HASTANE ENFEKSĠYONLARI

KORUNMA VE KONTROL:

ĠZOLASYON ÖNLEMLERĠ

Uzm. Hem. Nurgül TAYRANĠÜ. CTF. Hastanesi Enfeksiyon

Kontrol HemĢiresi

Bir hastanenin en öncelikli

gereksiniminin hastaya zarar

vermemek olduğunu söylemek acayip bir

prensip olarak görülebilir...”

F.Nightingale

SLOGANIMIZ

SIFIR HASTANE ENFEKSİYONU

ĠÇERĠK

Ġzolasyon nedir? Neden önemlidir?

Enfeksiyon zinciri

Ġzolasyon önlemleri nelerdir?

Standart önlemler

GeniĢletilmiĢ Önlemler

Ġzolasyon önlemlerine uyum

Sonuç ve Öneriler

ĠZOLASYON NEDĠR?

Kelime anlamı:

Ayırma, tecrit etme

Epidemiyolojik yönden önemli mikroorganizmanın

hastadan hastaya

hastadan sağlık çalışanına

sağlık çalışanından hastaya bulaşmasını önlemek

13.01.2016

6

ENFEKSĠYON KAYNAĞI

Hastanın kendi florası

Diğer hastalar (enfekte, kolonize, taĢıyıcı)

Sağlık çalıĢanları

Kronik taĢıyıcılar

Tıbbi aletler

Su, hava gibi çevresel faktörler

Yiyecekler

Hasta ziyaretçileri

Vektörler

ENFEKSĠYON ZĠNCĠRĠ

Kaynak

Duyarlı konak

Etken

Çıkış kapısı

Bulaş yoluGiriş kapısı

Bakteriler

Virüsler

mantarlar

DUYARLI KONAK

Konak yanıtı

Kolonizasyon

Asemptomatiktaşıyıcı

Klinik hastalık

Konak yanıtını etkileyen faktörler

Yaş

Altta yatan hastalıklar

Antibiyoterapi, kortikosteroid ya da immunsupresifilaç kullanımı

İnvaziv girişimler

ĠZOLASYON TÜRLERĠ

10

Standart Önlemler

Genişletilmiş Önlemler

• Solunum önlemleri

• Damlacık önlemleri

• Temas önlemleri

• Koruyucu İzolasyon

CDC izolasyon önlemleri kılavuzuGuideline for Isolation Precautions: Preventing Transmission

of Infectious Agents in Healthcare Settings 2007

1. STANDART ÖNLEMLER

Hastanın tanısına ve enfeksiyonu olup

olmadığına bakılmaksızın bütün hastalara

uygulanan önlemlerdir

El hijyeni

KiĢisel korunma malzemelerini kullanma

(eldiven,önlük, maske, yüz/göz sperliği)

ELDĠVEN

Kan, vücut sıvısı/salgısı,

kontamine eşyalar, mukoza ve

bütünlüğü bozulmuş cilt ile temas

olasılığında eldiven giyilmeli

Kullanımdan sonra hiçbir yere

dokunmadan eldivenler

çıkartılarak el hijyeni sağlanmalı

STANDART ÖNLEMLER

DOĞRU ELDĠVEN KULLANMA

Eldiven giymeden eller yıkanmalı

El antiseptiği kullanılmışsa eller

kuruduktan sonra eldiven giyilmeli

Aynı hastada temiz ve kirli iĢlemler

arasında eldivenler değiştirilmeli

Bir baĢka hastaya aynı eldiven ile temas

edilmemeli

13

.01

.201

6

ELDĠVEN GĠYĠLĠRKEN

Eldivenler en son

giyilmeli

Doğru tip ve boyutta

eldiven seçilmeli

Eldiven giymeden önce

eller yıkanmalı veya el

antiseptiği ile

ovalanmalı

Eldiven, önlüğün kol

manĢetleri üzerine

çekilmeli

ELDĠVEN ÇIKARILIRKEN

Elin üzerinden sıyrılarak içi dıĢına çevrilmeli

Çıkarılan eldiven, diğer eldivenli el ile tutulmalı

Eldivensiz parmakla bilekten diğer eldiven sıyrılmalı

Ġçi dıĢına çevrilerek her iki eldivenden oluĢan küçük bir torba Ģeklinde atılmalı

STANDART ÖNLEMLER

Vücut sıvı veya salgılarının çevreye sıçrama veya yayılma ihtimali olduğunda (endotrakeal entübasyon, aspirasyon, vasküler invaziv giriĢimler, vb.) eldivene ek olarak diğer kişisel korunma malzemeleri (önlük, maske, yüz/gözlük) kullanılmalı

