finansowanie sieci natura 2000

��

�

�

��

Przygotowanie wersji wst pnej: Clare Miller, Marianne Kettunen; IEEP Redakcja: Peter Torkler; WWF Przy pomocy: Stefanie Lang, Andreas Baumüller; WWF Tłumaczenie: Anna Dworakowska Opracowanie graficzne: Rüdiger Puntke Zdj cia: © WWF-Canon / Anton VORAUER / Michel GUNTHER / Jean-Luc RAY © WWF / M. Czasnoj

�

/ G. Bobrowicz / E. Peissker / P. Torkler © Island Microlight Club Malta

Finansowanie sieci Natura 2000 Podr cznik

Przygotowane na zlecenie

Komisji Europejskiej Dyrekcji Generalnej rodowisko

"Financing Natura 2000

Guidance and Workshops” Nr ref.: ENV. B. 2/SER/2005/0020 Dziennik Ustaw nr S 73 – 070009

Publikacja została przygotowana w ramach kontraktu;

nie jest wi ca prawnie.

Kontakt: Peter Torkler WWF Germany Tel: +49 30 30 87 42 15 [email protected]

SPIS TRE C

1. WST P....................................................................................................................................................................................................................4

2. NATURA 2000 I MO LIWO CI JEJ FINANSOWANIA ................................ ........................................................................................................5

3. KTO JEST ADRESATEM PODR CZNIKA I W JAKIM CELU ZOSTAŁ ON OPRACOWANY? ........ ................................................................7

4. DEFINICJE I OPISY, STRUKTURA, ZAWARTO I ZASTOSOWANIE PODR CZNIKA............................................. ...................................9

5. OPIS FUNDUSZY .................................................................................................................................................................................................14

6. MO LIWO CI FINANSOWANIA PRZEDSI WZI ZWI ZA-NYCH Z ZARZ DZANIEM SIECI NATURA 2000....................................... 31

7. BIBLIOGRAFIA, NAJWA NIEJSZE PUBLIKACJE I STRONY URL PO WI CONE FUNDUSZOM UNIJNYM ..........................................106 SPIS TABEL Tabela 1: Grupy docelowe funduszy.............................................................................................................................................................................10 Tabela 2: Rodzaje obszarów NATURA 2000 ...............................................................................................................................................................10 Tabela 3: Lista działa dotycz cych zarz dzania sieci Natura 2000.........................................................................................................................11 Tabela 4: Osie priorytetowe EFRROW.........................................................................................................................................................................15 Tabela 5: Kluczowe daty w procesie wdra ania EFRROW..........................................................................................................................................16 Tabela 6: Lista artykułów Rozporz dzenia EFRROW kluczowych dla sieci Natura 2000...........................................................................................17 Tabela 7: Kluczowe daty w procesie wdra ania EFR...................................................................................................................................................18 Tabela 8: Lista artykułów Rozporz dzenia EFR kluczowych dla sieci Natura 2000. ..................................................................................................19 Tabela 9: Kluczowe daty w procesie dra ania EFRR..................................................................................................................................................21 Tabela 10: Lista artykułów Rozporz dzenia EFRR kluczowych dla sieci Natura 2000...............................................................................................22 Tabela 11: Kluczowe daty w procesie wdra ania EFS.................................................................................................................................................25 Tabela 12: Lista artykułów Rozporz dzenia EFS kluczowych dla sieci Natura 2000..................................................................................................25 Tabela 13: Kluczowe daty w procesie wdra ania Funduszu Spójno ci.......................................................................................................................26 Tabela 14: Lista artykułów Rozporz dzenia w sprawie Funduszu Spójno ci kluczowych dla sieci Natura 2000 ......................................................27 Tabela 15: Kluczowe daty w procesie wdra ania funduszu Life+................................................................................................................................28 Tabela 16: Kluczowe daty w procesie wdra ania VII PR .............................................................................................................................................30 Tabela 17: Lista artykułów VII PR kluczowych dla sieci Natura 2000..........................................................................................................................30

TABELE DZIAŁA Działanie 1: ADMINISTRACJA PROCESEM WYBORU.............................................................................................................................................. 35 Działanie 2: BADANIA NAUKOWE/INWENTARYZACJA W CELU IDENTYFIKACJI OBSZARÓW .......................................................................... 36 Działanie 3: PRZYGOTOWANIE WST PNYCH INFORMACJI I MATERIAŁÓW PROMOCYJNYCH ...................................................................... 37 Działanie 4: PROJEKTY PILOTA OWE ...................................................................................................................................................................... 41 Działanie 5: OPRACOWANIE PLANÓW ZARZ DZANIA, STRATEGII I PROGRAMÓW.......................................................................................... 46 Działanie 6: USTANOWIENIE INSTYTUCJI ZARZ DZAJ CYCH ............................................................................................................................. 48 Działanie 7: KONSULTACJE I NAWI ZYWANIE WSPÓŁPRACY –

OTWARTE SPOTKANIA, NAWI ZYWANIE KONTAKTÓW, WSPÓŁPRACA Z WŁA CICIELAMI GRUNTÓW................................. 50 Działanie 8: AKTUALIZACJA PLANÓW ZARZ DZANIA, STRATEGII I PROGRAMÓW........................................................................................... 54 Działanie 9: KOSZTY OPERACYJNE INSTYTUCJI ZARZ DZAJ CYCH................................................................................................................. 56 Działanie 10: UTRZYMANIE OGÓLNODOST PNEJ INFRASTRUKTURY –

UDOST PNIANIE I KORZYSTANIE Z OBSZARÓW NATURA 2000 .................................................................................................... 57 Działanie 11: BIE CE KOSZTY ZATRUDNIENIA ..................................................................................................................................................... 59 Działanie 12: ZARZ DZANIE DZIAŁANIAMI OCHRONNYMI – SIEDLISKA.............................................................................................................. 60 Działanie 13: ZARZ DZANIE DZIAŁANIAMI OCHRONNYMI - GATUNKI ................................................................................................................. 67 Działanie 14: ZARZ DZANIE DZIAŁANIAMI OCHRONNYMI - Inwazyjne gatunki obce (IGO) ................................................................................. 72 Działanie 15: WDRA ANIE SYSTEMÓW ZARZ DZANIA ORAZ POROZUMIE ..................................................................................................... 76 Działanie 16: WIADCZENIE USŁUG, REKOMPENSATY ZA UTRACONE PRAWA ORAZ DOCHÓD................................................................... 79 Działanie 17: PROWADZENIE MONITORINGU I POMIARÓW .................................................................................................................................. 81 Działanie 18: ZARZ DZANIE RYZYKIEM ................................................................................................................................................................... 84 Działanie 19: BIE CY NADZÓR NAD OBSZARAMI ................................................................................................................................................. 87 Działanie 20: DZIAŁANIA INFORMACYJNE ORAZ MATERIAŁY PROMOCYJNE.................................................................................................... 88 Działanie 21: SZKOLENIA I EDUKACJA ..................................................................................................................................................................... 92 Działanie 22: INFRASTRUKTURA UŁATWIAJ CA ZWIEDZANIE I ZAPOZNANIE SI Z WALORAMI OBSZARÓW NATURA 2000.................... 96 Działanie 23: ZAKUP GRUNTÓW, W TYM REKOMPENSATY Z TYTUŁU UTRATY MO LIWO CI ZAGOSPODAROWANIA TERENU.............. 98 Działanie 24: INFRASTRUKTURA NA CELE PRZYWRÓCENIA SIEDLISK LUB GATUNKÓW ............................................................................. 100 Działanie 25: INFRASTRUKTURA DLA UDOST PNIANIA OBSZARÓW NATURA 2000 ...................................................................................... 103

4

1. WST P Bioró norodno to bogactwo form ycia – wielo gatunków, zró nicowanie gene-tyczne w obr bie gatunku oraz ró norodno ekosystemów. Człowiek czerpie z bioró -norodno ci wiele korzy ci – jak np. dobra (takie jak drewno i substancje lecznicze) i niezb dne usługi (takie jak obieg i magazynowanie zwi zków w gla; czysta woda, łagodzenie klimatu; redukcja natu-ralnych zagro e , zapylanie). Post puj cy zanik bioró norodno ci uznano za jeden z najwa niejszych problemów, przed jakim staj współczesne społe-cze stwa. Bogactwo europejskiej fauny i flory, jak i siedlisk, które zamieszkuj , jest przez nas wysoko cenione. Co jednak najwa niejsze obszary o du ej bioró -norodno ci odgrywaj kluczow rol w regu-lacji zjawisk zachodz cych w przyrodzie (obieg wody, kształtowanie klimatu) oraz dla cz ci zasobów naturalnych, na których bazuje nasze społecze stwo. Ekonomiczna warto “usług wiadczonych przez ekosystemy” jest znacznie wy sza ni koszty ich utrzymania i ochrony. Zwykle nie doceniamy jednak warto ci ekosystemów. Dostrzegamy ich warto dopiero, gdy ich równowaga zostaje zachwiana, w skutek czego ma miejsce katastrofa – jak np. powód , wdzieranie si morza w gł b l du, etc.

Jako Dyrektor Generalny DG rodowisko Komisji Europejskiej, z zadowoleniem obserwuj rosn c wiadomo problemu bioró norodno ci. Zachowanie i zrówno-wa one u ytkowanie zasobów bioró no-rodno ci ma ogromne znaczenie dla przyszło ci naszej planety. Wymaga jednak równie du ej troski i zdecydowanych działa . Mieszka cy Europy wykazuj du e zainteresowanie przyrod i problemami rodowiska naturalnego. Przyrodnicze

programy dokumentalne ciesz si ogromn popularno ci a organizacje pozarz dowe w całej Europie zajmuj ce si ochron przyrody licz sobie miliony członków. Jednak ta powszechna troska o przyrod musi znale swoje odzwierciedlenie w zdecydowanych i skoordynowanych dzia-łaniach w dziedzinie polityki. Na przestrzeni ostatnich lat poczyniono istotny post p w kierunku stworzenia nowoczesnych, spójnych i efektywnych kosztowo polityk, maj cych za cel czystsze i zdrowsze rodowisko ycia Europejczyków przy jednoczesnym stymulowaniu innowacyjno ci. Zachowanie przyrody dla przyszłych pokole wymaga bezustannych wysiłków - nadal wiele pracy przed nami. W nadchodz cych latach zamierzam si po wi ci realizacji tego celu. Natura dostarcza nam przyjemno ci, satysfakcji, inspiracji i ukojenia. Stanowi fundament dla naszej kultury, j zyka, psychiki, stanu ducha.

Natura 2000 to europejska sie obszarów chronionych, powołana na podstawie Dyrektywy Siedliskowej. Jej głównym celem jest ochrona siedlisk oraz ro lin i zwierz t o znaczeniu wspólnotowym. Natura 2000 wpisuje si te w długoterminowe działania na rzecz ochrony europejskich zasobów bioró norodno ci. Wa nym krokiem w kierunku stworzenia sieci Natura 2000 było wyznaczenie przez Kraje Członkowskie UE ponad 18 000 obszarów chronionych. Jako e proces tworzenia sieci Natura 2000

dobiega ko ca, istotnym jest by skupi si na wła ciwym zarz dzaniu obszarów chronionych. Wdra anie planów ochrony wi e si natomiast z problemem dost p-no ci niezb dnych nakładów, m.in. finansowych. Poni sza publikacja wska e Pa stwu jak korzysta z Funduszy Unijnych dla wdra ania sieci Natura 2000, co pozwoli jednocze nie realizowa szeroko rozumiane cele ochrony europejskiej bioró norodno ci.

Mogens Peter Carl

5

2. NATURA 2000 I MO LIWO CI JEJ FINANSOWANIA

Sie Natura 2000 w pigułce Sie� Natura 2000 stanowi podstaw� ochrony przyrody w Unii Europejskiej. Pierwszym krokiem ku ustanowieniu sieci było przyj�cie w 1992 Dyrektywy Siedliskowej. Wraz z Dyrektyw� Ptasi�, Dyrektywa Siedliskowa wyznacza wspólne ramy dla ochrony gatunków i siedlisk na obszarze Unii Europejskiej, b�d�c zarazem kluczow� europejsk� inicjatyw� na rzecz utrzymania ró�norodno�ci biologicznej w poszczegól-nych pa�stwach członkowskich. Obszary wyznaczone jako cz�� sieci Natura 2000 pokrywaj� obecnie od 15 do 30% terytorium pa�stw członkowskich – co stanowi areał wi�kszy ni� powierzchnia Niemiec. Sie� Natura 2000 b�dzie stanowi� europejsk� sie� ekologiczn� obszarów chronionych, których celem b�dzie utrzy-manie i przywracanie zagro�onych siedlisk oraz gatunków o znaczeniu wspólnotowym. Dla celów ustanowienia sieci Natura 2000, terytorium Europy zostało podzielone na siedem regionów biogeograficznych atlantycki,: kontynentalny, alpejski, borealny, �ródziemnomorski, pano�ski oraz makaro-nezyjski. Dla ka�dego z tych regionów pa�stwa członkowskie przedstawiaj� Komisji Europejskiej propo-zycj� obszarów wybranych na podstawie kryteriów okre�lonych w Dyrektywie Siedliskowej. Przy pomocy Europejskiego O�rodka Tematycznego ds. Ochrony Przyrody i Ró�norodno�ci Biologicznej (ang.: European

Topic Centre on Nature Protection and Biodiversity), niezale�nych naukowców, ekspertów oraz organizacji pozarz�dowych z poszczególnych pa�stw członkowskich, Komisja Europejska ocenia przedło�one propozycje, w celu stworzenia spójnej, jednolitej i reprezentatywnej sieci ostoi. Po zaakceptowaniu listy obszarów Natura 2000 przez Komisj� Europejsk�, pa�stwa członkowskie (w ramach okresów przej�ciowych) zobligowane s� do podj�cia wszelkich koniecznych �rodków w celu zagwarantowania nale�ytej ochrony obszarów oraz zapobie�enia ich degradacji. W celu wypełnienia zobowi�za� dotycz�cych niezb�dnych działa� ochronnych, pa�stwa członkowskie powinny poczyni� lub kontynuowa� inwestycje w infrastruktur�. Skuteczne zarz�dzanie obszarami wymaga podj�cia wielu ró�norakich działa�, np. opracowywanie planów ochrony, odnowa siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, działania zwi�zane z aktywn� ochron� (np. koszenie, wypasanie), monitoring siedlisk i gatunków. Podejmowanie tego typu działa� nakłada na pa�stwa członkowskie koszty, które zgodnie z zasad� subsydiarno�ci powinny by� pokryte ze �rodków krajowych. Jednak�e Artykuł 8 Dyrektywy Siedliskowej daje mo�li-wo�� współfinansowania tego typu działa� ze �rodków wspólnotowych, je�li zaistnieje taka potrzeba. Poza wzmocnieniem działa� na rzecz ochrony przyrody, ustanowienie sieci Natura 2000 mo�e przynie�� równie� znacz�ce korzy�ci ekonomiczne oraz społeczne. Sie�

Natura 2000 odgrywa du�� rol� dla funkcjonowania ekosystemów, zaopatrywa-nia w produkty sektora �ywno�ciowego oraz drzewnego, tworzenia nowych mo�liwo�ci zatrudnienia (np. ekoturystyka), promowanie lokalnych produktów, poprawa stabilno�ci socjalnej oraz warunków �ycia mieszka�ców oraz zmniejszanie lokalnych problemów �rodowiskowych, takich jak zanieczyszczenie wody. Równie� dwa kraje akcesyjne, Bułgaria i Rumunia, które maj� wej�� do UE w 2007 roku, rozpocz�ły przygotowania do wdro�enia sieci Natura 2000. Obecnie, kraje te przygotowuj� swoje listy obszarów Natura 2000. Finansowanie sieci Natura 2000 Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie finansowania sieci Natura 2000

1, przyj�ty 15 lipca 2004 r.

zawiera wskazówki, w jaki sposób planowa� programowanie funduszy oraz jakie działania mog� by� finansowane w ich ramach. Wspomniany Komunikat został przygotowa-ny przy pomocy Grupy Roboczej Ekspertów ds Artykułu 8 DS, w której skład wchodzili przedstawiciele pa�stw członkowskich oraz specjali�ci reprezentuj�cy zainteresowane strony. Komisja Europejska oszacowała pra-wdopodobne potrzeby finansowe dla prawi-dłowo zarz�dzanej sieci Natura 2000 na 6,1 miliarda € rocznie dla UE-25. Kwota ta została obliczona w oparciu o odpowiedzi pa�stw członkowskich na pytania

1 COM (2004) 431 final, 15 lipca 2004

6

kwestionariusza, a tak�e do�wiadczenia zwi�zane z kosztami dla obszarów, na których rozpocz�to ju� działania zwi�zane z zarz�dzaniem. W ww. Komunikacie Komisja Europejska proponuje, aby przyszłe współfinansowanie sieci Natura 2000 było wł�czone do istniej�cych instrumentów finansowych – tzw. 'opcja wł�czenia'. Komisja przytacza nast�puj�ce powody przemawiaj�ce za 'opcj� wł�czenia': – zapewni ona wł�czenie zarz�dzania sieci�

Natura 2000 do szerokiego zakresu polityki zarz�dzania terenami w Unii Europejskiej, w ten sposób rolnictwo w ramach obszarów Natura 2000 stanie si� cz��ci� wsparcia finansowego Wspólnej Polityki Rolnej i interwencji strukturalnych, b�d�c cz��ci� polityk rozwoju obszarów wiejskich i rozwoju regionalnego, dzi�ki takiemu podej�ciu sie� Natura 2000 b�dzie bardziej skutecznie pełni� rol� stra�nika bioró�norodno�ci Europy, ni� gdyby obszary Natura 2000 nie zostały wł�czone w szersze ramy strategiczne.

– pozwoli ona pa�stwom członkowskim na okre�lenie priorytetów specyficznych dla ka�dego kraju oraz na rozwój polityki odzwierciedlaj�cej krajow� i regionaln� specyfik�;

– umo�liwi ona unikni�cie dublowania i pokrywania si� ró�nych instrumentów pomocy Wspólnoty, co wi��e si� z unikni�ciem trudno�ci administracyjnych oraz kosztów transakcyjnych zwi�zanych z takim dublowaniem.

Nowa perspektywa finansowania ochrony przyrody na szczeblu europejskim

Wiele z osób lub instytucji zainteresowanych pozyskaniem funduszy unijnych, które b�d� korzysta� z tego Podr�cznika by� mo�e posiada ju� do�wiadczenie w planowaniu finansowania obszarów Natura 2000 przy u�yciu instrumentów finansowych obowi�-zuj�cych w okresie 2000 – 2006. Nale�y, jednak podkre�li�, �e finansowanie wspól-notowe dla ochrony przyrody na okres 2007 – 2013 uległo znacznym zmianom. Oznacza to, �e strony zainteresowane zabezpie-czeniem odpowiedniego finansowania dla projektów ochrony przyrody musz� aktywnie poszukiwa� nowych mo�liwo�ci le��cych w funduszach wspólnotowych, które przed-stawiono w niniejszym Podr�czniku, a tak�e nadal stara� si� pozyska� finansowanie ze �ródeł krajowych. Akty prawne dla nowych funduszy na okres 2007 – 2013 otwieraj� mo�liwo�ci pozys-kania znacznie wi�kszego finansowania dla projektów ochrony przyrody. Potrzeby finansowe zwi�zane z sieci� Natura 2000 zostały jasno zidentyfikowane we wszystkich odpowiednich rozporz�dzeniach zapropono-wanych przez Komisj� Europejsk� w kon-tek�cie propozycji bud�etowych na okres programowania 2007 – 2013. Jednak�e, aby w pełni skorzysta� z dost�pnych mo�liwo�ci, pa�stwa członkow-skie oraz strony zaanga�owane w zarz�-dzanie projektami ochrony przyrody musz� współpracowa�, w celu pełnego wyko-

rzystania mo�liwo�ci, jakie daj� fundusze wspólnotowe. Oznacza to, �e władze krajowe oraz regionalne odpowiedzialne za planowanie programów wspieranych z fun-duszy UE, wraz z jednostkami zarz�-dzaj�cymi obszarami Natura 2000, musz� zastanowi� si� w jaki sposób cele ochrony przyrody oraz zarz�dzanie sieci� Natura 2000 mo�na wł�czy� do planów rozwoju regionalnego, planów rozwoju obszarów wiejskich czy obszarów morskich.

7

3. KTO JEST ADRESATEM PODR CZNIKA I W JAKIM CELU ZOSTAŁ ON OPRACOWANY?

Kto jest adresatem Podr cznika? Niniejszy Podr�cznik przeznaczony jest głównie dla przedstawicieli władz w krajach członkowskich, którzy s� odpowiedzialni za przygotowanie krajowych i regionalnych programów na lata 2007 – 2013. Celem Podr�cznika jest pomoc w zidentyfikowaniu mo�liwo�ci dla współfinansowania sieci Natura 2000 ze �rodków Unii Europejskiej oraz wsparcie dla pełnego uwzgl�dnienia tych�e mo�liwo�ci w programach krajowych i regionalnych. Podr�cznik mo�e by� tak�e przydatnym narz�dziem dla podmiotów zaanga�owanych w przygotowywanie planów ochrony dla konkretnych obszarów, gdy� mo�e stanowi� �ródło cennych pomysłów na mo�liwo�ci finansowania konkretnych działa�. Podr�cznik powinien by� przydatny władzom krajowym i regionalnym uwag� identyfikacji osób lub instytucji potencjalnie zainteresowanych pozyskaniem funduszy unijnych (chodzi o identyfikacj� tych beneficjentów ko�cowych funduszy unijnych, którzy realizuj� działania zwi�zane z obsza-rami Natura 2000), w tym: pracowników administracji, rolników, le�ników, rybaków oraz jednostki zajmuj�ce si� akwakultur�, prywatnych i publicznych wła�cicieli gruntów, jednostki zarz�dzaj�ce gruntami, organizacje pozarz�dowe, organizacje zajmuj�ce si�

edukacj� oraz małe i �rednie przedsi�bior-stwa. Niniejsza publikacja powinna pomóc wszystkim osobom lub instytucjom zainteresowanym pozyskaniem funduszy unijnych, w uzyskaniu wymaganej informacji na temat procesu planowania prowadzonego przez władze krajowe i regionalne. Ponadto, jednostki zarz�dzaj�ce obszarami Natura 2000 dobrze orientuj� si�, które działania s� istotne a w zwi�zku z tym powinny by� finansowane. Ich do�wiad-czenie mo�e stanowi� cenne �ródło wiedzy dla władz odpowiedzialnych za opracowanie krajowych i regionalnych pro-gramów. Analiza funduszy przedstawiona w rozdziale „Przykłady finansowania przedsi�wzi�� zwi�zanych z zarz�dzaniem sieci� Natura 2000” odnosi si� do obszarów Natura 2000 o ró�nej strukturze u�ytkowania gruntów, w tym: obszarów rolniczych, lasów, innych obszarów l�dowych, wód �ródl�dowych, obszarów podmokłych, przybrze�nych i morskich. Rozdział ten przedstawia równie� mo�liwo�ci dofinansowania działa� ró�nych grup docelowych wspomnianych powy�ej. Szczegóły dotycz�ce grup docelowych oraz obszarów o ró�nej strukturze u�ytkowania zostały podane w rozdziale „Definicje i opisy”. W jakim celu Podr cznik został opracowany? Wi�kszo�� rodków finansowych Unii Euro-pejskiej dla obszarów Natura 2000 b�dzie w przyszło�ci dost�pna w ramach istnie-j�cych funduszy wspólnotowych, których celem jest wspomaganie rozwoju

regionalnego oraz obszarów wiejskich i morskich na terenie Unii Europejskiej. Nale�y podkre�li�, �e Strategia Lizbo�ska zach�ca do zapewnienia zrównowa�onego wykorzystania zasobów przyrodniczych oraz wzmocnienia relacji pomi�dzy ochron� �rodowiska oraz rozwojem gospodarczym. Dlatego te�, w okresie pomi�dzy 2007 – 2013, krajowe/regionalne programy rozwoju i spójno�ci, które wspierane b�d� z funduszy wspólnotowych, b�d� musiały w swoich priorytetach w wi�kszym stopniu odnosi� si� równie� do celów ochrony �rodowiska (np. Natura 2000)2 Celem niniejszego podr�cznika jest zebranie i przedstawienie informacji, które mog� by� pomocne w zidentyfikowaniu mo�liwo�ci współfinansowania ze �rodków Unii Euro-pejskiej działa� na obszarach Natura 2000 w okresie programowania 2007 – 2013. Podr�-cznik skupia si� na głównych instrumentach finansowych Unii Europejskiej, które b�d� obowi�zywa� w ww. okresie programowania • Fundusze Strukturalne (Europejski

Fundusz Społeczny (EFS) i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR);

• Fundusz Spójno�ci; • Europejski Fundusz Rolny Rozwoju

Obszarów Wiejskich (EFRROW); • Europejski Fundusz Rybactwa (EFR); • Instrument Finansowy na rzecz

rodowiska (LIFE+); oraz • VII Program Ramowy (PR VII). 2 Zobacz: Zintegrowany Pakiet Wytycznych dla Wzrostu I

Zatrudnienia (2005 – 2008) (COM(2005)141: Wytyczne z zakresu mikroekonomii – Wytyczna 14; Komunikat Komisji: COM(2005) 299 „Polityka Spójno

�

ci Wspieraj �ca Wzrost Gospodarczy i Zatrudnienie: Strategiczne Wytyczne Wspólnoty na lata 2007 – 2013”.

8

Przewodnik ma słu�y� pomoc� w iden-tyfikacji działa� komplementarnych oraz synergii pomi�dzy ró�nymi instrumentami finansowymi, przy jednoczesnym unikaniu powielania i nakładania si� na siebie posz-czególnych działa�. Nale�y podkre�li�, i� Podr�cznik przedstawia potencjalne mo�liwo�ci finansowania unij-nego, które s� w zasadzie dost�pne na poziomie krajowym oraz regionalnym. Jed-nak e, konkretne mo liwo ci finanso-wania działa zwi zanych z sieci Natura 2000 w okresie 2007 – 2013 b d okre lone przez programy krajowe i regionalne przygotowywane przez poszczególne pa stwa członkowskie. Podr�cznik nie odnosi si� do finansowania wszystkich działa� koniecznych do wdro-�enia Dyrektyw Ptasiej i Siedliskowej (np. opracowanie planów działa� dla gatunków, niezale�nie od działa� zwi�zanych z zarz�dzaniem ostoj�). Jego zakres został ograniczony do działa , które odnosz si do obszarów wł czonych ju do sieci Natura 2000. Podsumowuj�c, celem Podr�cznika jest: • wskazanie mo�liwo�ci finansowania sieci

Natura 2000 ze �rodków unijnych; • pomoc w zrozumieniu zapisów nowych

rozporz�dze� na poziomie operacyjnym; oraz

• zwrócenie uwagi na te mo�liwo�ci finansowania, które nie s� do ko�ca oczywiste.

Korzy ci ze stosowania Podr cznika Pomimo, i� proces przygotowywania nie-których programów na poziomie krajowym na lata 2007 – 2013 został ju� uko�czony, cały proces ich opracowywania, zatwierdzania oraz wdra�ania, a tak�e wyboru projektów dopiero si� rozpoczyna. Podr�cznik b�dzie propagowany podczas warsztatów krajowych i przyczyni si� do ostatecznego kształtu finansowania. Przygotowanie Podr�cznika i jego dalsze rozpowszechnianie w krajach członkowskich poprzez warsztaty powinny by� postrzegane jako jeden z kroków podj�tych w tocz�cym si� obecnie procesie programowania. W poprzednich latach, finansowanie przez Wspólnot� działa� ochrony przyrody było realizowane głównie poprzez program LIFE i opierało si� o indywidualne projekty. Mo�li-wo�ci finansowania w ramach funduszy po�wi�conych rozwojowi obszarów wiejskich czy funduszy strukturalnych nie były wykorzystywane na szerok� skal� w pop-rzednich okresach programowych. Tak wi�c, integracja współfinansowania sieci Natura 2000 z istniej�cymi ju� instrumentami finansowymi Wspólnoty, stanowi nowe podej�cie dla wi�kszo�ci przedstawicieli władz i zainteresowanych stron. Wdro�enie tego nowego systemu w krajach członkowskich z pewno�ci� potrwa. Dlatego te�, celem podr�cznika jest nie tylko pomoc w przygotowaniu obecnych programów, ale równie� wsparcie bardziej skutecznego wdra�ania wspomnianego integracji w dłu�szej perspektywie czasowej.

Główne korzy�ci płyn�ce z niniejszego podr�cznika to: • mo�liwo�� sprawdzenia czy wszystkie

niezb�dne działania zostały uwzgl�dnio-ne oraz czy wszystkie mo�liwo�ci finan-sowania s� znane i zostały wykorzys-tane;

• wsparcie przy przyszłym przegl�dzie funduszy oraz

• dost�p do wa�nych informacji pomoc-nych przy opracowywaniu programów ochrony.

9

4. DEFINICJE I OPISY, STRUKTURA, ZAWARTO I ZASTOSOWANIE PODR CZNIKA

Definicje i opisy Grupy docelowe Celem tej publikacji jest wsparcie przedstawicieli władz w poszczególnych krajach członkowskich odpowiedzialnych za opracowywanie regionalnych i krajowych dokumentów programowych na okres 2007 – 2013. Chcieliby�my zach�ci� ich do wzi�cia pod uwag� wszystkich potencjalnych grup docelowych, które mog� by� zaanga�owane w realizacj� działa� odnosz�cych si� do obszarów Natura 2000. Tabela 1 poni�ej przedstawia kategorie poszczególnych grup docelowych. Kategorie te zostały zdefin-iowane w celu rozró�nienia podmiotów posiadaj�cych interes prawny w stosunku do gruntów (wła�ciciele, dzier�awcy) od innych podmiotów. Rodzaje obszarów Natura 2000 Tabela 2 przedstawia rodzaje obszarów Natura 2000, wytypowane na podstawie sposobu u�ytkowania gruntów, które zostały uwzgl�dnione w analizie rozporz�dze� w nast�pnym rozdziale. Zach�camy przedstawicieli władz regionalnych i krajo-wych do wzi�cia pod uwag� wymienionych poni�ej rodzajów obszarów Natura 2000.

Rodzaje działa

�

Zakres, w jakim działania zwi�zane z zarz�-dzaniem obszarami Natura 2000 b�d� kwalifikowane do dofinansowania b�dzie ró�ny dla poszczególnych działa�. Dlatego te� działania te zostały podzielone na poszczególne kategorie i przedstawione w tabeli powy�ej. Prezentowana lista 25 rodzajów działa� została opracowana na podstawie Zał�cznika 3 do Komunikatu Komisji w sprawie finansowania Natury 2000 (COM(2004)431). Lista prezentowana w zał�czniku do Komunikatu została z kolei opracowana na podstawie kategorii okre�lonych przez Grup� Robocz� powołan� dla Artykułu 8 (kategorie te zostały opisane w Raporcie Ko�cowym dot. Finansowania Natury 2000 przedstawionym przez Grup� Robocz�3). Grupa Robocza zaznaczyła, �e definicja rodzajów oraz zasi�gu działa� nie jest sztywna oraz, �e pa�stwa członkowskie mog� przyj�� inne kategorie i opis powy�szych zagadnie�. Autorzy tego Podr�cznika podzielaj� taki punkt widzenia. Je�li pa�stwa członkowskie s� zaintere-sowane pozyskaniem współfinansowania z funduszy wspólnotowych działa�, które nie zostały uwzgl�dnione w li�cie prezentowanej powy�ej, powinny skontaktowa� si� z praco-

3 Zobacz:

http://europa.eu.int/comm/environment/nature/nature_conservation/natura_2000_network/financing_natura_2000/art8_working_group/pdf/final_report_en.pdf. Do listy wprowadzono pewne zmiany/uzupełnienia, zgodnie z sugestiami Grupy Roboczej ustanowionej dla niniejszego projektu.

wnikami Dyrekcji Generalnej ds. rodowiska w Komisji Europejskiej, którzy b�d� w stanie udzieli� pomocy przy interpretacji poszcze-gólnych zagadnie�. Struktura i zawarto : Informacje na temat mo�liwo�ci uzyskania �rodków finansowych z ró�nych funduszy wspólnotowych zaprezentowane zostały osobno dla ka�dego z 25 typów działa w formie tabel. W ka�dej tabeli znajduj� si� odno�niki do konkretnych artykułów w rozporz�dzeniach UE, które w jaki� sposób zwi�zane s� z danym działaniem. W odniesieniu do ka�dego artykułu zapre-zentowane s� nast�puj�ce informacje: 1) Numer artykułu, 2) Zawarto�� artykułu, 3) Mo�liwe grupy docelowe*, 4) Rodzaje obszarów*, dla których mo�liwe

jest dofinansowanie 5) Ograniczenia obszarowe dla kwalifiko-

walno�ci (np. ograniczenia obszarowe zwi�zane z funduszami strukturalnymi),

6) Inne mo�liwe ograniczenia/uwagi, 7) Przykłady zastosowania danego artykułu

w zarz�dzaniu obszarami Natura 2000. * Informacje te nie zostały uwzgl�dnione w tabelach dla Funduszy Strukturalnych/Funduszu Spójno�ci, gdy� nie było to mo�liwe ze wzgl�du na form� tych Rozporz�dze�.

10

Tabela 1: Grupy docelowe funduszy

Administracja publiczna

Administracja publiczna to organy rz�dowe oraz publiczne ciała doradcze, na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym. W skład administracji publicznej mog� wchodzi�: komórki rz�dowe (np. departamenty czy ministerstwa), organy regionalne (np. samorz�dy lokalne), ciała odpowiedzialne za jako�� wody, zdrowie itp. Wskazówki w tej grupie adresowane s� do organów administracji, które doradzaj� w zarz�dzaniu gruntami, ale same nie posiadaj� ziemi.

Rolnicy Osoby lub organizacje zaanga�owane w rynkow� działalno�� rolnicz�. Le

�

nicy Osoby lub organizacje zaanga�owane w rynkow� działalno�� le�n�.

Prywatni wła

�

ciciele gruntów Osoby prywatne lub organizacje, które posiadaj� grunty. Kategoria ta mo�e równie� odnosi� si� do jednostek zaanga�owanych w nierynkowe działania na gruntach (nie rolnicy lub le�nicy).

Publiczni wła

�

ciciele gruntów Organizacje publiczne oraz organy administracji publicznej, które posiadaj� grunty. Rybacy I jednostki zajmuj

�

ce si

�

akwakultur

�

Osoby lub organizacje zaanga�owane w rynkow� działalno�� ryback� i akwakultur�.

Jednostki zarz

�

dzaj

�

ce gruntami Osoby lub organizacje, które zarz�dzaj� gruntami, ale ich nie posiadaj�. Kategoria ta mo�e równie� odnosi� si� do jednostek zaanga�owanych w nierynkowe działania na gruntach (nie rolnicy lub le�nicy).

Organizacje pozarz

�

dowe Organizacje pozarz�dowe, które ani nie posiadaj� gruntów, ani nimi nie zarz�dzaj�, ale chc� wspiera� funkcjonowanie sieci Natura 2000.

M

�

P Małe i �rednie przedsi�biorstwa, według definicji znajduj�cej si� w Rekomendacji Komisji 2003/361/WE z 6 maja 2003 r. w sprawie definicji mikro, małego i �redniego przedsi�biorstwa, OJ L 124, p. 36-41, z 20 maja 2003 r..

Organizacje zajmuj

�

ce si

edukacj

�

Organizacje zaanga�owane w opracowywanie programów edukacyjnych. Inne Inne osoby lub organizacje, które nie pasuj� do �adnej z powy�szych kategorii.

Tabela 2: Rodzaje obszarów NATURA 2000 Obszary u

ytkowane rolniczo Jedynie tereny u�ytkowane rolniczo, w tym u�ytkowane sady.

Lasy Lasy, w tym dehesa i montado (wielkopołaciowe obszary sawannowe na południu Hiszpanii i w Portugalii – przyp. tłum.)

Inne obszary l

�

dowe Obszary wysokogórskie, stepy (z fr. garigue), wszystkie inne obszary, które nie pasuj� do pozostałych kategorii (np. pastwiska nie sklasyfikowane jako u�ytki rolne). Kategoria ta obejmuje równie� porzucone grunty uprawne oraz sady.

Wody

�

ródl

dowe Rzeki, jeziora, wody słodkie. Obszary podmokłe Bagna, trz�sawiska, torfowiska, uj�cia [w pewnym stopniu mog� krzy�owa� si� z obszarami przybrze�nymi].

Obszary przybrze

�

ne Wydmy, pla�e, równiny błotne, wody przybrze�ne (do 12 mil morskich) [w pewnym stopniu mog� krzy�owa� si� z obszarami podmokłymi]

Obszary morskie Przybrze�ne obszary morskie (poza pasem 12 mil morskich).

11

Tabela 3: Lista działa dotycz cych zarz dzania sieci Natura 2000

Kategoria Nr Rodzaj działania Opis

1 Wybór ostoi Finansowanie dla władz przeprowadzaj�cych proces wyboru. 2 Badania naukowe/inwentaryzacja w

celu identyfikacji obszarów – pomiary, spisy, tworzenie map, ocena stanu ekologicznego

Badania naukowe, pracownicy naukowi, warsztaty i spotkania, sporz�dzanie baz danych, itp.

3 Przygotowanie wst�pnych informacji i materiałów promocyjnych

W tym podr�czniki, seminaria, warsztaty, materiały szkoleniowe, wzmocnienie instytucjonalne

Uko czenie wst pnych prac

4 Projekty pilota�owe Wst�pne projekty próbne realizowane na obszarach. 5 Opracowanie planów ochrony,

strategii i programów Przygotowanie lub uaktualnianie planów ochrony, planów działa�, planów u�ytkowania terenów, itp.

