ŞimdikiÇocuklarHarika

AzizNesin

Ben,terbiyeyi,terbiyesizlerdenöğrendim.(Ebül'aldMa'ari973-1057)CharlieChaplin-DinlebeniWalt,çocuklarıakılıuslu,büyüklerideçocukolarakalderdi.(WaltDisney)Buromanı,saltçocuklariçindeğil,ana-babalarlaöğretmenleriçindeyazdım.(AzizNesin)Buromanda,çocuklarıngözüylebüyüklerin

nasılgöründüğüanlatılıyor.

Buromanda,çocuklar,anababalarını,öğretmenlerinivebüyüklerinieleştiriyor.

Buroman,çocukeğitimindegereklisanılan,günümüzdegeçerlibitakımdeğeryargılarınınyanlışlığınıanlatıyor.

Buroman,çocuklarınbüyüklerinekarşıhaklarınıvekendilerinisavunmalarıdır.

15Ocak1967günü-Yeniİstanbul-,gazetesininbirincisayfasındaşuhaberçıkmıştı:

CEZA,ÇOCUĞABIRAKILIRSA

İlkokulikincisınıföğrencileri,-Sizbabaolsanız,babanızdaçocuğunuz;suçişlediğindeonanecezaverirdiniz?-sualinibaşarıylacevaplandırdılar.

Yaşortalaması8olançocuklar,öğretmenin,-Babanızçocuğunuz,sizdebabaolsaydınız,büyükbirkabahatyaparsa,onaneceza,verirdiniz?şeklindeyazılıanketicevaplandırmayaçalışıyorlardı.

Henüzsınavheyecanıbilmeyen,duygularınıminicikeleriyle,olduğugibikağıdadökmeyeçalışanbiryavrununkurşunkalemişukelimelerisıralıyordu:

-Onubirtopalatabindiririm.Üstüneçadırörterim.

Çadırıntepesinebirbıçakasarım.Attopaladıkçabıçakkafasınadokunsun,akılansın.-

EsentepeGazetecilerMahalesindekiMareşalFevziÇakmakilkokulununikincisınıfındayapılanbuanketailelerin

içyüzünü,çocuklarınmuhayyilesinivekendilerineverilencezanınağırlığınıbütünçıplaklığıylaortayakoyuyordu.

Gazetecilerarasındakonuşkanlığıylatanınanveherfırsattaçocuğunaöğütlerverenbirbabaya,yerdeğiştirdikleritakdirdeçocuğununuygulamakistediğiceza;-Ağzınafermuardikerim-di.

Annesiüveyolanbirkızçocuğu-Gezmeyegötürmem-,birsütçününoğlu-Eşeklerinyanındayemyesin-;şiddetlibaskıaltındatutulanbirçocuk,-Olmaz,çocukdaolsababayaelkalkmaz-diyecevapveriyordu.

Okulöğrencilerininyarısı,gazeteciailelerinçocukları,yarısıdaçevredekigecekondulardangelen

yavrulardı:Anket,buikigrupailedekigörgüveeğitimayrımınıbütün

çıplaklığıylagözönüneseriyordu.Yaşayışşartlarınormalolanyavrular;-İyiliklesöylerdim;-Poposunausulcavururdum;-Yemekvermezdim;-İçindefareolantuvaletekapatırdım;-İğneyaptırırdım;-Denizeatardım,yüzmebiliyor-gibicezalarıbabalarınalayıkgörürkengecekondubölgesindeoturançocuklarıncevaplarıçokdahaağırdı:-Birtencereçorbayıkafasınageçirirdim;-Ayaklarındantavanaasardım;-Baltaylakeserim;-Kelepçelerim;-Ağacabağlar,kırbaçlarım;

-Yerim;-Pastırmagibidoğrarım;-Eşeksudangelenekadardöverim;-Kaynarsuylahaşlarım.

23Nisan1967«ÇocukBayramıgünü,«Cumhuriyetgazetesininbirincisayfasındaşuyazıçıkmıştı:

HERÜÇÇOCUKTANBİRİANNESİNDENMEMNUNDEĞİL

ŞükranSoner

Anneleristediklerizamançocuklarıhakkındafikiryürütmek,onlarıtenkitetmek,beğendikleriveyadoğrubulmadıklarıhareketlerinisöylemekimkanınasahiptirler.Fakatçocukların,annelerihakkındafikirlerinirahatçaaçıklamakimkanınasahipolduklarıpeksöylenemez.Çocuklarpektabiolaraksevmelerivesaymalarıgerekenannelerihakkındanedüşünüyorlar?

Bu,konudaGazipaşaveSultanselimİlkokularıöğrencileriarasındayaptığımızanketteilkokulçağındaki350çocuktan235'i,anneleriniçoksevdiklerini,bunarağmenkendiannelerindeidealannedeolmasıgerekenbirtakımvasıflarıbulamadıklarınıbelirtmişlerdir.350çocuktanyalnız150'si,kendianneleriylehayalerindekiidealannearasındabirfarkgörmediklerinisöylemişlerdir.Çocuklarınsamimiolmalarıiçinkağıtlarınaisimyazmamalarısöylendiğiveyazdıklarınıkimseninbilmeyeceğihatırlatıldığıhaldesamimiolmayacesaretedemeyeceklerinbulunabileceğidehesaplanırsa,kendiannelerinde,idealerindekianneninvasıflarınıbulamayançocuklarınsayısınınbüyükbirçoğunlukolduğugörülür.

ÜçSoru

GazipaşaveSultanselimİlkokuluöğrencilerine:kompozisyonşeklindesorduğumuzüçsoruda,idealerindekianneyi,kendianneleriniveidealerindekianneylekendianneleriarasındakifarklarıanlatmalarınıistemiştik.

Anketsonundayapılantasnifte,çocuklarınannelerindenençokarkadaşçabirilgibeklediklerianlaşılmıştır:350çocuktan157'si,kendileriyleyakındanilgilenen,137'siproblemlerinearkadaşçaeğilenbiranneistediklerinibelirtmişler,11'iiseannelerininaşırıtitizliğindenşikayetetmişlerdir.

Çocuklarınannelerindenençokşikayetetmelerinesebepolanözelikle,sinirliliklerdir.78çocuk,annesininçoksinirliolmasındandertyanmış,73'üiseidealanneninsinirliolmamasınışartkoşmuştur.

AsıkSurat

Tahminlerinaksineçocuklarınidealannedeönemverdiklerivekendiannelerindenşikayetetmelerineyolaçanüçüncükonu,güzelikveözeliklegüzelgiyimdir.Özeliklekızçocukları,anneleriningiyimineçokgenişyervermişler,fiziktarifleriniuzunuzunyapmışlardır.İdealanneningüzel

giyinmesigerektiğiniilerisürençocuksayısı88'dir.91çocukgüzelanneistediğinisöylmiş,38'iannesininevdeçirkinkılıkladolaşmasındanüzüntüduyduğunu,3çocukiseannesiniçirkinbulduğunubelirtmiştir.

Çocuklarınençokbirleştikleribaşkabirkonu,anneniniyikalpli,güzelyüzlü,çevresinekarşıanlayışlı,sevimlibirinsanolmasıgerektiğidir.Annelerindebuvasıflarıgörmekisteyenveasıksuratlıannelerdenşikayetedençocuklarıntoplamı215'tir.

HERÜÇÇOCUKTANBİRİANNESİNDENMEMNUNDEĞİL

İlkokulçağındakiçocuklarınidealannetarifindebelirttiklerivekendiannelerindebulamadıklarıbaşkavasıflariseşöylesıralanabilir:Kültürlüanne(87çocuk),temiz,çalışkanvefedakaranne(178çocuk),gezmeyeçocuklarınıveailesiniihmaledecekkadarmeraklıolmayan,çevresindekilerleiyigeçinen,ahlakkuralarınabağlı,alkol,sigaragibialışkanlıklarıolmayanannetipi(181çocuk),

Cumhuriyet-24Nisan1967

BİR,GERÇEK

Annelerdikkat!Yukarıdakiyazılardanbirisizinçocuğunuzaaitolabilir.

Veyasizinçocuğunuzunküçücükkafasındangeçendüşüncelerinbirbenzeridir.

Çünkübuyazılarilkokulçağındakiçocukların,isimsizkağıtlarayazdıkları

-İdealAnnetariflerindenalınmıştır.Vebelkidebutariflerde,çocuğunuzunsizinşahsınızdagörmekistediğiidealannetipianlatılmaktadır.

Çokenderrastlananbazıözeldurumlardışındaherçocuğunannesinisevmesiçoktabivetartışılmazbirgerçektir.

Fakatbirçocuğunannesinisevmesi,hiçbirzamanonubütünvasıflarıylabeğendiğianlamınagelmez.Anketimizekatılan350çocuktan235'inin,annesindebeğenmediğibirtakımvasıflarınbulunduğunusöylemesibununbirdelilidir.

Anneler,çocuklarınızınhakkındanedüşündüklerinivehangivasıflarınızdandolayıbizdenşikayetçiolduklarınıöğrenmekistemezmisiniz?

Çocuğunuzunidealindekianneninyerinialmakistiyorsanız,anketinsonuçlarınagöreyapacağınızilkhareket,sinirlerinizehakimolmayaçalışmaktır.Çünküçocuklarınenfazlasizinsinirliolmanızdanşikayetetmektedirler.

Vesinirliolmamayıbaşardığınızançocuğunuzayaklaşmaya,onaarkadaşmışçasınayardımetmeyeçalışınız.Derslerindevetekbaşınaçözemeyecekleriproblemleriolduğuzamanmuhakkakyanlarındaolunuz.

Çocuğunuzunenaşağısizinkadarzenginbiriçdünyasıolduğunudüşünerek,onunkişiliğineönemverinizvesiziherzamangüzelgörmekistediğiniunutmayınız.Evde,taranmamışsaçla,düşükçoraplagezmeyeceksiniz.

Çocuğunuzabirarkadaşgibidavranmalı,hattaonunlabirlikteoyunbileoynamalısınız.Herzamangüleryüzlü,sevimliveaslafazlaciddi,asıksuratlıolmamalısınız.Onunbirçocukolarakeğlenmekhakkınasahipolduğunuunutmadan,aşırıciddiyetinizleküçücükyaşlardayaşamazevkinikaybetmesinesebepolmayınız.

Günaydın29Mart1972

ÇOCUKLAR,SİGARAİÇENANNELERİNİSEVMİYOR

Kadıköy'deilkokulöğrencileriarasındayapılananketteherüçöğrencidenbirininannesindenşikayetçiolduğuanlaşıldı.

Çocuklarınyüzdeseksenisarışınanneistiyorveiçkiiçenannelerisevmiyor.

BİRANKETİNORTAYAKOYDUĞUGERÇEK

BeyhanGÜRTÜNA

Kadıköy'deİlkokulöğrencileriarasındayapılanbiranketteherüçöğrencidenbirininannesindenşikayetçiolduğugörülmüştür.

ÇocuklarınannelerihakkındanedüşündüklerinimerakedenPsikologIşıkBayraktaroğluKadıköy'dekiilkokulöğrencileriarasındabukonudabiranketyapmıştır.9ile12yaşlarıarasındaki350öğrenciarasındayapılananketteöğrencilerin157tanesikendisiyleyakındanilgilendiğini,140'ıproblemlerinearkadaşçaeğildiğinisöylemiş,annelerininaşırıtitizliğindenşikayetetmiştir.

PsikologIşıkBayraktaroğlu:-Yaptığımanketteçocuklarınyüzde80'isarışınanneistiyor,bununsebebiolarakçocuklarınsarışınanneleriyumuşakolarakkabuletmelerigösterilebilir.Birçoköğrencideannelerininsinirliolmamasınıistiyor.Bununyanındaöğrencilerbilhassaalkolalanvesigaraiçenanneistememektedir,demektedir.

Yeniİstanbul-8Nisan1972

Alah,anne-baba,evlilik,televizyon,sinema,yemek,tabiat,hepimizingünlükyaşantımızdasıksıkrastladığıvekulandığıkavramlardır.-YENİ

İSTANBUL-minikokuyucularınındabukonulardakigörüşleriniaraştırdıveilkokulöğrencileriyleuzunuzunsohbetederekdüşüncelerinitespitetti.Sorularımızıcevaplandıranöğrencilerinhemenhemenhepsi7-9yaşlarıarasındaydı.

ANNE-BABA

Annevebabamdünyanıneniyibüyükleridir.Onlardaöğretmenimgibibeniseverler.Banaşeker,pastaalırlar.

Onlarsızbiryerdekalamam.Annemdebabamdacicidir.

ZeynepKÖKSAL

EVLİLİK

Ablambiraysonraevlenecek.Çoküzülüyorum.Ozamanbizimyanımızdanayrılacakmış.

RanaTEZCAN

Diğeröğrencilerinçoğubukonudautanarakbirşeysöylemektenkaçınmışlardır.

SİNEMA

Sinemayagitmeyiçokseverim.Kovboyfilmleriçokazoynatılıyor.

KamilKÖKSAL

ALLAH

HeryaptığımızıseyrediyorAlah.Yaramazlıklaraçokkızar.

AliyeGÖREN

İLKMEKTUP

Ankara,12Kasım1963

KardeşimAhmet,

Seninlesüreklimektuplaşacağımızasözvermiştik.Nedense,banagüvenememiştin,-Ankara'yagidinceyeniarkadaşlaredinirsin,biziunutursunZeynep,demiştin.

Bak,hiçdeunutmadımsizleri.Sözümdeduruyorum.

Ankara'dakievimizeyerleşelibirhaftaoldu.Dahaöncemektupyazamadım.Çünkü,burdaokulayeniyazıldım.Yenievimizinadresinibabamdandünöğrenmiştim.İlkişimsanamektupyazmakoldu.

Dersyılıortasındaİstanbul'dakiokulumdanayrılmayıhiçistemiyordum.Dörtyıldançok,birsınıftaokuduğumuzarkadaşlarımadaalışmıştım.AmababamınyeniişiAnkara'da.

İstanbul'daykensöylemiştimsana;yakınarkadaşlarıbabamıburdadahaiyibirişealdırttılar.Babam,üçsınıfarkadaşıylabirlikte,birşirketteçalışıyor.Üstelikonlarlahepbirapartımandaoturuyoruz.ArkadaşlarıbabamaAnkara'dahembirişbuldular,hemdekendioturduklarıapartımandaboşbirdaire.Babamınüçsınıfarkadaşınındaçocuklarıvar.Aynıapartımanda,küçüklü,büyüklüdokuzçocuğuz.Beşimizaynıokulagidiyoruz.İkimizdeaynısınıftayız.KardeşimMetin,yeniokuluna,yeniarkadaşlarınadahaalışamadı.Benburasınıhiçyadırgamadım.

Birbirimizebaşımızdangeçecekönemliolaylarıyazmayasözvermiştik.Yenievetaşınmak,yenibirokulagitmek,yeniarkadaşlarlatanışmak,oldukçaönemliolaylar.Bunlardanbaşka,yazmayadeğerönemlibişeyolmadı.

İstanbul'dakiokularkadaşlarımı,dahaşimdidençoközledim.Sizlerlebirdahakimbilirnerde,ne

zamangörüşebileceğiz.

Senindesözündedurupmektupyazacağınıumuyorum.

Bütünarkadaşlaraselamlareder,hepinizebaşarılardilerim.

SınıfarkadaşınZeynepYALKIR

:::::::::::::

AMERİKA'YIYAPANMİMAR,

İstanbul,15Kasım1963

SevgilikardeşimZeynep.

Mektubunualıncaçoksevindim.Sağol.Doğrusu,Ankara'dakiokulagidincebiziunutursunsanıyordum.Mektubunusınıftabütünarkadaşlaraokudum.Hepsidesevindi.Sanaselamyazmamısöyledi.

Bendeverdiğimsözütutuyorum.Burdageçenönemliolaylarısanayazacağım.

Senburdangittiktenbirikigünsonra,hiçunutamayacağımbişeyoldu.Onuanlatayımsana.

Öğretmenimizbirsabah,okulamüfettişgeleceğinisöyledi.Çokheyecanlıydı.

Amabizdahaçokheyecanlandık.

Ogünmüfettişin,burdayakınlardaolanbaşkaokularadagittiğiniduyduk.

Başkaokulardakiarkadaşlarımıza,müfettişinneyaptığınısorduk.Onlarınsöylediğinegöre,müfettişhergirdiğisınıftaöğretmene-Birproblemyazdırındaöğrencilerinizçözümlesin,diyormuş.Sonra,yineöğretmene,öğrencilerebirşiiryazdırmasınısöylüyormuş.Yazılanlarıgözdengeçiriyormuş.Ondansonra,bikaçöğrenciyehepaynısorularısoruyormuş.Sorduğusorulardaşunlarmış:-Amerikakaçyılındakeşfedildi?,-Ençoksevdiğininsankimdir?,

-İstanbul'ukimfethetti?,-SüleymaniyeCamisinikimyaptı?

Öğretmenimizbizeyenidefterleraldırttı.Karatahtayaçokzorbirproblemleçözümünüyazdı.

-Bunudefterinizeolduğugibigeçirin!dedi.

Şirideyazdıkdefterimize.Sonraöğretmenimizdefterlerimizebaktı.

Doğruyazıpyazmadığımızıdenetledi.Yanlışyazılanlarıdüzeltti.

-Çocuklar,MüfettişBeydersanemizegelirse,bensizebuproblemlebuşiiriyazdıracağım...dedi.

Bütünbuişlerolupbittiktensonra,

-Şimdidebazısorularıncevaplarınıöğreneceksiniz.

MüfettişBeykaldırıpsorarsabirinize,makinegibiçabukcevapvereceksiniz...dedi.

Sonrabize,sorularıvecevaplarınıezberletti.

-Amerikakaçyılındakeşfedildi?

Hepbirağızdanbağırıyorduk:

-1492.

-Dünyadaençoksevdiğinkim?

Busoruyaherkesbaşkatürlücevapverdiğiiçinbiruğultu-gürültüyükseliyordu.Kimimiz-Atatürk-kimimiz

-AnnemyadaBabam-diyebağırıyorduk.

Sonraöğretmenimizüçüncüsoruyusoruyordu:

-İstanbul'ukimfethetti?

Şıpdiyecevabıyapıştırıyorduk:

-FatihSultanMehmet.

-SüleymaniyeCamisinikimyaptı?

Öğretmenimizsorusunubitirmeden,ezberlediğimizcevabı,hepbirdenbağırıyorduk:

-MimarSinan...

İkigünhepbusorularlacevaplarınıezberledik.Öğretmenimizsıksık

-Sakınunutmayınha!diyordu.

Benartıkiçimden,arkaarkayacevaplarıdiziyordum:

-1492.Babam.FatihSultanMehmet.MimarSinan.1492.

Babam.FatihSultanMehmet.MimarSinan.1492.Babam...

Öylealışmıştımki,nerdeolsam,elimdeolmadan,bucevaplarısıraylamırıldanıpduruyordum.

Birsabahannem,

-Hastamısın?diyesordu.

-Değilim...dedim.

-Bütüngece,1492,Babam,FatihSultanMehmet,MimarSinan...diyesayıklayıpdurdunda,ateşinyükseldisandım...dedi.

OgünilkdersteMüfettişsınıfımızageldi.

Bilirsin,benöyleçokheyecanlıdeğilimdirama,nedenseogünçokheyecanlandım.Titriyordumheyecandan.Belkideöğretmeninheyecanıbanageçmişti.Çünküonunelerinintitrediğinigördüm.

Müfettiş,

-Öğrencilerinizebirşiiryazdırınız...dedi.

Bununüzerineöğretmenimizbize,

-Yazın!dedi.

Dahaöncedefterlerimizeyazdırdığışiiriokumayabaşladı.Şir,öncedendefterimizdeyazılıydı.Arkadaşlarınçoğuşiiribileyazmıyor,yazarmışgibiyapıyordu.

Öğretmenimizşiiriokumasınıbitirdi.Müfettiş,tekertekerdefterlerimizebaktı.Hiçbirimizinkindeimlayanlışıbulamadı.Öğretmenimize,

-Teşekkürederim,öğrencileriniziiyiyetiştirmişsiniz,dedi.

SolumdakisıradaoturanCengiz'indefterinebakmamıştı.

-Bakayımdefterine...dedi.

Cengizdefteriniuzattı.Müfettiş,

-Bune?dedi.

-Şirefendim.

Müfettiş,

-Bunasılşiir?diyebağırınca,başımıuzatıpyangözlebaktım.

Cengizheyecandanyanlışlıkla,şiiryazılıdiye,öncedenmatematikproblemininyazılıolduğusayfayıaçmış.

Azkaldı,Cengizşiiryazılıöbürsayfayıaçacaktı.Müfettişinarkasınagelenöğretmenimiz,eliyle,gözüyleişaretleryapmayabaşlayınca,Cengizdurumuanladı.

-Şiriyazamadımefendim...dedi.

ÖğretmenimizhalaeliyleCengiz'eişaretleryaparken,Müfettişbirdengeriyedöndü.

-Birdematematikproblemiyazdırındaçözümlesinler...dedi.

Öğretmenimizinyüzükıpkırmızıolmuştu.

Müfettişinönceproblemyazdıracağını,sonraşiiryazdıracağınısanıyorduk.

Bizeöylesöylemişlerdi.Müfettiş,sorusırasınıdeğiştirinceCengizdeşaşırmıştı.

Cengiz'indefteriMüfettişineilindeydi.Onuniçinöğretmenimizeskisindenbaşkabirproblemyazdırdı.Matematiktenheppekiyialırım,bilirsin.

Artıköyleşaşırmışızki,problemibenbileçözümleyemedim.DefterlerimizebakanMüfettişsuratınıburuşturdu.Öğretmenimizçokutanmıştı.

İçimdenMüfettiş,ah,benikaldırıpsorsadamakinegibicevaplarversemdiyordum.Öğretmenimizinyüzünüağartmakistiyordum.

Kendikendimeboyuna:-1492.Babam.FatihSultanMehmet.MimarSinan.1492...

diyemırıldanıpduruyordum.

Sankiiçimdengeçenleriokumuşgibi,Müfettişbana,

-Senkalk!dedi.

Sevinçlefırladım.Sonradanbanaarkadaşlarınsöylediğinegöre;Müfettiş,

-Kaçyaşındasın?diyesormuş.

Benheyecandansoruyuanlayamadığımiçin,Amerika'nınkeşfinisoruyorsandım,

-1492efendim...diyebağırdım.

ŞaşkınlıktangözleribüyüyenMüfettiş,

-Neee?Kaçyaşındasın?diyebirdahasordu.

Bende,doğrucevapverdiğimisanarak,

-1492efendim...diyedahayüksekseslebağırdım.

Müfettiş,

-İstanbul'ukimfethetti?diyesormuş.

Benezberlediğimcevapsırasınagöre,

-Babam...dedim.

Müfettişin,sorularınsırasınıdeğiştireceğiniöncedenhiçdüşünmemiştim.

Müfettişayağınıyerevurupbağırdı:

-İstanbul'ukimfethetti,diyesoruyorum.

-Babam,efendim.

-Seninbabankim?...

-MimarSinan.

-Ağzındançıkanıduymuyormusunoğlum.Babanısoruyorum,MimarSinandiyorsun.

İşteancakozamankırdığımpotuanlayabildim!Amaheyecandan,Müfettişindebağırmasındanöyleşaşırmıştımki,bitürlükendimitoparlayamıyordum.

-Peki,MimarSinanneyaptı?

Artıkbüsbütünşaşırmıştım.Oşaşkınlıkla,

-İstanbul'ufethettiefendim...diyebağırdım.

-Kim?

Sözdeyanlışımıdüzeltmekiçin,

-MimarSüleyman...dedim.

-SüleymaniyeCamisinikimyaptıöyleyse?

-SultanSinanFatih...

Kelimeleribirbirinekarıştırdığımısezinliyordumama,artıktoparlanamıyordum.

Müfettişöylekızmıştıki,kızgınlıklaodaşaşırıp,

-Oğlum,dedi.Amerika'yıyapanMimarSultanMehmet'tir,SüleymaniyeCamisinidekeşfedenFatihSinan'dır.

Çocuklarkendilerinitutamayıpkıkırdayarakgülüşmeyebaşlayınca,Müfettişyanlışsöylediğinianladı.Yanlışınıdüzeltmekistedi:

-YaniSinaniyeCamisiniMimarSüleymanyaptı,Fatih'iMimarSultanMehmetfethettidemekistiyorum...

Yineyanlışsöylediğinianlayıp,

-Benideşaşırttınbeçocuk!...dedi.

Kızgınlıklabaşınısalayasalaya,kapıyıhızlaçarpıpdersanedençıktı.

Dersanedeçıtyoktu.Birsüresonraöğretmenimiz,

-Yazıklarolsun!...dedi.

Busözü,banamı,Müfettişemi,yoksakendisiiçinmisöylediğinianlayamadım.

Buolayınbeninasılüzdüğünüanlatamam.Herhatırlayışımdautanıyorum.

Oysa,çabukçabukcevaplarverip,öğretmenimizinyüzünüağartmakistemiştim.

Sözverdiğingibi,sendebanaoradaolupbitenleriyaz,emi?

Mektuplarınıbekliyorum.Bendesanabaşarılardilerimkardeşim.

SınıfarkadaşınAhmetTARBAY

:::::::::::::

BÜTÜNBABALAR,BİRİNCİ

Ankara,19Kasım1963

SevgilikardeşimAhmet,

Cevabıniçinçokteşekkürederim.Banahepböyleuzunmektuplaryaz.Bendesanaburdaolanlarıuzunuzunyazacağım.Mektubunuokurkengözümünönünegeldin.Seni,Müfettişinkarşısındatasarladım.Öylegüldüm,öylegüldümki...

Sanabirazburasınıanlatayım.Dörtkatlıbirapartımandaoturuyoruz.Herkattaikidairevar.Bizimdairemizikincikatta.Geçenmektubumda,babalarınıyazmıştım.

Apartımanınarkasındabüyücekbirbahçevar,amaçokbakımsız,boşbirarsa.Akşamları,apartımandakiçocuklarlaburadaoynuyoruz.

Geçenlerdebirakşamyineoynuyordukburada.Çocuklar,babalarınınçalışkanlıklarıylaövünüyorlardı.Herçocuk,kendibabasınınöbürlerininkindendahaçalışkanolduğunuiddiaediyordu.Dahaçokküçükçocuklartartışıyorlardı.ÜçüncüsınıfagidenkardeşimMetinhepsindenbaskınçıkmayaçalışıyordu.Avurtlarınışişireşişire:-Benimbabamvarya,benimbabam...deyipduruyordu.

Gerçektendeöğrenciykenbabamçokçalışkanmış.Kendisiherzamanböyleanlatırbize.

Tartışmaçokkızıştı.Metin,

-Benimbabamhepinizinbabasındandahaçalışkan,dedi,okuldaykensınıflarınıhepbirinciliklegeçermiş...

Babamınsınıfarkadaşlarındanbirininçocuğu,

-Yokcanııım!diyealayettiMetin'le.

Başkabirçocukda,

-Kimdemişonu?dedi.

Metin,göğsünükabartarak,

-Babamkendisisöyledi...dedi.

Sonradurdu,ekledi:

-İnanmazsanız,kendibabanızasorun,hepsibirsnıftaokuyorlarmış.

Babanızsöylesinsizedoğrusunu.

Bizbüyükçocuklar,butartışmayakarışmazken,benimsınıfımdanbirkız,kardeşime,

-Yalancı,dedi,birincibenimbabammış...

Başkabirçocukhorozgibiatıldı:

-Asılyalancıseningibisinederler.Benimbabam,bikezbilesınıfınınikincisiolmamış.Hepsınıfınınbirincisiymiş.Anladınmısen?

-Balgibiyalanişte...Senin,babanatmış...Heryılsınıfınınbirincisiolanasılbenimbabam...

-Benimbabamatmazbikez...

Büyükçocuklarınkarışmasınacanımsıkıldı.Tartışmagittikçekızışıyordu.Kardeşim,benitanıkgösterdi:

-Öyledeğilmiabla?Babamhepbirincideğilmiymiş?

Sensöyleseneşunlara...

-Tabiöyle...dedim.

Busözüm,ortalığıbüsbütünkarıştırdı.Metin'iyatıştırmakiçin,

-Senaldırmaonlara,onlaröylebilsinlerdeboşyereavunsunlar...Neçıkar...dedim.

Hepimizdenbüyükolanortaokulöğrencisibirçocuk,bilgiçliktaslayarak,

-Çocuklar,dedi,yanılıyorsunuz.Nesenin,nesenin,nedeseninbabanbirinci...Sınıfınıhepbirinciliklegeçenbenimbabam...

Metinona,

-Pışşşt...dedi.

-Pıştmış...Gitdebabanasorbakalım...

-Seninbabandaatmış.

-Senonuaffetmişsin...

Tartışmayenidenkızışınca,ortaokuldakiokocamançocuğunüstünesıçrayanMetin'ikolundançekipzorlaayırdımordan.Merdiveniçıkarken.

-Yalancılar,n'olacak...Benimbabambirinciişte!diyeağlıyordu.

Evegirincedoğruanneminyanınakoştu.

-Babambirincisideğilmişsınıfının.Babamatıyormuş...dedi.

Annemkızdı,Metin'iazarladı:

-Susbakayım!Onasılsözmüş!...Şimdiağzınabiberdoldururum.

-Niçinkızıyorsun,dedim,belkibizyanlışbiliyoruz.

Belkibabamonlarınsınıfarkadaşıdeğildi.

-Amaonlarsınıfarkadaşıolduklarınıkendilerisöylüyorlar...

-Eniyisi,akşam,gelincebabamasorarız,doğrusunuöğreniriz.

İçimekuşkudüşmüştü.Bendemerakediyordum.Akşamyemeğindebabama,apartımandaoturduğumuzarkadaşlarlabirsınıftamıokuduklarınısordum.

-Evetkızım,dedi,dördümüzdesınıfarkadaşıyız.

Birisiyleüçyıl,öbürikisiylebeşyılhepbirsınıftabirlikteymişler.

Gündüz,annem,ağzınabiberdoldururum,diyekardeşimiazarladığıiçinbaşkabişeysormaktançekindim.

Ertesigün,okuldasıraarkadaşımolankıza,babasınınsınıflarınınasılgeçtiğinisordum.

-Benimbabamsınıflarınıbirinciliklegeçmiş...dedi.

Konuşmamızıduyanarkamızdakisıradanbirçocukda,

-Benimbabamdaöyle,dedi,hepbirinciymişokuldayken...

Derken,öbürçocuklardabukonuşmayakatıldılar.Babasınınokuldakidurumunubilmeyenyalnızüçarkadaşçıktısınıfta.Öbürlerininhepsinindebabaları,sınıflarınınbirincisiymiş.

Ahmet,bumektubumualınca,sendebabanasorbakalım;odasınıfınınbirincisimiymiş?Benşimdidenseninbabanındasınıflarınıbirinciliklegeçtiğineinanıyorum.Çünkübütünbabalar,nedense,hepbirincioluyorlar.

Anlattığımbuolaydanikigünsonrakardeşiminöğretmeni,annememektupyazmış,okulaçağırttıannemi.Öğretmeni,Metin'inderslerineçalışmadığındanyakınmış.Akşambabambunuöğrenince

Metin'eçokkızdı,bağırdı:Sonradaönüneoturttu,öğütverdi:

-Oğlum,senniçinbanabenzemedin?Benbütünokulhayatımdasınıfımınençalışkanıydım.Bikezbileikinciolmadım.Hepbirinciliklegeçtimsınıflarımı.Ayıpdeğilmibuseninyaptığın?Niçinderslerineçalışmıyorsun?Birçocukbabasınabakıpondanörnekalmalı.

Babamınkızgınlığıgeçmişti.Bendeonunyumuşamasındanyüreklenip,

-Baba,Metindebigünbabaolunca,çocuklarına,sınıflarınıbirinciliklegeçtiğinisöyler,dedim.

Annemnedemekistediğimianladı.

-Kocakız,dedi,artıkçocukdeğilsinkisenindeağzınabiberdoldurayım.

Büyüklerkonuşurkenküçüklersusar.

Bendesustum.Babamhiçsesiniçıkarmadı.

İşteAnkara'yageldiğimizdenberiyazmayadeğerbirbuolaygeçtibaşımdan.

Bütünarkadaşlaraselamlar.Sanadabaşarılardilerim.

ArkadaşınZeynepYALKIR

:::::::::::::

ESKİÖĞRENDİKLERİNİZİUNUTUN

İstanbul,23Kasım1963

KardeşimZeynep,

19Kasımtarihlimektubunualıncanasılsevindiğimianlatamam.

Sanaacıbirhabervereyim,öğretmenimizayrıldıokulumuzdan.Başkabirileatanmış.Onaçokalışmıştık.Ayrılışınaüzüldük.Ağlayanlarbileoldu,öğretmenimizgiderken.

Benkendimiçoktuttumağlamamakiçin...Amadersanedentamçıkarkensaçlarımıokşayıncakendimitutamadım,boşandım.

Müfettişindersanemizegelişiniyazmıştımsana.İşteoolaydansonrabenimlepekkonuşmuyordu.Songünüydü,bikaçsözsöyledibize.Başarılardiledi.

-Bigünyinegörüşmeküzereçocuklar...dedi.

Yanımdangeçerkensaçımıokşadı,çıktıdersaneden.

Yeniöğretmenimizerkek.İkiderste,dahaöncenelerbildiğimiziöğrenmekistedi.Tekertekerkaldırdıhepimizi,sorularsordu.Cevaplarımızıbeğenmedi.

-Çokyazık,çok...Hiçiyiyetişmemişsiniz!dedi.

Demirvarya,sınıfınençalışkanı,onunverdiğicevaplarıbilebeğenmedi.

Helebenimcevaplarımdansonra,-vahvah!diyerekelinidizinevurdu.

Cansıkıntısıylabaşımsalıyor,

-Sizehiçmibişeyöğretmediler?Derslerboşmugeçti?Buncazamandırneöğrendiniz?deyipduruyordu.

Oysabendoğrucevaplarverdiğimisanıyordum.

Mineağlamaklıbirsesle,

-Yanlışmısöyledimöğretmenim?dedi.

-Doğru,doğruama...dedi,birazdurakladıktansonraekledi:

-Üstünkörü...Hepinizincevaplarıüstünkörü...

Hiçsesçıkarmıyorduk,amaçokbozulduk.Yalnız,eskiöğretmenimdenkırıknotalmışbirikiçocuğun,yeniöğretmeninbusözlerindensevindikleriyüzlerindenbeliydi.

Demirkendinitutamayıp,

-Eskiöğretmenimizbiziçokçalıştırdıefendim...dedi.

Yeniöğretmenimizbirazalaylı,

-Beli,dedi,verdiğinizcevaplardananlaşılıyor.

Kürsüönündegidipgeldiktensonra,sesinitatlılaştırarak,

-Çocuklar,dedi,eskiöğrendiklerinizihepunutacaksınız.Anladınızmı?

Yenibaştanöğreneceksinizherşeyi.

Demir,parmağınıkaldırıpsözistedi,

-Amaöğretmenim,dedi,kitaplarımızda-neyazılıysaheponlarıöğrenmiştik.

Öğretmen,

-Şimdibensizeeskiöğrendikleriniziunutacaksınızdiyorum...dedi.

Oilkdersböylegeçti.Paydostaarkadaşlarikiyebölündü.Kimisieskiöğretmenden,kimisiyeniöğretmendenyanaoldu.Doğrusunuistersen,benortadakaldım.

Paydoslarda5-B'denarkadaşlarlahepbukonuüzerindekonuştuk.Onlarınöğretmenleride,dersyılı

başında,yanidahayenigelmiştibizimokula.Oda,ilkderstetıpkıbizimyeniöğretmeninsöylediklerinisöylemiş.-Eskidenöğrendikleriniziunutacaksınız,demiş.

Yeniöğretmenimizinbututumu,bazıarkadaşlarımızınişineyaradı.Birsoruyayanlışcevapverince,

-Bizeeskiöğretmenimizböyleöğretmiştiefendim...

demeyebaşladılar.

Ozamandaöğretmen,

-Bendesizeeskiöğrendikleriniziunutacaksınız,demedimmi?diyebağırıyordu.

İnsanıneskidenöğrendikleriniunutmasıhiçdekolaydeğilmiş.BunuyalnızDemirbaşarabildi.Bigünmüdürümüzbirdersegirmişti.

DersimizTarih'ti.Müdür,neleröğrendiğimizisınamakiçinDemir'ikaldırdı,sordu:

-Yeniçağmedeniyetinedemektir?

Demirhiçcevapvermedi.Müdürbaşkabirsoruyöneltti:

-Matbaayıkimicatetti?

Demiryinesusuyordu.OnunçalışkanöğrenciolduğunubilenMüdür,

-Niçincevapvermiyorsunuz?dedi.

Demir,

-Unuttumdaondan,efendim,dedi.

-Amerika'nınkeşfinianlat.

-Unuttumefendim...

YavaşyavaşkızanMüdür,

-Hepsinimiunuttunoğlum,nebiliyorsanonuanlat...dedi.

Demir,

-Hepsiniunuttum...dedi,eskidenneleröğrendimsehepsiniunuttum.

-Niçin?

-Öğretmenimizöylesöylediefendim.Eskiöğretmenimizdenneleröğrendikse,hepsiniunutacaksınız,dedi.

Müdürbenikaldırıp:

-Hindistandenizyolunukeşfedenkimdir?

