dtp i digitalen pecat makedonski

ДТПи

дигитален печат

Игор Неделковски

Светлана Вршкова

Вовед

Никогаш нема може да се најде замена за пишаниот, односно печатениот збор. И додека Интернетот

може да ја копира содржината на печатените изданија без никаков проблем, вие никогаш нема да бидете

доволно свесно поврзани со Интернет содржините: целата разлика е во механизмот на доставување.

Значи, печатениот збор е жив и активен. Најновите технологии кои стојат зад Desktop Publishing

(DTP) можат навистина да ви бидат од корист нудејќи ви можности за кои никогаш и не сте сонувале.

DTP (Desktop Publishing) комбинира персонален компјутер и софтвер за layout (распоред) на страници

со цел креирање на публикувани документи на компјутер било за мали или големи тиражи. Корисниците

го креираат layout-от на страницата која може да содржи текст, графики, фотографии и останати визуелни

елементи користејќи софтвери како што се QuarkXPress, Adobe InDesign, Microsoft Publisher или Apple Pages.

Терминот “Desktop Publishing” се користи за опишување на вештините за layout на страниците.

Како и да е, вештините и софтверите за Desktop Publishing не се ограничени за документи или книги.

DTP (Desktop Publishing) започна во 1985 год. со воведувањето на Page Maker софтверот од компанијата

Aldus и Laser Writer печатачот од фирмата Apple Computer наменет за Macintosh компјутерите.

Можноста за креирање на WYSIWYG layout на страниците на монитор и нивно печатење со резолуција

од 300 dpi беше револуција и во графичката индустрија и во индустријата за персонални компјутери.

Терминот “Desktop Publishing” му се препишува на Paul Brainerd од фирмата Aldus Corporation.

Во DTP (Desktop Publishing) треба да почнете од layout-от на изданието, да ја направите широката

содржина и структура, а на крајот да ги внесите зборовите и сликите. Ова е спротивно на конвенционалното

пишување, при што пишувате додека не завршите, а потоа ја средувате страницата за печатење.

�

ДТП и дигитален печат

Layout на страници

3


Вовед

Layout-от на страниците е дел од графичкиот дизајн кој се однесува на распоредот и стилот на елементите (содржината) на страницата. Елементите најчесто содржат тип на писмо (текст), слики и останати визуелни елементи. Постојат неколку концепти кои се однесуваат на дизајнот и претставуваат основа за layout-от на страниците. Тое се:

1. Пропорција – пропорцијата е одредување на важноста на секој елемент на дизајнот. Одлуките на дизајнерот се однесуваат на големината на писмото, фотографиите и илустрациите; број и ширина на колоните; користење на белини и маргини.

Сл.1 Пример за различен дизајн на страната со користење на разни пропорции на големина на писмо, ширина на колоните и графичките елементи

�


Сл.2 Ефекти од позицијата

2. Позиција – позицијата се однесува на распоредот на два елементи на единечна страница

и распоредувањето на страниците во изданието. Логичното распоредување на елементите на

изданието доведуваат до појасно разбирање на содржината на изданието од страна на читателите.

3. Позадина (Структурен шаблон) - позадината е составна апликација

на дизајнот низ изданието. Оваа конзистенција му помага на читателот да

пропознава дека сите информации се дел од дефинирана збирка на податоци.

Сл.3 Ефекти од позадината

5


4. Контраст - контрастот е мерка за разликите, во ширина, боја, или големина

помеѓу елементите на страната или на припадните страници. Контрастот се користи

за истакнување на важноста на одредени специфични елементи. Поголемиот степен

на контраст доведува до поголемо привлекување на вниманието кај читателот.

Сл.4 Ефекти од контрaстот

5. Рамнотежа – рамнотежата (балансот) е резултат на односот помеѓу позицијата на

елементите и соодветните белини како на една страница, така и во однос со останатите страници во

изданието. На тој начин се одржува нивниот идентитет и не се појавуваат никакви недостатоци за време

на дизајнот на изданието. Добро балансираниот дизајн се остварува со користење на ефективни белини.

Сл.5 Ефект од рамнотежата на страната

�


6. Прецизност – прецизноста е внимавање на деталите на layout-от и дизајнот. Ова вклучува

работи како што се: проверка на поставувањето на сите делови на изданието во нивниот правилен

редослед; точно спелување на текстот; сите наслови доделени на правите илустрации или слики,

сите фигури да се точно нумерирани; сите страници на изданието да се точно нумерирани.

�


Како се креира публикација со помош на DTP?

Во оваа фаза започнува desktop publishing. За почеток стартуваме со програм за lay-

out-от на страниците и дефинирање на рамката на документот. Одредени субчекори за

подесувањето на документот може да се направат при процесот на DTP. DTP чекор по

чекор не претставува линеарен процес, т.е. често се појавува потреба за премин од една

во друга фаза. Креирањето на публикација со помош на DTP се состои од следните фази:

1. Избор на шаблон (template)

2. Подесување на големината на документот и маргините

3. Подесување на колоните или мрежата (grid)

4. Подесување на мастер страниците (master pages)

5. Подесување на боите

6. Подесување на стиловите на параграфите.

Областа на страницата мора да биде поделена на одделни региони кои можат да бидат нумерирани

и изразени во проектот. Ова најчесто се прави со користење на координатна мрежа (grid) која ја дели

областа на хоризонтални и вертикални водечки линии (guidelines). Мрежните линии се претставуваат

со посветли или поконтрастни бои, и служат за точно поставување на елементите на страницата во

една логична целина. Мрежните линии нема се појавуваат во конечното (испечатеното) издание;

тие служат само како референтни линии за време на конструкцијата (дизајнирањето) на страниците.

8


Сл.6

Во испечатенота публикација, дизајнерот мора да води сметка за меѓусебното влијание на

припадните страници.

За припадните страници (лева и десна) постојат одредени услови:

• Aко постои приглавен наслов, тој треба да се наоѓа во иста рамнина со надворешната

маргина и може да го содржи бројот на страницата позициониран близу маргините.

• Местоположбата на сликите или графичките елементи мора да биде

балансиран во одредена релација на двете страници. Мора да се внимава на

сликите и графичките елементи кои се протегаат на двете припадни страници.

• Колоните (ступците) за писмо мора да започнуваат на исто место

и да се порамнуват во однос на основната линија на страниците.

9


Сл.7

• Ширината на внатрешните маргини мора да биде доволна и да биде во сооднос

со останатите маргини. Кога подесувањето на документот е комплетно, време е за поставување на

елементите на страницата т.е поставување на текстот и сликите и дефинирање на нивните карактеристики.

Мрежа (grid)

Мрежата се користи за позиционирање на колоните и останатите елементи кои се

повторуваат од една во друга страница. Како додаток на постојаните мрежни линии, корисникот

може да ги користи и хоризонталниот и вертикалниот линијар, кои се наоѓаат во секоја lay-

out апликација. При користење на мрежата се препорачува да се користи опцијата Snap to Grid, со

што секој елемент ќе биде залепен до одредена мрежна линија и перфектно ќе биде порамнет.

10


Мастер страници (Master pages)

Најчесто во една публикација потребни се повеќе layout-и на различни

страници. На пример, почетната страница на некое поглавие може да има различни

колони и типографски елементи, за разлика од страницата во тоа поглавие која

може да биде со сосема различен распоред на колоните и типографските елементи.

Повеќето апликации за DTP ја надминуваат оваа потреба со користење на мастер

страници (master pages). Мастер страниците се складирани layout-и кои може да бидат

поставени на било која страница од публикацијата. Креирањето на мастер страниците за

повеќекратна употреба, кои може да бидат доделени во самата публикација и во други

публикации, обезбедува конзистенција и го намалува времето на дизајн на публикацијата.

Сл.8

11


Стилови (Style sheets)

Во повеќето публикации текстот е најважниот и најкарактеристичниот елемент. Конзистентниот

однос кон текстот е подржан со Style Sheets карактеристиките, кои се дел од повеќето DTP апликации. Style

Sheets се сетови на типографски спецификации кои се запамтени со описни имиња, на пример, стилот

“наслов” содржи типографски карактеристики за насловите во едно издание. После дефинирањето

на стилот, тој може да биде доделен на било кој дел од текстот со негово селектирање и избор на style

sheets. Style Sheets на само што го намалуваат времето и ги елеминираат можните текстуални грешки,

туку ги елиминираат и повторувањето и монотонијата на исти користени типографски карактеристики

во одредени текст блокови. Значаен е и фактот да после доделувањето на стилот, ако се појави потреба

за менување на некоја типографска карактеристика, тие можат да се менуваат во сите текст блокови на

кои бил доделен тој стил, преку менување на вредностите во style sheets. На пример, ако иницијалната

големина за сите наслови е 30 pt (оваа карактеристика е дефинира во доделениот стил), а после се

заклучи сека требало големината за насловите да е 32 pt, едноставно и автоматски се менува вредноста

во style sheet, а со тоа се менува и големината на писмото во насловите. Доделувањето на одрден стил

на текст блоковите е еквивалентно и доделување на одредени типографски вредности на тој текст.

Сл.912


Карактеристиките на style sheets се прават во фазата на планирање на публикацијата, пред текстот да

се постави во layout-от на истата. Постојат неколку извори од каде текстот потекнува, најчесто од word –

процесор или апликација за едитирање на текст. Кога текстот е креиран може а и не мора да се наведе начинот

на кој истиот ќе биде испечатен. Но, со планирањето текстот се поставува во DTP апликација и на истиот

може да му се додели одреден стил. Ова се прави со користење на tagging (<загради>), во кој текстот го

користи едноставниот код, како на пример GenCode (SGML) за идентификација на секој елементи во текстот.

Tagging не е универзално подржан. Во Adobe InDesign процесот се состои од следните чекори:

1. Style sheets се креира во Adobe InDesign

2. Соодветниот стил се именува

3. Кодот на текстот го содржи името на стилот во загради (<tag>) и го пишува tag-от во секој

елемент на текстот. Tag-от мора да ги содржи следните карактеристики:

а) Името на tag-от мора да биде идентично со името на стилот. Имињата на стиловите се

пишуваат со мали букви.

б) Tag-от мора да се наоѓа во аголни загради (< >)

в) Името на tag-от мора да се наоѓа на почетокот од линијата

г) Може да има само 1 tag во еден ред од текстот.

4. Кога текст досието ќе се постави во layout-от, опцијата “Read Tags” мора да биде

селектирана.

Кога правилно е поставен tag-от во Adobe InDesign документ, опишаните tag-ови

се преведени и отстранети, а со тоа на текст елементите е доделен соодветниот стил.

Стиловите може да бидат конвертирани во HTML код доколку се поставуваат на Web.

13


Шаблони (Templates)

Во комбинација на layout спецификациите и мастер страниците и дефинирањето на style

sheets, овие карактеристики можат да се запамтат како празно досие во форма на шаблон (tem-

plate). Шаблонот е досие кое ја содржи структурата на одредениот layout, но најчесто нема

содржина. Шаблонот може да се користи повеќе пати, со елиминација на потребата од внесување

на информации кои се повторуваат, со што се намалува времето и се добива конзистентен дизајн.

Иако шаблоните се празни, тие се прават со карактеристики за одредени работи, како на пример,

шаблон за бизнис карти каде што само името на фирмата, адресата и телефонот се менуваат.

Шаблонот ни дава претстава како ќе изгледа конечното издание и може да

им се покаже на корисниците и да биде прифатлив или не од нивна страна.

Сл.10

14


Шаблоните за печатење се групирани според видот на работата, како на пример, бизнис карти,

адресари, писма итн. Шаблоните за печатење се креираат со празни места за текст и слики. Корисникот го

отвара шаблонот во DTP апликација и ги пополнува тие празни места според потребата и на крај го затвора

својот документ. Оригиналниот шаблон никогаш не се преместува и може да се користи безброј пати.

15


Елементи на страници

16


Текст

DTP е процес на уредување на тескт и графики (слики) на страниците и добивање на документи за

печатење. Типографијата или композицијата на текстот е еден од приоритетните задачи во DTP. Вештината

на типографијата е фокусирана на карактеристиките на писмото; контурите на пооделните букви и

естетиката на фонтот. Композицијата на текстот разгледува колку фонтови се користат во страницата.

Текстот може да биде во повеќе форми. Тој може да биде донесен од клиентот или DTP

– издавачот да креира сопствен текст. Текстот може да биде креиран во Word процесор

или директно во апликацијата за DTP. Композицијата на текст има многу подзадачи.

1. Методот на кој е креиран текстот (дали е креиран во Word процесор или директно во

апликацијата за DTP). Текстот може да биде во неколку различни формати, на пр: едноставно текст

документи; Rich Text Format (RTF); Tagged Text Files; Tad Delimited Files.

2. Составувањето на текстот се состои од повеќе задачи во зависност од тоа како е текстот

поставен на страницата и како е форматиран, вклучувајќи ги растојанието, набројувањата и стилот на

писмото.

Ова е фаза во креирањето на изданието кое бара многу време и внимателност на деталите,

како што се:

1. Поставување / Центрирање

Маргините и колоните или конструктивните мрежни линии го ограничуваат текстот во сигурна

позиција на страницата. Поставувањето на текстот околу графички елементи или др. блокови за текст,

го менуваат неговиот тек. Од тоа како текстот и останатите елементи се поставени и порамнети и

влијаат меѓусебе, зависи изгледот на самата страница. Во оваа фаза се вклучуваат следните елементи:

• Маргини и конструктивни мрежни линии

• Броеви на страниците

• Должина на редовите

17


• Поставување на текст околу објекти

• Порамнување на текстот (центериран, лево, десно)

2. Стил: Големина / Контраст / Истакнување

Големината на текстот, фонтот и стилот одредени според димензиите на

страницата, го даваат контрастот, читливоста и допринесуваат кон крајниот

изглед на изданието. Во оваа фаза се вклучуваат следните елементи:

• Зацрнето писмо (Bold)

• Закосено писмо (Italic)

• Големина на писмото

• Големина на проредот

• Истакнување

3. Растојание

Промената (намалувањето) на растојанието помеѓу буквите, зборовите, редовите

(проредот) и блоковите на текстот, помагаат при поставување на повеќе текст на страницата,

зголемување на читливоста итн. Во оваа фаза се разгледуваат следните елементи:

• Проред

• Растојание помеѓу буквите (Kerning / Tracking)

• Крај на редовите / Истакнување

• Растојание после интерпункциски знаци

• Растојание помеѓу параграфи

4. Корегирање

Почетните букви, користење на интерпункциски знаци, симболи за набројувања (булети)

и ознаки за печатење се користат за постигнување на визуелен ефект кај изданието.

