Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 83, viti i katërt i botimit, 10 PRILL 2008 Çmimi: 40 LEKË

CM YK

HARROJMË EDHE KUR E PËSOJMË!

Herë pas here, ne tregojmë që epërdorim thënien e vjetër se, pësimibëhët mësim, dhe kjo është diçka qëndodh në shoqëritë e pazhvilluara. Por,siç duket, ne shkojmë dhe më tej,harrojmë edhe kur e pësojmë, sepse nëkëto vite të stërzgjatura të tranzicionit,kemi harruar shpejt edhe kur e kemipësuar.

Një vit më parë, me shpërthimin edepozitës së naftës në lagunën eLezhës, u vranë zogj e peshq, ushkatërruan bimët dhe e gjithë laguna.Megjithë atë kjo u harrua dhe depozitate naftës vazhdojnë të rrinë në mes tëDurrësit, Vlorës, Sarandës etj... Ështëkoha, bile ka kaluar, për marrjen epërgjegjësisë në çdo nivel të shoqërisëe të shtetit, nga individi i thjeshtë e derite politikanët e qeveritarët.

Gërdeci mund të vazhdojë të vrasë.Aty bombat shpërthyen dhe vranë dheshkatërruan, por tani mund të vazhdojëtë vrasë mjedisi rrotull tij. Sipas Institutittë Shëndetit Publik dhe institutit tëpavarur ambiental të grupimit tonë"Ekolëvizja" në mjediset e katastrofëspërveç monitorimit të metaleve të rëndasi plumbi, zhiva, zingu etj..., të cilatmund të depërtojnë në ujrat e pijshëm,do të bëhen edhe monitorime për lëndëtoksike shumë vdekjeprurëse si PCB-të dhe dioksinat, përveç atyre tëlëshuara nga djegja e barutit eeksplozivit të predhave. Pra Gërdecimund të vazhdojë të vrasë njerëz, ashtusi centrali i Çernobilit, që vazhdon edhesot të sjellë vdekje.

Nga ana tjetër, Gërdeci na tregoi se,një aktivitet kaq i rrezikshëm për njeriundhe mjedisin, bëhej pa leje mjedisore,pra pa vlerësim të ndikimit të këtijaktiviteti në mjedis. Po t'i ishtenënshtruar vlerësimit dhe procesit tëmarrjes së lejes mjedisore, veprimtaria,të paktën, do të detyrohej të vendosej 4km larg qendrave të banuara, dhe kjomund të kishte përgjysmuar vrasjet dhedëmet.

Ministria e Mjedisit justifikohet senuk lejoheshin të ndërhynin në këto llojeaktivitetesh ushtarake. Por Ushtria kame dhjetra aktivitete të ngjashme mearmë kimike dhe luftarake, të cilat kanëkërkuar dhe do të kërkojne tëasgjësohen lëndë e materiale të tilla.Prandaj, mendojmë se urgjentisht duhettë rishikohen ligjet për dhënien e lejevemjedisore, që të përfshijnë çdo llojveprimtarie me ndikim te mjedisi dhenjeriu.

Xhemal Mato

Është koha për të parandaluar ndërtimine Gërdecëve të rinj, duhet bërë një katarsisnë të gjitha lejet mjedisore që janë dhënë e,njëkohësisht të parandalohen zhvillimettumorale nëpërmjet vlerësimit mjedisorstrategjik

Stina e verës po afron. Bashkë me të edhe stina e re e turizmit veror. A jemi të përgatitur ?

Për shkak të ngrohjes globale, rreth570 km² të bankizës së akullit, janëshkëputur nga masivi i Antarktidës

Në 82 % të klasave të arsimit për fëmijët6-15 vjeç paraqitet kontaminim i lartëmikrobik dhe në 66 % të tyre kontaminim ilartë mykologjik.

Mbaroi me sukses projekti “SEEthrough the Culture” organizuar QendraEDEN me 37 të rinj nga Turqia, Belgjika,Bullgaria, Serbia, Bosnje Hercegovina,Italia dhe Shqipëria

Opinioni publik është përpara një debatitë gjërë për industritë që shteti kërkon që tëngrejë në zonën e Vlorës, industri që do tëkenë një ndikim të gjërë, mbi tre pasuri,pejsazhin, ajrin e ujin

FABRIKAT E BOMBAVE MJEDISORE

Lexo fq. 3

INFORMACION NGA FUSHEKRUJA

Lexo fq. 5

JUGU I SHQIPERISE MAGJEPSTE RINJTE EUROPIANE

Lexo fq. 4

SHKEPUTJE MASIVE TEAKULLIT NE ANTARKIDE

Lexo fq. 4Lexo fq. 8

NDOTJA E BRENDESHME DHE FEMIJETTANE

Lexo fq. 6Lexo fq. 4

E ARDHMJA JONËKËRCËNOHET NGA

PASIGURIA MJEDISORE

NOTE PROTESTEE GRUPIMIT

“EKOLEVIZJA”“Ekolëvizje” proteston

për arrestimin eambjentalistëve në

Vlorë

2

V E N D O S I:

KREU I

TË PËRGJITHSHMEA. Në kuptim të këtij vendimi

termat e permendur kane kuptimetsi me poshte:

1. “Konvente” nënkuptonKonventen “Per te drejten epublikut per tu informuar, per temarre pjese ne vendimmarrje dheper t’iu drejtuar gjykates perçeshtje mjedisore” (Konventa eAarhusit) , ratifikuar meligjin nr., date. “Per ratifikimin eKonventes se Aarhusit “Per tedrejten e publikut per tu informuar,per te marre pjese ne vendimmarrjedhe per t’iu drejtuar gjykates perçeshtje mjedisore”.

2. “Autoritet publik”nënkupton:

(a) Organet shteteroreqendrore dhe Njesite e QeverisjesVendore;

(b) Personat fizikë osejuridikë që kryejnë funksionepublike, administrative, sipas ligjit,duke përfshirë dhe detyra,aktivitete ose shërbime të veçantanë lidhje me mjedisin.

(c) Çdo person tjetër fizik osejuridik, që ka përgjegjësi osefunksione publike, ose që ofronshërbime publike në lidhje memjedisin, nën kontrollin e njëorgani ose personi, të përmëndurnë germat (a) ose (b).

4. ”Publiku i interesuar”nënkupton publikun e ndikuar oseqë mund të ndikohet apo që ështëi interesuar për vendimmarrjenmjedisore perfshire edhe shoqatatjofitimprurese mjedisore.

KREU IIPJESËMARRJA E

PUBLIKUT TE INTERESUARNË HARTIMIN E POLITIKAVE,STRATEGJIVE DHE PLANEVETE VEPRIMIT NE ZBATIM TETYRE QË KANË LIDHJE ME

MJEDISIN

1. Pjesemarrja e publikut nëhartimin e politikave, startegjivedhe planeve të veprimit në zbatimtë tyre, si ato rajonale dhekombëtare, të përgjithshme aposektoriale, që kanë lidhje memjedisin, përbën parim nëproçesin e hartimit të këtyre aktevedhe vlerësohet si kontribut ipazëvëndsueshëm që permiresonato.

2. Organet qëndrore dhevendore gjatë proçesit të hartimittë akteve te përmëndura në pikën1 te kreut 1 te ketij vendimi,pjesëmarrjen e publikut teinteresuar Publiku i interesuar”nënkupton publikun e ndikuar oseqë mund të ndikohet apo që ështëi interesuar për vendimmarrjenmjedisore perfshire edhe shoqatatjofitimprurese mjedisore erealizojnë, duke i siguruar atij:

-informacionin e nevojshem

për këto dokumenta,-percaktimin e rregullave dhe

procedurave sa me te thjeshta mete cilat realizohet procesi

- kushtet e përshtatëshme përtërheqjen e mendimit të tij.

3. Per te garantuarpjesemarrjen e publikut dhekontributin e tij, Ministrite dheorganet e qeverisjes vendore,zbatojne procedurat si me poshte:

- idetinfikojne dhe njoftojnepublikun e interesuar per hartimine dokumentave te percaktuar nepiken 1 te ketij kreu.

- Njoftimi behet me shkrim ngaministria apo njesia e qeverisjesvendore:

a. ne faqen e internetit ne vendte dukshem;

b. ne botime apo publikimenese eshte e mundur;

c. ne tabelen e njoftimeve nevend te dukshem

- Njoftimi shoqerohet me:a. informacionin e

permbledhur te dokumentave tepercaktuar ne piken 1 te ketij kreu.

b. Permbledhesi pergatitet negjuhen shqipe, me terminologji tethjeshte dhe orienton publikun neceshtjet me kryesore per te cilatkerkohen verejtjet, sugjerimet epropozimet e publikut;

Njoftojne vendin ku qëndron idepozituar teksti i plote idokumentave për tu lexuar ngapubliku i interesuar;

c. Percaktojne afatin kohor perdhenien e mendimit i cili eshte jome pak se 1 muaj dite kalendarikenga dita shpalljes se njoftimit;

d. Publikojne vendin, datendhe oren e organzimit te diskutimitme publikun e interesuar.

e. Drejtojne takimin dhembajne proces-verbalin e tij kuregjistrohen te gjitha verejtjet,sugjerimet e propozimet e publikut

f. Grupi hartues i dokumentitpermireson materialin sipaskerkesave te publikut. Nerelacionin qe shoqeron materialinpasqyrohen verejtjet e publikut qenuk jane reflektuar ne material,duke sqaruar edhe arsyet pse nukjane reflektuar.

g. Relacioni i percilletvendimarresit per ta ndihmuar nemarrjen e vendimit

KREU IIIPJESEMARRJA E

PUBLIKUT GJATEPERGATITJES SEPROJEKTAKTEVE

NORMATIVE PER MJEDISIN

1. Per te siguruar pjesëmarrjene publikut gjatë përgatitjes seprojektakteve normativemjedisore, Ministria e Mjedisit,Pyjeve dhe Administrimit teUjerave (MMPAU) ndërmerr këtohapa:

a. Publikon Matricwn e akteveqë do të hartohen e miratohengjatë vitit kalendarik në të gjithapublikimet periodike të MMPA Utë shkruara dhe/ose elektronike.

b. Nëpërmjet strukturespergjegjese per informimin epublikut njofton publikun einteresuar, OJF mjedisore dhegrupet e tjerë të interesit ne formeelektronike dhe/ose shkresore.

2. Njoftimi sshoqerohet me:a. Projektaktin normativ;b. Afatin kohor jo më pak se

10 ditë kalendarike qe nga dita edergimit te projektaktit për njohje;

c. Vendin, daten dhe orën eorganizimit te diskutimit teprojektaktit.

d. Drejtojne takimin dhembajne proces-verbalin e tij kuregjistrohen te gjitha verejtjet,sugjerimet e propozimet e publikut

e. Grupi hartues i dokumentitpermireson materialin sipaskerkesave te publikut. Nerelacionin qe shoqeron materialinpasqyrohen verejtjet e publikut qenuk jane reflektuar ne material,duke sqaruar edhe arsyet pse nukjane reflektuar.

f.Relacioni i percilletvendimarresit per ta ndihmuar nemarrjen e vendimit.