Neterslik!Adamınadıdiliminucundaama,bitürlühatırlayamadım.Demir,özelikle-«Unuttum»,diyorduhep.Oysabengerçektenunutmuştum.

-Unuttumefendim...dedim.

Müdür,gözlükcamlarınınüstündenöğretmenimizebaktı,bişeysöylemedengitti.Öğretmenimizhiçbişeyolmamışgibi.

-GelelimYavuzSultanSelim'e...diyekaldığıyerdenanlatmayabaşladı.

Paydostaarkadaşlar,Demir'edebanadaçokiyiyaptığımızısöylediler.

Oysaben,Hindistandenizyolunubulanınadınıgerçektenunutmuştum.

Bak,buunutmakneleraçtıbaşıma.OkulAileBirliği'ninilktoplantısıiçinküçükbirmüsamereverecektik.Bendeomüsameredekendiyazdığımbirşiiriokuyacaktım.

Eskiöğretmenimizbizebirderste,koyununçokyararlıbirhayvanolduğunuanlatmıştı:-Sütüsağılır,kuyruğundanyağyapılır,etiyenir,tüylerindeniplikyapılır,derisiçokişeyarar,kemiklerikulanılır,dışkısıbilegübreolur,demişti.

Bendebuderstensonraişteşuşiiriyazmıştım:KOYUN

Kuyruğundanyağçıkar,

Memesindensütverir,

Yumuşaktüylerivar,

Kumaşolurgiyilir.

Boynuzundansapolur,

Etiinsanabesi,

Derisindenkapolur,

Dışkısıdagübresi.

Hermayıskuzusuvar,

Kemiğiişeyarar,

Buşiirimi,eskiöğretmenimizevermiştim.Beğenmişti.

-Senbuşiiri,OkulAileBirliğineverilecekmüsameredeokursun...demişti.

Bendeçoksevinmiştim.Koyunadlışiirimigünlerceezberledim.Müsameredeokurken,hiçbir

aksaklıkolmasınistiyordum.Amaişteogünlerdeeskiöğretmenimizbaşkayereatanmıştı.Yeniöğretmenimiz,müsameredebenimdeşiirokuyacağımıöğrenince,banabuşiiriokuttu.

-Buşiirolmaz,bensizekaçtırsöylemiyormuyum,eskiöğrendikleriniziunutacaksınızdiye?Benimsöyleyeceğimşiiriezberler,müsameredeokursun...

dedi.

Okumakitabımızdaki-Memleketimbaşlıklışiirigösterdi.

İştebuşiiriezberlemekiçinzamankalmamıştı.Müsamereertesigündü.Senoşiiribilirsin.Sizde,bizimokumakitabınıokuyorsanızaçkitabı-dabak.

Şuşiirişte:

Eytopraklımintanlar,eyyaldızlıfistanlar,Eybirekırkbaşaklar,otlar,bağlar,bostanlar,Vedahasıkboyatandestanlardiyarıhey!

Eyobüyükinsanıyetiştirenananın,

Eyçilenin,sefanın,güvenişin,inanın,

NarinminarelerdeSinan'ındiyarıhey!

Ey'lebaşlayıp,hepböyle-Hey,hey'lebitenbirşiirişte!Benbuşiiriezberlemeyeçokçabaladımama,zamançokazolduğundaniyiceezberleyemedim.Ertesisabahokulagelinceöğretmenim,

-Sahneyeçıkmadanönceburdaprovayapalım.Okuşiiri!dedi.

Okudum.

-Olmuyor,şiiröyleokunmaz!dedi.

Birdahaokudum.Yinebeğenmedi.

-Oğlum,dedi,şiir,yoldangeçenherhangibirisinebiradressorulurgibiokunmaz.Sesiniyeryertitreteceksin,alçaltıpyükselteceksin.Heyecanlıyerlerdehaykıracaksın.Kimiyerdetatlıbirfısıltıyla,kimiyerdeaslanlargibikükreyerekokuyacaksın.Sonra,solelini-belinedayayıp,sağyumrmuğunuileriye,havayadoğruuzatacaksın.

Mısralarınsonlarında-Hey'lervarya,işteorda-Hey-derken,hızlaayağınıyerevuracaksın.Benbikezokuyayım,şiirnasılokunurmuşanla,onagöreokusende.

Öğretmenimtıpkıbanaanlattığıgibiokuduşiiri.-Heyderken,sağayağını,sıçrargibiiyiceyukarıkaldırıp,sonratopuğunuhızlayerevuruyordu.

-İşteböyle...Ayağınıbenimgibiyerevuracaksın,düşmanınbaşınıezer,çiğnergibi...dedi.

Bendeonungibiokudum.Amabirelimbelimde,biryumruğumhavada,ayağımıda-Heyheydiye

diyeyerevururkenşiirişaşırıyordum.Oysa,benkendibildiğimgibiokusam,hiçşaşırmıyordum.Şirokuyuşumubeğeniyor,amaayağımıyerevuruşumubeğenmiyordu.Ben-Heyy!diyehaykırıpsağayağımıyerevurdukça,

-Dahahızlı,dahahızlı...Topuğunuvuryere!diyordu.

Olancahızımlatopuğumuvuruyordumda,yinedebeğendiremiyordum.

Sonunda,

-Bakişteböyle!dedi.

-Heyy!diyeöylebirhaykırıpayağınıkaldırdı,yerevurduki,dersanepencerelerinincamlarızangırdadı.

-Gördünyaişteböyle.Türkçocuğuayağınıvurdumu,yerlersarsılacak!dedi.

-Amaöğretmenim,dedim,sizenazyüzkilovarsınız,benkırkikikilogeliyorum.

Neyaptımsabeğendiremedim.Çokkızdı.İşteokızgınlıkla,

-...Vedahasıkboyatandeslanlardiyarıhey!deyipayağınıyerevurmasıyla,o-Hey!inarkasından,

-Ay,ayy,ayyy!diyebağırmayabaşladı.

Biliyorsunya,bizimdersanedöşemeleriçürük.Öğretmeninayağı,çürükdöşemetahtasınınarasındaniçerigirmişti.Bendeyardımettim.Zorlaayağınıordançıkarabildi.Osırada,dördüncüsınıfla,üçüncüsınıfınöğretmenlerigürültüyüduymuşlar,telaşlageldiler.

-Nevar?Neoluyor?diyesordular.

Bizimöğretmen,aksayarakdersanedençıkarkenbana,

-Gördünya,nasılvuracaksınayağını,dedi,birvurdunmusankiyeryarılacak,depremolmuşgibisarsılacakortalık...

Öğretmengidince,rahatyürüyemediğimianladım.Heyhey!diyeayağımıyerevurmaktantopuğumçürümüş.

Müsaremeyeikisaatvardı.

Benkendiyazdığım-Koyunşiirini,biray,boyunaezberlemiştim.Nekadarunutmayaçalışsam,bitürlüunutamıyorum,hepaklımatakılıyor.Unutmakelimdedeğil.-Memleketimşiiriniokurken-Koyunşiirininkelimeleridilimetakılıyordu.-Memleketimşiiriniazçokezberlemiştim,ama,ayağımıyerevurmaktan,ezberlediklerimdeaklımdançıkmıştı.Beynimsarsılmıştopukvurmaktan.

Arkadaşlar,

-Sırangeldi,sırangeldi!Haydisahneye!diyebeniarkamdanittiler.

Salonanababalarlatıklımtıklımdolu.Öğretmenimizkulistebekliyor,şiirokuyanlarşaşırırsaordanfısıldıyor.

Sahneyeçıkınca,salondakileribaşımlaselamladım.

Amaselamlamakiçinbaşımıeğereğmez,birdenokuyacağımşiirinadınıunutuverdim.TersliğebakZeynep,birdenbire-Koyunşiiriaklımagelmezmi!

Eskidenöğrendiğimiunutacağıma,yeniezberlediğimiunutuverdimişte...

Acıklıdurumugözününönünegetir:Bensahnededurmuşsalondakilerebakıyorum,salondakilerbanabakıyor;bakışıpduruyoruz.

İyiki,öğretmenimizkulisten-Memleketimdiyefısıldadıda,benvarsesimle-Memleketim!diyehaykırdım.

Haykırdımama,bitürlüarkasıgelmiyor.Şiraklımdançıkmış.Öyledesuspusdurulmaz.Hiçolmazsavakitkazanırımdaozamanakadaraklımagelirdiyebirdaha-Memleketim!,diyebağırdım.Bağırdımvesustum.Salondakilercoşkunbiralkıştutturmazlarmı?Büsbütünşaşırdım.-Memleketimdiyebağırıncanedenalkışladıklarınıanlayamadım.Öğretmenimizinfısıltısınıduymuştum.HemenEy...diyeşiirebaşladım.Amaüstüste-Memleketimdiyeöyleyüksekseslehaykırmışımki,bütünsesimtükenmiş,ağzımdanincecik,kapıgıcırtısıgibibir-Ey...nçıktı.

Biralkışdahakoptu.İşteoalkıştansonrabüsbütünşaşırdım.Şirdekikelimelerinyerlerinideğiştirerekşiiriokumuşum.Sonradanarkadaşlarınsöylediğinegöre,ogüzelimşiiribak,nasılokumuşum:Memleketim!

Eymintanlıtopraklar,eyyıldızlıfistanlar,Eykırkabirbaşaklar,otlar,atlar,destanlar,Vedahasıkboyatanbostanlardiyarıheeey!

Deyipdeayağımıyerevurunca,birdenhavayasıçradım.Nedenbiliyormusun?

Öğretmeninkarşısındakiprovada,topuğumuboyunayerevurmaktan,ayakkabımınbirçivisigevşeyipucudışarıçıkmış.Ben-Heydeyipdeolancahızımlaayağımıyerevurunca,oçivininsivriucuhartdiyetopuğumagirdi.Sankibirkılıçtabanımdangirip,ucuciğerimedeğdi.

İşteoacıyla,şiirinezberlediğimkadarınıdaunuttum.

Dinleyicilerkahkahadankırılıyor.Bennerdeyseağlayacaktım.Biyandankulisebakıyorumki,öğretmeninfısıltısınıduyabileyim.Öğretmen,benimfısıltıyıduymayacağımıanlayıncabağırdı:

-Eyobüyükinsamyetiştirenananın...

Benhemensözüaldım,başladımokumaya:

-Eyobüyükinsanıyetiştirenananın...ananın,ananın...

Yinearkasıgelmiyor.Belkiaklımagelirdiye,omısrabirdaha,birdahabaştanalıyordum.Amatam-ananınkelimesigelince,iğnesitakılmışplakgibitekliyorum.Titrek,ağlamaklısesleananın...

ananın...deyipdururken,birdenobenim-Koyun,şiiriaklımagelipdegürülgürülokumazmıyım!

ananın...ananın...ananın...

Kuyruğundanyağçıkar;

Memesindensütverir,

Yumuşaktüylerivar...

Kulisteöğretmen«Eysebiler...kervansaraylar...»diyetertertepiniyor.Benöğretmendenduyduğumkadarınısöylüyorum,arkadandaKoyunşiiriniokuyorum:

...Kervansaraylarheyy!

Boynuzundansapolur,

Etidebizebesi,

Derisindenkapolur,

Dışkısıdagübresiheeey!...

Kendimisahnedenattım.Alkıştanokulyıkılacaksanki...

Öğretmenbüyükbirüzüntüyle,

-NeyaptınAhmet?dedi.

-Neyapayımefendim,dedim,insanneyapsaeskiöğrendiğinibirdenunutamıyor.

Birkelimedahasöylesemağlayacaktı.Öğretmenimleyanyanakoridordayürümeyebaşladık.İkimizdetopalıyorduk.Çivibatmasındiyebensekesekeyürüyordum.

Akşamevdebabam,

-Oğlumsendenemarifetvarmış,dedi,herkesikırdıngeçirdin.Misafirleryerlereyıkıldıgülmekten...

Annemde,

-Gözlerimdenyaşboşandıgülegüle,azkalsınbayılacaktım...dedi.

Dinleyicilerşaşırdığımıanlamamışlarda,bilerek,isteyereköyleyaptığımısanmışlar.

İşteZeynep,sonbikaçgünümböylegürültüpatırtıiçindegeçti.

Mektubunda,benimbabamındaöğrenciykenbirinciolupolmadığınımerakettiğiniyazıyordun.Neyazıkki,babamsınıfınbirincisideğil.Çünkü,hiçokulagitmemiş.

Okulagitmişolsaydı,odabütünbabalargibi,sınıfınınhepbirincisiolduğunusöyleyecektibana

elbet...

Benisevindirenmektuplarınıbekler,esenliklerdilerim.

EskisınıfarkadaşınAhmetTARBAY

:::::::::::::

ÇALIŞANKAZANIR

Ankara,26Kasım1963

Ahmatkardeşim,

Banageçenmektubungibihepuzunuzunyaz,olurmu?Uzundediğimebakma,mektubunubirsoluktaokudum.Bizimsınıftanbirikiarkadaşımadaokudum.Öylegüldülerki...

Havalarburadasoğuduğuiçin,artıkapartımanbahçesindeoynayamıyoruz.

Okuldangelincederslerimeçalışıyorum.Annemedeyardımediyorum.Ablamevişlerinisevmez.Heleortalıkişigörmekhiçistemez.Yalnızmutfağagirippasta,kekgibişeyleryapmayabayılır.Çünkü,ablammutfağabirgirdimi,annem,artıkbirhaftaneyinnerdeolduğunubulamadığınısöylüyor.

Ablamnişanlanmaküzereydi,sonranişandancayıldı.

Songünlerdebizimevdeenönemlikonuiştebu.NişanınbozulmasıkardeşimMetin'inbirsözüüzerineoldu.

Geceleri,yababamınsınıfarkadaşıolankomşularımızbizegeliyor,yadabizonlaragidiyoruz.Haftadaenazikigeceböyle.DörtsınıfarkadaşıbirarayagelinceençokZeynelBeyüstünekonuşuyorlar.DurmadanZeynelBey'iyeriyorlar.BuZeynelBey,babamlasınıfarkadaşlarınınçalıştığıişyerininsahibi.

Annemsıksık,

-BıktımartıkbuZeynelBey'den,kuzumkonuşacakbaşkalafkalmadımı?der.

Onunbuuyarmasıüzerinekonuyudeğiştirirler.Amabirazsonradönüpdolaşıpyineokonuyadönerler.

ZeynelBey'inbikaçişyerivarmış.Çokzenginmiş.Gündengünedeboynazenginleşiyormuş.BuZeynelBeyöylekalınkafalıbiriymişki,ilkokulubilezarzorbitirebilmiş.

Babamınsınıfarkadaşlarındanbiri,ZeynelBey'inhemşehrisi.Odiyorki:

-Bizdenonyaşbüyüktü.O,üçüncüsınıftaykenbenokuladahayenibaşlamıştım.Anlayınartıkkaçyılolmuş

okulabaşlayalı...Benilkokulubitirmiştim,ohaladördüncüsınıftaydı.

Zeynel'inbabasıylaarkadaşları-Seninoğlanherhal,müdürolacak...diyealayederlerdi.Çünküdahailkokuldaykenbıyıklarıterlemişti.

Bigünosınıfamüfettişgelmişde,Zeynel'iöğretmen,öğretmenideöğrencisanıp,öğretmene-Otursanaoğlumsırana!demiş.

-İşteböylebeyinsiz,taşkafabiroğlandı.

Bununüzerinebabamdaherzaman,

-Sankişimdibaşkatürlümü,dahadabeter...der.

Bilsen,buZeynelBeyiçinnelernelersöylerler:-Memleketimizinyüzyıldabiryetiştirdiğigayetnadirdangalaklardan...-Yeryüzündebireşibenzeridahaolmayanbudalalıkşampiyonu...gibi...

Babası,Zeynel'e,

-Seninokuyupadamolacağınyok,hiçolmazsayanımdaçalışdaticareteatıl,demiş.

Zeynelticaretebiratılmış,birdahaonunelindenticaretialıpkurtaramamışlar.Çokzenginolmuş.

Dediklerinegöre,çoktembel,çokaylakbiradammış.

Ama,büyükbirhünerivarmış,adamçalıştırmasınıçokiyibilirmiş.İşyerlerinde,şirketlerindebiçokmimarlar,mühendisler,avukatlar,doktorlarfilançalıştırırmış.

Babamsıksıkyakınırdı:

-Sankibizokuduk,çalıştıkdaneoldu...İşte,ancakZeynelBey'inyanındaişbulabildik.

ZeynelBey'inbilgisizliğiüzerineçokşeyleranlatırlardı.BigünZeynelBey,yanındamüdürlerindenbirivesekreteriyleFelemenk'egitmiş,ordaepiykalmışlar.SonraZeynelBey,yanındakimüdürüne,

-BuFelemenkgüzelyermiş,beğendim.Çokövdülerdibana,birdegidipşuHolanda'yıgörelim...demiş.

Birgezisindede,gittiğiülkeninLehistanolduğunuöğrenincepekşaşmış,

-Yahu,benburayaPolonyadiyegelmiştim,demekyanlışgelmişiz.BirdegidipşuPolonya'yıgörelimdemiş.

BirgecebizimevdeyineZeynelBey'inbilgisizliğiylealayediliyordu.BirdenMetinsözekarıştı:

-Bukadarbilgisiz,görgüsüz,tembeldenasılzenginolmuşöyleyse?

Annem,

-Büyüklerkonuşurkençocuklarsözekarışmaz!diyeMetin'isusturdu.

Babam,açıklamagereğiduyduğuiçinolacak,

-Seninaklındahaermez,dedi.

AblamiştebuZeynelBey'inoğluylanişanlandı.Dahadoğrusunişanolmadı,nişaniçinsözkesildi.

Senablamıgörmüşmüydün?Banabenzemez,yanibenonabenzemem.Ablamgüzeldir.

Bizeevdenişandanhiçsözaçmadılar.Ablamdabizebişeysöylemedi.Amabizkonuşulanlardananlıyorduk.EviniçindeesenolağanüstühavadanbunuilksezinleyenMetinoldu.Annem,işgörürkentürkülersöylüyordu.Ablamsevincinigizlemeyeçalışıyordu,amayinebelioluyordudavranışlarından.

BigünMetinbana,

-Biliyormusun,dedi,ablamnişanlanıyormuş...

Bende,

-İyiya...dedim.

-Amakiminle,biliyormusunonuda?

Bilmezdengelip,

-Kiminle?diyesordum.

-ZeynelBeyin'inoğluyla.

Sesimiçıkarmayıncaterslendi:

-Anlamıyormusunbe!...ZeynelBey'inoğluylanişanlanacakmış,diyorum.

-Nevarbunda?Neyetersleniyorsunöyle?

-Hıııım...Demeksendeonlardansın?

-Beniilgilendirmezbuiş.

Metin,evdeençokbenimleanlaşır.

Çokhırçınlaştı,

-Nasılilgilendirmez?diyebağırdı,benistemiyorum,olmazöyleşey!

Büsbütünazdırmamakiçinsesimiçıkarmayıncaekledi:

-ZeynelBeyiçin-Eşeğinbiri,hayvanınbiri»deyipdurmuyorlarmıboyuna?Şimdiablamı,eşeğinbiridedikleriadamınoğluylamınişanlayacaklar?

-Babasındanoğlunane?

-Yaaa...Sankioğlunasılmış?Liseyibilebitirememiş

de,babasıözelöğretmenlerfilantutupparazoruylabitirtmişliseyi...

Sonradababası,-Amanoğlum,artıkokuma,aklınkarışırdaişadamıolamazsın»demiş.Yalanmı?Öylesöylemiyorlarmı,babamlaarkadaşları?

-BunlarıannemduymasınMetin,dedim,büyüklerbizdendahaiyidüşünürler.

Metin;hemkızgın,hemküskünbirsesle,

-Biliyorum,senzatenonlardanyanasın...Babamadakızıyorumya...dedi.

-Neden?

-Nedenolacak!HemoZeynelBey'esöylemediklerinibırakmıyorlar,hemdeonunyanındaçalışıyorlar...Böyleşeyolurmu?

Dönüpgitti.Ağladığınıgörmeyeyimdiyegittiğibeliydi.Çünküsonhecelerisöylerkensesititriyordu.

OgündensonraMetineleavucasığmaz,eskisindendahayaramaz,çokhırçınbirçocukoldu.Okuldanyakınmalargelmeyebaşladı.Yaramazlıkediyor,derslerineçalışmıyor,diyeöğretmenindenmektuplaryağıyordu.Babambüsbütüntelaşlandı.Çoköğütverdi.Bikezdedövdübile...Amahiçbiriyararlıolmadı.Yinekaçıyorduokuldan.Annemsabahlarıokulagötürüpbırakıyor,arkasındanoyinekaçıyordu.Babam,evdekendisiylegüzelgüzelkonuşmakistediğizamanda,somurtupduruyor,başınıönüneeğiphiçağzınıaçmıyordu.

Bigünbenbişeylersöylemek,derdiniöğrenmekistedim.Kocabirerkekdavranışıyla,

-Seninaklınermezbuişlere!diyetersledi.

Metin'inbuhırçınlıklarıyüzündenevimizintadıtuzukalmadı.Annemsıksıkağlıyordu.Babamınsuratıhepasıktı.

BirakşamhavakarardığıhaldeMetinevedönmeyincehepimizsokaklaradöküldük,onuaramayabaşladık.Gidebileceğiheryerebaktık,yok.Evedöndük.Babamınarkadaşlarıdabizegeldiler.Annemağlıyordu.Metin'inerdebulabileceklerinikonuşuyorlardı.Kapıçalındı.Hepbirdenkapıyakoştuk.GelenMetin'di.

Evdehavaçokgergindi.AmaMetin'dehiçbabamdankorkarbirhalyoktu.

Arkadaşlarıbabama,dahaönce,-Sakınazarlamadedikleriiçin,babamdasesiniçıkarmadı.Hiçbişeyolmamışgibidavranıldı.

Birazsonra,Babam,Metin'ikarşısınaalıptatlıbirsesleöğütvermeyebaşladı:

-Oğlum,okulagitmeyen,derslerineçalışmayanadamolmaz.İnsannekadarçokçalışırsaokadarçokkazanır,ileriderahateder.Küçükkençokçalışmalısınki,büyüyüncerahatakavuşasın...

Bunlarbabamınherzamankiöğütleriydi!.Arkadaşlarıdabunlarabenzersözlersöylediler:

-Hayattaçalışankazanıroğlum...

-Başarıkazanmanınyolu,çalışmak,hepçalışmak...

Başıönünde,suratınıasmış,sessizduranMetin,birdenbaşınıdikip,

-Çalışannekadarkazanır?diyesordu.

-Nekadarçokçalışırsaokadarçokkazanır...

-ZeynelBeykadarkazanırmıçokçalışanlar?

Metin'inbusorusuüzerinebirsessizlikoldu.Metin'innedemekistediğianlaşılmıştı.Nedensonra,babamsesinidahadayumuşatarak,

-Bizdezamanındaçocuktuk...Bizdeçocuklukgeçirdik...Amabizçocukken...

Metin,babamınsözünükeserek,

-Çalışmayandahaçokkazanıyor,dedi.

Babamsertlendi,

-Yanibabanyalanmısöylüyor?diyesesiniyükseltti.

Metinağlamayabaşladı.Sözlerihıçkırıklarınakarışarak,

-Doğrusöylüyorsunuz,dedi,hergeceZeynelBey'intembel,taşkafa,bilgisizbirbudalaolduğunusöyleyensizdeğilmisiniz?Onunfabrikalarıvar,şirketlerivar,işyerlerivar,mağazalarıvar,otomobileriapartımanlarıvar...

Oğludaokumamış,kendisigibiişte...

Hemağlıyor,hemçatalaşansesiylebağırıyordu:

-Benartıkokulagitmeyeceğim.BenZeynelBey'dendahazenginolacağım.Yanımdaonunkindendahaçokadamçalıştıracağım.Çalışkan,bilgili,okumuşinsanlaraişvereceğim...

Metin,yatakodasınagittiğiiçinsözlerininsonuiçerdengeliyordu.

Gözleribuğulananbabamonaseslendi:

-Pekioğlum,nasılistersenöyleyap...İstemiyorsangitmeokula!

Sonraarkadaşlarınayavaşça,

-Üstünevarmayalım,dedi.

Annem,Metin'iyatakodasındanalıpyüzünüyıkamayagötürdü.

Babamınbirarkadaşı,

-Suçbizim,dedi,çocuklarınyanındaherşeyi,konuşuyoruz.Onlarınyanındaherşeykonuşulmazki...

Buadamıneşi,kocasınagözişaretiyaparakbenigösterdi.

Babamınbaşkabirarkadaşı,

-Galiba,çocukhaklı,dedi,buncayılokudukdaneoldusanki!...İşteZeynelBey'inyanındaişbulabildik.

Annemde,babamda,Metin'inbuhırçınlığının,ablamı,ZeynelBey'inoğlunanişanlamakisteyişlerindenilerigeldiğinianlamışlardı.Bikaçgünsonra,nişaniçinverilensözdenvazgeçildi.Ablamabirişbuldular.Şimdiçalışıyor.

Evdepineklemektenusanmıştı.Demek,odapekisteklideğilmişbunişana.Şimdikendisinidahaözgürbulduğunuanlıyorum.

Metiniçinidöküpboşaldığıgeceninsabahı,yineeskisigibiokulunagitmeyebaşladı.Eskisindendahadauysalçocukoldu.Nişanınyapılmamasındankendinisorumlugörüyorda,ondanbuuysalığı.Derslerineeskisindençok

çalışıyor.Evdeherkeslebarıştı,amanedensebenimlearasıpekiyideğil.Banakırgın.Kendisinehakvermemişolmamakızıyorsanıyorum.Oysabendeondanyanaydım.Amaonungibiyapamazdımki...Dargınlığınınuzunsüreceğinisanmıyorum.

Bumektubumuakşamyemeğindensonrayazdım.Uykumgeldi,artıkyatacağım.

Yarınpazar.Annem,Metin'lebeniçocuktiyatrosunagötürecek.

Ordakisınıfarkadaşlarımınhiçbiriniunutmadım,hepiniziçoközledim.

Arasırabirlikteçektirdiğimizresimlerebakıpsizlerianıyorum.Hepinizecandanselamlar...Sanadaüstünbaşarılardilerim.

ArkadaşınZeynepYALKIR

:::::::::::::

FEDAKARÇOCUKLAR

İstanbul,30Kasım1963

Zeynepkardeş,

Mektubunualalıikigünoldu.Hemencevapvermekistiyordum.Amaöğretmenimizevödevivermişti.Çoktuödevler.Oyüzdenancakşimdicevapyazabiliyorum.

Yeniöğretmenimizigittikçedahaçokseviyorum.Müdüründersaneyegeldiğigün,Demir'inneleryaptığınıyazmıştımyasana,oolaydansonrahepimizöğretmeninDemir'ekızacağınısanmıştık.Hiçdesandığımızgibiolmadı.

Banadabirküskünlüğüyok.Oysabenoolaydansonraçokkorkuyordum.

Öğretmenimizsongünlerdeençokfedakarlıkkonusuüstündeduruyor.Bizebirçokfedakarlıkhikayelerianlatıyor.Anlattığıherfedakarlıkhikayesindensonrabizesoruyor:

-Buhikayedenneanladınız?Çıkardığınızsonuçnedir?Alınacakdersnedir?

Öğretmeninbenisevmeyebaşlamasınedenbiliyormusun?Çünkü,anlattığıfedakarlıkhikayelerinden,bentamonunistediğisonuçlarıçıkarıyorum.

Öncedenbiliyorumneistediğini,beğeneceğibiçimdekonuşuyorum.Banaherseferinde,-AferinAhmet!...dediktensonra,çocuklara,

-İşte,diyor,sizdebuanlattığımhikayedekiçocukgibifedakarolmalısınız.

Yalnızbikezsınıftaçoksıkıbirtartışmayagirdik.Heranlattığıhikayedenöğretmeninisteğineuygunsonuççıkarmaktanbıkmıştımartık.Ogünhikayeyi,kendianlayışımagöreyorumlamayakalktım.

Öğretmenimizinanlattığıfedakarlıkhikayesininözetişuydu:İlkokulöğrencisi,bizimyaşıtımızbirköyçocuğu,savaşsırasındadüşmanaskerlerinigözetlemekiçinbirkavakağacınaçıkıyor.Kendisinegözcülükgöreviverilenbuçocukuzaktandüşmanlarıgörünce,köydekiaskerlerinbaşındakikomutanahaberverecek.Gözcüçocuk,uzaktangelendüşmanıgörür,koşarakhabervermeyeköyegelirken,düşmankurşunuylayaralanır.Köydekikomutanahaberiulaştırırvekomutanınkolarındacanverir.

Hikayeyianlattıktansonraöğretmenimiz,

-Ahmet,anlatbize,dedi,buhikayedenalınacakdersnedir?

-Öğretmenim,dedim,buanlattığınızolaygerçektenolmuşmu,yoksaçocuklarfedakarlıkdersialsınlardiyebüyüklermibuhikayeyiuydurmuş?

Busorumaşaşırdı.Çünkübendenböylebirsorubeklemiyordu.Kısabirsüredüşündüktensonra,

-Nedemekistiyorsun?dedi.İstergerçekolsunisteruydurma,bundanneçıkar?

-Gerçekdiyeanlatılırsaböylebirolayainanmakçokzor.

-Niçin?

-Düşmanakarşıgözcülükyaptırmakiçinonbiryaşındabirçocuktanbaşkasınıbulamamışlarmı?Kalakalabuönemliişonbiryaşındabirçocuğamıkalmış?Benimaklımaböylesorulargeliyor.

Çocuklarınyaşamalarıiçinsavaşırlarkenbirçocuğagözcülükettirmek...

Öğretmenimiz,

-Tabibubirhikayedir,diyesözümükestiktensonrabütünsınıfasordu:

-HepinizAhmetgibimidüşünüyorsunuz?

-Hayır,hayır,hayır...diyesesleryükseldi.

Cengizbirdenfırladıayağa,

-Efendim,fedakarolmalıyız;buhikayeişteonuanlatıyor,dedi.

Böylece,sankiönemlibirsözsöylemişgibi,birdedönüpbanabaktı.

YalnızDemir,

-BenAhmetgibidüşünüyorumefendim,dedi.

Öğretmenimizyineherkesebirdensordu:

-Peki,sizceAhmet'leDemirnedensizdenbaşkatürlüdüşünüyor?

Cengizyinefırlayıpbağırdı:

-Efendim,onlarherzamanöyledir.Başkalıkolsundiye...

Paydosziliçaldı.Öğretmenimiz,

-Bukonuyuöğledensonrakidersteyinekonuşuruz,dedi.

SanabişeysöyleyeyimmiZeynep,zilçalmasınaçoksevindim.Çünküöğretmenenelersöyleyeceğimibilmiyordum,

saçmalayacaktım.Cengizyanımdangeçerken-Bilgiç,neolacak!dedi.

YanındakiSelmada-Bilgiçliktaslamasaolmaz...dedi.

Gerçektendegalibabilgiçliktasladım.Amabuhikayeninhiçhoşumagitmediğidoğruydu.

Doğrusu,öğretmenimizinanlattığı,çokheyecanlıbirfedakarlıkhikayesiydi.Hepimizdehikayeninetkisialtındakalmıştıkki,öğleyemeğindensonraarkadaşlarokulbahçesindeağaçlarıntepelerineçıktılar,gözcülüketmeyebaşladılar.Ağaçlarıntepesinde

-Tarrt,tarrrtt...diyemakinelitüfeksesleriçıkararaksözdedüşmanaateş

ediyorlardı:

Bahçedehepimizeyeteceksayıdaağaçolmadığıiçinbenbirincikatpenceredemirindenduvara,

ordandasuborusunatırmanarakbirkirişinüstünetünedim.BenimönümdekiakasyaağacınıntepesindeCengiz'leHüseyin,-Sengözcülükedeceksin,benedeceğimdiyekavgaedipduruyorlardı.

Hüseyin,

-Buödevbanaverildi,burasıbenimyerim!diyebağırıyordu.

SonrabirdenHüseyin'insesiniyerdenduydum.Ağacındibindeağlıyordu.Hepimizkoşuştuk.Öğretmenlerdegeldiler.İkincisınıföğretmeni,

-Neişinvardıağacıntepesinde?diyesordu.

-Düşmanabakıyordumefendim...deyinceöğretmenşaşırdı.

-Nedüşmanı?Nelersöylüyorsun?

Hüseyin'inyarasıönemlideğilmiş.Başınısardılar.OnuağacıntepesindenitipdüşürenCengiz'inittiğinibildiğimhalde,Hüseyinonuelevermedi.Öğretmenler,

-Kimittiseni?diyeüsteleyereksordular.

Hüseyin,

-Kimseitmedibeni...Ayağımkaydıdüştüm...diyor,başkademiyordu.

Hüseyin'inbudavranışıbeniçokdüşündürdü.Odüşüncelerinetkisiyle,öğledensonrakiderste,öğretmenimizinsorusuüstüne,

-Birdavranışfedakarlıkolsun,bunuherkesbilsin,duysundiyeyapıldımı,odavranışfedakarlıkolmaktançıkıyor,dedim.

BöylesöylerkenhepHüseyin'indavranışınıdüşünüyordum.

Öğretmenimizertesigündebaşkabirfedakarlıkhikayesianlattı.Biryoksulçocuk,hastaannesineilaçalmakiçinhırsızlıkyapıpyakalanınca,başkabirçocuksuçuüstünealıyor,iştehikayeninözetibu.

Yinebilgiçlikediyor,demesinler,diyekendiyorumumuaçıklamadım.Amabuhikayede,budalalıkfedakarlıksayılıyordu.

Bizimöğretmenle5-B'ninöğretmenibirleşerek5-A,ve5-B

öğrencileriarasındabirfedakarlıkhikayesiyarışmasıaçtılar.Buyarışmaokuldabüyükilgitopladı.Öğretmenimiz,yarışmayıbenimkazanacağımabüyükumutbağlamıştı.Fedakarlıkkonusundakidüşüncemibelirtenbirhikayeyazmakistiyordum.Üçgünuğraştımbuhikayeyiyazmakiçin.

Anneme,babamaokudum.Neolursaolsun,heryazdığımıbeğenenbabambilebuhikayemibeğenmedi.Amcamaokudum,odabeğenmedi.

Yazdığımfedakarlıkhikayesininözetişu:Birçocuğunkardeşiçokağırhastalanıyor.Çocukbunao

kadarçoküzülüyorki,hergeceyatağındaonuöldürmeTanrım.Kardeşiminyerinebeniöldür!diyeduaediyor.

Birgecerüyasındakocamanbirdevgeliyor,-Fedakarlıkdileğinkabulolundu,kardeşininyerinesenialıpgötürmeyegeldim,diyor.Çocuk,-Benbunufedakarlıkolsundiyesöylemiştim,benialma!...diyeağlayarakyalvarmayabaşlıyor.Öyleçokbağırıyorkirüyasında,annesiuyanıyor,-Yavrum,rüyadakorktunmu?Üstünaçıkkalmışdakorkulurüyagörmüşsün.Haydiuyanyavrum...diyerekçocuğususturuyor.

Buhikayeyle,fedakarlıktanneanladığımıacabaanlatabildimmi?Fedakarlıkolsundiyeyapılanfedakarlıklaalayetmekistemiştim.

Dördüncü,beşincisınıflar,müsameresalonunatoplandı.Öğretmenlerdeordaydı.Bizdenaltı,5-B'denbeşöğrenciyarışmayakatıldı.Okumasırasıiçinkuraçekildi.Benkuradasekizincioldum.Hikayemiokuyunca,beğenilmediğiniöğretmenlerinvemüdürünyüzlerindenanladım.Amaçocuklarençokbenimhikayemialkışladılar.Hikayeninokunmasıbitince,öğretmenlerhikayelerederecevermekiçinöğretmenlerodasınaçekildiler.Salondadagürültüpatırtıbaşladı.Arkadaşlarbirbirlerininenselerine,incelastiktensapanlarlakağıtlaratıyorlardı.Bugünlerdebizimokuldahemenheroğlançocuğunelindebusapanlardanvar.Bu,kağıttanyapılmışküçücükfişeklernasıldainsanınensesiniacıtıyor...Benhiçnişancıdeğilimdir.Taşatmasınıbilebecerememdearkadaşlar,kızgibitaşatıyor,diyebenimlealayederler.

Birdenensemyandı,kızgıniğnegirmişgibi...Şaşkınlıkla,yanımdaoturanarkadaşınelindensapanıkaptım.Kağıtfişeğiyerleştirdim.Küçüksapanınincelastiğinigerip,kağıtfişeğifırlattım.AhZeynepnasılbirterslik...

Tamosırada,müdürönde,öğretmenlerarkadasalonagiriyorlarmış,benimkağıtfişek,atmakistediğimintamtersiyöndevınlayarakuçtu,patdiyemüdürbeyinensesineindi.Müdürbeyeliniensesineattı,sonragözlerindenkıvılcımlarsaçarakbizebaktı.

5-B'ninöğretmeni,

-Kimattıonu?Kimattıysaçıksın!dedi.

Başımönümdeayağakalkmaküzereydimkibukezdebizimöğretmen,

-Atançıkmazsahepinizcezalısınız,burdakalacaksınız!dedi.

Yarışmada,yarışmadaderecealanlardaunutulmuştu.

Ayağakalktım,

-Benattımefendim...dedim.

MüdürBeyyüzümedikkatlebaktı,baktısonra,

-Senatmadın!dedi.

-Benattım.

