GÖKÇE AYÇİÇEK

Görsel Okuryazarlık Nedir?

Görsel okuryazarlık, görsel mesajları doğru olarak

yorumlamak ve aynı zamanda böyle mesajları yaratmak

için öğrenilen yetenektir.

İnsanlar içinde yaşadıkları dünya ile görsel işitsel kitle

iletişim araçlarının sunduğu dünyadan bir anlam çıkarmak,

gösterilen enformasyonun ötesine gitmek, gözlediklerine

bir anlam vermek isterler.

Günümüzde çevremizin çok sayıda ve değişik biçimlerde görsellerlekuşatıldığı düşünüldüğünde, onların da kendine özgü bir yapısı olduğu,dış gerçekliğe ve kültüre özgü görsel bir dil oluşturduğu söylenebilir.

Nokta

Bir nokta mekan içindeki (uzaydaki) bir pozisyonu (durumu)

gösterir. İki çizginin birleştiği ya da kesiştiği yeri gösterebilir, bir

düzlemin köşesini, bir işareti, bir yeri belirler.

Görsel Okuryazarlığın Temel Birimleri

Çizgi

Bir yüzey üzerinde bir noktanın çizdiği yolun görsel izi

gibi görülebilir. Buna göre çizgi, görsel bir mekanda bir

taraftan diğerine hareket için gerekli bir elemandır. Çizgi

kendi yönü doğrultusunda kesin bir amaca sahiptir.

Şekil

Şekillerle suretlerle dolu bir dünyaya doğar, büyüdükçe

onları okumayı ve görsel görüntüleri ihtiyacımız olan

enformasyona nasıl dönüştüreceğimizi öğreniriz. Şekiller

dünyasını diğerleriyle paylaşır, onun terimlerine göre

düşünür ve iletişimde bulunuruz.

Ressam Matisse tüm ayrıntıları en aza indirgeyerek en katışıksız biçimleri göz

önüne sermeye, ani bir heyecan duygusu vermeye çalışmıştır. Matisse kenar

çizgilerini basitleştirerek figürlerin biçimlerini bozmuştur, böylece izleyicinin

şekilleri kendi bütünlükleri içinde görmesini istemiştir

Ölçek

Ölçek, nesnelerin görünen ölçülerini yönlendirerek bir dizi

etki yaratmakta kullanılır.Ölçek yönlendirmesi, temel

görüntüye yeni bir hayatiyet vererek daha fazla anlam

katabilir …

Ölçek daha çok iki boyutlu bir yüzey üzerinde derinlik duygusu

yaratmak için de kullanılır. Bu tekniği ilk kullananlardan biri

Rönesans sanatçılarından Raphael’dir

Meryem’in Evliliği

Yön

Yön şekillerde, bir şeklin var oluşunun temel öğesi

olarak bulunmaktadır. Şeklin yönü yatay, dikey,

diyagonal ya da yuvarlak olabilir

Perspektif

Perspektif, yanılsama, iki boyutlu düzlem üzerinde üç

boyutlu görünüm, resim üzerindeki imgelerin derece

derece küçülmesi, renklerin giderek solması ve figürlerin

ön düzlemden arka düzleme doğru gittikçe

belirsizleşmesiyle yaratılmaktadır

Renk

Görsel okuryazarlığın iki önemli öğesinden biri çizgi

diğeri ise renktir. Çizgi akla seslenirken, renk duygulara

seslenmekteydi..

Renk değerleri ya da tonlama olarak bilinen bu görsel

öğe, en basit tanımıyla ışık ve gölgenin -aydınlık ve

karanlığın- yan yana gelmesidir.

Temel renkler; sarı, kırmızı ve maviden oluşmaktadır.

Diğer tüm renkler, bu temel renklerin karışımından

oluşmaktadır. İkincil renkler ise; turuncu, yeşil ve

mordur.

