22.06.2015

1

KORONER YOĞUN BAKIMDA KARDİYAK REHABİLİTASYON NASIL OLMALIDIR?

Prof. Dr. Mehmet Uzun

GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi

1

Tanım

Koroner yoğun bakım merkezi = coronary care unit = koroner bakım merkezi

Kalp krizi, kararsız angina pektoris, kardiyak aritmi ve sürekli monitorizasyon veya tedavi gerektiren diğer kalp hastalarının bakımının yapıldığı özel hastane odasıdır.

2

Koroner yoğun bakım

Akut koroner sendrom tedavisinde son 20 yıl içinde büyük değişiklikler olmuş ve

Koroner Yoğun Bakım’da kalış süresi komplike olmayan olgular için 1-2 güne

kadar düşmüştür.

•FAZ I

3

Bileşenler

Değerlendirme

Eğitim

Fiziksel aktivite

Psikososyal yaklaşım

4

Değerlendirme

Tanı

Kontrendikasyonlar

Risk faktörleri

Komplikasyonlar

Fiziksel aktiviteye engel durum

Eğitim gereksinimleri

Hastanın istekliliği, öğrenmeye hazırlık

5

Değerlendirme -Tanı-

Akut miyokard infarktüsü

Kararsız angina pektoris

Malign aritmi

Dekompanse kalp yetmezliği

Koroner revaskularizasyon sonrası

6

22.06.2015

2

Ne zaman başlayalım?

En az 8 saattir yeni ya da tekrar eden göğüs ağrısının olmaması

Kardiyak belirteçlerin düşmeye başlamış olması

Dekompanse kalp yetmezliği bulgularının olmaması

En az 8 saattir yeni ritim bozukluğunun olmaması

7

Değerlendirme -Risk Faktörleri-

Hiperlipidemi

Hipertansiyon

Diabetes mellitus

Fiziksel aktivite yetersizliği

Sigara

Diğer

8

Değerlendirme -Komplikasyonlar-

Kalp yetmezliği, şok

Perikardit

Ritim ve iletim bozukluğu

Kapak disfonksiyonu

Embolik komplikasyonlar (MSS, periferik)

Anevrizma

Ruptür 9

Değerlendirme - Fiziksel aktiviteye engel durum-

Kardiyak

Ortopedik

Nörolojik

Pulmoner

Psikolojik

Genel düşkünlük

10

Değerlendirme -Eğitim gereksinimleri-

• Tanı

• Risk faktörleri

• İlaçlar

• Semptomlar

• Sosyal destek

Hasta hastalığı hakkında

neler biliyor?

• Ne biliyor?

• Neleri bilebilir/anlayabilir?

Aile ve bakım verenler

11

Eğitim

Eğitime başlamak için öğrenmeye hazır olmalıdır.

Öğrenme kapasitesi var mı?

Fiziksel durum stabil mi?

Yeterli enerji, uyanıklık

çok yorgun olmamalı

Beyin injürisi var mı?

Öğrenmek istiyor mu?

Uygun emosyonel

durum

Çok kaygılı ya da deprese

olmamalı

Kardiyak sorununu biliyor

mu?

İnkar ediyor olmamalı

12

22.06.2015

3

ÖĞRENMEYE HAZIR OLMADIĞINI DÜŞÜNDÜREN BULGULAR

Hastanın o an için ağrısının ya da başka bir sıkıntısının olması

Hastanın çok yorgun olması ya da uykuya eğilimli olması

Çok endişeli ya da deprese olması

Hastalığını tümüyle inkar ediyor olması

13

Bireyin öğrenmeye hazır olduğunu düşündüren sorular:

Durumum nedir?

Neden geldi başıma?

Ne yapmam gerekir?

Ne yapabilirim

?

Evde ne olacağım? Kim bana

yardım edebilir?

14

Eğitimde zamansızlık mazeret mi?

Eğitim, en az diğer tedaviler kadar önemli ve zaman ayrılmasını hak eden bir tedavi yoludur.

15

NEDEN HEMŞİRE ?

Eğitimde en önemli

kişi ‘birey’dir.

Hemşire bireyin saat-

saat, gün-gün gelişim

sürecini görme fırsatına sahip olduğundan

HASTAYI EN İYİ TANIYAN SAĞLIK

PERSONELİDİR.

Hemşire birey ile daha fazla

iletişim halinde olduğundan

MEVCUT PROBLEMLERİ

HIZLI FARK EDER,

Geri bildirimde bulunabilir,

öğrenmeyi teşvik eder

ve

bireyin mevcut

özbakım yeteneğini en iyi hemşireler değerlendirir.

16

Eğitim

1nci gün

• Yoğun bakım bilgisi, hastalık ve süreci ile ilgili kısa bilgilendirme

2nci gün • Hastalık hakkında ve bulguları ile ilgili bilgilendirme

3ncü gün • Yaşam desteği ve acil durumlar hakkında bilgilendirme

4ncü gün

• Taburculuk sonrası takip hakkında bilgilendirme, KARDİYAK REHABİLİTASYON’a yönlendirme

17

AKUT MI için örnek eğitim programı

1NCİ GÜN

• Hasta eğitim setinin gözden geçirilmesi

• Hastanın miyokard infarktüsünden nasıl etkilendiğinin belirlenmesi

• Hastanın öğrenim gereksinimlerinin belirlenmesi

• Tanı

• Neden yoğun bakımda?