18


Слики

Припрема на слики за дигитален печат

Потребата од квалитетни графички слики, илустрации, специјални текстови со ефекти се јавуваат

во сите публикации. Графиките може да потекнуваат од комерцијални извори, може да бидат нацртани

од талентирани уметници или електронски да бидат конвертирани од аналоген извор. Графиките се

универзална потреба во DTP и нивната припрема з а дигитален печат започнува со процесот на скенирање.

DTP апликациите содржат текст елементи и слики. Овие

елементи потекнуваат од различни извори. Корисникот може да:

• Ги креира илустрациите во некој програм за цртање

• Ги набави од clip-art колекциите

• Да најде бесплатни копии на слики на Internet

• Да слика со дигитална камера

• Да ги конвертира линиите на цртеж во електронска форма со користење на скенер.

Скенираните слики и фотографии додаваат значајни вредности

на содржината на публикацијата. Изреката “Сликата вреди илјадници зборови”

не само што ја олеснува комуникациската комплексна комуникација, туку

го подобрува дизајнот и ја зголемува заинтересираноста кај читателите.

Скенерите станаа битна потреба за продукција на сите форми на дигитални

медиуми. Постојат неколку категории на скенери. Секој може да конвертира еден

или повеќе типови на медиуми, како на пример, линиски цртежи, фотографии (со

континуирани тонови) или провидни подлоги (транспаренции) во дигитална форма.

19


• Desktop скенери – ги има многу. Тие користат CCD област

(Charge Coupled Device). CCD скенирањето се состои од силиконски чип со неколку илијадници

елементи. Чипот останува стационарен додека изворот на светлина (флуоросцентна или халогена)

додадена на огледалото ја скенира копијата, рефлектирајќи едно по друго линии од податоците на

сликата до областа на сликата поврзана со CCD. Секоја линија со податоци е запишана во CCD областа

како пропорционално електрично полнење кое на крајот се конвертира во дигитални податоци. За

црно-бели слики потребни се само неколку светлечко запишани податоци. Колор сликите бараат 3

премини, секој процесиран како RGB колор филтер за еден CCD скенер или пак 1 премин за 3

линеарни CCD скенери, каде на секој CCD е додаден по еден филтер за црвена, зелена и сина светлина.

• Flatbed (плоснати) скенери – имаат слични физички

карактеристики, тие се познати по нивната резолуција, брзина, метод на скенирање (со 1 или

повеќе премини), максимална големина на сликата, динамичкиот опсег итн. Овие скенери

може да се користат за скенирање на разни подлоги, почнувајќи од груби подлоги до провидни

филмови. Повеќето flatbed имаат способност за скенирање на тридимензионални објекти.

• Slide (лизгачки) скенери – примаат позитивни или

негативни 35mm провидни подлоги и како резултат се добива

дигитално досие со резолуција од 5,000 ppi (пиксели на инч).

• Специјални скенери – на пазарот за PC се појавија и

скенери со едници за специјална намена. Овие модели

вклучуваат модели за во рака и компактни ротациони единици.

• High-End CCD скенери – претставуваат модифицирани

CCD flatbed скенери според одредени барања од професионални графички уметници, во однос

на фаќањето на значајно широк динамички опсег и во некои случаи скенирање на големи слики.

20


• Ротациони скенери – даваат најдобар квалитет на

скенирани слики. Тие користат PMT (Photomultiplier Tube) технологија која е поосетлива од CCD и се со

поширок динамички опсег. PMT скенерите “гледаат” екстремно темни или светли бои кои CCD ги “гледа”

како црни или бели. Ротационите скенери користат 3 PMT за црвени, зелени и сини вредности во исто

време, добивајќи светлина низ соодветните филтри. Овие скенери можат да користат и провидни подлоги

(кога осветлувањето е од внатрешноста на цилиндерот) и рефлективни копии (кога осветлувањето е

од надворешноста на цилиндерот). Комплексноста на овие типични ротациони скенери има потреба

од јаки оператори, што допринесува за добиениот квалитет на скенираните слики од овие скенери.

Динамички опсег

Динамичкиот опсег е мерка чија вредност се наоѓа меѓу 0.0 (светло) до 4.0 (темно) и

ја претставува осетливоста на скенерите на филм или рефлективна копија. “D” вредностите

како 2.0D се логаритамски функции, значи вредноста од 2.0D е десет пати потемна од 1.0D.

Максималната густина на провидноста на филм (99.95% непрозирен) е 3.3D, додека неговата

минимална густина е околу 0.3D. Генерално, ротационите скенери имаат динамички опсег

од 3.6D до 4.0D. рефлективните копии имаат густина од 1.0D до 2.3D и имаат потреба од desk-

top скенери. Транспарентните копии (негатив филм) имаат густина од 2.7D до 3.2D и имаат

потреба од лизгачко-транспарентни или ротациони скенери за оптимална репродукција.

21


Максимална оптичка резолуција

Бројот на примероци или пиксели кои скенерот има можност да ги долови (собери) од оригиналот

на сликата се нарекува резолуција. Меѓутоа, треба да се внимава бидејќи повеќето од скенерите имаат

два вида на резолуција. Првата, наречена оптичка или вистинска резолуција, ја опишува вистинската

можност за земање на примероци на скенерот. ( Резолуцијата се изразува во spi, или samples per inch

или ppi или pixel per inch што значи фрекфенција на семплирањето кога се однесува на скенерите,

или dpi или dots per inch фрекфенција на маркирањето кога се однесува на печатачите). Вториот вид

на резолуција е наречена дополнителна резолуција, која се остварува со додатна интерполација на

податоците и тоа на места каде што недостасуваат вистински податоци. Некои скенери се карактеризираат

со хардверско појачување, некои со софтверско појачување, а пак некои и со комбинација од двете.

Некои скенери имаат оптичка резолуција различна во хоризонтални и вертикални димензии (на пр. 400

со 800 dpi) и обично се карактеризираат со интерполација на хардверот со цел да се изедначат (800 со 800

dpi). Со множење на хоризонталната со вертикалната резолуција и одземање на квадратен корен, скенер

од 400 со 800 dpi ќе се нормализира до приближна резолуција од 560 dpi во однос на други скенери.

Колку е повисока оптичката резолуција толку повисок степен на зголемување може да се постигне.

Брза калкулација на границите на зголемување, базирана на истражување раководено од Технолошкиот

Институт во Рочестер, опфаќа делење на оптичката резолуција на скенерот до 1,5 пати од екранот, во

процесот на печатење, кој ќе се користи при репродукција на сликата. Оригиналот скениран со скенер

од 600 dpi и репродуцирана во списание во 133 lines per inch, може да биде зголемена максимално

до околу 600/(1.5х133)=300 проценти. Следната табела го покажува максимумот на зголемување кај

скенери со четири различни оптички резолуции за производство на екрани од 85 до 175 lines per inch.

��


Сл.12

Како што се зголемува оптичката резолуција на скенерот, така се зголемува и максимумот на

процентот на зголемување. Како што расти производството, опаѓа факторот на зголемување.

Покрај оптичката резолуција, скенерите се разликуваат и по нивната тонална или колор резолуција.

Најефтините колор скенери можат да снимат само 256 нивоа на црвено, зелено и сино во секој пиксел.

Најскапите скенери можат да снимаат илјадници сиви нивоа вклучувајќи и голем опсег на тонови и бои. Зошто

е неопходно да се снимат илјадници сиви нивоа? Печатарските системи со највисока резолуција достапни

денес, можат да репродуцираат само 256 сиви нивоа, а за нашите очи видливи се само половина од нив.

Без разлика колку сиви нивоа може еден „flatbed“ скенер да сними, сепак можно е да не е способен

да долови слика со длабоки транспарентни нијанси. Ако на пример, скенерот не може да открие разлики во

густината над 2.8, нијансите на местата кои надминуваат густина од 2.8 од оригиналот, нема да бидат снимени.

Сл.1323


Noise (зачестеност на точки)

Процесот на скенирање без разлика дали користи PMT или CCD; превземените промероци од

оригиналот мора да ги конвертира од аналогни вредности во дигитални броеви. Ова претворање се

остварува со користење на т.н. (A/D) конвертор (Analog – to - Digital). Овој процес познат како семплирање

(земање на примероци) е подложен на електрично мешање кое резултира со зачестеност на точки или

noise. Резултатот од односот помеѓу сигналот и зачестеноста на точки е параметар за квалитетот на

процесот на скенирање и може да биде редуциран со воведување на време за изворот на светлина и

електричното кружење за да се постигне стабилна работна температура. Негативната карактеристики

на CCD скенерите е т.н. темен тек (темна струја) која е подржана од ненасликан сигнал кој креира noise.

Калибрација (подесување на скенерите)

Добрите резултати од процесот на скенирање се функција на точно подесениот систем. Системот

го вклучува скенерот, мониторот (на кој се гледа скенираната слика) и излезната единица (на која се добива

отпечатениот резултат). Подесувањето е процес кој е зависен од тоа каков резултат сакаме да добиеме

(на монитор или излезна единица) преку дадените вредности за контрола на скенерот. Без разлика како е

подесен скенерот, неговиот хардвер е прилично непроменлив – сите подесувања се прават во софтверот.

Мерката за добро подесен скенер е споредувањето на тоа колку добро

скенираната слика одговара на оригиналната слика во репродукцијата на

деталите и тоналните области. Црно-бела слика има три тонални вредности:

• Светли тонови со gray вредности од 0 ÷ 25%

• Средни тонови со gray вредности од 25% ÷ 75%

• Сенки со gray вредности од 75% ÷ 100%.

Колор слика има 3 тонални области, со таа разлика областите се за црвен, зелен и син канал

на сликата (RGB).

��


Проблемот на подесувањето на скенерот може да се надмини со контрола на софтверот на

скенерот, особено преку софтверот за скенери од ист производител. Софтверот содржи крива

на надокнадување која е доволна за правење на профилот за колор репродукцијата. Кривата за

надокнадување или крива за рамнотежа прави подесувања на различни точки во тоналниот опсег

и во светлата и во темната област, кои нормално би биле скенирани со многу или малку густина.

Иако кривата на рамнотежа може да биде добиена со специјални скенери, може да не даде

оптимален резултат. Ова е резултат на фактот за разликите помеѓу скенерите. Повеќе прецизниот

метод на подесување вклучува користење на т.н. test target (тест на целта). Target-от на скенерот е

дефиниран од производителот или е софтверски развиен и се состои од сиви и/или од колор

вредности. Оригиналната слика е скенирана и софтверот ги споредува вредностите со референтниот

сет со што генерира надокнадување со т.н. ГАМА крива која ги покрива разликите на хардверот.

Ако софтверот на скенерот не го подржува генерирањето на ГАМА кривата, истата може

да се генерира во соодветна програма, на пример во Adobe Photoshop. Прво, репрезентативните

области на оригиналната слика се измерени со дензитометар за сиви тонови, или со колорметар

за колор слики. Второ, после скенирањето на сликата истите области се мерат со користење на

алатката Photoshop Eyedropper tool. Разликата во вредностите може да биде подесена со користење

на функцијата “Photoshop Curves” за прикажување на вистинскиот однос помеѓу влезот и излезот.

25


Основи на скенирањето – Почеток со пиксели

Пикселот е елемент на сликата и претставува најмалиот составен дел на скенираната слика.

Пикселот може да прикажува црно-бела, сива или колор информација. Пикселите се распоредени

еден до друг и формираат битмапа, која претставува квадратна или правоаголна матрица.

Секоја битмапа има четири карактеристики: резолуција,

големина (димензии), длабина во битови и колор модел.

Првата карактеристика, резолуцијата, е мерка за бројот на пиксели кои ќе бидат

забележани во дадените димензии. Резолуцијата се мери во ppi (pixels per inch).

Секој пиксел има своја длабина која се изразува во битови. Длабината на пикселите го

одредува бројот на тонови или бои кои можат да бидат претставени. Во најпроста форма пикселот

има длабина од 1 бит, што значи пикселот е претставен со 2 бои, црна или бела. Како што се

зголемува длабината на пикселите тие може да прикажуваат повеќе тонови. Пиксел длабина

од 2 бита може да претстави 2 сиви тонови во комбинација со црно или бело. Минималната

прифатлива длабина на пикселите за сиви слики е 8 бита, која дава 256 нивоа на сиви тонови.

Длабината на пикселите за колор слики е поголема. RGB сликите бараат 3 пати повеќе податоци од 8 бита на

сиви, резултирајќи со 24 битна длабина (3 x 8 бита) и CMYK сликите бараат 32 бита длабина на пикселите (4

x 8 бита). Комбинација на 256 нивоа на црвено, зелено и сино може да опишат повеќе од 16,7 милиони бои.

Скенирање на линиски цртежи

Линиските цртежи (Line art) се високо контрастни црно-бели цртежи составени од линии и јасни

области. Тие се претставени со пенкало и мастило и имаат длабина на боја од 1 бит. Постојат неколку

примени на линиските цртежи во областа на дигиталните медиуми, од печатени продукции на рендерирани

линиски слики, до поставување на логоа на Web страни. Генерално, резолуцијата на скенирањето треба да се

сложува со резолуцијата на излезната единица. На пример, нелогично е да скенираме со резолуција од 600

dpi, доколку печатачот не ја подржува истата таа резолуција. Скенирањето со поголема резолуција резултира

со големо досие, кое зафаќа голем мемориски простор и бара повеќе време за процесирање и трансфер.