Her tür spinal girişim sırasında (miyelogram, lomber ponksiyon, spinal anestezi, vb.) işlemi yapan kişi cerrahi maske takmalı

İşlemler sırasında vücut

sıvıları, salgılar, çıkartılar

ve kan sıçrama olasılığı

olduğunda göz, burun ve

ağız mukozasını koruma

amaçlı kullanılmalı

MASKE

MASKE TAKILIRKEN

Burnu, ağzı ve

çeneyi tamamen

içine almalıdır

Yüze uygunluk tam

olmalı

N95 gibi özel tip

maskeler için yüze

uyum testi

yapılmalı

MASKE TAKILDIKTAN SONRA

Tükrük veya sekresyonlarla ıslandığı

zaman değiĢtirilmeli

Tekrar kullanılmamalı

Ortak kullanılmamalı

MASKE ÇIKARILIRKEN

Maske bağları

(önce alttaki)

çözülmeli

Maskenin ön

yüzü kontamine

olduğu için elle

temas etmemeli

Bağlardan

tutularak

atılmalı

GÖZLÜK-YÜZ

KORUYUCUSU

GĠYĠLMESĠ

Gözleri ve yüzü tam

olarak kapatmalı

Yüze uygunluk tam

olmalı

Yüze oturmalı ancak

sıkmamalı

GÖZLÜK-YÜZ KORUYUCUSU

ÇIKARILIRKEN

Eldivensiz ellerle çıkarılmalı

Önlük

Her türlü vücut sıvısı/salgısı, çıkartılar

ve kan ile temas olasılığında deri ve

giysilerin kirlenmesini önlemek için

giyilir

Kirlenen önlük dış yüzüne dokunmadan

çıkarılmalı ve eller yıkanmalıdır

STANDART ÖNLEMLER

ÖNLÜK GĠYERKEN

Önlük malzemesi uygulanacak iĢleme göre seçilmeli

Uygun tip ve boyut seçilmeli

Arkadan bağlanmalı

Eğer çok küçük ise iki tane önlük giyilmeli Biri önden

Diğeri arkadan

ÖNLÜK

ÇIKARILIRKEN

Omuz

kısımlarından

tutulmalı

Kontamine dıĢ yüz

içe doğru çevrilmeli

Yuvarlayarak

katlanmalı

Çıkarıldığında

sadece temiz taraf

görünmeli

KORUYUCU EKĠPMANIN UYGUN

KULLANIMI

Giyme sırası

Önlük

Maske

Gözlük-yüz

koruyucu

Eldiven

Çıkarma sırası

Eldiven

Gözlük-yüz

koruyucu

Önlük

Maske

STANDART ÖNLEMLER

Solunum Hijyeni

Hasta kabul alanlarında, öksüren/hapşıran

hastaların çevreye yayabileceği enfeksiyöz

partiküllerin kontrolünü sağlamak

Öksüren/hapşıran hastalara ağızlarını kağıt

mendil/peçete ile kapatmaları konusunda eğitim

verilmesi

Hastaların mümkünse cerrahi maske takması,

diğer hastalarla aralarında en az bir metre

mesafe olacak şekilde yerleştirilmesi

HASTA BAKIM

MALZEMELERĠ

Kan, vücut sıvısı/salgısı ile

kontamine malzemeler, diğer

malzemeler/hasta/çevresi

kontamine edilmeden

uzaklaştırılmalı

Tek kullanımlık malzemeler

atılmalı, tekrar kullanılacak

olanlar uygun yöntemlerle

steril/dezenfekte edilmeli

2. GENĠġLETĠLMĠġ ÖNLEMLER

Solunum izolasyonu

Damlacık izolasyonu

Temas izolasyonu

Koruyucu ortam

TEMAS ĠZOLASYONU

Amaç enfekte/kolonize hastadan direkt/indirekt temasın önlenmesi

El hijyeni

Tek kişilik oda/kohort uygulaması

Hasta/çevresindeki cansız yüzeylerle temasta temiz eldiven

Hasta/odasındaki yüzeylerle temasta, idrar/gaita inkontinansı, ileostomi, kolostomi/açık drenaj varlığında, steril olmayan temiz önlük

Eldiven ve önlüğün hasta odasında çıkarılması

Eldiven ve önlük çıkarılıp el hijyeni sağlandıktan sonra çevre-yüzeye temas edilmemesi

