FİZİKSEL VE SOSYAL REHABİLİTASYON

FİZİKSEL VE SOSYAL REHABİLİTASYON

1

İÇERİKİÇERİK

•Rehabilitasyonun tanımı•Tıbbi (fiziksel) rehabilitasyon•Sosyal rehabilitasyon•Sosyal rehabilitasyonun amacı, konusu, kapsamı ve önemi•Rehabilitasyon hemşireliği

2

• Günümüzde bilim ve teknolojideki gelişmelere bağlı olarak bir yandan kazalar sonucu oluşan komplikasyonlar azalmakta, yaşam süresi uzamakta, diğer yandan kronik hastalıkları olan ve afetler yada kazalara maruz kalıp yaşama dönen özürlü kişiler için yaşamı daha kolay hale getirme gereksinimleri önem kazanmaktadır.

3

• Geleneksel sağlık modeli hastalığın tedavisi, patolojilerin giderilmesi ile ilgilenmekteydi. Gunumuzde sağlık hizmeti sağlığın korunması, geliştirilmesi, hastalıkların onlenmesi ve hastalık durumunda da tedavi edilmesi ve komplikasyonların onlenmesi ve bireyin cevresi ile bir butun olarak ele alınmasına yonelik olarak planlanmaktadır.

4

• Bu bağlamda; bireyin tedavi ve bakım gereksinimlerinin tanımlandığı, planlandığı, duzenlendiği ve karşılandığı bakımın surekliliği kavramı gundeme gelmiştir. Sağlık sorunu olan bireyin yeni yaşamına uyumu, taburculuk eğitimi, rehabilitasyon ve evde bakım gunumuzde onemli konular haline gelmiş ve bunlara yonelik yeni sağlık politikaları geliştirilmeye başlanmıştır

5

• Bilindiği gibi sağlık hizmeti; toplumun sağlık sorunlarını cozerek, sağlığın daha iyiye goturulmesini, korunmasını, hastalıkların tedavisini ve rehabilitasyonunu kapsar.

6

• Ülkemizde sağlık hizmetleri sağlığı geliştirici-koruyucu, tedavi ve rehabilite edici (tıbbi ve sosyal rehabilitasyon) sağlık hizmetleri olarak uc temel alanda sunulmaktadır.

7

REHABİLİTASYONUN TANIMI

• Rehabilitasyon kavramının anlamı “yeniden mümkün kılmak” olup, Latince “Habil” kelimesinden türemiştir. (Oktay, 1998) Latince’de “habitas” kelimesi iktidar, maharet; “habitasyon” kelimesi ise muktedir elverişli anlamlarına gelmektedir.

8

• Rehabilitasyon kelimesi, ilk defa Batıda kilise tarafından şeytana uyanların tekrar iyi bir insan olmaları yönündeki çabaların adı olarak tanımlanmıştır. (Sengir, 1976) Rehabilitasyon kelimesinin bu anlamı koruyucu rehabilitasyon gibi yeni anlayışların gelişmesi ile yetersiz kalmıştır.

9

• 1920 yılında ABD Kongresinde çıkartılan bir yasa ile rehabilitasyon kavramı, “sakat bir insanın öğretilecek bir meslekle hayatını kazanabilecek duruma getirilmesi” şeklinde tanımlanmıştır. Ancak bu tanım, sakatlığı bir eksiklik ve kusur olarak gösterdiği gerekçesi ile genel kabul görmemiştir. Bu kavramın yerine 1960 yılında daha çok kesim tarafından kabul gören kapsamlı bir tanımla yapılmıştır.

10

• Delisa ve arkadaşları tarafından yapılan kapsamlı rehabilitasyon tanımı yapılmıştır. Bu tanımlamada rehabilitasyon; “ fizyolojik veya anatomik yetersizliği ve çevreye uyum zorluğu olan kişinin fiziksel, psikolojik, sosyal, mesleki ve eğitsel potansiyelini en üst düzeye çıkarmak” şeklinde açıklanmıştır. (Çetinyalçın, 1995)

11

• Tarihsel surec boyunca, engelli (yetersiz, engelli, ozurlu, sakat) olan bireyler yok edilme, yaşamalarına izin verilmeme, toplum dışına itilme gibi durumlarla karşılaşmışlardır.