��


Подесувањето на опциите за скенирање на линиски цртежи автоматски ја редуцираат

сликата на нејзини темни и светли тонови, исфрлувајќи ги сите меѓутонови. Заедничка апликација

за скенирање на линиски цртежи е продукција на дигитални шаблони (template) од грубата скица

на уметникот. Шаблонот се употребува во соодветна програма на пример во Adobe Illustrator.

Скенирање на сиви слики (Grayscale) за полутонски репродукции

Репродукцијата на црно-бели фотографии на печатарска преса бара повеќе сиви тонови

кои се конвертираат во црни точки со различна големина. Ова е резултат на тоа што пресата го

користи единечното мастило (најчесто црно) за претставување на тоналните вредности на сликата.

Сл.14

Со цел да се направи конверзијата на сивите пиксел информации во полутонски точки,

потребен е план во согласност со правилата на мониторот. Правилата на мониторот претставуваат

мерка за бројот на линии или точки користени за конструкција на полутонската слика.

Мониторот има од 85 lpi - линии на инч (32 линии на cm) за весници, до 150 lpi - линии на инч

(60 линии на cm) за списанија. Општо, правилото на мониторот се множи со фактор (често помеѓу

1.5÷2.0) допринесувајќи за ppi вредноста на скенерот. На пример, ако скенерот има 150 lpi, и факторот

за квалитет е 2.0, резолуцијата на скенерот ќе биде 300 ppi (150 lpi x 2.0). Вредноста може да се

подесува според промените на димензиите со множење на големината со факторот на квалитет. На

пример, ако сликата треба да се продуцира со 150 lpi со 75% големина, се добива следната калкулација:

150 lpi x 2.0 x 0.75 = 225 ppi

��


Кога црно-бела слика е репродуцирана на рефлективен печатач, резолуцијата на

сликата треба да е во согласност со резолуцијата на излезната единица. На пример, ако

резолуцијата на печатачот е 1200 dpi, резолуцијата на сликата треба да биде 1200 ppi.

Скенирањето на претходно отпечатени фотографии кои имаат полутонска

позадина може да биде проблематично. При вакво скенирање се јавува т.н

moiré позадина. Некои софтверски апликации за скенирање содржат функции за

елиминирање на овој проблем, најчесто со скенирање на сликата малку надвор од фокусот.

Скенирање на колор слики

Колор сликите се репродуцираат на сличен начин како и црно-белите слики, со додаток на 2

критериуми: боја и баланс на сиви тонови. Колор информацијата на скенерот во RGB форма мора

да се конвертира во CMYK ако сликата сакаме да ја печатиме на печатарска преса. Ротационите

скенери се способни за CMYK продукција директно од скенерот, додека flatbed и лизгачките

скенери може да продуцираат CMYK сепарации со користење на соодветна софтверска апликација.

Ако колор сликата е ограничена за печатена репродукција, операторот мора да размисли за

проблемот на балансот на сиви тонови. Балансот на сиви тонови е значаен за начинот на кој цијан, магента и

жолта даваат неутрален баланс на сиво. Реалноста е дека нечистотијата во цијан го прави печатењето потешко,

отколку магента и жолта, и разликата помеѓу цијанот и другите бои е најистакнат во средните тонови.

Толеранцијата мора да биде направена за време на корекциите во процесот со што се добиваат

потребните параматери за работа. Овој процес бара специфични информации за операцијата на

графичката репродукција.

Потребата на балансот на сиви тонови често се проширува во областите на печатената слика

каде што има ист процент на цијан, магента и жолто поклопување. Поклопувањето на овие бои дава

сиво или 100% црно.

GCR (Gray Component Replacement) е техника која ги заменува овие 3 бои

со црна боја. Црната боја е лесна за печатење и е поефтина од останатите бои.

28


Секоја употреба на скенирана колор слика треба да го земе во предвид оптималниот

квалитет на сликата наспроти нејзината големина. Скенираните слики се многу големи, зафаќаат

поголем мемориски простор и бараат повеќе време за отворање, затворање, манипулирање,

трансфер, печатење. Дигиталните слики се често со соодветна намена за разлика од скенираните

слики за печатење ресемплирани на помала резолуција за користење на Web страна, и треба да се

напомене дека оригиналната скенирана слика содржи важни дигитални информации за користење

на сликата во некоја софтверска апликација. Ова е особено важно кога оригиналната употреба на

скенираната слика е за ниско-резолуциски проекти, а подоцна ќе ни треба верзија со поголема

резолуција. Единствениот начин за земање на додатна информација е повторното скенирање

со висока резолуција. Недостатокот од дигитални информации не може лесно да се корегира.

29


Процес на скенирање

Скенирањето за повеќето desktop скенери е слично без разлика на кој производител

припаѓаат. Процесот започнува со подесување на скенерот кој се состои од вклучување

на скенерот и негово оставање да загрее во пропишаното време, чистење на цилиндрите

и позиционирање на копијата. Копијата треба да биде прегледана, исчистена од прашина,

нечистотија, промена на ознаките, несовршенство, неприцврстеност, кинење на хартијата,

несоодветни елементи на страницата, отисок од прсти, губење на боја, избледување на области

од сликата, испрекинат текст итн. Скенерот е како камера – го забележува точно она што го гледа.

Првиот чекор во процесот на скенирањето е дефинирање на типот на сликата која ќе биде скенирана.

Генерално, овој избор вклучува линиски цртежи, сиви или колор слики. Опција за полутонски слики

може да биде достапна, но резултира со вознемиреност на сликата во која сенките од сиво или сенките од

боја се добиваат преку различната големина на точките. Вака добиените полутонски слики имаат мала

вредност при продукцијата и имаат тенденција за недостаток на детали и доволна резолуција за печатење.

Сл.15

30


Вториот чекор е специфицирање на областа за скенирање. Ова е често резултат на

претходно скенирање на сликата за одредување на локацијата на скенерот. Претходното

скенирање резултира со мала слика (preview). Операторот на скенерот позиционира рамка

околу целната област за скенирање. Кога е одредена рамката и нејзините димензии, софтверот

за контрола на скенерот укажува на местото на дискот потребен за сместување на сликата.

Сл.16

31


Третиот чекор е одредување на резолуцијата. Конечната употреба на сликата ја одредува

резолуцијата, но правило е да се скенираат сликите со висока резолуција без разлика на

крајната употреба. Високо-резолуциското процес на скенирање може да биде искористен за

креирање на ниско-резолуциски слики, но обратниот процес не е возможен во никој случај.

Сл.17

Четвртиот чекор е подесување на светлина и контраст. Светлината го контролира степенот

на додавање или одземање на светлина од сликата. Контрастот го дава влијанието на

варијациите помеѓу светлите и темните области. Фотографиите со висок контраст содржат

само црно и бело. Некои скенери имаат автоматско подесување на овие карактеристики.

Резултат од скенирањето е досие кое е автоматски запишано на диск, а може директно

да биде испечатена скенираната слика откако ќе биде обработена со некоја софтверска

апликација, најчесто автоматски се отвара скенираната слика директно во Adobe Photo-

shop. Повеќето скенери сега се TWAIN, што значи скенерот може да биде изведен од било

кој програм кој е во согласност со TWAIN стандардот. TWAIN кој е развиен во 1991 год. од

индустријата за производство на скенери, значи “Technology Without An Interesting Name”.

32


Photo CD

Успехот на Photo CD се наоѓа во неговото користење од страна на професионалци

и за квалитет и на вредност. Photo CD се приближува до квалитетот на ротационите

скенери. Photo CD сликите се направени од 35mm филм и го прикажува начинот

на кој Kodak подржува силно присуство на пазарот за сребро-осетливите медиуми.

Провидните филмови се запишуваат на Photo CD со помош на PIW (Photo CD Imag-

ing Workstation). Овие работни станици содржат 35mm филм скенер, CD-ROM запишувач,

печатач и компјутер за контрола на целиот процес. PIW користи декларации за дефинирање на

карактеристиките на боите. Секоја произведена рамка од оригиналната слика резултира со 18MB

скенирана слика која е забележана на Photo CD во вид на image pac. Image pac содржи 4 различни

резолуции на истата слика. Поединечен Photo CD може да содржи 100 колор слики и 150 сиви слики,

а на Photo CD може да се додаваат и дополнителни слики. Оваа способност е наречена multisession.

Image pac е изграден врз основната слика т.н. Base image чија големина е 512 x 768

пиксели. Оваа големина е одредена и подесена според просечен ТВ монитор. Постојат две

поголеми димензии од основната наречени Base*4 и Base*16 и две помали од основната

големина наречени Base/4 и Base/16. Нивните карактеристики се претставени во следната табела

.

Име на Image pac Димензии Големина

Base*16 2,048 x 3,072 18 MB

Base*4 1,024 x 1,536 4.5 MB

Base 512 x 768 1.1 MB

Base/4 256 x 384 288К

Base/16 128 x 192 72К

33


Во 1994 год. Kodak го промовира Print Photo CD кој користи офсет скала за

боја. Информацијата за сликата за сепарација на бои има потреба од високо-

резолуциски излезни единици како на пример Crosfield, Linotype-Hell и Scitex.

Бојата е запишана на Photo CD со користење на Kodak Photo YCC кој е изведен од CIE (Com-

mission Internationale de l`Eclairage). Photo YCC дефинира боја со користење на 2 компоненти:

светлина и боја. Y елементот ја претставува светлината, а CC елементите претставуваат црвена

минус Y (магента до зелена) и сина минус Y (жолта до сина). Со цел користење на Photo CD

сликите во некој софтвер корисникот мора да има YCC филтер. Повеќето програми за page

layout и едитирање содржат вклучен филтер за отворање и поставување на Photo CD слики.

34


Формати на документи за дигитален печат

35


Формати на слики

Постојат многу формати за пиксел базирани слики, но во апликациите за

дигитално печатење најчесто употребувани се: TIFF, EPS и JPEG. Останатите формати,

како на пример: Photo CD, PICT, GIF, BMP, WMF се конвертираат во TIFF, EPS

и JPEG, пред да се употребат во соодветни апликации за дигитално печатење.

TIFF

TIFF e кратенка за Tagged Image File Format и оригинално е развиен од Micro-

soft како стандард за организирање на пиксел податоците на сликата. TIFF е прилагодлив

формат кој овозможува претставување на 1 бит на пиксел се до 32 бита, претставувајќи

цијан, магента, жолта и црна. TIFF форматот содржи информации за бројот на битови

на секој пиксел и информации за димензиите на пикселите, од кои е составена сликата.

TIFF фајловите може да содржат комресирани или некомпресирани пиксел податоци. Методот

на компресија (LZW) не се губи (информацијата не се губи во текот на процесот) и дозолува

компресија во размер 2:1, со што ја намалува големината на оригиналното досие за половина.

EPS

EPS е акроним за Encapsulated PostScript. Овој формат е повеќе прилагодлив од

TIFF, бидејќи може да се користи за пиксел базирани слики, текст и векторски графики.

Доколку EPS форматот се користи само за пиксел базирани слики, информациите од екранот

и тонските репродуктивни трансфер криви може да се вградат во досието на сликата.

EPS пиксел базираните слики може да бидат направени од една, три или четири колор компоненти

на пиксел и до 12 бита на компонента. Од овде можноста EPS сликата да има до 48 бита на пиксел (12

36


бита x 4 бои). Сите податоци за сликата може да бидат во едно досие или да се поделат на 4 посебни колор

планови кои ќе бидат зачувани во посебни досиеја, заедно со досието кое содржи резиме за позицијата

на сликата на страницата. Во ваков случај, форматот на досието всушност е сет од пет досиеја, наречен

DCS (desktop color separation) сет. Во апликациите за печатење кај кои е потребна одделна информација

за бојата, DCS форматот ќе се процесира побрзо, за разлика од останатите формати, на пример TIFF.

JPEG

JPEG (Joint Photographic Experts Group) постана стандардизиран формат за компресирани

пиксел базирани слики. JPEG може да се користи за компресија на сиви слики, RGB или CMYK

колор слики. Овој формат работи со 24 бита длабина на боја, односно со 16,7 милиони бои , но не

подржува транспарентност. JPEG дозволува различни степени на компресија. Експериментирањето

покажа дека генерално е возможна компресија на слики приближно 1/10 од оригиналната големина

со користење на JPEG формат, пред да се воочат битни разлики во сликата, пред истата да се

печати или да се гледа на монитор. Некои слики може да се компресираат без видлива промена.

Прекумерна JPEG компресија резултира со визуелни артифакти во репродукцијата.

Сликата ќе биде поделена на ситни квадрати кои содржат 8 по 8 пиксели. Ваквите

JPEG артифакти може да се забележат во новинарски фотографии кои биле многу

компресирани, електронски пренесени и потоа испечатени со голем степен на зголемување.

37


Јазици за опишување на страни

Adobe PostScript

Adobe PostScript е клучниот елемент практично во сите современи графички

технологии. Повеќе од 75% од комерцијалните публикации се резултат на излезни

уреди кои го користат Adobe PostScript јазикот за опишување на страните.

PostScript е јазик за опишување на страни (PDL - page description language) кој

е подржан од сите високо-резолуциски уреди, како што се ласерски печатачи, ink-

jet печатачи за големи формати, дигитални преси. Не само што PostScript е јазик за

опишување на страни, туку постана и “de facto” јазик за високо-квалитетни излезни уреди.

PostScript е заштитен знак на Adobe Systems Inc. и претставува едноставен, софистициран,

обработен програмски јазик, обезбедувајќи многу добри ефекти на интеграција на сите

елементи потребни за конструкција на страната: писмо, линиски цртежи, фотографии

со истакнати елементи. Тој обезбедува софтверски интерфејс помеѓу програмите за

креирање на документи и излезните уреди кои користат растер технологии за слики.

