bilginin görsel İfadesi; harita

8/3/2019 Bilginin Grsel fadesi; Harita

1/16

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

BLGNN GRSEL FADES: HARTA2


2/16


A R U L U S L A R A R A S I S A A T D L M K O L E R A U

L H E S I D K O N K P R O J E K S Y O N G U S A J B K J A

Y I A O U E U L U S A L S A A T L H K A B A R T M A E H K

A B D T Z Z L Q F B O I S I R T V K E S R L E K E A A

M A O E A W T T A R H D E T R M E Z G S R P

A R P K M A E Y K S E L T A K A R S U V A D S D A

U E T K I Y I Z G S Z O B A T N Z N L E T L

G

K

A

S

L

N

D

R

K

P

R

O

J

E

K

S

Y

O

N

P

J

R

A

I

V A D N V L E J A N T Z L Y N O K U B N G D N O P B A

C O R A F B L G S S T E M L E R G U M E J N N N U

L I F L E P L A T O K I K O O R D N A T S S T E M L A K

P G L G E L E N D R M E X O V A P R O F L A H V P V H U

S S T I E G R E E N W C H O C T V K J B M Z A H K T R

E T K A L K T N M E M P C V R B E F R Z A A B

K X F R A P R O J E K S Y O N H L O K O Z V Z R K R B R O

V K P A M K K E N L E M T O P O R A F Y A K G O V T I Y

A M A E N K U B A K I I K V B K A H D J E A UT R A R B S V T N B O Y L A M W P A R A L E L P Y T N

O X S L I C O R A F K O O R D N A T O F U L I P E Y T

R B T Z D M K K Y E R E L S A A T C M S Z H S N R

C D Z L E M P R O J E K S Y O N O B E H Z G I P E I C

A F O R E N K L E N D R M E O R T A K S A A T E I H N K C N

AKARSU VADSBOYLAMBOYUN

CBSCORAF BLG SSTEMLER

CORAF KOORDNATZG LEK

DELTADORUK

DZLEM PROJEKSYONEM

EKVATORENLEM

EDERNLKEYKSELT

GLGELENDRME

GREENWCHHARTA

HARTA ANAHTARI

ZDMZOBATZOHPS

KABARTMAKAPALI UKURKESR LEKKIYI ZGS

KOLERAKONK PROJEKSYONKOORDNAT SSTEM

KROKKUBAKII

LEJANTMERDYEN

ORTAK SAATOVA

LEKPARALEL

PLATOPROFL

PROJEKSYON

RENKLENDRMESIRT

SLNDRK PROJEKSYONTARAMA

TARH DETRME ZGSTEPE

TOPORAFYAULUSAL SAAT

ULUSLARARASI SAAT DLMUZAKTAN ALGILAMA

VADYAMA

YEREL SAAT

YN OKUZRVE

ETKNLKLER

Aada 2. blmle ilgili verilen balca kavramlar rnekte olduu gibi bulup iaretleyiniz.

1) KAVRAM AVI


3/16


ETKNLKLER

Aada verilenleri rnekteki gibi eletiriniz.

2) ELETRME

ZELLK PARALEL MERDYEN

1 Uzunluklar kutuplara gidildike azalr.

2 Uzunluklar birbirine eittir.

3 Balanglar Greenwichtir.

4 Toplam saylar 180 adettir.

5 Dou-bat ynl uzanrlar.


7 Balanglar Ekvatordur.

8 Kuzey-gney ynl uzanrlar.

9 Aralarndaki uzaklk 111 kmdir ve sabittir.

10 Aralarndaki uzaklk sadece Ekvator zerindeyken 111 kmdir.

Aadaki izohips haritasn inceleyerek verilen sorular cevaplaynz.

3) ZOHPS

1. Eriler kaar metre aralklarla uzanmtr.2. Hangi nokta ky izgisini temsil eder.3. Hangi noktalarda ykselti deerleri eittir.4. Hangi noktada zirve gsterilmitir.

5. C ve D noktalarndan hangilerinde eim daha fazladr.

6. Hangi noktada boyun vardr.7. En derin nokta hangisidir.8. Zirve olarak gsterilen yerin ykseltisi ka metredir.

A

B

C

D

E.