12

• Ancak gunumuzde engellilik dunyanın onemli sağlık problemlerinden biri haline gelmiş ve Dunya Sağlık Orgutu (DSO) ve Birleşmiş Milletler (BM) genel kurulu engelli bireylerin topluma uyumlarını sağlamak icin bir dizi calışma başlatmıştır.

13

• Bu calışmalardan ilki 75 ulkenin katıldığı ancak ulkemizin katılmadığı DSO’nun 1970’lerin sonunda “Yaygın Toplumsal Rehabilitasyon (YTR) ” kampanyası ile başlamıştır.

14

• Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ne ek olarak 9 Aralık 1973’te tum insanlık tarihinde ozurlulerle ilgili ilk uluslararası bildirge olan “Ozurlu Hakları Bildirgesi” kabul edilmiştir.

15

Tıbbî Rehabilitasyon

• Fizik Tedavi Ünitesi: Çok yönlü tedavi yaklaşımı olan rehabilitasyon, bedensel engellilerde, hastaya ve hastalığa özgü yaklaşımı gerektirir.

16

• Fizik tedavide amaçlanan, hastanın ağrılı süreci atlatıp, hayatını rahat bir şekilde sürdürmesini sağlamaktır. Ayrıca hastalığın kronikleşmesini engellemek için, hasta bilgilendirilmekte ve hastaya çeşitli egzersiz uygulamaları yaptırılmaktadır.

17

• Fizik Tedavi Ünitesi'nde çalışma alanları şu şekilde gruplandırılmıştır:

18

Erişkin rehabilitasyonu:

• Bu grupta hemipleji, parapleji, quadrıparazi, ortopedik rahatsızlığı olan hastalar tedaviye alınmakta; kas kuvvetlendirme ve fonksiyonel hale getirme amaç edinilmektedir.

19

• Hastalar, gerektiğinde cihazlar yardımıyla daha fonksiyonel hale getirilmektedir. Hastalara mesane ve kalın bağırsak kontrolü konusunda eğitim verilmektedir. Bu gruba 15 yaş ve üstü hastalar kabul edilmektedir.

20

Eloktroterapi:

• Boyun ve bel fıtığı hastaları, eklem rahatsızlığı ve kas ağrıları bulunan hastalar, fibromyalji hastaları, omurga eğrilikleri, yumuşak doku romatizması bulunan romatizma hastaları elektroterapi yöntemiyle tedavi edilmektedir.

21

Hidroterapi:

• Bedensel özürlü kişilerin tedavisinde, havuz terapisi önemli bir yer tutmaktadır. Dirence karşı yapılan su içi egzersizleri; iltihaplı olmayan romatizmal hastalara, cerebral palcy'li çocuklara, kas hastalarına, bel ve boyun fıtığı bulunan hastalara grup terapileri şeklinde uygulanmaktadır.

22

• Hastaların kas kuvvetinin arttırılması ve kaslarının gevşemesi hedeflenmektedir. Bunun için suyun kaldırma kuvvetinden yararlanılmakta, su içerisinde denge çalışmaları yapılmaktadır.

23

SOSYAL REHABİLİTASYON

• Sosyal rehabilitasyon, İkinci Dünya Savaşı yıllarında toplum içinde yaşayan hastaların sosyal kulüplere kabul edilme ve duygusal destek ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bir araya gelmelerinden sonra gündeme gelmiştir. Kişisel yardım, karşılıklı bağlılık ve hastanın yeteneklerine güvenin vurgulanması amacıyla Amerika’da ortaya çıkan ve genel kabul görerek çok kısa sürede yaygınlaşan bir yöntemdir. (Demirel, 2001)

24

• DSÖ tarafından sosyal rehabilitasyonunun tanımı yapılmıştır. Bu tanıma göre sosyal rehabilitasyon; “tüm rehabilitasyon sürecini zora sokabilen ekonomik ve sosyal yükümlülükleri azaltmak, ailenin toplumun ve mesleğinin taleplerini bireye göre ayarlanmasına yardımcı olmak suretiyle topluma katılımı amaçlayan rehabilitasyon sürecidir. (Demirel, 2001)

25

• Sosyal rehabilitasyon, özel ihtiyaç grubundaki bireylerin –korunmaya muhtaç çocuk, aile, yaşlı kadın, suçlular, engelliler- yaşam kalitesinin artırılması isteğinin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.