6 Powołanie instytucji zarz�dzaj�cych Finansowanie pocz�tkowe, studia wykonalno�ci, plany zarz�dzania, itp. 7 Konsultacje – otwarte spotkania,

współpraca z wła�cicielami gruntów W tym koszty poniesione z tytułu organizacji spotka� i warsztatów, publikacja wyników konsultacji, finansowe wsparcie dla zainteresowanych stron, itp. Mo�e te� odnosi� si� do tworzenia sieci/nawi�zywania kontaktów (podró�, spotkania, warsztaty).

8 Przegl�d planów zarz�dzania, strategii i programów

Przegl�d i aktualizacja planów zarz�dzania i strategii.

9 Koszty operacyjne instytucji zarz�dzaj�cych (utrzymanie i wyposa�enie budynków)

W tym: bie��ce koszty amortyzacji infrastruktury; koszty materiałów pomocniczych; wydatki na podró�e; czynsz; wynajem, itp.

10 Utrzymanie ogólnodost�pnej infrastruktury – udost�pnianie i korzystanie z obszarów Natura 2000, działania informacyjne, obserwatoria, sklepiki, itp.

W tym koszty zwi�zane z przewodnikami, mapami, pracownikami.

Zarz dzanie

11 Pracownicy (przyrodnicy, kierownicy projektu, stra�nicy, pracownicy fizyczni)

Bie��ce koszty zatrudnienia.

12 Zarz�dzanie działaniami ochronnymi – utrzymanie i poprawa po��danego stanu ochrony siedlisk

W tym odnowa siedlisk, zapewnienie dro�no�ci korytarzy ekologicznych, zarz�dzanie siedliskami, przygotowanie programów ochrony.

13 Zarz�dzanie działaniami ochronnymi – utrzymanie i poprawa po��danego stanu ochrony gatunków

W tym odnowa siedlisk, zapewnienie dro�no�ci korytarzy ekologicznych, zarz�dzanie konkretnymi gatunkami (flora i fauna), przygotowanie programów ochrony.

14 Zarz�dzanie działaniami ochronnymi w odniesieniu do inwazyjnych gatunków obcych

W tym odnowa, infrastruktura, zarz�dzanie konkretnymi gatunkami, przygotowanie programów ochrony.

Bie ce zarz dzanie i monitoring siedlisk

15 Wdra�anie systemów zarz�dzania oraz porozumie� z wła�cicielami lub jednostkami zarz�dzaj�cymi gruntami lub wodami w celu realizacji zalece�

W tym: • Działania rolno-�rodowiskowe, np. metody produkcji przyjazne dzikiej przyrodzie, odnowa siedlisk na

obszarach rolnych, ekstensywna hodowla zwierz�t, ochrona ł�k itp. • Działania le

�

no-

�

rodowiskowe, np. tworzenie stref nie u�ytkowanych, zatrzymanie martwych drzew w lasach, kontrola lub likwidacja inwazyjnych gatunków obcych, zalesianie lub powtórne zalesianie, zarz�dzanie wybran� ro�linno�ci�, itp.

• Działania wodno-

�

rodowiskowe, np. utrzymanie siedlisk na obszarach akwakulturowych, itp. (odnosi si� raczej do akwakultury ni� rybołówstwa).

12

Kategoria Nr Rodzaj działania Opis

16 wiadczenie usług, rekompensaty za utracone prawa oraz dochód; rozwijanie relacji społecznych przejrzystych, zgodnych z normami prawno - społecznymi

Koszt rekompensat wypłacanych np. rolnikom, le�nikom lub innym wła�cicielom lub u�ytkownikom gruntów za utracone dochody z tytułu wprowadzenia specjalnych �rodków zarz�dzania ze wzgl�du na obszar Natura 2000.

17 Prowadzenie monitoringu i pomiarów Odnosi si� głównie do jednorazowych kosztów zwi�zanych z monitorowaniem i pomiarami, np. przygotowanie planów monitoringu, opracowanie metod monitoringu, sprz�t, szkolenia dla pracowników.

18 Zarz�dzanie ryzykiem (zapobieganie i kontrola po�arów, powodzi, itp.)

W tym przygotowanie planów nadzoru i kontroli po�arów, rozwój odpowiedniej infrastruktury, nabywanie sprz�tu.

19 Nadzór nad obszarami W tym bie��ce działania zwi�zane z nadzorem i patrolowaniem. Mo�e obejmowa� koszt zatrudnienia pracowników, materiałów pomocniczych, podró�y, itp. w celu wdro�enia działa� zwi�zanych z nadzorem, w tym kontrola szkodliwej działalno�ci rekreacyjnej oraz gospodarczej oraz ochrona przed samoistnymi po�arami lasów.

20 Działania informacyjne oraz materiały promocyjne

W tym ustanowienie sieci komunikacyjnej, przygotowanie biuletynów oraz materiałów informacyjnych i podnosz�cych �wiadomo��, przygotowywanie i utrzymywanie stron internetowych, itp.

21 Szkolenia i edukacja W tym przygotowanie podr�czników, seminariów, warsztatów, materiałów informacyjnych.

Bie ce zarz dzanie i monitoring siedlisk

22 Infrastruktura ułatwiaj�ca zwiedzanie i zapoznanie si� z walorami obszarów Natura 2000

23 Zakup gruntów, w tym rekompensaty z tytułu utraty mo�liwo�ci zagospodarowania terenu

Zakup gruntów na cele ochrony �rodowiska i programów zarz�dzania.

24 Infrastruktura na cele przywrócenia siedlisk lub gatunków

Szereg działa� na rzecz tworzenia infrastruktury do zarz�dzania �rodowiskiem, np. na cele zarz�dzania zasobami wodnymi na torfowiskach i w kopalniach (np. wyrobiska kopal� odkrywkowych – przyp.tłum.) Mo�e obejmowa� zakup sprz�tu (zwi�zanego z funkcjonowaniem instytucji/działa� ochrony i zarz�dzania, np. sprz�t biurowy, komputerowy, materiały monitoringowe, łodzie, sprz�t do nurkowania, aparaty, itp.)

Koszty inwestycyjne

25 Infrastruktura dost�pu publicznego do obszarów, działania informacyjne, obserwatoria, sklepiki, itp.

Ogólnodost�pna infrastruktura, przyczyniaj�ca si� do ochrony �rodowiska i zarz�dzania �rodowiskowego (np. infrastruktura zwi�kszaj�ca warto�� obszarów jako dobra publicznego, np. oznakowanie, szlaki, platformy do obserwacji oraz centra informacyjne dla odwiedzaj�cych). Mo�e obejmowa� zakup sprz�tu (zwi�zanego z funkcjonowaniem instytucji/działa� ochrony i zarz�dzania, np. sprz�t biurowy, komputerowy, materiały monitoringowe, łodzie, sprz�t do nurkowania, aparaty, itp.)

Zastosowanie Podr cznika Ka�dy z funduszy europejskich przeana-lizowanych w niniejszym podr�czniku działa zgodnie z systemem i wymogami okre�lo-nymi w rozporz�dzeniach dla konkretnych funduszy. Analiza mo�liwo�ci zaprezen-

towana w tabelach umieszczonych za rozdziałem 5 opiera si� o teksty tych rozporz�dze� UE (wersji wst�pnych lub ostatecznych, je�li s� dost�pne) dla ka�dego funduszu.

Poszczególne kwestie zwi�zane z funkcjo-nowaniem funduszy s� okre�lane podczas procesu programowania. Nale�y wi�c pod-kre�li�, �e rzeczywista dost�pno�� funduszy dla konkretnych działa� b�dzie zale�e� od

13

zawarto�ci dokumentów strategicznych oraz operacyjnych, w tym: a) tekstu rozporz�dzenia, w wersji opubli-kowanej w Dzienniku Ustaw Wspólnot Euro-pejskich; b) zawarto�ci strategicznych planów oraz programów (np. krajowych planów strate-gicznych przygotowywanych dla EFR czy EFRROW, narodowych strategicznych ram odniesienia przygotowywanych dla EFRR, EFS oraz Funduszu Spójno�ci). Dokumenty te przygotowywane s� przez poszczególne pa�stwa członkowskie; c) zawarto�ci programów operacyjnych na poziomie krajowym i regionalnym (np. programów rozwoju terenów wiejskich w ramach EFRROW, krajowych programów operacyjnych w ramach EFR, programów operacyjnych w ramach funduszy struk-turalnych oraz Funduszu Spójno�ci, krajowych rocznych programów pracy przygotowywanych w ramach instrumentu LIFE+). Te ró�ne poziomy procesu programowania pozwalaj� ka�demu pa�stwu członkow-skiemu i/lub regionowi zidentyfikowa� kwestie, które w perspektywie lokalnej s� najwa�niejsze oraz okre�li� działania priorytetowe na obszarach, gdzie pomoc jest najbardziej potrzebna. Poziom szczegó-łowo�ci ka�dego etapu programowania ró�ni si� dla ka�dego z funduszy. Przykładowo, programy rozwoju obszarów wiejskich w ramach EFRROW b�d� zawiera� bardzo szczegółowe opisy poszczególnych działa�, które mog� by� finansowane z tego funduszu. Plany i programy wymagane w ramach EFRR, EFS i Funduszu Spójno�ci

maj� z kolei bardziej strategiczn� natur� i nie b�d� zawiera� szczegółowych opisów działa�. Pomimo, i� Komisja Europejska nie jest odpowiedzialna za zawarto�� programów na poziomie krajowym oraz regionalnym, to mo�e ona stara� si� zweryfikowa� czy programy te s� zgodne z priorytetami Wspólnoty okre�lonymi w Rozporz�dzeniach oraz Strategicznych Wytycznych. Do tej pory w proces opracowywania programów odnosz�cych si� do funduszy wspólnotowych zaanga�owane były mi�dzy innymi Ministerstwa Finansów, rodowiska, Rolnictwa oraz Rozwoju. Osoby korzystaj�ce z tego Podr�cznika powinny by� �wiadome, �e Artykuły przywołane w tabelach nie oznaczaj�, �e mo�liwo�ci finansowania danego działania s� identyczne w ka�dym pa�stwie człon-kowskim. Mo�liwo�ci uzyskania finan-sowania zawsze powinny by� rozpatrywane w odniesieniu do szerszego kontekstu i ce-lów Rozporz�dzenia (np. rozwój regionalny), a w niektórych przypadkach zastosowanie samego Artykułu mo�e by� ograniczone jedynie do pewnego kontekstu (np. zapobieganie ryzyku, energia odnawialna). Zarz�dzanie sieci� Natura 2000 b�dzie najprawdopodobniej składa� si� z szeregu działa�, które w zale�no�ci od danego obszaru, b�d� mogły by� finansowane z ró�nych funduszy europejskich i na pod-stawie ró�nych artykułów. W rzeczywisto�ci, jednostki zarz�dzaj�ce obszarami Natura 2000 b�d� musiały wykaza� si� znacznymi umiej�tno�ciami w ocenie funduszy i programów pod k�tem mo�liwo�ci pokrycia

potrzeb finansowych zwi�zanych z sieci� Natura 2000 Poni�ej umieszczono opisy ka�dego z funduszy wspólnotowych. Opisy te przed-stawiaj� informacje na temat celów funduszy, procesu programowania oraz list� artykułów wa�nych dla sieci Natura 2000 (artykuły z tabel). Niniejszy podr cznik nie powinien zast powa analizy lokalnych mo liwo ci finansowania, bowiem w wielu krajach członkowskich dost pne jest finanso-wanie niezale ne od funduszy Wspólnoty, a które mo na wykorzysta przy realizacji działa zwi zanych z sieci Natura 2000. Informacje przedstawione w Podr czniku ograniczaj si głównych funduszy Unii Europejskiej.

14

5. OPIS FUNDUSZY Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) Na podstawie Rozporz�dzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 wrze�nia 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiej-skich przez Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich. OJ L 277/2 21.10.2005. Zobacz równie�: Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Rozwoju Obszarów Wiejskich, OJ L.55/20 25.02.2006. Cele Cele EFRROW okre�lone s� w Artykule 4. „Wsparcie rozwoju obszarów wiejskich przyczynia si� do osi�gni�cia nast�puj�cych celów: a) wzrostu konkurencyjno�ci rolnictwa i le�-nictwa poprzez wspieranie ich restruk-turyzacji, rozwoju i wprowadzanie innowa-cyjnych rozwi�za�; b) poprawy �rodowiska naturalnego i tere-nów wiejskich poprzez wspieranie odpowied-niego gospodarowania gruntami; c) poprawy jako�ci �ycia na obszarach wiej-skich oraz popierania ró�nicowania działal-no�ci gospodarczej. Programowanie EFRROW b�dzie funkcjonowa� w ramach okre�lonych dla okresu programowania 2007 – 2013. Kraje członkowskie zobowi�zane s�

do opracowania Krajowych Planów Stra-tegicznych (KPS) oraz Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW), które powinny przekłada� priorytety Wspólnoty okre�lone w Rozporz�dzeniu oraz Strategicznych Wytycznych Wspólnoty na grunt krajowy oraz regionalny. W wielu przypadkach ustanawiane s� krajowe lub regionalne priorytety odnosz�ce si� do konkretnych problemów.

Rozporz�dzenie w sprawie EFRROW okre�la proces przygotowywania i przyj-mowania KSP i PROW, a tak�e ich zawarto��/struktur� (patrz Tytuł II oraz III Rozporz�dzenia). Działania, które nie zostały uj�te w programach rozwoju obszarów wiejskich nie mog� by� współfinansowane w ramach EFRROW. Dlatego te , je li planowane jest współfinansowanie tego typu działa w ramach EFRROW, niezmiernie wa nym jest, aby potrzeby i cele zwi zane z zarz dzaniem obszarami Natura 2000 zostały wł czone do Krajo-wych Planów Strategicznych, a zwi zane z nimi działania wł czone do PROW.

Rozporz�dzenia wdra�aj�ce dla EFRROW nie zostały jeszcze uko�czone. Dokumenty te b�d� zawiera� bardziej szczegółowe informacje, w jaki sposób działania przewidziane w Rozporz�dzeniu 1698/2005 powinny by� wdra�ane przez pa�stwa członkowskie.

Finansowanie Struktura EFRROW opiera si� na czterech 'osiach' rozwoju obszarów wiejskich. Minimalny poziom wydatków dla ka�dej z osi s� okre�lone według nast�puj�cej reguły: pa�stwa członkowskie posiadaj� woln� r�k� w podziale wydatków pomi�dzy czterema osiami, o ile zachowane zostan� minimalne progi finansowania dla ka�dej z osi. O� 4, dotycz�ca programu LEADER, została rozwini�ta w oparciu o podej�cie przekrojowe. Jego celem jest umo�liwienie zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich, poprzez odniesienie si� do zagadnie� poruszanych w ka�dej z trzech pozostałych osi (patrz ramka). Jest całkiem prawdopodobne, i� ze wzgl�du na ogóln� warto�� bud�etu UE na okres 2007 – 2013, poszczególne działania b�d� ze sob� konkurowa� na szczeblu krajowym. Tak wi�c nale�y promowa� działania wspieraj�ce sie� Natura 2000, tak aby wygrały one konkurencj� z innymi działaniami – potrzeba dynamicznego my�lenia jest tu nadrz�dna. Zarówno zainteresowane strony, jak i administracja pa�stwowa, powinny stara� si� wykorzysta� mo�liwo�ci, jakie daje EFRROW na wsparcie zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich. Oznacza to wybór takich działa�, które b�d� korzystne nie tylko dla �rodowiska i Natury 2000, ale tak�e dla lokalnej gospodarki i społeczno�ci.

15

LEADER Leader to czwarta o� nowego funduszu EFRROW. Jego celem jest wsparcie priorytetów pierwszych trzech osi (tzn. „Poprawa konkurencyjno�ci”, „rodowisko i obszary wiejskie”, oraz „Jako�� ycia na obszarach wiejskich i ró�nicowanie gospodarki rolniczej”). Ma on równie� przyczynia� si� do rozwoju terenów wiejskich oraz poprawy zarz�dzania nimi. Na Program LEADER przeznaczone zostanie około 5% całkowitych �rodków funduszu. Lokalne strategie rozwoju opracowywane s� dla konkretnych obszarów, gdy� podej�cie takie zapewnia jak najlepsze wykorzystanie dost�pnych zasobów oraz wspólnej to�samo�ci. Zadaniem partnerstw publiczno-prywatnych, nazywanych lokalnymi grupami działania (LGD) jest zidentyfikowanie potrzeb rozwojowych w ramach danej społeczno�ci wiejskiej. Potrzeby te s� cz�sto przedstawiane w planach rozwoju. Finansowanie w ramach Programu LEADER wspiera lokalne grupy działania w rozwijaniu innowacyjnych projektów, prowadzonych na mał� skal�, ale które w sposób zrównowa�ony staraj� si� zaspokoi� lokalne potrzeby rozwojowe. Program LEADER wspiera równie� współprac� pomi�dzy LGD w ró�nych pa�stwach europejskich w celu realizowania wspólnych projektów oraz rozwijania sieci na poziomie regionalnym, krajowym i europejskim. W poprzednich okresach programowych, wiele projektów z tego Programu przyniosło oczywiste korzy�ci dla sieci Natura 2000. Kluczow� korzy�ci� płyn�c� z Programu LEADER, nie jest zapewnienie znacznych �rodków finansowych dla działa� zwi�zanych z obszarami Natura 2000, ale raczej propagowanie współpracy pomi�dzy lokalnymi partnerami oraz rozwój wspólnych projektów. Dlatego te�, instrument ten jest odpowiedni dla obszarów i strategii, które ł�cz� ochron� przyrody i zrównowa�one u�ytkowanie gruntów, takich jak chocia�by podnoszenie warto�ci obszarów Natura 2000 przez np. eko-turystyk� lub promowanie lokalnych produktów ekologicznych. Przykłady zrealizowanych ju� projektów i strategii w ramach Programu LEADER oraz wi�cej informacji na temat samego Programu znajduje si� na: http://europa.eu.int/comm/agriculture/rur/leaderplus/index_en.htm

Tabela 4: Osie priorytetowe EFRROW

Osie Min. poziom wydatków (%)

1. Wzrost konkurencyjno�ci sektora rolnego i le�nego

10

2. Poprawa �rodowiska naturalnego i terenów wiejskich

25

3. Jako�� ycia na obszarach wiejskich i ró�nicowanie gospodarki wiejskiej

10

4. LEADER 5

16

Tabela 5: Kluczowe daty w procesie wdra ania EFRROW

Powy�sza tabela przedstawia jedynie przybli�one daty, a jedynym pewnym terminem jest 1 stycznia 2007, kiedy to KPS i PROW powinny wej�� w �ycie. Dalsze opó�nienia w ostatecznym okre�leniu Perspektywy Finansowej mog� skłoni� pa�stwa członkowskie do przeło�enia terminu uko�czenia prac nad KPS i PROW, dopóki ramy bud�etowe, w których programy te b�d� funkcjonowa� zostan� ustalone.

Etap Data Opinia Parlamentu Europejskiego w sprawie Strategicznych Wytycznych Wspólnoty dla Rozwoju Obszarów Wiejskich; Strategiczne Wytyczne Wspólnoty przyj�te przez Rad�

Luty 2006

Proces konsultacji KPS w poszczególnych pa�stwach członkowskich Rozporz�dzenia wykonawcze przyj�te przez Komisj�

Stycze� – Marzec 2006 Kwiecie� – Czerwiec 2006

Pa�stwa członkowskie przedkładaj� KPS Marzec – Maj 2006, czyli maksimum 3 miesi�ce po przyj�ciu Strategicznych Wytycznych Wspólnoty, ale w trakcie przyjmowania ogólnego Rozporz�dzenia dot. Funduszy Strukturalnych

Odpowiednie organy przedkładaj� PROW Minimum 2 miesi�ce – maksimum 4 miesi�ce po przedło�eniu KPS

Negocjacje pomi�dzy Komisj�, a pa�stwami członkowskimi w sprawie PROW

6 miesi�cy po przedło�eniu PROW

17

Tabela 6: Lista artykułów Rozporz dzenia EFRROW kluczowych dla sieci Natura 20004.

Artykuł Tekst

Art. 20 lit. a) ppkt i) kształcenie zawodowe i działania informacyjne, w tym rozpowszechnianie wiedzy naukowej i innowacyjnych rozwi�za�, skierowane do osób działaj�cych w sektorze rolnym, �ywno�ciowym i le�nym.

Art. 20 lit. a) ppkt v) wsparcie ukierunkowane na konkurencyjno�� sektora rolnego i le�nego. Dotyczy ono: pomocy w zakresie zarz�dzania gospodarstwem rolnym, usług doradczych tak�e w ubieganiu si� o (do)finansowanie w sektorze rolnym i le�niczym.

Art. 20 lit. b) ppkt ii) podwy�szanie jako�ci gospodarczej lasów

Art. 20 lit. b) ppkt iii) zwi�kszanie warto�ci dodanej produktów rolnych i le�nych

Art. 20 lit. b) ppkt vi) przywracanie potencjału produkcji rolnej na terenach zniszczonych w wyniku kl�sk �ywiołowych oraz wprowadzanie odpowiednich działa� zapobiegawczych

Art. 36 lit. a) ppkt i) płatno�ci z tytułu naturalnych utrudnie� dla rolników na obszarach górskich

Art. 36 lit. a) ppkt ii) płatno�ci z tytułu naturalnych utrudnie� dla rolników na obszarach innych ni� obszary górskie

Art. 36 lit. a) ppkt iii) płatno�ci dla obszarów Natura 2000 oraz płatno�ci zwi�zane z dyrektyw� 2000/60/WE Art. 36 lit. a) ppkt iv) płatno�ci rolno-�rodowiskowe Art. 36 lit. a) ppkt vi) wsparcie inwestycji nieprodukcyjnych; [grunty rolne] Art. 36 lit. b) ppkt i) pierwsze zalesianie gruntów rolnych Art. 36 lit. b) ppkt ii) pierwsze zakładanie systemów rolnole�nych na gruntach rolnych Art. 36 lit. b) ppkt iii) pierwsze zalesianie gruntów nierolniczych

Art. 36 lit. b) ppkt iv) płatno�ci dla obszarów Natura 2000; [lasy]

Art. 36 lit. b) ppkt v) płatno�ci le�no-�rodowiskowe

Art. 36 lit. b) ppkt vi) przywracanie potencjału le�nego oraz wprowadzanie działa� zapobiegawczych Art. 36 lit. b) ppkt vii) wsparcie inwestycji nieprodukcyjnych [lasy]

Art. 52 lit. a) ppkt i) ró�nicowanie w kierunku działalno�ci nierolniczej Art. 52 lit. a) ppkt ii) wsparcie na rzecz tworzenia i rozwoju mikroprzedsi�biorstw w celu wspierania przedsi�biorczo�ci i rozwijania struktury gospodarczej Art. 52 lit. a) ppkt iii) zach�canie do prowadzenia działalno�ci zwi�zanej z turystyk� Art. 52 lit. b) ppkt iii) zachowanie i poprawa stanu dziedzictwa wsi

Art. 52 lit. c) działania szkoleniowe i informacyjne dla podmiotów gospodarczych działaj�cych w dziedzinach obj�tych osi� 3

Art. 52 lit. d) działania na rzecz nabywania umiej�tno�ci i aktywizacji w celu przygotowania i wdro�enia lokalnej strategii rozwoju

Art. 57 lit. a) wsparcie dla sporz�dzania planów ochrony i zarz�dzania terenami Natura 2000 i innymi miejscami o du�ej warto�ci przyrodniczej

Art. 63 Inicjatywa Leader

4 Podr �cznik nie powinien zast�powa

�

odniesienia do opublikowanych rozporz�dze

�

, które zawieraj� ostateczne ustalenia prawne dotycz�ce funkcjonowania funduszy.

18

Europejski Fundusz Rybacki Przygotowane na podstawie: Inter-institutional file 2004/0169 (CNS), (966/05 ADD 1). Cele Cele Europejskiego Funduszu Rybackiego (EFR) s� okre�lone w artykule 4. Uwzgl�d-niaj� one mi�dzy innymi: • wsparcie wspólnej polityki rybackiej

(WPRyby); • wsparcie ochrony i poprawy stanu

�rodowiska i zasobów naturalnych w od-niesieniu do sektora rybołówstwa; oraz

• wsparcie trwałego rozwoju oraz poprawy jako�ci �ycia na obszarach gdzie prowadzona jest działalno�� zwi�zana z sektorem rybołówstwa.

Programowanie EFR b�dzie funkcjonowa� w ramach okre�lonych dla okresu programowania 2007 – 2013. Kraje członkowskie zobowi�zane s� do opracowania Krajowych Planów Strategicznych (KPS) okre�laj�cych strategi� dla sektora rybołówstwa w odniesieniu do WPRyby oraz Programów Operacyjnych (PO) szczegółowo okre�laj�cych sposób podziału �rodków EFR, zgodnie z KPS.

Rozporz�dzenie w sprawie EFR okre�la proces przygotowywania i przyjmowania KPS, a tak�e ich zawarto��/struktur� (patrz artykuł 14). Programy Operacyjne maj� bardziej szczegółowy charakter ni� KPS i okre�laj�, w jaki sposób pa�stwa człon-kowskie zamierzaj� wykorzysta� �rodki EFR. B�d� zatem stanowi� ramy dla wdra�ania polityk i priorytetów współfinansowanych z EFR. Działania, które nie zostały uj�te w programach operacyjnych nie mog� by� współfinansowane w ramach EFR. Dlatego te , niezmiernie wa nym jest, aby działania zwi zane z zarz dzaniem obszarami Natura 2000 zostały wł czone do programów operacyjnych, je li planowane jest współfinansowanie tego typu działa w ramach EFR.

Tabela 7: Kluczowe daty w procesie wdra ania EFR

Etap Data Pa�stwa członkowskie przedkładaj� KPS Najpó�niej przy przedkładaniu PO Pa�stwa członkowskie przedkładaj� programy operacyjne

Do 31 grudnia 2006

Komisja mo�e zwróci� si� do pa�stw członkowskich o wprowadzenie zmian do PO

W przeci�gu dwóch miesi�cy od przedło�enia PO

Komisja zatwierdza PO W przeci�gu czterech miesi�cy od przedło�enia uzgodnionych PO

PO wchodz� w �ycie 1 stycznia 2007 Debata nad wnioskami z wdra�ania KPS, zorganizowana przez Komisj� w oparciu o pisemne uwagi przedło�one przez pa�stwa członkowskie

21 grudnia 2011

19

Tabela 8: Lista artykułów Rozporz dzenia EFR kluczowych dla sieci Natura 2000. 5 Artykuł Tekst Art. 4 cele

Art. 20 zakres działa� w obr�bie Osi Priorytetowej 1: 20 (c) rekompensaty społeczno – gospodarcze na wsparcie zarz�dzania flot�, w tym na szkolenia zawodowe

Art. 26 ust. 1 lit. a) finansowanie działa� społeczno-gospodarczych proponowanych przez pa�stwa członkowskie na rzecz rybaków dotkni�tych zmianami w zakresie rybołówstwa, które obejmuj�: 1(a) dywersyfikacj� działalno�ci w celu propagowania zró�nicowanego zatrudnienia w sektorze rybołówstwa;

Art. 26 ust. 1 lit. c) finansowanie działa� społeczno-gospodarczych proponowanych przez pa�stwa członkowskie na rzecz rybaków dotkni�tych zmianami w zakresie rybołówstwa, które obejmuj�: 1(c) programy szkole� przekwalifikuj�cych na zawody spoza rybołówstwa morskiego;

Art. 27 zakres działa� w obr�bie Osi Priorytetowej 2: inwestycje w zakresie produkcji w akwakulturze

Art. 28 ust. 1 lit. b) wdra�anie metod z zakresu akwakultury znacznie obni�aj�cych negatywny wpływ na �rodowisko b�d� pozytywnie na nie wpływaj�cych, w porównaniu ze zwykł� praktyk� w sektorze akwakultury;

Art. 28 ust. 1 lit. c) wsparcie dla tradycyjnych działa� z zakresu akwakultury, które maj� znaczenie dla zachowania i rozwoju zarówno sfery gospodarczo-społecznej, jak i ochrony przyrody;

Art. 29 ust. 2 lit. a) propagowanie form akwakultury obejmuj�cych ochron� i popraw� stanu �rodowiska, zasobów naturalnych i ró�norodno�ci genetycznej, a tak�e kształtowanie krajobrazu i tradycyjnych cech obszarów akwakultury;

Art. 29 ust. 2 lit. d) zrównowa�one podej�cie do akwakultury zgodne ze specyficznymi ograniczeniami �rodowiskowymi wynikaj�cymi z wyznaczania obszarów Natura 2000, zgodnie z dyrektyw� 92/43/EWG;

Art. 33 zakres działa� w obr�bie Osi Priorytetowej 3: działania słu��ce wspólnemu interesowi Art. 34 lit. a) trwałe przyczynianie si� do lepszego zarz�dzania i ochrony zasobów; Art. 34 lit. b) propagowanie selektywnych technik i narz�dzi połowowych, ograniczenie przyłowów; Art. 34 lit. c) usuwanie zagubionych narz�dzi rybackich z dna morskiego w celu zwalczania połowów niezamierzonych; Art. 34 lit. g) rozwój, restrukturyzacja oraz polepszenie obszarów akwakulturowych; Art. 34 lit. I) podnoszenie kwalifikacji zawodowych, rozwijanie nowych metod i narz�dzi szkoleniowych; Art. 34 lit. j) propagowanie partnerstwa pomi�dzy naukowcami i przedsi�biorcami w sektorze rybołówstwa; Art. 35 ust. 2 lit. a) budowa b�d� instalowanie czynnych lub biernych urz�dze� maj�cych na celu ochron� i rozwój fauny i flory wodnej Art. 35 ust. 2 lit. b) rekultywacja wód �ródl�dowych, w tym terenów tarła i tras migracyjnych gatunków migruj�cych

Art. 35 ust. 2 lit. c) tam gdzie bezpo�rednio dotyczy to działalno�ci połowowej, działania na rzecz ochrony i poprawy stanu �rodowiska w ramach sieci Natura 2000 z wył�czeniem kosztów operacyjnych

Art. 38 ust. 2 lit. b) Projekty pilota�owe: umo�liwianie przetestowania planów zarz�dzania oraz planów przydziału nakładu połowowego, w tym w razie konieczno�ci ustanowionych stref zakazu połowów, w celu dokonania oceny konsekwencji biologicznych i finansowych, a tak�e eksperymentalnego zarybiania;

Art. 38 ust. 2 lit. c) Projekty pilota�owe: rozwój oraz testowanie metod poprawiaj�cych selektywno�� narz�dzi połowowych, ograniczaj�cych przyłowy, odrzuty i wpływ na �rodowisko, w szczególno�ci na dnie morza

Art. 40 Zakres działa� w obr�bie Osi Priorytetowej 4: szczególnie w odniesieniu do (2)(b), (c), (d)

Art. 41 ust. 1 lit. b) Działania w zakresie restrukturyzacji i reorientacji, w szczególno�ci przez propagowanie ekoturystyki, pod warunkiem, �e działania te nie powoduj� zwi�kszenia nakładu połowowego;

Art. 41 ust. 1 lit. c) Działania w zakresie dywersyfikacji przez propagowanie zatrudnienia dla rybaków poza sektorem rybołówstwa w drodze tworzenia nowych miejsc pracy;

Art. 41 ust. 1 lit. e) Wsparcie na rzecz infrastruktury dla drobnej działalno�ci rybackiej oraz turystyki w celu zwi�kszenia korzy�ci płyn�cych dla małych wspólnot rybackich;

5 Podr cznik nie powinien zastpowa odniesienia do opublikowanych rozporzdze , które zawieraj ostateczne ustalenia prawne dotyczce funkcjonowania funduszy.

20

Art. 41 ust. 1 lit. f) Ochrona �rodowiska na obszarach gdzie prowadzone jest rybołówstwo w celu utrzymania jego atrakcyjno�ci, regeneracja i rozwój osad oraz wiosek przybrze�nych, a tak�e ochrona i poprawa stanu dziedzictwa przyrody oraz architektury;

Art. 41 ust. 1 lit. h) Propagowanie współpracy mi�dzyregionalnej i mi�dzynarodowej pomi�dzy poszczególnymi podmiotami w obszarach rybołówstwa, głównie w drodze tworzenia sieci i rozpowszechniania najlepszych praktyk;

Art. 41 ust. 1 lit. I) Nabywanie umiej�tno�ci oraz pomoc przy opracowaniu i wdro�eniu lokalnej strategii rozwoju;

Art. 42 Udział lokalnych podmiotów lub grup reprezentuj�cych partnerów publicznych i prywatnych w zrównowa�onym rozwoju obszarów rybackich.

EFRR; EFS oraz Fundusz Spójno ci Głównym celem polityki spójno�ci jest wspieranie konwergencji oraz ograniczenie nierówno�ci społeczno-gospodarczych oraz geograficznych. rodkiem do osi�gni�cia tego celu jest współfinansowanie inwestycji i innych działa� w mniej rozwini�tych krajach, regionach i obszarach Unii. W okresie 2007 – 2013 nacisk zostanie poło�ony na realizacj� Strategii Lizbo�skiej i te rodzaje inwestycji, które w szczególny sposób przyczyniaj� si� do wzrostu gospodarczego, np. badania i innowacyjne rozwi�zania, infrastruktura, techno-logie przyjazne �rodowisku, kapitał ludzki i wiedza. Natomiast Strategiczne Wytyczne Wspólno-ty6 mówi� o ochronie przyrody i gatunków w kontek�cie zgodno�ci z prawo-dawstwem �rodowiskowym. Proponowane Rozporz�dzenie ustanawia-j�ce ogólne zasady dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS)

6 COM(2005) 299 „Polityka Spójno

�

ci Wspieraj �ca Wzrost Gospodarczy i Zatrudnienie: Strategiczne Wytyczne Wspólnoty na lata 2007 – 2013”

i Funduszu Spójno�ci (FS) okre�la wspólne zasady, reguły i standardy dla wdra�ania tych trzech funduszy. Ponadto, bardziej szczegółowe przepisy odnosz�ce si� do ka�dego z tych funduszy okre�lone s� w Rozporz�dzeniach dla poszczególnych funduszy. Dla okresu programowania 2007 – 2013, Ko-misja zaproponowała do�� wa�ne uproszczenie. Polityka Spójno�ci b�dzie opiera� si� o trzy Fundusze: EFRR, EFS i FS oraz trzy Cele: Cel 1: 'Konwergencja' finansowany z EFRR, EFS i FS; Cel 2: 'Konkurencyjno�� Regionalna i Zatrudnienie' finansowany z EFRR i EFS oraz Cel 3: 'Europejska Współpraca Terytorialna' finansowany z EFRR. Regiony kwalifikuj�ce si� do celu 1 posiadaj� PKB ni�sze ni� 75% �redniej unijnej. Wszystkie inne regiony to potencjalni kandydaci do Celu 2. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) Na podstawie propozycji Komisji Europejskiej dotycz�cej ogólnego Rozporz�dzenia w sprawie Funduszy Strukturalnych oraz Funduszu Spójno�ci (COM(2004)492) oraz Rozporz�dzenia w sprawie EFRR (COM(2004) 495)

Cele EFRR przyczynia si� do wzmocnienia spójno�ci gospodarczej, społecznej i tery-torialnej w ramach UE poprzez wyrów-nywanie dysproporcji w rozwoju mi�dzy poszczególnymi regionami oraz wspieranie rozwoju strukturalnego i dostosowywanie gospodarki regionalnej. W swoich działa-niach EFRR nakierowany b�dzie w szczegól-no�ci na wzmocnienie konkurencyjno�ci i rozwi�za� innowacyjnych, tworzenie stabilnych miejsc pracy oraz promowanie rozwoju przyjaznego dla �rodowiska. EFRR skupia swoj� pomoc na szeregu tematycznych priorytetów odzwiercied-laj�cych cele unijnej polityki spójno�ci (Artykuły 4,5 i 6 Rozporz�dzenia w sprawie EFRR). Ogólnie rzecz bior�c EFRR (do)finansowuje ró�ne regionalne inicjatywy rozwojowe (np. inwestycje produkcyjne i infrastruktur�) Programowanie EFRR b�dzie funkcjonowa� w ramach okre�lonych dla okresu programowania 2007 – 2013. Ogólnie rzecz ujmuj�c, proces

21

programowania i przyj�cia strategicznych kierunków dla Funduszy Strukturalnych oraz Funduszu Spójno�ci mo�na podzieli� na trzy etapy: 1) Rada Europy przyjmuje przed-ło�one przez Komisj� Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla finansowania; 2) pa�stwa członkowskie przygotowuj� Naro-dowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO), które okre�laj� strategi� realizacji celów wspólnotowych (wraz z priorytetami tematycznymi i obszarowymi); 3) pa�stwa członkowskie przygotowuj� programy operacyjne , które okre�l� konkretne działania do współfinansowania z EFRR (oraz EFS i FS) na poziomie pa�stw członkowskich. NSRO i programy operacyjne b�d� odnosi� si� do okresu od 1 stycznia 2007 do 31 grudnia 2013. S� one przedkładane Komisji do zatwierdzenia. Programy operacyjne okre�l� w jaki sposób pa�stwa członkowskie zamierzaj� wyko-rzysta� �rodki w ramach EFRR. Tak wi�c b�d� one stanowi� ramy dla wdra�ania polityk i priorytetów, które powinny by� współfinansowane z EFRR. Działania, które nie zostały uj�te w programach operacyjnych nie b�d� mogły by� współfinansowane w ramach EFRR.