Опишувањето на страната со помош на PostScript е изведен програм составен од различни

елементи од сетот (комплетот) на PostScript. PostScript, како и другите програмски јазици, е

составен од променливи (варијабли) и постојани (константни) вредности, оператори и операции,

синтакси и семантики и колекции на правила за користење. PostScript е генерално транспарентен

кон корисниците со неговиот изворен код кој е генериран од софтверски програм, како што се

програмите за layout на страните, илустрации, word-процесори или останати типови на апликации

за обработка на документи. Изворниот код е во форма процесирана од PostScript интерпретатор кој

го преведува истиот во форма која ќе може да се користи на соодветна растерска излезна единица.

Интерпретаторот и RIP (raster image processor) процесорот го преведуваат PostScript кодот во

команди потребни за контрола на активностите во излезната единица, на пример ласерски печатач.

PostScript досие дава опис на документот потребен за негово печатење и е составено од 2

дела, прилог и скрипт (текст).

38


Прилогот му претходи на процесирањето на секој документ креиран во соодветна апликација. Тој е

колекција од дефиниции кои го преведуваат излезот од програмите во функции подржани од PostScript и

обезбедува прелиминарни команди за подесување. Прилогот мора да биде напишан еднаш од програмер

и автоматски се испраќа како главна потреба за секој излезен документ од соодветната програма.

Скриптот е вистинскиот опис во PostScript. Целиот процес е транспарентен кон крајниот

корисник кој со едноставен клик на опцијата Print го добива испечатен потребниот документ.

Иако PostScript претставува транспарентен кон крајниот корисник и неговата

комплексност е скриена, потребно е да се разберат механизмите на неговото делување. Post-

Script е моделиран во согласност со процедурите во графичката индустрија. PostScript може

да се опише како прецизна методологија која применува ознаки од мастило (црно, бело,

сиви сенки или бои) на областа од страницата означена како актуелна страница. Ознаките од

мастилото може да претставуваат разни форми на слики, линиски цртежи или полутонски слики.

PostScript моделот може да се споредува со процедурите на еден печатач: креирање на

матрица низ која мастилото се пренесува од формата на сликата до подлогата. За креирање

на еден карактер PostScript програмерот се повикува на процедурата за дефинирање на

потребната матрица или на негативните отвори кои ја формираат контурата на карактерот, а

потоа го дефинира мастилото кое поминува низ матрицата и формира слика на страницата.

Ознаките се поставуваат на страницата со користење на сетовите на сликарски оператори.

Операторот Fill ја претставува дефинираната област на актуелната страница; Stroke-операторот

формира контури со различна дебелина на актуелната страница; Image-операторот црта сиви

рендерирани објекти или скенирани објекти од полутонски репрезентации или фотографии на

актуелната страница и конечно Show-операторот ги прикажува елементите на актуелната страница.

Секој од овие оператори содржи неколку опции за подесување на соодветните карактеристики.

Едно од најважните подесувања е т.н. current path (актуелна крива). Оваа крива е опис на серии

на точки (поврзани или неповрзани), линии и криви кои заедно го опишуваат објектот и неговата

позиција. Актуелната крива се конструира со примена на оператори за крива, како што се Newpath,

Moveto, Lineto, Curveto, Arc и др. Страницата може да биде составена од повеќе слоеви (layers) од слики.

39


По дефинирањето на страницата, истата се печати на излезен уред со користење на операторите

Showpage или Copypage. Showpage има ефект на чистење на актуелната страница после нејзиното

печатење, додека пак Copypage ја остава актуелната страница за нејзино понатамошно користење.

Операторите на крива ги опишуваат точките на страницата во однос на референтниот

Декартов координатен систем. Стандардниот PostScript координатен систем

користи 1/72 инчи единици и се користи за поставување на точките на страницата.

Различните видови на излезни уреди имаат различни координатни системи со свои карактеристики

или со PostScript модел. Нивната сликовна област, наречена простор на уредот, може да претставува

различни резолуции во хоризонтала и вертикала. Сликите опишани во PostScript, се креирани во идеален

координатен систем наречен користен простор. PostScript користи интерпретатор кој автоматски ги

конвертира точките креирани во корисничкиот простор во соодветни точки за печатење на уредот.

Пишување на едноставен PostScript запис

Програмите како што се Adobe Illustrator или Adobe InDesign се користат за конструкција на

страници, кои подоцна невидливо се преведуваат во PostScript јазик со цел сликовно претставување

на PostScript уред, како на пример Apple Laser Writer ласерски печатач. Постои можност за директно

пишување во PostScript јазикот преку комуникација со излезниот уред со користење на соодветна програма.

Користењето на PostScript јазикот за цртање на права линија е една од наједноставните постапки.

Спецификацијата мора да започне со конструкција на крива (path), претставена во PostScript записот како

нова крива (newpath). Moveto операторот се користи за дефинирање на x, y координатите за почетната точка

на линијата. Сите локации на страницата се мерат од координатниот почеток кој се наоѓа во долниот лев агол.

Lineto операторот се користи за цртање на линијата од координатниот почеток до нејзините координати.

Линија долга 400 единици (1/72 инчи) ќе се добие во PostScript со користење на следните излезни оператори:

newpath

100 390 moveto

500 390 lineto

stroke

showpage40


Stroke операторот ја опишува линијата по траекторијата. Showpage

операторот го покренува процесот за добивање на сликата на излезниот уред.

PostScript основниот мерен систем од 1/72 инчи, кој е еквивалентен на 1 печатарска

точка, може лесно да биде конвертиран во други мерни единици со дефинирање на процедурата.

Дефинирањето на PostScript мерните единици како инчи и како cm се прави на следниот начин:

/inch {mul} def

/cm {28.3465.mul} def

Фонтот користен во PostScript може да има различна големина, како на пример 6.12 pt, 25.033 pt и

11.111 pt кои се преферираат за PostScript процесирањето. Фонтовите се дефинирани со име кое е комбинација

од фамилијата на фонтот и името на ликовното решение на кое припаѓа фонтот. Секој карактер во фонтот

има 2 атрибути: основа и ширина. Основата се дефинира во долниот лев агол од основната писмовна линија.

Ширината е еквивалентна на хоризонталната димензија на карактерот плус белината од едната страна.

За подесување на писмото потребно е истото да се селектира, да се подесува големината,

забележување на зборовите и давање на инструкции за нивно подесување. Единечна линија на писмо од 12 pt

Times-Roman за претставување на зборовите “PostScript is transparent” треба да се напише на следниот начин:

/ Times-Roman findfont 12 scalefont

setfont

300 500 moveto

(PostScript is transparent) show

showpage

Големината и видот на писмо може да се менуваат лесно, може да се дефинираат на

почетокот од програмот со што се олеснува едитирањето. За дефинирање на писмо со

големина 9 pt како мал фонт и 12 pt како нормален фонт, треба да се напише нa следниот начин:

41


/smallfont

/ Times-Roman findfont 9 scalefont def

/normalfont

/Times-Roman findfont 12 scalefont def

За претставување на “PostScript is transparent” со писмо со големина 9 pt, се прави следниот начин:

100 300 moveto

smallfont setfont

(PostScript is transparent) show

showpage

Друг начин за PostScript опис кој се однесува на фонтот е користење на операторот Make-

font. Makefont користи матрица од 6 елементи за дефинирање на различни карактеристики

на фонтот. Првиот и четвртиот елемент на матрицата ја контролира големината на x,

y елементите. Со менување на овие вредности се добива стеснат или проширен фонт.

На сличен начин фонтовите може да бидат закосени. Останатите типографски

карактеристики вклучуваат подесување на писмото вертикално, околу објект,

спирално, подесување на бојата на писмото, подесување на бојата на позадината итн.

��


Креирање на PostScript досие

Кога еден документ е испратен на PostScript уред, досието привремено се

задржува пред да биде растеризирано или RIP-овано (raster image processor – вклучува

конвертирање на PostScript во растер слика или битмапа и така се испраќа на

излезниот уред), а потоа се бриши. Процесот е целосно тренспарентен за корисниците.

Креирањето на PostScript досие е едноставен процес и на оперативниот систем Ma-

cintosh и на оперативниот систем Windows. Во двата случаи се избира опцијата “Print”.

Кај Macintosh корисникот едноставно ја менува дестинацијата во прозорецот Print од

“Printer” на “File” и потоа се дефинираат карактеристиките на форматирање на досието.

PostScript досие може да се креира во Windows со селектирање на опцијата “Print to File” во менито

Print. Без разлика дали се користи Macintosh или Windows оперативниот систем, корисникот мора

да инсталиран PostScript печатарски драјвер. Излезните карактеристики на печатачот во однос

на капацитет, боја или големина на страницата, мора да се подесат пред процесот на печатење.

PostScript - втор степен

Вториот степен на PostScript јазикот претставен во 1990 год.

промовира три клучни подобрувања во опишувањето на страниците.

Првата е подржување на двобитни фонтови (double-byt fonts) или мешовити фонтови кои се користат

кај групата на Азиски јазици, како што е Јапонскиот јазик кој се состои од повеќе од 7,000 карактери.

Втората е подржување на колор сепарација внатре во RIP. На овој начин се

добива целосен колор излез кој е колор сепариран од PostScript интерпретатор.

Третата е подржување на неколку технологии на компресија, вклучувајќи JPEG, LZW и RLE, за

намалување на времето за мрежно пренесување. PostScript досиејата може да се компресираат пред да бидат

испратени и да се декомпресираат од PostScript интерпретатор со што се намалува времето за пренесување.

43


PostScript - трет степен

Третиот степен на PostScript го утврдува концептот за целосна дигитална

припрема. Овој степен се потпира на неколку области на интерес кои се

потребни за успешноста на сите дигитални процеси. Меѓу нив се следните:

• Напредна технологија за сликите, при што сликовните објекти автоматски се распознаваат и

оптимизираат за добивање на највисок степен на квалитет.

• Единица N – е нов PostScript-3 јазичен оператор кој подржува поголем број на бои, од 2 во

двобојни до 6 од Pantone Hexachrome и повеќе.

• Мрежен систем, кој го снабдува печатачот со Web страни кои може да се печатат и обезбедува

менаџмент функции за печатењето.

• In – RIP Trapping – е оптимален капацитет на PostScript-3 кој извршува “trapping” подобро

отколку сепарацијата за време на припремата.

• In – RIP колор сепарација – ги подржува Hi-Fi боите.

• Директно PDF печатење - PostScript-3 му дозволува на RIP прифаќање на PDF досиеја директно

внатре во самото PostScript досие.

• 136 фонтови - PostScript-3 дефинира стандард од 136 фонтови, вклучувајќи платформи кои се

користат и кај Macintosh и кај Windows, и воведува листа на стилови за корисниците без да треба

истите да креираат сопствена библиотека. Исто така ги подржува и двобитните фонтови во склоп на

Азиските јазици.

• PostScript-3 подржува печатење на повеќето Романски и Азиски јазици.

• Adobe PostScript-3 печатарски драјвер – вклучува лесен кориснички интерфејс кој дава пристап

до неколку нови опции, како воден печат, дефинирање на големината на документот од страна на

корисникот, директно креирање на PDF досиеја итн.

• PostScript-3 подржува 16 битни сиви слики за надминување на појавата на артифакти и за

подобрување на сенките и мешавините. Исто така, PostScript-3 препознава идиоми, при што Post-

Script-3 RIP-от ги открива PostScript-2 мешавините и користи PostScript-3 алгоритми за подобрување

на нивниот квалитет.��


Adobe PDF (Portable Document Format)

Распространетата употреба на персоналните компјутери и големата брзина на електронската

комуникација имаат потреба од начин за делење на електронските документи во разните компјутерски

платформи. Еден од начините е користење на програмот Adobe Acrobat и неговиот формат PDF.

Adobe Acrobat воведе неколку предности над традиционалните електронски системи, кои

примарно беа базирани на текст и системи за испорака на документите на хартија. Adobe Acro-

bat го задржува изгледот на документот, без разлика како е креиран, дали со користење на word-

процесор или некоја dtp апликација. Документ запамтен како Acrobat PDF не само што може да се

гледа и да се чита на Macintosh, DOS, Windows или Unix, со користење на Acrobat Reader, туку може

да биде испечатен на печатач со голема сличност на оригиналот. Оваа карактеристика е најзначајна

бидејќи ја менува парадигмата од печатење – и – дистрибуција, во дистрибуција – и – печатење.

PDF документ може да се креира на неколку начини и потоа да се конвертира во книга. Основен

метод е користење на PDF Writer, кој може да се користи за “печатење” на едноставни досиеја во

електронска форма, а не печатење на хартија. PDF Writer ги конвертита “QuickDraw” графиките и

текстот на Macintosh и GDI графиките и текстот на Windows , во PDF формат. Добиеното досие може да

се испраќа електронски, по e-mail, да се публикува на Web или да се запамти на дискот или на CD-ROM.

PDF досието има неколку важни предности во однос на другите форми на публикација. Меѓу нив се:

• PDF досието може да се публикува или дели веднаш после креирањето на документот.

• Секоја копија на PDF досието е идентична и може да се преместува како точен дигитален

дуплекс. Квалитетот на сликите на хартијата за копирање не само што ги деградира од чекор во чекор

сликите, туку се менува за време на повеќе копии.

• PDF досието може да се дели на помали делови, или делови на друго PDF досие може да се

комбинираат со еден или повеќе PDF досиеја.

• PDF досието е покомпактно, доколку истата информација е испечатена на хартија.

Континуираното намалување на цената на дигиталните медиуми и големиот избор на уреди и

континуираното зголемување на трошоците на хартијата, резултираат со големи разлики помеѓу PDF

досие и документ на хартија.

45


• PDF може да се организира од корисникот. Издавачот може да додава хипертекст линкови,

bookmarks (ознаки за книги), Web линкови и електронски коментари. Користењето на овие опции го

олеснува барањето на потребните информации.

• PDF досието може да се прикаже како слајд со менување на страните во одредено време или со

контрола преку тастатура. Корисникот исто така може да ја подесува бојата на позадината и да избира

начин за презентацијата континуирано да се прикажува.