KREU IVPJESEMARRJA E

PUBLIKUT NE VENDIMETPËR MIRATIMIN E

VEPRIMTARIVE ME NDIKIMNE MJEDIS

1. Çdo autoritet publik qeliçenson veprimtari qe ushtrohenne mjedis:

(a) Sigurohet qe propozuesi kainformuar publikun e niteresuarper veprimtarine qe do ushtroje.zbaton kerkesat e këtij kreu, nëlidhje me vendimet për lejimin eveprimtarive të propozuara, sipaslistës në Aneksin I te Konventes;

(b) Kur veprimtaria vleresohetme ndikim ne mjedis, sipas listësnë Aneksin I te Konventes,sigurohet qe per te eshte akorduar,sipas rastit, deklarata mjedisore,leja mjedisore, leja e integruar osepelqimi mjedisor ne kuader te tecilave eshte kryer edhekonsultimi me publikun einteresuar. veprizbaton kërkesate këtij kreu, në përputhje melegjislacionin shqiptar edhe përvendimet per veprimtari tepropozuara jo të listuara nëAneksin I, të cilat mund të kenëndikim të rëndësishëm mbimjedisin.

(c) Kerkesat e germave a dheb mund të mos zbatohen perceshtje te mbrojtjes se sigurisekombetare, kur informacioni,sipas legjislacionit shqiptar,klasifikohet si sekret shteteror apotregetar,.

2. Per veprimtarite qe kanendikim ne mjedis, Ministra eMjedisit, Pyjeve dheAdministrimit te Ujerave, siguronpjesemarrjen e publikut, dukezbatuar procedurat si me poshte:

a. Ministri i Mjedisit, Pyjevedhe Administrimit te Ujerave,brenda 5 diteve pas marrjes sekerkeses per tu pajisur me leje

mjedisi, i kerkon Kryetarit teNjesise se Qeverisjes Vendore kudo te zbatohet projekti, teorganizoje diskutim me publikune interesuar.

b. Pas njoftimit të Ministrit,Ministria dërgon në qeverisjenvendore dokumentat emëposhtëm:

i. informacionin epermbledhur te projektiti teknik qëhartohet nga kërkuesi

ii. raporti i vleresimit tendikimit ne mjedis

iii Draft lejen mjedisore përveprimtarinë që do të ushtrohet,

c. Materialet e kërkuara nëpikën b më sipër hartohen nëgjuhën shqipe dhe me terminologjitë thjeshtë.

3. Njesia e qeverisjes vendorenjofton publikun e interesuar,brënda 5 ditëve pas marrjes sëdokumentave të përmënduera mëpiken b. më sipër.

4. Njoftimi behet:a. ne faqen e internetit ne vend

te dukshem;b. ne botime apo publikime;c. ne mediat lokale te

shkruara dhe/ose vizive;d. detyrimisht ne tabelen e

njoftimeve ne vend te dukshemte institucionit vendor

5. Në diskutimin me publikunmarrin pjesë specialiste tëministrisë që lidhen meveprimtarine, kërkuesi meekspertët e çertifikuar që kanëpërgatitur raportin e VNM-së,specialistë të Ministrive që lidhenme veprimtarinë.

6. Specialistët e MMPA Umbajnë proçesverbalin e takimitku shënohen të gjitha sygjerimet,vërejtjet dhe propozimet epublikut.

7. Vërejtjet pasqyrohen nëdraft lejen. Për propozimet që nukreflektohen në draft lejen jepen

argumentet përkatëse.8. Per veprimtarite qe

miratohen me pelqim mjedisor,procedurat e përcaktuara në pikat3-7 të këtij Kreu zbatohen ngaAgjencite Rajonale te Mjedisit(ARM).

9. Ministria dhe ARM-tëzbatojnë procedurat epjesemarrjes se publikut siçpercaktohet ne Kreun IV te ketijvendimi edhe ne rastet e rishikimitapo ndryshimit te nje lejemjedisore, sipas rasteve teparashikuara me ligj.

KREU VPJESEMARRJA E

PUBLIKUT GJATE HARTIMITDHE ZBATIMIT TEPROGRAMEVE TE

KONTROLLIT MJEDISOR.

1 Per te mundesuarterheqjen e publikut ne te gjithaveprimtarite e saj, MMPA Uinformon publikun edhe dukepublikuar në faqen e saj teinternetit:

a. programet vjetore tëkontrollit të Inspektoratit teMjedisit;

b. programet vjetore tëmonitorimit te mjedisit e teperberesve te tij;

c. planet mujore te ARM-ve te.ç. ne grupet e kontrollit

perfshin edhe perfaqesues tepublikut, OJF mjedisore, nese kanje kerkese te shprehur me shkrim.

2. Raportet e grupit teinspektimeve në përfundim tëkontrollit, si pike me vete,perfshine edhe komentet, vërejtjetapo sugjerimet e publikut që kandjekur inspektimin.

3. Nje kopje e raportit tekontrollit depozitohet ne njesinee qeverisjes vendore gjate njemuaji per tu lexuar nga publiku

DRAFT I V. K. M.

Kjo eshte çfare konventa na ofron: Çdo Palë do të përpiqet që të promovojë pjesëmarrjen efektive të publikut në një periudhë të pershtashme dhe ndërsa

alternativat janë akoma të hapura, gjatë përgatitjes prej autoritetevepublike rregulloret ekzekutive dhe rregulla të tjera ligjore të përgjithshmee detyruese, të cilat mund të kenë një efekt të rëndësishëm mbi mjedis.Për këtë qëllim duhet të ndërmerren këto hapa:

(a) Duhet të fiksohen afatet kohore, të mjaftueshme për Pjesmarrje efektive, (b) Duhet të publikohen ose të bëhen të disponueshme për publikun, projektet e rregullave ligjore, (c) Duhet t’i jepet publikut, mundësia për të komentuar Drejtpërdrejt ose nëpërmjet organeve përfaqësuese këshillimore; Rezultatet e pjesmarrjes publike do të merren parasysh aq sa të jetë

e mundur. Nga Konventa nuk ka afat te percaktuar ne menduam se 8 ditet

kalendarike mund te jene te mjaftueshem. Gjithsesi e rendesishmeeshte qe te keni komente, pasi mund ti dergoni dhe me vone takimit nerruge elektronike. Ju kujtoj qe draft VKM-ja ju eshte derguar ne rruge elektronike

dhe do të jete brenda dites se sotme e publikuar ne faqe te dukshmete web site te Ministrise se Mjedisit Pyjeve dhe Administrimit te Ujerave www.moe.gov.al, dhe ne Faqen e Aahrusit www.aic.org.al keto jane

mundesite tona te publikimit.

Edlira Dersha Sektori IT&Komunikim, Ministria e Mjedisit ,

Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave

KOMENTE E MENDIMEPER DRAFTIN E VKM

Për sa i përket tërheqjes së mendimit të publikutGJATE PERGATITJES SE RREGULLOREVE EKZEKUTIVEDHE/OSE INSTRUMENTAVE TË PERGJITHSHEM LIGJORE NORMATIVE( ku përfshihet VKM qe po diskutojme).

PËR TËRHEQJEN E PUBLIKUT NË VENDIMMARRJE PER MJEDISIN

Në mbështetje të nenit 100 të Kushtetutës dhe të ligjit Nr. 8934, datë 5. 9. 2002 “Për mbrojtjen emjedisit”, me propozimin e Ministrit të Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit te Ujerave, Këshilli iMinistrave,

3

Ndërkohë, në tërësi, nëmjedisin e madh shqiptar, prejvitesh ne jemi duke krijuar fabrikamunicionesh mjedisore, që janëkthyer si bomba me sahat.Nganjëherë ato shpërthejnë, por,në më të shumtën e rasteve, atovrasin ngadalë, në mënyrë tëfshehtë. Terrorizmi, rezulton se, që prej

vitit 1998, ka vrarë 24. 000 njerëz.Ndërkohë, sipas OBSH(Organizata Botërore eShëndetësisë), vetëm ngamungesa e ujit dhe kushtevehigjenike, vdesin mbi 2. 2 milionnjerëz në vit, shumica prej të cilëvefëmijë nën moshën 5 vjeç. Nëhartën pranë, publikuar po ngaOBSH, jepet shifra për Shqipërinë,se vetëm nga ndotja e ajrit vdesin150-200 njerëz në vit, në çdo njëmilion banorë. Degradimi mjedisor e ka bërë

ujin e pijshëm, në shumë zona, sinjë bombë vrasëse. Nuk kastatistika sa vret në vit, por deritani dimë që ka patur disa herëepidemi masive dhe ato poshtohen. Pikat e karburanteve janë një

tjetër rrezik, në qytete e jashtë tyre.Ato, siç edhe ka ndodhur, mundtë ndotin, por edhe mund të digjene të shpërthejnë. Ato janë me lejemjedisore, dhe po t’i shikoshshpërndarjen, sasinë e vendosjen

“Ne jemi të verbër ndaj forcave të reja që mund të shkaktojnë destabilitetintonë në të ardhmen, ashtu si SHBA ishte e befasuar nga sulmi terrorist i 11shtatorit. Por, një gjë e kemi mësuar: E ardhmja jonë kërcënohet nga pasiguriamjedisore. Ashtu si Vangari Maathai (KENIA), fituesja e Cmimit Nobel për vitin 2005,mbolli mijëra pemë për të përmirësuar sigurinë ekonomike të popullit të saj,për ne të gjithë, është koha të bashkohemi për të mbjellë shpresë, për njëbotë natyrore të sigurt, të qëndrueshme dhe produktive”

Christofer Flavian, Drejtor i Institutit “World Watch”.

e tyre, të shkon mendja, se lejetmjedisore, janë dhënë pa kriter.Vetëm në një segment, ngaShkodra deri në Kamëz, ka mbi 75pika karburantesh, me një dendësinjë në çdo 1. 5 km, ndërsa kriterete Europës, janë një në çdo 50 km Investimet e reja në prodhimin

e çimentos, parashikojnë 6 fabrikagjigante, në zonën midis FushëKrujës e Shkodrës. Secila është

brenda kritereve europiane tëemetimit të gazit karbonik, që dotë thotë se çliron 1 milion ton CO2në vit dhe të gjashtë, në këtë zonëtë ngushtë, do të çlirojnë 6 milionton CO2, pra aq sa çliron e gjithëShqipëria. Pra, po japim për tëndërtuar një Gërdec kolosal, ngainvestitorë të huaj, që e përdorinvendin tonë si poligon qitjeje,sepse tërë prodhimi do të jetë për

FABRIKAT E BOMBAVE MJEDISORE

Për njoftim :Presidentit të RepublikësKryeministritMinistrave të Rendit , të Drejtësisë e të MjedisitAvokatit të Popullit

Në 31 mars , ditën e protestës nga Aleanca Qytetare për Mbrojtjene Gjirit te Vlorës , për të ripërsëritur kërkesën për një referendumvendor për veprat që po ndërtohen në Vlore , policia ka arrestuardisa drejtues dhe aktivistë të saj , midis tyre Besnik Lulaj, SadritDanaj, Viron Ferati etj dhe natën eshte arrestuar edhe studentiactivist i njohur Eneid Hamzai , kryetar i qeverisë studentore .Mësohet gjithashtu se , disa ditë më pas Gjykata e Rrethit te Vlores,duke ndjekur linjën e policisë , ka vendosur të lerë në burg , këtëherë për një kohë të papërcaktuar dy prej anëtarëve të kryesisësë Aleancës Eneid Hamzai dhe Sidrit Danaj deri në përfundim tëhetimeve nën akuzat e “bllokimit të qarkullimit të automjeteve“dhe “organizimit të tubimeve të paligjshme “. Nën të njëjtën akuzë,Alfons Bilali do të jetë në arrest shtëpie , ndërsa per ViktorLagjin është vendosur detyrimi për paraqitje përpara oficerit tëpolicisë gjyqësore . Në orët e pasdites edhe Besnik Lulo ka marrëmasën e sigurisë me burg pa afat . Grupimi “Ekolevizja “ proteston me forcë arrestimin dhe

vendosjen e masave të tilla për Aleancistët , duke mos kuptuar ,qoftë “rrezikshmërinë ?!” e protestës së tyre , qoftë edhe trajtiminnga forcat e rendit dhe të drejtësisë . Kërkojmë nga institucionetdhe organizmat përkatëse të merren masa për lirimin e tyre dhemospërsëritjen e ngjarjeve të tilla .

