fasil 4: sermayenİn serbest dolaŞimi · İtalya 692 189 74 249 314 54 diğer avrupa Ülkeleri...

1

AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI

FASIL 4: SERMAYENİN SERBEST

DOLAŞIMI

Ekim 2011

2

SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI

1. Faslın Kapsamı

2. AB Müktesebatı

3. Ulusal Mevzuat

4. Müzakere Sürecinde Gelinen Aşama

5. Yapılması Gereken Çalışmalar

6. Fasıldaki AB Projeleri

3

FASLIN KAPSAMI

Kurucu Antlaşmadaki 4 temel serbestiden biri:

• Malların Serbest Dolaşımı

• Kişilerin Serbest Dolaşımı

• Hizmetlerin Serbest Dolaşımı

• Sermayenin Serbest Dolaşımı

4

SERMAYENİN SERBEST DOLAŞIMI

AB’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma’nın 26. maddesi:

İç Pazar, Antlaşmaların hükümlerine uygun olarak, içinde

malların, kişilerin, hizmetlerin ve sermayenin serbest

dolaşımının sağlandığı, iç sınırların olmadığı bir alanı

kapsar.

5

FASLIN KAPSAMI

Fasıl 3 alt bölümden oluşmaktadır:

• Sermaye Hareketleri ve Ödemeler

• Ödeme Sistemleri

• Karapara Aklama ile Mücadele

6

FASIL KAPSAMINDAKİ AB

MÜKTESEBATI

Sermaye Hareketleri ve Ödemeler

• AB’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma’nın 63-66 maddeleri

• Protokol ve Deklarasyonlar

• Katılım Anlaşmaları (Geçiş önlemleri ve diğer tedbirler)

• Sermaye hareketleri konusunda 24 Haziran 1988 tarih

ve 88/361/EEC sayılı Direktif

• Orta Vadeli Mali Yardımlara İlişkin 332/2002 sayılı Tüzük

• Nakit Kontrollerine İlişkin 1889/2005 sayılı Tüzük

• Avrupa Birliği Adalet Divanı İçtihatları

7

AB MÜKTESEBATI

Sermaye Hareketleri ve Ödemeler

AB’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma’nın 63. maddesinde, üye devletler

arasındaki ve üye devletlerle üçüncü ülkeler arasındaki sermaye

hareketlerine ve ödemelere uygulanan tüm kısıtlamaların, bazı

istisnalar haricinde, kaldırılması öngörülmektedir.

8

Sermaye Hareketleri • Doğrudan yabancı yatırımlar

• Gayrimenkul yatırımları

• Sermaye piyasasında yapılan menkul kıymet işlemleri

• Para piyasasında işlem gören menkul kıymet ve diğer enstrümanlara ilişkin

işlemler

• Finans kurumlarındaki cari ve vadeli hesaplarla ilgili işlemler

• Toplulukta oturan birinin taraf olduğu ticari işlemlere ya da hizmet edinimine

• ilişkin krediler

• Finansal borç ve krediler

• Teminat mektupları, diğer garantiler ve rehin hakları

• Sigorta sözleşmelerinin uygulanmasına ilişkin transferler

• Kişisel sermaye hareketleri

• Finansal varlıkların fiziki olarak ithali ve ihracı

• Diğer sermaye hareketleri

AB MÜKTESEBATI

9

AB MÜKTESEBATI

Kaynak: Avrupa Komisyonu

10

FASLIN KAPSAMINDAKİ AB

MÜKTESEBATI

Ödeme Sistemleri

Yürürlükte Olan AB Müktesebatı:

• Tüzük (EC) No 924/2009 – Sınır ötesi Ödemeler

• Karar 2009/72/EC – Ödeme Sistemleri Piyasa Uzman Grubu (PSMEG)

• Direktif 2007/64/EC – İç Pazar’da Ödeme Hizmetleri

•Tüzük (EC) No 1781/2006 – Para Transferlerinde Gönderici Bilgileri

• Direktif 2000/46/EC – Elektronik Para Kurumları

• Direktif 2000/28/EC – Kredi Kurumları

• Direktif 98/26/EC – Ödeme ve Menkul Kıymet Sistemlerinde Mutabakat Kesinliği

Yürürlükte Olmayan AB Müktesebatı:

• Tüzük (EC) No 2560/2001 – Euro ile Yapılacak Sınır Ötesi Ödemeler

• Tavsiye 97/489/EC – Elektronik Ödeme Araçları ile Yapılan İşlemler

• Direktif 97/5/EC – Sınır Ötesi Kredi Transferleri

_______________________________________

11

Ödeme Sistemleri

• AB üyesi ülkelerde, 50.000 Euro’ya kadar ki ödemelerde,

ödemenin yurtiçine veya sınır ötesine yapılıyor olmasına bakılmaksızın

ödemeye ilişkin alınacak masrafların eşit olması gerekmektedir.

