ŞimdikiÇocuklarHarika
AzizNesin
Ben,terbiyeyi,terbiyesizlerdenöğrendim.(Ebül'aldMa'ari973-1057)CharlieChaplin-DinlebeniWalt,çocuklarıakılıuslu,büyüklerideçocukolarakalderdi.(WaltDisney)Buromanı,saltçocuklariçindeğil,ana-babalarlaöğretmenleriçindeyazdım.(AzizNesin)Buromanda,çocuklarıngözüylebüyüklerin
nasılgöründüğüanlatılıyor.
Buromanda,çocuklar,anababalarını,öğretmenlerinivebüyüklerinieleştiriyor.
Buroman,çocukeğitimindegereklisanılan,günümüzdegeçerlibitakımdeğeryargılarınınyanlışlığınıanlatıyor.
Buroman,çocuklarınbüyüklerinekarşıhaklarınıvekendilerinisavunmalarıdır.
15Ocak1967günü-Yeniİstanbul-,gazetesininbirincisayfasındaşuhaberçıkmıştı:
CEZA,ÇOCUĞABIRAKILIRSA
İlkokulikincisınıföğrencileri,-Sizbabaolsanız,babanızdaçocuğunuz;suçişlediğindeonanecezaverirdiniz?-sualinibaşarıylacevaplandırdılar.
Yaşortalaması8olançocuklar,öğretmenin,-Babanızçocuğunuz,sizdebabaolsaydınız,büyükbirkabahatyaparsa,onaneceza,verirdiniz?şeklindeyazılıanketicevaplandırmayaçalışıyorlardı.
Henüzsınavheyecanıbilmeyen,duygularınıminicikeleriyle,olduğugibikağıdadökmeyeçalışanbiryavrununkurşunkalemişukelimelerisıralıyordu:
-Onubirtopalatabindiririm.Üstüneçadırörterim.
Çadırıntepesinebirbıçakasarım.Attopaladıkçabıçakkafasınadokunsun,akılansın.-
EsentepeGazetecilerMahalesindekiMareşalFevziÇakmakilkokulununikincisınıfındayapılanbuanketailelerin
içyüzünü,çocuklarınmuhayyilesinivekendilerineverilencezanınağırlığınıbütünçıplaklığıylaortayakoyuyordu.
Gazetecilerarasındakonuşkanlığıylatanınanveherfırsattaçocuğunaöğütlerverenbirbabaya,yerdeğiştirdikleritakdirdeçocuğununuygulamakistediğiceza;-Ağzınafermuardikerim-di.
Annesiüveyolanbirkızçocuğu-Gezmeyegötürmem-,birsütçününoğlu-Eşeklerinyanındayemyesin-;şiddetlibaskıaltındatutulanbirçocuk,-Olmaz,çocukdaolsababayaelkalkmaz-diyecevapveriyordu.
Okulöğrencilerininyarısı,gazeteciailelerinçocukları,yarısıdaçevredekigecekondulardangelen
yavrulardı:Anket,buikigrupailedekigörgüveeğitimayrımınıbütün
çıplaklığıylagözönüneseriyordu.Yaşayışşartlarınormalolanyavrular;-İyiliklesöylerdim;-Poposunausulcavururdum;-Yemekvermezdim;-İçindefareolantuvaletekapatırdım;-İğneyaptırırdım;-Denizeatardım,yüzmebiliyor-gibicezalarıbabalarınalayıkgörürkengecekondubölgesindeoturançocuklarıncevaplarıçokdahaağırdı:-Birtencereçorbayıkafasınageçirirdim;-Ayaklarındantavanaasardım;-Baltaylakeserim;-Kelepçelerim;-Ağacabağlar,kırbaçlarım;
-Yerim;-Pastırmagibidoğrarım;-Eşeksudangelenekadardöverim;-Kaynarsuylahaşlarım.
23Nisan1967«ÇocukBayramıgünü,«Cumhuriyetgazetesininbirincisayfasındaşuyazıçıkmıştı:
HERÜÇÇOCUKTANBİRİANNESİNDENMEMNUNDEĞİL
ŞükranSoner
Anneleristediklerizamançocuklarıhakkındafikiryürütmek,onlarıtenkitetmek,beğendikleriveyadoğrubulmadıklarıhareketlerinisöylemekimkanınasahiptirler.Fakatçocukların,annelerihakkındafikirlerinirahatçaaçıklamakimkanınasahipolduklarıpeksöylenemez.Çocuklarpektabiolaraksevmelerivesaymalarıgerekenannelerihakkındanedüşünüyorlar?
Bu,konudaGazipaşaveSultanselimİlkokularıöğrencileriarasındayaptığımızanketteilkokulçağındaki350çocuktan235'i,anneleriniçoksevdiklerini,bunarağmenkendiannelerindeidealannedeolmasıgerekenbirtakımvasıflarıbulamadıklarınıbelirtmişlerdir.350çocuktanyalnız150'si,kendianneleriylehayalerindekiidealannearasındabirfarkgörmediklerinisöylemişlerdir.Çocuklarınsamimiolmalarıiçinkağıtlarınaisimyazmamalarısöylendiğiveyazdıklarınıkimseninbilmeyeceğihatırlatıldığıhaldesamimiolmayacesaretedemeyeceklerinbulunabileceğidehesaplanırsa,kendiannelerinde,idealerindekianneninvasıflarınıbulamayançocuklarınsayısınınbüyükbirçoğunlukolduğugörülür.
ÜçSoru
GazipaşaveSultanselimİlkokuluöğrencilerine:kompozisyonşeklindesorduğumuzüçsoruda,idealerindekianneyi,kendianneleriniveidealerindekianneylekendianneleriarasındakifarklarıanlatmalarınıistemiştik.
Anketsonundayapılantasnifte,çocuklarınannelerindenençokarkadaşçabirilgibeklediklerianlaşılmıştır:350çocuktan157'si,kendileriyleyakındanilgilenen,137'siproblemlerinearkadaşçaeğilenbiranneistediklerinibelirtmişler,11'iiseannelerininaşırıtitizliğindenşikayetetmişlerdir.
Çocuklarınannelerindenençokşikayetetmelerinesebepolanözelikle,sinirliliklerdir.78çocuk,annesininçoksinirliolmasındandertyanmış,73'üiseidealanneninsinirliolmamasınışartkoşmuştur.
AsıkSurat
Tahminlerinaksineçocuklarınidealannedeönemverdiklerivekendiannelerindenşikayetetmelerineyolaçanüçüncükonu,güzelikveözeliklegüzelgiyimdir.Özeliklekızçocukları,anneleriningiyimineçokgenişyervermişler,fiziktarifleriniuzunuzunyapmışlardır.İdealanneningüzel
giyinmesigerektiğiniilerisürençocuksayısı88'dir.91çocukgüzelanneistediğinisöylmiş,38'iannesininevdeçirkinkılıkladolaşmasındanüzüntüduyduğunu,3çocukiseannesiniçirkinbulduğunubelirtmiştir.
Çocuklarınençokbirleştikleribaşkabirkonu,anneniniyikalpli,güzelyüzlü,çevresinekarşıanlayışlı,sevimlibirinsanolmasıgerektiğidir.Annelerindebuvasıflarıgörmekisteyenveasıksuratlıannelerdenşikayetedençocuklarıntoplamı215'tir.
HERÜÇÇOCUKTANBİRİANNESİNDENMEMNUNDEĞİL
İlkokulçağındakiçocuklarınidealannetarifindebelirttiklerivekendiannelerindebulamadıklarıbaşkavasıflariseşöylesıralanabilir:Kültürlüanne(87çocuk),temiz,çalışkanvefedakaranne(178çocuk),gezmeyeçocuklarınıveailesiniihmaledecekkadarmeraklıolmayan,çevresindekilerleiyigeçinen,ahlakkuralarınabağlı,alkol,sigaragibialışkanlıklarıolmayanannetipi(181çocuk),
Cumhuriyet-24Nisan1967
BİR,GERÇEK
Annelerdikkat!Yukarıdakiyazılardanbirisizinçocuğunuzaaitolabilir.
Veyasizinçocuğunuzunküçücükkafasındangeçendüşüncelerinbirbenzeridir.
Çünkübuyazılarilkokulçağındakiçocukların,isimsizkağıtlarayazdıkları
-İdealAnnetariflerindenalınmıştır.Vebelkidebutariflerde,çocuğunuzunsizinşahsınızdagörmekistediğiidealannetipianlatılmaktadır.
Çokenderrastlananbazıözeldurumlardışındaherçocuğunannesinisevmesiçoktabivetartışılmazbirgerçektir.
Fakatbirçocuğunannesinisevmesi,hiçbirzamanonubütünvasıflarıylabeğendiğianlamınagelmez.Anketimizekatılan350çocuktan235'inin,annesindebeğenmediğibirtakımvasıflarınbulunduğunusöylemesibununbirdelilidir.
Anneler,çocuklarınızınhakkındanedüşündüklerinivehangivasıflarınızdandolayıbizdenşikayetçiolduklarınıöğrenmekistemezmisiniz?
Çocuğunuzunidealindekianneninyerinialmakistiyorsanız,anketinsonuçlarınagöreyapacağınızilkhareket,sinirlerinizehakimolmayaçalışmaktır.Çünküçocuklarınenfazlasizinsinirliolmanızdanşikayetetmektedirler.
Vesinirliolmamayıbaşardığınızançocuğunuzayaklaşmaya,onaarkadaşmışçasınayardımetmeyeçalışınız.Derslerindevetekbaşınaçözemeyecekleriproblemleriolduğuzamanmuhakkakyanlarındaolunuz.
Çocuğunuzunenaşağısizinkadarzenginbiriçdünyasıolduğunudüşünerek,onunkişiliğineönemverinizvesiziherzamangüzelgörmekistediğiniunutmayınız.Evde,taranmamışsaçla,düşükçoraplagezmeyeceksiniz.
Çocuğunuzabirarkadaşgibidavranmalı,hattaonunlabirlikteoyunbileoynamalısınız.Herzamangüleryüzlü,sevimliveaslafazlaciddi,asıksuratlıolmamalısınız.Onunbirçocukolarakeğlenmekhakkınasahipolduğunuunutmadan,aşırıciddiyetinizleküçücükyaşlardayaşamazevkinikaybetmesinesebepolmayınız.
Günaydın29Mart1972
ÇOCUKLAR,SİGARAİÇENANNELERİNİSEVMİYOR
Kadıköy'deilkokulöğrencileriarasındayapılananketteherüçöğrencidenbirininannesindenşikayetçiolduğuanlaşıldı.
Çocuklarınyüzdeseksenisarışınanneistiyorveiçkiiçenannelerisevmiyor.
BİRANKETİNORTAYAKOYDUĞUGERÇEK
BeyhanGÜRTÜNA
Kadıköy'deİlkokulöğrencileriarasındayapılanbiranketteherüçöğrencidenbirininannesindenşikayetçiolduğugörülmüştür.
ÇocuklarınannelerihakkındanedüşündüklerinimerakedenPsikologIşıkBayraktaroğluKadıköy'dekiilkokulöğrencileriarasındabukonudabiranketyapmıştır.9ile12yaşlarıarasındaki350öğrenciarasındayapılananketteöğrencilerin157tanesikendisiyleyakındanilgilendiğini,140'ıproblemlerinearkadaşçaeğildiğinisöylemiş,annelerininaşırıtitizliğindenşikayetetmiştir.
PsikologIşıkBayraktaroğlu:-Yaptığımanketteçocuklarınyüzde80'isarışınanneistiyor,bununsebebiolarakçocuklarınsarışınanneleriyumuşakolarakkabuletmelerigösterilebilir.Birçoköğrencideannelerininsinirliolmamasınıistiyor.Bununyanındaöğrencilerbilhassaalkolalanvesigaraiçenanneistememektedir,demektedir.
Yeniİstanbul-8Nisan1972
Alah,anne-baba,evlilik,televizyon,sinema,yemek,tabiat,hepimizingünlükyaşantımızdasıksıkrastladığıvekulandığıkavramlardır.-YENİ
İSTANBUL-minikokuyucularınındabukonulardakigörüşleriniaraştırdıveilkokulöğrencileriyleuzunuzunsohbetederekdüşüncelerinitespitetti.Sorularımızıcevaplandıranöğrencilerinhemenhemenhepsi7-9yaşlarıarasındaydı.
ANNE-BABA
Annevebabamdünyanıneniyibüyükleridir.Onlardaöğretmenimgibibeniseverler.Banaşeker,pastaalırlar.
Onlarsızbiryerdekalamam.Annemdebabamdacicidir.
ZeynepKÖKSAL
EVLİLİK
Ablambiraysonraevlenecek.Çoküzülüyorum.Ozamanbizimyanımızdanayrılacakmış.
RanaTEZCAN
Diğeröğrencilerinçoğubukonudautanarakbirşeysöylemektenkaçınmışlardır.
SİNEMA
Sinemayagitmeyiçokseverim.Kovboyfilmleriçokazoynatılıyor.
KamilKÖKSAL
ALLAH
HeryaptığımızıseyrediyorAlah.Yaramazlıklaraçokkızar.
AliyeGÖREN
İLKMEKTUP
Ankara,12Kasım1963
KardeşimAhmet,
Seninlesüreklimektuplaşacağımızasözvermiştik.Nedense,banagüvenememiştin,-Ankara'yagidinceyeniarkadaşlaredinirsin,biziunutursunZeynep,demiştin.
Bak,hiçdeunutmadımsizleri.Sözümdeduruyorum.
Ankara'dakievimizeyerleşelibirhaftaoldu.Dahaöncemektupyazamadım.Çünkü,burdaokulayeniyazıldım.Yenievimizinadresinibabamdandünöğrenmiştim.İlkişimsanamektupyazmakoldu.
Dersyılıortasındaİstanbul'dakiokulumdanayrılmayıhiçistemiyordum.Dörtyıldançok,birsınıftaokuduğumuzarkadaşlarımadaalışmıştım.AmababamınyeniişiAnkara'da.
İstanbul'daykensöylemiştimsana;yakınarkadaşlarıbabamıburdadahaiyibirişealdırttılar.Babam,üçsınıfarkadaşıylabirlikte,birşirketteçalışıyor.Üstelikonlarlahepbirapartımandaoturuyoruz.ArkadaşlarıbabamaAnkara'dahembirişbuldular,hemdekendioturduklarıapartımandaboşbirdaire.Babamınüçsınıfarkadaşınındaçocuklarıvar.Aynıapartımanda,küçüklü,büyüklüdokuzçocuğuz.Beşimizaynıokulagidiyoruz.İkimizdeaynısınıftayız.KardeşimMetin,yeniokuluna,yeniarkadaşlarınadahaalışamadı.Benburasınıhiçyadırgamadım.
Birbirimizebaşımızdangeçecekönemliolaylarıyazmayasözvermiştik.Yenievetaşınmak,yenibirokulagitmek,yeniarkadaşlarlatanışmak,oldukçaönemliolaylar.Bunlardanbaşka,yazmayadeğerönemlibişeyolmadı.
İstanbul'dakiokularkadaşlarımı,dahaşimdidençoközledim.Sizlerlebirdahakimbilirnerde,ne
zamangörüşebileceğiz.
Senindesözündedurupmektupyazacağınıumuyorum.
Bütünarkadaşlaraselamlareder,hepinizebaşarılardilerim.
SınıfarkadaşınZeynepYALKIR
:::::::::::::
AMERİKA'YIYAPANMİMAR,
İstanbul,15Kasım1963
SevgilikardeşimZeynep.
Mektubunualıncaçoksevindim.Sağol.Doğrusu,Ankara'dakiokulagidincebiziunutursunsanıyordum.Mektubunusınıftabütünarkadaşlaraokudum.Hepsidesevindi.Sanaselamyazmamısöyledi.
Bendeverdiğimsözütutuyorum.Burdageçenönemliolaylarısanayazacağım.
Senburdangittiktenbirikigünsonra,hiçunutamayacağımbişeyoldu.Onuanlatayımsana.
Öğretmenimizbirsabah,okulamüfettişgeleceğinisöyledi.Çokheyecanlıydı.
Amabizdahaçokheyecanlandık.
Ogünmüfettişin,burdayakınlardaolanbaşkaokularadagittiğiniduyduk.
Başkaokulardakiarkadaşlarımıza,müfettişinneyaptığınısorduk.Onlarınsöylediğinegöre,müfettişhergirdiğisınıftaöğretmene-Birproblemyazdırındaöğrencilerinizçözümlesin,diyormuş.Sonra,yineöğretmene,öğrencilerebirşiiryazdırmasınısöylüyormuş.Yazılanlarıgözdengeçiriyormuş.Ondansonra,bikaçöğrenciyehepaynısorularısoruyormuş.Sorduğusorulardaşunlarmış:-Amerikakaçyılındakeşfedildi?,-Ençoksevdiğininsankimdir?,
-İstanbul'ukimfethetti?,-SüleymaniyeCamisinikimyaptı?
Öğretmenimizbizeyenidefterleraldırttı.Karatahtayaçokzorbirproblemleçözümünüyazdı.
-Bunudefterinizeolduğugibigeçirin!dedi.
Şirideyazdıkdefterimize.Sonraöğretmenimizdefterlerimizebaktı.
Doğruyazıpyazmadığımızıdenetledi.Yanlışyazılanlarıdüzeltti.
-Çocuklar,MüfettişBeydersanemizegelirse,bensizebuproblemlebuşiiriyazdıracağım...dedi.
Bütünbuişlerolupbittiktensonra,
-Şimdidebazısorularıncevaplarınıöğreneceksiniz.
MüfettişBeykaldırıpsorarsabirinize,makinegibiçabukcevapvereceksiniz...dedi.
Sonrabize,sorularıvecevaplarınıezberletti.
-Amerikakaçyılındakeşfedildi?
Hepbirağızdanbağırıyorduk:
-1492.
-Dünyadaençoksevdiğinkim?
Busoruyaherkesbaşkatürlücevapverdiğiiçinbiruğultu-gürültüyükseliyordu.Kimimiz-Atatürk-kimimiz
-AnnemyadaBabam-diyebağırıyorduk.
Sonraöğretmenimizüçüncüsoruyusoruyordu:
-İstanbul'ukimfethetti?
Şıpdiyecevabıyapıştırıyorduk:
-FatihSultanMehmet.
-SüleymaniyeCamisinikimyaptı?
Öğretmenimizsorusunubitirmeden,ezberlediğimizcevabı,hepbirdenbağırıyorduk:
-MimarSinan...
İkigünhepbusorularlacevaplarınıezberledik.Öğretmenimizsıksık
-Sakınunutmayınha!diyordu.
Benartıkiçimden,arkaarkayacevaplarıdiziyordum:
-1492.Babam.FatihSultanMehmet.MimarSinan.1492.
Babam.FatihSultanMehmet.MimarSinan.1492.Babam...
Öylealışmıştımki,nerdeolsam,elimdeolmadan,bucevaplarısıraylamırıldanıpduruyordum.
Birsabahannem,
-Hastamısın?diyesordu.
-Değilim...dedim.
-Bütüngece,1492,Babam,FatihSultanMehmet,MimarSinan...diyesayıklayıpdurdunda,ateşinyükseldisandım...dedi.
OgünilkdersteMüfettişsınıfımızageldi.
Bilirsin,benöyleçokheyecanlıdeğilimdirama,nedenseogünçokheyecanlandım.Titriyordumheyecandan.Belkideöğretmeninheyecanıbanageçmişti.Çünküonunelerinintitrediğinigördüm.
Müfettiş,
-Öğrencilerinizebirşiiryazdırınız...dedi.
Bununüzerineöğretmenimizbize,
-Yazın!dedi.
Dahaöncedefterlerimizeyazdırdığışiiriokumayabaşladı.Şir,öncedendefterimizdeyazılıydı.Arkadaşlarınçoğuşiiribileyazmıyor,yazarmışgibiyapıyordu.
Öğretmenimizşiiriokumasınıbitirdi.Müfettiş,tekertekerdefterlerimizebaktı.Hiçbirimizinkindeimlayanlışıbulamadı.Öğretmenimize,
-Teşekkürederim,öğrencileriniziiyiyetiştirmişsiniz,dedi.
SolumdakisıradaoturanCengiz'indefterinebakmamıştı.
-Bakayımdefterine...dedi.
Cengizdefteriniuzattı.Müfettiş,
-Bune?dedi.
-Şirefendim.
Müfettiş,
-Bunasılşiir?diyebağırınca,başımıuzatıpyangözlebaktım.
Cengizheyecandanyanlışlıkla,şiiryazılıdiye,öncedenmatematikproblemininyazılıolduğusayfayıaçmış.
Azkaldı,Cengizşiiryazılıöbürsayfayıaçacaktı.Müfettişinarkasınagelenöğretmenimiz,eliyle,gözüyleişaretleryapmayabaşlayınca,Cengizdurumuanladı.
-Şiriyazamadımefendim...dedi.
ÖğretmenimizhalaeliyleCengiz'eişaretleryaparken,Müfettişbirdengeriyedöndü.
-Birdematematikproblemiyazdırındaçözümlesinler...dedi.
Öğretmenimizinyüzükıpkırmızıolmuştu.
Müfettişinönceproblemyazdıracağını,sonraşiiryazdıracağınısanıyorduk.
Bizeöylesöylemişlerdi.Müfettiş,sorusırasınıdeğiştirinceCengizdeşaşırmıştı.
Cengiz'indefteriMüfettişineilindeydi.Onuniçinöğretmenimizeskisindenbaşkabirproblemyazdırdı.Matematiktenheppekiyialırım,bilirsin.
Artıköyleşaşırmışızki,problemibenbileçözümleyemedim.DefterlerimizebakanMüfettişsuratınıburuşturdu.Öğretmenimizçokutanmıştı.
İçimdenMüfettiş,ah,benikaldırıpsorsadamakinegibicevaplarversemdiyordum.Öğretmenimizinyüzünüağartmakistiyordum.
Kendikendimeboyuna:-1492.Babam.FatihSultanMehmet.MimarSinan.1492...
diyemırıldanıpduruyordum.
Sankiiçimdengeçenleriokumuşgibi,Müfettişbana,
-Senkalk!dedi.
Sevinçlefırladım.Sonradanbanaarkadaşlarınsöylediğinegöre;Müfettiş,
-Kaçyaşındasın?diyesormuş.
Benheyecandansoruyuanlayamadığımiçin,Amerika'nınkeşfinisoruyorsandım,
-1492efendim...diyebağırdım.
ŞaşkınlıktangözleribüyüyenMüfettiş,
-Neee?Kaçyaşındasın?diyebirdahasordu.
Bende,doğrucevapverdiğimisanarak,
-1492efendim...diyedahayüksekseslebağırdım.
Müfettiş,
-İstanbul'ukimfethetti?diyesormuş.
Benezberlediğimcevapsırasınagöre,
-Babam...dedim.
Müfettişin,sorularınsırasınıdeğiştireceğiniöncedenhiçdüşünmemiştim.
Müfettişayağınıyerevurupbağırdı:
-İstanbul'ukimfethetti,diyesoruyorum.
-Babam,efendim.
-Seninbabankim?...
-MimarSinan.
-Ağzındançıkanıduymuyormusunoğlum.Babanısoruyorum,MimarSinandiyorsun.
İşteancakozamankırdığımpotuanlayabildim!Amaheyecandan,Müfettişindebağırmasındanöyleşaşırmıştımki,bitürlükendimitoparlayamıyordum.
-Peki,MimarSinanneyaptı?
Artıkbüsbütünşaşırmıştım.Oşaşkınlıkla,
-İstanbul'ufethettiefendim...diyebağırdım.
-Kim?
Sözdeyanlışımıdüzeltmekiçin,
-MimarSüleyman...dedim.
-SüleymaniyeCamisinikimyaptıöyleyse?
-SultanSinanFatih...
Kelimeleribirbirinekarıştırdığımısezinliyordumama,artıktoparlanamıyordum.
Müfettişöylekızmıştıki,kızgınlıklaodaşaşırıp,
-Oğlum,dedi.Amerika'yıyapanMimarSultanMehmet'tir,SüleymaniyeCamisinidekeşfedenFatihSinan'dır.
Çocuklarkendilerinitutamayıpkıkırdayarakgülüşmeyebaşlayınca,Müfettişyanlışsöylediğinianladı.Yanlışınıdüzeltmekistedi:
-YaniSinaniyeCamisiniMimarSüleymanyaptı,Fatih'iMimarSultanMehmetfethettidemekistiyorum...
Yineyanlışsöylediğinianlayıp,
-Benideşaşırttınbeçocuk!...dedi.
Kızgınlıklabaşınısalayasalaya,kapıyıhızlaçarpıpdersanedençıktı.
Dersanedeçıtyoktu.Birsüresonraöğretmenimiz,
-Yazıklarolsun!...dedi.
Busözü,banamı,Müfettişemi,yoksakendisiiçinmisöylediğinianlayamadım.
Buolayınbeninasılüzdüğünüanlatamam.Herhatırlayışımdautanıyorum.
Oysa,çabukçabukcevaplarverip,öğretmenimizinyüzünüağartmakistemiştim.
Sözverdiğingibi,sendebanaoradaolupbitenleriyaz,emi?
Mektuplarınıbekliyorum.Bendesanabaşarılardilerimkardeşim.
SınıfarkadaşınAhmetTARBAY
:::::::::::::
BÜTÜNBABALAR,BİRİNCİ
Ankara,19Kasım1963
SevgilikardeşimAhmet,
Cevabıniçinçokteşekkürederim.Banahepböyleuzunmektuplaryaz.Bendesanaburdaolanlarıuzunuzunyazacağım.Mektubunuokurkengözümünönünegeldin.Seni,Müfettişinkarşısındatasarladım.Öylegüldüm,öylegüldümki...
Sanabirazburasınıanlatayım.Dörtkatlıbirapartımandaoturuyoruz.Herkattaikidairevar.Bizimdairemizikincikatta.Geçenmektubumda,babalarınıyazmıştım.
Apartımanınarkasındabüyücekbirbahçevar,amaçokbakımsız,boşbirarsa.Akşamları,apartımandakiçocuklarlaburadaoynuyoruz.
Geçenlerdebirakşamyineoynuyordukburada.Çocuklar,babalarınınçalışkanlıklarıylaövünüyorlardı.Herçocuk,kendibabasınınöbürlerininkindendahaçalışkanolduğunuiddiaediyordu.Dahaçokküçükçocuklartartışıyorlardı.ÜçüncüsınıfagidenkardeşimMetinhepsindenbaskınçıkmayaçalışıyordu.Avurtlarınışişireşişire:-Benimbabamvarya,benimbabam...deyipduruyordu.
Gerçektendeöğrenciykenbabamçokçalışkanmış.Kendisiherzamanböyleanlatırbize.
Tartışmaçokkızıştı.Metin,
-Benimbabamhepinizinbabasındandahaçalışkan,dedi,okuldaykensınıflarınıhepbirinciliklegeçermiş...
Babamınsınıfarkadaşlarındanbirininçocuğu,
-Yokcanııım!diyealayettiMetin'le.
Başkabirçocukda,
-Kimdemişonu?dedi.
Metin,göğsünükabartarak,
-Babamkendisisöyledi...dedi.
Sonradurdu,ekledi:
-İnanmazsanız,kendibabanızasorun,hepsibirsnıftaokuyorlarmış.
Babanızsöylesinsizedoğrusunu.
Bizbüyükçocuklar,butartışmayakarışmazken,benimsınıfımdanbirkız,kardeşime,
-Yalancı,dedi,birincibenimbabammış...
Başkabirçocukhorozgibiatıldı:
-Asılyalancıseningibisinederler.Benimbabam,bikezbilesınıfınınikincisiolmamış.Hepsınıfınınbirincisiymiş.Anladınmısen?
-Balgibiyalanişte...Senin,babanatmış...Heryılsınıfınınbirincisiolanasılbenimbabam...
-Benimbabamatmazbikez...
Büyükçocuklarınkarışmasınacanımsıkıldı.Tartışmagittikçekızışıyordu.Kardeşim,benitanıkgösterdi:
-Öyledeğilmiabla?Babamhepbirincideğilmiymiş?
Sensöyleseneşunlara...
-Tabiöyle...dedim.
Busözüm,ortalığıbüsbütünkarıştırdı.Metin'iyatıştırmakiçin,
-Senaldırmaonlara,onlaröylebilsinlerdeboşyereavunsunlar...Neçıkar...dedim.
Hepimizdenbüyükolanortaokulöğrencisibirçocuk,bilgiçliktaslayarak,
-Çocuklar,dedi,yanılıyorsunuz.Nesenin,nesenin,nedeseninbabanbirinci...Sınıfınıhepbirinciliklegeçenbenimbabam...
Metinona,
-Pışşşt...dedi.
-Pıştmış...Gitdebabanasorbakalım...
-Seninbabandaatmış.
-Senonuaffetmişsin...
Tartışmayenidenkızışınca,ortaokuldakiokocamançocuğunüstünesıçrayanMetin'ikolundançekipzorlaayırdımordan.Merdiveniçıkarken.
-Yalancılar,n'olacak...Benimbabambirinciişte!diyeağlıyordu.
Evegirincedoğruanneminyanınakoştu.
-Babambirincisideğilmişsınıfının.Babamatıyormuş...dedi.
Annemkızdı,Metin'iazarladı:
-Susbakayım!Onasılsözmüş!...Şimdiağzınabiberdoldururum.
-Niçinkızıyorsun,dedim,belkibizyanlışbiliyoruz.
Belkibabamonlarınsınıfarkadaşıdeğildi.
-Amaonlarsınıfarkadaşıolduklarınıkendilerisöylüyorlar...
-Eniyisi,akşam,gelincebabamasorarız,doğrusunuöğreniriz.
İçimekuşkudüşmüştü.Bendemerakediyordum.Akşamyemeğindebabama,apartımandaoturduğumuzarkadaşlarlabirsınıftamıokuduklarınısordum.
-Evetkızım,dedi,dördümüzdesınıfarkadaşıyız.
Birisiyleüçyıl,öbürikisiylebeşyılhepbirsınıftabirlikteymişler.
Gündüz,annem,ağzınabiberdoldururum,diyekardeşimiazarladığıiçinbaşkabişeysormaktançekindim.
Ertesigün,okuldasıraarkadaşımolankıza,babasınınsınıflarınınasılgeçtiğinisordum.
-Benimbabamsınıflarınıbirinciliklegeçmiş...dedi.
Konuşmamızıduyanarkamızdakisıradanbirçocukda,
-Benimbabamdaöyle,dedi,hepbirinciymişokuldayken...
Derken,öbürçocuklardabukonuşmayakatıldılar.Babasınınokuldakidurumunubilmeyenyalnızüçarkadaşçıktısınıfta.Öbürlerininhepsinindebabaları,sınıflarınınbirincisiymiş.
Ahmet,bumektubumualınca,sendebabanasorbakalım;odasınıfınınbirincisimiymiş?Benşimdidenseninbabanındasınıflarınıbirinciliklegeçtiğineinanıyorum.Çünkübütünbabalar,nedense,hepbirincioluyorlar.
Anlattığımbuolaydanikigünsonrakardeşiminöğretmeni,annememektupyazmış,okulaçağırttıannemi.Öğretmeni,Metin'inderslerineçalışmadığındanyakınmış.Akşambabambunuöğrenince
Metin'eçokkızdı,bağırdı:Sonradaönüneoturttu,öğütverdi:
-Oğlum,senniçinbanabenzemedin?Benbütünokulhayatımdasınıfımınençalışkanıydım.Bikezbileikinciolmadım.Hepbirinciliklegeçtimsınıflarımı.Ayıpdeğilmibuseninyaptığın?Niçinderslerineçalışmıyorsun?Birçocukbabasınabakıpondanörnekalmalı.
Babamınkızgınlığıgeçmişti.Bendeonunyumuşamasındanyüreklenip,
-Baba,Metindebigünbabaolunca,çocuklarına,sınıflarınıbirinciliklegeçtiğinisöyler,dedim.
Annemnedemekistediğimianladı.
-Kocakız,dedi,artıkçocukdeğilsinkisenindeağzınabiberdoldurayım.
Büyüklerkonuşurkenküçüklersusar.
Bendesustum.Babamhiçsesiniçıkarmadı.
İşteAnkara'yageldiğimizdenberiyazmayadeğerbirbuolaygeçtibaşımdan.
Bütünarkadaşlaraselamlar.Sanadabaşarılardilerim.
ArkadaşınZeynepYALKIR
:::::::::::::
ESKİÖĞRENDİKLERİNİZİUNUTUN
İstanbul,23Kasım1963
KardeşimZeynep,
19Kasımtarihlimektubunualıncanasılsevindiğimianlatamam.
Sanaacıbirhabervereyim,öğretmenimizayrıldıokulumuzdan.Başkabirileatanmış.Onaçokalışmıştık.Ayrılışınaüzüldük.Ağlayanlarbileoldu,öğretmenimizgiderken.
Benkendimiçoktuttumağlamamakiçin...Amadersanedentamçıkarkensaçlarımıokşayıncakendimitutamadım,boşandım.
Müfettişindersanemizegelişiniyazmıştımsana.İşteoolaydansonrabenimlepekkonuşmuyordu.Songünüydü,bikaçsözsöyledibize.Başarılardiledi.
-Bigünyinegörüşmeküzereçocuklar...dedi.
Yanımdangeçerkensaçımıokşadı,çıktıdersaneden.
Yeniöğretmenimizerkek.İkiderste,dahaöncenelerbildiğimiziöğrenmekistedi.Tekertekerkaldırdıhepimizi,sorularsordu.Cevaplarımızıbeğenmedi.
-Çokyazık,çok...Hiçiyiyetişmemişsiniz!dedi.
Demirvarya,sınıfınençalışkanı,onunverdiğicevaplarıbilebeğenmedi.
Helebenimcevaplarımdansonra,-vahvah!diyerekelinidizinevurdu.
Cansıkıntısıylabaşımsalıyor,
-Sizehiçmibişeyöğretmediler?Derslerboşmugeçti?Buncazamandırneöğrendiniz?deyipduruyordu.
Oysabendoğrucevaplarverdiğimisanıyordum.
Mineağlamaklıbirsesle,
-Yanlışmısöyledimöğretmenim?dedi.
-Doğru,doğruama...dedi,birazdurakladıktansonraekledi:
-Üstünkörü...Hepinizincevaplarıüstünkörü...
Hiçsesçıkarmıyorduk,amaçokbozulduk.Yalnız,eskiöğretmenimdenkırıknotalmışbirikiçocuğun,yeniöğretmeninbusözlerindensevindikleriyüzlerindenbeliydi.
Demirkendinitutamayıp,
-Eskiöğretmenimizbiziçokçalıştırdıefendim...dedi.
Yeniöğretmenimizbirazalaylı,
-Beli,dedi,verdiğinizcevaplardananlaşılıyor.
Kürsüönündegidipgeldiktensonra,sesinitatlılaştırarak,
-Çocuklar,dedi,eskiöğrendiklerinizihepunutacaksınız.Anladınızmı?
Yenibaştanöğreneceksinizherşeyi.
Demir,parmağınıkaldırıpsözistedi,
-Amaöğretmenim,dedi,kitaplarımızda-neyazılıysaheponlarıöğrenmiştik.
Öğretmen,
-Şimdibensizeeskiöğrendikleriniziunutacaksınızdiyorum...dedi.
Oilkdersböylegeçti.Paydostaarkadaşlarikiyebölündü.Kimisieskiöğretmenden,kimisiyeniöğretmendenyanaoldu.Doğrusunuistersen,benortadakaldım.
Paydoslarda5-B'denarkadaşlarlahepbukonuüzerindekonuştuk.Onlarınöğretmenleride,dersyılı
başında,yanidahayenigelmiştibizimokula.Oda,ilkderstetıpkıbizimyeniöğretmeninsöylediklerinisöylemiş.-Eskidenöğrendikleriniziunutacaksınız,demiş.
Yeniöğretmenimizinbututumu,bazıarkadaşlarımızınişineyaradı.Birsoruyayanlışcevapverince,
-Bizeeskiöğretmenimizböyleöğretmiştiefendim...
demeyebaşladılar.
Ozamandaöğretmen,
-Bendesizeeskiöğrendikleriniziunutacaksınız,demedimmi?diyebağırıyordu.
İnsanıneskidenöğrendikleriniunutmasıhiçdekolaydeğilmiş.BunuyalnızDemirbaşarabildi.Bigünmüdürümüzbirdersegirmişti.
DersimizTarih'ti.Müdür,neleröğrendiğimizisınamakiçinDemir'ikaldırdı,sordu:
-Yeniçağmedeniyetinedemektir?
Demirhiçcevapvermedi.Müdürbaşkabirsoruyöneltti:
-Matbaayıkimicatetti?
Demiryinesusuyordu.OnunçalışkanöğrenciolduğunubilenMüdür,
-Niçincevapvermiyorsunuz?dedi.
Demir,
-Unuttumdaondan,efendim,dedi.
-Amerika'nınkeşfinianlat.
-Unuttumefendim...
YavaşyavaşkızanMüdür,
-Hepsinimiunuttunoğlum,nebiliyorsanonuanlat...dedi.
Demir,
-Hepsiniunuttum...dedi,eskidenneleröğrendimsehepsiniunuttum.
-Niçin?
-Öğretmenimizöylesöylediefendim.Eskiöğretmenimizdenneleröğrendikse,hepsiniunutacaksınız,dedi.
Müdürbenikaldırıp:
-Hindistandenizyolunukeşfedenkimdir?
Neterslik!Adamınadıdiliminucundaama,bitürlühatırlayamadım.Demir,özelikle-«Unuttum»,diyorduhep.Oysabengerçektenunutmuştum.
-Unuttumefendim...dedim.
Müdür,gözlükcamlarınınüstündenöğretmenimizebaktı,bişeysöylemedengitti.Öğretmenimizhiçbişeyolmamışgibi.
-GelelimYavuzSultanSelim'e...diyekaldığıyerdenanlatmayabaşladı.
Paydostaarkadaşlar,Demir'edebanadaçokiyiyaptığımızısöylediler.
Oysaben,Hindistandenizyolunubulanınadınıgerçektenunutmuştum.
Bak,buunutmakneleraçtıbaşıma.OkulAileBirliği'ninilktoplantısıiçinküçükbirmüsamereverecektik.Bendeomüsameredekendiyazdığımbirşiiriokuyacaktım.
Eskiöğretmenimizbizebirderste,koyununçokyararlıbirhayvanolduğunuanlatmıştı:-Sütüsağılır,kuyruğundanyağyapılır,etiyenir,tüylerindeniplikyapılır,derisiçokişeyarar,kemiklerikulanılır,dışkısıbilegübreolur,demişti.
Bendebuderstensonraişteşuşiiriyazmıştım:KOYUN
Kuyruğundanyağçıkar,
Memesindensütverir,
Yumuşaktüylerivar,
Kumaşolurgiyilir.
Boynuzundansapolur,
Etiinsanabesi,
Derisindenkapolur,
Dışkısıdagübresi.
Hermayıskuzusuvar,
Kemiğiişeyarar,
Buşiirimi,eskiöğretmenimizevermiştim.Beğenmişti.
-Senbuşiiri,OkulAileBirliğineverilecekmüsameredeokursun...demişti.
Bendeçoksevinmiştim.Koyunadlışiirimigünlerceezberledim.Müsameredeokurken,hiçbir
aksaklıkolmasınistiyordum.Amaişteogünlerdeeskiöğretmenimizbaşkayereatanmıştı.Yeniöğretmenimiz,müsameredebenimdeşiirokuyacağımıöğrenince,banabuşiiriokuttu.
-Buşiirolmaz,bensizekaçtırsöylemiyormuyum,eskiöğrendikleriniziunutacaksınızdiye?Benimsöyleyeceğimşiiriezberler,müsameredeokursun...
dedi.
Okumakitabımızdaki-Memleketimbaşlıklışiirigösterdi.
İştebuşiiriezberlemekiçinzamankalmamıştı.Müsamereertesigündü.Senoşiiribilirsin.Sizde,bizimokumakitabınıokuyorsanızaçkitabı-dabak.
Şuşiirişte:
Eytopraklımintanlar,eyyaldızlıfistanlar,Eybirekırkbaşaklar,otlar,bağlar,bostanlar,Vedahasıkboyatandestanlardiyarıhey!
Eyobüyükinsanıyetiştirenananın,
Eyçilenin,sefanın,güvenişin,inanın,
NarinminarelerdeSinan'ındiyarıhey!
