7

Bu kitap, Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, Talim Terbiye Dairesi tarafındanortaokullarda (Temel Eğitim İkinci Kademe) ders kitabı olarak

geliştirilmesi uygun bulunmuştur.

Dr. Kemal Akkan BATMAN

(Komisyon Başkanı

İFatma Yalçın SANCAK

)

Diren C VA GÜNER

Salih SARPTENÖmer ÖZKAN

Her hakkı saklıdır ve KKTC Milli Eğitim Bakanlığına aittir.Kitabın metin, soru, resim ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz.

Resimleyen ve Kapak TasarımGrafik Tasarım

Dizgi

Düzeltme

Birinci Baskı

Fen ve Teknoloji Komisyonu

Mustafa DOĞAN

Mustafa DOĞAN

Meltem Ergin TEKİN

Ağustos 2006

Baskı, Cilt

Erdu KitapeviÖncü Basım Yayım Tanıtım Ltd. Şti.

Kazam Karabekir Cad. Ali Kabakçı İşhanı No: 85/2Tel : 0 312 384 31 20 İskitler / ANKARA

İSTİKLÂL MARŞI

Mehmet Âkif ERSOY

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak,O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl...Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklâl!

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var!Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,"Medeniyet!" dediğin tek dişi kalmış canavar?

Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın.Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.Doğacaktır sana va'dettiği günler Hakk'ın...Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.

Bastığın yerleri "toprak!" diyerek geçme, tanı:Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

Ruhumun senden, İlâhi, şudur ancak emeli:Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.Bu ezanlar -ki şahadetleri dinin temeli-Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli.

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,Her cerihamdan, İlâhi, boşanıp kanlı yaşım,Fışkırır rûh-ı mücerred gibi yerden na'şım;O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet;Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklal!

Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türkistiklâlini, Türk cumhuriyetini, ilelebet muhafazave müdafaa etmektir.

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegânetemeli budur. Bu temel, senin, en kıymetlihazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden,mahrum etmek isteyecek, dahili ve harici,bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl vecumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen,vazifeye atılmak için, içinde bulunacağınvaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin!Bu imkân ve şerait, çok nâmüsait bir mahiyettetezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetinekastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsaligörülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler.Cebren ve hile ile aziz vatanın, bütün kalelerizapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütünorduları dağıtılmış ve memleketin her köşesibilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraittendaha elim ve daha vahim olmak üzere,memleketin dahilinde, iktidara sahip olanlargaflet ve dalalet ve hatta hıyanet içindebulunabilirler. Hatta bu iktidar sahipleri şahsimenfaatlerini, müstevlilerin siyasi emelleriyletevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içindeharap ve bitap düşmüş olabilir.

Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahvalve şerait içinde dahi, vazifen; Türk istiklâl vecumhuriyetini kurtarmaktır! Muhtaç olduğunkudret, damarlarındaki asil kanda, mevcuttur!

FEN VE TEKNOLOJİ 7. KİTAP

Fen ve Teknoloji 7.sınıf kitabı, öğrencilerin Fen bilimleri ve teknolojinin doğası,anahtar fen kavramları, bilimsel düşünme becerileri, fen-teknoloji-toplum-çevre etkileşimi,bilimsel ve teknik psiko-motor becerileri, bilimin özünü oluşturan değerleri ve fene ilişkintutumları ile ilgili eğitim ihtiyaçlarını karşılamak amacını taşımaktadır. Söz konusu amacıkarşılarken öğrencilerin bireysel öğrenme farklılıklarını temel almaktadır. Her öğrencininkendi öğrenme yöntemini kullanarak, fen ve teknoloji dersi ile ilgili bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor davranışları kazanması tasarlanmıştır. Fen ve Teknoloji 7. sınıf kitabı ayrıcaöğrencilerin akıl yürütme, yaratıcı problem çözme, bilgiyi yeniden yapılandırma, bilimseldüşünme gibi üst düzey düşünme becerilerini geliştirme misyonunu üstlenmiştir. Ülkemizde,Fen ve Teknoloji alanında yazılmış, kitapların ikincisi olan ders kitabında, yerel örneklereolabildiğince yer verilmiş ve öğrenme psikolojisi literatüründe önemli yere sahip olanyakından-uzağa ilkesi hayata geçirilmiştir.

