Fiziologija menstrualnog ciklusaFiziologija menstrualnog ciklusa

Funkcionisanje hipotalamo-Funkcionisanje hipotalamo-hipofizno-ovarijalne osovinehipofizno-ovarijalne osovine

Hipotalmus pulsatilno luči GnRH koji stimuliše sintezu FSH i LH u adenohipofizi. Funkcionalna pulsatilnost GnRH je neophodna za pravilan menstrualni ciklus jer ukoliko ona izostaje, izostaje i stimulacija gonadotropinima i jajnici miruju.

Pod dejstvom gonadotropina u ovarijumu se odigrava steroidogeneza dok se paralelno na morfološkom planu odigrava folikulogeneza

Između jajnika i hipotalamusno-hipofizne funkcionalne jedinice stoje mehanizmi povratne sprege

Estradiol i progesteron imaju glavnu ulogu u ovim mehanizmima

Glavna povratna sprega je inhibitorna odnosno negativna povratna sprega. Nivoi gonadotropina tokom folikularne faze zavise od nivoa estradiola

Pri većim koncentracijama estradiola on pokazuje pozitivnu povratnu spregu na sekreciju gonadotropina

Progesteron u visokim koncentracijama tokom lutealne faze pokazuje inhibitorni uticaj na lučenje gonadotropina, ali za razliku od estradiola on pre svega pokazuje efekat na frekvencu LH pulseva u pravcu smanjenja (na 200 minuta).

MENSTRUALNI CIKLUS manifestuje se cikličnim promenama na svim reproduktivnim organima žene.

ULTRASONOGRAFSKO PRAĆENJE obuhvata ciklusni monitoring OVARIJALNOG I ENDOMETRIJALNOG CIKLUSA.

Ovarijalni ciklus – Ovarijalni ciklus – diferencira se u tri faze:diferencira se u tri faze:

Folikularna faza

Ovulacija

Lutealna faza

FOLIKULARNA FAZAFOLIKULARNA FAZA

U vreme rođenja u ovarijumu postoji oko 2 000 000 primarnih oocita

Do puberteta ovaj broj je reduciran na oko 300 000 primarnih oocita

U toku fertilnog perioda žene svega 200-300 oocita dostiže svoj puni razvoj ( oko 1%), dok ostalih 99% podleže atreziji

Prosečno vreme da se iz primordijalnog folikula razvije zreli De Graaf-ov folikul je 85 dana ili 3 spontana ciklusa

DVA STADIJUMA DVA STADIJUMA SAZREVANJA OVARIJSKOG SAZREVANJA OVARIJSKOG FOLIKULAFOLIKULA

I STADIJUM KOHORTE – od primarnog do antralnog folikula

1-5. dana ciklusa: primarni folikuli čija sonografska identifikacija nije moguća

5-8 dana ciklusa : formira se antralni folikul

II STADIJUM SELEKCIJE II STADIJUM SELEKCIJE DOMINATNOG FOLIKULADOMINATNOG FOLIKULA 5-7. dana ciklusa započinje selekcija dominantnog

folikula kod promera antralnog 6-8mm Umnožavanje ćelija GRANULOZE – RECEPTORI za

FSH Ćelije TEKE INTERNE sintetišu androgene hormone Ćelije GRANULOZE konvertuju iste pod uticajem

enzima aromataze u estrogene Proizvodnja ESTRADIOLA u antralnom folikulu –

MEHANIZAM AUTOMULTIPLIKACIJE – stvaranje DOMINANTNOG FOLIKULA

DOMINANTNI FOLIKUL DOMINANTNI FOLIKUL - Formira se 8-10. dana ciklusa, veličine - Formira se 8-10. dana ciklusa, veličine oko 10 mmoko 10 mm- Rast je linearan – stopa rasta 1-2mm- Rast je linearan – stopa rasta 1-2mm- Korelacija sa estradiolom- Korelacija sa estradiolom

SEKUNDARNI FOLIKULIKod 80% žena ne prelaze veličinu od 14 -

16mm

DOMINANTNI FOLIKULDOMINANTNI FOLIKUL

PREOVULATORNI (De Graaf-ov) folikulPREOVULATORNI (De Graaf-ov) folikul

Promer 20-24mm (raspon 18-28mm)

Prosečan volumen 4-6ccm

Sadrži maturnu oocitu, folikularnu tečnost i slojeve ćelija teke interne i teke eksterne

PREOVULATORNI FOLIKULPREOVULATORNI FOLIKUL

DINAMIKA I KINETIKA DINAMIKA I KINETIKA FOLIKULOGENEZE U FIZIOLOŠKOM FOLIKULOGENEZE U FIZIOLOŠKOM

CIKLUSUCIKLUSU

IMINENTNA OVULACIJAIMINENTNA OVULACIJA - znaci- - znaci-

1. CUMULUS OOPHORUS =corona oocyte complex

Osrednje ehogena, grudvasta, jasno ograničena intrafolikularna formacija promera oko 1mm – 36h nakon identifikacije nastaje ovulacija

2. GUBITAK OŠTRINE folikularnog zidaTanka anehogena linija u zidu folikula – 24h pre ovulacije

Preovulatoni folikulPreovulatoni folikulCorona oocyte kompleksCorona oocyte kompleks

Preovulatorni folikulPreovulatorni folikulEdemska separacija tekalnog i Edemska separacija tekalnog i

granuloznog sloja ćelijagranuloznog sloja ćelija

OVULACIJAOVULACIJA

Prskanje zida De Graaf-ovog folikula i isticanje folikularne tečnosti sa oocitom u periovarijalni prostor.

