laboratuvar güvenliği ve temizliği -...

Yrd. Doç. Dr. Serkan SAYINERYakın Doğu Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Biyokimya Anabilim Dalı

[email protected]

Laboratuvar Güvenliği

ve Temizliği

http://www.biyokimya.vet/

https://neu.edu.tr/academic/faculties/faculty-of-veterinary-medicine/

mailto:[email protected]


• Laboratuvarın ciddi çalışma yapılan ve tehlikeli bir ortam olduğu hiçbir

zaman akıldan çıkarılmamalıdır.

• Laboratuvar güvenliği çalışan kişinin ve çalışma materyalinin

korunması için; çalışma sırasında belirli laboratuvar

kurallarının, yöntemlerin, altyapı ve cihazların kullanılmasıdır.

• Laboratuvarlarda düzeni bozacak veya tehlikeye yol açabilecek şekilde

hareket edilmemelidir. Bu yerlerde çalışanların, potansiyel tehlikeyi ve acil

durumlarda ne yapacaklarını bilmeleri gerekir. Sözlü veya yazılı bütün

kurallara dikkatle uyulmalı, anlaşılmayan kısımlar laboratuvar sorumlularına

sorulmalıdır.





• Laboratuvarda kullanılan kimyasalların toksik, kanserojen, yakıcı, tahriş edici veya yanıcı olabileceğini bilmemiz gerekir. Yanlış kullanıldığında veya uygun olmayan tarzda atıldığında birçok kimyasal sağlık ve çevre açısından zararlıdır.

• Kuvvetli asitler, kuvvetli bazlar, uçucu bileşikler, yanıcı bileşikler, mutajenik bileşikler, korrosiv bileşikler, radyoaktif izotoplar, elektrik ve kesici objeleri laboratuvarda kullanılan küçük aletler olarak düşünürsek diğer el aletlerinde olduğu gibi usulüne uygun kullanılmadığında tehlikelidirler.





•Neden gereklidir?

• Güvenli çalışma,

• Kendimizi,

• Diğer laboratuvar çalışanlarını,

• Genel hizmet görevlilerini,

• Ziyaretçileri ve

• İşimizi korur.





• Güvenliği sağlamak için mutlaka risk analizi yapılmalıdır.

• Risk, belirli bir alandaki tehlike olasılığına göre kaybedilecek değerlerin ölçüsünü

ifade eder.

• Tehlikeler belirlenmeli ve riskler değerlendirilmelidir.

• İlgili tüm verileri kullanılmalıdır.

• Bu riskleri en aza indirmek için gerekli kontrol prosedürleri belirlenmelidir.

• Değerlendirmeler kayıt altına alınmalıdır.

• Kontrol ölçümleri yapılmalı ve değerlendirilmelidir.

• Çalışılacak bölüme göre bu işlemin nasıl yapılacağına dair özel eğitim alınmalıdır.




Kontrol Ölçümleri

• Az riskli maddeler kullanılmalıdır.

• Maddelerin en güvenli formu kullanılmalıdır (toz yerine göre çözeltisi gibi).

• İyi havalandırma olduğundan emin olunmalıdır.

• İşlemler kısmi kapalı ortamlarda yapılabilir (çeker ocak gibi)

• İşlemler tamamen kapalı ortamlarda yapılabilir (laboratuvar eldiven kutusu gibi)




Kontrol Ölçümleri

• Maruziyet Süresi kısaltılmalı, mesafe artırılmalı ve hacim

azaltılmalıdır.

• Kişisel koruyucu ekipmanlar kullanılmalıdır.

• Eldiven

• Gözlük, Koruyucu maske

• Laboratuvar Önlüğü

• Kapalı ayakkabılar

• Uzun saçlar bağlanmalıdır.




Laboratuvar Eldivenleri

• Çeşitli tipte laboratuvar eldivenleri bulunmaktadır; Lateks, Nitril, Neopren gibi.

• Yapılacak işe göre uygun tipte eldivenler kullanılmalıdır.