Fen ve Teknoloji 7. sınıf kitabı, yukarıdaki amaçları gerçekleştirmek için öğretimesnasında bazı noktalara uyularak işlenmelidir (kullanılmalıdır). Üniteler işlenmeden önce“Giriş Etkinlikleri” çalışılmalıdır. Giriş Etkinlikleri öğrencilerin varolan şemalarınısorgulamalarına ve şemalarını yeniden oluşturmalarına yardımcı olacaktır. Ünitenin önündesunulan “Kavram Haritaları” veya “Grafikler” incelenmelidir. Kavram Haritaları veyaGrafikler ünitede öğrenilecek davranışların genel çerçevesini sunup, öğrencilere daha sonraöğrenecekleri davranışları yerleştirmelerine yardımcı olacaktır. Ünite sonu testleröğrencilerin bireysel öğrenmelerini sınamalarına olanak sağlayacaktır. Her ünite sonunda yeralan “Çoklu Zeka Etkinlikleri” ise her öğrencinin kendi zeka türüne göre öğrenmesini üstdüzeye çıkaracaktır. Çoklu Zeka Etkinlikleri ünite ile ilgili konuları kapsayan örneklerdir.Öğrenciler, öğretmenleri ile birlikte söz konusu örneklerden bir tanesini seçip yapabileceklerigibi kendilerinin yaratacakları etkinlikleri de yapabilirler. Etkinlikler sayesinde çağdaş ölçmedeğerlendirme etkinliklerine geçiş kolaylıkla gerçekleşebilir.Fen ve Teknoloji 7. sınıf kitabı, çağdaş eğitim sistemleri öğrencilerinin ihtiyaçlarınıkarşılayacak bilimsel niteliğiyle sunulduğuna güvenimiz tamdır. Her öğrencinin başarısınışimdiden görüyor, seviniyoruz.

Fen ve Teknoloji Komisyonu

Değerli meslektaşlarımız ;

7. sınıf kitabımızda, 6. sınıf kitabımızın içeriğinde çok fazla yer almayan ilkeler, akademik kurallar veyagenellemeler ağırlıktadır. Söz konusu durum Fen ve Teknoloji programının 7. sınıf hedef ve hedef davranışlarınıngereği olarak algılanmalıdır. İlke, akademik kural veya genelleme bilişsel nitelikli bilgi formlarıdır ve benzeröğretme- öğrenme yöntemleri ile öğrenilirler.

İlke, her durumda geçerli olarak kabul edilen kavramlar arasındaki ilişkilerdir.

Örnek : Kuvvet duran cisimleri hareket ettirebilir, hareketli cisimleri durdurabilir ya da hareketin yönünüdeğiştirebilir.

Öğretme-öğrenme psikolojisinde, öğrencilerin öğrenme süreci dikkate alındığında, ilke öğrenme, pasifveya aktif bir biçimde gerçekleşebileceği üzerinde vurgular yapılmaktadır. Günümüz eğitim yönelimleri açısındandeğerlendirildiğinde bir biçimde nin, öğrenmede yapılandırmacı süreci,hızı, yaratıcılığı ve kalıcılığı artıracığıdır. Dolayısı ile bizlerin “İlke Öğretimi”nde,

miz yerinde bir uygulama olacaktır. Kitapta ilkeler, genellemeler veya akademik kurallar koyu renkolarak belirtilmiştir.İlke, genelleme veya akademik kural öğretiminde geleneksel olarak “Tümdengelim” metodu kullanılmaktadır.

“öğrenme” olgusunun aktif gerçekleşmesi

aktif öğrenme yöntemlerini

tercih etme

TÜMDENGELİM YÖNTEMİNE ÖRNEK

Örnek:

Adım I

İLKE :

Adım II:

: İlke sunulur;Kuvvet duran cisimleri hareket ettirebilir, hareketli cisimleri durdurabilir ya da hareketin yönünü değiştirebilir.

