INNOWACJA PEDAGOGICZNA
“PODRÓŻE MAŁE I DUŻE” Edukacja europejska
Opracowała: mgr Magdalena Burniewicz
Kwidzyn, wrzesień 2017r.
2
Spis treści
Wstęp ……………………………………………………………………… 3
1. Charakterystyka innowacji pedagogicznej …………………………….. 4
2. Cele operacyjne ……………………………………………………....... 5
3. Warunki realizacji innowacji pedagogicznej ………………………….. 6
4. Metody, formy i środki realizacji innowacji pedagogicznej ………....... 6
5. Treści kształcenia i wychowania ………………………………………. 8
6. Przewidywane osiągnięcia uczniów …………………………………... 15
7. Ewaluacja innowacji pedagogicznej …………………………………... 15
8. Literatura cytowana …………………………………………………… 16
9. Załączniki ………………………………………………………………17
3
WSTĘP
“Kreatywność wymaga odwagi do zrobienia czegoś nowego, do postawienia stopy na
ziemi niczyjej, do wejścia w las, w którym nie ma wydeptanych ścieżek,
skąd nie powrócił dotychczas nikt, by służyć nam za przewodnika” (R. May).
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej dnia 01 maja 2004r. sprawiło, że
w większym stopniu należy upowszechniać wiedzę dotyczącą integracji
europejskiej.
Obserwując u dzieci zainteresowanie wiedzą o Europie – jej narodach,
kulturze i życiu – zdecydowałam się napisać innowację pedagogiczną dla
uczniόw na poziomie edukacji wczesnoszkolnej.
Chciałabym przybliżyć dzieciom historię i kulturę państw tworzących Unię
Europejską, pokazać im ciekawe miejsca, znane zabytki, flagi i mapy
poszczegόlnych państw oraz stroje ludowe, opowiedzieć o słynnych ludziach, o
tradycjach i zwyczajach, a także postaciach z bajek i lokalnych baśni. Taką
niecodzienną podrόż uatrakcyjnią łamigłόwki, krzyżόwki, rebusy, szarady,
zagadki, wykreślanki, labirynty i wiele innych.
Uczniowie oprόcz ciekawostek będą mogli też powtόrzyć wiadomości z
ortografii, gramatyki, geografii i matematyki.
Innowacja pedagogiczna “Podrόże małe i duże” ma rόwnież na celu
wzmacnianie postawy obywatelskiej i proeuropejskiej, co jest jednym z
głównych celów edukacji społecznej, wynikającym z podstawy programowej.
Najważniejszym celem przy opracowaniu innowacji pedagogicznej jest jej
przydatność, aby była ona pomocą w codziennej pracy nauczyciela, a podane
przykłady działań stanowiły inspirację do tworzenia własnych rozwiązań i
modyfikacji.
4
1. CHARAKTERYSTYKA INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ
“PODRÓŻE MAŁE I DUŻE”
Niniejsza innowacja pedagogiczna przeznaczona jest do realizacji podczas
zajęć świetlicowych dla uczniόw klas I – III szkoły podstawowej. Głόwnym
założeniem jest zapoznanie uczniόw z funkcjonowaniem Unii Europejskiej oraz
przygotowanie ich do świadomego uczestnictwa w życiu zjednoczonej Europy.
Innowacja jest rόwnież swoistą podrόżą po krajach Unii Europejskiej, ma na
celu rozwijanie u uczniόw zainteresowania światem oraz zdobywanie wiedzy o
omawianych państwach. Realizacja zamierzeń edukacji europejskiej ma
charakter wychowawczy i służy przede wszystkim kształtowaniu wśrόd uczniόw
pozytywnych postaw, takich jak poszanowanie godności innych, tolerancja czy
szacunek do odrębności narodowej. Dlatego też głόwnym zamiarem niniejszej
innowacji pedagogicznej jest wyposażenie uczniόw w wiedzę i umiejętności
niezbędne do kształtowania właściwej postawy społecznej Polaka i
Europejczyka (zakres tematyczny określa podstawa programowa zawarta w
Rozporządzeniu MEN z dnia 14 lutego 2017r. na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1
ustawy z dnia 14 grudnia 2016r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017r. poz. 59). “Podrόże małe i duże” obejmują zarówno działania twórcze jak i odtwórcze.
Efektem tych działań jest rozwijanie zainteresowań i potencjalnych możliwości
zarówno uczniów jak i nauczyciela.
W edukacji wczesnoszkolnej istnieje system pracy całościowej, co oznacza
zasadę integrowania treści kształcenia. Dziecko nie jest świadome, że odrębne
dziedziny mogą łączyć wspόlne założenia, treści, funkcje. Różnorodność działań
i rozmaite dziedziny sprzyjają integracji myślenia obrazowego z myśleniem
symbolicznym, logicznym i abstrakcyjnym. Ważne jest, aby w toku
zintegrowanych działań intensywnie kształcić i rozwijać wyobraźnię oraz
twórcze myślenie.
Materiały zawarte w innowacji pedagogicznej są tematycznie związane z
tradycjami, obyczajami, kulturą, historią, charakterystyką krajobrazu wybranych
państw należących do Unii Europejskiej. Realizacja założeń począwszy od treści bliskich uczniom do treści coraz
trudniejszych stopniowo wprowadza wychowanków w problematykę integracji
europejskiej.
Program ma charakter otwarty, można go modyfikować w zależności od
potrzeb i możliwości uczniów. Zakłada osiąganie przez uczniów umiejętności
twórczego wykorzystania zdobytej wiedzy o krajach Unii Europejskiej.
Na podstawie tego co zostało powiedziane wyżej innowacja pedagogiczna
“Podróże małe i duże” jest dziełem niedokończonym, pozostającym w ciągłej
transformacji. W procesie edukacji zmienia się również nauczyciel ucząc się od
swoich uczniów lub po prostu ucząc się nowych rzeczy.
5
2. CELE OPERACYJNE
Cele ogόlne:
Popularyzacja wiedzy o Unii Europejskiej.
Poszerzenie wiedzy o krajach członkowskich Unii Europejskiej.
Rozwijanie tożsamości europejskiej na gruncie poszanowania dla
Polski i Europy.
Wdrażanie do podejmowania samodzielnych działań w celu
zdobywania wiedzy i umiejętności.
Cele szczegόłowe:
Uczeń :
Poznaje zwyczaje oraz tradycje wybranych krajόw Unii
Europejskiej.