Ey'lebaşlayıp,hepböyle-Hey,hey'lebitenbirşiirişte!Benbuşiiriezberlemeyeçokçabaladımama,zamançokazolduğundaniyiceezberleyemedim.Ertesisabahokulagelinceöğretmenim,
-Sahneyeçıkmadanönceburdaprovayapalım.Okuşiiri!dedi.
Okudum.
-Olmuyor,şiiröyleokunmaz!dedi.
Birdahaokudum.Yinebeğenmedi.
-Oğlum,dedi,şiir,yoldangeçenherhangibirisinebiradressorulurgibiokunmaz.Sesiniyeryertitreteceksin,alçaltıpyükselteceksin.Heyecanlıyerlerdehaykıracaksın.Kimiyerdetatlıbirfısıltıyla,kimiyerdeaslanlargibikükreyerekokuyacaksın.Sonra,solelini-belinedayayıp,sağyumrmuğunuileriye,havayadoğruuzatacaksın.
Mısralarınsonlarında-Hey'lervarya,işteorda-Hey-derken,hızlaayağınıyerevuracaksın.Benbikezokuyayım,şiirnasılokunurmuşanla,onagöreokusende.
Öğretmenimtıpkıbanaanlattığıgibiokuduşiiri.-Heyderken,sağayağını,sıçrargibiiyiceyukarıkaldırıp,sonratopuğunuhızlayerevuruyordu.
-İşteböyle...Ayağınıbenimgibiyerevuracaksın,düşmanınbaşınıezer,çiğnergibi...dedi.
Bendeonungibiokudum.Amabirelimbelimde,biryumruğumhavada,ayağımıda-Heyheydiye
diyeyerevururkenşiirişaşırıyordum.Oysa,benkendibildiğimgibiokusam,hiçşaşırmıyordum.Şirokuyuşumubeğeniyor,amaayağımıyerevuruşumubeğenmiyordu.Ben-Heyy!diyehaykırıpsağayağımıyerevurdukça,
-Dahahızlı,dahahızlı...Topuğunuvuryere!diyordu.
Olancahızımlatopuğumuvuruyordumda,yinedebeğendiremiyordum.
Sonunda,
-Bakişteböyle!dedi.
-Heyy!diyeöylebirhaykırıpayağınıkaldırdı,yerevurduki,dersanepencerelerinincamlarızangırdadı.
-Gördünyaişteböyle.Türkçocuğuayağınıvurdumu,yerlersarsılacak!dedi.
-Amaöğretmenim,dedim,sizenazyüzkilovarsınız,benkırkikikilogeliyorum.
Neyaptımsabeğendiremedim.Çokkızdı.İşteokızgınlıkla,
-...Vedahasıkboyatandeslanlardiyarıhey!deyipayağınıyerevurmasıyla,o-Hey!inarkasından,
-Ay,ayy,ayyy!diyebağırmayabaşladı.
Biliyorsunya,bizimdersanedöşemeleriçürük.Öğretmeninayağı,çürükdöşemetahtasınınarasındaniçerigirmişti.Bendeyardımettim.Zorlaayağınıordançıkarabildi.Osırada,dördüncüsınıfla,üçüncüsınıfınöğretmenlerigürültüyüduymuşlar,telaşlageldiler.
-Nevar?Neoluyor?diyesordular.
Bizimöğretmen,aksayarakdersanedençıkarkenbana,
-Gördünya,nasılvuracaksınayağını,dedi,birvurdunmusankiyeryarılacak,depremolmuşgibisarsılacakortalık...
Öğretmengidince,rahatyürüyemediğimianladım.Heyhey!diyeayağımıyerevurmaktantopuğumçürümüş.
Müsaremeyeikisaatvardı.
Benkendiyazdığım-Koyunşiirini,biray,boyunaezberlemiştim.Nekadarunutmayaçalışsam,bitürlüunutamıyorum,hepaklımatakılıyor.Unutmakelimdedeğil.-Memleketimşiiriniokurken-Koyunşiirininkelimeleridilimetakılıyordu.-Memleketimşiiriniazçokezberlemiştim,ama,ayağımıyerevurmaktan,ezberlediklerimdeaklımdançıkmıştı.Beynimsarsılmıştopukvurmaktan.
Arkadaşlar,
-Sırangeldi,sırangeldi!Haydisahneye!diyebeniarkamdanittiler.
Salonanababalarlatıklımtıklımdolu.Öğretmenimizkulistebekliyor,şiirokuyanlarşaşırırsaordanfısıldıyor.
Sahneyeçıkınca,salondakileribaşımlaselamladım.
Amaselamlamakiçinbaşımıeğereğmez,birdenokuyacağımşiirinadınıunutuverdim.TersliğebakZeynep,birdenbire-Koyunşiiriaklımagelmezmi!
Eskidenöğrendiğimiunutacağıma,yeniezberlediğimiunutuverdimişte...
Acıklıdurumugözününönünegetir:Bensahnededurmuşsalondakilerebakıyorum,salondakilerbanabakıyor;bakışıpduruyoruz.
İyiki,öğretmenimizkulisten-Memleketimdiyefısıldadıda,benvarsesimle-Memleketim!diyehaykırdım.
Haykırdımama,bitürlüarkasıgelmiyor.Şiraklımdançıkmış.Öyledesuspusdurulmaz.Hiçolmazsavakitkazanırımdaozamanakadaraklımagelirdiyebirdaha-Memleketim!,diyebağırdım.Bağırdımvesustum.Salondakilercoşkunbiralkıştutturmazlarmı?Büsbütünşaşırdım.-Memleketimdiyebağırıncanedenalkışladıklarınıanlayamadım.Öğretmenimizinfısıltısınıduymuştum.HemenEy...diyeşiirebaşladım.Amaüstüste-Memleketimdiyeöyleyüksekseslehaykırmışımki,bütünsesimtükenmiş,ağzımdanincecik,kapıgıcırtısıgibibir-Ey...nçıktı.
Biralkışdahakoptu.İşteoalkıştansonrabüsbütünşaşırdım.Şirdekikelimelerinyerlerinideğiştirerekşiiriokumuşum.Sonradanarkadaşlarınsöylediğinegöre,ogüzelimşiiribak,nasılokumuşum:Memleketim!
Eymintanlıtopraklar,eyyıldızlıfistanlar,Eykırkabirbaşaklar,otlar,atlar,destanlar,Vedahasıkboyatanbostanlardiyarıheeey!
Deyipdeayağımıyerevurunca,birdenhavayasıçradım.Nedenbiliyormusun?
Öğretmeninkarşısındakiprovada,topuğumuboyunayerevurmaktan,ayakkabımınbirçivisigevşeyipucudışarıçıkmış.Ben-Heydeyipdeolancahızımlaayağımıyerevurunca,oçivininsivriucuhartdiyetopuğumagirdi.Sankibirkılıçtabanımdangirip,ucuciğerimedeğdi.
İşteoacıyla,şiirinezberlediğimkadarınıdaunuttum.
Dinleyicilerkahkahadankırılıyor.Bennerdeyseağlayacaktım.Biyandankulisebakıyorumki,öğretmeninfısıltısınıduyabileyim.Öğretmen,benimfısıltıyıduymayacağımıanlayıncabağırdı:
-Eyobüyükinsamyetiştirenananın...
Benhemensözüaldım,başladımokumaya:
-Eyobüyükinsanıyetiştirenananın...ananın,ananın...
Yinearkasıgelmiyor.Belkiaklımagelirdiye,omısrabirdaha,birdahabaştanalıyordum.Amatam-ananınkelimesigelince,iğnesitakılmışplakgibitekliyorum.Titrek,ağlamaklısesleananın...
ananın...deyipdururken,birdenobenim-Koyun,şiiriaklımagelipdegürülgürülokumazmıyım!
ananın...ananın...ananın...
Kuyruğundanyağçıkar;
Memesindensütverir,
Yumuşaktüylerivar...
Kulisteöğretmen«Eysebiler...kervansaraylar...»diyetertertepiniyor.Benöğretmendenduyduğumkadarınısöylüyorum,arkadandaKoyunşiiriniokuyorum:
...Kervansaraylarheyy!
Boynuzundansapolur,
Etidebizebesi,
Derisindenkapolur,
Dışkısıdagübresiheeey!...
Kendimisahnedenattım.Alkıştanokulyıkılacaksanki...
Öğretmenbüyükbirüzüntüyle,
-NeyaptınAhmet?dedi.
-Neyapayımefendim,dedim,insanneyapsaeskiöğrendiğinibirdenunutamıyor.
Birkelimedahasöylesemağlayacaktı.Öğretmenimleyanyanakoridordayürümeyebaşladık.İkimizdetopalıyorduk.Çivibatmasındiyebensekesekeyürüyordum.
Akşamevdebabam,
-Oğlumsendenemarifetvarmış,dedi,herkesikırdıngeçirdin.Misafirleryerlereyıkıldıgülmekten...
Annemde,
-Gözlerimdenyaşboşandıgülegüle,azkalsınbayılacaktım...dedi.
Dinleyicilerşaşırdığımıanlamamışlarda,bilerek,isteyereköyleyaptığımısanmışlar.
İşteZeynep,sonbikaçgünümböylegürültüpatırtıiçindegeçti.
Mektubunda,benimbabamındaöğrenciykenbirinciolupolmadığınımerakettiğiniyazıyordun.Neyazıkki,babamsınıfınbirincisideğil.Çünkü,hiçokulagitmemiş.
Okulagitmişolsaydı,odabütünbabalargibi,sınıfınınhepbirincisiolduğunusöyleyecektibana
elbet...
Benisevindirenmektuplarınıbekler,esenliklerdilerim.
EskisınıfarkadaşınAhmetTARBAY
:::::::::::::
ÇALIŞANKAZANIR
Ankara,26Kasım1963
Ahmatkardeşim,
Banageçenmektubungibihepuzunuzunyaz,olurmu?Uzundediğimebakma,mektubunubirsoluktaokudum.Bizimsınıftanbirikiarkadaşımadaokudum.Öylegüldülerki...
Havalarburadasoğuduğuiçin,artıkapartımanbahçesindeoynayamıyoruz.
Okuldangelincederslerimeçalışıyorum.Annemedeyardımediyorum.Ablamevişlerinisevmez.Heleortalıkişigörmekhiçistemez.Yalnızmutfağagirippasta,kekgibişeyleryapmayabayılır.Çünkü,ablammutfağabirgirdimi,annem,artıkbirhaftaneyinnerdeolduğunubulamadığınısöylüyor.
Ablamnişanlanmaküzereydi,sonranişandancayıldı.
Songünlerdebizimevdeenönemlikonuiştebu.NişanınbozulmasıkardeşimMetin'inbirsözüüzerineoldu.
Geceleri,yababamınsınıfarkadaşıolankomşularımızbizegeliyor,yadabizonlaragidiyoruz.Haftadaenazikigeceböyle.DörtsınıfarkadaşıbirarayagelinceençokZeynelBeyüstünekonuşuyorlar.DurmadanZeynelBey'iyeriyorlar.BuZeynelBey,babamlasınıfarkadaşlarınınçalıştığıişyerininsahibi.
Annemsıksık,
-BıktımartıkbuZeynelBey'den,kuzumkonuşacakbaşkalafkalmadımı?der.
Onunbuuyarmasıüzerinekonuyudeğiştirirler.Amabirazsonradönüpdolaşıpyineokonuyadönerler.
ZeynelBey'inbikaçişyerivarmış.Çokzenginmiş.Gündengünedeboynazenginleşiyormuş.BuZeynelBeyöylekalınkafalıbiriymişki,ilkokulubilezarzorbitirebilmiş.
Babamınsınıfarkadaşlarındanbiri,ZeynelBey'inhemşehrisi.Odiyorki:
-Bizdenonyaşbüyüktü.O,üçüncüsınıftaykenbenokuladahayenibaşlamıştım.Anlayınartıkkaçyılolmuş
okulabaşlayalı...Benilkokulubitirmiştim,ohaladördüncüsınıftaydı.
Zeynel'inbabasıylaarkadaşları-Seninoğlanherhal,müdürolacak...diyealayederlerdi.Çünküdahailkokuldaykenbıyıklarıterlemişti.
Bigünosınıfamüfettişgelmişde,Zeynel'iöğretmen,öğretmenideöğrencisanıp,öğretmene-Otursanaoğlumsırana!demiş.
-İşteböylebeyinsiz,taşkafabiroğlandı.
Bununüzerinebabamdaherzaman,
-Sankişimdibaşkatürlümü,dahadabeter...der.
Bilsen,buZeynelBeyiçinnelernelersöylerler:-Memleketimizinyüzyıldabiryetiştirdiğigayetnadirdangalaklardan...-Yeryüzündebireşibenzeridahaolmayanbudalalıkşampiyonu...gibi...
Babası,Zeynel'e,
-Seninokuyupadamolacağınyok,hiçolmazsayanımdaçalışdaticareteatıl,demiş.
Zeynelticaretebiratılmış,birdahaonunelindenticaretialıpkurtaramamışlar.Çokzenginolmuş.
Dediklerinegöre,çoktembel,çokaylakbiradammış.
Ama,büyükbirhünerivarmış,adamçalıştırmasınıçokiyibilirmiş.İşyerlerinde,şirketlerindebiçokmimarlar,mühendisler,avukatlar,doktorlarfilançalıştırırmış.
Babamsıksıkyakınırdı:
-Sankibizokuduk,çalıştıkdaneoldu...İşte,ancakZeynelBey'inyanındaişbulabildik.
ZeynelBey'inbilgisizliğiüzerineçokşeyleranlatırlardı.BigünZeynelBey,yanındamüdürlerindenbirivesekreteriyleFelemenk'egitmiş,ordaepiykalmışlar.SonraZeynelBey,yanındakimüdürüne,
-BuFelemenkgüzelyermiş,beğendim.Çokövdülerdibana,birdegidipşuHolanda'yıgörelim...demiş.
Birgezisindede,gittiğiülkeninLehistanolduğunuöğrenincepekşaşmış,
-Yahu,benburayaPolonyadiyegelmiştim,demekyanlışgelmişiz.BirdegidipşuPolonya'yıgörelimdemiş.
BirgecebizimevdeyineZeynelBey'inbilgisizliğiylealayediliyordu.BirdenMetinsözekarıştı:
-Bukadarbilgisiz,görgüsüz,tembeldenasılzenginolmuşöyleyse?
Annem,
-Büyüklerkonuşurkençocuklarsözekarışmaz!diyeMetin'isusturdu.
Babam,açıklamagereğiduyduğuiçinolacak,
-Seninaklındahaermez,dedi.
AblamiştebuZeynelBey'inoğluylanişanlandı.Dahadoğrusunişanolmadı,nişaniçinsözkesildi.
Senablamıgörmüşmüydün?Banabenzemez,yanibenonabenzemem.Ablamgüzeldir.
Bizeevdenişandanhiçsözaçmadılar.Ablamdabizebişeysöylemedi.Amabizkonuşulanlardananlıyorduk.EviniçindeesenolağanüstühavadanbunuilksezinleyenMetinoldu.Annem,işgörürkentürkülersöylüyordu.Ablamsevincinigizlemeyeçalışıyordu,amayinebelioluyordudavranışlarından.
BigünMetinbana,
-Biliyormusun,dedi,ablamnişanlanıyormuş...
Bende,
-İyiya...dedim.
-Amakiminle,biliyormusunonuda?
Bilmezdengelip,
-Kiminle?diyesordum.
-ZeynelBeyin'inoğluyla.
Sesimiçıkarmayıncaterslendi:
-Anlamıyormusunbe!...ZeynelBey'inoğluylanişanlanacakmış,diyorum.
-Nevarbunda?Neyetersleniyorsunöyle?
-Hıııım...Demeksendeonlardansın?
-Beniilgilendirmezbuiş.
Metin,evdeençokbenimleanlaşır.
Çokhırçınlaştı,
-Nasılilgilendirmez?diyebağırdı,benistemiyorum,olmazöyleşey!
Büsbütünazdırmamakiçinsesimiçıkarmayıncaekledi:
-ZeynelBeyiçin-Eşeğinbiri,hayvanınbiri»deyipdurmuyorlarmıboyuna?Şimdiablamı,eşeğinbiridedikleriadamınoğluylamınişanlayacaklar?
-Babasındanoğlunane?
-Yaaa...Sankioğlunasılmış?Liseyibilebitirememiş
de,babasıözelöğretmenlerfilantutupparazoruylabitirtmişliseyi...
Sonradababası,-Amanoğlum,artıkokuma,aklınkarışırdaişadamıolamazsın»demiş.Yalanmı?Öylesöylemiyorlarmı,babamlaarkadaşları?
-BunlarıannemduymasınMetin,dedim,büyüklerbizdendahaiyidüşünürler.
Metin;hemkızgın,hemküskünbirsesle,
-Biliyorum,senzatenonlardanyanasın...Babamadakızıyorumya...dedi.
-Neden?
-Nedenolacak!HemoZeynelBey'esöylemediklerinibırakmıyorlar,hemdeonunyanındaçalışıyorlar...Böyleşeyolurmu?
Dönüpgitti.Ağladığınıgörmeyeyimdiyegittiğibeliydi.Çünküsonhecelerisöylerkensesititriyordu.
OgündensonraMetineleavucasığmaz,eskisindendahayaramaz,çokhırçınbirçocukoldu.Okuldanyakınmalargelmeyebaşladı.Yaramazlıkediyor,derslerineçalışmıyor,diyeöğretmenindenmektuplaryağıyordu.Babambüsbütüntelaşlandı.Çoköğütverdi.Bikezdedövdübile...Amahiçbiriyararlıolmadı.Yinekaçıyorduokuldan.Annemsabahlarıokulagötürüpbırakıyor,arkasındanoyinekaçıyordu.Babam,evdekendisiylegüzelgüzelkonuşmakistediğizamanda,somurtupduruyor,başınıönüneeğiphiçağzınıaçmıyordu.
Bigünbenbişeylersöylemek,derdiniöğrenmekistedim.Kocabirerkekdavranışıyla,
-Seninaklınermezbuişlere!diyetersledi.
Metin'inbuhırçınlıklarıyüzündenevimizintadıtuzukalmadı.Annemsıksıkağlıyordu.Babamınsuratıhepasıktı.
BirakşamhavakarardığıhaldeMetinevedönmeyincehepimizsokaklaradöküldük,onuaramayabaşladık.Gidebileceğiheryerebaktık,yok.Evedöndük.Babamınarkadaşlarıdabizegeldiler.Annemağlıyordu.Metin'inerdebulabileceklerinikonuşuyorlardı.Kapıçalındı.Hepbirdenkapıyakoştuk.GelenMetin'di.
Evdehavaçokgergindi.AmaMetin'dehiçbabamdankorkarbirhalyoktu.
Arkadaşlarıbabama,dahaönce,-Sakınazarlamadedikleriiçin,babamdasesiniçıkarmadı.Hiçbişeyolmamışgibidavranıldı.
Birazsonra,Babam,Metin'ikarşısınaalıptatlıbirsesleöğütvermeyebaşladı:
-Oğlum,okulagitmeyen,derslerineçalışmayanadamolmaz.İnsannekadarçokçalışırsaokadarçokkazanır,ileriderahateder.Küçükkençokçalışmalısınki,büyüyüncerahatakavuşasın...
Bunlarbabamınherzamankiöğütleriydi!.Arkadaşlarıdabunlarabenzersözlersöylediler:
-Hayattaçalışankazanıroğlum...
-Başarıkazanmanınyolu,çalışmak,hepçalışmak...
Başıönünde,suratınıasmış,sessizduranMetin,birdenbaşınıdikip,
-Çalışannekadarkazanır?diyesordu.
-Nekadarçokçalışırsaokadarçokkazanır...
-ZeynelBeykadarkazanırmıçokçalışanlar?
Metin'inbusorusuüzerinebirsessizlikoldu.Metin'innedemekistediğianlaşılmıştı.Nedensonra,babamsesinidahadayumuşatarak,
-Bizdezamanındaçocuktuk...Bizdeçocuklukgeçirdik...Amabizçocukken...
Metin,babamınsözünükeserek,
-Çalışmayandahaçokkazanıyor,dedi.
Babamsertlendi,
-Yanibabanyalanmısöylüyor?diyesesiniyükseltti.
Metinağlamayabaşladı.Sözlerihıçkırıklarınakarışarak,
-Doğrusöylüyorsunuz,dedi,hergeceZeynelBey'intembel,taşkafa,bilgisizbirbudalaolduğunusöyleyensizdeğilmisiniz?Onunfabrikalarıvar,şirketlerivar,işyerlerivar,mağazalarıvar,otomobileriapartımanlarıvar...
Oğludaokumamış,kendisigibiişte...
Hemağlıyor,hemçatalaşansesiylebağırıyordu:
-Benartıkokulagitmeyeceğim.BenZeynelBey'dendahazenginolacağım.Yanımdaonunkindendahaçokadamçalıştıracağım.Çalışkan,bilgili,okumuşinsanlaraişvereceğim...
Metin,yatakodasınagittiğiiçinsözlerininsonuiçerdengeliyordu.
Gözleribuğulananbabamonaseslendi:
-Pekioğlum,nasılistersenöyleyap...İstemiyorsangitmeokula!
Sonraarkadaşlarınayavaşça,
-Üstünevarmayalım,dedi.
Annem,Metin'iyatakodasındanalıpyüzünüyıkamayagötürdü.
Babamınbirarkadaşı,
-Suçbizim,dedi,çocuklarınyanındaherşeyi,konuşuyoruz.Onlarınyanındaherşeykonuşulmazki...
Buadamıneşi,kocasınagözişaretiyaparakbenigösterdi.
Babamınbaşkabirarkadaşı,
-Galiba,çocukhaklı,dedi,buncayılokudukdaneoldusanki!...İşteZeynelBey'inyanındaişbulabildik.
Annemde,babamda,Metin'inbuhırçınlığının,ablamı,ZeynelBey'inoğlunanişanlamakisteyişlerindenilerigeldiğinianlamışlardı.Bikaçgünsonra,nişaniçinverilensözdenvazgeçildi.Ablamabirişbuldular.Şimdiçalışıyor.
Evdepineklemektenusanmıştı.Demek,odapekisteklideğilmişbunişana.Şimdikendisinidahaözgürbulduğunuanlıyorum.
Metiniçinidöküpboşaldığıgeceninsabahı,yineeskisigibiokulunagitmeyebaşladı.Eskisindendahadauysalçocukoldu.Nişanınyapılmamasındankendinisorumlugörüyorda,ondanbuuysalığı.Derslerineeskisindençok
çalışıyor.Evdeherkeslebarıştı,amanedensebenimlearasıpekiyideğil.Banakırgın.Kendisinehakvermemişolmamakızıyorsanıyorum.Oysabendeondanyanaydım.Amaonungibiyapamazdımki...Dargınlığınınuzunsüreceğinisanmıyorum.
Bumektubumuakşamyemeğindensonrayazdım.Uykumgeldi,artıkyatacağım.
Yarınpazar.Annem,Metin'lebeniçocuktiyatrosunagötürecek.
Ordakisınıfarkadaşlarımınhiçbiriniunutmadım,hepiniziçoközledim.
Arasırabirlikteçektirdiğimizresimlerebakıpsizlerianıyorum.Hepinizecandanselamlar...Sanadaüstünbaşarılardilerim.
ArkadaşınZeynepYALKIR
:::::::::::::
FEDAKARÇOCUKLAR
İstanbul,30Kasım1963
Zeynepkardeş,
Mektubunualalıikigünoldu.Hemencevapvermekistiyordum.Amaöğretmenimizevödevivermişti.Çoktuödevler.Oyüzdenancakşimdicevapyazabiliyorum.
Yeniöğretmenimizigittikçedahaçokseviyorum.Müdüründersaneyegeldiğigün,Demir'inneleryaptığınıyazmıştımyasana,oolaydansonrahepimizöğretmeninDemir'ekızacağınısanmıştık.Hiçdesandığımızgibiolmadı.
Banadabirküskünlüğüyok.Oysabenoolaydansonraçokkorkuyordum.
Öğretmenimizsongünlerdeençokfedakarlıkkonusuüstündeduruyor.Bizebirçokfedakarlıkhikayelerianlatıyor.Anlattığıherfedakarlıkhikayesindensonrabizesoruyor:
-Buhikayedenneanladınız?Çıkardığınızsonuçnedir?Alınacakdersnedir?
Öğretmeninbenisevmeyebaşlamasınedenbiliyormusun?Çünkü,anlattığıfedakarlıkhikayelerinden,bentamonunistediğisonuçlarıçıkarıyorum.
Öncedenbiliyorumneistediğini,beğeneceğibiçimdekonuşuyorum.Banaherseferinde,-AferinAhmet!...dediktensonra,çocuklara,
-İşte,diyor,sizdebuanlattığımhikayedekiçocukgibifedakarolmalısınız.
Yalnızbikezsınıftaçoksıkıbirtartışmayagirdik.Heranlattığıhikayedenöğretmeninisteğineuygunsonuççıkarmaktanbıkmıştımartık.Ogünhikayeyi,kendianlayışımagöreyorumlamayakalktım.
Öğretmenimizinanlattığıfedakarlıkhikayesininözetişuydu:İlkokulöğrencisi,bizimyaşıtımızbirköyçocuğu,savaşsırasındadüşmanaskerlerinigözetlemekiçinbirkavakağacınaçıkıyor.Kendisinegözcülükgöreviverilenbuçocukuzaktandüşmanlarıgörünce,köydekiaskerlerinbaşındakikomutanahaberverecek.Gözcüçocuk,uzaktangelendüşmanıgörür,koşarakhabervermeyeköyegelirken,düşmankurşunuylayaralanır.Köydekikomutanahaberiulaştırırvekomutanınkolarındacanverir.
Hikayeyianlattıktansonraöğretmenimiz,
-Ahmet,anlatbize,dedi,buhikayedenalınacakdersnedir?
-Öğretmenim,dedim,buanlattığınızolaygerçektenolmuşmu,yoksaçocuklarfedakarlıkdersialsınlardiyebüyüklermibuhikayeyiuydurmuş?
Busorumaşaşırdı.Çünkübendenböylebirsorubeklemiyordu.Kısabirsüredüşündüktensonra,
-Nedemekistiyorsun?dedi.İstergerçekolsunisteruydurma,bundanneçıkar?
-Gerçekdiyeanlatılırsaböylebirolayainanmakçokzor.
-Niçin?
-Düşmanakarşıgözcülükyaptırmakiçinonbiryaşındabirçocuktanbaşkasınıbulamamışlarmı?Kalakalabuönemliişonbiryaşındabirçocuğamıkalmış?Benimaklımaböylesorulargeliyor.
Çocuklarınyaşamalarıiçinsavaşırlarkenbirçocuğagözcülükettirmek...
Öğretmenimiz,
-Tabibubirhikayedir,diyesözümükestiktensonrabütünsınıfasordu:
-HepinizAhmetgibimidüşünüyorsunuz?
-Hayır,hayır,hayır...diyesesleryükseldi.
Cengizbirdenfırladıayağa,
-Efendim,fedakarolmalıyız;buhikayeişteonuanlatıyor,dedi.
Böylece,sankiönemlibirsözsöylemişgibi,birdedönüpbanabaktı.
YalnızDemir,
-BenAhmetgibidüşünüyorumefendim,dedi.
Öğretmenimizyineherkesebirdensordu:
-Peki,sizceAhmet'leDemirnedensizdenbaşkatürlüdüşünüyor?
Cengizyinefırlayıpbağırdı:
-Efendim,onlarherzamanöyledir.Başkalıkolsundiye...
Paydosziliçaldı.Öğretmenimiz,
-Bukonuyuöğledensonrakidersteyinekonuşuruz,dedi.
SanabişeysöyleyeyimmiZeynep,zilçalmasınaçoksevindim.Çünküöğretmenenelersöyleyeceğimibilmiyordum,
saçmalayacaktım.Cengizyanımdangeçerken-Bilgiç,neolacak!dedi.
YanındakiSelmada-Bilgiçliktaslamasaolmaz...dedi.
Gerçektendegalibabilgiçliktasladım.Amabuhikayeninhiçhoşumagitmediğidoğruydu.
Doğrusu,öğretmenimizinanlattığı,çokheyecanlıbirfedakarlıkhikayesiydi.Hepimizdehikayeninetkisialtındakalmıştıkki,öğleyemeğindensonraarkadaşlarokulbahçesindeağaçlarıntepelerineçıktılar,gözcülüketmeyebaşladılar.Ağaçlarıntepesinde
-Tarrt,tarrrtt...diyemakinelitüfeksesleriçıkararaksözdedüşmanaateş
ediyorlardı:
Bahçedehepimizeyeteceksayıdaağaçolmadığıiçinbenbirincikatpenceredemirindenduvara,
ordandasuborusunatırmanarakbirkirişinüstünetünedim.BenimönümdekiakasyaağacınıntepesindeCengiz'leHüseyin,-Sengözcülükedeceksin,benedeceğimdiyekavgaedipduruyorlardı.
Hüseyin,
-Buödevbanaverildi,burasıbenimyerim!diyebağırıyordu.
SonrabirdenHüseyin'insesiniyerdenduydum.Ağacındibindeağlıyordu.Hepimizkoşuştuk.Öğretmenlerdegeldiler.İkincisınıföğretmeni,
-Neişinvardıağacıntepesinde?diyesordu.
-Düşmanabakıyordumefendim...deyinceöğretmenşaşırdı.
-Nedüşmanı?Nelersöylüyorsun?
Hüseyin'inyarasıönemlideğilmiş.Başınısardılar.OnuağacıntepesindenitipdüşürenCengiz'inittiğinibildiğimhalde,Hüseyinonuelevermedi.Öğretmenler,
-Kimittiseni?diyeüsteleyereksordular.
Hüseyin,
-Kimseitmedibeni...Ayağımkaydıdüştüm...diyor,başkademiyordu.
Hüseyin'inbudavranışıbeniçokdüşündürdü.Odüşüncelerinetkisiyle,öğledensonrakiderste,öğretmenimizinsorusuüstüne,
-Birdavranışfedakarlıkolsun,bunuherkesbilsin,duysundiyeyapıldımı,odavranışfedakarlıkolmaktançıkıyor,dedim.
BöylesöylerkenhepHüseyin'indavranışınıdüşünüyordum.
Öğretmenimizertesigündebaşkabirfedakarlıkhikayesianlattı.Biryoksulçocuk,hastaannesineilaçalmakiçinhırsızlıkyapıpyakalanınca,başkabirçocuksuçuüstünealıyor,iştehikayeninözetibu.
Yinebilgiçlikediyor,demesinler,diyekendiyorumumuaçıklamadım.Amabuhikayede,budalalıkfedakarlıksayılıyordu.
Bizimöğretmenle5-B'ninöğretmenibirleşerek5-A,ve5-B
öğrencileriarasındabirfedakarlıkhikayesiyarışmasıaçtılar.Buyarışmaokuldabüyükilgitopladı.Öğretmenimiz,yarışmayıbenimkazanacağımabüyükumutbağlamıştı.Fedakarlıkkonusundakidüşüncemibelirtenbirhikayeyazmakistiyordum.Üçgünuğraştımbuhikayeyiyazmakiçin.
Anneme,babamaokudum.Neolursaolsun,heryazdığımıbeğenenbabambilebuhikayemibeğenmedi.Amcamaokudum,odabeğenmedi.
Yazdığımfedakarlıkhikayesininözetişu:Birçocuğunkardeşiçokağırhastalanıyor.Çocukbunao
kadarçoküzülüyorki,hergeceyatağındaonuöldürmeTanrım.Kardeşiminyerinebeniöldür!diyeduaediyor.
Birgecerüyasındakocamanbirdevgeliyor,-Fedakarlıkdileğinkabulolundu,kardeşininyerinesenialıpgötürmeyegeldim,diyor.Çocuk,-Benbunufedakarlıkolsundiyesöylemiştim,benialma!...diyeağlayarakyalvarmayabaşlıyor.Öyleçokbağırıyorkirüyasında,annesiuyanıyor,-Yavrum,rüyadakorktunmu?Üstünaçıkkalmışdakorkulurüyagörmüşsün.Haydiuyanyavrum...diyerekçocuğususturuyor.
Buhikayeyle,fedakarlıktanneanladığımıacabaanlatabildimmi?Fedakarlıkolsundiyeyapılanfedakarlıklaalayetmekistemiştim.
Dördüncü,beşincisınıflar,müsameresalonunatoplandı.Öğretmenlerdeordaydı.Bizdenaltı,5-B'denbeşöğrenciyarışmayakatıldı.Okumasırasıiçinkuraçekildi.Benkuradasekizincioldum.Hikayemiokuyunca,beğenilmediğiniöğretmenlerinvemüdürünyüzlerindenanladım.Amaçocuklarençokbenimhikayemialkışladılar.Hikayeninokunmasıbitince,öğretmenlerhikayelerederecevermekiçinöğretmenlerodasınaçekildiler.Salondadagürültüpatırtıbaşladı.Arkadaşlarbirbirlerininenselerine,incelastiktensapanlarlakağıtlaratıyorlardı.Bugünlerdebizimokuldahemenheroğlançocuğunelindebusapanlardanvar.Bu,kağıttanyapılmışküçücükfişeklernasıldainsanınensesiniacıtıyor...Benhiçnişancıdeğilimdir.Taşatmasınıbilebecerememdearkadaşlar,kızgibitaşatıyor,diyebenimlealayederler.
Birdenensemyandı,kızgıniğnegirmişgibi...Şaşkınlıkla,yanımdaoturanarkadaşınelindensapanıkaptım.Kağıtfişeğiyerleştirdim.Küçüksapanınincelastiğinigerip,kağıtfişeğifırlattım.AhZeynepnasılbirterslik...
Tamosırada,müdürönde,öğretmenlerarkadasalonagiriyorlarmış,benimkağıtfişek,atmakistediğimintamtersiyöndevınlayarakuçtu,patdiyemüdürbeyinensesineindi.Müdürbeyeliniensesineattı,sonragözlerindenkıvılcımlarsaçarakbizebaktı.
5-B'ninöğretmeni,
-Kimattıonu?Kimattıysaçıksın!dedi.
Başımönümdeayağakalkmaküzereydimkibukezdebizimöğretmen,
-Atançıkmazsahepinizcezalısınız,burdakalacaksınız!dedi.
Yarışmada,yarışmadaderecealanlardaunutulmuştu.
Ayağakalktım,
-Benattımefendim...dedim.
MüdürBeyyüzümedikkatlebaktı,baktısonra,
-Senatmadın!dedi.
-Benattım.
-Beninsanınyüzünebirbakıştaanlarım.Senatmadın...Bütünarkadaşlarınıncezayakalacaklarınıöğrenince,
baktınkisuçludaortayaçıkmıyor,arkadaşlarınıkurtarmakiçinsuçuüstünealdın.
Oysahiçdeböylebirniyetimyoktu.
-İsteyerekolmadıefendim...Bilmeyerek...Başkayereatacaktım...Elimdenkaçtı...
MüdürBeysahneyeçıktı,
-İşte,dedi,fedakarlıkbudur.Buarkadaşınızsizlerebirfedakarlıkörneğigösteriyor.Kendisiatmadığıhalde,hepinizikurtarmakiçintekbaşınacezalanmayıgözealıyor.
Sizedebirdersolsundiye,onunbugüzeldavranışıiçinhepiniziaffediyorum.Yazdığıhikayegüzeldeğildi,amabuörnekdavranışıiçin,onuyarışmanınbirincisiilanediyorum.
BenneyapayımZeynep?Anlatmakistediğimintamtersiolmuştu.Durupdururken,dahasısuçluyken,fedakarlıkörneğiolupçıktım.Sencedefedakarlıklagösterişbaşkaşeylerdeğilmi?
Ahşuilkokulubirbitirsem...Babamokuyamadığıiçin,beniiledeokutmakistiyor.Liseyibitirdiktensonrabeniüniversiteöğrenimiiçinyurtdışınabiryeregöndereceğinisöylüyor.Bukonudaannemledahaşimdidentartışıyorlar.
Annem,benoğlumunözleminedayanamam,diyor.
Bilmem,sanadaöylemigeliyor,günlerhiçgeçmiyorsanki...Bitirmesınavlarınakadargünlerigösterenözelbirtakvimyaptım.Pazargünlerini,tatilgünlerinifilansaymazsak,pekdebişeykalmadıama,yinedegünlergeçmiyor.
İyigünler,esenliklerdilerim.
AhmetARBAY
:::::::::::::
SENDENHİÇUMMAZDIM
Ankara,7Aralık1963
Ahmet,
Sağol,benimektupsuzbırakmıyorsun.Geçenmektubunuokurken,bütüngülünçolaylarhepseninbaşındanmıgeçiyor,diyedüşündüm.Yoksasenanlatırkenbütünolaylarıgülünçleştiriyormusun?Mektuplarınöylehoşumagidiyorki,bendeseningibiyazmayaözeniyorum.
Geçengünbizimsınıftadahepimizikahkahalarlagüldürenbirolaygeçti;amaderstedeğil,paydostagüldük.
Çünkübizigüldürenbuolayyüzündenöğretmenimizçokkızmıştı.
Seningibiyazmayaözenipde,güzelolsundiyeuydurduğumusanmasakın.
Bensanaolayıolduğugibianlatmayaçalışacağım.
Önceolayınkahramanınıtanıtayımbirazcık.Osmanadındabirarkadaşımızvar.Osman,sınıfımızınçalışkanlarından,özeliklematematikteçokbaşarılı.Çokdüzenlibirçocuk.Kalemkutusundarenkrenkkalemlervar.Hepsinindeuçlarısivrisivriaçılmış.Nasılolupdabukalemlerinuçlarınınkırılmadığınahepşaşarım.Çünkübenimkalemlerimikidebirdüşer,uçlarkırılır.Nezamanbiryazıyazmamgerekse,çantamdaucukırılmadıkkalembulamam.Amaablamagörebenimdurumumyinedeiyiymiş.
Anneminanlattıklarınabakılırsa,okulagiderkenablamınçantasındahiçkalembulunmazmış.Ucukırıkdaolsa,hiçdeğilse,benimçantamdakalembulunuyor.
Osman'ınyazılıödevleri,renkrenkçizgilerlesüslüdür,resimgibi.Yazılarınıincigibidizer.Öğretmenimizhemenhergünderslerdenbirindeyazılıyoklamayapar.Budayetmez,aşağıyukarı,herikigündebiryazılıevödevleriverir.
Sizinöğretmeninizdeyapıyormu?
BigünOsman,
-Çocuklar,dedi.Öğretmenimizinyazılıödevlerimiziokuduğunuhiçsanmıyorum.
Öncebenkarşıçıktım:
-Okumayacakolduktansonranediyeyazılıödevversin?
Osmandirendi:
-Benokuduğunainanmıyorum.
Birarkadaşımız,
-Pekiynerdenbiliyorsunokumadığını?diyesordu:Osman,
-Çünkü,dedi,hesaportada.Öğretmenimizhergünyazılıyoklamayapıyormu?
-Yapıyor...dedik.
-Aşağıyukarıherikigündebirdeevödeviveriyormu?
-Veriyor...dedik.
Osman,
-Şimdihesaplayalım,dedi,busınıftaelikiöğrenciyiz,değilmi?
-Evet...
-Demeköğretmenimizhergünelikiyazılıyoklamakağıdıokuyor.Yazılıevödevlerinide,ortalamagündeyirmibeşsaysak,demekgündeyetmişyediödev...Buödevleriöğretmenimizevinegidincesaatkaçtaokumayabaşlar?
-Sananebundan?
-Hesaplayacağızya...Biryazılıödevikaçdakikadaokuyabilir?
Osman'ınyaptığıhesapsonundaöğretmenimizinhergünonbirsaatiniyalnızbizimyazılıödevlerimiziokumayaayırmasıgerekiyordu.Gecelerihiçuyumasa,yinedebunlarokumayayetişmezdi.
Buhesaplarsonundaçocuklarsustu.Benyine,
-Okuyordur...dedim.
Osman,
-Evetokuyordur,dedi,amabanakalırsa,ödevlerimiziniçindegelişigüzelbirikisiniancakokuyordur.
Bukonuşmamızdanbirikigünsonrabirkızarkadaşım,ilkderstebana,
-GalibaOsmanhaklıymış,dedi.
Sonraanlattı.Evleriöğretmenimizinevineyakınmış.