F.

.G

H

.


4/16


ETKNLKLER


4) ELETRME

ZELLK BYK LEKLHARTALAR

KK LEKLHARTALAR

1 Kltme oran azdr.

2 Kltme oran fazladr.

3 Ayrnty verme gleri fazladr.

4 Ayrnty verme gleri azdr.

5 Yeryznde dar alanlar gsterirler.

6 Geni alanlar gsterirler.

7 zohips aralklar kk saylardan oluur.

8 zohips aralklar byk saylardan oluur.

1. Deniz seviyesinden itibaren ayn ykseklikteki noktalarn birletirilmesiyle oluan erilerinkullanld yntemdir.

a. Kabartma

2. Kuzeydou kesinden 45lik bir ayla klandrlarak oluturulan harita izim yntemidir. b. Tarama

3. Yer ekillerinin belirli bir oranda boyutlu olarak kltlmesiyle elde edilen izim ynte-midir.

c. Glgelendirme

4. Bu izim ynteminde eimin fazla olduu yerler ksa, kaln ve sk izgilerle gsterilir.

d. zohips

5. Toporafya haritalarnda yer ekillerinin ykselti basamaklarn ifade etmek iin kullanlanbir yntemdir. Bu yntemde ykselti basamaklar eitli renkle kullanlarak gsterilir.

e. Renklendirme


5) ELETRME


5/16


ETKNLKLER

6) PROJEKSYONLAR

Aada verilen balca projeksiyon trlerinin isimlerini belirleyip balca zelliklerini yaznz.

Projeksiyon. Balca zellikleri:




6/16


ETKNLKLER

7) HARTA ZM YNTEMLER

Aada balca harita izim yntemleri ile oluturulmu rnekler verilmitir. Hangi eklin hangi izim ynte-

miyle oluturulduunu belirleyiniz.


7/16


ETKNLKLER

8) HARTA LEKLER

Aadaki harita rneklerini leklerine gre bykten ke doru sralaynz.

1

2

3

4

5

6


8/16


Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.

1. Ayn derinlie sahip noktalarn birletirilmesiyle ad verilen e derinlik erileri oluturulur.

2. Harita izim yntemlerinden yntemi yer ekillerini geree en yakn gsteren yntemdir.

3. projeksiyon ynteminde bozulmann en az olduu yerler orta enlemlerdir.

4. Haritalarn izimi ile corafyann yardmc bilimi olan ilgilenir.

5. Kubak grlen alan kaba taslak olarak bir dzlem zerine aktarlyorsa bu izim adn alr.

6. 1 / 200.000 1 / 500.000 aralndaki haritalar olarak adlandrlr.

7. lke iindeki ky, kasaba, ile, il gibi idari birimler arasndaki snrlar gsteren haritalara haritalar denir.

8. Ekvatordan kutuplara doru gidildike Dnyann kresel eklinden dolay paralellerin uzunluklar

9. ki meridyen arasndaki uzaklk sadece zerinde 111 kmdir.

10. Bir meridyen zerinde bulunan tm noktalar Gnei ayn anda tam karlarnda grdklerinden ayndr.

11. Trkiye ve nolu saat dilimlerinde yer alr.

12. ki izohips arasndaki ykselti fark haritann tamamnda birbirine

13. ki tepe arasnda kalan alak kesimlere denir.

LME VE DEERLENDRME

DORU YANLIAada verilen ifadeleri deerlendiriniz.

1. Harita izim yntemlerinden renklendirme ynteminde 0 200 m aras yeil renkle tem-sil edilir.

2. Harita izim yntemlerinden kabartma yntemi yer ekillerini geree en yakn gsterenyntem olmasnn yan sra gnmzde en ok kullanlan yntemdir.

3. Projeksiyonlar engebe ve ukurluklarn dz kabul edilmesi esasna gre hazrlanr.

4. Haritalardaki kltme oranna kroki denir.

5. Kesir leklerde pay deeri her zaman 1dir.

6. Haritalarda bulunmas gereken balca bilgilerden biride corafi koordinatlardr.

7. nsanlarn ekonomik faaliyetlerini ve ekonomik faaliyete konu olan mal ve hizmetlerindaln gsteren haritalara beeri harita denir.

