYS) ve buna entegre çalışan Laboratuvar Bilgisayar Sistemine (LİS) kaydedilmiş olur.

1.2. Polikliniklerde: Muayene olduğu polikliniğin “Kan Alma Ünitesine” gelen hastayı, üni-te sekreteri karşılar. Ünite sekreteri hastaya ait kimlik doğrulaması yapar. Polikliniklerden yapılan test isteklerini HBYS’de görür, testlere ait barkotları basar. Daha sonra testlere uygun örnek tüpünün üzerine, uygun barkod eti-ketler yapıştırılır. Barkotlarda hastanın kimlik tanımlayıcılarıyla birlikte, tes-tin adı, testin hangi poliklinikten istendiği, örneğin alınış tarih ve saati yer alır. Böylelikle örneğin alım tarihi ve saati hastane otomasyon sistemine ve Laboratuvar Bilgisayar Sistemine (LİS) kaydedilmiş olur. Hastalara sonuç-ların ne zaman çıkacağı ve sonuçlarını nereden alabileceği bilgileri verilir.Sekreter, barkotları ilgili kan tüplerine yapıştırdıktan sonra, tüplerle birlikte hastayı kan alma hemşiresine yönlendirir. İlgili polikliniğin örnek alma bi-rimlerinde kan alma işlemi gerçekleştirilir.

Hem

atol

oji


2. Kan Örnekleri Alım Kuralları:

2.1. Hasta en az 15 dakika kadar rahat bir pozisyonda olmalıdır. Kol omuz hizasında düz durmalıdır.

2.2. Fistül, damar grefti uygulanmış ya da mastektomili meme tarafındaki kol, ödemli ve skarlı bölgeler, hematom, kan transfüzyonu ile IV sıvı tedavisi uygulanan kolda üst seviyeler zorunlu kalınmadıkça venöz kan alımı için uygun değildir.

2.3. Hematom oluşabileceğinden hastanın kolu kesinlikle bükülmemelidir.2.4. Hem geniş hem de yüzeye yakın damar seçilmelidir.2.5. Hastaya IV infüzyon yapılıyorsa infüzyona 5 dakika ara verildikten

sonra veya mümkünse diğer koldan kan alınmalıdır.2.6. Turnike, kan alınacak damardan yaklaşık 10 cm yukarı bağlanır.

Turnike en fazla bir dakika uygulanmalıdır ve iğne damara girdikten sonra hemen gevşetilmelidir.

2.7. Kan, enjektör ile alınmış ise, hemoliz olmaması için iğne çıkarıldıktan sonra yavaşça ve tüp kenarından kaydırarak tüpe boşaltılmalıdır.

2.8. Damara girilmeden önce yumruk açılıp kapatılmamalıdır; bu hareket, plazma potasyum, fosfat ve laktat konsantrasyonlarını artırır.

2.9. Önce katkı maddesiz, sonra katkı maddeli tüplere kan alınmalıdır.2.10. Açlık gerektiren testler için 8-12 saat açlık gerekir.2.11. İlaç tedavisinin sürdüğü durumlarda örneğin alınması sabah ilaç alı-

mından önce yapılmalıdır.2.12. Kan alımı esnasında hasta yatar veya oturur pozisyonda olmalıdır.2.13. Prognoz izlenmesi için istenen testlerle ilgili kan örnekleri hastadan

her zaman aynı pozisyonda alınmalıdır.2.14. İğne ucu mümkün olduğu kadar geniş seçilmelidir.2.15. Turnike kolda 30 saniyeden fazla sıkılı kalmamalıdır.2.16. Turnike iğnenin başarılı bir şekilde damara yerleştirilmesinden sonra

çözülmelidir.2.17. Enjektör ile kan alımı esnasında kanın tüpe kuvvetli aspirasyonundan

kaçınılmalıdır.2.18. Antikoagülan içeren vakumlu tüplere kan alımı sırasında kanın işa-

retli çizgiye kadar dolmasına özellikle dikkat edilmelidir.2.19. Antikoagülan içeren tüplere kan alındıktan sonra tüp yavaşça alt üst

edilerek özenle karıştırılmalıdır. 2.20. Kesinlikle çalkalama yapılmamalıdır.2.21. Tıkanmaması için heparinize edilen kateterlerden koagülasyon test-

leri için kan alınmamalıdır.2.22. Hemolizli örnek kesinlikle kabul edilmez.2.23. Koagülasyon testleri için alınan sitrat plazma örneği en geç 2 saat

içerisinde test edilmelidir. Bu nedenle etiket üzerine örnek alınış saati not edilmelidir.

3. Kan Örneklerinin Korunması:

Kan alımı sonrasında numune direk olarak güneş ışığı almayacak şekilde pıhtılaşma süreci bitene dek oda ısısında bekletilir. Bu süre genellikle 20-25


dakika kadardır. Bu süre sonrası serumun santrifüj ile pıhtıdan ayrılması ge-rekir. Örneğin tam kan, sitratlı tam kan,EDTA’lı tam kan olarak uzun süre bek-letilmesi, örnekteki elektrolit konsantrasyonlarında,enzimlerin aktivitesinde, hematoloji ve pıhtılaşma parametrelerinde çeşitli değişikliklere yol açar.

4. Kan Örnekleri vermeden Önce Dikkat Edilmesi Gereken Konular:

4.1. Günlük biyolojik ritim, egzersiz, açlık, diyet, ilaç alınması veya sigara kullanılması birçoklaboratuar tetkikini etkilemektedir. Bu nedenle, la-boratuar tetkikleri için SABAH KANVERİLMESİ önerilir.

4.2. Fiziksel aktivitenin testler üzerine kısa ve uzun vadeli etkileri vardır. Bu nedenle tetkik için hastanemize gelmeden önce ağır ve zorlayıcı egzersizden kaçınılmalıdır, kan vermedenönce YARIM SAAT KADAR DİNLENMİŞ olmanız önerilir.

4.3. Genel olarak tüm testler için 10 – 12 SAATLİK AÇLIK sonrası kan veril-mesi laboratuarımız tarafından önerilmektedir. Test için kan vermeye gelmeden önceki gece saat 21:00’den sonra SU HARİÇ HİÇBİR ŞEY YEMEYİNİZ. İhtiyaç duyduğunuz miktarda su alabilirsiniz. Laboratuar testlerimize bir etkisi olmayacaktır. BU SURE BOYUNCA SİGARA,ÇAY ve KAHVEDEN SAKININIZ.

4.4. Birçok ilaç laboratuar testlerini değişik biçimlerde etkileyebilmek-tedir. Kullandığınız ilaçlar hakkında doktorunuzdan bilgi isteyiniz. Düzenli kullandığınız ilaçlar var ise, doktorunuz almamanızı söyle-mediği sürece kesinlikle günlük düzeninizi bozmaksızın ilaçlarınıza devam ediniz.

4.5. Ayrıca kanın hemolizli (kırmızı kan hücrelerinin parçalanmış olması) bulanık, (yüksek şilomikron düzeyi) ve ikterik (yüksek bilirubin düzeyi) olması laboratuarımızda yapılan tüm testlerin ölçümünü etkileyece-ğinden sonuçların bu özellikler göz önünde bulundurularak değer-lendirilmesi gerekmektedir.

Bu nedenlerle hastalara önerilerimiz;

• Hematolojik laboratuar tetkikleri için 10 – 12 saatlik açlık sonrası sabah kan verilmesi

• Tetkik için hastanemize gelmeden önce ağır ve zorlayıcı egzersizden kaçınılması,

• Kan vermeden önce yarım saat kadar dinlenilmesi• Gece saat 21:00’den sonra su hariç hiçbir şey yenilip içilmemesi• Düzenli kullanılan ilaçlar var ise doktora danışılması gerekmektedir.

D. HEMATOLOJİ LABORATUVARI’NDA TEST SONUÇLARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER:

Güvenilir ve tıbbi açıdan değerlendirilebilir sonuç elde edebilmek için sade-ce doğru transport ve doğru analiz yeterli değildir. Analiz sonuçlarını etkile-yen faktörler Tablo 1’de verilmiştir.

Hem

atol

oji


Tablo 1: Analiz sonuçlarını etkileyen faktörler

Değişmeyen faktörler Değişen faktörler Endojen faktörler Eksojen faktörler

Cinsiyet• Irk• Kalıtım

Beslenme• Alkol• Vücut ağırlığı• Kas dokusu• Aktivite• Pozisyon• Günlük ritm• İlaçlar• Gebelik

Cinsiyet• Irk• Kalıtım• Beslenme• Alkol• Vücut ağırlığı• Kas dokusu• Aktivite• Pozisyon• Günlük ritm• İlaçlar• Gebelik

Farmakoterapi• Antikoagülanlar• Bakteriyelkontaminasyon

E. HEMATOLOJİ LABORATUARI ÖRNEK ALIM TÜPLERİ:

1. Mor ve pembe kapaklı K2EDTA’lı tüp:

Mor ve Pembe Kapaklı Tüp(EDTA’lı)lerle; Hemogram, Retikülosit, Förmül lö-kosit, Kan Grubu, Cross-match, Direkt Coombs, İndirekt Coombs testi çalışılır.

1.1. 4 mL tam kan mor ve pembe kapaklı EDTA’lı tüplere alınır. Tüplerin içerisinde pıhtı oluşmaması için kan alınır alınmaz tüp 5-6 kez yavaşca alt üst edilerek karıştırılır.

1.2. Çalkalama işleminden kesinlikle kaçınılmalıdır.1.3. Kan alımı esnasında kanın işaretli çizgiye kadar doldurulmasına özel-

likle dikkat edilmelidir.1.4. Kan tam olarak tüp üzerindeki işaretli çizgiye kadar alınmamış veya

tüpün içerisinde pıhtı oluşmuş ise yeniden örnek alınmalıdır!


2. Mavi kapaklı sitratlı tüp:

Mavi Kapaklı Tüp(Sitratlı)lerle; PT, aPTT, Fibrinojen, D-Dimer, Koagülasyon Faktörleri(FII, FV, FVII, FVIII, FIX, FX, FXI, FXII, FXIII), Kollajen-ADP, Kollajen-Epinefrin, Protein C, Protein S, ATIII, TT, Lupus Antikoagülanı, VWF:Ag ve VWF:RiCoF, Antifaktör Xa çalışılır.

1.1. Kan örneği 9:1 oranında sodyum sitrat içeren mavi kapaklı tüplere alınır.1.2. Venöz kan alımı esnasında damara ilk seferde zorlamadan girilmeli,

turnike çok sıkı olmamalıdır. Eğer kan yavaş ve zorlama ile geliyor ise diğer koldan tekrar doğru kan örneği alınmalıdır.

1.3. Kan örneğinin sodyum sitrat ile karışabilmesi için tüpler işaretli çiz-giye kadar tam olarak doldurulmalı ve 5-6 kez çok yavaşça altüst edi-lerek kanın antikoagülan ile tam teması sağlanmalıdır.

1.4. Alınan kan örneği 2000 x g’de 15 dakika oda ısısında santrifüj edile-rek trombositten fakir plazma elde edilmelidir. Daha düşük santrifüj hızı ve zamanında trombositler plazmada kalarak F IV’ü plazmaya ve-rirler ve pıhtılaşma analizinin yanlış çıkmasına yol açabilirler.

3. Siyah Kapaklı Tüp(Sitratlı):

Siyah Kapaklı Tüp(Sitratlı)lerle; Sedimantasyon testi çalışılır.

Hem

atol

oji


3.1. Kan örneği siyah kapaklı tüplere işaretli çizgiye kadar alınır.3.2. Tüp kan örneğinin sitrat ile teması için 5-6 kez çok yavaşça altüst edilir.