Odalar/hastalar arasında eşya/tıbbi malzeme transferinin önlenmesi

Temizlik ekipmanlarının ayrılması

İzolasyon kartının asılması

Atık yönetimi

DAMLACIK ĠZOLASYONU

Büyük partiküllü (> 5µm) damlacıkların geçişinin önlenmesi

Partiküller büyük olduğu için yere çöker

Bulaşmanın olması için kaynak ve duyarlı kişi arasında

yaklaşık 1 m mesafe gerekli

Duyarlı kişiye burun-ağız-konjonktiva yoluyla bulaşma olur

Enfekte hastaların konuşma, öksürme, hapşırma ya da burun

silmesi

Aspirasyon, entubasyon, bronkoskopi gibi işlemler

DAMLACIK ĠZOLASYONU

Hasta tek kişilik oda/kohort

Farklı tanılı hasta aynı odayı paylaşma yataklar arası mesafe en az 1 m

Özel havalandırma gerekmez

Oda kapısı açık olabilir

Hastaya 1 metreden yakın mesafede çalışırken maske

takımalı

Hasta çok gerekmedikçe oda dışına

çıkmamalı/çıkacaksa cerrahi maske takmalı

SOLUNUM ĠZOLASYONU

Küçük partiküllü

mikroorganizmanın (<5µm)

geçişinin önlenmesinde uygulanır

Partiküller küçüktür havada

asılı kalır

Bu partiküller hava akımıyla çok

uzak mesafelere gidebilir

SOLUNUM ĠZOLASYONU

Özel havalandırma sistemi-Hava akımı koridordan odaya olmalı (negatif

basınç)

-Saatte 6-12 kez hava değişimi sağlanmalı

-Odadan dışarı hava çıkıyorsa filtre edilmeli

Oda kapısı kapalı tutulmalı

Çok geçerli nedenler olmadıkça hasta oda dıĢına çıkarılmamalı. Çıkması gerekiyorsa mutlaka cerrahi maske takmalı

Sağlık çalıĢanı hepafiltreli maske takmalı

KORUYUCU ORTAM

Tek kişilik oda

Koruyucu ortam, organ transplantasyonu yapılan hastaların (Allojeneik kemik iliği nakli yapılan hastaların) havadaki fungus sporlarına maruziyetini en aza indirmek için oluşturulur

Oda havasındaki 0,3 büyük partikülleri filtre edebilen, %99 etkinliğe sahip HEPA (High efficiency particulate air filtration) filtre olmalı

KORUYUCU ORTAM

Hasta odası saatte 12 hava değişimi sağlanmalı

Hava akım yönü hastadan koridora doğru olmalıdır (temizkirli pozitif hava basıncı)

Dış ortamdan oda içine hava akımının önlenmesi (duvarlar, tavan, pencereler, elektrik prizleri, vb.)

Odada toz kontrolü,

Tüm yüzeyler temizlenebilir/dezenfekte edilebilir olmalı

Odada taze veya kuru çiçek Ø

Hastane içi/çevresinde tadilat varsa hastaya

filtreli maske

İZOLASYON KARTLARI1

3.0

1.2

01

6

Çevre

ĠZOLASYON VE KONTAMĠNE ÇEVRE YÜZEY

UZUN ETKĠ SÜRELĠ DEZENFEKTAN

KULLANIMI

Etkin temizlik sonrası dezenfekte edilecek çevre,

yüzeyde uzun etki süreli dezenfektan kullanılarak MO

üremesi engellenir

De

ze

nfe

ksiy

on

Hijyen aralığı !

De

ze

nfe

ksiy

on

Bilinen dezenfektanlar,

uygulandığı bölgeden

buharlaĢtığında etkisini

kaybeder

Ġkinci dezenfeksiyona kadar

hijyen boĢlukları

oluĢtururlar

Uzun Etki

Süreli

Dezenfektan

13.01.2016

BĠR YOĞUN BAKIM ÜNĠTESĠNDE VRE SALGINI

YÖNETĠMĠ

Nurgül Tayran, Gökhan Aygün, Nuray Dilek,Serpil Cengiz, Lütfiye Alisha, Nazmi Ataoğlu, Pakize Aygün, Asiye Karakullukçu,

Ġlker Ġnanç Balkan, NeĢe Saltoğlu, Yıldız Perk, Recep Öztürk

Kasım 2015 DAS Kongresinde poster olarak sunulmuştur.

13.01.2016

41

ĠZOLASYON

ÖNLEMLERĠNE

UYUM ????