• Çalışılacak materyallere ve/veya maddelere göre kimyasal koruyucu eldivenler seçilmelidir.

• Aletleri kullanmadan, telefon etmeden ve laboratuvarı terk etmeden önce eldivenler çıkarılmalıdır.




Laboratuvar Hijyeni

• Laboratuvarda içecek içilmemeli, gıda maddesi

tüketilmemeli ve sigara içilmemelidir.

• Kozmetik ürünler kullanılmamalıdır.

• Yüz, dudak ve gözlere dokunulmamalıdır.

• Kalem ve tükenmez kalemler ağza alınmamalıdır.

• Laboratuvardan ayrılmadan önce eller

yıkanmalıdır. Özellikle gıda tüketmeden önce.




Laboratuvardaki Genel Tehlikeler

• Yangın• Cam malzemelerin kırılması• İğneler• Dökülmeler• Basınçlı ekipman ve gaz

tüpleri/silindirleri• Aşırı sıcak ve soğuk• Kimyasal Tehlikeler• Biyolojik Tehlikeler• Radyasyon




Kimyasal Maddeler

• Tüm kimyasal maddelerin sağlığa zararları ile ilgili bilgilerin laboratuvarda çalışanlarca öğrenilmesi gerekir.

• Laboratuvarların yazılı bir kimyasal hijyen planı olmalı, planda laboratuvarda çalışan personelinin tehlikeli kimyasallardan etkilenmesini azaltmak için gerekli işlemler ve uygulamalar bulunmalıdır.

• Kurallar veya kimyasal yazılı kayıtlar değiştiğinde güncelleştirilmelidir. Kimyasal madde depo odaları ve soğuk odalar gibi tehlikeli maddelerin saklandığı ve çalışıldığı tüm alanlarda uygun havalandırma ve boşaltma kanallarıolmalıdır.




Kimyasal Maddeler

• Laboratuvarın periyodik olarak kontrol edilen kimyasal madde envanteri olmalıdır.

• Yeni ve eskiler ayırt edilmeli,

• Son kullanım tarihleri takip edilmeli,

• Kritik stok seviyesi belirlenmeli,

• Muhafaza koşulları ve alanı belirlenmeli,

• Risk ve korunma yöntemleri belirlenmeli,

• Kayıtlar tutulmalıdır (Ad, Katalog no, Lot no, CAS no, Hacim, Tehlike sınıfı, muhafaza koşulu, saklama yeri).

• MSDS Formu olmalı ve,

• Etiket bilgisi bulunmalıdır.




Kimyasal Maddeler

• MSDS (Material Safety Data Sheet-Malzeme Güvenlik

Bilgi Formu)

• MSDS, ilgili kimyasal maddelerin tehlike ve riskleri ile diğer bilgileri

içeren, kullanan işçiyi doğru ve yeterli düzeyde bilgilendirmek ve ortaya

çıkabilecek güvenlik risklerini ortadan kaldırmak için kullanılan

dökümanlardır.

• Malzeme güvenlik bilgi formları, kimyasal ürünün tedarik edildiği üretici

ile iletişim kurulması noktasında önemli yasal araçlardır. Bu

formlarda verilen bilgilerin ürün için en doğru bilgiler olması üreticinin

sorumluluğundadır ve ayrıca bu formlar yasal bir gerekliliktir.




Kimyasal Maddeler

• MSDS formunda kimyasal maddenin,

• Adı, konsantrasyonu, kaynama noktası, buhar

basıncı, yoğunluğu, “görünüm ve koku”,

tehlike durumu ile ilgili bilgiler ayrıntılı

olarak verilmelidir.

• Bu bilgiler maddenin yanma ve patlaması,

sağlığa olan etkileri, izin verilen etkilenme

sınırı değerleri (TLV), toksik olma sınırı

değerleri, ilk yardım olarak yapılacak

işlemleri ve korunma önlemleri gibi bilgileri

de içermelidir.