Grupimi “ EKOLEVIZJA”

Se pari mendoj se eshte pert’u lavderuar perpjekja per tedetyruar me VKM perTerheqjen e mendimeve tepublikut ne vendimmarrje perMjedisin. Kjo kerkohet dhe ngaligji per VNM-te, por jo te gjithaministrite e kane parasysh (perte mos thene qe asnje prej tyrenuk ia ka idene as cfare eshteVNM), ndaj nje VKM e vecantei terheq vemendje gjitheministrive mbi kete detyrimligjor. Natyrisht do preferohejnje afat disi me i gjate se 8 diteper te komentuar mbi draftin,por duke pasur parasysh se janemiratuar Ligje, VKM, Urdhera,etj. pa as njoftim te publikut e jome marrje mendimi ne takime,mendoj se eshte nje zhvillim pert’u pergezuar.Nderkohe, shoh qe REC-u

eshte pjese e adresave ku eshtepercjelle. Drafti per mendime,dhe REC ben nje pune mjaft telavderueshme duke nxjerre“Mjedisi Sot” te cilen eshperndan me e-mail tek qindraambjentaliste qe jane subscribene liste.

KOMENTE E MENDIMEPER DRAFTIN E VKM

Jamarbër Malltezi

Nese do te kete dicka tetmerrshme ne propozim-VKM-ne ajo do kapet deri

me date 11 prej gjitheketyre qindra mendje te

hapura. Per mua erendesishme eshte te ecisi proces, dhe nese dokete probleme te hasuragjate praktikes, mund t’ikerkohet Ministrise se

Mjedisit te kerkojendryshim ne VKM.

Se fundi, per te hequr nje merakse shoh qe shpesh keqkuptohet:Duhet pasur parasysh se ndersapjesemarrja e publikut ne vendim-marrje eshte e detyrueshme, jodetyrimisht produkti final duhet tejete ai qe duan pjesemarresit ne atetakim. Pra ketu, Procesi duhet tejete i ndershem (njoftim, prezantim,paraqitje argumentesh, paraqitjepyetje/komente/sugjerime meshkrim apo goje, pergjigje ndajpyetjeve/komente/sugjerimeve),ndersa Produkti mund te mosjetedomosdoshmerisht ai cfarepresin ata qe adresojne pyetjet apokomentet.

Është koha për të parandaluar ndërtimin e Gërdecëvetë rinj, duhet bërë një katarsis në të gjitha lejet

mjedisore që janë dhënë e, njëkohësisht tëparandalohen zhvillimet tumorale nëpërmjet vlerësimit

mjedisor strategjik

NOTE PROTESTE EGRUPIMIT “EKOLEVIZJA”

Megjithese ky draft VKMbehet per te rregulluar procesine pjesemarrjes ne hartimpolitikash, plane veprimi,... etjdhe koha vendoset jo me pakse 1 muaj kalendarik, juvendosni afat 1 javor kohe (pasimbledhja behet me 11 prill) per

dhe shoqatat) me 9 nentor 2007.Drafti per komente duhej

prezantuar brenda 10 janar2008 dhe mbledhja ekomenteve e aprovimi I tyre

te marre mendime dhe komenteper nje material kaq terendesishem. - Ne vazhdim te mjeteve qe

ju keni identifikuar edhe nedraft vendim cfare garanciedhe rrugesh ju po perdorni qeky material ti shkoje te gjithe teinteresuarve “publikut teinteresuar”. - Dua te beje me dije qe ky

proces eshte nderkohe i vonuar,nese i Referohemi planit te

punes te pergatitur ngaM M PAU dhe shperndarepaleve te ndryshme (perfshire

MILIEUKONTAKT PER DRAFTIN Valbona Mazreku

Milieukontakt International me 10 shkurt 2008. - Do te sugjeroja qe me date

11 prill te mund te behejprezantimi I ketij draft vendimine nje mbledhje te hapur ngainstitucioni juaj dhe kjo date teshenoje fillimin e dates perterheqjen e mendimeve dhekomenteve. Gjithmone nese ju qe beni

ligjet doni dhe ti zbatoni ato!

Çfarë garancie dhe rrugesh ka që ky materialti shkojë të gjithë “publikut te interesuar”

brenda afatit 1 javor që ka lënë MMPA

Bomba e ujravetë ndotur

vendet e Europës. Është koha për të parandaluar

ndërtimin e Gërdecëve të rinj,duhet bërë një katarsis në tëgjitha lejet mjedisore që janëdhënë e, njëkohësisht tëparandalohen zhvillimet tumoralenëpërmjet vlerësimit mjedisorstrategjik, i cili, ndonëse ështëhartuar nga Ministria e Mjedisit,nuk është zbatuar pothauajse

asnjëherë. Le të denoncojmë me zë të

lartë këto zhvillime sot, që nesër,kryeministri tjeter, të mos thotëprapë se nuk i dinte dhe se s’kadëgjuar kurrë për Gërdecët e tjerëmjedisorë, që shkaktojnëkatastrofa. Është koha e thirrjespër përgjegjësi, që nga individi itheshtë, deri te politikanët eqeveritarët.

Xhemal Mato

4

Mbaroi me sukses projekti“SEE through the Culture”organizuar nga grupit i GuidaveNatyrore të Qendrës EDEN. 37 tërinj nga Turqia, Belgjika, Bullgaria,Serbia, Bosnje Hercegovina, Italiadhe Shqipëria kaluan 10 dite nëqytetin historik të Gjirokastrës.Programi i tyre nisi me mbërritjen etë rinjve nga 7 vendet. Maratona epjesëmarrësve nisi me udhëtiminnga Tirana për në Gjirokastër. Siç u

shprehën vetë të rinjtë rruga ishteme probleme dhe mjaft e dëmtuar,por ata patën mundësi të shijonëbukuritë natyrore të jugut tëShqipërisë, gjë që u la mbresa tëgjithëve.

Aktiviteti nisi në datën 20 marsku të rinjtë patën mundësi të njohinnjëri tjetrin më mirë përmesprezantimeve me anë të lojraveargëtuese, të njohin organizatatnga të cilat përfaqësohen dhe tëkrijojnë impaktin e parë që më pasdo ti ndihmonte të punojnë për 10ditë sëbashku. Gjatë këtyre ditëveata patën mundësi të eksplorojnëmë shumë nga trashëgimiakulturore dhe natyrore e jugut tëShqipërisë.

Qyteti i Pirros së Epirit pretvizitorët e parë të këtij sezoni

Udhëtimi i parë për grupin ishtenë rrënojat e qytetit antik tëAntigonesë, ku ata u pritën ngadrejtori i këtij parku. Megjithëse njëditë me shi të rinjtë ecën rreth 40minuta me këmbë për të shkuar derinë fshatin ku gjënden rrënojat eparkut arkeologjik me vlera të rrallapër vendin tonë. Z. Ëngjëll Seriani,drejtori i parkut i strehoi vizitorëtnë një prej shtëpizave prej druri qëai shpjegoi se më vonë do tëshërbejnë si qendra pritje për tëgjithë vizitorët e huaj dhe vendasqë do të vizitojnë parkun eAntigonesë. Antigonea ka qeneqyteti kryesor i Kaonise se Lashte.Ai eshte themeluar nga Pirroja iEpirit (312-272 BC), i cili i vuri emrine gruas se tij, Antigona, vajzae Berenice. Rrënojat a qytetit tëAntigonesë ndodhen në afërsi tëfshatit Saraqinishtë tërrethit Gjirokastër.

Butrinti që mahnit të rinjtëNjë nga vizitat që u konsiderua

dhe më intresantja ishte ajo nëButrint, Syrin e Kaltër dhe Lëkurs.Kjo ditë i ka çuar të rinjtë në të trekëto pika me bukuri të rrallë,

Ndryshimet klimatike janë njëproblem global, por që duhetpërballuar me filozofinë e Axhendës21 “mendo globalisht, veprolokalisht”. Gazrat serrë, shkaktarëtë ngrohjes globale dhe pra tëndryshimeve klimatike, kanë burim

kryesor prodhimin e energjisë.Ekspertët eIPCC(Intergovernmental Panel onClimate Changes) theksojnë se“për çdo 1 kWh energji tëkonsumuar lëshohen 616 gr CO

2 në

atmosferë”. Nga ana tjetër, prodhimii energjisë është i lidhur mekërkesën gjithmonë në rritje përkonsum, ndërkohë që konsumiështë përgjithësisht jo-efikas. Ështëprovuar se rreth 20-40% e energjisësë konsumuar, i detyrohetshpërdorimit për shkak të mosdijesnga konsumatorët dhe mungesëssë njohurive për efiçensën

energjitike. Duke patur lidhje të

drejtpërdrejtë dhe të matshme midistyre „konsumi jo efiçent i energjisë’!prodhimi në rritje i saj ’! shtimi iemetimeve të gazrave serrë”,rrjedhimisht ndërhyrjet përmirë-suese në sistemin e “konsumit tëenergjisë” janë një nga rrugët mëekonomike dhe të drejtpërdrejta tëreduktimit të emetimeve serrë.Ndryshimi i mënyrës së sjelljes ndajenergjisë elektrike dhe njohja emënyrave për ta kyrsyer atë, janërrugët që çojnë drejt objektivitkryesor të reduktimit të emetimeveserrë. Pikërisht në këtë kontekst,është përmbyllur me suksesprojekti “Nxitja e efiçensësenergjitike tek një komunitet lokal -kontribut për një problem global”mbështetur nga GEF, dhe zbatuarnga “Shoqata për Politika të Reja tëMbrojtjes së Mjedisit dheZhvillimit Rajonal” me koordinatorDr. Romeo Hanxhari. Projekti nëtërësi synoi që ta shndërrojëkomunitetin e zonës së Farkës në

Një emigrant shqiptar, që jeton në Greqi, ka njoftuar përnjë problem të mjedisit. Bëhet fjalë për groposjen e fuçive melëndë toksike, siç shkruan ai, në zonën e Nivicë-Bubarit.