Busabahokulagelirken,önündekağıtlaruçuşmayabaşlamışrüzgardan.
Ayağınaçarpıporadakalankağıdıalmış.Birdebakmışbirgünöncekikendiyazılıödevi.Kağıtlarınnedenuçuştuğunuizlemiş.Öğretmenimizinkapısıönündekiçöpbidonundanuçuyormuşkağıtlar.
Arkadaşım,
-İşte!diye,buruşuködevkağıdınıgösterdi.
-Ödevlerimiziokuduktansonraandaçdiyesaklayacakdeğildiya...dedim.
Osman,sağımdakisıradaoturur.Tarihdersindeydik.
-Öğretmenimizinyazılıödevlerimiziokuyupokumadığınıanlayacağım,dedi.
-Nasılanlayacaksın?
-Sonrasöylerim.
Öğretmemimizinsorduğusorulardanbirişuydu:Defterdar,Nişancı,Beylerbeyi,Acemioğlankimleredenir?Sultanİbrahimzamanınıanlatınız.
Paydostabizeanlattığınagöre,Osmansorulara,ilkbirkaçsatırdoğrucevapyazdıktansonra,PadişahSultanİbrahim'emektupyazmış.-SayınDeliİbrahimAmca!diyebaşlıyormuşmektuba.Uzunmektubunsonundadaöbürsorularışöylecevaplandırmış:
-Beylerbeyi,Boğaziçi'ndebiriskeledir.
-Defterdar,defteridargelenadamdemektir.
-Nişancı,bizimsınıftakiÇetin'inlakabıdır.BizonunlaKörNişancıdiyealayederiz.Çünkütopoynarken,kaleyegolatacağımdiye,okulunbütünpencerecamlarınıkırmıştır.
-Acemioğlan,yinebizimsınıftaRıza'dır.Çünkübitürlüçattımattıoyununuöğrenemediğiiçinheroyundadayakyer.
Osman,okulbahçesindebunlarıanlatırken,hepimizkahkahalarlagülüyorduk.Amabenonunsöylediklerinigerçektenyaptığınainanmıyordum.Şakayapıyor,atıyordu.ErtesigünOsmankorkuyakapıldı.
Öğretmen,yazdıklarınıyaokursa,diyekorkuyordu.İkiüçgünbukorkususürdü.Öğretmendenhiçbirtepkigelmeyincerahatladı.Kendisöylediğinegöreogündensonra,heryazılıödevdekisorularısaçmasapancevaplandırıyormuş.
Yalnızilkbirkaçsatırdoğrucevaplaryazıyormuşki,öğretmenkağıdınailkgözatıştayaptığısaçmalıklarıanlamasın.
Doğrusu,Osman'ınsöylediklerineinanmıyordumama,dünfoyasıortayaçıkıncaatmadığınıhepimizanladık.
Dün,ilkdersteydik.Öğretmenbirazgeciktiktensonraasıkyüzledersaneyegirdi.Oysagenelikleilkderstegüleryüzlüdür.Kırgınbirsesle,sankiazarlargibi,-Günaydınçocuklar!dediktensonra
-Osman,kalk!dedi.
Osmankalktı.
-Burayagel!
Osmankürsününyanınagitti.
Öğretmen,
-Çocuklar,dedi,ikigünöncesizetabiatbilgisidersindenyazılıevödevivermiştim.ŞimdiarkadaşınızOsman,banaverdiğiyazılıödevinisizlereokuyacak.
Osman'ınyüzükıpkırmızıoldu.
ÖğretmenkağıdıverdiOsman'a,
-Okudedi,hepsinioku!Sorularıdaoku!
Osmanokumayabaşladı:
Birincisoru:Rüzgarnedir,nasılmeydanagelir?
Cevap:Havaısınıncahacmibüyür,hafifler,hafifleyinceyükselir.
Osmanduraklayıncaöğretmen,
-Devamet,devamet!dedi.
Osmandevametti:
-...Hafifleyinceyükselir...Rüzgar...rüzgar...rüzgar...»
Birkaçkezrüzgardiyekekeleyinceöğretmenimizbağırdı:
-Eeee?Neolmuşrüzgara?
Osmanokudu:
-Rüzgar,Galatasaray'ınaleyhindeydi.Galatasaraylılar,ilkyarıdarüzgarakarşıoynamalarınarağmeniyibirmaççıkarmayıbaşardılar.ÇoksüratlivezevkligeçenmücadeledekapalımüdafaayapmayanAnkaragücüsahayı2-1yenikterketti.
İkinciyarıdaGalatasarayhücumhattırüzgargibirakipyarısahayainmişti.
Soruiki:Fırtınanedir?
Cevapiki:Saniyedeyirmimetredenhızlıesenrüzgarafırtınadenir.GalatasaraylılarbugünMithatpaşaStadyomu'ndafırtınaestiriyordu.Neyazıkkihakemiçin,maçıiyiyönettidiyemeyeceğiz.
Metin'inrüzgarıylaŞükrü'nündevrilmesinipenaltısaymasıseyircilerinprotestolarınasebeboldu.
Osmanokurkenbizgülmemekiçinkendimizizortutuyorduk.Yinedeiçimizdekendinitutamayıpkıkırdayanlarvardı.Osman'ındasesititremeyebaşladı.
Utancındanneredeyseağlayacaktı.
Öğretmenimiz,
-Osman,niçinböyleyaptın?dedi.
GözlerisulananOsmanbaşınıduvaradoğruçevirince,
-İyibiröğrencimsin,bunusendenhiçummazdım...
Oturyerine!dedi.
Neyalansöyleyim,Osman'ınbozumoluşunaiçimdensevindim.Paydostaona,
-Nasılmış!Haniöğratmenimizkağıtlarıokumazdı!...dedim.
Oakşamanneminbirarkadaşıbizimevegelmişti.Benokonukkadınıilkgörüyordum.Hangiokulagittiğimi,kaçıncısınıftaolduğumusordu.Bendesöyledim.
-Öğretmeninizçokyakınarkadaşımdır,dedi.
Sonraannemeanlatmayabaşladı:
-Düngeceonunevindeydim.Çoktuhafbişeyoldu.
Baktım,masanınüstündebiryığınkağıt.Öğrencilerinyazılıevödevleriymiş.-Nasılzamanbulupdabuncayazıyıokuyabiliyorsun?dedim.-Çokiyiöğrencilerimvar.Birininödeviniokumakistermisin?dedi.Kağıtlarıniçindenbiriniseçipbanaverdi.Gerçektengüzelbirödev,düzgün,okunaklı,başlıklarrenklikalemleçizilmiş.Ödevkonusudarüzgar.Amaokuyuncaşaşıpkaldım.
Çocuk,rüzgardiyeGalatasaray-Ankaragücümaçınıanlatıyordu.Ödeviokurkenkahkahalarlagülmeyebaşlayıncaarkadaşım,-Nevar?Neyegülüyorsun?diyesordu.Bendeokusundiyekağıdıonaverdim.Okudu.Çokkızdı.-Eniyiöğrencilerimdenbiridir,bunuondanhiçummazdım»dedi.
DemekyinedeOsmanhaklıymış.Doğrusuya,bendebunuöğretmenimizdenhiçummuyordum.Peküzüldüm.
İşteolayısanaolduğugibianlattım.
HoşçakalsevgilikardeşimAhmet.Benimektupsuzbırakma,olurmu?
Arkadaşlardandahaberleryazmanıbeklerim.
ZeynepYALKIR
:::::::::::::
VİCDANAZABI
İstanbul,7Aralık1963
Zeynep,
Mektuplarımıgüzelbulduğunuyazdıkça,benigerçektengüzelyazmayaözendiriyorsun.Teşekkürederim.Birmektubunda,hepgülünçlüolaylaranlattığımıyazıyordun.
Amaşimdianlatacaklarımoldukçaacıklı.Buacıklıolayıbizeöğretmenimizanlattı.Beniçokduygulandırdıbuolay.
ÖncekigündersteHüseyin,okumakitabımızdanbiryazıokuyordu.Yazınıniçindevicdanazabıdiyebirsözgeçti.Öğretmenimizuzunuzunvicdanazabınınnedemekolduğunuanlattı,açıkladı.Sonrabizesordu:
-Vicdanazabınedemekmişanladınızmı?
Hepbirdenbağırdık:
-Anladıköğretmenim!
Öğretmenimiz,
-Öyleyse,dedi,şimdidevicdanazabınabikaçörnekverelim.
Yaşar'ıbilirsin,yineeskisigibi,heparkasıradaoturuyor.Hepöyledalgacı.Arkasırada,yabiriktirdiğipularlauğraşır,yadakarikatürçizmeyeçalışır.
Öğretmen,
-Yaşar,sanavicdanazabıçektirenbirolaygeçtimibaşından?diyesordu:Yaşar,öğretmeninanlattıklarınıdinlememişolacak,amabilirsinya,kurnazbirçocuktur,-Geçtidese,öğretmen-Anlatöyleysediyecek.Onuniçin,
-Geçmediöğretmenim!dedi.
Öğretmen,
-Nasılolur,dedi,hiçinsanolurda,vicdanazabıçekmezolurmu?
Yaşardahakesinlikle,
-Bençekmedimöğretmenim!dedi.
Neşe,yineöyle,hepgözegirmeyeçalışıyor.Kendisinesorsundiyeöğretmeningözününiçinebakıyor,parmağınıkaldırmış,yerindeduramıyor,
-Bensöyleyeyim,öğretmenimbensöyleyeyim...deyipduruyordu.
Öğretmenimiz,
-SöyleNeşe,dedi,sanavicdanazabıçektirenbirolaygeçtimibaşından?
Neşeyaranmakiçin,
-Çokgeçtiöğretmenim,dedi.
-Anlatöyleyse...
Neşe,
-Hangisinianlatayımöğretmenim?diyesoruncahepimizgülüştük.
ZavalıNeşe;neuyduracağınıdüşünmekiçinvakitkazansındiyebusaçmasoruyusormuştu.
Öğretmenimizdegülümseyerek,
-SanavicdanazabıçektirenokadarçokolaymıgeçtibaşındanNeşe?
Herhangibirinianlat!dedi.
Neşe,herzamanolduğugibiyineyutkunmayabaşladı.
Yutkunayutkunaanlattı.Hatırlarsın,Neşeherdersekalkıştaböyleolur.
Herkelimeyi,hattaherheceyisöylediktensonraenazbikezyutkunmadan,sonrakiheceyisöyleyemez.
Ogüntutukluğubüsbütünüstündeydi.
Sözeşöylebaşladı:
-Büyüklerimizesaygı,küçüklerimizesevgigöstermeliyiz.
Neşesüreklialarakyutkunurkenöğretmenimiz,
-Evet?Eeee?Sonra?diyesordu.
Neşeyutkunayutkunaanlattı:
-Birannevarmış.Oğlunaişteböyleöğütveriyormuş.
Tambusıradasokakkapısıçalınmış.Annepenceredenbakmış.Kapıyıçalankaynatasıymış,Kadın,oğluna,-Kapıyıaç,dedengeldi.Dedene,benimevdeolmadığımısöyle!demiş.
Çocukdakapıyıaçıp,-Dede,annemsokağaçıktı»deyinceyaşlıadamtorununa,-Annenesöyle,birdahasokağaçıkarkenbaşınıpenceredeunutmasın!demiş,gitmiş.
Neşe,bikaçkezüstüsteyutkunduktansonrasustu.
Öğretmen,
-Buolayseninbaşındanmıgeçti?diyesordu:Neşe,
-Hayır,dedi,birdergidenokumuştum.
-Öyleyse,sennediyebundanvicdanazabıduyuyorsun?
-Benduymuyorum,oçocuğunannesiduymuştur,öğretmenim...
Bukezöğretmenimizbaşkaarkadaşlarımızasordu.Hiçkimsekendiduyduğuvicdanazabınıanlatmadı.Başkalarınınvicdanazabıduymalarıgerekenolaylaranlattılar.
Öğretmenimiz,
-Anlaşıldı,dedi,demeksizvicdanazabınınneolduğunuiyiceanlamamışsınız.Birinsanvicdanazabıduymasıiçinbaşındanacıbirolaygeçmelidir.Buolaydanpişmanlıkduymalıdır.Kendiyüzündenbaşkasıbiracıçekmeli.
Kısabirsüredüşündüktensonra,
-Şimdibensizevicdanazabınaörnekbirolayanlatayım,dedi.
Dikkatkesildik.
-Lisedeöğrenciydik.Müdürümüzçoksertbiradamdı.
Cankulağıyladinliyorduk.
-Dersyılıyenibaşlamıştı.Dahabirikigünolmuştudersleregireli.Bizimsınıfa,başkabirokuldanyenibiröğrencigelmişti.Adınıbileöğrenmemiştik.Buçocuğunsoleliheppantoloncebindedurur,solelinihiçcebindençıkarmazdı.Aramızdadahaözdenlikkurulmamıştı.Nedenelinicebindençıkarmadığınısoramıyorduk.
Öylepaydosundaokulbahçesindeoynuyorduk.Müdürübirdenaramızdagördük.
Elicebindegezinenoçocuğuçağırdı.Çocuk,elinicebindençıkarmadankoşarakgeldiMüdürBey'inönüne.
Hepimizoyunubırakmış,neolacakdiyemeraklaonlarabakıyorduk.Dedimya,MüdürBeyçoksert.Çocuğa,-Nedenelincebinde?diyebağırdı.
Çocukcevapvermedi.Başınıönüneeğdi.
Bütünçocuklar,onlarınçevresindetoplanmıştık.
-Çıkarelinicebinden!diyebağırdı.
Çocukkıpırdamıyorduhiç.
-Sanasöylüyorum,duymuyormusun?
-Duyuyorumefendim,dedi.
-Duyuyorsan,nedenelincebinde?Çıkareliniçabuk!
Çocukyavaşçabaşınıyerdenkaldırıp,çevresindetoplanmışolanarkadaşlarına,sonramüdürebaktı.Amaeliniyinedecebindençıkarmadı.
ÇokkızanMüdürBey,
-Burdakülhanbeyliksökmez!Çıkarelinidiyorum!
diyebağırdı.
Çocukyineöyledurunca;MüdürBey,onunsuratınabirtokatattı.Tokatçokhızlıinmiştiyüzüne.Dengesibozulançocukyeredüştü.Yeredüşünce,solelidepantoloncebindenfırlamıştı.
Bizbudurumugörünceşaşırıpkalmıştık.Korkunçbirsessizlikoldu,sonramırıltılarduyuldu.MüdürBeydedonupkalmıştısanki.Çünküyeredüşençocuğunpantoloncebindendışarıelsizkoluçıkmıştı.Zavalınınelikopuktu.
Solkolu,birdeğnekgibitoprağınüstündeduruyordu.Elsizkolunuarkadaşlarınıngörmesindenutandığıiçin,hep
solkolunupantoloncebindetuttuğunuanlamıştık.
MüdürBey'ingözlerisulanmıştı.Eğildi,yerdençocuğukaldırdı.Yumuşakbirsesle,
-Niçindahaöncesöylemedinoğlum?dedi.
Sonrakolunagirerek,çocuğukendiodasınagötürdü.
Buolaydansonraoçocuğubirdahaokuldagöremedik.
Öyleutanmıştıki,başkaokuladagitmemiş.Duyduğumuzagöre,MüdürBey,hemçocuktan,hemanababasındançok
özürdilemiş.Çocuğuherzamankoruyacağınısöylemiş.
Amaçocuk,birdahahiçokulagitmemiş.
İştebuacıanısınıanlatanöğretmenimizsözünübitiripsusunca,sınıftaderinbirsessizlikoldu.Bizdebuolayınetkisindekalmıştık.
Paydosziliçaldı.Öğretmenimizdersanedençıkmadan,
-Herhaldebizimlisemüdürü,buacıolayınazabınıbütünömrünceçekmişolmalı...İştebunavicdanazabıdenir,dedi.
-Nedensonra,öğretmenimizinanlattığıbuolayınetkisindenkurtulurgibiolunca,Neşe.
-Öğretmendekendibaşındangeçenbirolayıanlatmadıki...dedi.
Gerçektendeöğretmen,arkadaşımızgibi,başkabirininduymasıgerekenvicdanazabınıanlatmıştı.
BukonudaendoğrusunuYaşarsöyledi:
-Çocuklar,benanladım...Buvicdanazabıdenilenşeyihiçkimsekendisihatırlamıyor.Herkes,başkalarınınçekmelerigerekenvicdanazabınıbiliyor.
ErtesigünokulagelinceDemir,
-Benbabamasordum,dedi.Babamdediki:-Çocuklarvicdanazabıçekmezler.
Çünküvicdanazabıçekilecekolaylariçin,dahazamanlarıolmamıştır.
Vicdanazabıçekilecekişleryapmakiçinbüyümek,büyükadamolmakgerekir.
Busözebenimdeaklımyatıyor.Bilmem,sennedüşüneceksin?
Herakşamokuldönüşü,anneme,banamektupvarmı,diyesoruyorum.Cevabınıçabukyazarsanbenisevindirirsin.İyigünlerdilerimZeynep.
AhmetTARBAY
:::::::::::::
SEKİZKIZBABASI
Ankara,10Aralık1963
Ahmet,
7Aralıktarihlimektubunudünaldım.Öğretmeninizinanlattığıolaygerçektençokacıklı.Elsizçocuğun,müdürün
tokatıylayeredüşmesigözümdecanlandı.Çoküzüldüm.
Hikmetadındabirarkadaşımvar.Banabirsıraçıkladı.
Sanayazayımmıdiyedüşündüm.Yazmaktabirsakıncagörmüyorum.Hikmet,banaanlattığıolayı,sınıftakiarkadaşlarımızınduymalarınıistemiyor.Bendeağzımısıkıtuttum,kimseyebişeysöylemedim.
AmasennasılolsaHikmet'itanımıyorsun.Onunanlattıklarınısanayazmakla,banaverdiğisırrıaçıklamışolmuyorum.Öyledeğilmi?
Arkadaşımınsırrınıgevezelikolsundiyeyazmıyorumsana.Beniçokdüşündürenbukonudaseninnedüşündüğünüöğrenmekistiyorum.
Buradakiokulabaşladığımilkgünlerde,sınıfarkadaşlarımiçindeHikmet,hiçdeöyledikkatimiçekmemişti.Çünküsiliksessizbirçocuktu.İlkgünlerbenonuoğlansanmıştım.Oğlançocuklarıgibigiyiniyor,saçlarınıdaoğlanlargibikısacıkkestiriyor.Çokdazayıf...Üstelikneoğlanlarla,nekızlarlaarkadaşlıkediyor,içinekapanıkbirçocuk.
Hikmetadıdahemkızhemoğlanadı...
Bigünbedeneğitimdersindeöğretmenimizkızlarıbiyana,oğlanlarıbiyanaayırıncaHikmetkızlartopluluğunakatıldı.Çokşaştımbunaönce.
Hikmet'inkızolduğunuişteogünöğrenebildim.BununüzerineHikmet'eilgimarttı.
GeçenlerdebirsabahHikmetokulapeküzgüngeldi.
Neyeüzüldüğünüsordum.Öncesöylemekistemedi.Üsteledim.Ozaman,
-Doğrusubendeanlatmak,birazaçılmakistiyorumama,duyulacakdiyeçekiniyorum...dedi.
Arkadaşlarımasöylemeyeceğimesözverinceanlattı.
Bunlarsekizkardeşmiş,sekizidekız...
OysaHikmetkimigünlerokulaağabeyiylegeliyordu.
Bunusöyleyince,
-O,benimağabeyimdeğil,ablam,dedi,amaerkekkılığındagezdiğiiçinonuherkeserkeksanır.
Kardeşlerininhepsideerkekgibigiyinirlermiş.
-Niçin?diyesordum.
-Çünkübabamöyleistiyor,dedi.
-İyiama,bundaüzüleceknevar?
Babası,oğlançocuğuolmasınıçokistermiş.İlkçocuğukızolunca,çokbozulmuş.Bütünumudunu,ikinciçocuğununoğlanolmasınabağlamış.Dahası,çocukdoğmadan,onabiroğlanadıbilekoymuş.Sanki,doğmadanoğlanadıkonursa,çocukdaadınauymakiçinoğlanolacakmışgibi...
Artık,adamınşanssızlığındanmı,yoksaterslikmi,ikincisidekızdoğunca,üzüntüsündengünlercekimseylekonuşmamış.Tanıdıkları
-Dahaçokgençsin,çokçocuğunolurama,yaonlardakızolursa...»diyedertleniyormuş.Karısıüçüncükezgebekalmış.Artıküstüsteüçüdekızolacakdeğilya...Yinebirerkekadıkoymuşdoğacakçocuğuna.Bununladayetinmemiş,karısıdoğumevinegidince,ogecedoğacakoğluiçindostlarınabüyükbirziyafetvermiş.Ziyafetinortasındadoğumevinetelefonedipde,birkızıdahaolduğunuöğrenincedeliyedönmüş.Üçüncüçocuğunundakızolmasındanöyleutanmışki,ziyafetsofrasındakikonuklarına,oğluolduğuyalanınısöylemiş.Ogeceyalandançoksevinçligörünmüşherkese.
Karısınaveevdekilerede,yenidoğançocuğunkızolduğunusöylemeyiyasaklamış.
Üçüncükızdansonra,artıkkarısınınoğlandoğurmayeteneğindenyoksunolduğunuanlamış;karısındanumudunukesinceonuboşamış,başkabirkadınlaevlenmiş.Bukadındakızdoğurmazmı?Hemdeikiz...Üstelikbirdehaberalmış:Boşandığıeskikarısı,başkabiriyleevlenipbiroğlandoğurmuş.Adam.
-Bennebudalayım,eskikarımı,tamoğlandoğurmaksırasıgelinceboşadım,diyormuş.
Üstüstebeşkızbabasıolmak,adamaçokayıpgeliyormuş,-Artıkkimselerinyüzünebakamam!diye,alıpbaşınıgitmişuzaklara.Aylarsonradönmüş,ikincikarısınıdaboşamış.
Hikmet,bunlarıbana,başkalarındanduyduğunagöreanlatıyordu.
Beşkızbabasıolanadam,bukez,iledeoğlanbabasıolmayıkesinleştirmekiçin,dahaönceüçoğlandoğurmuş
birdulkadınlaevlenmiş.Bukadın,üstüsteüçoğlandoğurduğunagöre,oğlandoğurmayaalışıktır,diyedüşünmüşolmalı.
Evleniyor.Adamdoğacakaltıncıçocuğunayineerkekadıkoyuyor.Gebekarısınıdoğumevinegönderdiğigecede,yinedostlarınaçokhüyükbirziyafetçekiyor.İkidebir,telefonediyormuş
doğumevine.Vakitgeceyarısınıgeçmiş.
Adam,telefondanasıkyüzledönmüş,suratındandüşenbinparça...Konuklarmerakla,
-Oğlanmı,kızmı?diyesormuşlar.
Adambıyıklarınıburarak,
-Erkekadamınerkekçocuğuolur!diyeböbürlenmiş
ama,öfkedendebıyıklarıtitriyormuş.
İşte,arkadaşımHikmet'indoğumuböyleolmuş.
Altıncıdakızoluncaadambütünumudunuyedinciyebağlamış.Amaodakızolmuş.Bundansonraepiyzamançocuğuolmamışkadının.BuyüzdenkarısınıboşamaküzereykenHikmet'inannesigebekalmışyeniden.Kadın,doğumevinegiderkenkocası,
-Buseferdekızdoğurursanhiçevedönmeboşuna,seniboşarım!demiş.
Zavalıkadındoğumsırasında,-İnşalahoğlandoğururum!diyeduaedipdurmuşamaboşuna...Yinekızdoğurmuş.BununadıdaöncedenSuatkonulmuş.
EhSuat,hemkız,hemoğlanadı...
Kadıncağız,durumunudoğumevininbaşhemşiresineağlayarakyanayakılaanlatmış.Kocasıtelefondasorunca,oğluoldu,demesiiçinyalvarmış.
Kadınaacıyanbaşhemşirede,adamtelefonedince,
-Müjde,tosungibibiroğlunuzoldu!...demiş.
Hikmet'inbabası,koşupdoğumevinegelmiş.
-Aman,oğlumugöreyim!...diyetutturmuş.
Göstermişlerçocuğuama,kundaklıgöstermişler.
OlayıböylecebanaanlatanHikmet,
-Üçaydırevimizdeçokmutluyduk,dedi.BabamSuat'ahep-veliahtyadaprensdeyipduruyordu.
Annemedekraliçeymişgibidavranıyor,hediyeleralıyordu.Bizebile,kızolduğumuziçin,eskisikadarçokkızmıyordu.Bizevdehepimiz,babamınSuat'ıçıplakgörmemesiiçinelimizdennegelirseyapıyorduk.Annem,babamevdeyokkenSuat'ınaltınıdeğiştiriyor,bezleriniçıkartıyordu.Babamınyanındaonuyıkamıyordu.
Nasılolsababambigüngerçeğiöğrenecekti.Amabizozamanıgeciktirmeyeçalışıyor,ozamanakadardababamıyumuşatacağımızıumuyorduk.
Çokkeyiflendiğizamanlarbabambize,-Hepinizoğlumafedaolsun!diyordu.
Babamikidebir,-Prensimibenyıkayacağım!diyetutturuyor,ozamanannemkorkuylaçocuğuelindenkapıp,-Amanolmaz,nezlesivar!...gibibirbahaneyleişisavsaklıyordu.Ah...İkigeceönce,ensonundaolanlaroldu.Hepimizyatmış,uyuyorduk.Korkunçbirgürültüyleuykumdasıçradım.Bağıranbabamdı.Annemağlıyordu.Herneolmuşsaogecebabam,Suat'ınoğlanolmadığınıgörmüş.Çocuğutekeliylebacaklarındantutupkaldırmış,-Benikandırdınız...Aldattınız!...Hanibuoğlandı?
Nerde?diyebarbarbağırıyor,çocukdaavazavazağlıyordu.
Çocuğufırlatıpanneminkucağınaatanbabam,
-Defolun!..Oğlandiyekandırıpboşuboşunabanaokadarmasrafyaptırdınız...Hepinizgidinevden!...diyebizikovdu.
Ogeceyibirkomşuevindegeçirdik.
Hikmetanlatırkenağlamayabaşladı.Babası,annesiniboşayacakmış.
Sekizkızbabasıolanadamgözümünönünegelince,beniöncebirgülmealdı,amasonrabendeHikmet'leağladım.
Ogünokuldanevedönünceanneme,
-Ablamdoğuncababamsevinmişmiydi?diyesordum.
Annem,
-Sevinmezolurmuhiç,elbetsevindi!...dedi.
-Amaarkadanbendoğunca?Yinesevindimi?
Annem,
-Saçmalama!diyebağırdı.
Benüsteledim:
-Benimdekızolduğumuöğreninceyinedesevindimi?
-Oğlanumuyordu.
-AmabendensonraMetindoğunca,oğluoldudiyeçoksevinmiştir,değilmi?
-Evet,çoksevinmiştidearkadaşlarınabirbüyükziyafetbilevermişti.
-Yaüçüncüçocuğunuzdakızolsaydı?
-Neyapalım,öyleolurdu...
-Babam,oğlanolsun,diyebirçocukdahaistermiydi?
-İsterdibelki...Amanediyebunlarısorupduruyorsun?
-Hiçsordumişte.
Boğazımabirdüğümtakıldı.Anneminyanındançıktım.
Hikmet'inanlattıklarıbeniçoketkiledi.Ogündenberihepdüşünüpduruyorum:Kızolmak,dahadoğuştanbirşanssızlıkmı?Senerkekolduğuniçin,doğuştanşanslısayılırsın.
Bukonudaseninnedüşündüğünüöğrenmekisterim.
Annem,demindenberiiçerden,
-Lambanısöndürdeyatartık!diyesöyleniyor.
Çokgeçoldu.Yatacağım.Yarınokuldönüşü,bumektubupostayavereceğim.
HoşçakalkardeşimAhmet.
ZeynepYALKIR
:::::::::::::
SENDAHAANLAYAMAZSIN
İstanbul,14Aralık1963
Zeynep,
Mektubunuokurkenhemgüldüm,hemüzüldüm.ArkadaşınHikmet'eçokacıdım.
Zavalıkızınneolacağınıçokmerakediyorum.Neolursun,Hikmet'inannesiylebabasınınilişkilerininaldığıdurumuöğrenirsenbanadayaz.
Kızyadaerkekdoğmanınbirşansolupolmadığınıhiçdüşünmemiştim.Busoruyubabamasordum.Banauzunbirkonferansçekti.Özetolarakdediklerişu:İnsanancak,kadınveerkekolarakbütünlenir.
-Pekiybaba,kadınolmakistermiydin?diyesordum.
Birden,sesiniyükseltti,
-Nemünasebet?dedi.
Sankiböylebirihtimalvarmışgibi,sorumasinirlendi.
Oysaaynısoruyuannemesorduğumzaman,annemiçiniçekti.
-Erkekolsaydım!...dedi.
Dün,öğretmenimizbizimüzeyegötürmüştü.Dönüştekendisinebusoruyusordum.Gülümsedi,
-Nerdenaklınageldiböyleşey?dedi.
Bende,seninmektuptayazdıklarınıkısacaanlattım.
-Böyleşeyler,sizinyaşınızınkonusudeğil,dedi.
İşteencanımısıkancevapdabudur.Bizi,hiçbişeydenanlamazsanıyorlar.
Bigünkardeşim,babamabişeysormuştu.Babam,
-Sendahaanlamazsın,büyüdeöyle,deyince,kardeşim,
-Senanlatmayaçalış,benanlarım...demişti.
Babam,kardeşiminbucevabınıhalagülerekanlatır.
Niçinbizeanlatmayaçalışmıyorlarda,anlamazsınızdiyekestiripatıyorlar?
Bak,geçenlerdeneoldu,anlatayım.Annem,kardeşimidealıpbirkomşuyagitmiş.Ordakomşukadınlartoplanmışlar.İçlerindegebebirkadındavarmış.Amadoğurmakistemiyormuş.İştebukonuüstündekonuşuyor,kadınaneyapmasıgerektiğinianlatıyorlarmış.Osıradakardeşim,odanınbirköşesindekendikendineoynamaktaymış.Konuşulanlarınfarkındabiledeğilmiş.Kadınlardanbiri,-Çocuğunyanındaböyleşeylerkonuşmayalımdeyince,kardeşimbusözüduyup,konuşulanlarlailgilenmiş.Başkabirkadın,ayol,odahaçocuk,anlamaz!deyince,busözkardeşiminonurunadokunmuş.Baştanayağakulakkesilip,ordakonuşulanlarıiyiceanlamayaçalışmış.Hemdekadınlarkendisindençekinmedenrahatçakonuşsunlardiye,onlarıhiçdinlemezmişgibioyuncaklaradalmışgörünmüş.
Kadınlaryinearadabirbirbirlerine,-Çocukduyacak,-Aklıermez,dahaküçük...diyorlarmış.
Kardeşim,konuşulanlarıanladığınıispatiçinfırsatgözlüyormuş.
Birgecekomşulargelmişti.Karnışişkinbirkadına,kardeşim,binden,
-Teyze,gebesinizdeğilmi?diyesormasınmı!...
Öncesustular,sonragülüşmeleroldu.Kadın,
-Evetyavrum,dedi.
-Doğuracakmısınız?diyesordu.
Annemlebabambirbirlerinebakıştılar.Kardeşim,anlamazdiyeküçümsenerekyanındakonuşulanlarıanladığınıispatiçin,
-Birteyzevar,odagebe,amadoğurmakistemiyorda...dedi.
Üstelikannemedesordu:
-Öyledeğilmianne?
Annem,pancargibikızardı.Erkekler,havayıdeğiştirmekiçinbaşkakonulardankonuşmayabaşladılarama,kardeşimneleröğrendiysekadınlardan,hepsinibilgiçlikleanlatmayakalkınca,
-Susartık,kapaçeneni?diyeonupayladıannem.
Amaohalaanlatıyordu,misafirlergülümsemeyeçalıştılar.Annem,onukolundanyakalayıpgötürdü...Kardeşimağlayaağlaya,
-Nasılmış,diyordu,hanianlamazdım!...Hepsinideanladımişte.Anlamamış
mıyım?
İçerde,kardeşiminsesikesilinceannemdöndü;Gebekadınınkocası,
-Buzamanınçocuklarınınherşeyeaklıeriyor,dedi.
Onlarsöylemeden,benyavaşçakalktım,odadançıktım.
Kardeşiminpatavatsızlığına,doğrusuya,sevindim.
Öğretmenimiz,sankiiçimdengeçenlerianlamışgibi,
-Cumhuriyetkurulduktansonra,kadınlaerkekartıkeşitolmuştur.Kadınlaerkekarasındahiçbirfarkyoktur,dedi.
HiçbirfarkolmamasınıerkekliğineyediremeyenYaşar,
-Hiçmifarkyok,öğretmenim?dedi.
-Yok.
-Küçücükbirfarkdayokmu?
Öğretmensert,
-Yok!dedi.
Yaşar,
-Evetamaöğretmenim,dedi,-KadınHaklarınıKorumaDerneğivar,oysaerkeklerböylebirdernekkurmamışlar.Annem,KadınHaklarınıKorumaDerneği'neüye...
Neşe,Yaşar'ınsözünükeserek,hiçilişkisiolmayanbişeysöyledi:
-HayvanlarıKorumaDerneğidevar...
Yolboyunca,aramızdahepbukonuyukonuşupdurduk.
Akşamevde,yemektensonraoturuyorduk.Babamgazeteokuyordu.Elindekigazetedebirgazinoilanıgördüm.
İlandastriptizyapankadınlarınyarıçıplakresimlerivardı.
-Baba,erkeklerniyestriptizyapmıyorlar?diyesordum.
Gazeteyiönündenindirip,birsürebenisüzdüktensonra:
-Sengalibaoynattın,dedi.Hiçerkeklerstriptizyaparmıymış?
-Bugünöğretmenimiz,kadınlaerkekarasındafarkyoktur,dedi.Farkyoksaerkeklerdenedenstriptizyapmıyor?
Babam,
-Erkekerkektir,kadınkadın...Nedeolsabirfarkvar,dedi.
Annem,dikiştenbaşınıkaldırıp,
-Hemdebüyükfarkvar,dedi.Meselaerkeklerbütüngecedışardagezebilirler,oysakadınlartekbaşlarınageceyarısındansonrasokağaçıksalar,ayıp...Neden,
Babamlaannemtartışmayabaşladılar.
Mektubundakisoru,yalnızbenimdeğil,sorduğumherkesinkafasınıkarıştırıyor.Banaöylegeliyorki,kadınınkadınolarak,erkeğindeerkekolarak,ayrıayrışanslarıvar.
Tarihtebiçokbüyükönemlikadınlarvar.Acabaonlara
-Erkekolmakistermisiniz?diyesorulsaydı,erkekolmakisterlermiydi?Hiçsanmıyorum.İsterkadın,istererkekolalım,kendikendimizdenmemnunsak,şanslıyızdemektir.
Candanbaşarıdileklerimle.
AhmetTARBAY
:::::::::::::
KÖPRÜCÜKKEMİĞİ
İstanbul,22Aralık1963
Zeynepkardeşim,
İki-üçgünaraylasendenmektupalmayaalıştığımiçin,hergünpostacınınyolunugözlüyorum.Herakşamokuldönüşüanneme,-Mektupvarmı?diyesoruyorum.Mektubungelmemişseçokcanımsıkılıyor.Benmektubupostayaverdiktendört-beşgünsonraseninmektubungelirdiherzaman.
Amabusefer,dokuzgüngeçti,sendenhaberyok.Meraketmeyebaşladım.
Cevabınıbeklemedenbirmektupdahayazıyorum.
Geçenmektubumupostayaverdiğiminertesigünü,TabiatBilgisidersindeyken,okulmüdürüylebirisidahadershaneyegirdi.Müfettişmiş,öğretmenimizlebirsürekonuştuktansonra,Oğuz'udersekaldırdı.SenOğuz'utanımazsın.
Bizimokulabuyıl,derslerbaşladıktansonrageldi;senburadangittiktensonra.Taşradabirokuldaymış.Sonraİstanbul'ataşınmışlar.Dahaokulailkgeldiğigünhepimizişaşırttı.Neden,biliyormusun?Kedigibiçevikbirçocukdaondan...Zavalıkekemede,çokkekeliyor.İlkin,kimiarkadaşlaronunlaalayakalkıştı.Hiçkızmadı.Kendisiyleherzamanalayedilmesinealışıkgibi.Alayedenleregülümseyipgeçti.Çocuklarkızdıramayıncaalaydanvazgeçtiler.Oysa,Oğuz'unkendisinebirgüvenivarmışda,ondanöylekendisiylealayedenleregülümsüyormuş.
Paydostabahçedeydik.-Kimbenimleağacaçıkmayarışıyapar?diyehepimizemeydanokudu.ZavalıOğuz,busözükolaycasöyleyemedi;epiyuzunkekelediktensonranedemekistediğinianlatabildi.Çocuklar,beniilerisürdüler.
Amabenbukekemeçocuğuönemsemediğimiçinonunlayarışmakistemedim.
Çokdaiyiyaptığımısonradananladım.BenortayaçıkmayıncaCengizatıldı.
Üstelikbirdealayetti:
-Senkekeleyekekeleyebirsaatteçıkmazsınağacabe...
Çocuklarbusoğukluğunagülüştüler.
Musluklarınönündeatkestanesiağacıvarya,işteoağacınönüne,yere,çiviylebirçizgiçizdik.Oğuz'laCengizçizgiüstünegeldiler.Ben-Bir,iki,üç!dedim,fırladılar.Cengiz,ağacıngövdesinesarılmayaçalışıyorduki,Oğuzbirdengözdenkayboldu.Ağacıntepesindenbirsesduyduk.Birdebaktık,Oğuz,ağacıntepesinde.Hemdeayağakalkmış.Öylekekeliyorki,oradannedediğinizoranlayabildik.AğacıngövdesinesarılmışolanCengiz'e,
-Ammasarılmışsın!...Çokmuseviyorsun?diyealayediyormuş.
Cengizdeuğraşauğraşaağacatırmanıpçıktıama,yarıyüksekliğevarınca,dahayukarıtırmanmayıgözealamadı.
Oğuz,birkediçevikliğiylesıyrıldıağaçtan,Cengiz'inyanınageldi.Sonrakayıpindiaşağı.
-Hani?Varmısınız?Kendinegüvenençıksın!diyebirdahahepimizemeydanokudu.BuolaydansonraOğuzbirdengözümüzdebüyüdü.
Okuldönüşüde,mezarlıktakiservilerdenbirisinintepesineçıktı.
Oğuz,Mine'ylebirsıradaoturuyor.BöylecambazbirçocuklaarkadaşlığındanMineövünüyorgibi.
Oğuz,ikigünokulagelmedi,hastalanmış.Mine,onunokulagelmediğigün-Çocuklar,biliyormusunuz,Oğuznedenkekemeolmuş?
dedi.
Merakla-Nedenmiş?diyesorduk.
Mine,Cengiz'inbirsırrınıbilmeninövüngenliğiyle,-Banaanlattıdedi.
-Babasıçokdövüyormuşdaondan...Dahaküçükken,dayakkorkusundankekemeolmuş.Kendisisöyledi.
Bilgisindenötürüdahadaböbürlenerek,
-Nasılböylekedigibiağaçlaratırmandığınıdabiliyormusunuz?dedi.
-Nasıl?
-Çünkü,dedi,babasıkızarkızmazodadayakyememekiçinkaçıyormuş.
Babasıdakovalıyormuş.Yakalanacağısırada,ağaçlaratırmanmakzorundakalıyormuş.Öyleyüksekağaçlarınenucunaçıkıyormuşki,babasıoralaraçıkamazmış.İşteböyleböyle,ağaçlaraçıkmanınustasıolmuş.
TabiatBilgisidersinde,müfettişindersekaldırdığıiştebuOğuz.Duvardainsaniskeletini,kaslarıbirdesindirimorganlarınıgösterenüçtabloasılıydı.
Müfettiş,iskelettablosundanbirkemikgösterip,
-Bunedir?diyesordu.
Oğuz'dasesyok.
-Bunekemiği?
Yinesesyok.
AyaktaduranOğuz'unarkasındakisıradaMineoturuyor,Mineeğilip,
-Köprücükkemiği,diyefısıldadı.
Oğuz,bikaçkez«Kö...köp...köp...diyezorlandıktansonra,
-Köprücükkemiği!diyebağırdı.
