farmakognozija ii uvod

7/23/2019 Farmakognozija II Uvod

1/17

FARMAKOGNOZIJA II

UVOD


2/17

Farmakognozija je nauna disciplina u okviru koje se prouavaju

prirodne ljekovite sirovine (droge) i njihovi ljekoviti sastojci.

Kao izvor prirodnih ljekovitih sirovina mogu se pojaviti biljke,

ivotinjeili su one mineralnog porekla.

Danas se u farmaciji najvie panje poklanja drogama biolokog

porijekla; ljekovitim biljkama i mnogo manje ivotinjama.

Sve manje se koriste ljekovite sirovine mineralnog porijekla.


3/17

Biljke su ljekovite zato to sadre odreene hemijske sastojke,

definisane farmakolokeaktivnosti i to:

o jedan sastojak;

o grupu sastojaka slinehemijske strukture;

o nekoliko hemijski razliitihgrupa sastojaka.

Farmakoloki aktivni sastojci biljaka pripadaju, uglavnom, grupi

sekundarnih metabolita biljaka.

Rijetko su farmakoloki aktivna jedinjanja produkti primarnog

metabolizma.


4/17

Procesom primarnog metabolizma nastaju, transformiu se i

razgrauju osnovna gradivna i jedinjenja koja, ujedno, obezbeuju

energiju za rast, razvoj, funkcionisanje i reprodukciju ivih

organizama.

Produkti primarnog metabolizma su prisutni u svim stanicama.

Imaju vanuulogu u osnovnim metabolikimprocesima, neophodni

za ivotstanice:

o Ugljikohidrati

o Proteini

o

Masti


5/17

Produkti sekundarnog metabolizma nisu prisutni u svim, vesamo u

odreenimorganizmima.

Nisu primarno potrebni za ivot, nagomilavaju se i zatim odlau u

vakuole ili se posve izluujuiz stanica.

Farmakoloki aktivnim sekundarnim metabolitima i biljkama u

kojima se oni mogu nai u znaajnijim koliinama, posveen je

najveidio farmakognozije.

Velik interes za njihov biolokiuinakna druge organizme.


6/17

o Smole i balzami

o Masti i ulja

o Voskovi

o Droge s ugljenim hidratima

o Gume i sluzi

o Vitaminske drogeo Droge s mineralima

o Droge s niimalifatskim kiselinama

o Hormonske droge

o Biljne sirovine za proizvodnju steroidnih hormona Fitoncidi

o Enzimske droge i enzimi

o Zavojni materijal

o

Osnovi apifarmakologije: med, vosak, polen i matinamlije


7/17

Drogau uem smislu

Pojam "droga" u farmaciji predstavlja ljekovitu sirovinu koja je

porijeklom iz prirode. Najeesu droge biljne ljekovite sirovine.

Droge su osueni dijelovi biljaka (korjen od velebilja, list od pitome

nane, itd.), ivotinjskiorgani (tireoidna ljezda)ili prirodni mineralni

proizvodi (talk, bijela glina) koji sadre farmakoloki aktivna

jedinjenja i zbog njih se koriste u medicini i farmaciji.

Danas se, u terapijske svrhe, rijetko koriste mineralni proizvodi

(kompleks mineralnih soli iz morske vode ili algi).

Droga Herbal drugs


8/17

Cijele, usitnjene ili spraene droge se koriste za izradu ljekovitih

pripravaka ili za ekstrakciju djelotvornih sastojaka, koji se dalje

mogu koristiti kao pojedinanajedinjenja.

Zbog farmakoloki aktivnih sastojaka, droge se koriste za izradu

ljekovitih pripravaka ili za ekstrakciju djelotvornih sastojaka.


9/17

U irem smislu, droge su proizvodi koji iz biljnog ili animalnogorganizma mogu biti izdvojeni jednostavnim postupcima i

jednostavnim procesom prerade.

Po novijim definicijama to su i svi tipovi ekstraktivnih preparata.