İlkeye örnek verilir;Örnek : Bir bebek arabasını ittiğimizde bir süre yol alır sonra durur.Futbol maçında kaleci topu tuttuğu zaman, topun hareketi durdurulmuş olur.

TÜMEVARIM YÖNTEMİNE ÖRNEK

Örnek:

Adım I:

Adım I: Öğrencilere aşağıdaki gibi örnekler verilip,

örneklerdeki verileri ve olguları düzenlemeleri,

incelemeleri istenir.

Örnekler:

Masa tenisi oynarken oyuncular tenis topuna vurur.Otomobil çalışmadığı zaman insanlar bazen otomobili iterekçalıştırır.Darts oynarken oyuncular okları hedef tahtaya atarlar.

Adım II: Öğrencilerden örneklerdeki ortak noktaları ya

da ilişkileri belirlemeleri istenir.

Bu aşamada öğrenciler aşağıdaki soru ile odaklanmayaçalışılır:

Soru: Ne buldun, gördün, işittin, okudun?

Bu aşamada öğrenciler aşağıdaki soru ile odaklanmayaçalışılır:

Örnekler veya veriler arasındaki ortak noktalar

nelerdir ya da hangi bilgiler birbirleriyle ilişkilidir?

İŞLEM ODAKLAMA SORUSU

Genelde bu ortak noktalar ve ilişkiler hakkında ne

söyleyebiliriz?

İlke öğrencilere buldurup, yazdırılır.

İLKE:.......................................................

Adım III: Ortak ilişki ve noktalar doğrultusunda geçici

bir ilke (genelleme, akademik kural ) oluştur.

Diğer verilerle karşılaştırdığımızda, bulunan ilke hala

doğru mu?

Öğretmen kontrolünde ilke hala doğru ise kabul edilir,

değilse Adım III'e dönülerek ilke yeniden yazılır.

Adım IV: Geçici ilkeyi ( genelleme, akademik kural ) diğer

bilgilerle test et.

İlke öğretiminde,

Öğretmen sınıfta öğrencilerin meraklarını uyandırmak için öğrencilere yukarıdaki gibi bir problemdurumu verir.

Bu aşamada öğretmen öğrencilerle birlikte, ilkeyi bulup hipotez olarak kabul eder.

Bu aşamada öğretmen tarafından öğrenciler, gerek sınıf olarak gerekse küçük gruplar halinde, hipotezde önesürülen önerme ile ilgili veriler, örnekler toplamaya yönlendirilir. Verilerin veya örneklerin bulunabileceğikaynaklar belirtilir ve öğrencilerin bunları araştırması istenir.

Bu aşamada öğrencilerle birlikte, analiz edilen verilerden yola çıkılarak hipotezin doğruluğu test edilir.

İlke öğretiminde, açısındanAktif öğrenme yöntemleriyle, konu alanının bir boyutu öğrenilmiş olur,

ayrıca ilköğretimin hedeflerinden birisi olan öğrencilere ve “kazandırma açısından da çok önemli bir eğitsel katkısı sağlanmış olur.

“Problem Çözme ya da Araştırma İnceleme” yöntemi aşağıdaki örnekte olduğu gibi

uygulanabilir.

1- Öğretmen geliştirilecek ilke ile ilgili problemi açıklar veya tanımlar.

Örnek: Duran veya hareket halindeki cisimler ile kuvvet arasında nasıl bir ilişki vardır?

2- Problemin geçici çözümünü hipotez olarak belirtme.

Örnek: Kuvvet duran cisimleri hareket ettirebilir, hareketli cisimleri durdurabilir ya da hareketin yönünü

değiştirebilir.

3- Bilgi / veri toplama.

Örnek: Tübitak Gençlik Dizisi Yayınları “Kuvvet ve Hareket”, Bilim ve Teknik Dergisi, Bilim Çocuk Dergisi,

Focus Dergisi, Meydan Larusse Büyük Lugat ve Ansiklopedi, İnternet Siteleri.

4- Toplanan bilgiler sınıfta analiz edilir.