-Beninsanınyüzünebirbakıştaanlarım.Senatmadın...Bütünarkadaşlarınıncezayakalacaklarınıöğrenince,

baktınkisuçludaortayaçıkmıyor,arkadaşlarınıkurtarmakiçinsuçuüstünealdın.

Oysahiçdeböylebirniyetimyoktu.

-İsteyerekolmadıefendim...Bilmeyerek...Başkayereatacaktım...Elimdenkaçtı...

MüdürBeysahneyeçıktı,

-İşte,dedi,fedakarlıkbudur.Buarkadaşınızsizlerebirfedakarlıkörneğigösteriyor.Kendisiatmadığıhalde,hepinizikurtarmakiçintekbaşınacezalanmayıgözealıyor.

Sizedebirdersolsundiye,onunbugüzeldavranışıiçinhepiniziaffediyorum.Yazdığıhikayegüzeldeğildi,amabuörnekdavranışıiçin,onuyarışmanınbirincisiilanediyorum.

BenneyapayımZeynep?Anlatmakistediğimintamtersiolmuştu.Durupdururken,dahasısuçluyken,fedakarlıkörneğiolupçıktım.Sencedefedakarlıklagösterişbaşkaşeylerdeğilmi?

Ahşuilkokulubirbitirsem...Babamokuyamadığıiçin,beniiledeokutmakistiyor.Liseyibitirdiktensonrabeniüniversiteöğrenimiiçinyurtdışınabiryeregöndereceğinisöylüyor.Bukonudaannemledahaşimdidentartışıyorlar.

Annem,benoğlumunözleminedayanamam,diyor.

Bilmem,sanadaöylemigeliyor,günlerhiçgeçmiyorsanki...Bitirmesınavlarınakadargünlerigösterenözelbirtakvimyaptım.Pazargünlerini,tatilgünlerinifilansaymazsak,pekdebişeykalmadıama,yinedegünlergeçmiyor.

İyigünler,esenliklerdilerim.

AhmetARBAY

:::::::::::::

SENDENHİÇUMMAZDIM

Ankara,7Aralık1963

Ahmet,

Sağol,benimektupsuzbırakmıyorsun.Geçenmektubunuokurken,bütüngülünçolaylarhepseninbaşındanmıgeçiyor,diyedüşündüm.Yoksasenanlatırkenbütünolaylarıgülünçleştiriyormusun?Mektuplarınöylehoşumagidiyorki,bendeseningibiyazmayaözeniyorum.

Geçengünbizimsınıftadahepimizikahkahalarlagüldürenbirolaygeçti;amaderstedeğil,paydostagüldük.

Çünkübizigüldürenbuolayyüzündenöğretmenimizçokkızmıştı.

Seningibiyazmayaözenipde,güzelolsundiyeuydurduğumusanmasakın.

Bensanaolayıolduğugibianlatmayaçalışacağım.

Önceolayınkahramanınıtanıtayımbirazcık.Osmanadındabirarkadaşımızvar.Osman,sınıfımızınçalışkanlarından,özeliklematematikteçokbaşarılı.Çokdüzenlibirçocuk.Kalemkutusundarenkrenkkalemlervar.Hepsinindeuçlarısivrisivriaçılmış.Nasılolupdabukalemlerinuçlarınınkırılmadığınahepşaşarım.Çünkübenimkalemlerimikidebirdüşer,uçlarkırılır.Nezamanbiryazıyazmamgerekse,çantamdaucukırılmadıkkalembulamam.Amaablamagörebenimdurumumyinedeiyiymiş.

Anneminanlattıklarınabakılırsa,okulagiderkenablamınçantasındahiçkalembulunmazmış.Ucukırıkdaolsa,hiçdeğilse,benimçantamdakalembulunuyor.

Osman'ınyazılıödevleri,renkrenkçizgilerlesüslüdür,resimgibi.Yazılarınıincigibidizer.Öğretmenimizhemenhergünderslerdenbirindeyazılıyoklamayapar.Budayetmez,aşağıyukarı,herikigündebiryazılıevödevleriverir.

Sizinöğretmeninizdeyapıyormu?

BigünOsman,

-Çocuklar,dedi.Öğretmenimizinyazılıödevlerimiziokuduğunuhiçsanmıyorum.

Öncebenkarşıçıktım:

-Okumayacakolduktansonranediyeyazılıödevversin?

Osmandirendi:

-Benokuduğunainanmıyorum.

Birarkadaşımız,

-Pekiynerdenbiliyorsunokumadığını?diyesordu:Osman,

-Çünkü,dedi,hesaportada.Öğretmenimizhergünyazılıyoklamayapıyormu?

-Yapıyor...dedik.

-Aşağıyukarıherikigündebirdeevödeviveriyormu?

-Veriyor...dedik.

Osman,

-Şimdihesaplayalım,dedi,busınıftaelikiöğrenciyiz,değilmi?

-Evet...

-Demeköğretmenimizhergünelikiyazılıyoklamakağıdıokuyor.Yazılıevödevlerinide,ortalamagündeyirmibeşsaysak,demekgündeyetmişyediödev...Buödevleriöğretmenimizevinegidincesaatkaçtaokumayabaşlar?

-Sananebundan?

-Hesaplayacağızya...Biryazılıödevikaçdakikadaokuyabilir?

Osman'ınyaptığıhesapsonundaöğretmenimizinhergünonbirsaatiniyalnızbizimyazılıödevlerimiziokumayaayırmasıgerekiyordu.Gecelerihiçuyumasa,yinedebunlarokumayayetişmezdi.

Buhesaplarsonundaçocuklarsustu.Benyine,

-Okuyordur...dedim.

Osman,

-Evetokuyordur,dedi,amabanakalırsa,ödevlerimiziniçindegelişigüzelbirikisiniancakokuyordur.

Bukonuşmamızdanbirikigünsonrabirkızarkadaşım,ilkderstebana,

-GalibaOsmanhaklıymış,dedi.

Sonraanlattı.Evleriöğretmenimizinevineyakınmış.

Busabahokulagelirken,önündekağıtlaruçuşmayabaşlamışrüzgardan.

Ayağınaçarpıporadakalankağıdıalmış.Birdebakmışbirgünöncekikendiyazılıödevi.Kağıtlarınnedenuçuştuğunuizlemiş.Öğretmenimizinkapısıönündekiçöpbidonundanuçuyormuşkağıtlar.

Arkadaşım,

-İşte!diye,buruşuködevkağıdınıgösterdi.

-Ödevlerimiziokuduktansonraandaçdiyesaklayacakdeğildiya...dedim.

Osman,sağımdakisıradaoturur.Tarihdersindeydik.

-Öğretmenimizinyazılıödevlerimiziokuyupokumadığınıanlayacağım,dedi.

-Nasılanlayacaksın?

-Sonrasöylerim.

Öğretmemimizinsorduğusorulardanbirişuydu:Defterdar,Nişancı,Beylerbeyi,Acemioğlankimleredenir?Sultanİbrahimzamanınıanlatınız.

Paydostabizeanlattığınagöre,Osmansorulara,ilkbirkaçsatırdoğrucevapyazdıktansonra,PadişahSultanİbrahim'emektupyazmış.-SayınDeliİbrahimAmca!diyebaşlıyormuşmektuba.Uzunmektubunsonundadaöbürsorularışöylecevaplandırmış:

-Beylerbeyi,Boğaziçi'ndebiriskeledir.

-Defterdar,defteridargelenadamdemektir.

-Nişancı,bizimsınıftakiÇetin'inlakabıdır.BizonunlaKörNişancıdiyealayederiz.Çünkütopoynarken,kaleyegolatacağımdiye,okulunbütünpencerecamlarınıkırmıştır.

-Acemioğlan,yinebizimsınıftaRıza'dır.Çünkübitürlüçattımattıoyununuöğrenemediğiiçinheroyundadayakyer.

Osman,okulbahçesindebunlarıanlatırken,hepimizkahkahalarlagülüyorduk.Amabenonunsöylediklerinigerçektenyaptığınainanmıyordum.Şakayapıyor,atıyordu.ErtesigünOsmankorkuyakapıldı.

Öğretmen,yazdıklarınıyaokursa,diyekorkuyordu.İkiüçgünbukorkususürdü.Öğretmendenhiçbirtepkigelmeyincerahatladı.Kendisöylediğinegöreogündensonra,heryazılıödevdekisorularısaçmasapancevaplandırıyormuş.

Yalnızilkbirkaçsatırdoğrucevaplaryazıyormuşki,öğretmenkağıdınailkgözatıştayaptığısaçmalıklarıanlamasın.

Doğrusu,Osman'ınsöylediklerineinanmıyordumama,dünfoyasıortayaçıkıncaatmadığınıhepimizanladık.

Dün,ilkdersteydik.Öğretmenbirazgeciktiktensonraasıkyüzledersaneyegirdi.Oysagenelikleilkderstegüleryüzlüdür.Kırgınbirsesle,sankiazarlargibi,-Günaydınçocuklar!dediktensonra

-Osman,kalk!dedi.

Osmankalktı.

-Burayagel!

Osmankürsününyanınagitti.

Öğretmen,

-Çocuklar,dedi,ikigünöncesizetabiatbilgisidersindenyazılıevödevivermiştim.ŞimdiarkadaşınızOsman,banaverdiğiyazılıödevinisizlereokuyacak.

Osman'ınyüzükıpkırmızıoldu.

ÖğretmenkağıdıverdiOsman'a,

-Okudedi,hepsinioku!Sorularıdaoku!

Osmanokumayabaşladı:

Birincisoru:Rüzgarnedir,nasılmeydanagelir?

Cevap:Havaısınıncahacmibüyür,hafifler,hafifleyinceyükselir.

Osmanduraklayıncaöğretmen,

-Devamet,devamet!dedi.

Osmandevametti:

-...Hafifleyinceyükselir...Rüzgar...rüzgar...rüzgar...»

Birkaçkezrüzgardiyekekeleyinceöğretmenimizbağırdı:

-Eeee?Neolmuşrüzgara?

Osmanokudu:

-Rüzgar,Galatasaray'ınaleyhindeydi.Galatasaraylılar,ilkyarıdarüzgarakarşıoynamalarınarağmeniyibirmaççıkarmayıbaşardılar.ÇoksüratlivezevkligeçenmücadeledekapalımüdafaayapmayanAnkaragücüsahayı2-1yenikterketti.

İkinciyarıdaGalatasarayhücumhattırüzgargibirakipyarısahayainmişti.

Soruiki:Fırtınanedir?

Cevapiki:Saniyedeyirmimetredenhızlıesenrüzgarafırtınadenir.GalatasaraylılarbugünMithatpaşaStadyomu'ndafırtınaestiriyordu.Neyazıkkihakemiçin,maçıiyiyönettidiyemeyeceğiz.

Metin'inrüzgarıylaŞükrü'nündevrilmesinipenaltısaymasıseyircilerinprotestolarınasebeboldu.

Osmanokurkenbizgülmemekiçinkendimizizortutuyorduk.Yinedeiçimizdekendinitutamayıpkıkırdayanlarvardı.Osman'ındasesititremeyebaşladı.

Utancındanneredeyseağlayacaktı.

Öğretmenimiz,

-Osman,niçinböyleyaptın?dedi.

GözlerisulananOsmanbaşınıduvaradoğruçevirince,

-İyibiröğrencimsin,bunusendenhiçummazdım...

Oturyerine!dedi.

Neyalansöyleyim,Osman'ınbozumoluşunaiçimdensevindim.Paydostaona,

-Nasılmış!Haniöğratmenimizkağıtlarıokumazdı!...dedim.

Oakşamanneminbirarkadaşıbizimevegelmişti.Benokonukkadınıilkgörüyordum.Hangiokulagittiğimi,kaçıncısınıftaolduğumusordu.Bendesöyledim.

-Öğretmeninizçokyakınarkadaşımdır,dedi.

Sonraannemeanlatmayabaşladı:

-Düngeceonunevindeydim.Çoktuhafbişeyoldu.

Baktım,masanınüstündebiryığınkağıt.Öğrencilerinyazılıevödevleriymiş.-Nasılzamanbulupdabuncayazıyıokuyabiliyorsun?dedim.-Çokiyiöğrencilerimvar.Birininödeviniokumakistermisin?dedi.Kağıtlarıniçindenbiriniseçipbanaverdi.Gerçektengüzelbirödev,düzgün,okunaklı,başlıklarrenklikalemleçizilmiş.Ödevkonusudarüzgar.Amaokuyuncaşaşıpkaldım.

Çocuk,rüzgardiyeGalatasaray-Ankaragücümaçınıanlatıyordu.Ödeviokurkenkahkahalarlagülmeyebaşlayıncaarkadaşım,-Nevar?Neyegülüyorsun?diyesordu.Bendeokusundiyekağıdıonaverdim.Okudu.Çokkızdı.-Eniyiöğrencilerimdenbiridir,bunuondanhiçummazdım»dedi.

DemekyinedeOsmanhaklıymış.Doğrusuya,bendebunuöğretmenimizdenhiçummuyordum.Peküzüldüm.

İşteolayısanaolduğugibianlattım.

HoşçakalsevgilikardeşimAhmet.Benimektupsuzbırakma,olurmu?

Arkadaşlardandahaberleryazmanıbeklerim.

ZeynepYALKIR

:::::::::::::

VİCDANAZABI

İstanbul,7Aralık1963

Zeynep,

Mektuplarımıgüzelbulduğunuyazdıkça,benigerçektengüzelyazmayaözendiriyorsun.Teşekkürederim.Birmektubunda,hepgülünçlüolaylaranlattığımıyazıyordun.

Amaşimdianlatacaklarımoldukçaacıklı.Buacıklıolayıbizeöğretmenimizanlattı.Beniçokduygulandırdıbuolay.

ÖncekigündersteHüseyin,okumakitabımızdanbiryazıokuyordu.Yazınıniçindevicdanazabıdiyebirsözgeçti.Öğretmenimizuzunuzunvicdanazabınınnedemekolduğunuanlattı,açıkladı.Sonrabizesordu:

-Vicdanazabınedemekmişanladınızmı?

Hepbirdenbağırdık:

-Anladıköğretmenim!

Öğretmenimiz,

-Öyleyse,dedi,şimdidevicdanazabınabikaçörnekverelim.

Yaşar'ıbilirsin,yineeskisigibi,heparkasıradaoturuyor.Hepöyledalgacı.Arkasırada,yabiriktirdiğipularlauğraşır,yadakarikatürçizmeyeçalışır.

Öğretmen,

-Yaşar,sanavicdanazabıçektirenbirolaygeçtimibaşından?diyesordu:Yaşar,öğretmeninanlattıklarınıdinlememişolacak,amabilirsinya,kurnazbirçocuktur,-Geçtidese,öğretmen-Anlatöyleysediyecek.Onuniçin,

-Geçmediöğretmenim!dedi.

Öğretmen,

-Nasılolur,dedi,hiçinsanolurda,vicdanazabıçekmezolurmu?

Yaşardahakesinlikle,

-Bençekmedimöğretmenim!dedi.

Neşe,yineöyle,hepgözegirmeyeçalışıyor.Kendisinesorsundiyeöğretmeningözününiçinebakıyor,parmağınıkaldırmış,yerindeduramıyor,

-Bensöyleyeyim,öğretmenimbensöyleyeyim...deyipduruyordu.

Öğretmenimiz,

-SöyleNeşe,dedi,sanavicdanazabıçektirenbirolaygeçtimibaşından?

Neşeyaranmakiçin,

-Çokgeçtiöğretmenim,dedi.

-Anlatöyleyse...

Neşe,

-Hangisinianlatayımöğretmenim?diyesoruncahepimizgülüştük.

ZavalıNeşe;neuyduracağınıdüşünmekiçinvakitkazansındiyebusaçmasoruyusormuştu.

Öğretmenimizdegülümseyerek,

-SanavicdanazabıçektirenokadarçokolaymıgeçtibaşındanNeşe?

Herhangibirinianlat!dedi.

Neşe,herzamanolduğugibiyineyutkunmayabaşladı.

Yutkunayutkunaanlattı.Hatırlarsın,Neşeherdersekalkıştaböyleolur.

Herkelimeyi,hattaherheceyisöylediktensonraenazbikezyutkunmadan,sonrakiheceyisöyleyemez.

Ogüntutukluğubüsbütünüstündeydi.

Sözeşöylebaşladı:

-Büyüklerimizesaygı,küçüklerimizesevgigöstermeliyiz.

Neşesüreklialarakyutkunurkenöğretmenimiz,

-Evet?Eeee?Sonra?diyesordu.

Neşeyutkunayutkunaanlattı:

-Birannevarmış.Oğlunaişteböyleöğütveriyormuş.

Tambusıradasokakkapısıçalınmış.Annepenceredenbakmış.Kapıyıçalankaynatasıymış,Kadın,oğluna,-Kapıyıaç,dedengeldi.Dedene,benimevdeolmadığımısöyle!demiş.

Çocukdakapıyıaçıp,-Dede,annemsokağaçıktı»deyinceyaşlıadamtorununa,-Annenesöyle,birdahasokağaçıkarkenbaşınıpenceredeunutmasın!demiş,gitmiş.

Neşe,bikaçkezüstüsteyutkunduktansonrasustu.

Öğretmen,

-Buolayseninbaşındanmıgeçti?diyesordu:Neşe,

-Hayır,dedi,birdergidenokumuştum.

-Öyleyse,sennediyebundanvicdanazabıduyuyorsun?

-Benduymuyorum,oçocuğunannesiduymuştur,öğretmenim...

Bukezöğretmenimizbaşkaarkadaşlarımızasordu.Hiçkimsekendiduyduğuvicdanazabınıanlatmadı.Başkalarınınvicdanazabıduymalarıgerekenolaylaranlattılar.

Öğretmenimiz,

-Anlaşıldı,dedi,demeksizvicdanazabınınneolduğunuiyiceanlamamışsınız.Birinsanvicdanazabıduymasıiçinbaşındanacıbirolaygeçmelidir.Buolaydanpişmanlıkduymalıdır.Kendiyüzündenbaşkasıbiracıçekmeli.

Kısabirsüredüşündüktensonra,

-Şimdibensizevicdanazabınaörnekbirolayanlatayım,dedi.

Dikkatkesildik.

-Lisedeöğrenciydik.Müdürümüzçoksertbiradamdı.

Cankulağıyladinliyorduk.

-Dersyılıyenibaşlamıştı.Dahabirikigünolmuştudersleregireli.Bizimsınıfa,başkabirokuldanyenibiröğrencigelmişti.Adınıbileöğrenmemiştik.Buçocuğunsoleliheppantoloncebindedurur,solelinihiçcebindençıkarmazdı.Aramızdadahaözdenlikkurulmamıştı.Nedenelinicebindençıkarmadığınısoramıyorduk.

Öylepaydosundaokulbahçesindeoynuyorduk.Müdürübirdenaramızdagördük.

Elicebindegezinenoçocuğuçağırdı.Çocuk,elinicebindençıkarmadankoşarakgeldiMüdürBey'inönüne.

Hepimizoyunubırakmış,neolacakdiyemeraklaonlarabakıyorduk.Dedimya,MüdürBeyçoksert.Çocuğa,-Nedenelincebinde?diyebağırdı.

Çocukcevapvermedi.Başınıönüneeğdi.

Bütünçocuklar,onlarınçevresindetoplanmıştık.

-Çıkarelinicebinden!diyebağırdı.

Çocukkıpırdamıyorduhiç.

-Sanasöylüyorum,duymuyormusun?

-Duyuyorumefendim,dedi.

-Duyuyorsan,nedenelincebinde?Çıkareliniçabuk!

Çocukyavaşçabaşınıyerdenkaldırıp,çevresindetoplanmışolanarkadaşlarına,sonramüdürebaktı.Amaeliniyinedecebindençıkarmadı.

ÇokkızanMüdürBey,

-Burdakülhanbeyliksökmez!Çıkarelinidiyorum!

diyebağırdı.

Çocukyineöyledurunca;MüdürBey,onunsuratınabirtokatattı.Tokatçokhızlıinmiştiyüzüne.Dengesibozulançocukyeredüştü.Yeredüşünce,solelidepantoloncebindenfırlamıştı.

Bizbudurumugörünceşaşırıpkalmıştık.Korkunçbirsessizlikoldu,sonramırıltılarduyuldu.MüdürBeydedonupkalmıştısanki.Çünküyeredüşençocuğunpantoloncebindendışarıelsizkoluçıkmıştı.Zavalınınelikopuktu.

Solkolu,birdeğnekgibitoprağınüstündeduruyordu.Elsizkolunuarkadaşlarınıngörmesindenutandığıiçin,hep

solkolunupantoloncebindetuttuğunuanlamıştık.

MüdürBey'ingözlerisulanmıştı.Eğildi,yerdençocuğukaldırdı.Yumuşakbirsesle,

-Niçindahaöncesöylemedinoğlum?dedi.

Sonrakolunagirerek,çocuğukendiodasınagötürdü.

Buolaydansonraoçocuğubirdahaokuldagöremedik.

Öyleutanmıştıki,başkaokuladagitmemiş.Duyduğumuzagöre,MüdürBey,hemçocuktan,hemanababasındançok

özürdilemiş.Çocuğuherzamankoruyacağınısöylemiş.

Amaçocuk,birdahahiçokulagitmemiş.

İştebuacıanısınıanlatanöğretmenimizsözünübitiripsusunca,sınıftaderinbirsessizlikoldu.Bizdebuolayınetkisindekalmıştık.

Paydosziliçaldı.Öğretmenimizdersanedençıkmadan,

-Herhaldebizimlisemüdürü,buacıolayınazabınıbütünömrünceçekmişolmalı...İştebunavicdanazabıdenir,dedi.

-Nedensonra,öğretmenimizinanlattığıbuolayınetkisindenkurtulurgibiolunca,Neşe.

-Öğretmendekendibaşındangeçenbirolayıanlatmadıki...dedi.

Gerçektendeöğretmen,arkadaşımızgibi,başkabirininduymasıgerekenvicdanazabınıanlatmıştı.

BukonudaendoğrusunuYaşarsöyledi:

-Çocuklar,benanladım...Buvicdanazabıdenilenşeyihiçkimsekendisihatırlamıyor.Herkes,başkalarınınçekmelerigerekenvicdanazabınıbiliyor.

ErtesigünokulagelinceDemir,

-Benbabamasordum,dedi.Babamdediki:-Çocuklarvicdanazabıçekmezler.

Çünküvicdanazabıçekilecekolaylariçin,dahazamanlarıolmamıştır.

Vicdanazabıçekilecekişleryapmakiçinbüyümek,büyükadamolmakgerekir.

Busözebenimdeaklımyatıyor.Bilmem,sennedüşüneceksin?

Herakşamokuldönüşü,anneme,banamektupvarmı,diyesoruyorum.Cevabınıçabukyazarsanbenisevindirirsin.İyigünlerdilerimZeynep.

AhmetTARBAY

:::::::::::::

SEKİZKIZBABASI

Ankara,10Aralık1963

Ahmet,

7Aralıktarihlimektubunudünaldım.Öğretmeninizinanlattığıolaygerçektençokacıklı.Elsizçocuğun,müdürün

tokatıylayeredüşmesigözümdecanlandı.Çoküzüldüm.

Hikmetadındabirarkadaşımvar.Banabirsıraçıkladı.

Sanayazayımmıdiyedüşündüm.Yazmaktabirsakıncagörmüyorum.Hikmet,banaanlattığıolayı,sınıftakiarkadaşlarımızınduymalarınıistemiyor.Bendeağzımısıkıtuttum,kimseyebişeysöylemedim.

AmasennasılolsaHikmet'itanımıyorsun.Onunanlattıklarınısanayazmakla,banaverdiğisırrıaçıklamışolmuyorum.Öyledeğilmi?

Arkadaşımınsırrınıgevezelikolsundiyeyazmıyorumsana.Beniçokdüşündürenbukonudaseninnedüşündüğünüöğrenmekistiyorum.

Buradakiokulabaşladığımilkgünlerde,sınıfarkadaşlarımiçindeHikmet,hiçdeöyledikkatimiçekmemişti.Çünküsiliksessizbirçocuktu.İlkgünlerbenonuoğlansanmıştım.Oğlançocuklarıgibigiyiniyor,saçlarınıdaoğlanlargibikısacıkkestiriyor.Çokdazayıf...Üstelikneoğlanlarla,nekızlarlaarkadaşlıkediyor,içinekapanıkbirçocuk.

Hikmetadıdahemkızhemoğlanadı...

Bigünbedeneğitimdersindeöğretmenimizkızlarıbiyana,oğlanlarıbiyanaayırıncaHikmetkızlartopluluğunakatıldı.Çokşaştımbunaönce.

Hikmet'inkızolduğunuişteogünöğrenebildim.BununüzerineHikmet'eilgimarttı.

GeçenlerdebirsabahHikmetokulapeküzgüngeldi.

Neyeüzüldüğünüsordum.Öncesöylemekistemedi.Üsteledim.Ozaman,

-Doğrusubendeanlatmak,birazaçılmakistiyorumama,duyulacakdiyeçekiniyorum...dedi.

Arkadaşlarımasöylemeyeceğimesözverinceanlattı.

Bunlarsekizkardeşmiş,sekizidekız...

OysaHikmetkimigünlerokulaağabeyiylegeliyordu.

Bunusöyleyince,

-O,benimağabeyimdeğil,ablam,dedi,amaerkekkılığındagezdiğiiçinonuherkeserkeksanır.

Kardeşlerininhepsideerkekgibigiyinirlermiş.

-Niçin?diyesordum.

-Çünkübabamöyleistiyor,dedi.

-İyiama,bundaüzüleceknevar?

Babası,oğlançocuğuolmasınıçokistermiş.İlkçocuğukızolunca,çokbozulmuş.Bütünumudunu,ikinciçocuğununoğlanolmasınabağlamış.Dahası,çocukdoğmadan,onabiroğlanadıbilekoymuş.Sanki,doğmadanoğlanadıkonursa,çocukdaadınauymakiçinoğlanolacakmışgibi...

Artık,adamınşanssızlığındanmı,yoksaterslikmi,ikincisidekızdoğunca,üzüntüsündengünlercekimseylekonuşmamış.Tanıdıkları

-Dahaçokgençsin,çokçocuğunolurama,yaonlardakızolursa...»diyedertleniyormuş.Karısıüçüncükezgebekalmış.Artıküstüsteüçüdekızolacakdeğilya...Yinebirerkekadıkoymuşdoğacakçocuğuna.Bununladayetinmemiş,karısıdoğumevinegidince,ogecedoğacakoğluiçindostlarınabüyükbirziyafetvermiş.Ziyafetinortasındadoğumevinetelefonedipde,birkızıdahaolduğunuöğrenincedeliyedönmüş.Üçüncüçocuğunundakızolmasındanöyleutanmışki,ziyafetsofrasındakikonuklarına,oğluolduğuyalanınısöylemiş.Ogeceyalandançoksevinçligörünmüşherkese.

Karısınaveevdekilerede,yenidoğançocuğunkızolduğunusöylemeyiyasaklamış.

Üçüncükızdansonra,artıkkarısınınoğlandoğurmayeteneğindenyoksunolduğunuanlamış;karısındanumudunukesinceonuboşamış,başkabirkadınlaevlenmiş.Bukadındakızdoğurmazmı?Hemdeikiz...Üstelikbirdehaberalmış:Boşandığıeskikarısı,başkabiriyleevlenipbiroğlandoğurmuş.Adam.

-Bennebudalayım,eskikarımı,tamoğlandoğurmaksırasıgelinceboşadım,diyormuş.

Üstüstebeşkızbabasıolmak,adamaçokayıpgeliyormuş,-Artıkkimselerinyüzünebakamam!diye,alıpbaşınıgitmişuzaklara.Aylarsonradönmüş,ikincikarısınıdaboşamış.

Hikmet,bunlarıbana,başkalarındanduyduğunagöreanlatıyordu.

Beşkızbabasıolanadam,bukez,iledeoğlanbabasıolmayıkesinleştirmekiçin,dahaönceüçoğlandoğurmuş

birdulkadınlaevlenmiş.Bukadın,üstüsteüçoğlandoğurduğunagöre,oğlandoğurmayaalışıktır,diyedüşünmüşolmalı.

Evleniyor.Adamdoğacakaltıncıçocuğunayineerkekadıkoyuyor.Gebekarısınıdoğumevinegönderdiğigecede,yinedostlarınaçokhüyükbirziyafetçekiyor.İkidebir,telefonediyormuş

doğumevine.Vakitgeceyarısınıgeçmiş.

Adam,telefondanasıkyüzledönmüş,suratındandüşenbinparça...Konuklarmerakla,

-Oğlanmı,kızmı?diyesormuşlar.

Adambıyıklarınıburarak,

-Erkekadamınerkekçocuğuolur!diyeböbürlenmiş

ama,öfkedendebıyıklarıtitriyormuş.

İşte,arkadaşımHikmet'indoğumuböyleolmuş.

Altıncıdakızoluncaadambütünumudunuyedinciyebağlamış.Amaodakızolmuş.Bundansonraepiyzamançocuğuolmamışkadının.BuyüzdenkarısınıboşamaküzereykenHikmet'inannesigebekalmışyeniden.Kadın,doğumevinegiderkenkocası,

-Buseferdekızdoğurursanhiçevedönmeboşuna,seniboşarım!demiş.

Zavalıkadındoğumsırasında,-İnşalahoğlandoğururum!diyeduaedipdurmuşamaboşuna...Yinekızdoğurmuş.BununadıdaöncedenSuatkonulmuş.

EhSuat,hemkız,hemoğlanadı...

Kadıncağız,durumunudoğumevininbaşhemşiresineağlayarakyanayakılaanlatmış.Kocasıtelefondasorunca,oğluoldu,demesiiçinyalvarmış.

Kadınaacıyanbaşhemşirede,adamtelefonedince,

-Müjde,tosungibibiroğlunuzoldu!...demiş.

Hikmet'inbabası,koşupdoğumevinegelmiş.

-Aman,oğlumugöreyim!...diyetutturmuş.

Göstermişlerçocuğuama,kundaklıgöstermişler.

OlayıböylecebanaanlatanHikmet,

-Üçaydırevimizdeçokmutluyduk,dedi.BabamSuat'ahep-veliahtyadaprensdeyipduruyordu.

Annemedekraliçeymişgibidavranıyor,hediyeleralıyordu.Bizebile,kızolduğumuziçin,eskisikadarçokkızmıyordu.Bizevdehepimiz,babamınSuat'ıçıplakgörmemesiiçinelimizdennegelirseyapıyorduk.Annem,babamevdeyokkenSuat'ınaltınıdeğiştiriyor,bezleriniçıkartıyordu.Babamınyanındaonuyıkamıyordu.

Nasılolsababambigüngerçeğiöğrenecekti.Amabizozamanıgeciktirmeyeçalışıyor,ozamanakadardababamıyumuşatacağımızıumuyorduk.

Çokkeyiflendiğizamanlarbabambize,-Hepinizoğlumafedaolsun!diyordu.

Babamikidebir,-Prensimibenyıkayacağım!diyetutturuyor,ozamanannemkorkuylaçocuğuelindenkapıp,-Amanolmaz,nezlesivar!...gibibirbahaneyleişisavsaklıyordu.Ah...İkigeceönce,ensonundaolanlaroldu.Hepimizyatmış,uyuyorduk.Korkunçbirgürültüyleuykumdasıçradım.Bağıranbabamdı.Annemağlıyordu.Herneolmuşsaogecebabam,Suat'ınoğlanolmadığınıgörmüş.Çocuğutekeliylebacaklarındantutupkaldırmış,-Benikandırdınız...Aldattınız!...Hanibuoğlandı?

Nerde?diyebarbarbağırıyor,çocukdaavazavazağlıyordu.

Çocuğufırlatıpanneminkucağınaatanbabam,

-Defolun!..Oğlandiyekandırıpboşuboşunabanaokadarmasrafyaptırdınız...Hepinizgidinevden!...diyebizikovdu.

Ogeceyibirkomşuevindegeçirdik.

Hikmetanlatırkenağlamayabaşladı.Babası,annesiniboşayacakmış.

Sekizkızbabasıolanadamgözümünönünegelince,beniöncebirgülmealdı,amasonrabendeHikmet'leağladım.

Ogünokuldanevedönünceanneme,

-Ablamdoğuncababamsevinmişmiydi?diyesordum.

Annem,

-Sevinmezolurmuhiç,elbetsevindi!...dedi.

-Amaarkadanbendoğunca?Yinesevindimi?

Annem,

-Saçmalama!diyebağırdı.

Benüsteledim:

-Benimdekızolduğumuöğreninceyinedesevindimi?

-Oğlanumuyordu.

-AmabendensonraMetindoğunca,oğluoldudiyeçoksevinmiştir,değilmi?

-Evet,çoksevinmiştidearkadaşlarınabirbüyükziyafetbilevermişti.

-Yaüçüncüçocuğunuzdakızolsaydı?

-Neyapalım,öyleolurdu...

-Babam,oğlanolsun,diyebirçocukdahaistermiydi?

-İsterdibelki...Amanediyebunlarısorupduruyorsun?

-Hiçsordumişte.

Boğazımabirdüğümtakıldı.Anneminyanındançıktım.

Hikmet'inanlattıklarıbeniçoketkiledi.Ogündenberihepdüşünüpduruyorum:Kızolmak,dahadoğuştanbirşanssızlıkmı?Senerkekolduğuniçin,doğuştanşanslısayılırsın.

Bukonudaseninnedüşündüğünüöğrenmekisterim.

Annem,demindenberiiçerden,

-Lambanısöndürdeyatartık!diyesöyleniyor.

Çokgeçoldu.Yatacağım.Yarınokuldönüşü,bumektubupostayavereceğim.

HoşçakalkardeşimAhmet.

ZeynepYALKIR

:::::::::::::

SENDAHAANLAYAMAZSIN

İstanbul,14Aralık1963

Zeynep,

Mektubunuokurkenhemgüldüm,hemüzüldüm.ArkadaşınHikmet'eçokacıdım.

Zavalıkızınneolacağınıçokmerakediyorum.Neolursun,Hikmet'inannesiylebabasınınilişkilerininaldığıdurumuöğrenirsenbanadayaz.

Kızyadaerkekdoğmanınbirşansolupolmadığınıhiçdüşünmemiştim.Busoruyubabamasordum.Banauzunbirkonferansçekti.Özetolarakdediklerişu:İnsanancak,kadınveerkekolarakbütünlenir.

-Pekiybaba,kadınolmakistermiydin?diyesordum.

Birden,sesiniyükseltti,

-Nemünasebet?dedi.

Sankiböylebirihtimalvarmışgibi,sorumasinirlendi.

Oysaaynısoruyuannemesorduğumzaman,annemiçiniçekti.

-Erkekolsaydım!...dedi.

Dün,öğretmenimizbizimüzeyegötürmüştü.Dönüştekendisinebusoruyusordum.Gülümsedi,

-Nerdenaklınageldiböyleşey?dedi.

Bende,seninmektuptayazdıklarınıkısacaanlattım.

-Böyleşeyler,sizinyaşınızınkonusudeğil,dedi.

İşteencanımısıkancevapdabudur.Bizi,hiçbişeydenanlamazsanıyorlar.

Bigünkardeşim,babamabişeysormuştu.Babam,

-Sendahaanlamazsın,büyüdeöyle,deyince,kardeşim,

-Senanlatmayaçalış,benanlarım...demişti.

Babam,kardeşiminbucevabınıhalagülerekanlatır.

Niçinbizeanlatmayaçalışmıyorlarda,anlamazsınızdiyekestiripatıyorlar?

Bak,geçenlerdeneoldu,anlatayım.Annem,kardeşimidealıpbirkomşuyagitmiş.Ordakomşukadınlartoplanmışlar.İçlerindegebebirkadındavarmış.Amadoğurmakistemiyormuş.İştebukonuüstündekonuşuyor,kadınaneyapmasıgerektiğinianlatıyorlarmış.Osıradakardeşim,odanınbirköşesindekendikendineoynamaktaymış.Konuşulanlarınfarkındabiledeğilmiş.Kadınlardanbiri,-Çocuğunyanındaböyleşeylerkonuşmayalımdeyince,kardeşimbusözüduyup,konuşulanlarlailgilenmiş.Başkabirkadın,ayol,odahaçocuk,anlamaz!deyince,busözkardeşiminonurunadokunmuş.Baştanayağakulakkesilip,ordakonuşulanlarıiyiceanlamayaçalışmış.Hemdekadınlarkendisindençekinmedenrahatçakonuşsunlardiye,onlarıhiçdinlemezmişgibioyuncaklaradalmışgörünmüş.

Kadınlaryinearadabirbirbirlerine,-Çocukduyacak,-Aklıermez,dahaküçük...diyorlarmış.

Kardeşim,konuşulanlarıanladığınıispatiçinfırsatgözlüyormuş.

Birgecekomşulargelmişti.Karnışişkinbirkadına,kardeşim,binden,

-Teyze,gebesinizdeğilmi?diyesormasınmı!...

Öncesustular,sonragülüşmeleroldu.Kadın,

-Evetyavrum,dedi.

-Doğuracakmısınız?diyesordu.

Annemlebabambirbirlerinebakıştılar.Kardeşim,anlamazdiyeküçümsenerekyanındakonuşulanlarıanladığınıispatiçin,

-Birteyzevar,odagebe,amadoğurmakistemiyorda...dedi.

Üstelikannemedesordu:

-Öyledeğilmianne?