Kimyasal Maddeler

• NFPA Etiket Sistemi

(National Fire Protection

Association - Ulusal

Yangından Korunma Kurumu).

• İlk müdahale ekiplerine yangın,

kimyasal madde sızıntıları ve diğer

acil durumlara müdahale etmek için

tasarlanmış bir yangın koruma uyarı

sistemidir.

223

W




Kimyasal Maddeler

• HMIS/HMIG Etiket Sistemi

(Hazardous Materials

Identification

System/Guide -Tehlikeli

Madde Tanımlama

Sistemi/Rehberi)

• Bu sistem, çalışanların bir

bakışta, kullandıkları her bir

ürünle ilişkili tehlikelerin türünü

ve derecesini tanımlamasına izin

vermektedir.

2

1

3

E




Kimyasal Maddelerin Tehlike Sınıflandırması

• Birleşmiş Milletler Global Uyumluluk Sisteminin (Global

Harmonized System-GHS) bir parçası olarak Tehlike

piktogramları oluşturulmuştur.

• Piktogramlar tehlikeli bir ürünün kullanımıyla bağlantılı

tehlikenin doğasını ifade eder. Bir başka deyişle tehlikleri

belirten ikaz işaretleridir.

• Piktogramların bilinmesi laboratuvar personelinin tehlikelere karşı

uyarılması ve yangın veya patlama gibi acil durumlardan doğan özel

tehlikeleri ayırt etmek için son derece önemlidir.




GHS Tehlike Piktogramları




• GHS01: Patlayıcı

• Patlayıcılar, kararsız patlayıcılar, kendinen tepkimeli

maddeler ve karışımlar, organik peroksitler.

• GHS02: Yanıcı

• Alevlenir - gazlar, aerosoller, sıvılar, katılar, kendiliğinden

tepkimeye giren maddeler ve karışımlar, piroforik sıvılar ve

katılar, kendiliğinden ısınan maddeler ve karışımlar, su ile

temas ettiğinde alevlenir gaz çıkaran maddeler ve karışımlar,

organik peroksitler.





• GHS03: Oksitleyici

• Oksitleyici gazlar, oksitleyici sıvılar, oksitleyici katılar.

• GHS04: Basınç altında gaz

• Basınç altında gazlar, sıkıştırılmış gazlar, sıvılaştırılmış gazlar,

soğutulmuş sıvılaştırılmış gazlar, çözünmüş gazlar.





• GHS05: Aşındırıcı (Korozif)

• Metaller için aşındırıcı, cilt korozyonu, ciddi göz hasarı,

alevlenebilir gazlar, kendinden tepkimeli maddeler veya

karışımlar, organik peroksitler

• GHS06: Akut toksisite

• Oral, dermal, inhalasyon





• GHS07: Sağlık Tehlikesi

• Akut toksisite (oral, dermal, aspirasyon), cilt tahrişi, göz tahrişi,

cilt hassaslaştırıcılığı, belirli organ toksisitesi-tek maruz kalma,

solunum yolu tahrişi, narkotik, ozon tabakasına zararlı

• GHS08: Ciddi Sağlık Tehlikesi

• Solunum yollarının hassaslaşması, Germ hücre mutajenisitesi,

kanserojenite, üreme organlarında toksisite, belirli hedef organ

toksisitesi – tek maruz kalma/tekrarlı maruz kalma, aspirasyon

zararı





• GHS09: Çevre için tehlikeli

• Su ortamında akut tehlikeler

• Su ortamı için kronik tehlikeler

• Çevresel toksisite




Kimyasal Madde Etiketleri

• Kimyasal bir maddenin tanımlanması çok önemlidir.

• Her ürünün üzerinde içerdiği maddeler, riskleri ve

önleyici tedbirleri anlatan bir etiket olması uluslararası

düzenlemelerle zorunlu hale getirilmiştir.

• Etiket üzerinde kimyasalın içeriği, üretici firma adı,

kimyasal tehlike işaretleri yanında R ve S kodları yer

almalıdır.