Zna pojęcia: symbole narodowe, godło, hymn, flaga.
Rozpoznaje flagi wybranych krajόw Unii Europejskiej.
Rozumie pojęcia: Polak, Europejczyk, Unia Europejska.
Zna niektόrych europejskich autorόw tworzących dla dzieci.
Rozpoznaje niektόrych europejskich sportowcόw, muzykόw,
artystόw, kompozytorόw.
Rozpoznaje członkόw panujących rodzin krόlewskich.
Zna ciekawostki kulinarne poszczegόlnych państw członkowskich
Unii.
Rozpoznaje najciekawsze i najbardziej znane zamki i pałace innych
krajόw.
Potrafi wskazać na mapie położenie wybranych państw
członkowskich Unii Europejskiej.
Słucha wybranych utworόw kompozytorόw europejskich.
Potrafi wykonać układ taneczny charakterystyczny dla danego
państwa europejskiego.
Zna kilka zwrotόw obcojęzycznych.
Stara się być tolerancyjny dla obywateli innych narodόw.
Potrafi komunikować się, wspόłpracować i wyrażać własną opinię.
Założone cele realizowane będą w ramach zajęć świetlicowych poprzez
pogadanki, prelekcje, wystawy, dramę, gry dydaktyczne, piosenki, pląsy
taneczne, filmiki edukacyjne, prezentacje multimedialne, gry komputerowe i
planszowe, zdjęcia, albumy, czasopisma i książki popularno – naukowe.
Ponadto przewidywane jest zorganizowanie kącika europejskiego.
6
3. WARUNKI REALIZACJI INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ
“PODRÓŻE MAŁE I DUŻE”
Proponowany program innowacyjny “Podróże małe i duże” będzie
realizowany w poszczególnych miesiącach od września do czerwca i obejmie po
dwa spotkania tygodniowo. Bazą do kształcenia kompetencji uczniów są treści
edukacji europejskiej realizowane podczas wielokierunkowej aktywności
uczniów w obrębie dnia pracy. W przedstawionej innowacji w osiągnięciu
założonych celów zasadniczą rolę odgrywa organizacja środowiska
edukacyjnego (organizacja pracy, przygotowanie merytoryczne, baza
dydaktyczna). Wskazane jest aby zespół uczniowski liczył nie więcej niż 25
osób z uwagi na podmiotowe traktowanie uczestników, możliwości realizacyjne
poszczególnych zadań i nieskrępowaną atmosferę edukacyjną.
Proponowana innowacja pedagogiczna przyczynia się do rozwoju i
wychowania uczniόw. Rozwija wrażliwość estetyczną, poszerza horyzont
myślenia twόrczego, daje możliwość poznania tradycji i zwyczajόw panujących
w innych krajach europejskich. Pozwala uczniom poznać sławnych ludzi, ich
dorobek życiowy i artystyczny, jak rόwnież zabawy dzieci z innych państw.
Zaproponowana przeze mnie oferta skierowana jest do uczniόw aktywnych,
chętnych do niekonwencjonalnych działań, gotowych wdrażać nowe pomysły i
realizować je w czasie i miejscu dogodnym dla własnej inwencji.
Ogόlna atmosfera wspierająca realizację innowacji pedagogicznej wymaga
zainteresowania nie tylko uczniόw, lecz także nauczyciela prowadzącego,
wspόłpracownikόw ale i rodzicόw wychowankόw. To właśnie oni mają duży
wpływ dostarczając materiałόw, sprzętu, udzielając pomocy przy organizacji
imprez i uroczystości.
4. METODY, FORMY I ŚRODKI REALIZACJI INNOWACJI
PEDAGOGICZNEJ “PODRÓŻE MAŁE I DUŻE”
Metody asymilacji wiedzy (podające):
pokaz
opis
opowiadanie
wykład
praca z tekstem, książką
pogadanka
dyskusja
oglądowa (film edukacyjny).
7
Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy (problemowe):
problemowa klasyczna
przypadków
burza mózgów
praca z mapą
puzzle
quiz
drama
metoda projektu
gry dydaktyczne
praktycznego działania
układanka tematyczna.
Metody nauczania powinny być wspierane przez odpowiednio dobrane
formy pracy i środki dydaktyczne. Zatem proponuję następującą drogę
opanowywania treści edukacji europejskiej.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
indywidualna (jednolita i zróżnicowana)
grupowa (jednolita i zróżnicowana)
zbiorowa (jednolita i zróżnicowana)
praca tzw. równoległego frontu (wg R. Fisher).
Środki dydaktyczne:
konwencjonalne ( podręczniki, publikacje dla dzieci, teksty źródłowe,
czasopisma, broszury, karty pracy, pomoce graficzne, modele, okazy
naturalne, zdjęcia, albumy, flagi, mapy, plansze, atlasy, przewodniki,
wycinki z gazet)
techniczne (gry dydaktyczne, prezentacje multimedialne, płyty cd, vcd,
dvd, e – book, Internet).
8
5. TREŚCI KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA
Kraj UE Sytuacje i zagadnienia
edukacyjne
Uwagi
BELGIA
1. Poznanie stolicy – Brukseli, siedziba
Unii Europejskiej. Poznanie
najważniejszych urzędów parlamentu
europejskiego.
2. Belgia – kraj słynący z koronek,
rowerów, czekolady, pralinek,
produkcji statków.
3. Wymyślone przez Belgów potrawy:
gofry, frytki, sery, krokiety
krewetkowe, czekolada, przysmaki z
zająca.
4. Waterloo – historia bitwy, Napoleon
Bonaparte.
5. Poznanie historii “Mykeen Pis”.
6. Najważniejsze zabytki Belgii oraz
rodzina królewska.
Degustacja
gofrόw i
czekolady
GRECJA
1. Bogowie greccy – Zeus, Atena, Platon,
Sokrates, Afrodyta, Archimedes i inni.
Góra Olimp 2917m.
2. Słuchanie mitu greckiego “Nić
Ariadny”.
3. Grecki taniec “Zorba” – nauka
kroków.
4. Igrzyska olimpijskie – zawody
sportowe. Posąg Dyskobola.
5. Nauka wybranych słów w języku
greckim (parakalo – proszę, efharisto –
dziękuję).
6. Zabytki Grecji.
Wykona –
nie sałatki
greckiej
FRANCJA
1. Paryż – stolica mody i znanych
projektantów. Świat perfum.