F. HEMATOLOJİ LABORATUVARINA ÖRNEKLERİN TRANSFERİ VE BURADA AYRIŞTIRILMASI:

Polikliniklerden, İlk Müdahale ve yataklı birimlerden alınan tüm kan örnekle-ri testlere göre barkod etiketleri yapıştırılmış uygun tüplerde, Pnömatik sis-tem ile ilgili laboratuvarın terminaline bekletilmeden gönderilir. Pnömatik sistemle ilgili laboratuvarın terminallerine ulaşan kan örnekleri, laboratuvar teknisyenlerince düzenli olarak toplanır ve testlere göre gruplanır. Testlere göre gruplanmış kanlar, numune Kabul Kriterleri’ne göre uygunluğu kont-rol edilir. Uygun örnekler bekletilmeden Laboratuvar Bilgisayar Sistemine test girişi yapılır. Uygun olmayan örneklerin ise Laboratuvar Bilgisayar Sistemine programı üzerinden de reddi gerçekleşir. Örneklerin Laboratuvar Bilgisayar Sistemine girişlerinin yapılması Laboratuvara giriş saati kayıt altına alınmasını sağlar.

Elden getirilen tüm kan örnekleri laboratuvar teknisyenleri tarafından örnek kabul red kriterleri doğrultusunda barkot okuyucudan geçirilerek Laboratuvar Bilgisayar Sistemine girişi yapılır.

Kan örnekleri laboratuvara gelince, Laboratuvar Bilgisayar Sistemine girişi kontrol edilir. Laboratuvar Bilgisayar Sistemin’den yapılan test isteklerine bakılarak örnek kabının uygunluğu, örnek miktarı (tüpteki işaretli çizgiye kadar alınıp alınmadığı), pıhtılaşma, barkodlama vb. kontrolü yapılır.

Kabul edilen örneklerden serum veya plazmada çalışılacak testler için olan-lar santrifüj edilir. Santrifüj süresi ve hızı testlere göre değişiklik gösterebilir. Santrifüj sonrası hemolizli, aşırı lipemik ve ikterik olan örnekler çalışılmaz. Hastadan tekrar kan alınması için kan alma birimi, acil veya servisler bilgi-lendirilir. Ayrıca Laboratuvar Bilgisayar Sisteminde hasta sonuç sayfasına numune red sebebi belirtilir.

1. Rutin ve acil hemogram testleri için örnekler K2EDTA’lı vakumlu tüp-lere alınır. Numuneler en geç 30 dakika İçerisinde ilgili laboratuvara gönderilir.

2. Vücut sıvısında çalışılacak parametreler için alınacak numune, EDTA’lı tüplere alınır ve laboratuvara gönderilir.

3. Koagülasyon testleri için numune 13x75 mm.lik % 3,2’lik 4,5 ml.lik sodyum sitratlı tüplere alınır ve numuneler en geç 30 dakika içinde ilgili laboratuvara gönderilir.

4. Sedimantasyon hızı testi için numuneler, %3,2’lik 1,28 ml.lik sitratlı tüplere (siyah kapaklı) alınarak laboratuvara gönderilir.

5. Sıvı numunelerini içeren tüpler sporlara dizilerek sepetler içinde ve Kan torbaları uygun taşıma arabalarında laboratuvara transfer edilmelidir.

6. Getirilen numuneler, ilgili laboratuvar sorumlusuna barkod etiketleri barkod okuyucuda okutularak teslim edilir.


G. HEMATOLOJİ LABORATUVARI ÖRNEK KABUL VE RET KRİTERLERİ:

1. Hematoloji Laboratuvarı Örnek Kabul Kriterleri:

1.1. Testlere uygun vakumlu tüplere (enjektörle alınmayacak) veya uygun kaplara alınmış olan numuneler kabul edilir.

1.2. Hemolizli olmayan numuneler kabul edilir. 1.3. Pıhtılı olmayan numuneler kabul edilir. 1.4. Yeterli miktarda alınmış olan numuneler (tüpün yarıdan fazlası dolu

olacaktır) kabul edilir. 1.5. Her bir numune için hastane otomasyon sistemine yeni girilen ve

yeni barkod etiketi kesilen numuneler kabul edilir. Barkod kesimi ile numune kabulü arasındaki süre 30 dakikayı geçmemelidir.

1.6. Numuneler hastadan alındıktan ve barkod etiketleri kesildikten sonra acil testler için en geç 30 dakika içinde gönderilen numuneler kabul edilir.

1.7. Barkod etiketleri silik ve yırtık olmayan, barkod etiketi tüpün etiketi üzerine denk gelecek şekilde düzgün yapıştırılmış olan numuneler kabul edilir.

2. Hematoloji Laboratuvarı Örnek Ret Kriterleri:

2.1. Hasta adı ve soyadının bulunmadığı, örnek tanımının yapılmadığı, ha-talı yapıldığı veya istem formu ile örnek kabındaki bilgilerin uyumsuz olduğu durumlarda numune kabulü yapılmaz. Ayrıca barkodu olma-yan numuneler laboratuvara kabul edilmez. Sistem arızası olduğun-da, servis sorumlusunun laboratuvarı bilgilendirmesi dahilinde acil testler çalışılır.

2.2. Belirtilen çizgiden az veya çok alınmış ve uygun tüplere alınmayan numuneler laboratuvara kabul edilmez; servis ve polikliniklerden yeni numune istenir.

2.3. Hemolizli kanlar laboratuara kabul edilmez.2.4. Lipemik, ikterik numuneler geldiğinde Laboratuvar Bilgisayar

Sisteminin açıklama kısmında belirtilir.2.5. Tüp içindeki numune miktarı yeterli değilse numune kabul edilmez.2.6. Pıhtılı numuneler kabul edilmez.2.7. Laboratuvara uygun transfer koşullarında gelmeyen örnekler kabul

edilmez.2.8. Önerilen sürelerin dışında bekletilmiş örnekler laboratuvara kabul

edilmez.2.9. Bir başka materyalle kontamine örnekler (heparin bulaşmış sitratlı

kan gibi) reddedilir.2.10. Hastadan alındıktan ve barkod etiketleri kesildikten sonra acil testler

için en geç 30 dakika içerisinde gönderilmemiş numuneler reddedilir.2.11. Barkot etiketleri silik ve yırtık numuneler, barkod etiketi tüpün etiketi

üzerine düzgün şekilde yapıştırılmamış olan numuneler reddedilir.

Hem

atol

oji


H. HEMATOLOJİ LABORATUVARINDA ÇALIŞILAN TESTLER:

1. Analiz:

Cihazları kullanarak yapılan analizlerden önce cihazların kontrolü ve “in-ternal kalite kontrol” çalışmaları gerçekleştirilir. Sonuçlar kabul edilebilir değerlerde ise hasta örnekleri çalışılmaya başlanır. Sonuçlar “geçersiz” ola-rak değerlendirilirse çalışma başlatılmaz ve cihaz ile ilgili bakım ve kalib-rasyonlar gerçekleştirilir. Cihaz kontrolleri tamamlandıktan sonra, hasta örnekleri çalışılır. Cihazlar tamamladığı analizlerin sonuçlarını otomatik olarak Laboratuvar Bilgisayar Sistemine gönderir. Laboratuvar Bilgisayar Sisteminde hastaların tüm sonuçları toplanır, bu sonuçlar değerlendirilir, uygun bulunan sonuçlar onaylanır. Uygun olmayan testler, sebebi araştı-rılarak (numunenin göz ile değerlendirilmesi, vb) yeniden çalışılır. Acil ör-nekler rutinden ayrı olarak hemen çalışılır ve analiz sonuçları bekletilme-den onaylanır. Panik değerler listesine ait bir test sonucu bulunursa, analiz süreci gözden geçirilerek test tekrarlanır. Tekrar sonuçları da panik değer listesinde ise, testi isteyen hekime bilgi verilir. Test sonucu hastanın kliniği ile örtüşmüyorsa hastadan yeni örnek alınarak analiz tekrarlanır. Üyesi ol-duğumuz eksternal kalite kontrol programının belirlediği takvim günlerinde program dahilinde olan testler için eksternal kalite kontrol serumları hasta testleriyle birlikte çalışılır.

2. Testlerin Sonuç Teslim Süreleri:

Hematoloji Laboratuarında, cihazlardan çıkan test sonuçları bilgisayar or-tamında laboratuar teknisyeni tarafından kontrol edilerek test sonuçları-nın alt onayları yapılır. Teknisyen tarafından alt onayı yapılan test sonuç-ları sorumlu uzman tarafından kontrol edilerek onaylanır ve HİS’e aktarılır. Böylece testi isteyen hekim, sonuçları kendi bilgisayar ekranından görebilir, istenirse test sonuçları rapor halinde de verilebilmektedir. Hematoloji laboratuarında yapılan testlerin sonuçlarının verilmesiyle ilgili bilgiler aşağıda belirtilmiştir.

2.1. Hematoloji laboratuarında çalışılan tüm hematolojik testler, koagü-lasyon testleri ve transfüzyon uygunluk testlerinin sonuçları aynı gün içinde en geç saat 14.30’a kadar hastane bilgisayar sistemi ile istem yapan doktora iletilir.

2.2. Acil laboratuarında çalışan testlerin sonuçları hastane bilgisayar sis-temi ile 60 dakika içinde istem yapan doktora iletilir.

2.3. Spesifik koagülasyon test sonuçları laboratuara geldikten sonra iki hafta içinde hastane bilgisayar sistemi ile istem yapan doktora iletilir. Gerekli durumlarda hastaların test sonuçları laboratuar ve poliklinik sekreterliğinden yazdırılarak rapor halinde de verilebilmektedir.

2.4. Panik değerde olan test sonuçları klinik hastalarında ilgili hekime veya klinik sorumlu hemşiresine, poliklinik hastalarında ise istemi yapan hekime veya poliklinik sorumlu hemşiresine en kısa zamanda


telefonla bildirilir. Ayrıca panik değer testleri istem yapan hekimin dikkatini çekmesi için hastane bilgisayar sistemine koyu pembe renk-le gösterilir.

2.5. Hematoloji Laboratuarı Sonuçları Hastanemiz Web sayfasında labo-ratuar sonuçları bölümünden hastaya ait iki kimlik tanımlayıcısı ile de ulaşılabilinir.

2.6. Laboratuar sonuç verme süreleri olağandışı durumlarda bazen değişebilir(yetersiz ve yanlış numuneler, otomasyon problemleri vb).

3. Referans Aralığı:

Testler için belirtilen referans aralığı sağlıklı bireylerden elde edilen değer-lerin %95’ini içeren grubu temsil eder ve test sonucunu değerlendirmek için genel bir baz oluşturur.Çeşitli faktörlere bağlı olarak bu değerler has-tadan hastaya varyasyonlar gösterebilir. Analiz yönteminin değiştiği durum-larda metoda bağlı olarak referans aralığı da değişebilir.

4. HEMAOLOJİ LABORATUARINDA ÇALIŞILAN TESTLER

TEST ADI CBC, TAM KAN SAYIMISİNONİM CBC, Hemogram

KLiNiK KULLANIM ALANIHematolojik hastalıklar, hemorajiler, akut ve kronik en-feksiyonlar, ameliyat öncesi vb. durumlarda kullanılır.Hastanın genel sağlık durumu hakkında bilgi verir.