Kimyasal Madde Etiketleri

• Kimyasal maddelerin etiketleri dikkatlice okunmalı ve

verilen bilgiler uyarınca hareket edilmelidir.




Kimyasal Maddeler

• Yangınlara karşı önlemler

alınmalıdır.

• Yanıcı maddeler en az düzeyde

kullanılmalıdır.

• Özel dolaplarda muhafaza edilmelidir.

• Sıcaklık kontrolü sağlanabilen ısıtıcı cihazlar

kullanılarak deneyler yapılmalıdır.

• Örneğin hot-plate veya bunzen beki yerine

su banyosu kullanılmalıdır.




Kimyasal Maddeler

• Asidik ve bazik çözeltilerle çalışırken koruyucu gözlük takılmalıdır.

• Asitler, kostik materyaller ve kuvvetli oksitleyici maddeler lavabo içinde karıştırılmalıdır.

• Asitler yavaşça suya eklenerek seyreltilmelidir. Konsantre aside asla su eklenmemelidir.

• Bütün reaktif şişeleri etiketlenmelidir.

• Reaktifin adı, konsantrasyonu, hazırlayanın adı-soyadı, hazırlanış tarihi ve son kullanma tarihi etiket bilgisinde olmalıdır.




Kimyasal Maddelerin Sınıflandırılması

• Aşındırıcı Kimyasal Maddeler: Asitler ve Bazlardır.

Korosif, paslandırıcı, toksik, yanıcı, yakıcı, suyla

tepkimeye giren ve kararsız kimyasallardır. Asitler ve

bazlar ayrı olarak muhafaza edilir. Sızıntıları veya

dökülmeleri halinde absorbantlar veya nötralie ediciler

kullanılmalıdır.

• Toksik Maddeler: Oral, dermal veya inhasalasyon yolu ile

girerler. Maruziyete göre akut ve kronik etkiler oluşur.





• Kanserojenler: Kanserli hücrelerin büyümesine yol açan

her türlü maddelerdir. Arensik bileşikler, benzidin,

kurşun arsenat, kloroform ve etilenoksit örnek olarak

verilebilir. Laboratuvarda kullanılanların çoğu aromatik

aminlerdir (benzidin gibi).

• Reaktifler: Parlayabilir ve tutuşabilir kimyasal

maddelerdir. Aseton, benzen, dietil eter, alkoller, heptan

ve tolüen örnek olarak verilebilir. NFPA etiketi önemlidir.





• Yanıcı Maddeler: Uygun güvenlik kaplarında ve

kabinlerde saklanır. Oksitleyicilerden uzak

tutulmalıdırlar.

• Oksitleyiciler: Klorat, permanganat, inorganik peroksit

ve nitrat gibi kolayca oksijen yapan maddelerdir. Organik

maddelerin yanmalarını hızlandırırlar. Serin ve kuru bir

yerde saklanmalıdırlar. Yanıcı, tutuşturucu ve indirgeyici

ajanlardan uzak tutulmalıdırlar.





• Işığa Duyarlı Kimyasallar: Işığa maruz kaldıklarında tepkimeye giren maddelerdir. Işıktan korunmalı, serin ve kuru yerlerde renkli şişelerde saklanmalıdır.

• Peroksit Yapan Kimyasallar: Darbe ve ısı karşısında tutuşabilme özelliğine sahip maddelerdir. Ör. Siklohekzan ve etileter. Hava geçirmez kaplarda, karanlık, serin ve kuru yerlerde depolanır.

• Piroforik Maddeler: Havada kendiliğinden tepkimeye giren maddelerdir. Lityum, potasyum gibi. Serin ve kuru yerde saklanırlar.




Biyolojik Tehlikeler

• Laboratuvarlarda kan ve diğer örnekler

(serum, plazma, kan ürünleri, vaginal

sekresyonlar, semen, BOS, sinovyal sıvı gibi)

potansiyel enfeksiyöz kabul edilmelidir.