• Примачот на PDF досието може со помош на соодветенAcrobat програм електронски да додава

текст и воведен mark-up. Од овде можноста за издавачите да добиваат одговор on-line од читателите.

Текст досиеја може да се експортираат незивисно од PDF досието, може да се импортираат за

комбинација на влезот од неколку прегледувачи со цел креирање на едно единствено досие.

• Примачот на PDF досието може да копира и додава делови од текст кој е креиран во други

апликации.

• PDF досието може електронски и on-line да се продава преку е-комерцијата.

• PDF досието може да е заштитено со лозинка, и да има пристап до сигурни карактеристики

кои се одредени од дискрецијата на авторот.

��


Креирање на PDF документ

Користењето на PDF Writer е еден од начините за креирање на PDF

досие. Овој програм се користи првенствено за едноставни текст документи

директно во PDF формат. Постојат и други начини за креирање на PDF досиеја:

• Избор на опција од страна на корисникот при запамтување на документот во PDF формат.

• Отворање на досието директно од Acrobat апликација.

• Влечење и поставување на документот директно во Acrobat иконата (Windows) или PDF Writer

иконата (Macintosh).

• Користење на “Create Adobe PDF” или “Save As PDF” опциите во самата апликација.

• Креирање на PostScript досие од документот, а потоа со помош на Acrobat Distiller негово

претворање во PDF формат.

Креирањето на PDF досието го остава оригиналното досие непроменето.

Acrobat Distiller се користи за конвертирање на PostScript досие во PDF формат и се

користи за цртање, layout на страни, или програми за едитирање на слики или документи

кои содржат EPS елементи. Постојат неколку начини на примена на Acrobat Distiller:

• Од Adobe апликација корисникот избира File>Open и влегува во потребниот документ. Distiller

користи апликации и PostScript драјвер за креирање на PostScript досие, кое подоцна го претвора во

PDF.

• Acrobat Distiller може да се селектира како уред за печатење, и корисникот ја користи опцијата

File>Print во апликацијата за креирање на PostScript досие, кое Distiller го претвора во PDF.

��


PDF може да содржи различни документи. Оригиналното досие се подесува според следните параметри:

• Не треба да има RGB слики во документот.

• Не треба да има RGB во четворобоен процес.

• Надворешните линкови на сите поставени графики и слики мора да бидат подржани.

• Сите фонтови во текстот мора да бидат вклучени.

• Сликите треба да бидат во високо-резолуциска форма.

PDF досието може да се генерира од секое дигитално досие, вклучувајќи слики во формат BMP,

GIF, JPEG, PCX, PICT (Macintosh), PNG или TIFF формат. Максималната големина на страната е 200”

x 200”. Добиеното PDF досие е битмапа, и покрај текст и слики може да содржи и мултимедијални

елементи, филмови, звуци итн. Постојат неколку начини за намалување на големината на PDF досието

со цел истото да е поефективно за пренесување. Acrobat PDF Writer воведува опции за компресија на

текстот и графиките за време на креирањето на самото досие, како што се:

• ZIP – се користи за компресија на текст и линиски цртежи, колор и црно-бели битмапирани

слики и еднобојни слики. Особено е корисен кај области со единечна боја или повторување на

позадината. Acrobat ги подржува и 4-битна и 8-битна ZIP компресија. Овој процес не е добар ако се

користи на слики со иста или пониска длабина на бои. На пример, ако 8-битна слики се компресира

со 4-битен компресор.

• JPEG – компресија се користи за сиви или колор слики, како и фотографии. Овој процес не

е добар и покрај тоа што постојат пет степени на компресија, од максимален квалитет (минимална

компресија) до минимален квалитет (максимална компресија).

• CCITT (International Coordinating Committee for Telephony and Telegraphy) – компресија се

користи за 1-битни црно-бели слики. Distiller 4.0 ги подржува CCITT група 3 и CCITT група 4.

Компресијата CCITT група 3 е метод кој се користи во повеќето факс трансмисии и врши компресија

на еднобојни слики.

48


Adobe дава правила за намалување на големината на досието, но со задржување на

максималниот квалитет на PDF досието:

• Секогаш да се компресираат еднобојните слики, пред да бидат подложени на негативностите

од процесот на компресија.

• Секогаш да се компресираат текстот и линиските цртежи .

• Да се конвертираат CMYK сликите во RGB слики, пред да се намалат.

• Да се конвертираат EPS сликите во TIFF формат, бидејќи TIFF сликите се помали.

Комуникацијата компјутер - компјутер го користи ASCII (American Standard Code for Information Interchange)

кодот. ASCII кодот е сет на карактери кој е развиен од Американскиот национален институт за стандарди

(ANSI-American National Standards Institute). ASCII текст досие може да се креира на било кој компјутер,

да се запамти, да се отвори, да се прикажи или да се едитира. Тој е независен од оперативниот систем.

Содржината на ASCII досието е подреден шаблон на алфанумерички карактери, контролни

карактери и специјални карактери кои се користат за кратки пораки. Карактерите

може да претставуваат било каква информација, вид на писмо, боја или големина,

па затоа ASCII досиејата се познати како едноставни текст досиеја (plain text files).

WWW (World Wide Web) го користи HTML (Hyper text Mark-up Language) кој надминува

некои недостатоци од ASCII, но и тој си има свои недостатоци во однос на претставувањето

на квалитетна страница на различни платформи. HTML дозволува креирање на документи кои

содржат текст, слики и упатства до надворешни фајлови. Но, најголемата моќ на HTML-от е

можноста за поставување врски до други локации на WWW. Внатре во даден HTML документ,

можат да бидат вклучени повеќе линкови до други документи поставени на WWW. Затоа,

најсоодветен термин што се користи е Web. На овој начин, милиони документи можат да бидат

поврзани еден со друг, со што се зголемува заинтересираноста кај читателот. Со пратење на овие

линкови, читателот може да се движи низ документот во зависност од потребната информација.

Бројот на можни патишта од иста појдовна точка е многу голем, а може да се каже и бесконечен.

49


HTML не е наменет да се прегледува од луѓе кои го посетуваат WWW само за сопствени интереси

за својот бизнис. За да го објасниме ова, еве пример за HTML земен од web страната на Adobe Sys-

tems, на која е дозволено директно данлодирање на овој софтвер:

<HTML><HEAD><TITLE>Free Software from Adobe

</TITLE></HEAD><BODY><H1><IMG

SRC=i/GIFS/TopLogo.gifi>Free Software from

Adobe</H1><HR><P><DL>…etc

HTML-от содржи додатоци кои го идентификоваат секој дел од фајлот. Читателите кои го познаваат

SGML (Standard Generalized Mark-up Language) лесно ги препознаваат овие додатоци, кои се поставени

во соодветните загради. HTML документот секогаш започнува со <HTML> и завршува со </HTML>.

За жал, HTML е дизајниран да се рендерира со софтверски програми наречени brows-

ers (браузери) кои го читаат HTML-от и потоа го претставуваат како страна на компјутерскиот

монитор. Постојат неколку браузери кои се користат. Тие најчесто се делат на браузери за текст и

браузери за слики. Еден графички браузер е наречен NetScape. Ако имате пристап до WWW

преку комерцијален провајдер, тогаш е добро да се користи NetScape како прозорец до WWW.

50


Дигитален печат

51


Процеси на дигитален печат

Сите аналогни процеси на печатење користат физички носач на слика или плоча за пренесување

на мастилото (бојата) на хартијата. Некои литографски носачи на слика и повеќето гравирани носачи

на слика сега се дигитализираат на т.н. CTP (computer – to – plate) системи. Овој тренд е поврзан

со компјутерското цртање (компјутерска обработка) на сите плочи, со значајна елиминација на

меѓупроцесите. Дури и релјефните плочи, кои што се обработуваат со изложување на голема количина

на ултравиолетова радијација низ негативен филм, можат да бидат обработени во CTP системите (Сл.18).

Сл.18

Кога плочата еднаш ќе биде направена, процесот на репродукција на сликата е чисто аналогна работа.

Мастилото се пренесува од резервоарот на плочата, а потоа од плочата на подлогата. Модерните печатарски

преси вклучуваат повеќе дигитални подсистеми за мониторинг и контрола на колор регистерот, притисокот

на хартијата, густина на мастилото и останати важни променливи карактеристики. Меѓутоа, информацијата

за сликата, која од плочата се пренесува на подлогата не мора да постои во дигитална форма. Аналогните

процеси на печатење ги користат компјутерите за помош во работата, но не им кажуваат што ќе се печати.

52


Се поставува прашањето дали процесите кои користат физички носачи на

сликата, а се обработуваат со системи кои компјутерски се контролираат

директно на плочата, треба да ги наречеме процеси на дигитален печат?

Еден начин да го решиме овој проблем е да дефинираме печатарска единица на чиј влез доаѓа

проток од дигитални податоци и на излезот дава испечатени страни како дигитален печатач, и потоа

да се направи разлика помеѓу печатач кој е првенствено направен за создавање на физичка оригинал,

од кој повеќето копии понатаму ќе се печатат. Примарната предност на физичкиот оригинал е

дека еднаш направен, нема потреба од понатамошна запамтување како дигитален оригинал или

повторување на барањата на процесот за опишување на сликата. Примарната предност на дигитални

процеси на печатење, како што се Ink Jet печатењето и електрографијата, е дека нема трошоци за

креирање на физички оригинал. Ова им овозможува на дигиталните процеси да се користат

за екстремно кратки работи и за печатење на слики кои ќе се разликуваат од отисок до отисок.

Со интеграција на CTP системите, повеќебојните печатарски процеси се

разгледуваат како дигитални процеси на печатење, кои ги претвораат влезните

податоци во сет на физички оригинали, кои се користат за репродукција на сликите.

Дигиталните печатачи на пазарот денес се делат на четири категории според

механизмот на кој се претставуваат сликите, а тоа се: сребро халид, термички, Ink

Jet, електростатички. Во секоја од овие категории постојат и други нивни варијации.

53


Процеси кои користат сребро-халид материјали

Процесите за печатење кои користат сребро-халид материјали се користат од пред 150

години. Првиот комерцијален фотографски процес, откриен од французинот Daguerre, во 1839 год.,

употребува тенок слој на сребро осетливо на светлина со слој од јод на полирана сребрена плоча, со цел

опишување на латентна слика на површината на плочата. Во овој процес латентната слика е видливо

рендерирана и непроменлива при изложување на притисок на пареа од жива. Амалгамите на живата

со изложеното сребро ги формираат светлите области на сликата. Тенкиот слој од жива го растура

светлото повеќе отколку огледално-мазното сребро во областите на сенки. Со осветлување под точен

агол, точно се рендерираат светлите области и сенките, и на тој начин се формира потребната слика.

Од времето на Daguerre има голем напредок во науката и технологијата на фотографијата,

но сребро-халид материјалите се уште се доминантни. Едноставната причина за ова е дека

ниеден друг материјал кој е откриен, не ја забележува сликата толку добро како сребро-халид

материјалите. Фотографската хартија долго служеше како печатарски медиум со можност да

се произведат повеќе копии од еден оригинал. Автоматските фото-печатарски системи може да

произведуваат илјадници копии на час. Бидејќи, фотографскиот филм и хартијата се осетливи

на светлина, сликите може да бидат забележани линија по линија во процесот на скенирање.

Два типа на уреди кои користат сребро-халид материјали, произведуваат слики со

фотографски квалитет, но се разликуваат во начинот на работа. Едниот е директен процес,

а другиот вклучува хемиски трансфер на сликата од донорот до примачот (подлогата).

Директниот процес се користи за запишување на филм. Најдобра употреба наоѓа во уредите

произведени од LVT,Inc. Процесот е потолно едноставен. Фотографскиот филм или хартија се свиткува

околу ротациониот цилиндер, па сликата се опишува директно со изложување на мал зрак на светлина

преку тенки електронски светлосни вентили, кои служат за подесување на интензитетот на светлината.

На овој начин се креира латентна континуирано-тонска фотографска слика на подлогата, линија по

линија. Латентната слика потоа е развива и фиксира на фотографски материјал базиран на сребро-халид.

LVT системот може да користи прозирен колор филм или хартија со резолуција од 150 до 3,000 dpi.

54


Индиректниот метод се користи кај колор печатачите произведени од Fugix. Овие уреди дигитално

го изложуваат сребро-халид материјалот кој е донор и содржи слој за развивање. Изложениот

донор потоа се навлажнува со вода и се притиска директно со подлогата. Донорот и подлогата

потоа се одлепуваат и донорот се уништува. Добиената слика е со фотографски квалитет. Меѓутоа,

употребата на овие процеси е ограничена поради тоа што користат комплексни подлоги чија цена

е висока за разлика од другите подлоги кои ги користат другите дигитални процеси на печатење.

55


Термички процеси на печатење

Термичкото печатење е форма на топол печат, и повеќе години се користи за примена на декоративни

бинарни слики на различни производи. Процесот е едноставно продолжување на релјефниот печат, со

разлика во трансферот на слојот на мастило (боја), површината на релјефот се користи за трансфер на

обоените слоеви или восок или термопластичен материјал, од траката на подлогата. Отпечатокот се

подложува на доволно висока температура за да се стопи обоениот слој, кој под дејство на притисок

ќе биде пренесен од траката на подлогата. Овој процес се користи за примена на декоративни слики

на различни подлоги. Практично, се што е равно и компресибилно може да се користи во овој процес.

Топлиот печат е сличен на сите аналогни процеси на печатење, бидејќи сликата е

фиксирана, па овој процес се користи за производство на повеќе отпечатоци од иста слика.

Основната карактеристика на овие процеси е механизмот термичка област. Термичката област

е единица која содржи редица на тенки термички елементи кои индивидуално се контролираат

преку компјутер. Кога областа е притисната во контакт со термоосетливиот материјал, кој

бавно се движи покрај термичката област, сликата се формира со контролирано затоплување на

термичките елементи. Резолуцијата на термичкиот систем е фиксирана помеѓу оските на областа,

но постои променливост на вертикалата, бидејќи брзината на транспортот на медиумот може

да се подесува, додека пак степенот на загревање на термичките елементи останува константна.