• Hastanın video eğitim programlarını izlemesi

2NCİ GÜN

• Hastanın kalbin çalışma düzenini öğrenmesi

• Hastanın nabız bakabilmesi

• Hastanın kan basıncına bakabilmesi/baktırması ve bunları günlüğe aktarması

• Koroner, iskemi, angina, infarktüs, ateroskleroz, hipertansiyon, kalp hızı, nabız,tansiyon gibi hastanın ileride sık duyacağı sözcüklerin anlamını öğrenmesi

18

22.06.2015

4

AKUT MI için örnek eğitim programı -devam

3NCÜ GÜN

• Miyokard infarktüsünün neden oluştuğunun belirtilmesi

• Hastanın ateroskleroz risk faktörlerini öğrenmesi

• Koroner anjiyografi ve bypass’ın neler olduğunu öğrenmesi

• Egzersiz konusunda bilgilendirme

• Anginanın tarifi ve göğüs ağrısı oluştuğunda hastanın neler yapması gerektiğinin öğretilmesi, acil gerekli telefonların bildirilmesi

4NCÜ GÜN

• Hastaya ilaçlarının ve bunları neden kullandığının tarif edilmesi

• Risk faktörlerini azaltmanın öneminin öğretilmesi

• Hastanın sosyal durumunun değerlendirilmesi

• Hastanın ailesinin bilgilendirilmesi

• Faz II-III kardiyak rehabilitasyonun anlatılması

19

Fiziksel aktivite

Şiddet

• Algılanan egzersiz düzeyi 13’ü geçmemeli

• Kalp hızı 120/dk’yı geçmemeli, istirahatin 20/dk’dan daha fazla üzerine çıkmamalı

• Semptom yoksa tolere edebileceği en üst değerlere çıkılmalı

20

Fiziksel aktivite

Süre

• Aralıklı 3-5 dk’lık seanslar

• Hasta istediğinde dinlenme dönemi olmalı, bu dönemler egzersiz süresinden daha uzun olmamalı (1-2 dk)

• Toplam süre 20 dk’yı geçmemeli

21

Fiziksel aktivite

Sıklık

•1-3ncü günler 3-4 kez/gün

•4ncü günden itibaren günde iki kez

22

Fiziksel aktivite

İlerleme

•Önce süreyi 10-15 dk’ya çıkar,

•Sonra şiddetini artır.

23

Fiziksel aktivite ilerleyişine örnek

MET Aktivite

1nci gün (Koroner bakım merkezi)

1-2 •Stabil olana dek yatak istirahati •Sonra yatak dışında sandalyede oturma •Yatak yanı iskemle (tuvalet amaçlı)

2nci gün (Ara bakım merkezi)

2-3 •Rutin KBM aktiviteleri, öz-bakıma vurgu •OTURARAK ısınma hareketleri •Odada yürüyüş

3ncü gün 2-3 •Tolere edebildiği kadar yatak dışı •AYAKTA ısınma hareketleri •Koridorda 2-3 kez 5-10 dk yürüyüş (İlki gözetimli)

4ncü gün 3-4 •Oturarak banyo •Ayakta ısınma •Koridorda 3-4 kez 5-10 dk yürüyüş; bir kat merdiven ya da koşu bandı

24

22.06.2015

5

Sık kullanılan aktiviteler için gerekli MET düzeyleri ve kalp hızı yanıtı

Aktivite Yöntem MET Ortalama kalp hızı yanıtı

Tuvalet Sürgü Yatak yanı iskemle Ördek (yatakta) Ördek (ayakta)

1-2 1-2 1-2 1-2

5-15 + İst. Kalp hızı

Banyo Yatak banyosu Küvet banyosu Duş

2-3 2-3 2-3

10-20 + İst. Kalp hızı

Yürüyüş Düz yüzeyde 2 mph 2,5 mph 3 mph

2-2,5 2,5-2,9 3-3,3

5-15 + İst. Kalp hızı

Vücudun üst kısmının egzersizi

Ayakta iken Kollar Gövde

2,6-3,1 2-2,2

10-20 + İst. Kalp hızı

Bacak kalistenikleri 2,5-4,5 15-25 + İst. Kalp hızı

Merdiven çıkma 1 kat=12 basamak Aşağı 1 kat Yukarı 1-2 kat

2,5 4,0

10 + İst. Kalp hızı 10-25 + İst. Kalp hızı

AACVPR 2003 25

Gerektiğinde ekiple işbirliği yapılarak strateji değiştirilebilir.

26

Strateji değişikliği gerektiren durumlar

Önceden var olan durumlar

• Genel düşkünlük

• Kronik böbrek yetersizliği

• Serebrovaskuler aksedan

• Ortopedik problemler

• Bilişsel bozukluklar

Kardiyovaskuler komplikasyonlar

• Kanama

• Aritmi

• Pulmoner enfeksiyonlar

• Reinfarkt

• Sol kalp yetersizliği

AACVPR 2003’den uyarlanmıştır. 27

SON SÖZ

Kardiyak rehabilitasyon koroner yoğun bakımda başlar.

Hastane personelinin bu aşamada gösterdiği performans hastanın sonraki tedavilere katılımını büyük oranda etkiler.

28

Sorusu olan? Öğrenmeye Hazır Dinleyici

Öğrenmiş? Dinleyici

Öğrenmeye Hazır Olmayan Dinleyici

ÖĞRETİN SORGULAYIN ERTELEYİN

29