Örnek: Gerçekten duran cisimlere kuvvet uygulanınca hareket eder mi? Hareketli cisimlere kuvvet

uygulanınca durdurulabilir mi? Hareket eden cisimlere kuvvet uygulanınca hareketin yönü değişir mi?

5- İlke ifadesi yazılır / söylenir.

Bir önceki aşamada elde edilen analiz sonucu, ilke olarak ifade edilir. Başta ortaya konan hipotez verilerle

destekleniyorsa ilke olarak kabul edilir, desteklenmiyorsa birinci aşamaya gidilerek işlem tekrar edilir.

aktif öğrenme “Tümevarım” ve “Problem Çözme ya da Araştırma

İnceleme” yöntemleri önerilmektedir.

“bilimsel akıl yürütme” düşünme becerisi”

Fen ve Teknoloji Komisyonu

ÜNİTE 1 : MADDENİN YAPISI VE ÖZELİKLERİ

İÇİNDEKİLER

Giriş Etkinlikleri......................................................................................................................................Kuvvet ve Hareket..................................................................................................................................

2.1 A - Çevremizdeki Kuvvetler................................................. ......................................................................Kuvvet Nedir?.........................................................................................................................................Kuvveti Nasıl Ölçeriz?.................................................................... .....................................................Kuvvetler İş Başında..............................................................................................................................

3 A Basit Makineler.......................................................................................................................................B Çevremizdeki Eğik Düzlemler...............................................................................................................

2.3 C - Ağır Yükleri Az Kuvvetle Kaldırıyoruz................................................................................................2.3 D - Döndürme Kuvvetini Kullanalım............................................................................................................2.4 A - Ya Sürtünme Olmasaydı !.......................................................................................................................2. - i ..............................................................................................................2. - ı ü ..............................................................................................................

...............................................................................................................................................................................................................................................................................

.2.1 B -2.1 C - ..2.2 A -2. -2.3 -

5 A Hareket Edel m ........................5 B H z ve S rat...............................

TEST 2..Çoklu Zeka Etkinlikleri

ÜNİTE 2 : KUVVET VE HAREKET

Giriş Etkinlikleri.....................................................................................................................................Işık ve Ses...............................................................................................................................................Işık Nasıl Yayılır?..................................................................................................................................Renkler......................................................................................................................................................Çevremizdeki Mercekler.....................................................................................................................Işığı Yönlendirelim................................................................................................................................Ses Nasıl Yayılır?..................................................................................................................................Sesin Özelikleri.....................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................... .......................................

3.1 A -3.1 B -3.2 A -3.2 B -3.3 A -3.3 B -

TEST 3Çoklu Zeka Etkinlikleri ..

ÜNİTE 3 : IŞIK VE SES

Giriş Etkinlikleri.....................................................................................................................................Maddenin Yapısı ve Özelikleri..............................................................................................................Son Üç Asırda Atom Fikri.....................................................................................................................

1.1 A - Atomun İçi ve Dışı..................................................................................................................................1 B - Elektronların Dizilişi..............................................................................................................................

1.1 C - Atomların Kimliği....................................................................................................................................1.1 D - Aynı Elementin Atomlarındaki Farklılık.............................................................................................1.2 A - Periyodik Tablo.......................................................................................................................................1.2 B - Elementlerin Birleşmesi........................................................................................................................1.2 - İyon Oluşmu..............................................................................................................................................3 A - Kovalent Yapılı Moleküller............................................................................................................. ......

1.3 B - Fiziksel ve Kimyasal Değişim.............................................................................................................1.3 C - Değişimin Belirtileri................................................................................................................................

1........................................................................................................................................................

1.

C1 .

TESTÇoklu Zeka Etkinlikleri........................................................................................................................

23456789

10111213141516

202122232425262728293031323334

38394041424344454647

Giriş Etkinlikleri

4.2 A -

4.4 -

................................................................................................................................. ..............................................................................................

4.1 A - ..........................................................................................................................................................................................

.............................................................................................4.2 B - .............................................................................................

.............................................................................................4. - .............................................................................................4. - .............................................................................................4. A - .............................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

4.6 S ..................................................................................................................................................................................................................................................

4.7 A .............................................................................................TEST 4 .............................................................................................Çoklu Zeka Etkinlikleri......................................................................................................................