Njoftuesi jep dhe “adresën “ e saktë të vendodhjes: Nëarën e Strate, që kufizohet me kthesën e lumit të Kalasës,në kodrën e Finiqit, poshtë Shëngjergjit, ku janë groposur njësasi fuçish, të shkarkuara nga 4 kamionë

PER NXITJEN E EFEFEKTSHMERISE NEPERDORIMIN E ENERGJISE ELEKTRIKE

një komunitet lokal që kursenenergjinë dhe e përdor atë nëmënyrë efiçente, gjë e cila u provuaqë është drejpërdrejt në interes tëbuxhetit të çdo familjeje. Natyrishtqë ky synim u arrit duke transmetuartek çdo pjesëtar i komunitetitmënyrat më të thjeshta, mëekonomike, dhe më efikase për tëplotësuar të njëjtat nevoja jetësore,duke shpenzuar më pak energji.

Ndërhyrjet që u sugjerohenkonsumatorëve gjatë projektit janëtë thjeshta dhe sjellin leverdiekonomike për ata vetë, kështu qërrjedhimisht janë të zbatueshmevullnetarisht prej tre. Kështu, pasnjë periudhe përgatitjejeprofesionale, u shpërndanë bashkëme faturat e energjisë për 3 muajrresht 3 fletëpalosje tematike qëtregojnë mënyrat e detajuara se simund të kursehet në 3 drejtime:ndriçimi, termoizolimi, përdorimi ielektroshtëpiakëve. Së fundi, pakditë më parë një seminar formimi merreth 30 mësues të disa lëndëve tëshkollave të zonës së Farkës mbylligjithë projektin.

Në seminar mori pjesë z. Gjergji

Bojaxhi, Drejtor i KESH, por nëcilësinë e banorit të ri të zonës sëFarkës, i cili foli për mënyrat më tëthjeshta të planifikimit të kursimittë energjisë që në momentin endërtimit të banesave.

Seminari gjithashtu përmbantereferimet profesionale të ekspertittë energjisë Dr. Besim Islami dheatij të ndryshimeve klimatike Prof.Dr. Petrit Zorba. Objektivi i seminaritishte ai që mund të quhet „formimii formuesve”, pra të formojëmësuesit për lidhjet që ekzistojnëmidis energjisë dhe problemit tëndryshimeve klimatike, si edhe t’iaftësojë ata që ato dije lidhur mendryshimet klimatike dhe energjisët’ua kalojnë nxënësve nëpërmjetmetodave moderne të mësim-dhënies. Mësuesit pjesëmarrës nëseminar u pajisën me çertifikatatpërkatëse.

Projekti synoi që ta shndërrojënë një komunitet lokal, që kursenenergjinë dhe e përdor atë nëmënyrë efiçente, gjë e cila u provuaSE është drejpërdrejt në interes tëbuxhetit të çdo familjeje

JUGU I SHQIPERISE MAGJEPSTE RINJTE EUROPIANE

Irena TopalliKoordinatore e Projektit,

Qendra EDEN

natyrore, arkeologjike e kulturoretë vendit tonë. Me ndihmën eguidës së vënë në dispozicion ngaZyra për Administrimin dheKoordinim e Qytetit Muze tëGjirokastrës (ZAKQMGJ), grupipati mundësi të njihet më nga afërme historinë që mbart Butrinti, njënga sitet arkeologjike më tërëndësishme të vendit tonë, pasurikombëtare e mbrojtur ngaUNESCO. Ata mbetën të magjepsurnga bukuria a parkut ku ndërthuretlashtësia dhe kultura e ku nukmungon as gjelbërimin pa fund istinës. Pas kësaj vizitë u organizuar

një workshop për të parë edherealitete e pasurive të tilla nështetet e ndryshme, si dhe për tëkrahasuar punën e bërë në këtoparqe të mbrojtura.

Impakti i ndotjes në pasuritënatyrore e kulturore

Dita e tretë e udhëtimit ka qenënë Kalanë e Libohovës dhe Virua.Dhe kjo ishte një ditë interesantepor nxorri më shumë në pah anëntjetër të medaljes. Kalaja eLibohovës, megjithëse mbart

traditë e shumë histori ishtepothuajse e kthyer në një fermë mebagëti, e sërisht e hapur përvizitorët nga të zotët (pronarët sicquhen tek ne).

Kjo si pasojë e mos kujdesjesnga shteti apo pushteti vendor përtë mbrojtur pasuritë kulturore tëvendit tonë. Edhe Viroi, megjithesëofron një natyre të bukur eqetësuese në një ditë me diell, tëjep mundësinë të shikosh edhepasojat e të ashtuquajturit“zhvillim i qëndrueshëm” i cili mëshumë në vend paraqitet sishkatërrues e ndotës. Kjo ishte dhenjëra nga temat të citat u diskutuanë një workshop, për të parë

impaktin e ndotjes në zhvillimin eturizmit.

Takimi me pushtetin vendorGjatë dhjetë ditëve të aktivitetit

grupi pati edhe mbështetjen eZAKQMGJ-së, ku drejtori i kësajzyre Z. Edmond Kola bëri një pritje,e ku nuk mungoi dhe prania emediave lokale. Z. Kola kashprehur vlerësimin nga ana ekësaj Drejtorie, dhe ka inkurajuartë rinjtë për nismat e këtij lloji sidhe falenderoi iniciativën për tëzgjedhur Gjirokastrën për tëorganizuar këtë aktivitet. Mediagjithashtu ka pasqyruar aktivitetinduke I vënë theksin pranisë së tërinjve në qytet për 10 ditë dheimpulsit që japin aktivitete të tillanë promovimin e vlrerave të mbartGjirokastra.

Edukimi jo-formal, një fushëme shumë hapsirë për të rinjtë

Mes aktivitetetve të shumtagjatë 10 ditëve vlejnë të përmendenedhe mbrëmjet tradicionalekulturore të çdo shtetipjesëmarrës. Këto ndihmojnë tërinjtë të socializohen më tepër mekulturat e ndryshme dhe të njohintraditat, të veçantat dhe tëpërbashkëtat mes tyre. Këtombrëmje jo-formale janë edhe pjesamë frytdhënëse për sa i përketthyerjes së stereotipeve,paragjykimeve dhe racizmit mesnacionaliteteve të ndryshme.

Me shumë interes përpjesëmarrësit kanë qenë dhew orkshopet mbi QytetariaEuropiane, edukimi ndërkulturor joformal, ndotja dhe impakti i saj nëtrashgiminë kulturore, në zhvillimine një vendi etj, si dhe prezantimi iprogramit “Youth in Action” i cilimundëson këto aktivitete tëfinancuara nga Komisioni

Europian.Për të mos e lënë me kaq

aktivitetin të rinjtë kanë shkrua disaide dhe propozime të cilat do tidrejtohen Ministrisë së Turizmit,Kulturës, Rinisë dhe Sporteve nëformën e një projekt-propozim seçfarë mund të bëhet për të mbrojtur,zhvilluar e promovuar më shumëmonumentet natyrore e kulturoretë vendit tonë. Shumë shpejtQendra EDEN në bashkëpunimedhe me 6 shtetet partnere tëprojektit do tia propozojnëministrisë këtë ide për të inkurajuartë rinjtë të bëhen më aktivë nërealizimin e aktivitete të tilla për tëcilat vendi ynë ka mjaft nevojë.

Kalaja e Libohovës, megjithëse mbart traditë eshumë histori ishte pothuajse e kthyer në një

fermë me bagëti

Mbaroi me sukses projekti “SEE through the Culture”organizuar nga grupit i Guidave Natyrore të Qendrës

EDEN. 37 të rinj nga Turqia, Belgjika, Bullgaria, Serbia,Bosnje Hercegovina, Italia dhe Shqipëria

NJOFTIM NGA PUBLIKU

Për çdo 1 kWh energjitë konsumuar

lëshohen 616 gr CO2në atmosferë

5

Shoqëria civile e një kombi,është pasuria më e madhe e tij dhenëse organizohet, institu-cionalizohet dhe demokratizohetbrënda vetvehtes, shndërrohet nënjë forcë të fuqishme progresivepër të gjithë faktorët e tjerë tëzhvillimit politik e social-ekonomiktë një vendi. Shoqëria civile e njëkombi, përfshin në gjirin e saj tëgjithë grupet shoqërore të interesittë organizuara sikurse edheintelektualë të pavarur apogrupime te tyre që luftojnë përdemokratizimin, zhvillimin,civilizimin dhe të drejtat e tyre nëpartneritet dhe në oponencë njëko-hesisht me politikat shtetërore.

Ndodh, dhe jo rrallë, që politikanuk stimulon me dëshirëorganizimin dhe institucionalizimine një shoqërie civile të pavarur dheoponencën e saj. Kjo ndodhsidomos në vëndet e pazhvilluarae të pa civilizuara, ku mungonrivaliteti konstruktiv politik, niveliintelektual, kurajo civile,institucionet reale, transparencadhe demokracia.

Shoqëria civile shqiptare mendryshimet politike të pas viteve90, filloi të organizohet nëorganizata jofitimprurëse, që sipasspecifikave të fushave që

mbulonin, të kontribuonin nëmbrojtjen e të drejtave të shtresavetë diskriminuara dhe pa përkrahje,në demokratizimin e jetës dhe nëfusha të tjera të zhvillimit social-ekonomik të vëndit. Por në situatate tensionuara politike dhe social-ekonomike që u krijuanartificialisht, këto grupime nuk kanëmundur të lozin përherë rol tërëndësishëm në zhvillimetdemokratike të vëndit. Nëntrysninë e ngjarjeve dhe represionitpolitik të ushtruar, disa nga OJF-tëdhe intelektualë të pavarur,qëndruan indiferent ndaj politikës,ndërsa pati edhe nga ata që ishërbyen asaj me servilizëm, dukeu shpërblyer indirekt.

Pas viteve 90, një pjesë e mirëe intelektualëve u angazhua nëpartitë politike të krijuara, porshumë prej tyre, duke mossuportuar mënyrën e të bëritpolitikë, u larguan përfundimishtnga ajo. Kush ju nënshtruamendimit të imponuar nga lart,humbi edhe atributet e njëintelektuali. Por kjo nuk mund tëmos linte gjurmë në ndërgjegjen ezhgënjyer të tyre.

Megjithatë, para viteve 90-të,edhe pse shtet i diktaturës, nëmënyrën e interpretimit tëngjarjeve, u krijua një shtet dhe njëadministratë e kualifikuar,përgjithësisht e përgjegjëshme

duke përjashtuar këtu, organet esigurimit të shtetit dhe ato tëdrejtësisë. Politikat sociale dhe atotë zhvillimit ekonomik e kulturor tëvëndit nuk mund të mos ndikoninpër një periudhë të caktuar kohorenë rritjen e autoritetit ndërkombëtartë vetë shtetit shqiptar. Por izolimii vendit dhe probleme të tjerasociale, sollën edhe varfërimin epopullit, që më pas bëri tëdetyrueshëm ndryshimin esistemit.