ERTAN TALI

Görsel Okuryazarlığın Tarihçesi ve Kuramcıları

Her çağda insanlar kendilerini farklı dillerle ifade etmişlerdir

Antik Çağ’ da söz

Orta Çağ’ da sözün uçuculuğuna karşı otoritenin elindeki yazı

Aydınlanma Çağında matbaanın icadı ile birlikte yazılı dilin özgürlüğü

Teknolojinin gelişimi ile birlikte imgeler ve görsel kültürün kendine özgü kuralları

Gelişmiş ülkelerde 1960’lı yılların sonunda Görsel

Okuryazarlık kavramı duyulmaya başlanmıştır

İmgeleri kullanmak ile ilgili tartışmalar eskilere

dayanmaktadır

Aristo; Tıpta

Phytagoras, Socrates ve Platon; Matematikte

Görsel okuryazarlık kavramıyla ilgili tartışmalar XX. Yüzyılın ikinci yarısından sonra başlamıştır

Görsel okuma kavramını ilk olarak John Debeskullanmıştır

Debes ve birçok bilim adamı görsel dil düşüncesi üzerine 1969 yılında bir konferans düzenlemişlerdir

Debes ve arkadaşları bu konu da bir adım daha atar ve 1969 yılında ‘Uluslararası Görsel Okuryazarlık Derneğini’ kurmuşlardır.

Uluslar Arası Görsel Okuryazarlık

Derneği’nin resmi internet sayfası

www.ivla.org

İlk olarak görsel dilin öneminin tartışılmasında Ruesch ve Kees 1956 yılında çalışmalar yapmıştır

1982 yılında Bredan ve Hortin görsl okuryazarlığın bilgi haritasını çıkarmak amacıyla bir ekip oluşturmuştur

Bu çalışmaların akabinde Levie ‘resimsel teori ve hayal etme süreci’ adlı bir çalışma yayınlamıştır

Box ve Cochenour 1998 yılında görsel okuryazarlık kavramında ilgi çekici sonuçlar elde ettiği çalışmalarını yayınlamışlardır

XX. Yüzyılın sonlarına doğru görsel okuryazarlık

açısından bir dönüm noktası olarak kabul edilir

1993 yılında 130 tane web sitesi

2002 haziranında 18 milyona yakın web sitesi bu

ağın içerisinde yer almaya başlamıştır

Ausburn and Ausburn (1978) görsel okuryazarlığı; başkalarıyla

iletişim kurmak için, görselleri anlama ve kullanmayı sağlayan

beceriler topluluğu olarak tanımlamıştır

Hortin(1983), görsel okuryazarlığı; Resimleri anlama(okuma)

ve kullanma(yazma) becerisi ve resimleri kullanarak düşünme

ve öğrenme olarak tanımlamıştır

Görsel Okuryazarlık Hakkında Bazı Kuramcıların Tanımları

Curtiss(1987) : Görsel okuryazarlık, her tür

ortamda kullanılan görsel ifadeler ile iletişimi

anlama ve en azından bir görsel türüyle kendini

ifade edebilme becerisidir

Messaris (1991; 1994), görsel okuryazarlık

kavramını, görseller hakkında tarihsel ve kültürel

bir birikime sahip olarak, görsel yönlendirmelerin

(manipülasyon) sıkça yer aldığı reklâmlar ya da

diğer bağlamlardaki ürünleri anlamaya daha hazır

bir hale gelmek için bir gereklilik olarak

tanımlamıştır

İnsan düşünüşünün temeli olan görsel okuma bir

beceri olarak 2500 yıl kadar eski, bir kavram

olarak ise 50 yıl kadar yenidir

Geçen yüzyıl boyunca hızla yükselen bir değer

haline gelen görselleri anlamak, onlar üzerinde

düşünmek ve onları üretebilmek giderek önem

kazanmaktadır; bu durumda görsel okuryazarlığa

olan ilgiyi arttırmaktadır

IRMAK DAĞ

Görsel Okuryazarlığın Önemi

Nedir ?