26

• Giderek artan ihtiyaçlar ve uygulama alanlarının farklılaşması ile birlikte Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından psiko-sosyal rehabilitasyon kavramının tanımı yapılmıştır.

27

• DSÖ psiko-sosyal rehabilitasyonu; “ruhsal bozukluk nedeniyle bireyde ortaya çıkan işlev kaybı, yetersizlik ve engellerin azaltılması ya da ortadan kaldırılması ve bireyin yaşam kalitesinin mümkün olduğunca yükseltilmesi amacıyla planlanan müdahale ve eylemler” şeklinde tanımlamıştır. (Demirel, 2001)

28

• Sosyal rehabilitasyon programlarına katılanlar kendilerini “hasta” olarak değil “birey” olarak görmektedirler. Durum böyle olunca bu bireylerin çeşitli görevler alabilmeleri ve kendilerine duydukları güveni yeniden kazanabilmeleri için sosyal rehabilitasyon programları kapsamında gruplar ve ekipler oluşturulmuştur.

29

• Sosyal rehabilitasyon programlarının önemli bir bölümü, kişilere çalışma yeteneği kazandırmayı, çeşitli engeller nedeniyle yerine getiremediği fonksiyonlarını mümkün olan en üst düzeyde yerine getirmeyi, toplumsal yaşama diğer insanlar kadar katılmayı ve toplumsal kaynakları kullanabilmeyi sağlamayı amaçlamaktadır. Sosyal rehabilitasyon hizmetleri şunları içermektedir:

30

• Bireyi aile yaşamına hazırlamaya yönelik hizmetler

• Bireyi sosyal ve toplumsal yaşama hazırlamaya yönelik hizmetler

• Bireyin ruhsal sorunlarını çözmeye yönelik hizmetler

• Bireyin evine ve içinde bulunduğu sosyal çevreye uyumunu sağlamaya yönelik hizmetler

31

• Sosyal uyum için bireye özel teknik düzenlemelerin sağlanmasına yönelik hizmetler

• Bireyin ulaşım olanaklarını organize etmeye yönelik hizmetler

• Bireyin rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanabilmesine yönelik hizmetler

• Rehabilitasyon programı sonrası kaliteli bir yaşamın devam ettirilmesi amacıyla ekonomik destek sağlanmasına yönelik hizmetler

32

• Sosyal veya toplumsal yaşama uyum ve tam katılım için fiziksel çevrenini bireyin ihtiyaçları doğrultusunda yeniden düzenlenmesine yönelik hizmetler

• Bireylere ve sorunlarına karşı toplumsal bilincin ve duyarlılığın geliştirilmesine yönelik hizmetler (Demirel, 2001)

33

SOSYAL REHABİLİTASYONUN AMACI, KONUSU, KAPSAMI VE ÖNEMİ

• Tıptaki gelişmeler, yaşam standardının yükselmesi, doğumdan beklenen yaşam süresinin uzaması, cerrahi müdahale alanındaki gelişme ve yenilikler, ilaç sektöründeki gelişmeler ve hekimliğin diğer branşlarında yaşanan hızlı değişmeler hastalık profilini değiştirmiştir.

34

• Yaşanan bu gelişmeler rehabilitasyonun kapsamına giren hastalıkları değiştirmiştir. Rehabilitasyon alanında yaşanan bu değişiklikler sosyal rehabilitasyonun kapsamını da değiştirmiştir.

35

• Başlangıçta sadece fiziksel sakatlıklarla ilgilenen rehabilitasyon disiplini, zaman içinde engelli bireyler, ruh sağlığı bozulmuş bireyler, suçlu bireyler, sokak çocukları, korunmaya muhtaç çocuk, aile, yaşlı ve kadınlar vb. grupları da ilgi alanına almıştır.