Tabela 9: Kluczowe daty w procesie dra ania EFRR

Etap Data Ustanowienie Strategicznych Wytycznych Wspólnoty

Pa�stwa członkowskie przygotowuj� i przedkładaj� NSRO

W okresie pi�ciu miesi�cy od przyj�cia Strategicznych Wytycznych Wspólnoty

Pa�stwa członkowskie przygotowuj� i przedkładaj� propozycj� programów operacyjnych odnosz�cych si� do EFRR

Nie pó�niej ni� pi�� miesi�cy po decyzji Komisji w sprawie NSRO (Ogólne Rozporz�dzenie, art. 31 ust. 3) lub w tym samym czasie kiedy NSRO (art. 26 ust. 2)

Komisja mo�e zwróci� si� do pa�stw członkowskich o wprowadzenie zamian do zaproponowanych dokumentów programowych

Komisja akceptuje ka�dy z programów operacyjnych

Tak szybko jak to mo�liwe, ale nie pó�niej ni� cztery miesi�ce po formalnym przedło�eniu programów przez pa�stwa członkowskie (art. 31)

Programy operacyjne w ramach EFRR wchodz� w �ycie

1 stycznia 2007

Pa�stwa członkowskie prezentuj� Komisji raport z post�pów we wdra�aniu NSRO

Pod koniec 2009 i 2012

22

Tabela 10: Lista artykułów Rozporz dzenia EFRR kluczowych dla sieci Natura 2000

7. Artykuł Tekst

Cel: Konwergencja

Art. 4 ust. 2 społecze�stwo informacyjne, w tym rozwój usług i aplikacji na poziomie lokalnym, wzrost zadowolenia społeczno�ci lokalnej, poprawa dost�pno�ci i rozwój publicznych usług on-line, wsparcie i usługi na rzecz MP w procesie adaptacji i skutecznego wykorzystywania technologii informacyjnych i komunikacyjnych

Art. 4 ust. 3

�rodowisko, w tym inwestycje zwi�zane z zarz�dzaniem odpadami, dostaw� wody, oczyszczaniem �cieków komunalnych oraz jako�ci� powietrza, a tak�e zintegrowany system kontroli i zapobiegania zanieczyszczaniu, rekultywacja ska�onych terenów i gruntów, promowanie ró�norodno�ci biologicznej i ochrony przyrody, pomoc dla MP w zakresie promowania zrównowa�onych wzorców produkcji poprzez wdra�anie rentownych systemów zarz�dzania ochron� �rodowiska oraz wdra�anie i stosowanie technologii zapobiegania zanieczyszczaniu �rodowiska

Art. 4 ust. 4 zapobieganie ryzyku, w tym opracowanie i wdro�enie planów zapobiegania i zwalczania ryzyka naturalnego i technologicznego

Art. 4 ust. 5 turystyka, w tym promowanie dziedzictwa naturalnego i kulturowego stanowi�cego o przyszłym zrównowa�onym rozwoju turystyki, ochrona i wzbogacanie dziedzictwa kulturowego w ramach promowania rozwoju gospodarczego, pomoc na rzecz poprawy usług turystycznych poprzez wprowadzanie nowych usług o wi�kszej warto�ci dodanej

Art. 4 ust. 6 inwestycje transportowe, w tym sieci transeuropejskie oraz zintegrowane miejskie strategie na rzecz czystego transportu miejskiego, przyczyniaj�ce si� do [...] ograniczania ich wpływu na �rodowisko

Art. 4 ust. 7 energia, w tym sieci transeuropejskie, przyczyniaj�ce si� do [...] uwzgl�dnienia aspektów �rodowiskowych, poprawy efektywno�ci energetycznej oraz rozwoju odnawialnych �ródeł energii;

Art. 4 ust. 8 inwestycje w edukacj�, przyczyniaj�ce si� do wzrostu atrakcyjno�ci i jako�ci �ycia w regionach

Art. 4 ust. 10 bezpo�rednia pomoc inwestycyjna dla MP, przyczyniaj�ca si� do stworzenia i ochrony miejsc pracy

Cel: Regionalna konkurencyjno

� �

i zatrudnienie

Art. 5 ust. 2 lit a)

ochrona �rodowiska i zapobieganie ryzyku, a w szczególno�ci: stymulowanie inwestycji na rzecz rekultywacji ska�onych terenów i gruntów, promowanie rozwoju infrastruktury zwi�zanej z ró�norodno�ci� biologiczn� oraz sieci Natura 2000, jako udział w trwałym rozwoju gospodarczym i dywersyfikacji obszarów wiejskich

Art. 5 ust. 2 lit b) ochrona �rodowiska i zapobieganie ryzyku, a w szczególno�ci: stymulowanie efektywno�ci energetycznej oraz produkcji energii odnawialnej Art. 5 ust. 2 lit d)

ochrona �rodowiska i zapobieganie ryzyku, a w szczególno�ci: opracowywanie planów i �rodków zapobiegania i zwalczania ryzyka naturalnego i technologicznego


dost�p, poza najwi�kszymi o�rodkami miejskimi, do usług transportowych i telekomunikacyjnych �wiadczonych we wspólnym interesie gospodarczym


�


�


23

Artykuł Tekst

Cel: Europejska Współpraca Terytorialna


rozwój transgranicznych działa� społeczno-gospodarczych poprzez realizacj� wspólnej strategii na rzecz zrównowa�onego rozwoju terytorialnego: wspieranie przedsi�biorczo�ci oraz, w szczególno�ci, rozwoju MP, turystyki, kultury oraz handlu transgranicznego

Art. 6 ust.1 lit b)

rozwój transgranicznych działa� społeczno-gospodarczych poprzez realizacj� wspólnej strategii na rzecz zrównowa�onego rozwoju terytorialnego: wspieranie działa� na rzecz ochrony i wspólnego zarz�dzania �rodowiskiem

Art. 6 ust. 1 lit c)

rozwój transgranicznych działa� społeczno-gospodarczych poprzez realizacj� wspólnej strategii na rzecz zrównowa�onego rozwoju terytorialnego: likwidacjja izolacji poprzez popraw� dost�pu do usług i sieci transportowych, informacyjnych i komunikacyjnych, a tak�e transgranicznych systemów dostaw wody i energii oraz zagospodarowania odpadów

Art. 6 ust. 1 lit d)

rozwój transgranicznych działa� społeczno-gospodarczych poprzez realizacj� wspólnej strategii na rzecz zrównowa�onego rozwoju terytorialnego: rozwój współpracy, zdolno�ci oraz wspólnego wykorzystywania infrastruktur, w szczególno�ci w sektorach takich jak opieka zdrowotna, kultura i edukacja


ustanowienie i rozwój współpracy mi�dzynarodowej, w tym współpracy dwustronnej pomi�dzy regionami morskimi, poprzez finansowanie sieci oraz działa� sprzyjaj�cych zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu, z uwzgl�dnieniem nast�puj�cych priorytetów: gospodarka wodna w wymiarze mi�dzynarodowym, w tym ochrona i zarz�dzanie dorzeczami rzek, strefami przybrze�nymi, zasobami morskimi usługami wodnymi oraz mokradłami


ustanowienie i rozwój współpracy mi�dzynarodowej, w tym współpracy dwustronnej pomi�dzy regionami morskimi, poprzez finansowanie sieci oraz działa� sprzyjaj�cych zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu, z uwzgl�dnieniem nast�puj�cych priorytetów: zapobieganie ryzyku

Art. 6 ust. 3 wzmacnianie skuteczno�ci polityki regionalnej poprzez promowanie współpracy w ramach sieci i wymiany do�wiadcze� w�ród władz regionalnych i lokalnych, szczególnie w odniesieniu do zagadnie�, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2 oraz art. 8

Art. 8 wymiar miejski : rekultywacja �rodowiska naturalnego, rekultywacja terenów poprzemysłowych oraz zachowanie i rozwój dziedzictwa historycznego i kulturowego [...]

Art. 9 zró�nicowanie gospodarcze na obszarach wiejskich oraz obszarach zale nych od rybołówstwa

Art. 10 obszary charakteryzuj ce si wyst powaniem naturalnych utrudnie : poprawa dost�pno�ci, promowanie i rozwój działalno�ci gospodarczej zwi�zanej z dziedzictwem kulturowym, promowanie zrównowa�onego wykorzystania zasobów naturalnych i stymulowanie turystyki

24

Europejski Fundusz Społeczny (ESF) Na podstawie propozycji Komisji dotycz�cej ogólnego Rozporz�dzenia w sprawie Funduszy Strukturalnych oraz Funduszu Spójno�ci (COM(2004)492) oraz Rozpo-rz�dzenia w sprawie EFS (COM(2004)493). Cele Europejski Fundusz Społeczny został utworzony w celu wspierania polityk i prio-rytetów przyczyniaj�cych si� do osi�gni�cia pełnego zatrudnienia, poprawy jako�ci i wydajno�ci w pracy oraz promowania integracji społecznej i spójno�ci (zgodnie z Europejsk� Strategi� Zatrudnienia). Fundusz ten powinien w szczególno�ci odnosi� si� do celów Wspólnoty zwi�zanych z integracj� społeczn�, edukacj� i szkoleniami oraz równo�ci� płci. Pomoc w ramach EFS koncentrowa� si� b�dzie na szeregu priorytetów odzwierciedlaj�cych cele unijnej polityki spójno�ci (Artykuł 3 Roz-porz�dzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego). Programowanie EFS b�dzie funkcjonowa� w ramach okre�lonych dla okresu programowania 2007 – 2013. Ogólnie rzecz ujmuj�c, proces programowania i przyj�cia strategicznych kierunków dla Funduszy Strukturalnych oraz Funduszu Spójno�ci mo�na podzieli� na trzy etapy: 1) Rada Europy okre�la Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla finansowania; 2) pa�stwa członkowskie przygotowuj�

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO), które okre�laj� strategi� realizacji celów wspólnotowych; 3) pa�stwa człon-kowskie przygotowuj� programy opera-cyjne , które okre�l� konkretne działania do współfinansowania z EFS (oraz EFRR i FS) na poziomie pa�stw członkowskich. NSRO i programy operacyjne b�d� odnosi� si� do okresu od 1 stycznia 2007 do 31 grudnia 2013. Programy operacyjne przygotowane dla EFS b�d� odzwierciedla� strategiczne decyzje i priorytety, dlatego te� mo�liwo�ci zawarcia w nich szczegółowej listy działa� b�d� raczej ograniczone. Jednak�e, mo�liwe b�dzie uwzgl�dnienie w programach priorytetów �rodowiskowych, a priorytety te z kolei mog� odnosi� si� do obszarów, które mog� wesprze� wdra�anie sieci Natura 2000 (np. reforma administracji pa�stw członkowskich zwi�zana zarz�dzaniem �rodowiskowym).

25

Tabela 11: Kluczowe daty w procesie wdra ania EFS Etap Data Ustanowienie Strategicznych Wytycznych Wspólnoty Pa�stwa członkowskie przygotowuj� i przedkładaj� NSRO Tak szybko jak to mo�liwe, po przyj�ciu Strategicznych Wytycznych

Wspólnoty Pa�stwa członkowskie przygotowuj� i przedkładaj� propozycj� programów operacyjnych odnosz�cych si� do EFS

Tak szybko jak to mo�liwe, po decyzji Komisji w sprawie NSRO (Ogólne Rozporz�dzenie, Artykuł 26) lub w tym samym czasie kiedy NSRO

Komisja mo�e zwróci� si� do pa�stw członkowskich o wprowadzenie zamian do zaproponowanych dokumentów programowych

Komisja akceptuje ka�dy z programów operacyjnych Tak szybko jak to mo�liwe, po formalnym przedło�eniu programów przez pa�stwa członkowskie

Programy operacyjne w ramach EFS wchodz� w �ycie 1 stycznia 2007 Pa�stwa członkowskie prezentuj� Komisji raport z post�pów we wdra�aniu NSRO

Pierwszy raz w 2008 roku i przynajmniej przed 1 pa�dziernika ka�dego nast�pnego roku

Tabela 12: Lista artykułów Rozporz dzenia EFS kluczowych dla sieci Natura 2000

8. Artykuł Tekst Cele Konwergencji i Regionalnej Konkurencyjno ci oraz Zatrudnienia

Art. 3 ust. 1 lit. a) ppkt ii)

Projektowanie i rozpowszechnianie innowacyjnych i bardziej wydajnych form organizacji pracy, w tym poprawy poziomu bezpiecze�stwa i higieny pracy, okre�lanie przyszłych wymogów zwi�zanych z zawodem i umiej�tno�ciami, a tak�e rozwój konkretnych usług w zakresie zatrudnienia, szkole� oraz wsparcia dla pracowników w zakresie restrukturyzacji przedsi�biorstwa i sektora.

Cel: Konwergencja

Art. 3 ust. 2 lit. b) ppkt i)

Wzmacnianie zdolno�ci instytucjonalnej i skuteczno�ci administracji publicznej oraz słu�b u�yteczno�ci publicznej [...]; dobrych projektów polityki i programów, ich monitorowania oraz oceny, poprzez badania, statystyki i wiedz� fachow�, wsparcie koordynacji mi�dzyresortowej i dialogu mi�dzy wła�ciwymi organami publicznymi i prywatnymi.

Art. 3 ust. 2 lit. b) ppkt ii)

Wzmacnianie zdolno�ci instytucjonalnej i skuteczno�ci administracji publicznej oraz słu�b u�yteczno�ci publicznej [...]; rozwoju zdolno�ci w zakresie realizacji polityki i programów, w tym w odniesieniu do stosowania ustawodawstwa, w szczególno�ci poprzez szkolenia dla kadry kierowniczej i pracowników oraz konkretne wsparcie dla kluczowych słu�b, inspektoratów i podmiotów społeczno-ekonomicznych, w tym partnerów społecznych i odpowiednich organizacji pozarz�dowych.


�


�


26

Fundusz Spójno ci Na podstawie propozycji Komisji dotycz�cej ogólnego Rozporz�dzenia w sprawie Funduszy Strukturalnych oraz Funduszu Spójno�ci (COM(2004)492) oraz Roz-porz�dzenia w sprawie Funduszu Spójno�ci (COM(2004)494). Fundusz Spójno�ci raczej nie b�dzie bezpo�rednio finansował działa� zwi�zanych z sieci� Natura 2000, jednak�e, obszary Natura 2000 mog� w sposób po�redni korzysta� z projektów finansowanych w ramach tego funduszu. Cele Fundusz Spójno�ci b�dzie wspierał nast�puj�ce obszary: 1) transeuropejsk� sie� transportow�,

a w szczególno�ci priorytetowe projekty zwi�zane ze sprawami europejskimi,

które zdefiniowano w decyzji (WE) nr 1692/96/WE;

2) realizacj� celów art. 174 Traktatu, wpisuj�ce si� w ramy priorytetów nadanych wspólnotowej polityce ochrony �rodowiska w dziedzinie �rodowiska naturalnego;

3) dziedziny sprzyjaj�ce trwałemu rozwojowi i maj�ce wyra�nie �rodowiskowy wymiar, takie jak efektywno�� energetyczna i od-nawialne �ródła energii, a w dziedzinie transportu, oprócz sieci transeurop-ejskich, kolej, �egluga �ródl�dowa i mor-ska, wielomodalne działania transpor-towe i ich interoperacyjno��, kontrola nat��enia ruchu drogowego i lotniczego, czysty transport miejski i zbiorcze rodzaje transportu.

Programowanie Fundusz Spójno�ci b�dzie funkcjonowa� w ramach okre�lonych dla okresu progra-mowania 2007 – 2013. Programowanie na

poziomie pa�stw członkowskich w odnie-sieniu do Funduszy Strukturalnych oraz Funduszu Spójno�ci mo�na podzieli� na dwa etapy: 1) pa�stwa członkowskie przygo-towuj� Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO), które okre�laj� strategi� osi�gni�cia zrównowa�onego wzrostu, przyczyniaj�cego si� do realizacji celów wspólnotowych; 2) pa�stwa człon-kowskie przygotowuj� programy opera-cyjne , które okre�l� spójny zestaw prio-rytetów realizowanych przy wsparciu �rod-ków z Funduszu Spójno�ci. Ka�da z osi prio-rytetowych składa� si� b�dzie z szeregu działa�. NSRO i programy operacyjne b�d� odnosi� si� do okresu od 1 stycznia 2007 do 31 grudnia 2013. PO musz� uzyska� akceptacj� Komisji Europejskiej. Działania, które nie wchodz� w zakres osi priorytetowych nie mog� by� współfinan-sowanie z Funduszu Spójno�ci.

Tabela 13: Kluczowe daty w procesie wdra ania Funduszu Spójno ci Etap Data Pakiet legislacyjny W pierwszej połowie 2006 Strategiczne Wytyczne Wspólnoty Przyj�cie przez Rad� po konsultacjach z Parlamentem Europejskim przed jesieni�

2006 Przedło�enie NSRO przez pa�stwa członkowskie 5 miesi�cy po przedło�eniu Strategicznych Wytycznych Wspólnoty Pa�stwa członkowskie przedkładaj� programy operacyjne 4 miesi�ce od przedło�enia NSRO

Komisja rozpocz�ła ju� nieformalne negocjacje z pa�stwami członkowskimi odno�nie NSRO.

27

Tabela 14: Lista artykułów Rozporz dzenia w sprawie Funduszu Spójno ci kluczowych dla sieci Natura 2000 9. Artykuł Tekst

Art. 2 ust. 2 Realizacja celów art. 174 Traktatu, wpisuj�ca si� w ramy priorytetów nadanych wspólnotowej polityce ochrony �rodowiska w dziedzinie �rodowiska naturalnego

Art. 2 ust. 3

Dziedziny sprzyjaj�ce trwałemu rozwojowi i maj�ce wyra�nie �rodowiskowy wymiar, takie jak efektywno�� energetyczna i odnawialne �ródła energii, a w dziedzinie transportu, oprócz sieci transeuropejskich, kolej, �egluga �ródl�dowa i morska, wielomodalne działania transportowe i ich interoperacyjno��, kontrola nat��enia ruchu drogowego i lotniczego, czysty transport miejski i zbiorcze rodzaje transportu.


�


�


Instrument Finansowy na rzecz rodowiska (LIFE+)

We wrze�niu 2004 Komisja Europejska przyj�ła wersj� wst�pn� Rozporz�dzenia w sprawie LIFE+, który obowi�zywa� b�dzie w okresie 2007 – 2013 i zast�pi obecny program LIFE III. Kształt rozporz�dzenia jest ci�gle dyskutowany w ramach instytucji europejskich i jego zapisy nie s� jeszcze ostateczne. Analiza zawarta w tym rozdziale opiera si� o wersj� 15375/05. LIFE+ składa� si� b�dzie z trzech komponentów: LIFE+ Przyroda i Ró�no-rodno�� Biologiczna, LIFE+ Polityka rodo-wiskowa i Zarz�dzanie oraz LIFE+ Informacja i Komunikacja.

Cele Szczegółowe cele komponentu LIFE+ Przyroda i Ró�norodno�� Biologiczna s� okre�lone w artykule 4: „(a) przyczynianie si� do wdra�ania polityki i prawodawstwa wspólnotowego w zakresie przyrody i ró�norodno�ci biologicznej [...]; oraz wspieranie dalszego rozwoju i wdra�ania sieci Natura 2000, w tym siedlisk i gatunków przybrze�nych i morskich; (b) przyczynianie si� do ugruntowania wiedzy w celu tworzenia, oszacowania, monitorowania i oceny, w tym oceny wspólnotowej polityki i prawodawstwa w zakresie przyrody i ró�norodno�ci biolo-gicznej; (c) wsparcie dla rozwijania i wdra�ania strategii i instrumentów słu��cych monitoro-waniu i ocenie przyrody oraz ró�norodno�ci biologicznej, a tak�e maj�cych na nie wpływ czynników, nacisków i reakcji, w szcze-gólno�ci w kontek�cie osi�gni�cia celu zatrzymania ubo�enia ró�norodno�ci biolo-gicznej przed rokiem 2010;

(d) wsparcie lepszego zarz�dzania �rodowiskowego, poszerzenie zaanga�o-wania zainteresowanych stron, w tym organi-zacji pozarz�dowych, podczas konsultacji i wdra�ania polityki i prawodawstwa w za-kresie przyrody I ró�norodno�ci biologicznej.”

Programowanie Fundusz LIFE+ b�dzie funkcjonował w ramach ustanowionych dla nowego okresu programowania. Komisja opracuje wieloletnie programy strategiczne na lata 2007 – 2010 oraz 2011 – 2013. Programy te b�d� okre�la� główne cele, priorytetowe obszary działa�, typy działa� oraz spodziewane rezultaty uzyskane dzi�ki �rodkom finansowym Wspólnoty. Ponadto, b�d� one definiowa� alokacje dla poszczególnych pa�stw członkowskich, które cz��ci bud�etu powinny podlega� zarz�dzaniu na poziomie centralnym a dla których Komisja przeka�e zarz�dzanie agencjom pa�stw członkow-skich. W ramach ustalonych w wieloletnich programach strategicznych, pa�stwa członkowskie przygotuj� projekty rocznych

28

programów pracy i przedło�� je Komisji. Wymagania dotycz�ce tych�e programów pracy okre�lone s� w Artykule 6. Działania zwi �zane z zarz �dzaniem obszarami Natura 2000 musz � by

�

zawarte w rocz-nych programach pracy, je

�

li władze planuj � współfinansowa

�

tego typu działania z instrumentu LIFE+. Ograniczenia w kwalifikowalno ci: Artykuł 10 rozporz�dzenia w sprawie LIFE+

stwierdza, �e „w ramach niniejszego Rozporz�dzenia nie b�d� finansowane działania, które nie kwalifikuj� si� do pomocy lub otrzymuj� tak� pomoc na ten sam cel w ramach innych instrumentów finansowych Wspólnoty, w tym: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spój-no�ci, Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich, Programu Ramowego Konkurencyjno�ci i Innowacji,

Europejskiego Funduszu Rybactwa oraz VII Ramowego Programu Bada�”. Oznacza to, �e instrument LIFE+ nie mo e słu�y� finansowaniu działa�, które kwalifikuj� si� do wsparcia w ramach innych funduszy UE omawianych w tym podr�czniku.

Tabela 15: Kluczowe daty w procesie wdra ania funduszu Life+ Etap Data Komisja opracowuje pierwszy wieloletni program strategiczny (na lata 2007 – 2010) i przeprowadza konsultacje z pa�stwami członkowskimi

Program powinien by� przyj�ty nie pó�niej ni� trzy miesi�ce po wej�ciu w �ycie rozporz�dzenia

Pa�stwa członkowskie przedkładaj� krajowe roczne programy pracy

Pierwszy program nie pó�niej ni� trzy miesi�ce po przyj�ciu pierwszego wieloletniego programy strategicznego, nast�pne zgodnie z terminami okre�lonymi w regułach dotycz�cych wdra�ania.

Rozpoczyna si� funkcjonowanie Funduszu LIFE+

Około połowy 2007

Artykuły Rozporz �dzenia w sprawie LIFE+ kluczowe dla sieci Natura 2000 10. Najwa�niejszym artykułem w Rozporz�-dzeniu w sprawie LIFE+ dla sieci Natura 2000 jest artykuł 3 , który definiuje kryteria kwalifikowalno�ci dla działa� i projektów


�


�


wspieranych z tego instrumentu finansowe-go: ‘(…) 2. Działania przewidziane w wieloletnich programach strategicznych, opracowanych zgodnie z artykułem 6(1), krajowych rocznych programach pracy przyj�tych zgodnie z artykułem 6(5) oraz projekty wdra�ane w zgodzie z tymi programami b�d� spełniały kryteria działa� i projektów:

(a) o znaczeniu wspólnotowym, poprzez znaczne przyczynianie si� do osi�gni�cia ogólnego celu LIFE+ okre�lonego w artykule 1(2); oraz (b) technicznie i finansowo spójnych oraz wykonalnych, których rezultaty s� adekwatne do kosztów. 3. Ponadto, w celu zapewnienia europejskiej warto�ci dodanej i unikni�cia finansowania [...] powtarzaj�cych si� przedsi�wzi��, działania przewidziane w krajowych rocznych

29

programach pracy oraz projekty wdra�ane zgodnie z tymi programami powinny spełnia� przynajmniej jedno z nast�puj�cych kryter-iów: (a) s� to działania i projekty odnosz�ce si� do najlepszych praktyk lub działania i pro-jekty demonstracyjne w zakresie wdra�ania Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków lub Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory; lub (b) innowacyjne/demonstracyjne działania i projekty dotycz�ce wspólnotowych celów �rodowiskowych, w tym rozwój lub propagowanie najlepszych praktyk, know-how lub technologii; kampanie podnosz�ce �wiadomo�� i specjalne szkolenia dla podmiotów zaanga�owanych w działania zwi�zane z zapobieganiem po�arom; lub (c) działania i projekty słu��ce rozwojowi i wdra�aniu celów Wspólnoty dotycz�cych cało�ciowego, zharmonizowanego, komplek-sowego i długoterminowego monitoringu la-sów i zale�no�ci �rodowiskowych.

Ponadto, wa�ny jest tu równie� Artykuł 10 (omówiony powy�ej), okre�laj�cy ograni-czenia dla kwalifikowalno�ci.

VII Ramowy Program Bada (PR VII) Na podstawie wniosku Komisji w sprawie Decyzji dotycz�cej siódmego ramowego programu Wspólnoty Europejskiej bada�, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007 - 2013) (COM(2005) 119). Cele VII Ramowy Program Bada� (VII PR) definiuje cele i działania Wspólnoty w zakresie bada� i rozwoju technologicznego na okres od 1 stycznia 2007 do 31 grudnia 2013. Cele VII PR skupiaj� si� w szczególno�ci na wspieraniu priorytetów Strategii Lizbo�skiej poprzez działania badawcze finansowane przez Wspólnot�. VII PR b�dzie wspierał mi�dzy innymi mi�dzynarodowe badania dotycz�ce szeregu obszarów tematycznych, w tym �rodowiska (Artykuł 2). Główne obszary dotycz�ce ochrony �rodowiska uj�te w VII PR to: 1) prognozy klimatyczne i dotycz�ce zmian systemów ekologicznego, l�dowego i mor-skiego; 2) narz�dzia i technologie słu��ce obserwacji, zapobieganiu i łagodzeniu niekorzystnych wpływów na �rodowisko i ry-zyka, ł�cznie z ryzykiem dla zdrowia; 3) ochrona �rodowiska naturalnego i b�d�cego wytworem człowieka.

Programowanie VII PR b�dzie obowi�zywał od 1 stycznia 2007 do 31 grudnia 2013. W Oficjalnym Dzienniku Wspólnot Europejskich publikowane b�d� ogłoszenia o konkursach na składanie przez naukowców konkretnych wniosków w ramach danego obszaru Programu Ramowego. Wi�cej informacji mo�na znale�� na stronach internetowych Europa i Cordis11.

11 Zobacz:

http://europa.eu.int/comm/research/future/index_en.cfm oraz http://www.cordis.lu/fp7/

30

Tabela 16: Kluczowe daty w procesie wdra ania VII PR

Etap Data VII Program Ramowy wchodzi w �ycie Koniec 2006/pocz�tek

2007 Pierwsze ogłoszenia o konkursach w ramach VII PR i pocz�tek pierwszych projektów w ramach VII PR

Od pocz�tku 2007

Nast�pne ogłoszenia o konkursach i dalsze projekty w ramach VII PR

2007-2013

Koniec VII PR 2013

Tabela 17: Lista artykułów VII PR kluczowych dla sie ci Natura 2000 12. Artykuł Tekst

Art. 2 ust. 2 lit. f)

Współpraca: wspieranie szerokiego zakresu działa� badawczych prowadzonych w ramach współpracy mi�dzynarodowej w nast�puj�cych dziedzinach tematycznych: �rodowisko (ł�cznie ze zmianami klimatycznymi)

Art. 2 ust. 2 lit. g)

Współpraca: wspieranie szerokiego zakresu działa� badawczych prowadzonych w ramach współpracy mi�dzynarodowej w nast�puj�cych dziedzinach tematycznych: transport (np. „zazielenianie” transportu naziemnego)

Program Mo�liwo�ci mo�e odnosi� si� równie� np. do infrastruktury (art. 2 ust. 5). Tematy dotycz�ce biotechnologii, rolnictwa oraz �ywno�ci mog� by� wa�ne dla programu Współpraca (art. 2 ust 2 lit. b).


�


�


31

Przykład 1: Ochrona nied wiedzi na obszarach Natura 2000

Nied�wied� brunatny (Ursus arctos) to najszerzej rozprzestrzeniony nied�wied� na �wiecie. Nied�wied� brunatny ma masywn� głow�, krótki nos i zaokr�glone, niepozorne uszy, małe oczy, krótki ogon i masywne ciało z charakterystycznym garbem na karku. Nied�wiedzie maj� niski współczynnik reprodukcji i ich populacje s� wra�liwe na �miertelno�� zwi�zan� z działalno�ci� człowieka. S� to zwierz�ta wszystko�erne i wymagaj� du�ych siedlisk, co czyni je wra�liwymi na zmiany w u�ytkowaniu gruntów. Najlepsze siedliska nied�wiedzi w Europie uległy ju� zniszczeniu poprzez wycink� oraz usuwanie lasów. Obszary oraz korytarze ekologiczne kluczowe dla nied�wiedzi musz� by� odpowiednio zarz�dzane i chronione. Jednak�e, nie tylko zachowanie istniej�cych siedlisk jest wa�ne dla prze�ycia nied�wiedzia brunatnego. Akceptacja i zarz�dzanie adaptacyjne maj� kluczowe znaczenie dla przyszło�ci tego gatunku. Potrzebne jest podnoszenie �wiadomo�ci społecznej oraz prowadzenia działa� edukacyjnych w celu informowania ludzi �yj�cych w obszarach zamieszkałych przez nied�wiedzie o zachowaniu tych zwierz�t i ich ekologii. Nale�y zach�ca� rolników do stosowania tradycyjnych sposobów pilnowania inwentarza zwierz�cego w celu zmniejszenia konfliktów wynikaj�cych z atakowania przez nied�wiedzie zwierz�t hodowlanych.

Działania, które mogłyby by wymagane dla projektu “Ochrony nied wiedzi na obszarach Natura 2000” [numer działania odnosi si � do numeru arkusza w tabelach poni �ej]:

o Szkolenia dla pracowników zatrudnionych przy ochronie nied�wiedzi [działania 3, 21] o Odbudowa ostoi, poprawa stanu siedlisk nied�wiedzi (np. sadzenia tradycyjnych ro�lin

stanowi�cych po�ywienie dla tego zwierz�cia, t.j. drzewa owocowe) [działania 13, 15] o Długoterminowy monitoring osobników [działania 17,19] o Spis populacji nied�wiedzi [działanie 2] o Działania edukacyjne skierowane do szerszego kr�gu odbiorców [działania 20,21] o Rozwój i sprzeda� produktów wyprodukowanych za pomoc� metod przyjaznych dla nied�wiedzi

[działania 15,16] o Nawi�zanie współpracy z podobnymi projektami ochrony nied�wiedzi w pobliskich regionach

[działanie 20] o Ograniczanie oddziaływania barier infrastrukturalnych na korytarze nied�wiedzi (zielone mosty dla

zwierzyny, przej�cia podziemne) [działanie 13] o Działania typu ‘public relations’ w celu zwi�kszenia akceptacji dla nied�wiedzi [działanie 20] o Ocena działa� typu ‘public relations’ [działanie 20] o Lobbowanie i informowanie zaanga�owanych grup interesu [działanie 20] o Przygotowywanie lub uaktualnianie programów ochrony przy współudziale zainteresowanych stron

[działania 5, 8] o Działania zapobiegaj�ce powstawaniu szkód (płoty elektryczne, psy stró�uj�ce) [działania 15, 24] o Tworzenie wokół ostoi stref buforowych przyjaznych nied�wiedziom (na terenach rolniczych)

[działania 15,16] o Zało�enie i utrzymywanie �cie�ek edukacyjnych na terenie ostoi [działania 22, 25] o Budowa infrastruktury słu��cej odwiedzaj�cym ostoj� (o�rodki informacyjne) [działanie 25] o Budowa infrastruktury zwi�zanej z gatunkami (stanowiska odbudowy) [działanie 24] o Zapobieganie ryzyku na danym obszarze (po�ary lasów) [działanie 18] Działania odnosz �ce si� do tego projektu zaznaczono jako [nied wiedzie] w tabelach poni �ej.

6. MO�LIWO�CI FINANSOWANIA PRZEDSI�WZI�� ZWI�ZA-NYCH Z ZARZ�DZANIEM SIECI� NATURA 2000

Poni�ej opisanych zostało kilka hipotetycznych du�ych projektów ochrony przyrody, przy realizacji których mo�na wykorzysta� fundusze wspólnotowe na wsparcie ró�nych aspektów zwi�zanych z zarz�dzaniem. Konkretne działania uwzgl�dnione w przykładach zaprezentowane s� rów-nie� w tabelach poni�ej. Mamy nadziej�, �e zidentyfikowanie szans pozyskania finansowania dla przedstawionych działa�, pomo�e podmiotom zaanga-�owanym w realizacj� projektów ochrony przyrody w Europie dostrzec nie tylko te, jak�e ró�norodne mo�li-wo�ci, jakie daje nowe podej�cie zintegrowane, ale równie� zrozumie� potrzeb� aktywnego poszukiwania �rodków finansowych pochodz�cych z ró�nych �ródeł.

32

Działania, które mogłyby by wymagane dla projektu “Le �nictwo i rolnictwo na obszarach Natura 2000 jako ródła utrzymania” [numer działania odnosi si � do numeru arkuszu w tabelach poni �ej]:

1. Le�nictwo • Zalesianie dostosowane do obszaru, przy wykorzystaniu ró�nych gatunków

drzew, w celu stworzenia wielopi�trowej struktury le�nej [działanie 12] • Ochrona starych i martwych drzew [działanie 12] • Kontrola obcych gatunków, które mogłyby zniszczy� siedlisko [działanie 14] • Mieszanie gatunków (genetyczne zró�nicowanie) [działanie 12] • Zachowanie zró�nicowanych odst�pów pomi�dzy nowo posadzonymi

drzewami [działanie 12] • Usuni�cie drena�u na obszarach ze �ródłami [działanie 12] • Monitorowanie statusu sanitarnego/�ywotno�ci działek [działanie 14] • Szkolenia pracowników [działanie 21] • Rozwój infrastruktury (stworzenie �cie�ek dost�pu, stawianie ogrodze� w

celu ochrony przed dzik� zwierzyn� [działanie 25] 2. Rolnictwo

• Tworzenie stref buforowych wokół pól [działanie 12] • Opó�nianie koszenia traw, usuwanie całej �ci�tej trawy [działanie 12] • Zmianowanie w ci�gu roku pomi�dzy obszarami koszonymi i na których

prowadzony jest wypas [działanie 12] • Utrzymanie �ywopłotów, które słu�� równie� za schronienia dla bydła

[działanie 12]

3. Informowanie i komunikacja • Kampanie informacyjne i komunikacyjne zaadresowane do ogółu

społecze�stwa i szkół, prowadzone we współpracy z o�rodkami naukowymi [działania 20, 21]

• Stawianie znaków oraz tablic informacyjnych [działanie 22] • Tworzenie infrastruktury u�ytku publicznego (przykładowo: sale wystawowe

dla produktów lokalnych, płoty, itp.) [działanie 22] Działania odnosz �ce si� do tego projektu zaznaczono jako [rolno-le �ne] w

tabelach poni �ej.

Przykład 2: Le �nictwo i rolnictwo na obszarach Natura 2000 jako ródła utrzymania Omawiane gospodarstwo składa si� z paru pól uprawnych poło�onych po tej samej stronie rzeki, lasu bukowego z k�pami lasu iglastego oraz obszaru o wysokiej wilgotno�ci z wyst�puj�cymi na nim �ródłami wody. Dotychczasowe praktyki zalesiania prowadziły do stworzenia lasu o drzewach jednowiekowych, który słu�ył jako typowa struktura produkcyjna. Na wybranych działkach wprowadzano stopniowe zmiany, w celu przekształcenia plantacji w las wielopi�trowy. Inne działki wykorzystywane s� do produkcji drewna wysokiej jako�ci. Cz�� odpadów le�nych jest wykorzystywana do produkcji energii. Jedna z działek znajduje si� na obszarze o wysokiej wilgotno�ci zawieraj�cym wiele �ródeł. Poprzednia plantacja drzew iglastych została całkowicie �ci�ta, a drena�e zostały wypełnione resztkami ze �cinki, w celu przywrócenia pierwotnego poziomu wilgotno�ci. Gospodark� le�n� na tym obszarze oparto o proces naturalnego odtworzenia, a tam, gdzie ro�linno�� nie rozwija si� wystarczaj�co szybko, nasadza� mo�na zaadaptowane gatunki le�ne, w celu wypełnienia luk. W ten sposób flora i fauna mog� si� odtworzy�, a pół-naturalne siedlisko zostanie przywrócone do wła�ciwego stanu. Ten rodzaj zarz�dzania mo�na uzna� za zrównowa�ony; zarówno pozwala na podniesienie poziomu ró�norodno�ci biologicznej na wszystkich działkach, jak równie� zagwarantuje, �e gospodarka le�na przyniesie zyski. Zbiory na polach uprawnych prowadzone s� w rozkładzie rocznym. Na niektórych polach prowadzona jest produkcja ro�linna, na innych znajduj� si� pastwiska słu��ce produkcji paszy. Zarz�dzanie tymi polami odbywa si� w zgodzie z wymaganiami działa� rolno-�rodowiskowych. Na obszarach tych znajduj� si� równie� miedze (z ang. beetle bank - pasy trawy lub innych ro�lin wieloletnich na polu tworz�ce siedlisko, które sprzyja i tworzy ochron� dla owadów wrogich szkodnikom – przyp. tłum.)