Po sot ? Një shtet me 3.5milionë banorë, nga të cilët rreth800 000 vetë emigrojnë nëpër botë,si refugjatë për bukën e gojës dhetë diskriminuar. Një parlament me140 deputetë të majmur dhe njështet me superstrukturë të tejfryrënga nënpunës të friksuar dhe“besnikët” e partive në pushtet.Prindër që vrasin vehten ses’përballojnë dot mbijetesën efëmijëve të tyre. Të rinj tëinkriminuar, të droguar ose nga ataqë ëndërojnë të shkollohen epunësohen jashtë Shqipërisë e tëmos kthehen më. Motele pa fund,ku nga mjerimi prostituojnëilegalisht vajzat shqiptare. Njëpesimizëm intelektual dhe varfërishpirtërore, kulturore e financiareqë sa vjen e më tepër, ndrydhzemrat e shqiptarëve dhe shtonstreset në familjet e tyre. Braktisje

Në bazë të Ligjit Nr. 9793 datë23/07/2007, Shoqëria “AnteaCement“ ShA merr në përdorimpër ndërtimin e fabrikës çimentosparcelen pyjore 225 ha pyll,shkurre-pishë, për karierë flyshi e

karierë gëlqeroresh si dhe përtruall fabrike në zonën Krastë-Krujë (Boka Kuqe) dhe fshatratPicrragë – Brret.Kjo shoqëri do të pyllzojë

zonën e degraduar duke e kthyernë identitet, shkurre-pishë.Fabrika do të ndërtohetsipas standarteve më tëpërparuara mjedisore, pra do të

jetë bashkëkohore dhe do të ketëgazeten e saj, “ ANTEA “, si mjetkomunikimi me komunitetin e mëgjërë .

Shoqëria “ Antea Cement” merrpërsipër të zgjidhë problemet

social – ekonomike të zonës,kompesimin e pronës në bazë tëdokumentave , duke marrëvendimet përkatëse.Pranë Bashkisë Krujë e

Komunes Thumanë, do të hapenzyrat e Shoqërisë , ku do tëparaqiten kërkesat e banorëve tëkomunitetit të zonës ku ndërtohetfabrika e çimentos . Studimi i

Këto ditë Klubi Ekologjik-Krujëorganizoi një takim me antarët sidhe me qytetarë tw tjerw .Kryetari i shoqatës, z.M. Goci , dhanjë informacion rreth punës sëshoqatës dhe tregoi rrugën se silindi ideja për të patur një gazetëmjedisore kombëtare.

Para 4 vjetësh, 8 shoqatamjedisore, ku isha dhe unë ,vendosëm të botonim gazetënmjedisore , me emrin “Ekolëvizja”,mbështetur nga MKOE . ZgjodhëmBordin Drejtues, ku kryetar uzgjodh z.Xh. Mato, detyrë të cilëne kryen edhe sot me përkushtim,bashkë me stafin e tij.

Qëllimi i daljes së kësaj gazetendër të tjera ishte :

- Të ngrihej zëri i shoqatavemjedisore për zhvillimin dhembrojtjen e mjedisit.

- Të ndërgjegjësohej komuniteti,pushteti e institucionet vendore eqendrore për zgjidhjen eproblemeve mjedisore.

Në fjalën e tij M. Goci vlerësoishumë punën e antarëve tëshoqatës të cilët kanë vënë në jetënjohuritë që kanë marrë në takimetkombëtare e ndërkombëtare duke umbështetur në statutin e shoqatës.

Këto veprimtari janë pasqyruarnë median e shkruar, pra dhe nëgazetën “Ekolëvizja” si dhe nëmedian elektronike, lokale ekombëtare nga antarët e shoqatësM. Goci , F. Blushi, S. Belegu , Sh.Mali etj.

Është fakt që në disa veprimtarikanë marrë pjesë, përveç antarëvetë shoqatës, edhe nga pushteti einstitucionet vendore e qendrore,nga fondacionet, qytetarë etj.

Kemi bërë mbi 20 projekte.Donatorët që na kanë financuarprojektet janë REC, FShShC,USAID, OSCE, PNUD, SOROS,MKOE, MTO etj, për këtë edhenjëherë i falenderojmë.

Në diskutimet e tyrepjesëmarrësit vlerësuan punën eKlubit Ekologjik Krujë.Gjithashtu gazetën mjedisorekombëtare “Ekolëvizja”, e cila katrajtuar shumë probleme mjedisoreme karakter kombëtar. përfshirë dheKrujën, për pyjet, eko-turizmin,ndotjen nga gropat e gëlqeres efabrika e çimentos etj.

Në fjalën e tij H. Llubani vlerësoigazetën “Ekolevizja” si shumëpozitive qoftë për problemet që katrajtuar qoftë dhe për pa anshmërinënë trajtimin e tyre. Ai theksoi seduhet bërë më shumë veprimtariduke këmbyer dhe përvojën me

ANALIZE ME SHUME VLERAshoqata të tjera. Shprehu mendiminse duhet botuar një album me fotoe shkrime për veprimtarinë në vite..

Në diskutimin e tij R. Daja tregoise si shkolla 9/vjeçare ku jep mësim,në qytetin e Krujës, grupi “EkologuRi” ka bërë punë të gjithëanshme,takime me shkolla të tjera të venditbile dhe në Kosovë, Maqedoni etj.Ai theksoi se duhet të rritetbashkëpunimi me pushtetin einstitucionet vendore për zgjidhjene problemeve mjedisore në Krujë emë gjërë. Gjithashtu duke iu referuarvlerave dhe rolit të gazetës“Ekolevizja” duhet të shtohet numrii abonenteve dhe të angazhohen mëshumë specialistë të mjedisit.

Lexuesi i rregullt i gazetës“Ekolevizja” B. Topçiu nëdiskutimin e tij vlerësoi punën eKlubi Ekologjik Krujë. Të grupimit“Ekolevizja” për zhvillimin dhembrojtjen e mjedisit sidomos nëdisa zona si në Vlorë, Elbasan, Krujë,Lezhë, Sarandë, Durrës etj. esidomos për bregdetin e vendit,duke aktivizuar specialistë me emërtë fushave të ndryshme, të cilët kanëgjetur dhe mbështetjen e banorëvetë këtyre zonave. Gjithashtuvlerësoi faktin që Klubi EkologjikKrujë është lidhur dhe me shoqatandërkombëtare nga të cilët ka marrëdhe përvojë për zhvillimin embrojtjen e mjedisit.

Qytetari S. Blushi ka ndjekurgjithmonë veprimtarinë e KlubitEkologjik Krujë. Në fjalën e tijtheksoi indiferentizmin e pushtetite institucioneve vendore eqëndrore, të cilët nuk e kanë mbajtfjalën e dhënë lidhur me mbrojtjen eqytetit të Krujës nga ndotja, sepsepo thuaj çdo ditë qyteti, sidomosLagja Nr.4, mbulohet me tym të zi,që sipas specialistëve, mjekë,ndikon shumë në shëndetin ebanorëve të zonës.

M. Goci iu drejtua antarëve tëBordit të shoqatës, drejtues tëseksioneve, të organizimit, tëinformacion-financës, të pyjeve-gjelbërimit, të ndotjes–higjenës eatij të shkollave se duhet të bëjnëmë shumë për zhvillimin embrotjtjen e mjedisit në zonën eKrujës e më gjërë dhe veprimtaritëe tyre ti pasqyrojnë, herë pas here,në medjan e shkruar dhe ateelektronike.

Në fund pjesëmarrësit shprehenmendimin se këto materiale duhettë pasqyrohen në gazetën lokale‘Kruja sot” , dhe në ate mjedisorekombëtare, “Ekolevizja”.

Muharrem Goci Gëzim Hoxha

Pranohet që , firmat e ndërtimitdhe punimet në infrastrukturë , janëdy shkaktarët kryesorë të ndotjessë ajrit në Tiranë . Zëvendësministrii Mjedisit, A . Garuli, vec të tjerash

Bashkimi Europian ka ngritur shqetësimin e tij për eksportimin eindustrive ndotëse në vendet në zhvillim. A lidhet vendimi i qeverisë

për shtimin e fabrikave të çimentos me këtë shqetësim?

INFORMACION NGA FUSHEKRUJAkërkesave të tyre do të bëhetbrënda 2 (dy) mujave. Shoqëria “Antea Cement “ do të jetëoperacionale në punë për të zgjidhproblemet e tyre . Pranë këtyrezyrave do të jenë dokumentatkryesore të Shoqërisë “ AnteaCement “, si harta e zonës, projektidhe rruga që do të ndiqet përndërtimin e fabrikës çimentos sidhe funksionimi i saj . Veprimet eçdo lloji do të mbështeten nëligjet egsistuese .

Roli i fabrikës për zonën ështëzbutja e problemeve social-ekonomike, punësimi, ndërtimi irrugëve për lidhjen me qendrat,Bashkinë e Krujës dhe KomunenThumanë, do të ndërtohenqendrat shëndetësore, ujësjellësietj ...

Për Shqipërinë, ndërtimi i kësaifabrike do të jetë burim irëndësishëm për prodhimin eçimentos, mbështetjen e zhvillimittë infrastructures, paksimi inevojave për import të çimentos,mbështetje e zhvillimit dhezgjerimit të ndërmarrjeve të tjeraetj.

Në Dhjetor 2009 kapaciteti iprodhimit të çimentos do të jetë1.5 miljon ton në vit dukemundësuar furnizimin e tregutshqiptar dhe atij ndërkombëtarë .

Mbi ndërtimin e fabrikës çimentos nga Shoqëria “Antea Cement” ShA

pranon se gjobitja e firmave nuk kadhënë asnjë ndikim në përmirësimine cilësisë së ajrit : “Asnjë firmendërtimi nuk zbaton parametrat epërcaktuara, sic mund të jenë rrjetambrojtëse nga pluhuri, betoniere tëlara që të mos shkaktojnë pluhur gjatëqarkullimit të tyre në kryeqytet.Edhe pse shpesh ato janë gjobiturnga inspektorët mjedisorë , nuk kaasnjë rezultat” . Sipas tij , një ndërfaktorët që kanë sjellë këto nivele tëlarta te ndotjes në Tiranë janë edhepunimet në infrastrukturë ku , nëdisa pika ka deri në 10 here nivelemë të larta të ndotjes . Pyetja që del, është se çfarë duhet bërë në këtëdrejtim , kur dhe gjobat nuk lozinndonjë rol ? Ligji njeh edhepezullimin e punimeve , edhe sekush duhet ta zbatojë atë ..

ÇFARE BEHET KUR GJOBAT NUK NDIKOJNE?