Müfettiş,başkabirkemiğigösterip,
-Yabune?dedi.
-Yabune?diyesorulunca,Oğuzdeminyanlışsöylediğini,asılköprücükkemiğininşimdigösterilenolduğunusanıp,
-Köprücükkemiği,dedi.
Müfettiş,ayakkemiğiekleminigösterdi:
-Peki,yabune?
-Köp...köp...köprücükkemiği...dedi.
Müfettiş,
-Öyleysebune?diyebağırdı.
Bukezyandakitablodanboyunkaslarınıgösteriyordu.
-Köprücükkemiği,efendim...
Oğuzherseferinde,köprücükkemiğininsongösterilenyerolduğunusanıp,herneresigösterilirse-köprücükkemiği-diyorduboyuna.Kekelemektenteriçindekalmıştı.
Müfettişdeokadarkızmıştıki,odasonunda,Oğuz,gibikekelemeyebaşlayıp,
-Pe...pe...peki,yabune?diyebağırdı.
-Köö...köprücükkemiği...
-İnsafbe!...dedi.Buinsanbedenindeköprücükkemiğindenbaşkahiçmibişeyyok?Oturyerine!..
İştesonbirkaçgününanlatmayadeğerolayıbu.
Geçenmektubumabugünekadarcevapalamadığımiçinmeraktayım.Yoksahastamısın?Haberlerinibekliyorum.
AhmetTARBAY
:::::::::::::
YAŞGÜNÜ
Ankara,25Aralık1963
Ahmet,
14ve22Aralıktarihlimektuplarınıaldım.Çokteşekkürederim.Hastalanmıştım,oyüzdenmektuplarınıçabukcevaplandıramadım.
Önemlideğildihastalığım,soğukalgınlığı.
Hastaykendemektupyazabilirdimsana,amaannemeyadaablamamektubumupostayaattırmakistemedim.Metindebenimlebirliktehastalanmasaydı,onunlapostayagönderirdimmektubumu.AmaMetindehastaydı.Bendüniyileştimiyice,bugündeokulagittim.Okuldönüşüsanamektupyazmayahazırlanırkenannemseslendi:
-Zeynep,mektubunvar...
Zarftaadresiniokumuşolacak,
-Ahmet'tengeliyor,diyeekledi,vefalıbirarkadaşınmış,senihiçmektupsuzbırakmıyor.
MektubunuokuduktansonraMetin'inyanınagittim.O
dahasta.Termometreyikoydum.Ateşi,38,2.
Hastalanmamızgözgöregöreoldu.BizimsınıftanAtamanadındabirarkadaşımızınyaşgünüydü.Onlarınevine
gitmiştik.İşteordahastalandık.Sınıfarkadaşlarımızdanorayagidenlerdenüççocukdahahastalandı.
Annem,bizimokulunOkulAileBirliğitoplantısındaAtaman'ınannesiyletanışmış.Biziiledeoğlununyaşgünütoplantısınaçağırmış.Bizimevinadresinialmış.-Arabaylagelir,sizialırızdemiş.Annem,yalnızbizigöndermeyerazıolmuşama,-Sizidebeyefendiyidebeklerizdiyeöylesineüstelemişki,annemde,pekidemekzorundakalmış.
Babamduyunca,-Çocuğunyaşgünündebizimneişimizvar?dediysede,annem,kadınınüstelemelerikarşısındasözverdiğinisöyledi.Ataman'ınannesi,-Sizdegelmezseniz,darılırım,demişmiş.
Yaşgünüarmağanıolarakbenbirkitapaldım.MetindolmakalemaldıAtaman'a.
Öğledensonrabizimevearabaylageldiler.BabamlaAtaman'ınbabasıarabadatanıştılar.Kendiözelarabalarıymış.
Dedikoduyapıyorumdiyebelkidesevmeyeceksinyazdıklarımı.Amabennegördüysemonuyazacağım.
Ataman'larınzenginliğievlerindeilkbakıştabelioluyor.
Annemin,babamınkulağına-Amannezevksizlik...Şueşyalarınuygunsuzluğunabak!dediğiniduydum.
Ataman'ınbabasıhersözüneya-bendenizya-zatıalinizdiyebaşlıyor.
Evçokbüyükama,içerisideçokkalabalıktı.Biyandandaçağrılılargelmekteydi.Biz,onbeşkadarçocuktuk,amabüyüklerotuzdançoktu.Bütünöbürçocuklarda,bizimgibi,anababalarıylagelmişlerdi.Metin,anneme.
-Ataman'ınbabasınınyaşgünümü?diyesordu.
Metin,herkesiniçindeuygunsuzbirsözsöyledimi,annemonukimsegörmedenyavaşçaçimdikler.Metinyineçimdiğiyiyince,uygunsuzbirsözsöylediğinianlayıpsustu.
-Evdeolmuyorefendim,dedi,evdargeliyor.Eksikolmasınlar,eşdostçok.Çağırmasanolmaz,hatırlarıkalır.
Bizimkinesöyledim;gelecekyıloğlanınyaşgününübüyükbirotelsalonundakutlayacağım.Bizimkinirazıettim.Sağolsun,bizimkihiçsözümdençıkmaz.
Kocasındanhep-bizimkidiye,Ataman'danda-oğlan-diyesözediyordu.
Anneme,
-Bizimkihernedesemyapar.Sizinkinasıldır?diyesordu.
Yüzünündeğişmesindenanneminbozulduğunuanladım.
-Kimbizimki?dedi.
Ataman'ınannesigülümseyerek,
-Sizinkicanım,sizinbey,dedi.Yanisizinkideyumuşakbaşlımıdır?
Annem,hoşlanmadığıkonuşmanınkonusunudeğiştirmekiçin,
-Sıcakbiraz,değilmi?dedi.
-Oğlanınyaşgünüdiyekaloriferiiyiceyaktırdıkda...
Bizimkiiyidirhoşturya,çokeliaçıktır.-Oğlanınşerefineyansınkaloriferdedi.Hiçbirgereğiyokkenyazıhanesindesekreterdiyeiki-üçkızkulanır.Erkekmiletideğilmikardeş,albirinivurötekine...
Kaşlarıçatılanannem,Metin'lebana.
-Hadisizbirazbabanızınyanınagidin!dedi.
Erkeklerayrılıpbüyüksalondatoplanmışlar.Masadayiyecek,yemiş,içkidolu...Ataman'ınbabasıylaayaktakonuşan
babam,gelişimizdenpekmemnunolmadı.
-Nedenannenizibıraktınız?dedi.
Metin,
-Ogönderdi...dedi.
Ataman'ınbabasıbizigösterip,babama,
-Bunlarzatıalinizinmi?diyesordu.
Evet...
-Alahbağışlasın!...Haa,nediyordum;bendenizcimriliktenhiçhazzetmem.
Gelgelelim,şukarımiletiçokcimrioluyoryahu...Alalımşubenimkarıyı.Ucuzolsundiye,hizmetçileriçinayrı,kötüportakalalır.Olmazcanım.Senneyersen,hizmetçideonuyiyecek.Bendenizbunubenimkarıyaanlatamadımgitti.İnsaniyeteaykırıdır,diyorum,anlatamıyorum.Çünküsenportakaldanonkuruşkazanayımderken,hizmetçikızar,ikiyüzliralıkkayıktabağınıelindenkaymışgibiyapar,düşürür,kırar.Bizimkarıanlamıyor...
Babambizi,
-Hadi,annenizinyanınagidin!diyeyanlarındanuzaklaştırdı.
Öbürçocuklarındabizimgibicanlarısıkılıyordu.Birkadın,çocuklarıngürültüsündenyakınarak,
-Çocuklarladabiyeregelinmezki...dediyanındakikadına.
Babam,anneme,
-Gitsek,iyiolacak...dedi.
Annem,
-Ayıpolur,birazdahasıkdişini!dedi.
Ataman'ınbabası,elindegazetelerle,babamınyanınageldi,
-Bendeniz,fakirçocuklaradaçokyardımetmişimdir,dedi.Herbayramöteberidağıtırımfakirçocuklara...Bakın,iştegazeteleryazarhepsini!...
Çocuklarıbirodayadoldurdular.BirmasanınüstündeAtaman'agetirilenarmağanlaryığılmıştı.Çoksıcak.Pencereyiaçtılar.BizMetin'leaçıkpencereönündedurduk.
Terliterliordaüşütmüşüzişte.Babam,gitmekiçinizinistedi.Ataman'ınbabası,
-Dahaakşamyemeğibileyemedik,ikikadehiçmedik...dedi.
Babam,işiolduğunusöyledi.
Sokağaçıkınca,annem,canısıkkınolanbabama,
-Çokaffedersin,dedi,böyleolacağınıbilemezdim.
Kadınöyleüstelediki,reddedemedim....
Ertesigünüateşimotuzdokuzaçıktı.
Öncekigünmektubunda,benden,Hikmetiçinbilgiyazmamıistiyordun.Hikmet,birhaftadırokulagelmiyor.Zavalınınneolduğunubilmiyorum.Arkadaşlardanevinibilendeyok.Beniçoküzdüğüiçinbuhaberiensonabıraktım.
Cevabını,benimgibigeciktirmeyeceğiniumarım.
ZeynepYALKIR
:::::::::::::
BİR,DAHİYETİŞTİRİLİYOR
İstanbul,29Aralık1963
KardeşimZeynep,
Sanada,kardeşinedegeçmişolsun.Anneninbenihatırlamışolmasınaçoksevindim.
ArkadaşınAtaman'ınyaşgünütoplantısınınegüzelanlatmışsın.
Biliyormusun,şimdiyekadarbenimyaşgünümhiçkutlanmadı.Ailemizdeböylebirgelenekyok.Bendebaşkaarkadaşlarımınyaşgünütoplantılarınagitmiyorum.Yalnızbüyüktatildebiryazgünüannemle,birakrabamızınevineüçgüniçinkonukgitmiştik.Akrabamızınkızınınbirarkadaşınınyaşgünüvarmış.Benideçağırdılar.
Ogündenaklımdaikişeykaldı,hiçunutamıyorum.Bunlardanbiriçokyaramazbirçocuktu.Evinaltınıüstünegetirdi.Yapmadığıkalmadı.Birara,helanınkapısıiçerdengümgümvurulmayabaşladı.Bütünçağrılılarhelakapısıönündetoplandı.İçerdenbirkadınsesiduyuluyordu.Kadıniçerdenhemkapıyıvuruyor,hembağırıyordu:
-Birisikapıyıarkadankilitlemiş.Açınızkapıyı!
Evsahipleri,helanınanahtarınıaramayabaşladılar.Şişman,kısaboylubiradamkahkahalarlagülüyor,
-Mutlakabenimoğlanyapmıştır...Nerdebenimoğlan?diyesöyleniyordu.
Şişmanadamınoğlunubulamadılar.Amaoadamboyunaoğlunuanlatıyordu:
-Çokzekimaşalah...Durduğuyerdeduramaz...Hanımefendiyihelayamutlakaokilitlemiştir,göreceksiniz...
Kadıncağız,içerdenhelakapısınıyumruklayadursun,şişmanadam,çokzekioğluüstüneoradakilerekonferansveriyordu:
-Maşalahçokzekidir...Hiçdersçalışmazefendim,amaimtihangünüşöylebirbakarkitaba,şıpdiyeöğrenir.
Bendeçocukluğumdaöyleydim,hiççalışmazdım.Banaçekmişkerata...
Arkadaşlarıhababamçalışır,benimoğlan
çalışmaz,amageçersınıfımaşalah.Çokzekikerata.Bensevmemöyledurmadançalışanları...
Herkes,odalarda,buzekiçocuğuaramaktaydı.Şişmanadam,hiçkeyfinibozmadan,
-Karyolanınaltınabakın,evdeorayagizlenir,diyebağırıyordu.
Evsahibi,eğilipkaryolanınaltınabakarken,yukardanbaşınabişeydüştü.Budüşenanahtardı.Dahasonra,gardrobunüstündenyatağabirçocukatladı.Şişmanadam.
-Bensöylemedimmibenimoğlandır,diye!...dedi.Yaramazlığızekasından...
Babasınınçalışmasıylaövündüğübuçocuk,ogünherkesitedirginetti.
Ogündenunutamadığımbiride,birdahiadayıçocuktu.
Benievegötürenakrabamınkızı,birçocuklatanıştırdı;zayıf,şaşı,gözlüklübirçocuk.Elsıkıştık.Adınısordum.
Sesiniçıkarmadı.Sağırsanırım.Dahayüksekseslebirdahasordum.Sankiçokzorbirproblemçözümlermişgibibirsüredüşündüktensonraadınısöyledi.Kaçıncısınıftaolduğunusordum.Yineuzunuzundüşündüktensonracevapverdi.Kendiliğindenbişeysöylemiyor,ancaksoruluncadüşünedüşünecevapveriyordu.Sıkıldımoğlandan.Uzaklaştımondan.Beniorayagetirenakrabamınkızına.
-Buoğlanbudalamı?dedim.
Kızgüldü.
-Hiçbudalaolurmu?Onubabasıdahiyetiştiriyor...dedi:Yanımızasokulupkonuşmamızakatılanbaşkabirkız,
-Onabizimokulda,dahiadayı,derler,dedi.
-Adınısoruncaikidakikadüşünüpsöyleyendahiolurmuhiç?
-Dahiliğindenöyleyapıyor.Babasıöyleöğretmiş.
Adınbilesorulsa,düşünmedensöylemendemiş.Çünküdahilerhepdüşünürmüş.
Oikikız,birbirlerininsözünütamamlayarakbudahiadayıçocuğuanlatmayabaşladılar.Buçocuğunbabasıçokakılıbiradammış.Bütündahilerinnasılyetiştikleriniincelemiş.
Kendisidebirdahibabasıolmakistemiş.İncelemelerindenvardığısonucagöre,dahilerinbüyük
çoğunluğunun
babalarıyaşlıoluyormuş.Onuniçinbuadamdaepiyyaşlandıktansonraevlenmiş.
-Sizbunlarınerdenbiliyorsunuz?Oçocukmuanlattısize?diyesordum.
Buolayı,bütünmahalelibiliyormuş.Evlerdehepkonuşulurmuş.Onlardabüyüklerdenduymuşlar.
Adamevlenmişama,çocuğuolmuyormuş.Dahibabasıolmakiçinyaşlanayımderken,gereğindençokyaşlanmışolacakki,babaolamıyormuş.Buyüzdenboşunaüzülmüş.Çünkükarısıgebekalmış.Adam,çocuğusıskaolsundiyeduaediyormuş.Çünkü,dahilerinbüyükçoğunluğu,hastalıklı,zayıfçocuklardanyetişirmiş.Çocukdoğmuş.Öylesıskaymışki,görenlerbuçocukyaşamaz;demişler.Neyseçocukyaşamış.
Çokbüyükbirdahişairvarmış.Adamınbirkitaptanokuduğunagöre,buşair,çokerkenmemedenkesildiğiiçindahiolmuşmuş.Adamda,dahiolmasıiçinçocuğunubiraylıkkenmemedenkestirmiş.Biryaşındaykençocuksalıncaktandüşüpşaşıoluncababasıçoksevinmiş.Çünkü,birdahiyazarvarmış,şaşıymış...Şimdidebuadamınbütünçabası,çocuğununkısaboylukalmasıymış.Çünküdahilerinpekçoğukısaboyluymuş.
Bütünbunlarıdinlediktensonra,oçocuğunadınıbilenedendüşünereksöylediğinianladım.Çocukdüşünmüyor,adınıhatırlamayaçalışıyorbence...
ArkadaşınHikmet'inokulagelmeyişineçoküzüldüm.
Zavalıneolduacaba?
Bizdünokuldaaşıolduğumuziçinbugünokulagitmedim.Bumektubuşimdigötürüppostayavereceğim.Sonra
evedönüpmatematiködevlerimiyapacağım.Aşıyapılansolkolumuoynatamıyorum,ağrıyor.
HoşçakalZeynep.İyilikvebaşarılardilerimkardeşim.
AhmetTARBAY
:::::::::::::
DAMLAYADAMLAYASELOLUR
Ankara,2Ocak1964
KardeşimAhmet,
İkigünöncemektubunu,mektubundanbirgünöncedeyılbaşıkartınıaldım.İkisiiçindeçokteşekkürederim.
Bendesana,geçenyılınsongünübiryılbaşıkartıgöndermiştim.Herhaldealmışsındır.Amaseninyılbaşıkartınçok
güzel.Seninyaptığıngibi,birresimyapıpgöndermekhiçaklımagelmedi.Amabenseningibigüzelresimyapamamki...Kutlamakartınayaptığınresmi,burdakiarkadaşlarımagösterdim.Çokbeğendiler.
Bizimevde,yılınilkgünü,yılbaşıgecesindençokdahaeğlenceligeldibana.Anlatmayadeğerdoğrusu.
Annemde,babamdaçoktutumludur.Yanlışanlama,elisıkıdırdemekistemiyorum.Amaikisideyorganlarınagöreayaklarınıuzattıklarınısanırlar.Unutupdakapağınıkapamadandolmakalemimimasanınüstündebırakacakolsam,babam,banabununiçinuzunuzunöğütlerverir:
-Dolmakalemininkapağınıkapamazsan,ucundakimürekkepkurur,yazamazsın.
Sonrayeredüşerseucukırılır.
Bunlarhepziyandır.İnsantutumluolmalı.
Kardeşim,defteryaprağınınyalnızbiryüzüneyazsa,yadabirikiyaprakatlasa,annemonaöğütlerverir:
-Ziyancıolmaoğlum.Damlayadamlayagölolur.Hergünböylebiryaprakziyanetsen,yıldakocabirdefterolur.
Yazıkdeğilmi?
Metinçokkalemkaybeder.Annem,
-Sanakalemalmaktanbıktımartık!diyebağırır.
Tutumlulukelbetiyişey.Amabizimevdekibuaşırıtutumlulukcanımısıkmayabaşladı:Büyükannem,benimtutumluolmayışımdançokyakınır.
-Kızım,birolmadanbinolmaz...Damlayadamlayagölolur...
Büyükbabamkardeşimlebanakumbaraalmıştı.Kumbarayıverirken,
-Unutmayın,demişti.Kulağınızaküpeolsun,damlayadamlayagölolur.Söyleyinbakayım,neolurmuş?
Büyükbabamhepböyledir;bizebişeysöyledimi,arkasındanhemensorar:
-Damlayadamlayaneolurmuş?
-Gölolurmuş,büyükbaba.
SonradauzunbirAferiin!çeker.
Benbu-damlayadamlayagölolur-atasözündenbıktım,usandımartık.Bizimevdebuatasözününbikaçkezsöylenmediğigünolmaz.
Yılbaşıgecesi,annemlebabam,komşularımızlabirgazinoyagideceklerdi.
Oysadahaöncekiyılbaşılarınıhepbirlikteevimizdegeçiriyorduk.
Babamınsınıfarkadaşıolankomşularımız,gazinodaöncedenyerayırtmışlar.Onlar,akşamyemeğisaatindegittilergazinoya.
Babam,bizimyılbaşıgeleneğimizibozmadı.
Hepbirlikteakşamyemiğimiziyedik,eğlendik.Geçvakit,annemlebabam,ablamıdaalıpgittiler.Büyükbabamlabüyükannembizdekaldı.
Güzeleğlencelerdüzenledik.Tombalaoynadık.Biztombalanumaralarınıçekerkenbüyükannemuyukladığıiçin,tombaladahiçkazanamadı.
Geceyarısındanbirazsonrayattık.
Uyandığımzamanevdeçıtyoktu.Bizimkilerdahadönmedisandım.Birsüreyataktauyanıkyattım.SonraMetingeldiodama.
-Neolmuşbunlara?dedi.
-Neolmuş?
-Geldebak.Ablam,elbiseleriyledivanayatmışuyumuş.Babamhalınınüstündeuyuyor.Annemigöremedim.
Kalkıpbaktım.Büyükannemlebüyükbabamevlerinegitmişler.Ablam,yenituvaletiyledivanauzanıpkalmış.Saçlarındakonfetilerdolu,boynunarenkliserpantilersarılmış.
Halınınüzerindeuyuyanbabamınyüzündebirmaskevar.
Ayağınınbirinedekağıttanbirşapkageçmiş.Yalnızannemyatağınayatmış,amaiskarpinintekikoridorda,tekiodasında,yerde...
Anneminüstünüörttüm.Ablamızorlauyandırıpyatağınagötürdük.Amaneyaptıksababamıbitürlüuyandıramadık.
Ancaköğledensonratekertekeuyanıpkendilerinegelebildiler.İlkuyananannemoldu.Babamıkaldırdı.Ablamengeçkendisinegelebildi.Birazsonradakolyesininboynundaolmadığınısöyledi.Gecebiyeredüşürmüş
olacaktı.
Annemlebabamın,yeniyılagirerkenşanslarınıdenediklerini,çokparakaybettiklerinikonuşmalarındananladım.Annembirarababama,
-Pekiybuayınasılgeçireceğiz?dedi.
Babam,
-Şirkettenavansalırım,dedi.
Oysaböylekonuşmalarbizimevdeduyulmaz.Öğledensonrabüyükbabamlaanneannemgeldi.Anneannem,
-İyieğlendinizmi?diyesordu.
Annem,
-Aman,buson,dedi,bidahaevimdendışardayılbaşıgeçirmem.
Annem,Metin'lebenibiyanaçekti.
-Çocuklar,sizinparanızvardır,verindebensizeyarıngeriveririm...
dedi.
Paralarımızıannemeverdik.Birazsonrakapıçalındı.
KomşumuzunkızıNurten,babasındanyazılıbirkağıtgetirmişbabama.Yazılıkağıdıbabamagötürürkenokudum.
Dostum,
Düngecekidurumubiliyorsun.Bendeonparakalmamış.Evenasılgeldiğimizihatırlamıyorum.Herhaldesizgetirdiniz.Banayüzliragönderebilirmisin?
Teşekkürler...
Kağıdıbabamaverdim.Okudu.Annemlefısıldaştılar.
Sezinlediğimegörebabamarkadaşına,parasıolmadığınısöyleyemiyordu.Sonundaolanablamınkumbarasınaoldu.
Bizebelietmemeyeçalışarak,ablamasöylediler,kumbarasınıaçtılar,çıkanparayıMetin'leNurten'inbabasınayoladılar.
Metin,kalemiaradı,bulamadı.Yineherzamankigibikurşunkaleminikaybetmişti.Annemkızdı,
-Buçocuk,hiçtutumludeğil,sanakurşunkalemalmaktanartıkbıktımdiyebağırdı.
Büyükbabamdaherzamankiöğütlerinebaşladı:
-Birolmadanbinolmaz!Neolmazmış?
Metin,
-Binolmaz!dedi.
-Aferin!Damlayadamlayagölolur.Neolurmuş?
Ben,Metin'denöncedavranıp,
-Gölolmaz!dedim.
-Nasıl,dedi,gölolmazmı?
-Olmaz,büyükbaba.
Çatıkkaşla,
-Yaneolur?dedi.
-Damlalarındüştüğüyerçukursagölolur.Amaçukurdeğilse...Damlar,damlar,damlar...
-Eeee?Sonra?
-Selolurakargider...
Babam,sertsertyüzümebaktı.
Yeniyılaişteböylegirdik.Annemlebabam,gelecekyılbaşınıevdebizimlegeçirecekler.
Sennasılgeçirdinyılbaşıgecesini?
Yeniyılınsanabaşarılarvemutluluklargetirmesinidileriz.
ZeynepYALKIR
:::::::::::::
YENİYILAİYİGİRDİK
İstanbul,5Ocak1964
Zeynep,
Yeniyılkartınıalalıepiyoldu.Teşekkürederim.
Bizyılbaşıgecesinibüyükamcalardageçirdik.Onlarınevibüyükçünkü.Öbüramcamlardagelmişlerdi.
Erkenyatmayaalışıkolduğumiçin,yılınilksaatinekadarzoroturdum.
Radyoyudinlerkenuyumuşum.
Ertesigünbizimev,tıpkıbaşkagünlerolduğugibiydi.
Amasizinevdeyılınilkgünüolanlar,bizimevdegenelikleolağandır.Babam,dışardaçokpara
harcanmışsa,bununacısınıevdeçıkarmayaçalışır.
Bazıgecelerakşamyemeğiniarkadaşlarıyladışardayer.
Ertesigünbardağadoldurduğumsuyunhepsiniiçemezsembana,kızar.
-Bardağaiçeceğinkadarsukoy!Suyuziyanetme,der.
Oysabardağındibindeancakikiparmaksukalmıştır.
Sonrabardağındibindekalansuyu,ziyanolmasındiyesaksıdakiçiçeğedöker.
Böylezamanlarındababamınbirgeceöncearkadaşlarınabolbolikramlardabulunmuşolduğunuanladım.
-Dişfırçasınaokadarçokmacunkonmaz!Ziyandırbu!...diyebağırınca,babamınbirilerineziyafetçektiğibeliolur.
Çözemediğimiçinbirpaketinipinikesmeyekalksam,
-Ziyanetmesicimi.Güzelceçöz,biryanasakla!diyeöğütverir.
Ben,ozamanbabamınarkadaşlarınabirziyafetçektiğinianlarım.
Çokgörmüşümdür,babambaşkalarıylayemekyese,biyerdeçayiçse,iledeparayıkendisiödemekister.Karşısındakine,-Valahiolmaz...Darılırım...
Benvereceğimparayı...Darılırımyoksa...diyeüsteler.
Amabuçekişmeninertesigünü,evde,
-Eskigazeteleriatıpziyanetmeyin.Saklayın,paketyaparsınız.Biriktirin,satarsınız.Hiçbirişeyaramıyorsasobadaoduntutuşturursunuz!der.
Sizinevdenasılençoksöylenilenatasözü-Damlayadamlayagölolur'sa,bizimevdedeençok-Saklasamanı,gelirzamanı-atasözüsöylenir.Amababam,dışardagereksizyereparaharcamamışsa,evdebizeçokcömertdavranır.
Yılbaşındaveertesigündeöyleydi.Banayeniyılarmağanıolarakbüyükbirsuluboyatakımıaldı.Şubattaikihaftalıktatilegirinceboyunaresimyapacağım.
Yeniyılınbütünailenizeuğurluolmasınıdilerim.
AhmetTARBAY
:::::::::::::
PASAKLIKIZ
Ankara,8Ocak1964
SevgilikardeşimAhmet,
SanaönceHikmet'tenhabervereyim.Hikmetokulagelmeyebaşladı.Babasıylaannesibarışmışlar.OnuniçinHikmetpeksevinçli.
Birhaberdahavereyim.Banagönderdiğinmektuplarıbiriktiriyordum,amadağınıktı.Şimdihepsinitarihsırasınagöredüzenledim,birdosyayakoydum.
Buişikendiliğimdenakıledeceğimyoktu.Bak,nasılolduanlatayım.Bizimevdebenimbiradımda-Pasaklıkızdır.Annem,babam,ablam,hepsibenimdağınıklığımı,savrukluğumukınarlar.Oysabençokdüzenliolmayadaözeniyorum,demekbeceremiyorum.
Pazarsabahı,ödevdefteriminereyekoydum,diyearanıpduruyordumeviniçinde.Annem,
-Kızım,neolacakseninbuhalin?Elinealdığınşey,yokoluyorortadan...diyesöyleniyordu.
Kendikendime-Bennedenböyleyim?diyeüzülüpdururken,babamdasöylenmeyebaşladı.Büyükbabamlaanneannemdebizdelerdi.Onlardadağınıklığımdanyakındılar.
Ablam,onlardanhiçdegerikalmadı.YalnızMetin,bendenyanaolduğuiçin,yanımagelip,
-Bueviniçindeinsankendisinibilekaybeder...dedi.
Hepsinindeağızbirliğiylebenisuçlamalarındanöylecanımsıkıldıki...
İşteosıkıntıyla,masamı,kitaplarımı,odamdaherneyimvarsa,hepsinibirçabukdüzeltmeye,düzenlemeyebaşladım.Masamıngözünde,kitaplarımınarasındabirruj,ikikartpostal,birdeerkekçorabıtekiçıktı.Bunlarıalıpsalonagittim.Salondaoturmuş,haladağınıklığımıanlatıpbeniçekiştiriyorlardı.Erkekçorabıtekinihavayakaldırıp,
-Kitaplarımınarasındabuldum,buçorapkimin?diyebağırdım.
Babam,anneme,
-Aaaa,geçensabaharayıpdabulamadığımçorabımınteki...dedi.
-Yaburujkimin?diyesordum.
Annem,
-Nerdençıktı,bendeonuarayıpduruyordum...dedi.
-Birisi,masamınüstünekoymuş...
Annem,
-Aaa,geçengünbenordaunutmuştum...dedi.
Kartpostalarıuzattım:
-Bunlarkimin?
Ablamınyüzükızardı.
-Nerdenaldınonları?dedi.
-Birisikitaplarımınarasınakoymuş.Arkasındakiyazılarıokumadım,dedim,kartlarıverdim.
Dersçalışmakiçinmasamaoturdum.Amakalemimibulamadım.Heryerdearanmayabaşladım.Annem,
-Yinenearanıpduruyorsun?Neyinikaybettin?dedi.
-Kalemimigördünüzmü?dedim.
Annem,
-Birkaleminesahipolamıyorsun,diyebaşladı,açtıağzını.
Anneannem,
-Kız,senbupasaklılıktannezamankurtulacaksın?dedi.
Babam,
-Kızım,sanakaçkere,herşeyiyerliyerinekoy,demiyormuyum?Senhiçsözdenanlamazmısın?dedi.
Ablam,büsbütündamarımabasmakiçinonlardangerikalmadı:
-Şimdilikbenimkalemimleyazama,sakınbenimkinidekaybetme!
Kaleminialıpbanavermekiçinodasınagitti,amaodasındanseslendi:
-Kimaldıbenimkalemimi,görenvarmı?
Güldüğümügörenanneannemsaçlarımıokşayarak,
-Zeynepçiğim,dedi,seninyaşındakızlarkocaeviçekipçeviriyorlar,senbirkalemine,defterinebilesahipolamıyorsun...Dağınıklıkhiçdeiyibişeydeğildir.
Biyandanannemsöyleniyordu:
-Ailemizdesavrukkimsedeyokturama,bukızböylekimeçekti,bilmemki...
Bunlar,bizimevdebenimherzamanişittiğimsözlerdir,artıkalıştım.Benençokbüyükbabamdançekiniyordum.
Bizimevdeondanherkesçekinir.Albayemeklisiolanbüyükbabamçoksertadamdır.Annemondanhalakorkar.Babambileondançekinir.
Büyükbabam,
-Hayattabaşarınınenbüyükşartıdüzenliolmaktır,dedi.
Büyükbabamınhuyunuyazmıştımbirmektubumdasana.Bişeysöyledimi,onukarşısındakinesoruptekrarlatır.
Banadasordu:
-Söylebakayım,başarınınilkşartıneymiş?
-Düzenliolmak,büyükbaba.
-Aferiin!..Herşeyinayrılmışkendiyeriolacak.Nesiolacakmış?
-Herşeyinbiryeriolacak.
-Aferiin!...Eliniattınmı,aradığınışıpdiyebulacaksın.Neyapacakmışsın?
-Eliniatıncaaradığınıyerindebulacaksın.
Babamınsöylediğinegöre,büyükbabamınhersöylediğinibirdekarşısındakinesoruptekrarlatması,askerliktenkalmahuyuymuş.Erleredersöğretirgibikonuşmayı,askerliktehuyedinmiş.
Babam,büyükbabama.
-Çokdoğruefendim,dedi,benneyiminnerdeolduğunugözümkapalıbilirim.
Yılardanberiherşeyimibelibiryerimekorum.Mendilimin,çakmağımınhangicebimdeolduğunuezberebilirim.Paraçantamherzamanhepaynıcebimdedurur.
Büyükbabam,
-Çokiyi,öyleolmalı!...dedi.
Metin'lebanadersvermek,örnekolmakisteyenbabam,
-Bakın,şimdiburdabirdeneyelim,dedi.
Ayağakalktı.Gözleriniyumdu.
-İyibakın,dedi,bengözlerimkapalı,neyiminnerdeolduğunubulacağım.Çakmağım,herzamanyeleğiminsolaltcebindedurur...İştebakın!
Gözleriyumuluolarak,solelinisöylediğicebinesoktu,karıştırdı,karıştırdı...Bitürlüçakmağınıbulamıyordu.Suratıasıldı,
-Şaşılacakşey,şaşılacakşey...diyemırıldandı.
Birsüredahacebinikarıştırıpçakmağınıbulamayınca,büsbütünbozulmamakiçin,lafıdeğiştirdi.
-Mesela,dedi,dolmakalemimiherzamankiyerinde,gözlerimkapalıbulabilirim...Benimdolmakalemim,ceketiminsoliçcebindedir.İşte,bakın...
Babam,sağeliniceketininsoliçcebinesoktu,veordançıkardı,amadolmakaleminideğil,çıkardığışeytermometreydi.
-Gördünüzya!...deyipdegözleriniaçınca,elindetuttuğununtermometreolduğunugördü,pekşaştı.
Tatsızbir,gülümseyişle,
-Öyleya,dedi,geçendeMetinhastalanmıştıya,sabahişegiderkenateşinebakmıştım,ozamandantermometrecebimdekalmış.Şimdidenotdefterimibulayım...Benimnotdefterim,ceketiminüstsolcebindebulunur.
Yinegözleriniyumupeliniattı,ama,
-Solcebimnerdecanım?dediktensonragözleriniaçtı.
Annem,
-Oceketiniterziyetersyüzettirmiştinya,dedi,solcepdetabisağageçti...
Babam,düştüğüdurumdankurtulmakiçin,bişeyiniolsunyerliyerindebulmakistediğinden.
-Evet,dedi,küçüknotdefterimhepceketiminmendilcebinde,yaniburdabulunur.İşte!...
Tersyüzedilmişceketininsağageçmişüstcebindenbirmasuraiplikçıkardı.
Alayetmesiniçoksevenbüyükbabam,
-Söyleyinbakayım,dedi,babanızınnotdefterinerdebulunurmuş?
Bizağzımızıaçmadan,annem,
-Geçensabah,ceketastarınınsöküğünüdikmiştimya,demekipliğicebindeunutmuşum...dedi.
Çokbozulanbabam,neolursaolsun,cebindebişeybulmakiçin,eliniceketininiçcebinedaldırdı,soktu,soktu,okadarçokkarıştırdıki,büyükbabam,
-Neoyoksapetrolmüarıyorsun?dedi.
Büyükbabamöylegüldü,öylegüldüki,sonundakahkahalarıöksürükoldu.
Öksürükarasında,
-Paltomuncebindenmendilimigetirin,sağcebindedir,dedi.
Koşupelbiseaskısındakipaltosununsağcebinebaktım,mendilyoktu.
-Büyükbaba,sağcebinizdeyok...
-Söylenilenibileanlamıyorsunuz,bensağdemedim,solcebimebak!..
-Solcebinizdedeyok...
-Olmazöyleşey...Getirbanapaltomu!..Kırkyıldırordadururmendil.
Paltosunugetirdim,ikicebinedebakıpmendilinibulamayınca,
-Birisicebimdenmendilimialmış...dedi.
Busıradaannem,içerden,koşupbirtemizmendilgetirmiş,büyükbabamınpaltosununsağcebinekoymuştu.
Büyükbabam,
-Hah,işteburda,dedi,bendemedimmisize?
Öksürüğüdinmişolanbüyükbabam,üstündebişeylerarandıktansonra,
-Nerdebenimcigarapaketim?Kimkaldırdıpaketimi?Çabuk,bulun!diyebağırdı.
Büyükbabamıdahaçokkızdırmamakiçinhepimizeviniçinedağılıponuncigarapaketiniaramayabaşladık.Busıradakapıziliçalındı.Gelenler,babamınsınıfarkadaşıkomşularımızdanbirkarıkocaydı.Bizimbüyükbirciddiliklecigarapaketiniaradığımızıgörünce,onlardaaramayakatıldılar.
Aradabirbüyükbabam,yalnızondangörülebilecekbirkızgınlıkla,
-Bulunçabukcigaramı,yoksakarışmamha!diyordu.
Babamınarkadaşı,kendicigarasınıuzatıp,
-Şimdilikbundaniçermisiniz?dedi,amadediğinepişmanoldu.
Büyükbabam,hiçbirimiziayırtetmeden,
-Bulunçabukpaketimi!..diyebağırıyordu.
Metin,elindebirçiftkadınçorabıylageldi.
-Kiminbunlar?dedi.
Annem,
-Ayol,nezamandırarıyordumonu,nerdenbuldun?
Metin,
-Büyükbabamıncigarapaketiniararkenmutfakta,buzdolabınınüstündebuldum,dedi.
Dışardanbirpaketcigarasatınalmakkolayama,büyükbabamınmadendenbirtabakasıvar,cigaralarıotabakaiçindedurur.Bizotabakayıararken,ordaburda,çoktanberikaybolmuşçokönemlişeylerbulundu.
Konukhanım,koltuğunaltındanradyomakbuzunubulupçıkardı.Babam,
-Biraydırbendeomakbuzuarıyordum...dedi.
Babamındolmakalemi,tabakrafındaçıktı.Çöpkutusunda,yanlışlıklaatılmışbıçakbulundu.
Elinebişeygeçiren,-Bukimin?Bukimin?diyesoruyordu.
Buaradabüyükbabam,
-Yahu,butabakayıbenimaltımakimkoydu?Hangidensizkoydutabakayıaltıma?diyebağırmayabaşladı.
Demindenberiaradığımıztabakanınüstündeoturupduruyormuşbüyükbabam.
Birzamansöylendi.Kimsedesesyok...
İşteogünküsıkıntımiçindeodamıbaştanaşağıyadüzenledim.Gerçektendeherşeyimkarmakarışıkmış.Artıkşu-pasaklıkız-diyesuçlanmaktankurtulmakistiyorum.
Buarada,seninmektuplarında,şurdaburdadağınıkduruyormuş;onlarıdatoplayıptarihsırasınagörebirdosyayakoydum.
Ordakiarkadaşlarımdanençoksendenmektupalıyorum.Demir'leYaşar'dabirerkartgöndermişlerdi.Hepsinecevapyazdım.
Mektuplarınıeksiketme,emi?
Başandileklerimle.
ZeynepYALKIR
:::::::::::::
AYIPBİRLAF
İstanbul,11Ocak1964
SevgiliarkadaşımZeynep,
Bizseni,dörtdersyılıarkadaşlığımızboyunca,sınıfımızınendüzenliöğrencilerindenbiriolaraktanıyoruz.Böyleyken,sananedenpasaklıdediklerineşaştım.Bizimevdebenimadımdabeceriksizeçıkmıştır.Amabenimbeceriksizliğimdoğru.Halakahvaltısofrasından,çaybardağınıdevirmedenkalktığımazolur;oysaöylededikkatederimki...
AnneninMetin'esıksık-Ağzınabiberdoldururum-dediğiniyazmıştın.
Bütünannelerinsözübu...AnnemdekardeşimFatoş'aikidebirböylesöyler.
Fatoşdahaokulagitmiyor,ikiyılsonragidecek.Benküçükkenannembanada-Ağzınabiberdoldururum-,derdi,amahiçdeböylebişeyyapmadı.GeçenlerdeannemçokkızmıştıFatoş'a.-Şimdiağzınabiberdoldururum-diyebağırdı.GerçektenağzınabiberdoldurmayıhaketmiştiFatoş.Buolayısanabaştananlatayım.
Babam,ağzıalışmış,hersözünbaşında-Ulan,Ulanbe...,-Vayanasını!
diyekonuşur.Yanidilibirazargoyakaçar.Fatoşda,kimdenneduyarsapapağangibitekrarlıyor,negörürseöyleyapıyor,Fatoş'unbabamıtaklitederekpeltekpeltek-Ulanbe...-Vayanasını!gibisözlersöylemesinebizimevdeherkesbayılıyor.Onuçoksevimlibulanlar,
-Sankibüyümüşdeküçülmüşudiyorlar.
Geçenlerdebirgecebizebirkomşukonukgelmişti.Erkek,çokkomikbiradam...Neanlatsakahkahalarlagüldürüyor.EnçokgülendeFatoş.O,söylenilenlerdenbişeyanlamıyorama,herkes
gülüyordiyeohepimizdençokgülüyor.İşteogözlüklükonukbaşındangeçenbirolayıanlattı.