NUMUNE KABI Mor kapaklı EDTA’lı tüp, Tüpteki işaretli yere kadar kan alınmalıdır

NUMUNE TÜRÜ EDTA’lı Tam KanNUMUNE MİKTARI 4 mlTRANSPORT SICAKLIĞI Oda ısısıÇALIŞMA ZAMANI Her günSONUÇ VERME ZAMANI Aynı gün

NUMUNE RED SEBEBİÖrnek miktarının tüpün üzerinde belirtilen düzeyde ol-maması, örneğin pıhtılı ve/veya hemolizli olması, uygun tüpe kan alınmaması

METOD Tam kan Sayım CihazıSAKLAMA ŞARTLARI 4°C 24 SaatREFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor

İLİŞKİLİ TESTLER Periferik yayma, Hemoglobin, Hematokrit, RBC, WBC, Trombosit sayımı

Hem

atol

oji


TEST ADI PERİFERİK YAYMA BOYAMASİNONİM Formül Lökosit

KLiNiK KULLANIM ALANI Eritrosit, Lökosit ve Trombosit morfolojisinin eğerlendi-rilmesinde kullanılır

NUMUNE KABI Mor kapaklı EDTA’lı tüp, tüpteki işaretli yere kadar kan alınmalıdır.


NUMUNE RED SEBEBİ Pıhtılı ve/veya hemolizli olması, uygun tüpe kan alınma-ması

METOD Wright – Giemsa boyamaSAKLAMA ŞARTLARI 4°C 24 SaatREFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor

İLİŞKİLİ TESTLER Periferik yayma, Hemoglobin, Hematokrit, RBC, WBC,Trombsit sayımı


TEST ADI RETİKÜLOSİT SAYIMI

SİNONİM

KLiNiK KULLANIM ALANI

Retikülositler, kemik iliğinden periferik dolaşıma salın-mış immatür çekirdeksiz eritrositlerdir. Eritropoezi artır-dığı durumlar ve anemilerin tedavisi sırasında retikülosit sayısı artarken, aplastik anemi, renal hastalıklar, kronik hastalık anemisi, megaloblastik ve demir eksikliği ane-misinde retikülosit sayısı düşer.

NUMUNE KABI Mor kapaklı EDTA’lı tüp, tüpteki işaretli yere kadar kan alınmalıdır


NUMUNE RED SEBEBİ Pıhtılı ve/veya hemolizli olması, uygun tüpe kan alınma-ması

METOD Flow sitometrik SAKLAMA ŞARTLARI 4 C 2-3 günREFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor

İLİŞKİLİ TESTLER Periferik yayma, Hemoglobin, Hematokrit, RBC, WBC, Trombsit sayımı

Hem

atol

oji


TEST ADI SEDİMENTASYONSİNONİM ESR

KLiNiK KULLANIM ALANIİnflamatuar hastalıklar, akut ve kronik enfeksiyonlar, temporal arterit, maligniteler, romatoid hastalıklar, oto-immün hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır.

NUMUNE KABI Siyah kapaklı tüpNUMUNE TÜRÜ Sitratlı tam kanNUMUNE MİKTARI Tüpün üzerindeki işaretli yere kadarTRANSPORT SICAKLIĞI Oda ısısıÇALIŞMA ZAMANI Her günSONUÇ VERME ZAMANI Aynı gün

NUMUNE RED SEBEBİ Pıhtılı, lipemik, hemolizli, uzun süre beklemiş numuneler Tüpteki kan miktarının gerekenden az yada fazla olması

METOD Westergren (kapalı sistem)

SAKLAMA ŞARTLARI Elde edilen plazma oda ısısında (20±5°C) de en fazla 8 saat saklanabilir.

REFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyorİLİŞKİLİ TESTLER CRP, ANA, RF


TEST ADI PROTROMBİN ZAMANI

SİNONİM PT-INR


PT ekstrinsik koagülasyon yolunun taranmasında kulla-nılır.Temel olarak faktör VIIa ve doku faktöründen faktör Xa oluşturabilme kapasitesini ölçmektedir. Genellikle oral antikoagülan tedavisinin izlenmesinde kullanılır. Uzamış PT değerlerine yol açan faktörler: Faktör II,V,VII ve X eksikliği, K vitamini antagonistleri ile tedavi, ye-nidoğanda hemorajik hastalık, intestinal reabsorbsiyon bozuklukları, karaciğer hastalığı, fibrinoliz, disfibrino-jenemi, DIC, dolaşımdaki inhibitörler. Uzamış PT: oral antikoagülan kullanımı, faktör eksikliği, dolaşımdaki inhibitörler nedeniyle olabilir. Eğer PT uzaması vitamin K eksikliğine bağlı ise vitamin K yüklenmesinden 12- 24 saat sonra PT normal veya daha düşük seviyelere iner. PT uzamasının kazanılmış nedenleri kalıtsal nedenler-den daha yaygındır. Karaciğer disfonksiyonu, vitamin K eksikliği, varfarin kullanımı, DİC, heparin, hüridin, spesifik faktör inhibitörleri ve lupus antikoagülanları kazanılmış neden iken FVII,II,V,X, veya fibrinojen eksikliği herediter nedenler arasında yer alır.

NUMUNE KABI Sitratlı mavi kapaklı tüpNUMUNE TÜRÜ Sitratlı plazmaNUMUNE MİKTARI 4.5 mlTRANSPORT SICAKLIĞI Oda ısısıÇALIŞMA ZAMANI Her günSONUÇ VERME ZAMANI Aynı gün

NUMUNE RED SEBEBİOda ısısında 2 saatten fazla beklemiş, hemolizli pıhtılı heparinli numuneler, uygun olmayan kan antikoagülan oranları.

METOD Koagülometrik

SAKLAMA ŞARTLARI Komadin türevi kullanan hastalarda tedavi 2 hafta önce, heparin kullanımında ise 2 gün önceden kesilmelidir.

REFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyorİLİŞKİLİ TESTLER APTT, Fibrinojen, Koagülasyon faktörleri

Hem

atol

oji


TEST ADI AKTİVE PARSİYEL TROMBOPLASTİN ZAMANISİNONİM aPTT


APTT intrensek koagülasyon yolunun (faktör XII,XI,V,ıx) taranmasında kullanılan genel bir koagülasyon testidir. Heparin tedavisini takibi, hemofili A, B taramasında kullanılır. Eğer PT normal ise Faktör VIII, IX, XI ve XII‘de bozukluk görülebilir. Bu faktörlerde normal ise :pre-kallikrein ve HMW kininojen bozukluğu ve dolaşımda inhibitör olabilir. Uzamış aPTT; heparin ve antikoagülan kullanımı, faktör eksikliği, lupus antikoagülan ve dolaşan inhibitörler nedeniyle olabilir.




SAKLAMA ŞARTLARIHasta eğer heparin kullanıyor ise bir sonraki dozdan 1 saat önce numune alınmalıdır. Heparin kullanılan koldan kan alınmamalıdır.

REFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor

İLİŞKİLİ TESTLER PT, Fibrinojen, Koagülasyon faktörleri, lupus antikoru, trombosit sayımı


TEST ADI TROMBİN ZAMANI

SİNONİM TT, Trombin pıhtılaşma zamanı


Plazmaya trombin ekleyerek pıhtı oluşumuna kadar ge-çen süre ölçülmektedir. Hipofibrinojenemi, disfibrinoje-nemi benzeri fibrinojen bozukluklarında, heparin benzeri antikoağülanların varlığının belirlenmesi ve streptokinaz tedavisinin takibinde kullanılır.

NUMUNE KABI Sitratlı mavi kapaklı tüpNUMUNE TÜRÜ Sitratlı plazmaNUMUNE MİKTARI 4.5 mlTRANSPORT SICAKLIĞI Oda ısısıÇALIŞMA ZAMANI 15 günde birSONUÇ VERME ZAMANI 15 günde bir



SAKLAMA ŞARTLARI

Testin hassasiyeti bakımından alınan numune en kısa zamanda laboratuvara ulaştırılmalıdır. Çünkü numune en kısa sürede santrifüj edilip plastik tüpe aktarılması gerekmektedir.

REFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.İLİŞKİLİ TESTLER APTT, PT, Fibrinojen, Von Willebrant Faktör

Hem

atol

oji


TEST ADI FİBRİNOJENSİNONİM Faktör 1


Fibrinojen, trombin tarafından fibrine dönüştürülen bir plazma proteinidir. Karaciğerde sentezlenir ve akut faz reaktanıdır. Fibrinojen eksikliğinde PT, aPTT testlerinde uzama olur.




SAKLAMA ŞARTLARI

D-Dimer yükselmiş hastalarda fibrinojen daha düşük saptanır. Azalmış hepatik senteze bağlı olarak karaciğer hastalıklarında, düzeyleri düşer, DİC’te tüketimle fibrino-jen azalır. Akut faz reaksiyonları ve gebelikte fibrinojen artar.

REFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.İLİŞKİLİ TESTLER APTT, PT, D-Dimer, Koagülasyon faktörleri, TT


TEST ADI D-DİMER

SİNONİM Fibrin Yıkım Ürünleri


Bir fibrin yıkım ürünü olan D-Dimer, fibrinin plazmin tarafından yıkılması ile oluşur. Derin ven trombozu, pul-moner emboli ve dissemine intravasküler koagülasyon-da, akut miyokard enfaktüsünde D-Dimer yükselir. Ope-rasyon sonrası dönem, yara iyileşmesinde, kronik böbrek yetmezliğinde, malignitelerde de D-Dimer yükselebilir. Dolaşan romatoit faktör varlığında yalancı pozitif sonuç-lar olabilir. D-Dimer ve fibrin yıkım ürünleri koagülasyon ve fibrinolitik sistemlerin aktive olduğu durumlarda yükselebilir.



METOD İmmünotürbidiametrikSAKLAMA ŞARTLARI 15-25 C 4 saat, 2-8 C 8 saatREFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.

İLİŞKİLİ TESTLER APTT, PT, Fibrin Yıkım ürünleri, Fibrinojen, Trombosit Sayımı

Hem

atol

oji


TEST ADI ANTİTROMBİN IIISİNONİM AT III, Heparin Kofaktör


AT III pıhtılaşma sisteminde trombin, faktör IX a,Xa,XI a,XII a’yı inhibe eder. Etkisi heparinle ve heparin sülfat-la artar. Eksikliği tromboza neden olmaktadır. Homozigot eksikliği nadir olup yaşamla bağdaşmaz. İki tip eksikliği vardır. TipI (kanditatif), TipII a,b,c (kalitatif). Akut tromboz-da tüketime bağlı olarak düşük bulunabilir. Karaciğer has-talığında, nefrotik sendromda, DIC, L-asparajinaz, heparin kullanımında ATIII düzeyi düşük bulunur. Kişisel veya ailesel trombolitik hastalık hikayesi olanlarda heparin tedavisi yetersizliğinde ATIII seviyesine bakılır. Tromboz-dan sonraki akut dönemde tüketime bağlı olarak düşük bulunur. Bu nedenle akut dönem geçtikten (6 ay sonra ) ölçülmelidir.



METOD KromojenikSAKLAMA ŞARTLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.

REFERANS ARALIKLARIAPTT, PT, PT 20210, Koagülasyon faktörleri, D-Dimer, Fibrinojen, Homosistein, Lupus antikoagülan, Protein C, Protein S, Faktör V Lieden

İLİŞKİLİ TESTLER APTT, PT, D-Dimer, Koagülasyon faktörleri, TT


TEST ADI MİKS TEST

SİNONİM

KLiNiK KULLANIM ALANIHastanın PT, aPTT uzamasını faktör yada inhibitör kay-naklı olup olmadığının belirlenmesinde kullanılır. İnkü-basyonlu yada inkübasyonsuz çalışılır.