36

• Bununla birlikte rehabilitasyon hizmetlerinde görev alan meslekler de genişlemiştir. Rehabilitasyon ekibinin içine insanın psikolojisi, sosyal ve mesleki yönüyle ilgilenen meslekler de katılmıştır.

37

• Sosyal rehabilitasyon hizmetleri, genel rehabilitasyon alanında yaşanan bu değişme ve gelişmelerden etkilenmiştir. Buna paralel olarak sosyal rehabilitasyon programlarının içeriği ve kapsamı da genişlemiştir. Sadece fiziksel ve ruhsal hastalıkların sosyal rehabilitasyonundan söz edilmemektedir artık.

38

• AİDS, tüberküloz, yanık hastaları, böbrek hastaları, kalp hastaları, sokak çocukları, sokakta yaşayan çocuklar, bağımlılar, suçlular, kronik hastalıklılar, uyum sorunu yaşayanlar, göçmenler, askerler, polisler gibi grupların da sosyal rehabilitasyonunda bahsedilir olmuştur.

39

• Sosyal rehabilitasyon programları, yaşam kalitesinin iyileştirilmesine yönelik çalışmaların ve yaklaşımların bir sonucu olup, insan yaşamının niteliğine yönelik programlardan oluşur.

40

• Bu yolla insanların daha kaliteli bir yaşam sürmelerinin sağlanması en genel amaçtır. Bu kapsamda yapılan tüm çalışmaların, insanın daha saygın ve niteliği artırılmış, daha konforlu bir yaşam sürdürülmesine hizmet ettiği söylenebilir.

41

SOSYAL REHABİLİTASYON PROGRAMLARINI KULLANILDIĞI

ALANLAR• Sosyal rehabilitasyon programları, sosyal

sağlığın sağlanması, geliştirilmesi ve böylece yaşam kalitesinin arttırılması temel amacına sahiptir.

42

• Bu programlar, disiplinler arası bir ekip çalışması ile verilebilecek özelliktedirler. Sadece tıbbi açıdan ele alınması yetersiz kalan insanın her yönüyle tam bir iyilik haline kavuşturulması tıbbi, psikolojik, sosyal, mesleki, çevresel ve ekonomik vb. yönlerden bir bütün olarak ele alınması ile mümkün olacaktır.

43

• İnsanların sosyal sağlıklarının korunması ve geliştirilmesine hizmet eden mesleklerin başında sosyal hizmet mesleği gelmektedir. Bireylerin, grupların ve toplumun sosyal sağlığının sağlanması, sosyal tedavilerinin gerçekleştirilmesi, tıbbi tedaviden ayrı ve farklı değil ancak ve ancak onu destekleyen bir unsurdur.

44

• Ancak pek çok toplum tarafından bireylerin, grupların ve hatta toplumun sosyal tedavisi tıbbi tedavi kadar önemsenmemektedir.

45

• Sosyal sağlığın korunması ve geliştirilmesi amacıyla sosyal rehabilitasyon programlarının pek çok ülkede kullanılması yeni karşılaşılan bir durum değildir. Pek çok ülke yaşanmakta olan sosyal sorunların çözümü veya etkisinin azaltılması amacıyla sosyal rehabilitasyon programlarından daha fazla yararlanmayı teşvik etmektedir.

46

• Sağlıklı, üretken, katılımcı toplumların oluşturulmasında sosyal rehabilitasyon programları ile sosyal tedaviye yönelik çalışmalar birlikte ele alınmalıdır.