33

Przykład 3: Zrównowa �one zarz�dzanie rzekami obejmuj �ce ochron � siedlisk wydry oraz turystyk � na obszarach Natura 2000 Rzeka Blueriver to jedna z najpi�kniejszych rzek Europy. Niektóre z jej cz��ci wyznaczono jako obszary Natura 2000, gdy� zawieraj� one siedliska i gatunki wymienione w Dyrektywie Siedliskowej. Przykładowo, wyst�puj� tu siedliska wydry, �wirowe mierzeje porasta grochodrzew, a w jeziorach górskich poł�czonych z rzek� �yje wiele wa�ek. Dzieci lubi� si� bawi� na brzegach rzeki, gdy� mog� tu odkry� wiele nowych rzeczy. Rozwija si� turystyka, poniewa� region ten cieszy si� bogat� i atrakcyjn� przyrod�, co stwarza wiele mo�liwo�ci na przyjemne sp�dzanie czasu na �wie�ym powietrzu: spacerowanie, jazda na rowerze, spływy, obserwowanie zwierz�t (wydra), itp. Ze wzgl�du na tamy usytuowane w górnej cz��ci rzeki, jej pr�d uległ przy�pieszeniu, co prowadzi do ci�głego pogł�biania si� rzeki. Sytuacja ta zagra�a wa�nym siedliskom poł�czonym z rzek�. Wiele jezior górskich wyschło, pr�d jest szybki, a rzeka niesie mniej gał�zi ni� wcze�niej. Zwi�kszyło to równie� oddziaływanie turystyki na ostatnie naturalne siedliska. Dorzecze Blueriver znajduje si� na terytorium dwóch pa�stw członkowskich. Działania, które mogłyby by wymagane dla projektu “Zrównowa �one zarz�dzanie rzekami obejmuj �ce ochron � siedlisk wydry oraz turystyk � na obszarach Natura 2000” [numer działania odnosi si � do numeru arkuszu w tabelach poni �ej]:

o Edukowanie lokalnej społeczno�ci, w celu zwi�kszenia akceptowalno�ci dla działa� zwi�zanych z odnow� siedlisk rzecznych [działanie 20]

o Rozebranie/usuni�cie tam [działanie 12] o Zakup ziemi w celu odnowy siedlisk rzecznych [działanie 23] o Zało�enie przepławek [działanie 24] o Budowa o�rodka informacyjnego [działanie 25] o Udost�pnienie turystom miejsca na ognisko/grilla w pobli�u

rzeki (w celu ograniczenia ryzyka po�arów) [działanie 22] o Przygotowanie ulotki dla turystów [działania 3,20] o Zało�enie �cie�ki rowerowej wzdłu� rzeki [działanie 22] o Monitoring populacji wa�ki i grochodrzewu [działanie 17] o Wprowadzenie endemicznych raków [działanie 13] o Utrzymywanie chrustu w lasach ł�gowych [działanie 12]

Działania odnosz �ce si� do tego projektu zaznaczono jako [rzeki] w tabelach poni �ej.

Przykład 4: Ochrona mor �winów Mor�win (Phocoena phocoena) to jeden z najmniejszych na �wiecie waleni – jego �rednia długo�� to 1,55 metra, a masa – 55 kilogramów. Mor�winy zamieszkuj� zazwyczaj wody przybrze�ne i cz�sto mo�na je zobaczy� w zatokach, uj�ciach i portach. Populacjom mor�winów zagra�a ich przypadkowa �miertelno�� podczas połowów innych gatunków, a tak�e zanieczyszczenia chemiczne, nadmierny hałas, ruch statków i łodzi oraz brak po�ywienia. Potrzebna jest dokładniejsza wiedza na temat obszarów kluczowych dla mor�winów, a zidentyfikowanymi ostojami nale�y odpowiednio zarz�dza� i chroni�. Nale�y zach�ci� rybaków, aby u�ywali takiego sprz�tu do łowienia ryb, który zminimalizuje przyłów mor�winów. Wa�ne s� równie� aktywne �rodki powiadamiania mor�winów o obecno�ci sieci rybackich i powstrzymywania ich od zbli�ania si� do sieci, np. poprzez d�wi�kowe �rodki odstraszaj�ce (tzw. pingers). Działania, które mogłyby by wymagane dla projektu “Ochrona mor�winów” [numer działania odnosi si � do numeru arkuszu w tabelach poni �ej]:

o Identyfikacja i wyznaczenie obszarów wa�nych dla mor�winów [działanie 2]

o Analiza rozmieszczenia i zachowania mor�winów [działanie 13] o Długoterminowy monitoring mor�winów [działanie 17] o Opracowanie technik i takie u�ytkowanie sprz�tu rybackiego, które

zminimalizuje przyłów mor�winów (rybacy i naukowcy) [działania 4,13]

o Poprawa jako�ci wody, np. kontrola zanieczyszcze� [działanie 12] o Działania zwi�zane z ochron� i zarz�dzaniem �ródłami po�ywienia

dla mor�winów, np. ryby i głowonogi [działanie 12] o Szkolenia dla pracowników zaanga�owanych w ochron�

mor�winów [działania 13,21] o Współpraca z projektem ochrony mor�winów w s�siednim regionie

[działanie 7] o Działanie edukacyjne i informacyjne nakierowane np. na rybaków,

stra� przybrze�n� [działania 3, 20] o Działania informacyjne nakierowane na ogół społecze�stwa, w celu

podniesienia wiedzy obywateli na temat mor�winów [działania 3, 20]

o Budowa o�rodka informacyjnego [działanie 25] Działania odnosz �ce si� do tego projektu zaznaczono jako [mor �winy]

w tabelach poni �ej.

34

Przykład 5: Zarz �dzanie murawami kserotermicznymi na obszarach Natura 2000

„Bogactwo kwiatów” – to hasło u�ywane do opisania pagórkowatego obszaru Natura 2000 Flowerhill. Rolnicy utrzymuj� tereny na tym obszarze w sposób tradycyjny i zrównowa�ony. Wi�kszo�� muraw jest bardzo sucha i ma bardzo niski poziom produktywno�ci. Niektóre cz��ci s� koszone jedynie raz w roku, a w innych prowadzi si� wypas kóz. Dzi�ki wysokiej jako�ci murawy, mleko wypasanych na niej kóz jest dobre, jednak�e lokalny popyt na ten produkt jest za mały, aby sprzeda� całe uzyskane mleko. Par� lat temu niektórzy rolnicy zasadzili w bardziej wilgotnych cz��ciach murawy drzewa. Niektóre z drzew nie przyj�ły si�, ale niektóre plantacje gatunków rodzimych rozwin�ły si� bardzo dobrze, a rolnicy wykorzystuj� to drewno na opał i jako budulec. Przekonanie młodych rolników do kontynuowania tych tradycyjnych form rolnictwa i gospodarki le�nej jest zadaniem trudnym. Niektórzy z nich chcieliby zało�y� plantacje winoro�li, a inni ju� odeszli od rolnictwa. Dla niektórych rolnictwo to jedynie jedno z wielu wykonywanych zaj��, tak wi�c cz�� muraw nie jest w ogóle utrzymywana. W konsekwencji zaczynaj� je porasta� krzewy i drzewa. Niektóre z rzadkich motyli, które potrzebuj� suchych siedlisk bez drzew i krzewów ju� znikły z tego obszaru. Działania, które mogłyby by wymagane dla projektu “Zarz �dzanie murawami kserotermicznymi obszarach Natura 2000” [nume r działania odnosi si � do numeru arkuszu w tabelach poni �ej]: • Przygotowanie planu ochrony dla muraw kserotermicznych [działanie 5] • Zakup kóz do wypasania [działanie 13] • Budowa wspólnej koziarni [działanie 12] • Zało�enie drewnianego ogrodzenia wokół muraw [działanie 12] • Zach�ty do koszenia tych cz��ci muraw, gdzie nie prowadzi si� wypasu za

pomoc� kosiarki, raz do roku [działanie 13] • Zakup kosiarki dla rolników [działanie 12] • Wycinka krzewów porastaj�cych nie wykorzystywane cz��ci murawy [działanie

12] • Zach�ty do zrównowa�onego zarz�dzania rodzimymi lasami [działanie 13] • Rozwój małej infrastruktury (drogi dojazdowe) w lesie i na murawach [działanie

10] • Organizacja konferencji dotycz�cej zarz�dzania murawami kserotermicznymi

[działanie 7] • Przygotowanie logo I hasła reklamowego dla lokalnych produktów rolnych

[działanie 20] • Trening w zakresie komunikacji dla zarz�dzaj�cego obszarem Natura 2000

[działanie 21] • Przygotowanie miejsca na terenie budynków parafialnych do wystawiania

produktów lokalnych [działanie 20] Działania odnosz �ce si� do tego projektu zaznaczono jako [kwiaty] w tabela ch

poni �ej.

Przykład 6: Zarz �dzanie rzekami, w rolnictwie, akwakulturze i turystyce na obszarach Natura 2000

Przez dolin� otoczon� �yznymi polami uprawnymi, sadami, lasami iglastymi i li�ciastymi, gospodarstwami rybnymi oraz miejscami atrakcyjnymi turystycznie przepływa rzeka. Miasto poło�one na brzegu rzeki zrzuca do niej cz�� swoich nieoczyszczonych �cieków. Projekty powtórnego wykorzystania wody s� w przygotowaniu. Wzdłu� rzeki, co 20 kilometrów, zało�ono „stepping stones” (odpowiednio rozmieszczone, niezmienione siedliska pozostawione w celu zapewnienia efektywnej migracji zwierz�t na obszarach zmienionych działalno�ci� człowieka – przyp. tłum.). Działalno�� przemysłowa i rolnicza w pobli�u tych obszarów jest kontrolowana, a dost�p ograniczony. „Stepping stones” s� zaprojektowane na obszarach wra�liwych, wykorzystywanych przez gatunki chronione (w celu �erowania, odpoczywania czy rozmna�ania). Charakterystyczna fauna i flora rzeki i jej brzegów jest monitorowana we współpracy z o�rodkami naukowymi oraz organizacjami zrzeszaj�cymi rybaków, wła�cicieli łodzi, czy wła�cicieli ziemskich. Aby unikn�� erozji oraz jej wpływu na jako�� rzeki, na przyległych terenach sadzone s� drzewa i �ywopłoty. W cz��ci rzeki znajduj� si� stawy do hodowli ryb. Działania, które mogłyby by wymagane dla projektu “Zarz �dzanie rzekami, w rolnictwie, akwakulturze i turystyce na obszarach N atura 2000” [numer działania odnosi si � do numeru arkuszu w tabelach poni �ej]: • Planowanie rozwoju miast, projekty recyklingu wody [działania 12, 25] • Zarz�dzanie i monitorowanie „stepping stones” [działania 12, 13, 14] • Zarz�dzanie i monitorowanie fauny i flory rzecznej [działania 12, 13, 14] • Zawarcie umów z wła�cicielami obszarów poło�onych w pobli�u rzeki [działanie

12] • Budowa ogrodze� chroni�cych brzeg rzeki, szczególnie w pobli�u „stepping

stones” [działanie 12] • Szkolenie z zarz�dzania �rodowiskowego gospodarstwami rybnymi oraz

zarz�dzania rzekami [działanie 20] • Działania edukacyjne nakierowane na społeczno�� lokaln� i współpraca z

instytucjami edukacyjnymi [działania 3, 21] • Otwarte obrady lokalnych władz, konferencje z udziałem zainteresowanych stron

[działanie 20] • Infrastruktura słu��ca łowieniu ryb i pływaniu łódkami, w tym udogodnienia dla

niepełnosprawnych [działanie 22] • Systemy powiadamiania o chorobach i problemach zwi�zanych z wod� [działanie

17] • Rozwój usług w zakresie wyjazdów wakacyjnych zorganizowanych pod hasłem

w�dkowania lub przyrody [działanie 20] • Infrastruktura turystyczna (np. mola, �cie�ki) [działanie 22]

Działania odnosz �ce si� do tego projektu zaznaczono jako [rolno-wodne] w

tabelach poni �ej.

35

Działanie 1: ADMINISTRACJA PROCESEM WYBORU

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje

obszarów Ograniczenia obszarowe Uwagi/inne ograniczenia

Przykłady

EFRROW

Brak EFR

Brak

LIFE+

Art. 3 Kryteria kwalifikowalno�ci Wszystkie Wszystkie Brak

Ogólnie nie kwalifikowalne, działanie powinno by� zako�czone przed dniem akcesji – za wyj�tkiem obszarów morskich.

7PR

Brak

Fundusz Opis Ograniczenia obszarowe Uwagi/inne ograniczenia Przykłady

EFRR

Brak

EFS

Brak

FS

Brak

DZ

IAŁA

NIE

1: AD

MIN

IST

RA

CJA

PR

OC

ES

EM

WY

BO

RU

36

Działanie 2: BADANIA NAUKOWE/INWENTARYZACJA W CELU IDENTYFIKACJI OBSZARÓW

Fundusz Opis Grupy docelowe Rodzaje

obszarów Ograniczenia obszarowe Uwagi/inne ograniczenia Przykłady

EFRROW

Art. 52 lit. d)

Dotyczy �rodka na rzecz nabywania umiej�tno�ci i aktywizacji w celu przygotowania i wdro�enia lokalnej strategii rozwoju. Wszystkie mo�liwe

Działanie niezale�ne od rodzaju obszaru

Zobacz art. 59. Wsparcie, o którym mowa w artykule 52(d) obejmuje: (a) badania nad danymi obszarami; (b) �rodki w celu zapewnienia informacji na temat obszaru i lokalnej strategii rozwoju […]

Art. 63 Leader

Wszystkie mo�liwe (w obr�bie obszarów wiejskich)

Wszystkie wybrane obszary wiejskie Brak Zobacz art. 61-65

W ramach lokalnej strategii rozwoju na szczeblu lokalnych grup działania mo�na wykorzysta� model partnerstwa publiczno-prywatnego dla przeprowadzenia bada� maj�cych na celu inwentaryzacj� obszarów, w tym gatunków, przyczyniaj�c si� do nabywania umiej�tno�ci na poziomie lokalnym, i ułatwiaj�c przyszłe mo�liwo�ci rozwoju ekoturystyki na danym obszarze. [nied�wiedzie]

EFR

Art. 34 lit. j)

Propagowanie partnerstwa pomi�dzy naukowcami i przedsi�biorcami w sektorze rybołówstwa. Rybacy, inni

Wody przybrze�ne, morskie, �ródl�dowe, obszary podmokłe Brak

Art. 34: Działania wspólne: musz� by� wdra�ane przy aktywnym wsparciu ze strony samych przedsi�biorców b�d� organizacji działaj�cych w imieniu producentów b�d� innych organizacji uznanych przez Kraj Członkowski …

Partnerstwo pomi�dzy rybakami i naukowcami mo�na wykorzysta� dla przeprowadzenia bada� przyrody morskiej. Dane zbierane przez rybaków mog� by� wykorzystane do oceny stanu ekologicznego. Dane dotycz�ce rybołówstwa mog� by� wł�czone do inwentaryzacji prowadzonej dla danego obszaru. [mor�winy]

LIFE+

Art. 3 Kryteria kwalifikowalno�ci Wszystkie mo�liwe Wszystkie mo�liwe Brak


PR7


Cele i działania: rodowisko (w tym zmiany klimatyczne) Wszystkie mo�liwe Wszystkie mo�liwe

Współpraca mi�dzynaro-dowa

Kontekst: badania – zał�cznik zawiera wi�cej szczegółów zwi�zanych z tematem rodowisko

Mo�na finansowa� badania transgraniczne dla porównania podobnych obszarów. Zebrane informacje mog� posłu�y� dla identyfikacji obszarów priorytetowych. Badania mog�ce przyczynia� si� do rozwoju i usprawnienia metod identyfikacji obszarów (np. w krajach przyst�puj�cych do UE).


EFRR Brak

EFS Brak

FS Brak

DZ

IAŁA

NIE

2:

BA

DA

NIA

NA

UK

OW

E/IN

WE

NT

AR

YZ

AC

JA W

CE

LU ID

EN

TY

FIK

AC

JI O

BS

ZA

RÓ

W

37

Działanie 3: PRZYGOTOWANIE WST�PNYCH INFORMACJI I MATERIAŁÓW PROMOCYJNYCH

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW

Art. 20 lit. a) ppkt i)

Kształcenie zawodowe i działania informacyjne, w tym rozpowszechnianie wiedzy naukowej i praktyk innowacyjnych skierowane do osób działaj�cych w sektorze rolnym, �ywno�ciowym i le�nym.

Rolnicy, le�nicy

Działanie niezale�ne od rodzaju obszaru Brak

Art. 21: Wsparcie nie obejmuje kursów, które stanowi� cz�� zwykłych programów lub systemów edukacji rolnej i le�nej na poziomie szkoły �redniej lub wy�szej.

Przygotowanie materiałów szkoleniowych dla rolników i le�ników, opisuj�cych metody gospodarki rolnej i le�nej przyjazne dla nied�wiedzi. [nied�wiedzie]

Art. 52 lit. a) ppkt iii)

Zach�canie do prowadzenia działalno�ci zwi�zanej z turystyk�.

Wszystkie mo�liwe

Działanie niezale�ne od rodzaju obszaru Brak Zobacz art. 55

Przygotowanie wst�pnej serii broszur na temat poszczególnych obszarów, adresowanych do turystów, pokazuj�cych walory okre�lonego obszaru lub krajowych b�d� regionalnych sieci obszarów. [rzeki]

Art. 52 lit. c)

Działanie na rzecz szkolenia i informowania dla podmiotów gospodarczych działaj�cych w dziedzinach obj�tych osi� 3.

Wszystkie mo�liwe


Kursy szkoleniowe dla prywatnych przewodników, w celu zwi�kszenia �wiadomo�ci i wiedzy zwi�zanej z chronionymi obszarami, oraz dostarczanie informacji dla prywatnych gospodarstw rolnych �wiadcz�cych usługi agroturystyczne.

Art. 52 lit. b) ppkt iii)

Zachowanie i poprawa stanu dziedzictwa wsi.

Wszystkie mo�liwe


Przygotowanie wystaw na temat dziedzictwa przyrodniczego i tradycyjnych form gospodarowania, w powi�zaniu z obszarami Natura 2000. Szkolenia zawodowe dla zarz�dzaj�cych obszarami chronionymi w zakresie warto�ci przyrodniczych krajobrazu kulturowego/tradycyjnych form gospodarowania.

Art. 52 lit. d)

Działanie na rzecz nabywania umiej�tno�ci i aktywizacji w celu przygotowania i wdro�enia lokalnej strategii rozwoju.

Wszystkie mo�liwe


Przygotowanie materiałów szkoleniowych dotycz�cych korzy�ci płyn�cych z wdro�enia sieci Natura 2000, potencjalnego wpływu obszarów Natura 2000 na rozwój lokalny – działanie to mogłoby dotyczy� zarówno pracowników odpowiedzialnych za przygotowanie lokalnych strategii rozwoju, jak i innych podmiotów (na skal� regionaln� lub ponadregionaln�) zaanga�owanych w partnerstwa publiczno-prywatne na rzecz rozwoju lokalnego.

Art. 63 Leader

Wszystkie mo�liwe (w obr�bie obszarów wiejskich)

Wszystkie wybrane obszary wiejskie

Musi odnosi� si� do konkretnego, wyznaczonego obszaru, o zasi�gu mniejszym ni� regionalny, zdefiniowanego w lokalnej strategii rozwoju. Zobacz art. 61-65

Przygotowywanie lokalnych strategii rozwoju dla danego obszaru, które obok interesu społecznego i gospodarczego, b�d� uwzgl�dniały równie� potrzeby zwi�zane z obszarami Natura 2000, w celu promowania odpowiednich projektów w ramach instrumentu Leader wspieraj�cych rozwój umiej�tno�ci na obszarach wiejskich, np. rozwój mo�liwo�ci prowadzenia działalno�ci zwi�zanej z ekoturystyk�.

DZ

IAŁA

NIE

3: PR

ZY

GO

TO

WA

NIE

WS

T�

PN

YC

H IN

FO

RM

AC

JI I MA

TE

RIA

ŁÓW

PR

OM

OC

YJN

YC

H

(W T

YM

NA

CE

LE S

ZK

OLE

NIO

WE

I WZ

MO

CN

IEN

IA IN

ST

YT

UC

JON

ALN

EG

O)

38

EFR


Dywersyfikacja działalno�ci w celu propagowania zró�nicowanego zatrudnienia w�ród rybaków. Rybacy

Działanie niezale�ne od rodzaju obszaru Brak Brak

Działania informacyjne maj�ce na celu wsparcie rozwoju ekoturystyki na obszarach morskich oraz przybrze�nych, np. szkolenia dla rybaków w rozpoznawaniu charakterystycznych gatunków lokalnych.

Art. 26 ust. 1 lit. c)

Programy szkole� przekwalifikuj�cych na zawody spoza rybołówstwa morskiego. Rybacy


Przygotowanie materiałów szkoleniowych dotycz�cych obszarów i gatunków morskich, w celu wsparcia rozwoju ekoturystyki na danym obszarze; programy szkoleniowe skierowane do rybaków rezygnuj�cych z pracy w sektorze rybołówstwa w zwi�zku z ustanowieniem obszaru Natura 2000.

Art. 34 lit. i)

Doskonalenie kwalifikacji zawodowych, rozwijanie nowych metod i narz�dzi szkoleniowych.

Rybacy, inne



Przygotowanie nowych materiałów szkoleniowych dla rybaków na temat metod rybołówstwa zgodnych z zarz�dzaniem zasobami przyrodniczymi na obszarach Natura 2000, np. narz�dzia połowowe o niskim wpływie na �rodowisko lub narz�dzia alternatywne. [mor�winy]

Art. 41 ust. 1 lit. b)

Działania w zakresie restrukturyzacji i reorientacji, w szczególno�ci przez propagowanie ekoturystyki, pod warunkiem, �e działania te nie powoduj� zwi�kszenia nakładu połowowego.

Pracownicy sektora rybołówstwa lub zwi�zanych z nim sektorów


Zobacz art. 40 ust. 3 i 4

Zobacz: art. 40 ust. 3 pkt. 4 i art. 41 ust. 4 w celu uzyskania dalszych informacji dotycz�cych obszarów i beneficjentów


Działania w zakresie dywersyfikacji przez propagowanie zró�nicowanego zatrudnienia dla rybaków w drodze tworzenia miejsc pracy poza sektorem rybołówstwa.





Przygotowanie materiałów szkoleniowych i informacyjnych opisuj�cych mo�liwo�ci, jakie stwarza sie� Natura 2000 dla prowadzenia działalno�ci gospodarczej na obszarach morskich i przybrze�nych – organizacja seminariów dla rybaków zainteresowanych prowadzeniem działa� w obr�bie ekoturystyki.

Art. 41 ust. 1 lit. i)

Nabywanie umiej�tno�ci oraz pomoc przy opracowaniu i wdro�eniu lokalnej strategii rozwoju.

Administracja publiczna, MP, inne




Przygotowanie materiałów szkoleniowych dotycz�cych korzy�ci płyn�cych z wdro�enia sieci Natura 2000 w kontek�cie obszarów morskich i przybrze�nych oraz potencjalnego wpływu obszarów Natura 2000 na rozwój lokalny – działanie to mogłoby dotyczy� rozwijania regionalnych lub ponadregionalnych sieci podmiotów zaanga�owanych w rozwój lokalny.

LIFE+

Art. 3 Kryteria kwalifikowalno�ci Wszystkie mo�liwe

Wszystkie mo�liwe Brak


PR7 Brak

DZ

IAŁA

NIE

3: P

RZ

YG

OT

OW

AN

IE W

ST�

PN

YC

H IN

FO

RM

AC

JI I

MA

TE

RIA

ŁÓW

RO

MO

CY

JNY

CH

(W

TY

M N

A C

ELE

SZ

KO

LEN

IOW

E I

WZ

MO

CN

IEN

IA IN

ST

YT

UC

JON

ALN

EG

O)

39


EFRR13

Art. 4 ust. 3

Wspieranie modernizacji i dywersyfikacji regionalnych struktur gospodarczych. Priorytet: rodowisko, w tym wspieranie bioró �norodno �ci i ochrona przyrody.

Obszary celu: Konwergencja

Kontekst: gospodarcza dywersyfikacja/modernizacja (np. wsparcie instytucjonalne)

W ramach szerszego projektu dotycz�cego na przykład ekoturystyki, mo�liwe byłoby sfinansowanie wst�pnych materiałów promocyjnych.

Art. 4 ust. 5

Turystyka, w tym promocja zasobów przyrodniczych i kulturowych jako potencjału dla rozwoju zrównowa�onej turystyki, ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego dla wspierania rozwoju gospodarczego, zwi�kszenie poda�y usług turystycznych poprzez nowe usługi o wy�szej warto�ci dodanej.


Kontekst: promocja/rozwój turystyki

Przygotowanie materiałów informacyjnych dla turystów, np. broszur, map.

Art. 4 ust. 8 Inwestycje edukacyjne, które przyczyniaj� si� do wzrostu atrakcyjno�ci i jako�ci �ycia w regionach.


Przygotowanie materiałów edukacyjnych zwi�zanych z obszarami Natura 2000, do wykorzystania w szkołach w ramach szerszych działa� edukacyjnych. [mor�winy, rolno-wodne].

Art. 4 ust. 10 Bezpo�rednie wspieranie inwestycji w MP przyczyniaj�ce si� do tworzenia i utrzymania miejsc pracy .


Kontekst: tworzenie miejsc pracy (np. w turystyce)

Dla MP zwi�zanych z turystyk� – przygotowanie materiałów informacyjnych.

Art. 6 ust. 1 lit. a)

Stymulowanie przedsi�biorczo�ci oraz, w szczególno�ci, rozwoju MP, turystyki, kultury i handlu przygranicznego.

Europejska współpraca terytorialna na rzecz współpracy trans-granicznej (patrz art. 19)



Wsparcie w zakresie rozwoju transgranicznych działa� gospodarczych i społecznych poprzez wspólne strategie zrównowa�onego rozwoju terytorialnego, w szczególno�ci: wspieranie ochrony i wspólnego zarz�dzania �rodowiskiem .

Europejska współpraca terytorialna na rzecz współpracy transgranicznej (patrz art. 19)

Kontekst: rozwijanie inicjatyw i szkole� w zakresie


Współpraca bilateralna mi�dzy regionami nadmorskimi, poprzez finansowanie sieci i działa� sprzyjaj�cych zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu, w ramach priorytetu: gospodarka wodna, w jednoznacznym wymiarze ponadnarodowym, w tym ochrona i zarz�dzanie zlewniami rzek, strefami przybrze �nymi, zasobami morskimi, usługami wodnymi i terenami podmokłymi .


Obszary musz� by� poł�czone ze zlewni� rzeki/terenami podmokłymi/morskimi/przybrze�nymi

Art. 6 ust. 3

Promowanie współpracy i wymiany do �wiadcze � mi�dzy regionalnymi i lokalnymi władzami skupiaj�cej si� na bioró�norodno�ci i obszarach Natura 2000, wł�czaj�c programy sieci współpracy; działania obejmuj�ce badania, gromadzenie danych oraz obserwacj� i analiz� trendów rozwojowych na obszarze Wspólnoty.


Projekty transgraniczne, mo�liwe sfinansowanie opracowania informacji dotycz�cych szerszej sieci obszarów Natura 2000 na cele turystyki, sprzeda� produktów zwi�zanych z obszarami Natura 2000, itp. Informacje mogłyby dotyczy� zarz�dzania zlewniami rzek, obszarów przybrze�nych i/lub podmokłych, gdy� zagadnienia te s� szczególnie wa�ne w odniesieniu do zarz�dzania transgranicznego. Istniej� tu te� mo�liwo�ci opracowania materiałów dla przedstawicieli władz dotycz�cych wzmocnienia instytucjonalnego oraz współpracy – wymiana do�wiadcze�, transfer wiedzy z krajów starszych do nowszych, rozwijanie sieci zajmuj�cych si� zarz�dzaniem obszarami na skal� regionaln�.

13 Finansowanie z EFRR nakierowane jest na inwestycje produktywne (np. infrastruktura). Dlatego te

�

, działania zwi �zane z sieci� b �d

�

obszarami Natura 2000 musz� by

�

rozpatrywane w szerszym kontek

�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

3: PR

ZY

GO

TO

WA

NIE

WS

T�

PN

YC

H IN

FO

RM

AC

JI I MA

TE

RIA

ŁÓW

PR

OM

OC

YJN

YC

H

(W T

YM

NA

CE

LE S

ZK

OLE

NIO

WE

I WZ

MO

CN

IEN

IA IN

ST

YT

UC

JON

ALN

EG

O)

40

EFS


� � ��

��

� � � � ��

� � � � ��

Kontekst: Tworzenie miejsc pracy (np. w przypadku restrukturyzacji sektora)

Zapisy tego artykułu mog� by� wykorzystane w odniesieniu do projektów przyczyniaj�cych si� do powstawania miejsc pracy, w celu opracowania materiałów edukacyjnych dla osób podejmuj�cych prac� na obszarach Natura 2000 lub w powi�zanych z nimi przedsi�biorstwach.


Wzmacnianie zdolno�ci instytucjonalnej i skuteczno�ci administracji publicznej oraz słu�b u�yteczno�ci publicznej w zakresie dobrych projektów polityki i programów , ich monitorowania oraz oceny, poprzez badania, statystyki i wiedz� fachow�, wsparcie koordynacji mi�dzyresortowej i dialogu mi�dzy wła�ciwymi organami publicznymi i prywatnymi.



Wzmacnianie zdolno�ci instytucjonalnej i skuteczno�ci administracji publicznej oraz słu�b u�yteczno�ci publicznej odno�nie rozwoju zdolno�ci w zakresie realizacji polityki i programów .


Artykuł ten daje mo�liwo�ci opracowania materiałów dla przedstawicieli władz dotycz�cych wzmocnienia instytucjonalnego oraz współpracy – wymiana do�wiadcze�, transfer wiedzy z krajów starszych do nowszych, rozwijanie sieci zajmuj�cych si� zarz�dzaniem obszarami na skal� regionaln�. Odnosi si� to do poziomu strategicznego i operacyjnego.

FS Brak

DZ

IAŁA

NIE

3: P

RZ

YG

OT

OW

AN

IE W

ST�

PN

YC

H IN

FO

RM

AC

JI I

MA

TE

RIA

ŁÓW

RO

MO

CY

JNY

CH

(W

TY

M N

A C

ELE

SZ

KO

LEN

IOW

E I

WZ

MO

CN

IEN

IA IN

ST

YT

UC

JON

ALN

EG

O)

41

Działanie 4: PROJEKTY PILOTA�OWE

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW

Art. 63 Leader

Wszystkie mo�liwe (w ramach obszarów wiejskich)


Projekty pilota�owe anga�uj�ce społeczno�� lokaln� w zarz�dzanie przyrod�, programy edukacyjne, programy maj�ce na celu zwi�kszenie turystyki lub rozwój terenów poło�onych w pobli�u ostoi Natura 2000. Działania takie musz� by� zintegrowane z lokaln� strategi� rozwoju.

EFR


Dywersyfikacja działalno�ci w celu propagowania zró�nicowanego

zatrudnienia w�ród rybaków Rybacy



Programy szkole� przekwalifikuj�cych na zawody spoza rybołówstwa morskiego Rybacy


Art. 34 lit. a)

Trwałe przyczynianie si� do lepszego zarz�dzania i ochrony zasobów Rybacy, inne



Program pilota�owy, propaguj�cy rozwój działalno�ci ekoturystycznej prowadzonej przez rybaków, w tym szkolenia przekwalifikuj�ce dotycz�ce obsługi klienta i zarz�dzania małym przedsi�biorstwem, ograniczaj�cy nakład połowowy oraz przyczyniaj�cy si� do bardziej zrównowa�onego wykorzystania zasobów.

Art. 34 lit. b)

Propagowanie selektywnych technik i narz�dzi połowowych, ograniczenie przyłowów Rybacy, inne

Wody przybrze�ne, morskie, �ródl�dowe Brak


Projekty pilota�owe maj�ce na celu ocen� wpływu nowych przyjaznych przyrodzie narz�dzi połowowych na przyłów oraz ich przydatno�� do wykorzystania na obszarach Natura 2000. [mor�winy]

Art. 34 lit. c)

Usuwanie zagubionych narz�dzi połowowych z dna morskiego w celu zwalczania połowów niezamierzonych; Rybacy, inne



Projekty pilota�owe maj�ce na celu zbadanie mo�liwo�ci usuni�cia narz�dzi połowowych z wybranych obszarów Natura 2000.

Art. 34 lit. g)

Rozwój, restrukturyzacja oraz polepszenie obszarów akwakulturowych Rybacy, inne



Projekty pilota�owe dotycz�ce przyjaznych przyrodzie technik wykorzystywanych w akwakulturze.

Art. 34 lit. i)

Doskonalenie kwalifikacji zawodowych, rozwijanie nowych metod i narz�dzi szkoleniowych Rybacy, inne



Pilota�owe programy treningowe dla rybaków na obszarach Natura 2000, korzy�ci dla lokalnej społeczno�ci, w tym mo�liwo�ci płyn�ce z turystyki.

DZ

IAŁA

NIE

4: PR

OJE

KT

Y P

ILOT

A�

OW

E

42

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


Art. 34 lit. j)

Propagowanie partnerstwa pomi�dzy naukowcami i przedsi�biorcami w sektorze rybołówstwa Rybacy, inne



Program pilota�owy, maj�cy na celu wsparcie współpracy pomi�dzy naukowcami, a rybakami, np. propagowanie projektów polegaj�cych na gromadzeniu i analizie danych, i które mog� przynie�� korzy�ci dla społeczno�ci lokalnej oraz przyczyni� si� do odpowiedniego zarz�dzania obszarem Natura 2000.

EFR


Projekty pilota�owe: umo�liwianie przetestowania planów zarz�dzania oraz planów przydziału nakładu połowowego, w tym w razie konieczno�ci ustanowionych stref zakazu połowów, w celu dokonania oceny konsekwencji biologicznych i finansowych, a tak�e ekspery-mentalnego zarybiania

Rybacy, inne, MP


Art. 38(1) projekty pilota�owe przeprowadzane przez podmiot gospodarczy, uznane stowarzyszenie handlowe b�d� inny wła�ciwy podmiot wyznaczony w tym celu przez pa�stwo członkowskie, we współpracy z podmiotem naukowym lub technicznym.

Projekty słu��ce ocenie poziomów zasobów rybnych na terenie Natura 2000 i poza nim, przy zastosowaniu ró�nych sposobów zarz�dzania.


Projekty pilota�owe: rozwój oraz testowanie metod poprawiaj�cych selektywne działanie narz�dzi połowowych, ograniczaj�cych przyłowy, odrzuty i wpływ na �rodowisko, w szczególno�ci na dnie morza

Rybacy, inne, MP



Projekty pilota�owe maj�ce na celu ocen� wpływu nowych przyjaznych przyrodzie narz�dzi połowowych na przyłów oraz ich przydatno�� do wykorzystania na obszarach Natura 2000.







Program pilota�owy, propaguj�cy rozwój działalno�ci zwi�zanej z ekoturystyk� w�ród rybaków, w tym szkolenia przekwalifikuj�ce dotycz�ce obsługi klienta i zarz�dzania małym przedsi�biorstwem i/lub zarz�dzania obszarem Natura 2000.

LIFE+

Brak

PR7


rodowisko, np. zmiany klimatyczne, zanieczyszczenie �rodowiska i zagro�enia; ochrona i zrównowa-�one zarz�dzanie zasobami naturalnymi oraz wytworzonymi przez człowieka (np. ochrona i zarz�dzanie bioró�norodno�ci�); technologie na rzecz �rodowiska (np. odtwarzanie �rodowiska)

Wszystkie mo�liwe


Współpraca mi�dzynaro-dowa Kontekst: badania

Projekt badawczy maj�cy na celu wypróbowanie nowych metod zarz�dzania, np. porównanie ró�nych systemów gospodarki ł�kowo-pastwiskowej, w celu stwierdzenia, które s� lepsze dla rodzimych motyli oraz ciem w Europie

DZ

IAŁA

NIE

4: P

RO

JEK

TY

PIL

OT

A�

OW

E

43

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje



Temat: transport (np. transport powierzchniowy przyjazny �rodowisku)

Wszystkie mo�liwe


Współpraca mi�dzynaro-dowa

Kontekst: badania nad przystosowaniem/popraw� infrastruktury transportowej w celu ograniczenia jej wpływu na obszary Natura 2000.

Badania nad skuteczno�ci� infrastruktury transportowej o mniejszym wpływie na �rodowisko, np. skuteczno�� przej�� podziemnych dla gadów.


EFRR14

Art. 4 ust. 3

Wspieranie modernizacji i dywersyfikacji regionalnych struktur gospodarczych. Priorytet: rodowisko, w tym wspieranie bioró �norodno �ci i ochrona przyrody


Projekty pilota�owe polegaj�ce na rehabilitacji obszarów zanieczyszczonych w celu zapewnienia infrastruktury słu��cej podmiotom gospodarczym przy jednoczesnej odnowie siedlisk – np. tworzenie nowych obszarów zalesionych/ rozwijanie obszarów podmokłych/ zapewnienie oczyszczania �cieków, z korzy�ciami dla siedlisk i gatunków wyst�puj�cych na pobliskiej ostoi Natura 2000.

Art. 4 ust. 4

Zapobieganie ryzyku, w tym przygotowanie i wdra�anie planów maj�cych na celu zapobieganie i niwelowanie ryzyka naturalnego i technologicznego


Kontekst: przygotowywanie planów i działa� zwi�zanych z zarz�dzaniem ryzykiem

Projekty pilota�owe polegaj�ce na odnowie siedlisk poprzez sadzenie rodzimych gatunków drzew o niskim nara�eniu na po�ar (du�e obszary); lub przywracanie gatunków charakterystycznych dla obszarów podmokłych, uj�ciowych lub przybrze�nych, w celu ograniczenia ryzyka powodzi i erozji. Działania takie musiałyby stanowi� cz�� wi�kszego projektu.