• Bu kural her türlü elektronik ödeme şekli için geçerlidir.

• Kredi transferleri gibi bazı ödeme biçimlerinde IBAN kullanımı

zorunludur.

• Euro Alanı dışındaki ülkeler kendi para birimleri veya Euro ile

yapılan ödemeler için eşit tutarda masraf belirleyebilirler.

AB MÜKTESEBATI

12

FASLIN KAPSAMINDAKİ AB

MÜKTESEBATI

Karapara Aklama ile Mücadele

• Finansal sistemin aklama ve terörizmin finansmanı amacıyla kullanılmasının

önlenmesine ilişkin 26 Ekim 2005 tarih ve 2005/60/EC sayılı Direktif.

• 2005/60/EC sayılı Direktif’in uygulanmasına ilişkin 1 Ağustos 2006 tarih ve

2006/70/EC sayılı Direktif.

• Adli ve polis işbirliğine ilişkin 3 Aralık 1998 tarih ve 98/699/JHA sayılı Ortak Eylem,

• 26 Haziran 2001 tarih ve 2001/500/JHA sayılı Konsey Çerçeve Kararı ile Europol’ün

görev alanına aklama ile mücadeleyi ekleyen 30 Kasım 2000 tarihli Protokol.

• Üye ülke Mali İstihbarat Birimleri arasında işbirliği yapılmasına yönelik 17 Ekim

2000 tarih ve 2000/642/JHA sayılı Konsey Kararı.

• Suç Gelirlerinin Aklanması, Aranması, Zapt Edilmesi ve Müsadere Edilmesi

Hakkında 141 no’lu Avrupa Konseyi Sözleşmesi (Bu Sözleşmenin kapsamı

genişletilerek hazırlanan Terörizmin Finansmanı ve Suçtan Elde Edilen Gelirlerin

Aklanması, Aranması, El konması ve Müsaderesi Hakkındaki 198 no’lu Avrupa

Konseyi Sözleşmesi).

• Üye ülke Varlıkların Geri Alınması Ofisleri arasında işbirliğine ilişkin 6 Aralık 2007

tarih ve 2007/845/JHA sayılı Konsey Kararı.

13

Karapara Aklama İle Mücadele

• Karapara aklamanın suç olarak düzenlenmesi

• Aklama ile mücadelede yükümlü grupları ve yükümlülükler

• Aklama ile mücadelede önleyici tedbirler ve işbirliği

AB MÜKTESEBATI

14

ULUSAL MEVZUAT ve KURUMLAR

Sermayenin Serbest Dolaşımı alanında politika yapıcı temel kuruluşlar Maliye

Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Sermaye

Piyasası Kurulu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumudur.

Yabancıların gayrimenkul edinimi konusunda Genel Kurmay Başkanlığı, Adalet

Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Çevre

ve Şehircilik Bakanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Milli Güvenlik

Kurulu Genel Sekreterliği, Hazine Müsteşarlığı gibi kurumlar mevzuatın

uygulanmasından sorumlu ana kuruluşlardır.

Karapara aklama ile mücadele konusunda ise Mali Suçları Araştırma Kurulu

Başkanlığı, Türkiye’nin mali istihbarat birimi olarak mevzuat ve uygulamalardan

sorumludur.

15


Temel Türk Mevzuatı

• 4785 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu ve ikincil mevzuatı,

• 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ve ikincil mevzuatı,

• 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ve ikincil mevzuatı,

• Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar,

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu,

• 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu,

• 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve ikincil

mevzuatı.

Ayrıca, yabancıların gayrimenkul edinimi konusundaki başlıca düzenlemeler, Tapu

Kanunu, Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu, Turizmi Teşvik

Kanunu, Endüstri Bölgeleri Kanunu ve Petrol Kanunu’dur.

16


4785 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu

Doğrudan yabancı yatırımlara ilişkin esaslar (Madde 3)

• Yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım yapılması

serbesttir.

• Yabancı yatırımcılar yerli yatırımcılarla eşit muameleye tabidirler.

• Doğrudan yabancı yatırımlar, yürürlükteki mevzuat gereğince; kamu yararı

gerektirmedikçe ve karşılıkları ödenmedikçe kamulaştırılamaz veya

devletleştirilemez.

