geografiaren eboluzioa

1. JAKINTZA GEOGRAFIKOA
IES MUNGIA BHI
BATXILER 2. Maila
MARIJE AGUILLO

2. Zer da Geografia?
Lurraren deskribapena egiten duen zientzia?
Espazio materiala, paisajea, ikertzen duena?
Espazioa, eskualde bezala, bere ezberdintasunetan ikertzen duena?,
Geografia zientzia sozialenontzia, espazio geohistorikoa, da?
3. GEOGRAFIAREN BILAKAERA - 1
1- ANTZINAROA
Geografia zientzia bezala ez zen existitzen.
Mapak, matematikoek, kosmografoek, historialariek, bidaztiek egiten zituzten
Mapen helburua:
Lurraldearen kokapena
Lurraren forma eta tamaina adieraztea
Geografia matematiko-astronomikoa bultzatu zuen
Lekuen deskribapena:
Espazioaren ezagupenak izaera praktikoa
Ekonomikoa eta politikoa
Ideologiko eta kulturala ere.
Herriei buruzkoidieiak eta kultura transmititzen zituzten.
4. Geografia antzinaroan - 1
1.1 GREKOAK
Bere astronomo handiek lurra, zeruko gorputz esferiko bezala Ikertu zuten.
Matematikak erabiliz lurraren neurriak aurkitu zituzten.
Kokapenarako teknika arrazoidunak erabili zituzten (koordenatuak)
Lurraren Irudikapenarako: proiekzio sistemak.
Estrabon ( K.a.60 -K.o.21 )
Lurra deskribitu zuen
Aurreko mendeetako hipotesiak eta informazioak bildu zituen.
Unibertso ptolomeikoa

Ptolomeo (K.a. I. m) 6.BereKosmografa edo Geografialaneanmunduaren ezagutzaren laburpena egin zuen. 7. Lurra unibertsoaren

ardatza bezala.
Ptolomeoren mapa
8. ERATSTENES

Esfera armilar asmatu zuen eta XVII. mende arte erabilia izanzen. 9. Ekliptikaren inklinazioa aurkitu zuen. 10. Lurraren neurriak, sistema trigonometrikoaeta latitude eta longitud kontzeptuak erabiliz,kalkulatu egin zituen. 11.Hori dela eta Geodesia-ren aita izenda dakioke.

Eratstenes(Cirene, 276 adC -
Alejandra, 195 adC),

Egiptiko Siena eta Alejandria hirien arteko meridianoaren arko neurtu zuen. 12.Hori dela eta kalkulatu egin ahal zuen lurraren neurria oso erru txikiarekin.

1.2 ERROMA
Geografiak helburu praktikoa izan zuen
Lurraldeen deskripzioak
Kartografia ibilbideetara jo zuen:
Toponimia,
Errepideen distantziak
Ez zuten ardura kritikorik
Esfera armillar Eratostenes-ek asmatuta
14. TABULA PEUTINGUERIANA. Copia de los S. XII-XIII de un mapa itinerario romano de haciael ao 200 (Viena, Biblioteca del Estado)
15. Geografia Erdi Aroan

Kristauek eta musulmanek euren ideologia

erlijiosoarenarabera irudikatu zuten
mundua

Erlijioaren eragina oso sendoa izango da. 16. Toki bakoitzaren ezaugarri miresgarriak

azpimarratu nahi izan zituzten.

Erdi Aroaren amaieran Ptolomeoren lanakaurkitu eta itzuli ziren. 17.Nabigazioaren beharrizanen eraginez, XIV. etaXV. mendeetan, mapa portulanoakegin ziren

Portulano de Bartolom Pareto de 1455.
18. Geografia Erdi Aroan - 2

Mundu kristaua 19. Erlijioaren eraginak albo batean

utzizuen herentziaklasikoa.

Lurraren ezagutza arrazionalaren

ordez, Eskritura Santuen
autoritatea ezarrizuen:
Kartografia:

Lurraren irudia Bibliako

testuetanoinarrituta:
- Jerusalen mapen erdigunea.
Deskripzioak

Codex Calistinus, Done

Jakueibilbidekobidaztiaren
gida praktikoa(XII. m)
- Marko Polo-ren liburua,
20. Kublai Kan y Marco Polo
Esta imagen francesa del siglo XV muestra a Kublai Kan, emperador de la dinasta Yuan de China, ofreciendo su sello de oro
a los Polo. El famoso relato de Marco Polo sobre su trabajo al servicio de Kublai Kan fue el primer precedente importante de un
contacto entre China y la Europa cristiana. El propio Kublai finaliz la conquista de China y se interes por la cultura de este pas.
21. Geografia Erdi Aroan - 3
Mundu musulmana:
Bidai-gidak ziren
Bidaztien deskripzioak: Al IdrisietaIbn Battutairudi nagusiak.
Meka-rako ibilbideak eta mapak.
Benetako zein irudimenezko albisteak nahasten
zituzten
Al Idrisi
Ibn Batutta
22. Mapa de Al-Idrisi. Fragmento occidental Fecha:1154
23. Kartografia Erdi Aroan
Portulano
24. PORTULANOAK
Portulano de Jacobo Giroldis de 1422-1446 (A.V.).
Portulano de Bartolom Pareto de 1455
Atlas Cataln de Abraham Cresques de 1371.
25. Geografia Aro Modernoan

XVI.mendean lur berrien irudikapenak kartografia bultzatu zuen. 26.Mercator kartograforik aipagarriena zen.