NUMUNE RED SEBEBİ

Oda ısısında 2 saatten fazla beklemiş, hemolizli pıhtılı heparinli numuneler, uygun olmayan kan antikoagülan oranları. Hasta heparin kullanıyorsa bir sonraki dozdan 1 saat önce örnek alınmalıdır. Heparin uygulanan koldan kan alınmamalıdır


SAKLAMA ŞARTLARI Uzamanın normal değerlere yaklaşıp yaklaşmadığına bakılır

REFERANS ARALIKLARI APTT, PT, Lupus antikoagülan


Hem

atol

oji


TEST ADI PROTEİN C AKTİVİTESİSİNONİM PC Fonksiyonel


Protein C, K vitaminine bağlı olarak karaciğerde sentez-lenir. Endotel yüzeydeki trombomodülün ile trombinin birleşmesi sonucu protein C, aktive protein C’ye dönüşür. Aktive protein C, Protein S yardımıyla F Va ve FVIII a’nın prokoagülan aktivitelerini inhibe ederek koagülasyonun düzenlenmesine rol oynar. Tip I (kanditatif) ve Tip II (ka-litatif) eksikliği mevcuttur. Eksikliği tromboza neden olur. Akut trombozda tüketime bağlı olarak düşük bulunur. Vitamin K eksikliği, oral antikoagülan tedavi, karaciğer hastalıkları, Dissemine intravasküler koagülasyonda Pro-tein C düzeyi düşer. Trombozdan sonraki akut dönemde tüketime bağlı olarak düşük bulunur. Bu nedenle akut dö-nem geçtikten (6 ay sonra ) ölçülmelidir. Faktör VIII yük-sekliğinde, FV Lieden mutasyonunda hatalı olarak düşük bulunur. Lupus antikoagülan varlığında ise hatalı olarak yüksek bulunur.


NUMUNE RED SEBEBİ

Oda ısısında 2 saatten fazla beklemiş, hemolizli pıhtılı heparinli numuneler, uygun olmayan kan antikoagülan oranları. Heparin kullanıyor ise testten 2 gün önce kesil-melidir. Komadin türevi antikoagülan tedavi uygulayan-larda tedavi 2 hafta önce kesilmelidir.


SAKLAMA ŞARTLARI

REFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.

İLİŞKİLİ TESTLER Protrombin 20210, Koagülasyon faktörleri, Faktör V Lie-den, Homosistein, Antitrobin aktivite


TEST ADI PROTEİN S AKTİVİTESİ

SİNONİM PS, Protein S fonksiyonel


Protein S, K vitaminine bağlı olarak karaciğerde sentezle-nir. Aktive PC nin kofaktörüdür. % 60 C4b’ye bağlı ,%40 ‘ı serbest dolaşır. Aktif olan formu serbesttir. Sadece serbest olan PS antikoagülan aktiviteye sahiptir. Konjenital PS eksikliği olan hastalarda tromboz riski artar. Lupus anti-koagülan varlığında, F VIII yüksekliğinde, Protein S hatalı olarak düşük bulunur. Akut trombozda tüketime bağlı ola-rak düşük bulunur. Vitamin K eksikliği, oral antikoagülan tedavi, heparin ve östrojen kullanımında, karaciğer hasta-lıklarında, DIC ve cerrahi operasyonlarda Protein S düzeyi azalır. Trombozdan sonraki akut dönemde tüketime bağlı olarak düşük bulunur. Bu nedenle akut dönem geçtikten (6 ay sonra ) ölçülmelidir. Faktör VIII yüksekliğinde, FV Li-eden mutasyonunda hatalı olarak düşük bulunur. Lupus antikoagülan varlığında ise hatalı olarak yüksek bulunur.


NUMUNE RED SEBEBİ

Oda ısısında 2 saatten fazla beklemiş, hemolizli pıhtılı heparinli numuneler, uygun olmayan kan antikoagülan oranları. Heparin kullanıyor ise testten 2 gün önce kesil-melidir. Komadin türevi antikoagülan tedavi uygulayan-larda tedavi 2 hafta önce kesilmelidir

METOD KoagülometrikSAKLAMA ŞARTLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.

REFERANS ARALIKLARI Protrombin 20210, Koagülasyon faktörleri, Faktör V Lie-den, Homosistein, Antitrobin aktivite


Hem

atol

oji


TEST ADI AKTİVE PROTEİN C REZİSTANSISİNONİM APC-R


APC trombin ile protein C nin proteolitik aktivasyonun-dan üretilir. APC-resistansı APC ilavesini takiben hasta plazmasının düşük antikoagülan cevabı ile karakterizedir. Başlıca faktör V Leiden mutasyonuna bağlı olarak geli-şen APC resistansının araştırılmasında tarama testi olarak kullanılır. Venöz ve arteryel tromboembolik hastalık hika-yesi olan kişilerin değerlendirilmesinde kullanılır. Güve-nilir bir APC-R testi için hastanın aPTT düzeyleri normal olmalıdır. Lupus antikoagülan varlığında, F VIII yüksekliği, gebelik ve oral kontraseptif kullanımında yalancı APC re-sistansı görülmektedir.


NUMUNE RED SEBEBİ

Oda ısısında 2 saatten fazla beklemiş, hemolizli pıhtılı heparinli numuneler, uygun olmayan kan antikoagülan oranları. Kumadin türevi antikoagülan kullanılan ilaç kullananlarda tedavi 2gün önce kesilmelidir.


SAKLAMA ŞARTLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.

REFERANS ARALIKLARI Faktör V Lieden, protrombin 20210, homosistein, lupus antikoaglan, antitrombin aktivitesi



TEST ADI LUPUS ANTİKOAGÜLAN (TARAMA + DOĞRULAMA)

SİNONİM PTT-LA, LA-DVV, dRVVT, Dilüe Russell viper ve-nom

KLiNiK KULLANIM ALANI time

NUMUNE KABI

Lupus antikorları trombotik olaylar, tekrarlayan fetal ka-yıplar, trombositopeni ve çeşitli nörolojik bozukluklarla ilgilidir. Diğer otoimmün hastalıklar, maligniteler, enfek-siyonlar, bazı ilaçların kullanımı sırasında da (fenotia-zinler, kardiyak antiritmik ilaçlar) lupus antikoagülanları bulunabilir. Bu hastalarda aPTT gibi fosfolipide bağımlı in vitro pıhtılaşma testlerinde uzama olabilir.

NUMUNE TÜRÜ Sitratlı mavi kapaklı tüpNUMUNE MİKTARI Sitratlı plazmaTRANSPORT SICAKLIĞI 4.5 mlÇALIŞMA ZAMANI Oda ısısıSONUÇ VERME ZAMANI 15 günde birNUMUNE RED SEBEBİ 15 günde bir

METODOda ısısında 2 saatten fazla beklemiş, hemolizli pıhtılı heparinli numuneler, uygun olmayan kan antikoagülan oranları.

SAKLAMA ŞARTLARI KoagülometrikREFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.

İLİŞKİLİ TESTLER Faktör V Lieden, protrombin 20210, homosistein, lupus antikoaglan, antitrombin aktivitesi

Hem

atol

oji


TEST ADI FAKTÖR IISİNONİM Protrombin aktivitesi


Protrombin zamanı ile aynı test olarak değerlendirilme-melidir. Herediter protrombin yetersizliği oldukça nadir görülen bir koagülasyon bozukluğudur. Otozomal resesif geçiş gösteren bu bozuklukta değişik derecelerde kana-maya eğilim vardır. Bu kişilerde PT ve aPTT testlerinde uzama gözlenir. Ayrıca K vitamini yetersizliği ve oral antikoagülan protrombin düzelerini azaltır. Protrombin düzeylerini yüksekliği ise protombin genindeki bir mu-tasyon sonucu gelişebilmekte ve tromboz riskini arttır-maktadır. Bu durumda hastada kardiyovasküler risk fak-törleri de bulunuyorsa myokard enfarktüsü gelişme riski yükselmektedir. %115 aktivitenin üzerindeki değerler risk olarak kabul edilmektedir.

NUMUNE KABI Sitratlı mavi kapaklı tüpNUMUNE TÜRÜ Sitratlı plazmaNUMUNE MİKTARI 4.5 mlTRANSPORT SICAKLIĞI Oda ısısıÇALIŞMA ZAMANI 15 Günde birSONUÇ VERME ZAMANI Aynı gün

NUMUNE RED SEBEBİ Uygun olmayan kan/antikoagülan oranları, pıhtılı, hemo-lizli, heparinli numuneler.


SAKLAMA ŞARTLARINumune alındıktan sonra plazma hemoliz edilmeden hemen ayrılmalıdır.

REFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.İLİŞKİLİ TESTLER PT


TEST ADI FAKTÖR VSİNONİM Labil faktör, Proakselarin


Faktör V karaciğerde ve retiküloendotelyal sistemin hi-sitiyositlerinde sentezlenir. Faktör V eksikliğinde PT ve aPTT testlerinde uzama olur. Gebelikte Faktör V düzeyi artabilir. Akut karaciğer yetmezliğinde azalmış senteze, DIC te ise artmış tüketime bağlı olarak Faktör V düzeyi düşük bulunabilir. Faktör V düzeyi karaciğer hastalığı ile K vitamini eksikliğinin ayırıcı tanısında da olarak kullanı-labilir. Faktör V proteolitik inaktivasyonu çok duyarlıdır ve ölçümlerde alancı düşüklükler görülür.

NUMUNE KABI Sitratlı mavi kapaklı tüpNUMUNE TÜRÜ Sitratlı plazmaNUMUNE MİKTARI 4.5 mlTRANSPORT SICAKLIĞI SoğuktaÇALIŞMA ZAMANI 15 günde birSONUÇ VERME ZAMANI 15 günde bir



SAKLAMA ŞARTLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.

REFERANS ARALIKLARI Antitrombin, Protein C ve S, Homosistein, MTHFR mutas-yon analizi


Hem

atol

oji


TEST ADI FAKTÖR VIII

SİNONİM Antihemofilik faktör A


Karaciğerde, endotelyal sentezlenir. İntrinsek yolun bi-leşenidir ve dolaşımda VWF bağlı dolaşır. Konjenital ek-sikliğinde X’e bağlı resesif geçişli hemofili A hastalığına neden olur. aPTT uzar, PT normaldir. Faktör VIII akut faz reaktanı da olup, Östrojen kullanımı, diabetes millitus, stres ve egzersiz durumlarında yükselir. Risk değelendi-rilmesi yapıldıktan sonra heparin tedavisi testten 2 gün önce kesilmelidir.



METOD KoagülometrikSAKLAMA ŞARTLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.REFERANS ARALIKLARI PT, aPTT, Fibrinojen, VWF



TEST ADI FAKTÖR IXSİNONİM Antihemofilik faktör B, Christmas faktör


Karaciğerde sentezlenen K vitaminine bağımlı bir se-rum proteinidir. Konjenital eksikliğinde X’e bağlı resesif geçişli hemofili B hastalığına neden olur. aPTT uzar, PT normaldir. Akkiz FIX eksikliği ise oral antikoagülan kulla-nımı, şiddetli karaciğer hastalığı ve K vitamini eksikliğin-de görüle bilir. Risk değerlendirilmesi yapıldıktan sonra kumadin türevi antikoagülan kullanan hastalarda 2 hafta, heparin tedavisinde ise testten 2 gün önce kesilmelidir.




SAKLAMA ŞARTLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.REFERANS ARALIKLARI PT, aPTT, Fibrinojen, VWF


Hem

atol

oji


TEST ADI FAKTÖR X

SİNONİM Stuart faktör, Otoprotrombin C


Karaciğerde sentezlenen K vitaminine bağımlı bir serum proteinidir. Konjenital eksikliğinde X’e bağlı otozomal re-sesif geçiş göstermektedir. aPTT, PT uzamıştır. Akkiz FX eksikliği ise primer amiloidozis ile ilişkilidir. Ayrıca oral antikoagülan ve K vitamini eksikliğinde Faktör X düzeyi azalır. Risk değerlendirilmesi yapıldıktan sonra kumadin türevi antikoagülan kullanan hastalarda 2 hafta, heparin tedavisinde ise testten 2 gün önce kesilmelidir.