Art. 4 ust. 7

Energia, w tym sieci transeuropejskie, które przyczyniaj� si� do uwzgl �dnienia wymogów �rodowiskowych , wzrostu wydajno�ci energetycznej i rozwoju odnawialnych ródeł energii


Kontekst: energia ze �ródeł odnawialnych

Mo�liwe finansowanie dla projektów pilota�owych analizuj�cych wykonalno�� przedsi�wzi�� polegaj�cych na przywracaniu i zarz�dzaniu terenami zalewowymi w celu produkcji elektryczno�ci uzyskiwanej z energii wodnej, lub analizuj�cych korzy�ci płyn�ce z wdra�ania małych projektów wykorzystania biomasy na terenie rezerwatów przyrody. Działania mo�liwe do zrealizowania w kontek�cie regionalnych planów wykorzystania energii ze �ródeł odnawialnych.

Art. 4 ust. 8 Inwestycje edukacyjne, które przyczyniaj� si� do wzrostu atrakcyjno�ci i jako�ci �ycia w regionach


Kontekst: szerokie działania edukacyjne

Przygotowanie i pilotowanie programu edukacyjnego maj�cego na celu podniesienie poziomu �wiadomo�ci ekologicznej oraz popraw� jako�ci �ycia.


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

4: PR

OJE

KT

Y P

ILOT

A�

OW

E

44



Priorytet: rodowisko i zapobieganie ryzyku: stymulowanie wydajno�ci energetycznej i wytwarzania energii ze ródeł odnawialnych .

Obszary celu: Regionalna konkurencyjno�� i zatrudnienie

Kontekst: energia ze �ródeł odnawialnych

Mo�liwe finansowanie dla projektów pilota�owych analizuj�cych wykonalno�� przedsi�wzi�� polegaj�cych na przywracaniu i zarz�dzaniu terenami zalewowymi w celu produkcji elektryczno�ci uzyskiwanej z energii wodnej, lub analizuj�cych korzy�ci płyn�ce z wdra�ania małych projektów wykorzystania biomasy na terenie rezerwatów przyrody. Działania mo�liwe do zrealizowania w kontek�cie regionalnych planów wykorzystania energii ze �ródeł odnawialnych.

Art. 5 ust. 2 lit. d)

�rodowisko i zapobieganie ryzyku: opracowywanie planów i działa � dla zapobiegania i niwelowania ryzyka naturalnego i technologicznego



Projekty pilota�owe polegaj�ce na odnowie siedlisk poprzez sadzenie rodzimych gatunków drzew o niskim nara�eniu na po�ar (du�e obszary); lub przywracanie gatunków charakterystycznych dla obszarów podmokłych, uj�ciowych lub przybrze�nych, w celu ograniczenia ryzyka powodzi i erozji. Działania takie musiałyby stanowi� cz�� wi�kszego projektu.


Stymulowanie przedsi�biorczo�ci oraz, w szczególno�ci, rozwoju MP, turystyki, kultury i handlu przygranicznego



Pilota�owe sieci ekoturystyczne, w tym współpraca transgraniczna skupiaj�ca si� na obszarach Natura 2000.


Wsparcie w zakresie rozwoju transgranicznych działa� gospodarczych i społecznych poprzez wspólne strategie zrównowa�onego rozwoju terytorialnego, w szczególno�ci: wspieranie ochrony i wspólnego zarz �dzania �rodowiskiem


Pilota�owy program tworzenia miejsc pracy na obszarach Natura 2000, w kontek�cie rozwoju zrównowa�onych �rodowiskowo mo�liwo�ci zatrudnienia w regionie.

Art. 6 ust. 1 koniec

Ponadto, wspieranie integracji transgranicznych rynków pracy, lokalnych inicjatyw sprzyjaj�cych zatrudnieniu, wyrównywania szans, szkole � i integracji społecznej, wspólnego wykorzystania zasobów ludzkich i infrastruktury BiRT


Rozwój pilota�owego transgranicznego rynku pracy dla osób profesjonalnie zajmuj�cych si� ochron� przyrody, wspieraj�cy wymian� umiej�tno�ci oraz wspólnego korzystania z zasobów. W kontek�cie ogólnego rozwoju zrównowa�onego i przyjaznego �rodowisku zatrudnienia.


Współpraca bilateralna mi�dzy regionami nadmorskimi, poprzez finansowanie sieci i działa� sprzyjaj�cych zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu, w ramach priorytetu: gospodarka wodna, w jednoznacznym wymiarze ponadnarodowym, w tym ochrona i zarz �dzanie zlewniami rzek, strefami przybrze �nymi, zasobami morskimi, usługami wodnymi i terenami podmokłymi



Projekt pilota�owy dotycz�cy �rodowiskowo zrównowa�onego zarz�dzania zlewniami rzek, w tym zarz�dzanie obszarami Natura 2000. Projekt ten mógłby obejmowa� analiz� roli, jak� spełniaj� te obszary dla ekosystemu obszaru Natura 2000 oraz pilota�owe instrumenty ekonomiczne umo�liwiaj�ce odpowiednie rozpoznanie korzy�ci płyn�cych z tej roli.

Art. 6 ust. 3



Program pilota�owy dotycz�cy edukacji i wymiany umiej�tno�ci pomi�dzy przedstawicielami władz zwi�zanymi z zarz�dzaniem sieci� Natura 2000.

DZ

IAŁA

NIE

4: P

RO

JEK

TY

PIL

OT

A�

OW

E

45


Art. 9

Zró�nicowanie gospodarcze na terenach wiejskich i obszarach zale�nych od rybołówstwa, w tym: rozwój nowych form działalno�ci gospodarczej poza sektorami rolnictwa i rybołówstwa, rozwój turystyki i zwi�kszanie atrakcyjno�ci obszarów wiejskich

Jedynie obszary wiejskie oraz obszary zale�ne od rybołówstwa

Kontekst: dywersyfikacja gospodarcza

Pilota�owe przedsi�wzi�cia w dziedzinie ekoturystyki, w tym turystyka zwi�zana z obserwowaniem waleni oraz ptaków morskich organizowana przez byłych rybaków.

Art. 10

Finansowanie inwestycji, których celem jest poprawa dost�pno�ci, promowanie i rozwój działalno�ci gospodarczej zwi�zanej z dziedzictwem kulturowym, promowanie zrównowa�onego wykorzystania zasobów naturalnych i pobudzanie sektora turystycznego.

Jedynie obszary z naturalnymi utrudnieniami

Pilota�owe przedsi�wzi�cia w dziedzinie ekoturystyki, w tym opis dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz poprawa dost�pu do obiektów, np. przygotowanie przyjaznych �rodowisku, nadbrze�nych �cie�ek spacerowych lub rowerowych na terenie o bogatym dziedzictwie kulturowym lub przyrodniczym, w tym na obszarach Natura 2000 oraz obszarach z naturalnymi utrudnieniami.

EFS

Brak

FS15

Art. 2 ust. 2

Realizacja celów art. 174 Traktatu, wpisuj�ca si� w ramy priorytetów nadanych wspólnotowej polityce ochrony �rodowiska na mocy programu polityki i działania w dziedzinie �rodowiska naturalnego.


Art. 2 ust. 3

Dziedziny sprzyjaj�ce trwałemu rozwojowi i maj�ce wyra�nie �rodowiskowy wymiar, takie jak efektywno�� energetyczna i odnawialne �ródła energii oraz transport


Kontekst: infrastruktura i inwestycje zwi�zane z energi� odnawialn� i transportem

Mo�liwo�� wdra�ania małych projektów pilota�owych przy wi�kszych projektach rozwojowych – np. próbne nowe korytarze migracji ryb przy projekcie budowy tamy. Nowe pilota�owe metody rozwoju przyjaznych przyrodzie korytarzy transportowych o niskim ryzyku (np. nowe technologie budowy przej�� nadziemnych i podziemnych). Przedsi�wzi�cia takie mog� zosta� zrealizowane jedynie jako cz�� wi�kszego projektu transportowego.

15 Działania zwi�zane z sieci� b�d� obszarami Natura 2000 musz� by� rozpatrywane w szerszym kontek�cie działa� rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

4: PR

OJE

KT

Y P

ILOT

A�

OW

E

46

Działanie 5: OPRACOWANIE PLANÓW ZARZDZANIA, STRATEGII I PROGRAMÓW

Fundusz Opis

Grupy docelowe

Rodzaje obszarów

Ograniczenia obszarowe Uwagi/inne ograniczenia Przykłady

EFRROW


Zachowanie i poprawa stanu dziedzictwa wsi

Wszystkie mo�liwe


Art. 57: Wsparcie, o którym mowa w art. 52 lit. b) ppkt iii), obejmuje: a) sporz�dzenie planów ochrony i zarz�dzania terenami Natura 2000 i innymi miejscami o du�ej warto�ci przyrodniczej, działania na rzecz �wiadomo�ci zwi�zanej ze �rodowiskiem naturalnym oraz inwestycje zwi�zane z utrzymaniem, odbudow� i popraw� stanu dziedzictwa przyrodniczego oraz z rozwojem obszarów o du�ej warto�ci przyrodniczej.

Mo�liwo�� sfinansowania prac zwi�zanych z przygotowaniem programu ochrony dla du�ej ostoi na obszarach wiejskich – np. park narodowy z obszarami le�nymi, podmokłymi, nadrzecznymi. Mo�e obejmowa� zarz�dzanie gruntami wykorzystywanymi pod ró�ne uprawy. [kwiaty].

Art. 63 Leader



Lokalne grupy działania mog� wł�czy� opracowanie programów ochrony do celów lokalnej strategii rozwoju. Dałoby to mo�liwo�� realizacji projektów zach�caj�cych do zrównowa�onego zarz�dzania siedliskami wra�liwymi.

EFR

Brak

LIFE+



LIFE+ nie b�dzie finansowa� działa�, które kwalifikuj� si� do pomocy lub otrzymuj� tak� pomoc na ten sam cel w ramach innych instrumentów finansowych Wspólnoty (patrz art. 10). Kwalifikowalne je�li spełniaj� kryteria dotycz�ce warto�ci dodanej okre�lone w art. 3 oraz s� zgodne z działaniami wymienionymi w Zał�czniku I.

PR7

Brak

DZ

IAŁA

NIE

5: O

PR

AC

OW

AN

IE P

LAN

ÓW

ZA

RZ�

DZ

AN

IA, S

TR

AT

EG

II I P

RO

GR

AM

ÓW

47

Fundusz Opis Ograniczenia obszarowe Uwagi/inne ograniczenia

Przykłady

EFRR16

Art. 4 ust. 4




Mo�liwo�� sfinansowania prac zwi�zanych z opracowaniem programu ochrony, ale jedynie w sytuacji, kiedy zarz�dzanie obszarem Natura 2000 jest wa�ne dla zarz�dzania ryzykiem (np. zapobieganie powodziom).


�rodowisko i zapobieganie ryzyku: opracowywanie planów i działa� dla zapobiegania i niwelowania ryzyka naturalnego i technologicznego







Kontekst: pojedyncze obszary Natura 2000 jako cz�� szerszej sieci.





Mo�e by to opracowywanie programów ochrony dla transgranicznej sieci ostoi, lub pojedynczej transgranicznej ostoi (np. zlewni rzeki, strefy przybrze �nej). Działanie takie powinno by rozpatrywane w kontek �cie szerszych planów rozwoju regionalnego. [nied wiedzie]


Zapobieganie ryzyku na obszarach morskich: w tym promowanie bezpiecze�stwa morskiego i ochrony przeciwpowodziowej, przeciwdziałanie zanieczyszczeniom wód �ródl�dowych i morskich, zapobieganie i ochrona przed erozj�, trz�sieniami ziemi i lawinami.




EFS




Mo�liwo�� pokrycia kosztów działa� maj�cych na celu wzmocnienie instytucjonalne administracji, która b�dzie odpowiedzialna za opracowanie programów ochrony (dla pojedynczych obszarów lub regionalnych sieci obszarów Natura 2000).

FS

Brak


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

5: OP

RA

CO

WA

NIE

PLA

NÓ

W Z

AR

Z�

DZ

AN

IA, S

TR

AT

EG

II I PR

OG

RA

MÓ

W

48

Działanie 6: USTANOWIENIE INSTYTUCJI ZARZDZAJCYCH

Fundusz Opis Grupy celowe

Rodzaje obszarów


EFRROW

Art. 52 lit. d)


Wszystkie mo�liwe

Działanie niezale�ne od rodzaju obszaru Brak Zobacz art. 59(e)

Art. 63 Leader



Mo�liwo�� ustanowienia organów zarz�dzaj�cych danym obszarem w kontek�cie lokalnej strategii rozwoju, by� mo�e jako partnerstwa publiczno-prywatne.

EFR

Brak

LIFE+

Brak

PR7 Brak

DZ

IAŁA

NIE

6: U

ST

AN

OW

IEN

IE IN

ST

YT

UC

JI Z

AR

Z�

DZ

AJ�

CY

CH

49

Fundusz Opis Ograniczenia obszarowe Uwagi/inne

ograniczenia

Przykłady

EFRR17

Art. 4 ust. 3



Mo�liwe wsparcie dla ustanowienia regionalnego organu zarz�dzaj�cego w celu promowania zrównowa�onego wykorzystania zasobów bioró�norodno�ci i ochrony przyrody.


Ustanowienie i rozwój współpracy transgranicznej, poprzez finansowanie sieci i działa� sprzyjaj�cych zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu, w zakresie: rozwijania współpracy, wydajno�ci i wspólnego wykorzystania infrastruktury szczególnie w takich sektorach jak: opieka zdrowotna, kultura i o�wiata.


Kontekst: szeroko rozumiane działania współpracy transgranicznej

Mo�liwe wsparcie dla ustanowienia transgranicznego organu zarz�dzaj�cego – przyczyniałoby si� to do zarz�dzania obszarami Natura 2000, ale z perspektywy zdrowia, kultury, edukacji, itp.


Współpraca bilateralna mi�dzy regionami nadmorskimi, poprzez finansowanie sieci i działa� sprzyjaj�cych zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu, w ramach priorytetu: gospodarka wodna, w jednoznacznym wymiarze ponadnarodowym, w tym ochrona i zarz�dzanie zlewniami rzek, strefami przybrze �nymi, zasobami morskimi, usługami wodnymi i terenami podmokłymi


Kontekst: szeroko rozumiane działania współpracy transgranicznej. Obszary musz� by� poł�czone ze zlewni� rzeki/terenami podmokłymi/morskimi/przybrze�nymi


Zapobieganie ryzyku na obszarach morskich: w tym promowanie bezpiecze�stwa morskiego i ochrony przeciwpowodziowej,

przeciwdziałanie zanieczyszczeniom wód �ródl�dowych i morskich, zapobieganie i ochrona przed erozj�, trz�sieniami ziemi i lawinami.


Kontekst: szeroko rozumiane działania współpracy transgranicznej. Obszary musz� by� poł�czone ze zlewni� rzeki/terenami podmokłymi/morskimi/przybrze�nymi

Mo�liwo�� ustanowienia organu transgranicznego odpowiedzialnego za zarz�dzanie transgraniczn� stref� terenów poło�onych w zlewni rzeki/ na obszarach podmokłych/ nadbrze�nych. Głównie dotyczyłoby to zarz�dzania zbiornikami wodnymi i/lub zarz�dzania ryzykiem, ale odnosiłoby si� równie� do zarz�dzania obszarami Natura 2000 traktuj�c je jako cz�� całego procesu zarz�dzania.

EFS




Mo�liwe wsparcie dla restrukturyzacji struktur/organów administracji, w celu stworzenia dobrych struktur do zarz�dzania �rodowiskowego na poziomie regionalnym (w tym zarz�dzanie obszarami Natura 2000).

FS18

Brak


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych. 18 Działania zwi �zane z sieci� b �d

�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

6: US

TA

NO

WIE

NIE

INS

TY

TU

CJI Z

AR

Z�

DZ

AJ�

CY

CH

50

Działanie 7: KONSULTACJE I NAWIZYWANIE WSPÓŁPRACY – OTWARTE SPOTKANIA, NAWIZYWANIE KONTAKTÓW, WSPÓŁPRACA Z WŁACICIELAMI GRUNTÓW

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW

Art. 52 lit. d)


Wszystkie mo�liwe

Działanie niezale�ne od rodzaju obszaru Zobacz art. 59

Mo�liwe wsparcie dla tworzenia sieci oraz wzmocnienia instytucjonalnego, o ile jest to zwi�zane z celami �rodowiskowymi zawartymi w lokalnej strategii rozwoju.

Art. 63 Leader


Wszystkie wybrane obszary wiejskie Zobacz art. 61-65

Mo�liwe wsparcie dla tworzenia sieci regionalnych lub ponadregionalnych (w odniesieniu do lokalnych planów rozwoju) w celu promowania najlepszych praktyk. Mo�na zastosowa� na przykład w celu: wymiany do�wiadcze� pomi�dzy społeczno�ciami wiejskimi w zarz�dzaniu terenami Natura 2000, podkre�lenia mo�liwo�ci ekonomicznych i społecznych lub propagowania informacji w�ród wła�cicieli gruntów. [kwiaty]

EFR

Art. 34 lit. i)




Mo�liwe wsparcie dla rozwoju sieci umo�liwiaj�cych wymian� informacji dotycz�cych technik połowowych o mniejszym wpływie na �rodowisko/przyjaznej przyrodzie akwakultury, itp.

Art. 34 lit. j)




Mo�liwe wsparcie dla uczestnictwa naukowców w sieciach tworzonych w sektorze rybołówstwa oraz rozwoju inicjatyw na rzecz partnerstw pomi�dzy sektorem rybołówstwa, a sektorem nauki.

Art. 41 ust. 1 lit. h)

Propagowanie współpracy mi�dzyregionalnej i mi�dzynarodowej pomi�dzy poszczególnymi podmiotami w obszarach rybołówstwa, głównie w drodze tworzenia sieci i rozpowszechniania najlepszych praktyk





Mo�liwe wsparcie dla tworzenia mi�dzyregionalnej i mi�dzynarodowej współpracy w odniesieniu do przyjaznych przyrodzie praktyk połowowych oraz roli rybaków i jednostek zajmuj�cych si� akwakultur� w kontek�cie sieci Natura 2000. [mor�winy]


Nabywanie umiej�tno�ci oraz pomoc przy opracowaniu i wdro�eniu lokalnej strategii rozwoju





Mo�liwe wsparcie dla tworzenia sieci oraz wzmocnienia instytucjonalnego, o ile jest to zwi�zane z celami �rodowiskowymi zawartymi w lokalnej strategii rozwoju.

DZ

IAŁA

NIE

7: K

ON

SU

LTA

CJE

I N

AW

I�Z

YW

AN

IE W

SP

ÓŁP

RA

CY

– O

TW

AR

TE

SP

OT

KA

NIA

, N

AW

I�Z

YW

AN

IE K

ON

TA

KT

ÓW

, WS

PÓ

ŁPR

AC

A Z

WŁA

�C

ICIE

LAM

I GR

UN

TÓ

W

51

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


LIFE+



LIFE+ nie b�dzie finansowa� działa�, które kwalifikuj� si� do pomocy lub otrzymuj� tak� pomoc na ten sam cel w ramach innych instrumentów finansowych Wspólnoty (patrz art. 10). Kwalifikowalne, je�li spełniaj� kryteria dotycz�ce warto�ci dodanej okre�lone w art. 3 oraz s� zgodne z działaniami wymienionymi w Zał�czniku I.

PR7


rodowisko, np. zmiany klimatyczne, zanieczyszczenie �rodowiska i zagro�enia; ochrona i zrównowa�one zarz�dzanie zasobami naturalnymi oraz wytworzonymi przez człowieka (np. ochrona i zarz�dzanie bioró�norodno�ci�); technologie na rzecz �rodowiska (np. odtwarzanie �rodowiska)

Wszystkie mo�liwe


Współpraca mi�dzynarodowa

Kontekst: jako cz�� projektu badawczego, gdy potrzebne jest zaanga�owanie stron zainteresowanych

Projekt badawczy zwi�zany z zarz�dzaniem obszarami Natura 2000, który mógłby zawiera� konsultacje z zainteresowanymi stronami, ocen� akceptowalno�ci rozwi�za� zwi�zanych z zarz�dzaniem, ocen� korzy�ci wynikaj�cych z istnienia obszarów Natura 2000, itp.


EFRR19

Art. 4 ust. 3

Wspieranie modernizacji i dywersyfikacji regionalnych struktur gospodarczych. Priorytet: rodowisko, w tym wspieranie bioró �norodno �ci i ochrona przyrody. Obszary celu: Konwergencja

Kontekst: jako cz�� projektu/inicjatywy, gdy potrzebne jest zaanga�owanie zainteresowanych stron

Mo�liwe wsparcie dla tworzenia regionalnych sieci, wymiany pozytywnych do�wiadcze� w celu informowania o korzy�ciach ekonomicznych wynikaj�cych z istnienia obszarów Natura 2000.

Art. 4 ust. 4

Zapobieganie ryzyku, w tym przygotowanie i wdra�anie planów maj�cych na celu zapobieganie i niwelowanie ryzyka naturalnego i technologicznego Obszary celu: Konwergencja

Kontekst: jako cz�� projektu/inicjatywy, gdy potrzebne jest zaanga�owanie zainteresowanych stron (zarz�dzanie ryzykiem)

Mo�liwe wsparcie dla tworzenia sieci wykorzystuj�cych potencjał sieci Natura 2000 w zapobieganiu ryzyku. Mo�e odnosi� si� do zaanga�owania wła�cicieli pobliskich gruntów.

Art. 4 ust. 5

Turystyka, w tym promocja zasobów przyrodniczych i kulturowych jako potencjału dla rozwoju zrównowa�onej turystyki, ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego dla wspierania rozwoju gospodarczego, zwi�kszenie poda�y usług turystycznych poprzez nowe usługi o wy�szej warto�ci dodanej Obszary celu: Konwergencja

Kontekst: jako cz�� projektu/inicjatywy, gdy potrzebne jest zaanga�owanie zainteresowanych stron (turystyka)

Mo�liwe wsparcie dla tworzenia sieci przyczyniaj�cych si� do rozwoju regionalnych planów dla sektora turystycznego, w tym dialog nad korzy�ciami i mo�liwo�ciami płyn�cymi z ustanowienia obszarów Natura 2000 na poziomie lokalnym i regionalnym.

Art. 4 ust. 8

Inwestycje edukacyjne, które przyczyniaj� si� do wzrostu atrakcyjno�ci i jako�ci �ycia w regionach Obszary celu: Konwergencja

Kontekst: jako cz�� projektu/inicjatywy, gdy potrzebne jest zaanga�owanie zainteresowanych stron (edukacja)

Tworzenie sieci regionalnych oraz prowadzenie konsultacji dotycz�cych edukacji ekologicznej, wykorzystuj�c sie� Natura 2000 jako materiał edukacyjny.


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

7: KO

NS

ULT

AC

JE I N

AW

I�

ZY

WA

NIE

WS

PÓ

ŁPR

AC

Y – O

TW

AR

TE

SP

OT

KA

NIA

, N

AW

I�Z

YW

AN

IE K

ON

TA

KT

ÓW

, WS

PÓ

ŁPR

AC

A Z

WŁA

�C

ICIE

LAM

I GR

UN

TÓ

W

52


Art. 4 ust. 10

Bezpo�rednie wspieranie inwestycji w MP przyczyniaj�ce si� do tworzenia i utrzymania miejsc pracy Obszary celu: Konwergencja

Kontekst: jako cz�� projektu/inicjatywy, gdy potrzebne jest zaanga�owanie zainteresowanych stron (tworzenie miejsc pracy)

Mo�liwe wsparcie dla nawi�zywania kontaktów pomi�dzy MP prowadz�cymi działalno�� na obszarach Natura 2000, w celu wymiany do�wiadcze� i zaanga�owania partnerów lokalnych i regionalnych działaj�cych na rzecz tworzenia miejsc pracy.


Priorytet: rodowisko i zapobieganie ryzyku: stymulowanie inwestycji słu��cych rewitalizacji terenów i obiektów zanieczyszczonych, promowanie rozwoju infrastruktury zwi�zanej z bioró �norodno �ci� i programem Natura 2000, przyczynianie si� do zrównowa�onego rozwoju gospodarczego i ró�nicowania obszarów wiejskich



Mo�liwe wsparcie dla przeprowadzenia konsultacji z przedstawicielami społeczno�ci i podmiotów lokalnych, na których mo�e oddziaływa� dany projekt infrastrukturalny na obszarach Natura 2000.


�rodowisko i zapobieganie ryzyku: opracowywanie planów i działa� dla zapobiegania i niwelowania ryzyka naturalnego i technologicznego


Kontekst: jako cz�� projektu/inicjatywy, gdy potrzebne jest zaanga�owanie zainteresowanych stron (zarz�dzanie ryzykiem)

Mo�liwe wsparcie dla tworzenia sieci wykorzystuj�cych potencjał sieci Natura 2000 w zapobieganiu ryzyku. Mo�e odnosi� si� do zaanga�owania wła�cicieli pobliskich gruntów.


Stymulowanie przedsi�biorczo�ci oraz, w szczególno�ci, rozwoju MP, turystyki, kultury i handlu przygranicznego



Mo�liwe wsparcie dla tworzenia sieci przyczyniaj�cych si� do rozwoju regionalnych planów dla sektora turystycznego, w tym dialog nad korzy�ciami i mo�liwo�ciami płyn�cymi z ustanowienia obszarów Natura 2000 na poziomie lokalnym i regionalnym.








Kontekst: szerokie mi�dzynarodowe inicjatywy edukacyjne (edukacja)

Mo�liwe wsparcie dla rozwoju sieci transgranicznych w celu opracowania regionalnych planów zrównowa�onego zarz�dzania �rodowiskowego, edukacji i/lub ochrony przyrody, w tym zarz�dzania obszarami Natura 2000.


Ponadto, wspieranie integracji transgranicznych rynków pracy, lokalnych inicjatyw sprzyjaj�cych zatrudnieniu, wyrównywania szans, szkole � i integracji społecznej, wspólnego wykorzystania zasobów ludzkich i infrastruktury BiRT



Mo�liwe wsparcie dla transgranicznych sieci w celu umo�liwienia skutecznego wykorzystania zasobów ludzkich na poziomie regionalnym na rzecz obszarów Natura 2000.




Kontekst: jako cz�� projektu/inicjatywy, gdy potrzebne jest zaanga�owanie zainteresowanych stron. Obszary musz� by� poł�czone ze zlewni� rzeki/terenami podmokłymi/morskimi/ przybrze�nymi

Mo�liwe wsparcie dla konsultacji i tworzenia sieci w odniesieniu do transgranicznych planów zarz�dzania i/lub planów zarz�dzania ryzykiem dla zlewni rzek/obszarów podmokłych/obszarów przybrze�nych, z uwzgl�dnieniem aspektów zarz�dzania obszarami Natura 2000. D

ZIA

ŁAN

IE 7

: KO

NS

ULT

AC

JE I

NA

WI�

ZY

WA

NIE

WS

PÓ

ŁPR

AC

Y –

OT

WA

RT

E S

PO

TK

AN

IA,

NA

WI�

ZY

WA

NIE

KO

NT

AK

TÓ

W, W

SP

ÓŁP

RA

CA

Z W

ŁA�

CIC

IELA

MI G

RU

NT

ÓW

53





Kontekst: jako cz�� projektu/inicjatywy, gdy potrzebne jest zaanga�owanie zainteresowanych stron (zapobieganie ryzyku). Obszary musz� by� poł�czone ze zlewni� rzeki/terenami podmokłymi /morskimi/przybrze�nymi

Art. 6 ust. 3


Wymóg: Europejska współpraca terytorialna na rzecz współpracy transgranicznej (patrz art. 19)

Mo�liwe wsparcie dla rozwoju du�ych sieci zwi�zanych z zarz�dzaniem obszarami Natura 2000, w celu umo�liwienia wymiany do�wiadcze�, wiedzy fachowej i informacji. Mo�liwe wsparcie dla współpracy regionalnej, transferu wiedzy i wzmocnienia instytucjonalnego dla ‘nowych’ pa�stw członkowskich.

Art. 8

Rewitalizacja �rodowiska przyrodniczego, np. zachowanie i rozwijanie dziedzictwa kulturowego i historycznego z działaniami skierowanymi na promocj� przedsi�biorczo�ci, lokalnego zatrudnienia i rozwój społeczno�ci lokalnej.

Kontekst: jako cz�� projektu/inicjatywy, gdy potrzebne jest zaanga�owanie zainteresowanych stron. Wymóg: wymiar miejski.

Mo�liwe wsparcie dla konsultacji ze społeczno�ci� lokaln�/ zainteresowanymi stronami dla miejskich obszarów Natura 2000, w ramach szerszego projektu rehabilitacji terenów miejskich.

Art. 9


Jedynie obszary wiejskie oraz obszary zale�ne od rybołówstwa.

Kontekst: jako cz�� projektu/inicjatywy, gdy potrzebne jest zaanga�owanie zainteresowanych stron (dywersyfikacja gospodarcza)

Mo�liwe wsparcie dla tworzenia sieci byłych rybaków, którzy anga�uj� si� w działania zwi�zane z zarz�dzaniem obszarem Natura 2000 lub, którzy przekwalifikowali si� na działania zwi�zane z obszarem Natura 2000 (np. ekoturystyka).

Art. 10


Jedynie obszary z naturalnymi utrudnieniami..


Budowanie sieci obszarów z naturalnymi utrudnieniami, w celu promowania wymiany do�wiadcze� i pomysłów na to, w jaki sposób obszary Natura 2000 mog� przyczynia� si� do wzrostu gospodarczego w regionie.

EFS


Wzmacnianie zdolno�ci instytucjonalnej i skuteczno�ci administracji publicznej oraz słu�b u�yteczno�ci publicznej w zakresie dobrych projektów polityki i programów , ich monitorowania oraz oceny, poprzez badania, statystyki i wiedz� fachow�, wsparcie koordynacji mi�dzyresortowej i dialogu mi�dzy wła�ciwymi organami publicznymi i prywatnymi. Obszary celu: Konwergencja


Wzmacnianie zdolno�ci instytucjonalnej i skuteczno�ci administracji publicznej oraz słu�b u�yteczno�ci publicznej odno�nie rozwoju zdolno�ci w zakresie realizacji polityki i programów . Obszary celu: Konwergencja


Tworzenie sieci pomi�dzy podmiotami publicznymi i prywatnymi, wydziałami, administracj� publiczn� oraz jednostkami dostarczaj�cymi usługi publiczne, itp. w odniesieniu do zarz�dzania �rodowiskowego, a w szczególno�ci do sieci Natura 2000.

FS20

Brak

20 Działania zwi �zane z sieci� b �d

�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

7: KO

NS

ULT

AC

JE I N

AW

I�

ZY

WA

NIE

WS

PÓ

ŁPR

AC

Y – O

TW

AR

TE

SP

OT

KA

NIA

, N

AW

I�Z

YW

AN

IE K

ON

TA

KT

ÓW

, WS

PÓ

ŁPR

AC

A Z

WŁA

�C

ICIE

LAM

I GR

UN

TÓ

W

54

Działanie 8: AKTUALIZACJA PLANÓW ZARZDZANIA, STRATEGII I PROGRAMÓW

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW



Wszystkie mo�liwe


Art. 57: Wsparcie, o którym mowa w 52 lit. b) ppkt iii), obejmuje: a) sporz�dzenie planów ochrony i zarz�dzania terenami Natura 2000 i innymi miejscami o du�ej warto�ci przyrodniczej, działania na rzecz �wiadomo�ci zwi�zanej ze �rodowiskiem naturalnym oraz inwestycje zwi�zane z utrzymaniem, odbudow� i popraw� stanu dziedzictwa przyrodniczego oraz z rozwojem obszarów o du�ej warto�ci przyrodniczej

Art. 63 Leader


Wszystkie wybrane obszary wiejskie Brak Zobacz art. 61-65.

Mo�liwe wsparcie dla przegl�du planów, tam gdzie jest to wa�ne dla lokalnych celów rozwojowych – np. przegl�d planów zarz�dzania w celu zwi�kszenia zaanga�owania społeczno�ci lokalnej oraz mo�liwo�ci edukacyjnych (w partnerstwie z odpowiednimi władzami).

EFR

Brak

LIFE+



LIFE+ nie b�dzie finansowa� działa�, które kwalifikuj� si� do pomocy lub otrzymuj� tak� pomoc na ten sam cel w ramach innych instrumentów finansowych Wspólnoty (patrz art. 10). Kwalifikowalne, je�li spełniaj� kryteria dotycz�ce warto�ci dodanej okre�lone w art. 3 oraz s� zgodne z działaniami wymienionymi w Zał�czniku I.

PR7



Wszystkie mo�liwe


Współpraca mi�dzynaro-dowa Kontekst: badania

Programy badawcze maj �ce na celu okre�lenie skuteczno �ci oryginalnych planów zarz �dzania oraz opracowanie koncepcji do uwzgl �dnienia w przyszłym zarz�dzaniu obszarami i sieci � Natura 2000 w szerszym kontek �cie. [nied wiedzie]

DZ

IAŁA

NIE

8: A

KT

UA

LIZ

AC

JA P

LAN

ÓW

ZA

RZ�

DZ

AN

IA, S

TR

AT

EG

II I P

RO

GR

AM

ÓW

55

Fundusz

Opis Ograniczenia obszarowe Uwagi/inne ograniczenia

Przykłady

EFRR21

Art. 4 ust. 4




Przegl�d planów sporz�dzonych dla obszarów Natura 2000 w kontek�cie zarz�dzania ryzykiem na poziomie regionalnym.


�rodowisko i zapobieganie ryzyku: opracowywanie planów i działa � dla zapobiegania i niwelowania ryzyka naturalnego i technologicznego



Przegl�d planów sporz�dzonych dla obszarów Natura 2000 w kontek�cie zarz�dzania ryzykiem na poziomie regionalnym.




Kontekst: pojedyncze obszary Natura 2000 jako cz�� szerszej sieci


Współpraca bilateralna mi�dzy regionami nadmorskimi, poprzez finansowanie sieci i działa� sprzyjaj�cych zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu, w ramach priorytetu: gospodarka wodna, w jednoznacznym wymiarze ponadnarodowym, w tym ochrona i zarz�dzanie zlewniami rzek, strefami przybrze �nymi, zasobami morskimi, usługami wodnymi i terenami podmokłymi



Przegl�d planów w celu wykorzystania synergii transgranicznych – np. przegl�d planów zwi�zanych z obszarami poło�onymi w pobli�u s�siaduj�cych krajów (np. zlewnie rzek, obszary przybrze�ne).

Art. 9


Jedynie obszary wiejskie oraz obszary zale�ne od rybołówstwa.


Przegl�d programów ochrony obszarami Natura 2000 w celu rozwoju ekoturystyki oraz wzmocnienia uczestnictwa społeczno�ci rolniczych i rybackich po restrukturyzacji.

EFS

Brak

FS22

Brak


�


�


�


�

cie działa

�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

8: AK

TU

ALIZ

AC

JA P

LAN

ÓW

ZA

RZ�

DZ

AN

IA, S

TR

AT

EG

II I PR

OG

RA

MÓ

W

56

Działanie 9: KOSZTY OPERACYJNE INSTYTUCJI ZARZDZAJCYCH

Fundusz

Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW

Art. 52 lit. d)

Działanie na rzecz nabywania umiej�tno�ci i aktywizacji w celu przygotowania i wdro�enia lokalnej strategii rozwoju

Wszystkie mo�liwe

Działanie niezale�ne od rodzaju obszaru Brak Zobacz art. 59(e)

EFR

Brak

LIFE+

Brak

PR7

Brak


EFRR23

Brak Finansowanie nie jest dost�pne dla działa� ci�głych

EFS


FS



�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

9: K

OS

ZT

Y O

PE

RA

CY

JNE

INS

TY

TU

CJI

ZA

RZ�

DZ

AJ�

CY

CH

(u

trzy

man

ie i

wyp

osa�e

nie

budy

nków

)

57

Działanie 10: UTRZYMANIE OGÓLNODOST�PNEJ INFRASTRUKTURY – UDOST�PNIANIE I KORZYSTANIE Z OBSZARÓW NATURA 2000

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW

Art. 36 lit. a) ppkt. iv) Płatno�ci rolno�rodowiskowe

Rolnicy, jednostki zarz�dzaj�ce gruntami

Obszary rolnicze Brak

Zobacz art. 39 i art. 51. Beneficjent płatno�ci musi przestrzega� wymogów wzajemnej zgodno�ci oraz pewnych obowi�zkowych standardów okre�lonych w legislacji krajowej

Promocja publicznego dost�pu do obszaru mo�e by� wł�czona do programów rolno-�rodowiskowych, płatno�ci mog� pokrywa� np. koszty zapewnienia, �e okolice ogólnodost�pnych szlaków nie b�d� podlegały innym formom zagospodarowania, w pa�stwach członkowskich, gdzie nie jest to wymogiem wzajemnej zgodno�ci.

Art. 36 lit. b) ppkt. v) Płatno�ci le�no�rodowiskowe

prywatni wła�ciciele lasów, gminy Lasy

Kwalifikowalno�� zale�na od obszarów: zobacz art. 42

Zobacz art. 47 oraz art. 51. Beneficjent płatno�ci musi przestrzega� wymogów wzajemnej zgodno�ci.

Promocja publicznego dost�pu do obszaru mo�e by� wł�czona do programów le�no-�rodowiskowych, płatno�ci mog� pokrywa� np. koszty utrzymania �cie�ek, mostów, itp.