Fransa’da Lascaux mağarasında bulunan 20.000 yıllık duvar

resimleri

Sözle veya yazı ile ifade edebilirsin kendini.

Sözel veya yazılı şekillerin yanı sıra görsellikte bir ifade

biçimidir.

Resimli kitaplar ya da resimli sözlükler

Yaklaşık 500 yıl önce çok büyük boyutlardaki bilgi

hacmini kaydetme güçlüğünün farkına varan

Leonardo da Vinci farklı görüntüler olarak var olan

sözcükleri yalnızca bir sayfada ifade edilebilecek

biçimde desenleştirmiştir.

Sözel ve görsel iletişim biçimlerinin her ikisinin birlikte

kullanıldığı tiyatro afişleri.

3M firmasının yaptığı bir araştırma insanların görsel bilgiyi yazılı

bilgiye göre 60.000 kez daha hızlı işlediğini göstermiştir.

Görsel okuryazarlığa sahip bir kişi;

Görsel mesajların anlamlarını yorumlama, anlama ve değerlendirme,

Görsel tasarım temel ilke ve kavramlarını hem uygulayarak hem de çözümleyerek daha etkili bir iletişim gerçekleştirme,

Geleneksel yöntemler ile birlikte bilgisayar ve diğer teknolojik araçları kullanarak etkili görsel mesajlar üretme,

Karşılaşılan problemlere kavramsal çözümler üretebilmek için görsel düşünme biçimini kullanma.

DENİZ ÇAKIR

Görsel Okuryazarlık ve İmgenin Anlamlandırılması

İmge Nedir?

Farkındalık

Görsellik

Görsel okur yazarlık becerisi

Algı Nedir?

Aşk Savaş

Pettersson

1996

Yaşlılık Aşk

İki Tip İmge

Görsel imgeler

Uzamsal imgeler

Görsel İmge Belleği

İmge Soyağacı

Yeniden sunum

‘İmgeler maden cevheri gibi kazılıp çıkarılan

şeyler değil, belli bir sosyo – kültürel ortam

içerisinde belli bir işlev görmesi için inşa edilen

şeylerdir’

Leppard

E-lma

Kırmızı elmanın ilk günah semboli olarak da akıllara gelir

Isırılmış elmayı gördüğümüzde aklımıza canlanan şey ise Apple markasının ürünleridir

Beyaz güvercin gördüğümüzde aklımızda onu barışla

bağdaştırırız.

Denge

Din

hüzün/mutluluk

Huzur /gökyüzü

Aşk/iştah/tehlike

Renkler

DENİZ GÖNÇ

Görsel Okuryazarlığın Kullanım

Alanları

Kravat bağlamayı öğrenirken,trafikte, lavaboyu

ararken, çamaşır yıkarken, internette, çantada,

fuşyada, haritada, sunumda…

İmgeler

görsel okur yazarlığın alfabesidir.

Görsel algı; bireysel özelliklere, kültürel faktörlere,

bağlama, tarihe, ideolojiye göre farklılaşır.

1. Tanımlayıcı

2. Açıklayıcı

3. Yapılandırıcı

4. İşlevsel

5. Mantıksal-Matematiksel

6. Yönerge

7. Veri gösterimi

Duchastel (1980)

Görsel Okuryazarlığın İşlevleri

1.Tanımlayıcı

Anlatılan nesnenin gerçekte nasıl göründüğü ileilgili bilgi verme amaçlı görsel öğelerdir.

Ulusal bayraklar, soyut tasvirler, mitolojikunsurlar, fotoğraflar, kimlikler ve ortak sanalsembol diller

Denizler ve depremler tanrısı Poseidon üç çatallı mızrağı ve

güçlü duruşuyla resmedilir.

İmge bilgilerinin genellenmesi ile oluşan semboller tanım

işlevi görür. Böylelikle zihindeki imge ile gerçek nesne

arasında bağ kurulur.