DEMOKRACIA DHE INSTITUCIONET E PAVARURANDERTOHEN VETEM ME NJE SHOQERI CIVILE

TE INSTITUCIONALIZUARAGRON LAMKOAktivist shoqëror

ambjentalist

vijon në faqen 6

6

Brënda, ndodhen ndotësa sitymi i duhanit, radon, një gaz iIpadukshëm radioaktiv që hyn nështëpitë nga terreni, kimikatet qëlëshojnë tapetët sintetikë,pesticidet, lëndët pastruese qëpërdorim në shtëpi etj …Shqetësime sjell asbesti, material ipadjegshëm që përdoret zakonishtnë izolime, pushi i të cilit, shkaktonkancer e një sëmundje tëmushkrive, që quhet asbestosis,

por dhe lëndë të tjera. Në 30 vjetët e fundit, përpjekjet

njerëzore janë përqëndruar nëreduktimin e ndotjeve në mjedisete jashtëme, por kohët e funditkomuniteti shkencor po bënpërpjekje për ndërgjegjësimin, pordhe masat në drejtim tëpërmirësimit të ndotjeve tëbrëndëshme. Në ambjentet e brëndëshme,

burimet më të mëdha të ndotjes

vinë nga- materialet e ndërtimit, lyerjet

si bojrat e mureve, vernikët,ngjyrosës të ndryshëm etj…- ngrohja, ajri i kondicionuar,

mjetet e gatimit etj…- përdorimi njerëzor i hapësirës

( frymëmarrja, mbeturinat familjare,pirja e duhanit, orenditë sintetikesi tapetë, myku etj…)

- ndotja nga jashtë- detergjentët, bioaromatikët,

pesticidet etj…- gazra si radoni e monoksidi I

karbonit, plumbi etj… Ndërsa si përqindje të ndotjes,

mund të përmendet që, vetëm ngaajrosja e pamjaftueshme, ndotjarritet me 53 %, nag Ndotësat, në ambjentet e

mbyllura, mund të grumbullohennë nivele shumë më të mëdha sejashtë, ku rrymat natyrale të ajrit, ishpërndajnë ato. Niveli ibrëndshëm i shumë ndotësave tëajrit, është 2 deri në 5 herë më ilartë, dhe, në disa raste, edhe 100herë më i lartë se jashtë. Ky nivel indotjes së ajrit brënda ndërtesave,është veçanërisht i dëmshëm,sidomos në ndërtesat e zonaveurbane, ku përqëndrohet dhepjesa më e madhe e popullsisë. Studimet kanë treguar se,

veçanërisht tek moshat e vogla,japin efekte të shumta si :-në rrugët e frymëmarrjes,-irritime në mukozat dhe

lëkurë,-efekte të dëmshme në

sistemin nervor e kardiovaskular,-efekte në sistemin

gastrointestinal dhe riprodhues,

-infeksione e helmime tëndryshme. Edhe tek ne, nga të dhënat e

studimeve të Institutit tëShëndetit publik, kryer përsistemin arsimor të fëmijëve nga6-15 vjeç del se :

-Në 67 % të klasave, vlera elagështisë relative është mbivlerat standarte të OBSH (40-60%).

-88 % e klasave janë tëmbipopulluara, kur vlera normëështë 1. 5-2 m² për çdo nxënës.-Në 82 % të klasave paraqitet

kontaminim i lartë mikrobik dhe në66 % të tyre kontaminim i lartëmykologjik.-10. 7 % e fëmijëve, në 12

muajt e fundit, kanë patur

vështirësi në frymëmarrje dhe 26% e tyre kanë kaluar infeksionenë rrugët e frymëmarrjes.

Këto të dhëna, duhet të bëjnëqë, jo vetëm të ndërgjegjësohemipër dëmet e shkaktuara ngandotja e brendëshme, por edhe tëmsojmë se si t’i mënjanojmë e t’iluftojmë. Një shembëll i thjeshtëështë porosia për mospërdorimine detergjentëve në frigoriferët, ku

këshillohet pastrimi i tyre me ujëe sodë buke. Ajrosja e shpeshtëdhe e gjatë, përdorimi i pakët,vetëm në raste të domosdoshme,pastrimi i përshtatshëm etj.., janëdisa nga masat më të thjeshta e tëpërshtatëshme.

A. D.

NDOTJA E BRENDESHME DHE FEMIJET TANE Ankohemi nga kushtet e ndotja e mjedisit. Nga

makinat, pluhurat e ndërtimit, plehrat, ndotja ngaindustria etj … Por ka dhe një ndotje tjetër që, pak e

njohim dhe duke mos e njohur, bëjmë pak në drejtim tësaj. Është ndotja e brendëshme e shtëpive tona,

shkollave, ndërtesave të administratës, lokaleve etj..ku kalojmë, sipas statistikave pjesën më të madhe tëjetës sonë, rreth 90 %. Dhe kjo ndotje, fizike, kimike

apo biologjike, është shumë më e madhe se samendojmë.

e vëndlindjeve të tyre dhepërqëndrime masive rreth qëndravetë mëdha të banuara e bregdetareduke krijuar zona të tëra informalepa kurfarë sistemi planifikimi eperspektive të qëndrueshme. Porpushteti është përgjegjësi dhe jo“lopë” për tu mjelur.

Bota financon e krediton përprojekte zhvillimi të qëndrueshëm,për uljen e varfërisë, mbrojtjen emjedisit, në fushën e shëndetësisë,arsimit etj. Rreth 3 miliardë USDështë borxhi i jashtëm i Shqipërisë,pa llogaritur 3 miliard USD borxhine brëndëshëm dhe mbi 2 miliard

USD grante e ndihma të tjera qëfirojnë gjatë rrugës. Deri kur dovazhdojmë me këtë gjëndje? Kemi18 vjet ndryshime të sistemit politik,besuam se pluralizmi dhe hapja ndajbotës së qytetëruar do tëliberalizonte jetën e vëndit dhe dotë sillte zhvillim progresivinstitucional, social dhe ekonomik.Në të kundërt, edhe ajo pasuriekzistuese kombëtare tradicionale,natyrale, arsimore e kulturore udegradua dhe baza ekonomikeekzistuese u shkatërrua. Nga anatjetër, mungesa e transparencës sështetit dhe e politikave stimuluesetë prodhimit vëndas, sikurse dhekorrupsioni me lidhjet e biznesit mepolitikën i zunë frymën

konkurrencës së lirë, duke u bërëpengesë e zhvillimit dhe faktor irritjes së importeve, uljes së tëardhurave të buxhetit dhe i shtimittë varfërisë për shumicën. Kultura,arsimi, shëndetësia dhe mjedisishqiptar po degradojnë gjithmonëe më tepër.

Bota akoma nuk po e kuptonqë fondet publike dhe ato tëzhvillimit të Shqipërisë avullojnë, qëprojektet cungohen apo mbetenvetëm nëpër syrtarët e zyrtarëve tëlartë që s’mbajnë kurrëfarëpërgjegjësie . Po njerëzit e kulturës,artit, shkencës, arësimit dhehistorisë ç’farë mendojnë vallë ?Shqiptari ka treguar në shekuj senuk i ka munguar kuraja, se di të

Problemi më i madh ireaktorëve bërthamorë është se,prodhojnë më tepër “karburant”,se sa konsumojnë.Rreth 3 % e lëndës fillestare të

rrezatuar përdoret në mënyrëefektive nga reaktorët, ndërsapjesa tjetër duhet të kalojëproceset e trajtimit për tu kthyernë nitrat uranili ( 76 % ) dhe pakoksid plutoniumi ( 1 % ), qëduhen ricikluar. Edhe përpjekjet,për të rritur sasinë epërdorueshme të lëndës, dukepërfshirë edhe plutonin, akomanuk kanë arritur në përdorim tëgjerë.

Megjithë atë eksperimentetvazhdojnë, si në SHBA, ashtudhe në Japoni e Gjermani.

Industria bërthamore, e kaparaqitur me sukses portretin eenergjisë së përftuar nga atomidhe e reklamon si energji tëgjelbër, sidomos duke e krahasuarme lëndët djegëse konvencionalefosile.

Por a është vërtet e tillë ? Nënjë këndvështrim, po. Kjoindustri jep sasi të mëdhaenergjie, duke emetuar sasirelativisht të pakta dioksidkarboni, që arrin nga 2-6 % tëemetimit nga një termocentral mekarburantë fosilë. Kjo përfshingjithë ciklin, që nga nxjerrja euraniumit, deri në menaxhimin embetjeve. Këndvështrimet e tjera janë

ndryshe, dhe këtu nuk është

A ËSHTË ENERGJIA BËRTHAMORE “E GJELBËR” ?problemi për ta bërë krejtësisht tëgabuar përdorimin e saj. (Ketu nukmerren parasysh aksidentet emundëshme). Edhe energjitë erinovueshme, si ajo e erës apodallgëve, kanë efekte anësore nëmjedis.Por nxjerrja, pasurimi e

përdorimi i uraniumit kanë një seripasojash të dëmshme në mjedis,sidomos në krijimin e rrjedhavedhe baseneve ujorë toksikë,sepse për ftohjen e reaktorëvepërdoret një sasi e madhe uji, dhe.mbetjet radioaktive, gjithmonëduke përjashtuar aksidentet,mbesin të rrezikëshme për qindra,por dhe për mijra vjet. Dhedëmtimi prej tyre dihet e njhet mirënga të gjithë.

organizohet dhe luftojë përpavarësi e drejtësi shoqërore.Intelektualët më në zë s’duhet tëmjaftohen duke anashkaluarngjarjet dhe faktet, ndryshe s’mundtë përfaqësojnë elitën e tyre.Intelektuali i mirëfilltë e shpreh nëpublik dhe nuk e ndrydh mendimine tij të pavarur duke u ballafaquarme realitetin, me faktet dhe dukesensibilizuar e ndërgjegjësuaropinionin publik.

Shëmbulli më i qartë i këtijreagimi ishte protesta e organizuarnga shoqëria civile kunder importittë plehrave, e emërtuar si “Grupi iReagimit Qytetar”dhe ajo ekomunitetit të Vlorës përkundërshtimin e ndërtimit të parkut

energjetik, që përveç OJF-veambjentaliste gjetën mbështetjen eplotë të komunitetit qytetar edhe tëgjithe opinionit publik shqiptarsikurse edhe për raste të tjerademostrimesh më individuale.

Një shoqëri civile e organizuarnga grupet shoqërore më në zë dhee pasuar me angazhimin e grupevete interesit dhe të intelektualëve tëtjerë të pavarur, jo vetëm që bëhetfaktor por detyron ekzekutivin eligjëvënësit shqiptarë, të financojnënjë institucion të Shoqërisë Civilesi partner dhe oponence reale e tij.