METOD KoagülometrikSAKLAMA ŞARTLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.REFERANS ARALIKLARI PT, aPTT, Fibrinojen, VWF



TEST ADI FAKTÖR XISİNONİM Plazma tromboplastin antesedan


Karaciğerde sentezlenir. Homozigot faktör XI eksikliği olan hastalarda aPTT uzar. PT, trombosit sayısı ve trom-bosit fonksiyon testleri normaldir. Kazanılmış hastalık karaciğer hastalıkları ve inhibitörlerle ilişkilidir. Risk de-ğerlendirilmesi yapıldıktan sonra kumadin türevi antiko-agülan kullanan hastalarda 2 hafta, heparin tedavisinde ise testten 2 gün önce kesilmelidir.


NUMUNE RED SEBEBİOda ısısında 2 saatten fazla beklemiş, hemolizli pıhtılı heparinli numuneler, uygun olmayan kan antikoagülan oranları


SAKLAMA ŞARTLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.REFERANS ARALIKLARI PT, aPTT, Fibrinojen, VWF


Hem

atol

oji


TEST ADI FAKTÖR XII

SİNONİM Hageman Faktörü


Herediter faktör XII eksikliği olan hastaların çoğunda kanama problemleri gözlenmezken, trombolik problem-ler daha sık görülür. Etkilenen kişilerde PT normal APTT uzamıştır.



METOD KoagülometrikREFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.

İLİŞKİLİ TESTLER


TEST ADI FAKTÖR XIII

SİNONİM Fibrin stabilize edici faktör


Faktör XIII eksikliği otozomal resesif geçiş gösterir. Has-talarda ilk kanama bulgusu göbek kordonu ayrıldıktan sonra gözlenir. Bu hastalarda genel hemostaz testleri normal iken travma sonrası oluşan yaralar geç iyileşir. Risk değerlendirilmesi yapıldıktan sonra kumadin türevi antikoagülan kullanan hastalarda 2 hafta, heparin tedavi-sinde ise testten 2 gün önce kesilmelidir.



METOD KromojenikREFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.

İLİŞKİLİ TESTLER PT, aPTT, Fibrinojen, VWF

Hem

atol

oji


TEST ADI FAKTÖR Xa

SİNONİM Anti FXa


Heparin AT III ile koagülasyon faktör Xa ve trombin inak-tivasyonunu önemli ölçüde hızlandırmaktadır. Bu neden-le düşük molekül ağırlıklı heparin preparatları terapötik etkili antikoagülan preparatları olarak kullanılmaktadır. Çeşitli etkilere bağlı olarak eşit dozdaki heparinin etkisi hastadan hastaya değişebilmektedir. Bu testle yapılan te-davinin takibini yapmak mümkündür. Risk değerlendiril-mesi yapıldıktan sonra kumadin türevi antikoagülan kul-lanan hastalarda 2 hafta, heparin tedavisinde ise testten 2 gün önce kesilmelidir. Tercihan antikoagülan ilaç en-jeksiyonundan 4 saat sonra numune alınmalıdır. Heparin, düşük molekül ağırlıklı heparin veya danaproid kullanımı sırasında ilaç düzeyinin takibi için kullanılır.



METOD KromojenikREFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.



TEST ADI İNVİTRO KANAMA ZAMANI (Kollajen-Epinefrin, Kollojen- ADP)

SİNONİM PFA-100, Trombosit Fonksiyon Analizörü, Trom-bosit fonksiyon testi


İntrinsik nedenlere bağlı platelet disfonksiyonunda (glykoprotein I b , glykoprotein II b / III a ), von Willebrand hastalığında ve trombosit inhibe edici ajanların takibin-de tarama testi olarak kullanılır. Testin yapılabilmesi için hastanın trombosit sayısının >100.000 olmalıdır.



METOD İnvitro vasküler hasar oluşturarak platelet adesyonu ve agregasyonu değerlendirilir.

REFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.


Hem

atol

oji


TEST ADI VON WİLLEBRANT FAKTÖR (ANTİJENİK+RİCOF)

SİNONİM VWF Ag, Ricof


VWF faktör plazmada VIII ile kompleks yapmış olarak bu-lunan multimerik yapıda bir proteindir. Endotel hücresi ve megakaryositler tarafından sentezlenir. Primer hemos-tazdaki fonksiyonu yanında faktör VIII ’i stabilize ederek sekonder hemostaza da destek olmaktadır. Eksikliğinde mukokutanöz kanamalar görülür. Kalıtsal eksikliğide üç tipi tarif edilmiştir. Tip I (kanditatif), TipII (yapısal), TipIII (Kalitatif). Multiple myeloma, lenfoma ve hipotroidizim de kazanılmış VWF eksikliği görülebilir. Aynı zamanda akut faz reaktanıdır.



METOD VWF Ag immünotürbidiametrik, Ricof ise agregometrikREFERANS ARALIKLARI Sonuç raporunda belirtiliyor.

İLİŞKİLİ TESTLERVWF Ag miktarı belirler. Ricof VWF aktivasyo-nunu belirler. PT,aPTT,Fibrinojen ,Koagülasyon faktörleri


TEST ADI DİREK COOMBS

SİNONİM

Yenidoğan hemolitik hastalığı anneden gecen antikor-lar nedeniyle bebeğin kırmızı hücrelerinin yıkılmasına neden olur.ABO/Rh uygunsuzluğu yenidoğan hemolitik hastalığının en önemli nedenleridir. Yenidoğan hemo-litik hastalığı dışında, otoimmün hemolitik anemiler ve kan transfüzyonları ile gelişen hemolitik anemilerde de pozitif saptanmaktadır. Eritrositleri kaplayan IgG tipinde inkomplet antikorlar zeta potansiyelini yenemediğinden eritrositler bir araya gelemez. Bu nedenle normalde in-komplet IgG antikorları izotonik tuzlu suda eritrositleri aglütine edemez. Ortama hayvanlardan hazırlanmış (ör-neğin; tavşan) insan IgG’sine karşı antikorlar (anti-IgG) içeren bir bağışık serum eklendiğinde bu anti- IgG’lerle zeta potansiyeli aşılır. Bunun sonucunda eritrositlerin yü-zeyindeki IgG’lerle köprüler kurulur ve birleşme yani ag-lütinasyon sağlanmış olur. Bu bağışık anti-IgG içeren se-ruma “Coombs (antiglobülin) serumu” adı verilir. Coombs serumu hayvanlara (örneğin; tavşan) insan Immünglobu-linleri şırınga edilerek hazırlanır. İnsan serumunun tüm globülin fraksiyonu şırınga edilerek polivalan Coombs serumu elde edilir iken belirli bir Ig fraksiyonu (örneğin; IgG fraksiyonu) ya da bir kompleman komponenti (örne-ğin; C3) şırınga edildiğinde ise monospesifik Coombs se-rumu elde edilir. Direkt Coombs testi eritrositlere in vivo yapışmış IgG sınıfından allo ve otoantikorların saptan-masında kullanılır. “Sıcak” antikorlu otoimmün hemolitik anemiler IgG ile oluştuğu için direkt Coombs testi pozitif bulunur. Rh uyuşmazlığına bağlı yeni doğanın hemolitik hastalığında ise, kordon kanı eritrositleri ile yapılan test pozitiftir. Soğuk aglütinin hastalığında ise direkt Coombs testi anti-C3 serumları ile pozitif sonuç verir. bunun için önce incelenecek eritrositler yıkanarak plazmalarından uzaklaştırılır. Ardından Coombs serumu ile inkübe edilir-ler. Aglütinasyon oluşursa sonuç pozitiftir.

NUMUNE KABI EDTA’Lı pembe kapaklı tüpNUMUNE TÜRÜ EDTA’lı Tam KanNUMUNE MİKTARI 4 mlTRANSPORT SICAKLIĞI Oda ısısıÇALIŞMA ZAMANI Her günSONUÇ VERME ZAMANI Aynı gün

NUMUNE RED SEBEBİÖrnek miktarının tüpün üzerinde belirtilen düzeyde ol-maması, örneğin pıhtılı ve/veya hemolizli olması, uygun tüpe kan alınmaması

METOD Jel Santrifügasyon Yöntemi

Hem

atol

oji


TEST ADI İNDİREK COOMBS

SİNONİM


Rh(-) hamilelerde yenidoğan hemolitik hastalığı riskinin belirlenmesinde kullanılır. İndirekt Coombs testi ile has-ta serumunda serbest dolaşan eritrositlere yapışmamış inkomplet antikorlar aranır. Rh-Rh uyuşmazlıklarında, gebe kadınların prenatal izleminde, eritrosit transfüzyon-larından önce, alıcıların serumundaki ”atipik” antikorların aranmasında İndirekt Coombs testinden yararlanılır. Bazı “sıcak” antikorlu otoimmün hemolitik anemi olgularında, Direkt Coombs ile birlikte İndirekt Coombs testi de po-zitif bulunabilir. Bu durum hastanın prognozu açısından önemlidir. İncelenecek hasta serumu önce O Rh (+) erit-rositlerle ya da “atipik” antikorlar aranacaksa antijenleri bilinen eritrositlerle inkübe edilir. Serumda inkomplet antikorlar varsa bunlar inkübasyon ile eritrositlere yapışır. Daha sonra bu eritrositler yıkanarak serum uzaklaştırılır ve direkt testte olduğu gibi, Coombs serumu ile karşılaş-tırılır. Aglütinasyon olmuşsa test pozitiftir.

NUMUNE KABI EDTA’Lı pembe kapaklı tüpNUMUNE TÜRÜ EDTA’lı Tam Kan- PlazmaNUMUNE MİKTARI 4 mlTRANSPORT SICAKLIĞI Oda ısısıÇALIŞMA ZAMANI Her günSONUÇ VERME ZAMANI Aynı gün

NUMUNE RED SEBEBİ

Örnek miktarının tüpün üzerinde belirtilen düzeyde ol-maması, örneğin pıhtılı ve/veya hemolizli olması, uygun tüpe kan alınmaması .Hemoliz, lipemi, ikter ve kontami-nasyon.