2. Açıklayıcı

Bilgilendirme ve etki oluşturma amaçlı görsel öğelerdir.

Uyarı levhaları

Yönlendirme tabelaları

Motorlu taşıtların gösterge panelleri

Reklam afişleri

STK sembolleri ve logolar da görsel okuryazarlık gerektirir.

Tarihi, dini ya da edebi açıdan ele

alabileceğimiz mitolojik bilgilerin

ve karakterlerin

anlamlandırılabilmesi için de

semboller, öyküler ve görsel

karakterler kullanılır.

3. Yapılandırıcı

Görselin parça-bütün ilişkilerini belirten, yeni

kategoriler oluşturan öğelerdir.

Metro ağ haritaları

Grup içinde algılanan nesneler

Uzun süreli algılanan görseller

Takvimler

GPRS görüntüleri

Harita okuryazarlığı, görsel okuryazarlığa dayanan bir

yetidir. Haritalar sadece dağların isimlerini değil, deprem

hatlarını, plaj yollarını, otobüs istasyonlarını, şehirlerin

sektörlere göre yatırım potansiyellerini de gösterir.

.

Harita bilgisinde lejandı, yönü, dağılım bilgilerini anlamak gerekir.

Soyut bir mekan algısını eyleme ve bilgiye dönüştürmek için verileri

doğru analiz etmek şarttır.

Bu da ancak görsel okuryazarlıkla mümkün olur.

4. İşlevsel

Süreç ya da sistemlerin işleyişini sembolize eden

mekanik imgelerdir.

Kumanda tuşları

Mekanik sistem uyarıları

Multimedya sembolleri

5. Yönerge

İşlem dizilerini görselleştirmeyi sağlayan öğelerdir.

Öğretici görseller

Kurulum şemaları

İş güvenliği uygulamaları

Şematik diyagramlar

Oyunlar

6. Matematiksel

Matematik ve mantıksal ilişkileri açıklamak için

kullanılan şema, diyagram ve çizim gibi

nesneler.

İstatistik tabloları

Sayısal göstergeler

Finansal ekranlar

Maaş bordroları

Mantıksal bağlantı diyagramları

Grafikleri okumak, değişkenler arasındaki ilişkileri analiz

edebilme yetisi sağlar ve başarılı stratejik sonuçlara ulaştırır.

İyi orta, gol getirir.

7. Veri İfadesi

Verilerin görsel ifade edilmesini sağlayan

unsurlardır.

Pratik ve manipüle edilmemiş bilgi aktarımı sağlar.

Broşürler

Panolar

Mimik ve jestler

Mekan, renk, hacim, postür gibi serbest

algılar görsel unsurlarda gizli verilerdir.

Bireyin öznitelikleri doğrultusundaki referans

çerçevesine göre kod açımı bağlamında bu

veriler görsel okuryazarlık yetisi düzeyinde

işlenir.

BEDRİYE YAVAŞ

Teknoloji ve Görsel

Okuryazarlık

Görsel mesajların hayatımızın her alanına dahil olduğu görsel

bir çağda yaşıyoruz.

Teknolojiyi daha yararlı kılmak için karşılaşılan görsel

mesajları doğru anlayarak yorumlamak gerekmektedir.

Görseller dekoratif olarak kullanılmanın ötesinde

teknolojiyle birlikte artık daha çok iletişim işlevine

sahiptir.

Peki görsel materyaller neden iletişim aracı olarak

kullanılıyor?

Görsel okuryazarlığı öğrenilen yetenekleri açıklama

görsel mesajları yorumlama ve görsel durumlar

yapabilmek olarak kullanırız.

İmgelerin anlamını tam olarak bilmesek de akıl

yürütmeyle çıkarabilmekteyiz.

Teknoloji çağındaki bir görsel okuryazar görünenin

ardındakini de görünmeyeni de yorumlayabilen biridir.