• Bulaşıcı (enfeksiyöz) etkenler kazayla iğne batması,

infeksiyon yapıcı materyallerin sıçratılması veya masa üstü

ve döşemeye bulaştırılması, santrifüj kazaları ve

kontamine laboratuvar malzemelerinden vücuttaki kesik

yerlere bulaşma veya bu tür malzemelerle yaralanma

yoluyla personele bulaşırlar.




Biyolojik Güvenlik (Biyogüvenlik)

• İnsanlar için potansiyel patojenik tehlike içeren

materyal, infeksiyöz mikroorganizmalar ile yapılan

çalışmaların, insan ve çevre için güvenli şekilde

yapılmasını sağlamak amacıyla laboratuvar alt yapı,

tasarım, ekipman, teknik ve uygulamalarının en uygun

kombinasyonu olarak tanımlanabilir.

• Amacı çalışanları, diğer insanları ve çevreyi potansiyel

tehlikeli mikrobiyolojik ajanlardan korumaktır.





• Biyolojik güvenliğin en önemli elemanı standart ve/veya mikrobiyolojik uygulama ve tekniklere çok sıkı bir şekilde uymaktır.

• Her bir laboratuvar çalıştığı alanlardaki tehlikeler ve maruz kalabileceği potansiyel risklere uygun biyogüvenlik pratiklerini belirlemeli ve uygulamalıdır.

• Bunun yanında risk değerlendirmesi yapılmalı ve buna en uygun biyogüvenlik elementlerini bir araya toplanması gereklidir.





• Dünya Sağlık Örgütü (WHO) mikroorganizmaları dört risk grubuna ayırmıştır.

• Grup 1: Bireysel ve toplumsal riski olmayan yada bu riskin önemli ölçüde az olduğu mikroorganizmalar. Ör. Bacillus subtilis insanda enfeksiyona neden olmaz.

• Grup 2: İnsanlarda enfeksiyona neden olan, toplum sağlığı açısından riskin sınırlı olduğu mikroorganizmalar. Bu hastalıkların etkili tedavi ve korunma yolları vardır. Ör. Streptococcus, Herpes virüs

• Grup 3: Bireysel riskin yüksek, toplumsal riskin sınırlı olduğu mikroorganizmalar. Ciddi hastalıklara neden olan mikroorganizmalardır. Tedavi ve korunma yolları olabilir. Ör. Yersinia pestis, HIV

• Grup 4: Hem toplumsal hemde bireysel riskin yüksek olduğu ve etkili korunma ve tedavi yöntemlerinin bulunmadığı mikroorganizmalar. Ör. Ebola virüs, Lassa virüs





• Laboratuva alt yapılarıda risk gruplarına paralel

uygulama ve korunma kriterleri açısından dört farklı

seviyede tasarlanmıştır.

• Biyogüvenlik Seviye 1: Grup 1 mikroorganizmalar ile

çalışılacaksa. Tipik çalışma alanı açık tezgah şeklindedir.


çalışılacaksa. Biyogüvenlik kabinleri veya laminar flow

kabinle kullanılır.






çalışılacaksa. Sınıf 3 biyogüvenlik kabinler kullanılır.

Tecrit laboratuvarı olarak adlandırılır.


çalışılacaksa. Tamamen izole kıyafetler kullanılır.

Maksimum tecrit laboratuvarlarıdır.




Cam Malzemeler

• Cam malzemelerin kullanılması sırasında doğru teknikler uygulanmalıdır.

• İş için tasarlanmadığı ve uygun şekilde korunmadığı sürece, cam malzeme asla basınç veya vakum altında kullanılmamalıdır.

• Çatlak veya kırık cam malzemeler atılmalıdır. Bu çalışanlar için bir risktir

• Kırık cam uygun atık kovalarına atılmalıdır (iğne atık kutusu gibi). Genel çöp kutusuna atılmamalıdır.




Sıvı Dökülmeleri

• Sıvı döküldükten sonra derhal

temizlenmelidir.