TEST ADI KAN GRUBU VE Rh

KLiNiK KULLA-NIM ALANI

Kan grupları ve rh tiplendirmesinin yapılmasında kullanılır. ABO gruplama, transfüzyon öncesi karşılaştırma testlerinin bir parçası olarak gerçekleştirilen en önemli serolojik testtir. Bundan dolayı, kullanılan test sisteminin duyarlı-lık ve güvenirliliği çok önemlidir. Anti-A ve anti-B’nin doğal antikorlar olması, hasta plazmasının (ya da serumunun) ters (reverse) grupta A ve B hücrelerine karşı test edilmesini sağlar. ABO tiplendirmesi ile bireyin sahip olduğu ABO antijenleri (ileri tiplendirme) ve eksik olan ABO antijenlerine karşı antikorların (ters tiplendirme) varlığı belirlenir. İleri (Forward) tiplendirme:Bilinen reaktif antikorları kullanarak eritrositlerin yüzey antijenlerini belirleme işlemidir. Erit-rositlerin sahip olduğu ABO antijen tipini belirlemek için yapılır. Bu tip reaksi-yon için anti-A ve anti-B reagentları ile alıcının eritrosit hücreleri karşılaştırılır. Günümüzde monoklonal anti-A ve anti-B reagentlar poliklonal reagentların yerini almıştır. Anti-A,B reagent;anti-A ve/veya anti-B tarafından aglutine edi-len hücrelerin kontrolü olarak çalışmasının yanı sıra zayıf A antijenini (örnek: Ax) tespit etmede de yardımcı olabilir. Ters (Reverse) tiplendirme Kan grubu bilinen reaktif eritrositleri kullanarak hastanın serumunda bulunan ABO an-tikorlarını saptama işlemidir. Yani hasta serumundaki mevcut antikorların hangi tip antikor olduklarını belirlemek için yapılır. Alıcı serumu ile reagent eritrosit hücreleri ters (reverse) tiplendirme işlemine tabi tutulur. Ters tiplen-dirme için A1 (A antijenini çok güçlü şekilde eksprese ettiği için seçilir) ve B hücreleri kullanılır. Otokontrol (Grup O hücreler), anti-A ve anti-B ile oluşan (+) reaksiyonların (O grubu) soğuk otoantikorların varlığından kaynaklanmadığı-nı kesinleştirmek için yapılmalıdır. Soğuk antikor varlığında O grubu kontrol RBC reagentları ile de reaksiyon gözlenirken, O grubu varlığında ise O grubu kontrol RBC reagentları ile reaksiyon gözlenmez. Grup A olan bireylerin seru-munda anti-B olmalı fakat anti-A olmamalı ve ters tiplendirmede B hücresi ile güçlü reaksiyon vermelidir. Grup B olan bireyde ise anti-A olmalı fakat anti-B olmamalıdır. Ters tiplendirmede A hücresi ile güçlü reaksiyon vermelidir. Grup O olan bireylerde hem anti-A hem de anti-B olmalı, ters tiplendirmede hem A hem de B hücresi ile güçlü reaksiyon vermelidir. Son olarak Grup AB olan bi-reyde ise ne anti-A ne de anti-B olmalı ters tiplendirmede ise hem A hem de B hücresi ile reaksiyon vermemelidir. D gruplama transfüzyon öncesi uyumluluk testlerinin bir parçası olarak ABO gruplama ile birlikte yapılır. D, C, E, c, ve e an-tijenleri toplumda sık olarak görülür ve klinik öneme sahiptirler. Rh sisteminde en güçlü antijen D (Rh1) olduğu için, anti-D ile aglütine olan eritrositlere “Rh pozitif “, aglütine olmayanlara ise “Rh negatif “ denir. Bu belirlemeyi yapmak için bir damla alıcı eritrositi ile bir damla anti-D reagentı ile karıştırılır, santrifüj edilir ve yeniden süspanse edilip aglutinasyon açısından incelenir. Sonuç ola-rak Anti-D tarafından aglutine edilen eritrositler D antijeni taşır ve Rh pozitif olarak isimlendirilir. C, c, E ve e antijenleri daha az immünojeniktir ancak bu antijenlere karşı antikor geliştiği zaman veya Rh haplotipi bulmak gerektiği zaman önemleri artmaktadır. Rh için azalan immünojenik sıra D, c , E , C, ve e olarak sıralanmaktadır.

NUMUNE KABI EDTA’Lı pembe kapaklı tüpNUMUNE TÜRÜ EDTA’lı Tam KanNUMUNE MİKTARI 4 mlTRANSPORT SICAKLIĞI Oda ısısı

ÇALIŞMA ZAMANI Her günSONUÇ VERME ZAMANI Aynı gün

NUMUNE RED SEBEBİ

Örnek miktarının tüpün üzerinde belirtilen düzeyde olmaması, örneğin pıhtılı ve/veya hemolizli olması, uygun tüpe kan alınmaması Hemoliz, lipemi, ikter ve kontaminasyon.


Hem

atol

oji


TEST ADI CROSS-MATCH

SİNONİM

Amaç: Yaşamı tehdit eden hemoltik transfüzyon reaksi-yonlarını önlemek, transfüze edilen eritrositlerin yaşam süresini optimum seviyede sağlamaktır. Çapraz karşı-laştırma, hastanın yanlış tanımlanması veya donör üniti-nin hatalı etiketlenmesi kaynaklı ABO uyumsuzluğunun son kontrolüdür. Hastada klinik önemi olan bir antikor varsa, çapraz karşılaştırma, bu antikorun saptanması için, antikor tarama dışında bir kontrol sağlar. Çünkü antikor taramanın da çapraz karşılaştırmanın da klinik önemi olan antikorları saptama açısından sınırlılıkları vardır. Hasta, düşük insidanslı bir antijene karşı antikor geliştir-miş ve tarama hücreleri bu antijeni bulundurmuyor, ancak transfüze edilecek eritrosit bu antijeni taşıyor olabilir. Bu durumda, antikor tarama negatif ancak çapraz karşılaştır-ma uyumsuz çıkabilir. Tarama hücreleri, hastanın sahip olduğu antikorun karşı olduğu antijeni homozigot olarak taşıyor ancak transfüze edilecek eritrositlerde antijen heterozigot (yani daha zayıf ) bulunabilir. Bu durumda, antikor tarama pozitif ancak çapraz karşılaştırma negatif olabilir. Çapraz karşılaştırma; transfüze edilecek eritro-sitlerin hasta plazmasında yaşayabileceğinin, hızlı, basit, pratik olarak test edilmesidir.

NUMUNE KABI EDTA’Lı pembe kapaklı tüpNUMUNE TÜRÜ EDTA’lı Tam KanNUMUNE MİKTARI 4 mlTRANSPORT SICAKLIĞI Oda ısısıÇALIŞMA ZAMANI Her günSONUÇ VERME ZAMANI Aynı gün

NUMUNE RED SEBEBİ

Hemoliz, lipemi, ikter ve kontaminasyon, Tüp örnekleri-nin ve torbaların yanlış etiketlenmesi, Örnek miktarının tüpün üzerinde belirtilen düzeyde olmaması ve uygun tüpe kan alınmaması


5. Çalışılan Testlerin Özet Listesi

TEST ÖRNEK KAPAK METOT ÇALIŞMA GÜNÜ

REFERANS ARALIKLAR

Antifaktör Xa Sitratlı plazma Mavi Kromojenik 15 Günde 0-4 1.10 IU/ mlAntitrombin III Sitratlı plazma Mavi Kromojenik Her gün % 75-125APCRezistansı Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde 0.86-1.10 NRaPTT Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik Her gün 24-44 Sn

Cross-match EDTA’lı Tam Kan Mor

Jel Santrifügasyon Yöntemi

Her gün

Direk Coombs EDTA’lı Tam Kan Mor


Her gün Negatif

D-Dimer Sitratlı plazma Mavi İmmünotürbi-dimetrik Her gün 0-0.55 mg/L FEU

Faktör II Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde %70-120Faktör V Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde %70-140Faktör VII Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde % 70-120Faktör VIII Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde %70-150Faktör IX Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde %70-120Faktör X Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde % 70-150Faktör XI Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde %70-120Faktör XII Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde %70-150Faktör XIII Sitratlı plazma Mavi Kromojenik 15 Günde %70-140Fibrinojen Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik Her gün 1.5-4.0 g/L

İndirek Coombs

EDTA’lı Tam Kan Mor


Her gün Negatif

İnvitro Kanama Zamanı

Sitratlı Tam Kan Mavi Optik

Agregometrik Hergün ADP; 62-100 SnEpinefrin: 82-150 Sn

Tam Kan sayımı (Hemogram)

EDTA’lı Tam Kan Mor Otomatize Her gün Sonuç raporunda

belirtiliyor

Kan grubu ve Rh

EDTA’lı Tam Kan Mor


Her gün Sonuç raporunda belirtiliyor

Kollajen-ADP, Sitratlı Tam Kan Mavi Optik

Agregometrik Her gün 62-100 Saniye

Kollajen- Epinefrin

Sitratlı Tam Kan Mavi Optik

Agregometrik Her gün 82-150 Saniye

LupusAntikoagülanı(LA)

Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde

LA Tarama : 30-43 snLA Doğrulama: 31-46 snTarama / Doğrulama :0.8-1.2

Miks Test Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik Her gün

Uzamanın normal değerlere yaklaşıp yaklaşmadığına bakılır

Periferik Yayma Tam Kan (EDTA Mor Wright,Giemsa

boyama Her gün Sonuç raporunda belirtiliyor

Protein CAktivitesi Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde % 70-140

Protein SAktivitesi Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde % 59-130

Protrombinzamanı (PT) Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik Her gün 10.2-15.3 Saniye

Hem

atol

oji

RetikülositSayımı

Tam Kan(EDTA) Mor Tam otomatik

Cihazda Her gün % 0.8-2.7

Sedimen-tasyonhızı (ESR)

Tam Kan(Sitrat) Siyah

Tam otomatikCihazda(Westergren)

Her gün 0-20 mm/saat

Trombin Zamanı Sitratlı plazma Mavi Koagülometrik 15 Günde 16-21 Saniye

Von WillebrantFaktör Antijeni Sitratlı plazma Mavi İmmunoturbi-

dimetrik 15 Günde

0 Kan grubunda : % 52-154A,B,AB Kan grupla-rında:%60-200

Von WillebrantFaktör Aktivitesi

Sitratlı plazma Mavi Agregometrik 15 Günde 50-150 Saniye

SIRA

NO

TEST

İN

ADI

ÇALI

Ş-M

A

ZAM

A-NI

ÖRN

EK

TÜRÜ

ÖRN

EK

MİK

TARI

ÖRN

EK

KABI

ÖRN

EK R

ED

KRİT

ERLE

RİM

ETO

DSO

NUÇ

VE

RME

SÜRE

Sİ

REFE

RANS

AR

ALIK

LARI

1TA

M K

AN

SAYI

MI(H

EMO

GRAM

)He

r gün

EDTA

’lı

Tam

Kan

4 m

l

Mor

ka

pakl

ı tü

p,

Num

unel

erin

pıh

tılı v

e/ve

ya h

emol

izli

olm

ası,

uygu

n tü

pe k

an a

lınm

amas

ı

Tam

kan

Sa -

yım

Cih

azı

Aynı

gün

Sonu

ç

rapo

rund

a

belir

tiliy

or

2PE

RİFE

RİK

YA

YMA

BOYA

MA

Her g

ünED

TA’lı

Ta

m K

an4

ml

Mor

ka

pakl

ı tü

p,

Num

unel

erin

pıh

tılı v

e/ve

ya h

emol

izli

olm

ası,

uygu

n tü

pe k

an a

lınm

amas

ı

Tam

Kan

Sa -

yım

Cih

azı

Aynı

gün

Sonu

ç

rapo

rund

a

belir

tiliy

or

3RE

TİKÜ

LOSİ

T SA

YIM

IHe

r gün

EDTA

’lı

Tam

Kan

4 m

lM

or

kapa

klı

tüp,

Num

unel

erin

pıh

tılı v

e/ve

ya h

emol

izli

olm

ası,

uygu

n tü

pe k

an a

lınm

amas

ı

Tam

Kan

Sa-

yım

Cih

azı

Aynı

gün

% 0

.8-2

.7

4SE

DİM

ENTA

SYO

N HI

ZIHe

r gün

Sitr

atlı

tam

kan

2 m

lSi

yah

kapa

klı

tüp

Pıht

ılı, l

ipem

ik, h

emol

izli,

uzu

n sü

re

bekl

emiş

nu

mun

eler

, kan

/ sitr

at o

ranı

nın

uyum

suz

olm

ası v

e m

ikta

rın g

erek

ende

n az

/çok

ol

mas

ı

Wes

terg

ren

yönt

emi

(Kap

alı

sist

em)

Aynı

gün

0-20

mm

/saa

t

5PR

OTRO

MBİ

N ZA

MAN

IHe

r gün

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uygu

n ol

may

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları,

pıh

tılı, h

emol

izli,

hep

arin

li nu

mun

eler

Koag

ülo-

met

rikAy

nı g

ün10

.2-1

5.3

Sani

ye

6AK

TİVE

PAR

SİYE

L

TRO

MBO

PLAS

TİN

ZAM

ANI

Her g

ünSi

trat

lı pl

azm

a4.