Annem,pancargibikızardı.Erkekler,havayıdeğiştirmekiçinbaşkakonulardankonuşmayabaşladılarama,kardeşimneleröğrendiysekadınlardan,hepsinibilgiçlikleanlatmayakalkınca,

-Susartık,kapaçeneni?diyeonupayladıannem.

Amaohalaanlatıyordu,misafirlergülümsemeyeçalıştılar.Annem,onukolundanyakalayıpgötürdü...Kardeşimağlayaağlaya,

-Nasılmış,diyordu,hanianlamazdım!...Hepsinideanladımişte.Anlamamış

mıyım?

İçerde,kardeşiminsesikesilinceannemdöndü;Gebekadınınkocası,

-Buzamanınçocuklarınınherşeyeaklıeriyor,dedi.

Onlarsöylemeden,benyavaşçakalktım,odadançıktım.

Kardeşiminpatavatsızlığına,doğrusuya,sevindim.

Öğretmenimiz,sankiiçimdengeçenlerianlamışgibi,

-Cumhuriyetkurulduktansonra,kadınlaerkekartıkeşitolmuştur.Kadınlaerkekarasındahiçbirfarkyoktur,dedi.

HiçbirfarkolmamasınıerkekliğineyediremeyenYaşar,

-Hiçmifarkyok,öğretmenim?dedi.

-Yok.

-Küçücükbirfarkdayokmu?

Öğretmensert,

-Yok!dedi.

Yaşar,

-Evetamaöğretmenim,dedi,-KadınHaklarınıKorumaDerneğivar,oysaerkeklerböylebirdernekkurmamışlar.Annem,KadınHaklarınıKorumaDerneği'neüye...

Neşe,Yaşar'ınsözünükeserek,hiçilişkisiolmayanbişeysöyledi:

-HayvanlarıKorumaDerneğidevar...

Yolboyunca,aramızdahepbukonuyukonuşupdurduk.

Akşamevde,yemektensonraoturuyorduk.Babamgazeteokuyordu.Elindekigazetedebirgazinoilanıgördüm.

İlandastriptizyapankadınlarınyarıçıplakresimlerivardı.

-Baba,erkeklerniyestriptizyapmıyorlar?diyesordum.

Gazeteyiönündenindirip,birsürebenisüzdüktensonra:

-Sengalibaoynattın,dedi.Hiçerkeklerstriptizyaparmıymış?

-Bugünöğretmenimiz,kadınlaerkekarasındafarkyoktur,dedi.Farkyoksaerkeklerdenedenstriptizyapmıyor?

Babam,

-Erkekerkektir,kadınkadın...Nedeolsabirfarkvar,dedi.

Annem,dikiştenbaşınıkaldırıp,

-Hemdebüyükfarkvar,dedi.Meselaerkeklerbütüngecedışardagezebilirler,oysakadınlartekbaşlarınageceyarısındansonrasokağaçıksalar,ayıp...Neden,

Babamlaannemtartışmayabaşladılar.

Mektubundakisoru,yalnızbenimdeğil,sorduğumherkesinkafasınıkarıştırıyor.Banaöylegeliyorki,kadınınkadınolarak,erkeğindeerkekolarak,ayrıayrışanslarıvar.

Tarihtebiçokbüyükönemlikadınlarvar.Acabaonlara

-Erkekolmakistermisiniz?diyesorulsaydı,erkekolmakisterlermiydi?Hiçsanmıyorum.İsterkadın,istererkekolalım,kendikendimizdenmemnunsak,şanslıyızdemektir.

Candanbaşarıdileklerimle.

AhmetTARBAY

:::::::::::::

KÖPRÜCÜKKEMİĞİ

İstanbul,22Aralık1963

Zeynepkardeşim,

İki-üçgünaraylasendenmektupalmayaalıştığımiçin,hergünpostacınınyolunugözlüyorum.Herakşamokuldönüşüanneme,-Mektupvarmı?diyesoruyorum.Mektubungelmemişseçokcanımsıkılıyor.Benmektubupostayaverdiktendört-beşgünsonraseninmektubungelirdiherzaman.

Amabusefer,dokuzgüngeçti,sendenhaberyok.Meraketmeyebaşladım.

Cevabınıbeklemedenbirmektupdahayazıyorum.

Geçenmektubumupostayaverdiğiminertesigünü,TabiatBilgisidersindeyken,okulmüdürüylebirisidahadershaneyegirdi.Müfettişmiş,öğretmenimizlebirsürekonuştuktansonra,Oğuz'udersekaldırdı.SenOğuz'utanımazsın.

Bizimokulabuyıl,derslerbaşladıktansonrageldi;senburadangittiktensonra.Taşradabirokuldaymış.Sonraİstanbul'ataşınmışlar.Dahaokulailkgeldiğigünhepimizişaşırttı.Neden,biliyormusun?Kedigibiçevikbirçocukdaondan...Zavalıkekemede,çokkekeliyor.İlkin,kimiarkadaşlaronunlaalayakalkıştı.Hiçkızmadı.Kendisiyleherzamanalayedilmesinealışıkgibi.Alayedenleregülümseyipgeçti.Çocuklarkızdıramayıncaalaydanvazgeçtiler.Oysa,Oğuz'unkendisinebirgüvenivarmışda,ondanöylekendisiylealayedenleregülümsüyormuş.

Paydostabahçedeydik.-Kimbenimleağacaçıkmayarışıyapar?diyehepimizemeydanokudu.ZavalıOğuz,busözükolaycasöyleyemedi;epiyuzunkekelediktensonranedemekistediğinianlatabildi.Çocuklar,beniilerisürdüler.

Amabenbukekemeçocuğuönemsemediğimiçinonunlayarışmakistemedim.

Çokdaiyiyaptığımısonradananladım.BenortayaçıkmayıncaCengizatıldı.

Üstelikbirdealayetti:

-Senkekeleyekekeleyebirsaatteçıkmazsınağacabe...

Çocuklarbusoğukluğunagülüştüler.

Musluklarınönündeatkestanesiağacıvarya,işteoağacınönüne,yere,çiviylebirçizgiçizdik.Oğuz'laCengizçizgiüstünegeldiler.Ben-Bir,iki,üç!dedim,fırladılar.Cengiz,ağacıngövdesinesarılmayaçalışıyorduki,Oğuzbirdengözdenkayboldu.Ağacıntepesindenbirsesduyduk.Birdebaktık,Oğuz,ağacıntepesinde.Hemdeayağakalkmış.Öylekekeliyorki,oradannedediğinizoranlayabildik.AğacıngövdesinesarılmışolanCengiz'e,

-Ammasarılmışsın!...Çokmuseviyorsun?diyealayediyormuş.

Cengizdeuğraşauğraşaağacatırmanıpçıktıama,yarıyüksekliğevarınca,dahayukarıtırmanmayıgözealamadı.

Oğuz,birkediçevikliğiylesıyrıldıağaçtan,Cengiz'inyanınageldi.Sonrakayıpindiaşağı.

-Hani?Varmısınız?Kendinegüvenençıksın!diyebirdahahepimizemeydanokudu.BuolaydansonraOğuzbirdengözümüzdebüyüdü.

Okuldönüşüde,mezarlıktakiservilerdenbirisinintepesineçıktı.

Oğuz,Mine'ylebirsıradaoturuyor.BöylecambazbirçocuklaarkadaşlığındanMineövünüyorgibi.

Oğuz,ikigünokulagelmedi,hastalanmış.Mine,onunokulagelmediğigün-Çocuklar,biliyormusunuz,Oğuznedenkekemeolmuş?

dedi.

Merakla-Nedenmiş?diyesorduk.

Mine,Cengiz'inbirsırrınıbilmeninövüngenliğiyle,-Banaanlattıdedi.

-Babasıçokdövüyormuşdaondan...Dahaküçükken,dayakkorkusundankekemeolmuş.Kendisisöyledi.

Bilgisindenötürüdahadaböbürlenerek,

-Nasılböylekedigibiağaçlaratırmandığınıdabiliyormusunuz?dedi.

-Nasıl?

-Çünkü,dedi,babasıkızarkızmazodadayakyememekiçinkaçıyormuş.

Babasıdakovalıyormuş.Yakalanacağısırada,ağaçlaratırmanmakzorundakalıyormuş.Öyleyüksekağaçlarınenucunaçıkıyormuşki,babasıoralaraçıkamazmış.İşteböyleböyle,ağaçlaraçıkmanınustasıolmuş.

TabiatBilgisidersinde,müfettişindersekaldırdığıiştebuOğuz.Duvardainsaniskeletini,kaslarıbirdesindirimorganlarınıgösterenüçtabloasılıydı.

Müfettiş,iskelettablosundanbirkemikgösterip,

-Bunedir?diyesordu.

Oğuz'dasesyok.

-Bunekemiği?

Yinesesyok.

AyaktaduranOğuz'unarkasındakisıradaMineoturuyor,Mineeğilip,

-Köprücükkemiği,diyefısıldadı.

Oğuz,bikaçkez«Kö...köp...köp...diyezorlandıktansonra,

-Köprücükkemiği!diyebağırdı.

Müfettiş,başkabirkemiğigösterip,

-Yabune?dedi.

-Yabune?diyesorulunca,Oğuzdeminyanlışsöylediğini,asılköprücükkemiğininşimdigösterilenolduğunusanıp,

-Köprücükkemiği,dedi.

Müfettiş,ayakkemiğiekleminigösterdi:

-Peki,yabune?

-Köp...köp...köprücükkemiği...dedi.

Müfettiş,

-Öyleysebune?diyebağırdı.

Bukezyandakitablodanboyunkaslarınıgösteriyordu.

-Köprücükkemiği,efendim...

Oğuzherseferinde,köprücükkemiğininsongösterilenyerolduğunusanıp,herneresigösterilirse-köprücükkemiği-diyorduboyuna.Kekelemektenteriçindekalmıştı.

Müfettişdeokadarkızmıştıki,odasonunda,Oğuz,gibikekelemeyebaşlayıp,

-Pe...pe...peki,yabune?diyebağırdı.

-Köö...köprücükkemiği...

-İnsafbe!...dedi.Buinsanbedenindeköprücükkemiğindenbaşkahiçmibişeyyok?Oturyerine!..

İştesonbirkaçgününanlatmayadeğerolayıbu.

Geçenmektubumabugünekadarcevapalamadığımiçinmeraktayım.Yoksahastamısın?Haberlerinibekliyorum.

AhmetTARBAY

:::::::::::::

YAŞGÜNÜ

Ankara,25Aralık1963

Ahmet,

14ve22Aralıktarihlimektuplarınıaldım.Çokteşekkürederim.Hastalanmıştım,oyüzdenmektuplarınıçabukcevaplandıramadım.

Önemlideğildihastalığım,soğukalgınlığı.

Hastaykendemektupyazabilirdimsana,amaannemeyadaablamamektubumupostayaattırmakistemedim.Metindebenimlebirliktehastalanmasaydı,onunlapostayagönderirdimmektubumu.AmaMetindehastaydı.Bendüniyileştimiyice,bugündeokulagittim.Okuldönüşüsanamektupyazmayahazırlanırkenannemseslendi:

-Zeynep,mektubunvar...

Zarftaadresiniokumuşolacak,

-Ahmet'tengeliyor,diyeekledi,vefalıbirarkadaşınmış,senihiçmektupsuzbırakmıyor.

MektubunuokuduktansonraMetin'inyanınagittim.O

dahasta.Termometreyikoydum.Ateşi,38,2.

Hastalanmamızgözgöregöreoldu.BizimsınıftanAtamanadındabirarkadaşımızınyaşgünüydü.Onlarınevine

gitmiştik.İşteordahastalandık.Sınıfarkadaşlarımızdanorayagidenlerdenüççocukdahahastalandı.

Annem,bizimokulunOkulAileBirliğitoplantısındaAtaman'ınannesiyletanışmış.Biziiledeoğlununyaşgünütoplantısınaçağırmış.Bizimevinadresinialmış.-Arabaylagelir,sizialırızdemiş.Annem,yalnızbizigöndermeyerazıolmuşama,-Sizidebeyefendiyidebeklerizdiyeöylesineüstelemişki,annemde,pekidemekzorundakalmış.

Babamduyunca,-Çocuğunyaşgünündebizimneişimizvar?dediysede,annem,kadınınüstelemelerikarşısındasözverdiğinisöyledi.Ataman'ınannesi,-Sizdegelmezseniz,darılırım,demişmiş.

Yaşgünüarmağanıolarakbenbirkitapaldım.MetindolmakalemaldıAtaman'a.

Öğledensonrabizimevearabaylageldiler.BabamlaAtaman'ınbabasıarabadatanıştılar.Kendiözelarabalarıymış.

Dedikoduyapıyorumdiyebelkidesevmeyeceksinyazdıklarımı.Amabennegördüysemonuyazacağım.

Ataman'larınzenginliğievlerindeilkbakıştabelioluyor.

Annemin,babamınkulağına-Amannezevksizlik...Şueşyalarınuygunsuzluğunabak!dediğiniduydum.

Ataman'ınbabasıhersözüneya-bendenizya-zatıalinizdiyebaşlıyor.

Evçokbüyükama,içerisideçokkalabalıktı.Biyandandaçağrılılargelmekteydi.Biz,onbeşkadarçocuktuk,amabüyüklerotuzdançoktu.Bütünöbürçocuklarda,bizimgibi,anababalarıylagelmişlerdi.Metin,anneme.

-Ataman'ınbabasınınyaşgünümü?diyesordu.

Metin,herkesiniçindeuygunsuzbirsözsöyledimi,annemonukimsegörmedenyavaşçaçimdikler.Metinyineçimdiğiyiyince,uygunsuzbirsözsöylediğinianlayıpsustu.

-Evdeolmuyorefendim,dedi,evdargeliyor.Eksikolmasınlar,eşdostçok.Çağırmasanolmaz,hatırlarıkalır.

Bizimkinesöyledim;gelecekyıloğlanınyaşgününübüyükbirotelsalonundakutlayacağım.Bizimkinirazıettim.Sağolsun,bizimkihiçsözümdençıkmaz.

Kocasındanhep-bizimkidiye,Ataman'danda-oğlan-diyesözediyordu.

Anneme,

-Bizimkihernedesemyapar.Sizinkinasıldır?diyesordu.

Yüzünündeğişmesindenanneminbozulduğunuanladım.

-Kimbizimki?dedi.

Ataman'ınannesigülümseyerek,

-Sizinkicanım,sizinbey,dedi.Yanisizinkideyumuşakbaşlımıdır?

Annem,hoşlanmadığıkonuşmanınkonusunudeğiştirmekiçin,

-Sıcakbiraz,değilmi?dedi.

-Oğlanınyaşgünüdiyekaloriferiiyiceyaktırdıkda...

Bizimkiiyidirhoşturya,çokeliaçıktır.-Oğlanınşerefineyansınkaloriferdedi.Hiçbirgereğiyokkenyazıhanesindesekreterdiyeiki-üçkızkulanır.Erkekmiletideğilmikardeş,albirinivurötekine...

Kaşlarıçatılanannem,Metin'lebana.

-Hadisizbirazbabanızınyanınagidin!dedi.

Erkeklerayrılıpbüyüksalondatoplanmışlar.Masadayiyecek,yemiş,içkidolu...Ataman'ınbabasıylaayaktakonuşan

babam,gelişimizdenpekmemnunolmadı.

-Nedenannenizibıraktınız?dedi.

Metin,

-Ogönderdi...dedi.

Ataman'ınbabasıbizigösterip,babama,

-Bunlarzatıalinizinmi?diyesordu.

Evet...

-Alahbağışlasın!...Haa,nediyordum;bendenizcimriliktenhiçhazzetmem.

Gelgelelim,şukarımiletiçokcimrioluyoryahu...Alalımşubenimkarıyı.Ucuzolsundiye,hizmetçileriçinayrı,kötüportakalalır.Olmazcanım.Senneyersen,hizmetçideonuyiyecek.Bendenizbunubenimkarıyaanlatamadımgitti.İnsaniyeteaykırıdır,diyorum,anlatamıyorum.Çünküsenportakaldanonkuruşkazanayımderken,hizmetçikızar,ikiyüzliralıkkayıktabağınıelindenkaymışgibiyapar,düşürür,kırar.Bizimkarıanlamıyor...

Babambizi,

-Hadi,annenizinyanınagidin!diyeyanlarındanuzaklaştırdı.

Öbürçocuklarındabizimgibicanlarısıkılıyordu.Birkadın,çocuklarıngürültüsündenyakınarak,

-Çocuklarladabiyeregelinmezki...dediyanındakikadına.

Babam,anneme,

-Gitsek,iyiolacak...dedi.

Annem,

-Ayıpolur,birazdahasıkdişini!dedi.

Ataman'ınbabası,elindegazetelerle,babamınyanınageldi,

-Bendeniz,fakirçocuklaradaçokyardımetmişimdir,dedi.Herbayramöteberidağıtırımfakirçocuklara...Bakın,iştegazeteleryazarhepsini!...

Çocuklarıbirodayadoldurdular.BirmasanınüstündeAtaman'agetirilenarmağanlaryığılmıştı.Çoksıcak.Pencereyiaçtılar.BizMetin'leaçıkpencereönündedurduk.

Terliterliordaüşütmüşüzişte.Babam,gitmekiçinizinistedi.Ataman'ınbabası,

-Dahaakşamyemeğibileyemedik,ikikadehiçmedik...dedi.

Babam,işiolduğunusöyledi.

Sokağaçıkınca,annem,canısıkkınolanbabama,

-Çokaffedersin,dedi,böyleolacağınıbilemezdim.

Kadınöyleüstelediki,reddedemedim....

Ertesigünüateşimotuzdokuzaçıktı.

Öncekigünmektubunda,benden,Hikmetiçinbilgiyazmamıistiyordun.Hikmet,birhaftadırokulagelmiyor.Zavalınınneolduğunubilmiyorum.Arkadaşlardanevinibilendeyok.Beniçoküzdüğüiçinbuhaberiensonabıraktım.

Cevabını,benimgibigeciktirmeyeceğiniumarım.

ZeynepYALKIR

:::::::::::::

BİR,DAHİYETİŞTİRİLİYOR

İstanbul,29Aralık1963

KardeşimZeynep,

Sanada,kardeşinedegeçmişolsun.Anneninbenihatırlamışolmasınaçoksevindim.

ArkadaşınAtaman'ınyaşgünütoplantısınınegüzelanlatmışsın.

Biliyormusun,şimdiyekadarbenimyaşgünümhiçkutlanmadı.Ailemizdeböylebirgelenekyok.Bendebaşkaarkadaşlarımınyaşgünütoplantılarınagitmiyorum.Yalnızbüyüktatildebiryazgünüannemle,birakrabamızınevineüçgüniçinkonukgitmiştik.Akrabamızınkızınınbirarkadaşınınyaşgünüvarmış.Benideçağırdılar.

Ogündenaklımdaikişeykaldı,hiçunutamıyorum.Bunlardanbiriçokyaramazbirçocuktu.Evinaltınıüstünegetirdi.Yapmadığıkalmadı.Birara,helanınkapısıiçerdengümgümvurulmayabaşladı.Bütünçağrılılarhelakapısıönündetoplandı.İçerdenbirkadınsesiduyuluyordu.Kadıniçerdenhemkapıyıvuruyor,hembağırıyordu:

-Birisikapıyıarkadankilitlemiş.Açınızkapıyı!

Evsahipleri,helanınanahtarınıaramayabaşladılar.Şişman,kısaboylubiradamkahkahalarlagülüyor,

-Mutlakabenimoğlanyapmıştır...Nerdebenimoğlan?diyesöyleniyordu.

Şişmanadamınoğlunubulamadılar.Amaoadamboyunaoğlunuanlatıyordu:

-Çokzekimaşalah...Durduğuyerdeduramaz...Hanımefendiyihelayamutlakaokilitlemiştir,göreceksiniz...

Kadıncağız,içerdenhelakapısınıyumruklayadursun,şişmanadam,çokzekioğluüstüneoradakilerekonferansveriyordu:

-Maşalahçokzekidir...Hiçdersçalışmazefendim,amaimtihangünüşöylebirbakarkitaba,şıpdiyeöğrenir.

Bendeçocukluğumdaöyleydim,hiççalışmazdım.Banaçekmişkerata...

Arkadaşlarıhababamçalışır,benimoğlan

çalışmaz,amageçersınıfımaşalah.Çokzekikerata.Bensevmemöyledurmadançalışanları...

Herkes,odalarda,buzekiçocuğuaramaktaydı.Şişmanadam,hiçkeyfinibozmadan,

-Karyolanınaltınabakın,evdeorayagizlenir,diyebağırıyordu.

Evsahibi,eğilipkaryolanınaltınabakarken,yukardanbaşınabişeydüştü.Budüşenanahtardı.Dahasonra,gardrobunüstündenyatağabirçocukatladı.Şişmanadam.

-Bensöylemedimmibenimoğlandır,diye!...dedi.Yaramazlığızekasından...

Babasınınçalışmasıylaövündüğübuçocuk,ogünherkesitedirginetti.

Ogündenunutamadığımbiride,birdahiadayıçocuktu.

Benievegötürenakrabamınkızı,birçocuklatanıştırdı;zayıf,şaşı,gözlüklübirçocuk.Elsıkıştık.Adınısordum.

Sesiniçıkarmadı.Sağırsanırım.Dahayüksekseslebirdahasordum.Sankiçokzorbirproblemçözümlermişgibibirsüredüşündüktensonraadınısöyledi.Kaçıncısınıftaolduğunusordum.Yineuzunuzundüşündüktensonracevapverdi.Kendiliğindenbişeysöylemiyor,ancaksoruluncadüşünedüşünecevapveriyordu.Sıkıldımoğlandan.Uzaklaştımondan.Beniorayagetirenakrabamınkızına.

-Buoğlanbudalamı?dedim.

Kızgüldü.

-Hiçbudalaolurmu?Onubabasıdahiyetiştiriyor...dedi:Yanımızasokulupkonuşmamızakatılanbaşkabirkız,

-Onabizimokulda,dahiadayı,derler,dedi.

-Adınısoruncaikidakikadüşünüpsöyleyendahiolurmuhiç?

-Dahiliğindenöyleyapıyor.Babasıöyleöğretmiş.

Adınbilesorulsa,düşünmedensöylemendemiş.Çünküdahilerhepdüşünürmüş.

Oikikız,birbirlerininsözünütamamlayarakbudahiadayıçocuğuanlatmayabaşladılar.Buçocuğunbabasıçokakılıbiradammış.Bütündahilerinnasılyetiştikleriniincelemiş.

Kendisidebirdahibabasıolmakistemiş.İncelemelerindenvardığısonucagöre,dahilerinbüyük

çoğunluğunun

babalarıyaşlıoluyormuş.Onuniçinbuadamdaepiyyaşlandıktansonraevlenmiş.

-Sizbunlarınerdenbiliyorsunuz?Oçocukmuanlattısize?diyesordum.

Buolayı,bütünmahalelibiliyormuş.Evlerdehepkonuşulurmuş.Onlardabüyüklerdenduymuşlar.

Adamevlenmişama,çocuğuolmuyormuş.Dahibabasıolmakiçinyaşlanayımderken,gereğindençokyaşlanmışolacakki,babaolamıyormuş.Buyüzdenboşunaüzülmüş.Çünkükarısıgebekalmış.Adam,çocuğusıskaolsundiyeduaediyormuş.Çünkü,dahilerinbüyükçoğunluğu,hastalıklı,zayıfçocuklardanyetişirmiş.Çocukdoğmuş.Öylesıskaymışki,görenlerbuçocukyaşamaz;demişler.Neyseçocukyaşamış.

Çokbüyükbirdahişairvarmış.Adamınbirkitaptanokuduğunagöre,buşair,çokerkenmemedenkesildiğiiçindahiolmuşmuş.Adamda,dahiolmasıiçinçocuğunubiraylıkkenmemedenkestirmiş.Biryaşındaykençocuksalıncaktandüşüpşaşıoluncababasıçoksevinmiş.Çünkü,birdahiyazarvarmış,şaşıymış...Şimdidebuadamınbütünçabası,çocuğununkısaboylukalmasıymış.Çünküdahilerinpekçoğukısaboyluymuş.

Bütünbunlarıdinlediktensonra,oçocuğunadınıbilenedendüşünereksöylediğinianladım.Çocukdüşünmüyor,adınıhatırlamayaçalışıyorbence...

ArkadaşınHikmet'inokulagelmeyişineçoküzüldüm.

Zavalıneolduacaba?

Bizdünokuldaaşıolduğumuziçinbugünokulagitmedim.Bumektubuşimdigötürüppostayavereceğim.Sonra

evedönüpmatematiködevlerimiyapacağım.Aşıyapılansolkolumuoynatamıyorum,ağrıyor.

HoşçakalZeynep.İyilikvebaşarılardilerimkardeşim.

AhmetTARBAY

:::::::::::::

DAMLAYADAMLAYASELOLUR

Ankara,2Ocak1964

KardeşimAhmet,

İkigünöncemektubunu,mektubundanbirgünöncedeyılbaşıkartınıaldım.İkisiiçindeçokteşekkürederim.

Bendesana,geçenyılınsongünübiryılbaşıkartıgöndermiştim.Herhaldealmışsındır.Amaseninyılbaşıkartınçok

güzel.Seninyaptığıngibi,birresimyapıpgöndermekhiçaklımagelmedi.Amabenseningibigüzelresimyapamamki...Kutlamakartınayaptığınresmi,burdakiarkadaşlarımagösterdim.Çokbeğendiler.

Bizimevde,yılınilkgünü,yılbaşıgecesindençokdahaeğlenceligeldibana.Anlatmayadeğerdoğrusu.

Annemde,babamdaçoktutumludur.Yanlışanlama,elisıkıdırdemekistemiyorum.Amaikisideyorganlarınagöreayaklarınıuzattıklarınısanırlar.Unutupdakapağınıkapamadandolmakalemimimasanınüstündebırakacakolsam,babam,banabununiçinuzunuzunöğütlerverir:

-Dolmakalemininkapağınıkapamazsan,ucundakimürekkepkurur,yazamazsın.

Sonrayeredüşerseucukırılır.

Bunlarhepziyandır.İnsantutumluolmalı.

Kardeşim,defteryaprağınınyalnızbiryüzüneyazsa,yadabirikiyaprakatlasa,annemonaöğütlerverir:

-Ziyancıolmaoğlum.Damlayadamlayagölolur.Hergünböylebiryaprakziyanetsen,yıldakocabirdefterolur.

Yazıkdeğilmi?

Metinçokkalemkaybeder.Annem,

-Sanakalemalmaktanbıktımartık!diyebağırır.

Tutumlulukelbetiyişey.Amabizimevdekibuaşırıtutumlulukcanımısıkmayabaşladı:Büyükannem,benimtutumluolmayışımdançokyakınır.

-Kızım,birolmadanbinolmaz...Damlayadamlayagölolur...

Büyükbabamkardeşimlebanakumbaraalmıştı.Kumbarayıverirken,

-Unutmayın,demişti.Kulağınızaküpeolsun,damlayadamlayagölolur.Söyleyinbakayım,neolurmuş?

Büyükbabamhepböyledir;bizebişeysöyledimi,arkasındanhemensorar:

-Damlayadamlayaneolurmuş?

-Gölolurmuş,büyükbaba.

SonradauzunbirAferiin!çeker.

Benbu-damlayadamlayagölolur-atasözündenbıktım,usandımartık.Bizimevdebuatasözününbikaçkezsöylenmediğigünolmaz.

Yılbaşıgecesi,annemlebabam,komşularımızlabirgazinoyagideceklerdi.

Oysadahaöncekiyılbaşılarınıhepbirlikteevimizdegeçiriyorduk.

Babamınsınıfarkadaşıolankomşularımız,gazinodaöncedenyerayırtmışlar.Onlar,akşamyemeğisaatindegittilergazinoya.

Babam,bizimyılbaşıgeleneğimizibozmadı.

Hepbirlikteakşamyemiğimiziyedik,eğlendik.Geçvakit,annemlebabam,ablamıdaalıpgittiler.Büyükbabamlabüyükannembizdekaldı.

Güzeleğlencelerdüzenledik.Tombalaoynadık.Biztombalanumaralarınıçekerkenbüyükannemuyukladığıiçin,tombaladahiçkazanamadı.

Geceyarısındanbirazsonrayattık.

Uyandığımzamanevdeçıtyoktu.Bizimkilerdahadönmedisandım.Birsüreyataktauyanıkyattım.SonraMetingeldiodama.

-Neolmuşbunlara?dedi.

-Neolmuş?

-Geldebak.Ablam,elbiseleriyledivanayatmışuyumuş.Babamhalınınüstündeuyuyor.Annemigöremedim.

Kalkıpbaktım.Büyükannemlebüyükbabamevlerinegitmişler.Ablam,yenituvaletiyledivanauzanıpkalmış.Saçlarındakonfetilerdolu,boynunarenkliserpantilersarılmış.

Halınınüzerindeuyuyanbabamınyüzündebirmaskevar.

Ayağınınbirinedekağıttanbirşapkageçmiş.Yalnızannemyatağınayatmış,amaiskarpinintekikoridorda,tekiodasında,yerde...

Anneminüstünüörttüm.Ablamızorlauyandırıpyatağınagötürdük.Amaneyaptıksababamıbitürlüuyandıramadık.

Ancaköğledensonratekertekeuyanıpkendilerinegelebildiler.İlkuyananannemoldu.Babamıkaldırdı.Ablamengeçkendisinegelebildi.Birazsonradakolyesininboynundaolmadığınısöyledi.Gecebiyeredüşürmüş

olacaktı.

Annemlebabamın,yeniyılagirerkenşanslarınıdenediklerini,çokparakaybettiklerinikonuşmalarındananladım.Annembirarababama,

-Pekiybuayınasılgeçireceğiz?dedi.

Babam,

-Şirkettenavansalırım,dedi.

Oysaböylekonuşmalarbizimevdeduyulmaz.Öğledensonrabüyükbabamlaanneannemgeldi.Anneannem,

-İyieğlendinizmi?diyesordu.

Annem,

-Aman,buson,dedi,bidahaevimdendışardayılbaşıgeçirmem.

Annem,Metin'lebenibiyanaçekti.

-Çocuklar,sizinparanızvardır,verindebensizeyarıngeriveririm...

dedi.

Paralarımızıannemeverdik.Birazsonrakapıçalındı.

KomşumuzunkızıNurten,babasındanyazılıbirkağıtgetirmişbabama.Yazılıkağıdıbabamagötürürkenokudum.

Dostum,

Düngecekidurumubiliyorsun.Bendeonparakalmamış.Evenasılgeldiğimizihatırlamıyorum.Herhaldesizgetirdiniz.Banayüzliragönderebilirmisin?

Teşekkürler...

Kağıdıbabamaverdim.Okudu.Annemlefısıldaştılar.

Sezinlediğimegörebabamarkadaşına,parasıolmadığınısöyleyemiyordu.Sonundaolanablamınkumbarasınaoldu.

Bizebelietmemeyeçalışarak,ablamasöylediler,kumbarasınıaçtılar,çıkanparayıMetin'leNurten'inbabasınayoladılar.

Metin,kalemiaradı,bulamadı.Yineherzamankigibikurşunkaleminikaybetmişti.Annemkızdı,

-Buçocuk,hiçtutumludeğil,sanakurşunkalemalmaktanartıkbıktımdiyebağırdı.

Büyükbabamdaherzamankiöğütlerinebaşladı:

-Birolmadanbinolmaz!Neolmazmış?

Metin,

-Binolmaz!dedi.

-Aferin!Damlayadamlayagölolur.Neolurmuş?

Ben,Metin'denöncedavranıp,

-Gölolmaz!dedim.

-Nasıl,dedi,gölolmazmı?

-Olmaz,büyükbaba.

Çatıkkaşla,

-Yaneolur?dedi.

-Damlalarındüştüğüyerçukursagölolur.Amaçukurdeğilse...Damlar,damlar,damlar...

-Eeee?Sonra?

-Selolurakargider...

Babam,sertsertyüzümebaktı.

Yeniyılaişteböylegirdik.Annemlebabam,gelecekyılbaşınıevdebizimlegeçirecekler.

Sennasılgeçirdinyılbaşıgecesini?

Yeniyılınsanabaşarılarvemutluluklargetirmesinidileriz.

ZeynepYALKIR

:::::::::::::

YENİYILAİYİGİRDİK

İstanbul,5Ocak1964

Zeynep,

Yeniyılkartınıalalıepiyoldu.Teşekkürederim.

Bizyılbaşıgecesinibüyükamcalardageçirdik.Onlarınevibüyükçünkü.Öbüramcamlardagelmişlerdi.

Erkenyatmayaalışıkolduğumiçin,yılınilksaatinekadarzoroturdum.

Radyoyudinlerkenuyumuşum.

Ertesigünbizimev,tıpkıbaşkagünlerolduğugibiydi.

Amasizinevdeyılınilkgünüolanlar,bizimevdegenelikleolağandır.Babam,dışardaçokpara

harcanmışsa,bununacısınıevdeçıkarmayaçalışır.

Bazıgecelerakşamyemeğiniarkadaşlarıyladışardayer.

Ertesigünbardağadoldurduğumsuyunhepsiniiçemezsembana,kızar.

-Bardağaiçeceğinkadarsukoy!Suyuziyanetme,der.

Oysabardağındibindeancakikiparmaksukalmıştır.

Sonrabardağındibindekalansuyu,ziyanolmasındiyesaksıdakiçiçeğedöker.

Böylezamanlarındababamınbirgeceöncearkadaşlarınabolbolikramlardabulunmuşolduğunuanladım.

-Dişfırçasınaokadarçokmacunkonmaz!Ziyandırbu!...diyebağırınca,babamınbirilerineziyafetçektiğibeliolur.

Çözemediğimiçinbirpaketinipinikesmeyekalksam,

-Ziyanetmesicimi.Güzelceçöz,biryanasakla!diyeöğütverir.

Ben,ozamanbabamınarkadaşlarınabirziyafetçektiğinianlarım.

Çokgörmüşümdür,babambaşkalarıylayemekyese,biyerdeçayiçse,iledeparayıkendisiödemekister.Karşısındakine,-Valahiolmaz...Darılırım...

Benvereceğimparayı...Darılırımyoksa...diyeüsteler.

Amabuçekişmeninertesigünü,evde,

-Eskigazeteleriatıpziyanetmeyin.Saklayın,paketyaparsınız.Biriktirin,satarsınız.Hiçbirişeyaramıyorsasobadaoduntutuşturursunuz!der.

Sizinevdenasılençoksöylenilenatasözü-Damlayadamlayagölolur'sa,bizimevdedeençok-Saklasamanı,gelirzamanı-atasözüsöylenir.Amababam,dışardagereksizyereparaharcamamışsa,evdebizeçokcömertdavranır.

Yılbaşındaveertesigündeöyleydi.Banayeniyılarmağanıolarakbüyükbirsuluboyatakımıaldı.Şubattaikihaftalıktatilegirinceboyunaresimyapacağım.

Yeniyılınbütünailenizeuğurluolmasınıdilerim.

AhmetTARBAY

:::::::::::::

PASAKLIKIZ

Ankara,8Ocak1964

SevgilikardeşimAhmet,

SanaönceHikmet'tenhabervereyim.Hikmetokulagelmeyebaşladı.Babasıylaannesibarışmışlar.OnuniçinHikmetpeksevinçli.

Birhaberdahavereyim.Banagönderdiğinmektuplarıbiriktiriyordum,amadağınıktı.Şimdihepsinitarihsırasınagöredüzenledim,birdosyayakoydum.

Buişikendiliğimdenakıledeceğimyoktu.Bak,nasılolduanlatayım.Bizimevdebenimbiradımda-Pasaklıkızdır.Annem,babam,ablam,hepsibenimdağınıklığımı,savrukluğumukınarlar.Oysabençokdüzenliolmayadaözeniyorum,demekbeceremiyorum.

Pazarsabahı,ödevdefteriminereyekoydum,diyearanıpduruyordumeviniçinde.Annem,

-Kızım,neolacakseninbuhalin?Elinealdığınşey,yokoluyorortadan...diyesöyleniyordu.

Kendikendime-Bennedenböyleyim?diyeüzülüpdururken,babamdasöylenmeyebaşladı.Büyükbabamlaanneannemdebizdelerdi.Onlardadağınıklığımdanyakındılar.

Ablam,onlardanhiçdegerikalmadı.YalnızMetin,bendenyanaolduğuiçin,yanımagelip,

-Bueviniçindeinsankendisinibilekaybeder...dedi.

Hepsinindeağızbirliğiylebenisuçlamalarındanöylecanımsıkıldıki...

İşteosıkıntıyla,masamı,kitaplarımı,odamdaherneyimvarsa,hepsinibirçabukdüzeltmeye,düzenlemeyebaşladım.Masamıngözünde,kitaplarımınarasındabirruj,ikikartpostal,birdeerkekçorabıtekiçıktı.Bunlarıalıpsalonagittim.Salondaoturmuş,haladağınıklığımıanlatıpbeniçekiştiriyorlardı.Erkekçorabıtekinihavayakaldırıp,

-Kitaplarımınarasındabuldum,buçorapkimin?diyebağırdım.

Babam,anneme,

-Aaaa,geçensabaharayıpdabulamadığımçorabımınteki...dedi.

-Yaburujkimin?diyesordum.

Annem,

-Nerdençıktı,bendeonuarayıpduruyordum...dedi.

-Birisi,masamınüstünekoymuş...