Art. 52 lit. b) ppkt. Iii)


Wszystkie mo�liwe


57: Wsparcie, o którym mowa w 52 lit. b) ppkt iii), obejmuje: a) sporz�dzenie planów ochrony i zarz�dzania terenami Natura 2000 i innymi miejscami o du�ej warto�ci przyrodniczej, działania na rzecz �wiadomo �ci zwi �zanej ze �rodowiskiem naturalnym oraz inwestycje zwi�zane z utrzymaniem, odbudow � i popraw � stanu dziedzictwa przyrodniczego oraz z rozwojem obszarów o du �ej warto �ci przyrodniczej;

Art. 63 Leader



W ramach lokalnej strategii rozwoju, mo�liwe wsparcie dla utrzymania infrastruktury dost�pu publicznego, w celu wspierania edukacji, ekoturystyki lub korzy�ci �rodowiskowych.

EFR


Działania w zakresie restrukturyzacji i reorientacji, w szczególno�ci przez propagowanie ekoturystyki, pod warunkiem, �e działania te nie powoduj� zwi�kszenia nakładu połowowego





Mo�liwe wykorzystanie dla utrzymania lub poprawy infrastruktury dost�pu publicznego na obszarach przybrze�nych, w celu stymulacji rozwoju ekoturystyki.

Art. 41 ust. 1 lit. e)

Wsparcie na rzecz infrastruktury dla drobnej działalno�ci rybackiej oraz turystyki, w celu zwi�kszenia korzy�ci płyn�cych dla małych społeczno�ci rybackich.





Mo�liwe finansowanie dla infrastruktury publicznego dost�pu zwi�zanej z turystyk� na jakimkolwiek obszarze Natura 2000, gdzie lepszy dost�p mo�e przynie�� korzy�ci dla społeczno�ci celowej (np. poprzez ci�gł� działalno�� w sektorze ekoturystyki lub wzrost takiej działalno�ci).

LIFE+

Brak

PR7

Brak

DZ

IAŁA

NIE

10: UT

RZ

YM

AN

IE O

GÓ

LNO

DO

ST�

PN

EJ IN

FR

AS

TR

UK

TU

RY

– U

DO

ST�

PN

IAN

IE I K

OR

ZY

ST

AN

IE Z

OB

SZ

AR

ÓW

NA

TU

RA

2000

58

DZ

IAŁA

NIE

10:

UT

RZ

YM

AN

IE O

GÓ

LNO

DO

ST�

PN

EJ

INF

RA

ST

RU

KT

UR

Y –

U

DO

ST�

PN

IAN

IE I

KO

RZ

YS

TA

NIE

Z O

BS

ZA

RÓ

W N

AT

UR

A 2

000


EFRR24

Art. 4 ust. 3




Priorytet: rodowisko i zapobieganie ryzyku: stymulowanie inwestycji słu��cych rewitalizacji terenów i obiektów zanieczyszczonych, promowanie rozwoju infrastruktury zwi�zanej z bioró �norodno �ci� i programem Natura 2000 , przyczynianie si� do zrównowa�onego rozwoju gospodarczego i ró�nicowania obszarów wiejskich





Mo�liwe finansowanie dla utrzymania/modernizacji istniej�cej infrastruktury publicznego dost�pu np. modernizacja �cie�ek spacerowych. [kwiaty]

EFS

Brak

FS

Brak


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

59

Działanie 11: BIE�CE KOSZTY ZATRUDNIENIA

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje

obszarów Ograniczenia obszarowe Uwagi/inne ograniczenia

Przykłady

EFRROW

EFR

Brak

LIFE+



LIFE+ nie b�dzie finansowa� działa�, które kwalifikuj� si� do pomocy lub otrzymuj� tak� pomoc na ten sam cel w ramach innych instrumentów finansowych Wspólnoty (patrz art. 10). Działania kwalifikowalne jedynie w przypadku okoliczno�ci opisanych w art. 5 ust. 5 lit. b oraz je�eli spełniaj� kryteria dotycz�ce europejskiej warto�ci dodanej okre�lone w art.3.

PR7

Brak


EFRR25


EFS


FS



�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

11: BIE��

CE

KO

SZ

TY

ZA

TR

UD

NIE

NIA

60

Działanie 12: ZARZDZANIE DZIAŁANIAMI OCHRONNYMI – SIEDLISKA

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW


Płatno�ci z tytułu naturalnych utrudnie� dla rolników na obszarach górskich Rolnicy Obszary rolnicze

Obszary musz� by� wyznaczone – zobacz art. 50.

Zobacz art. 37. Odnosi si� jedynie do wykorzystywanych u�ytków rolnych (WUR). Zobacz art. 51 Rozporz�dzenia 1782/2003. Jest to płatno�� kompensuj�ca i nie zostały dla niej okre�lone �adne kryteria zgodno�ci �rodowiskowej poza kryteriami wyznaczonymi w obowi�zkowych wymogach gospodarowania (które obejmuj� Dyrektywy Ptasi� i Siedliskow�) oraz zasadami dobrej kultury rolnej zgodnej z ochron� �rodowiska (które mog� obejmowa� standardy dotycz�ce minimalnego poziomu utrzymania) zwi�zane z płatno�ciami w ramach Filaru 1. Jedynym pozostałym wymogiem nało�onym na beneficjentów płatno�ci jest kontynuacja działalno�ci rolniczej przez przynajmniej 5 lat. Zarz�dzanie działaniami ochronnymi zale�e� wi�c b�dzie od rodzaju prowadzonej działalno�ci rolniczej.

Art. 36 lit. a) ppkt ii)

Płatno�ci z tytułu naturalnych utrudnie� dla rolników na obszarach innych ni� obszary górskie Rolnicy Obszary rolnicze


Zobacz art. 37. Odnosi si� jedynie do wykorzystywanych u�ytków rolnych (WUR). Zobacz art. 51 Rozporz�dzenia 1782/2003 oraz powy�szy paragraf na temat zgodno�ci �rodowiskowej.

Płatno�ci mog� by� wykorzystane do wsparcia tradycyjnego zrównowa�onego ekstensywnego rolnictwa na obszarach, gdzie jest to potrzebne dla utrzymania cennych siedlisk – np. wypas na połoninach lub na otwartych obszarach stepowych. Nale�y pami�ta�, �e wsparcie nie zale�y od �adnych �rodowiskowych kryteriów zgodno�ci poza kryteriami wzajemnej zgodno�ci. Dlatego te�, płatno�ci te powinny by� zintegrowane z programami rolno-�rodowiskowymi lub inicjatywami doradczymi w celu zapewnienia, �e podejmowane b�d� najbardziej odpowiednie działania odno�nie zarz�dzania gruntami. [kwiaty]


Płatno�ci dla obszarów Natura 2000 i płatno�ci zwi�zane z dyrektyw� 2000/60/WE Rolnicy Obszary rolnicze


Zobacz art. 38. Odnosi si� jedynie do działa� obowi�zkowych oraz wykorzystywanych u�ytków rolnych (WUR). Płatno�ci z tytułu poniesionych kosztów i utracone dochody. Zobacz art. 51 Rozporz�dzenia 1782/2003.

Wiele mo�liwych zastosowa�: np. wieloko�ne ł�ki, ograniczenia odnosz�ce si� do nowych systemów odwadniaj�cych, wymagania dotycz�ce utrzymania �ywopłotów. Działania podejmowane zale�e� b�d� od programów ochrony realizowanych przez krajowe organy odpowiedzialne za zarz�dzanie wdra�aniem Dyrektyw Ptasiej i Siedliskowej na poziomie krajowym. Płatno�ci wypłacane s� rolnikom/wła�cicielom gruntów z tytułu poniesionych kosztów, np. koszt obni�onej produkcji ze wzgl�du na wymóg ni�szej g�sto�ci wypasu. Korzy�ci �rodowiskowe b�d� wi�c zale�ne od planów zarz�dzania obszarami, w powi�zaniu z płatno�ciami dla obszarów Natura 2000. [rolno-le�ne, rolno-wodne]

DZ

IAŁA

NIE

12:

ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI -

SIE

DLI

SK

A

61

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


Art. 36 lit. a) ppkt iv) Płatno�ci rolno�rodowiskowe

Rolnicy, jednostki zarz�dzaj�ce gruntami Obszary rolnicze Brak

Zobacz art. 39 oraz art. 51. Beneficjenci musz� przestrzega� kryteriów wzajemnej zgodno�ci oraz pewnych obowi�zkowych standardów okre�lonych w prawodawstwie krajowym. Płatno�ci przysługuj� jedynie na działania, które wychodz� poza wymogi wzajemnej zgodno�ci. Płatno�ci przysługuj� z tytułu poniesionych kosztów i utraconych dochodów; czyli nie zawieraj� one �adnych zach�t.

Płatno �ci za utrzymanie obszarów obfituj �cych w ro �liny stanowi �ce pokarm dla nied wiedzi w pobli �u siedlisk le �nych. [nied wiedzie] Wiele rozwi�za� dost�pnych jest w tym wzgl�dzie dla pa�stw członkowskich, a programy rolno-�rodowiskowe mog� by� zorganizowane w taki sposób, aby mo�na było je łatwo dostosowywa� do ró�nych wymogów regionalnych. Poniewa� płatno�ci rolno-�rodowiskowe maj� stanowi� instrument przyczyniaj�cy si� do osi�gni�cia celów �rodowiskowych, mo�na je rozpropagowa� w�ród odbiorców płatno�ci kompensuj�cych w ramach art. 36 lit. a, ppkt. i, ii, iii. Programy rolno-�rodowiskowe mogłyby by� nakierowane na grunty rolne poło�one pomi�dzy kluczowymi obszarami Natura 2000, w celu stworzenia korytarzy przyrodniczych ł�cz�cych wa�ne siedliska. [rolno-le�ne, rolno-wodne]

Art. 36 lit. a) ppkt vi)

Wsparcie na rzecz inwestycji nieproduktywnych [grunty rolne]

Rolnicy, jednostki zarz�dzaj�ce gruntami Obszary rolnicze Brak Zobacz art. 41.

Tymczasowe grodzenie dla celów wypasu, ograniczanie publicznego dost�pu lub inne działania rolnicze; budowa koziarni [kwiaty]; grodzenie w celu odseparowania stada od arterii wodnych [rolno-wodne]

Art. 36 lit. b) ppkt i) Pierwsze zalesianie gruntów rolnych

Wszystkie mo�liwe Obszary rolnicze


Warto�ci płatno�ci zale�� od kategorii beneficjentów – zobacz art. 43. Wsparcie pokrywa koszty zało�enia, koszty utrzymania do pi�ciu lat oraz płatno�ci z tytułu utraconych dochodów przez okres do 15 lat. Po zalesieniu, tereny te nie b�d� prawdopodobnie kwalifikowa� si� do wsparcia w ramach jednolitych płatno�ci na gospodarstwo. Zobacz art. 51 – beneficjenci musz� przestrzega� kryteriów wzajemnej zgodno�ci.

Mo�liwe finansowanie dla odnowy rodzimych lasów, tam gdzie uległy one zniszczeniu; mo�liwe poł�czenie z innymi projektami odnowy siedlisk w celu stworzenia poł�czonej sieci obszarów Natura 2000 (art. 10 Dyrektywy Siedliskowej). Przed zalesianiem nale�y rozpatrzy� czy takie działanie przyniesie korzy�ci dla bioró�norodno�ci, gdy� wraz z zalesieniem danego obszaru, jego warto�� w zakresie ró�norodno�ci biologicznej mo�e ulec obni�eniu, w zale�no�ci od tego, co znajdowało si� na obszarze przed zalesieniem. Obszary zalesione mog� kwalifikowa� si� do płatno�ci le�no-�rodowiskowych w celu zapewnienia zrównowa�onej gospodarki le�nej. Zalesione obszary mog� by� pomocne w tworzeniu korytarzy przyrodniczych pomi�dzy obszarami Natura 2000.

DZ

IAŁA

NIE

12: ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI - S

IED

LISK

A

62

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


Art. 36 lit. b) ppkt ii)

Pierwsze zakładanie systemów rolnole�nych na gruntach rolnych Rolnicy Obszary rolnicze

Kwalifikowalno�� zale�na od obszarów: zobacz art. 42.

Zobacz art.44. Wsparcie pokrywa jedynie koszty zało�enia. Istnieje wi�c potrzeba zapewnienia ci�głego utrzymania tych terenów w ramach na przykład programów rolno-�rodowiskowych. Powstaje pytanie, czy systemy rolnole�ne b�d� kwalifikowa� si� do wsparcia w ramach jednolitych płatno�ci na gospodarstwo. W tym celu, pa�stwa członkowskie powinny zapewni� kontynuacj� rolniczego u�ytkowania tych terenów (maksymalna liczba drzew posadzonych na hektar...)

Mo�liwe wsparcie dla systemów rolno-le�nych, takich jak dehesa/montado, na obszarach gdzie uległy one zniszczeniu. Uwaga: Przed zalesianiem nale�y rozpatrzy� czy takie działanie przyniesie korzy�ci dla bioró�norodno�ci, gdy� wraz z zalesieniem danego obszaru, jego warto�� w zakresie ró�norodno�ci biologicznej mo�e ulec obni�eniu, w zale�no�ci od tego, co znajdowało si� na obszarze przed zalesieniem.


Pierwsze zalesianie gruntów nierolniczych

Wszystkie mo�liwe

Inne obszary l�dowe

Obszary musz� by� wyznaczone – zobacz art. 50. Art. 45 odnosi si� równie� do opuszczonych terenów rolniczych.

Zobacz art. 45, wsparcie ró�ni si� w zale�no�ci od rodzaju obszarów i kategorii beneficjentów.

Mo�liwe wsparcie dla odnowy rodzimych lasów na obszarach gdzie zostały one wyci�te – nale�y pami�ta�, �e zalesianie niektórych typów obszarów (np. torfowiska) mo�e nie stanowi� działania po��danego z punktu widzenia ochrony przyrody.

Art. 36 lit. b) ppkt iv)

Płatno�ci dla obszarów Natura 2000; [lasy]

Prywatni wła�ciciele lasów i ich stowarzy-szenia Lasy

Kwalifikowalno�� zale�na od obszarów: zobacz art. 42. Obszary musz� by� wyznaczone – zobacz art. 50.

Zobacz art. 46 oraz art. 51 – beneficjent wsparcia musi przestrzega� kryteriów wzajemnej zgodno�ci. Płatno�� z tytułu poniesionych kosztów i utraconych przychodów.

Przywracanie starodrzewi: tworzenie i utrzymywanie du�ych rezerwatów (ponad 50 ha) bez podejmowania na ich terenie jakichkolwiek działa� zwi�zanych z gospodark� le�n�.

Art. 36 lit. b) ppkt v) Płatno�ci le�no�rodowiskowe

Prywatni wła�ciciele lasów, gminy Lasy


Zobacz art. 47 oraz art. 51 – beneficjent wsparcia musi przestrzega� kryteriów wzajemnej zgodno�ci.

Utrzymanie obumieraj�cych/ starych drzew w lasach, gdzie si� je usuwa, na poziomie 10% na hektar; zachowanie szerokich odst�pów pomi�dzy drzewami; mieszanie gatunków nasadzanych. [rzeki, rolno-le�ne]

Art. 36 lit. b) ppkt vi)

Przywracanie potencjału le�nego oraz wprowadzanie działa� zapobiegawczych;

Wszystkie mo�liwe Lasy

Obszary musz� by� wyznaczone – zobacz art. 50. Zobacz art. 48.

Działania prewencyjne mog� polega� na przykład na nasadzaniu rodzimych gatunków drzew, je�li s� to gatunki odporne na ogie�.

Art. 36 lit. b) ppkt vii)

Wsparcie na rzecz inwestycji nieprodukcyjnych [lasy]

Wszystkie mo�liwe Lasy Brak

Zobacz art. 49. Musi by� poł�czone z płatno�ciami le�no-�rodowiskowymi.

Wsparcie dla zakładania małych , poro�ni�tych ro�linno�ci� stawów na obszarach le�nych.



Wszystkie mo�liwe


Zobacz art. 57. Odnosi si� do inwestycji zwi�zanych z utrzymaniem, odnow� oraz popraw� stanu dziedzictwa przyrodniczego oraz rozwojem obszarów o du�ej warto�ci przyrodniczej.

Odnowa lokalnych obszarów podmokłych poprzez zmiany wprowadzane do arterii wodnych oraz restytucj� gatunków ro�lin charakterystycznych dla terenów podmokłych [rolno-wodne]

Art. 63 Leader



Zarz�dzanie lokalnymi siedliskami w celu realizacji zało�e� lokalnego planu rozwoju, np. oczyszczanie cieków wodnych na cele ponownego wprowadzenia wydry jako cz�� kampanii „zielone cieki wodne”. [rolno-wodne]

DZ

IAŁA

NIE

12:

ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI -

SIE

DLI

SK

A

63

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFR


Wdra�anie metod z zakresu akwakultury znacznie obni�aj�cych negatywny wpływ na �rodowisko b�d� pozytywnie na nie wpływaj�cych, w porównaniu ze zwykł� praktyk� w sektorze akwakultury. MP


28(2) Pomoc inwestycyjna mo�e by� udzielona jedynie [mikro i małym] przedsi�biorstwom.

Finansowanie dla jednostek zajmuj�cych si� akwakultur� w celu wsparcia rozwi�za� technologicznych o niskim lub zerowym zu�yciu �rodków chemicznych, co przyczynia si� do utrzymania cieków wodnych w czystszym stanie oraz lepszego zachowania warto�ci przyrodniczych na obszarach poło�onych w dół nurtu [rolno-wodne]


Wsparcie dla tradycyjnych działa� z zakresu akwakultury, które maj� znaczenie dla zachowania i rozwoju zarówno sfery gospodarczo-społecznej, jak i ochrony przyrody MP




Propagowanie form akwakultury obejmuj�cych ochron� i popraw� stanu �rodowiska, zasobów naturalnych i ró�norodno�ci genetycznej, a tak�e kształtowanie krajobrazu i tradycyjnych cech obszarów akwakultury Rybacy


Jedynie obszary, na których prowadzona jest działalno�� w sektorze akwakultury, mo�liwa rekompensata zwi�zana z lokalizacj� obszarów Natura 2000 – zobacz 4 lit. d

Wsparcie dla utrzymania tradycyjnych stawów rybnych, które mog� stanowi� wa�ne siedliska. [rolno-wodne]


Zrównowa�one podej�cie do akwakultury zgodne ze specyficznymi ograniczeniami �rodowiskowymi wynikaj�cymi z wyznaczania obszarów Natura 2000, zgodnie z dyrektyw� 92/43/EWG Rybacy



Art. 34 lit. a)

Trwałe przyczynianie si� do lepszego zarz�dzania i ochrony zasobów Rybacy, inne

Wody przybrze�ne, morskie, �ródl�dowe, obszary podmokłe Brak Art. 29 ust. 2 lit. c)

Wprowadzenie standardów rolnictwa ekologicznego, marketing dla produktów ekologicznych z obszarów Natura 2000 (gdzie akwakultura ekologiczna jest zgodna z celami obszaru).

Art. 34 lit. c)

Usuwanie zagubionych narz�dzi połowowych z dna morskiego w celu zwalczania połowów niezamierzonych; Rybacy, inne



Usuwanie narz�dzi połowowych z chronionych obszarów morskich, co podwy�szy jako�� siedliska.

Art. 34 lit. g)




Poprawa istniej�cych siedlisk poprzez wprowadzanie ulepsze� na obszarach akwakulturowych – np. sadzenie ro�lin wodnych.

Art. 34 lit. j)




Mo�liwe wykorzystanie w celu wsparcia nowych instrumentów zarz�dzania siedliskowego, przy pomocy wiedzy naukowej (w szczególno�ci, mo�e to odnosi� si� do rozwoju instrumentów zarz�dzania obszarami morskimi).

DZ

IAŁA

NIE

12: ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI - S

IED

LISK

A

64

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje



Budowa b�d� instalowanie czynnych lub biernych urz�dze� maj�cych na celu ochron� i rozwój fauny i flory wodnej Rybacy, inne


Art.35(3) Działania te musz� by� realizowane przez podmioty publiczne lub półpubliczne, uznane organizacje handlowe b�d� inne podmioty wyznaczone w tym celu przez pa�stwa członkowskie.

Zakładanie ‘klatek’ w celu ochrony wra�liwych bentonicznych gatunków i siedlisk (np. połacie trawy morskiej, koralowców).


Rekultywacja wód �ródl�dowych, w tym terenów tarła i tras migracyjnych gatunków migruj�cych. Rybacy, inne Wody �ródl�dowe Brak

Art. 35(3) Działania te musz� by� realizowane przez podmioty publiczne lub półpubliczne, uznane organizacje handlowe b�d� inne podmioty wyznaczone w tym celu przez pa�stwa członkowskie.

Zarz�dzanie jako�ci� wody mogłoby umo�liwi� przywrócenie/powrót słodkowodnych bezkr�gowców. Nasadzanie ro�linno�ci nadrzecznej mo�e podnie�� szanse na udane tarło.


Tam gdzie bezpo�rednio dotyczy to działalno�ci połowowej, działania na rzecz ochrony i poprawy stanu �rodowiska w ramach sieci Natura 2000 z wył�czeniem kosztów operacyjnych Rybacy, inne



Poprawa stanu obszarów Natura 2000, które zawieraj� ikrzyska lub siedliska ryb/ mi�czaków.


Projekty pilota�owe: umo�liwianie przetestowania planów zarz�dzania oraz planów przydziału nakładu połowowego, w tym w razie konieczno�ci ustanowionych stref zakazu połowów, w celu dokonania oceny konsekwencji biologicznych i finansowych, a tak�e eksperymentalnego zarybiania

Rybacy, inne, MP



Ustanawianie w ramach obszarów Natura 2000 stref obj�tych zakazem połowów, w celu umo�liwienia monitorowania wpływu zaprzestania połowów na siedliska i gatunki. [mor�winy]


Projekty pilota�owe: rozwój oraz testowanie metod poprawiaj�cych selektywne działania narz�dzi połowowych, ograniczaj�cych przyłowy, odrzuty i wpływ na �rodowisko, w szczególno�ci na dnie morza

Rybacy, inne, MP



Projekty pilota�owe słu��ce rozwojowi i testowaniu metod połowowych o ni�szym wpływie na dno morskie (np. połowy, które nie niszcz� połacie trawy morskiej).







Tworzenie miejsc pracy przy poprawie jako�ci siedlisk (np. ponowne wprowadzanie siedlisk nadrzecznych oraz uj�ciowych).


Ochrona �rodowiska na obszarach rybackich w celu utrzymania jego atrakcyjno�ci, regeneracja i rozwój osad i wiosek przybrze�nych prowadz�cych działalno�� ryback�, a tak�e ochrona i poprawa stanu dziedzictwa przyrodniczego i architektonicznego





Poprawa stanu �rodowiska poprzez odnow� siedlisk przybrze�nych.

DZ

IAŁA

NIE

12:

ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI -

SIE

DLI

SK

A

65

LIFE+



� !"#��$�� %��$��&�� ' �� '��&��&�� ' ��'��'��'��$�� (�� )��*+,��-��&��$�� &�� .��&�� '�� '��&�� &��'��/� ��&��'��0�

PR7

Art. 2 ust. 2 it. f)


Wszystkie mo�liwe


Współpraca mi�dzynarodowa Kontekst: badania

Projekt badawczy, którego celem byłoby opracowanie bardziej skutecznych instrumentów zarz�dzania dla konkretnych rodzajów obszarów lub biotypów.


EFRR26

Art. 4 ust. 3



Mo�liwe finansowanie dla jednorazowego usuni�cia osadu z obszaru delty rzecznej oraz jej pogł�bienia w celu wsparcia długoterminowej odnowy siedlisk oraz ekoturystyki.

Art. 4 ust. 4

Zapobieganie ryzyku, w tym przygotowanie i wdra�anie planów maj�cych na celu zapobieganie i niwelowanie ryzyka naturalnego i technologicznego.



Sadzenie na du�� skal� rodzimych gatunków drzew o niskim nara�eniu na po�ar.

Art. 4 ust. 6

Inwestycje transportowe, w tym sieci transeuropejskie i zintegrowane strategie dla przyjaznego �rodowisku transportu miejskiego, które przyczyniaj� si� do ograniczenia wpływów na �rodowisko.


Kontekst: przystosowanie/poprawa infrastruktury transportowej w celu zmniejszenia jej wpływu na obszary Natura 2000

Tam gdzie istnieje infrastruktura transportowa (np. drogi, korytarze kolejowe) mo�liwe jest wprowadzenie usprawnie� w celu ograniczenia fragmentacji obszaru (poprzez dodanie przej�� podziemnych i nadziemnych dla zwierz�t).


Priorytet: rodowisko i zapobieganie ryzyku: stymulowanie inwestycji słu��cych rewitalizacji terenów i obiektów zanieczyszczonych, promowanie rozwoju infrastruktury zwi�zanej z bioró �norodno �ci� i programem Natura 2000 , przyczynianie si� do zrównowa�onego rozwoju gospodarczego i ró�nicowania obszarów wiejskich.


Mo�liwe finansowanie dla jednorazowego usuni�cia osadu z obszaru delty rzecznej oraz jej pogł�bienia w celu wsparcia długoterminowej odnowy siedlisk oraz ekoturystyki.


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

12: ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI - S

IED

LISK

A

66



�rodowisko i zapobieganie ryzyku: opracowywanie planów i działa � dla zapobiegania i niwelowania ryzyka naturalnego i technologicznego.



Sadzenie na du�� skal� rodzimych gatunków drzew o niskim nara�eniu na po�ar.


Usługi transportowe i telekomunikacyjne o znaczeniu ogólnogospodarczym, w szczególno�ci wzmacnianie drugorz�dnych sieci.



Tam gdzie istnieje infrastruktura transportowa lub telekomunikacyjna (np. drogi, korytarze kolejowe) mo�liwe jest wprowadzenie usprawnie� w celu ograniczenia fragmentacji obszaru (poprzez dodanie przej�� podziemnych i nadziemnych dla zwierz�t).


Wsparcie w zakresie rozwoju transgranicznych działa� gospodarczych i społecznych poprzez wspólne strategie zrównowa�onego rozwoju terytorialnego, w szczególno�ci: wspieranie ochrony i wspólnego zarz �dzania �rodowiskiem.



Współpraca bilateralna mi�dzy regionami nadmorskimi, poprzez finansowanie sieci i działa� sprzyjaj�cych zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu, w ramach priorytetu: gospodarka wodna, w jednoznacznym wymiarze ponadnarodowym, w tym ochrona i zarz�dzanie zlewniami rzek, strefami przybrze �nymi, zasobami morskimi, usługami wodnymi i terenami podmokłymi.


Obszary musz� by� poł�czone ze zlewni� rzeki/terenami podmokłymi/morskimi/ przybrze�nymi





Mo�liwe finansowanie dla inicjatyw transgranicznych, takich jak odnowa w zlewni rzeki, w tym usuwanie osadu, usuwanie du�ej infrastruktury (np. tam). Mo�e równie� obejmowa� rozwijanie programów poprawy jako�ci wody, w tym oczyszczanie z zanieczyszcze� przemysłowych. [rzeki, rolno-wodne]

Art. 8

Rewitalizacja �rodowiska przyrodniczego, np. zachowanie i rozwijanie dziedzictwa kulturowego i historycznego z działaniami skierowanymi na promocj� przedsi�biorczo�ci, lokalnego zatrudnienia i rozwoju społeczno�ci lokalnej.

Wymóg: wymiar miejski. Kontekst: dziedzictwo historyczne/kulturowe

W obr�bie obszarów miejskich, mo�liwe wsparcie dla odnowy obszarów Natura 2000 w celu promowania w celu ich lokalnego wykorzystania i rozwoju społeczno�ci lokalnej.

EFS

Brak

FS27

Art. 2 ust. 2



Budowa oczyszczalni �cieków, co przyczyni si� do poprawy jako�ci wody na obszarze Natura 2000. [mor�winy]


�

obszarami Natura 2000 musz� by�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

12:

ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI -

SIE

DLI

SK

A

67

Działanie 13: ZARZDZANIE DZIAŁANIAMI OCHRONNYMI - GATUNKI

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW


Płatno�ci z tytułu naturalnych utrudnie� dla rolników na obszarach górskich Rolnicy

Obszary rolnicze


Zobacz art. 37. Odnosi si� jedynie do wykorzystywanych u�ytków rolnych (WUR). Zobacz art. 51 Rozporz�dzenia 1782/2003. Jest to płatno�� kompensuj�ca i nie zostały dla niej okre�lone �adne kryteria zgodno�ci �rodowiskowej poza kryteriami wyznaczonymi w obowi�zkowych wymogach gospodarowania (które obejmuj� Dyrektywy Ptasi� i Siedliskow�) oraz zasadami dobrej kultury rolnej zgodnej z ochron� �rodowiska (które mog� obejmowa� standardy dotycz�ce minimalnego poziomu utrzymania) zwi�zane z płatno�ciami w ramach Filaru 1. Jedynym pozostałym wymogiem nało�onym na beneficjentów płatno�ci jest kontynuacja działalno�ci rolniczej przez przynajmniej 5 lat. Zarz�dzanie działaniami ochronnymi zale�e� wi�c b�dzie od rodzaju prowadzonej działalno�ci rolniczej.

Płatno�ci wspieraj�ce kontynuacj� działalno�ci rolniczej, dzi�ki której utrzymywane s� otwarte przestrzenie na polach, co pozwala na rozmna�anie si� alpejskich motyli. [kwiaty]


Płatno�ci z tytułu naturalnych utrudnie� dla rolników na obszarach innych ni� górskie Rolnicy

Obszary rolnicze


Zobacz art. 37. Odnosi si� jedynie do wykorzystywanych u�ytków rolnych (WUR).

Utrzymywanie pastwisk zalanych wod� w celu przyci�gni�cia ptaków brodz�cych.


Płatno�ci dla obszarów Natura 2000 i płatno�ci zwi�zane z dyrektyw� 2000/60/WE Rolnicy

Obszary rolnicze


Zobacz art. 38. Odnosi si� jedynie do działa� obowi�zkowych i wykorzystywanych u�ytków rolnych (WUR).

Powstrzymywanie si� od zbierania plonów i koszenia w odległo�ci 50m od strefy ochronnej gniazd; zach�ty do koszenia niewypasanych cz��ci muraw raz do roku. [kwiaty]



Obszary rolnicze Brak Zobacz art. 39.

Propagowanie tradycyjnych gatunków zwierz�t z ich nisk� obsad� na trwałych u�ytkach zielonych. [kwiaty]





Zakładanie sztucznych gniazd i budek l�gowych; zakładanie miejsc odpoczynku (�erdzie, konary etc.).

Art. 36 lit. b) ppkt i)

Pierwsze zalesianie gruntów rolnych

Wszystkie mo�liwe

Obszary rolnicze


Warto�ci płatno�ci zale�� od kategorii beneficjentów – zobacz art. 43. Wsparcie pokrywa koszty zało�enia, koszty utrzymania do pi�ciu lat oraz płatno�ci z tytułu utraconych dochodów przez okres do 15 lat. Po zalesieniu, tereny te przypuszczalnie nie b�d� kwalifikowa� si� do wsparcia w ramach płatno�ci jednolitych na gospodarstwo. Zobacz art.51 – beneficjenci musz� przestrzega� wzajemnej zgodno�ci.

Ponowne sadzenie rodzimych gatunków drzew w celu przywrócenia utraconych ekosystemów le �nych i w rezultacie zach�canie do powrotu rzadkich gatunków. [nied wiedzie]

DZ

IAŁA

NIE

13: ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI - G

AT

UN

KA

MI

68

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


Art. 36 lit. b) ppkt ii)

Pierwsze zakładanie systemów rolnole�nych na gruntach rolnych Rolnicy

Obszary rolnicze


Zobacz art.44. Wsparcie pokrywa jedynie koszty zało�enia. Istnieje wi�c potrzeba zapewnienia ci�głego utrzymania tych terenów w ramach na przykład programów rolno-�rodowiskowych. Powstaje pytanie, czy systemy rolnole�ne b�d� kwalifikowa� si� do wsparcia w płatno�ci jednolitych na gospodarstwo. W tym celu, pa�stwa członkowskie zapewni� kontynuacj� rolniczego u�ytkowania tych terenów (maksymalna liczba drzew posadzonych na hektar...)


Pierwsze zalesianie gruntów nierolniczych

Wszystkie mo�liwe

Inne obszary l�dowe

Obszary musz� by� wyznaczone – zobacz art. 50. Art. 45 odnosi si� równie� do opuszczonych terenów rolniczych.

Zobacz art. 45, wsparcie ró�ni si� w zale�no�ci od rodzaju obszarów i kategorii beneficjentów.

Mo�liwe wsparcie dla odnowy tradycyjnych systemów rolno-le�nych, takich jak dehesa/montado, na obszarach gdzie uległy one zniszczeniu.



prywatni wła�ciciele lasów i ich stowarzyszenia Lasy



Zakładanie nor i legowiska dla małych ssaków le�nych.


prywatni wła�ciciele lasów, gminy Lasy



Utzrymanie obumieraj�cych/ starych drzew w lasach, gdzie s� one usuwane, na poziomie 10% na hektar [kwiaty]


Przywracanie potencjału le�nego oraz wprowadzenie działa� zapobiegawczych;



Działania prewencyjne mog� polega� na przykład na nasadzaniu rodzimych gatunków drzew, je�li s� to gatunki odporne na ogie�.





Wsparcie dla zakładania małych, poro�ni�tych ro�linno�ci� stawów na obszarach le�nych.



Wszystkie mo�liwe

Działanie niezale�ne od rodzaju obszaru Brak Zobacz art. 57.

Odnowa lokalnych gatunków nadrzecznych poprzez usuwanie zmian wprowadzonych do cieków wodnych oraz restytucj� gatunków charakterystycznych dla terenów podmokłych.

Art. 63 Leader



Zarz�dzanie gatunkami przyczyniaj�ce si� do osi�gni�cia celów lokalnego planu rozwoju, np. ponowne wprowadzenie szczura wodnego do systemów rzecznych, co przyczyni si� do wsparcia celu ekoturystyki wzdłu� rzek.

DZ

IAŁA

NIE

13:

ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI -

GA

TU

NK

AM

I

69

EFR


Dywersyfikacja działalno�ci w celu propagowania zró�nicowanego zatrudnienia w�ród rybaków Rybacy


Rozwój drobnych inicjatyw na rzecz zatrudnienia dla byłych rybaków odnosz�cych si� do instrumentów zarz�dzania gatunkami – na przykład znakowanie i wypuszczanie ryb dla celów monitoringu.


Programy szkole� przekwalifikuj�cych na zawody spoza rybołówstwa morskiego; Rybacy


Programy zmiany kwalifikacji, których celem jest przekazanie byłym rybakom umiej�tno�ci w zarz�dzaniu gatunkami.





Wsparcie dla technik akwakulturowych nakierowanych na wykorzystanie lokalnych gatunków.


Wsparcie dla tradycyjnych działa� z zakresu akwakultury, które maj� znaczenie dla zachowania i rozwoju zarówno sfery gospodarczo-społecznej, jak i ochrony przyrody; MP




Propagowanie form akwakultury obejmuj�cych ochron� i popraw� stanu �rodowiska, zasobów naturalnych i ró�norodno�ci genetycznej, a tak�e kształtowanie krajobrazu i tradycyjnych cech obszarów akwakultury; Rybacy



Wsparcie dla utrzymania wiekowych stawów rybnych, które mog� by� wa�ne dla ptaków w�drownych i/lub płazów oraz gadów. [rolno-wodne]





Zach�ty do utrzymywania poziomu wód odpowiedniego dla ptaków w�drownych oraz l�gowych.

Art. 34 it. a)

Trwałe przyczynianie si� do lepszego zarz�dzania i ochrony zasobów;

Rybacy, inne



Mo�liwe wykorzystanie dla celów zrównowa�onego zarz�dzania gatunkami morskimi i słodkowodnymi, np. poprawa jako�ci ikrzysk w celu podniesienia liczebno�ci stada.

Art. 34 lit. b)

Propagowanie selektywnych technik i narz�dzi połowowych, ograniczenie przyłowów

Rybacy, inne



Przykładowo, propagowanie zastosowania narz�dzi ograniczaj�cych przyłów. [mor�winy]

DZ

IAŁA

NIE

13: ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI - G

AT

UN

KA

MI

70

Art. 34 lit. g)

Rozwój, restrukturyzacja oraz polepszenie obszarów akwakulturowych;

Rybacy, inne



Poprawa stanu obszarów obj�tych akwakultur� poprzez ponowne sadzenie ro�linno�ci nadrzecznej, np. trzcin i sitowia w celu utworzenia nowych siedlisk dla bezkr�gowców, małych ssaków i gadów. [rolno-wodne]

Art. 34 lit. j)

Propagowanie partnerstwa pomi�dzy naukowcami i przedsi�biorcami w sektorze rybołówstwa;

Rybacy, inne



Mo�liwe wykorzystanie w celu wsparcia nowych instrumentów zarz�dzania siedliskowego, przy pomocy wiedzy naukowej (w szczególno�ci, mo�e to odnosi� si� do rozwoju instrumentów zarz�dzania obszarami morskimi).


Budowa b�d� instalowanie czynnych lub biernych urz�dze� maj�cych na celu ochron� i rozwój fauny i flory wodnej

Rybacy, inne



Zakładanie ‘klatek’ w celu ochrony wra�liwych bentonicznych gatunków i siedlisk (np. połacie trawy morskiej , koralowców


Tam gdzie bezpo�rednio dotyczy to działalno�ci połowowej, działania na rzecz ochrony i poprawy stanu �rodowiska w ramach sieci Natura 2000 z wył�czeniem kosztów operacyjnych

Rybacy, inne



Konkretne działania zwi�zane z zarz�dzaniem gatunkami, które s� poławiane na skal� masow� i s� wa�ne dla sieci Natura 2000 – np. przywrócenie ikrzysk dla łososia.