5 m

lM

avi

kapa

klı

tüp

Uygu

n ol

may

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları,

pıh

tılı, h

emol

izli,

hep

arin

li nu

mun

eler

Koag

ülo-

met

rikAy

nı g

ün24

-44

Sn

HEM

ATOL

OJİ L

ABOR

ATUV

ARI A

YRIN

TILI

TES

T T

ABLO

SU

Hem

atol

oji

SIRA

N

OTE

STİN

AD

I

ÇALI

Ş-M

A

ZAM

A-N

I

ÖRN

EK

TÜRÜ

ÖR-

NEK

M

İK-

TARI

ÖRN

EK

KABI

ÖRN

EK R

ED

KRİT

ERLE

RİM

ETO

DSO

NU

Ç

VERM

E SÜ

RESİ

REFE

RAN

S

ARAL

IKLA

RI

7TR

OM

BİN

ZAM

ANI

15 g

ün-

de b

irSi

trat

lı pl

azm

a4.

5 m

lM

avi k

a-pa

klı t

üp

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları,

pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er

Koag

ülo-

met

rik15

gün

de

bir

16-2

1 S

aniy

e

8Fİ

BRİN

OJE

NH

er g

ünSi

trat

lı pl

azm

a4.

5 m

lM

avi k

a-pa

klı t

üp

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları,

pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er

Koag

ülo-

met

rikAy

nı g

ün1.

5-4.

0 g/

L

9D

-DİM

ERH

er g

ünSi

trat

lı pl

azm

a4.

5 m

lSi

trat

lı m

avi k

a-pa

klı t

üp

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları,

pıh

tılı,

hem

oliz

li nu

mun

eler

İmm

ünot

ür-

bidi

amet

rikAy

nı g

ün0-

0.55

mg/

L FE

U

10AN

TİTR

OM

BİN

III

Her

gün

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Sitr

atlı

mav

i ka-

pakl

ı tüp

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları,

pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

erKr

omoj

enik

Aynı

gün

% 7

5-12

5

11M

İKS

TEST

Her

gün

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka-

pakl

ı tüp

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları,

pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er

Koag

ülo-

met

rikAy

nı g

ünU

zam

anın

nor

mal

de

ğerl

ere

yakl

aşıp

yak

-la

şmad

ığın

a ba

kılır

12PR

OTE

İN C

AKT

İVİT

ESİ

15 g

ün-

de b

irSi

trat

lı pl

azm

a4.

5 m

lM

avi k

a-pa

klı t

üp

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oa-

güla

n or

anla

rı, p

ıhtıl

ı, he

mol

izli

num

unel

er,K

omad

in tü

revi

ant

iko-

agül

an h

asta

lard

a 2

haft

a, he

parin

te

davi

sind

e is

e 2

gün

önce

teda

vi

kesi

lmel

idir.

Koag

ülo-

met

rik15

gün

de

bir

% 7

0-14

0

HEM

ATOL

OJİ L

ABOR

ATUV

ARI A

YRIN

TILI

TES

T T

ABLO

SU

SIRA

N

OTE

STİN

AD

I

ÇALI

Ş-M

A

ZAM

A-N

I

ÖRN

EK

TÜRÜ

ÖR-

NEK

M

İK-

TARI

ÖRN

EK

KABI

ÖRN

EK R

ED

KRİ

TERL

ERİ

MET

OD

SON

UÇ

VE

RME

SÜRE

Sİ

REFE

RAN

S

ARAL

IKLA

RI

13PR

OTE

İN S

AKT

İVİT

ESİ

15

günd

e bi

r

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oa-

güla

n or

anla

rı, p

ıhtı

lı, h

emol

izli

num

unel

er,K

omad

in tü

revi

ant

iko-

agül

an h

asta

lard

a 2

haft

a, h

epar

in

teda

visi

nde

ise

2 gü

n ön

ce te

davi

ke

silm

elid

ir.

Koag

ülo-

met

rik

15 g

ünde

bi

r%

59-

130

14AK

TİVE

PRO

TEİN

C

REZİ

STAN

SI

15

günd

e bi

r

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er

Koag

ülo-

met

rik

15 g

ünde

bi

r0.

86-1

.10

NR

15LU

PUS

ANTİ

KOAG

ÜLA

N

(TAR

AMA

+ D

OĞ

RU-

LAM

A)

15

günd

e bi

r

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er

Koag

ülo-

met

rik

15 g

ünde

bi

r

LA T

aram

a :3

0-43

sn

LA D

oğru

lam

a:31

-46

sn T

aram

a /

Doğ

rula

-m

a :0

.8-1

.2

16FA

KTÖ

R II

15

günd

e bi

r

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er,

Koag

ülo-

met

rik

15 g

ünde

bi

r%

70-1

20

17FA

KTÖ

R V

15

günd

e bi

r

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er,

Koag

ülo-

met

rik

15 g

ünde

bi

r%

70-1

40

18FA

KTÖ

R VI

I15

gü

nde

bir

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er,

Koag

ülo-

met

rik

15 g

ünde

bi

r%

70-

120

HEM

ATOL

OJİ L

ABOR

ATUV

ARI A

YRIN

TILI

TES

T T

ABLO

SU

Hem

atol

oji

SIRA

N

OTE

STİN

AD

I

ÇALI

Ş-M

A

ZAM

A-N

I

ÖR

NEK

TÜ

RÜ

ÖR-

NEK

M

İK-

TAR

I

ÖR

NEK

KA

BIÖ

RN

EK R

ED

KR

İTER

LER

İM

ETO

DSO

NU

Ç

VER

ME

SÜR

ESİ

REF

ERAN

S

ARAL

IKLA

RI

19FA

KTÖ

R V

III15

gü

nde

bir

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er,

Koag

ülo-

met

rik

15 g

ünde

bi

r%

70-1

50

20FA

KTÖ

R IX

15

günd

e bi

r

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er,

Koag

ülo-

met

rik

15 g

ünde

bi

r%

70-1

20

21FA

KTÖ

R X

15

günd

e bi

r

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er,

Koag

ülo-

met

rik

15 g

ünde

bi

r%

70-

150

22FA

KTÖ

R X

I15

gü

nde

bir

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er,

Koag

ülo-

met

rik

15 g

ünde

bi

r%

70-1

20

23FA

KTÖ

R X

II15

gü

nde

bir

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er,

Koag

ülo-

met

rik

15 g

ünde

bi

r%

70-1

50

24FA

KTÖ

R X

III15

gü

nde

bir

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er,

Krom

ojen

ik15

gün

de

bir

% 7

0-14

0

25FA

KTÖ

R X

a15

gü

nde

bir

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka

pakl

ı tü

p

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er,

Krom

ojen

ik15

gün

de

bir

0-5

IU/

ml

26KO

LLAJ

EN-E

PİN

EFR

İNH

er g

ünSi

trat

lı pl

azm

a4.

5 m

lM

avi

kapa

klı

tüp

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları

, pıh

tılı,

hem

oliz

li nu

mun

eler

,Ag

rego

met

-ri

k H

ergü

n82

-150

San

iye

HEM

ATOL

OJİ L

ABOR

ATUV

ARI A

YRIN

TILI

TES

T T

ABLO

SU

SIRA

N

OTE

STİN

AD

I

ÇALI

Ş-M

A

ZAM

A-N

I

ÖRN

EK

TÜRÜ

ÖR-

NEK

M

İK-

TARI

ÖRN

EK

KABI

ÖRN

EK R

ED

KRİT

ERLE

RİM

ETO

DSO

NU

Ç

VERM

E SÜ

RESİ

REFE

RAN

S

ARAL

IKLA

RI

27KO

LLAJ

EN-A

DP

Her

gün

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka-

pakl

ı tüp

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları,

pıh

tılı,

hem

oliz

li nu

mun

eler

,Ag

rego

met

-rik

H

ergü

n62

-100

San

iye

28VO

N W

İLLE

BRAN

T

FAKT

ÖR

ANTİ

JEN

İ15

gün

-de

bir

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka-

pakl

ı tüp

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları,

pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er,

Koag

ulo-

met

rik15

Gün

de

bir

0 ka

n gr

ubun

-da

:%52

-154

A,

B,AB

kan

gru

plar

ın-

da :

%60

-200

29VO

N W

İLLE

BRAN

T

FAKT

ÖR

AKTİ

VİTE

Sİ15

gün

-de

bir

Sitr

atlı

plaz

ma

4.5

ml

Mav

i ka-

pakl

ı tüp

Uyg

un o

lmay

an k

an/a

ntik

oagü

lan

oran

ları,

pıh

tılı,

hem

oliz

li, h

epar

inli

num

unel

er,

Agre

gom

et-

rik

15 G

ünde

bi

r50

-150

San

iye

30D

İREK

CO

OM

BSH

er g

ünED

TA’lı

Ta

m K

an4

ml

Pem

be

kapa

klı

tüp

Hem

oliz

, lip

emi,

ikte

r ve

kont

amin

as-

yon

Jel S

antr

ifü-

gasy

on

Yönt

emiy

le

Hem

aglü

ti-na

syon

Aynı

gün

Neg

atif

31İN

DİR

EK C

OO

MBS

Her

gün

Plaz

ma

4 m

lPe

mbe

ka

pakl

ı tü

p

Hem

oliz

, lip

emi,

ikte

r ve

kont

amin

as-

yon

Jel S

antr

ifü-

gasy

on

Yönt

emiy

le

Hem

aglü

ti-na

syon

Aynı

gün

Neg

atif

HEM

ATOL

OJİ L

ABOR

ATUV

ARI A

YRIN

TILI

TES

T T

ABLO

SU

Hem

atol

oji

SIRA

N

OTE

STİN

AD

I

ÇALI

Ş-M

A

ZAM

A-N

I

ÖRN

EK

TÜRÜ

ÖR-

NEK

M

İK-

TARI

ÖRN

EK

KABI

ÖRN

EK R

ED

KRİT

ERLE

RİM

ETO

DSO

NU

Ç

VERM

E SÜ

RESİ

REFE

RAN

S

ARAL

IKLA

RI

32KA

N G

RUBU

VE

Rh

Her

gün

EDTA

’lı

Tam

Kan

4 m

lPe

mbe

ka

pakl

ı tü

p

Hem

oliz

, lip

emi,

ikte

r ve

kont

ami-

nasy

on

Jel S

antr

i-fü

gasy

on

Yönt

emiy

le

hem

aglü

ti-na

syon

Aynı

gün

Sonu

ç

rapo

rund

a

belir

tiliy

or

33CR

OSS

-MAT

CHH

er g

ünED

TA’lı

Ta

m K

an4

ml

Pem

be

kapa

klı

tüp

Hem

oliz

, lip

emi,

ikte

r ve

kont

ami-

nasy

on

Jel S

antr

i-fü

gasy

on

Yönt

emiy

le

hem

aglü

ti-na

syon

Aynı

gün

HEM

ATOL

OJİ L

ABOR

ATUV

ARI A

YRIN

TILI

TES

T T

ABLO

SU


7. Kısaltmalar:

• APTT :Aktive Parsiel Tromboplastin Time• CBC :Komple Kan Sayımı• COAG: Koagülasyon• EDTA :Etilen Diamin Tetra Asetik Asit• ESR :Eritrosit Sedimentasyon Oranı• PT : Protrombin zamanı• Ricof :Ristosetin Kofaktör• TT : Trombin Time

I. HEMATOLOJİ LABORATUVARI PANİK DEĞERLERİ:

Panik değerler listesi, laboratuvarda çalışılan testlerden belirlenen referans aralığı dışında ve hasta için riskli olabilecek değerlerinin belirlenmesi sonu-cu oluşturulan listedir. Bu listenin amacı hasta güvenliğini tehlikeye atabi-lecek sonuçlar elde edildiğinde ilgili hekime acil bildirilmesidir. Hematoloji laboratuarlarına ait panik değerler aşağıdaki tablolarda görülmektedir:

Hematoloji Laboratuarı Panik Değerleri:

TEST DÜŞÜK YÜKSEK

WBC <2000 /mm3 > 50 000/mm3

HEMOGLOBİN <6 > 20 g/dL

HEMATOKRİT <15 >60

TROMBOSİT <50 000/ mm3 >1 000 000/mm3

PT >35 Sn

INR >5,0

aPTT >100 Sn

FİBRİNOJEN <0.88 g/L -

DDimer(mg/L) >2.0 mg/L FEU

Cross-match Pozitif

İndirekt Coombs Pozitif( Cross-match uygun olmadığında)

İ. HEMATOLOJİ LABORATUVARINDA TEST SONUÇLARININ VERİLMESİ:

Hematoloji Laboratuvarında, Cihazdan çıkan test sonuçları bilgisayar orta-mında laboratuvar teknisyeni tarafından kontrol edilerek test sonuçlarının alt onayları yapılır. Teknisyen tarafından alt onayı yapılan test sonuçla-

Hem

atol

oji


rı sorumlu uzman tarafından kontrol edilerek onaylanır ve HİS’e aktarılır. Böylece testi isteyen hekim, sonuçları kendi bilgisayar ekrandan görebilir. Ayrıca, istenirse test sonuçları rapor halinde de verilebilmektedir. Test istem formuna veya LIS’ in ilgili bölümüne hasta ile ilgili bilgilerin yazılması bulguların değerlendirilmesi açısından çok değerlidir. Klinik tablo ile uyumsuz olduğu düşünülen sonuçlarda laboratuvar ile mutlaka temasa geçilmelidir. Hasta örnekleri her zaman taze çalışılması en ideal çalışma olmakla birlikte; hematoloji laboratuarında örnekler 24 saat saklandığı için; gün içinde testin özelliğine göre gerektiğinde testler aynı örnekte tekrar-lanabilmekte yada yeni örnek istenerek veya yeni testler eklenerek yeniden değerlendirme yapmak mümkün olabilmektedir. Panik değerde olan test sonuçları servis hastalarında servis sorumlu hem-şiresine ya da doktoruna, poliklinik hastalarında ise Poliklinik Sorumlu Hemşiresi’ne en kısa zamanda bildirilir.

K. HEMATOLOJİ LABORATUARINDA KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARI:

İç kalite kontrol programı uygulaması ile her gün iki seviyeli (Normal ve Düşük) kontrol örnekleri çalışılarak günlük ve günler arası performans de-netlenmektedir.

Dış kalite kontrol programı uygulamasında ise, analizi yapılan dış kalite kontrol örnekleri dünyanın her yerinden bu programa katılmış çok sayıda laboratuvarın sonuçları ile karşılaştırılır ve gerçek değere uygunluk denet-lenir.

Laboratuvarımız kalite güvenliği için UKNEQAS (Tam Kan Sayımı ve Formül Lokosit, Retikülosit, Koagülasyon, Kan grubu, Cross-match ve Direk-Indirek Coombs testleri)gibi uluslar arası düzeyde çok sayıda laboratuarın katıldığı dış kalite kontrol programlarına katılmaktadır.

1. İÇ (İNTERNAL) KALİTE KONTROL:

Bir laboratuar kendi olanaklarıyla yaptığı değerlendirmelerle, bulduğu so-nuçların tekrarlanabilirliğini kontrol edebilir. Laboratuarların kendi ola-naklarıyla yaptıkları bu kontrollere ‘internal kalite kontrolü’ denir. İnternal kalite kontrol uygulamaları laboratuarlarda yıllardır çok yaygın olarak kulla-nılmasına rağmen, klinik laboratuvarlarda bilimsel anlamda yeni yeni kul-lanılmaya başlanmıştır. İnternal kontrol sayesinde laboratuarlar, zaman za-man ortaya çıkabilecek teknik sorunların neden olabileceği yanlışlıklardan kendini koruyabilir ve zaman içinde elde ettiği sonuçların belirli bir yönde kaymasını önleyebilir. Ancak internal kalite kontrol elde edilen sonuçla-rın doğruluğunu yani gerçek ölçüm değerini sağlayamaz. Referans metod kullanılarak belirlenmiş bir kontrol örneğinin analizi ile elde edilen sonuç


kısmen fikir versede doğruluğun değerlendirilmesi ancak eksternal kalite kontrol ile mümkün olur. İnternal kalite kontrol materyalleri ticari olarak temin edilmektedir.

Kan sayım cihazlarının kontrolü için her çalışma gününün başında ticari olarak temin edilmiş ve sayım sonuçları bilinen kontrol kanları çalışılmak-tadır. Bu kontrol kanlarının sayım sonuçları istenen limitler içindeyse hasta kanları çalışılmaktadır. Sayım sonuçları limitlerin dışında ise gerekli temiz-likler ve ilgili işlemler yapıldıktan sonra varsa başka sorunlar giderilmekte-dir. Sorun giderilemiyorsa teknik servis çağrılmaktadır. Kan sayım cihazla-rının gün içindeki performansı hareketli ortalama kalite kontrol programı veya bilgisayar programı ile izlenmektedir. Bu program kan sayım cihaz-larının menüsünde bulunmaktadır. Program her 20 sayımda bir MCV, MCH ve MCHC’lerin aritmetik ortlamasını hesaplamakta ve bunları bir grafikte (Levey- Jennings grafiğinde) göstermektedir.

Hemostaz laboratuarları oldukça gelişmiş optik sistem ve bilgisayarlara sahiptir. Bugün kullanılan ticari reaktifler oldukça geniş spesifite ve sen-sitivite aralığına sahiptir. Protein biyokimyasındaki gelişmelerle karışım-lara sentetik(veya kromojenik) prosedürler eklenmiştir. Platelet fonksiyon testleri bugünün hemoztaz laboratuarlarının önemli bölümlerinden biridir. Maliyet azaltma istekleri mikroteknikler kullanan sistemlere doğru değişik-likleri doğurmuştur. Hemostatik testlerin alanları genişledikçe kalite kontrol gerekliliği de artmıştır. Kalite güvencesi laboratuvar testleri istendiği anda başlar. Örnek toplanması, depolanması ve hazırlanması, uygun materyalle-rin kullanılması, assay durumlarının izlenmesi ve günlük kalite kontrolünün gözden geçirilmesi kadar önemlidir. Cihazın izlenmesi ve reaktif fonksiyon-ları için kullanılan kontrol materyallerinin seçimi laboratuarlar için oldukça önemlidir. Tanımlanan günlük kalite kontrol verilerinin değerlendirilmesi sıklıkla kısa süren düşüşlerden ve hatta bazen bu problemlerden kaçınmak-tır. Günlük kalite kontrollerin retrospektif ve dikkatle incelenmesi cihazın değerlendirilmesinde ve reaktif performansı ile ilgili olduğu için oldukça İmmun-Hematoloji Laboratuarında kullanılan kit ve anti serumların ve kul-lanılan cihazların kalite standartları Avrupa Konseyi Kan Komponentlerinin hazırlanma, kullanım ve kalite güvencesi rehberine göre araştırılmakta ve bunların kalite standartlarına uygun olması için gerekli yönlendirmeler ve düzeltmeler yapılmaktadır.

2. DIŞ (EKSTERNAL) KALİTE KONTROL:

Dış kalite kontrol (EQA) farklı laboratuarlardan elde edilen sonuçların dış kaynaklı bir kuruluş ile organize edilen yeterlilik testiyle geçmişi kapsayan objektif kıyaslama olarak tanımlanabilir. Kalite güvencesinin önemli bir bi-leşeni olup, klinik laboratuar uygulamaları için standart oluşturur. Testler için özellikle izlenebilir referans standartları olmadığında önemlidir. Böyle durumlarda test sonuçlarının kesinliğini garantilemek mümkün değildir. Dış kalite kontrol uygulamaları, laboratuar kıyaslanabilirliği ve harmonizasyonu arasında güvenilir analizler için güvence sağlamaktadır.

Hem

atol

oji


Farklı laboratuarların performanslarınının karşılaştırıldığı kontrol prosedür-leri dış kalite kontrol olarak da adlandırılır. İç ve dış kalite kontrol birbirini tamamlarlar. İnternal kalite kontrol analitik yöntemin doğruluk ve kesinliği-nin günlük izlenmesini sağlarken dış kalite analitik yöntemlerin doğruluk-larının uzun dönem sürdürülmesini sağlar.

Eksternal Kalite Kontrol Programı’nın(EQAS) hedefi daha doğru laboratuar sonuçlarının elde edilmesidir. Medikal hataların azaltılması ve hasta güven-liğinin arttırılması sağlık-bakım sektöründe ve sağlık organizasyonlarında çalışan tüm profesyoneller için hedef haline gelmiştir. Hematoloji labora-tuarları bu genel projede önemli rol oynar. Çünkü laboratuar hatalarının hastanın tanısı, tedavisi ve sonuçları üzerinde olumsuz etkilere yol açtığı kanıtlanmıştır. Günümüzde, laboratuar ve radyolojinin katkısı hasta tanısı-nın % 80’ini oluşturmaktadır. Hematoloji ise hasta tanısının % 97’sini oluş-turur. Farklı laboratuar sonuçlarının karşılaştırmasında, düzeltme ve uygun değerlendirmeyi sağlamak için Hematoloji tam kan sayım laboratuarında Eksternal Kalite Kontrol Programıyla çalışmalarını yürütmektedir.

Tam kan sayım laboratauarında; Eksternal kalite kontrol uygulamaları için içeriği bilinmeyen, değişik konsantrasyonlardaki numuneler çalışılır. Laboratuarlar bu numuneleri hasta gibi çalışarak ilgili merkeze gönderir. Bu merkez bütün katılımcı laboratuarların rapor ettikleri sonuçlardan faydala-narak ortalama değer ve standart sapma belirler. Katılımcı laboratuarların sonuçları bu ortalama değer ile karşılaştırılarak gruptan sapma dereceleri hesaplanır. Sonuçlar grupdan anlamlı derecede farklı ise laboratuar uygula-ması gözden geçirilerek hata kaynağı bulunabilir.

Hemostaz laboratuarında; eksternal kalite kontrol değerlendirme programı yılda dört tetkiki içermektedir Her analiz için bir veya iki plazma örnekleri üye laboratuarlara dağıtılır. Katılımcı laboratuarlar kendi laboratuar metot-larını kullanarak gönderilen örnekleri kendi laboratuar örneklerine benzer tarzda ele alarak çalışırlar. Standart formlar kullanılarak sonuçlar gizlice rapor edilir. Bu standart formlarda testin prensibi, metodu, ve kullanılan ci-hazlar gibi bilgiler bulunur. Sonuçların istatistiksel analizi her bir surveyden sonra yapılır. Bunun için > 3 standart sapma, laboratuarlar arası değişken-likler ve Z skorlarına göre aykırı değerler çıkarıldıktan sonra ortak değer-lerin tayini yapılır. Daha sonra laboratuar değerlerinin bu ortak değerden farklılığı hesaplanır ve her katılımcının test performansı ölçülür. Sonuçlar histogramlar, descriptiv istatistik bilgilerini ve yorumları içerir.

İmmun-Hematoloji Laboratuarında; tüm testlerimizin standardı, uluslararası bir kalite kontrol sistemi(NEQAS) ile periyodik olarak değerlendirilmektedir. Güvenilir ve ileri teknolojik yöntemler kullanılarak kan grubu, cross-match (çapraz karşılaştırma) testi, direkt ve indirekt coombs testi vb tüm detay-lı immün hematolojik testler çalışılarak sonuçlar üye kuruluşlar tarafından değerlendirilmektedir.

hematoloji laboratuarı laboratuvar test rehberi

Documents