Повеќето процеси на термичко печатење имаат иста покриеност во хоризонтална и во

вертикална димензија, иако подобрувањето на резолуцијата може да се оствари со растење

на вертикалата. Максималната покриеност на тековната термичка област покрива околу 300

dpi, што е екстремно ниско за бинарно печатење и многу висока за т.н. contone печатење.

Како резултат на ова, бинарните термички процеси даваат необработени ниско-резолуциски

копии, додека пак contone печатарските процеси даваат квалитетни фотографски копии.

56


Директно термичко печатење

Наједноставниот начин на дигитален печат е директното термичко печатење. Процесот

користи специјална хартија која е покриена со обоен материјал кој поцрнува под дејство на топлина.

Механизмот за слики користи област од термички елементи кои можат да се вклучуваат или исклучуваат

индивидуално како што термичката хартија се движи покрај формата на бинарната слика на резолуција

околу 300 dpi. Директното термичко печатење денес се користи кај факс-машините и некои печатачи

(за печатење на баркодови, етикети) за индустриска и комерцијална употреба. Бидејќи, процесот се

темели на хемиска промена во подлогата, повеќето директно термички процеси се ограничени како

еднобоен печат. Но, постојат термички подлоги со две различни термички хемикалии за двобојни

отпечатоци (најчесто црна и црвена) во специјални печатачи. Термички хартии способни за целосно

колор претставување на сликите се употребуваат во лабораториите, но се уште ги нема на пазарот.

Високата цена на обложениот материјал и релативно ниската резолуција ја попречуваат примената на

директното термичко печатење. За апликации каде што квалитетот на подлогата и печатењето се секундарна

потреба, а едноставноста на печатарскиот хардвер е примарна, директното термичко печатење е во

можност да се користи уште неколку години, и тоа најчесто за печатење на потврди, етикети, баркодови итн.

Директно термичко печатење на графичко-уметнички филмови

Директното термичко печатење се користи и како метод за ниско-резолуциски суви процеси

на графичко-уметнички филмови. Првиот комерцијален сув термички филмски производ беше

претставен пред неколку години од CalComp. Материјалот наречен Ecofilm може да се користи на

печатачи со голема термичка област. Друг сув термички филм, наречен PressMate е произведен од

Lassermaster. Двата типа на системи даваат филмови кои се погодни за квалитетен офсет печат.

57


Процеси со термички трансфер

Директното термичко печатење користи специјална подлога која ја менува бојата под

дејство на топлина. Друг пристап е користење на термичката област за пренесување на

бојата од траката на подлогата. Погодно е овие процеси да се разгледуваат како дигитални

верзии на техниките на топло железо кои се употребуваат за пренесување на сликите од

донаторот до подлогата. Донаторот е во форма на континуирана трака со слој од пренослива

боја нанесена само од едната страна. Со воведување на топлина на задната страна на траката

и со нејзино цврсто притискање кон подлогата, бојата се пренесува од донаторот на подлогата.

Опсегот на процесите со термички трансфер се движи од ниско-резолуциски

еднобојни процеси наменети за печатење на етикети, до високо-резолуциски колор

процеси наменети за производство на високо квалитетни фотографски репродукции.

Печатарските процеси со термички трансфер формираат слика на подлогата со трансфер

на дводимензионален примерок на тенки елементи од сликата. Наједноставната употреба на

термичкото печатење е печатење на баркодирани етикети. Скоро сите уреди за еднобојно термичко

печатење се употребуваат за специјални производи, но со релативно мали излезни формати.

58


Сл.19

За излезни величини од 8,5 до 11 инчи и повеќе, печатачите со термичка област се способни

за целосно колор рендерирање со употреба на три (CMY) или четири (CMYK) основни бои.

Некои печатачи се способни за пренос на еден слој на боја од траката на секоја точка на сликата,

формирајќи на тој начин бинарна слика. Ова генерално се однесува на термичко печатење со

восочен трансфер. Печатачите способни за пренесување на различни концентрации на бои од точка

во точка на сликата се нарекуваат печатачи со сублимирачко обојување или печатачи со дифузно

обојување. Неколку печатачи, на пример произведени од Fargo, работаат и во модот на бинарен

восочен трансфер и во модот на сублимирачко обојување, во зависност од траката која се употребува.

Процесите со термички трансфер имаат два недостатоци. Прво, поради потребата

од тешката површина со цел термичката област да ја притисне со траката во близок

контакт со подлогата, подлогата мора да има мазна и униформна површина. Ова ја

спречува употребата на обичната хартија. Второ, употребата на топлина за пренос на бојата

од траката на подлогата наметнува ограничување на брзината на процесот. Термичките

печатарски процеси се бавни и немаат можност за зголемување на нивната брзина во иднина.

59


Термичко печатење со восочен трансфер

Наједноставното термичко печатење вклучува бинарен печатарски механизам за пренос

на еден слој од восочно - базиран колорант од тенка поликарбонатна лента до специјална подлога.

Резолуцијата на тековните термичка област е приближно 300 dpi, но печатачите со највисока

резолуција се способни да ги променат загреаните елементи на повисока фрекфенција за да

постигнат приближно 600 dpi резолуција, во вертикална димензија на термичката областа.

Печатачите со термички восочен трансфер се наједноставните од термичките уреди, кои бараат

поедноставен хардвер за контрола на загревањето на термичките елементи. Повеќето печатачи

кои се користат содржат област со приближно 300 елементи на должински инч. Областа која

може да направи слики на лента со ширина од 8 инчи содржи приближно 2400 елементи

Лентата со восочен трансфер има релативно едноставна структура. Базата на лентата претставува

тенок слој од поликарбонат, а преносниот слој е премачкан со колорант на база на восок. Овој

колорант има релативно ниска точка на топење. Кога топлината и притисокот се воведени, слојот од

колорантот се ослободува од лентата и се пренесува до приемникот. Трансферот е завршен оставајќи

мал остаток од колорантот на лентата.

60


Сл.20

61


Термички трансфер на различни точки

Модификацијата на процесот на термички трансфер се развила од страна на Fujicopian кој дава

извонредно подобар квалитет на сликата од основниот механизам. Со контролирање на вредноста на

топлината воведена на елементите, вредноста на колорантот пренесен на секоја точка од сликата може

да биде различна. Печатачите со восочен трансфер кои го користат Fujicopian – механизмот се способни

за промена на густината на секој пиксел за да произведат 16 нијанси на сиво почнувајќи од најтемна

до најсветла. Овие печатачи изработени од NEC и CASIO, имаат покомплексен контролен хардвер од

едноставните направи со восочен трансфер бидејќи топлината искористена за пренос на секој пиксел

мора да биде различна во опсег од 16 вредности. Резултатот - квалитетот на сликата е драматично подобар.

Термички процеси со дифузно обојување

Механизмот кај овие печатачи површински изгледа како кај оние со восочен трансфер, освен

тоа што овој процес е со континуирано тонирање за разлика од бинарниот. Голем број од апаратите

кои се на пазарот, изработени од Kodak, 3M, Tektronix и други, го користат овој печатарски

механизам. Сите сегашни комерцијални апарати имаат слична резолуција од околу 300 dpi. Бидејќи

овие печатачи се способни да ја менуваат густината на колорантот на секоја точка, резолуцијата на

тонот од бојата е многу поголема од онаа кај восочниот трансфер. Печатачите со дифузно боење

произведуваат екстремно високо квалитетни излези доближувајќи се на оние од фотографски печатачи.

Последните скапи печатачи со дифузно обојување имаат ленти со 3 примарни бои од цијан,

магента и жолта. Обојувањето се формира на таков начин што печатењето на трите бои една над

друга произведува прифатлива црна боја. Печатачите со дифузно обојување кои се наменети

како пробни апарати во графичката уметност додаваат црна панела - лента за да произведат

вистинска црна боја користејќи еден слој, наместо печатење на трите основни бои. Додавањето

на црната лента му овозможува на печатачот да го достигне опсегот на бои што во целост го

доближува опсегот до сите можни процеси на печатарско боење. Црната подлога може да се

користи и за рендерирање на сите црни линии на страната, вклучувајќи ги и типот на линиите.

��


Денешните печатачи со дифузно боење се способни за промена на густината на секоја испечатена

точка во континуиран опсег од темно до светло. Номиналната тонска резолуција на овие печатачи е 256

сиви нивоа за секоја боја за секоја точка. Така, сликите во боја наменети за печатачите во боја треба да

имаат тонска резолуција од 8 бита на еден пиксел на една боја. Иако овие печатачи изгледаат скоро исти

како восочно трансферните и имаат резолуција на излезите во истиот опсег (300 dpi, кој е стандард),

фактот дека печатачот со дифузно боење може да интерпретира податок од 8 бита за точка произведува

печатење со екстремно висока резолуција. Овие печатачи можат да соберат приближно 256 пати повеќе

информации за слики во една обединета област. Ова води кон фотографски квалитет на сликите.

И термичкото печатење со восочен трансфер, и она со дифузното боење се многу бавни на кои им

требаат неколку минути за да произведат еднобојно печатење. Цената на подлогата и на лентата за печатење

на една страна се намали во последните години, но сеуште ја надминува вредноста од околу 2.00$. Цената

на излезите во големина на таблоид изнесува околу 7.00$ за лист. Ова секако ја ограничува употребата

на термичките процеси за печатење за производи каде е потребен мал број на испечатени примероци.

Сл.21

63


Процеси со ласерско термички трансфер

Ласерското зрачење може да биде искористено за трансфер на колорантот од лентата на

приемникот. Овој процес се користи кај дигиталните системи изработени од Kodak, Optron-

ics и Polaroid. Додека процесите со термичко подредување отсликуваат цела редица на пиксели

истовремено, при што лентата и приемникот се притиснати во термичката област, ласерското

термичко трансферирање ја пренесува бојата точка по точка во скенирана конфигурација.

Лентата и приемникот се држат во близок контакт, а исто така и се завиткани однадвор или одвнатре

на цилиндар. Во конфигурација со надворешен цилиндар, ласерот се движи латерално како што кружи

цилиндарот. Во конфигурација со внатрешен цилиндар, ласерот се отклонува кон внатрешноста на

цилиндарот. Во двата случаи, ласерот го загрева слојот од колорантот и го насочува на трансфер.

Механизмот на пренос се нарекува сублимација каде што вклучува обојување и аблација кога се вклучени

пигменти. Во двата случаи, ласерот го претвора сјајот на колорантот во пареа, и преминува низ воздушен

процеп една минута за да допре до површината на приемникот. Во некои процеси сликата е пренесена

Сл.22

��


повторно на секундарна површина. Додека термичкото подредување е основано со 300 dpi, ласерко -

термичките системи можат да остварат забележување на приближно 3,000 dpi. Како и да е, термичките

системи се бинарни процеси и се способни само за печатење на полутонски слики.

65


Ink-Jet процеси на печатење

Ink-Jet процесите на печатење произведуваат густина на подлогата со контролирано

таложење на мали капки од мастило и на тој начин формираат слика. Постојат

две категории на овој вид печатење: континуирано и капечко ink-jet печатење.

Печатење со континуиран млаз од мастило

Сл.23

Физичкиот процес на континуираното печатење со мастило бил познат од пред сто

години. Тенкото струење од течноста се исфрла од резервоарот преку еден мал отвор од

каде се испушта во мирно струење од униформни капки, подложени на вибрација на висока

фреквенција. Изворот на вибрација во модерното печатење со континуиран млаз од мастило се

пиезоелектронски кристали кои произведуваат илјадници индивидуални капки секоја секунда.

Доколку летањето на исфрлените капки може некако да биде контролирано, сликите ќе бидат

формирани со упатување на струењето на капките до специфични локации на површината.

��


Најраните примери на печатењето со континуиран млаз од мастило употребувале еден канал

за испуштање на капките, кои тогаш магнетски се отклонувале за да напишат матрици од слики со

необработени точки на подвижна површина. Печатарските глави со еден канал за мастилото може да

бидат употребени на разновидни подлоги, порозни и непорозни, рамни и тридимензионални. Оваа

форма на печатење првенствено се користи за високо - брзински индустриски пазари. Ако земеме било

кој предмет за конзумирање, како на пример шише од сода или векна леб, сигурно ќе најдеме примероци

од печатени од овој вид. Постојат ограничувања во комплексноста или големината на испечатените

слики кои можат да бидат произведени користејќи едноканален апарат за мастилото. Печатењето на

едноставен текст со ниска резолуција е можно, но печатењето на големи и сложени слики не е можно.

��


Ink-Jet процеси на печатење со континуирано распоредување на млазот на

мастило (боја)

Што доколку имаме одреден број на каналчиња подредени во ред, секое испуштајќи

континуирано струење на капки, и секоја капка да биде контролирана независно од другите?

Тогаш станува збор за Ink-Jet процеси на печатење со континуирано-распоредување на мастилото.

Водечкиот производител на печатарски системи од овој вид, Scitex Digital Printing, опишува еден ваков

механизам како “туш-глава составена од две електронски парчиња” со еден ред на отвори (240 на инч)

врежани во метално парче и електронски сигурносен механизам за контрола на течната завеса од млаз.

Како што млазот излегува од отворите, континуираните струења на течноста се прекршени во еден

редослед на индивидуални капки од страна на пиезоелектронски резонатор кој работи на фреквенција

во опсег од 50,000 до 100,000 херци. Фреквенцијата на резонаторот ја одредува точно стапката на

формирање на капки. (На 100,000 херци, секој отвор произведува 100,000 капки во секунда). Капките

се исти и во големина и на исто растојание. Млазот поминува пред областа со тенки електроди. Оваа

област содржи една електрода за секој млаз. Кога е дадена волтажата на електродите, соодветниот

млаз е превземен и потоа е отклонет во приемникот. Отклонатите капки повторно се враќаат во

резервоарот за мастило. Неотклонатите одат на подвижната подлога за да ја формираат сликата.