Farklı düşünme biçimlerinin de geliştirilmesi çok

boyutlu sonuçlar üretme bakımından yararlı

olmaktadır.

Bir filmin, haber görüntüsünün veya diğer görsel

parça/bütünlerinin ‘’biçimsel’’ kurulumundan

bahsetmek ve inceleme altına almak bir yöntem iken

aynı şekilde sayılanların ‘’içeriğine’’ , yani anlamına

ilişkin bir incelemede bulunmak da söz konusudur.

Görsel okuryazarlık ikisini de bir arada ele almaktır

Sonuç olarak,

görsel okuryazarlığın günlük hayatın neredeyse tüm faaliyetleri içerisinde yer alabileceğinin bilincinde olmalıyız.

Görsel okuryazarlık aynı zamanda bir ‘’görme biçimi sunmak, geliştirmek, değerlendirmektir.

‘’Görmek her zaman inanmak değildir.’’

EMİNE ACAR

Çocuklarda ve Yetişkinlerde

Görsel Okuryazarlık

Çocuk Gelişimi ve Görsel Okuryazarlık

Çocukluğun ilk yıllarında resimlerin ve çizgi

karakterlerin kullanılmasının konuşma ve dil

gelişiminde doğrudan etkisi vardır.

Birçok çocuk için resimli kitaplar, resimsiz kitaplara

geçiş için bir basamaktır.

İlerleyen yıllarda şemalar ve çizimler daha karmaşık

süreçlerin anlaşılmasını sağlar. Örneğin : su döngüsü.

.

İlköğretim öğrencileri haritalar,işaretler ve simgeler gibi

görsel materyaller ile karşılaşırlar.

Mesleki eğitimlerin birçoğunda(mühendislik,kimya,biyoloji)

bireyler ilgilendikleri alanlardaki konuları üç boyutlu

zihinsel simgeler halinde tasarlamak ve bunlarla işlem

yapma durumundalar.

Görsel okuryazarlık bir takım görme ya da görüş

yeterliliğine kaynaklık etmektedir.

Bu yeterlilik, görerek ve diğer duyusal yaşantılarla

bütünleştirilerek geliştirilmektedir.

Bu yeterliliğin gelişimi insanın öğrenmesi için temel

oluşturmaktadır.

Görsel okuryazarlığı gelişmiş bir kişi, çevresindeki görünebilir

eylemlerin, objelerin, sembollerin, doğal ya da yapay her

şeyin ayrımına varabilmekte ve onları yorumlayabilmektedir.

Bu yeterliliğin yaratıcı kullanımına bakıldığında, görsel

okuryazarlık yeterliliği bireyin sahip olduğu diğer yetilerle

iletişim halinde olabilmektedir.

Bu yeterliliğin kullanımının hayranlık ve beğeni oluşturan

tarafı, bireyin görsel iletişim ustalığını kavrayabilmesi ve

ondan zevk alabilmesidir.

Görsel Okuryazarlık ile İlgili Kuramlar

Gestalt Kuramı

Algısal Örgütleme Yasaları

Biçim -Zemin İlişkisi

Benzerlik Yasası

Yakınlık Yasası

Tamamlama Yasası

Süreklilik Yasası

İkili Kodlama Kuramı

Türem İçi Öğrenme Kuramı

AHMET YİLMAZ

Görsel okuryazarlık ve Eğitim İlişkisi

Çok önceden…

Görsel okuryazarlık eğitimi nedir ?

Görsel Zeka

Teknoloji

Görsel Okuryazarlığın genel eğitim sürecindeki

yeri nedir?

Görsel Okuryazarlık Eğitimi Neden Gereklidir?

Görsel okuryazarlık eğitiminin amaçları ve eğitim

sonucunda kazandırılması hedeflenen beceriler

nelerdir?

Türkiye’de görsel okuryazarlık eğitimi…

Bilinçaltı mesajları