8. ki merkez arasndaki gerek uzunluu hesaplayabilmek iin harita uzunluu leinpaydas ile arplr.

9. 23 27 kuzey enlemi Olak Dnencesi olarak adlandrlr.

10. Ardk iki meridyen arasndaki uzaklk her yerde 111 kmdir.

11. Her paralel ayn zamanda bir enlemdir. Ancak her enlem bir paralel olmayabilir.

12. ki meridyen arasndaki zaman fark 4 dakikadr.

13. Trkiye yaz dneminde 30 dou meridyeninin, k dneminde ise 45 dou meridye-ninin yerel saatini ortak saat olarak kullanmaktadr.

14. Saat dilimleri lkelerin siyasi snrlarna gre bazen daralp genileyebilir.

BOLUK DOLDURMA

DORU YANLI


9/16


1. "Kasabay btnyle grebilmek iin bir arala gky-

znde ykselmek gerekir. Ancak, ykseldike grlebilen

alan byrken, cisimler k-lr, yaplar birbirinden ayrt

edilemez duruma gelir."Bu durum, aadakilerden hangisini aklamada iyi

bir rnek olur?

A) Haritalarn kullanln

B) Haritalarn iaretleniini

C) lek farknn haritaya etkisini

D) Haritalarn ynne konulusunu

E) Gr asnn deimeyiini

(1981-SS)

2. "Okul otobs yamac ar ar trmandktan sonra

geitte durdu. Ykselti 1584 metre idi. retmen 'ktmz

yamacn eimi % 45'tir. Bu yamac karken zerinden

getiimiz yolun eimi ise % 10'dur.' deyince bir renci,

'Ayn yamata iki fark eim nasl olur?' diye sordu. Bir

baka renci de, 'olur; nk, ...' dedi."

kinci renci bo braklan yerde ne sylemi

olursa birinci rencinin sorusunu doru yantlam

olur?

A) Yamacn ortalama eimi % 45 tir.

B) Yol yamata dnemelerle uzatlmtr.

C) Eim eitli yntemlerle hesaplanabilir.

D) Yol eimi % 10 dan fazla olamaz.

E) Tatlar, % 45 eimli bir yamaca trmanamaz.

(1981-SS)

3. lei 1 / 200.000 olan bir haritada 5 cmlik uzaklkgerekte ka kmdir?

A) 2 B)5 C)10 D) 20 E) 40

(1982-SS)

CEVAPLI TEST4.

Yukarda verilen I. haritann lei 1/1.250.000; bu harita-

da A ve B noktalar aras 6,4 cm dir.

II. haritada ayn A ve B noktalan aras 4 cm olduuna

gre, bu haritann lei nedir?A) 1/1.500.000 B)1/2.000.000

C) 1/2.250.000 D)1/2.640.000

E)1/3.000.000

(1981-SS)

5.

Yukarda verilen haritaya gre, Kykentle Adal arasku uuu olarak yaklak ka km dir?

A) 200 B)300 C)400 D)500 E)600

(1981-SS)

6. ki kent arasndaki uzaklk 10 km. dir. Bir ha-ritada

bu uzaklk 10 cm. ile gsterildiine gre bu haritann

lei nedir?

A) 1 / 10.000

B) 1 / 25.000

C) 1 / 50.000

D) 1 / 100.000

E) 1 / 200.000

(1983-SS)

HARTA BLGS


10/16


7. Aadakilerden hangisi Zonguldak ile Mersin ara-

snda karlacak profile en yakndr?

8.

Yukardaki haritada grlen eykselti erilerinden I

nn deeri 100 m, k nn deeri 50 m ise, H noktasnn

ykseklii hangi deerler arasnda kalr?

A) 50-100 B) 100-150 C) 150-200

D) 200-250 E) 250-300

(1982-

SS)

9.

CEVAPLI TEST

Yukardaki halitada grlen akarsu vadisinde, yama-

larn en dik olduu kesim hangisidir?