ÇalıştıklarıyerebirAlmanuzmanıgelmiş.Bigünuzman,Almanca,demişki:
-Burdaherkesbirbirinesıksık,-Ulandiyor.İnsanlarınbirbirlerine-Ulan!
diyeseslenmeleridikkatimiçekti.
Dilinizdeençokkulanılankelime-ulan-olacak.Amaanlamınıkimesordumsa,banaanlatamadı.-Ulannedemektir?
Gözlüklükomşumuz,Almanınsözlerindençokutanmış.Doğrusunusöyleseyabancıyakarşıayıpolacak.Onuniçinbaşkatürlüsöylemiş.
-Evet,demiş,bizdeulansızkonuşulmaz:Köylüsü,işçisi,memuru,sıksık-Ulander.Dilimizde-Ulan,Sayındemektir.Bizbirbirimizi,yalnızadlarımızlaçağırmayız,birdeadımızınönüne-Ulan-getirerekçağırırız.
Bikaçgünsonra,oişyerindegenelyönetimkurulutoplantısıvarmış.Kenanadındakigenelmüdürdetoplantıyabaşkanlıkediyormuş.Almanuzmanotoplantıda,yönetimkuruluüyelerineaçıklamalardabulunacakmış.
Alman,toplantıdakiTürkleresevimligörünsündiye,Almancakonuşurken,yeniöğrendiğibikaçTürkçekelimeyidearayakarıştırıyormuş.ÖğrendiğiTürkçekelimelerde«Merhaba,Bay,Çokgüzel,birdesonöğrendiğiUlan...
KonuşmasınınenciddiyerindeUzmanbirden,
-UlanKenanBey...deyince,oradakilerşaşırmışlar.
Almansıksık-UlanKenanBeydiyormuş.Genelmüdürkendisineulandenilmesinekızıyormuşama,belietmemeyeçalışıyormuş.Alman'ayanlışbişeyöğretildiğinisezmiş.Almanikidebir
-UlanKenanBeydedikçe,öbürüyelerdekıskısgülüyorlarmış.OgündensonraGenelMüdürünadı-UlanKenanBeykalmış.Gözlüklükonuğumuzbuolayıöyledetatlıanlatıyorduki,hepimizkahkahadankırılıyorduk.EnçokgülendeFatoş'tu.Bişeyanladığındandeğil,herkesgülüyordiyeoherkestençokgülüyordu.
Başkabirkonukdaogece,
-Bizböylealışmışız,dedi,meselaben-Ulansız,Be'sizkonuşamam...
Babam,buyargıyıpekiştirmekiçinbaşındangeçenbunabenzerbaşkabirolayıanlattı.BabamınçalıştığıfabrikayayenigetirilenmakinelerikurmakiçinbirAmerikalımühendisçağırmışlar.Fabrikadaherkesbirbirinesıksıkayıpbirlafsöylermiş.Babamogecebuayıplafıdaolduğugibisöyledi.Peköylebilinmeyenbirlafdeğildibu.Okuldadasıksıksöylenir.Anlamışsındır.
Amerikalı,ustabaşıolanbabama,heryerde,herkestenduyduğubulafınanlamınısormuş.Babamdadoğrusunusöylemeyeutanmış,hemdebulafınİngilzcesinibilmiyormuş.Onuniçin,
-Busözteşekkürederim,tenkyudemektir...diyeatmış.
Amerikalıpekşaşmış,
-Yaa,demiş,siznekadarterbiyeliinsanlarmışsınız.
Biz,yeryüzününennazikinsanlarıdiyeÇinlileribilirdik.
Avrupa'nınennazikinsanlarıdiyedeİngilizleribiliriz.Onlardadurmadanbirbirlerineherşeyiçinteşekkürederler.
Amasiz,birbirinizedahaçokteşekkürediyorsunuz.Çokyergezdim;amahiçbiyerdesizinkadarteşekküredeninsanlargörmedim.Bundansonragideceğimyerlerde,sizinbukonuşmainceliğinizianlatacağım.
Babamda,söylediğiyalanolumlubirişeyarayacakdiyesevinmiş.
BukonuşmanınertesigünüAmerikalımühendisfabrikayagelmemiş.Yalnızertesigündeğil,dörtgünfabrikayauğramamış.Oysayapılacakçokdaiş
varmış,kurulacakmakinelerortadadağınıkduruyormuş.Fabrikadakilertelaşlanmışlar.Aramışlar,taramışlar,mühendisinekaldığıotelde,negittiğiyerlerdebulabilmişler.Kaybolduğunundördüncügünümühendisçıkagelmiş.Gelmişama,eliyüzüsargılariçindeAmerikalı'yıbüyükbirtrafikkazasıgeçirdisanmışlar.
Amerikalımühendisfabrikadançıkmış,kaldığıotelegidecekmiş.Birarabayabinmiş.İnsanlardayeniöğrendiklerikelimelerikulanmakmerakıvardırya,AmerikalıdaparayışoföreverirkenTürkçeteşekküretmekistemiş.Teşekkürediyorumdiyebabamdanöğrendiğioayıplafısöyleyince,şofördeona,
-Sensin!diyebağırmış.
Amerikalı,şoförünsertleşmesinianlayamamış,birdahaoayıplafısöylemiş.Söylersöylemezdeburnununüstüneyumruğuyemiş.NeyeuğradığınışaşıranAmerikalı,kendisinişoförebeğendirsindiyeboyunaolafıtekrarlar,şofördeboyunayumruğuindirirmiş.Neyapsın,Amerikalıdakendiniyumruklarıylasavunmakzorundakalmış.Ordatoplananlardanbikaçı,Amerikalıyışoförünelindençekipkurtarmışlar.
Amerikalıdabuiyiliğiyapanlara,öğrendiğiosözleteşekküretmiş.Busefer,kavgacılarıayıranlar,şoförühaklıbulup,hepbirdenAmerikalı'yaçulanmışlar.Amerikalıyumruk,tekmeyağmurualtındakalınca,dayaktankurtulmakiçin,kendisinidövenleringönülerinialmakistemiş,onlaraTürkçesözdeteşekkürediyormuş
durmadan.Halaakılanmadıdiye,dahaçokdövüyorlarmış.
Polisyetişip,Amerikalı'yıkurtarmış.Amerikalıdapoliseoayıplafısöyleyipteşekküretmezmi!Herkesiniçindepolisehakaret...
Polis,Amerikalı'yıyakalayıpkarakolagötürmüş.Komser,yabancıolduğunuöğreninceAmerikalı'yı
salıverecekmiş,amaAmerikalı,anlayışgösterdiğiiçinkomseredeolafısöyleyipteşekküretmiş.TabiensonundakurtulmuşAmerikalı.Kurtulmuşama,karakoldançıkınca,doğrubirhastaneyegitmek
zorundakalmış.Dörtgünhastanedeyatmış.
Babamınanlattığıbugülünçlüolayahepimizkahkahalarlagüldük.
Bigünbabam,annemeertesiakşamevimizeyemeğekonukgeleceğinisöyledi.
Gelecekolanlar,önemlikişilermiş.
Annemdeçokgüzelbirsofrahazırladı.Üçerkekleeşlerigeldi.Sofrayaoturuldu.KonuklarkardeşimFatoş'uçokbeğendiler.-Amannecici,neuslukız...diyorlardı.Fatoş'ubukadarterbiyeliyetiştirdiğiiçinannemikutladılar.Babam,
-Efendim,dedi,anneleriçocuklarımızıhiçsokağabırakmaz.Kendibaşlarınadışarıçıkamazlar.Oyüzdenterbiyeleribozulmuyor.
Annem,
-Nedeolsa,sokakçocuklarındanterbiyesizlaflaröğrenebilirler.Onuniçinsokağasalıvermem.
Konukkadınlardanbiri,
-Çokdoğruefendim,dedi,hattaokuldabileçocuklarımızınterbiyesibozuluyor.Gözdeğmesin,maşalahçokterbiyelikızınızvar.
BuövgülerdenpekşişinenFatoşşımarmıştı.Konuklarakendinidahaçokbeğendirmekiçinbütünmarifetlerinigöstermeyekalktı.
Birdenbirebabama,
-Ulanbababe!..dedi.
Fatoş,busözlerine,herzamankigibi,gülüneceğinisanıyordu.Gülündügülünmesineama,çoksoğukveçokkısabirsırıtış...Soğukbirsessizlikoldu.Babamnediyeceğinibilemedi.Fatoş,nedengülünmediğinianlayamadığıiçingösterisinibirdahatekrarladı.
Sonradagülümseyerek,bakınbennelersöylüyorumgibilerden,oradakilerintekertekeryüzlerinebaktı.Babam,durumukurtarmakiçin,sesinizorlayumuşatarak,
-Efendimkızım!...dedi.
-Ulanbababe!...
Kaşlarıçatılanbabam,
-Söylecanım,nevar?diyebağırdı.
Amaniçingülmüyordubuinsanlarherzamankigibi?
-Bababeyahu...Ulanbababe!..
Annem,soğuksoğukgülümsemeyeçalışıyordu.Fatoş,konuklarıiledegüldürmekistiyordu.Hani,babamınAmerikalımühendiseöğretiğioayıplafvarya,işteolafısöyleyiverdi...
Ensonundabaşarmıştı.Konuklar,kendilerinitutamayıpkahkahayıbastılar.Amababamınsuratıiyiceasılmıştı.GülüşmelerkarşısındaçokbeğenildiğinisananFatoş,oayıplafıbikaçkeretekrarladı.Annembaktıki,sonugelmeyecek,kaşlarınıçatıp,
-Susbakayım,şimdiağzınabiberdoldururum!...dedi.
Fatoş,beğenileceğiyerde,birdeüstelikherkesiniçindeazarlanınca,ağlamayabaşladı.Ağlamadeğil,zırlama...Fatoş'ubitürlüsusturamıyorlardı.Annem,elindentutupçıkardıordan,yatağınayatırdı.Amaiçerdenağlamasıduyuluyordu.
Konukkadınlardanbiriannemiavutmakiçin,
-Üzülmeyinefendim,dedi,bizimkilerdahanelersöylüyorlar.Sizinkiyineiyimaşalah...Dahaküçük,aklıermez...
Babam,Fatoş'unsöylediklerinepekşaşırmışgörünerek,
-Kimdenöğreniyorbulaflarıbilmemki!..dedi.
Annem,
-Hiçdesokağabırakmayız.Nerdenduyardaöğrenirbulafları!..dedi.
Ben,onlarınbusoruşlarınıgerçeksanıp,
-Evdekonuşulurkenduyupöğreniyor...dedim.
Babambirdenpatlargibi,
-Ulan,bizimevdeöylelaflarkonuşulurmube!diyebağırınca,konuklargerçektenkendilerinitutamayıpgüldüler.
Babamdagülmekzorundakaldı.
Konuklargidince,babambeniiyicehaşladı.Bende,
-Nebileyim,bengerçektensoruyorsunuzsandım...dedim.
Zeynep,sözdemektubumukısakesmekistiyordum,bak,yineuzadı.
Yaztatilindeİstanbul'agelecekmisiniz?Gelirsengörüşürüz.SenhiçolmazsaAnkara'yıgördün.Benİstanbul'danbaşkayerbilmiyorum.
Esenkalmandileğiylemektubumasonveriyorum.
AhmetTARBAY
:::::::::::::
YURTSEVEROLUNUZ!
Ankara,14Ocak1964
KardeşimAhmet,
Tatildeİstanbul'agelipgelmeyeceğimizisoruyorsun.Babam,yılıkizinalamayacak.Çünkü,burdakiyeniişinebaşlayalıdahabiryılolmadı.Annemlebizi,yazınbirayiçinİstanbul'agöndermekistiyor.Amakesindeğil.Çünküannem,babamolmadanİstanbul'agitmekistemiyor...Babamınbirbaşınaburdakalmasızor.Gelirsek,halamlarınevindekalacağız.Senigörmeyegelirimelbet.
Bengeçenlerdeçokkötübişeyyaptım.Sanaanlatamadanduramayacağım.BuanlatacağımolayıyalnızMetinbiliyor,çünküobenimsuçortağımdı,birdeşimdisenöğreneceksin.
Geçenpazarbüyükbabamlaragitmiştik.Bizeepiyuzakbiyerdeoturuyorlar.Büyükbabamyaşlıolduğundanyüksekmerdivençıkamıyor.Onuniçinapartımanınikincikatındaoturuyorlar.Aramışlarama,kendilerineuygunbirincikattakiralıkyerbulamamışlar.Onlarındairesineonsekizbasamaklımerdivenleçıkılıyor.Basamaklarısaymadım.Amabüyükbabam,-Onsekizbasamağıdinlenedinleneçıktımyine-derikidebir...Niçinbasamaklarıanlattığımı,sonraöğreneceksin.
İyikibüyükbabam,dahaüstkattaoturmuyor.Yoksagazetelerbelkiopazarbüyükbabamlarınapartımanındabüyükbirkazaolduğunuyazacaklardı.
Ablam,arkadaşlarıgeleceğiiçinbizimlegelmemişti.Annem,babam,Metin,dördümüzotobüslebüyükbabamagittik.Anneannembizimiçinçokgüzelyemeklerhazırlamış.Yemektensonrabüyükbabamlababam,herzamanyaptıklarıgibi,karşılıklıkoltuklaraoturmuşlar,kahveleriniiçiyorlardı.
Öğleyemaklerindensonraikisininkarşılıklıkonuşmalarıçokhoşumagittiğiiçinyanlarındaydım.Salondaüçümüzdenbaşkasıyoktu.Bensankigazeteokurgibiyaparakonlarıdinliyor,yangözledeseyrediyordum.
Büyükbabampolitikayapekmeraklıdır.Nezamanbabamlayalnızkalsa,heppolitikadankonuşur,heleöğleyemeklerindensonra...Büyükbabam,öğleyemeklerindensonrakahvesiniiçince,dahafincanelindeykenuyuklamayabaşlar.
Amauyuklamadanönce,babamabişeysormuşturpolitikakonusunda.Babamıncevabınındahailkcümlesindedeuyuklar.Büyükbabamınuyukladığınıgörüncebabamsusar.Amakalkıpgitmez.Çünkü,başı,göğsünedüşen,yanakaykılanyadaarkayakayanbüyükbabamyabiryaikidakikasonra,kendihorultusundanuyanır...Uyanıruyanmaz,
-Eeee,sonra?diyesorar.
Babamordadeğilse,bunu,saygısızlıksayıpçokkızar.
Onuniçinbüyükbabamuyuklarkenbabamordanayrılmaz.
Kendisibişeyanlatırkenuyuklamışsa,uyanınca,
-Nerdekalmıştık?diyebabamasorar.
Babam,sözünneresindekalındığınıbilmekzorundadır.
Bazışaşırırsa,büyükbabam,
-Hayır,ordakalmamıştık...Nedemiştim,nerdekalmıştık?diyeyinesorar.
Buyüzdentartıştıklarıbileolur.Onlarınbuöğleyemeğisonrasıkonuşmalarıbanapekeğlenceligelir.Babamhoşlanmazbukonuşmadanama,neyapsın,katlanır.
-Eee,sonra?
Babamkaldığıyerdenanlatırken,dahaikincicümlesindebüyükbabamyineuyuklar.Buböylebirsaateyakınsürer.
Sonrabüyükbabamşekerlemedediğiuykusunualmışolur,yadabaşınıkoltuğagüzelce,dayar,biruzunuykuyadalar.
Aradabiruyanırsa,sankidinliyormuşgibi,amagözlerinibileaçmadan,
-Senanlat,anlat...kulağımsende,dinliyorum...der.
Çekilirgibideğil,babamınbüyükbabamaçokbüyüksaygısıvardır.Yedeksubaylığınıbüyükbabamınbirliğindeyapmış.Şasılasıbişeyama,büyükbabameskibiremekliolduğuhaldeonabaşkalarıdasankihalaalbaymışgibidavranırlar.
Opazargünüde,öğleyemeğindensonrasalondakarşılıklıkahveleriniiçiyorlardı.Büyükbabam,
-Nevar,neyok?Memleketindurumununasılgörüyorsun?dedi.
Babambişeylersöylerkenbüyükbabamherzamankigibi,uyuklamaya,horlamayabaşladı.Sonra,başıgöğsüneçarpıncasıçrayıpbirdenuyandı.Sankiuyukladığınıbelietmemekistergibi,
-Peki,budurumdasenceAlmanlarneyapacak?diyesordu.
OysadahaöncekonuşmalarındaAlmanlarınsözübilegeçmişdeğildi.Babam,sankiAlmanlarlailgilibirkonukonuşuyorlarmışgibisözegirişti:
-Almanlarçokkalkındıefendim.ÇünküAlmanlar...
Büyükbabamdalmıştıyine.Babamsustu.Gazetesini,kaldığıyerdenokuyorduki,büyükbabamkendihorultusundansıçrayıp.
-Amerikalılarneyapacaklarbunakarşıdersin?
Ben,gazeteninarkasınasiperolmuş,gülmemekiçinkendimizortutuyordum.
Babam,çokciddi,anlatıyor:
-Amerikalılardünyayahakim.Amerikanordusu...
Buböylesürüpgidiyor.Bazıdauyanıp,hiçaklagelmeyecekbirdevletadısöyleyincebabamdaşaşırıyor.
-Papanediyorbuişe?SenPapa'yabak,Papanediyor?
-Efendim,Papa...BilindiğigibiPapalık,çokeski...Sonrada...
Herhaldeuykusuaçılmışolacakki,konuyudeğiştirip,kendisiTürkiye'ninnasılkalkınacağınıanlatmayabaşladı.
Türkiye'nintarımsalürünihracıylakalkınacağınısöylüyordu.
Epiyuzunanlattı.Biyerdekızıp,
-Salyangozihracıylakalkınılmaz,salyangoz...dedi.
Birikikez-Salyangozdiyetekrarladı,sonrasesiyavaşlayıpuyuduyine.
Babamelinegazetesinialıncauyandı.
-Nerdekalmıştık?diyesordu.
-Salyangozdakalmıştıkefendim.
-Nesalyangozu?
-Bizimsalyangozlar...dışarısatmakiçin...
-Haa,evet...Salyangoz...Salyangozculuklakalkınılmaz...
Bizasıltütün,pamuk,fındıkgibişeyleri...vetahıl...çünkütahılcıyız,tütünçüyüz,fındıkçıyız...Fındıkçılık...
Yinebaşıdüştü.Uyanıruyanmazda,
-Nerdekalmıştık?diyesordu...
-Fındıkçılıküzerinekonuşuyorduk...
Osıradasokakkapısınınziliçaldı.Koşupkapıyıaçtım.
Geleniyigiyimli,yaşlıcabirbeydi.Büyükbabamısordu.Evdeolduğunusöyledim.Büyükbabama
haberverdim.Kapıyagelenbüyükbabam,
-Buyrunefendim,buyrun...Hangirüzgarsiziburalaraattıböyle!..
diyerekkonuğunukarşıladı.
Konuk,elindekikordelalıbüyükbirkutuyubanaverdi.
Onlarsalonageçti.Bendesüslükutuyuanneannemeverdim.OzamanakadargörünmeyenMetin,bindenortayaçıkıverdi.Kutuyuaçtık.Kestaneşekerlemesi...
Bayılırım.
Gelenadamıdahakapıdagörüncetanırgibioldumama,kimolduğunukesinbilemedim.Salonagirip,biyandaoturdum,onlarıdinledim.Buadamınerdegördümdiyedüşünüpdururken,sesindentanıdım.
Şimdisöyleyince,sendetanıyacaksın.Kimbiliyormusun?Hanigeçenyıl,CumhuriyetBayramı'ndanöncebirgazetecigelmiştide,okuldabizlerecumhuriyetianlatmıştı.Hatırladınmı?Bizimokulunikincisınıfındatorunuvar,onuniçingelmiştiokula...
Çokünlübirgazeteciymiş.BizimMüdürBey,onunyanındaçoksaygılıduruyordu.Ogünsöylediğisözlerbileaklımda.
-Yavrularım,yurtseverolunuz.Yurdunuzuçok,çokseviniz.
Yurdunuzuyakındantanıyınız.BüyüyünceAnadolu'yuköyköydolaşınız.Yoksulyerlerdegörevalınız.Bucumhuriyetsizeemanettir,demişti.Sözlerihalakulaklarımdaçınlıyor.
-YoksulAnadolu'yamedeniyetışığınısizlergötüreceksiniz.
demişti.Okonuşurkenöyleheyecanlanmıştımki...
Birarakendimitutamadım,
-Bensizitanıyorumefendim,geçenyılsizbizimİstanbul'daokulumuzagelmiştiniz...dedim.
-Eveeet...Torunumunokuduğuokul.
Ağzındanbalakarakkonuşanadamıdinlemekiçinbiryanaçekildim.Sonraneoldu,biliyormusunAhmet?..Benimiçinkorkunçbirhayalkırıklığı...Buadamınbiroğluvarmış,yedeksubayöğretmenolmuş.
Şehirçocuğuolduğuiçin,alışamadığıtaşrahayatınadayanamazmış.Üstelik,evliymişde...KarısıdaAmerikalıymış.GençkarısınıalıpAnadoluköylerinegötürmesidoğruolmazmış.Önemliyerlerdebulunantanıdıklarınınyardımıyla,oğlununİstanbul'dabirokulaatanmasınısağlamış.Arabaylabirsaatsürüyormuş.
Hergünevdenokulagidipgelmekoğluiçinçokzorolacakmış.Oysaevlerineyakınbikaçokul
varmış.Buyakınokulardanbirineatanmasıiçinoğlunun,Ankara'yagelmişde,gelmişkenbüyükbabamadauğramış.Ankara'dabuişiyapabilecekbirininbüyükbabamınyakınarkadaşıolduğunuöğrenmiş.
Büyükbabamoarkadaşınabirsöyleseymiş,buişolurmuş.
Adambunlarıanlatırkensankikanımkurudu.Terbiyesizlikolsun,neolursaolsun,dayanamadım.
-Amaefendim,bakımsız,yoksulAnadolu'yamedeniyetnurunukimgötürecek?
dedim.
Yaanlamadı,yaanlamazdangelip,
-Efendimyavrum?dedi.
Babam,sesinikalınlaştırıp,
-Hadikahvelerigetir!diyebenibaşlarındansavdı.
Kahvelerinigötürüpverdim,yanlarındançıktım.
Baktım,banyodaçamaşıryıkanıyor.Kimsegörmedenikikalıpsabunu,içindesıcaksuolanbadyeyeattım.Sabunlarsıcaksudaeriyince,koyubireriyikoldu.Yinekimseyegörünmedenbadyeyikapıdışınaçıkardım.Merdivenbasamaklarınabuyoğunsıvıyıgüzelcesıvadım.Kendimkayıpdüşmeyeyimdiye,aşağıdanyukarıyadoğruçıkarakbasamaklarısabuneriyiğinebuladım.Birdebaktım,Metinyukarıdadurmuş,beniseyrediyor.
-Merdivenisenmisiliyorsun?dedi.
-Azsonragörürsünneolacağını,amasakınkimseyebişeysöyleme!
Başkabirisigelirse,tehlikeyihabervermekiçinaçıkkapıönündebekliyorduk.
Konukgidiyordu.Biziçerigirdik.Büyükbabamlababam,onugeçirmekiçinkapıyageldiler.Elsıkıştılar.
-Alahaısmarladıkefendim...
-Gülegülebeyefendi...
-Biremirlerinizolursabeklerimefendim...
Efendimitamsöyleyemedi.Söz,ağzındayarımkaldı.
Ayrılışiçinbirelinihavayakaldırmıştı,tamosıradakaydı.
Dansedergibi,düşmemekiçinsıçrayasıçrayahızlakaydı.
Büyükbabamlababam,onundüştüğünügörmediler,içerigirdiler.Büyükbabam,babama:
-Kuzum,merdivendeninerken,neydiadamınhali,dansedergibi?
Benhemen,
-İşiniyapacaksınız,diyekeyfindenoynuyorduherhalde,dedim.
Adamınsondurumunugörmekiçin,Metin'lebalkonaçıkıpbaktık.Apartımanınsokakkapısındandışarıyaikibacakuzanmış.Özelarabasıdakapıdabekliyormuş.Şoförü,arabadanfırladı.Büyükyazarı,uzandığıyerdenkaldırıpkolunagirerakarabayabindirdi.Metin,kahkahadanyerlereyatıyordu.Metin'egüvenimvar,kimseyesöylemez.Amaiş
iştengeçtiktensonrabenibirkorkualdı;yaadamınkafasıyarıldıysadiye...Neysegalibaucuzatlattık.
Nedensonrasalonagirdim.Büyükbabamyineuyukluyor.Babamdakarşısındakikoltuktagazeteakuyor.Büyükbabamuyandı.
-Nerdekalmıştık?diyesordu.
Babam,
-Hiçbiyerdekalmamıştık,dedi,bişeyanlatmıyordunuzki...
-Öyleya,anlatmıyordum.Pekibuatomsavaşıolacakmıdersin,ha?
Babambişeylersöylediktensonra,deminkiadamınkimolduğunusordu.
Büyükbabam,
-Bırakcanım,dedi,herdevirdedörtayağınınüstünedüşenlerden...
Bendesözekarıştım:
-Büyükbaba,oğluiçin,arkadaşınızasöyleyecekmisiniz?
-İnsanınyüzütutmuyorkızım,dedi,sözverdim,söyleyeceğimya...
Başınıkoltuğunarkalığınarahatça,birgüzeldayadı,buseferderinuykuyadaldı.Babamdasalondançıktı,ayaklarınınucunabasarak...
Geçenmektubunda,çokuzunyazdığınısöylüyordun.
Bak,benseninkindendeuzunyazdım.
Sanavebütünarkadaşlarımaselamlareder,hepinizebaşarılardilerim.
ZeynepYALKIR
Not:
Anlattığımünlügazeteci,geçenyıl
okulumuzdakonuşurkenöyleheyecanlanmıştımki,kendimitutamayıpağlamıştım.Amabundansonra,butürlünutuklarıkimsöylersesöylesin,birdahaağlamam.
Z.Y.
:::::::::::::
ŞİİRNASILOKUNMALI
İstanbul,20Ocak1964
SevgiliarkadaşımZeynep,
Mektubundaanlattığınoünlüadamıtanımazolurmuyumhiç?Okuldabizeverdiğiyurtseverliköğretlerinibendehatırlıyorum.
Mektubununsonundabirnoteklemişsin.-Butürlünutuklarıkimsöylersesöylesin,bundansonraağlamam-diyorsun.YineağlarsınZeynep.Eldedeğilağlamamak.Birkadın,soğandoğrarken,nekadarağlamamakistese,yinedeağlar.Tabiüzüntüsündenağlamıyor,soğanınacı,gözyakankokusundangözlerindenyaşgeliyor.Böyleadamlarınsesleri,bibakımasoğanıngözyaşartıcıetkisinitaşıyor.Benbunukendimdenbiliyorum.
Radyodabirkonuşmacıvar,oadamnezamankonuşsa,benkendimitutamam,hemenağlarım.Bigünyineradyobaşındakendimdengeçmişağlıyormuşum.
Babamgözlerimdenakanyaşıgörmüş.
-NesöylüyoradamdaağlıyorsunAhmet?dedi.
İştebusoruüzerineanladımki,benadamınradyodanelersöylediğininfarkındabiledeğilim.Tekcümlesinibileanlamamışımdayinedeağlıyorum.Saçmageliyorinsana,değilmi?Amagerçekbu.Nedenböyleoluyor,nedenağlıyorum,diyesonraçokdüşündüm.Benadamınsözlerine,
sözlerininanlamınadeğil,sesineağlıyordum.Sesininetkisibeniağlatıyordu.Dahadoğrusu,sesinintitreşimleri,tıpkısoğanınacı,yakıcıbuğusugibi,gözyaşartıcıydı.
Soğandoğrarkengözleriyaşlıbirkadına,-Neanladınızsoğandandaağladınız?diyesormakneyse,sesleridalgalananbuadamlarınsözlerinidinlerkende-Neanladındaağlıyorsun,demekaynışey.
Dedembenieskidenbircamiyegötürmüştü.Namazdansonraimam,Arapçadualarokudu.İmamokurkendedem,öyleağladı,öyleağladıki...Dedemağlayınca,bendekendimitutamayıpağlamıştım.Camidençıkıpevegiderken,
-Arapçabiliyormusunda,imamındediklerineağladın,dede?diyesormuştum.
-NeimamArapçabiliyor,nedeben...demişti.
-Öyleyseneyeağladın?
-Hiçağlanmazolurmu?İmamnasılokuyordu,duymadınmı?Kimbilir,neacıklı,negüzelşeylersöylüyordur!
Dedem,imamınsesinihatırlayıpyenidenağlamayabaşlamıştı.Benimdegözlerimsulanmıştı.Oysaimam,belkidesevindiricibirduaokumuştu.
Benbuolayıhiçunutamıyorum.
Birgezginsokaksatıcısıvar,akşamüzeribizimsokaktangeçer.Mevsiminegöre,bağırabağırazerzevatsatar.Bennezamanosatıcınınsesiniduysam,hemengözlerimdolar,yaşarır.Oysaadam,ya-lahanavaaar,prasavaaar!
diye,yada-salata,soğaaandiyebağırıyordur.Hiçinsanbubağırmalaraağlarmı?Demek,benadamınsesininetkisindekalıyorum.
Öğretmenimizdebizeokumakitabımızdakişiirleri,işteböylebirsesleokutur.Hani-Yaslıgittim,şengeldimdiyebirşarkıvarya,onunnasılsöyleneceğiniöğrettibize.
-Gittimkelimesiyle,geldimkelimelerininsonhecelerisestitretilerekuzatılacak:-Yaslıgittim,şengeldiim...
Sanki-şengeldimdemiyorda,kapıya,elitutmaz,güzügörmezbirdilencigelimiş,-Bengeldiiim...diyedileniyor.
Sınıftabuşarkısöylenirkenbenhepağlamaklıoluyorum.Düşünsene,birisibana-Şengeldimdiyor,seningözlerinsulanıyor.
Dersanedebuşiirinnasılokunacağınıöğretiyorduöğretmenimiz.
-Yaslıgittiim,şemgeldiim...deyince,arkasıralardanbirsesduyuldu:
-Hoşgeldiin...Aşağıkapıya,Alahversiin...
Öğretmenimiz,
-Kimo?Çabukkalksınayağa!dedi.
ArkasıradanYaşarkalktı,
-Affedersinizöğretmenim,dedi,kendimitutamadımdabirden...
Öğretmenimizaffetti.Sonraşiirinarkasınıöğrendik:
-Banabiryudumsuver,
Çokuzakyoldangeldim...
-Biryudumsuverderkensesbirdenkalınlaşıptoklaşacak.Sankisuistemiyorda,eşkiyabasmışcanınıistiyor.
İşteöylesöylenecek...
İnsanınsesiniiyikulanmasınıngerekliolduğunainanıyoruz.Babamınanlattığınagöre,çalıştığıfabrikanınsahibide,sesiniçoketkilikulanıyormuş.Babam,evimizegelenkonuklarabunusıksıkanlatır.
Gündelikleriniarttırmasıiçinişçiler,yadaişçimümessileri,ustabaşıları,fabrikasahibine-Geçimsıkıntısıçekiyoruz,gündeliklerimiziarttırın,diyericaederlermiş.Patron,onlarasesinititreterek,öyleyumuşacık,tatlıbirseslebişeylersöylermişki,kenlisesininetkisindenöncekendigözleridolarmış.Ondansonraartıkişçilergözyaşlarınıtutamazlarmış.Patnonağlar,onlarağlarmış.Birzamankarşılıklıağlaştıktansonra,nediyeceklerinideunutanişçilerdışarıçıkarlarmış.
Nedensonrakendilerinegelirgibiolunca,-Yahu,patronbizenesöyledidebizöyleağladık?diyebirbirlerinesorarlarmış.Amapatronunnedediğinihiçbirihatırlayamazmış.
Birseferindebabam,arkadaşlarına,
-Sıkıduracağım,nesöylersesöylesinağlamayacağım...Hemdegündeliğimiarttırmadanyanındançıkmayacağım,yadaiştenayrılırım...demiş.
Dahaiçerigiripde,
-Beyefendi...derdemez,patronu,
-Zor,zorkardeşim...Biliyorum,buzamandageçimzor.Hiçbilmezolurmuyım!..diyebaşlamış.
Busözlerdeağlayacakbişeyyokama,kağıtüstündeyazılıoluncaöyle,birdebusözlerisesiniyerliyerindetitretmesinibilenbirisisöylesin,karşısındataşolsadayanamaz,ağlar.Amababam,neolursaolsun,ağlamamakiçinkendintutuyormuş.Başlamışlarkonuşmaya...
-Kaçkişiyebakıyorsun?..
-Beşkişi...
-Vahvahvah!..
Okadarçokveokadaracıklıvahvahdemişki,babamnerdeysekendinitutamayıpboşanacakmış.Amadişlerinidudağınageçiripdayanmış.
-Çocuklarınokulagidiyormu?
-Birigidiyor,birigitmiyor...
-Çokyazık!..Demekbirinigönderemiyorsun...
-Ufakdaondan,büyüyüncegöndereceğim.
-Karınaüçyıldabirmantodayaptıramazsın...
Babam,
-Yaptırıyorum...demiş.
-Karınhastadaüstelik;değilmi?
-Yoo,hastadeğil!.
-Değilamakardeşim,olabilir.Ozamanneolacak?
Vahvahvah...Kimbakacakzavalıya?Doktorister,ilaçister...
Bunlarınhepsipara...Nasılameliyatettireceksin?
-Kimi?
-Çocuğunu...
-Neameliyatıbeyefendi?Öylebişeyyok...
-Yokama,mesela...Gerekse...
Babamyinededayanacakmışama,patronağlamayabaşlayıncababamdagevşemiş,
-Amanbeyefendi,ağlamayın,neolur...Biznasılolsaoluruz,birkolayınabakarız...Alahaşkınaağlamayın!..demişkionabakıpkendisideağlamasın...
Babambuolayıanlatırkenhepşöyleder:
-Ozamanakadarpatronlanelerkonuştuklarımızınfarkındayım.Amaondansonrasözüngidişinikaybettim.
Patronacıklıseslebişeyleranlatıyor,ikimizkarşılıklıağlaşıyorduk.
Derkennasılolduysa,kendikendime,-Toparlanayımda,bakalımşuadamneleranlatıyor,birdinleyeyim,dedim.Birdedikkatettim,neanlatsaiyi?
Hazret-iHasanileHazret-iHüseyin'inKerbela'danasılşehitedildiklerini,anlatmıyormu?NasılediplafıHasan-Hüseyin'egetirdi,hiçanlayamadım.
Babam,ağlayaağlayapatronunyanındançıkmış.
OnuniçinZeynep,otürlüsesleriduyuncaağlamamakeldedeğil.Oünlügazeteciyinegelseokulada,yineöylekonuşsa,bizyineağlarız.
İyilik,esenlikdiler,mektuplarınıbeklerim.
AhmetTARBAY
:::::::::::::
OKULAİLEBİRLİĞİ
Ankara,24Ocak1964
KardeşimAhmet,
20Ocaktarihlimektubunuazöncealdım.Dünaşıolduğumuziçinbugünokulyok.Mektubunuodamdaokurken,farkındaolmadan,seslisesligülmüşüm.
Annem,dışardanduymuş.
-Kendikendinenegülüpduruyorsun?diyeseslendi.
Bendeseninmektubunagüldüğümüsöyledim.
Odamageldi,
-Neleryazmış?dedi.
Mektubunubirdeannemeokudum.Odakahkahalarlagüldü.
Bendesanaçoktandır,Okul-AileBirliğitoplantımızıyazmakistiyordum.Bugünvaktimvar,rahatyazabilirim.
Aşı,birazateşyaptıama,önemlideğil.
GeçenlerdeokulumuzdaOkul-AileBirliğitoplantısıvardı.Herayoluyorbutoplantı.Beşincisınıftanüçkız,ikioğlan,beşöğrenciyi,toplantıyagelecekanababalarıağırlamaklagörevlendirdiler.Bendegörevlilerdenbiriydim.Toplantıdakonuşulanlarıbaşındansonunakadardinledim.Pekeğlenceliolduğuiçin,sanadaanlatmakistiyorum.
Aslındabiz,konuşulanlarıdinlemeyecektik.Anababalarsalondayerlerinialdıktansonra,bizidışarıçıkardılar.Koridorda,kapıarkasındaduruyorduk.Toplantınınsonunda,
çay,limonata,bisküvidağıtacaktık.Amasalonçokkalabalıktı,çokdasıcaktı.İçerdebunaldılar.Birazhavagelsin
diye,kapınınikikanadınıdaardınakadaraçtılar.Bizdekapıdışındadurup,içerdekonuşulanlarıiyicedinledik.ÖnceMüdürBeykonuştu.İlkin,yumuşakkonuşurken,sesigittikçesertleşti.Anababalarınçocuklarıylailgilenmedikleriniyadaçokazilgilendiklerini,herşeyiokuldanbeklediklerinisöyledi.
Oysaasılokulunevdebaşladığını,anababalarınçocuklarınınödevlerinidenetlemelerigerektiğini,öğrencilerindurumlarınıokulagelipöğretmenlerdensorupöğrenmelerigerektiğinianlattı.
Anababalar,MüdürBey'ionaylıyorlardı.Buyüzdenmırıltılaroldu.
MüdürBey,öğrencilerlepekçokilgilendiğinisöylediktensonra,
-Liseninbirincisınıfındabiroğlumvar,dedi,burdakiişlerimdenvakitbulupda,dersyılıbaşındanberibirkerebileoğlumunokulunagidemedim,durumunuöğretmenlerinesoramadım.Çocuğumunokulundankaçkezmektupyazıpçağırdılar,gelingörüşelim,diye...Amagidemedim.
Anababaların,çocuklarınınokuldurumuylailgilenmediklerini,okulagelmediklerindenbirazdahayakındı.MüdürBey'inkonuşmasındansonra,Okul-AileBirliğiBaşkanıolanbirhanım,anababalarındileklerinibildirmeleriniricaetti.Birbabasözaldı.ÇocuğunaTürkçe'denzayıfverilişinihiçdedoğrubulmadığınıanlattı.
-Nasılolurefendim,diyordu,benimçocuğumanasılTürkçedersindenzayıfverilir?
Oçocuğunöğretmeni,niçinzayıfverilemeyeceğinisordu.Adam,biracaipkonuşuyordu.Sözlerininbaşısonunututmuyor,şimdikizamanlabaşladığıcümleyi,geçmişzamanlasürdürüyor,gelecekzamanladabitiriyordu.
-Verilemezefendim,dedi,çünkü,Fransızcaolmuşsa,ozamananlıyacağımdırki,zayıfnedenverdiniz.Belkiolmuşhaklı.Fakatvereceksiniz,zayıfTürkçedersindenalmışolamaz.Haksızlıkolacakmıştır...
Sonrabenimçocukolsaymıştıreğerbaşkabirmiletten,bilmezozamanTürkçe,olacakzayıf,tamam...Şimdialmıyor.Buçocukkibenimdir,birTürkçocuğuolmuştur,demekbiliyorTürkçe...Nasılbilmeyecekmiş,anadiliTürkçeyse?Demiyeceğim,versinlermişpekiyi...AmaherTürkçocuğualacaktırlazım,Türkçedenenazorta...BenimçocukkonuşurTürkçe,benanlamışımonu,annesianladı,arkadaşlarıanlamış,herkesanlıyor,öyleyseanlamalıdıröğretmenide...Enazalsınlarortalazım...
Çocuğunöğretmeni,
-Affedersiniz,nedediğinizianlayamadım,dedi.Türkçocuğuolduğuiçin,anadilideTürkçedirdiye,enazındanortamıverilmeli,demekistiyorsunuz?
-Evet,isteyeceğimkiöyledemişim...Herkesanlıyornedemiştirbenimçocuk,anlasınögretmende...
-Sizçocuğunuzunnedediğinianlıyorsunuzyani?
-Elbet...
-Çocuğunuzdasizindediğinizianlayabiliyormu?
-Anlamışlazımolması...
Salondanküçümseyicimınldanmalarduyuldu.MüdürBeyarayagirerek,konuşmasıylaoadamıyatıştırdı.
Başkabirbabakonuştu.Odakendisineçocuğunun,derslerindenbazışeylersorduğunu,busorularınhiçbirinincevabınıbilmediğinisöyledi.
