1. GİRİŞ

Ankara’nın güney batısında bulunan Haymana ilçesine ait Dereköy ve civarında

yapılan jeolojik incelemede, bölgenin temel jeolojisini içeren birimlerin stratigrafisi,

kaya türü özellikleri ve bu birimlerin birbiriyle olan ilişkileri anlatılacaktır. Ayrıca

bölgeyle ilgili jeolojik kesit ekte verilecektir.

2. DEREKÖY ve CİVARININ TEMEL JEOLOJİSİ

2.1 Çalışma Alanın Tanıtılması

Şekil 1 Dereköy’ün bulduru haritası.

Çalışma alanı, Ankara’nın yaklaşık 55-60 km güney batısında Dereköy ve

civarıdır. Yaklaşık 3 km²’lik bir alanı kapsamaktadır. Bölgenin bulduru haritası Şekil

1’de verilmiştir.

1

2.2 Stratigrafi

2.2.1 Giriş

Dereköy ve civarı jeolojik yaş ve litoloji bakımından incelenmiştir. İnceleme

yapılan bölgede en altta yerleşim yaşı Turoniyen-Kampaniyen olan ofilyolitik melanj

birimi, onun üzerinde Eosen konglomera-kumtaşı-marn ardalanması, onu üzerine

melanja keserek yüzeye çıkmış Miyosen andezitler ve en üste Pliyokuvaterner

alüvyon çökelleri bulunmaktadır. Bu birimler arası jeolojik sınırların çizilmesi ve

jeolojik haritaya işlenmesi amaç edinilmiştir

2.2.2 Ofiyolitik Melanj

Neo Tetis Okyanusu’nun kapanması sırasında dalma batma zonunda

okyanussal kabuk birçok kayaç birimini tıraşlayarak bu melanj oluşmuştur. Oluşum

yaşı Triyas-Kratese yerleşim yaşı ise Turoniyen-Kampaniyen olan bu birimde matriks

içerisinde radyolarit, gabro, serpantin, yastık ve kireçtaşı blokları bulunmaktadır.

Taze rengi gri-beyaz, bozunma rengi açık sarı-kirli beyazdır. Tabaka kalınlıkları 7-10

cm arasında değişmekle beraber ölçülen konumları: K15B/12GD dur. Melanjın

oluşumu sırasında çok yoğun bir sıkışma sonucunda kireçtaşlarını yüzeyinde

stilolitler oluşmuştur. Yüzeyde oluşan çatlakların meteorik sular tarafından getirilen

breşik malzemenin ikincil diyajenezi sonucu sparitler oluşmuştur. Ayrıca bu birimle

konglomera-kumtaşı-marn ardalanması arsında bir ters fay gözlenmektedir. İlk

gözlemlerde bu olay bir bindirme olarak belirlense de, eğim açısının 35º ‘den fazla

olması bu tektonik olayın ters fay olduğunu anlatmaktadır.

2.2.3 Volkanik Birimler

İki aşamalı soğumayla oluşan andezitin içerisinde irili ufaklı altıgen öz şekilli

biyotitler, çubuksu hornblendler, kuvars ve feldspat mineralleri bulunmaktadır. Birimin

yaşı Miyosendir. Bu birim ofiyolitik melanj birimine sokulum yapmıştır aralarındaki

dokanak türü magmatik dokanaktır.

2

Ayrıca melanjın içinde asitle tepki veren ve dış görünüşü nedeniyle kireçtaşına

benzeyen bir birim gözlenmektedir. Ancak dokusu incelendiğinde serpantin olduğu

anlaşılmaktadır. Bu serpantin bloklarının asitle tepkime vermesinin sebebi ultramafik

kayaçların içinde bulunan Ca’nın havadaki CO2 ile reaksiyona girmesidir.

Melanj içinde gözlenen bir başka birim yastık lavlardır. Bu lavların yüksek

basınçta yani yüksek derinlikte oluşmaları sebebiyle içinde gaz boşlukları yoktur.

Yine bu yastık lavlarda gözlenen kalsit dolguları sebebiyle oluşma ortamının CCD

seviyesinin üzerinde olduğu düşünülmektedir.

2.2.4 Konglomera-Kumtaşı-Marn Ardalanması

Kaba taneli malzemelerden meydana gelen polijenetik konglomera biriminden,

ince taneli siltli-karbonatlı birimlere doğru bir geçiş gözlenmektedir. Polijenik

konglomera birimindeki bağlayıcı madde matrikstir ve bu birimin bozunma rengi sarı-

yeşilimsidir. Bu birim çok altere olmuştur. Bu birimin geçirdiği tektonik süreçler

sonucunda kumtaşı tabakaları kıvrılarak devrik senklinaller oluşturmuştur. Kumtaşları

içerisinde iz fosiller gözlenmektedir. Ayrıca Mercan, Gastropoda ve Nümmilites

fosillerine de rastlanılmaktadır.

2.2.5 Alüvyon

Nehirlerden çökelen alüvyonlardan oluşan birim, bölgede güncel sedimanları

oluşturmaktadır.

3. SONUÇ

Yapılan arazi çalışması sonucunda bölgenin temel jeolojisini içeren birimlerin

stratigrafisi, kaya türü özellikleri ve bu birimlerin birbiriyle olan ilişkileri

belirlenmiştir. Ancak hava şartlarının kötü olması nedeniyle haritada sınırların

bir kısmı işlenememiştir.

3

4. EK

Şekil 2 Bölgeyle ilgili jeolojik kesit

4