A) I B)II C) III D) IV E) V

(1983-SS)

10. Trkiye'de illerin daln (idari bln) gste-

ren haritalar, aadakilerden hangisi iin elverili

deildir?

A) Alan hesaplama

B) Konum belirleme

C) Uzaklk hesaplama

D) Profil karma

E) Yn bulma

(1985-SS)

(1985-SS)

11.

Yukardaki blokdiyagramda grlen yer ekilleri-nin, eykselti erileriyle gsterilmi ekil aa-dakilerden hangisi olabilir?

HARTA BLGS


11/16


12. Yeryznn bir blmnn kubak olarak izil-

mesiyle elde edilen ekillerin harita zel-liini taya-

bilmesi iin, ncelikle aadakilerden hangisi gerekli-

dir?

A) Ykseklik deerlerinin verilmi olmas

B) Kullanlan iaretlerin aklanm olmas

C) Eykselti erileriyle izilmi olmas

D) Enlem-boylam dairelerinin belirtilmi olmas

E) izimin belli bir lee gre yaplm olmas

(1986-SS)

13. Haritalar yer ekillerinin biimini geree tam uygun

olarak gstermez. Haritalarda grnen, gerein az ya da

ok benzeridir.

Bu durumun temel nedeni aadakilerden hangisi

olabilir?

A) Yer ekillerinin karmak olmas

B) Kubak bak salanmamas

C) lein kk tutulmas

D) Yerkrenin kutuplardan bask olmas

E) Kresel yzeyin dzleme aktarlmas olmas

(1987-SS)

14. Eykselti erilerinin uzunluu arazinin enge-beliine

gre deiir. Baz yerlerde de bir nokta halini alabilir.

Aadakilerden hangisi eykselti erisinin nokta

halinde gsterildii yerlerden biridir?

A) Vadi tabanlar

B) Da doruklar

C) Deniz kylar

D) Gl yzeyleri

E) Dik yamalar

(1987-

SS)

CEVAPLI TEST

15.

ekildeki taral alann matematik konumu tanmlanr-

ken, aadakilerin hangisi kullanlmaz?

A) 10 Kuzey enlemi

B) 10 Bat boylam

C) 20 Dou boylam

D) 20 Gney enlemi

E) 30 Kuzey enlemi

(1999-SS-PT )

16. Toporafya haritalarnda, ayn ykseklikte olan nokta-

larn birletirilmesiyle elde edilen erilere eykselti erisi

denir. Birbirini izleyen iki eykselti erisi arasndaki yk-selti fark her yerde ayndr.

Buna gre, yukardaki haritada eykselti e-

rileri arasnda verilen numaralanm nokta-

lardan hangilerinin ykseltileri birbirine en ya-

kndr?

A) I ve II B) I ve III C) II ve IV

D) II ve V E) III ve V

(2003-SS)

HARTA BLGS


12/16


17. Bir akarsu yata boyunca eykselti erilerininseyrek olduu blgeden sk olduu blgeye geildi-inde, akarsuda aadaki dei-ikliklerden hangisikesinlikle gerekleir?

A) Havzasnn genilemesi

B) Ak hznn artmas

C) Yatann genilemesi

D) Kol saysnn azalmas

E) Akarsuyun ulama elverili hale gelmesi

(2006-SS) (Sos. Testi-I)

18. lei 1/800.000 olan bir haritada, 16 cm2 lik yer

tutan bir adann gerek alan ka kilometre kare olur?

A) 1024 B) 1204 C) 1240

D)1280 E)1402

(1981-YS)

19. Bir harita zerinde A ve B kentleri arasndaki uzak-

lk "c" olarak llmse, bu uzakln gerek deeri

(arazideki uzunluu) nasl hesaplanr?

A) "c" harita leinin pay ile arplr.

B) "c" harita leinin paydas ile arplr.

C) Harita lei ile "c" toplanr.

D) Harita lei ile "c" nin karesi arplr.

E) Harita lei "c" ye blnr.

(1983-YS)

20. Eykselti erileri (izohips) yntemiyle izilmi bir

yer ekli haritasnda sfr metre erisinin getii yer-

lerden biri, aadakilerden hangisidir?