47

• Sosyal rehabilitasyon programları aracılığıyla sosyal sağlıkları korunabilecek, geliştirilebilecek, yaşam kalitesi yükseltilebilecek hizmet grupları hizmet alanları şu başlıklarla ifade edilebilir:

48

• 1.Ruh sağlığı alanı• 2.Suçluluk alanı• 3.Terör ve toplumsal olayların sonuçlarından

etkilenen birey, gruplar• 4.Yaşlılık alanı• 5.Sokak çocukları

49

• 6.Sokakta çalışan çocuklar• 7.Kronik hastalıklar alanı• 8.Doğal afetler ve olağan üstü durumlara

maruz kalan birey ve gruplar• 9.Korunmaya muhtaç çocuk, aile, kadın ve

yaşlılar

50

• 10. Özürlülük alanı• 11. Göçmen ve sığınmacılar• 12. Asker, polisler başta olmak üzere ve diğer

üniformalı meslekler

51

Rehabilitasyon Hemşireliği

• Kronik hastalıklar, kazalar, savaşlar, yaşlı nufusun artması gibi nedenlerle rehabilitasyona gereksinim duyan birey sayısının ve rehabilitasyon alanlarının artması bağlamında; rehabilitasyon hizmeti veren meslek gruplarının, bu hizmeti verecek nitelik ve sayıya ulaşabilmeleri icin çeşitli önlem alma gereksinimleri doğmuştur.

52

• Temel hemşirelik eğitiminde ve mezuniyet sonrası eğitimlerde rehabilitasyona daha fazla yer verilmeye başlanmış, bazı hastanelerde rehabilitasyon hemşireliğinde uzmanlaşma, görev içi eğitim programları önem kazanmış, ilgili dernek ve kuruluşlar rehabilitasyon hemşireliğine yönelik yasal calışmalar ve düzenlemeler yapmaya başlamıştır.

53

• Avusturalya Rehabilitasyon Hemşireleri Derneği (ARNA) rehabilitasyon hemşireliğinin hedeflerini; öz-bakımı artırma, bozulan fonksiyonları düzeltme ve hastaların yaşam kalitelerini artırma olarak tanımlamıştır.

54

• ARNA bu hedefleri yerine getirmek için hemşirelerin görevlerini;

• Varolan yetenekleri ve rolleri sürdürme• Sağlığı yükseltme

55

• Olası bozuklukları, sakatlık ve yetersizlikleri önleme

• Bireyin yaptığı iş ve rollerine ilişkin yeniden yapılandırma

• Engelliliği azaltma olarak tanımlamıştır.

56

• Amerikan Rehabilitasyon Hemşireliği Derneği aracılığı ile McCourt tarafından yayınlanan rehber kitapta, rehabilitasyon hemşirelerinin eğitici, bakım veren, danışman, bakımda koordinator, hastayı teşvik edici, araştırmacı ve uzman rolleri olduğu belirtilmiştir.

57

• Ancak Amerikan Rehabilitasyon Hemşireliği Derneği dünyada rehabilitasyon hemşireliğine eğilimin artmasına rağmen, rehabilitasyon hemşirelerinin rol belirsizliği, rehabilitasyon programları icin yeterli eğitim verilmemesi, deneyim yetersizliği gibi sorunlar yaşadıklarını belirtmiştir

58

• Ülkemizde rehabilitasyon alanında çoğunlukla aktif calışan grup olarak fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanı, fizyoterapistler dikkati çekmektedir. Oysa rehabilitasyon alanında hemşire, sosyal çalışman, teknisyenler gibi meslek grupları da önemli sorumluluklara sahiptirler.

59

• Hemşireler bireylerin sağlık bakımından birinci derecede sorumlu olup, diğer sağlık profesyonelleri ile karşılaştırıldığında hasta ile en fazla zaman geçiren meslek grubudur. Hemşirelerin hastaların fiziksel iyiliğinin sağlanmasında, komplikasyonların önlenmesinde, motivasyonun ve davranış değişikliğinin sağlanmasında, yanlış inançların ortaya çıkarılmasında, hastalığa ilişkin belirsizliğin azaltılmasında, umudun ve problem çozme becerisinin artırılmasında rolleri bulunmaktadır.

60

• Ülkemizde rehabilitasyon hizmetleri veren özel merkezler bulunduğu gibi, bazı hastanelerin bünyesinde bu hizmeti veren üniteler de bulunmaktadır. Ayrıca hastanelerin cerrahi, yoğun bakım, ortopedi, nöroloji gibi ünitelerinde de rehabilitasyon hizmetleri verilmektedir.