-Bennasılbilmemefendim?diyordu.Nasılbilmem?
Söylermisiniz,nasılbilmem?
Adamınnedensinirlendiğiönceanlaşılamadı.Ama,
-Benimbilmediğimşeyçocuğumanasılöğretilir?deyince,nedemekistediğianlaşıldı.
Dersprogramınınağırlığındanyakınıyordu:
-Benliseyibitirdim,böyleyken,ilkokulagidençocuğumunsorduğuşeyibilmezsem,doğruolurmu?Küçükyavrularımız,bukadarağırdersprogramınıkaldıramazlar.
Bubaya,birannecevapverdi.Amaotamtersineçocuklaraçokazşeyöğretildiğinisöylüyor,azbilgiverilmesindenyakınıyordu.
-Çocuğumanesorsambilmiyor.Bizimzamanımızdadersprogramlarıdahadoluydu.Meselabenimkızım,bigünlokantadadişlerinikürdanlakarıştıranbirinigörünce,-Buadamgevişmigetiriyor?»diyesordu.Ricaederim,dördüncüsınıftabirçocuk,insanlarınişkembeliolmadığını,gevişgetirmediğinibilmelidir.
MüdürBeyokadınıdayatıştırdı.Dersprogramlarınıokuldadeğil,EğitimBakanlığı'ndadüzenlendiğini,buişinBakanlığıilgilendirdiğinianlattı.
Amakadınkolaykolayyatışmıyordu.
-Bizherşeyihükumettenbekliyoruz,dedi,insanlardaişkembeolmadığınıöğretmekherhaldehükümetin,koskocabakanlığınınişiolmasagerek...
Bana,ordakiler,sankikomiklikolsundiye,böylekonuşuyorlarmışgibigeldi.Oysakonuşurlarken,yüzleriçokciddiydi.
BizimsınıftaMuratadındabirarkadaşımızvar.Öğretmenonanezaman,
-Kalk!dese,öğretmenesorar:
-Kim?
-Sen.
-Benmiefendim?
-Sen,senoğlum,sanasöylüyorum...
-Banamıefendim?
Öğretmenadınısöylese,ikisikarşıkarşıyaolsalar,Muratyineböyledir.
Sonundaöğretmençiledençıkar.
-SendenbaşkakimsevarmıkarşımdaMurat,sanasöylüyorumişte!diyebağırır.
BöyledurumlardabileMurat'ınsankiarkasındabaşkabirisinesöyleniyormuşgibi,dönüparkasındakiduvarabaktığıbileolur.Birseferindede,dönüparkasındakiduvarabakmıştıdaöylegülmüştükki...
Toplantıdakilerdenbiradamayağakalktı.Sonradan,buadamınMurat'ınbabasıolduğunuöğrendik.
-Müsaadeederseniz,bendekonuşmakistiyorum...dedi.
OkulAileBirliğiBaşkanıolanhanım,
-Buyrunefendim,sizidinliyoruz...dedi.
Bununüzerineadam,
-Benmi?diyesordu.
Başkan.
-Sizkonuşmakistememişmiydiniz?dedi.
-Kim?
-Siz...
-Benmi?
-Evet,buyrun,konuşunefendim...
Adam,tıpkıMuratgibi,elinigöğsünegötürüp,birdahasordu:
-Ben?
Salondakilerdenbiri«Yok,ben...diyebağırıncagülüşmeleroldu.
Murat'ınbabasıkonuştu.Okuldaçocuklaraayaktopuoynatılmamasınıistiyordu.Oğlunun,topoynamaktanderslerineçalışamadığınısöylüyordu.
MüdürBey,
-Çocuğunuzkaçıncısınıfta?diyesordu.
-Benimmi?diyesordu.
Adamdaona,
-Evet...Sizinçocuğunuz?
Adamdüşündü,düşündü,
-Buokuldaokuyor,dedi.
-Numarasıkaç?
-Kimin?
Yinesalondan-Ayakkabınumaranız?diyebirsesyükseldi.Yinegülüşmeleroldu.
Adam,oğlununnumarasınıdabilmiyordu.Adını,soyadınısöyleyince,Murat'ınbabasıolduğunuanladık.
Başkabiradamkonuşmayabaşladı.Adamöyleuzunuzunanlatıyordukinedediğinianlamakçokzordu.
-Türkiyeancakarıcılıklakalkınabilir...diyesözebaşladı.
Arıcılıklabutoplantınınilişkisinianlayamadığımıziçin,bizdışardagülmemekiçinkendimizizortuttuk.
Adam,arıcılıküstünepekçokkitapokuduğunusöylediktensonra,arılarıanlatmayabaşladı.Söyledikleri,herkesinbildiğigerçeklerdi:
-Arı,birküçükcükhayvandırvekanatlıdır,uçar...Balyapar.Bal,insanaçokyararlıdır,çokdeğerlidir.Kahvaltıdayenildiğigibi,yemeklerdensonradayenilir.Ayrıcaşerbetideyapılır.İkitürlübalolur...
Balandırabalandırabalıanlattıktansonra,arıkonusunageçti:
-Bireşekarısıvardır,birdebalarası...
SalondakilerdenOff,Puffdiyesıkıntıseslerigeliyordu.
EnsonundaMüdürBey:
-Arıneolacakbeyfendi?dedi.
-Arımı?Balalınacakarıdan...
-Balneolacak?
-Baldanneolmazki?Herşeyolur...
-Yanibizneyapacağızokulda?
Adam,
-Müsaadebuyurun,bendeonuanlatacağım,dedi.
Demin,birbey,haklıolarak,yavrularımızahayattayararlıbilgilerverilmeli,buyurmuştu.Pekdoğru...Meselabenimçocuğum,birüçgeninüçaçısınıntoplamınınyüzseksendereceolduğunubiliyorda,arınasılyetiştirilir,bilmiyor.Birüçgeninüçaçısıtoplamı,yüzseksendereceolmuş,üçyüzdereceolmuş,beşbindereceolmuş,bundanneçıkar.Çokricaederim,lütfensöylermisiniz,buyaşa
geldik;hangimizehayattabirüçgeninüçaçısınınkaçdereceolduğusoruldu?Yavrularımızınkörpebeyinlerikıvırzıvırladoldurulmasın.Onlaraişeyararbilgiler,meselaarıcılıköğretilsin...Okuldaarıkovanlarıolmalı.Türkiyeancakarıcılıklakalkınabilir.Çünkü,arı,koyuna,ineğebenzemez.İneksütverirama,otister,samanister.Arıhiçbişeyistemez,istemedenbalverir.
Başkabirikalktı,
-Çokhaklısınızama,dedi,şehiriçindearıyetişmez.
Baksanızabacalardançıkandumanlardaninsanlarbilezoryaşıyor,arınasılyaşar?Sonraarı,yaşadığıyeregöreürünverir.Şehiriçindearıyetiştirilebilsebile,ondanbalçıkmaz,ziftçıkar,katrançıkarbeyefendi...
Salondakiler,sesliseslibuadamıdoğruluyorlardıki,adam,
-Benimbaşkabirteklifimvar,dedi,arıdeğilama,tavukyetiştirmeli.Tavukdeyipgeçmeyiniz.Çocuklarımıztavukçuluköğrenseler...
MüdürBey,adamınsözünükesip,
-Efendim,azöncesöyledim,dedi,bizkendiliğimizdenokuldaarıcılık,tavukçuluk,inekçilikyapamayız.DersprogramlarınıEğitimBakanlığıdüzenler.Burasıilkokul,tarımokuludeğil...
Süslübirhanımkalktı.
-Galiba,dedi,konuyuçokdağıttık.OkulAileBirliğimizinbirüyesiolarak,başkabirteklifimvar.Okulumuzdakiyardımamuhtaçyoksulçocuklariçinnedüşünülüyor?
Birpiyangomudüzenleyeceğiz,yoksageçenyılkigibiyinebalomuvereceğiz?
Uzuntartışmalardansonra,mevsimiolduğuiçinbaloverilmesiuygungörüldü.Sonrasalondakianababalardanyardımparalarıtoplanmayabaşlandı.
Anababalar,öğretmenlerinçevresinialdılar,çocuklarınındersdurumlarınıöğreniyorlar.Bizdesalonagirip,limonata,çay,bisküvidağıtmayabaşladık.
Doğrusuogünçokeğlendik.OkulAileBirliğininbütüntoplantılarındabulunabilsem,neiyiolacak.SizinokuldadaOkulAileBirliğitoplantısıolursa,birkolayınıbul,dinlekonuşulanları.
Annemdebutoplantıdaydı.Evedönünce,
-Nedenkonuşmadınanne?dedim.
-Aman,banafırsatmıkaldı?Saçmasapankonuştular...dedi.
-Söylemekistediğinbişeymivardı?dedim.
-Benimağzımdilimyokmu?Elbetbenimdeağzımonlarkadarlafyapar,bendebişeylersöylerdim...Amafırsatvermedilerki,dedi.
İşte,seninkindendahauzunbirmektupyazdım.
Mine'yesöyle,mektubumahalacevapvermedi.Başarıdileklerimle.
ZeynepYALKIR
:::::::::::::
ŞİMDİKİÇOCUKLARHARİKA
İstanbul,30Ocak1964
Zeynep,
Mektubunuokurken,okulunuzdakiOkulAileBirliğitoplantısı,birfilmseyrediyormuşumgibigözümünönündecanlandı.Bizimokuldaki-OkulAileBirliğitoplantısına,babamhiçgidemez,vaktiyok.
Fabrikadanherakşameveyorgungeliyor.Bazıgünlerdefazlamesaiyaptığındangecegeçdönüyoreve.Birpazargünlerievde.Evinbütünyüküanneminüstündeolduğundanodatoplantılaragidemez.
Sanabirhabervereyim:Bizimharikabirincioldu.
Nedediğimianlamadınelbet.Bizimharikakim,biliyormusun?KardeşimFatoş...Geçenpazaraltıharikayarışmayagirdi.Dahadoğrusu,altıharikayı,tokuşturdular.
Banakalırsa,bizimharikabirinciliğialdı.
Benimikiamcamvar;birininiki,öbürünündebirharikasıvar.Onlarbizdeydi:Babamlaaynıfabrikadaçalışanbirmühendisle,birkomşumuzdabizegelmişti.Onlarınbirerharikasıvar,evdealtıharikatoplandı.
Büyükamcamınbirhuyuvar,kimigörse,boyunaçocuklarınıöver.Dediğinegöre,ikiçocuğudaharikadır.Bizehergelişinde,ikiharikasınınyeniyenimarifetlerinianlatır.
-Geçengünbizimküçük,neyaptıbiliyormusunuz?
Valahi,inanılırşeydeğil!..diyebaşlar.
Akşamişdönüşükapıdangirince,çocukkoşupterliklerinigetirmiştir,yadabutürlübişeyyapmıştır.Artıkamcamanlatırdaanlatır:
-Oyaştaçocuk,nasılakılediyor,şaştımkaldım.Terliğimigetiriyorefendim,terliğimi...Şuzekayabakın!Harikabirçocukolduçıktı.
Büyükamcamın,terlikgetiriyordiyeşaşıpkaldığıçocukkaçyaşında,biliyormusun?Fatoş'tanbiryaşbüyük,kocaçocuk...
Amcamherzamankigibiharikasınıgöklereçıkarınca,mühendisdealttakalmadı:
-Şimdikiçocuklarınhepsiöyle...Benimkızdahayedisinibitirmedi,çatırçatırFransızcakonuşuyor.
-Nediyorsunuz!..Harika!..
-Evet,harika!..Fransızcayıiyicesöktü.
-Benimküçük,maşalah,büyüğündendeharika.Büyükoğlandaharikadırya...İkisibirbirindenbaskın.Birakşamevegeldim,annesi,-Kocaoğlanoldu,artıkbenbaşedemiyorum,dinlemiyorbeni.Sokaktatop,oynuyor.Geldiyorum,gelmiyor.Şunusokiçeri!dedi.Çıktımsokağaaramaya.Baktım,kanteriçindekalmış.Geldedim,gelmez.
Yakalamakiçinkoştumarkasından,amabendenhızlıkoşuyor,yetişemem.
Bacakkadarama,öylebirkoşuyorki,valahiharika...
Komşumuz,
-Benimkızdaöyle,maşalahbirharika...derken,büyükamcamyakaladığıfırsatıkaçırmakistemediğindenlafınızıbalakestimdiyerek,harikasınıövmeyedevametti:
-Sonraefendim...Bendenizkoşarım,okaçar...Bitürlüyakalayamıyorum.
Sonraefendim,-Geliçeri,sonrafenayaparım!diyearkasındanseslendim.
Sözdekorkutacağım.
Döndüarkasınada,bananedesebeğenirsiniz?-Senbananekarışıyorsun,senbenimannemmisin?demezmi!Şuakla,şumantığabakınsiz!..Benialdıbirgülme...Yaninekuvvetlimantık,beyim!..Büyükbirinsandüşünse,bulafıbulamaz...
Büyükamcamhemanlatıyor,biyandandaoğlunabakarak,keyiflikeyifligülüyordu.Öylegülüyorduki,karşısındakilerde,nezaketolsundiye,gülmekzorundakalıyorlardı.
Mühendis,amcama,
-Maşalah,sizinkidepekzekiymişcanım!..dedi.
Amcam,
-Yaaa,dedi,bizimevdekiişbölümünübilebiliyorbacaksız...
Yeğenimdir,çokseverim:Bendenbibuçukyaşküçük...
Banakalsa,yaptığıdüpedüzterbiyesizlik.
Azöncelafıyarıdakesilenkomşumuz,
-Benimkızdaşimdiden,ressam,dedi.Yaptığıresimlerigörsenizbayılırsınız.Görenlerparmakısırıyor.Valahiharika...
Annesi,
-Gözdokunacakdiyekorkuyorum,dedi.
Küçükamcamda,
-Şimdikizamamnçocuklarıdahepharikaoluyorhernehikmetse!..diyebaşlayıp,kendioğlununçokgüzelşarkısöylediğinianlatmayagirişti.
Babam,onlardanaşağıkalacakdeğilya...
-BizimFatoşdabalerinolacak,dedi,şimdidenöylebir,tüvistmidirnedir,ondan,öylebiroynuyorki,şaşılacakbişey!..
Annem,
-Benkızımıdansözyapmam!dedi.
Babam,
-Senanlamazsınhanım,dedi,dansözbaşka,balerinbaşka...Bizimkibalerinolacak...
-Herneolacaksa,onunbununönündesoyunupoynamıyacakmı?İstemem!..
Bukonuşmalarbananasılgeliyor;biliyormusun?Sankibirisideçıkıpşöylediyecek:-Yavrumdahayirmiyaşınayenibastı.Geçengünannesinininmemesiniemerken,birdenkalınbirsesle,babaartıkbenievlendirin,diyekonuşmayabaşlamazmı!..Şaştım,kaldım.Oyaştaçocukkonuşuyorcanım!
Şimdikiçocuklardaharikaoluyor.
Bigünbirkomşukadın;anneme,çocuğununbibuçukyaşındayürümeyebaşladığını,bunapekşaştığınısöyleyince,içimden,
-Bibuçukyaşındaçocukyürümezdeneyapar,yoksauçacakmıydı?diyegeçirmiştim.
Çocuk,neyapsaharikaoluyor.Konuşsaharika...Çocukbu,konuşurelbet,havlayacakdeğilya...Birazsonraeviniçi,harikaçocuklarıngürültüsündentımarhaneyedöndü.
Mühendisin,ortaokulunikincisınıfınagidenTarıkadındabiroğluvar.
Babası,
-Tarıkdaküçükkenbirharikaçocuktuama,nedensesonradanbirazazaldıharikalığı...dedi.
Küçükamcam,
-Negibiharikalığıvardı?diyesordu.
Oanlatırken,bençocuğuinceliyordum;dayaksalağıolmuşkocabiroğlan.
Annesikapıdan,
-Tarııık!.diyeüçkereseslendi,dördüncüseslenişindeoğlanpencereyiaçıp,sokağa,
-Haa?Nevar?diyebağırmazmı!
Anababalar,harikalarınyarışmasıbaşlasın,diyesabırsızlanıyorlardı.
Büyükamcamdayanamadı,beşyaşındakikızına,
-Hadi,birşarkısöylede,dinlesinteyzeler,amcalar...dedi.
Kız,sağasolasalanıpkırıtaraknazlandı:
-I-ıh...
-Hadikızım,hadicanım...
-Söylemem!..
Yengem,
-Bizimçocuklarınmüziğeistidatlarıvar,dedi,ikisidepiyanoçalar.
Burdapiyanoolsaydı,oğlumsizedarbukaçalardı.
Amcamhemendüzeltti:
-Darbukadeğilhanım,darbukadeğil!..Mazurka....
-Darbuka,zarbuka,herneyseişte,ondançalardı...Benimdeeskidençalgıyaçokmerakımvardı,oğlanbanaçekmiş.
Şarkısöylemekiçin,küçükkızayenidenüstelemeyebaşladılar.
-Bak,amasonrasanacicilerinigiydirmem.
-Giydirmezsengiydirme!..
Kızkırıttıkçakırıtıyordu.Amcam,
-Şarkısöylersen,sanaçukulataveririm,deyincekız,
-Hangisinisöyleyeyim?diyesordu.
-Arabayataşkoydumimanım'ısöyle...
Amcam,kahvetepsisinitefgibiçalaraktempotutmayabaşladı.Yengemdeparmaklarınışaklatıyordu.Çocuğunsesivızıldamayabaşladı.Kızınsesikesilinceyengemyardımınakoşuyor:odaşarkıyakatılıyordu.Yengeminbağırmasındankızınsesihiçduyulmazoldu.
Beyoğlu'nunkızları,imanım...
Beyoğlu'nunkızları
İşmareder,gözsüzer,imanım...
Şarkıbitinceyeğenimalkışlandı.Yengem,mühendisinhanımına,
-Soğukaldıdateyzesi,dedi,bugünsesibirazkısık...
-Amanefendim,çokgüzelsesivar.Alahnazardansaklasın!..
Küçükamcamdaoğluna,
-Hadi,sendebirşiiroku,dinleyelim...dedi.
Oğlan,duvardibinebüzüldü.
-Hadiseneoğlum,hadiyavrum...
Zorladıkçazorladılar.Sonundaamcamınkaşlarıçatıldı.
-Okusanapiçkurusu!diyebağırdı.
Yeğenimağlamayabaşladı.Zavalınınsalyasısümüğüne,sümüğügözyaşınakarıştı.Ağlayarak,içiniçekeçeke,şiiriokumayabaşladı.Dahadoğrusuamcam,yengem,yeğenim,üçübirlikteokudular.
Yeğenim,birkelimesöyleyipunuttuğuiçinduruyor,arkadanamcam,sonrayengemöbürkelimelerisöylüyorlardı.
Yeğenim-Kedim...kedim...kedim...
Amcam-Eee?Sonraoğlum?
Yeğenim-Kedim...kedim...
Yengem-Neoldubugünsanaoğlum?Birtutukluğuvarçocuğun.
Yeğenim-Kedim...kedim...kedim...
Amcam(Kızgın)-Kaçtanekedinvarulan?
Herkesgülüştü.
Yengem-Çocuğubüsbütünşaşırtma!Zatenbağrabağıraaptalaçevirdinoğlanı!...
Yeğenim-Kedim...
Amcam-Daha...
Yeğenim-Dahasütemer...sütemer...sütemer...
Yengem-Miyav...
Yeğenim-Miyav...
Amcam-Der...
Yeğenim-Der...
Yengem-Yine...
Yeğenim-Yineneister...neister...
Amcam-Beneklikedim...Ekmekyutamaz,Sıçan...sıçan...sıçan...
Amcam-Sıçandansonra?
Yeğenim-Sıçantutamaz.
Yengem-Aferin!..
Yeğenim-Nedeyaramaz,beneklikedim...
Yeğenimdekurtulmuştu,bizde...Amaamcam,memnunolmadığıiçin,yeğenime,
-Eşek!diyebağırdı.
Yengem,
-Yabancılarıyadırgadıçocuk...dedi.
Mühendisinhanımıda,
-Kalabalıktanutandıyavrucak...dedi.
Bizonualkışlarkenyeğenimdekolununyeniylegözyaşlarınısilerekodadançıktı.
Komşumuz,harikaressamolankızına,
-Resimlerinigetirdinmi?Getirdinsegösteramcalara...dedi.
Kız,başınıyukarıkaldırdı:
-I-ıh...
Annesi,
-Buradaboyavarsa,şimdiyapar...dedi.
Babam,bana,
-Veroğlumboyalarını!dedi.
Nasılcanımsıkıldı,anlatamam...Vermesem,olmaz.
Babamınyılbaşındaaldığıboyatakımınıverdim.Çocuk,masayakuruldu.Önündekikağıdıboyamayabaşladı.Sıkıntımdan,görmemekiçinyanındanuzaklaştım.Harikanınbiri,resimyapadursun,mühendisdesugibiFransızcakonuşankızınıçağırdı.MühendisFransızcabişeysöyledi.Kız,
-Vıy...dedi.
Babasısöyledikçe,kızdaboyuna-Vıydiyor.Birseferindekızyine,
-Vıy...deyince,babası,
-Ammadavıy,dedi,vıymıya?
Kız,
-Nomu?dedi.Nodersinemigeldik?
-Noya,nodiyeceksin.Sıraşimdino'da.
Ondansonrakız,babasınedese,-No-demeyebaşladı.
Bütündikkatimle,mühendisinnedediğiniaklımdatutmayaçalışıyordum.Çünkü,buolayısanayazmayakararlıydım.
Amasöylediklerindenpekazınıanlayabildim.Bunlarıdadahaönce,liseyegidenbirağabeydenduymuştum.
Mühendis,
-Fermelaport...dedi.
Busözüzerinekız,
-Vıy...deyipgitti,annesiniöptü.
Babası,
-Fermelaportdeyince,anneöpülmez,dedi,-Hezelamerndersemozamananneniöpeceksin.
Annesi,
-Çoouğuşaşırtıyorsun...dedi.
Kızsordu:
-Fermelaport...deyinceneyapacaktım?
Annesi,
-Pencereyiaçacaksın...dedi.
Mühendis,karısınınyanlışınıdüzeltti:
-Sensuscanım...Senindediğin-Uvrelafönetr,-Fermelaport,kapıyıkapa,demek.
Kadın,
-Hiçdedeğilişte,dedi,bizeokuldaöyleöğretmişlerdi.
Mühendislekarısı,kapıyıkapa,pencereyiaçdiyetartışmayagiriştiler.Kadınensonunda,
-YalnızsenmiFransızcaokudun,bendeokuldaFransızcaokudum.Kimeistersengitsor,-fermelaport,pencereyiaçdemektir.
-BenyalnızokuldaFransızcaokumadım,Fransa'dadabulundum...
-Ayol,birlikteydikya...Hatta,birmağazadakisatıcıkızdanbenimiçinsütyenisteyecektin,bitürlüsöyleyememiştinde,işaretleanlatmıştın,kızdayanlışanlamış,banasütyenyerine,sanaavcıçantasıgetirmişti...
Mühendis,kaşlarınıçatıp,
-Hanım,hanım!dedi.SenFransa'yı,Almanya'yıhepbirbirinekarıştırdın.OsenindediğinAlmanya'daolmuştu.
BenFransızcakonuşurken,fransızlarınbileağzıaçıkkalır...
Karıkocaarasındakibutartışmayıkesmekiçinkomşumuz,masadaresimyapanküçükkızına,
-Yaptınmıkızım?diyesordu.
Kız,
-Yaptım...dedi.
Annesibirçığlıkattı:
-İştetamyapmış...Eyvaaah!Dahayenigiydirmiştim,entarisiniberbatetmiş...
Harikaressam,boyalaradalıpçıkmış,palyaçoyadönmüştü.
Mühendis,resmebakıp,
-Maşalah,dediçokgüzelyapmışsınkızım.
Harikaçocuklarıençokövenbabamdı.Sıra,bizimFatoş'unmarifetinegeldiğiiçin,öbürlerideFatoş'uövsünlerdiyeböyleyapıyordu.
Babam,
-Benimkızımbalerinolacak,dedi.Hadikızım,birtüvistyapdagörsünamcalar.
Fatoş,köşeyesıkışmış,kımıldamıyordu.
-Hadibenimkızım...
BaşıeğikduranFatoş'ucoşturmakiçinbabamkendisitüvistebaşladı.Arkadanmühendis,mühendisinkarısıdatüvistebaşladılar.Elçırpıp,
-Hadi,sendekızım...diyorlardı.
Suçlusuçlu,büzülmüşduranFatoş'uannemitince,kızınnedenhiçkımıldamadığıanlaşıldı.Annem,
-Aaaa!diyebağırdı,ayoloyapacağınıyapmış!
Fatoş'uyıkamakiçinkucağınaalıpdışarıçıkardı.
Babam,
-Hiçböyleşeyyapmazdıama,nasılyaptıbilmemki...dedi.
Mühendisinkarısı,
-Çooukturefendim,yapar,hepsiyapar...dedi.
-Sıkıldıdaondanherhalde...
İştebizimharikalaryarışmasıböyleoldu.Banasorarsan,harikalaryarışmasındakardeşimFatoşbirinciliğialmışsayılır.
Konuklargitmişti.Akşambabama,
-Birkitaptaokuyupdefterimeyazmışımbaba,baknedoğrudeğilmi?
dediktensonra,gerçektenbirkitaptandefterimeaktardığımsatırlarıokudum:
-Eşeğinkonuşması,insanınyüktaşımasınormaldeğildir.Amabazıinsanlar,eşeğinkonuşmasınahadhayranlıkduyarlar.Oysaeşeğinyüktaşıması,insanındakonuşmasıdoğruolandır.
Babam,
-Yaninedemekbu?dedi.
-Yani,dedim,çocukçocukolursanormaldir,büyükolursadeğil...
Babam,
-Saçmalama!dedi.
Bizimharikalaryarışmasıda,sizinokulailetoplantısındandahaazeğlenceligeçmedi.
Haberlerinibekler,iyigünlerdilerimkardeşim.
AhmetTARBAY
:::::::::::::
CANIM,CİCİM!
Ankara,3Şubat1964
Ahmet,
30Ocaktarihlimektubuniçinçokteşekkürederim.
Mektubun,okularınşubattatilinegirdiğigüngelmişti.Okurkenöylegüldümki,gözlerimdenyaşgeldi.
Bizimevde,önceablamaharikaçocukdiyebakmışlar.
Amaharikalığınablamdançokuzakolduğunugörüncede,bizimkilerde,ailemizdeharikaçocukçıkacağıumudukalmamış.Nedense,benimveMetiniçinböylebirumudakapılmamışlar.
Ablamınharikaçocuksanıldığıgünlerihatırlıyorum.
Benozamandahaokulabilegitmiyordum.Akşamlarıişindendönüncebabam,onaFransızcaöğretmeyeuğraşırdı.
BirFransızcaşiiriablamhaftalarcaezberleyememişti.Yanlarındaoturupheponlarıdinlediğimiçin,oşiirikendiliğimdenezberleyivermiştim.Aradanyılargeçti,şiirhalaezberimdedir.
-Löberjeresonşiyen
Jemmonşiyenönbongardiyen
Kimanjpö,travaybiyen.-
Ablamıbilmemama,duyaduyaaklımdakalmış.Babam,buFransızcaşiiriablamaezberletmekiçinokadarçoktekrarlamıştıki,yalnızbendeğil,annemde,hattahizmetçideezberlemişti.Ablambuşiiri,sankiÇincebişeyleruyduruyormuşgibi,şıngırmıngırbirsesleokuyordu:
-Şiyenminbiyenmontiyengibibişeylersöylerdi.
Bigün,babamınAvrupa'daokumuşbirpedagogarkadaşıdemişki:
-Yabancıdilöğrenmekayrıbirkabiliyettir.İledeFransızcaöğreteceğim,diyeçocuğuboyunazorlama.BenParis'teyken,yılarcaoradakalıpdaFransızcaöğrenemeyenlerigördüm.
Bunlar,hergüngidipsabahtanakşamakadaroturduklarıkahvelerde,garsonlaraTürkçeöğretmişlerdi.Bazıinsanlarınyabancıdilöğrenmekabiliyetleriyokturama,yabancılarakendidileriniöğretmekabiliyetlerivardır.
Belkiseninkızdaböyledir...Herçocuktabirkabiliyetvardır,amaburuhundagizlibirtohumdur.Butohumukeşfedipfilizlendirmeli,çocuğunkabiliyetiniortayaçıkarmalı.
Arkadaşınınbusözleriüzerinebabam,ablamınruhundagizlikabiliyettohumunufilizlendirmekiçin,onakemandersialdırtmayabaşladı.Amaablamınruhundagizlikabiliyettohumu,kemandersiyledefilizlenmedi.Evdekemandersiverenkadın,
-Maşalahbuçocuktaöylebirsesvarki,demiş,benimkulağımıbilebozdu.
Onadersvermeyebaşladığımdanberi,-Do-sesini-Si-sesinden,kapıgıcırtısınıkemansesindenayıramazoldum.
Gerçektendeablamböyledir.Mutfaktabirbardakkırılsa,kapıçalındıdiyeaçmayagider.İlkokuldaykenöğretmeniablama,
-Amankızım,demiş,arkadaşlarınmarşsöylerkensensus,bütünarkadaşlarınışaşırtıyorsun.
Sonraresmebaşlattılar,odaolmadı.Baledersinegönderildi.Baledersininablamaçokbüyükyararıoldu.Çünkü,
eviniçindegezipdolaşırkenablamheryanınıorayaburayaçarpar,bikaçkeredüşerdidurupdururken.Kolunu,ayağını,sankibavultaşırmışgibi,masaya,sandalyeyeçarpardı.
Balederslerindensonraeskisikadarçarpmazoldu.
Annemlebabam,ablamınruhundagizlitohumufilizlendirmekiçinokadarçokuğraştılarki,sonundayorulup,
-Kabiliyetisonradanfışkırsın.Hele,şimdilikokuldaokusunbakalım...dediler.
Ablam,düzenliolarakhersınıfıikiyıldabirgeçerek,liseninikincisınıfındabudüzenidebozup,ikiyılüstüstesınıftakalıncabelgealdıveokulubıraktı.Ozamanannem,
-Demek,kızınevkadınlığınakabiliyetivar...dedi.
Çünkü,kalakaladenenmemişbirevkadınlığıkalmıştı.
Amabudenemeçokuzunsürmedi.Annem,ablamınmutfağagirmesinikesinlikleyasakladı.Çünküablambeşdakikamutfağagirse,elinihiçbişeyesürmedenayaktadursa,ondansonrahiçkimsemutfaktaaradığışeyiyerindebulamıyordu.
Koskocatencerelerortadankayboluyor,günlersonraenolmayacakbiyerdençıkıveriyordu.
Ablamı,biruzmanagöstermişler.Uzman,
-Çocuğun,ruhundakigizlikabiliyetibulacağızdiye,perişanetmişsiniz.Yazıktır.Bırakınçocuğukendihaline...demiş.
İşteondansonraablamınyakasınıbıraktılar.Ablambirazkendinegeldi.
AmaolanbenimleMetin'eoldu.Ablamıngizlikabiliyetinibulmakiçinuğraşmaktanannemlebabamokadaryorulmuş,umutsuzluğadüşmüşlerdiki,bizimleuğraşmayagüçlerikalmamıştı.OysabanadeğilamaMetin'e,ablamagöstermişolduklarıözenigöstermişolsalardı,Metingerçektenkabiliyetinigeliştirebilirdi.ÇünküMetin'inmakinelerebüyükilgisivardır.Builgisiyüzünden,evdekiradyoyu,çamaşırmakinesini,babamıntıraşmakinesini,düdüklütencereyi,pikabı,sesalmamakinesini,fotoğrafmakinesini,dikiş
makinesini,saatleri,gazsobasınıfilanhepbozmuştur.
Duvarsaatininiçindenbirçarkıçıkarıpdüdüklütencereye,dikişmakinesininbirvidasını,radyoyayerleştirmeyepekmeraklıdır.Kardeşiminbukabiliyetinebabam-kabiliyetsizlikdiyor.OysaMetin,bütünbunlarıbirmakineicatetmekiçinyapmaktadır.BabamınsınıfarkadaşıbirkomşumuzundaNurtenadındaharikabiryavrusuvar.Buküçükkızınbirharikaolduğundanhiçşüpheyok.ÇünküNurten,bizimbütünaileninbiröğündeyediğindendahaçokyemekyiyor.Sonradaannesi,
-Yineiştahıkesildiyavrumunbugünlerde...diyerek,kıza,iştahıaçılsındiyeşuruplar,vitaminler,balıkyağıveriyor.
Bıldıkbıldıkbirkız,şişmanlıktanzoryürüyor.Bacaklarılöplöp.Babasıdapufböreğibiradam,sankipufböreğicanlanmışdayürüyor.
Annesiylebabası,gecebiyeregidecekolurlarsa,Nurten'ibizebırakıyorlar.Bizimkilerdesinemayagittiklerigece;Metin'ievdeyalnızbırakmakistemiyorlar.ÇünküMetin,yaradyoyukarıştırıyor;yadasağlamolanbuzdolabınıonarmayakalkıpbozuyor.
Metin'inbumakinemerakınıbenönleyemiyorum.-Düdüklütencereyesaattakacağımdayemeğinnekadarzamandapiştiğinigöstersindiyetutturuyor.
Başedemiyorum.Onuniçin,annemlebabamablamıdaalıpsinemayagiderlerse,Metin'leben,Nurten'lerinevindekalıyoruz.
Geçenlerdebirgeceyineonlarınevindeydik.Bizçocuklarbirodadaydık.
Metin'leNurten'ekitaptanmasalokuyordum.
Nurten,suiçmekiçindışarıçıkmıştı.Dönüşünde,
-Çocuklar,çocuklar,dedi,annemlebabamkavgaediyorlar.Hadigelinseyredelim.
-Nerdenanladınkavgaettiklerini?
-Suiçmekiçinçıktımda...Salondangeçiyordum.Annembenigörünce,babamacanım,şekerim...
demeyebaşladı.Babamdaona,-Ruhum,bitanemdiyordu:Nezamankavgaederlerkenbirdenüzerlerinegitsem,terbiyembozulmasın,diyebirbirlerineişteböyle-canım,ciğerimderler.
Oysakavgaetmediklerizaman,birbirlerineadlarıylaseslenirler.Hadigelin,seyredelim...
-Bizartıkevegidelim,nerdeysesinemadandönerler...dedim.
Gideceğimizihabervermekiçinsalonageçtiğimizzaman,gülünçbirdurumlakarşılaştık.Böylebişeygöreceğimizibilsem,yanlarınagitmezdimelbet.
Amagirmişbulundum,geridönemiyordum.Yerdebirvazoparamparçaydı.
Nurten'inannesininsaçlarıdağılmış,babasınındayüzütırmıkiçindeydi.
Babası,
-Sevgilim,vazoyukaldırortadan...deyince,anneside,
-Nurtenmigeldi?diyebaşınıçevirincebizigördü.
Sonrakızına,
-Bensanakapıyıvurmadangirmedemiyormuyumkaçtır?dedi.
Kocasına,
-Şekerim,kahveyapayımmı?diyesordu.
Adam,
-Yapbitanem,yapşekerim...Ortaşekerliolsunhayatım...dedi.
Kadınınterliği,koltuktakocasınınyanındaydı.
Nurten,
-Zeynepablalargidiyoranne...dedi.
BaşınıtutanNurten'inbabası,acıdanyüzünüburuşturarak,
-Nasıldaayağımkaydı,hiçanlayamadım...dedi.
Evimizegeldik.Metinyatıpuyudu.Bendesanabumektubuyazıyorum.İşte,babamınöksürüğünüduydum.Sinemadandöndüler.
Yinegörüşmeküzere...HoşçakalAhmet...
ZeynepYALKIR
:::::::::::::
MİSAFİRİNYANINDA
İstanbul,10Şubat1964
SevgiliarkadaşımZeynep,
Komşunuzdageçenolayıanlatanmektubunuokuyunca,üçodalıküçükbirevdeoturduğumuzasevindim,çünkünelerolduğunuduyarız,görürüz.Buyüzdenkomşunuzdageçengülünçlüklerolmazbizde.Amayinedecansıkıcıolaylargeçiyorevimizdearasıra.Geçenpazar,işteböylecansıkıcıbirgündü.
Babam,çalıştığıfabrikanınsahibininpazargünübizimeveöğleyemeğinegeleceğinisöylemişti.Benbunahiçbiranlamveremedim.Çünkübabam,patronunuhiçsevmez.
Herfırsattaonukötüler:Patronunuanlatırkenyüzükıpkırmızıolur;öylekötüsözlersöylerkionuniçin...
Anneme,
-Neişivarmışoadamınevimizdesanki?..dedim.
-Onasılsöz,dedi,kocabirpatron...
-Amababamonuhiçsevmiyor...
-Obabanıseviyor.
-Neden?
-Baban,fabrikadasendikatemsilcisiolduya...
Babamınbirayönce,sendikatemsilcisiseçildiğinibiliyordum.Demekpatronbununiçinbizimevegeliyordu.
Babamdanboyunakötülükleriniduyduğumpatronuhiçgörmediğimiçinmerakediyordum.Devgibi,canavargibibiryaratıkolmalıydı.
Patrongelecekdiyebizimevdeolağanüstübirhazırlıktırbaşladı.
İşindendöndüktensonrabirakşambabam,oturmaodasınınduvarlarınıbadanaederkenbiyandanda,durmadanpatronunasöyleniyordu.
-Patrongelecekdiyenedenduvarlarıbadanaediyorsunbaba?dedim.
Babam,
-Patronmu?dedi,badanafırçasınıhırslakireçtenekesinedaldırdıktansonraekledi:
-Sankibenogelecekdiyemibadanaediyorum...Duvarlarkirlenmiş,görmüyormusun?
Annem,komşularımızdanbardak,tabak,sofraörtüsügibişeyleraldı.Bigünöncedenmutfağagiripziyafetyemekleriyapmayabaşladı.
Opazar,babamçakerkendenkalktı;oysapazarlarıyataktangeçkalkardı.
-Misafirbukadarerkenmigelecekbaba?dedim.
-Benonuniçinmikalktımcanım!..dedi.
Kahvaltıdansonra,pencereönüneoturup,patronubeklemeyebaşladı.
Aradabir,cansıkıntısıylaeviniçindedolanıp,
-Nerdekaldıbuherif!diyebağırıyordu.
Annemyemekmasasınıkurmuştu.Birmutfağagidiyor,biriçerigeliyor,eksikbişeykalıpkalmadığınabakıyordu.
Babam,odanıniçindegezinerekpatronunasöylenipdururken,bizimsokakkapısıönündebirklaksonçalınca,büyükbirtelaşakapılıp,
-Koşun!..Geldigaliba...Açınkapıyı,haydi!Neduruyorsunuz?diyebizebağırırken,kendisideyolugörenpenceredenyarıbelinekadareğilipdışarıbaktı.
Babamıntelaşındanpaniğekapılmışolanannem,çoktangidipsokakkapısınıaçmıştı.Amakimseyoktu.
İkigündenberiannem,misafirinyanındanasıldavranılacağıüzerine,Fatoş'adersveriyordu.Buderslerini,benyanlarındaykenveriyorduki,bendeişitmişolayım.YenielbisesinigiymişolanFatoş'uyinealmıştıönüne,onaherzamankisözlerinitekrarlarken,dinliyormuyum,diye,yangözledebanabakıyordu.
-Amankızım,amanbenimcicikızım,sakınmisafirinyanındaterbiyesizlikyapma,emi?Misafirinyanındaelağızasokulmaz.Misafirinyanındayeredüşenbişeyyerdenalınıpyenmez.Unutmabunlarısakın...Misafirinyanında,öksürürken,elinleağzınıkapatacaksın.Sakınmisafirinyanındaekmeğiağzınlakoparma,çokayıptır.
Ekmekdiliminielinlekoparırsın...Olurmucanım?Sonra,misafirinyanında
-Ha?denilmez,çokayıptır.Birimizsanaseslenirsek,sakınha,
-Ha?»deme!..
Fatoşsordu:
-Misafirinyanındanediyeceğimöyleyse?
-Misafirinyanında-Hadenilmez,-Efendimdenilir...