• Milli veya milletlerarası tahkim ya da diğer uyuşmazlık çözüm yollarına

başvurulabilinir.

17


• Dışarıya Doğrudan Yatırımlar

• Dışarıdan Doğrudan Yabancı Yatırımlar

• Havacılık Yer Hizmetleri

• Radyo ve Televizyon Yayıncılığı

• Enerji (Elektrik, petrol)

• Mali Şirketler (Sigorta sektörü, sermaye piyasaları, bankacılık sektörü)

• Altın Hisse Uygulaması

• Gayrimenkul Edinimi

18


Türkiye’de Ülkelere Göre DYY Girişi (milyon ABD doları)

Ülkeler 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Avrupa Birliği 5.006 14.489 12.601 11.076 4.927 4.762

Almanya 391 357 954 1.237 497 498

Fransa 2.107 439 367 679 617 589

Hollanda 383 5.069 5.442 1.343 718 501

İngiltere 166 628 703 1.335 350 233

İtalya 692 189 74 249 314 54

Diğer Avrupa Ülkeleri 1.267 7.807 5.061 6.233 2.431 2.887

Diğer Avrupa Ülkeleri (AB hariç) 1.646 85 373 291 305 243

Afrika Ülkeleri 3 21 5 82 2 0

ABD 88 848 4.212 868 260 318

Kanada 26 121 11 23 52 56

Orta - Güney Amerika ve Karayipler 8 33 494 60 19 5

Asya Ülkeleri 1.756 1.927 1.405 2.345 673 873

Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri 1.678 1.910 608 2.184 361 437

Körfez Arap Ülkeleri 1.675 1.783 311 1.963 209 371

Diğer Yakın ve Orta Doğu Ülkeleri 2 3 196 96 78 16

Diğer Asya Ülkeleri 78 17 797 161 312 435

Diğer Ülkeler 2 115 36 2 12 3

Toplam 8.535 17.639 19.137 14.747 6.250 6.260

Kaynak: TCMB

19


Yabancıların Gayrimenkul Edinimi

• Yabancı gerçek kişiler tarafından gayrimenkul edinilmesi

• Yabancı şirketler (başka ülkelerde kurulmuş olan şirketler) tarafından

gayrimenkul edinilmesi

• Yabancı sermayeli şirketler (Türkiye’de kurulmuş) tarafından gayrimenkul

edinilmesi

20


Kaynak: YOİKK

21

MÜZAKERE SÜRECİNDE GELİNEN AŞAMA

Tanıtıcı Tarama: 25 Kasım 2005

Ayrıntılı Tarama: 22 Aralık 2005

Tarama Sonu Raporu: 14 Şubat 2007

Açılış Kriteri: 18 Aralık 2008 tarihinde müzakerelere açılmış olup fasla dair iki

adet teknik açılış kriteri getirilmiştir.

• Sermaye hareketleri ve ödemeler alanındaki müktesebatın benimsenmesine

ilişkin strateji ve eylem planının Komisyona sunulması.

• Karaparanın aklanmasının önlenmesine ilişkin eylem planının Komisyona

sunulması.

22

MÜZAKERE SÜRECİNDE GELİNEN AŞAMA

Faslın 4 adet Kapanış Kriterleri bulunmaktadır:

1- Strateji ve Eylem Planında belirtildiği gibi, sermaye hareketleri ve ödemeler alanında, AB

müktesebatına uyuma ilişkin önemli gelişme gösterilmesi.

2- AB üyesi ülkelerdeki gerçek veya tüzel kişilerin taşınmaz mal edinimine ilişkin olarak, somut

önlemleri ve malların yabancılar tarafından ediniminin aşamalı olarak AB müktesebatı

çerçevesinde serbestleştirilmesine yönelik zaman çizelgesini de içeren bir Eylem Planı

sunulması.

3- Müsadereyi de içerecek şekilde suç gelirlerinin aklanmasına ilişkin olarak, AB müktesebatına

ve Mali Eylem Görev Gücü tavsiyelerine uyumda ilerleme kaydedilmesi.

4- Türkiye’nin, izleme kayıtlarını sunarak, müsadereyi de içerecek şekilde suç gelirlerinin

aklanmasına ilişkin tüm alanlardaki ilgili mevzuatı gereği gibi uygulayacak ve yürütecek

yeterli idari kapasiteye sahip olduğunu göstermesi.