2. Słynne zabytki – Luwr, Wersal, Wieża
Eiffla, Łuk Triumfalny, Pałac
Elizejski, Notre Dame, Pałac
Luksemburski, zamki nad Loarą.
3. Słynni malarze – Auguste Renoir,
Cloude Monet.
4. Kuchnia francuska – zupa cebulowa,
Pokaz
mody
9
żaby, ślimaki, sery, wina, rogaliki,
ciasto francuskie, gęsie wątrόbki,
trufle, ostrygi.
FINLANDIA
1. Warunki klimatyczne, pogoda
Finlandii – kraju jezior “Suomi”.
2. Charakterystyczne gatunki zwierząt –
renifery, wilki, lisy polarne,
niedźwiedzie.
3. Zjawisko zorzy polarnej.
4. Wynalazek Finόw – sauna “łaźnia
fińska”.
5. Znane fińskie bajki Tove Jansson
“Muminki”.
6. Laponia i Rovaniemi – mała ojczyzna
świętego Mikołaja.
Pisanie
listu do
Świętego
Mikołaja
DANIA
1. Wikingowie wielcy żeglarze i
wojownicy. Charakterystyczny strój
wikingów i łodzie zwane drakkarami.
2. Historia powstania klocków Lego i
park Legoland.
3. H. Ch. Andersen – autor znanych
bajek i baśni.
4. Muzeum Figur Woskowych i
członkowie rodziny królewskiej.
5. Mała Syrenka – monumentalny
pomnik w porcie Kopenhagi.
Budowle z
klockόw
Lego
NIEMCY
1. Bawaria – strój bawarski, tańce,
Oktoberfest – święto piwa. Muzyka
bawarska i instrumenty – tuba, trąba.
2. Jakub i Wilhelm Grimm – autorzy
baśni dla dzieci.
3. Muzycy niemieccy – J. S. Bach, L.
von Beethoven, Wagner.
4. Kuchnia Niemców – kiełbaski, piwo,
wędzony ser, ciastka z kremem.
5. Kraj dobrych samochodów: Audi,
BMW, Mercedes Benz.
Nauka
tańca z
Bawarii
SZWECJA
1. Klimat Szwecji – ogromne jeziora
Wetter, Wener.
2. Szwedzi autorami wynalazków –
zamek błyskawiczny, lodówka,
myszka do komputera, rozrusznik
akcji serca.
Układamy
menu na
szwedzki
stół
10
3. Sławni Szwedzi – A. Lindgren, A.
Nobel, Celsjusz.
4. Święto 13.12. – pochόd
rozpoczynający Boże Narodzenie.
5. Flora i fauna Szwecji – renifery.
6. Kuchnia narodowa – sosy koperkowe,
łosoś na zimno, śledzie, mięso
renifera, “Szwedzki stόł”.
7. Rodzina królewska.
POLSKA
1. Rzeczpospolita Polska – stolica
Warszawa, krajobraz, klimat, legendy
polskie “Wars i Sawa”, “O Lechu i
białym orle”.
2. Polskie tańce narodowe – Polonez,
Krakowiak. Nauka tańców.
3. Regiony Polski i stroje regionalne.
Mapa Polski.
4. Dawne stolice Polski – Gniezno,
Kraków. Największe miasta.
5. Nauka hymnu Polski.
6. Sławni Polacy i ich dzieła.
7. Najważniejsze święta państwowe.
Nauka
tańca
Poloneza i
Krakowia-
ka
PORTUGALIA
1. Portugalia – kraj żeglarzy (Vasco da
Gama, Ferdynand Magellan).
2. Taniec narodowy fado. Historia
koguta.
3. Najpopularniejszy zawód – rybak.
4. Specjały kuchni portugalskiej – ryby,
oliwki, winogrona, figi, migdały.
5. Zabytki Portugalii.
Degustacja
oliwek i
fig
HISZPANIA
1. Zabytki Hiszpanii – Barcelona i
Sagrada Familia, strój narodowy,
taniec flamenco.
2. Corrida – hiszpańskie widowisko z
udziałem byków i torreadorów.
3. Hiszpania – kraj pomarańczy.
4. Słynni Hiszpanie – Pablo Picassso,
Salvador Dali.
5. Rodzina królewska.
Wykona –
nie soku z
pomarań –
czy
HOLANDIA
1. Cechy krajobrazu Holandii – kolorowe
pola i wiatraki. Zastosowanie
wiatraków.
2. Bogactwo odmian tulipanów.
Tworzymy
tulipany z
origami
11
3. Drewniane chodaki.
4. Holandia – kraj słynący z produkcji
serów (gouda, edamski) i czekolady.
5. Malarze holenderscy – Vincent van
Gogh, Rembrandt.
6. Zabytki Amsterdamu – wysokie,
wąskie kamienice. Miasto wyrobu
diamentόw.
IRLANDIA
1. Dzień św. Patryka (17.03.) patrona
państwa – święto narodowe. Liść
koniczyny. Historia św. Patryka.
2. Księga rekordów Guinessa –
najsłynniejsza księga świata.
3. Kuchnia irlandzka – gulasz (jagnięcy
lub barani),piwo, pstrąg, łosoś.
4. Powitanie Irlandczyków – uścisk dłoni
z charakterystycznym zetknięciem
kciukami.
5. Dublin – stolica i zabytki. Miasto
wiecznych wiatrów.
Układanie
wierszy –
limerykόw
WIELKA
BRYTANIA
1. Windsorowie – rodzina królewska,
zabytki Londynu: Pałac Buckingham,
Tower (słynny diament Gwiazda
Afryki), Big Ben.
2. “Tea time” – herbata o 17.00.
3. Poznanie legendy o potworze z
“Lochness” jeziora w Szkocji.
4. Strój męski Szkotów – kilt.
5. A. A. Milne autor “Kubusia
Puchatka”.
6. Brexit – postępowanie dotyczące
opuszczenia przez Wielką Brytanię
struktur UE zapoczątkowane przez
referendum w czerwcu 2016r.
Planowany termin wyjścia z Unii
Europejskiej – 2019r.
Degustacja
herbat
REPUBLIKA
CZESKA
1. Liberec – ośrodek sportów zimowych.
Znani sportowcy.
2. Taniec ludowy – polka.
3. “Wielka Pardubicka” – wyścigi konne.
4. Tradycyjne czeskie potrawy – knedle z
owocami.
5. Czeskie bajki i postacie – Krecik,
Lepimy z
plasteliny
czeskie
postaci
bajkowe
12
Rumcajs i Cypisek, Żwirek i
Muchomorek, Sąsiedzi.