Annem,

-Aaa,geçengünbenordaunutmuştum...dedi.

Kartpostalarıuzattım:

-Bunlarkimin?

Ablamınyüzükızardı.

-Nerdenaldınonları?dedi.

-Birisikitaplarımınarasınakoymuş.Arkasındakiyazılarıokumadım,dedim,kartlarıverdim.

Dersçalışmakiçinmasamaoturdum.Amakalemimibulamadım.Heryerdearanmayabaşladım.Annem,

-Yinenearanıpduruyorsun?Neyinikaybettin?dedi.

-Kalemimigördünüzmü?dedim.

Annem,

-Birkaleminesahipolamıyorsun,diyebaşladı,açtıağzını.

Anneannem,

-Kız,senbupasaklılıktannezamankurtulacaksın?dedi.

Babam,

-Kızım,sanakaçkere,herşeyiyerliyerinekoy,demiyormuyum?Senhiçsözdenanlamazmısın?dedi.

Ablam,büsbütündamarımabasmakiçinonlardangerikalmadı:

-Şimdilikbenimkalemimleyazama,sakınbenimkinidekaybetme!

Kaleminialıpbanavermekiçinodasınagitti,amaodasındanseslendi:

-Kimaldıbenimkalemimi,görenvarmı?

Güldüğümügörenanneannemsaçlarımıokşayarak,

-Zeynepçiğim,dedi,seninyaşındakızlarkocaeviçekipçeviriyorlar,senbirkalemine,defterinebilesahipolamıyorsun...Dağınıklıkhiçdeiyibişeydeğildir.

Biyandanannemsöyleniyordu:

-Ailemizdesavrukkimsedeyokturama,bukızböylekimeçekti,bilmemki...

Bunlar,bizimevdebenimherzamanişittiğimsözlerdir,artıkalıştım.Benençokbüyükbabamdançekiniyordum.

Bizimevdeondanherkesçekinir.Albayemeklisiolanbüyükbabamçoksertadamdır.Annemondanhalakorkar.Babambileondançekinir.

Büyükbabam,

-Hayattabaşarınınenbüyükşartıdüzenliolmaktır,dedi.

Büyükbabamınhuyunuyazmıştımbirmektubumdasana.Bişeysöyledimi,onukarşısındakinesoruptekrarlatır.

Banadasordu:

-Söylebakayım,başarınınilkşartıneymiş?

-Düzenliolmak,büyükbaba.

-Aferiin!..Herşeyinayrılmışkendiyeriolacak.Nesiolacakmış?

-Herşeyinbiryeriolacak.

-Aferiin!...Eliniattınmı,aradığınışıpdiyebulacaksın.Neyapacakmışsın?

-Eliniatıncaaradığınıyerindebulacaksın.

Babamınsöylediğinegöre,büyükbabamınhersöylediğinibirdekarşısındakinesoruptekrarlatması,askerliktenkalmahuyuymuş.Erleredersöğretirgibikonuşmayı,askerliktehuyedinmiş.

Babam,büyükbabama.

-Çokdoğruefendim,dedi,benneyiminnerdeolduğunugözümkapalıbilirim.

Yılardanberiherşeyimibelibiryerimekorum.Mendilimin,çakmağımınhangicebimdeolduğunuezberebilirim.Paraçantamherzamanhepaynıcebimdedurur.

Büyükbabam,

-Çokiyi,öyleolmalı!...dedi.

Metin'lebanadersvermek,örnekolmakisteyenbabam,

-Bakın,şimdiburdabirdeneyelim,dedi.

Ayağakalktı.Gözleriniyumdu.

-İyibakın,dedi,bengözlerimkapalı,neyiminnerdeolduğunubulacağım.Çakmağım,herzamanyeleğiminsolaltcebindedurur...İştebakın!

Gözleriyumuluolarak,solelinisöylediğicebinesoktu,karıştırdı,karıştırdı...Bitürlüçakmağınıbulamıyordu.Suratıasıldı,

-Şaşılacakşey,şaşılacakşey...diyemırıldandı.

Birsüredahacebinikarıştırıpçakmağınıbulamayınca,büsbütünbozulmamakiçin,lafıdeğiştirdi.

-Mesela,dedi,dolmakalemimiherzamankiyerinde,gözlerimkapalıbulabilirim...Benimdolmakalemim,ceketiminsoliçcebindedir.İşte,bakın...

Babam,sağeliniceketininsoliçcebinesoktu,veordançıkardı,amadolmakaleminideğil,çıkardığışeytermometreydi.

-Gördünüzya!...deyipdegözleriniaçınca,elindetuttuğununtermometreolduğunugördü,pekşaştı.

Tatsızbir,gülümseyişle,

-Öyleya,dedi,geçendeMetinhastalanmıştıya,sabahişegiderkenateşinebakmıştım,ozamandantermometrecebimdekalmış.Şimdidenotdefterimibulayım...Benimnotdefterim,ceketiminüstsolcebindebulunur.

Yinegözleriniyumupeliniattı,ama,

-Solcebimnerdecanım?dediktensonragözleriniaçtı.

Annem,

-Oceketiniterziyetersyüzettirmiştinya,dedi,solcepdetabisağageçti...

Babam,düştüğüdurumdankurtulmakiçin,bişeyiniolsunyerliyerindebulmakistediğinden.

-Evet,dedi,küçüknotdefterimhepceketiminmendilcebinde,yaniburdabulunur.İşte!...

Tersyüzedilmişceketininsağageçmişüstcebindenbirmasuraiplikçıkardı.

Alayetmesiniçoksevenbüyükbabam,

-Söyleyinbakayım,dedi,babanızınnotdefterinerdebulunurmuş?

Bizağzımızıaçmadan,annem,

-Geçensabah,ceketastarınınsöküğünüdikmiştimya,demekipliğicebindeunutmuşum...dedi.

Çokbozulanbabam,neolursaolsun,cebindebişeybulmakiçin,eliniceketininiçcebinedaldırdı,soktu,soktu,okadarçokkarıştırdıki,büyükbabam,

-Neoyoksapetrolmüarıyorsun?dedi.

Büyükbabamöylegüldü,öylegüldüki,sonundakahkahalarıöksürükoldu.

Öksürükarasında,

-Paltomuncebindenmendilimigetirin,sağcebindedir,dedi.

Koşupelbiseaskısındakipaltosununsağcebinebaktım,mendilyoktu.

-Büyükbaba,sağcebinizdeyok...

-Söylenilenibileanlamıyorsunuz,bensağdemedim,solcebimebak!..

-Solcebinizdedeyok...

-Olmazöyleşey...Getirbanapaltomu!..Kırkyıldırordadururmendil.

Paltosunugetirdim,ikicebinedebakıpmendilinibulamayınca,

-Birisicebimdenmendilimialmış...dedi.

Busıradaannem,içerden,koşupbirtemizmendilgetirmiş,büyükbabamınpaltosununsağcebinekoymuştu.

Büyükbabam,

-Hah,işteburda,dedi,bendemedimmisize?

Öksürüğüdinmişolanbüyükbabam,üstündebişeylerarandıktansonra,

-Nerdebenimcigarapaketim?Kimkaldırdıpaketimi?Çabuk,bulun!diyebağırdı.

Büyükbabamıdahaçokkızdırmamakiçinhepimizeviniçinedağılıponuncigarapaketiniaramayabaşladık.Busıradakapıziliçalındı.Gelenler,babamınsınıfarkadaşıkomşularımızdanbirkarıkocaydı.Bizimbüyükbirciddiliklecigarapaketiniaradığımızıgörünce,onlardaaramayakatıldılar.

Aradabirbüyükbabam,yalnızondangörülebilecekbirkızgınlıkla,

-Bulunçabukcigaramı,yoksakarışmamha!diyordu.

Babamınarkadaşı,kendicigarasınıuzatıp,

-Şimdilikbundaniçermisiniz?dedi,amadediğinepişmanoldu.

Büyükbabam,hiçbirimiziayırtetmeden,

-Bulunçabukpaketimi!..diyebağırıyordu.

Metin,elindebirçiftkadınçorabıylageldi.

-Kiminbunlar?dedi.

Annem,

-Ayol,nezamandırarıyordumonu,nerdenbuldun?

Metin,

-Büyükbabamıncigarapaketiniararkenmutfakta,buzdolabınınüstündebuldum,dedi.

Dışardanbirpaketcigarasatınalmakkolayama,büyükbabamınmadendenbirtabakasıvar,cigaralarıotabakaiçindedurur.Bizotabakayıararken,ordaburda,çoktanberikaybolmuşçokönemlişeylerbulundu.

Konukhanım,koltuğunaltındanradyomakbuzunubulupçıkardı.Babam,

-Biraydırbendeomakbuzuarıyordum...dedi.

Babamındolmakalemi,tabakrafındaçıktı.Çöpkutusunda,yanlışlıklaatılmışbıçakbulundu.

Elinebişeygeçiren,-Bukimin?Bukimin?diyesoruyordu.

Buaradabüyükbabam,

-Yahu,butabakayıbenimaltımakimkoydu?Hangidensizkoydutabakayıaltıma?diyebağırmayabaşladı.

Demindenberiaradığımıztabakanınüstündeoturupduruyormuşbüyükbabam.

Birzamansöylendi.Kimsedesesyok...

İşteogünküsıkıntımiçindeodamıbaştanaşağıyadüzenledim.Gerçektendeherşeyimkarmakarışıkmış.Artıkşu-pasaklıkız-diyesuçlanmaktankurtulmakistiyorum.

Buarada,seninmektuplarında,şurdaburdadağınıkduruyormuş;onlarıdatoplayıptarihsırasınagörebirdosyayakoydum.

Ordakiarkadaşlarımdanençoksendenmektupalıyorum.Demir'leYaşar'dabirerkartgöndermişlerdi.Hepsinecevapyazdım.

Mektuplarınıeksiketme,emi?

Başandileklerimle.

ZeynepYALKIR

:::::::::::::

AYIPBİRLAF

İstanbul,11Ocak1964

SevgiliarkadaşımZeynep,

Bizseni,dörtdersyılıarkadaşlığımızboyunca,sınıfımızınendüzenliöğrencilerindenbiriolaraktanıyoruz.Böyleyken,sananedenpasaklıdediklerineşaştım.Bizimevdebenimadımdabeceriksizeçıkmıştır.Amabenimbeceriksizliğimdoğru.Halakahvaltısofrasından,çaybardağınıdevirmedenkalktığımazolur;oysaöylededikkatederimki...

AnneninMetin'esıksık-Ağzınabiberdoldururum-dediğiniyazmıştın.

Bütünannelerinsözübu...AnnemdekardeşimFatoş'aikidebirböylesöyler.

Fatoşdahaokulagitmiyor,ikiyılsonragidecek.Benküçükkenannembanada-Ağzınabiberdoldururum-,derdi,amahiçdeböylebişeyyapmadı.GeçenlerdeannemçokkızmıştıFatoş'a.-Şimdiağzınabiberdoldururum-diyebağırdı.GerçektenağzınabiberdoldurmayıhaketmiştiFatoş.Buolayısanabaştananlatayım.

Babam,ağzıalışmış,hersözünbaşında-Ulan,Ulanbe...,-Vayanasını!

diyekonuşur.Yanidilibirazargoyakaçar.Fatoşda,kimdenneduyarsapapağangibitekrarlıyor,negörürseöyleyapıyor,Fatoş'unbabamıtaklitederekpeltekpeltek-Ulanbe...-Vayanasını!gibisözlersöylemesinebizimevdeherkesbayılıyor.Onuçoksevimlibulanlar,

-Sankibüyümüşdeküçülmüşudiyorlar.

Geçenlerdebirgecebizebirkomşukonukgelmişti.Erkek,çokkomikbiradam...Neanlatsakahkahalarlagüldürüyor.EnçokgülendeFatoş.O,söylenilenlerdenbişeyanlamıyorama,herkes

gülüyordiyeohepimizdençokgülüyor.İşteogözlüklükonukbaşındangeçenbirolayıanlattı.

ÇalıştıklarıyerebirAlmanuzmanıgelmiş.Bigünuzman,Almanca,demişki:

-Burdaherkesbirbirinesıksık,-Ulandiyor.İnsanlarınbirbirlerine-Ulan!

diyeseslenmeleridikkatimiçekti.

Dilinizdeençokkulanılankelime-ulan-olacak.Amaanlamınıkimesordumsa,banaanlatamadı.-Ulannedemektir?

Gözlüklükomşumuz,Almanınsözlerindençokutanmış.Doğrusunusöyleseyabancıyakarşıayıpolacak.Onuniçinbaşkatürlüsöylemiş.

-Evet,demiş,bizdeulansızkonuşulmaz:Köylüsü,işçisi,memuru,sıksık-Ulander.Dilimizde-Ulan,Sayındemektir.Bizbirbirimizi,yalnızadlarımızlaçağırmayız,birdeadımızınönüne-Ulan-getirerekçağırırız.

Bikaçgünsonra,oişyerindegenelyönetimkurulutoplantısıvarmış.Kenanadındakigenelmüdürdetoplantıyabaşkanlıkediyormuş.Almanuzmanotoplantıda,yönetimkuruluüyelerineaçıklamalardabulunacakmış.

Alman,toplantıdakiTürkleresevimligörünsündiye,Almancakonuşurken,yeniöğrendiğibikaçTürkçekelimeyidearayakarıştırıyormuş.ÖğrendiğiTürkçekelimelerde«Merhaba,Bay,Çokgüzel,birdesonöğrendiğiUlan...

KonuşmasınınenciddiyerindeUzmanbirden,

-UlanKenanBey...deyince,oradakilerşaşırmışlar.

Almansıksık-UlanKenanBeydiyormuş.Genelmüdürkendisineulandenilmesinekızıyormuşama,belietmemeyeçalışıyormuş.Alman'ayanlışbişeyöğretildiğinisezmiş.Almanikidebir

-UlanKenanBeydedikçe,öbürüyelerdekıskısgülüyorlarmış.OgündensonraGenelMüdürünadı-UlanKenanBeykalmış.Gözlüklükonuğumuzbuolayıöyledetatlıanlatıyorduki,hepimizkahkahadankırılıyorduk.EnçokgülendeFatoş'tu.Bişeyanladığındandeğil,herkesgülüyordiyeoherkestençokgülüyordu.

Başkabirkonukdaogece,

-Bizböylealışmışız,dedi,meselaben-Ulansız,Be'sizkonuşamam...

Babam,buyargıyıpekiştirmekiçinbaşındangeçenbunabenzerbaşkabirolayıanlattı.BabamınçalıştığıfabrikayayenigetirilenmakinelerikurmakiçinbirAmerikalımühendisçağırmışlar.Fabrikadaherkesbirbirinesıksıkayıpbirlafsöylermiş.Babamogecebuayıplafıdaolduğugibisöyledi.Peköylebilinmeyenbirlafdeğildibu.Okuldadasıksıksöylenir.Anlamışsındır.

Amerikalı,ustabaşıolanbabama,heryerde,herkestenduyduğubulafınanlamınısormuş.Babamdadoğrusunusöylemeyeutanmış,hemdebulafınİngilzcesinibilmiyormuş.Onuniçin,

-Busözteşekkürederim,tenkyudemektir...diyeatmış.

Amerikalıpekşaşmış,

-Yaa,demiş,siznekadarterbiyeliinsanlarmışsınız.

Biz,yeryüzününennazikinsanlarıdiyeÇinlileribilirdik.

Avrupa'nınennazikinsanlarıdiyedeİngilizleribiliriz.Onlardadurmadanbirbirlerineherşeyiçinteşekkürederler.

Amasiz,birbirinizedahaçokteşekkürediyorsunuz.Çokyergezdim;amahiçbiyerdesizinkadarteşekküredeninsanlargörmedim.Bundansonragideceğimyerlerde,sizinbukonuşmainceliğinizianlatacağım.

Babamda,söylediğiyalanolumlubirişeyarayacakdiyesevinmiş.

BukonuşmanınertesigünüAmerikalımühendisfabrikayagelmemiş.Yalnızertesigündeğil,dörtgünfabrikayauğramamış.Oysayapılacakçokdaiş

varmış,kurulacakmakinelerortadadağınıkduruyormuş.Fabrikadakilertelaşlanmışlar.Aramışlar,taramışlar,mühendisinekaldığıotelde,negittiğiyerlerdebulabilmişler.Kaybolduğunundördüncügünümühendisçıkagelmiş.Gelmişama,eliyüzüsargılariçindeAmerikalı'yıbüyükbirtrafikkazasıgeçirdisanmışlar.

Amerikalımühendisfabrikadançıkmış,kaldığıotelegidecekmiş.Birarabayabinmiş.İnsanlardayeniöğrendiklerikelimelerikulanmakmerakıvardırya,AmerikalıdaparayışoföreverirkenTürkçeteşekküretmekistemiş.Teşekkürediyorumdiyebabamdanöğrendiğioayıplafısöyleyince,şofördeona,

-Sensin!diyebağırmış.

Amerikalı,şoförünsertleşmesinianlayamamış,birdahaoayıplafısöylemiş.Söylersöylemezdeburnununüstüneyumruğuyemiş.NeyeuğradığınışaşıranAmerikalı,kendisinişoförebeğendirsindiyeboyunaolafıtekrarlar,şofördeboyunayumruğuindirirmiş.Neyapsın,Amerikalıdakendiniyumruklarıylasavunmakzorundakalmış.Ordatoplananlardanbikaçı,Amerikalıyışoförünelindençekipkurtarmışlar.

Amerikalıdabuiyiliğiyapanlara,öğrendiğiosözleteşekküretmiş.Busefer,kavgacılarıayıranlar,şoförühaklıbulup,hepbirdenAmerikalı'yaçulanmışlar.Amerikalıyumruk,tekmeyağmurualtındakalınca,dayaktankurtulmakiçin,kendisinidövenleringönülerinialmakistemiş,onlaraTürkçesözdeteşekkürediyormuş

durmadan.Halaakılanmadıdiye,dahaçokdövüyorlarmış.

Polisyetişip,Amerikalı'yıkurtarmış.Amerikalıdapoliseoayıplafısöyleyipteşekküretmezmi!Herkesiniçindepolisehakaret...

Polis,Amerikalı'yıyakalayıpkarakolagötürmüş.Komser,yabancıolduğunuöğreninceAmerikalı'yı

salıverecekmiş,amaAmerikalı,anlayışgösterdiğiiçinkomseredeolafısöyleyipteşekküretmiş.TabiensonundakurtulmuşAmerikalı.Kurtulmuşama,karakoldançıkınca,doğrubirhastaneyegitmek

zorundakalmış.Dörtgünhastanedeyatmış.

Babamınanlattığıbugülünçlüolayahepimizkahkahalarlagüldük.

Bigünbabam,annemeertesiakşamevimizeyemeğekonukgeleceğinisöyledi.

Gelecekolanlar,önemlikişilermiş.

Annemdeçokgüzelbirsofrahazırladı.Üçerkekleeşlerigeldi.Sofrayaoturuldu.KonuklarkardeşimFatoş'uçokbeğendiler.-Amannecici,neuslukız...diyorlardı.Fatoş'ubukadarterbiyeliyetiştirdiğiiçinannemikutladılar.Babam,

-Efendim,dedi,anneleriçocuklarımızıhiçsokağabırakmaz.Kendibaşlarınadışarıçıkamazlar.Oyüzdenterbiyeleribozulmuyor.

Annem,

-Nedeolsa,sokakçocuklarındanterbiyesizlaflaröğrenebilirler.Onuniçinsokağasalıvermem.

Konukkadınlardanbiri,

-Çokdoğruefendim,dedi,hattaokuldabileçocuklarımızınterbiyesibozuluyor.Gözdeğmesin,maşalahçokterbiyelikızınızvar.

BuövgülerdenpekşişinenFatoşşımarmıştı.Konuklarakendinidahaçokbeğendirmekiçinbütünmarifetlerinigöstermeyekalktı.

Birdenbirebabama,

-Ulanbababe!..dedi.

Fatoş,busözlerine,herzamankigibi,gülüneceğinisanıyordu.Gülündügülünmesineama,çoksoğukveçokkısabirsırıtış...Soğukbirsessizlikoldu.Babamnediyeceğinibilemedi.Fatoş,nedengülünmediğinianlayamadığıiçingösterisinibirdahatekrarladı.

Sonradagülümseyerek,bakınbennelersöylüyorumgibilerden,oradakilerintekertekeryüzlerinebaktı.Babam,durumukurtarmakiçin,sesinizorlayumuşatarak,

-Efendimkızım!...dedi.

-Ulanbababe!...

Kaşlarıçatılanbabam,

-Söylecanım,nevar?diyebağırdı.

Amaniçingülmüyordubuinsanlarherzamankigibi?

-Bababeyahu...Ulanbababe!..

Annem,soğuksoğukgülümsemeyeçalışıyordu.Fatoş,konuklarıiledegüldürmekistiyordu.Hani,babamınAmerikalımühendiseöğretiğioayıplafvarya,işteolafısöyleyiverdi...

Ensonundabaşarmıştı.Konuklar,kendilerinitutamayıpkahkahayıbastılar.Amababamınsuratıiyiceasılmıştı.GülüşmelerkarşısındaçokbeğenildiğinisananFatoş,oayıplafıbikaçkeretekrarladı.Annembaktıki,sonugelmeyecek,kaşlarınıçatıp,

-Susbakayım,şimdiağzınabiberdoldururum!...dedi.

Fatoş,beğenileceğiyerde,birdeüstelikherkesiniçindeazarlanınca,ağlamayabaşladı.Ağlamadeğil,zırlama...Fatoş'ubitürlüsusturamıyorlardı.Annem,elindentutupçıkardıordan,yatağınayatırdı.Amaiçerdenağlamasıduyuluyordu.

Konukkadınlardanbiriannemiavutmakiçin,

-Üzülmeyinefendim,dedi,bizimkilerdahanelersöylüyorlar.Sizinkiyineiyimaşalah...Dahaküçük,aklıermez...

Babam,Fatoş'unsöylediklerinepekşaşırmışgörünerek,

-Kimdenöğreniyorbulaflarıbilmemki!..dedi.

Annem,

-Hiçdesokağabırakmayız.Nerdenduyardaöğrenirbulafları!..dedi.

Ben,onlarınbusoruşlarınıgerçeksanıp,

-Evdekonuşulurkenduyupöğreniyor...dedim.

Babambirdenpatlargibi,

-Ulan,bizimevdeöylelaflarkonuşulurmube!diyebağırınca,konuklargerçektenkendilerinitutamayıpgüldüler.

Babamdagülmekzorundakaldı.

Konuklargidince,babambeniiyicehaşladı.Bende,

-Nebileyim,bengerçektensoruyorsunuzsandım...dedim.

Zeynep,sözdemektubumukısakesmekistiyordum,bak,yineuzadı.

Yaztatilindeİstanbul'agelecekmisiniz?Gelirsengörüşürüz.SenhiçolmazsaAnkara'yıgördün.Benİstanbul'danbaşkayerbilmiyorum.

Esenkalmandileğiylemektubumasonveriyorum.

AhmetTARBAY

:::::::::::::

YURTSEVEROLUNUZ!

Ankara,14Ocak1964

KardeşimAhmet,

Tatildeİstanbul'agelipgelmeyeceğimizisoruyorsun.Babam,yılıkizinalamayacak.Çünkü,burdakiyeniişinebaşlayalıdahabiryılolmadı.Annemlebizi,yazınbirayiçinİstanbul'agöndermekistiyor.Amakesindeğil.Çünküannem,babamolmadanİstanbul'agitmekistemiyor...Babamınbirbaşınaburdakalmasızor.Gelirsek,halamlarınevindekalacağız.Senigörmeyegelirimelbet.

Bengeçenlerdeçokkötübişeyyaptım.Sanaanlatamadanduramayacağım.BuanlatacağımolayıyalnızMetinbiliyor,çünküobenimsuçortağımdı,birdeşimdisenöğreneceksin.

Geçenpazarbüyükbabamlaragitmiştik.Bizeepiyuzakbiyerdeoturuyorlar.Büyükbabamyaşlıolduğundanyüksekmerdivençıkamıyor.Onuniçinapartımanınikincikatındaoturuyorlar.Aramışlarama,kendilerineuygunbirincikattakiralıkyerbulamamışlar.Onlarındairesineonsekizbasamaklımerdivenleçıkılıyor.Basamaklarısaymadım.Amabüyükbabam,-Onsekizbasamağıdinlenedinleneçıktımyine-derikidebir...Niçinbasamaklarıanlattığımı,sonraöğreneceksin.

İyikibüyükbabam,dahaüstkattaoturmuyor.Yoksagazetelerbelkiopazarbüyükbabamlarınapartımanındabüyükbirkazaolduğunuyazacaklardı.

Ablam,arkadaşlarıgeleceğiiçinbizimlegelmemişti.Annem,babam,Metin,dördümüzotobüslebüyükbabamagittik.Anneannembizimiçinçokgüzelyemeklerhazırlamış.Yemektensonrabüyükbabamlababam,herzamanyaptıklarıgibi,karşılıklıkoltuklaraoturmuşlar,kahveleriniiçiyorlardı.

Öğleyemaklerindensonraikisininkarşılıklıkonuşmalarıçokhoşumagittiğiiçinyanlarındaydım.Salondaüçümüzdenbaşkasıyoktu.Bensankigazeteokurgibiyaparakonlarıdinliyor,yangözledeseyrediyordum.

Büyükbabampolitikayapekmeraklıdır.Nezamanbabamlayalnızkalsa,heppolitikadankonuşur,heleöğleyemeklerindensonra...Büyükbabam,öğleyemeklerindensonrakahvesiniiçince,dahafincanelindeykenuyuklamayabaşlar.

Amauyuklamadanönce,babamabişeysormuşturpolitikakonusunda.Babamıncevabınındahailkcümlesindedeuyuklar.Büyükbabamınuyukladığınıgörüncebabamsusar.Amakalkıpgitmez.Çünkü,başı,göğsünedüşen,yanakaykılanyadaarkayakayanbüyükbabamyabiryaikidakikasonra,kendihorultusundanuyanır...Uyanıruyanmaz,

-Eeee,sonra?diyesorar.

Babamordadeğilse,bunu,saygısızlıksayıpçokkızar.

Onuniçinbüyükbabamuyuklarkenbabamordanayrılmaz.

Kendisibişeyanlatırkenuyuklamışsa,uyanınca,

-Nerdekalmıştık?diyebabamasorar.

Babam,sözünneresindekalındığınıbilmekzorundadır.

Bazışaşırırsa,büyükbabam,

-Hayır,ordakalmamıştık...Nedemiştim,nerdekalmıştık?diyeyinesorar.

Buyüzdentartıştıklarıbileolur.Onlarınbuöğleyemeğisonrasıkonuşmalarıbanapekeğlenceligelir.Babamhoşlanmazbukonuşmadanama,neyapsın,katlanır.

-Eee,sonra?

Babamkaldığıyerdenanlatırken,dahaikincicümlesindebüyükbabamyineuyuklar.Buböylebirsaateyakınsürer.

Sonrabüyükbabamşekerlemedediğiuykusunualmışolur,yadabaşınıkoltuğagüzelce,dayar,biruzunuykuyadalar.

Aradabiruyanırsa,sankidinliyormuşgibi,amagözlerinibileaçmadan,

-Senanlat,anlat...kulağımsende,dinliyorum...der.

Çekilirgibideğil,babamınbüyükbabamaçokbüyüksaygısıvardır.Yedeksubaylığınıbüyükbabamınbirliğindeyapmış.Şasılasıbişeyama,büyükbabameskibiremekliolduğuhaldeonabaşkalarıdasankihalaalbaymışgibidavranırlar.

Opazargünüde,öğleyemeğindensonrasalondakarşılıklıkahveleriniiçiyorlardı.Büyükbabam,

-Nevar,neyok?Memleketindurumununasılgörüyorsun?dedi.

Babambişeylersöylerkenbüyükbabamherzamankigibi,uyuklamaya,horlamayabaşladı.Sonra,başıgöğsüneçarpıncasıçrayıpbirdenuyandı.Sankiuyukladığınıbelietmemekistergibi,

-Peki,budurumdasenceAlmanlarneyapacak?diyesordu.

OysadahaöncekonuşmalarındaAlmanlarınsözübilegeçmişdeğildi.Babam,sankiAlmanlarlailgilibirkonukonuşuyorlarmışgibisözegirişti:

-Almanlarçokkalkındıefendim.ÇünküAlmanlar...

Büyükbabamdalmıştıyine.Babamsustu.Gazetesini,kaldığıyerdenokuyorduki,büyükbabamkendihorultusundansıçrayıp.

-Amerikalılarneyapacaklarbunakarşıdersin?

Ben,gazeteninarkasınasiperolmuş,gülmemekiçinkendimizortutuyordum.

Babam,çokciddi,anlatıyor:

-Amerikalılardünyayahakim.Amerikanordusu...

Buböylesürüpgidiyor.Bazıdauyanıp,hiçaklagelmeyecekbirdevletadısöyleyincebabamdaşaşırıyor.

-Papanediyorbuişe?SenPapa'yabak,Papanediyor?

-Efendim,Papa...BilindiğigibiPapalık,çokeski...Sonrada...

Herhaldeuykusuaçılmışolacakki,konuyudeğiştirip,kendisiTürkiye'ninnasılkalkınacağınıanlatmayabaşladı.

Türkiye'nintarımsalürünihracıylakalkınacağınısöylüyordu.

Epiyuzunanlattı.Biyerdekızıp,

-Salyangozihracıylakalkınılmaz,salyangoz...dedi.

Birikikez-Salyangozdiyetekrarladı,sonrasesiyavaşlayıpuyuduyine.

Babamelinegazetesinialıncauyandı.

-Nerdekalmıştık?diyesordu.

-Salyangozdakalmıştıkefendim.

-Nesalyangozu?

-Bizimsalyangozlar...dışarısatmakiçin...

-Haa,evet...Salyangoz...Salyangozculuklakalkınılmaz...

Bizasıltütün,pamuk,fındıkgibişeyleri...vetahıl...çünkütahılcıyız,tütünçüyüz,fındıkçıyız...Fındıkçılık...

Yinebaşıdüştü.Uyanıruyanmazda,

-Nerdekalmıştık?diyesordu...

-Fındıkçılıküzerinekonuşuyorduk...

Osıradasokakkapısınınziliçaldı.Koşupkapıyıaçtım.

Geleniyigiyimli,yaşlıcabirbeydi.Büyükbabamısordu.Evdeolduğunusöyledim.Büyükbabama

haberverdim.Kapıyagelenbüyükbabam,

-Buyrunefendim,buyrun...Hangirüzgarsiziburalaraattıböyle!..

diyerekkonuğunukarşıladı.

Konuk,elindekikordelalıbüyükbirkutuyubanaverdi.

Onlarsalonageçti.Bendesüslükutuyuanneannemeverdim.OzamanakadargörünmeyenMetin,bindenortayaçıkıverdi.Kutuyuaçtık.Kestaneşekerlemesi...

Bayılırım.

Gelenadamıdahakapıdagörüncetanırgibioldumama,kimolduğunukesinbilemedim.Salonagirip,biyandaoturdum,onlarıdinledim.Buadamınerdegördümdiyedüşünüpdururken,sesindentanıdım.

Şimdisöyleyince,sendetanıyacaksın.Kimbiliyormusun?Hanigeçenyıl,CumhuriyetBayramı'ndanöncebirgazetecigelmiştide,okuldabizlerecumhuriyetianlatmıştı.Hatırladınmı?Bizimokulunikincisınıfındatorunuvar,onuniçingelmiştiokula...

Çokünlübirgazeteciymiş.BizimMüdürBey,onunyanındaçoksaygılıduruyordu.Ogünsöylediğisözlerbileaklımda.

-Yavrularım,yurtseverolunuz.Yurdunuzuçok,çokseviniz.

Yurdunuzuyakındantanıyınız.BüyüyünceAnadolu'yuköyköydolaşınız.Yoksulyerlerdegörevalınız.Bucumhuriyetsizeemanettir,demişti.Sözlerihalakulaklarımdaçınlıyor.

-YoksulAnadolu'yamedeniyetışığınısizlergötüreceksiniz.

demişti.Okonuşurkenöyleheyecanlanmıştımki...

Birarakendimitutamadım,

-Bensizitanıyorumefendim,geçenyılsizbizimİstanbul'daokulumuzagelmiştiniz...dedim.

-Eveeet...Torunumunokuduğuokul.

Ağzındanbalakarakkonuşanadamıdinlemekiçinbiryanaçekildim.Sonraneoldu,biliyormusunAhmet?..Benimiçinkorkunçbirhayalkırıklığı...Buadamınbiroğluvarmış,yedeksubayöğretmenolmuş.

Şehirçocuğuolduğuiçin,alışamadığıtaşrahayatınadayanamazmış.Üstelik,evliymişde...KarısıdaAmerikalıymış.GençkarısınıalıpAnadoluköylerinegötürmesidoğruolmazmış.Önemliyerlerdebulunantanıdıklarınınyardımıyla,oğlununİstanbul'dabirokulaatanmasınısağlamış.Arabaylabirsaatsürüyormuş.

Hergünevdenokulagidipgelmekoğluiçinçokzorolacakmış.Oysaevlerineyakınbikaçokul

varmış.Buyakınokulardanbirineatanmasıiçinoğlunun,Ankara'yagelmişde,gelmişkenbüyükbabamadauğramış.Ankara'dabuişiyapabilecekbirininbüyükbabamınyakınarkadaşıolduğunuöğrenmiş.

Büyükbabamoarkadaşınabirsöyleseymiş,buişolurmuş.

Adambunlarıanlatırkensankikanımkurudu.Terbiyesizlikolsun,neolursaolsun,dayanamadım.

-Amaefendim,bakımsız,yoksulAnadolu'yamedeniyetnurunukimgötürecek?

dedim.

Yaanlamadı,yaanlamazdangelip,

-Efendimyavrum?dedi.

Babam,sesinikalınlaştırıp,

-Hadikahvelerigetir!diyebenibaşlarındansavdı.

Kahvelerinigötürüpverdim,yanlarındançıktım.

Baktım,banyodaçamaşıryıkanıyor.Kimsegörmedenikikalıpsabunu,içindesıcaksuolanbadyeyeattım.Sabunlarsıcaksudaeriyince,koyubireriyikoldu.Yinekimseyegörünmedenbadyeyikapıdışınaçıkardım.Merdivenbasamaklarınabuyoğunsıvıyıgüzelcesıvadım.Kendimkayıpdüşmeyeyimdiye,aşağıdanyukarıyadoğruçıkarakbasamaklarısabuneriyiğinebuladım.Birdebaktım,Metinyukarıdadurmuş,beniseyrediyor.

-Merdivenisenmisiliyorsun?dedi.

-Azsonragörürsünneolacağını,amasakınkimseyebişeysöyleme!

Başkabirisigelirse,tehlikeyihabervermekiçinaçıkkapıönündebekliyorduk.

Konukgidiyordu.Biziçerigirdik.Büyükbabamlababam,onugeçirmekiçinkapıyageldiler.Elsıkıştılar.

-Alahaısmarladıkefendim...

-Gülegülebeyefendi...

-Biremirlerinizolursabeklerimefendim...

Efendimitamsöyleyemedi.Söz,ağzındayarımkaldı.

Ayrılışiçinbirelinihavayakaldırmıştı,tamosıradakaydı.

Dansedergibi,düşmemekiçinsıçrayasıçrayahızlakaydı.

Büyükbabamlababam,onundüştüğünügörmediler,içerigirdiler.Büyükbabam,babama:

-Kuzum,merdivendeninerken,neydiadamınhali,dansedergibi?

Benhemen,

-İşiniyapacaksınız,diyekeyfindenoynuyorduherhalde,dedim.

Adamınsondurumunugörmekiçin,Metin'lebalkonaçıkıpbaktık.Apartımanınsokakkapısındandışarıyaikibacakuzanmış.Özelarabasıdakapıdabekliyormuş.Şoförü,arabadanfırladı.Büyükyazarı,uzandığıyerdenkaldırıpkolunagirerakarabayabindirdi.Metin,kahkahadanyerlereyatıyordu.Metin'egüvenimvar,kimseyesöylemez.Amaiş

iştengeçtiktensonrabenibirkorkualdı;yaadamınkafasıyarıldıysadiye...Neysegalibaucuzatlattık.

Nedensonrasalonagirdim.Büyükbabamyineuyukluyor.Babamdakarşısındakikoltuktagazeteakuyor.Büyükbabamuyandı.

-Nerdekalmıştık?diyesordu.

Babam,

-Hiçbiyerdekalmamıştık,dedi,bişeyanlatmıyordunuzki...

-Öyleya,anlatmıyordum.Pekibuatomsavaşıolacakmıdersin,ha?

Babambişeylersöylediktensonra,deminkiadamınkimolduğunusordu.

Büyükbabam,

-Bırakcanım,dedi,herdevirdedörtayağınınüstünedüşenlerden...

Bendesözekarıştım:

-Büyükbaba,oğluiçin,arkadaşınızasöyleyecekmisiniz?

-İnsanınyüzütutmuyorkızım,dedi,sözverdim,söyleyeceğimya...

Başınıkoltuğunarkalığınarahatça,birgüzeldayadı,buseferderinuykuyadaldı.Babamdasalondançıktı,ayaklarınınucunabasarak...

Geçenmektubunda,çokuzunyazdığınısöylüyordun.

Bak,benseninkindendeuzunyazdım.

Sanavebütünarkadaşlarımaselamlareder,hepinizebaşarılardilerim.