Droge u irem smislu = preparati droga

Droga Herbal drug preparations


10/17

Sluz-Agar-agar

Guma -Tragacantha

Guma Acaciae gummi

Guma - Tragacantha

Vosak Cera alba


11/17

Identifikacija masnih kiselina hromatografijom na

tankom sloju (TLC)

Tankoslojna hromatografija je separaciona metoda kojom se moe

vriti razdvajanje komponenti iz smjese te je pogodna za analizu

razliitih spojeva prisutnih u drogama.

Separacija supstanci iz smjese vri se na osnovu dinamike

raspodjele komponenti izmeu dvije faze koje se meusobno ne

mijeaju i od kojih je jedna pokretna u odnosu na drugu.


12/17

Tankoslojna hromatografija spada u grupu teno-vrste

hromatografije gdje se kao nepokretna, odnosno, stacionarna faza,

u zavisnosti od prirode komponenti koje elimo razdvojiti, koriste:

silikagel, aluminij-oksid kiseli, neutralni ili bazni, dijatomejska

zemlja, spraena celuloza i poloamid, koji su u tankom sloju

naneseni na inertnu podlogu (staklo ili aluminij).

Kao pokretna, odnosno, mobilna faza koriste se razliita otapala,

koja ine sistem za razvijanje. Pokretna faza se sastoji iz ispitivanog

uzorka koji je rastvoren u odgovarajuem rastvarau. Pokretna faza

se kree po stacionarnoj ploi, potiskivana kapilarnim silama, te se

tako ispitivani uzorak razdvaja u pojedine komponente.


13/17

Ploe za tankoslojnu hromatografiju se mogu pripremiti kako je

opisano u daljem tekstu ili se koriste gotove, komercijalne ploe.Nanoenje moe biti runo, poluautomatski, ili automatski, u vidu

take (takasto nanoenje), ili trake (trakasto nanoenje). Najbolji

rezultati, odnosno, razdvajanje dobije se automatskim nanoenjem

uzoraka.

Razvijanje ploa vri se u kadama za razvijanje. Ploa se unosi u

komoru na ijem dnu se nalazi rastvara koji kapilarnim silama

prolazi kroz adsorbens nosei sa sobom komponente uzorka, koje

se kreu do odreene udaljenosti na ploi.


14/17

Nakon razvijanja ploe pristupa se identifikaciji razdvojenih

komponenti. Za spojeve koji fluoresciraju pod UV svjetlom,

identifikacija se vri posmatranjem ploe pod UV svjetlom na dvije

talasne duine (254 i 366 nm).

Ploe se zatim prskaju pogodnim reagensom, koji pojaava

fluorescenciju mrlja, ili daju karakteristinu boju razdvojenih

komponenti, vidljivih u VIS podruju. Identifikacija se, takoe, vri

na osnovu Rf vrijednosti. Rf vrijednost predstavlja odnos duine

preenog puta razdvojene komponente i duine puta mobilne faze.

Vrijednosti Rf-a su uvijek manje od 1.


15/17

Postupak (01/2013:20302)

Otopina probe: Ukoliko nije drugaije propisano, otopiti 20 mg (1

kap) masnog ulja u 3 ml metilen hlorida

Poredbena otopina: Otopiti oko 20 mg (1 kap) kukuruznog ulja u 3

ml metilen hlorida

Stacionarna faza: Octadecylsilyl silicagel za TLC

Mobilna faza:

o Mobilna faza A: eter

o Mobilna faza B: metilen hlorid, glacijalna siretna kiselina,

aceton (20:40:50 V/V/V)


16/17

Volumen apliciranja: 1 L

Razvijanje ploe se vri dva puta u duini of 0.5 cm sa mobilnom

fazom A, a nakon toga dva puta u duini od 8 cm sa mobilnom

fazom B. Suenje na zraku.

Detekcija: Plou prskati sa 100 g/L otopine fosfomolibdenske

kiseline u etanolu (96%). Zagrijati plou na 120C oko 3 minute i

posmatrati pod dnevnim svjetlom.

Dobijeni hromatogrami pokazuju take kao na sljedeoj slici:


17/17

farmakognozija ii uvod

Documents