6. Artyści czescy – Helena Vondrackova,
Karel Gott, Jozin z Bazin.
7. Zabytki Czech – Hradczany i most
Karola.
SŁOWACJA
1. Kraj gór i lasów – 12 jaskiń (sławna
jaskinia Lodova).
2. Poznanie legendy o Janosiku.
3. Festiwal folklorystyczny w
Wychodnej. Nauka tańca “W
murowanej piwnicy”.
4. Znany Słowak Stefan Branic –
wynalazca spadochronu.
5. Zabytki Słowacji – Spiskij Hrad.
Tworzymy
plakat o
Janosiku
WŁOCHY
1. Charakterystyczny kształt Włoch na
mapie.
2. Wulkan Etna – pojęcia krater, lawa,
erupcja.
3. Najsłynniejsze rzeźby i fontanny.
4. Słynni Włosi – Leonardo da Vinci,
Luciano Pavarotti, Michał Anioł.
5. Watykan i papierz Franciszek.
6. Zabytki Włoch: Krzywa Wieża w
Pizie, Colosseum, mosty w Wenecji i
gondolierzy.
7. Kuchnia włoska: pizza, rissotto,
spaghetti, cappuccino, lody.
Lepienie
pizzy z
plasteliny
lub
wykonanie
rissotto
LUKSEMBURG
1. Luksemburg (ozn. forteca) –
najmniejszy kraj UE.
2. Państwo banków i zamków epoki
średniowiecza.
3. Siedziba Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości, sekretariat
Parlamentu Europejskiego.
4. Kuchnia – szynki ardeńskie.
5. Zabytki Luksemburga i symbol –
Melusina.
Wykleja-
nie z
bibuły
Melusiny
AUSTRIA
1. Rejony Austrii – Tyrol, Alpy, Dunaj.
2. Suchanie walca “Nad pięknym,
modrym Dunajem”.
3. Słynni muzycy – W. A. Mozart, J.
Strauss (ojciec i syn – twórcy
Nauka
kroków
walca
wiedeńskie
go
13
walców).
4. Skoczkowie narciarscy – Koch,
Koffler, Morgenstern, Schlirenzauer.
5. Słynne potrawy: appfel strudel, sernik
wiedeński, tort Sachera. Legenda o
torcie Sachera.
6. Zabytki Wiednia – Katedra Św.
Stefana, zamek Forchtenstein.
RUMUNIA
1. Rumunia – kraj tuneli.
2. Transylwania – baśniowa kraina
hrabiego Draculi. Historia Draculi.
3. Flora i fauna Rumunii – sposób życia i
odżywianie niedźwiedzia brunatnego.
4. Zabytki Rumunii.
Konkurs
na
przebranie
Drakuli
SŁOWENIA
1. Kraj źródeł i wód termalnych.
2. Letalnica – największa skocznia
narciarska. Znani skoczkowie: Robert
Kranjec, Peter Prevc, Jurij Tepes,
Jernej Damja.
3. Zabytki Słowenii.
WĘGRY
1. Krajobraz Węgier, największe jezioro
Balaton.
2. Węgierski taniec narodowy – czardasz.
3. Pikantna kuchnia Węgrów – gulasz i
placek po węgiersku.
4. Sławni kompozytorzy: Bela Bartok,
Ferenc Liszt.
5. Zabytki Węgier.
Tworzymy
przepis na
węgierski
placek
ŁOTWA
1. Kraj rzemiosła artystycznego –
obróbka bursztynu. Wyroby
bursztyniarskie.
2. Ryga – stolica i jej zabytki.
Pokaz
bursztynu
LITWA
1. Kraj lasów, puszczy i parków
narodowych.
2. Wilno – zabytki miasta, znani Polacy:
A. Mickiewicz, J. Słowacki, I.
Kraszewski, E. Orzeszkowa.
3. Wzgórze czarownic – park z kolekcją
rzeźb.
4. Życie i zasługi św. Jadwigi.
5. Park Europy “Grutas Park” –
ekspozycja dzieł sztuki pod gołym
niebem.
Lepienie
rzeźb z
modeliny
14
ESTONIA
1. Estonia – kraj tysiąca wysp i kraterów
po uderzeniach meteorytów.
2. Tallin – europejska stolica kultury.
Zabytki Estonii.
3. Strusie – życie, wygląd, zwyczaje.
4. Estonia ojczyzną Skype’a oraz
bezprzewodowego Internetu.
Pokaz
strusiego
jaja
MALTA
1. Malta – kraj wysp i płetwonurków.
2. Wyspa usiana wieżami kościołów –
365 równej dniom w roku.
3. Ciekawostki oraz charakterystyczne
cechy krajobrazu Malty.
Wykona-
nie płetw z
kartonu
BUŁGARIA
1. Miasto Płowdiw – zbudowane przez
Rzymian z murami teatru rzymskiego.
2. Nessaber i stara świątynia bizantyjska.
3. Znane kurorty i plaże – Złote Piaski,
Słoneczny Brzeg.
4. Olejek różany i róże – produkcja
perfum.
5. Święto Martenika – pożegnanie zimy i
powitanie wiosny.
6. Kuchnia bułgarska i jogurty (sekret
długowieczności).
Degustacja
jogurtów
CHORWACJA
1. Klimat – czyste wody Adriatyku i
plaże. Największe miasta.
2. Chorwackie wyspy, wodospady, parki
narodowe. Życie i zwyczaje delfinów.
3. Wytwarzanie olejków zapachowych.
4. Irys – narodowy kwiat.
5. Chorwaci – wynalazcy krawatów.
Nauka wiązania krawata.
Uczymy
się wiązać
krawaty
CYPR
1. Cypr jako wyspa siedlisko tysięcy
kotów. Rasy kotów, ich zwyczaje.
2. Cypryjski karnawał.
3. Kuchnia Cypru – narodowy przysmak
ser Holloumi.
4. Anthestiria – wiosenny festiwal
kwiatów.