ZeynepYALKIR

Not:

Anlattığımünlügazeteci,geçenyıl

okulumuzdakonuşurkenöyleheyecanlanmıştımki,kendimitutamayıpağlamıştım.Amabundansonra,butürlünutuklarıkimsöylersesöylesin,birdahaağlamam.

Z.Y.

:::::::::::::

ŞİİRNASILOKUNMALI

İstanbul,20Ocak1964

SevgiliarkadaşımZeynep,

Mektubundaanlattığınoünlüadamıtanımazolurmuyumhiç?Okuldabizeverdiğiyurtseverliköğretlerinibendehatırlıyorum.

Mektubununsonundabirnoteklemişsin.-Butürlünutuklarıkimsöylersesöylesin,bundansonraağlamam-diyorsun.YineağlarsınZeynep.Eldedeğilağlamamak.Birkadın,soğandoğrarken,nekadarağlamamakistese,yinedeağlar.Tabiüzüntüsündenağlamıyor,soğanınacı,gözyakankokusundangözlerindenyaşgeliyor.Böyleadamlarınsesleri,bibakımasoğanıngözyaşartıcıetkisinitaşıyor.Benbunukendimdenbiliyorum.

Radyodabirkonuşmacıvar,oadamnezamankonuşsa,benkendimitutamam,hemenağlarım.Bigünyineradyobaşındakendimdengeçmişağlıyormuşum.

Babamgözlerimdenakanyaşıgörmüş.

-NesöylüyoradamdaağlıyorsunAhmet?dedi.

İştebusoruüzerineanladımki,benadamınradyodanelersöylediğininfarkındabiledeğilim.Tekcümlesinibileanlamamışımdayinedeağlıyorum.Saçmageliyorinsana,değilmi?Amagerçekbu.Nedenböyleoluyor,nedenağlıyorum,diyesonraçokdüşündüm.Benadamınsözlerine,

sözlerininanlamınadeğil,sesineağlıyordum.Sesininetkisibeniağlatıyordu.Dahadoğrusu,sesinintitreşimleri,tıpkısoğanınacı,yakıcıbuğusugibi,gözyaşartıcıydı.

Soğandoğrarkengözleriyaşlıbirkadına,-Neanladınızsoğandandaağladınız?diyesormakneyse,sesleridalgalananbuadamlarınsözlerinidinlerkende-Neanladındaağlıyorsun,demekaynışey.

Dedembenieskidenbircamiyegötürmüştü.Namazdansonraimam,Arapçadualarokudu.İmamokurkendedem,öyleağladı,öyleağladıki...Dedemağlayınca,bendekendimitutamayıpağlamıştım.Camidençıkıpevegiderken,

-Arapçabiliyormusunda,imamındediklerineağladın,dede?diyesormuştum.

-NeimamArapçabiliyor,nedeben...demişti.

-Öyleyseneyeağladın?

-Hiçağlanmazolurmu?İmamnasılokuyordu,duymadınmı?Kimbilir,neacıklı,negüzelşeylersöylüyordur!

Dedem,imamınsesinihatırlayıpyenidenağlamayabaşlamıştı.Benimdegözlerimsulanmıştı.Oysaimam,belkidesevindiricibirduaokumuştu.

Benbuolayıhiçunutamıyorum.

Birgezginsokaksatıcısıvar,akşamüzeribizimsokaktangeçer.Mevsiminegöre,bağırabağırazerzevatsatar.Bennezamanosatıcınınsesiniduysam,hemengözlerimdolar,yaşarır.Oysaadam,ya-lahanavaaar,prasavaaar!

diye,yada-salata,soğaaandiyebağırıyordur.Hiçinsanbubağırmalaraağlarmı?Demek,benadamınsesininetkisindekalıyorum.

Öğretmenimizdebizeokumakitabımızdakişiirleri,işteböylebirsesleokutur.Hani-Yaslıgittim,şengeldimdiyebirşarkıvarya,onunnasılsöyleneceğiniöğrettibize.

-Gittimkelimesiyle,geldimkelimelerininsonhecelerisestitretilerekuzatılacak:-Yaslıgittim,şengeldiim...

Sanki-şengeldimdemiyorda,kapıya,elitutmaz,güzügörmezbirdilencigelimiş,-Bengeldiiim...diyedileniyor.

Sınıftabuşarkısöylenirkenbenhepağlamaklıoluyorum.Düşünsene,birisibana-Şengeldimdiyor,seningözlerinsulanıyor.

Dersanedebuşiirinnasılokunacağınıöğretiyorduöğretmenimiz.

-Yaslıgittiim,şemgeldiim...deyince,arkasıralardanbirsesduyuldu:

-Hoşgeldiin...Aşağıkapıya,Alahversiin...

Öğretmenimiz,

-Kimo?Çabukkalksınayağa!dedi.

ArkasıradanYaşarkalktı,

-Affedersinizöğretmenim,dedi,kendimitutamadımdabirden...

Öğretmenimizaffetti.Sonraşiirinarkasınıöğrendik:

-Banabiryudumsuver,

Çokuzakyoldangeldim...

-Biryudumsuverderkensesbirdenkalınlaşıptoklaşacak.Sankisuistemiyorda,eşkiyabasmışcanınıistiyor.

İşteöylesöylenecek...

İnsanınsesiniiyikulanmasınıngerekliolduğunainanıyoruz.Babamınanlattığınagöre,çalıştığıfabrikanınsahibide,sesiniçoketkilikulanıyormuş.Babam,evimizegelenkonuklarabunusıksıkanlatır.

Gündelikleriniarttırmasıiçinişçiler,yadaişçimümessileri,ustabaşıları,fabrikasahibine-Geçimsıkıntısıçekiyoruz,gündeliklerimiziarttırın,diyericaederlermiş.Patron,onlarasesinititreterek,öyleyumuşacık,tatlıbirseslebişeylersöylermişki,kenlisesininetkisindenöncekendigözleridolarmış.Ondansonraartıkişçilergözyaşlarınıtutamazlarmış.Patnonağlar,onlarağlarmış.Birzamankarşılıklıağlaştıktansonra,nediyeceklerinideunutanişçilerdışarıçıkarlarmış.

Nedensonrakendilerinegelirgibiolunca,-Yahu,patronbizenesöyledidebizöyleağladık?diyebirbirlerinesorarlarmış.Amapatronunnedediğinihiçbirihatırlayamazmış.

Birseferindebabam,arkadaşlarına,

-Sıkıduracağım,nesöylersesöylesinağlamayacağım...Hemdegündeliğimiarttırmadanyanındançıkmayacağım,yadaiştenayrılırım...demiş.

Dahaiçerigiripde,

-Beyefendi...derdemez,patronu,

-Zor,zorkardeşim...Biliyorum,buzamandageçimzor.Hiçbilmezolurmuyım!..diyebaşlamış.

Busözlerdeağlayacakbişeyyokama,kağıtüstündeyazılıoluncaöyle,birdebusözlerisesiniyerliyerindetitretmesinibilenbirisisöylesin,karşısındataşolsadayanamaz,ağlar.Amababam,neolursaolsun,ağlamamakiçinkendintutuyormuş.Başlamışlarkonuşmaya...

-Kaçkişiyebakıyorsun?..

-Beşkişi...

-Vahvahvah!..

Okadarçokveokadaracıklıvahvahdemişki,babamnerdeysekendinitutamayıpboşanacakmış.Amadişlerinidudağınageçiripdayanmış.

-Çocuklarınokulagidiyormu?

-Birigidiyor,birigitmiyor...

-Çokyazık!..Demekbirinigönderemiyorsun...

-Ufakdaondan,büyüyüncegöndereceğim.

-Karınaüçyıldabirmantodayaptıramazsın...

Babam,

-Yaptırıyorum...demiş.

-Karınhastadaüstelik;değilmi?

-Yoo,hastadeğil!.

-Değilamakardeşim,olabilir.Ozamanneolacak?

Vahvahvah...Kimbakacakzavalıya?Doktorister,ilaçister...

Bunlarınhepsipara...Nasılameliyatettireceksin?

-Kimi?

-Çocuğunu...

-Neameliyatıbeyefendi?Öylebişeyyok...

-Yokama,mesela...Gerekse...

Babamyinededayanacakmışama,patronağlamayabaşlayıncababamdagevşemiş,

-Amanbeyefendi,ağlamayın,neolur...Biznasılolsaoluruz,birkolayınabakarız...Alahaşkınaağlamayın!..demişkionabakıpkendisideağlamasın...

Babambuolayıanlatırkenhepşöyleder:

-Ozamanakadarpatronlanelerkonuştuklarımızınfarkındayım.Amaondansonrasözüngidişinikaybettim.

Patronacıklıseslebişeyleranlatıyor,ikimizkarşılıklıağlaşıyorduk.

Derkennasılolduysa,kendikendime,-Toparlanayımda,bakalımşuadamneleranlatıyor,birdinleyeyim,dedim.Birdedikkatettim,neanlatsaiyi?

Hazret-iHasanileHazret-iHüseyin'inKerbela'danasılşehitedildiklerini,anlatmıyormu?NasılediplafıHasan-Hüseyin'egetirdi,hiçanlayamadım.

Babam,ağlayaağlayapatronunyanındançıkmış.

OnuniçinZeynep,otürlüsesleriduyuncaağlamamakeldedeğil.Oünlügazeteciyinegelseokulada,yineöylekonuşsa,bizyineağlarız.

İyilik,esenlikdiler,mektuplarınıbeklerim.

AhmetTARBAY

:::::::::::::

OKULAİLEBİRLİĞİ

Ankara,24Ocak1964

KardeşimAhmet,

20Ocaktarihlimektubunuazöncealdım.Dünaşıolduğumuziçinbugünokulyok.Mektubunuodamdaokurken,farkındaolmadan,seslisesligülmüşüm.

Annem,dışardanduymuş.

-Kendikendinenegülüpduruyorsun?diyeseslendi.

Bendeseninmektubunagüldüğümüsöyledim.

Odamageldi,

-Neleryazmış?dedi.

Mektubunubirdeannemeokudum.Odakahkahalarlagüldü.

Bendesanaçoktandır,Okul-AileBirliğitoplantımızıyazmakistiyordum.Bugünvaktimvar,rahatyazabilirim.

Aşı,birazateşyaptıama,önemlideğil.

GeçenlerdeokulumuzdaOkul-AileBirliğitoplantısıvardı.Herayoluyorbutoplantı.Beşincisınıftanüçkız,ikioğlan,beşöğrenciyi,toplantıyagelecekanababalarıağırlamaklagörevlendirdiler.Bendegörevlilerdenbiriydim.Toplantıdakonuşulanlarıbaşındansonunakadardinledim.Pekeğlenceliolduğuiçin,sanadaanlatmakistiyorum.

Aslındabiz,konuşulanlarıdinlemeyecektik.Anababalarsalondayerlerinialdıktansonra,bizidışarıçıkardılar.Koridorda,kapıarkasındaduruyorduk.Toplantınınsonunda,

çay,limonata,bisküvidağıtacaktık.Amasalonçokkalabalıktı,çokdasıcaktı.İçerdebunaldılar.Birazhavagelsin

diye,kapınınikikanadınıdaardınakadaraçtılar.Bizdekapıdışındadurup,içerdekonuşulanlarıiyicedinledik.ÖnceMüdürBeykonuştu.İlkin,yumuşakkonuşurken,sesigittikçesertleşti.Anababalarınçocuklarıylailgilenmedikleriniyadaçokazilgilendiklerini,herşeyiokuldanbeklediklerinisöyledi.

Oysaasılokulunevdebaşladığını,anababalarınçocuklarınınödevlerinidenetlemelerigerektiğini,öğrencilerindurumlarınıokulagelipöğretmenlerdensorupöğrenmelerigerektiğinianlattı.

Anababalar,MüdürBey'ionaylıyorlardı.Buyüzdenmırıltılaroldu.

MüdürBey,öğrencilerlepekçokilgilendiğinisöylediktensonra,

-Liseninbirincisınıfındabiroğlumvar,dedi,burdakiişlerimdenvakitbulupda,dersyılıbaşındanberibirkerebileoğlumunokulunagidemedim,durumunuöğretmenlerinesoramadım.Çocuğumunokulundankaçkezmektupyazıpçağırdılar,gelingörüşelim,diye...Amagidemedim.

Anababaların,çocuklarınınokuldurumuylailgilenmediklerini,okulagelmediklerindenbirazdahayakındı.MüdürBey'inkonuşmasındansonra,Okul-AileBirliğiBaşkanıolanbirhanım,anababalarındileklerinibildirmeleriniricaetti.Birbabasözaldı.ÇocuğunaTürkçe'denzayıfverilişinihiçdedoğrubulmadığınıanlattı.

-Nasılolurefendim,diyordu,benimçocuğumanasılTürkçedersindenzayıfverilir?

Oçocuğunöğretmeni,niçinzayıfverilemeyeceğinisordu.Adam,biracaipkonuşuyordu.Sözlerininbaşısonunututmuyor,şimdikizamanlabaşladığıcümleyi,geçmişzamanlasürdürüyor,gelecekzamanladabitiriyordu.

-Verilemezefendim,dedi,çünkü,Fransızcaolmuşsa,ozamananlıyacağımdırki,zayıfnedenverdiniz.Belkiolmuşhaklı.Fakatvereceksiniz,zayıfTürkçedersindenalmışolamaz.Haksızlıkolacakmıştır...

Sonrabenimçocukolsaymıştıreğerbaşkabirmiletten,bilmezozamanTürkçe,olacakzayıf,tamam...Şimdialmıyor.Buçocukkibenimdir,birTürkçocuğuolmuştur,demekbiliyorTürkçe...Nasılbilmeyecekmiş,anadiliTürkçeyse?Demiyeceğim,versinlermişpekiyi...AmaherTürkçocuğualacaktırlazım,Türkçedenenazorta...BenimçocukkonuşurTürkçe,benanlamışımonu,annesianladı,arkadaşlarıanlamış,herkesanlıyor,öyleyseanlamalıdıröğretmenide...Enazalsınlarortalazım...

Çocuğunöğretmeni,

-Affedersiniz,nedediğinizianlayamadım,dedi.Türkçocuğuolduğuiçin,anadilideTürkçedirdiye,enazındanortamıverilmeli,demekistiyorsunuz?

-Evet,isteyeceğimkiöyledemişim...Herkesanlıyornedemiştirbenimçocuk,anlasınögretmende...

-Sizçocuğunuzunnedediğinianlıyorsunuzyani?

-Elbet...

-Çocuğunuzdasizindediğinizianlayabiliyormu?

-Anlamışlazımolması...

Salondanküçümseyicimınldanmalarduyuldu.MüdürBeyarayagirerek,konuşmasıylaoadamıyatıştırdı.

Başkabirbabakonuştu.Odakendisineçocuğunun,derslerindenbazışeylersorduğunu,busorularınhiçbirinincevabınıbilmediğinisöyledi.

-Bennasılbilmemefendim?diyordu.Nasılbilmem?

Söylermisiniz,nasılbilmem?

Adamınnedensinirlendiğiönceanlaşılamadı.Ama,

-Benimbilmediğimşeyçocuğumanasılöğretilir?deyince,nedemekistediğianlaşıldı.

Dersprogramınınağırlığındanyakınıyordu:

-Benliseyibitirdim,böyleyken,ilkokulagidençocuğumunsorduğuşeyibilmezsem,doğruolurmu?Küçükyavrularımız,bukadarağırdersprogramınıkaldıramazlar.

Bubaya,birannecevapverdi.Amaotamtersineçocuklaraçokazşeyöğretildiğinisöylüyor,azbilgiverilmesindenyakınıyordu.

-Çocuğumanesorsambilmiyor.Bizimzamanımızdadersprogramlarıdahadoluydu.Meselabenimkızım,bigünlokantadadişlerinikürdanlakarıştıranbirinigörünce,-Buadamgevişmigetiriyor?»diyesordu.Ricaederim,dördüncüsınıftabirçocuk,insanlarınişkembeliolmadığını,gevişgetirmediğinibilmelidir.

MüdürBeyokadınıdayatıştırdı.Dersprogramlarınıokuldadeğil,EğitimBakanlığı'ndadüzenlendiğini,buişinBakanlığıilgilendirdiğinianlattı.

Amakadınkolaykolayyatışmıyordu.

-Bizherşeyihükumettenbekliyoruz,dedi,insanlardaişkembeolmadığınıöğretmekherhaldehükümetin,koskocabakanlığınınişiolmasagerek...

Bana,ordakiler,sankikomiklikolsundiye,böylekonuşuyorlarmışgibigeldi.Oysakonuşurlarken,yüzleriçokciddiydi.

BizimsınıftaMuratadındabirarkadaşımızvar.Öğretmenonanezaman,

-Kalk!dese,öğretmenesorar:

-Kim?

-Sen.

-Benmiefendim?

-Sen,senoğlum,sanasöylüyorum...

-Banamıefendim?

Öğretmenadınısöylese,ikisikarşıkarşıyaolsalar,Muratyineböyledir.

Sonundaöğretmençiledençıkar.

-SendenbaşkakimsevarmıkarşımdaMurat,sanasöylüyorumişte!diyebağırır.

BöyledurumlardabileMurat'ınsankiarkasındabaşkabirisinesöyleniyormuşgibi,dönüparkasındakiduvarabaktığıbileolur.Birseferindede,dönüparkasındakiduvarabakmıştıdaöylegülmüştükki...

Toplantıdakilerdenbiradamayağakalktı.Sonradan,buadamınMurat'ınbabasıolduğunuöğrendik.

-Müsaadeederseniz,bendekonuşmakistiyorum...dedi.

OkulAileBirliğiBaşkanıolanhanım,

-Buyrunefendim,sizidinliyoruz...dedi.

Bununüzerineadam,

-Benmi?diyesordu.

Başkan.

-Sizkonuşmakistememişmiydiniz?dedi.

-Kim?

-Siz...

-Benmi?

-Evet,buyrun,konuşunefendim...

Adam,tıpkıMuratgibi,elinigöğsünegötürüp,birdahasordu:

-Ben?

Salondakilerdenbiri«Yok,ben...diyebağırıncagülüşmeleroldu.

Murat'ınbabasıkonuştu.Okuldaçocuklaraayaktopuoynatılmamasınıistiyordu.Oğlunun,topoynamaktanderslerineçalışamadığınısöylüyordu.

MüdürBey,

-Çocuğunuzkaçıncısınıfta?diyesordu.

-Benimmi?diyesordu.

Adamdaona,

-Evet...Sizinçocuğunuz?

Adamdüşündü,düşündü,

-Buokuldaokuyor,dedi.

-Numarasıkaç?

-Kimin?

Yinesalondan-Ayakkabınumaranız?diyebirsesyükseldi.Yinegülüşmeleroldu.

Adam,oğlununnumarasınıdabilmiyordu.Adını,soyadınısöyleyince,Murat'ınbabasıolduğunuanladık.

Başkabiradamkonuşmayabaşladı.Adamöyleuzunuzunanlatıyordukinedediğinianlamakçokzordu.

-Türkiyeancakarıcılıklakalkınabilir...diyesözebaşladı.

Arıcılıklabutoplantınınilişkisinianlayamadığımıziçin,bizdışardagülmemekiçinkendimizizortuttuk.

Adam,arıcılıküstünepekçokkitapokuduğunusöylediktensonra,arılarıanlatmayabaşladı.Söyledikleri,herkesinbildiğigerçeklerdi:

-Arı,birküçükcükhayvandırvekanatlıdır,uçar...Balyapar.Bal,insanaçokyararlıdır,çokdeğerlidir.Kahvaltıdayenildiğigibi,yemeklerdensonradayenilir.Ayrıcaşerbetideyapılır.İkitürlübalolur...

Balandırabalandırabalıanlattıktansonra,arıkonusunageçti:

-Bireşekarısıvardır,birdebalarası...

SalondakilerdenOff,Puffdiyesıkıntıseslerigeliyordu.

EnsonundaMüdürBey:

-Arıneolacakbeyfendi?dedi.

-Arımı?Balalınacakarıdan...

-Balneolacak?

-Baldanneolmazki?Herşeyolur...

-Yanibizneyapacağızokulda?

Adam,

-Müsaadebuyurun,bendeonuanlatacağım,dedi.

Demin,birbey,haklıolarak,yavrularımızahayattayararlıbilgilerverilmeli,buyurmuştu.Pekdoğru...Meselabenimçocuğum,birüçgeninüçaçısınıntoplamınınyüzseksendereceolduğunubiliyorda,arınasılyetiştirilir,bilmiyor.Birüçgeninüçaçısıtoplamı,yüzseksendereceolmuş,üçyüzdereceolmuş,beşbindereceolmuş,bundanneçıkar.Çokricaederim,lütfensöylermisiniz,buyaşa

geldik;hangimizehayattabirüçgeninüçaçısınınkaçdereceolduğusoruldu?Yavrularımızınkörpebeyinlerikıvırzıvırladoldurulmasın.Onlaraişeyararbilgiler,meselaarıcılıköğretilsin...Okuldaarıkovanlarıolmalı.Türkiyeancakarıcılıklakalkınabilir.Çünkü,arı,koyuna,ineğebenzemez.İneksütverirama,otister,samanister.Arıhiçbişeyistemez,istemedenbalverir.

Başkabirikalktı,

-Çokhaklısınızama,dedi,şehiriçindearıyetişmez.

Baksanızabacalardançıkandumanlardaninsanlarbilezoryaşıyor,arınasılyaşar?Sonraarı,yaşadığıyeregöreürünverir.Şehiriçindearıyetiştirilebilsebile,ondanbalçıkmaz,ziftçıkar,katrançıkarbeyefendi...

Salondakiler,sesliseslibuadamıdoğruluyorlardıki,adam,

-Benimbaşkabirteklifimvar,dedi,arıdeğilama,tavukyetiştirmeli.Tavukdeyipgeçmeyiniz.Çocuklarımıztavukçuluköğrenseler...

MüdürBey,adamınsözünükesip,

-Efendim,azöncesöyledim,dedi,bizkendiliğimizdenokuldaarıcılık,tavukçuluk,inekçilikyapamayız.DersprogramlarınıEğitimBakanlığıdüzenler.Burasıilkokul,tarımokuludeğil...

Süslübirhanımkalktı.

-Galiba,dedi,konuyuçokdağıttık.OkulAileBirliğimizinbirüyesiolarak,başkabirteklifimvar.Okulumuzdakiyardımamuhtaçyoksulçocuklariçinnedüşünülüyor?

Birpiyangomudüzenleyeceğiz,yoksageçenyılkigibiyinebalomuvereceğiz?

Uzuntartışmalardansonra,mevsimiolduğuiçinbaloverilmesiuygungörüldü.Sonrasalondakianababalardanyardımparalarıtoplanmayabaşlandı.

Anababalar,öğretmenlerinçevresinialdılar,çocuklarınındersdurumlarınıöğreniyorlar.Bizdesalonagirip,limonata,çay,bisküvidağıtmayabaşladık.

Doğrusuogünçokeğlendik.OkulAileBirliğininbütüntoplantılarındabulunabilsem,neiyiolacak.SizinokuldadaOkulAileBirliğitoplantısıolursa,birkolayınıbul,dinlekonuşulanları.

Annemdebutoplantıdaydı.Evedönünce,

-Nedenkonuşmadınanne?dedim.

-Aman,banafırsatmıkaldı?Saçmasapankonuştular...dedi.

-Söylemekistediğinbişeymivardı?dedim.

-Benimağzımdilimyokmu?Elbetbenimdeağzımonlarkadarlafyapar,bendebişeylersöylerdim...Amafırsatvermedilerki,dedi.

İşte,seninkindendahauzunbirmektupyazdım.

Mine'yesöyle,mektubumahalacevapvermedi.Başarıdileklerimle.

ZeynepYALKIR

:::::::::::::

ŞİMDİKİÇOCUKLARHARİKA

İstanbul,30Ocak1964

Zeynep,

Mektubunuokurken,okulunuzdakiOkulAileBirliğitoplantısı,birfilmseyrediyormuşumgibigözümünönündecanlandı.Bizimokuldaki-OkulAileBirliğitoplantısına,babamhiçgidemez,vaktiyok.

Fabrikadanherakşameveyorgungeliyor.Bazıgünlerdefazlamesaiyaptığındangecegeçdönüyoreve.Birpazargünlerievde.Evinbütünyüküanneminüstündeolduğundanodatoplantılaragidemez.

Sanabirhabervereyim:Bizimharikabirincioldu.

Nedediğimianlamadınelbet.Bizimharikakim,biliyormusun?KardeşimFatoş...Geçenpazaraltıharikayarışmayagirdi.Dahadoğrusu,altıharikayı,tokuşturdular.

Banakalırsa,bizimharikabirinciliğialdı.

Benimikiamcamvar;birininiki,öbürünündebirharikasıvar.Onlarbizdeydi:Babamlaaynıfabrikadaçalışanbirmühendisle,birkomşumuzdabizegelmişti.Onlarınbirerharikasıvar,evdealtıharikatoplandı.

Büyükamcamınbirhuyuvar,kimigörse,boyunaçocuklarınıöver.Dediğinegöre,ikiçocuğudaharikadır.Bizehergelişinde,ikiharikasınınyeniyenimarifetlerinianlatır.

-Geçengünbizimküçük,neyaptıbiliyormusunuz?

Valahi,inanılırşeydeğil!..diyebaşlar.

Akşamişdönüşükapıdangirince,çocukkoşupterliklerinigetirmiştir,yadabutürlübişeyyapmıştır.Artıkamcamanlatırdaanlatır:

-Oyaştaçocuk,nasılakılediyor,şaştımkaldım.Terliğimigetiriyorefendim,terliğimi...Şuzekayabakın!Harikabirçocukolduçıktı.

Büyükamcamın,terlikgetiriyordiyeşaşıpkaldığıçocukkaçyaşında,biliyormusun?Fatoş'tanbiryaşbüyük,kocaçocuk...

Amcamherzamankigibiharikasınıgöklereçıkarınca,mühendisdealttakalmadı:

-Şimdikiçocuklarınhepsiöyle...Benimkızdahayedisinibitirmedi,çatırçatırFransızcakonuşuyor.

-Nediyorsunuz!..Harika!..

-Evet,harika!..Fransızcayıiyicesöktü.

-Benimküçük,maşalah,büyüğündendeharika.Büyükoğlandaharikadırya...İkisibirbirindenbaskın.Birakşamevegeldim,annesi,-Kocaoğlanoldu,artıkbenbaşedemiyorum,dinlemiyorbeni.Sokaktatop,oynuyor.Geldiyorum,gelmiyor.Şunusokiçeri!dedi.Çıktımsokağaaramaya.Baktım,kanteriçindekalmış.Geldedim,gelmez.

Yakalamakiçinkoştumarkasından,amabendenhızlıkoşuyor,yetişemem.

Bacakkadarama,öylebirkoşuyorki,valahiharika...

Komşumuz,

-Benimkızdaöyle,maşalahbirharika...derken,büyükamcamyakaladığıfırsatıkaçırmakistemediğindenlafınızıbalakestimdiyerek,harikasınıövmeyedevametti:

-Sonraefendim...Bendenizkoşarım,okaçar...Bitürlüyakalayamıyorum.

Sonraefendim,-Geliçeri,sonrafenayaparım!diyearkasındanseslendim.

Sözdekorkutacağım.

Döndüarkasınada,bananedesebeğenirsiniz?-Senbananekarışıyorsun,senbenimannemmisin?demezmi!Şuakla,şumantığabakınsiz!..Benialdıbirgülme...Yaninekuvvetlimantık,beyim!..Büyükbirinsandüşünse,bulafıbulamaz...

Büyükamcamhemanlatıyor,biyandandaoğlunabakarak,keyiflikeyifligülüyordu.Öylegülüyorduki,karşısındakilerde,nezaketolsundiye,gülmekzorundakalıyorlardı.

Mühendis,amcama,

-Maşalah,sizinkidepekzekiymişcanım!..dedi.

Amcam,

-Yaaa,dedi,bizimevdekiişbölümünübilebiliyorbacaksız...

Yeğenimdir,çokseverim:Bendenbibuçukyaşküçük...

Banakalsa,yaptığıdüpedüzterbiyesizlik.

Azöncelafıyarıdakesilenkomşumuz,

-Benimkızdaşimdiden,ressam,dedi.Yaptığıresimlerigörsenizbayılırsınız.Görenlerparmakısırıyor.Valahiharika...

Annesi,

-Gözdokunacakdiyekorkuyorum,dedi.

Küçükamcamda,

-Şimdikizamamnçocuklarıdahepharikaoluyorhernehikmetse!..diyebaşlayıp,kendioğlununçokgüzelşarkısöylediğinianlatmayagirişti.

Babam,onlardanaşağıkalacakdeğilya...

-BizimFatoşdabalerinolacak,dedi,şimdidenöylebir,tüvistmidirnedir,ondan,öylebiroynuyorki,şaşılacakbişey!..

Annem,

-Benkızımıdansözyapmam!dedi.

Babam,

-Senanlamazsınhanım,dedi,dansözbaşka,balerinbaşka...Bizimkibalerinolacak...

-Herneolacaksa,onunbununönündesoyunupoynamıyacakmı?İstemem!..

Bukonuşmalarbananasılgeliyor;biliyormusun?Sankibirisideçıkıpşöylediyecek:-Yavrumdahayirmiyaşınayenibastı.Geçengünannesinininmemesiniemerken,birdenkalınbirsesle,babaartıkbenievlendirin,diyekonuşmayabaşlamazmı!..Şaştım,kaldım.Oyaştaçocukkonuşuyorcanım!

Şimdikiçocuklardaharikaoluyor.

Bigünbirkomşukadın;anneme,çocuğununbibuçukyaşındayürümeyebaşladığını,bunapekşaştığınısöyleyince,içimden,

-Bibuçukyaşındaçocukyürümezdeneyapar,yoksauçacakmıydı?diyegeçirmiştim.

Çocuk,neyapsaharikaoluyor.Konuşsaharika...Çocukbu,konuşurelbet,havlayacakdeğilya...Birazsonraeviniçi,harikaçocuklarıngürültüsündentımarhaneyedöndü.

Mühendisin,ortaokulunikincisınıfınagidenTarıkadındabiroğluvar.

Babası,

-Tarıkdaküçükkenbirharikaçocuktuama,nedensesonradanbirazazaldıharikalığı...dedi.

Küçükamcam,

-Negibiharikalığıvardı?diyesordu.

Oanlatırken,bençocuğuinceliyordum;dayaksalağıolmuşkocabiroğlan.

Annesikapıdan,

-Tarııık!.diyeüçkereseslendi,dördüncüseslenişindeoğlanpencereyiaçıp,sokağa,

-Haa?Nevar?diyebağırmazmı!

Anababalar,harikalarınyarışmasıbaşlasın,diyesabırsızlanıyorlardı.

Büyükamcamdayanamadı,beşyaşındakikızına,

-Hadi,birşarkısöylede,dinlesinteyzeler,amcalar...dedi.

Kız,sağasolasalanıpkırıtaraknazlandı:

-I-ıh...

-Hadikızım,hadicanım...

-Söylemem!..

Yengem,

-Bizimçocuklarınmüziğeistidatlarıvar,dedi,ikisidepiyanoçalar.

Burdapiyanoolsaydı,oğlumsizedarbukaçalardı.

Amcamhemendüzeltti:

-Darbukadeğilhanım,darbukadeğil!..Mazurka....

-Darbuka,zarbuka,herneyseişte,ondançalardı...Benimdeeskidençalgıyaçokmerakımvardı,oğlanbanaçekmiş.

Şarkısöylemekiçin,küçükkızayenidenüstelemeyebaşladılar.

-Bak,amasonrasanacicilerinigiydirmem.

-Giydirmezsengiydirme!..

Kızkırıttıkçakırıtıyordu.Amcam,

-Şarkısöylersen,sanaçukulataveririm,deyincekız,

-Hangisinisöyleyeyim?diyesordu.

-Arabayataşkoydumimanım'ısöyle...

Amcam,kahvetepsisinitefgibiçalaraktempotutmayabaşladı.Yengemdeparmaklarınışaklatıyordu.Çocuğunsesivızıldamayabaşladı.Kızınsesikesilinceyengemyardımınakoşuyor:odaşarkıyakatılıyordu.Yengeminbağırmasındankızınsesihiçduyulmazoldu.

Beyoğlu'nunkızları,imanım...

Beyoğlu'nunkızları

İşmareder,gözsüzer,imanım...

Şarkıbitinceyeğenimalkışlandı.Yengem,mühendisinhanımına,

-Soğukaldıdateyzesi,dedi,bugünsesibirazkısık...

-Amanefendim,çokgüzelsesivar.Alahnazardansaklasın!..

Küçükamcamdaoğluna,

-Hadi,sendebirşiiroku,dinleyelim...dedi.

Oğlan,duvardibinebüzüldü.

-Hadiseneoğlum,hadiyavrum...

Zorladıkçazorladılar.Sonundaamcamınkaşlarıçatıldı.

-Okusanapiçkurusu!diyebağırdı.

Yeğenimağlamayabaşladı.Zavalınınsalyasısümüğüne,sümüğügözyaşınakarıştı.Ağlayarak,içiniçekeçeke,şiiriokumayabaşladı.Dahadoğrusuamcam,yengem,yeğenim,üçübirlikteokudular.

Yeğenim,birkelimesöyleyipunuttuğuiçinduruyor,arkadanamcam,sonrayengemöbürkelimelerisöylüyorlardı.

Yeğenim-Kedim...kedim...kedim...

Amcam-Eee?Sonraoğlum?

Yeğenim-Kedim...kedim...

Yengem-Neoldubugünsanaoğlum?Birtutukluğuvarçocuğun.

Yeğenim-Kedim...kedim...kedim...

Amcam(Kızgın)-Kaçtanekedinvarulan?

Herkesgülüştü.

Yengem-Çocuğubüsbütünşaşırtma!Zatenbağrabağıraaptalaçevirdinoğlanı!...

Yeğenim-Kedim...

Amcam-Daha...

Yeğenim-Dahasütemer...sütemer...sütemer...

Yengem-Miyav...

Yeğenim-Miyav...

Amcam-Der...

Yeğenim-Der...

Yengem-Yine...

Yeğenim-Yineneister...neister...

Amcam-Beneklikedim...Ekmekyutamaz,Sıçan...sıçan...sıçan...

Amcam-Sıçandansonra?

Yeğenim-Sıçantutamaz.

Yengem-Aferin!..

Yeğenim-Nedeyaramaz,beneklikedim...

Yeğenimdekurtulmuştu,bizde...Amaamcam,memnunolmadığıiçin,yeğenime,

-Eşek!diyebağırdı.

Yengem,

-Yabancılarıyadırgadıçocuk...dedi.

Mühendisinhanımıda,

-Kalabalıktanutandıyavrucak...dedi.

Bizonualkışlarkenyeğenimdekolununyeniylegözyaşlarınısilerekodadançıktı.

Komşumuz,harikaressamolankızına,

-Resimlerinigetirdinmi?Getirdinsegösteramcalara...dedi.

Kız,başınıyukarıkaldırdı:

-I-ıh...

Annesi,

-Buradaboyavarsa,şimdiyapar...dedi.

Babam,bana,

-Veroğlumboyalarını!dedi.

Nasılcanımsıkıldı,anlatamam...Vermesem,olmaz.

Babamınyılbaşındaaldığıboyatakımınıverdim.Çocuk,masayakuruldu.Önündekikağıdıboyamayabaşladı.Sıkıntımdan,görmemekiçinyanındanuzaklaştım.Harikanınbiri,resimyapadursun,mühendisdesugibiFransızcakonuşankızınıçağırdı.MühendisFransızcabişeysöyledi.Kız,

-Vıy...dedi.

Babasısöyledikçe,kızdaboyuna-Vıydiyor.Birseferindekızyine,

-Vıy...deyince,babası,

-Ammadavıy,dedi,vıymıya?

Kız,

-Nomu?dedi.Nodersinemigeldik?

-Noya,nodiyeceksin.Sıraşimdino'da.

Ondansonrakız,babasınedese,-No-demeyebaşladı.

Bütündikkatimle,mühendisinnedediğiniaklımdatutmayaçalışıyordum.Çünkü,buolayısanayazmayakararlıydım.

Amasöylediklerindenpekazınıanlayabildim.Bunlarıdadahaönce,liseyegidenbirağabeydenduymuştum.

Mühendis,

-Fermelaport...dedi.

Busözüzerinekız,

-Vıy...deyipgitti,annesiniöptü.

Babası,

-Fermelaportdeyince,anneöpülmez,dedi,-Hezelamerndersemozamananneniöpeceksin.

Annesi,

-Çoouğuşaşırtıyorsun...dedi.

Kızsordu:

-Fermelaport...deyinceneyapacaktım?

Annesi,

-Pencereyiaçacaksın...dedi.

Mühendis,karısınınyanlışınıdüzeltti:

-Sensuscanım...Senindediğin-Uvrelafönetr,-Fermelaport,kapıyıkapa,demek.

Kadın,

-Hiçdedeğilişte,dedi,bizeokuldaöyleöğretmişlerdi.

Mühendislekarısı,kapıyıkapa,pencereyiaçdiyetartışmayagiriştiler.Kadınensonunda,

-YalnızsenmiFransızcaokudun,bendeokuldaFransızcaokudum.Kimeistersengitsor,-fermelaport,pencereyiaçdemektir.

-BenyalnızokuldaFransızcaokumadım,Fransa'dadabulundum...