• Bu, risk değerlendirmesinin bir

parçası olarak nasıl yapılacağı

belirlenmelidir.

• Tehlikeli maddeler zehirli atık

olarak atılmalıdır.




Gaz Tüpleri

• Resmi eğitim olmadan asla kullanılmamalıdır.

• Mümkün olan en düşük sayıda kullanılmalıdır.

• Mümkünse harici olarak depolanmalıdır.

• Düşmeye veya devrilmeye karşı önlem alınmalıdır (zincir ile bağlanabilir).

• Sadece bir gaz tüpü arabası ile hareket ettirilmelidir.

• İlgili gaz için uygun regülatörler ve kontrol ekipmanlarını kullanılmalıdır.

• Sızıntı durumlarına karşı önlemler alınmalıdır.




Kriyojenikler

• Sıvı gazlar aşırı derecede soğuktur ve yanıklara neden olabilir.

• Sıvı gazlar buharlaşır ve birçok kişide asfeksisyona neden olabilir.

• Kriyojenleri asansörde taşımak gerekiyorsa, takip edilmesi gereken özel prosedürler olduğu unutulmamalıdır.

• Bunları kullanmak için özel eğitim alınmalıdır.




Elektrikli Ekipmanlar

• Her zaman kullanmadan önce elektrikli

ekipman üzerinde görsel bir kontrol

yapılmalı, belirgin aşınma veya kusurlar

araştırılmalıdır.

• Tüm taşınabilir elektrikli ekipmanların

güncel bir “PAT testi” etiketi olmalıdır.

• ASLA arızalı ekipman kullanılmamalıdır.




Genel Laboratuvar Düzeni

• Çalışma alanı düzenli tutulmalıdır.

• Atıklar temizlenmeli, gerekenler malzemeler yıkanmalı,

işi bitenler yerlerine konmalıdır.

• İşleri bırakmadan önce her şeyin güvende olduğundan

emin olunmalıdır.

• Genel temizlik prosedürü olmalıdır.

• Düzenli bir laboratuvar herkes için kazaları önler.




Laboratuvar Ekipmanları

• Eğitim almadan laboratuvar

ekipmanları kullanılmamalıdır.

• Personel çalışacağı cihazın

eğitimini başarı ile

tamamlamalıdır. Daha sonra

yetkilendirme yapılır.




İlk Yardım

• Tüm laboratuvar çalışanları basit seviye ilk yardım eğitimi almalıdır.

• Kimyasal sıçramalarında bol su ile 10 dakika yıkanmalıdır.

• Kanama varsa direkt basınç uygulama ile kontrol altına alınmalı, cam gibi yabancı cisim batmalarına dikkat edilmelidir.

• Tüm kazalar laboratuvar sorumlusuna iletilmelidir.




Atık Maddeler

• Risk değerlendirmenin bir parçası olarak laboratuvar atıklarının nasıl atılacağı belirlenmelidir.

• Çözücüler ve yağlar uygun şişe veya bidonlara ayrılmalıdır.

• Kimyasal ve biyolojik atıkların toplanması ve atılmasına ilişkin prosedürler olmalıdır.

• İzin verilmedikçe normal atıklar ile birlikte atılmamalıdır.





• Tüm süreçleri kapsayan laboruvar güvenliği talimatı ve

güvenlik kuralları oluşturulmalıdır.

• Kurallar çalışma alanlarına asılmalıdır.

• Çalışanların bilgisini güncel tutmak için belirli aralıklarla

eğitimler yapılmalıdır.

• Anlaşılmayan noktalar için soru sormaktan çekinilmemelidir.

• Güvenliğin bir ekip işi olduğu unutulmamalıdır.




Laboratuvarlarda Acil Müdahele Planı

• Laboratuvarlarda meydana gelebilecek kazalara karşı her

zaman hazırlıklı olmak gerekir.