Tworzymy
bukiety
irysów
15
6. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
Uczeń:
potrafi pokazać na mapie swój kraj i państwa europejskie;
wymienia i wskazuje na mapie kraje sąsiadujące z Polską;
rozumie pojęcie tożsamości narodowej;
potrafi wymienić najważniejsze wydarzenia z przeszłości Polski oraz
Europy;
zna najpopularniejsze zabawy dziecięce pochodzące z krajów
członkowskich Unii Europejskiej;
zna i opisuje symbole Unii Europejskiej (flaga, hymn, waluta, maskotka
Syriusz);
zna państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz interesuje się
państwami ubiegającymi się o członkostwo w Unii Europejskiej;
wskazuje ludzi zasłużonych dla rozwoju kultury europejskiej w różnych
dziedzinach;
wylicza podstawowe cechy życia innych narodów europejskich;
zna kulturę i obyczaje państw członkowskich;
zna i stosuje niektóre zwroty grzecznościowe oraz słownictwo
zaczerpnięte z innych języków;
zna legendę o powstaniu Europy;
potrafi samodzielnie poszukiwać informacji, rozwiązywać problemy i
współdziałać w grupie.
7. EWALUACJA
Ewaluacją innowacji pedagogicznej “Podrόże małe i duże” będzie
przygotowanie narzędzi do sprawdzenia osiągnięcia założonych celów.
Narzędzia te mogą przyjmować formę testu wiadomości i umiejętności bądź
arkusza obserwacji (działania, postawy) lub zadań praktycznych, do ktόrych
należeć będą prace plastyczno – techniczne, indywidualne prezentacje
uczniόw, przygotowywane konkursy i uroczystości.
W załączniku umieszczone zostały przykłady ewaluacji.
16
8. LITERATURA CYTOWANA
“Unia Europejska krok po kroku” , Toruń 2001
“Europejska podrόż”. Odkrywanie Europy, Warszawa 1996
“Poznajemy kraje Unii Europejskiej”. Edukacja europejska w szkole
podstawowej, Iwona Fechner – Sędzicka, Alicja Nehring,
Wydawnictwo Aker, Toruń 2003
“Unia Europejska krok po kroku”, Alicja Nehring, Warszawa 2003
“Unia Europejska dla dzieci”, Małgorzata Krzyżanek, Wydawnictwo
Podsiedlik – Raniowski i Spόłka, Poznań 2007
“Poznaj Unię Europejską”, Dagmara Sobczyk, Agnieszka
Wichrowska, Warszawa 2012
“Odkryjmy Europę”, (red.) Komisja Europejska, Bruksela 2005
“Podróż za 1euro”. Wszystko o zjednoczonej Europie dla uczniów
szkół podstawowych, Małgorzata Mroczkowska, Wydawnictwo Arte,
Warszawa 2004
„Przyjaciele z Europy”, Jacek Komorowski, Mirosława Fesnak,
Polskie Wydawnictwo Edukacyjne, Warszawa 2007
“Edukacja europejska. Europa daleka czy bliska?”, Krzysztof
Ruchniewicz, Wydawnictwo Książnica, Warszawa – Wrocław 2002
“Program autorski – warto spróbować”, Mariola Szczepańska,
Przedsiębiorstwo Reklamowo – Marketingowe „Image”, Słupsk 2001
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 w
sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz
podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej,
w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu
umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej
szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej
przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły
policealnej
strony internetowe:
http: // euro.pap.net.pl
http: // pl.wikipedia.org/wiki/Unia_Europejska
http: // unia.gery.pl
http: // unia.realnet.pl
17
9. ZAŁĄCZNIKI
Flaga Unii Europejskiej
Tekst „Ody do radości”
„ Oda do Radości”
O Radości, iskro bogów,
kwiecie Elizejskich Pól,
święta na twym świętym progu
staje nasz natchniony chór.
Jasność twoja wszystko zaćmi
złączy, co rozdzielił los.
Wszyscy ludzie będą braćmi
tam gdzie twój przemówi głos.
Kto przyjaciel, ten niech zaraz
stanie tutaj pośród nas,
i kto wielką miłość znalazł
ten niech z nami dzieli czas.
Z nami ten, kto choćby jedną
duszę rozpłomienić mógł.
Ale kto miłości nie zna,
niech nie wchodzi tu na próg.
Patrz, patrz: wielkie słońce światem
biegnie sypiąc złote skry,
jak zwycięzca, jak bohater -
18
biegnij, bracie, tak i ty.
Radość tryska z piersi Ziemi,
radość pije cały świat.
Dziś wchodzimy, wstępujemy
na radości złoty ślad.
Ona w sercu, w zbożu, w śpiewie,
Ona w splocie ludzkich rąk,
Z niej najlichszy robak czerpie,
z niej – najwyższy niebios krąg.
Bracie, miłość niezmierzona
Mieszka pod namiotem gwiazd,
całą ludzkość weź w ramiona
I ucałuj jeszcze raz.
Wstańcie ludzie, wstańcie wszędzie,
ja nowinę niosę wam:
na gwiaździstym firmamencie
miłość, miłość mieszka tam.
Kontury Niemiec
19
Kontury Włoch
Kontury Portugalii
20
Kontury Luksemburga
Kontury Irlandii
21
Kontury Holandii
Kontury Hiszpanii
22
Kontury Grecji
Kontury Francji
23
Kontury Danii
Kontury Belgii
24
Kontury Wielkiej Brytanii
Kontury Polski
25
Kontury Szwecji
Kontury Austrii
26
Flaga Unii Europejskiej
Symbol waluty - euro
Maskotka „Syriusz”
27
Narzędzie ewaluacji – test wiadomości i umiejętności
Szkolny konkurs wiedzy o Unii Europejskiej
Eliminacje szkolne dla klas I – III
I. Spośród wymienionych państw wybierz i podkreśl te, które nie należą do UE.
Hiszpania
Polska
Albania
Cypr
Norwegia
Włochy
Francja
Szwajcaria
II. Dopisz nazwę stolicy.
Malta –
Portugalia –
Dania –
Szwecja –
Austria –
Estonia –
Litwa –
Niemcy –
Belgia –
Czechy –
III. Dopisz nazwę państwa, z którym kojarzysz tę budowlę.
Brama Brandenburska –
Syrenka w porcie –
Wieża Eiffla –
28
Coloseum –
Wawel –
Sagrade Familia –
Atomium –
IV. Z jakim państwem kojarzysz daną potrawę?
Gulasz, placek po węgiersku
Oscypek
Knedliczki
Spaghetti
Mięso z renifera, łosoś
Białe trufle, ślimaki
Gofry, czekoladki – pralinki
Sałatka z serem feta
Chłodnik litewski
V. Zapisz, z jakich krajów pochodzą hymny?
1.
2.
3.
4.
5.