61

• Bilindiği gibi rehabilitasyon merkezleri ve rehabilitasyon hizmeti verilen ünitelerde hemşireler de çalışmaktadır. Ülkemizde çoğunlukla temel hemşirelik eğitiminde rehabilitasyon konusuna ayrıcalıklı olarak yer verilmemektedir. Ancak rehabilitasyon alanında çalışan hemşirelerin eğitimleri hizmet içi eğitim programları ile sağlanabilmektedir.

62

• Oysa Amerika Birleşik Devletleri ve Avusturalya gibi gelişmiş ülkelerde rehabilitasyon hemşireliği alanında bilim uzmanlığı programları bulunmaktadır.

63

Rehabilitasyon Hemşiresinin Özellikleri

• Rehabilitasyon hemşireliği ülkemizde yeni kullanılan bir kavramdır ve uygulama alanında rehabilitasyon hemşiresi olarak istihdam söz konusu değildir. Yukarıda da belirtildiği gibi ülkemizde temel hemşirelik eğitiminde genel hemşirelik eğitimi verilmektedir.

64

• Oysa rehabilitasyon alanında calışan hemşirelerin temel hemşirelik özelliklerine ek olarak bazı farklı özelliklerinin olması gerekmektedir.

65

• Rehabilitasyon hemşiresi aile üyelerinin endişelerine duyarlılık gösterme ve hastanın fonksiyonel durumunu değerlendirme yoluyla ailenin ve hastanın sorunlarını saptayabilir, cözümleyebilir ve endişelerini gidermeye yardım edebilir.

66

Bunları yapabilmesi icin rehabilitasyon hemşiresinin

• Olumlu iletişim kurma, iyi bir dinleyici olma becerisine sahip olması,

• Rehabilitasyon hastalarını tanıma bilgisine sahip olması, rehabilitasyon alanında etkin bicimde calışabilmesi icin insan, sağlık-hastalık, cevre, değişim ve oğrenme teorileri, buyume-gelişme, cinsellik gibi kavram ve kuramları bilmesi,

67

• Eğitim yapabilme bilgi, beceri ve deneyimine sahip olması, hasta ve ailesinin bağımsızlık kazanmasında gerekli olan bilgi ve beceriyi kazandırabilmek icin sabırlı ve iyi bir eğitimci olması,

68

• Hastalıklar ve bunların sistemlere olan etkilerini bilmesi,

• Hastalıklardan, sakatlık ve komplikasyonlardan korunma gibi konularda yeterli bilgiye ve beceriye sahip olması gerekmektedir.

69

Rehabilitasyon Hemşiresinin Görevleri

• Rehabilitasyon temelde, bir oğretme-oğrenmeyi amaclayan ve tanılama, planlama, uygulama, değerlendirme aşamalarını iceren bir surectir.

70

• Rehabilitasyon hemşiresi genel olarak bireyin fonksiyon duzeyini surdurmesine, sağlık sorunlarına yonelik gelişebilecek komplikasyonların onlenmesine ve olabildiğince uzun sure yaşamını yuksek bir kalitede rahat ve bağımsız surdurmesine yardımcı olur

71

• Bireyler yaşadıkları kayıplar nedeniyle hem iş yaşantısından hem de sosyal yaşamdan soyutlanabilirler. Rehabilitasyon hemşiresi fonksiyon kaybının ustesinden gelme yada tekrar kazandırmanın otesinde davranış değişikliği yaratma ve anlayış değiştirme gibi konuları da ele almak durumundadır.

72

• Rehabilitasyon hemşiresi hasta ve ailesi ile birlikte gercekci hedefler belirleyerek, bu hedefe ulaşmada hastaya rehberlik yapar, ayrıca bireyin kendi sağlık bakımı konusunda daha etkin ve bağımsız olmasını sağlar.

73

Rehabilitasyon hemşireliğinin temel uygulamaları

• Rehabilitasyon hemşiresi öncelikle hastanın temel ihtiyaçlarının karşılanması, günlük yaşam aktiviteleri (yeme, içme, boşaltım, soyunma, giyinme) ve koruyucu önlemlerin alınması gibi yetilerin mümkün olabildiğince hastanın kendisi tarafından yapılmasında aktif rol oynar.