Ka ardhur koha të shmangimmosbesimin dhe të shpalosimalternativa TË SHPRESOJME PORDHE TË LUFTOJMË !

vijon nga faqja 5

7

Kur gjithë popullsia e planetit,po e ndjen rritje e tamperaturësnë ndryshimet kliamatike, shumëprej tyre po përshëndesin edhezhvillimin, në Kinë, megjithë qënë fillimet e saj, të industrisë sëenergjisë diellore. Energjia e diellitdhe teknologji të tjera, që sjellinelektricitet nga burime tërinovueshme si dielli dhe era,krijojnë shpresën për një botë pa

ndotjen nga djegja e qymyrit ekarburantëve fosilë dhe nga frikapër shterimin e tyre. Por, nështypin botëror, që ndjek edheproblemet e mjedisit e të ndotjessë tij, por dhe të tjerë, si p. sh. “W ashington Post “, theksojnë se,analistët shprehen se, shumë prejpaneleve diellore, që zbukurojnëEuropën dhe Amerikën, i lenëprapa, për ndotje toksike,fshatrat e fermat kineze. “Washington Post”, shkruan

së fundmi, se nja uzina më emadhe kineze në Zhongui, e cila

prodhon polisilikon, shkarkonmbetje toksike në trojet efshatrave perreth, duke pridhurtë mbjellat e duke helmuar çdogjë të gjallë, edhe banorët.Fabrika të tjera, që prodhojnëpolisilikon, kanë probleme tëngjashme me të, sepse nuk kanëinstaluar paisje për kontrollin eefektshëm të ndotjes, ose nuk ikanë fare këto paisje. Ç’është polisilikoni ? Në

elektronikë, ky material përdoretpër prodhimin e qarqeve të

integruar, duke shtresuarpolisilikon me diokside tësilikonit. Me këtë material,prodhohen dhe fotoelementët epaneleve, të ashtuquajtur “ qelizafotovoltaike “ gjysëm përçuese( solar-cell ), që “ kapin “energjinë e diellit. Kina është një nga prodhuesit

më të mëdjenj botërorë panelevediellorë. Të dhënat e fundit tëinstitutit W orldwatch, tregojnëse kapaciteti prodhues, në Kinë,ka bërë një kërcim, nga 350 MW( Mega W att ), në 2005, në 1000

Në SHBA, për vitin 2007, pati njështim në energjinë e rinivueshme,sidomos në atë eolike. Në botë,prodhimi i enrgjisë eolike, ka mbrriturnë 52 400 MW, nga të cilat 30 % nëSHBA, e barazvlefshme, për tëfurnizuar 4. 5 milion familja

amerikane. Investime të mëdhë janëorientuar edhe në centralet diellorëtë përqëndruar, duke realizuar dyimpiante të mëdhenj për një total 65M W, ndërsa në sistemin fotovoltaik,parashikohet të ndërtohen impiantetë mëdhenj, me kapacitet 2000 MW.

Sipas Institutin W orldwatch, në2007, SHBA kanë investuar 10miliardë dollarë për burime të reja tëenergjisë së rinovueshme, dukearritur të tretët pas Gjermanisë eKinës. Pjesa më e madhe e këtyreinvestimeve, kanë shkuar nëimpiantet e energjisë eolike, mepolitika federale dhe në rangshtetesh : 25 shtete kanë sotStandarte të Aksioneve përenergjinë e rinovueshme për

Në kuadrin e vënies në jetëtë politikave të reja përmjedisin e masat ndaj ngrohjesglobale, senati amerikan, në njëkonferencë për shtyp, e trajtoikëtë temë dhe u mbështet edhenga disa organizata mjedisore.Por grupimet e ambien-talistëve, aq sa janë tëbashkuar për vendime më tëshpejta e më të forta nëdrejtim të luftës kundërngrohjes globale, aq edhembeten disi të ndara për rrugëte zgjidhjes së problemeve drejtnjë ekonomie të çliruar ngakarboni. E kjo ndarje mund tëshkaktojë pengesa nëpërgatitijen e politikave të rejagjithëpërfshirëse, apo tëpamjaftueshme. Shumë organizata janë për

shkurtimin drastik tëemetimeve të karbonit ngadjegja e qymyrit, nga i ciliSHBA prodhojnë 22 % tëenergjisë, por dhe për uljen eprodhimit nga nafta ( 43 % )dhe gazi (23 %). Për këtë, atombështesin teknologjinë CCS(Carbon Capture andsequestration – Kapja esekuestrimi i karbonit), qëprojekton kapjen dhemagazinimin (në koren e tokësose në thellësi të oqeanëve) të

Në mars, BE miratoi pjesë-marrjen në Partneritetin e Tregut tëMetanit (MMP ), bursa më e madhenë botë për shkëmbimin e metanitnë burime energjetike, me partnerënga të gjithë kontinentet. A. Piebalgs, komisioneri për

energjinë i BE, e quajti MMP, sinismë e rëndësishme për luftënkundër ngrohjes globale, qëpërpiqet, me reduktimin eemetimeve të metanit, të arrijëqëllimin për uljen e ngrohjes me 2ºC. Tregu i Metanit, nisur në 2004,

është një rrjet me pjesëmarrjeshtetërore, sektorë privatë, bankatë zhvillimit, organizata joqeveritaredhe ekspertë financiarë e teknikë,që përpiqen të projektojnë mënyratë reja për venien në përdorim tëmetanit, si burim energjie, sepse pasdepozitimit të tij, mund tëshndrrohet në burim të pastërenergjie të rinovueshme. Burimetkryesore të gazit janë plehrat ekafshëve, depozitimet e mbetjeveorganike, minierat e qymyrit dhefushat gazmbajtëse. Me që, metani ka një efekt serrë

20 deri 30 herë më të lartë se dioksidii karbonit, shfrytëzimi i tij, do të

prodhimin e elektricitetit, katër tëtjerë kanë objektiva politikevullnetare.

Shumë shtete anëtarë, siçvazhdon W orldwatch, kanëadoptuar politika të tjera nëmbështetje të energjisë sërinovueshme, si FEED, që favorizonprodhimin e energjisë sërinovueshme, qoftë nga biznesibujqësor që instalon turbina eolike,ashtu edhe nga pronarët e shtëpiveqë instalojnë panele fotovoltaike por,që zhvillojnë projekte në shkallë tëgjerë dhe me garanci për futjen nërrjetin elektrik. Modeli që po ndiqet, është ai i

përdorur në vendet europiane dhene 22 vende të tjera në botë, që në 6muajt e fundit është përshtatur nështete të ndryshme të SHBA. VetëmKalifornia, në 2006, mbante e vetmerreth 70 % të tregut fotovoltaik tëSHBA, dhe tashti është rivaalekandidate kryesore e Gjermanisë silider botëror në këtë sektor, dukepatur qëllim të instalojë 3000 MW tëenergjisë diellore, brenda 2017, menjë investim të parashikuar prej 3. 3miliardë dollarë.

Ndërkaq, pjesa më e madhe eqyteteve kryesorë të SHBA, si SanFrancisko, Nju Jork, Portlaend,Çikago, Austin etj..., janë në garë përtu bërë “ qytet i gjelbër “, që ka sikusht atë që adopton dhe investonnë energjinë e rinovueshme, të ketëobjektiv shtimin e vendeve tëpunës, të ulë emetimet e gazrave, tëtë shtojnë sigurinë enegjetike, tëpërmirësojë mjedisin dhe shëndetine popullsisë.

M W- në 2006 dhe 1500 MW –në 2007, pra një rritje epesëfishuar. Mbështetja e madhenga shteti, e kompanive kinezenë këtë sektor, vlerësohet memiliarda USD, dhe ka bërë që,këto prodhime, në pesë vitet efundit të eksportohen në sasi tëmëdha, në Japoni, Europë eSHBA. Teknologjia për riciklimin e

mbetjeve kimike, nga prodhimi iqelizave diellore, egziston, porshumë nga uzinat nuk e venë nëpërdorim, duke nxjerrë ngamënjanimi i saj, vlera shumë tëmëdha, të cilat nuk shkojnë nëkosto mjedisore. Keshtu qëprodhimet e tyre, me çmime tëulëta, veçanërisht në vendet eindustrializuara, janë tepër tëmirëpritura, duke shtuarekspansionin kinez në këtëfushë, pavarësisht dëmit që ibëhet vendit të tyre. Kjo ka bërëqë, ndërsa industria e “ gjelbër”kineze, po mban të pastër qiellinnë vendet e tjera, i ka bërëvendasit të rrojnë nën ndotjen ekësaj industrie. Megjithë që Kina po nxjerr

përfitime të mëdha ngateknologjia e gjelbër, shprehja qëpo përdoret shpesh ngaklimatologët është : “ kush ndot,më vonë do të pastrojë”.

sasive të mëdha të dioksidit tëkarbonit, nga përdorimi iqymyrit në centralet elektrikë. Organizata të tjera, ku bën

pjesë edhe Greenpeace, nukjanë shumë entusiastë përrrugët teknologjike, aq mëtepër se, si p. sh. CCS, janë tëpaprovuara akoma nëpraktikë.Këto organizata, janë për

investime gjithnjë e më tëmëdha në energjinë e

rinovueshme, si ajo e erës dhediellit, që, duke zënë më tepërvend në sistemin epërgjithshëm të energjisë, dotë shmangin burimet ndotëse.Aq më tepër se, megjithësepothuaj se e provuar përefektshmërinë e saj,teknologjia CCS, nuk është esigurtë për kohëzgjatjen dhekostot ekonomike.Ndërsa kompanitë e mëdha

të prodhimit të qymyrit, porderi diku edhe shteti epërkrahin këtë teknologji.Greenpeace shpreh edhe

diçka tjetër. K. Smolski thotëse arsyeja kryesore, është se,teknologjia CCS do të bëjë qëindustria ndotëse e qymyrit, tëvazhdojë të prodhojë, në mosedhe të shtohet. Kjo i bie përshtat kompanive, por kështukrijohet një cikël i pandërprerë“prodhim-pastrim” dhe shtim imagazinimit, sado të sigurtë, tëkarbonit, qoftë në tokë, qoftënë ujë. Nga ana e tij, edhe K.

Flavin, president IW orldwatch, është skeptic përCCS, duke quajtur si rrugë tësigurtë, vetëm atë të zhvillimittë energjive të rinovueshme,por dhe në Departamentin eEnergjisë, kanë filluar tëmendojnë ndryshe, sepse, nëjanar, kanë anuluar një projecttë ngjashëm, për kosto shumëtë larta financiare. Megjithëatë diskutimet vazhdojnë, qoftënë institucionet shtetërore eshkencore, qoftë nëorganizatat mjedisore.

A. D.

evitojë edhe emetimin në gjendjetë lirë. Megjithë që, pjesëmarrja në

tregun par kapjen e metanit ështëvullnetare, BE, mendon se kyveprim është në linjën e bisedimevetë Balit, dhe në ato që pozhvillohen, si në Bangkok, deri nëbisedimet përfundimtare, në dhjetor2009, për zëvëndësimin e Protokollittë Kyotos me një marëveshje tjetër.

Energjia e biomasës e generuarnga druri, mbetjet organike dhemateriale të tjera biologjike, mundtë përdoren për prodhimin eenergjisë dhe ngrohjes. Sasia e tyrenë vendet e industrializuara siDanimarka, Gjermania, Hollanda,Suedia dhe SHBA, sipas REN 21llogarite të jetë, e vlerësuar nëenergji, afërsisht 45 gigawat, me njërritje vjetore prej 3-5%. Po ashtu,edhe vende të tjera, si Kina, kanërezerva të mëdha, të cilat mund eduhet të shfrytëzohen.