- 1595ean bere Mapamundia egin zuen.
Kartografian
Proiekzio zilindrikoaren sistema erabili zuen (Merkator sistema)
Merkator deritzon Proiekzio Unibertsal Zeharkakoak modu perpendikularrean elkar ebakitzen duten meridianoen eta paraleloen sistema sortu zuen.
Deskripzioetan
Datu historikoak, etnografikoak eta bitxitasunak nahasi ziren.
27. Geografia Aro Modernoan - 2
XVIII. mendeanFrantzian gorteko Cassini kartografoekin kartografia modernoa sortu zen:
Mapatik ezaugarri piktorikoak desagertu ziren.
Proiekzioaketa marrazkia hobetu zuten.
Zeregina konplexutasuna zela-eta, elkargo profesionalak agertu ziren.
Kartografia Geografiatik zientzia independiente bihurtu zen.
Felipe II.aren Zerrenda Topografikoak xede politiko eta administratiboekinlehenengo bilketa sistematikoa izan zen.
Mercator
28. Zientzia GeografikoaXIX. mendean
Industria Iraultza-k eta kapitalismoakexplorazio bidaiak bultzatu zituen.
XIX. mendearen lehenengo erdianGeografa zientzia bezala sortueta Unibertsitate ikasketetan sartu zen.
Sozietate Geografikoak sortu ziren,aurkikuntza-bidaiak sustatzeko eta bere emaitzak zabaltzeko.
Livingstone
esploratzailea
29. XIX. Mendean kapitalismoaren garaian Afrikako kontinentearen barrualdeadeskubritu eta kartografiatu zen.
Sozietate Geografikoek halako lanak sustatu zituzten.
30. Zientzia GeografikoaXIX. mendean - 2

Karl Ritter eta Alejandro

Humbold-ekin Geografia
modernoaren oinarriak ezarri ziren.

Helburua: Fenomeno

kartografikoak azaltzea.

Itsas korronteak, altitudeak, e.a.neurtu zituen. (metodo enpirikoa) 31.Nazionalismoaren garapenaren

eraginez, estatuen nortasun
nazionalaren oinarria lurraldea
zenez, ikerketa geografikoen
garrantzia handitu zen.
Von Humbold

Geografia Unibertsitateetan sartzen da:

- Hasieran fisiogeografazen:
geologoen, eta botanikoen
eskuan zegoen.
- Geroago:Giza Geografa
* Helburua: inguru fisikoaren
eta gizakiaren arteko
harremanak ikertzea.
Eraginak:
a) Darwinismoa:
Eboluzioaren ideia gehitu eta ingurumenak izaki bizidunengan
eragina zuela adierazi zuen.
b) Positibismoa:
- Helburua:Mundu materiala ikertzea eta bere
funtzionamenduaren erregulartasun legeak deskribatzea.
- Metodoa: arrazionala,objektiboa eta zehatza.
Pentsamendu korronte hauek hurrengo ondorio erakarri zituzten:
1) Determinismoa:Inguru fisikoek gizarteak zehazten dituztela(Ratzel)
2)Posibilismoa (Lucien Febvre):
Ingurumenak ez da erabakigarria, zenbait aukera daude eta.
Natura, neurri handi batean, gizakiaren produktua da.
Aztertu beharreko arazo nagusia gizakiak inguruan gero eta gehiago jarduten duela izango litzateke.
34. Marc Bloch:
Los hombres y las sociedades construyen diversas estrategias de respuesta a las presiones y desafosque presenta la base geogrfica (el medio), estrategias que a la vez delimitan una eleccin de civilizacin.
35. Humboldt Ritter
Unibertsoaren harmonia
Izadia, Ingurumena eta gizakia.
Bi korronte hauek,
Gizarte baten
ingurumenaren
esplotazio
ekonomikoa
justifikatzen dute
DETERMINISMOA
POSIBILISMOA
Gizakiak bizitzeko mundu bat sortu behar du
Gizakiak izadiak baimentzen duena egin dezake
Geografia fisikoa
Giza Geografia
Vidal de la Blanche
Eskualdearen Geografia
Politikarik gabeko geografia
36. Geografiaren aldi klasikoa:XX. mendearen lehen herena