Projekty pilota�owe: umo�liwianie przetestowania planów zarz�dzania oraz planów przydziału nakładu połowowego, w tym w razie konieczno�ci ustanowionych stref zakazu połowów, w celu dokonania oceny konsekwencji biologicznych i finansowych, a tak�e eksperymentalnego zarybiania

Rybacy, inne, MP



Ustanawianie w ramach obszarów Natura 2000 stref obj�tych zakazem połowów, w celu umo�liwienia monitorowania wpływu zaprzestania połowów na siedliska i gatunki.



Pracownicy sektora ry-bołówstwa lub zwi�za-nych z nim sektorów




Tworzenie miejsc pracy w zarz�dzaniu gatunkami (np. monitoring, ochrona i rozmna�anie ryb słodkowodnych takich jak łoso� i jesiotr).

LIFE+



(��$�� '��'��1��1��,�� spełniaj� kryteria warto�ci dodanej okre�lone w art.3, a w szczególno�ci nie s� działaniami ‘powtarzaj�cymi si�’.

Przykładowo, program ponownego wprowadzenia endemicznych gatunków raków do odnawianych systemów rzecznych. [rzeki]

PR7


Temat: rodowisko, np. zmiany klimatyczne, zanieczyszczenie �rodowiska i zagro�enia; ochrona i zrównowa�one zarz�dzanie zasobami naturalnymi oraz wytworzonymi przez człowieka (np. ochrona i zarz�dzanie bioró�norodno�ci�); technologie na rzecz �rodowiska (np. odtwarzanie �rodowiska)

Wszystkie mo�liwe


Współpraca mi�dzynarodo-wa Kontekst: badania

Projekt badawczy, którego celem byłoby opracowanie bardziej skutecznych instrumentów zarz�dzania dla konkretnych gatunków. [mor�winy]

DZ

IAŁA

NIE

13:

ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI -

GA

TU

NK

I

71


EFRR28

Art. 4 ust. 3



Mo�liwo�� sfinansowania jednorazowego ponownego wprowadzenia zagro�onych gatunków w ramach planowanych przedsi�wzi�� w zakresie ekoturystyki zwi�zanej z tymi gatunkami.

Art. 4 ust. 6








Tam gdzie istnieje infrastruktura transportowa lub telekomunikacyjna (np. drogi, korytarze kolejowe) mo �liwe jest wprowadzenie usprawnie � w celu ograniczenia jej wpływu na pewne gatunki poddane oddziaływaniu fragmentacji (np. poprzez dodanie przej � podziemnych i nadziemnych dla zwierz �t). [nied wiedzie]




Mo�liwo�� sfinansowania transgranicznego programu dla jednorazowego ponownego wprowadzenia zagro�onych gatunków.

Art. 8

Rewitalizacja �rodowiska przyrodniczego, np. zachowanie i rozwijanie dziedzictwa kulturowego i historycznego z działaniami skierowanymi na promocj� przedsi�biorczo�ci, lokalnego zatrudnienia i rozwój społeczno�ci lokalnej.


Mo�liwo�� sfinansowania działa� odnosz�cych si� do „sztandarowych” gatunków w ramach obszarów miejskich lub w ich s�siedztwie, w celu wspierania zaanga�owania społeczno�ci lokalnej w ochron� przyrody. Działania takie powinny stanowi� cz�� szerszej inicjatywy na rzecz promocji regionu.

EFS

Brak

FS29

Brak


�


�


�


�

cie działa

�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

13: ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI - G

AT

UN

KA

MI

72

Działanie 14: ZARZDZANIE DZIAŁANIAMI OCHRONNYMI - Inwazyjne gatunki obce (IGO)

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW Art. 36 lit. a) ppkt iii)


Obszary rolnicze



Usuwanie inwazyjnych ro�lin wodnych z cieków wodnych. [rolno-wodne]








Kontrola ro�linno�ci inwazyjnej (np. ambrozji, barszcza montegaziego), aby powstrzyma� ich dalsze rozprzestrzenianie si�.






Kontrola, usuwanie lub zapobieganie rozprzestrzenianiu si� inwazyjnych szkodników le�nych (np. korniki).





Usuni�cie inwazyjnych gatunków ro�lin, które przyczyniaj� si� do degradacji rodzimej ro�linno�ci i struktury le�nej. [rolno-le�ne]





Wdro�enie programu zapobiegania i wykrywania szkodników le�nych (np. system monitoringu wykorzystuj�cy pułapki na �my). [rolno-le�ne]



Wszystkie mo�liwe

Działanie niezale�ne od rodzaju obszaru Brak Zobacz art. Art. 57.

Usuwanie inwazyjnych ro�lin wodnych z cieków wodnych w kontek�cie szerszych programów odnowy �rodowiskowej.

Art. 63 Leader



Zarz�dzanie gatunkami inwazyjnymi przyczyniaj�ce si� do osi�gni�cia celów lokalnych planów rozwoju, np. usuni�cie inwazyjnych ro�lin wodnych i ryb z systemów rzecznych w celu wypełnienia zało�e� zwi�zanych z ekoturystyk� w pobli�u rzek (nakierowan� na rodzim� dzik� przyrod�).

EFR




Przekwalifikowanie na działania zwi�zane z odnow� siedlisk/ jako stra�ników do pracy na obszarach Natura 2000, w tym zarz�dzanie gatunkami inwazyjnymi.





Finansowanie dla akwakultury, gdzie brane jest pod uwag� utrzymanie nowopowstałej rodzimej ro�linno�ci powstałej w stawach rybnych oraz kontrol� inwazyjnych gatunków ro�linnych.

DZ

IAŁA

NIE

14:

ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI –

In

waz

yjne

gat

unki

Obc

e (I

GO

)

73

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje






Rekompensaty dla rolników z tytułu dodatkowych kosztów wynikaj�cych z ogranicze�.

Art. 34 lit. g)

Rozwój, restrukturyzacja oraz polepszenie obszarów akwakulturowych; Rybacy, inne



Finansowanie dla usuwania inwazyjnych ro�lin wodnych ze stawów akwakulturowych. Poprawa stanu obszarów akwakultury, w tym ograniczanie ich wpływu na �rodowisko.

Art. 34 lit. j)

Propagowanie partnerstwa pomi�dzy naukowcami i przedsi�biorcami w sektorze rybołówstwa; Rybacy, inne



Propagowanie partnerstw pomi�dzy naukowcami, a przedsi�biorcami przy badaniach nad zapobieganiem rozprzestrzeniania si� i/lub usuwania i kontroli gatunków inwazyjnych.


Budowa b�d� instalowanie czynnych lub biernych urz�dze� maj�cych na celu ochron� i rozwój fauny i flory wodnej Rybacy, inne


Art. 35(3) Działania te musz� by� realizowane przez podmioty publiczne lub półpubliczne, uznane organizacje handlowe b�d� inne podmioty wyznaczone w tym celu przez pa�stwa członkowskie. Tworzenie sztucznych raf.


Rekultywacja wód �ródl�dowych, w tym terenów tarła i tras migracyjnych gatunków migruj�cych. Rybacy, inne

Wody �ródl�dowe Brak


Rekultywacja wód �ródl�dowych, w tym usuwane przeszkód utrudniaj�cych migracj� ryb.


Tam gdzie bezpo�rednio dotyczy to działalno�ci połowowej, działania na rzecz ochrony i poprawy stanu �rodo-wiska w ramach sieci Natura 2000 z wył�czeniem kosztów operacyjnych Rybacy, inne



Poprawa stanu ostoi Natura 2000 na obszarach morskich.



Pracownicy sektora rybo-łówstwa lub zwi�zanych z nim sektorów




Ró�nicowanie zatrudnienia poprzez tworzenie miejsc pracy w zarz�dzaniu rezerwatami, w tym kontrola IGO.


Ochrona �rodowiska na obszarach rybackich w celu utrzymania jego atrakcyjno�ci, regeneracja i rozwój osad i wiosek przybrze�nych prowadz�cych działalno�� ryback�, a tak�e ochrona i poprawa stanu dziedzictwa przyrodniczego i architektonicznego





Ochrona i poprawa stanu �rodowiska poprzez kontrol� IGO, np. odnowa wydm przybrze�nych poprzez usuwanie inwazyjnej ro�linno�ci, odnowa ekosystemów wodnych poprzez usuwanie gatunków inwazyjnych.

DZ

AIA

ŁNIE

14: ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI –

Inwazyjne gatunki obce (IG

O)

74

LIFE+ Art. 3

Kryteria kwalifikowalno�ci Wszystkie mo�liwe


-��' �� $�� ' 2��$�� %�� %�� *3��*.� �� .��'�4� ��&��'��5�

PR7


Temat: rodowisko, np. zmiany klimatyczne, zanieczyszczenie �rodowiska i zagro�enia; ochrona i zrównowa�one zarz�dzanie zasobami naturalnymi oraz wytworzonymi przez człowieka (np. ochrona i zarz�dzanie bioró�norodno�ci�); technologie na rzecz �rodowiska (np. odtwarzanie �rodowiska)

Wszystkie mo�liwe



Opracowanie nowych instrumentów dla kontroli/zarz�dzania/wykorzenienia IGO, szczególnie w kontek�cie obszarów Natura 2000.


Temat: transport (np. transport powierzchniowy przyjazny dla �rodowiska)

Wszystkie mo�liwe



Kontekst: badania nad przystosowaniem/popraw� infrastruktury transportowej w celu ograniczenia jej wpływu na obszary Natura 2000.

Opracowanie nowych instrumentów na rzecz zapobiegania rozprzestrzeniania si� IGO poprzez sieci transportowe.


EFRR30

Art. 4 ust. 3


Mo�liwo�� sfinansowania jednorazowego usuni�cia lub programu kontrolnego dla IGO o szczególnie negatywnych skutkach gospodarczych/ społecznych/ �rodowiskowych.

Art. 4 ust. 4

Zapobieganie ryzyku, w tym przygotowanie i wdra�anie planów maj�cych na celu zapobieganie i niwelowanie ryzyka naturalnego i technologicznego. Obszary celu: Konwergencja

Kontekst: rozwój planów i działa� zwi�zanych z zarz�dzaniem zagro�eniami zwi�zanymi z IGO

Opracowanie planów zarz�dzania zagro�eniami zwi�zanymi z IGO dla wszystkich obszarów Natura 2000 w danym regionie (jako cz�� szerszego zarz�dzania ryzykiem w regionie).

Art. 4 ust. 6

Inwestycje transportowe, w tym sieci transeuropejskie i zintegrowane strategie dla przyjaznego �rodowisku transportu miejskiego, które przyczyniaj� si� do ograniczenia wpływów na �rodowisko. Obszary celu: Konwergencja

Kontekst: przystosowanie/poprawa infrastruktury transportowej w celu ograniczenia wpływu IGO na obszary Natura 2000

Ustanowienie regionalnego systemu monitoringu/zarz�dzania dla IGO, np. systemy wczesnego wykrywania w portach, wzdłu� korytarzy transportowych, na lotniskach.


�rodowisko i zapobieganie ryzyku: opracowywanie planów i działa � dla zapobiegania i niwelowania ryzyka naturalnego i technologicznego.


Kontekst: rozwój planów i działa� zwi�zanych z zarz�dzaniem zagro�eniami zwi�zanymi z IGO

Opracowanie planów zarz�dzania zagro�eniami zwi�zanymi z IGO dla wszystkich obszarów Natura 2000 w danym regionie (jako cz�� szerszego zarz�dzania ryzykiem w regionie).


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

14:

ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI:

In

waz

yjne

Gat

unki

Obc

e (I

GO

)

75





Kontekst: przystosowanie/poprawa infrastruktury transportowej w celu ograniczenia wpływu IGO na obszary Natura 2000

Ustanowienie regionalnego systemu monitoringu/zarz�dzania dla IGO, np. systemy wczesnego wykrywania w portach, wzdłu� korytarzy transportowych, na lotniskach.


Wsparcie w zakresie rozwoju transgranicznych działa� gospodarczych i społecznych poprzez wspólne strategie zrównowa�onego rozwoju terytorialnego, w szczególno�ci: wspieranie ochrony i wspólnego zarz�dzania �rodowiskiem.



Współpraca bilateralna mi�dzy regionami nadmorskimi, poprzez finansowanie sieci i działa� sprzyjaj�cych zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu, w ramach priorytetu: gospodarka wodna, w jednoznacznym wymiarze ponadnarodowym, w tym ochrona i zarz�dzanie zlewniami rzek, strefami przybrze �nymi, zasobami morskimi, usługami wodnymi i terenami podmokłymi.



Mo�liwe finansowanie dla transgranicznych programów kontroli lub likwidacji IGO, w tym działania zapobiegaj�ce rozprzestrzenianiu si� IGO.





Mo�liwe finansowanie dla likwidacji b�d� kontroli IGO, tam gdzie gatunki te zwi�kszaj� ryzyko powodzi (np. poprzez zwi�kszanie zamulania lub kanalizowanie cieków wodnych).

Art. 8

Rewitalizacja �rodowiska przyrodniczego, np. zachowanie i rozwijanie dziedzictwa kulturowego i historycznego z działaniami skierowanymi na promocj� przedsi�biorczo�ci, lokalnego zatrudnienia i rozwoju społeczno�ci lokalnych.


W ramach obszarów miejskich, mo�liwe wsparcie dla ponownego rozwoju obszarów Natura 2000 (w tym likwidacja IGO) w celu promowania ich lokalnego wykorzystania oraz rozwoju społeczno�ci lokalnej.

EFS Brak

FS31 Brak


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

AIA

ŁNIE

14: ZA

RZ�

DZ

AN

IE D

ZIA

ŁAN

IAM

I OC

HR

ON

NY

MI –

Inwazyjne gatunki obce (IG

O)

76

Działanie 15: WDRA�ANIE SYSTEMÓW ZARZDZANIA ORAZ POROZUMIE�

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW Art. 36 lit. a) ppkt i)

Płatno�ci z tytułu naturalnych utrudnie� dla rolników na obszarach górskich Rolnicy

Obszary rolnicze


Zobacz art. 37. Odnosi si� jedynie do wykorzystywanych u�ytków rolnych (WUR). Zobacz art. 51 Rozporz�dzenia 1782/2003. Jest to płatno�� kompensuj�ca i nie zostały dla niej okre�lone �adne kryteria zgodno�ci �rodowiskowej poza kryteriami wyznaczonymi w obowi�zkowych wymogach gospodarowania, (które obejmuj� Dyrektywy Ptasi� i Siedliskow�) oraz zasadami dobrej kultury rolnej zgodnej z ochron� �rodowiska, (które mog� obejmowa� standardy dotycz�ce minimalnego poziomu utrzymania) zwi�zane z płatno�ciami w ramach Filaru 1. Jedynym pozostałym wymogiem nało�onym na beneficjentów płatno�ci jest kontynuacja działalno�ci rolniczej przez przynajmniej 5 lat. Zarz�dzanie działaniami ochronnymi zale�e�, wi�c b�dzie od rodzaju prowadzonej działalno�ci rolniczej.

Płatno�ci wspieraj�ce utrzymanie tradycyjnych praktyk rolniczych, dzi�ki którym mo�liwe jest utrzymanie si� połonin.


Płatno�ci z tytułu naturalnych utrudnie� dla rolników na obszarach innych ni� obszary górskie Rolnicy

Obszary rolnicze



Wsparcie dla tradycyjnych praktyk rolniczych, które prowadz� do utrzymania nizinnych ł�k podmokych, np. poprzez wypas bydła.

Art. 36 lit. a) ppkt Iii)

Płatno�ci dla obszarów Natura 2000 i płatno�ci zwi�zane z dyrektyw� 2000/60/WE; Rolnicy

Obszary rolnicze



Płatno �ci pozwalaj �ce na utrzymanie górskich psów stró �uj�cych w celu pilnowania stada przed du �ymi drapie �nikami. [nied wiedzie]


Rolnicy, jednostki zarz�dza-j�ce gruntami


Utrzymanie rodzimych gatunków ro�linnych, które maj � warto � �ywieniow � dla miejscowej dzikich zwierz �t, szczególnie w strefach buforowych wokół obszaru Natura 2000. [nied wiedzie]

Art. 36 lit. b) ppkt iv) Płatno�ci dla obszarów Natura 2000; [lasy]




Płatno�ci dotycz�ce zatrzymania obumarłych drzew w lasach, zarówno le��cych na ziemi i stoj�cych – rekompensata za utracony dochód.

DZ

AIA

ŁAN

IE 1

5: W

DR

A�

AN

IE S

YS

TE

MÓ

W Z

AR

Z�

DZ

AN

IA I

PO

RO

ZU

MIE

77

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje






Podnoszenie jako �ci siedlisk le�nych poprzez sadzenie gatunków podszycia lub ponowne wprowadzanie gatunków dna lasu. [nied wiedzie]

Art. 63 Leader



Bie��ce zarz�dzanie przyczyniaj �ce si� do osi�gni�cia celów lokalnego planu rozwoju, np. rozwój i sprzeda � produktów przyjaznych dzikiej naturze. [nied wiedzie]

EFR





Odnowa opuszczonych stawów rybnych.




Jedynie obszary, na których prowadzona jest działalno�� w sektorze akwakultury,

Wprowadzenie czasowych i/lub przestrzennych ogranicze� na zmiany w poziomie wód. Płatno�ci mog� stanowi� rekompensat� za straty pieni��ne wynikaj�ce z przedłu�onego zalania lub osuszenia terenu.





Ograniczenie usuwania drzew/krzewów poza sytuacjami, gdzie jest to potrzebne dla utrzymania infrastruktury; czasowe ograniczenia dotycz�ce niezb�dnych wycinek.

Art. 34 lit. a)

Trwałe przyczynianie si� do lepszego zarz�dzania i ochrony zasobów;

Rybacy, inne



Ustanowienie minimalnych warunków utrzymania i zarz�dzania nowopowstał� ro�linno�ci� i innymi zwi�zanymi z ni� cechami.

Art. 34 lit. b)

Propagowanie selektywnych technik i narz�dzi połowowych, ograniczenie przyłowów

Rybacy, inne



Propagowanie stosowania pewnych narz�dzi na terenie obszarów Natura 2000, poprzez zapewnienie odpowiednich zach�t ekonomicznych.

DZ

AIA

ŁAN

IE 15: W

DR

A�

AN

IE S

YS

TE

MÓ

W Z

AR

Z�

DZ

AN

IA I P

OR

OZ

UM

IE

78

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


Art. 34 lit. c)

Usuwanie zagubionych narz�dzi rybackich z dna morskiego w celu zwalczania połowów niezamierzonych

Rybacy, inne



Program usuwania narz�dzi z obszarów Natura 2000 – np. usuwanie zgubionych sieci na homary.

Art. 34 lit. g)

Rozwój, restrukturyzacja oraz polepszenie obszarów akwakulturowych;

Rybacy, inne




Rekultywacja wód �ródl�dowych, w tym terenów tarła i tras migracyjnych gatunków migruj�cych.

Rybacy, inne



Odnowa nowo powstałej ro�linno�ci lub tworzenie jej od nowa.

LIFE+

Brak

PR7


Temat rodowisko: np. zmiany klimatyczne, zanieczyszczenie �rodowiska i zagro�enia; ochrona i zrównowa�one zarz�dzanie zasobami naturalnymi oraz wytworzonymi przez człowieka (np. ochrona i zarz�dzanie bioró�norodno�ci�); technologie na rzecz �rodowiska (np. odtwarzanie �rodowiska)

Wszystkie mo�liwe



Mo�liwe finansowanie dla bada� nad skuteczno�ci� umów zawieranych z wła�cicielami gruntów/zasobów dotycz�cych zarz�dzania nimi oraz mo�liwo�ci poprawy tego mechanizmu w przyszło�ci.


EFRR

Brak

EFS

Brak

FS

Brak

DZ

AIA

ŁAN

IE 1

5: W

DR

A�

AN

IE S

YS

TE

MÓ

W Z

AR

Z�

DZ

AN

IA I

PO

RO

ZU

MIE

79

Działanie 16: WIADCZENIE USŁUG, REKOMPENSATY ZA UTRACONE PRAWA ORAZ DOCHÓD



EFRROW


Płatno�ci dla obszarów Natura 2000 i płatno�ci zwi�zane z dyrektyw� 2000/60/WE; Rolnicy

Obszary rolnicze



Rekompensata za dochody utracone ze wzgl �du na zmniejszone zastosowanie nawozów i pestycydów, pomoc w marketingu produktów i usług przyjaznych sieci Natura 2000. [nied wiedzie]




Rekompensata za dochody utracone ze wzgl �du na utrzymywanie w strefie buforowej obszaru Natura 2000 ro �linno �ci przyjaznej dzikiej przyrodzie, np. ro�liny stanowi �ce po �ywienie dla dzikich zwierz �t. [nied wiedzie]

Art. 36 lit. b) ppkt iv) Płatno�ci dla obszarów Natura 2000; [lasy]

Prywatni wła�ciciele lasów i ich stowarzyszenia Lasy



6� '��'�� &��'��'�� &�� '��'�� '��





Rekompensata za utrzymywanie pewnej ilo�ci martwych drzew w lasach.

Art. 63 Leader


Wszystkie wybrane obszary wiejskie Brak Zobacz art.61-65.

Rekompensata za utracone prawa w celu wypełnienia zało�e� lokalnego planu rozwoju oraz monitorowanie post�pów w jego realizacji.

EFR





Ograniczenia w g�sto�ci obsady hodowlanej, ustanowienie cyklu, w którym cz�� stawów rybnych musi by� zarz�dzana w sposób ekstensywny przez dany okres czasu (np. 2 lata).





Zdefiniowanie optymalnej struktury i składu populacji ryb.

DZ

IAŁA

NIE

16: �W

IAD

CZ

EN

IE U

SŁU

G, R

EK

OM

PE

NS

AT

Y Z

A U

TR

AC

ON

E P

RA

WA

I D

OC

HÓ

D

80



LIFE+

Brak

PR7

Brak


EFRR

Brak

EFS

Brak

FS

Brak

DZ

IAŁA

NIE

16:

�W

IAD

CZ

EN

IE U

SŁU

G, R

EK

OM

PE

NS

AT

Y Z

A U

TR

AC

ON

E P

RA

WA

OR

AZ

DO

CH

ÓD

81

Działanie 17: PROWADZENIE MONITORINGU I POMIARÓW

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW

Art. 52 lit. d)


Wszystkie mo�liwe

Działanie niezale�ne od rodzaju obszaru Zobacz art. 59.

Przeprowadzenie analizy odniesienia w celu opracowania, a potem wdro�enia, lokalnej strategii rozwoju.

Art. 63 Leader



Mo�liwa realizacja projektów, które oprócz innych działa� zawieraj� komponent monitoringu ró�norodno�ci biologicznej. Rozwój systemów monitoringu ró�norodno�ci biologicznej w celu wypełnienia zało�e� lokalnego planu rozwoju oraz monitorowanie post�pów w jego realizacji.

EFR

Art. 34 lit. j)

Propagowanie partnerstwa pomi�dzy naukowcami i przedsi�biorcami w sektorze rybołówstwa;

Rybacy, inne



Badania nad metodami monitoringu gatunków wodnych, prowadzone we współpracy pomi�dzy rybakami, a naukowcami (np. programy znakowania i wypuszczania ryb). [mor�winy]

LIFE+



LIFE+ nie b�dzie finansowa� działa�, które kwalifikuj� si� do pomocy lub otrzymuj� tak� pomoc na ten sam cel w ramach innych instrumentów finansowych Wspólnoty (patrz art. 10). Działania s� kwalifikowalne, je�li spełniaj� kryteria warto�ci dodanej okre�lone w art.3, s� zgodne z działaniami okre�lonymi w Zał�czniku I i nie s� działaniami ‘powtarzaj�cymi si�’.

PR7



Wszystkie mo�liwe



Badania nad rozwojem nowych metod monitoringu i pomiarów. [nied�wiedzie, rzeki]

DZ

IAŁA

NIE

17: PR

OW

AD

ZE

NIE

MO

NIT

OR

ING

U I P

OM

IAR

ÓW

82


EFRR32

Art. 4 ust. 3



Kontekst: finansowanie rozwoju działa�/metod/wyposa�enia w zakresie monitoringu

Mo�liwe wsparcie dla opracowywania planów monitoringu dla obszarów w ramach szerszego kontekstu monitoringu �rodowiskowego na poziomie regionalnym, np. w celu zbadania post�pów w odniesieniu do wska�ników ustalonych dla osi�gni�cia celu zatrzymania ubo�enia ró�norodno�ci biologicznej przed rokiem 2010.

Art. 4 ust. 4

Zapobieganie ryzyku, w tym przygotowanie i wdra�anie planów maj�cych na celu zapobieganie i niwelowanie ryzyka naturalnego i technologicznego.


Kontekst: finansowanie rozwoju działa�/metod/wyposa�enia w zakresie monitoringu (zarz�dzanie ryzykiem)

Opracowywanie planów na wypadek wyst�pienia zagro�e� takich jak wyciek ropy lub substancji chemicznych, które mog� mie� wpływ na obszary Natura 2000. [rolno-wodne]




Kontekst: finansowanie rozwoju działa�/metod/wyposa�enia w zakresie monitoringu

Mo�liwe finansowanie dla inwestycji w infrastruktur� monitoringu, np. sprz�t do teledetekcji taki jak stałe stanowiska do pomiarów radio telemetrycznych, rozwój baz danych na cele przechowywania danych.


�rodowisko i zapobieganie ryzyku: opracowywanie planów i działa� dla zapobiegania i niwelowania ryzyka naturalnego i technologicznego.


Kontekst: finansowanie rozwoju działa�/metod/wyposa�enia w zakresie monitoringu (zarz�dzanie ryzykiem)

Opracowywanie planów na wypadek wyst�pienia zagro�e� takich jak wyciek ropy lub substancji chemicznych, które mog� mie� wpływ na obszary Natura 2000.




Kontekst: rozwój strategii/metod zakresie monitoringu oraz pomiarów


Współpraca bilateralna mi�dzy regionami nadmorskimi, poprzez finansowanie sieci i działa� sprzyjaj�cych zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu, w ramach priorytetu: gospodarka wodna, w jednoznacznym wymiarze ponadnarodowym, w tym ochrona i zarz �dzanie zlewniami rzek, strefami przybrze �nymi, zasobami morskimi, usługami wodnymi i terenami podmokłymi.







Opracowywanie transgranicznych planów i systemów monitoringu w odniesieniu do sieci Natura 2000, np. systemy monitoringu zanieczyszcze�/ zwi�zków biogennych w ciekach wodnych lub obszarach przybrze�nych. [rolno-wodne]


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

17:

PR

OW

AD

ZE

NIE

MO

NIT

OR

ING

U I

PO

MIA

RÓ

W

83


Art. 6 ust. 3



Kontekst: zbieranie danych oraz monitoring

Program współpracy w celu wsparcia tworzenia regionalnych sieci w odniesieniu do rozwoju regionalnych planów i działa� w zakresie monitoringu lub pomiarów.

EFS



Obszary celu: Konwergencja Kontekst: trening

Wzmocnienie instytucji publicznych w odniesieniu do monitoringu i pomiarów – np. opracowywanie planów monitoringu w procesie konsultacji mi�dzy departamentowych.




Wzmocnienie instytucji publicznych w odniesieniu do monitoringu i pomiarów dla obszarów Natura 2000.

FS33

Art. 2 ust. 2

Realizacja celów art. 174 Traktatu, wpisuj�ca si� w ramy priorytetów nadanych wspólnotowej polityce ochrony �rodowiska na mocy programu polityki i działania w dziedzinie �rodowiska naturalnego


Opracowywanie regionalnego planu monitoringu/pomiarów �rodowiskowych, w tym monitorowanie obszarów Natura 2000. Jako cz�� szerszych regionalnych planów rozwoju zrównowa�onego.


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

17: PR

OW

AD

ZE

NIE

MO

NIT

OR

ING

U I P

OM

IAR

ÓW

84

Działanie 18: ZARZDZANIE RYZYKIEM

Fundusz Opis

Grupy docelowe

Rodzaje obszarów


EFRROW Art. 20 lit. b) ppkt ii)

Podwy�szenie warto�ci gospodarczej lasów


Kwalifikowalno�� zale�y od obszaru: zobacz art. 27

Zobacz art. 27 w celu uzyskania szczegółów oraz informacji na temat ogranicze�.

Poprawa warto�ci gospodarczej poprzez lepsze zarz�dzanie ryzykiem – sadzenie rodzimych drzew o du�ej odporno�ci na ogie� – np. d�bów wiecznie zielonych.


Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku kl�sk �ywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działa� zapobiegawczych Rolnicy

Obszary rolnicze Brak Brak

Wprowadzanie działa� zapobiegaj�cych powodziom poprzez odnow� i zarz�dzanie obszarami podmokłymi.



Obszary rolnicze


Zobacz art. 38. Odnosi si� jedynie do działa� obowi�zkowych oraz wykorzystywanych u�ytków rolnych (WUR).

Rekompensaty za wprowadzenie odpowiedniego re�imu zarz�dzania zasobami wodnymi na obszarach Natura 2000, który zmniejsza ryzyko powodzi.




Płatno�ci rolno-�rodowiskowe propaguj�ce okresowy wypas zwierz�t lub wypas przy lesie, zmniejszanie ryzyka po�arowego poprzez ograniczanie nagromadzania si� wysuszonej ro�linno�ci podszycia.

Art. 36 lit. a) ppkt vi) Wsparcie na rzecz inwestycji nieproduktywnych [grunty rolne]



Wsparcie dla inwestycji w odnow� obszarów podmokłych w celu zmniejszenia ryzyka powodziowego.


Przywracanie potencjału le�nego oraz wprowadzenie działa� zapobiegawczych







Art. 63 Leader



Opracowywanie przyjaznych bioró�norodno�ci systemów zarz�dzania ryzykiem w celu wypełnienia zało�e� lokalnego planu rozwoju i monitorowania post�pów w jego realizacji.

EFR Brak

DZ

IAŁA

NIE

18:

ZA

RZ�

DZ

AN

IE R

YZ

YK

IEM

85

LIFE+



� !"#��$�� %��$��&�� ' �� '��&��&�� ' ��'��'��'��$�� (�� )��*+,��-��$�� &�� .�� /� ��&��0��&�� &�� &��

PR7



Wszystkie mo�liwe


Współpraca mi�dzynarodowa Kontekst: badania Badania nad innowacyjnymi i lepszymi

planami, metodami lub działaniami zarz�dzania ryzykiem, szczególnie w odniesieniu do wymogów zwi�zanych z obszarami Natura 2000.



Wszystkie mo�liwe



Kontekst: badania nad przystosowaniem/popraw�

infrastruktury transportowej w celu zmniejszenia ryzyka dla obszarów

Natura 2000

Badania nad metodami ograniczaj�cymi zagro�enia dla �rodowiska płyn�ce z transportu, szczególnie zagro�enia dla obszarów Natura 2000 (np. ograniczanie ryzyka rozprzestrzeniania si� IGO).


EFRR34

Art. 4 ust. 4



Mo�liwe wsparcie dla opracowywania planów i działa� umo�liwiaj�cych unikanie zagro�e� takich jak samoistne po�ary lasu, zagro�enia zwi�zane z transportem morskim, np. wycieki ropy, itp.

Art. 4 ust. 6



Kontekst: badania nad przystosowaniem/popraw� infrastruktury transportowej w celu ograniczenia ryzyka dla obszarów Natura 2000

Mo�liwe wykorzystanie dla opracowania planów zwi�zanych z zagro�eniami transportowymi (takimi jak zanieczyszczenia wód �ródl�dowych, wycieki ropy, wprowadzanie IGO, itp.).


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

18: ZA

RZ�

DZ

AN

IE R

YZ

YK

IEM

86




Rozwój infrastruktury zarz�dzania ryzykiem – np. dla czyszczenia statków w odniesieniu do usuwania IGO; infrastruktury umo�liwiaj�cej szybkie reagowanie na wycieki ropy, substancji chemicznych lub na samoistne po�ary lasów.


�rodowisko i zapobieganie ryzyku: opracowywanie planów i działa� dla zapobiegania i niwelowania ryzyka naturalnego i technologicznego.


Mo�liwe wsparcie dla opracowywania planów i działa� umo�liwiaj�cych unikanie zagro�e� takich jak samoistne po�ary lasu, zagro�enia zwi�zane z transportem morskim, np. wycieki ropy, itp.




Mo�liwe wsparcie dla rozwoju planów i działa� transgranicznych w celu unikania ryzyka, takiego jak samoistne po�ary lasów czy erozja, itp.




Obszary musz� by� poł�czone ze zlewni� rzeki/terenami podmokłymi/morskimi| /przybrze�nymi

Mo�liwe wsparcie dla opracowywania planów i działa� umo�liwiaj�cych unikanie zagro�e� takich jak wycieki ropy, itp.

EFS




Wzmocnienie instytucji publicznych w odniesieniu do opracowywania planów zarz�dzania ryzykiem.




Wzmocnienie instytucji publicznych w odniesieniu do realizacji regionalnych działa� zarz�dzania ryzykiem.

FS35

Art. 2 ust. 2



Rozwijanie regionalnych mo�liwo�ci szybkiego reagowania na zagro�enia �rodowiska naturalnego maj�ce wpływ na obszary Natura 2000, np. wycieki substancji chemicznych, powodzie, po�ary lasów, lawiny, itp.


�



�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

18:

ZA

RZ�

DZ

AN

IE R

YZ

YK

IEM

87

Działanie 19: BIE�CY NADZÓR NAD OBSZARAMI

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW

Art. 63 Leader


Wszystkie wybrane obszary wiejskie Brak Zobacz art.61-65.

Bie��cy nadzór na obszarach Natura 2000 jako niezb�dny element dla wypełnienia zało�e� lokalnego planu rozwoju i monitorowania post�pów w jego realizacji.

EFR

Brak

LIFE+

Brak

PR7



Wszystkie mo�liwe



Kontekst: badania/cz�� projektu badawczego

Projekt badawczy mógłby zawiera prowadzenie bie ��cego nadzoru na obszarach Natura 2000 przez okre �lony okres czasu, w zale �no�ci od celów. [nied wiedzie]


EFRR


EFS


FS


DZ

IAŁA

NIE

19: BIE��

CY

NA

DZ

ÓR

NA

D O

BS

ZA

RA

MI

88

Działanie 20: DZIAŁANIA INFORMACYJNE ORAZ MATERIAŁY PROMOCYJNE

Fundusz Opis

Grupy docelowe

Rodzaje obszarów


EFRROW


Kształcenie zawodowe i działania informacyjne, w tym rozpowszechnianie wiedzy naukowej i praktyk innowacyjnych, skierowane do osób działaj�cych w sektorze rolnym, �ywno�ciowym i le�nym

Rolnicy, le�nicy


Art. 21: Wsparcie nie obejmuje kursów instrukta�owych lub szkoleniowych, które stanowi� cz�� zwykłych programów lub systemów edukacji rolnej i le�nej na poziomie szkoły �redniej lub wy�szym.

Opracowanie materiałów szkoleniowych dla rolników i le �ników opisuj �cych przyjazne nied wiedziom metody gospodarki rolnej i le �nej [nied wiedzie]


Zach�canie do prowadzenia działalno�ci zwi�zanej z turystyk�

Wszystkie mo�liwe


Obszary Natura 2000 mog� by� promowane poprzez broszury turystyczne [kwiaty]

Art. 52 lit. b) ppkt iii) Zachowanie i poprawa stanu dziedzictwa wsi

Wszystkie mo�liwe


Art. 52 lit. d)


Wszystkie mo�liwe


Rozpowszechnianie materiałów treningowych zwi�zanych z nabywaniem umiej�tno�ci [kwiaty, rolno-wodne]

Art. 63 Leader



Przygotowanie informacji niezb�dnej dla wdra�ania lokalnej strategii rozwoju (np. promocja regionu zwi�zana z obszarami Natura 2000) [rolno-le�ne]

EFR

Art. 34 lit. i)

Doskonalenie kwalifikacji zawodowych, rozwijanie nowych metod i narz�dzi szkoleniowych

Rybacy, inne



Przygotowanie materiałów szkoleniowych dla rybaków w zakresie Natura 2000 [mor�winy]



Pracownicy sektora rybołów-stwa lub zwi�zanych z nim sektorów




Promowanie i tworzenie przyjaznych �rodowisku produktów zwi�zanych z obszarami Natura 2000

DZ

IAŁA

NIE

20:

DZ

IAŁA

NIA

INF

OR

MA

CY

JNE

I M

AT

ER

IAŁY

PR

OM

OC

YJN

E

89


Działania w zakresie dywersyfikacji przez propagowanie zró�nicowanego zatrudnienia dla rybaków w drodze tworzenia miejsc pracy poza sektorem rybołówstwa





Przygotowanie szkoleniowych materiałów informacyjnych, materiałów nt. mo�liwo�ci zatrudnienia zwi�zanego z sieci� Natura 2000.

Art. 41 ust. 1 lit. h)

Propagowanie współpracy mi�dzyregionalnej i mi�dzynarodowej pomi�dzy poszczególnymi podmiotami w obszarach rybołówstwa, głównie w drodze tworzenia sieci i rozpowszechniania najlepszych praktyk

Administra-cja publiczna, MP, inne




Finansowanie współpracy pomi�dzy ró�nymi podmiotami w celu przeanalizowania najlepszych praktyk przyjaznych sieci Natura 2000 zwi�zanych z działalno�ci� w dziedzinie akwakultury i rybołówstwa [rolno-wodne]


Nabywanie umiej�tno�ci oraz pomoc przy opracowaniu i wdro�eniu lokalnej strategii rozwoju

Administra-cja publiczna, MP, inne




Przygotowanie informacji do wykorzystania w lokalnej strategii rozwoju.

LIFE+



LIFE+ nie b�dzie finansowa� działa�, które kwalifikuj� si� do pomocy lub otrzymuj� tak� pomoc na ten sam cel w ramach innych instrumentów finansowych Wspólnoty (patrz art. 10). Działania s� kwalifikowalne, je�li spełniaj� kryteria warto�ci dodanej okre�lone w art.3, s� zgodne z działaniami okre�lonymi w Zał�czniku I i nie s� działaniami ‘powtarzaj�cymi si�’.