A) Ky izgisi

B) Doruk noktas

C) Etek dzl

D) Boyun noktas

E) Deniz dibi(1984-YS)

CEVAPLI TEST21. 1 / 200.000 lekli bir haritada alan 1 cm2 ilegsterilen bir gln gerek alan ka m2 dir?

A) 1.000 B) 2.000 C)10.000

D) 20.000 E) 40.000

(1984-YS)

22. Byk lekli haritalarn kk lekli harita-

lardan fark aadakilerden hangisidir?

A) Kapsad alan olduundan byk gster-mesi

B) Yeryzn daha ayrntl gstermesi

C) Geni alanlar kapsamas

D) Geni bir kat paras zerine izilmesi

E) Birka zellii birden gstermesi

(1985-YS)

23.

Yukardaki haritada belirtilen X, Y ve Z noktalarnn

ykseklikleri iin aadakilerden hangisi dorudur?

A) X = Y > Z B) X > Y > Z C) X = Y < Z

D) X - Y = Z E) X < Y < Z

(1986-YS)

24.

E ykselti erilerimle izilmi yukardaki tepede

eim, hangi numarayla gsterilen kesimde en fazla-

dr?

A)1 B)2 C)3 D) 4 E) 5 (1990-YS)

HARTA BLGS


13/16


25. Aadaki haritada, e ykselti erileri 100 m aralkla

izilmitir.

Bu haritada, X ile gsterilen nokta hangi yk-

seltiler arasndadr?A) 600-700 m B) 500-600 m

C) 400-500 m D) 300-400 m

E) 200-300 m

(1994-YS)

26. Bir atlasta, ktalar gsteren haritalar, eit boyut-

lardaki sayfalara, sayfann tm kullanlarak izilmitir.

Buna gre, aadaki ktalardan hangisine ait harita-

nn lei en kktr?

A) Afrika B) Asya

C) Kuzey Amerika D) Antarktika

E) Avustralya

(1994-YS)

27. 1/500 000 lekli bir haritada iki yer arasndaki uzaklk

30 cm dir.

Bu ki yer arasndaki ykselti fark 900 m olduuna

gre eim binde katr?

A) 33 B)18 C)15 D) 10 E) 6

(1995-YS)

28. Haritalarda izohipslerin ok sk getii yerlerle

ilgili olarak, aadaki yorumlardan hangisine kesin

olarak gidilir?

A) Boyundur. B) Dorua yakndr.

C) Plato yzeyidir. D) Vadi yamacdr.

E) Eimi fazladr.

(1997-

YS)

CEVAPLI TEST

29. Dnya yzeyi, dzlem zerine aktarlrken ekil veboyut bozulmalarna urar.

Bu bozulmalarn nedeni aadakilerden hangisidir?

A) Kara ktlelerinin Kuzey Yarm Kre'de fazla ol-mas

B) Yzey ekillerinin engebeli olmas

C) Yer'in eklinin geoit olmas

D) Gney kutbunun buzullarla kapl olmas

E) Okyanuslarn kaplad alann fazla olmas

(1995-YS)

30.

Yukarda E ykseklik erileri ile gsterilmi olan y-

zey eklinin, H harfi ile iaretli blm aadakiler-

den hangisidir?

A) Vadi B) anak C) Tepe

D) Boyun E) Srt

(1976-SS)

31. Aadaki leklerden hangisi 1 / 1.500.000 kesirleigstermektedir? (izik leklerin uzunluklar 5'er

cm, entikler aras 1 cm'dir.)

HARTA BLGS


14/16


32. Aadaki toporafya haritasnda, X noktasyla gs-terilen yerde bulunan bir kii, kurumu akarsu yatanizleyerek Y kyne ulamak istemektedir.

Bu kiinin izlemesi gereken yn ve kat etmesi gereken

yaklak mesafe aadakilerin hangisinde doru sradaverilmitir?

A) Gneybatya 3 km, kuzeydouya 5 kmB) Kuzeydouya 5 km, gneye 8 km, kuzeybatya 5 kmC) Kuzeybatya 5 km, gneydouya 5 kmD) Gneybatya 3 km, kuzeye 8 km, gneybatya 5 kmE) Gneybatya 3 km, kuzeybatya 5 km

(2010-YGS)

33. Aadaki toporafya haritasnda, bir yrede yapmplanlanan demir yolunun gzerghyla bu gzerghta

yaplacak kprler ve tneller gsterilmitir.