ZESTAWIENIE
Punktacja do zadań
I. 6 pkt.
II. 10 pkt.
III. 7 pkt.
IV. 9 pkt.
V. 5 pkt.
29
Poziom opanowania materiału
Wysoki – 90 – 100% Jesteś mistrzem!
Bardzo dobry – 80 – 89% Brawo! Jesteś prawie mistrzem.
Dobry – 70 – 79% Dobrze! Wiesz dużo.
Zadowalający – 50 – 69% Popracuj jeszcze!
Słaby – poniżej 50% To nie jest Twoja mocna strona!
Scenariusz zajęć o Unii Europejskiej
Temat zajęć : „UNIA EUROPEJSKA” – jesteśmy Europejczykami”.
Grupa wiekowa: uczniowie klas I – III
Czas trwania: 45 min
Cele operacyjne:
zdobycie podstawowych informacji o kontynencie europejskim (położenie, kształt,
duża liczba państw, nazwy niektórych państw);
kształcenie świadomości „Jesteśmy Polakami, jesteśmy Europejczykami”;
poznanie niektórych krajów Unii Europejskiej oraz symboli UE;
kształcenie umiejętności korzystania z mapy i globusa;
doskonalenie umiejętności pisania i znajomości alfabetu;
kształcenie koordynacji wzrokowej, słuchowej i ruchowej.
Metody nauczania:
zabawy dydaktyczne;
metoda podająca – pogadanka, pokaz z wyjaśnieniem;
działania praktyczne.
Formy pracy:
praca zbiorowa – jednolita;
praca grupowa – zróżnicowana;
praca indywidualna – jednolita i zróżnicowana.
Zastosowane środki dydaktyczne:
odtwarzacz i płyta cd „Hymn Unii Europejskiej”, globus, mapa Europy, brystole,
markery, kredki, rebus, kartki papieru, koła hula – hop, kołatka, gotowe symbole
30
europejskie, mapki konturowe krajów UE, drukowane napisy nazw krajów i stolic,
flagi państw UE, wzór maskotki Syriusza, publikacje książkowe nt. Unii Europejskiej.
Przebieg zajęć:
1. Powitanie uczestnikόw. Rozpoczęcie zajęć rozwiązaniem rebusu i odczytaniem
hasła – zapowiedź tematu.
2. Praca z globusem – czym jest globus, kolory na globusie, wskazanie
kontynentów. Odszukanie Europy na globusie i położenie jej na świecie.
3. Praca z mapą Europy – kształt Europy, duża liczba państw. Odpowiedź
uczniów na pytanie – „Czy jesteśmy Europejczykami?”.
4. Przedstawienie symboli Unii Europejskiej – flaga, hymn (odsłuchanie hymnu),
waluta euro, maskotka Syriusz.
5. Porządkowanie nazw krajów Europy w kolejności alfabetycznej – praca w
grupach.
6. Zabawa ekspresyjno – ruchowa „Podróż po Europie”(uczniowie na sygnał
podróżują po Europie, gdy usłyszą dźwięk kołatki wybierają najbliższe koło i
odczytują z niego zadanie).
7. Praca w grupach – wykonanie plansz „Podróż po Europie”(uczniowie
otrzymują kontury państw, nazwy państw i stolic, flagi do kolorowania,
Syriusza w barwach ludowych danego kraju, charakterystyczne budowle).
8. Przedstawiciel każdej grupy prezentuje wykonany kraj UE.
9. Podsumowanie i podziękowanie za wspólne zajęcia. Wręczenie znaczków
motywacyjnych.
Ocena wiadomości i umiejętności:
podsumowanie zdobytych wiadomości na zakończenie zajęć;
nagrodzenie wysiłku umysłowego i zaangażowania we wspólną pracę – znaczki
motywacyjne;
prezentacja prac uczniόw na gazetkach.
31
Wybrane legendy
Legenda o Janosiku – SŁOWACJA
Janek nie chciał pracować dla Pana, tak jak reszta chłopów. Za nieposłuszeństwo syna,
kazano pobić ojca, co było przyczyną jego śmierci. Chłopiec nie miał już nikogo na tym
świecie. Pragnął pomścić los ojca i Podhalan, którzy pracowali ponad swoje siły, a mimo to
cierpieli głód. Janek postanowił przyłączyć się do zbójników, w tym celu udał się w góry do
ich jaskini. Aby zostać zbójeckim kompanem musiał przejść ciężką próbę i wiele
sprawdzianów. Kiedy udało się Jankowi dojść do zbójników, ci akurat zmierzali do wielkiej
jaskini. Niedaleko znajdowała się druga jaskinia zamieszkiwana przez boginki, była ona po
drugiej stronie niedźwiedziej góry. Trzecia jaskinia była już w Tatrach Liptowskich, to
właśnie w niej Janek chronił się długo ze swą ukochaną Maryną. Gdy Janek dogonił
zbójników, drogę zagrodzili mu wartownicy, którzy zabezpieczali zbójników przed panami.
Chłopiec na pytanie dokąd idzie odpowiedział, że chce się przyłączyć do zbójników. Ci
jednak mu nie uwierzyli. Zbójnicy postanowili, że chłopiec musi się wykazać. Musiał
przeskoczyć z jednej góry na drugą, co nie było proste, bo góry rozdzielała jeszcze rzeka. A p
drugie musiał ładnie zaśpiewać i zatańczyć, bo tak przystało prawdziwemu zbójnikowi. Janek
wiedział, że mimo trudności zadań, są one wykonalne. Zbójnicy poszli wojować, więc Janek
dostał czas na ćwiczenia. Chłopcu strasznie dłużył się czas, więc postanowił pospacerować w
kierunku gór, jednak zabłądził w głębi bukowiańskiego lasu. Na szczęście Janek dojrzał
światełko i podążył w jego kierunku. Ujrzał chatkę, więc wszedł do środka i pochwalił Boga.