• Kaza, afet ve yangınlarda (yangın, kimyasal madde

dökülmesi, yaralanma, gaz kokusu/elektrik kaçağı,

deprem ve su baskınında) mal ve can kaybını en aza

indirmek amacı ile yapılması gerekenlerin planlanması ve

tehlike anında da uygulanması amacıyla her

laboratuvarın bir acil müdahale planı olmalıdır.




Laboratuvarlarda Acil Müdahele Planı

• Acil müdahale planında görevliler ve telefon

numaralarına mutlaka yer verilmelidir.

• Acil müdahale planında yangın, kimyasal madde

dökülmesi, yaralanma, gaz kokusu/elektrik kaçağı, su

baskını ve deprem durumlarında laboratuvar çalışanları

ve laboratuvar sorumlusu tarafından yapılacak işlemler

yer almadır.




Laboratuvar Temizliği



Malzeme Temizliği

• Analiz sonuçlarının güvenirliği açısından kullanılan

malzemelerin temizliği önemlidir.

• Malzemelerdeki (beher, pipet vs.) herhangi bir kirlilik

yapılan deney veya çalışmayı önemli oranda etkiler.

• Birçok deneyde metal iyonu, organik moleküller ve diğer

kimyasal maddelerin biyokimyasal süreçteki etkileri

araştırışır. Bu nedenle kirli malzeme kullanımı

deneylerde başarısızlığa yol açar.




Plastik Malzeme Temizliği

• Laboratuvarlarda genel olarak polietilen plastik malzemeler kullanılmaktadır.

• İlk kez kullanılacak polietilen malzemeler önce 8 M üre çözeltisiyle temizlenir. Sonra distile su ile durulanır, 1 N KOH çözeltisi ile yıkanır, tekrar distile sudan geçirilir ve sonra metal iyon kontaminasyonunu gidermek için 0.001 M EDTA ile yıkanır. Sonunda cam distile su ile durulanır.

• Bu ilk kullanım öncesi yapılan temizliği takiben her kullanım sonrası % 0.5’lik deterjanla yıkayıp distile su ile durulamak yeterlidir.




Cam Malzeme Temizliği

• Cam malzemeler kullanıldıktan sonra en kısa zamanda

temizlemek gerekir. Bekleyen cam malzemelerde

çözücüler uçacağından kalıntılar cam yüzeye yapışır ve

temizlemek daha da zorlaşır.

• Eğer hemen temizlenemiyorsa, çeşme suyundan

geçirerek bırakılmalıdır. Cam malzemelerin temizliğinde

%0,5’lik deterjanlı su ile yıkanması genelde yeterli

olmaktadır.




Cam Malzeme Temizliği

• Temizlik sonrası cam yüzeyde su damlası kalması durumunda temizlik yeterli değildir. Bununla beraber yapılacak daha hassas bir çalışma için özel yıkama gerekebilir.

• Cam malzemelerdeki organik kalıntıların temizlenmesi için uzun yıllar bikromat temizleme solüsyonu kullanılmıştır. Fakat kromun toksik etkisi, kanserojen oluşu ve yoğun H2SO4

kullanımı nedeniyle günümüzde tavsiye edilmemektedir.

• İyonlarından arındırmak için yoğun nitrik asit ile yıkamak gerekir. Cam pipetlerde %0,5’lik deterjanlı suda bekletilip daha sonra bol akan suda durulanmalıdır.




Kuartz ve Cam Küvetlerin Temizliği

• Kuartz veya optik parlatılmış

cam malzemelerin etanolde

hazırlanmış KOH veya kuvvetli

bazlarla temizlenmesi

aşınmaya neden olmaktadır.

Bunun yerine % 0.5’lik deterjan

ile temizleyip distile su ile

durulamak yeterli olur.




Plastik ve Cam Malzemelerin Kurutulması

• Cam malzemeler kurutma fırınlarında kurutulur. Birçok

plastik malzemeyi de kurutma fırınında kurutabiliriz.