Hekimlere online anket

İzolasyon önlemleriyle ilgili bilgi ve tutum değerlendirilmiş

Sonuç ve öneriler: Bilgi eksikliği mevcut. Tıp

eğitiminde iyileĢtirme gerekli. Hastanelerde internet

üzerinde özel bir web sayfasının kullanımı hekimlerin

bu konuda daha iyi bilgi edinmelerine yardımcı

olabilir

Üçüncü düzey çocuk hastanesi

Yapılandırılmış sorular ve klinik senaryolar içeren bir anket

Araştırma evreni 131 sağlık çalışanı (% 37 hemşire, % 26

uzman hekim, %36 asistan,% 1 diğer sağlık çalışanları)

Sonuç: Hekim olmak, tıp eğitimi almak, beĢ yıldan az

çalıĢan olmak izolasyon önlemlerine uyum ve bilgi

açısından dezavantaj olarak bulunmuĢtur.

Sonuç: El hijyeni bilgi düzeyi orta decede

El hijyenine uyum kötü

El hijyeni konusunda eğitim programının önemi

İzolasyon önlemlerine yönelik bilgi düzeyi ve tutum

Evren 2000 katılımcı (1500 hemşire 500 hekim), %62’sine ulaşılmış

Bilgi eksikliği, iş yoğunluğu, unutkanlık, malzeme eksikliği ve daha az

mesleki deneyim yılı (P <0,0005) anlamlı.

Sonuç: Eğitim çabalarına rağmen, izolasyon önlemleri

bilgisi yetersiz. Etkili öğretim yöntemlerinin kullanıldığı

özel eğitim programları önerilmiĢ.

HemĢire ve hekimlerin izolasyon önlemlerine uyumu ile ilgili sorunların ve buna yönelik çözüm önerilerinin

belirlenmesi amacıyla yapılan tanımlayıcı, kesitsel

ve metodolojik bir tez çalıĢması

Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi HemĢirelik Öğretimi Anabilim Dalı HemĢirelikte

Eğitim Yüksek Lisans Programı

47

13.01.2016

DANIŞMAN: Doç. Dr. Sevim ULUPINAR (2010)

SAĞLIK PROFESYONELLERĠNĠN ĠZOLASYON ÖNLEMLERĠNE

UYUM DERECESĠ

TAYRAN N: Hemşire hekimlerin izolasyon önlemlerine uyumu, MÜ. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Öğretimi Anabilim Dalı Hemşirelikte Eğitim

Yüksek Lisans, Tezi Danışman. Yard. Doç. Dr. Sevim Ulupınar, 2010

İyi derecede uyum gösteren sağlık profesyonelleri;

%72,1 ile hemşireler, %31,4 ile uzman hekimler, % 30,2 ile öğretim üyeleri ve

%22,6 ile en düşük oran asistanlar

HEMġĠRE VE HEKĠMLERĠN ĠZOLASYON ÖNLEMLERĠ

KONUSUNDA YAġADIĞI SORUNLAR (2010 YILI)

Sorun yaşama: %92,1

%63 malzeme eksikliği

%47,7 hastanın

uyumsuzluğu

%46,3 hekimin

uyumsuzluğu

Sorun yaşama: %93

%66,8 malzeme eksikliği

%49,5 koruyucu gözlük,

maske kullanımı

%48,1 Talimat/

standartların

yetersizliği

49

13.01.2016

Hemşire (n=216) Hekim (n=214)

III. Uluslararası Sağlıkta Performans ve

Kalite Kongresi, Ankara, 2011

Manisa Turgutlu Devlet Hastanesi (2010); Hemşire ve hekimlerin % 87’si izolasyon önlemleri ile

ilgili sorun yaşamaktadır

Ege Ü. Hastanesi (2011); Hemşirelerin uyumu orta derece düzeyinde

(İÖUÖ puan ort. 78,73)

Bilgi düzeyi yetersiz olan hemşirelerde

uyum oranı düşüktür

9. Ulusal Dahili Ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım

Kongresi

9. ULUSAL DAHĠLĠ VE CERRAHĠ BĠLĠMLER YOĞUN BAKIM KONGRESĠ

1. AVRASYA YOĞUN BAKIM TOPLANTISI

Gazi Ü. Hastanesi (Ankara) 2012;

İzolasyon önlemleri eğitimi ve YBÜ’de çalışma

izolasyon önlemlerine uyumu arttırmış.

YBÜ çalışanlarına enfeksiyon kontrolüne yönelik

düzenli eğitim programı uygulanması önerilmiştir.

Türk Nöroşirürji Derneği, 26.