W izbie zobaczył kobietę, która była czarownicą i poprosił ją o nocleg. Kobieta ostrzegła
chłopca, że mieszkają z nią jeszcze dwie siostry, które mogą go zabić. Janek jednak nie miał
siły iść dalej i postanowił spędzić tam noc. Ułożył się wygonie na ławie i zasnął. Gdy
przyszły pozostałe dwie czarownice, postanowiły nie zabijać Janka, gdyż bardzo chłopiec im
się spodobał, musiał jednak poddać się próbie. Polegała ona na położeniu rozpalonych węgli
na brzuchu. Janek przetrzymał próbę mimo, iż gorące węgle wyżłobiły mu dziurę w
brzuchu. Czarownice postanowiły pomóc chłopcu w zostaniu zbójnikiem. Jedna kobiet
pozbierała podkowy końskie, aby wykuć mu ciupagę zbójecką. Druga upolowała zwierzę, aby
wykonać mu opaskę zbójecką. Trzecia zbierała len i uplotła mu koszulę. Ciupaga pomogła
mu przeskakiwać z góry na górę i mogła rąbać ośmioro drzwi na raz, na dziewiątych traciła
swą moc. Opaska dawała mu nadprzyrodzoną siłę, tak że mógł wyrywać drzewa z
korzeniami, a koszula nie przepuszczała kul. Rankiem Janek wyszedł z chaty i spotkał się ze
zbójcami. Przypomnieli mu o warunkach, które musi spełnić, aby do nich dołączyć. Chłopiec
odbił się na ciupadze i przeskoczył z góry na górę. Harnaś jednak nie chciał przyjmować
Janka do swej zbójeckiej grupy, więc zdecydował aby Janek zmierzył się siłą ze zbójnikami.
Oczywiście dzięki koszuli pokonał wszystkich. Wobec tego postawił mu się sam Harnaś.
Było trudno pokonać Harnasia, gdyż siłą dorównywał turowi. Jednak za pomocą podarków
od czarownic, udało się Jankowi go pokonać. W dowód szacunku Harnaś zdjął swą wysoką,
zbójecką czapkę, założył mu ją na głowę i nazwał Janosikiem. Odtąd wszyscy szanowali
Janosika teraz obaj byli panami Podhala. Janosik zabierał bogatym panom a pomagał
biednym, aby nie pomarli z głodu. Zawsze wymykał się wojsku z rąk. Postanowiono więc
uciec się do podstępu. Powiedziano Marynie, że Janosik po słowackiej stronie znalazł sobie
inną dziewczynę, którą kocha. Było to podstępne kłamstwo. Janosik nigdy nie zdradzał
Maryny. Ale Maryna jak to kobieta ze złamanym sercem uwierzyła w te kłamstwa i
postanowiła pomóc wojsku. Gdy Janosik tylko wszedł do izby, Maryna odpięła mu opasek,
zdjęła koszulę i rzuciła je do przepaści razem z ciupagą. Po chwili wbiegła straż, aby pojąć
Janosika. Maryna dopiero wtedy zdała sobie sprawę, że to pułapka i co właśnie zrobiła. Było
jednak na to za późno. Sąd wydał wyrok powieszenia Janosika na haku za "pośrednie źebro"
32
(ostatnie żebro). Maryna cały czas płakała i przepraszała Janosika. Ten jednak jak przystało
na prawdziwego zbója palił fajkę i konał w bólach i męczarniach. Podobno wypalił funt
tabaki zanim zmarł. Maryna przytuliła się do niego, a Janosik chcąc ją pogłaskać, nie zdawał
sobie sprawy, jaka siła pozostała mu w ręce i zgniótł jej czaszkę. Tak oto zginęli oboje.
Legenda o Świętym Patryku – IRLANDIA
Święty Patryk urodził się w Brytanii lub Walii pod koniec IV wieku, jako Maevyn
Succat. Jego rodzina wywodziła się prawdopodobnie od jednego z rzymskich rodów.
Życie chłopca toczyło się spokojnym i utartym torem, dopóki nie ukończył 16 lat. Wtedy
właśnie został porwany i wywieziony do Irlandii. W niewoli żarliwie modlił się do Boga o
pomoc i w końcu udało mu się uciec. Gdy wrócił do ojczyzny, przyjął chrzest i imię Patryk, a
później rozpoczął studia kapłańskie. Już jako kapłan postanowił wrócić do Irlandii i nawracać
ludzi na chrześcijaństwo.
Gdy wrócił na Zieloną Wyspę, najpierw zapewnił sobie przychylność lokalnych władców i
zgodę na prowadzenie działalności misyjnej. Podczas jednego ze swoich kazań, głoszonych
pod gołym niebem, św. Patryk przybliżał Irlandczykom postać Świętej Trójcy. Zerwał
wówczas koniczynę, rosnącą u jego stóp i uniósł w górę. Wytłumaczył ludziom, że trzy może
istnieć jako jedno - tak jak koniczyna, która ma trzy listki, ale osadzone na jednej łodyżce,
dzięki czemu tworzą jedną całość.
Dzięki znajomości celtyckiego języka i miejscowych zwyczajów, św. Patrykowi udało się
nawrócić wielu Irlandczyków, a w końcu doprowadzić do chrztu całego kraju.
Święty Patryk został patronem Irlandii, a zielona, trójlistna koniczynka do dziś jest jednym z
głównych symboli tego państwa.
Legenda o torcie Sachera – AUSTRIA
Tort Sachera jest czekoladowym tortem z marmoladą z moreli i polewą czekoladową. Tort
powstał, kiedy w 1832 roku Klemens von Metternich zlecił swojej dworskiej kuchni
stworzenie wyjątkowego deseru dla swoich wysoko postawionych gości. Powiedział swojemu
szefowi kuchni, aby nie przyniósł mu wstydu. Szef kuchni był jednak chory i zastąpić musiał
go jego uczeń, zaledwie szesnastoletni Franz Sacher. Tort bardzo smakował gościom, jednak
nie od początku zyskał tak duże uznanie, jakim cieszy się dzisiaj.
Po latach spędzonych w Presseburgu i Budapeszcie Franz Sacher wrócił w 1848 roku do
Wiednia, gdzie otworzył sklep delikatesowy. Jego najstarszy syn Eduard odbył swoją naukę
zawodu u dworskiego cukiernika Demela i to dzięki niemu powstał tort Sachera w znanej
dzisiaj formie. Tort był najpierw podawany u Demela, a potem w założonym przez Eduarda
hotelu Sacher.
Mit o Europie
Europa będąca córką Agenora króla fenickiego miasta Sydonu była najpiękniejszą
kobietą swych czasów. Czas najbardziej lubiła spędzać nad brzegiem morza bawiąc się i
tańcząc ze swymi towarzyszkami. Zachwycony urodą dziewczyny Zeus użył podstępu i pod
postacią pięknego byka porwał Europę w trakcie zabawy. Pędził z nią przez wygładzone
przez Posejdona morza w towarzystwie Afrodyty, która obsypywała piękną dziewczynę
kwiatami. Gdy dotarli do Krety umieścił Zeus swą oblubienicę w grocie, którą osłaniał
cienisty klon. Tymczasem po stracie córki bardzo nieszczęśliwy czuł się Agenor. W końcu
nakazał swemu synowi Kadmosowi odszukanie i sprowadzenie Europy do domu. Kadmos
jednak nie mógł odnaleźć Europy, a bojąc się gniewu ojca postanowił nie wracać domu.