Geografoen hausnarketak direla eta bi proposamen berri sortu ziren:

Geografia orokorra: Helburua da inguru fisikoaren eta izaki bizidunen arteko eraginak edo harremanak aztertzea.
Eskualdeko Geografia: Eskualdea edo paisajeada helburua. Bi korronte:
a)Geografo frantsesak(Vidal de la Blanche):
jakintzagaiaren ardatza Eskualdea
Ezaugarri amankomun eta uniformeak zituen espazioa zen eskualdea
b) Geografo alemanak: Paisajea naturak eta gizarteak denboran
duten elkarreraginetik sortzen da.
Paisajea kontzeptu kulturala eta historikoa da.
37. ALDI KLASIKOA: XX. MENDEAREN LEHEN HERENA

Eskualdeko geografiaren krisia:

1- Eskualdeko metodoaren gabeziak: Gertaera fisikoak eta giza gertaerak deskribatzen zituzten loturarik gabe.
2- Eskualdeen zehaztapenaren zailtasunak. Eskualdeak osagai fisikoen eta giza osagaien konbinazio askotariko eta dinamikoa direnez, hautatutako irizpideen araberaeskualde desberdinak izan ditzakegu.
38. Geografiaren berritzea, nondik etorriko da?

Soziologia eta Ekonomia

zientzietatik

Sozialismo eta

anarkismoaren eskutik

Industriak ingurumenean, langileen bizimoduan eta hirietandituen eraginek Geografiaren ikuspegi berriak bultzatu zituzten.

Aldimodernoa: geografia kuantitatiboa 1940-1975
Geografia zientzia bezala positibosmoan oinarritu zen.
Ezaugarriak:
Ikerketa-gaia: Espazioaren antolaketa. Fenomeno geografikoen kokapena eta banaketa.
Espazioaren antolaketa arrazionala da.
Geografoaren zeregina ordena horren bila jotzea da:
Legeak aurkitu.
Espazioaren antolaketa azaltzen duten teoriak egitea.
Lan metodoa
Hipotesiak formulatzea
Hizkera zehatza: Kartografiarena eta matematikarena, objektibotasunari laguntzen dutenak.(Geografia kuantitatiboa)
Teoriak irudikatzeko ereduak erabiltzen dira.
Espazioa eta fenomeno geografikoak forma geometrikoen bidez irudikatzen dira. Haien arteko loturak gezien bitartez.
39. GEOGRAFIAREN BILAKAERA
1960 eta 1970ko hamarkadak
Geografia kuantitatiboak geografiakualitatiboa bahitu egiten du
40. Geografia Erradikalak Geografia kuantitatiboa bahitzen du
Geografia Erradikalaren jatorrriak:

Detroit-eko espedizio

geografikoa

Antipode aldizkariaren

agerpena

Geografo sozialisten

elkartea
DGE (Detroit Geographical Expedition) W.Bunge-k sortu zuen
41. Geografiak
duen erronka

Errealitatearean sintesia eta

interpretazioa egitea
-Irtenbideak eskaintzea.
42. 1975 URTEAREN OSTEKO ALDIA
Geografia humanistikoa
Multidiziplinarra (psicologoak, soziologoak,..)
Geografia postmodernoa(ikuspuntu batzuenzentzugabekotasuna)
Modernitatea kritikatzen du
Subjektibotasuna, askatasuna, gizarte-aniztasuna, partzialtasuna eta banakotasuna aldarrikatzen ditu.
Espazioa askotariko errealitatea da.
Geografia erradikala
Ezkerreko pentsamoldean oinarritzen da.
Kapitalismoaren kontrakotasunak eta ondorioak kritikatzen ditu.
Espazio geografikoari buruz teorizatzea:
Espazioa gizartearen produktua da.
Espazioaren antolaketa kapitalismoaren garapenaren emaitza da.
43. Geografia Erradikala
MILTON SANTOS: Geografo brasildarra eta mundu zintifikoaren aditu bat.
Milton Santos:
Desarrolla el mtodo de anlisis del espacio concebido como un factor de evolucin social, al tiempo que instancia econmica, cultural e ideolgica.

II Mundu Gerra ostean sortzen da. 45.Suntsitutako hiriak eta lurraldeak

berraikitzeko eta berantolatzeko
geografoen laguntza eskatu zen.

Geografoak hasten dira pobretasunaz,

hirugarren munduaz eta jendearen arazoaz
arduratzen.

Geografia hau erradikalagoa egiten da

Geografia Soziala sortzen.
Milton Santos-ek eta beste batzuekhirugarren munduko hiria aztertuko du.
47. Geografia Soziala
Zeintzuk izango dira geografoak?
- Ives Lacoste, Castels,
Zein izango da geografia honen ardatza?
-Langileen garapena, herrien azpigarapena, desberdintasunak,.

geografiaren eboluzioa

Education