-Ayol,birlikteydikya...Hatta,birmağazadakisatıcıkızdanbenimiçinsütyenisteyecektin,bitürlüsöyleyememiştinde,işaretleanlatmıştın,kızdayanlışanlamış,banasütyenyerine,sanaavcıçantasıgetirmişti...

Mühendis,kaşlarınıçatıp,

-Hanım,hanım!dedi.SenFransa'yı,Almanya'yıhepbirbirinekarıştırdın.OsenindediğinAlmanya'daolmuştu.

BenFransızcakonuşurken,fransızlarınbileağzıaçıkkalır...

Karıkocaarasındakibutartışmayıkesmekiçinkomşumuz,masadaresimyapanküçükkızına,

-Yaptınmıkızım?diyesordu.

Kız,

-Yaptım...dedi.

Annesibirçığlıkattı:

-İştetamyapmış...Eyvaaah!Dahayenigiydirmiştim,entarisiniberbatetmiş...

Harikaressam,boyalaradalıpçıkmış,palyaçoyadönmüştü.

Mühendis,resmebakıp,

-Maşalah,dediçokgüzelyapmışsınkızım.

Harikaçocuklarıençokövenbabamdı.Sıra,bizimFatoş'unmarifetinegeldiğiiçin,öbürlerideFatoş'uövsünlerdiyeböyleyapıyordu.

Babam,

-Benimkızımbalerinolacak,dedi.Hadikızım,birtüvistyapdagörsünamcalar.

Fatoş,köşeyesıkışmış,kımıldamıyordu.

-Hadibenimkızım...

BaşıeğikduranFatoş'ucoşturmakiçinbabamkendisitüvistebaşladı.Arkadanmühendis,mühendisinkarısıdatüvistebaşladılar.Elçırpıp,

-Hadi,sendekızım...diyorlardı.

Suçlusuçlu,büzülmüşduranFatoş'uannemitince,kızınnedenhiçkımıldamadığıanlaşıldı.Annem,

-Aaaa!diyebağırdı,ayoloyapacağınıyapmış!

Fatoş'uyıkamakiçinkucağınaalıpdışarıçıkardı.

Babam,

-Hiçböyleşeyyapmazdıama,nasılyaptıbilmemki...dedi.

Mühendisinkarısı,

-Çooukturefendim,yapar,hepsiyapar...dedi.

-Sıkıldıdaondanherhalde...

İştebizimharikalaryarışmasıböyleoldu.Banasorarsan,harikalaryarışmasındakardeşimFatoşbirinciliğialmışsayılır.

Konuklargitmişti.Akşambabama,

-Birkitaptaokuyupdefterimeyazmışımbaba,baknedoğrudeğilmi?

dediktensonra,gerçektenbirkitaptandefterimeaktardığımsatırlarıokudum:

-Eşeğinkonuşması,insanınyüktaşımasınormaldeğildir.Amabazıinsanlar,eşeğinkonuşmasınahadhayranlıkduyarlar.Oysaeşeğinyüktaşıması,insanındakonuşmasıdoğruolandır.

Babam,

-Yaninedemekbu?dedi.

-Yani,dedim,çocukçocukolursanormaldir,büyükolursadeğil...

Babam,

-Saçmalama!dedi.

Bizimharikalaryarışmasıda,sizinokulailetoplantısındandahaazeğlenceligeçmedi.

Haberlerinibekler,iyigünlerdilerimkardeşim.

AhmetTARBAY

:::::::::::::

CANIM,CİCİM!

Ankara,3Şubat1964

Ahmet,

30Ocaktarihlimektubuniçinçokteşekkürederim.

Mektubun,okularınşubattatilinegirdiğigüngelmişti.Okurkenöylegüldümki,gözlerimdenyaşgeldi.

Bizimevde,önceablamaharikaçocukdiyebakmışlar.

Amaharikalığınablamdançokuzakolduğunugörüncede,bizimkilerde,ailemizdeharikaçocukçıkacağıumudukalmamış.Nedense,benimveMetiniçinböylebirumudakapılmamışlar.

Ablamınharikaçocuksanıldığıgünlerihatırlıyorum.

Benozamandahaokulabilegitmiyordum.Akşamlarıişindendönüncebabam,onaFransızcaöğretmeyeuğraşırdı.

BirFransızcaşiiriablamhaftalarcaezberleyememişti.Yanlarındaoturupheponlarıdinlediğimiçin,oşiirikendiliğimdenezberleyivermiştim.Aradanyılargeçti,şiirhalaezberimdedir.

-Löberjeresonşiyen

Jemmonşiyenönbongardiyen

Kimanjpö,travaybiyen.-

Ablamıbilmemama,duyaduyaaklımdakalmış.Babam,buFransızcaşiiriablamaezberletmekiçinokadarçoktekrarlamıştıki,yalnızbendeğil,annemde,hattahizmetçideezberlemişti.Ablambuşiiri,sankiÇincebişeyleruyduruyormuşgibi,şıngırmıngırbirsesleokuyordu:

-Şiyenminbiyenmontiyengibibişeylersöylerdi.

Bigün,babamınAvrupa'daokumuşbirpedagogarkadaşıdemişki:

-Yabancıdilöğrenmekayrıbirkabiliyettir.İledeFransızcaöğreteceğim,diyeçocuğuboyunazorlama.BenParis'teyken,yılarcaoradakalıpdaFransızcaöğrenemeyenlerigördüm.

Bunlar,hergüngidipsabahtanakşamakadaroturduklarıkahvelerde,garsonlaraTürkçeöğretmişlerdi.Bazıinsanlarınyabancıdilöğrenmekabiliyetleriyokturama,yabancılarakendidileriniöğretmekabiliyetlerivardır.

Belkiseninkızdaböyledir...Herçocuktabirkabiliyetvardır,amaburuhundagizlibirtohumdur.Butohumukeşfedipfilizlendirmeli,çocuğunkabiliyetiniortayaçıkarmalı.

Arkadaşınınbusözleriüzerinebabam,ablamınruhundagizlikabiliyettohumunufilizlendirmekiçin,onakemandersialdırtmayabaşladı.Amaablamınruhundagizlikabiliyettohumu,kemandersiyledefilizlenmedi.Evdekemandersiverenkadın,

-Maşalahbuçocuktaöylebirsesvarki,demiş,benimkulağımıbilebozdu.

Onadersvermeyebaşladığımdanberi,-Do-sesini-Si-sesinden,kapıgıcırtısınıkemansesindenayıramazoldum.

Gerçektendeablamböyledir.Mutfaktabirbardakkırılsa,kapıçalındıdiyeaçmayagider.İlkokuldaykenöğretmeniablama,

-Amankızım,demiş,arkadaşlarınmarşsöylerkensensus,bütünarkadaşlarınışaşırtıyorsun.

Sonraresmebaşlattılar,odaolmadı.Baledersinegönderildi.Baledersininablamaçokbüyükyararıoldu.Çünkü,

eviniçindegezipdolaşırkenablamheryanınıorayaburayaçarpar,bikaçkeredüşerdidurupdururken.Kolunu,ayağını,sankibavultaşırmışgibi,masaya,sandalyeyeçarpardı.

Balederslerindensonraeskisikadarçarpmazoldu.

Annemlebabam,ablamınruhundagizlitohumufilizlendirmekiçinokadarçokuğraştılarki,sonundayorulup,

-Kabiliyetisonradanfışkırsın.Hele,şimdilikokuldaokusunbakalım...dediler.

Ablam,düzenliolarakhersınıfıikiyıldabirgeçerek,liseninikincisınıfındabudüzenidebozup,ikiyılüstüstesınıftakalıncabelgealdıveokulubıraktı.Ozamanannem,

-Demek,kızınevkadınlığınakabiliyetivar...dedi.

Çünkü,kalakaladenenmemişbirevkadınlığıkalmıştı.

Amabudenemeçokuzunsürmedi.Annem,ablamınmutfağagirmesinikesinlikleyasakladı.Çünküablambeşdakikamutfağagirse,elinihiçbişeyesürmedenayaktadursa,ondansonrahiçkimsemutfaktaaradığışeyiyerindebulamıyordu.

Koskocatencerelerortadankayboluyor,günlersonraenolmayacakbiyerdençıkıveriyordu.

Ablamı,biruzmanagöstermişler.Uzman,

-Çocuğun,ruhundakigizlikabiliyetibulacağızdiye,perişanetmişsiniz.Yazıktır.Bırakınçocuğukendihaline...demiş.

İşteondansonraablamınyakasınıbıraktılar.Ablambirazkendinegeldi.

AmaolanbenimleMetin'eoldu.Ablamıngizlikabiliyetinibulmakiçinuğraşmaktanannemlebabamokadaryorulmuş,umutsuzluğadüşmüşlerdiki,bizimleuğraşmayagüçlerikalmamıştı.OysabanadeğilamaMetin'e,ablamagöstermişolduklarıözenigöstermişolsalardı,Metingerçektenkabiliyetinigeliştirebilirdi.ÇünküMetin'inmakinelerebüyükilgisivardır.Builgisiyüzünden,evdekiradyoyu,çamaşırmakinesini,babamıntıraşmakinesini,düdüklütencereyi,pikabı,sesalmamakinesini,fotoğrafmakinesini,dikiş

makinesini,saatleri,gazsobasınıfilanhepbozmuştur.

Duvarsaatininiçindenbirçarkıçıkarıpdüdüklütencereye,dikişmakinesininbirvidasını,radyoyayerleştirmeyepekmeraklıdır.Kardeşiminbukabiliyetinebabam-kabiliyetsizlikdiyor.OysaMetin,bütünbunlarıbirmakineicatetmekiçinyapmaktadır.BabamınsınıfarkadaşıbirkomşumuzundaNurtenadındaharikabiryavrusuvar.Buküçükkızınbirharikaolduğundanhiçşüpheyok.ÇünküNurten,bizimbütünaileninbiröğündeyediğindendahaçokyemekyiyor.Sonradaannesi,

-Yineiştahıkesildiyavrumunbugünlerde...diyerek,kıza,iştahıaçılsındiyeşuruplar,vitaminler,balıkyağıveriyor.

Bıldıkbıldıkbirkız,şişmanlıktanzoryürüyor.Bacaklarılöplöp.Babasıdapufböreğibiradam,sankipufböreğicanlanmışdayürüyor.

Annesiylebabası,gecebiyeregidecekolurlarsa,Nurten'ibizebırakıyorlar.Bizimkilerdesinemayagittiklerigece;Metin'ievdeyalnızbırakmakistemiyorlar.ÇünküMetin,yaradyoyukarıştırıyor;yadasağlamolanbuzdolabınıonarmayakalkıpbozuyor.

Metin'inbumakinemerakınıbenönleyemiyorum.-Düdüklütencereyesaattakacağımdayemeğinnekadarzamandapiştiğinigöstersindiyetutturuyor.

Başedemiyorum.Onuniçin,annemlebabamablamıdaalıpsinemayagiderlerse,Metin'leben,Nurten'lerinevindekalıyoruz.

Geçenlerdebirgeceyineonlarınevindeydik.Bizçocuklarbirodadaydık.

Metin'leNurten'ekitaptanmasalokuyordum.

Nurten,suiçmekiçindışarıçıkmıştı.Dönüşünde,

-Çocuklar,çocuklar,dedi,annemlebabamkavgaediyorlar.Hadigelinseyredelim.

-Nerdenanladınkavgaettiklerini?

-Suiçmekiçinçıktımda...Salondangeçiyordum.Annembenigörünce,babamacanım,şekerim...

demeyebaşladı.Babamdaona,-Ruhum,bitanemdiyordu:Nezamankavgaederlerkenbirdenüzerlerinegitsem,terbiyembozulmasın,diyebirbirlerineişteböyle-canım,ciğerimderler.

Oysakavgaetmediklerizaman,birbirlerineadlarıylaseslenirler.Hadigelin,seyredelim...

-Bizartıkevegidelim,nerdeysesinemadandönerler...dedim.

Gideceğimizihabervermekiçinsalonageçtiğimizzaman,gülünçbirdurumlakarşılaştık.Böylebişeygöreceğimizibilsem,yanlarınagitmezdimelbet.

Amagirmişbulundum,geridönemiyordum.Yerdebirvazoparamparçaydı.

Nurten'inannesininsaçlarıdağılmış,babasınındayüzütırmıkiçindeydi.

Babası,

-Sevgilim,vazoyukaldırortadan...deyince,anneside,

-Nurtenmigeldi?diyebaşınıçevirincebizigördü.

Sonrakızına,

-Bensanakapıyıvurmadangirmedemiyormuyumkaçtır?dedi.

Kocasına,

-Şekerim,kahveyapayımmı?diyesordu.

Adam,

-Yapbitanem,yapşekerim...Ortaşekerliolsunhayatım...dedi.

Kadınınterliği,koltuktakocasınınyanındaydı.

Nurten,

-Zeynepablalargidiyoranne...dedi.

BaşınıtutanNurten'inbabası,acıdanyüzünüburuşturarak,

-Nasıldaayağımkaydı,hiçanlayamadım...dedi.

Evimizegeldik.Metinyatıpuyudu.Bendesanabumektubuyazıyorum.İşte,babamınöksürüğünüduydum.Sinemadandöndüler.

Yinegörüşmeküzere...HoşçakalAhmet...

ZeynepYALKIR

:::::::::::::

MİSAFİRİNYANINDA

İstanbul,10Şubat1964

SevgiliarkadaşımZeynep,

Komşunuzdageçenolayıanlatanmektubunuokuyunca,üçodalıküçükbirevdeoturduğumuzasevindim,çünkünelerolduğunuduyarız,görürüz.Buyüzdenkomşunuzdageçengülünçlüklerolmazbizde.Amayinedecansıkıcıolaylargeçiyorevimizdearasıra.Geçenpazar,işteböylecansıkıcıbirgündü.

Babam,çalıştığıfabrikanınsahibininpazargünübizimeveöğleyemeğinegeleceğinisöylemişti.Benbunahiçbiranlamveremedim.Çünkübabam,patronunuhiçsevmez.

Herfırsattaonukötüler:Patronunuanlatırkenyüzükıpkırmızıolur;öylekötüsözlersöylerkionuniçin...

Anneme,

-Neişivarmışoadamınevimizdesanki?..dedim.

-Onasılsöz,dedi,kocabirpatron...

-Amababamonuhiçsevmiyor...

-Obabanıseviyor.

-Neden?

-Baban,fabrikadasendikatemsilcisiolduya...

Babamınbirayönce,sendikatemsilcisiseçildiğinibiliyordum.Demekpatronbununiçinbizimevegeliyordu.

Babamdanboyunakötülükleriniduyduğumpatronuhiçgörmediğimiçinmerakediyordum.Devgibi,canavargibibiryaratıkolmalıydı.

Patrongelecekdiyebizimevdeolağanüstübirhazırlıktırbaşladı.

İşindendöndüktensonrabirakşambabam,oturmaodasınınduvarlarınıbadanaederkenbiyandanda,durmadanpatronunasöyleniyordu.

-Patrongelecekdiyenedenduvarlarıbadanaediyorsunbaba?dedim.

Babam,

-Patronmu?dedi,badanafırçasınıhırslakireçtenekesinedaldırdıktansonraekledi:

-Sankibenogelecekdiyemibadanaediyorum...Duvarlarkirlenmiş,görmüyormusun?

Annem,komşularımızdanbardak,tabak,sofraörtüsügibişeyleraldı.Bigünöncedenmutfağagiripziyafetyemekleriyapmayabaşladı.

Opazar,babamçakerkendenkalktı;oysapazarlarıyataktangeçkalkardı.

-Misafirbukadarerkenmigelecekbaba?dedim.

-Benonuniçinmikalktımcanım!..dedi.

Kahvaltıdansonra,pencereönüneoturup,patronubeklemeyebaşladı.

Aradabir,cansıkıntısıylaeviniçindedolanıp,

-Nerdekaldıbuherif!diyebağırıyordu.

Annemyemekmasasınıkurmuştu.Birmutfağagidiyor,biriçerigeliyor,eksikbişeykalıpkalmadığınabakıyordu.

Babam,odanıniçindegezinerekpatronunasöylenipdururken,bizimsokakkapısıönündebirklaksonçalınca,büyükbirtelaşakapılıp,

-Koşun!..Geldigaliba...Açınkapıyı,haydi!Neduruyorsunuz?diyebizebağırırken,kendisideyolugörenpenceredenyarıbelinekadareğilipdışarıbaktı.

Babamıntelaşındanpaniğekapılmışolanannem,çoktangidipsokakkapısınıaçmıştı.Amakimseyoktu.

İkigündenberiannem,misafirinyanındanasıldavranılacağıüzerine,Fatoş'adersveriyordu.Buderslerini,benyanlarındaykenveriyorduki,bendeişitmişolayım.YenielbisesinigiymişolanFatoş'uyinealmıştıönüne,onaherzamankisözlerinitekrarlarken,dinliyormuyum,diye,yangözledebanabakıyordu.

-Amankızım,amanbenimcicikızım,sakınmisafirinyanındaterbiyesizlikyapma,emi?Misafirinyanındaelağızasokulmaz.Misafirinyanındayeredüşenbişeyyerdenalınıpyenmez.Unutmabunlarısakın...Misafirinyanında,öksürürken,elinleağzınıkapatacaksın.Sakınmisafirinyanındaekmeğiağzınlakoparma,çokayıptır.

Ekmekdiliminielinlekoparırsın...Olurmucanım?Sonra,misafirinyanında

-Ha?denilmez,çokayıptır.Birimizsanaseslenirsek,sakınha,

-Ha?»deme!..

Fatoşsordu:

-Misafirinyanındanediyeceğimöyleyse?

-Misafirinyanında-Hadenilmez,-Efendimdenilir...

Dinleyipdersalıyormuyumdiyearadabanadabakıyorduama,bununladayetinmeyipbanadöndü:

-Oğlum,misafirinyanındahersöze-Efendim»lebaşla,sözünüyine-Efendim,lebitir,dedi.

Pencereden,patronunyolunugözleyenbabamda,patronuiçinsöylenmediksözbırakmıyordu.Birdenbabam,

-İştegeldi!diyebağırıpkapıyakoştu.

Benpencereyegidipdışarıbaktım.Bizimkapıönünde,pırılpırılkırmızırenklibirarabaduruyordu.

Babamıngürültülüsesiniduyuyordum:

-Vayefendim...Gözlerimizyolardakaldı.Buyrun,buyursunlarefendim...Hoşgeldiniz,safageldiniz,safalargetirdiniz...

Yanlarınagittim.Babam,patronunpaltosunuaskıyaastı.

Hiçdeöylebenimsandığımgibi,nedev,nedecanavardı.Ufacıktefecik,güleçbiradam...Babamınböylebiradamaniçinkızdığını,sonrabukadarkızdığıadamıdaniçinbukadargönüldenkarşıladığınıanlayamadım.

Fatoş,patronuneliniöptü,bensıktım.Babam,

-Öpseneoğlumbeyamcanınelini...dedi.

Bendeöpmekzorundakaldım.

Babamlakonuşmayabaşladılar.Birazsonraannem,

-Yemeğebuyurunuzefendim...dedi.

Patron,

-Zahmetettiniz,benyemeğekalmayacağım...dedi.

Bak,şimdişuuygunsuzluğa;annemkaçgündürpatronuağırlayacağımdiyeçırpındıdurdu,odaşimdiyemeğekalmayacakmış.

Amababam,nerdeysezorlayarak,elinden,dirseğindentutuppatronunusofrayaoturttu.

Babamlaannemintelaşıbanadageçmişti.Babam,

-Sukoybardaklara...dedi.

İşteotelaşla,patronunbardağınasürahidensukoyarken,sulartaştıbardaktan.Babam,

-Kocaoğlanoldun,birsukoyamıyorsun...diyerek,peçetesiylemasaüstündekisularısilmekistedi,amapeçeteyiçekerken,üstündekisalatatabağınıdevirdi.

Annem,

-Ah,çokaffedersiniz,üstünüzemidöküldü?diyepatronasorarken,Fatoşherzamankigibi,tabağındakiçorbayıdöktü.

Annem,Fatoş'uazarladı.Fatoşda,

-Anne,sençarptınkolunla...diyeağlamayabaşladı.

Sinirlenenbabam,

-Bensana,çocuklarıayrıyedirdemiştim...dedi.

Annem,

-Sus,misafirinyanındaağlanmaz...diyeFatoş'afısıldadıama,bunuhepimizduyduk.

Fatoş,misafirinyanındaağlanmayacağıiçinsustuama,birzamaniçiniçektidurdu.

Annem,misafirintabağınaetkoyuyordu.Misafirkolaylıkolsundiyetabağınıannemeuzatmıştı,amabaşıbabamadönüktü.Annem,misafirintabağınaikincikepçeyitamboşaltırken,başıbabamadönükolanmisafiranidentabağınıçekti.Annemdedağıtmakaşığındakietitatlıtabağınaboşaltıverdi.

Annem,

-Aaa,neyaptım!..dedi.

Hepimizinşaşkınlığındansofraalakbulakolmuştu,Babam,yemeğinetuzlukdiyebiberliğisilkeliyordu.Farkınavarınca,

-Tuzluknecehennemindibinde?diyebağırdı.

Annem,tuzlukdiyebabama,hardalkabınıuzattı.Bendahaöncedavranıpbabamatuzluğuverdim.Babamhızlatuzluğusilkeledi,amatuzluğunkapağıdüşüncetuzluktakibütüntuzlaryemeğinedöküldü.

Büsbütünşaşkınadönenannem,nediyeceğinişaşırmıştı.İştebuşaşkınlıkla,hiçyeriyokkenbirdenbiremisafire,

-Nasılsınızefendim?deyiverdi.

Anlayamayanpatron,

-Efendim?diyesordu.

Annem,

-Yemeknasılolmuş,beğendinizmiefendim?dedi.

Patron,

-Elinizesağlık,pekgüzelolmuş...dedi.

BusıradaFatoş,

-Anne,boğazımdakaldı...dedi.

Annem,bireliyleFatoş'unsırtınavuruyor,biryandandasuiçirmeyeçalışıyordu.

Babam,dahaöncebize,bıçağısağelimizde,çatalısolelimizdetutmamızısöylemişti.Denemeyeçokçalıştımamabeceremedim;solelimdekiçatalaağzımınyerinibitürlübulamıyordum.Vazgeçtim,çatalısağelimealdımherzamankigibi.Babam,tabağındakieti,sağelindekibıçak,solelindekiçatalabölmeyeçalışırken,etinkemiğitabaktanfırlayıpportakalarınüstünedüştü.

Yineenazfalsoyapanbendim.Sofradankalkınca,bubelayıdaatlattığımıziçinbirohçektim.

Misafir,yemeküstünekahvesiniiçerken,

-Kaçıncısınıftasınyavrum?diyebanasordu.

-Efendim,beşincisınıftayımefendim...dedim.

Bu-efendimlicevabımıbeğendilermi,diye,annemlebabamınyüzlerinebaktım;ikisidegülümsüyordu.

-Kaçyaşındasın?

-Efendimonbirefendim...

-Büyüyünceneolacaksınbakalım?

-Efendim,yazar,efendim.

-Aferin...

Sustum.Annemdudaklarınıbüzebüzebanabişeyleranlatmayaçalışıyordu.Teşekküretmemifısıldadığınıanladım.O

sıradapatron,babamlakonuşuyordu.Ben,

-Efendim,teşekkürederimefendim...dedim.

Bugeçkalmışteşekkürünnedemekolduğunuanlamadığıiçin,misafirbirazduralıyarak,

-Bişeydeğil,dedi.

Kardeşiminbirharikaçocukolduğunu,sanaeskimektuplarımdanbirindeyazmıştım.Fatoş,ogündeharikalığınıgösterdi.Annem,sofrayıtoplarken,masadanbirmuzyeredüşmüştü.YerdenmuzualanFatoş,

-Yeredüşenşeymisafirinyanındayenmezdeğilmianne,misafirgittiktensonrayerim...diyerek

muzumasanınüstünekoydu.

Babam,Fatoş'unsözleriduyulmasındiyemi,yoksakırdığıpotuonaanlatmakiçinmi,hernedenseüstüsteöksürdü.Fatoş

hemen,

-Baba,misafirinyanındaelağızakapanmadanöksürülmezki!dedi.

Babam,gülümsemeyeçalışarak,

-Ha?NededinFatoş?diyesordu.

Fatoş,

-Misafirinyanında«ha»denilmez,baba!..dedi.

Birazsonradamisafirkalktı,gidiyordu.Babamlaannemonukapıdışınakadaruğurladılar,arabasınabindirdiler.Arabagittiktensonraiçerigirdiler.

Babam,

-Tuh,rezilettinizbizi!dedi.

Annemde,

-Bensizeböylemisöylemiştim?dedi.

Fatoş,

-Misafirinyanındaağzımlaekmekkoparmadımki...dedi.

Butatsızlıkbütüngünsürdü.

Zeynep,sanabumektubumlabirlikte,birresimgönderiyorum.Sınıfarkadaşlarıylaçektirdiğimizresim...Resimde,

senburdanayrıldıktansonragelenyeniöğretmenimizidegöreceksin.

Güzelgünler,başarılardilerim.

AhmetTARBAY

:::::::::::::

NEAYIPŞEY!

Ankara,16Şubat1964

SevgiliarkadaşımAhmet,

Gönderdiğinresmenekadarsevindiğimianlatamam.

Hemenbütüneskisınıfarkadaşlarımresimdevarsınız.SeninyanındaduranMineolacak,amapekazgörünüyor.Hüseyin,onuiyicekapamış.YaşardagalibaCengiz'insırtınaçıkmış.Neşe,yineenönegeçmiş,herzamankigibi...Buresmigöndermekle,bilsenbeniöylesevindirdinki...Yalnız,resimdeDemir'iseçemedim,oyokherhalde.Öğretmeninizyaşlıcagaliba.

Bendesanakardeşimlebirlikteçekilmişbirresmimizigönderiyorum.Birkomşuçocuğukendimakinesiyleçekti.

Buhaftabaşımanelergeldi,birbilsen...Durupdururken,adımkopyacıyaçıktı.Pekdedurupdururkendeğilya...

Öğretmenimizinenkızdığışeykopyacılık.Sıksıkbizekopyacılığınkötülüğünüanlatır,-Kopyayapmakçalışkanarkadaşınızınhakkınıçalmaktır,der;-Kopyayapmakbirzekaişideğil,kurnazlıktırder.

Bukonudababamdaaynıdüşüncededir.Oda,-Çokayıp,çokkötüşeydirkopyacılık;insanınbaşkasınıdeğil,kendikendisinikandırmasıdır,der.

Babamla,komşularımızolanüçsınıfarkadaşıbirarayageldimi,hepokulanılarınıtekrarlarlar.Büyükbabamındabizdeolduğubirgece,babamınarkadaşlarıdagelmişti.Yineokulanılarındansözaçtılar.Nurtenadındakişişmankızınbabası,

-Hatırlıyormusunuz;dedi,hanimatematikçiKeltoş

SabriBey'ineteğine,imtihandakopyaiğnelemiştikde...

Nurten'inannesi:

-Nasıloldu,anlatsana!..dedi.

-Alahrahmeteylesin,KeltoşdediğimizSabriBey,lisedecebiröğretmenimizdi.İmtihanlardaçocuklaragözaçtırmamaklaövünür,-Kendinegüvenenkopyayapsındagöreyim!diye,meydanokurdu.Bizimdeödümüzkopardıondan.Sorularıimtihankağıtlarınayazdırdımı;dersanedeordanorayasıçrardururdu.Arkadaşlardanbirisi...

Babam,

-MarsıkNecdet,değilmi?dedi.

-Evet,MarsıkNecdet,şimdibüyükelçidir!Sabri'ninceketinineteğine,problemlerinçözümünüyazdığıkağıdıiğnelemiş.Çocuklar,SabriBey'inceketarkasınaiğnelikağıdabakıpbakıpyazıyorlar.YalnızSabriBey;biryerdedurmadığı,boyunasıçradığıiçin,kopyakağıdınabakıpcevabınhepsiniyazmakzoroluyor.Çocuklardanbirihocayıbişeylersoruplafatutuyor,öbürüdekopyaçekiyor.Benbitürlükopyaçekemedim.Sankikopyaçekiyormuşumgibiyapıp,SabriBey'işüphelendirdim.Odakopyaçekmiyeyimdiyeönümegelip,sırtınısıramadayamıştı.Oh,baktım,baktımyazdım.

Cevaplarıyazandersanedençıktı.İçerdesonkalanlardapaydosziliyle,kağıtlarınıveripçıktılar.İşte

ozamanaklımızbaşımızagelmişti.İğnelikopyakağıdını,SabriBey'inceketeteğindençıkarmayıunutmuştuk.İmtihankağıtlarınıtoplayanSabriBey,eteğindeiğnelikopyakağıdınısavurasavura,öğretmenlerodasınagirmiş.

Kiminbuişiyaptığıanlaşılmamış.SabriBey,çokyumuşakbiröğretmenmiş.

Çokyalvarıpyakarmışlarda,hepsiniaffedip,yenibaştanimtihanyapmış.

Babamınbaşkabirsınıfarkadaşı,

-YaKasapOsman'ayaptıklarımız?dedi.

KasapOsmandedikleritarihöğretmenlerineyaptıklarınıanlatıyorlar.Buöğretmende,imtihandahepkürsüdeotururmuş,amagözleriprojektörgibi,öğrencilerininüstündeymiş.Oimtihanda,önsıradaoturanlarınhiçbiriiyinotalamamış.Ama,öbürçocuklarınhepsideiyinotalmışlar.Çünkü,herçocuk,önündekisıradaoturanarkadaşınınsırtınatarihkitabınıdayayıpöğretmeningözüönündekopyaçekmiş.

Arkadaşlarındangerikalmayanbabam,

-Sizasıl,sıfırcıHafiz'inimtihanındaolanlarıhatırlıyormusunuz?dedi.

-Hanişusineklikopyayımı?Kimhatırlamazonu...

SıfırcıHafizdediklerikimyaöğretmenleriningözü,birmetreilerisinibilezorseçermiş.Numarasıdaçokkıtmış.

İmtihanagirmedenönce,çocuklardanbiri,beşontaneirisinekyakalamış,kibritkutusunakoymuş.İmtihanbaşlamış.

Sorularıncevaplarını,incecikkağıtlarayazıp,bukağıtlarıda,sineklerinayaklarınainceipliklebağlamışlar,sonrasineklerisalıvermişler.Ayaklarındaağırlıkolduğundansinekleruçamıyor,biryerdenkalkıphemenbaşkayerekonuyorlarmış.Böyleceherkeskopyayapabiliyor.

Çünküayağındaağırlıkolansineğiyakalamakkolay.Kağıttankopyayıçeken,sineğisalıveriyormuş.Birdenkapıaçılıpdamüdüriçerigirince,ayağındaiplikbulunansineklerdenbiri,tammüdürüngözleriönündeikiturattıktansonrapikeyapıp,müdürünçıplakbaşınakonmuş.

Metin,

-Sizeneyaptılarbaba?diyesordu.

Babam,

-Azkaldı,birarkadaşımızıokuldankovuyorlardı,zorkurtuldu...dedi.

Nurten'inbabası

-Şimdiprofesördüroarkadaşımız...dedi.

Babamınbirarkadaşı,büyükbabama,

-Beyefendi,sizdekopyayapmışmıydınızokuldayken?

diyesordu.

Büyükbabam,

-Okulhayatındahangiçocukkopyayapmamıştırki...dedi.

Anlatmayabaşladı.

Kimya'danüçerüçersözlüimtihanagiriyorlarmış.Büyükbabam,ikiarkadaşıylaimtihanodasınagirmiş,arkadaymış.Öncekiarkadaşı,sınıfınentembeliymiş.Öğretmennesorduysa,sesiniçıkarmadan,boynunubüküpdurmuş.

Kimyaöğretmenikızmış,

-Hiçmibişeybilmiyorsunoğlum?dediktensonra,birsorudiyemasadakisürahiyigösterip.-Bununiçindenevar?»diyesormuş.Öncekidilsizmişgibiyinesusunca,arkasındakiçocuk,-At,at...atbişey,diyefısıldamış.

-Nevarsürahideoğlum?

Çocuk,

-Atvar,efendim...demiş.

Ogeceanlatılanlardanöylemerakadüşmüştümki...Ertesigünüöğretmenimiz,okulbahçesindebizimlevoleyboloynamış,sonrahepbirlikteçayıraoturmuştuk.Otururken,birfırsatınıgetiripsordum:

-Öğretmenim,sizhiçkopyayaptınızmı?

Birden,sankiboşbulunmuşgibi,

-Yaptım...dedi,sonraekledi:

-Amabütünsınıfyapmıştı.İmtihankağıdınıçabukyazıpverenbirçalışkanarkadaşımız,sorularıncevaplarınıbüyükbirkartonayazmış,kartonudauzunbirsırığabağlayıp,bahçepenceresineuzatmıştı.Bizdepencereyebakıpkopyayapmıştık.

Ertesigün,AileBilgisidersindenyoklamayapıyorduöğretmenimiz.

SağımdaTürkanoturuyor,SolumdakisıradadaMuratvar.BensanabuMurat'ıeskimektuplarımdanbirindeanlatmıştım.Haniöğretmen-KalkMurat!dediğizaman,-Benmi?,-Banamı?diyesorupdurançocuk.Murat,bizimsınıftageçenyıldankalma,arkadaşlarıortaokuldalar.

Tembeldeğil,amakafasınadersgirmiyor.Amaiyibirçocuk...

Türkandaogünnedensedersçalışmamış.İkisidekopyavermemiçinyalvardılar.

-Yazılıkopyaverememçocuklar,amabelkifısıldarım...dedim.

Öğretmenimiz,sorularıyazdırdı:

-Çocuğuhastalıktankorumakiçinneyapmalıdır?

-Başlıcaçocukhastalıklarındankorunmakiçinneyapmalıdır?

-Oyunuveoyuncaklarınyararınıanlatınız!

-Dayakinsanıterbiyeedermi?

Dahabirakşamönceveosabahbuderslereçalıştığımiçin,bubölümlerin,kitabınhangisayfasındaolduğunubiliyordum.AileBilgisikitabı,Türkan'ınönündeduruyordu.

HemTürkan'a,hemMurat'a,

-Kitabınelincisayfasınıaçın...Eli,elibir,elikincisayfalardiyefısıldadım.

Bencevaplarıyazmayabaşladım.SolumdakiMurat,

-Senbenikandırıyorsun?dedi.

-Neden?diyefısıldadım.

-Elincisayfadakalçakemiğivar.

-Öbürsayfalarıaç!

-Açtım...Kaslarvar,sonraçıkırıkvar...

Birde,sıraaltındagizlediğikitababaktımki,elindeAileBilgisikitabıdiye,TabiatBilgisikitabıvar.

-Okitapdeğil,AileBilgisikitabınıaç!diyefısıldadım.

Murat,açtıAileBilgisikitabını,kitababakarakharılharılyazmayabaşladı.Türkan'laMurat,bendenöncekağıtlarınıveripçıktılar.Onlardansonrabendeçıktım.Murat

dışardabana,

-Benimkitaptaelincisayfayoktu,dedi.

-Nasılolmaz?Vardır,dedim.

-Valahiyok!..dedi.Kırksekizincisayfadanaltmışbeşincisayfayaatlıyor.

Gitti,kitabınıgetirdi.Birdebaktım,kitabında,öğretmeninsorduğusorularınbulunduğudördüncüformayok.

Bunakarşılık,otuzüçüncüsayfadankırksekizincisayfayakadarolanformaikikeregirmişkitaba.Ciltlenirkenyanlışlıkolmuş.

-Peki,neyaptınMurat?dedim.

-Kırksekizincisayfadansonrakisayfadanevarsa,onlarıkopyaettim.

Öğretmenimiz,yazılıyoklamadaaldığımıznumaralarıokuyordu.Türkanda,bendepekiyialmıştık.

-Şimdisize,arkadaşınızMurat'ınyazdığıcevaplarıokuyorum,iyidinleyin!dedi.Birincisoru:-Çocuğuhastalıktankorumakiçinneyapmalıdır?ŞimdideMurat'ıncevabınıokuyorum:-Dahaçokdayanmaları,temizvegüzeldurmalarıiçin,onlarıtemiztutmak,kirlendiklerizamantemizlemekvesıksıkütülemeklazımdır.

Sınıftabirkahkahakoptu.Öğretmenimiz,

-Susun!diyebağırdıktansonra,şimdideikincisoruyuokuyorum,dedi:

-Başlıcaçocukhastalıklarındankorunmakiçinneyapmalıdır?Murat'ıncevabı:-Sıksıkfırçalamalı.Tozlarıtemizlediktensonraaskıyageçirilipyerlerineasmalıdır.Mevsimigeçincede,bohçayakoyupsandıklardasaklanır.Çokkirlenmişsebolsıcaksuvesabunlayıkayıpiplereveyatelereasılarakkurutulmalı.

Çocuklargülmektensıralarınaltlarınayuvarlanıyorlardı.

Arkadaşlarımızın,alaylarından,gülmelerindençokutananMurat,ağlayaağlayakalktı,

-Amaöğretmenim,benonlarıkitaptan,kitababakarakyazdım,dedi.

Öğretmenimiz,

-Anladım,kopyaçekmişsin,dedi,ama-Çocukbakımımyerine-Elbisekorunmasınıyazmışsın.

-BanaZeynepöylesöylediöğretmenim.

Öğretmenbanabakıp,

-Yaa,dedi,hemkopyaveriyorsun,hemdeyanlışkopyaveriyorsun...

