Edukacja medialna i informacyjna (EIM) w szkole. O analizie programów nauczania

Ewa Rozkosz Wydział Nauk Pedagogicznych Dolnośląskiej Szkoły Wyższej

dr Renata Piotrowska Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa

Uniwersytetu Wrocławskiego

PLAN  1.  O  edukacji  medialnej  i  informacyjnej  (EIM)  2.  EIM  w  szkole  3.  Projekt    Dzieci  sieci  4.  Ilościowa  analiza  programów  nauczania    

EIM służy przygotowaniu człowieka do świadomego uczestniczenia w komunikacji zapośredniczonej przez media.

W miejsce protekcjonistycznego podejścia do EIM – proponujemy postrzeganie EIM jako działalności wspierającej inkluzję społeczną.

Polska szkoła a EIM

Cele i efekty nauczania oraz zadania szkoły zapisane są w…

Podstawie programowej (Ministerstwo Edukacji Narodowej)

Programach nauczania (głównie wydawcy)

Edukacja informacyjna w podstawie programowej

„Ważnym zadaniem szkoły podstawowej jest przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym. Nauczyciele powinni stwarzać uczniom warunki do nabywania umiejętności wyszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł, z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, na zajęciach z różnych przedmiotów”. Rozporządzenie MEN z z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół

Edukacja medialna w podstawie programowej

„Ponieważ środki społecznego przekazu odgrywają coraz większą rolę zarówno w życiu społecznym, jak i indywidualnym, każdy nauczyciel powinien poświęcić dużo uwagi edukacji medialnej, czyli wychowaniu uczniów do właściwego odbioru i wykorzystania mediów”. Rozporządzenie MEN z z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół

MY, DZIECI SIECI

„My, dzieci sieci – my, którzy dorastaliśmy z internetem i w internecie – jesteśmy pokoleniem, które przyjęte kryteria tego terminu spełnia niejako na odwrót. Nie doświadczyliśmy impulsu ze strony rzeczywistości, ale przekształcenia się samej rzeczywistości; nie łączy nas wspólny, ograniczony kontekst kulturowy – ale poczucie wolności jego wyboru i samodefinicji”. (Piotr Czerski, 2012).

Zachowania komunikacyjne 1.  zachowania informacyjne 2.  zachowania produkcyjne 3.  życie w internecie

Zachowania komunikacyjne 1.  zachowania informacyjne

2.  zachowania produkcyjne 3.  życie w internecie

Każdy z obszarów wypełniliśmy 1. standardami 1.1. kompetencjami dzięki czemu powstał model kompetencji związanych z posługiwaniem się internetem przez dzieci w wieku 9 do 13 lat

W projekcie zapytaliśmy m.in. o poziom kompetencji medialnych i informacyjnych dzieci oraz o przygotowanie szkoły do prowadzenia EIM.

ILOŚCIOWA ANALIZA PROGRAMÓW NAUCZANIA Pytanie: Czy programy nauczania przewidują kształcenie kompetencji informacyjnych i medialnych?

Inspiracje metodologiczne – analiza zawartości/treści

„analiza zawartości (content analysis) jest techniką badawczą służącą do obiektywnego, systematycznego i ilościowego opisu jawnej zawartości przekazu”

Bernard Berelson

„analiza treści to metoda badania i analizowania informacji w sposób systematyczny, obiektywny i ilościowy sposób w celu dokonania pomiaru zmiennych”

Fred N. Kerlinger

Definiowanie zbiorowości

Programy nauczania: 1.  zgodne z tzw. nową podstawą programową 2.  do przedmiotów obligatoryjnych (klasy 4-6 szkoły podstawowej) 3.  sygnowane przez wydawnictwa dominujące na rynku książki

szkolnej (wg raportu Biblioteki Analiz)

Dobór próby

Analizie poddano 48 programów (100% programów wyłonionych wg ustalonych kryteriów).

Ustalenie jednostki analizy

Odmienna budowa programów (w zależności od „dostawcy programu” i/lub przedmiotu) uniemożliwiła węższe określenie jednostki analizy, aniżeli pełną zawartość programu.

Konstruowanie kategorii

Kategorie ustalone zostały na podstawie stworzonego przez interdyscyplinarny zespół „Dzieci sieci” modelu kompetencji (kodowanie aprioryczne).

Model kompetencji Model kompetencji – narzędzie analizy (klucz kategoryzacyjny)

Model kompetencji Model kompetencji – narzędzie analizy

obszary zachowań obszary zachowań

standardy standardy

kompetencje (ogólne) zmienne

wskaźniki (wiedza /umiejętność / postawa)

…

Ustalenie systemu kwantyfikującego

Pomiar w badaniach dokonywany był na poziomie interwałowym. Na potrzeby analizy utworzono pięciostopniową skalę semantyczną.

1 Kompetencja nie uwzględniona w programie 2 Kompetencja zasygnalizowana w programie 3 Przewidziane w programie kształcenie kompetencji 4 Przewidziane w programie kształcenie kompetencji wraz z praktycznym treningiem 5 Przewidziane w programie wielowymiarowe kształcenie kompetencji, wskazane narzędzia i metody doskonalenia wiedzy / umiejętności / postaw

Kodowanie

Na etapie pilotażu porównano kodowanie realizowane niezależnie przez dwie osoby. Nie odnotowano różnic. Do kodowania wykorzystano bazę danych przygotowaną w środowisku MySQL.

Analiza i interpretacja danych

Do analizy danych wykorzystano technikę statystyki sumarycznej – obliczanie średniej.

zmienna A = (A1 + A2 + A3 + A4) / 4

wskaźniki w obrębie zmiennej

A1 A2 A3 A4

Zachęcamy do aplikacji metody w badaniu innego rodzaju dokumentów związanych z EIM.

Wykorzystane źródła Czerski, P. (2012). My, dzieci sieci. http://pokazywarka.pl/pm1pgl/ Digital natives przez Cristóbal Cobo Romaní. http://www.flickr.com/photos/ergonomic/3363073562/ (CC BY) Piotr Czerski przez Tadeusz Dąbrowski. http://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Piotr_Czerski.jpg (CC BY) University Life 98 przez Francisco Osorio. http://www.flickr.com/photos/francisco_osorio/8424477897/ (CC BY) Fox Hollies Children's Centre and Hall Green Children's Centre - sign - children's safety przez Elliott Brown. http://www.flickr.com/photos/ell-r-brown/4333481648/ (CC BY) Ełk - Szkoła Podstawowa nr 9 przez Ath29. http://commons.wikimedia.org/wiki/File:E%C5%82k_-_Szko%C5%82a_Podstawowa_nr_9.jpg (CC BY SA) Kids Holding Possible High Tech Mother's Day Gifts przez Intel Free Press. http://www.flickr.com/photos/intelfreepress/8705298912/ (CC BY SA) Numbers… przez Luis Argerich. http://www.flickr.com/photos/lrargerich/3029485203/ (CC BY)

renata.piotrowska@iinib.pl ewa.rozkosz@dsw.edu.pl