ENERGJIA DHE KLIMAENERGJIA DHE KLIMAENERGJIA DHE KLIMAENERGJIA DHE KLIMAENERGJIA DHE KLIMA

ANA E ZYMTË E INDUSTRISË “ SË GJELBËR “ KINEZENga Jingling Liu

Programi Kinez i InstitutitW O R L D WATCH

Industria e “ gjelbër” kineze po mban të pastërqiellin në vendet e tjera, ndersa i ka bërë vendasit

të rrojnë nën ndotjen e kësaj industrie.

BOOM NË SHTIMIN E ENERGJISËSË RINOVUESHME NË SHBA

Politika favorizon prodhimin e energjisë sërinovueshme nga biznesi bujqësor dhe nga pronarët

e shtëpive që instalojnë panele fotovoltaike

QYMYRI DHE TEKNOLOGJIA CCS

Organizatat mjedisore janë për investime gjithnjë emë të mëdha në energjinë e rinovueshme që, dukezënë më tepër vend në sistemin e përgjithshëm të

energjisë, do të shmangin burimet ndotëse

EUROPA DHE METANI

Metani ka një efektserrë 20 deri 30 herëmë të lartë se dioksidi

i karbonit

8

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel. : 04 234 851, Cel. : 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOGAZETARË: – Agim DALIPI

S T

A F

I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Tirane - Pranvera Bekteshi• Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu• Albaforest, Tirane, Mehmet Meta• Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku• Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Berat

- Genta Decolli• Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa• Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato• Qendra për Komunikimin Elektronik, Tiranë – Ladi Balla• Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku• Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti• Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu• Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj• Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani• Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - Ruzhdi Hymetllari• Milieukontakt Oost Europa, Tiranë - Valbona Mazreku

• Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla• Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj• G&G Group, Tiranë - Sazan Guri• AULEDA, Vlorë – Hasan Hallko• Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë -

Ismail Hysa• Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –

Themi Perri• Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,

Tirane – Gani Moka• Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti• Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka• Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të

Mjeksisë dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – FlamurTartari

• Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi• Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika• Shoqata “ PASS”, Majlinda Lleshi• Shoqata “Nënujsat” Ened Mato• Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi

CM YK

KY NUMUR I GAZETES "EKOLEVIZJA" SPONSORIZOHET NGA PROGRAMI I FORCIMIT TE TE ORGANIZATAVETE SHOQERISE CIVILE SHQIPTARE PER PERMIRESIMIN E MJEDISIT, MBESHTETUR NGA MINISTRIA E PUNEVETE JASHTEME TE HOLLANDES

Rreth 570 km² të bankizës së akullit, janëshkëputur nga masivi i Anraktidës, njofton BAS( British Antarctic Survey ), duke theksuar, se

kjo shkëputje, ka ardhur si pasojë e ngrohjesglobale.

Antarktida, në 50 vjetët e fundit, ka paturnjë rritje të temperaturës mesatare prej 0. 5 º Cnë dekadë, gjë që është vrejtur më tepër nëperëndim të gadishullit, ku ndodhej dhe masiviWillkins, që u shkëput, me një sipërfaqe sagjysma e Sardenjës ose sa 7 herë sipërfaqja eManhatanit. Willkins, në dekadën e fundit,kishte humbur 6 % të sipërfaqes së tij dhe në

Boeing, industria më e madhe e ndërtimit tëavionëve në SHBA, njofton testimin praktik tënjë projekti për ushqimin e aeroplanëve meenergji nga bateri hidrogjeni.

Përgjegjësi i teknologjisë së kësaj kompanie,

Xh. Treisi, në ditët e para të prillit, deklaron nënjë konferencë për shtyp, se Boeing ka bërë dhetestimin disa herë të një avioni të drejtuar, përherë të parë në historinë moderne të aviacionitme bateri hidrogjeni. Kjo është bërë e mundur,pas pesë vjet pune, në qendrën e studimeve ekërkimeve të Boeing- Europë ( BR&TE ), nëOkana të Spanjës, me partnerë edhe nga Austria,Franca, Gjermania, Spanjai, Anglia e SHBA.

F. Eskarti, drejtor i qendrës kërkimore,spjegoi se testi I bërë me baterinë e hidrogjenitnë në një avion të vogël, hapi rrugën për ta bërëkëtë burim energjie, primar edhe për aparatet emëdhenj fluturues për pasagjerë. Kompania do

SAMITI I MJEDISIT NE BANGKOK Në Bangkok u mbyll sesioni i radhës në luftën

kundër ngrohjes globale. Ashtu siç edhe pritej,përfundimet janë akoma larg vendimmarrjes përzëvëndësimin me një marëveshje të re që do tëzëvëndësojë Protokollin e Kyotos në 2012. Derinë fund të vitit do të zhvillohen edhe dy sesionetë tjera, dhë katër në vitin 2009, kur duhet tëmerret edhe vendimi.

Në sesionin e Qytetit të Engjejve, siç quhetBangkoku, përveç kalendarit për vazhdimin epunimeve të tjera, nga përfaqësuesit e 164vendeve, u vendos përfshirja e aviacionit emarinës në tregun e karbonit, sepse, nëProtokollin e Kyotos ishin lënë jashtë listës sëreduktimit të emetimeve, si edhe një axhendë,ku përfshihen problemet në të cilat do të punohetderi në sesionin e ardhëshëm, që nga shpyllëzimetderi te ngrohja globale.

POLITIKA TE REJA TE OECD Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim

Ekonomik ( OECD ), ka prezantuar një plan përuljen e riskut dhe impakteve negative në shoqëri,

SHKEPUTJE MASIVE TE AKULLITNE ANTARKIDE

vitin 2002, u shkëput prej tij masivi Larsen B,me një sipërfaqe prej 3000 km² është shkëputure vazhdon të shkrijë.

Studiuesit e BAS, mendojnë se, një rrezik tëtillë, të shkrirjes e shkëputjes nga bankizaantarktike, kanë dhe masivet e Prince GustavChannel, Larsen Inlet, Larsen A, W ordie, Mullerdhe Jones, të cilat mund të pësojnë të njëjtin fat,në dy-tre dekadat e ardhëshme. Që nga mesi Imuajit mars, megjithq afrimin e stinës dimërorenë hemisferin jugor, vetëm një rrip akulli, ndanmasive të mëdha nga deti i lirë, fakt që shtonrrezikun e shkrirjes dhe shkëputjes së tyre.

AD

Shkurt nga bota Shkurt nga bota

AEROPLAN ME BATERIHIDROGJENI

të vazhdojë, shtoi ai, të studiojë burime energjietë qëndrueshme dhe me performancë tërëndësishme mjedisore

Aeroplani dyvendësh me helikë Dimona,fluturoi për 20 minuta, në lartësinë 1000 m, me

një shpejtësi 100 km në orë. Ai ka një gjatësi 6. 5m dhe hapësirë të krahëve 16 m. Bateria, eprojektuar në Austri dhe modifikuar nga BR&TEështë një paisje elektrokimike hibride litium-jon,që shndrron hidrogjenin në elektricitet dhenxehtësi. Ajo nuk emeton asnjë mbetje, perveçujit.

Midis rritjes së kostos për karburantëttradicionalë dhe vendosjes së taksave përemetimet ndotëse edhe për aviacionin, shoqëritëe ndërtimit dhe të shfrytëzimit të aviacionit, pokërkojnë rrugë të reja, qoftë në përftimin eenergjisë, qoftë në uljen e emetimeve.

AD

Shkurt nga bota Shkurt nga botanë ekonomi dhe në botë, nëpërmjet adaptimit tëpolitikave të reja dhe vullnetare në luftën kundërndryshimeve klimatike.

OECD po punon që, sa më shumë vendepjesëmarrëse në këtë organizatë, të integrojnëvullnetarisht problemet e ngrohjes globale nëpolitikat ekonomike e të zhvillimit dhe rritjensa më tepër të investimeve në infrastruktura që ishërbejnë këtij qëllimi. Qeveritë, sëbashku meOECD, sipas këtij plani, duhet të përfshijnë nëpolitikat e tyre përcaktimin e impakteveklimatike, duke bërë edhe vlerësimin financiar,sidomos në fushat e bujqësisë dhe ngritjes së nivelittë detrave, shkaktuar nga ngrohja globale. OECDngulmon edhe në krahasimin e investimeve dhepërfitimit prej tyre, me kostot e mosveprimitpër rajone e vende të ndryshme.

KANADA Kanadaja, ditët e fundit ka vënë në jetë

Fondin e Punës së Gjeneratës së Ardhshme.Qëllimi është që, të krijohet një lidhje, midiskrijimit të vendeve të punës dhe nismave tëekonomisë globale, për shkak të ndryshimeve

klimatike. Qeveria parashikon një fond prej 1.15 miliard dollarësh, për për të mbështeturfinanciarisht, kompanitë që do të prodhojnë dukereduktuar ndotjet, të kursejnë energji, të venëtransportin në sisteme më të efektshëm dhepërdorin mënyra të tjera, që ndihmojnë mjedisin.

Drejtimet që janë caktuar nga qeveria eprovincës, janë

- Kërkime në drejtim të automjeteve të“gjelbra”.

- Karburante të pastra, industri të pastër dheteknologji mjedisore.

- Bioekonomi ( mbledhja e përdorimi i lëndëvetë para për prodhimin e

karburantëve e prodhimeve të tjera të pastra)- Investime në teknologjinë e shëndetit dhe

farmaceutikë.- Informim dhe ndërgjegjësim i popullsisë

KINA, DUHANI E LOJRAT OLIMPIKE Kina, ditët e fundit ka forcuar legjislacionin

kundër duhanit në vendet publike, në lidhje mezhvillimin e Olimpiadës së Pekinit. Pirja eduhanit është ndaluar në shumicën e vendeve

publike të kryeqytetit kinez, siç njofton organizyrtar “China Daily “, duke filluar nga 1 Maj Iardhshëm.

Sipas vendimit, hotelet duhet të kenë të ndaradhomat “no smoking “ dhe baret e lokalet, duhettë ndajnë rreptësisht mjediset ku lejohet e kundalohat pirja e duhanit. Gjobat e vendosuraarrijnë deri në 5000 juan ( 800 dollarë ).

Kina ka në popullsinë e saj një të tretën eduhanpirësve të planetit, rreth 350 milionë tëtillë, 26 % të popullsisë së saj.

MBAS KALIFORNISE, EDHE NJU JORKU Kryetari i Bashkisë, Blumberg, ka paraqitur

një ligj të ri në shërbim të luftës kundër ngrohjesglobale. Për hyrjen në pjesën qëndrore të Mollëssë Madhe, siç quhet Nju Jorku, në Manhatan,automjetet e vegjël do të paguajnë një taksë 8USD dhe kamionët – 21 USD. Po ashtu, ështëbërë dhe një plan, për uljen 30 % të gzrave meefektin serrë, deri në vitin 2030.

Taksat e mbledhura, do të shkojnë, të gjithapa parjashtim, në investime mjedisore dhe nëluftën kundër ngrohjes globale.