23

YAPILMASI GEREKENLER

1. Yabancıların taşınmaz edinmesini düzenleyen yasal çerçeve, AB’nin İşleyişi Hakkında

Antlaşma’nın 63. maddesi ile uyumlu değildir ve yabancıların taşınmaz edinimi konusunda

AB müktesebatına uygun kademeli bir serbestleştirmenin öngörüldüğü bir eylem planı

hazırlanması gerekmektedir.

2. Fasla ilişkin Strateji Belgesi’nde belirtilen AB kaynaklı doğrudan yabancı yatırımlar

üzerindeki kısıtlamalar ile sektörel kısıtlamaların kaldırılmasına yönelik yasal

düzenlemelerin öngörüldüğü tarihler itibarıyla gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

3. Yeni ödemeler sistemine ilişkin AB müktesebatı ile uyumlu yasal düzenlemelerin

yapılması gerekmektedir.

4. Aklama ve terörün finansmanı ile mücadele konusundaki mevzuatın AB müktesebatı ve

Mali Eylem Görev Gücü (MEGG) tavsiyelerine tam uyumlu hale getirilmesi ve özellikle

MEGG nezdinde devam etmekte olan takip sürecinde giderilmesi talep edilen eksikliklere

ilişkin yasal ve kurumsal düzenlemelerin tamamlanması gerekmektedir.

24

FASILDAKİ AB PROJELERİ

Proje Adı

Kaynağı ve

program

yılı

Somut çıktılar

Karapara Aklama ile Mücadele

Kapasitesinin Güçlendirilmesi AB, 2002

Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülen proje eşleştirme

(twinning), teknik yardım ve mal alım bileşenlerinden oluşmakta olup, proje

bütçesi 9.250.000 Euro’dur.

Proje; 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Önlenmesi Hakkında Kanunun yürürlüğe

girmesi, ikincil mevzuatın oluşturulması, yoğun eğitim faaliyetleri ve ŞİB (Şüpheli

İşlem Bildirimi) sisteminin güçlendirilmesi gibi önemli birçok faaliyetin tamamlayıcı

bir unsuru olmuştur.

2011 yılında ise mevcut modüllerin iyileştirmesi ve yeni uygulamaların

geliştirilmesi çalışmaları devam etmektedir.

Karapara Aklama, Suçun Mali

Kaynakları ve Terörün

Finansmanı İle Mücadelenin

Güçlendirilmesi

AB, 2003

İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen proje eşleştirme

(twinning) ve mal alım bileşenlerinden oluşmakta olup, proje bütçesi 2.334.000

Euro’dur.

25

FASILDAKİ DİĞER PROJELER

Türkiye’de Yabancıların

Taşınmaz Edinimi ve

Etkilerinin

Değerlendirilmesi

Projesi

TR (TÜBİTAK),

2011

TÜBİTAK tarafından desteklenen ve Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,

Taşınmaz Geliştirme Anabilim Dalı’nın yürütücü kuruluş olduğu projenin amacı,

yabancılar konusunda büyük önem arz eden “yabancıların taşınmaz ediniminin”

bütün yönleri ile ele alınarak, uygulamada karşılaşılan ve gelecek yıllarda

oluşması olasılığı yüksek önemli sorunlara çözüm üretmektir.

Proje, şu alt bileşenlerden oluşmaktadır:

Bazı ülkelerde yabancılar ve Türk vatandaşlarının taşınmaz ediniminin analizi,

Türkiye’de yabancı gerçek ve tüzel kişilerin taşımaz ediniminin tarihsel gelişimi

ve seçilmiş ülke örnekleri ile karşılaştırmalı analizi,

Türkiye’de yabancıların taşınmaz ediniminin etkilerinin değerlendirilmesi (etki

değerlendirme ve norm analizi çalışması),

İdarenin izleme ve değerlendirme altyapısının geliştirilmesi,

Türkiye’de yabancıların taşınmaz edinimine yönelik ulusal strateji modelinin

geliştirilmesi.

Proje sonuçları, karar organları ve paydaşlar için yol gösterici olacak, toplumsal

fayda sağlayıcı ve uygulayıcı kuruluşlar için de eyleme yönelik çıktılar ortaya

koyacak ve ulusal norm bilgilerinin tarafsız bir araştırma ekibi tarafından ortaya

konulmasına olanak verecektir.

26

TEŞEKKÜRLER…

Ayşe YALOVA GÖKÇE

AB İşleri Uzmanı

Ekonomik ve Mali Politikalar Başkanlığı

[email protected]

AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI

mailto:[email protected]

fasil 4: sermayenİn serbest dolaŞimi · İtalya 692 189 74 249 314 54 diğer avrupa Ülkeleri...

Documents