Proces započinje 36h nakon preovulatornog skoka Lh i traje 1-45 min.

U dijagnostici ovulacije senzitivnost ultrazvuka je 80-100%.

SONOGRAFSKE KARAKTERISTIKSONOGRAFSKE KARAKTERISTIKE E OVULACIJEOVULACIJE

Kolaps folikula

Ovulacijski prsten u kavumu uterusa

Intraperitonealna tečnost u cul-de-sac

OVULACIJA OVULACIJA SAGITALNA SEKCIJA SAGITALNA SEKCIJA RUPTURA FOLIKULARUPTURA FOLIKULA

FOLIKULARNI KOLAPSFOLIKULARNI KOLAPSTRANSVERZALNA SEKCIJATRANSVERZALNA SEKCIJA

OVULACIJAOVULACIJAINTRAPERITONEALNI FLUID U CUL-DE-INTRAPERITONEALNI FLUID U CUL-DE-

SACSAC

LUTEALNA FAZALUTEALNA FAZANekoliko sati posle ovulacije od De Graaf-ovog folikula Nekoliko sati posle ovulacije od De Graaf-ovog folikula formira se formira se corpus haemorrhagicumcorpus haemorrhagicum

SONOGRAFSKA SLIKA corpusa haemorrhagicum-a Karakteristični prostori krvarenja unutar šupljine folikula

SONOGRAFSKA SLIKA corpusa luteum-a Ovoidna, hipoehogena struktura, nepravilnog zida, sa

intrafolikularnim ehoima usled nakupine krvi – slika «paoka na točku»

SONOGRAFSKE FORME SONOGRAFSKE FORME CORPUS LUTEUM-ACORPUS LUTEUM-A

pretežno transparentna cistična forma

kombinovana kompleksna forma

pretežno ehogena solidna forma

CORPUS HAEMORRHAGICUMCORPUS HAEMORRHAGICUM

SVEŽ CORPUS LUTEUM “paoci na SVEŽ CORPUS LUTEUM “paoci na točku”točku”

CORPUS LUTEUM 7 dana posle ovulacijeCORPUS LUTEUM 7 dana posle ovulacije

CORPUS LUTEUM (transparentna CORPUS LUTEUM (transparentna forma)forma)

CORPUS LUTEUM (kompleksna forma)CORPUS LUTEUM (kompleksna forma)

CORPUS LUTEUM (solidna forma)CORPUS LUTEUM (solidna forma)

ENDOMETRIJALNI CIKLUSENDOMETRIJALNI CIKLUS

Sonografska karakteristika endometrijuma definisana je obeležjima ciklične eho transformacije sinhrone sa fazama ciklusa i uslovljene endometralnim vaskularnim promenama.

Endometrijum se lako identifikuje u preko 95% žena

DEBLJINA ENDOMETRIJUMADEBLJINA ENDOMETRIJUMA

Definisana je udaljenošću suprotnih graničnih površina endometrijuma i miometrijuma u visini materičnog dna.

Metoda merenja «double layer» sprovodi se u sagitalnoj ravni snimanja.

U spontanom ciklusu raspon fiziološke debljine endometrijuma je 3-14mm.

KARAKTERIZACIJA REFLEKSA KARAKTERIZACIJA REFLEKSA ENDOMETRIJUMAENDOMETRIJUMA

Rana proliferativnaRana proliferativnaRana

TEKSTURA ENDOMETRIJUMATEKSTURA ENDOMETRIJUMAdefiniše fazu menstrualnog ciklusadefiniše fazu menstrualnog ciklusa

Postoje četiri razvojna stadijuma endometrijuma:

Stadijum O Postmenstruacijska faza

4-7.

dan ciklusa

Debljina

1-5 mm

Stadijum I Sredina folikularne faze

8-10.

dan ciklusa

Debljina

6-9 mm

Stadijum II Preovulatorna faza

“multi layer”

11-14.

dan ciklusa

Debljina

10-13 mm

Stadijum III Lutealna faza(rana, srednja, kasna)

15-28.

dan ciklusa

Debljina

14-28 mm

STADIJUM O – postmenstrualna fazaSTADIJUM O – postmenstrualna faza

STADIJUM I – sredina folikularne fazeSTADIJUM I – sredina folikularne faze

STADIJUM II – preovulatorna fazaSTADIJUM II – preovulatorna faza“Triple line” “Multi layer”“Triple line” “Multi layer”

STADIJUM III – lutealna fazaSTADIJUM III – lutealna fazaRana sekretorna fazaRana sekretorna faza

SREDINA SEKRETORNE FAZESREDINA SEKRETORNE FAZE

KASNA SEKRETORNA FAZAKASNA SEKRETORNA FAZA

PROGNOSTIČKO- KONCEPCIJSKI PROGNOSTIČKO- KONCEPCIJSKI PARAMETAR PARAMETAR

Debljina endometrijumaDebljina endometrijuma

dobri izgledi za implantaciju postoje kod debljine endometrijuma od 8mm

veoma dobre šanse za implantaciju i graviditet postoje kod debljine veće od 11mm

implantacija fertilizovanog ovuma se ne očekuje kod debljine periovulatornog endometrijuma manjeg od 6mm