Bu gzerghtaki yer ekillerinden kaynaklanan engel-leri amak iin I, II ve III numaral yerlerden hangileri-ne kpr, hangilerine tnel yaplmaldr?

I II III

A) Kpr Tnel Kpr

B) Kpr Tnel Tnel

C) Tnel Kpr Kpr

D) Tnel Kpr Tnel

E) Kpr Kpr Tnel(2010-LYS)

CEVAPLI TEST34.I. Ankara ilestanbu larasndakiku uuuuzaklk

II. Tuz Glnnalan

III. Boluil merkezinincorafi koordinatlar

IV. Erciyes Dann ykseklii

Trkiyenin fiziki haritasndayukarda-kilerden hangilerinin belirlenmesi iin

lek gereklidir?A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) II ve IV E) III ve IV

(2011-YGS)

35. Aada. I. ekilde izgi lei bulunmayan ve yalnz-ca kesir lei verilen bir toporafya haritas, II. ekildeise bu haritann fotokopiyle belli bir oranda kltlmhli gsterilmitir.

II. ekildeki haritaya sahip olan ve bu haritann fotoko-piyle kltldn bilmeyen bir kii, aadakiler-den hangisini hesapladnda doru sonuca ulaabi-lir?

A) K glnn kaplad alanB) X ve Y noktalar arasndaki ykselti farknC) L akarsuyunun akt vadinin ortalama eiminiD) X ve Y noktalar arasndaki ku uumu uzaklE) L akarsuyunun gerek uzunluunu

(2011-LYS)

HARTA BLGS


15/16


CEVAP ANAHTARI

CEVAP ANAHTARI

1) Kavram Av

3) zohips

1. 100 metre2. A3. E, F ve H4. G5. C6. B7. 8. 800 metre

ZELLK PARALEL MERDYEN

1 Uzunluklar kutuplara gidildike azalr.

2 Uzunluklar birbirine eittir.

3 Balanglar Greenwichtir.


5 Dou-bat ynl uzanrlar.


7 Balanglar Ekvatordur.

8 Kuzey-gney ynl uzanrlar.

9 Aralarndaki uzaklk 111 kmdir ve

sabittir.

10 Aralarndaki uzaklk sadece Ekvatorzerindeyken 111 kmdir.

2) Eletirme

Cevapl Test

1.C

2.B3.C4.B5.B6.D7.D8.C9.C10.D11.B12.E13.E14.B15.A

16.C17.B18.A19.B20.A21.E22.B23.B24.A25.C26.B27.E28.E29.C

30.D

31.C32.E33.C34.A35.B


16/16


CEVAP ANAHTARI

CEVAP ANAHTARI

ZELLK BYK LEKLHARTALAR

KK LEKLHARTALAR

1 Kltme oran azdr.

2 Kltme oran fazladr.

3 Ayrnty verme gleri fazladr.

4 Ayrnty verme gleri azdr.

5 Yeryznde dar alanlar gsterirler.

6 Geni alanlar gsterirler.

7 zohips aralklar kk saylardan oluur.

8 zohips aralklar byk saylardan oluur.

4) Eletirme

LME DEERLENDRME

Boluk Doldurma:

1. ZOBAT2. KABARTMA3. KONK4. KARTORAFYA5. KROK6. ORTA LEKL HARTALAR7. DAR8. KISALIR9. EKVATOR10. YEREL SAATLER11. 2 ve 312. ETTR13. BOYUN

Doru Yanl:

1. Doru2. Yanl3. Doru4. Yanl5. Doru6. Doru7. Yanl8. Doru9. Yanl10. Yanl11. Doru12. Doru13. Yanl14. Doru

5) Eletirme

1 - d (zohips)2 - c (Glgelendirme)3 - a (Kabartma)4 - b (Tarama)5 - e (Renklendirme)

bilginin görsel İfadesi; harita

Documents