PR7



Wszystkie mo�liwe



W ramach projektów badawczych mog� by� przygotowane materiały informacyjne, projekty te mog� te� prowadzi� do wypracowania nowych, bardziej skutecznych metod komunikacji (np. interaktywne fora edukacyjne)



Wszystkie mo�liwe



Kontekst: badania nad przystosowaniem/popraw� infrastruktury transportowej w celu zmniejszenia ryzyka dla obszarów Natura 2000

Projekty badawcze mog� prowadzi� do rozwoju informacji na temat przyjaznych �rodowisku sieci transportowych, w powi�zaniu z obszarami Natura 2000.

DZ

IAŁA

NIE

20: DZ

IAŁA

NIA

INF

OR

MA

CY

JNE

I MA

TE

RIA

ŁY P

RO

MO

CY

JNE

90


EFRR36

Art. 4 ust. 2

Dziedzina: społecze�stwo informacyjne, w tym rozwój lokalnych zasobów, usług i aplikacji, poprawa dost�pu i rozwój publicznych usług internetowych, wsparcie i usługi dla MP, maj�ce na celu zastosowanie i efektywne wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIiK). Obszary celu: Konwergencja

Kontekst: systemy/wyposa�enie słu��ce przesyłowi danych na obszarach Natura 2000

Mo�liwe wykorzystanie na zakup sprz�tu komputerowego oraz organizacj�/funkcjonowanie internetowych centrów informacyjnych i baz danych.

Art. 4 ust. 5

Turystyka, w tym promocja zasobów przyrodniczych i kulturowych jako potencjału dla rozwoju zrównowa�onej turystyki, ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego dla wspierania rozwoju gospodarczego, zwi�kszenie poda�y usług turystycznych poprzez nowe usługi o wy�szej warto�ci dodanej Obszary celu: Konwergencja Kontekst: promocja/rozwój turystyki

Opracowywanie materiałów informacyjnych potrzebnych na cele promocji ekoturystyki na danym obszarze. [rolno-le�ne]

Art. 4 ust. 8

Inwestycje edukacyjne, które przyczyniaj� si� do wzrostu atrakcyjno�ci i jako�ci �ycia w regionach. Obszary celu: Konwergencja Kontekst: edukacja

Opracowywanie zasobów informacyjnych umo �liwiaj �cych wł �czenie danego obszaru do regionalnych programów edukacyjnych. [nied wiedzie]

Art. 4 ust. 10

Bezpo�rednie wspieranie inwestycji w MP przyczyniaj�ce si� do tworzenia i utrzymania miejsc pracy. Obszary celu: Konwergencja Kontekst: tworzenie miejsc pracy

Opracowywanie materiałów informacyjnych potrzebnych MP w celu promowania ekoturystyki na danym obszarze [rolno-wodne].








Kontekst: rozwijanie inicjatyw i szkole� w zakresie zatrudnienia

Opracowywanie informacji w odniesieniu do transgranicznych sieci obszarów w celu szerszego promowania ekoturystyki. [nied wiedzie]


Ponadto, wspieranie integracji transgranicznych rynków pracy, lokalnych inicjatyw sprzyjaj�cych zatrudnieniu, wyrównywania szans, szkole � i integracji społecznej, wspólnego wykorzystania zasobów ludzkich i infrastruktury BiRT.


Kontekst: rozwijanie inicjatyw i szkole� w zakresie zatrudnienia

7�� $ �'��' 2��&��&�� '�� 8� � 9� �:�


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

20:

DZ

IAŁA

NIA

INF

OR

MA

CY

JNE

I M

AT

ER

IAŁY

PR

OM

OC

YJN

E

91





Kontekst: szerokie mi�dzynarodowe inicjatywy edukacyjne (edukacja)

Opracowywanie zasobów informacyjnych umo�liwiaj�cych wł�czenie danego obszaru do regionalnych programów zdrowotnych, kulturowych i edukacyjnych. [rzeki]

Art. 10


Jedynie obszary z naturalnymi utrudnieniami.

Opracowywanie materiałów informacyjnych potrzebnych na cele promocji ekoturystyki na danym obszarze. [rzeki]

EFS


Wzmacnianie zdolno�ci instytucjonalnej i skuteczno�ci administracji publicznej oraz słu�b u�yteczno�ci publicznej w zakresie dobrych projektów polityki i programów , ich monitorowania oraz oceny, poprzez badania, statystyki i wiedz� fachow�, wsparcie koordynacji mi�dzyresortowej i dialogu mi�dzy wła�ciwymi organami publicznymi i prywatnymi. Obszary celu: Konwergencja Kontekst: trening


Wzmacnianie zdolno�ci instytucjonalnej i skuteczno�ci administracji publicznej oraz słu�b u�yteczno�ci publicznej odno�nie rozwoju zdolno�ci w zakresie realizacji polityki i programów . Obszary celu: Konwergencja Kontekst: trening

Przygotowanie materiałów informacyjnych pod k�tem programów wzmacniania instytucjonalnego oraz programów szkoleniowych dla administracji publicznej.

FS

Brak

DZ

IAŁA

NIE

20: DZ

IAŁA

NIA

INF

OR

MA

CY

JNE

I MA

TE

RIA

ŁY P

RO

MO

CY

JNE

92

Działanie 21: SZKOLENIA I EDUKACJA

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW


Kształcenie zawodowe i działania informacyjne, w tym rozpowszechnianie wiedzy naukowej i praktyk innowacyjnych, skierowane do osób działaj�cych w sektorze rolnym, �ywno�ciowym i le�nym

Rolnicy, le�nicy


Art. 21: Wsparcie nie obejmuje kursów instrukta�owych lub szkoleniowych, które stanowi� cz�� zwykłych programów lub systemów edukacji rolnej i le�nej na poziomie szkoły �redniej lub wy�szym.

Szkolenia oraz działania edukacyjne zwi�zane z innowacyjnymi praktykami w zakresie przyjaznej dla przyrody gospodarki rolnej, marketing produktów z terenów Natura 2000, itp.

Art. 52 lit. b) ppkt iii) Zachowanie i poprawa stanu dziedzictwa wsi

Wszystkie mo�liwe


Szkolenia wspieraj�ce utrzymywanie i zachowanie dziedzictwa na terenach wiejskich.

Art. 52 lit. c)

Działanie na rzecz szkolenia i informowania dla podmiotów gospodarczych działaj�cych w dziedzinach obj�tych osi� 3



Zobacz art. 58. Jedynie działania w ramach Osi 3.

Szkolenia zach�caj�ce do rozwoju działalno�ci w sektorze ekoturystyki [rolno-le�ne].

Art. 52 lit. d)


Wszystkie mo�liwe


Szkolenia umo�liwiaj�ce wdro�enie lokalnych strategii rozwoju np. w zakresie marketingu produktów z obszarów Natura 2000, czy w zakresie wsparcia rozwoju sektora ekoturystyki [kwiaty]

Art. 63 Leader



Jakiekolwiek szkolenia konieczne dla wdro �enia lokalnej strategii rozwoju (np. promocja regionalna dotycz �ca obszarów Natura 2000) [nied wiedzie]

EFR


Dywersyfikacja działalno�ci w celu propagowania zró�nicowanego zatrudnienia w�ród rybaków Rybacy


Szkolenia wspieraj�ce dywersyfikacj� działalno�ci gospodarczej np. szkolenia dotycz�ce zarz�dzania małymi przedsi�wzi�ciami komercyjnymi, wspieraj�ce ekoturystyk� czy zarz�dzanie obszarami.




Szkolenia wspieraj�ce dywersyfikacj� działalno�ci gospodarczej np. szkolenia dotycz�ce zarz�dzania małymi przedsi�wzi�ciami komercyjnymi,wspieraj�ce ekoturystyk� czy zarz�dzanie obszarami.

DZ

IAŁA

NIE

21:

SZ

KO

LEN

IA I

ED

UK

AC

JA

93

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


Art. 34 lit. i)




Szkolenia wspieraj�ce dywersyfikacj� działalno�ci gospodarczej np. szkolenia dotycz�ce zarz�dzania małymi przedsi�wzi�ciami komercyjnymi, wspieraj�ce ekoturystyk� czy zarz�dzanie obszarami. Programy treningowe realizowane w partnerstwie pomi�dzy naukowcami i przedsi�biorcami – np. programy identyfikacji ryb i ptaków w celu propagowania ekoturystyki przy jednoczesnym wsparciu monitoringu naukowego.







Szkolenia umo�liwiaj�ce rybakom podejmowanie działa� w sektorze ekoturystyki na obszarach Natura.







Tworzenie miejsc pracy przy zarz�dzaniu obszarami Natura 2000, któremu towarzysz� odpowiednie działania szkoleniowe i edukacyjne. [mor�winy]


Nabywanie umiej�tno�ci oraz pomoc przy opracowaniu i wdro�eniu lokalnej strategii rozwoju.





Szkolenia i edukacja w zakresie opracowywania i wdra�ania strategii rozwoju.

LIFE+

Art. 3 Kryteria kwalifikowalno�ci Wszystkie

Działanie niezale�ne od rodzaju obszaru. Brak

LIFE+ nie b�dzie finansowa� działa�, które kwalifikuj� si� do pomocy lub otrzymuj� tak� pomoc na ten sam cel w ramach innych instrumentów finansowych Wspólnoty (patrz art. 10). Działanie kwalifikowalne, je�li spełnia kryteria odnosz�ce si� do warto�ci dodanej, okre�lone w art.3 i je�li nie jest to działanie „powtarzaj�ce si�”.

PR7

Brak

DZ

IAŁA

NIE

21: SZ

KO

LEN

IA I E

DU

KA

CJA

94


EFRR37

Art. 4 ust. 5




Programy szkoleniowe wspieraj�ce tworzenie sektora turystycznego na obszarach, na których nie był on wcze�niej rozwini�ty (np. obszary, na których działalno�� oparta była o gał�zie przemysłu znajduj�cego si� w recesji). Szkolenia mog� by� skierowane do potencjalnych usługodawców w sektorze turystycznym.

Art. 4 ust. 8

Inwestycje edukacyjne, które przyczyniaj� si� do wzrostu atrakcyjno�ci i jako�ci �ycia w regionach.


Edukacja w zakresie zarz�dzania opartego o zasad� zrównowa�onego rozwoju, w celu poprawy jako�ci �ycia i �rodowiska.








Szkolenia dla partnerów z terenów przygranicznych, programy edukacyjne oparte na wymianie do�wiadcze �, zwłaszcza w zakresie ekoturystyki na terenie obszarów/sieci Natura 2000. [nied wiedzie, rolno-le �ne]


Ponadto, wspieranie integracji transgranicznych rynków pracy, lokalnych inicjatyw sprzyjaj�cych zatrudnieniu, wyrównywania szans, szkole � i integracji społecznej, wspólnego wykorzystania zasobów ludzkich i infrastruktury BiRT.


Szkolenia promuj�ce przygraniczne rynki pracy zwi�zane z zarz�dzaniem sieci� Natura 2000 np. szkolenia dotycz�ce przyjaznych dla przyrody praktyk w zakresie gospodarki le�nej.


Współpraca bilateralna mi�dzy regionami nadmorskimi, poprzez finansowanie sieci i działa� sprzyjaj�cych zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu, w ramach priorytetu: gospodarka wodna, w jednoznacznym wymiarze ponadnarodowym, w tym ochrona i zarz �dzanie zlewniami rzek, strefami przybrze �nymi, zasobami morskimi, usługami wodnymi i terenami podmokłymi.



Szkolenia dotycz�ce mi�dzynarodowego zarz�dzania zlewniami rzek oraz zasobami morskimi (w poł�czeniu z zarz�dzaniem obszarami Natura 2000).


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

21:

SZ

KO

LEN

IA I

ED

UK

AC

JA

95


Art. 6 ust. 3



Programy szkoleniowe dla władz regionalnych i lokalnych skupiaj�ce si� na wymianie do�wiadcze� i najlepszych praktyk w zakresie bioró�norodno�ci na obszarach Natura 2000.

EFS


Zwi�kszanie zdolno�ci adaptacyjnych pracowników i przedsi�biorstw, np. rozwój konkretnych usług w zakresie zatrudnienia, szkole� oraz wsparcia dla pracowników w kontek�cie restrukturyzacji przedsi�biorstwa i sektora.

Kontekst: Tworzenie miejsc pracy (np. w przypadku restrukturyzacji sektora)

Szkolenia dla pracowników sektorów przechodz�cych restrukturyzacj� w celu stworzenia im mo�liwo�ci alternatywnego zatrudnienia w sektorze zwi�zanym z obszarami Natura 2000 (np. tworzenie produktów przyjaznych obszarom Natura 2000).




Szkolenia dla administracji publicznej w dotycz�ce dobrych praktyk w zakresie zarz�dzania obszarami Natura 2000 – mog� obejmowa� wymian� do�wiadcze� i najlepszych praktyk pomi�dzy krajami członkowskimi [mor�winy]




Szkolenia dla przedstawicieli administracji publiczne j w zakresie projektów dotycz �cych dzikiej przyrody [nied wiedzie]

FS38

Art. 2 ust. 2



Szkolenia b�d�ce jednym z uzupełniaj�cych komponentów projektów infrastrukturalnych np. szkolenie lokalnej społeczno�ci w zakresie oszcz�dnego gospodarowania wod� b�d�ce uzupełnieniem do projektu budowy infrastruktury wodnej.


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

21: SZ

KO

LEN

IA I E

DU

KA

CJA

96

Działanie 22: INFRASTRUKTURA UŁATWIAJCA ZWIEDZANIE I ZAPOZNANIE SI� Z WALORAMI OBSZARÓW NATURA 2000



EFRROW Art. 36 lit. a) ppkt vi)





Wsparcie na rzecz inwestycji nieprodukcyjnych [lasy] Wszystkie mo�liwe Lasy Brak


Przygotowanie i wyposa�enie obszarów Natura 2000 w tablice informacyjne na terenach Natura 2000 [rolno le�ne]


Ró�nicowanie w kierunku działalno�ci nierolniczej

Rolnicy i członkowie gospodarstw


Wsparcie dla przedsi�wzi�� poprawiaj�cych jako�� infrastruktury dla obsługi odwiedzaj�cych na rolniczych obszarach Natura 2000 w celu promocji ekoturystyki.


Zach�canie do prowadzenia działalno�ci zwi�zanej z turystyk� Wszystkie mo�liwe


Tworzenie drobnej infrastruktury maj �cej na celu zach �cenie do odwiedzania obszarów Natura 2000 np. �cie�ki, oznakowanie [nied wiedzie, rolno le �ne]

Art. 63 Leader



Tworzenie drobnej infrastruktury dla odwiedzaj�cych obszary Natura 2000 dla zach�cenia do odwiedzania tych terenów oraz dla osi�gni�cia celów lokalnej strategii rozwoju.

EFR







Promocja ekoturystyki poprzez udost�pnienie małej infrastruktury obsługuj�cej odwiedzaj�cych na obszarach Natura 2000 np. tablice informacyjne, miejsca odpoczynku (ławki), �cie�ki.







Udost�pnienie drobnej infrastruktury dla obsługi ekoturystyki na terenach przybrze�nych i morskich np. oznakowanie, mapy, schronienia, mola, itp.

LIFE+

Art. 3 Kryteria kwalifikowalno�ci Wszystkie mo�liwe Wszystkie mo�liwe Brak

LIFE+ nie b�dzie finansowa� działa�, które kwalifikuj� si� do pomocy lub otrzymuj� tak� pomoc na ten sam cel w ramach innych instrumentów finansowych Wspólnoty (patrz art. 10). Działanie kwalifikowalne, je�li spełnia kryteria odnosz�ce si� do warto�ci dodanej, okre�lone w art.3 i je�li nie jest to du�a infrastruktura (EFRR) lub utrzymanie istniej�cej infrastruktury.

PR7

Brak

DZ

IAŁA

NIE

22:

INF

RA

ST

RU

KT

UR

A U

ŁAT

WIA

J�

CA

ZW

IED

ZA

NIE

I Z

AP

OZ

NA

NIE

SI�

Z W

ALO

RA

MI O

BS

ZA

RÓ

W N

AT

UR

A 2

000

97

Fundusz Opis Ograniczenia

obszarowe Uwagi/inne ograniczenia Przykłady

EFRR39

Art. 4 ust. 2

Dziedzina: społecze�stwo informacyjne, w tym rozwój lokalnych zasobów, usług i aplikacji, poprawa dost�pu i rozwój publicznych usług internetowych, wsparcie i usługi dla MP, maj�ce na celu zastosowanie i efektywne wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIiK).


Kontekst: systemy/wyposa�enie słu��ce przesyłowi danych na obszarach Natura 2000

Tworzenie stron internetowych oraz baz danych, które mog� by� wykorzystane do promocji turystyki na terenach Natura 2000.

Art. 4 ust. 3



Art. 4 ust. 5





Priorytet: rodowisko i zapobieganie ryzyku: stymulowanie inwestycji słu��cych rewitalizacji terenów i obiektów zanieczyszczonych, promowanie rozwoju infrastruktury zwi �zanej z bioró �norodno �ci� i programem Natura 2000 , przyczynianie si� do zrównowa�onego rozwoju gospodarczego i ró�nicowania obszarów wiejskich.

Obszary celu: Regionalna konkurencyjno�� I zatrudnienie



Europejska współpraca terytor-ialna na rzecz współ-pracy transgranicznej (patrz art. 19)


Budowa infrastruktury dla obsługi odwiedzaj�cych np. parkingi, sieci �cie�ek spacerowych, mola, o�rodki informacyjne dla odwiedzaj�cych. [rzeki, rolno-wodne]

Art. 9

Zró�nicowanie gospodarcze na terenach wiejskich i obszarach zale�nych od rybołówstwa, w tym: rozwój nowych form działalno�ci gospodarczej poza sektorami rolnictwa i rybołówstwa, rozwój turystyki i zwi�kszanie atrakcyjno�ci obszarów wiejskich.

Jedynie obszary wiejskie oraz obszary zale�ne od rybołówstwa


Poprawa infrastruktury dla obsługi odwiedzaj �cych w celu ró �nicowania działalno �ci na terenach wiejskich poprzez stworzenie nowych mo �liwo �ci w sektorze ekoturystyki. [nied wiedzie]

EFS Brak

FS40

Art. 2 ust. 2



Tworzenie infrastruktury/kompleksów dla odwiedzaj�cych tereny Natura 2000, np. regionalne centra ekologiczne udost�pniaj�ce materiały edukacyjne zwi�zane z sieci� Natura 2000 [rolno-wodne].


�


�


�


�

cie działa

�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

22: INF

RA

ST

RU

KT

UR

A U

ŁAT

WIA

J�

CA

ZW

IED

ZA

NIE

I Z

AP

OZ

NA

NIE

SI�

Z W

ALO

RA

MI O

BS

ZA

RÓ

W N

AT

UR

A 2000

98

Działanie 23: ZAKUP GRUNTÓW, W TYM REKOMPENSATY Z TYTUŁU UTRATY MO�LIWOCI ZAGOSPODAROWANIA TERENU

Fundusz Opis

Grupy docelowe

Rodzaje obszarów


EFRROW

Teoretycznie działanie to mo�liwe jest w zwi�zku z działaniami obj�tymi którymkolwiek z artykułów, z uwzgl�dnieniem ogranicze� okre�lonych w art. 71(3)(c)

W zale�no�ci od konkretnego artykułu

W zale�no�ci od konkretne-go artykułu

Zakup ziemi jest kwalifikowalny jedynie do pułapu 10% całkowitych wydatków na dane przedsi�wzi�cie. W wyj�tkowych okoliczno�ciach wi�kszy odsetek kosztów mo�e by� przeznaczony na działania zwi�zane z ochron� przyrody. Zobacz art. 71 pkt. 3 lit. c.

EFR Brak

LIFE+

Art. 3 Kryteria kwalifikowalno�ci Wszystkie mo�liwe Wszystkie

LIFE+ nie b�dzie finansowa� działa�, które kwalifikuj� si� do pomocy lub otrzymuj� tak� pomoc na ten sam cel w ramach innych instrumentów finansowych Wspólnoty (patrz art. 10). Działania kwalifikowalne, je�li spełniaj� kryteria dla warto�ci dodanej zdefiniowane w art. 3 oraz dla rekompensat za zmiany w wykorzystaniu terenu (o ile nie jest rozwój obszarów wiejskich) i nie dotyczy utraty mo�liwo�ci zagospodarowania terenu. Warunki dotycz�ce zakupu gruntów okre�lone s� w Zał�czniku I, art. 2 lit. g) ppkt. v).

Na przykład zakup ziemi maj�cy na celu umo�liwienie reneturyzacj� zlewni rzeki [rzeki]

PR7 Brak

DZ

IAŁA

NIE

23:

ZA

KU

P G

RU

NT

ÓW

, W T

YM

RE

KO

MP

EN

SA

TY

Z T

YT

UŁU

U

TR

AT

Y M

O�

LIW

O�

CI Z

AG

OS

PO

DA

RO

WA

NIA

TE

RE

NU

99


EFRR41

Teoretycznie działanie to mo�liwe jest w zwi�zku z działaniami obj�tymi którymkolwiek z artykułów, z uwzgl�dnieniem ogólnych ogranicze� okre�lonych w Rozporz�dzeniu i ogranicze� szczegółowych okre�lonych w art. 7 lit. c)

EFS Brak

FS42

Art. 2 ust. 2

Realizacja celów art. 174 Traktatu, wpisuj�ca si� w ramy priorytetów nadanych wspólnotowej polityce ochrony �rodowiska na mocy programu polityki i działania w dziedzinie �rodowiska naturalnego Obszary celu konwergencja

Art. 2 ust. 3

Dziedziny sprzyjaj�ce trwałemu rozwojowi i maj�ce wyra�nie �rodowiskowy wymiar, takie jak efektywno�� energetyczna i odnawialne �ródła energii oraz sektor transportu Obszary celu konwergencja

Kontekst: energia ze �ródeł odnawialnych oraz transport.


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych. Koszt zakupu nie mo�

e przekracza

�

10% całkowitych wydatków kwalifikowalnych na dane przedsi �wzi �cie. 42 Działania zwi�zane z sieci� b�d� obszarami Natura 2000 musz� by� rozpatrywane w szerszym kontek�cie działa� rozwojowych. Koszt zakupu nie mo

�

e przekracza

�

10% całkowitych wydatków kwalifikowalnych na dane przedsi wzi cie.

DZ

IAŁA

NIE

23: ZA

KU

P G

RU

NT

ÓW

, W T

YM

RE

KO

MP

EN

SA

TY

Z T

YT

UŁU

U

TR

AT

Y M

O�

LIWO�

CI Z

AG

OS

PO

DA

RO

WA

NIA

TE

RE

NU

100

Działanie 24: INFRASTRUKTURA NA CELE PRZYWRÓCENIA SIEDLISK LUB GATUNKÓW

Fundusz Opis

Grupy docelowe

Rodzaje obszarów


EFRROW

Art. 36 lit. a) ust. vi)




Wsparcie dla infrastruktury chroni �cej stada przed du �ymi drapie �nikami np. elektryczne ogrodzenia. [nied wiedzie]

Art. 36 lit. b) ust. vii)



Zobacz art. 49. Musi by� poł�czone z płatno�ciami rolno-�rodowiskowymi.

Wsparcie dla infrastruktury maj�cej na celu przywracanie siedlisk np. tworzenie szkółek dla uprawy rodzimych gatunków ro�lin pod k�tem projektu zwi�zanego z przywracaniem tych gatunków.

Art. 52 lit. b) ust. iii)


Wszystkie mo�liwe


Wsparcie dla infrastruktury słu��cej rekolonizacji przez rzadkie gatunki np. budki l�gowe, miejsca odpoczynku dla nietoperzy itp.

Art. 63 Leader



Tworzenie infrastruktury dla przywracania siedlisk i gatunków tak, aby mo�na było osi�gn�� cele zwi�zane z rozwojem lokalnym.

EFR

Art. 34 lit. g)




Tworzenie infrastruktury słu��cej zmniejszeniu uci��liwo�ci dla rodzimych gatunków na obszarach akwakulturowych (np. ograniczenie uci��liwo�ci dla ptaków).


Rekultywacja wód �ródl�dowych, w tym terenów tarła i tras migracyjnych gatunków migruj�cych. Rybacy, inne




Tam gdzie bezpo�rednio dotyczy to działalno�ci połowowej, działania na rzecz ochrony i poprawy stanu �rodowiska w ramach sieci Natura 2000 z wył�czeniem kosztów operacyjnych Rybacy, inne



Modyfikowanie cieków wodnych poprzez instalacj� infrastruktury zmieniaj�cej przepływ wody czy umo�liwiaj�cej migracj� ryb przynosz�c korzy�ci dla ekosystemów wodnych. [rzeki]

DZ

IAŁA

NIE

24:

INF

RA

ST

RU

KT

UR

A N

A C

ELE

PR

ZY

WR

ÓC

EN

IA S

IED

LIS

K

LUB

GA

TU

NK

ÓW

101

LIFE+



LIFE+ nie b�dzie finansowa� działa�, które kwalifikuj� si� do pomocy lub otrzymuj� tak� pomoc na ten sam cel w ramach innych instrumentów finansowych Wspólnoty (patrz art. 10). Działania kwalifikowalne, je�li spełniaj� kryteria dla warto�ci dodanej zdefiniowane w art. 3 i stanowi� cz�� projektu zarz�dzania ochron� siedlisk b�d� gatunków.

PR7



Wszystkie mo�liwe


Współpraca mi�dzynaro-dowa Kontekst: jako cz�� sprz�tu badawczego

DZ

IAŁA

NIE

24: INF

RA

ST

RU

KT

UR

A N

A C

ELE

PR

ZY

WR

ÓC

EN

IA S

IED

LISK

LU

B G

AT

UN

KÓ

W

102


EFRR43

Art. 4 ust. 3


Dywersyfikacja regionalnej gospodarki poprzez budow � obiektów poprawiaj �cych komercyjne korzystanie z niektórych obszarów Natura 2000 np. hodowle i/lub „centra rehabilitacji” dla zagro �onych gatunków. Obiekty te mog � słu�y jako atrakcje ekoturystyczne [nied wiedzie].


Priorytet: rodowisko i zapobieganie ryzyku: stymulowanie inwestycji słu��cych rewitalizacji terenów i obiektów zanieczyszczonych, promowanie rozwoju infrastruktury zwi �zanej z bioró �norodno �ci� i programem Natura 2000 , przyczynianie si� do zrównowa�onego rozwoju gospodarczego i ró�nicowania obszarów wiejskich


Mo�liwe wsparcie dla infrastruktury oczyszczania wody ze zbiorników balastowych w portach, w celu zapobiegania wprowadzaniu IGO poprzez transport morski; tworzenie fizycznych barier na wodach słodkowodnych, w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu si� IGO z jednego zbiornika wodnego do drugiego.



Budowa infrastruktury oczyszczania �cieków w celu poprawy jako�ci wód (a tym samym jako�ci siedlisk) na obszarach Natura 2000 [rolno-wodne].

Art. 8

Rewitalizacja �rodowiska przyrodniczego, np. zachowanie i rozwijanie dziedzictwa kulturowego i historycznego z działaniami skierowanymi na promocj� przedsi�biorczo�ci, lokalnego zatrudnienia i rozwoju społeczno�ci lokalnych.


Budowa infrastruktury oczyszczania �cieków w celu poprawy jako�ci wód (a tym samym jako�ci siedlisk) na obszarach Natura 2000.

EFS

Brak

FS44

Art. 2 ust. 2

Realizacja celów art. 174 Traktatu, wpisuj�ca si� w ramy priorytetów nadanych wspólnotowej polityce ochrony �rodowiska na mocy programu polityki i działania w dziedzinie �rodowiska naturalnego Obszary celu: Konwergencja

Budowa infrastruktury oczyszczania �cieków w celu poprawy jako�ci wód (a tym samym jako�ci siedlisk) na obszarach Natura 2000.

43 Finansowanie z EFRR jest nakierowane na investycje produkcyjne (np. infrastruktura). Dlatego działania zwi �zane z obszarami Natura 2000 powinny by

�

wł �czone w szarszy kontekst rozwoju. 44 Działania zwi �zane z sieci� b �d

�



�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

24:

INF

RA

ST

RU

KT

UR

A N

A C

ELE

PR

ZY

WR

ÓC

EN

IA S

IED

LIS

K

LUB

GA

TU

NK

ÓW

103

Działanie 25: INFRASTRUKTURA DLA UDOST�PNIANIA OBSZARÓW NATURA 2000

Fundusz Opis Grupy

docelowe Rodzaje


EFRROW



Rolnicy, jednostki zarz�dzaj�ce gruntami Obszary rolnicze Brak Zobacz art. 41.




Zobacz art. 49. Musz� by� poł�czone z płatno�ciami le�no-�rodowiskowymi

Wsparcie dla inwestycji zwi �zanych z oznakowaniem, mapami, schronieniami. [nied wiedzie]


Ró�nicowanie w kierunku działalno�ci nierolniczej

Rolnicy i członkowie gospodarstw



Zach�canie do prowadzenia działalno�ci zwi�zanej z turystyk�

Wszystkie mo�liwe


Inwestycje w infrastruktur� umo�liwiaj�c� dywersyfikacje działalno�ci gospodarczej w kierunku ekoturystyki, np. budowa baz noclegowych, centra informacyjne, itp.

Art. 63 Leader



Rozwój infrastruktury publicznego dost�pu dla osi�gni�cia celów lokalnego rozwoju.

EFR


Działania w zakresie restrukturyzacji i reorientacji, w szczególno�ci przez propagowanie ekoturystyki, pod warunkiem, �e działania te nie powoduj� zwi�kszenia nakładu połowowego;





Rozwój infrastruktury publicznego dost�pu i turystyki np. mola dla łodzi turystycznych.







Budowa centrów informacyjnych/kompleksów dla odwiedzaj�cych na terenach Natura 2000, tak aby zwi�kszy� mo�liwo�ci prowadzenia działalno�ci komercyjnej na tych obszarach. [mor�winy]







Budowa infrastruktury turystycznej takiej jak znaki, �cie�ki dla spacerowiczów i rowerzystów, centra informacyjne dla odwiedzaj�cych, itp.

LIFE+

Art. 3 Kryteria kwalifikowalno�ci Wszystkie mo�liwe Wszystkie Brak

LIFE+ nie b�dzie finansowa� działa�, które kwalifikuj� si� do pomocy lub otrzymuj� tak� pomoc na ten sam cel w ramach innych instrumentów finansowych Wspólnoty (patrz art. 10). Jedynie budowa małej infrastruktury i modernizacja istniej�cej, je�li jest to cz�� projektu zarz�dzania ochron� dla siedlisk b�d� gatunków.

PR7 Brak

DZ

IAŁA

NIE

25: INF

AS

TR

UK

TU

RA

NA

DLA

UD

OS

T�

PN

IAN

IA O

BS

ZA

RÓ

W

NA

TU

RA

2000

104


EFRR45

Art. 4 ust. 3


Art. 4 ust. 5

Turystyka, w tym promocja zasobów przyrodniczych i kulturowych jako potencjału dla rozwoju zrównowa�onej turystyki, ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego dla wspierania rozwoju gospodarczego, zwi�kszenie poda�y usług turystycznych poprzez nowe usługi o wy�szej warto�ci dodanej. Obszary celu: Konwergencja Kontekst: promocja/rozwój turystyki

Art. 4 ust. 10

Bezpo�rednie wspieranie inwestycji w MP przyczyniaj�ce si� do tworzenia i utrzymania miejsc pracy. Obszary celu: Konwergencja


Wspieranie dywersyfikacji działalno�ci gospodarczej poprzez tworzenie infrastruktury dla obsługi i promocji ekoturystyki.


Priorytet: rodowisko i zapobieganie ryzyku: stymulowanie inwestycji słu��cych rewitalizacji terenów i obiektów zanieczyszczonych, promowanie rozwoju infrastruktury zwi �zanej z bioró �norodno �ci� i programem Natura 2000 , przyczynianie si� do zrównowa�onego rozwoju gospodarczego i ró�nicowania obszarów wiejskich.


Mo�e by wykorzystane na budow � parkingów, dróg dojazdowych, centrów dla odwiedzaj �cych, ogrodze �, �cie�ek edukacyjnych w obr �bie terenów Natura 2000. Wzmacnianie współpracy z rejonami s �siedzkimi [nied wiedzie, rolno-le �ne]







Rozwój infrastruktury promuj�cej transgraniczn� turystyk� krajoznawcz�, np. oznakowanie, centra dla odwiedzaj�cych, schronienia, szlaki spacerowe i rowerowe.


�


�


�


�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

25:

INF

AS

TR

UK

TU

RA

NA

DLA

UD

OS

T�

PN

IAN

IA O

BS

ZA

RÓ

W

NA

TU

RA

200

0

105





Kontekst: szerokie transgraniczne działania edukacyjne

Tworzenie wspólnej infrastruktury promuj�cej transgraniczne obszary sieci Natura 2000, np. centra informacyjne dla odwiedzaj�cych, usytuowane w pobli�u granic mi�dzy regionami czy pa�stwami.

Art. 9

Zró�nicowanie gospodarcze na terenach wiejskich i obszarach zale�nych od rybołówstwa, w tym: rozwój nowych form działalno�ci gospodarczej poza sektorami rolnictwa i rybołówstwa, rozwój turystyki i zwi�kszanie atrakcyjno�ci obszarów wiejskich.

Jedynie obszary wiejskie oraz obszary zale�ne od rybołówstwa. Kontekst: dywersyfikacja gospodarcza

Budowa parkingów, dróg dojazdowych, centrów dla odwiedzaj �cych, ogrodze �, �cie�ek edukacyjnych w obr �bie terenów Natura 2000. Wzmacnianie współpracy z regionami s �siedzkimi [nied wiedzie]

Art. 10


Jedynie obszary z naturalnymi utrudnieniami.

Rozwój infrastruktury zwi�kszaj�cej dost�p do obszarów, np. �cie�ki spacerowe, rowerowe, przebudowa budynków umo�liwiaj�ca dost�p dla osób niepełnosprawnych.

EFS

Brak

FS46

Art. 2 ust. 2

Realizacja celów art. 174 Traktatu, wpisuj�ca si� w ramy priorytetów nadanych wspólnotowej polityce ochrony �rodowiska na mocy programu polityki i działania w dziedzinie �rodowiska naturalnego Obszary celu: Konwergencja

Rozwój infrastruktury publicznego dost�pu takiej jak parkingi, �cie�ki. [rzeki]


�



�

cie działa

�

rozwojowych.

DZ

IAŁA

NIE

25: INF

AS

TR

UK

TU

RA

NA

DLA

UD

OS

T�

PN

IAN

IA O

BS

ZA

RÓ

W

NA

TU

RA

2000

106

7. BIBLIOGRAFIA, NAJWA �NIEJSZE PUBLIKACJE I STRONY URL PO �WI�CONE FUNDUSZOM UNIJNYM Wi�cej informacji znajduje si� w poni�szych dokumentach, publikacjach oraz na wymienionych poni�ej stronach: W odniesieniu do poszczególnych funduszy UE: Uwaga: Przed publikacj� niniejszego podr�cznika, dla wi�kszo�ci funduszy nie przyj�to ostatecznych wersji rozporz�dze�. Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich Rozporz�dzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 wrze�nia 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich. OJ L 277/2 21.10.2005; Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Rozwoju Obszarów Wiejskich. OJ L.55/20 25.02.2006. Informacje dost�pne równie� na stronie DG Rolnictwo: http://europa.eu.int/comm/agriculture/index_en.htm Europejski Fundusz Rybacki Nie opublikowano jeszcze prawnie obowi�zuj�cej wersji. Najnowsze informacje na ten temat znajduj� si� na stronie DG Rybołówstwo i Gospodarka Morska: http://europa.eu.int/comm/fisheries/policy_en.htm Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny oraz Fundusz Spójno �ci Nie opublikowano jeszcze prawnie obowi�zuj�cych wersji. Najnowsze informacje na ten temat znajduj� si� na stronie DG Polityka Regionalna: http://europa.eu.int/comm/regional_policy/sources/docoffic/official/regulation/newregl0713_en.htm Instrument Finansowy na rzecz �rodowiska (LIFE+) Nie opublikowano jeszcze prawnie obowi�zuj�cej wersji. Najnowsze informacje na ten temat znajduj� si� na stronie DG rodowisko: http://europa.eu.int/comm/environment/life/home.htm VII Ramowy Program Bada � (PR VII) Nie opublikowano jeszcze prawnie obowi�zuj�cej wersji. Najnowsze informacje na ten temat znajduj� si� na stronie Cordis: http://www.cordis.lu/fp7/ Dodatkowe ródła informacji: CEC (2005) Handbook for Environmental Project Funding. DG-Environment. Available at: http://www.europa.eu.int/comm/environment/funding/pdf/handbook_funding.pdf WWF (2005) EU funding for the Environment: A handbook for the 2007-2013 programming period Available at: http://assets.panda.org/downloads/eufundingforenvironmentweb.pdf WWF, Natuur en Milieu, and LUPG (2005) Rural Development Environmental Programming Guidelines: A manual based on the findings of the Europe’s living countryside project. Available at: http://www.panda.org/about_wwf/where_we_work/europe/what_we_do/epo/initiatives/agriculture/common_ag_policy/publications/index.cfm?uNewsID=23855

��

��

�� !��"��#��#�� $ ��%&'�

( ( )�*( ��( � �)��#�� +�,�$##�# ��- ��.��/ �#��&��.� ,�$##�#�

,��!� �! �01�� 0��

2�( $-3��#&��- 4$ 5��6��7 �� /�# ��837�4 $#��7�� 5�-��7�� /�9 ��$#�� -�� :�;�3�8��

��

finansowanie sieci natura 2000

Documents