Најголемите денешни подредувања (области) се приближно 4,25 инчи во должина, со 240 канали на

инчи, или вкупно 1000 канали. На апликации каде е потребна поголема ширина за печатење, излезот од

две паралелни глави за печатење може да е соединет за да ја покрие скоро целата ширина на стандарден

лист од 8,5 - 11 инчи. Брзината на млазот во овие системи е многу висока, со што му се дозволува

на процесот да работи со голема брзина. Затоа, многу брзите системи со туш глави со континуирана

област можат да се прилагодуваат на разни печатарски преси, и др. внатрешни и надворешни опреми.

Системите со туш глави со континуирана област се способни за печатење со резолуција од 240

бинарни точки на инч. Според тоа, квалитетот на излезите е малку послаб од високо резолуционите

ласерски печатачи кои можат да се најдат на пазарот. Квалитетот на сликата исто така е зависен

од тенденцијата на мастилото да се разлее по хартијата. Потребата на мастилото да се врати во

опремата и високиот притисок на пумпите, ја ограничуваат блискоста на паралелните отвори.

68


Меѓутоа, различниот број на индивидуални капки на единствена локација на подлогата, го дозволува

подесувањето на големината на капките и зголемувањето на квалитетот на испечатените слики.

Како што субстратот се движи под печатарската глава со континуирано млазно испуштање на

мастилото, некои капки можат да водат до подлогата или да се отклонат во приемникот, каде се

повторно враќаат по истиот пат. Стапката на најшироките подредувања изнесува 100 милиони капки

на секунда. Со ова се овозможува на субстратот да се движи со брзина од 500 стапки на минута на

највисока печатарска резолуција.

Сл.24

69


Апликации на континуиранo Ink-Jet печатење

Процесите на Ink-Jet печатењето беа употребувани успешно за додавање на варијабилни

текстуални и просторни графички податоци на хартија која веќе поминала низ конвенционална

литографичка или гравирачка печатарска преса. Обичната форма на континуирано Ink-Jet печатење

се користи за печатење поштенски етикети директно на магазините и каталозите. Ink-Jet печатењето

користи нисковискозна печатарска боја што има специфични дијалектрички особини кои се совпаѓаат

со системот. Ова ја ограничува разновидноста на материјалите кои можат да бидат употребени.

Поврзувачите на база на смола и колорантите на база на пигменти не се соодветни со овие системи.

Scitex Digital Printing произведува дигитални преси базирани на линеарно Ink-Jet печатење.

SDP ја искористи технологијата која се користи за еднобојно печатење со ниска резолуција

употребени за директни пошти и етикети за апликации, и продолжува во областа на печатење во

боја. Моменталната технологија е способна за целосно печатење во боја на резолуција од 240 dpi со 8

различни сиви степени по точка. Визијата на “scitex” е да направи Ink-Jet печатачи со голема брзина,

висока резолуција, широк формат за различни апликации каде се бара разновидност на сликите.

70


Континуирано просторно-модулирано Ink-Jet печатење

Една варијација на континуирано Ink-Jet печатење е просторно модулиран процес

користен од страна на Iris - Ink-Jet печатачи, исто така произведени од Scitex.

Овие се способни за директни варијабилни групи од капки на секој дел од сликата за да продуцира

континуиран-тонски ефект кој наликува повеќе на гравирaно печатење. Iris печатачите ставаат

печатарска боја на подлогата завиткана околу површината на ротирачкиот цилиндар. Во споредба со

продолжените Ink-Jet печатачи, Iris печатачите се многу бавни. Времето кое е потребно да се направи

една слика е неколку минути. Резолуцијата е 300 dpi со 32 видови сиви степени по точка. Iris печатачите

произведуваат квалитетни фотографски слики во боја во големина до 30-40 инчи. Мастилата се

базирани на боја и често се ламинирани со UV заштитен слој за да се спречи нивно избледување.

Капечко Ink-Jet печатење

Течното капечко по потреба Ink-Jet печатење е процес каде капките од мастило се испуштаат од

тенки отвори и се насочуваат кон подлогата, но само каде што е потребно да се оформи слика. Постојат

неколку различни механизми. Најпогодните форми користат топлина за испарување на мала количина

на печатарска боја базирана на вода во комората за да формираат гасовити балони. Ова во секој случај,

овозможува капките од печатарска боја да бидат испуштени од отворот во комората. Комората мора да биде

повторно наполнета пред да биде пуштена следната капка. Ова некако ја ограничува брзината на процесот.

Друга варијација од оваа област користи пиезоелектрична плоча која може да биде полека деформирана

под дејство на струја, со што доведува редуцирање на печатарска боја во резервоарот што овозможува

испуштање на една капка од бојата. Овој механизам на испуштање на печатарска боја може да се употреби

комбинирано со мешани восочно базирани мастила кои се испуштаат од печатарските глави врз подлогата

каде што замрзнуваат. Овие направи се нарекуваат мешано восочни или фазно менувачки Ink-Jet печатачи.

71


Пиезоелектричниот механизам може да користи растворливи мастила

со ниска резолуција, кои се сушат откако ќе паднат на подлогата (Сл.25).

Капечко по потреба процесите се способни за малку повисоки резолуции отколку продолжениото

Ink-Jet печатење, но се многу побавни. Еден од најосновните комерцијални примени на овие

печатарски технологии е кај Ink-Jet канцелариските печатачите, каде што целата печатарска глава

и маслен резервоар е изложен надвор кога маслениот снабдувач за боја е испразнет. Варијациите

на оваа тема се употребени за да се конструираат печатачи со поголем формат за слики во боја во

големина за постери. Резултатот за квалитетот на сликата е прифатлив за печатарските апликации

во боја каде печатарската слика се гледа од оддалеченост од неколку стапки или подалеку.

Сл.25

��


Повеќето од овие печатарски глави ги размножуваат отворите за да го зголемат излезот на овие

системи. Термалните печатачи може да содржат повеќе мултиплицирани отвори бидејќи термалниот

механизам за испуштање е многу компактен и повеќето можат да бидат пакувани во мала област.

Пиезоелектричните печатачи се покомплицирани и не дозволуваат паралелност. Термалните машини

имаат мала брзина споредени со континуираното Ink-Jet печатење, но сите капечки процеси се бавни.

Фазно – менувачки Ink-Jet печатачи

Фазно - менувачки Ink-Jet печатачи понекогаш наречени цврсти Ink-Jet печатачи, користат

печатарски бои со пигмент базиран на восок кои се чуваат во лиена состојба во резервоар.

Овие печатачи понекогаш се нарекуваат “восочни цртачи” печатачи, бидејќи печатарска

боја се испушта во вид на цврсти восочни палети кои овозможуваат ефективно запишување.

Лиената печатарска боја е извадена од главата за печатење кога сигналот е зададен на

пиезоелектричниот елемент правејќи волуменот на маслената комора да се намалува пополека. Некои

печатарски глави испуштаат капки од печатарска боја кога вклучената струја на пиезоелектричниот

ненадејно се исклучува. Други печатарски глави се направени да испуштаат капки од боја кога се

вклучува струјата и ја дополнуваат маслената комора кога струјата се исклучува. Меѓутоа, испуштањето

на капки од бојата може да биде точно контролирано во форма на бинарна слика на подлогата.

Сите фазно- менувачки маслени печатачи кои работаат под дејство на струја содржат 4

единици со 4 бои. Произведители се Textronix, Brother, Dataproducts и Polaroid. Печатачите со

висока резолуција моментално достапни работат со резолуција од 600dpi. Бидејќи, печатарската

боја е базирана на восок при контакт со субстратот замрзнува, не постои можност печатарската

боја да продри под површината. Исто така, повеќето од пигментот се задржува на површината,

и се произведува остри слики на широко варијабилни подлоги. Всушност, овој процес е

погоден за најголем број на подлоги за разлика од другите дигитални процеси на печатење.

73


За разлика од другите Ink-Jet процеси за печатење, печатарската боја базирана на восок не содржи

никаков раствор. Целиот волуменски материјал исфрлен од млазникот замрзнува на површината на

подлогата, произведувајќи релативно слаб тенок слој на слика. Слојот е толку тенок што може да се осети

структурата на точките доколку се допре се раце. Површината лесно се одделува. На позитивната страна,

колорантите се пигментирани и оттука се екстремно лесно и брзи во осветлувањето. Ова ги прави идеални

за апликации кои што ќе бидат прикажани во добра светла околина за подолги временски периоди, но нема

да бидат допрени со раце или ќе се користат за коректура на одредени цели при печатарските процеси.

Фазно – менувачките Ink-Jet печатарски механизми испуштаат по една капка печатарска боја низ

отворот, и тоа преку собирање на волуменот на комората каде се наоѓа печатарската боја. Откако капката

ќе биде пуштена, комората мора да биде повторно наполнета пред да се испушти друга капка (сл.26).

Сл.26

��


Термални Ink-Jet печатачи

Термалните капечки по потреба Ink-Jet печатачи се наменети за ниско буџетни колорни печатачи. Способни

се за ниско квалитетни фотографии и се достапни за помалку од 400$. Овие печатачи содржат еднократни

печатарски глави кои ја содржат печатарската боја во главата. Само еден од главните производители,

EPSON, користи алтернативна пиезоелектрична технологија во desktop печатачите. Сите други desktop

Ink-Jet печатачи на пазарот се термални направи. Главни производители се Hewlett Packard и Canon.

Термалните капечко по потреба печатачи користат раствори базирани на вода што комбинираат

бројни карактеристики кои се критични за нивните перформанси. Тие мора да имаат екстремно

ниска вискозност и површинска тензија за да можат да бидат лесно извадени од мал отвор. Исто

така треба да бидат така формулирани да испаруваат брзо кога ќе ја постигнат точката на вриење.

Основниот механизам е едноставен. Мала-тенка комора со греачка плоча на едната страна и отвор на

другата страна која е полна со печатарска боја. Греачката плочка потоа брзо се загрева близу до точката

на вриење на печатарската боја. Печатарската боја во директен контакт со плочката испарува и формира

балончиња, со што се зголемува волуменот од комората доволно и на тој начин испушти капки од отворот.

Откако капките ќе бидат испуштени, загреаната плочка се лади и комората се полни повторно од резервната

печатарска боја по капиларна акција. Ладењето и повторното полнење се постигнуваат в о мал дел од секунда.

Кај сите направи, печатењето на цела страна е постигнато со движење на печатарската глава назад и

напред, додека хартијата се врти последователно додека поминува низ главата. Едноставноста на дизајнот

и релативноста за поместување на некои делови резултираат со висока поузданост и скоро нема потреба за

одржување од прашина. Првата генерација на печатачи беа склони кон лепливи отвори, но овие проблеми беа

решени со нова формулација на печатарските бои и само - чистачката рутина што ги остава отворите чисти.

Моменталните печатачи имаат резолуција од 300 dpi до 600 dpi. Во типичните термални Ink-

Jet печатачи, бројот на отворите се подредени во еден или повеќе области. Бројот на отворите

комбиниран со големината на капките и резолуцијата, ја детерминираат брзината на системот.

75


Електростатички процеси на печатење

Електростатичките процеси вклучуваат селективно полнење на дијалектрична површина

со изложување на електрична светлина, или испразнување на фотокондуктивна површина

со изложување на светло. И во двата случаи изложувањето произведува латентна слика

на површината која привлекува или одбива делови од тонерот. Тонерот може да биде

транспортиран до површината во вид на суви капки или да биде суспендиран во течен вентил.

Електронско-светлечки процеси на печатење

Овој процес изведен е со посочување на подредени електронски светла на

ротирачки цилиндер со дијалектрична површина што е способна за повремено

задржување на негативниот полнеж. Електронските светла се пуштаат и исклучуваат

за да испише латентната слика на дијалектричната површина додека ротира (сл.27).

Сл.27

��


За време на чекорот на развивање, оваа латентна слика предизвикува одреден

тонерски полнеж кој подоцна се трансферира до хартијата под дејство на висок

притисок. Резолуцијата на маркирање е многу ниска и се движи од 240-300 точки по инч.

Последната генерација на овие печатачи произведена од страна на Delphax почесто ја користат

топлината отколку притисокот. Резолуцијата на овој процес останува ниска, но брзината може да биде

екстремно голема. Електронските печатачи произведени од Delphax со максимална брзина достигнуваат

од 75 до 850 страни во минута со цена од 75,000 долари како најниска цена до можна 1,2 милиони како

највисока цена. Исто така, Delphax го има патентирано овој процес и ја има лиценцата од “Olympus

Image System”. Olympus произведуваат поефтини, помали и побавни електронски светлечки печатачи

со брзина која постигнува од 24 до 45 страни во минута со цена од 6,000 до 25,000 долари. Основниот

пазар за електронски печатачи е таков каде што поголемата брзина е поважна од квалитетот на сликата.

��


Електрографички процеси на печатење

Електрографичките печатачи користат дигитално контролирани глави за печатење

кои додаваат статички полнежи директно на обложена дијалектрична хартија.

Специјалната хартија го задржува полнежот и сликата се развива како што хартијата

поминува низ течен тонер. Течниот тонер е на база на растварачот. Овие печатачи

понекогаш се нарекуваат електростатички печатачи или електростатички плотери (сл.28).

Печатачите во боја со широк формат моментално се произведуваат од страна на Raster Graph-

ics, Xerox и Oce-Bruning. Тие произведуваат отпечатоци со ниска тонална резолуција во ширина

од околу 53 инчи. Квалитетот на бојата и светлосната брзина на овие печатачи се одлични,

правејќи ги идеални за надворешни знаци кои би требало да се гледаат од одредена оддалеченост.

Главното натпреврување на пазарот за печатачи за големи формати, се базира на бараните

Ink-Jet направи кои се оддалеку поефтини и овозможуваат слики со поголема резолуција.