Nöroşirürji Hemşireliği Bilimsel Kongresi, 2012

Gazi Ü. Hastanesi (2012)

Dahili ve Cerrahi YBÜ’nde çalışan 100 sağlık profesyoneli

(67 hemşire ,33 doktor)

Eğİtim alan sağlık çalışanın “İÖUÖ” puanı yüksek.

YBÜ’de kontrol önlemlerine uyum eğitim ve geribildirimle desteklenmeli

ÖZET

Duyarlı hastalar ve personel korunmalı

Sağlık profesyonelleri, hasta ve hasta

yakınının izolasyon önlemlerine uyumu

izlenmeli ve kaydedilmeli

Periyodik değerlendirme ve

geribildirim

Çevre kontaminasyonu engellenmeli

Eğitim programı organize edilmeli

ÖNERĠLER Enfeksiyon kontrolü ve izolasyona yönelik

mezuniyet sonrası sürekli eğitim faaliyetleri

EtkileĢimli, aktif ve uygulamalı öğretim yöntemleri

içeren eğitim programları düzenlenmesi ve

sonuçların değerlendirilmesi

ÇalıĢma koĢullarının iyileĢtirilmesi, memnuniyet

değerlendirilmesi yapılması

Malzeme temininde sürekliliğin sağlanması

Hasta/hasta yakınına yönelik farkındalık

eğitimlerinin organizasyonu

Uyumu etkileyen faktörlerin farklı gruplarda kapsamlı

niteliksel çalışmalar ile incelenmesi

Tutum değiĢikliği oluĢturmaya yönelik farklı eğitim

Ģekillerinin karĢılaĢtırıldığı derinlemesine

araĢtırmalar

54

KAYNAKLAR1. Erden S, Bayrak Kahraman B, Bulut H: Yoğun Bakım Ünitesinde Çalışan Doktor Ve Hemşirelerin İzolasyon

Önlemlerine Uyumlarının Değerlendirilmesi, Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi, 2015, 4(3)

2. Moriceau, G., et al. "Preventing healthcare-associated infections: Residents and attending physicians need

better training in advanced isolation precautions." Medecine et maladies infectieuses ,2015

3. Yüceer S, Bulut H, Öztürk F: Nöroşirürüji Yoğun Bakım Ünitesinde Çalışan Hemşirelerin ve Doktorların

İzolasyon Önlemlerine Uyumlarının Değerlendirilmesi, Türk Nöroşirürji Derneği, 26. Nöroşirürji Hemşireliği

Bilimsel Kongresi Kitabı, 2012

4. Yüceer S, Bayrak Kahraman B, Bulut H: Dahili ve Cerrahi Yoğun Bakım Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin

ve Doktorların İzolasyon Önlemlerine Uyumlarının Değerlendirilmesi. 9. Ulusal Dahili Ve Cerrahi Bilimler

Yoğun Bakım Kongresi Kitabı, 2012

5. Pekuslu S, Demirci H, Taşcıoğlu S, Tuna E: Bir devlet hastanesinde çalışan hemşire ve hekimlerin izolasyon

önlemlerine uyumlarının değerlendirilmesi, 3. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Sözel

Bildiri Kitabı, 2011

6. Tayran.N, Ulupınar S: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması: İzolasyon Önlemlerine Uyum Ölçeğinin Geçerlik Ve

Güvenirliği, Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, Cilt 19, Sayı2, 2011

7. Tayran N: Hemşire hekimlerin izolasyon önlemlerine uyumu, MÜ. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik

Öğretimi Anabilim Dalı Hemşirelikte Eğitim Yüksek Lisans, Tezi Danışman. Yard. Doç. Dr. Sevim Ulupınar,

2010

8. Yüceer S , Güler Demir S: Yoğun bakım ünitesinde nozokomiyal enfeksiyonların önlenmesi ve hemşirelik

uygulamaları Dicle Tıp Derg / Dicle Med J Cilt/Vol 36, No 3, 226-232

9. Türk Hastane İnfeksiyonları ve Kontrolü Derneği izolasyon önlemleri çalışma grubu (2006). İzolasyon

Önlemleri Klavuzu. Hastane İnfeksiyonları Dergisi,10: Ek 2

10. Weber DJ, Sickbert-Bennett EE, Brown VM, Brooks RH, Kitrell IP, Featherstone BJ, Adams TL, Rutala WA :

Copliance with isolation precautions at a university hospital. İnfection Control and Hospital Epidemiology.

2007,28(3): 358-361

11. Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği. T.C. Resmi Gazete, Sayı: 25903,

11 Ağustos 2005

13.01.2016 56

TEŞEKKÜR EDERİM