Fakat selüloz nitrat santrifüj tüpleri (patlayıcı olduğu

için) kurutma fırınına konmamalıdır.

• Eğer plastik malzemenin tipinden emin değilsek,

kurutma fırınını kullanılmamalıdır. Cam malzemeler

aseton ile de kurutulabilir. Fakat asetona bağlı kirlilik

eğer deneyi etkiliyorsa kullanılmamalıdır.




Sterilizasyon

• Sterilizasyon bir ortamın ya da maddenin canlı

mikroorganizmaların tüm formlarından arındırılması

işlemidir.

• Sterilizasyon işleminden sonra ortamda 1 milyonda 1

canlı mikroorganizma bulunma olasılığı vardır.

• Sterilizasyon için kabul edilebilir sınır 10-6 olarak kabul

edilmektedir ve endosporlar da dahil olmak üzere tüm

mikroorganizmalardan ortam arındırılmıştır.




Sterilizasyon

• Dezenfeksiyon ise sporlar dışında mikroorganizmaların

ortadan kaldırılması işlemidir. Dezenfeksiyon işlemi

genellikle çalışma alanları, ekipmanlar gibi cansız

yüzeylere ya da objelere uygulanır.

• Dekontaminasyon ise mikroorganizmaları ortadan

kaldıran ve/veya öldüren sterilizasyon ve

dezenfeksiyon işlemlerinin tümüdür.

Dekontaminasyonun amacı kontamine materyalin bir

sonraki işlem için hazır hale gelmesidir.




Sterilizasyon

• Sterilizasyon da fiziksel ve kimyasal yöntemler kullanılır.

• Fiziksel yöntemlerle sterilizasyon yakma, nemli ısı, tindalizasyon, kuru sıcak hava ve filtrasyon ile yapılmaktadır. Ör. Otoklavlama.

• Kimyasal sterilizasyonda ise çeşitli kimyasal maddelerin uygulanması ile sterilizasyon yapılmaktadır. Ör. Etilen oksit, formaldehit.

• Sterilizasyon için gerekli süre sterilize edilecek maddenin cinsine, materyalin miktarına göre değişir.

• Örneğin; katı maddeler sıvılara göre daha uzun süre gerektirir. Sıvı hacimlerin sterilizasyonunda da miktar arttıkça sterilizasyon süresi uzar. Sterilize edilecek materyale göre de sterilizasyon yöntemi belirlenir.




Kaynaklar

• Altıntaş A, Fidancı UR, Sel T, Yılmaz G, Pekcan M (2015) Veteriner Laboratuvar Teknikleri ve

Prensipleri. 4.baskı, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.

• Beran JA (2013). Laboratory Manual for Principles of General Chemistry. 10th ed. Wiley

• Karagül H, Altıntaş A, Fidancı UR, Sel T (1999). Temel Biyokimya Uygulamaları. Medisan Yayınevi,

Ankara.

• Kimyaca.com. Erişim: https://kimyaca.com/malzeme-guvenlik-bilgi-formu/ Erişim Tarihi: 26.10.2018

• Özerol E. Laboratuvar Güvenliği. Erişim:

http://www.tibbigenetik.org.tr/portalyonetim12//images/48/Dosyalar/tmp//201837161633.pdf

Erişim Tarihi: 27.10.2018

• The International Genetically Engineered Machine. Erişim: http://2016.igem.org/Safety/Risk_Groups

Erişim Tarihi: 28.10.2018




https://kimyaca.com/malzeme-guvenlik-bilgi-formu/

http://www.tibbigenetik.org.tr/portalyonetim12/images/48/Dosyalar/tmp/201837161633.pdf

http://2016.igem.org/Safety/Risk_Groups

Biyokimya & Klinik Biyokimya

ve Laboratuvar dünyası hakkında daha

fazlası için

www.biyokimya.vet

@biyokimya.vet



https://www.instagram.com/biyokimya.vet/


https://www.instagram.com/biyokimya.vet/

laboratuvar güvenliği ve temizliği -...

Documents