Сл.28

78


Електрофотографички процеси на печатење

Еден тип на електрофотографички процеси на печатење користат наполнета фотокондуктивна

површина која селективно се празни под дејство на ласерска светлина од скенер моделиран со

компјутер или контролирано преминување на матрицата на диоди кои емитираат светлина (LEDs).

Општиот термин ласерски печатач се користи за опишување на овие два механизми. Кога еднаш

површината селективно ќе се испразни, спротивниот полнеж од боја или тонер се доведува во контакт

со површината и е привлечен од областите кои се претходно исполнети. Испразнетите делови не

го привлекуваат тонерот. Слојот од тонер може да биде фиксиран на површината или пренесен на

секундарна површина и на неа да се фиксира. Овој тип на печатење е наречен “бело пишувачки”

систем, бидејќи ненасликаните делови се обележуваат под дејство на изложување на светлина.

Во некои системи, тонерот ги носи истите полнежи како и фотокондукторот и е привлечен

само од оние делови кои се изпразнети под дејство на светлината. Овој тип на систем е наречен

“црно пишувачки”, бидејќи насликаните делови се обележуваат под дејство на светлината.

Во електрофотографичките процеси на печатење тонерот е растворен во изолирана течност.

Фотокондуктивната насликана површина е потопена во течниот тонер. Деловите од тонерот

се привлекуваат од спротивно наполнетите делови на сликата на фотокондукторот. Тонерот

потоа се пренесува на секундарна површина или се спојува директно на фотокондуктивната

површина. Кај сувата електрофотографија, тонерот се доведува во вид на прашок врз исполнетата

фотокондуктивна површина. Резолуцијата на системите на течен и сув тонер е унапредена

драматично во последните неколку години како резултат на новите начини на производство на тонери.

Првата генерација на ласерски печатачи беа способни да маркираат 300 бинарни точки по

инч на подлогата. Со оваа способност репродукцијата на контуирани тонски слики е проблематична.

За да се произведе лесно полутонска скала од високо светло, до сенка, полутонскиот екран

мора да биде екстремно голем (пример, полутонските точки мора да бидат многу големи).

Моментално стандардна резолуција е 600 dpi, што е задоволителна резолуција за повеќе

графички барања. На 600 dpi, полутонското изведување на слика е сеуште проблематично. Ако

полутонскиот екран е дефиниран со околу 85 линии по инч, сивото рендерирање е проблематично.

79


Кај типичниот комерцијален екран од 150 линии по инчи, печатачот со 600

dpi е способен да произведе приближно 16 дискретни полутонски вредности

од сенка до јако светло, но не е доволно за добро рендерирање на сиви слики.

Печатачите сега достапни за маркирање на подлогата имаат висока резолуција од 1,200 dpi.

Овие печатачи, со машините произведени од Canon и Lexmark, се способни за рендерирање на

текст и линиски цртежи со резолуција која се приближува на комерцијалните литографски печатачи.

Електрофотографички процеси на печатење во боја

Електрофотографичкиот печатарски механизам е сложен кога се споредува со поедноставните

процеси како Ink-Jet и термичките процеси на печатење. Целосно печатење во боја значи размножување

на сложеноста од монохроматскиот систем најмалку за четири фактори. Како производители

на печатачи со послаб квалитет се Apple, Hewlett Packard, QMS, Tektroniks, Xerox. Квалитетот

на сликата е адекватен за графички бизнис, но не е адекватна за фотографска репродукција.

Печатачите во боја како производи на Canon CLC и Xerox Majestik сериите нудат побрзо производство

и повисок квалитет на сликата. На пример, Canon CLC 806 може да печати 28 еднострани 8,5 по 11

инчи хартија во минута. Квалитетот на сликата во боја од оваа направа е слична како фотографичната.

80


Дигитални печатачи во боја

Два дигитални печатачи во боја кои користат електрофотографички процеси,

неодамна беа претставени на пазарот. Едни користат сув тонер за печатење на

слики во боја на хартија, и другите користат течен тонер за печатење на хартија.

Xeikon електрофотографичка преса

Електрофотографичката технологија, базирана на сув тонер, е искористена во колор печатачот на

Xeikon. Колор печатачите Agfa Chromapress и IBM 3270 се базирани на истата таа машина. (Во оваа

расправа ќе ја разгледуване Xeikon пресата, но нашите анализи поеднакво се однесуваат и на др.).

Xeikon машината користи фиксна LED опрема која ја опишува сликата на

фотокондуктивниот цилиндер. Интензитетот на изложувањето од LED опремата може да

ја менува густината на тонерот додадена на секоја точка од сликата. Целната резолуција

е 600 dpi, но со промената на густината, резултантната слика е со голем квалитет.

Главната препрека на тонер технологијата лежи во тоа што основата на печатачот е магловита

и недостига сјајот на експонатот кој го дава Индиго печатачот. Мат основата на печатачот е

најзабележлива при печатење на сјајни подлоги. Затоа, Xeikon печатењето се прави на чиста и

необложена хартија. Општо недоразбирање во врска со оваа машина е тоа дека не се користи за

работа на чиста хартија. Вистината е дека пресата може да работи со скоро секој тип на хартија.

Исто така, направен е голем прогрес од времето кога се воведе употребата на машини од ваков

карактер, во однос на постигнатите ефекти на широкиот спектар на подлоги, вклучувајќи ги и

разни видови на хартии, пластика и ламинати. Сето тоа е постигнато со промена на температурата и

времетраењето на самиот процес, со обложување или пак со ламинирање на листовите за печатење.

81


Xeikon машината работи на принцип на буквално влечење на хартијата низ машината од страна

на два цилиндри, еден пред печатењето и еден по нанесувањето на сите четири бои на двете страни.

Карактеристично во целиот процес на печатење со Xeikon е начинот на кој цилиндрите се вртат

спротивно према хартијата во моментот кога таа се движи низ пресата. Секој од цилиндрите слободно

ротира и е придвижен од хартијата, која е привлечена од исполнетата површина на статичниот цилиндер.

Хартијата целосно се влечи, и на тој начин вртејќи ги цилиндрите кога поминува покрај нив (Сл.29).

Веќе долго време е познато дека најголем проблем кај електрофотографичките процеси во

боја е големата варијација на бои, која се должи на амбиенталната температура и влажноста. Xei-

kon пресата има посистематски пристап за стабилизација на процесот т.е. на контролирање

на температурата и влажноста во затворен простор. Заради истиот пристап процесот се

изведува доста успешно, а квалитетот е се подобар од лист на лист, од серија на серија.

Сл.29

82


Индиго Е-печатарска електрофотографичка преса

Направата која работи на база на течен тонер се нарекува Индиго Е-печатач. Индиго пресата

користи ласерско скенирање за да се наслика фотокондуктивни површини со резолуција

од 800dpi. Овој процес е строго бинарен. Истиот не е во можност да ја менува густината на

точките како што го прави тоа Xeikon пресата. Индиго пресата (Сл.30) печати со половина

од брзината на печатење на Xeikon пресата мерено со број на отпечатоци во минута.

Е-печатачот користи обичен печатарски цилиндер за прицврстување на хартијата. Цилиндерот се

полни за една слика, а потоа се скенира со ласер. Првата печатарска боја се додава на цилиндерот и така се

нанесува на хартијата. За време на следното вртење, на цилиндерот се додава следната печатарска боја.

Механизмот за промена дозволува сите бои да се применуваат од ист систем за вбризгување. Откако сите

бои се нанесени на цилиндерот, една над друга, слоевите од бои комплетно се пренесуваат на хартијата

со едно завртување на цилиндерот. Овој е клучниот технолошки пресврт кој и овозможи на Е-пресата

да го менува составот на сликата на секој од печатените листови и да печати користејќи шест различни

бои од една комбинација. Пресата исто и може да го преврти листот и да печати и на спротивната страна.

Е-печатачот работи на листови со максимална големина од 11 на 17 инчи и печати

со брзина од приближно 1,000 страни во четири бои на час. Xeikon DSP-1 е околу два

пати попродуктивен од Е-печатачот кога печати листови во сите можни бои, правејќи

го тоа со брзина од околу 1,000 листови од А3 формат (2,000 од А4 формат) на час.

83


Сл.30

84


Конвенционални процеси кои користат дигитална апаратура

Секогаш се соочуваме со проблеми со терминологијата, денес кога технологијата не престанува

да се движи во нови правци. Терминот „дигитално печатење“ може да се користи при опишување

на се, од desktop ink-jet печатачи, кои чинат неколку стотини долари, до дигитални колор преси

кои чинат стотици или илјадници долари. Терминот исто така, се користи и при опишување на

Heidelberg GTO-DI и новата Quickmaster DI преса. Овие апарати се фундаментално различни

од другите дигитални направи, поради тоа што користат безводни литографски плочи кои

се сместени директно над пресата. Максималната резолуција на плочите и на двете преси

е 2,540 dpi и при работа високо моќен ласер го топи полусиликонскиот лежач на плочата.

Овие направи се продаваат во голема мера на малиот литографски пазар. Нема сомнеж дека со

редукција на трошоците од малите готови преси се отвараат многу нови можности за работа на тие

пазари. Но, која е улогата на една дигитална направа како што е Xeikon или Indigo во целата таа

приказна за Quickmaster? Ако Heidelberg тврди дека Quickmaster-от може да ја сруши досегашната

норма на пресите - конкуренти, кое би било крајното достигнување на пазарот на дигиталното печатење?

За разлика од GTO-DI пресата, Quickmaster-от има комплетен терминал и тастатура (DEC Al-

pha Windows NT). Системот може да се приклучи на Ethernet мрежата и оттаму директно да

превзема работа од Macs или PCs. Heidelberg го оптимизира „screen“ печатењето на оваа преса со

цел најмногу што може да се подобри изгледот на сивата скала и рендерирањето на бојата. Целиот

систем беше дизајниран да печати листови од сите големини, од минимални 3,5 на 5,5 инчи до

максимални 13,375 на 18,125 инчи. Оваа големина на листот е за нијанса помала од таа на GTO-DI.

Heidelberg тврди дека Quickmaster започнува успешно да печати само после дваесет и петтиот лист.

Ова може да се спореди со тие 50 на оригиналната GTO-DI преса, бидејќи во таа преса температурата

не ја контролираат цилиндрите. Quickmaster може да печати на било каква хартија, како и на разни

видови пластика и ткаенини. Додека пресите како Xeikon и Indigo се посоодветни за печатење до

околу 500 отпечатоци, Quickmaster-от е наменет за печатење од 100 до неколку илјади отпечатоци.

Пресите за дигитално работење не се разликуваат од конвенционалните аналогни преси во еден

важен поглед. Прават пари само кога работаат и произведуваат квалитетни отпечатоци. Пресите

за краткотрајно работење бараат побрза промена на фазите од оние за долготрајно работење за

85


да завршат дадена задача за исто време. На самиот крај потребата за брза промена станува се

поголема, така да ако просечното време за работа бара само неколку минути од времето на пресата,

тогаш времето потребно да се премине од една фаза на друга мора да се сведи скоро на нула.

Идеалниот front-end систем за една дигитална преса треба да е во можност да ги менува

фазите или содржината на секој отпечаток без запирање на пресата. Во моментот, дигиталните

преси на пазарот конфигурираат со доволно моќен front-end за да ја одржи нивната работа.

86


Користена литература

• Michael L. Kleper, The Handbook of Digital Publishing Vol 1. & Vol.2, Prentice Hall, 2002.

• Frank Cost, Pocket Guide to Digital Printing, Delmar Publishers, 1997

• David Bann, The New Print Production Handbook, Little, Brown and Company,1997

87


Содржина

Вовед �

Layout на страници 3

Како се креира публикација со помош на DTP? 8

Мрежа (grid) 10

Мастер страници (Master pages) 11

Стилови (Style sheets) 12

Шаблони (Templates) 14

Елементи на страница 16

Текст 17

Слики 19

Припрема на слики за дигитален печат 19

Динамички опсег 21

Максимална оптичка резолуција 22

Noise (Зачестеност на точки) 24

Калибрација (подесување на скенерите) 24

Основи на скенирањето – Почеток со пиксели 26

Скенирање на линиски цртежи 26

Скенирање на сиви слики (Grayscale) за полутонски репродукции 27

Скенирање на колор слики 28

Процес на скенирање 30

Photo CD 33

Формати на документи за дигитален печат 35

Формати на слики 36

TIFF 36

EPS 36

88


JPEG 37

Јазици за опишување на страни 38

Adobe PostScript 38

Пишување на едноставен PostScript запис 40

Креирање на PostScript досие 43

PostScript – втор степен 43

PostScript – трет степен 44

Adobe PDF (Portable Document Format) 45

Креирање на PDF 47

Дигитален печат 51

Процеси на дигитален печат 52

Процеси кои користат сребро-халид материјали 54

Термички процеси на печатење 56

Директно термичко печатење 57

Директно термичко печатење на графичко-уметнички филмови 57

Процеси со термички трансфер 58

Термичко печатење со восочен трансфер 60

Термички трансфер на различни точки 61

Термички процеси со дифузно обојување 61

Процеси со ласерско термички трансфер 63

Ink-Jet процеси на печатење 65

Печатење со континуиран млаз од мастило 65

Ink-Jet процеси на печатење со континуирано распоредување на млазот

на мастилото (бојата) 67

Апликации на континуирано Ink-Jet печатење 69

Континуирано просторно-моделирано Ink-Jet печатење 70

Капечако Ink-Jet печатење 70

Фазно-менувачки Ink-Jet печатачи 72

Термални Ink-Jet печатачи 74

89


Електростатички процеси на печатење 75

Електронско-светлечки процеси на печатење 75

Електрографички процеси на печатење 77

Електрофотографички процеси на печатење 78

Електрофотографички процеси на печатење во боја 79

Дигитални печатачи во боја 80

Xeikon електрофотографичка преса 80

Индиго Е-печатарска електрофотографичка преса 82

Конвенционални процеси кои користат дигитална апаратура 84

Користена литература 86

dtp i digitalen pecat makedonski

Documents