Dinleyipdersalıyormuyumdiyearadabanadabakıyorduama,bununladayetinmeyipbanadöndü:
-Oğlum,misafirinyanındahersöze-Efendim»lebaşla,sözünüyine-Efendim,lebitir,dedi.
Pencereden,patronunyolunugözleyenbabamda,patronuiçinsöylenmediksözbırakmıyordu.Birdenbabam,
-İştegeldi!diyebağırıpkapıyakoştu.
Benpencereyegidipdışarıbaktım.Bizimkapıönünde,pırılpırılkırmızırenklibirarabaduruyordu.
Babamıngürültülüsesiniduyuyordum:
-Vayefendim...Gözlerimizyolardakaldı.Buyrun,buyursunlarefendim...Hoşgeldiniz,safageldiniz,safalargetirdiniz...
Yanlarınagittim.Babam,patronunpaltosunuaskıyaastı.
Hiçdeöylebenimsandığımgibi,nedev,nedecanavardı.Ufacıktefecik,güleçbiradam...Babamınböylebiradamaniçinkızdığını,sonrabukadarkızdığıadamıdaniçinbukadargönüldenkarşıladığınıanlayamadım.
Fatoş,patronuneliniöptü,bensıktım.Babam,
-Öpseneoğlumbeyamcanınelini...dedi.
Bendeöpmekzorundakaldım.
Babamlakonuşmayabaşladılar.Birazsonraannem,
-Yemeğebuyurunuzefendim...dedi.
Patron,
-Zahmetettiniz,benyemeğekalmayacağım...dedi.
Bak,şimdişuuygunsuzluğa;annemkaçgündürpatronuağırlayacağımdiyeçırpındıdurdu,odaşimdiyemeğekalmayacakmış.
Amababam,nerdeysezorlayarak,elinden,dirseğindentutuppatronunusofrayaoturttu.
Babamlaannemintelaşıbanadageçmişti.Babam,
-Sukoybardaklara...dedi.
İşteotelaşla,patronunbardağınasürahidensukoyarken,sulartaştıbardaktan.Babam,
-Kocaoğlanoldun,birsukoyamıyorsun...diyerek,peçetesiylemasaüstündekisularısilmekistedi,amapeçeteyiçekerken,üstündekisalatatabağınıdevirdi.
Annem,
-Ah,çokaffedersiniz,üstünüzemidöküldü?diyepatronasorarken,Fatoşherzamankigibi,tabağındakiçorbayıdöktü.
Annem,Fatoş'uazarladı.Fatoşda,
-Anne,sençarptınkolunla...diyeağlamayabaşladı.
Sinirlenenbabam,
-Bensana,çocuklarıayrıyedirdemiştim...dedi.
Annem,
-Sus,misafirinyanındaağlanmaz...diyeFatoş'afısıldadıama,bunuhepimizduyduk.
Fatoş,misafirinyanındaağlanmayacağıiçinsustuama,birzamaniçiniçektidurdu.
Annem,misafirintabağınaetkoyuyordu.Misafirkolaylıkolsundiyetabağınıannemeuzatmıştı,amabaşıbabamadönüktü.Annem,misafirintabağınaikincikepçeyitamboşaltırken,başıbabamadönükolanmisafiranidentabağınıçekti.Annemdedağıtmakaşığındakietitatlıtabağınaboşaltıverdi.
Annem,
-Aaa,neyaptım!..dedi.
Hepimizinşaşkınlığındansofraalakbulakolmuştu,Babam,yemeğinetuzlukdiyebiberliğisilkeliyordu.Farkınavarınca,
-Tuzluknecehennemindibinde?diyebağırdı.
Annem,tuzlukdiyebabama,hardalkabınıuzattı.Bendahaöncedavranıpbabamatuzluğuverdim.Babamhızlatuzluğusilkeledi,amatuzluğunkapağıdüşüncetuzluktakibütüntuzlaryemeğinedöküldü.
Büsbütünşaşkınadönenannem,nediyeceğinişaşırmıştı.İştebuşaşkınlıkla,hiçyeriyokkenbirdenbiremisafire,
-Nasılsınızefendim?deyiverdi.
Anlayamayanpatron,
-Efendim?diyesordu.
Annem,
-Yemeknasılolmuş,beğendinizmiefendim?dedi.
Patron,
-Elinizesağlık,pekgüzelolmuş...dedi.
BusıradaFatoş,
-Anne,boğazımdakaldı...dedi.
Annem,bireliyleFatoş'unsırtınavuruyor,biryandandasuiçirmeyeçalışıyordu.
Babam,dahaöncebize,bıçağısağelimizde,çatalısolelimizdetutmamızısöylemişti.Denemeyeçokçalıştımamabeceremedim;solelimdekiçatalaağzımınyerinibitürlübulamıyordum.Vazgeçtim,çatalısağelimealdımherzamankigibi.Babam,tabağındakieti,sağelindekibıçak,solelindekiçatalabölmeyeçalışırken,etinkemiğitabaktanfırlayıpportakalarınüstünedüştü.
Yineenazfalsoyapanbendim.Sofradankalkınca,bubelayıdaatlattığımıziçinbirohçektim.
Misafir,yemeküstünekahvesiniiçerken,
-Kaçıncısınıftasınyavrum?diyebanasordu.
-Efendim,beşincisınıftayımefendim...dedim.
Bu-efendimlicevabımıbeğendilermi,diye,annemlebabamınyüzlerinebaktım;ikisidegülümsüyordu.
-Kaçyaşındasın?
-Efendimonbirefendim...
-Büyüyünceneolacaksınbakalım?
-Efendim,yazar,efendim.
-Aferin...
Sustum.Annemdudaklarınıbüzebüzebanabişeyleranlatmayaçalışıyordu.Teşekküretmemifısıldadığınıanladım.O
sıradapatron,babamlakonuşuyordu.Ben,
-Efendim,teşekkürederimefendim...dedim.
Bugeçkalmışteşekkürünnedemekolduğunuanlamadığıiçin,misafirbirazduralıyarak,
-Bişeydeğil,dedi.
Kardeşiminbirharikaçocukolduğunu,sanaeskimektuplarımdanbirindeyazmıştım.Fatoş,ogündeharikalığınıgösterdi.Annem,sofrayıtoplarken,masadanbirmuzyeredüşmüştü.YerdenmuzualanFatoş,
-Yeredüşenşeymisafirinyanındayenmezdeğilmianne,misafirgittiktensonrayerim...diyerek
muzumasanınüstünekoydu.
Babam,Fatoş'unsözleriduyulmasındiyemi,yoksakırdığıpotuonaanlatmakiçinmi,hernedenseüstüsteöksürdü.Fatoş
hemen,
-Baba,misafirinyanındaelağızakapanmadanöksürülmezki!dedi.
Babam,gülümsemeyeçalışarak,
-Ha?NededinFatoş?diyesordu.
Fatoş,
-Misafirinyanında«ha»denilmez,baba!..dedi.
Birazsonradamisafirkalktı,gidiyordu.Babamlaannemonukapıdışınakadaruğurladılar,arabasınabindirdiler.Arabagittiktensonraiçerigirdiler.
Babam,
-Tuh,rezilettinizbizi!dedi.
Annemde,
-Bensizeböylemisöylemiştim?dedi.
Fatoş,
-Misafirinyanındaağzımlaekmekkoparmadımki...dedi.
Butatsızlıkbütüngünsürdü.
Zeynep,sanabumektubumlabirlikte,birresimgönderiyorum.Sınıfarkadaşlarıylaçektirdiğimizresim...Resimde,
senburdanayrıldıktansonragelenyeniöğretmenimizidegöreceksin.
Güzelgünler,başarılardilerim.
AhmetTARBAY
:::::::::::::
NEAYIPŞEY!
Ankara,16Şubat1964
SevgiliarkadaşımAhmet,
Gönderdiğinresmenekadarsevindiğimianlatamam.
Hemenbütüneskisınıfarkadaşlarımresimdevarsınız.SeninyanındaduranMineolacak,amapekazgörünüyor.Hüseyin,onuiyicekapamış.YaşardagalibaCengiz'insırtınaçıkmış.Neşe,yineenönegeçmiş,herzamankigibi...Buresmigöndermekle,bilsenbeniöylesevindirdinki...Yalnız,resimdeDemir'iseçemedim,oyokherhalde.Öğretmeninizyaşlıcagaliba.
Bendesanakardeşimlebirlikteçekilmişbirresmimizigönderiyorum.Birkomşuçocuğukendimakinesiyleçekti.
Buhaftabaşımanelergeldi,birbilsen...Durupdururken,adımkopyacıyaçıktı.Pekdedurupdururkendeğilya...
Öğretmenimizinenkızdığışeykopyacılık.Sıksıkbizekopyacılığınkötülüğünüanlatır,-Kopyayapmakçalışkanarkadaşınızınhakkınıçalmaktır,der;-Kopyayapmakbirzekaişideğil,kurnazlıktırder.
Bukonudababamdaaynıdüşüncededir.Oda,-Çokayıp,çokkötüşeydirkopyacılık;insanınbaşkasınıdeğil,kendikendisinikandırmasıdır,der.
Babamla,komşularımızolanüçsınıfarkadaşıbirarayageldimi,hepokulanılarınıtekrarlarlar.Büyükbabamındabizdeolduğubirgece,babamınarkadaşlarıdagelmişti.Yineokulanılarındansözaçtılar.Nurtenadındakişişmankızınbabası,
-Hatırlıyormusunuz;dedi,hanimatematikçiKeltoş
SabriBey'ineteğine,imtihandakopyaiğnelemiştikde...
Nurten'inannesi:
-Nasıloldu,anlatsana!..dedi.
-Alahrahmeteylesin,KeltoşdediğimizSabriBey,lisedecebiröğretmenimizdi.İmtihanlardaçocuklaragözaçtırmamaklaövünür,-Kendinegüvenenkopyayapsındagöreyim!diye,meydanokurdu.Bizimdeödümüzkopardıondan.Sorularıimtihankağıtlarınayazdırdımı;dersanedeordanorayasıçrardururdu.Arkadaşlardanbirisi...
Babam,
-MarsıkNecdet,değilmi?dedi.
-Evet,MarsıkNecdet,şimdibüyükelçidir!Sabri'ninceketinineteğine,problemlerinçözümünüyazdığıkağıdıiğnelemiş.Çocuklar,SabriBey'inceketarkasınaiğnelikağıdabakıpbakıpyazıyorlar.YalnızSabriBey;biryerdedurmadığı,boyunasıçradığıiçin,kopyakağıdınabakıpcevabınhepsiniyazmakzoroluyor.Çocuklardanbirihocayıbişeylersoruplafatutuyor,öbürüdekopyaçekiyor.Benbitürlükopyaçekemedim.Sankikopyaçekiyormuşumgibiyapıp,SabriBey'işüphelendirdim.Odakopyaçekmiyeyimdiyeönümegelip,sırtınısıramadayamıştı.Oh,baktım,baktımyazdım.
Cevaplarıyazandersanedençıktı.İçerdesonkalanlardapaydosziliyle,kağıtlarınıveripçıktılar.İşte
ozamanaklımızbaşımızagelmişti.İğnelikopyakağıdını,SabriBey'inceketeteğindençıkarmayıunutmuştuk.İmtihankağıtlarınıtoplayanSabriBey,eteğindeiğnelikopyakağıdınısavurasavura,öğretmenlerodasınagirmiş.
Kiminbuişiyaptığıanlaşılmamış.SabriBey,çokyumuşakbiröğretmenmiş.
Çokyalvarıpyakarmışlarda,hepsiniaffedip,yenibaştanimtihanyapmış.
Babamınbaşkabirsınıfarkadaşı,
-YaKasapOsman'ayaptıklarımız?dedi.
KasapOsmandedikleritarihöğretmenlerineyaptıklarınıanlatıyorlar.Buöğretmende,imtihandahepkürsüdeotururmuş,amagözleriprojektörgibi,öğrencilerininüstündeymiş.Oimtihanda,önsıradaoturanlarınhiçbiriiyinotalamamış.Ama,öbürçocuklarınhepsideiyinotalmışlar.Çünkü,herçocuk,önündekisıradaoturanarkadaşınınsırtınatarihkitabınıdayayıpöğretmeningözüönündekopyaçekmiş.
Arkadaşlarındangerikalmayanbabam,
-Sizasıl,sıfırcıHafiz'inimtihanındaolanlarıhatırlıyormusunuz?dedi.
-Hanişusineklikopyayımı?Kimhatırlamazonu...
SıfırcıHafizdediklerikimyaöğretmenleriningözü,birmetreilerisinibilezorseçermiş.Numarasıdaçokkıtmış.
İmtihanagirmedenönce,çocuklardanbiri,beşontaneirisinekyakalamış,kibritkutusunakoymuş.İmtihanbaşlamış.
Sorularıncevaplarını,incecikkağıtlarayazıp,bukağıtlarıda,sineklerinayaklarınainceipliklebağlamışlar,sonrasineklerisalıvermişler.Ayaklarındaağırlıkolduğundansinekleruçamıyor,biryerdenkalkıphemenbaşkayerekonuyorlarmış.Böyleceherkeskopyayapabiliyor.
Çünküayağındaağırlıkolansineğiyakalamakkolay.Kağıttankopyayıçeken,sineğisalıveriyormuş.Birdenkapıaçılıpdamüdüriçerigirince,ayağındaiplikbulunansineklerdenbiri,tammüdürüngözleriönündeikiturattıktansonrapikeyapıp,müdürünçıplakbaşınakonmuş.
Metin,
-Sizeneyaptılarbaba?diyesordu.
Babam,
-Azkaldı,birarkadaşımızıokuldankovuyorlardı,zorkurtuldu...dedi.
Nurten'inbabası
-Şimdiprofesördüroarkadaşımız...dedi.
Babamınbirarkadaşı,büyükbabama,
-Beyefendi,sizdekopyayapmışmıydınızokuldayken?
diyesordu.
Büyükbabam,
-Okulhayatındahangiçocukkopyayapmamıştırki...dedi.
Anlatmayabaşladı.
Kimya'danüçerüçersözlüimtihanagiriyorlarmış.Büyükbabam,ikiarkadaşıylaimtihanodasınagirmiş,arkadaymış.Öncekiarkadaşı,sınıfınentembeliymiş.Öğretmennesorduysa,sesiniçıkarmadan,boynunubüküpdurmuş.
Kimyaöğretmenikızmış,
-Hiçmibişeybilmiyorsunoğlum?dediktensonra,birsorudiyemasadakisürahiyigösterip.-Bununiçindenevar?»diyesormuş.Öncekidilsizmişgibiyinesusunca,arkasındakiçocuk,-At,at...atbişey,diyefısıldamış.
-Nevarsürahideoğlum?
Çocuk,
-Atvar,efendim...demiş.
Ogeceanlatılanlardanöylemerakadüşmüştümki...Ertesigünüöğretmenimiz,okulbahçesindebizimlevoleyboloynamış,sonrahepbirlikteçayıraoturmuştuk.Otururken,birfırsatınıgetiripsordum:
-Öğretmenim,sizhiçkopyayaptınızmı?
Birden,sankiboşbulunmuşgibi,
-Yaptım...dedi,sonraekledi:
-Amabütünsınıfyapmıştı.İmtihankağıdınıçabukyazıpverenbirçalışkanarkadaşımız,sorularıncevaplarınıbüyükbirkartonayazmış,kartonudauzunbirsırığabağlayıp,bahçepenceresineuzatmıştı.Bizdepencereyebakıpkopyayapmıştık.
Ertesigün,AileBilgisidersindenyoklamayapıyorduöğretmenimiz.
SağımdaTürkanoturuyor,SolumdakisıradadaMuratvar.BensanabuMurat'ıeskimektuplarımdanbirindeanlatmıştım.Haniöğretmen-KalkMurat!dediğizaman,-Benmi?,-Banamı?diyesorupdurançocuk.Murat,bizimsınıftageçenyıldankalma,arkadaşlarıortaokuldalar.
Tembeldeğil,amakafasınadersgirmiyor.Amaiyibirçocuk...
Türkandaogünnedensedersçalışmamış.İkisidekopyavermemiçinyalvardılar.
-Yazılıkopyaverememçocuklar,amabelkifısıldarım...dedim.
Öğretmenimiz,sorularıyazdırdı:
-Çocuğuhastalıktankorumakiçinneyapmalıdır?
-Başlıcaçocukhastalıklarındankorunmakiçinneyapmalıdır?
-Oyunuveoyuncaklarınyararınıanlatınız!
-Dayakinsanıterbiyeedermi?
Dahabirakşamönceveosabahbuderslereçalıştığımiçin,bubölümlerin,kitabınhangisayfasındaolduğunubiliyordum.AileBilgisikitabı,Türkan'ınönündeduruyordu.
HemTürkan'a,hemMurat'a,
-Kitabınelincisayfasınıaçın...Eli,elibir,elikincisayfalardiyefısıldadım.
Bencevaplarıyazmayabaşladım.SolumdakiMurat,
-Senbenikandırıyorsun?dedi.
-Neden?diyefısıldadım.
-Elincisayfadakalçakemiğivar.
-Öbürsayfalarıaç!
-Açtım...Kaslarvar,sonraçıkırıkvar...
Birde,sıraaltındagizlediğikitababaktımki,elindeAileBilgisikitabıdiye,TabiatBilgisikitabıvar.
-Okitapdeğil,AileBilgisikitabınıaç!diyefısıldadım.
Murat,açtıAileBilgisikitabını,kitababakarakharılharılyazmayabaşladı.Türkan'laMurat,bendenöncekağıtlarınıveripçıktılar.Onlardansonrabendeçıktım.Murat
dışardabana,
-Benimkitaptaelincisayfayoktu,dedi.
-Nasılolmaz?Vardır,dedim.
-Valahiyok!..dedi.Kırksekizincisayfadanaltmışbeşincisayfayaatlıyor.
Gitti,kitabınıgetirdi.Birdebaktım,kitabında,öğretmeninsorduğusorularınbulunduğudördüncüformayok.
Bunakarşılık,otuzüçüncüsayfadankırksekizincisayfayakadarolanformaikikeregirmişkitaba.Ciltlenirkenyanlışlıkolmuş.
-Peki,neyaptınMurat?dedim.
-Kırksekizincisayfadansonrakisayfadanevarsa,onlarıkopyaettim.
Öğretmenimiz,yazılıyoklamadaaldığımıznumaralarıokuyordu.Türkanda,bendepekiyialmıştık.
-Şimdisize,arkadaşınızMurat'ınyazdığıcevaplarıokuyorum,iyidinleyin!dedi.Birincisoru:-Çocuğuhastalıktankorumakiçinneyapmalıdır?ŞimdideMurat'ıncevabınıokuyorum:-Dahaçokdayanmaları,temizvegüzeldurmalarıiçin,onlarıtemiztutmak,kirlendiklerizamantemizlemekvesıksıkütülemeklazımdır.
Sınıftabirkahkahakoptu.Öğretmenimiz,
-Susun!diyebağırdıktansonra,şimdideikincisoruyuokuyorum,dedi:
-Başlıcaçocukhastalıklarındankorunmakiçinneyapmalıdır?Murat'ıncevabı:-Sıksıkfırçalamalı.Tozlarıtemizlediktensonraaskıyageçirilipyerlerineasmalıdır.Mevsimigeçincede,bohçayakoyupsandıklardasaklanır.Çokkirlenmişsebolsıcaksuvesabunlayıkayıpiplereveyatelereasılarakkurutulmalı.
Çocuklargülmektensıralarınaltlarınayuvarlanıyorlardı.
Arkadaşlarımızın,alaylarından,gülmelerindençokutananMurat,ağlayaağlayakalktı,
-Amaöğretmenim,benonlarıkitaptan,kitababakarakyazdım,dedi.
Öğretmenimiz,
-Anladım,kopyaçekmişsin,dedi,ama-Çocukbakımımyerine-Elbisekorunmasınıyazmışsın.
-BanaZeynepöylesöylediöğretmenim.
Öğretmenbanabakıp,
-Yaa,dedi,hemkopyaveriyorsun,hemdeyanlışkopyaveriyorsun...
Artıkinkaredilecekyanıkalmamıştıolayın.
-Yanlışkopyavermedimöğretmenim,dedim,benyalnızsorularınkitabınhangisayfasındaolduğunusöyledim.
Öğretmen,Murat'ınkitabınıalıpbakınca,yanlışlığınnerdengeldiğianlaşıldı.Amaöğretmenimiz,
-Budurumuannenebildirmekzorundayım,dedi.
Annemiokulaçağırıpsuçumubildirdiler.Oakşamevde,annemde,babamdabanasöylemediklerini
bırakmadılar.Babam,
-Çokayıpkızım,çok...dedi.
İyiki,ogecebüyükbabambizdeydide,
-Bırakınkızıcanım,diyesertledionlara,neolmuş
yani?Kendisikopyayapmamışya,başkasınavermiş...
Annem,
-İkisideaynışeydeğilmi?dedi.
-Hadihadi...Hanginizkopyayapmadınız?
Metin,
-Amaonlaryakalanmamışlar...dedi.
Neyapayım,oldubirkere...Amaçokcanımsıkıldı.EnçokcanımısıkandaMetin.İkidebir-Neayıpşey,neayıpşey...İnsan,hiçkopyayapardayakalanırmı?Neayıpşey!diyebenimlealayediyor.
Mektuplarını,haberlerinidörtgözlebekliyorum.Banauzunuzunyaz,olurmu?
Hoşçakal.İyigünler,başarılardilerim.
ZeynepYALKIR
:::::::::::::
EVİNHANGİHALİ?
İstanbul,26Şubat1964
Kardeş'imZeynep,
12Şubattarihlimektubunvegönderdiğinresminiçinçokteşekkürederim.
Anlattığınolaydanötürüduyduğunüzüntüyekatılıyorum.Sen,arkadaşınaiyilikyapmakistemişsin,suçludurumadüşmüşsün.ArkadaşınMurat'ahemacıdım,hemkızdım.
BizimHüseyinvarya,odasizinsınıftakiMurat'abenzerbiryanlışlıkyaparak,hepimizigülmektenkırdıgeçirdi.
AmaHüseyin,başkasınısuçlamadı.Bilirsin,çokiyiarkadaştır.Sanabirmektubumda,onunbirfedakarlığını,kendiniağaçtanitipdüşürenarkadaşınıelevermediğiniyazmıştım.
Senİstanbul'dayken,Hüseyin'lerinevinegitmişmiydin?
Küçücükbirgecekondudaoturuyorlar.Evlerinibilmesenbile,yoksulbirçocukolduğunubilirsin.
Arasıraonlaragittiğimiçin,onlarınevdurumunubilirim.İkiküçükodada,yedikişiyaşıyorlar.Belkibusıkışıklık,belkiazkazançyüzündenevlerindedirlikolmuyor.YakınarkadaşımolduğuiçinHüseyin,evlerindekigeçimsizliktenbanayakınır,dertyanar.Onunüzüntülerinipaylaşırım.
Bazısabahlar,okulagözkapaklarışişvegözlerikızarmışgelince,onunevindeağladığınıanlarım.GeneliklepekyüzügülmezHüseyin'in,amaasıksuratlıdadeğildir.
Geçenlerdebirsabah,yinegözlerişişşişgelmişti.Ağlamışolduğunukimseanlamasındiyede,başkalarıylakonuşmadı,sırasınaoturdu.Kendisiylekonuşmayakalmadandadersegirdik.
OgünTürkçedersindeöğretmenimiz,-İsminHalerinianlatıyordu.-İsminkaçtürlühalivardır?Cevapveriyorduk:-ihali,ehali,dehali,denhali,yalınhali.
Öğretmenimizbunlarıanlattıktansonra,Demir'eAltınPencereliEvadlıbirhikayeokuttu.Belkidebuhikayeyibiliyorsun.Hani,ormandabirküçükevdeyoksulbiraileyaşıyormuş.Buevinbirkızıvarmış.Onlarınevininuzağındadabaşkabirevgörünürmüş.Akşamüzerleri,buevinpencerelerisapsarı,pırılpırılyanarmış.Küçükkız,altınpencerelibueviçokmeraketmiş.Orayagitmekiçinbigünyolaçıkmış,gitmiş,gitmiş,evibulmuşama,gecedeolmuş.Ordauyumuş,geceyigeçirmiş.Birdeuyanıp,bakmışki,kendievlerikarşıda,pencereleridealtıngibipırılpırılışıldıyor.
Altınpencerelievinkarşıda,kendievleriolduğunuanlayıncaşaşmış.O
zaman,pencerecamlarını,güneşışınlarıyansımasınınaltınaçevirdiğinianlamış.
Demir,buhikayeyiokuduktansonra,öğretmenimiz,
-Bundanalınacakdersnedir?dedi.
Kendisorusunuyinekendisicevaplandırdı:
-İnsanlar,içindebulunduklarıdurumdanmemnunolmalıdır.Çokzaman,buhikayedekiküçükkızgibi,içindebulunduğumuzmutluluğubilemeyiz.Ancakondanuzaklaşınca,mutlulukiçindeyaşadığımızıanlarız.Demekki,yineeniyiev,bizimkendievimizdir.
Böylesöylediktensonra,deminkihikayeden,içindeevkelimesibulunanbircümleyiokuduktansonra,
-Hüseyin,sensöyle,dedi,evnehalde?
Arkasıradaoturan,kendiüzüntüleriiçinde,herhaldeöğretmenihiçdinlemiyorduki,süklümpüklümayağakalktı,sesiniçıkarmadı.
Öğretmensorusunutekrarladı:
-Evnehalde,Hüseyin?
Öğretmen,onakendievlerinisoruyorsanıp,Hüseyinfısıldargibi,
-İyideğil,öğretmenim,dedi.
Öğretmenşaşırdı:
-Bensanaev'inhalinisoruyorum.Evhangihalde?
Bukadararkadaşıniçinde,evininhangihaldebulunduğunuanlatmakistemeyenHüseyin,ağlamaklı,çatalaşanbirsesle,
-Evinhali...İyideğilefendim...dedi.
Öğretmen,
-Evinhangihaliiyideğil?dedi.
-Hiçbirzamaniyideğilama,bugünkühalidahadakötü...dedi.
Hüseyin'innedemekistediğiniyalnızbenanlamıştım.
Arkadaşlar,onunsözlerindenbişeyanlamadıklarındangülüyorlardı.
-Nedeniyideğil?diyesordu.
Hüseyin,
-Çünkü...dedi;sesititriyordu,sözünüzortamamlayabildi:
-Evsahibi,bizievdençıkarmakistiyor,kirayıveremiyoruzdiye...
Sınıftabirkahkahakopunca,Hüseyinsırasınaoturdu,başınıelerininarasınaaldı.
Öğretmenimiz,ocümleyiokudu:-Küçükkızkarşıdaaltınpencerelievigörünce...
-SensöyleDemir,ev'inhangihali?Buradaevhangihalde?
Demir,
-İhaliöğretmenim...dedi.
Öğretmen,yineHüseyin'esordu:
-Ev'inhangihaliymiş?
Hüseyin,yinekonuyuanlayamadığıiçin,
-İyihaliymiş...dedi.
İhalini,iyihalidiyeduymuştu.
Sınıftabirkahkahadahakoptu.
Öğretmen,
-Ev'inkaçtürlühalivarHüseyin?
-İyihalivar...Birdeiyiolmayanhalivar...
Hüseyin'inevinde,hiçbirzamaneviniyihaliolmadığınıbenbiliyordum.
Öğretmenimiz,Hüseyin'innedemekistediğinigeçanladığıiçin,konuyudeğiştirip,
-Yinedeeniyiev,içindeyaşadığımızkendievimizdir,evimizindeğerinibilmeliyiz...diyeanlatmasınısürdürdü.
Akşamokuldönüşü,Hüseyin'ibirazcıkavutmayaçalıştım.
Ankara'dahavalarnasıl?Burdaçoksoğukvar.Dünbirazkardayağdıama,yerlerkartutmadı.Bizimevinhaliiyiama,benimyattığımodanınhaliiyideğil.Salondakisoba,yattığımodayıiyiceısıtmıyor.Sizinevinhalinasıl?
MektuplarınıbekliyorumZeynep.
Seniunutmayanarkadaşın
AhmetTARBAY
::::::::::::::
NEYALANUYDURSAM!
Ankara,16Mart1964
Ahmet,
26Şubattarihlimektubunacevapvermektegeciktiğimiçinözürdilerim.23Nisanmüsameresinehazırlanıyoruz.
Banadamüsamereiçinçokişdüştü.Biyandanmüsamerehazırlığı,biyandandersleryüzündenmektupyazmayavakitbulamadım.Ama,Hüseyin'emektupyazmıştım.GeçenmektubundaHüseyiniçinyazdıklarınaöyleüzüldümki,seninyazdıklarındanhiçsözetmeden,gönülalıcıbirmektupyazmıştımona.
Sanamektupyazamadığımgünlerdeçokilginçolaylargeçti.Benyalnızbirinianlatacağımsana.Buolay,Metin'inbaşındangeçti.Metinaradasıradababamayalansöylüyor.
Babam,yalanınıyakalayınca,Metin'eçokkızıyor.Önünealıpöğütlerebaşlıyor:
-Oğlum,herşeyiyap,yalnızyalansöyleme!Çünkü,dünyadaençokdoğuranşeyyalandır.İnsanbirküçücükyalansöyledimi,oyalanınıgizlemekiçinbirazdahabüyükyalansöylemekzorundakalır.Sonraoyalanıortayaçıkmasındiyedahabüyükyalansöyler.Heryalan,dahaçok,dahabüyükyalan
doğurur.Onuniçinyalansöyleme!
Babamböylesöylerama,Metin'ideyalansöylemeyezorlar.ÇünküMetin,suçbiledenilmeyecekbirküçücükyanlışyapsa,babamonuazarlıyor.Kardeşimdeazardankurtulmakiçinyalankıvırmakzorundakalıyor.Tabi,sonundadayalanıçıkıyor,babamdabaşlıyoröğütlerine.
BirakşamMetinbana,
-Acabababamaneyalanuydursam?dedi.
Bikaçgündürbabam,Metin'esaçlarınınçokuzadığını,berberegidipsaçlarınıkestirmesinisöylüyor,oyunadalanMetindeberberegitmeyiunutuyordu.Osabah,babamMetin'e,berberegitmesinikesinliklesöylemiş,
-Akşamevegelince,seniböylegörmeyeyim,demişti.
Metin'e
-Doğrusunusöyle,nasılolsasonrayalanınçıkar...dedim.
-Doğrusunusöylersembabamkızar.Paramıdüşürdümdesem?..
-Biliyorsun,onubikezsöyledin,sonracebindeparaçıktı,yalanınyakalandı.
-Okuldakooperatiftenkitapaldımderim...
-Eniyisidoğrusunusöyle...
-Berberçokkalabalıktı,bekledimsıragelmediderim.
Dahabisürüyalanuydurdu,amahiçbirinibeğenmedi.BabamınZiyaadındabirarkadaşıvar,oakşameşiylebirliktebizegeldi.Çoktanberigörüşemediğiiçinbabamımerakettiğinisöyledi.Babamıngelmezamanıçoktangeçmişti,amanedensegecikmiştibabam.
Annem,
-Nerdeyse,şimdigelir...dedi.
Babam,dahadagecikinceannemmeraketmeyebaşladı.
-Hiçbukadargecikmezdi,neolduacaba?dedi.
ZiyaBey,
-Belkibirişiçıkmıştır...dedi.
Annem,
-Haberverirdi...dedi.
Metin'lebenyemeğimiziyedik.Annem,babamıbeklediğiiçinyemedi.
Vakitepiygeçti.Metinyattı.ZiyaBey'leeşigitmeküzerekalkmışlardıki,kapıziliçalındı.
Annem,heyecanla,
-İştegeldi!..diyekoştu.
ZiyaBey,
-Bizsaklanalımda,sürprizyapalım,dedi.
Eşiylebirlikteyanodayageçtiler.Gelenbabamdı.Annem,
-Neredeydin?Çokmerakettim...Birişinmiçıktı?dedi.
Babam,
-Ziyahastalanmış,onauğradım...dedi.
Annem,
-Yaaa!Amaçokgeçkaldın?dedi.
-Hasta.Hemenkalkıpgelemezdim...
-Geçmişolsun,çokmuhasta?..Vahvah!..
Babamdahaçokşeysöyleyecektiama,ZiyaBey'leeşi,kahkahalaratarak,saklandıklarıodadançıktılar.Babamşaşırdı.Onlara,
-Aaaa...Sizburadamıydınız?dedi.
-Sanasürprizyapalımdedik.
Annemgülerek,
-Tamsürprizolduişte!dedi.
Hepbirliktesofrayaoturdular.Babam,
-Metinyattımı?diyesordu.
-Neyalanuydursamdiyedüşünedüşüneyoruldu.
yattı...Bugünberberegidiptıraşolmayıunutmuş.Kızarsınızdiyeyalanuydurmayaçalışıyordu...dedim.
Babam,
-Geçoldu,hadisendeyat!dedi.
İşteböyleceMetin,ertesisabahazarlanmaktankurtulmuşoldu.
Ahmet,mektuplarınıbekliyorum.Eniyidileklerimle.
ZeynepYALKIR
:::::::::::::
ÇOCUKBAYRAMINDAMÜSAMERE
İstanbul,24Nisan1964
KardeşimZeynep,
16Marttarihlimektubundansonrayoladığınkartta,
-Geçcevapverdiğimiçindarıldındaondanmımektupgöndermiyorsun?»
diyorsun.Hayır,darılmadım.Niçindarılayım?Bizimde23Nisanmüsameremizvardı,hazırlanıyorduk.Bugünyarınderkenzamangeçti.Sonundadünmüsamereyiverdik,benderahatladım.Hemensanamektupyazıyorum.
Dünkümüsamereçok,çokgüzeloldu.Nedengüzeloldu,biliyormusun?Çokbeceriksizlikleroldudaondan...Enbüyükbeceriksizliğidebenyaptım.
Müsamereişiyleençoküçüncüsınıföğretmeniilgileniyordu.Müziköğretmenimizdeşarkıları,danslarıhazırladı.
Bizimsınıföğretmenimizde,müsameredeoynanmasıiçinbirpiyesyazdı.
Tanıdığımbüyüklerinçoğu,işlerinisevmiyorlar,başkabirişyapmakistiyorlar.Alalımbabamı,babamherzamansöylerbize,eğerokuyabilseymiş,büyükbirşairolabilirmiş.
Şimdibileboşvakitbuldukçaşiiryazar:Teknisyenolanamcamda,doktorluğaözenir.
Bizimöğretmende,yazarolduğukanısında.Bizederslerdekaçkere,-Yazarolacaktımamakısmetdeğilmişdedi.
Benimanladığım,herkesingözü,kendiuğraştığındanbaşkabirişde.
Müdürümüz,basılmışpiyeslerdenbirininseçilmesinisöylediama,öğretmenimizbunlarınhiçbirinibeğenmediğiiçin,kendisibirpiyesyazdı.Çokacıklıbirpiyesti.Kısacakonusunuanlatayım.Çokkötübiroğulvar.Annesine,babasınayapmadığıkötülükkalmıyor.Okuldankaçıyor,iştenkaçıyor,sonundaserserioluyor.Hırsızlıkediyor.Annesi,duyduğuüzüntüyedayanamayıpölüyor.Oğlan,babasındanzorlaparaalıyor.Vermezsedövüyorbabasını.Sonunda,birsuçundanötürücezaevinesokuyorlar.Cezasınıbitirip,cezaevindençıktıktansonra,oğulunaklıbaşınageliyor.Eliniöpüpafdilemekiçinbabasınınevinegidiyor.-Babacığım,benseninöğütlerinitutmadım,sözlerini
dinlemedim,budurumlaradüştüm.Artıkaklımbaşımageldi.Beniaffet!diyeyalvarıyor.
Yaşlıbabasıdagözyaşlarıiçinde,-Birbaba,oğlunuherzamanaffeder.Benaffettim.Tanrıdaseniaffetsinoğlum...diyor,amaaşırıheyecanadayanamıyor,düşüpölüyor.
Piyesgerçektençokacıklıydı.Bizsınıftaokurkenhepağlıyorduk.
Öğretmene,
-Gülünçlübiroyunolsadahaiyiolmazmıefendim?dedim.
-HeryerdençıkarsınAhmet...yanimaskaralıkmıyapacaksın?dedi.
Oysabenbaşkabişeyanlatmakistemiştim.Yüzümüzesakal,bıyıkyapıştırıpbüyükadamrolerineçıkacağımıza,sahneyeyinekendiyaşımızdakirolereçıksak,okulyaşayışımızdanbazısahnelericanlandırsakdahaiyiolmazmı,demekistemiştim.Amaistediğimianlatamamıştım.
Dahaöncekimüsamerelerdedegörmüştümtakmabıyıklıçocuklar,sahnede,sirkcücelerigibiduruyorlar.Nekadaracıklıkonuşurlarsa,okadarkomikoluyorlar.Nekadaracıklısöyleseler,seyircilergülüyor.Böyleolacağına,doğrudanbirkomedioynamak,dahaiyiolurdemekistemiştim.Amaöğretmenazarlayıncasustum.
Konusunuözetlediğimbuoyundabeşrolvar.Öğretmenimiz,benimönerimekızdıgaliba.Bana,
-Kötüoğulrolünüsenal,iyiyaparsın,tamsanauygunbirrol...dedi.
Demir,benimbabam,Minedeannemolacaktı.
Oyunuezberledik.Sahnedeprovalaryaptık.Sonprovagünü,çokyağmuryağdı.Bilirsinya,sürekliyağmuryağınca,çatıdansulariçeriakar,Ogündesankiyağmursahneyeyağıyordu.
Çocuklarınmüsamereelbiseleridöşemeyedüşüp
sıçrayanyağmursularındanıslanmasındiyesahneninorasınaburasınataslar,tenekeler,kovalarkonuldu.
BirdeÇindansıyapılacak.BenideÇindansıyapacaklarınarasınakattılar.Müziköğretmenimiz,başkabirokulunmüsameresindeÇindansıyapançocuklarıgörmüş,pekbeğenmiş.
-Zeybekoynasakdahaiyideğilmi?dedim.
Müziköğretmenimiz,hermüsameredezeybekoyunuoynandığınıbirdedeğişiklikolmasıgerektiğinisöyledi.
-Öğretmenim,dedim,acabaÇin'dekibirilkokulmüsameresindedeÇinliçocuklarbizimzeybekoyununuoynuyorlarmı?
-Bilgiçliktaslama!dedi.
AmaZeybekoynayanÇinliçocukgözümünönünegelincegüldüm.BizimÇindansıyaptığımızıgörselerdi,onlardabizegülerlerdisanırım.
Eskimişçatıdansızanyağmuraltındavekovalar,tenekelerarasındaÇindansınınsonprovalarınıyaptık.Bizdans
ederken,sahnedöşemesinintahtalarıgıcırgıcırgıcırdıyordu.
Müziköğretmenibana,
-Öylezıpzıpzıplamazeybekoynargibi,buÇindansıdır,yumuşak,hafif,yavaşoynanacak...dedi.
Yumuşak,ağırhareketleryapmayaçahşıyorumama,benzeybekoyununaalışıkolduğumdan,dalıpyinesıçramayabaşlıyorum.
-Ahmet,zıplamaöyle...Çindansı,Çinruhunuyansıtır.
Çinlileryumuşaktır.
İyiamaÇinliruhuyumuşaksabenneyapayım,benimkiyumuşakdeğilişte...
MüziköğretmenipiyanoçalıyordubizdansederkenBenyinedalgınlıklahoplamışolacağımki,piyanodankalkıpkızgınlıklabanadoğrugelirken,ayağıkovalardanbirinetakılıpdüştü.
Kovadakisulardaortalığasaçıldı.Bütünbu
karışıklıklardansonra,akşamadoğru,sonprovanınbaşarılıolduğuanlaşıldı.
Müsameregünüçokheyecanlıydık.Sahnedeitişipkakışarak,perdearalığındansalonabakıyorduk.Salondolu...
Hersınıftaneliçocuksahnededizildik.Perdeaçıldı.
İstiklalMarşınısöyledik.Sonrabizkulisegirdik.Birinciveikincisınıftanbirgrupkaldısahnede.-Bugünyirmiüçnisan,neşedoluyorinsanşarkısınısöylediler.Biziçerde,salondangelenalkışlarıduyuyorduk.
Dahasonrakikorodanmüziköğretmenimenmunolmadı.Kulisteçocuklara,
-Bunebiçimkoro?Benböylemiöğrettim?İkiseslikoro,yirmikiseslioldu...dedi.