74

• Hastanın durumuna uygun şekilde (yutma güçlüğü olan hastalarda damardan beslenme olabilir, burundan nazogastrik sondayla veya mideden tüple beslenme olabilir) yeterli ve dengeli beslenmesini takip ederek hastanın doktoruyla ve diyetisyeni ile işbirliği içerisinde olmalı.

75

• Hastanın sosyal yönünü etkileyen en önemli etkenlerden biri olan tuvalet alışkanlığının yeniden kazandırılması,

76

• Mesane boşaltımı ve idrar kaçaklarının bakım ve eğitim pratiğini yaptırmak,

• Cilt bakımı ve bası yaralarının önlenmesi için gerekli bakımı doğru pozisyonlama ve yatak posturünü hastaya uygulama,

• Hastanın deri bakımı ve kendine bakım problemlerini gidermek ve öğretmek

77

• Kontraktürlerin oluşmaması için pozisyonlama ve pasif ROM egzersizlerinin yaptırılması

• Solunum takibi

78

• Hastaya günlük yaşam aktivitelerinde (yeme-içme, soyunma giyinme, boşaltım vb) kendi kendine bakımın öğretilmesi ve mümkün olduğunca bağımsız hale getirmeye adapte etmek.

• Hastayı topluma yeniden kazandırılmasında desteklemek.

79

• Rehabilitasyon ekibinin diğer uyeleri ile iyi bir iletişim kurarak koordinasyonu sağlar.

• Rehabilitasyon programının başlangıcından itibaren bireyi ve ailesini destekler, birey ve ailesinin sağlık eğitimi gereksinimlerini ve bunları karşılamak icin gereken uygulamaları belirler, uygular, kaydeder, sonucları değerlendirir ve gerekli ekip uyeleri ile paylaşır ve tartışır.

80

• Bireyin ve ailenin geleceğe yonelik gelişme ve oğrenmesinde destekleyici ve motive edicidir.

• Bireyin etkin baş etme davranışlarını geliştirmesi icin surekli destekleyici ilişki kurar, varolan ve olası sorunlarına yonelik olarak danışmanlık yapar.

81

• Bireyin çevresel rahatlığını ve güvenliğini sağlar, sınırlılıkları nedeniyle gelişebilecek yeni sakatlıkların ve enfeksiyonların gelişmesini önlemek ve cilt bütünlüğünü korumak için gerekli önlemleri uygular, uygulatır.

82

• Bireyin fizyolojik değişikliklerini dikkatle izler, gerekli gözlemleri yapar ve kaydeder.

• Bireyin var olan gücünü ve yeteneklerini saptar ve bunları sağlığın geliştirilmesine yönelik olarak destekler.

83

• Bireyin öz-bakımının ve bağımsızlığının kazandırılması icin gereken eğitim ve uygulamaları yapar, yapılmasını sağlar ve önlemleri alır.

• Bireyin gelecek yaşantısına ilişkin toplum olanakları, sağlık hizmetleri, kurum kaynakları ve diğer destek hizmetleri, dernekler konusunda danışmanlık yapar.

84

• Sağlık sorunlarının cözümüne ve çevreye uyumuna yönelik olarak teknolojiyi ve ceşitli yardımcı araç ve gereçleri kullanma konusunda bilinçlendirir ve gerektiğinde eğitir.

• Bireyin duygu ve düşüncelerini dinler, bireye yeterince zaman ayırır, gerektiğinde destekler yada sorunlara yönelik olarak ilgili meslek mensuplarına yönlendirir.

85

• Bu ekipte görev alan herkes için ortak hedeflerin açıklıkla belirlenmiş olması son derece önemlidir. Rehabilitasyon ekip çalışması; hemşirenin geniş bir açıdan olaya bakması ve ileriyi görmesini gerektirir. Hemşire hastanın önceden katettiği ve maksimum iyileşmeye varıncaya kadar gitmek zorunda kaldığı yolun ne kadar farkında olursa rehabilitasyon ekibine o kadar katkıda bulunacaktır.

86