33
Zgodnie z przepowiednią wyroczni osiedlił się tam, gdzie zatrzymała się napotkana przez
niego jałówka. Chcąc założyć w tym miejscu nowe miasto posłał swych dworzan po świętą
wodę. Zaniepokojony ich długą nieobecnością wyruszył na ich spotkanie. Nad brzegiem
źródła w lesie napotkał smoka, który pił jeszcze gorącą krew zabitych towarzyszy Kadmosa.
Wtedy Kadmos ugodził oszczepem smoka tak celnie, że ten zginął na miejscu. Wyjęte
z paszczy potwora olbrzymie i ostre zęby zasiał Kadmos w ziemi, wyrósł z nich zastęp
wojowników, którzy rozpoczęli walkę miedzy sobą. Przetrwało zmaganie tylko pięciu, którzy
stali się najwierniejszymi kompanami i przyjaciółmi Kadmosa. Wkrótce założył wraz z nimi
Kadmom nowe miasto - Teby, a że był władcą skutecznym bogowie dali mu za żonę córkę
Aresa i Afrodyty Harmonię. Na jego rodzinę spadały jednak nieszczęścia, wnuka Akteona
zagryzły psy, córka Semele zginęła w płomieniach rażona piorunem, drugi wnuk Penteus
zginął z ręki córki Agaue a trzecia córka Ino popełniła samobójstwo rzucając się do morza.
Zrażony tymi wszystkimi nieszczęściami Kadmos przeniósł się na starość do Ilirii a bogowie
zamienili ich w węże.
Gra planszowa „Unijna podróż”
INSTRUKCJA GRY “UNIJNA PODRÓŻ”
Grę rozpoczyna gracz, który wyrzucił największą liczbę oczek.
Jeśli gracz zatrzyma się na polu oznaczonym flagą państwa należącego do Unii Europejskiej,
musi wykonać określone zadania. Pola kolorowe oznaczają zadania ruchowe.
Wygrywa gracz, który pierwszy dotrze do mety.
Należy poruszać się zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
NIEMCY – Wymień dwie marki samochodów produkowanych w Niemczech. Przesuń się o
dwa pola do przodu. Jeśli nie znasz niemieckich aut, to tracisz dwie kolejki.
HOLANDIA – Zatrzymałeś(aś) się na polu tulipanów. Czekasz jedną kolejkę.
BELGIA – Pomogłeś(aś) małej Wendzie w robieniu koronek. W nagrodę przesuwasz się o
dwa pola do przodu.
LUKSEMBURG – Spotkałeś(aś) kolegę Klausa, a on zaprosił Cię na lody. Tracisz jedną
kolejkę.
FRANCJA – Wejście na Wieżę Eiffla zajęło Ci dużo czasu. Czekasz jedną kolejkę.
WŁOCHY – Wymień składniki pizzy. Przesuń się o jedno pole do przodu. Jeśli nie znasz
składników pizzy, to stoisz jedną kolejkę.
AUSTRIA – Brałeś(aś) udział w zjazdach narciarskich i zdobyłeś(aś) pierwsze miejsce.
Zyskujesz dodatkowy rzut.
GRECJA – Trafiłeś(aś) na zbiór winogron i oliwek. Cofasz się o jedno pole.
HISZPANIA – Spotkałeś(aś) na ulicy byka. Cofasz się o pięć pól.
34
PORTUGALIA – Portugalscy rybacy zabrali Cię na połowy miecznika. W nagrodę masz
dodatkowy rzut kostką.
IRLANDIA – Pomogłeś(aś) irlandzkiemu hodowcy owiec w pilnowaniu stada. W nagrodę
idziesz dwa pola w przód.
DANIA – Byłeś(aś) w Legolandzie. Zabawa trwała kilka godzin. Stoisz jedną kolejkę.
SZWECJA – Spotkałeś(aś) renifera. Lepiej zejdź mu z drogi. Przesuwasz się dwa pola do
przodu.
FINLANDIA – Zabłądziłeś(aś) w lesie. Stoisz jedną kolejkę.
Przykłady zadań
BELGIA
Nasz kraj słynie z wyrobów cukierniczych, które wysyła się do innych krajów w Europie.
Przestaw litery, odczytaj i zapisz nazwy tych państw.
N R F A C A J
E I N C Y M
Z W A S E J C
E R C A G J
……………………………. ………………………………
……………………………. ………………………………
DANIA
Legoland to najczęściej odwiedzany park z kolcków Lego w Danii.
Policz ile w słowie Legoland jest samogłosek, spółgłosek, liter i sylab.
samogłoski - ……………………….. spółgłoski - …………………………...
litery - ……………………………... sylaby - ………………………………
BELGIA
Jeżeli rozwiążesz działania, a ich wyniki ustawisz od najmniejszego do największego, to
dowiesz się, w jakim mieście znajduje się siedziba Unii Europejskiej.
5 • 5 97 – 5 20 + 19 6 • 8 6 • 5 47 – 12 10 • 7 9 • 6
B A K S R U L E
25
B
35
PORTUGALIA
Portugalczycy łowią dużo ryb w rzekach i w Oceanie Atlantyckim.
Odczytaj ich nazwy. Z podanych niżej wyrazów wykorzystaj kilka liter tak, by po złożeniu
utworzyły nazwę ryby.
1. ŁOSKOT OŚ ………………………..
2. SZCZUR PAKA .……………………….
3. KARETA PIES ………………………..
4. RESZTA KINO ………………………..
5. TUZIN JAPOŃCZYK ………………………..
DANIA
Odszukaj w diagramie poziomo ukryte słowa związane z Danią.
Zapisz je poniżej.
X A K J A B
X X L E G O
A N E R Y S
F L A G A X
……………………………… …..................................................
……………………………… ………………………………….
FINLANDIA
Mikołaj poświęca dużo czasu na przygotowywanie prezentów. Ma on jednak kłopot, bo
poodklejały się niektóre litery. Uzupełnij podpisy.
…… ulajnoga samo……ód kr…..lik pap…..ga
……aba wie…….a sp…….dnica l…….sterko