Sıra,bizimÇindansınagelmişti.Renkliparlakkumaşlardanetekliklerüstünebluzlargiyinmişkızlarınelerinde
tepsilervardı.Oğlanlar,gözleri,kaşlarısiyahboyaylaboyanıpÇinlilerebenzetilmişlerdi.Yinesiyahboyaylayapılmış,sarkıkbıyıklarımızvardı.
Perdeaçıldı.Müziköğretmenipiyanoyuçalmayabaşladı.Bizdesahneyeçıktık.Kızlar,elerindetepsilerle,bizimaramızdangeçmeye,eğilipkalkmayabaşladılar.İştebusıradabirfelaketoldu.Ben
yinedalgınlıklaçokmuhoplayıpzıpladımnedirbilmiyorum,eğilenkızlardanbirinineteği,aralanmışdöşemetahtalarınınarasınagiripsıkışmıştı.Kız,eteğinikurtarıp,bitürlüolduğuyerdenkımıldayamıyor.Bizdönüyoruz,okızöyleceduruyor.Sıkışandöşemetahtalarıaçılsındiye,benkızınyanınagelincebirdahasıçradım.
Evet,ikitahtabirbirindenaçıldıama,kızçekilinceyekadaryinebirleşti,kızıneteğiiyicesıkıştı.Kız,kurtulmakiçinhamleedince,eteklikbelindensıyrılıpyereinmezmi!Zavalı,ortadadonlakalakaldı.Salondanbirkahkahakoptu.
Müziköğretmeni,kulisten,
-Perdee,perdee...Perdeyikapayın!diyebağırdı.
Çoşkunalkışlararasındaperdekapandı.
Sonrabaşkaoyunlaroynandı,şarkılarsöylendi.Ensonrasırabizimpiyesegeldi.
Makyajlarımızı,bizimöğretmenyapmıştı.Mine'yigörsen,annesinineskielbiseleriiçinde,tambircücekocakarıolmuş.Benimağzımlaburnumarasınaiyicezamksürenöğretmenimiz,zamkınüzerinede,ikipırasasapıgibitakmabıyıkyapıştırmıştı.Bıyıklarağırgeldiğindendüştü.Öğretmenimiz,üstdudağımıdahaçokzamklayıpbıyığıbirdahayapıştırdı.
Demir'inyanaklarıdazamklandı,sonrazamklarınüstünepamuklaryapıştırıldı.Demir,benimbabamolduğundan,
onunsakalı,bıyığıağarmıştı.Makyajlarımıztamamlanıncaöğretmenimiz,
-DahayaşlıgörünmesiiçinDemir'egözlükdegerekli...dedi.
Oysadahaöncehiçgözlükdüşünülmemişti.Tamosıradagözlükneredenbulunacak?MüdürBey,gözlüğünüçıkarıpDemir'everdi.
-Amandikkatet,düşürüpkırma!..Gözlüksüzhiçbişeygöremem,dedi.
Demir,gözlügüdetakıncatambiryaşlıcüceoldu,sankiyedicücelerdenbiri.
-Benbugözlüklehiçbişeygöremiyorum,dedi.
Gerçektendegöremiyordu.Perdeaçılınca,sahneyibulamadıda,başınıduvaraçarptı.Bizonu,arkasındanitereksahneyeyönelttik.
Oyununbirinciperdesiçokbaşarılıydı.Bunualkışlardananlıyorduk.
İkinciperdeyioynuyorduk.Benanneme,yaniMine'yeişkenceediyordum.Babam,yaniDemirdebanasöyleniyordu.AmaDemir,gözlüklebenigörmüyor,banasöylüyordiye,seyircilerearkasını,duvarayüzünüdönmüş.
-Ahzalimevlat,bizsenibununiçinmibüyüttük,buboyagetirdik?diye,yumruğunusıkmış,haykırıyordu.
Benannemidöverken,Demir,Mine'yikurtarmayaçalışacaktı.Ama,Demirsahnedebitürlübizibulamıyor,körebeoynargibieleriniileriyeuzatmış,kapıyasesleniyor:
-Vurma!Vurma!..Anneyeelkalkmaz,hainevlat,vurma!...
Bizsağdayız,Demirsolabağırıyor.Sesimiduysunda,bizdenyanadönsündiye,piyesteolmadığıhalde,bazıfilmlerdeolduğugibi,
-Hahhahhah!..diyesoğuksoğukgülüp,vururum,obenimannemdeğilmi,vururum!..diyorum.
Demir,sesimizeyöneliyor.Amaazsonrayineyanınıyönünüşaşırıpseyircilere,
-Vurma!..Anneyekalkanelertaşkesilir...diyor.
-Hahhahhah!..
BaktımDemirbizedönmeyecek,benMine'yisürükleyerekonadoğrudöndürdüm.
-Eyhainevlat...
-Baba,bizburdayız,bizedön...
Demirzekiçocuk,hemendurumuanladı.
-Bensanadönmem.Benseninbüyüğünümbabanım,senbanadönhainevlat!..dedi.
Artıkpiyesteolmayansözlersöylüyoruz:
-Kimesöylüyorsunbaba,benburadayım...
-Bensanasöylemiyorum,konuşmuyorumseninle...
-Duvarlamıkonuşuyorsunbaba?
-Taşlaranlardasenlafanlamazsınhainevlat...
Mine,
-Senidoğuracağımataşdoğursaydım!..diyeinleyeinleyeöldü.
Mineölünce,Demirdeüstünekapanıpağlayacak.Demir,döşemelerekapanıp,
-Nerdesin,nerdesin?diyeMine'yiaramayabaşladı.
Mine,Demir'edoğrusürünerek,
-Burdayım,öldümişte...dedi.
Demir'itutup.
-Sendehaydionunyanına!diyerek,Mine'ninüstüneattım.
İkinciperdedekapandı.
KulisteöğretmenimizDemir'eçıkıştı.Demir,
-Neyapayımöğnetmenim,bugözlüklehiçbişeygöremiyorum,dedi.
Sonperdeyigözlüksüzoynamasıdüşünüldüama,dahaöncegözlüklüolanihtiyarın,öleceğineyakıngözlüksüzolmasıuygungörülmedi.MüdürBey,
-Gözlükcamlarınınüstündenbak!dedi.
Demir,gözlükcamlarınınüstündenbaktığıiçinüçüncüperdedeönemlibiraksaklıkolmadı.Amadahaöncekiperdelerde,birkeresinirleribozulmuş
olanseyirciler,herneyapsak,nesöylesek,kahkahalarlagülüyorlardı.
Ağlanacakyerdebilegülüyorlar.
Üçüncüperdedebencezaevindendönüpevimegeliyorum.Yaptıklarımapişmanolmuşum.Babamdanafdiliyorum.İştebunabileseyircilergülüyorlardı.Hiçböyleşeyegülünürmü?
Eğilipbabamıneliniöptüm.Eğilince,birdebaktım,takmabıyığımıntekiyerde.Ağırgelenbıyıkdüşmüşdudağımdan.Tekbıyıklayerdenkalkamamya...
Piyesteolmadığıhalde,
-Ayaklarınıöpeyimbabacığım!..diyekendimiyereatıp,bıyığımıntekiniyerdenkaptım,dudağımayapıştırdım.Kardeşim,terslikoldumuüstüsteoluyor.Benimsol
bıyığımdüşmüş.Benhangisinindüştüğünübilmediğimiçin,düşenbıyığısağyana,yanieskibıyığınüstüneyapıştırmayaçalışıyormuşum.
Demir,-Solayapıştır!diyefısıldadı.
Amabitürlübıyıkyapışmaz.Baktım,olacağıyok,solbıyığımıdudağımınüstüneelimletutup,boyunabıyıkburargibiyapıyorum.
Babam,
-Seniaffettimoğlum...diyor...diyor,bendurmadanbabamabıyıkburuyorum.
Boyunabıyıkburulmazya...
-Kendimisanaaffettirmeseydimbabacığımbubıyıklarıatardım...deyip,ikibıyığıbirdensöküpattım.
Demir,
-Neyaptınevladım?dedi.
-Seniniçinneyapsamazdırbabacığım,bubıyıklarsanafedaolsun!..dedim.
Piyesinsonunagelmiştik.Babamağlayarakbanasarılacak,
-Benaffettim,Tanrıdaaffetsin!..deyipyeredüşecek,ölecek.
Demirbirağlamayabaşladı.Amagerçektenağlıyor.Sonradansöylediğinegöre,oyununetkisindekalıpheyecanlanmışdaondanağlıyormuş.Yüzündekipamuklarınüstüneşakırşakırgözyaşlarıakıyor.Benrolyapıyordaağlıyorsanıyorum.Oysa,gözlüktengözleribozulupsulanmış,birdeheyecanlanınca,artıkgözyaşlarınıtutamamış.
Demir,
-Vahevladım...diyeboynumasarıldı.Kucaklaştık.
Birbirimizdenayrıldığımızzaman,birdebaktım,babamınsuratındahiçsakalkalmamış.Buadamınsakalarınaneoldu,diyedüşünürken,birdeelimiyüzümeattımki,neolsaiyi?..Bizbirbirimizeöylesıkısarılmışızki,zatenbenimdudağımdakizamklardayanaklarımabulaşmıştı,babamınsakalarıolduğugibibenimsuratımayapışmış.Buseferbenbabaoldum.
Babamınyeredüşüpölmesigerekli.Amabitürlüölmüyor.
-ÖlseneartıkDemir!...diyefısıldadım.
Odabana,
-Sakalarsende,şimdihangimizöleceğiz?diyefısıldadı.
-Senbabasın,senöleceksin...Hadidüşyere!
Bitürlükendiniyereatmıyor.
-Hadiseneyahu!..
Yanımaiyicesokulup,
-Kendimiyereatacağımama,yaMüdürBeyingözlüğükırılırsa?..dedi.
-Kardeşim,öldeşupiyesbitsinartık.Rezilolduk...Ölbe!
Demir,
-Benseniaffettim,Tanrıdaseniaffetsin!..dediktensonra,burnununüstündekigözlüğüçıkarıp,dikkatlemasanınüstünekoydu.
-İşte,benartıkölüyorum!deyipkendiniyereattı.
Bendebabamınüstüneyattım.Perdedekapandı.Kapandıama,bizsahneninçokönüneçıkmışolacağızki,ikimizdeperdeninönündekaldık.Bedenimiz,perdeönünde,ayaklarımızperdenin
arkasında.
Alkış,kahkahagırlagidiyor...
Demir'e
-Böyleyatılmazya,hadikalkalım!..dedim.
-Ölükalkarmı?Benöldüm,hadisenkalk...dedi.
Perdeninarkasındanbirisiayaklarımızdançekipbiziiçerialdı.Birdebaktık,öğretmenimizbiziçekiyor.Demir,
-YandıkAhmet!..diyefısıldadı.
Korkuiçindekulisegeçtik.Oradakiöğretmenlerin,müdürüngülmektengözlerindenyaşsüzülüyordu.
İşte23Nisanmüsameresinideböyleceatlatmışolduk.
BumüsameredensonraherkesDemir'inbüyüksahnekabiliyetiolduğunusöylüyor.Çünkü,bizimöğretmeninyazdığıdramıçokgüzelbirkomediyaptı.
İstanbul'daçokgüzelbirilkyazbaşladı.Büyüktatildeİstanbul'dagörüşmeküzere,iyilikveesenliklerdilerim.
AhmetTARBAY
:::::::::::::
ÇOCUKROMANIYARIŞMASI
İstanbul,25Nisan1964
Zeynepkardeşim,
Dünsanabirmektuppostalamıştım.Bugünbirmektupdahayazıyorum:Birgünaraylamektupyazmamabelkideşaşacaksın.Bumektubumu,birkonudasanaakıldanışmakiçinyazıyorum.Düşüncemekatılırsan,bukonudaseninleişbirliğiyaparız.
Birçocukromanıyarışmasıaçıldığınıdahayeniöğrendim.Bak,aklımanegeldi:Birbirimizeyazdığımızmektuplarıtarihsırasınagöredüzenlersek,bunlarbirçocukromanıolmazmı?Ben,seningönderdiğinbütünmektuplarısaklıyorum.Sendebirmektubunda,benimsanayazdığımmektuplarıbirdosyadasakladığınıyazmıştın.
Nedersin,buyarışmayagirelimmi?Düşüncemiuygunbulursan,sendekimektuplarımıbanahemenuçakpostasıylagönder.Çünküyarışmayakatılmasüresinindolmasınaçokazkaldı.Yarışmayıkazanırsak,bubaşarıikimizinolacak.
Yarışmayaikimizinadıylaortakgireceğiz.
Mektuplarımızıyarışmayasokmamızıdoğrubulmuyorsan,bunubanabildir.
Sendenbirdileğimvar:Yarışmayagirelimdersen,sakınbunukimseyesöyleme,emi?Kazanamazsak,yarışmayakatıldığımızıkimseyesöylemeyiz,ikimizinarasındakalır.
Cevabınıbekliyorum.Selamvesevgilerimlekardeşim.
Sınıfarkadaşın
AhmetTARBAY
:::::::::::::
BİRİNCİOLACAKSIN
Ankara;27Nisan1964
SevgiliarkadaşımAhmet,
Mektubunuazöncealdım.Hemencevapyazıyorum.Mektubuyazaryazmaz,seninbendekimektuplarınıbirpaketyapıppostayavereceğim.
Yarışmayagirmeteklifinbenceçokuygun.Yalnız,umudunukırmışolmayayımama,kazanmaşansımızpekaz.Nedenbiliyormusun?Bizbumektuplarımızdabüyüklerimizi,anababaları,öğretmenleridurmadaneleştirdik,yerdik.Oysa,yarışmayakatılanromanlarıdeğerlendirecekolanlardabüyükler,anababalar,öğretmenler.Kendilerinieleştirenbirromanaderecevereceklerinisanmıyorum.Üstelik,-Bunlarnebiçimçocuklarmış!diyedebizekızacaklarbelki...
Dahasıvar,yarışmayagönderirken,romanınüstüneadını,adresinideyazacağınagöre,istermisinmektuplarımızıevlerimizegerigöndersinlerde,başımızaişçıksın?Hiçolmazsa,mektuplarımızınaltınatakmaadkoyalım.
BentakmaadolarakZeynep'iseçiyorum.Sendekendinebirtakmaaduydur.
Busözlerimle,yarışmayakatılmayalım,demekistemiyorum.Mektuplarımızıntoplucabirromanbiçiminialdığınısanıyorum.Romanıgönderyarışmaya.
Kazanmazsak,neçıkar...Kazanmamak,kaybetmekdemekdeğildir.
Yenimektubungelince,azönce,senineskimektuplarındanbikaçınıdahaokudum.Biz,büyüklerieleştirideçokilerigitmişiz.Sennelerneleryazmışsın!..Yabenneleryazdımsanakimbilir!..Helebumektuplarbirdeyanyanageldimi,çokağır,tuzluolacak.Doğrusu,bizdeolaylarıçokabartarakyazdıkya...
Yarışmayakatılanromanlarıokuyacakolanyargıcılarkurulu,büyüklerdendeğilde,çocuklardankurulmuşolsaydı,romanımızbirderecealırdısanırım.Amayinedebirazcıkşansımızvargibigeliyorbana.
Şimdiyekadarokuduğumbazıçocukromanlarınıdüşündüm:Yoksulbirköyçocuğununokumakiçinsavaşı...Geziyeçıkmışçocuklarınbaşındangeçenmeraklıserüvenler...Yoksulbirçocuğunçalışarak,hastaannesinebakması,kardeşineyardımı...Hepsonundadersçıkarılanöğütlerledoluromanlar.Bizimkisionlarabenzemiyor.
Romanımızkazanmasada,nasılolsa,senbirinciolacaksın.Çünkü,gününbirindebabaolunca,sendebütünbabalargibiçocuklarınabirinciolduğunusöyleyeceksin.
(Aman,hiçolmazsa,busonmektubu,yarışmayagöndereceğinmektuplararasınakatma!).
Avutmakiçinsöylemiyorum;kazanmasandaönemiyok.
Büyüyünceyazarolacağımdiyordunya,işteozamanbumektuplarıkitapolarakbastırırsın.
Candanbaşarılardilerim.Bütünarkadaşlaraözlemleselamlarımıyolarım.
ZeynepYALKIR
:::::::::::::
YAZARDANÇOCUKLARAMEKTUP
Ankara,11Nisan1967
Sevgiliçocuklar!
Hayır,Sevgiliçocuklardeğil,sevgiliçocuklarım;Hepinizi,kendiçocuklarımmışsınızgibiseviyorum.Bütünsevgilerdeolduğugibi,busevgidedebenciliğimizvar.
Çünkü,bizyaşıilerlemişolanlar,sizlerdeyaşayacağımızı,süreceğimizisanıyoruz,bunainanıyoruz.Yalnızkendiözçocuklarımıdeğil,yalnızTürkçocuklarınıdeğil,Amerikan,Rus,Alman,Ermeni,Çin,Çingene,bütünçocuklarıseviyorum.
Çokiyibildiğinizbişeyi,birdebenburdaaçıklayayım.
Kolaycaanladığınızgibi,bukitaptakimektupları,Zeynep'le,Ahmetadındakiikiçocukbirbirineyazmadı.Onlarıbenuydurdum.Beşincisınıföğrencisiikiçocuğunbirbirinebukadarçok,bukadaruzun,hemdebukadarazyanlışsızmektupyazamıyacağınısizçokiyibilirsiniz.İçinizdenikiniz,birbirinizegerçektenmektuplaryazıpbunlarıtoplasaydınız,dilyanlışları,imlayanlışları,dahabaşkayanlışlaryapacaktınız.
Amasizinkiler,yinedebenimyazdıklarımdançokdahagüzelolacaktı.Çünkü,sizyaşadıklarınızdaözdenvedoğalolacaktınız.
Büyümüşlerleçocuklarınenbüyükayrılığıiştebudur:Sizlerdebüyüdükçebizebenzeyecek,özdenliktengittikçeuzaklaşacaksınız.
Bukitapta,enyapılamayacakolanıyapmayaçalıştım,kendimisizinyerinizekoymayauğraştım.Bu,hiçyapılamayacakolanbişeydir.
Çünkü,büyümüşinsanlarlakendiçocukluklarıarasında,belkibin,belkiikibinyılıkbirzamanvardırsanki.Onuniçinbizbüyümüşler,kendiçocukluğumuzuunuturuz.Anneniz,babanız,öğretmeninizde,kendiçocukluklarınıunutmuşlardır.
Zeynep'leAhmetadındaikiçocuğunağzındanuydurupyazdığımbumektuplar,gerçekten,birromanyarışmasınagirdivehiçbirderecealmadı.Bundahiçhaksızlıkolmadığınıbensizesöyleyeyim.Mektuplardankuruluburomanyarışmadaderecealamazdı.Çünkü,buromanıokuyanyargıcılarkurulundakibüyüklerde,aradanbinyılgeçmiş
olduğuiçin,yanisankiböyleymişgibiolduğuiçin,kendiçocukluklarınıunutmuşlardı.Zeynep'leAhmetde,bunusezinlemişlerdi.
Çocuklariçinyazanbütünyazarlargibi,bendekitaptatoplananyazılarımlasizlereöğütlervermekistedim.Nevarki,buöğütlerinverilişbiçimi,başkabüyümüşlerinçocuklaraverdiğiöğütlerebenzemiyor.Amagerçekyaşamımda,
özçocuklarımaböyleyapabildiğimisanmayınız.Bende,özçocuklarıma,bütünöbürbüyümüşlergibidavranıyorum.
Çünküsankiaradanbinlerceyılgeçmişgibi,bendeçocukluğumuunutmuşum.
Bununyanlışolduğunubilsekbile,başkatürlüdavranmakelimizdedeğil.
Bukitaptatoplananyazılarımdabişeydahayapmakistedim,odaşu:Benbüyükmüşümde,sizdeçocukmuşsunuzgibidavranmadımsize.Kendimsizlergibiçocukolamadığımagöre,sizleridekendimgibibüyümüşsaydım.Siziçocukyerinekoymadım,büyümüşleryerinekoydum,amayinedeçocukolduğunuzugözdenuzaktutmamayaçalıştım.
İştebununiçin,bukitaptaneleryapmakistediğimi,sizeaçıklamayaçalışıyorum.
Herdediğimi,kendiölçütlerinizoranında,anlayacağınızainanıyorum.
Hepinizecandanbaşarılardilerim,sevgiliçocuklarım.
AzizNESİN
:::::::::::::
BUKİTABINYAZARDANOKURLARINAİKİNCİMEKTUP
Sevgiliokurlarım!
Yaşlarınızküçükdiyehiçbirgerçeğinsizlerdensaklıkalmasındanyanadeğilim.Büyüklerinkendiaralarındakonuşuptartıştıklarıherkonu,sizleredeanlatılmalıdır.Hatta
dünyanınkarmaşıkpolitikasorunlarınıda,cinselsorunlarıdaöğrenmelisiniz.Çocuklarınanlayamayacaklarıhiçbirsorunyoktur.Olsaolsa,dinleyenlerinyaşlarınagöre,konularınanlatılışbiçimideğişebilir.Diyelimkırkyaşındainsanlar,herhangibirkonuyu,kendiaralarındakonuştuklarıbiçimde,onikiyaşındaçocuklaradaanlatmayakalkarlarsa,çocuklarbundanelbetbişeyanlamazlar.
Amabukonunun,onikiyaşındaçocuklarındaanlayacaklarıbiçimdebiranlatılışıvardır.
Sizlereçoktanberiburomanadeğginbirgerçeğianlatmakistiyordum.Amauygunbiranlatımbiçimibulamıyordum.Anlatmakistediğimşuydu:Okuduğunuzburoman,birbankanınaçtığıçocukromanıyarışmasınakatılmıştı.Yarışmada,birincilik,ikincilik
üçüncülükderecelerindenbaşkabeşdemansiyonvardı.Buromanhiçbirdereceyegiremedi.Nedenyarışmadahiçbirderecealamadı?Önümeçıkanbirolay,iştebunedenibanaaçıklamafırsatıverdi.
1975yılındaaltmışyaşımabasmıştım.Kitaplarımıçıkaranbiryayınevi,altmışıncıyaşımiçinbirtörendüzenlenmişti.ButörendekikonuşmacılardanyazarOnatKutlar,banadeğginanılarınıanlatmıştı.Anılarıarasında,
-ŞimdikiÇocuklarHarika'nınnedenyarışmayıkazanamadığınıdaaçıklamışoldu.
Buanısınıanlatıncayadek,OnatKutlar'ınoromanyarışmasınınilkseçicilerkuruluüyesiolduğunubilebilmiyordum.
OnatKutlar'ın,altmışıncıyaşgünümtoplantısındaanlattığıanısınıburayaaktarıyorum.Sizbuanıyıokuyunca,
-ŞimdikiÇocuklarHarika'nınnedençocukromanlarıyarışmasındakazanamadığınıöğrenmişolacaksınız.Öğreneceksinizdeneolacak?
Kendikendinizebundanbirdersçıkaracaksınız.Çıkaracağınızders,sanırımşudur:-ŞimdikiÇocuklarHarikaadlıburomanınyarışmayıkazanamayışınıhaklıbuluyorsanız,büyüyünce,sizdeböyleyapacak,böyledavranacaksınız.
Haklıbulmuyorsanız,böylehaksızlıklarıyapmamayavekendinizedeyaptırmamayaçalışacaksınız.Ancakburomanınaltıncıbasımınaekleyebildiğimbuaçıklamanınamacı,kendinizeişteböylebirdersçıkarmanızdır.
Şimdide,OnatKutlar'ınsözügeçenkonuşmasınıokuyalım:SayınKonuklar,
SayınAzizNesin'isadecebirkaçyılönceşahsentanımakolanağınıbulduğumhalde,onunaltmışıncıdoğumyıldönümündekonuşmaonurununbanaverilmesigüzelbirsürprizoldu.AzizNesinsadeceTürkyazınınınhalkımızlaengenişölçüdediyalogkurabilenbüyükbiradıolmaklakalmayıp,NasreddinHoca'nınülkesiningülenvedüşünenyüzünübütündünyayatanıtansanatçımızdır.
İzninizlebenbugünAzizNesin'leilgili,belkionundabilmediğiamamerakettiğiolayı,biranıyıanlatacağımsizlere:1963veya1964yılıydısanırım.YazıişlerisekreteriolarakçalıştığımDoğanKardeş
Dergisibir-ÇocukRomanıYarışması-düzenlemişti.TürkyazarlarınınihmaledilmişbulunanÇocukEdebiyatıalanınaeğilmesinisağlayacakböylebirgirişimisevinçlekarşıladım.DergininGenelYayınMüdürüVedatN.
Törbukonuylabenimilgilenmemiistedi.Jürideyeralacakyazarlarınbirbölümünübenönerdim.İlkelemeyiAhmetKutsiTecervebenyapacaktık.
ÖdüleriiseTahirAlangu,RaufMutluay,BehçetNecatigil,MemetFuatveAhmetK.Tecer'denoluşanbirjürikararlaştıracaktı.
Yarışmailanedilinceyapıtlaryağmayabaşladı.Yüzdenfazlaromankatıldıyarışmaya.Zarflarrumuzluydu.Yapıtlarınkimeaitolduğunuancaksonuçlaraçıklanıncaöğrenecektik.
Başlangıçtakeyiflisonrayorucugelmeyebaşlayanbirişekoyulmuşoldum.Genelikleçokamatör,çırpıştırılmış,çocuklarındünyasındançokkendiçocukluklarınıanlatanbaşarısızmüsveddelerdi.Aradasıradaustaişibazıyapıtlararastlıyor,ferahlıyordum.Osıradaoğlumhenüzpekküçüktüamabengenededahanesnelolabilmekiçinyapıtlarıevdeyükseksesleyakınlarımaokuyordum.Birgünsıra,ikiçocuğunmektuplaşmalarınıanlatanbiryapıtageldi.Başlığı,şimdibasılankitaptandeğişikmiydipekbilemiyorum.Amadahailksayfadakarımınvebenimyüzlerimiziniçtenbirgülüşleaydınlandığınıçokiyihatırlıyorum.Çocuğahayalervermekyerine,onlarıngözüylegerçekdünyamızıyansıtanüstelikbunuçarpıcıbirmizahveeleştiriyleyapanbukitapküçükbirbaşeserdi.
Sayfalarıilerledikçesesliokumaimkansızhalegeliyordu.Karımvebenkimiyerlerdegülmektenkırılıyorduk.Sonsayfalarageldiğimdekendikendimebirtahmindebulundum.Büyüklerindünyasını,ikiyüzlülüklerini,yalanlarını,toplumdakihaksızlıkları,eğitimalanındakisaçmalıklarıçocukgözüyleverenbuyapıtmutlakaödülükazanacaktı.YazarınınAzizNesinolduğunuhemenanlamıştım.AmabeniheyecanlandıranAzizNesinismideğildi.
Çünküazçoktahminediyordumkikatılanlararasındabaşkaünlüyazarlarımızdavardı.Amabukitapkendibaşınabirözgünlüğevedeğeresahipti.
İlkelemeden18yapıtgeçti.Vejüriilktoplantısınıyaptı.Builktoplantıyafavorikitabımınnasıltepkileruyandıracağınıgörmekiçinizleyiciolarakkatıldım.Ancakdahailkkonuşmalardabenihayalkırıklığınauğratanbiryargıylakarşılaştım.Jüri,AzizNesin'inyapıtınıdahailkturlardaelemeyekararlıydı.Dördüaynızamandaöğretmenolanjüriüyelerininçoğunluğukesinyargılarlakitabıeleştiriyorlar,eğitselyöndenhatalı,öğretmenleriküçükdüşürücübuluyorlardı.Hepsini,öğretmenoluşlarınınçokötesindebireryazarolaraksevdiğim,değerverdiğimbukişilerintavrınışaşkınlıklaizledim.ÖdülerbaşkaromanlaraverildivebenotoplantıdanayrılırkenAzizNesin'inçocukkahramanlarınınnekadarhaklıolduklarınıdüşünüyordum.
Banakalırsabukitapöğretmenlerigülünçdurumadüşürmekşöyledursun,eğitimdekiaksaklıklarıgöstererektoplumumuzugülünçolmaktankurtarıyordu.
BüyükBulgarsinemasanatçısıvemizahçısıTodorDinov'unsıksıkhatırladığımbirsözüvar.İlkkezTürkiye'yeSinematek'inkonuğuolarakgeldiğindeTürkmizahçılarınaşumesajlaseslenmişti:-Mizah,dünyamızıgülünçolmaktankurtarır.
Haksızlıklar,çirkinlikler,baskılariçindekiülkemizigülünçolmaktankurtarandeğerlisanatçımızındahaniceyılardoğumyıldönümlerinibirliktekutlamakdileğiylesaygılarsunarım.
:::::::::::::
Bireleştiri
İKİÇOCUK
NaciGİRGİNSOY
YolumdüşmüşkenÇatalca'daNesinVakfı'nıgöreyimdedim.Güneş-toprakyanığıuzunboylu,ortayaşlı,güleçbirustakoşageldi.AzizNesin,birhaftakalmış,yenidönmüş.
NesinVakfıYönetimeviönündeayaktakonuştukustayla.Yurdunyapısıbitmiş,biliyoruzheryıldörtkimsesizyoksulçocukalınacakNesinVakfına,İlkokuldanbaşlatarakyüksekokulu,meslekokulunubitirinceye,yadabirmeslekedininceyedektümgereksinmelerisağlanarakbarındırılacak,yetiştirilecek.Nesin,saltyapıtlarındadeğil,Vakfındaçocuklarındadayaşayacak.ÇocuklaraMektup'unuanımsayan:-Hepinizi,kendiçocuklarımmışsınızgibiseviyorum.Bütünsevgilerdeolduğugibi,busevgidedebenciliğimizvar.
Çünkübizyaşıilerlemişolanlar,sizlerdeyaşayacağımızı,süreceğimizisanıyoruz,bunainanıyoruz.Yalnızkendiözçocuklarımıdeğil,yalnızTürkçocuklarınıdeğil.AmerikanRus,Alman,Ermeni,Çin,Çingene,bütünçocuklarıseviyorum.Vakıfişlerlikkazandıkça,çocuklarıçoğaldıkça,yapıtlarıbizde,yurtdışındayayıldıkçaçocuklarınNesinUsta'yaduyduklarısevgideçoğalacak.İçten,gönülden,eşit,özgür,gerçekbirsevgibu,değeribüyük.
Çatalcadönüşü;yaztembeliğinde,ŞimdikiÇocuklarHarika'yıokudum,yeniden.Negüzelörneklervermişiz,veriyoruzçocuklarımıza!Gençlerimizinedegüzelyetiştiriyoruz!Sonrada-Niçinböyleler?diyeyakınıyoruz.İçimizi,davranışlarımızı,çarpıklığımızıgösterenbutüraynalarabirbaksakya!Baksakgörürmüyüzacaba?özdenliktenniceuzakolduğumuzu.Sözlerimizledavranışlarımızın,yaptıklarımızıntutarsızlığını?Benciliğimizi,çıkarcılığımızı,cüceykendevceşişinmelerimizi?Çocuklarıanlamak,anlatmakkolaymı?Değil.AzizNesindesöylüyor:-Bukitaptaenyapılamayacakolanıyapmayaçalıştım,kendimisizinyerinizekoymayauğraştım.Bu,hiçyapılamayacakolanbirşeydir.
Çünkü,büyümüşinsanlarlakendiçocukluklarıarasında,belkibin,belkiikibinyılıkbirzamanvardırsanki.Onuniçinbizbüyümüşler,kendiçocukluğumuzuunuturuz.Anneniz,özbabanız,öğretmeninizde,kendiçocukluklarınıunutmuşlardır.Zeynep'leAhmet'in,ikiilkokulçocuğununmektuplarındanoluşankitabıyeniden,birsoluktaokudum.Yenidengüldüm.Düşündüm.Yenidenoyanılgı:Buncasade,yalın,hemensöylenivermiş,yazıyageçirilivermişsanısıuyandırankitabıbendeyazabilirdim.NesinUsta'nınüstünlüğü,geçerliliği,kalıcılığıbirazdabusadelikten,özdenlikten,yanılgıdangelmiyormu?Hepimize,tüminsanlaraseslenmesinden.
Çocukdainsan.ŞimdikiÇocuklarHarikaiçin,-Buromanı,saltçocuklariçindeğil,ana,babalarlaöğretmenleriçindeyazdımdiyor,AzizNesin.Kasıntılarvarsınküçümsesin,gülünçlüdiye.TodorDinovnedemiş:-Mizah,dünyamızıgülünçolmaktankurtarır.
Çocuklarımızdanyakınıyoruz,özeliklegençlerimizden.
Onlarbizden,büyüklerdenyakınıyorlarmı?Yakınmayahaklarıyokmu?Kulakverelim:İlkokul2.sınıfında,sekizindekiçocuklarasormuşlar:-Sizbabaolsanızbabanızdaçocuğunuz;suçişlediğindeonanecezaverirsiniz?
Yanıtlarkorkutucuşaşırtıcı,düşündürücü.Biritopalatabindiriyorbabasını.Üstüneçadırörtüyor.Tepesinebıçakasıyor.Attopaladıkçabıçakbabasınınkafasınadokunacak,akılandıracakonu.Öbürü,çokkonuşanbabasınınağzınafermuardikiyor.Gezmeyegötürmeyenler,eşeklerinyanında
yemyedirenler,ayaklarındantavanaasanlar,ağacabağlayıpkırbaçlayanlar,pastırmagibidoğrayanlar,eşeksudangelenekadardövenler,kaynarsuylahaşlayanlardavar.Ayrıcaherüççocuktanbiriannesindenmemnundeğil.
Çocuklar,sevgi,ilgi,hoşgörü,arkadaşçadavranış,güleryüz,özenligiyim,kültür,temizlik,çalışkanlık,fedakarlıkbekliyorannelerinden.
İçkiye,sigarayadakarşılar.Ahmet'le,Zeynep,aileleriniseviyorlar.
Ilımlı,akılı,çalışkan,apaçıkyürekliçocuklar.İlkdörtyılıbirlikteokumuşlar.Zeynep'inbabasıAnkara'yagöçedincemektuplasürdürüyorlararkadaşlıklarını,İstanbul,Ankaraarası.MüfettişindenetiminiyazıyorAhmet.Sıraylaaynısorularıyöneltiyorya,tümsınıfezberlemişyanıtlarını.
Sırabozuluncacümbüşbaşlıyor.Ezberciliğindoğalsonucu,arada-Kaçyaşındasın?deyincemüfettiş,Amerika'nınkeşfinisoruyorsanısıyla:-1492efendim...yanıtıhazır.
Bütünbabalarınbirinciolmasıdadoğal:-Ben,okulunbirincisiydim.Bahçede,çocuklarkonuşurkenbirbirlerine,benimbabamokulunbirincisiymişderler.Babasıkaçkezsöyledibunu.Sonra,okularkadaşlarıevdebuluşuncagerçekçıkarortaya.Zeynep'inkardeşiMetin,işigevşektutunca,babasındaaynışarkı:-Benbütünhayatımdasınıfımınençalışkanıydım...Zeynep'inyargısıilginç:-Baba,Metindebirgünbabaolunca,çocuklarına,sınıflarınıbirinciliklegeçtiğinisöyler.Öğretmenlerin,yeniatandıklarıokulda,öğrencilerineilksözleri:-Çocuklar,eskiöğrendiklerinizihepunutacaksınız.Anladınızmı?Yenibaştanöğreneceksinizherşeyi.Neden?Eh,eskiöğretmeniyiöğretmemiş,kendisiendoğrusunubiliyor,eskisindençoküstüno.Çalışankazanırdeğilmi?Zeynep'inbabasıevdeyakınırdurur:
-Sankibizokuduk,çalıştıkdaneolduk...İşteancakZeynelBeyinyanındaişbulabildik.İş,ZeynelBeyinçocuğunakızınıvermeyegelinceZeynelBeydangalaklıktanbeyefendiliğeterfiettirilirevde.
Metin,şaşalar,kızar,bozarnişandüşlerini.Fedakarlıkdiyeçoğukezgösterişekaçar,çocuklarımızadafedakarolunderiz.
Elikiöğrencihergünyazılıolurmu?Öğretmennasılokurkağıtları,nasıldeğerlendirir?Zeynep,anlatırmektubunda.Birraslantısonucu,öğretmeninyazılıkağıtlarıokumadığıanlaşılır.SorularayanıtdiyeGalatasaray-Fenerbahçemaçınıanlatanlarvardır.
Vicdanazabı'nıçocuknasılyorumlasın,anlatsın?Demir,babasınasormuş
-Çocuklarvicdanazabıçekmezler,demişbabası,çünküvicdanazabıçekilecekolaylariçin,dahazamanlarıolmamıştır.Vicdanazabıçekilecekişleryapmakiçinbüyümek,büyükadamolmakgerekir.Sekizkızbabasının,sonkızınıerkekgibigiydiripyetiştirmesi,utancındanonuerkekdiyetanıtmasıerkeklikmi?Erkeklekadın
eşitdeğilmi?Üstelerseniz,Ahmet'inbabasındayanıthazır:
-Sendahaanlamazsın....Yaşgünü'ndevarsılıkbudalalığınıgörüpdesusmak,görmezliktengelmekkolaymı?Çocuklarımızızorladahiyapabilirmiyiz?Aptalederiz.Büyüklerin
sözleribaşka,davranışlarıbaşka:Damlayadamlayagölolur,derZeynep'inbabası.Biryılbaşıgecesi,
dışarıda,oncasavurganlıkyaptıklarındaküçükMetinyetiştirir:...selolur.
Pasaklıkız,pasaklıoğlansözcükleriçokgeçerevlerde.Büyüklerbaşkaçeşitmi?NesinUsta'yıokuyun.
Çocuklarınkötüsözcüklerkulanmamalarını,terbiyeliolmalarınıisteriz.Bizbüyükleröylemiyiz?YurtseverOlunuzsöylevlerini,yazılarınıyinelerdururuz.Vekendimiz?
Ünlübiryazar,gazetecideolsak,bencil,çıkarcıörneklerisergilerizyaşamımızda.Önemsizbirgüçlüğe,eşitbirsıkılığagelemeyiz,dayıararız.Çıkarınıdüşünen,emeğinkarşılığınıesirgeyenpatron,kahramanlıköykülerianlatır,duygululukgösterilerisıralar.Sanki,olsadatümüneverse,veremediğiiçinağlamaklıgörüntüleri.OkulAileBirliğitoplantılarındanelerkonuşulur?Yaramazlığın,şımarıklığınadınasıl-harikaya-çıkar.
Karı-kocakavgalarınasılcanım,cicim'leörtülmeyeçalışılır?Evdenasıl,misafirinyanındanasılkonuşulur,davranılır?Büyüklernasılkopyaçektikleriniaralarındaanlatıpçocuklarına-Amankopyaçekmeyinöğüdünüverirler?Öğretim,eğitimnasılezbere,ezberciliğe,geçersizbilgileredayandırılır?Çocuklara-Amanyalansöylemeyin?diyenbüyüklernasılyalansöyler?ÇocukBayramındakimüsamerelerdeçocuklarniçinkendiçağlarını,yaşamlarınıoynamazlardatakmabıyıkla,sakalaacıklıoyunlarıgüldürüyeçevirirler?Öğretmenleri,yöneticileriniçinöyleoyunseçerler?
ŞimdikiÇocuklarHarika'nınsonundaAzizNesin,küçükokurlarına,
-Yaşlarınızküçükdiyehiçbirgerçeğinsizlerdensaklıkalmasındanyanadeğilim.Çocuklarınanlayamayacaklarıhiçbirsorunyoktur.diyor.Acı,gülünçlügerçeklerbüyüklerdendesaklanmamalı.Sorunlarda.OnatKutlarhaklı:-Büyüklerindünyasını,ikiyüzlülüklerini,yalanlarını,toplumdakihaksızlıkları,eğitimalanındakisaçmalıklarıçocukgözüyleverenbuyapıtokunmalı.Yayınlanmışyapıtlarınınsayısıyaşınıaşan,yapıtlarınıntümgelirinikimsesiz,yoksulçocuklaraadayan-haksızlıklar,çirkinlikler,baskılariçindekiülkemizigülünçolmaktankurtarandeğerlisanatçımızıiçtenliklekutlamakgörevimiz.
Varlık-Eylül1978
SON