..Vücudumuzdaki Sistemler .....................Sindirim Sistemi ......................................

4.1 B - Mekanik ve Kimyasal Sindirim ..............Dolaşım Sistemi .......................................Kan Damarları ve Dolaşım ......................

4.2 C - Kan ve Kan Grupları .................................2 D Lenf Dolaşımı ve Doğal Engeller ..........2 E Bağışıklık ve Mikroplar ...........................3 Solunum Sistemi .....................................

A İskelet, Eklem, Kas ................................4.5 A - Boşaltım Sistemi .....................................

A - inir Sistemi ............................................4.6 B - Beyin ...

- İç Salgı Bezleri ...................................................... ........................................

..

ÜNİTE 4 : VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER

ÜNİTE 5 : DUYU ORGANLARIMIZ VE DUYULARIMIZ

Giriş Etkinlikleri ...................................

5. C - G

.........................................................................................................................................................................................

5.1 A - .............................................................................................5 .............................................................................................

.............................................................................................

....................................................................................

..........................................................................................................................................................................................

5. - ..........................................................................................................................................................................................

.............................................................................................TEST 6.................................................................................................................................................Çoklu Zeka Etkinlikleri.....................................................................................................................

....

Gözler .........................................................1 B - Enerji Dönüşüm Yapan Gözler ................1 örüntü Oluşumu ve Görme Olayı .........

4 A Deri .............................................................

.......

Duyu Organlarımız Ve Duyularımız ........

5.1 D - Farklı Uzaklıklardaki Cisimlerin Retinada Odaklanması...............................................................5.2 A - Göze Gelen Işık Miktarının Ayarlanması .......5.2 B - Retinada Tam Odaklanmış Görüntüler Elde Edilemezse!..............................................................5.3 A - İşitme ve Denge Organı; Kulak ..............5.3 B - İşitme .........................................................

5.5 A - Dil ve Tat Alma ..........................................5.6 A - Burun ve Koku Alma ..................................

5051525354555657585960616263646566

707172737475767778798081828384

Giriş Etkinlikleri

6.1 B-6.2 A-6.2 B-6.2 C-

TEST 6Çoklu Zeka Etkinlikleri

...................................................................................................................................Madde ve Isı.........................................................................................................................................

6.1 A- Isı mı? Sıcaklık mı?.............................................................................................................................Isı Alış-Verişi ve Hal Değişimi.........................................................................................................Genleşme...............................................................................................................................................Metal Çiftleri.......................................................................................................................................Sıvı ve Gazlarda Genleşme................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

ÜNİTE 6 : MADDE VE ISI

KAYNAKÇA............................................................................................................................................. 117

..................................................................................................................................Hidrojen, Metaller, Asitler ve Alkaliler........................................................................................Hidrojeni Tanıyalım.............................................................................................................................Faydalı Bir Yakıt..................................................................................................................................

ğin Yakıtı...................................................................................................................................A Metallerin Aktifliği..............................................................................................................................B Paslanma.................................................................................................................................................C Alaşımım, Daha İyiyim !......................................................................................................................

3 A Asitler....................................................................................................................................................3 B Bazlar - Alkaliler..................................................................................................................................

C Renk Seçimi ve pH...............................................................................................................................itler ve Bazlar Bir Arada Durmaz...............................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................

Giriş Etkinlikleri

7.1 A-7.1 B-7.1 C- Gelece7.2 -7.2 -7.2 -7. -7. -7.3 -7.4 A- As7.4 B- Tuzlar

TEST 7Çoklu Zeka Etkinlikleri

ÜNİTE 7 : HİDROJEN, METALLER, ASİTLER VE ALKALİLER

Çalışma yaprağı ile ilgiliöğrenilen davranışları testeden soruları sembolizeeder.

Çalışma yaprağı ile ilgiliduyuşsal davranış değişikliğio luşturmayı amaçlayanbilgileri sembolize eder.

Çalışma yaprağı ile ilgiliönemli bilgileri sembolizeeder.

SEMBOLLER

888990919293949596

100101102103104105106107108109110111112113114