Artıkinkaredilecekyanıkalmamıştıolayın.

-Yanlışkopyavermedimöğretmenim,dedim,benyalnızsorularınkitabınhangisayfasındaolduğunusöyledim.

Öğretmen,Murat'ınkitabınıalıpbakınca,yanlışlığınnerdengeldiğianlaşıldı.Amaöğretmenimiz,

-Budurumuannenebildirmekzorundayım,dedi.

Annemiokulaçağırıpsuçumubildirdiler.Oakşamevde,annemde,babamdabanasöylemediklerini

bırakmadılar.Babam,

-Çokayıpkızım,çok...dedi.

İyiki,ogecebüyükbabambizdeydide,

-Bırakınkızıcanım,diyesertledionlara,neolmuş

yani?Kendisikopyayapmamışya,başkasınavermiş...

Annem,

-İkisideaynışeydeğilmi?dedi.

-Hadihadi...Hanginizkopyayapmadınız?

Metin,

-Amaonlaryakalanmamışlar...dedi.

Neyapayım,oldubirkere...Amaçokcanımsıkıldı.EnçokcanımısıkandaMetin.İkidebir-Neayıpşey,neayıpşey...İnsan,hiçkopyayapardayakalanırmı?Neayıpşey!diyebenimlealayediyor.

Mektuplarını,haberlerinidörtgözlebekliyorum.Banauzunuzunyaz,olurmu?

Hoşçakal.İyigünler,başarılardilerim.

ZeynepYALKIR

:::::::::::::

EVİNHANGİHALİ?

İstanbul,26Şubat1964

Kardeş'imZeynep,

12Şubattarihlimektubunvegönderdiğinresminiçinçokteşekkürederim.

Anlattığınolaydanötürüduyduğunüzüntüyekatılıyorum.Sen,arkadaşınaiyilikyapmakistemişsin,suçludurumadüşmüşsün.ArkadaşınMurat'ahemacıdım,hemkızdım.

BizimHüseyinvarya,odasizinsınıftakiMurat'abenzerbiryanlışlıkyaparak,hepimizigülmektenkırdıgeçirdi.

AmaHüseyin,başkasınısuçlamadı.Bilirsin,çokiyiarkadaştır.Sanabirmektubumda,onunbirfedakarlığını,kendiniağaçtanitipdüşürenarkadaşınıelevermediğiniyazmıştım.

Senİstanbul'dayken,Hüseyin'lerinevinegitmişmiydin?

Küçücükbirgecekondudaoturuyorlar.Evlerinibilmesenbile,yoksulbirçocukolduğunubilirsin.

Arasıraonlaragittiğimiçin,onlarınevdurumunubilirim.İkiküçükodada,yedikişiyaşıyorlar.Belkibusıkışıklık,belkiazkazançyüzündenevlerindedirlikolmuyor.YakınarkadaşımolduğuiçinHüseyin,evlerindekigeçimsizliktenbanayakınır,dertyanar.Onunüzüntülerinipaylaşırım.

Bazısabahlar,okulagözkapaklarışişvegözlerikızarmışgelince,onunevindeağladığınıanlarım.GeneliklepekyüzügülmezHüseyin'in,amaasıksuratlıdadeğildir.

Geçenlerdebirsabah,yinegözlerişişşişgelmişti.Ağlamışolduğunukimseanlamasındiyede,başkalarıylakonuşmadı,sırasınaoturdu.Kendisiylekonuşmayakalmadandadersegirdik.

OgünTürkçedersindeöğretmenimiz,-İsminHalerinianlatıyordu.-İsminkaçtürlühalivardır?Cevapveriyorduk:-ihali,ehali,dehali,denhali,yalınhali.

Öğretmenimizbunlarıanlattıktansonra,Demir'eAltınPencereliEvadlıbirhikayeokuttu.Belkidebuhikayeyibiliyorsun.Hani,ormandabirküçükevdeyoksulbiraileyaşıyormuş.Buevinbirkızıvarmış.Onlarınevininuzağındadabaşkabirevgörünürmüş.Akşamüzerleri,buevinpencerelerisapsarı,pırılpırılyanarmış.Küçükkız,altınpencerelibueviçokmeraketmiş.Orayagitmekiçinbigünyolaçıkmış,gitmiş,gitmiş,evibulmuşama,gecedeolmuş.Ordauyumuş,geceyigeçirmiş.Birdeuyanıp,bakmışki,kendievlerikarşıda,pencereleridealtıngibipırılpırılışıldıyor.

Altınpencerelievinkarşıda,kendievleriolduğunuanlayıncaşaşmış.O

zaman,pencerecamlarını,güneşışınlarıyansımasınınaltınaçevirdiğinianlamış.

Demir,buhikayeyiokuduktansonra,öğretmenimiz,

-Bundanalınacakdersnedir?dedi.

Kendisorusunuyinekendisicevaplandırdı:

-İnsanlar,içindebulunduklarıdurumdanmemnunolmalıdır.Çokzaman,buhikayedekiküçükkızgibi,içindebulunduğumuzmutluluğubilemeyiz.Ancakondanuzaklaşınca,mutlulukiçindeyaşadığımızıanlarız.Demekki,yineeniyiev,bizimkendievimizdir.

Böylesöylediktensonra,deminkihikayeden,içindeevkelimesibulunanbircümleyiokuduktansonra,

-Hüseyin,sensöyle,dedi,evnehalde?

Arkasıradaoturan,kendiüzüntüleriiçinde,herhaldeöğretmenihiçdinlemiyorduki,süklümpüklümayağakalktı,sesiniçıkarmadı.

Öğretmensorusunutekrarladı:

-Evnehalde,Hüseyin?

Öğretmen,onakendievlerinisoruyorsanıp,Hüseyinfısıldargibi,

-İyideğil,öğretmenim,dedi.

Öğretmenşaşırdı:

-Bensanaev'inhalinisoruyorum.Evhangihalde?

Bukadararkadaşıniçinde,evininhangihaldebulunduğunuanlatmakistemeyenHüseyin,ağlamaklı,çatalaşanbirsesle,

-Evinhali...İyideğilefendim...dedi.

Öğretmen,

-Evinhangihaliiyideğil?dedi.

-Hiçbirzamaniyideğilama,bugünkühalidahadakötü...dedi.

Hüseyin'innedemekistediğiniyalnızbenanlamıştım.

Arkadaşlar,onunsözlerindenbişeyanlamadıklarındangülüyorlardı.

-Nedeniyideğil?diyesordu.

Hüseyin,

-Çünkü...dedi;sesititriyordu,sözünüzortamamlayabildi:

-Evsahibi,bizievdençıkarmakistiyor,kirayıveremiyoruzdiye...

Sınıftabirkahkahakopunca,Hüseyinsırasınaoturdu,başınıelerininarasınaaldı.

Öğretmenimiz,ocümleyiokudu:-Küçükkızkarşıdaaltınpencerelievigörünce...

-SensöyleDemir,ev'inhangihali?Buradaevhangihalde?

Demir,

-İhaliöğretmenim...dedi.

Öğretmen,yineHüseyin'esordu:

-Ev'inhangihaliymiş?

Hüseyin,yinekonuyuanlayamadığıiçin,

-İyihaliymiş...dedi.

İhalini,iyihalidiyeduymuştu.

Sınıftabirkahkahadahakoptu.

Öğretmen,

-Ev'inkaçtürlühalivarHüseyin?

-İyihalivar...Birdeiyiolmayanhalivar...

Hüseyin'inevinde,hiçbirzamaneviniyihaliolmadığınıbenbiliyordum.

Öğretmenimiz,Hüseyin'innedemekistediğinigeçanladığıiçin,konuyudeğiştirip,

-Yinedeeniyiev,içindeyaşadığımızkendievimizdir,evimizindeğerinibilmeliyiz...diyeanlatmasınısürdürdü.

Akşamokuldönüşü,Hüseyin'ibirazcıkavutmayaçalıştım.

Ankara'dahavalarnasıl?Burdaçoksoğukvar.Dünbirazkardayağdıama,yerlerkartutmadı.Bizimevinhaliiyiama,benimyattığımodanınhaliiyideğil.Salondakisoba,yattığımodayıiyiceısıtmıyor.Sizinevinhalinasıl?

MektuplarınıbekliyorumZeynep.

Seniunutmayanarkadaşın

AhmetTARBAY

::::::::::::::

NEYALANUYDURSAM!

Ankara,16Mart1964

Ahmet,

26Şubattarihlimektubunacevapvermektegeciktiğimiçinözürdilerim.23Nisanmüsameresinehazırlanıyoruz.

Banadamüsamereiçinçokişdüştü.Biyandanmüsamerehazırlığı,biyandandersleryüzündenmektupyazmayavakitbulamadım.Ama,Hüseyin'emektupyazmıştım.GeçenmektubundaHüseyiniçinyazdıklarınaöyleüzüldümki,seninyazdıklarındanhiçsözetmeden,gönülalıcıbirmektupyazmıştımona.

Sanamektupyazamadığımgünlerdeçokilginçolaylargeçti.Benyalnızbirinianlatacağımsana.Buolay,Metin'inbaşındangeçti.Metinaradasıradababamayalansöylüyor.

Babam,yalanınıyakalayınca,Metin'eçokkızıyor.Önünealıpöğütlerebaşlıyor:

-Oğlum,herşeyiyap,yalnızyalansöyleme!Çünkü,dünyadaençokdoğuranşeyyalandır.İnsanbirküçücükyalansöyledimi,oyalanınıgizlemekiçinbirazdahabüyükyalansöylemekzorundakalır.Sonraoyalanıortayaçıkmasındiyedahabüyükyalansöyler.Heryalan,dahaçok,dahabüyükyalan

doğurur.Onuniçinyalansöyleme!

Babamböylesöylerama,Metin'ideyalansöylemeyezorlar.ÇünküMetin,suçbiledenilmeyecekbirküçücükyanlışyapsa,babamonuazarlıyor.Kardeşimdeazardankurtulmakiçinyalankıvırmakzorundakalıyor.Tabi,sonundadayalanıçıkıyor,babamdabaşlıyoröğütlerine.

BirakşamMetinbana,

-Acabababamaneyalanuydursam?dedi.

Bikaçgündürbabam,Metin'esaçlarınınçokuzadığını,berberegidipsaçlarınıkestirmesinisöylüyor,oyunadalanMetindeberberegitmeyiunutuyordu.Osabah,babamMetin'e,berberegitmesinikesinliklesöylemiş,

-Akşamevegelince,seniböylegörmeyeyim,demişti.

Metin'e

-Doğrusunusöyle,nasılolsasonrayalanınçıkar...dedim.

-Doğrusunusöylersembabamkızar.Paramıdüşürdümdesem?..

-Biliyorsun,onubikezsöyledin,sonracebindeparaçıktı,yalanınyakalandı.

-Okuldakooperatiftenkitapaldımderim...

-Eniyisidoğrusunusöyle...

-Berberçokkalabalıktı,bekledimsıragelmediderim.

Dahabisürüyalanuydurdu,amahiçbirinibeğenmedi.BabamınZiyaadındabirarkadaşıvar,oakşameşiylebirliktebizegeldi.Çoktanberigörüşemediğiiçinbabamımerakettiğinisöyledi.Babamıngelmezamanıçoktangeçmişti,amanedensegecikmiştibabam.

Annem,

-Nerdeyse,şimdigelir...dedi.

Babam,dahadagecikinceannemmeraketmeyebaşladı.

-Hiçbukadargecikmezdi,neolduacaba?dedi.

ZiyaBey,

-Belkibirişiçıkmıştır...dedi.

Annem,

-Haberverirdi...dedi.

Metin'lebenyemeğimiziyedik.Annem,babamıbeklediğiiçinyemedi.

Vakitepiygeçti.Metinyattı.ZiyaBey'leeşigitmeküzerekalkmışlardıki,kapıziliçalındı.

Annem,heyecanla,

-İştegeldi!..diyekoştu.

ZiyaBey,

-Bizsaklanalımda,sürprizyapalım,dedi.

Eşiylebirlikteyanodayageçtiler.Gelenbabamdı.Annem,

-Neredeydin?Çokmerakettim...Birişinmiçıktı?dedi.

Babam,

-Ziyahastalanmış,onauğradım...dedi.

Annem,

-Yaaa!Amaçokgeçkaldın?dedi.

-Hasta.Hemenkalkıpgelemezdim...

-Geçmişolsun,çokmuhasta?..Vahvah!..

Babamdahaçokşeysöyleyecektiama,ZiyaBey'leeşi,kahkahalaratarak,saklandıklarıodadançıktılar.Babamşaşırdı.Onlara,

-Aaaa...Sizburadamıydınız?dedi.

-Sanasürprizyapalımdedik.

Annemgülerek,

-Tamsürprizolduişte!dedi.

Hepbirliktesofrayaoturdular.Babam,

-Metinyattımı?diyesordu.

-Neyalanuydursamdiyedüşünedüşüneyoruldu.

yattı...Bugünberberegidiptıraşolmayıunutmuş.Kızarsınızdiyeyalanuydurmayaçalışıyordu...dedim.

Babam,

-Geçoldu,hadisendeyat!dedi.

İşteböyleceMetin,ertesisabahazarlanmaktankurtulmuşoldu.

Ahmet,mektuplarınıbekliyorum.Eniyidileklerimle.

ZeynepYALKIR

:::::::::::::

ÇOCUKBAYRAMINDAMÜSAMERE

İstanbul,24Nisan1964

KardeşimZeynep,

16Marttarihlimektubundansonrayoladığınkartta,

-Geçcevapverdiğimiçindarıldındaondanmımektupgöndermiyorsun?»

diyorsun.Hayır,darılmadım.Niçindarılayım?Bizimde23Nisanmüsameremizvardı,hazırlanıyorduk.Bugünyarınderkenzamangeçti.Sonundadünmüsamereyiverdik,benderahatladım.Hemensanamektupyazıyorum.

Dünkümüsamereçok,çokgüzeloldu.Nedengüzeloldu,biliyormusun?Çokbeceriksizlikleroldudaondan...Enbüyükbeceriksizliğidebenyaptım.

Müsamereişiyleençoküçüncüsınıföğretmeniilgileniyordu.Müziköğretmenimizdeşarkıları,danslarıhazırladı.

Bizimsınıföğretmenimizde,müsameredeoynanmasıiçinbirpiyesyazdı.

Tanıdığımbüyüklerinçoğu,işlerinisevmiyorlar,başkabirişyapmakistiyorlar.Alalımbabamı,babamherzamansöylerbize,eğerokuyabilseymiş,büyükbirşairolabilirmiş.

Şimdibileboşvakitbuldukçaşiiryazar:Teknisyenolanamcamda,doktorluğaözenir.

Bizimöğretmende,yazarolduğukanısında.Bizederslerdekaçkere,-Yazarolacaktımamakısmetdeğilmişdedi.

Benimanladığım,herkesingözü,kendiuğraştığındanbaşkabirişde.

Müdürümüz,basılmışpiyeslerdenbirininseçilmesinisöylediama,öğretmenimizbunlarınhiçbirinibeğenmediğiiçin,kendisibirpiyesyazdı.Çokacıklıbirpiyesti.Kısacakonusunuanlatayım.Çokkötübiroğulvar.Annesine,babasınayapmadığıkötülükkalmıyor.Okuldankaçıyor,iştenkaçıyor,sonundaserserioluyor.Hırsızlıkediyor.Annesi,duyduğuüzüntüyedayanamayıpölüyor.Oğlan,babasındanzorlaparaalıyor.Vermezsedövüyorbabasını.Sonunda,birsuçundanötürücezaevinesokuyorlar.Cezasınıbitirip,cezaevindençıktıktansonra,oğulunaklıbaşınageliyor.Eliniöpüpafdilemekiçinbabasınınevinegidiyor.-Babacığım,benseninöğütlerinitutmadım,sözlerini

dinlemedim,budurumlaradüştüm.Artıkaklımbaşımageldi.Beniaffet!diyeyalvarıyor.

Yaşlıbabasıdagözyaşlarıiçinde,-Birbaba,oğlunuherzamanaffeder.Benaffettim.Tanrıdaseniaffetsinoğlum...diyor,amaaşırıheyecanadayanamıyor,düşüpölüyor.

Piyesgerçektençokacıklıydı.Bizsınıftaokurkenhepağlıyorduk.

Öğretmene,

-Gülünçlübiroyunolsadahaiyiolmazmıefendim?dedim.

-HeryerdençıkarsınAhmet...yanimaskaralıkmıyapacaksın?dedi.

Oysabenbaşkabişeyanlatmakistemiştim.Yüzümüzesakal,bıyıkyapıştırıpbüyükadamrolerineçıkacağımıza,sahneyeyinekendiyaşımızdakirolereçıksak,okulyaşayışımızdanbazısahnelericanlandırsakdahaiyiolmazmı,demekistemiştim.Amaistediğimianlatamamıştım.

Dahaöncekimüsamerelerdedegörmüştümtakmabıyıklıçocuklar,sahnede,sirkcücelerigibiduruyorlar.Nekadaracıklıkonuşurlarsa,okadarkomikoluyorlar.Nekadaracıklısöyleseler,seyircilergülüyor.Böyleolacağına,doğrudanbirkomedioynamak,dahaiyiolurdemekistemiştim.Amaöğretmenazarlayıncasustum.

Konusunuözetlediğimbuoyundabeşrolvar.Öğretmenimiz,benimönerimekızdıgaliba.Bana,

-Kötüoğulrolünüsenal,iyiyaparsın,tamsanauygunbirrol...dedi.

Demir,benimbabam,Minedeannemolacaktı.

Oyunuezberledik.Sahnedeprovalaryaptık.Sonprovagünü,çokyağmuryağdı.Bilirsinya,sürekliyağmuryağınca,çatıdansulariçeriakar,Ogündesankiyağmursahneyeyağıyordu.

Çocuklarınmüsamereelbiseleridöşemeyedüşüp

sıçrayanyağmursularındanıslanmasındiyesahneninorasınaburasınataslar,tenekeler,kovalarkonuldu.

BirdeÇindansıyapılacak.BenideÇindansıyapacaklarınarasınakattılar.Müziköğretmenimiz,başkabirokulunmüsameresindeÇindansıyapançocuklarıgörmüş,pekbeğenmiş.

-Zeybekoynasakdahaiyideğilmi?dedim.

Müziköğretmenimiz,hermüsameredezeybekoyunuoynandığınıbirdedeğişiklikolmasıgerektiğinisöyledi.

-Öğretmenim,dedim,acabaÇin'dekibirilkokulmüsameresindedeÇinliçocuklarbizimzeybekoyununuoynuyorlarmı?

-Bilgiçliktaslama!dedi.

AmaZeybekoynayanÇinliçocukgözümünönünegelincegüldüm.BizimÇindansıyaptığımızıgörselerdi,onlardabizegülerlerdisanırım.

Eskimişçatıdansızanyağmuraltındavekovalar,tenekelerarasındaÇindansınınsonprovalarınıyaptık.Bizdans

ederken,sahnedöşemesinintahtalarıgıcırgıcırgıcırdıyordu.

Müziköğretmenibana,

-Öylezıpzıpzıplamazeybekoynargibi,buÇindansıdır,yumuşak,hafif,yavaşoynanacak...dedi.

Yumuşak,ağırhareketleryapmayaçahşıyorumama,benzeybekoyununaalışıkolduğumdan,dalıpyinesıçramayabaşlıyorum.

-Ahmet,zıplamaöyle...Çindansı,Çinruhunuyansıtır.

Çinlileryumuşaktır.

İyiamaÇinliruhuyumuşaksabenneyapayım,benimkiyumuşakdeğilişte...

MüziköğretmenipiyanoçalıyordubizdansederkenBenyinedalgınlıklahoplamışolacağımki,piyanodankalkıpkızgınlıklabanadoğrugelirken,ayağıkovalardanbirinetakılıpdüştü.

Kovadakisulardaortalığasaçıldı.Bütünbu

karışıklıklardansonra,akşamadoğru,sonprovanınbaşarılıolduğuanlaşıldı.

Müsameregünüçokheyecanlıydık.Sahnedeitişipkakışarak,perdearalığındansalonabakıyorduk.Salondolu...

Hersınıftaneliçocuksahnededizildik.Perdeaçıldı.

İstiklalMarşınısöyledik.Sonrabizkulisegirdik.Birinciveikincisınıftanbirgrupkaldısahnede.-Bugünyirmiüçnisan,neşedoluyorinsanşarkısınısöylediler.Biziçerde,salondangelenalkışlarıduyuyorduk.

Dahasonrakikorodanmüziköğretmenimenmunolmadı.Kulisteçocuklara,

-Bunebiçimkoro?Benböylemiöğrettim?İkiseslikoro,yirmikiseslioldu...dedi.

Sıra,bizimÇindansınagelmişti.Renkliparlakkumaşlardanetekliklerüstünebluzlargiyinmişkızlarınelerinde

tepsilervardı.Oğlanlar,gözleri,kaşlarısiyahboyaylaboyanıpÇinlilerebenzetilmişlerdi.Yinesiyahboyaylayapılmış,sarkıkbıyıklarımızvardı.

Perdeaçıldı.Müziköğretmenipiyanoyuçalmayabaşladı.Bizdesahneyeçıktık.Kızlar,elerindetepsilerle,bizimaramızdangeçmeye,eğilipkalkmayabaşladılar.İştebusıradabirfelaketoldu.Ben

yinedalgınlıklaçokmuhoplayıpzıpladımnedirbilmiyorum,eğilenkızlardanbirinineteği,aralanmışdöşemetahtalarınınarasınagiripsıkışmıştı.Kız,eteğinikurtarıp,bitürlüolduğuyerdenkımıldayamıyor.Bizdönüyoruz,okızöyleceduruyor.Sıkışandöşemetahtalarıaçılsındiye,benkızınyanınagelincebirdahasıçradım.

Evet,ikitahtabirbirindenaçıldıama,kızçekilinceyekadaryinebirleşti,kızıneteğiiyicesıkıştı.Kız,kurtulmakiçinhamleedince,eteklikbelindensıyrılıpyereinmezmi!Zavalı,ortadadonlakalakaldı.Salondanbirkahkahakoptu.

Müziköğretmeni,kulisten,

-Perdee,perdee...Perdeyikapayın!diyebağırdı.

Çoşkunalkışlararasındaperdekapandı.

Sonrabaşkaoyunlaroynandı,şarkılarsöylendi.Ensonrasırabizimpiyesegeldi.

Makyajlarımızı,bizimöğretmenyapmıştı.Mine'yigörsen,annesinineskielbiseleriiçinde,tambircücekocakarıolmuş.Benimağzımlaburnumarasınaiyicezamksürenöğretmenimiz,zamkınüzerinede,ikipırasasapıgibitakmabıyıkyapıştırmıştı.Bıyıklarağırgeldiğindendüştü.Öğretmenimiz,üstdudağımıdahaçokzamklayıpbıyığıbirdahayapıştırdı.

Demir'inyanaklarıdazamklandı,sonrazamklarınüstünepamuklaryapıştırıldı.Demir,benimbabamolduğundan,

onunsakalı,bıyığıağarmıştı.Makyajlarımıztamamlanıncaöğretmenimiz,

-DahayaşlıgörünmesiiçinDemir'egözlükdegerekli...dedi.

Oysadahaöncehiçgözlükdüşünülmemişti.Tamosıradagözlükneredenbulunacak?MüdürBey,gözlüğünüçıkarıpDemir'everdi.

-Amandikkatet,düşürüpkırma!..Gözlüksüzhiçbişeygöremem,dedi.

Demir,gözlügüdetakıncatambiryaşlıcüceoldu,sankiyedicücelerdenbiri.

-Benbugözlüklehiçbişeygöremiyorum,dedi.

Gerçektendegöremiyordu.Perdeaçılınca,sahneyibulamadıda,başınıduvaraçarptı.Bizonu,arkasındanitereksahneyeyönelttik.

Oyununbirinciperdesiçokbaşarılıydı.Bunualkışlardananlıyorduk.

İkinciperdeyioynuyorduk.Benanneme,yaniMine'yeişkenceediyordum.Babam,yaniDemirdebanasöyleniyordu.AmaDemir,gözlüklebenigörmüyor,banasöylüyordiye,seyircilerearkasını,duvarayüzünüdönmüş.

-Ahzalimevlat,bizsenibununiçinmibüyüttük,buboyagetirdik?diye,yumruğunusıkmış,haykırıyordu.

Benannemidöverken,Demir,Mine'yikurtarmayaçalışacaktı.Ama,Demirsahnedebitürlübizibulamıyor,körebeoynargibieleriniileriyeuzatmış,kapıyasesleniyor:

-Vurma!Vurma!..Anneyeelkalkmaz,hainevlat,vurma!...

Bizsağdayız,Demirsolabağırıyor.Sesimiduysunda,bizdenyanadönsündiye,piyesteolmadığıhalde,bazıfilmlerdeolduğugibi,

-Hahhahhah!..diyesoğuksoğukgülüp,vururum,obenimannemdeğilmi,vururum!..diyorum.

Demir,sesimizeyöneliyor.Amaazsonrayineyanınıyönünüşaşırıpseyircilere,

-Vurma!..Anneyekalkanelertaşkesilir...diyor.

-Hahhahhah!..

BaktımDemirbizedönmeyecek,benMine'yisürükleyerekonadoğrudöndürdüm.

-Eyhainevlat...

-Baba,bizburdayız,bizedön...

Demirzekiçocuk,hemendurumuanladı.

-Bensanadönmem.Benseninbüyüğünümbabanım,senbanadönhainevlat!..dedi.

Artıkpiyesteolmayansözlersöylüyoruz:

-Kimesöylüyorsunbaba,benburadayım...

-Bensanasöylemiyorum,konuşmuyorumseninle...

-Duvarlamıkonuşuyorsunbaba?

-Taşlaranlardasenlafanlamazsınhainevlat...

Mine,

-Senidoğuracağımataşdoğursaydım!..diyeinleyeinleyeöldü.

Mineölünce,Demirdeüstünekapanıpağlayacak.Demir,döşemelerekapanıp,

-Nerdesin,nerdesin?diyeMine'yiaramayabaşladı.

Mine,Demir'edoğrusürünerek,

-Burdayım,öldümişte...dedi.

Demir'itutup.

-Sendehaydionunyanına!diyerek,Mine'ninüstüneattım.

İkinciperdedekapandı.

KulisteöğretmenimizDemir'eçıkıştı.Demir,

-Neyapayımöğnetmenim,bugözlüklehiçbişeygöremiyorum,dedi.

Sonperdeyigözlüksüzoynamasıdüşünüldüama,dahaöncegözlüklüolanihtiyarın,öleceğineyakıngözlüksüzolmasıuygungörülmedi.MüdürBey,

-Gözlükcamlarınınüstündenbak!dedi.

Demir,gözlükcamlarınınüstündenbaktığıiçinüçüncüperdedeönemlibiraksaklıkolmadı.Amadahaöncekiperdelerde,birkeresinirleribozulmuş

olanseyirciler,herneyapsak,nesöylesek,kahkahalarlagülüyorlardı.

Ağlanacakyerdebilegülüyorlar.

Üçüncüperdedebencezaevindendönüpevimegeliyorum.Yaptıklarımapişmanolmuşum.Babamdanafdiliyorum.İştebunabileseyircilergülüyorlardı.Hiçböyleşeyegülünürmü?

Eğilipbabamıneliniöptüm.Eğilince,birdebaktım,takmabıyığımıntekiyerde.Ağırgelenbıyıkdüşmüşdudağımdan.Tekbıyıklayerdenkalkamamya...

Piyesteolmadığıhalde,

-Ayaklarınıöpeyimbabacığım!..diyekendimiyereatıp,bıyığımıntekiniyerdenkaptım,dudağımayapıştırdım.Kardeşim,terslikoldumuüstüsteoluyor.Benimsol

bıyığımdüşmüş.Benhangisinindüştüğünübilmediğimiçin,düşenbıyığısağyana,yanieskibıyığınüstüneyapıştırmayaçalışıyormuşum.

Demir,-Solayapıştır!diyefısıldadı.

Amabitürlübıyıkyapışmaz.Baktım,olacağıyok,solbıyığımıdudağımınüstüneelimletutup,boyunabıyıkburargibiyapıyorum.

Babam,

-Seniaffettimoğlum...diyor...diyor,bendurmadanbabamabıyıkburuyorum.

Boyunabıyıkburulmazya...

-Kendimisanaaffettirmeseydimbabacığımbubıyıklarıatardım...deyip,ikibıyığıbirdensöküpattım.

Demir,

-Neyaptınevladım?dedi.

-Seniniçinneyapsamazdırbabacığım,bubıyıklarsanafedaolsun!..dedim.

Piyesinsonunagelmiştik.Babamağlayarakbanasarılacak,

-Benaffettim,Tanrıdaaffetsin!..deyipyeredüşecek,ölecek.

Demirbirağlamayabaşladı.Amagerçektenağlıyor.Sonradansöylediğinegöre,oyununetkisindekalıpheyecanlanmışdaondanağlıyormuş.Yüzündekipamuklarınüstüneşakırşakırgözyaşlarıakıyor.Benrolyapıyordaağlıyorsanıyorum.Oysa,gözlüktengözleribozulupsulanmış,birdeheyecanlanınca,artıkgözyaşlarınıtutamamış.

Demir,

-Vahevladım...diyeboynumasarıldı.Kucaklaştık.

Birbirimizdenayrıldığımızzaman,birdebaktım,babamınsuratındahiçsakalkalmamış.Buadamınsakalarınaneoldu,diyedüşünürken,birdeelimiyüzümeattımki,neolsaiyi?..Bizbirbirimizeöylesıkısarılmışızki,zatenbenimdudağımdakizamklardayanaklarımabulaşmıştı,babamınsakalarıolduğugibibenimsuratımayapışmış.Buseferbenbabaoldum.

Babamınyeredüşüpölmesigerekli.Amabitürlüölmüyor.

-ÖlseneartıkDemir!...diyefısıldadım.

Odabana,

-Sakalarsende,şimdihangimizöleceğiz?diyefısıldadı.

-Senbabasın,senöleceksin...Hadidüşyere!

Bitürlükendiniyereatmıyor.

-Hadiseneyahu!..

Yanımaiyicesokulup,

-Kendimiyereatacağımama,yaMüdürBeyingözlüğükırılırsa?..dedi.

-Kardeşim,öldeşupiyesbitsinartık.Rezilolduk...Ölbe!

Demir,

-Benseniaffettim,Tanrıdaseniaffetsin!..dediktensonra,burnununüstündekigözlüğüçıkarıp,dikkatlemasanınüstünekoydu.

-İşte,benartıkölüyorum!deyipkendiniyereattı.

Bendebabamınüstüneyattım.Perdedekapandı.Kapandıama,bizsahneninçokönüneçıkmışolacağızki,ikimizdeperdeninönündekaldık.Bedenimiz,perdeönünde,ayaklarımızperdenin

arkasında.

Alkış,kahkahagırlagidiyor...

Demir'e

-Böyleyatılmazya,hadikalkalım!..dedim.

-Ölükalkarmı?Benöldüm,hadisenkalk...dedi.

Perdeninarkasındanbirisiayaklarımızdançekipbiziiçerialdı.Birdebaktık,öğretmenimizbiziçekiyor.Demir,

-YandıkAhmet!..diyefısıldadı.

Korkuiçindekulisegeçtik.Oradakiöğretmenlerin,müdürüngülmektengözlerindenyaşsüzülüyordu.

İşte23Nisanmüsameresinideböyleceatlatmışolduk.

BumüsameredensonraherkesDemir'inbüyüksahnekabiliyetiolduğunusöylüyor.Çünkü,bizimöğretmeninyazdığıdramıçokgüzelbirkomediyaptı.

İstanbul'daçokgüzelbirilkyazbaşladı.Büyüktatildeİstanbul'dagörüşmeküzere,iyilikveesenliklerdilerim.

AhmetTARBAY

:::::::::::::

ÇOCUKROMANIYARIŞMASI

İstanbul,25Nisan1964

Zeynepkardeşim,

Dünsanabirmektuppostalamıştım.Bugünbirmektupdahayazıyorum:Birgünaraylamektupyazmamabelkideşaşacaksın.Bumektubumu,birkonudasanaakıldanışmakiçinyazıyorum.Düşüncemekatılırsan,bukonudaseninleişbirliğiyaparız.

Birçocukromanıyarışmasıaçıldığınıdahayeniöğrendim.Bak,aklımanegeldi:Birbirimizeyazdığımızmektuplarıtarihsırasınagöredüzenlersek,bunlarbirçocukromanıolmazmı?Ben,seningönderdiğinbütünmektuplarısaklıyorum.Sendebirmektubunda,benimsanayazdığımmektuplarıbirdosyadasakladığınıyazmıştın.

Nedersin,buyarışmayagirelimmi?Düşüncemiuygunbulursan,sendekimektuplarımıbanahemenuçakpostasıylagönder.Çünküyarışmayakatılmasüresinindolmasınaçokazkaldı.Yarışmayıkazanırsak,bubaşarıikimizinolacak.

Yarışmayaikimizinadıylaortakgireceğiz.

Mektuplarımızıyarışmayasokmamızıdoğrubulmuyorsan,bunubanabildir.

Sendenbirdileğimvar:Yarışmayagirelimdersen,sakınbunukimseyesöyleme,emi?Kazanamazsak,yarışmayakatıldığımızıkimseyesöylemeyiz,ikimizinarasındakalır.

Cevabınıbekliyorum.Selamvesevgilerimlekardeşim.

Sınıfarkadaşın

AhmetTARBAY

:::::::::::::

BİRİNCİOLACAKSIN

Ankara;27Nisan1964

SevgiliarkadaşımAhmet,

Mektubunuazöncealdım.Hemencevapyazıyorum.Mektubuyazaryazmaz,seninbendekimektuplarınıbirpaketyapıppostayavereceğim.

Yarışmayagirmeteklifinbenceçokuygun.Yalnız,umudunukırmışolmayayımama,kazanmaşansımızpekaz.Nedenbiliyormusun?Bizbumektuplarımızdabüyüklerimizi,anababaları,öğretmenleridurmadaneleştirdik,yerdik.Oysa,yarışmayakatılanromanlarıdeğerlendirecekolanlardabüyükler,anababalar,öğretmenler.Kendilerinieleştirenbirromanaderecevereceklerinisanmıyorum.Üstelik,-Bunlarnebiçimçocuklarmış!diyedebizekızacaklarbelki...

Dahasıvar,yarışmayagönderirken,romanınüstüneadını,adresinideyazacağınagöre,istermisinmektuplarımızıevlerimizegerigöndersinlerde,başımızaişçıksın?Hiçolmazsa,mektuplarımızınaltınatakmaadkoyalım.

BentakmaadolarakZeynep'iseçiyorum.Sendekendinebirtakmaaduydur.

Busözlerimle,yarışmayakatılmayalım,demekistemiyorum.Mektuplarımızıntoplucabirromanbiçiminialdığınısanıyorum.Romanıgönderyarışmaya.

Kazanmazsak,neçıkar...Kazanmamak,kaybetmekdemekdeğildir.

Yenimektubungelince,azönce,senineskimektuplarındanbikaçınıdahaokudum.Biz,büyüklerieleştirideçokilerigitmişiz.Sennelerneleryazmışsın!..Yabenneleryazdımsanakimbilir!..Helebumektuplarbirdeyanyanageldimi,çokağır,tuzluolacak.Doğrusu,bizdeolaylarıçokabartarakyazdıkya...

Yarışmayakatılanromanlarıokuyacakolanyargıcılarkurulu,büyüklerdendeğilde,çocuklardankurulmuşolsaydı,romanımızbirderecealırdısanırım.Amayinedebirazcıkşansımızvargibigeliyorbana.

Şimdiyekadarokuduğumbazıçocukromanlarınıdüşündüm:Yoksulbirköyçocuğununokumakiçinsavaşı...Geziyeçıkmışçocuklarınbaşındangeçenmeraklıserüvenler...Yoksulbirçocuğunçalışarak,hastaannesinebakması,kardeşineyardımı...Hepsonundadersçıkarılanöğütlerledoluromanlar.Bizimkisionlarabenzemiyor.

Romanımızkazanmasada,nasılolsa,senbirinciolacaksın.Çünkü,gününbirindebabaolunca,sendebütünbabalargibiçocuklarınabirinciolduğunusöyleyeceksin.

(Aman,hiçolmazsa,busonmektubu,yarışmayagöndereceğinmektuplararasınakatma!).

Avutmakiçinsöylemiyorum;kazanmasandaönemiyok.

Büyüyünceyazarolacağımdiyordunya,işteozamanbumektuplarıkitapolarakbastırırsın.

Candanbaşarılardilerim.Bütünarkadaşlaraözlemleselamlarımıyolarım.

ZeynepYALKIR

:::::::::::::

YAZARDANÇOCUKLARAMEKTUP

Ankara,11Nisan1967

Sevgiliçocuklar!

Hayır,Sevgiliçocuklardeğil,sevgiliçocuklarım;Hepinizi,kendiçocuklarımmışsınızgibiseviyorum.Bütünsevgilerdeolduğugibi,busevgidedebenciliğimizvar.

Çünkü,bizyaşıilerlemişolanlar,sizlerdeyaşayacağımızı,süreceğimizisanıyoruz,bunainanıyoruz.Yalnızkendiözçocuklarımıdeğil,yalnızTürkçocuklarınıdeğil,Amerikan,Rus,Alman,Ermeni,Çin,Çingene,bütünçocuklarıseviyorum.

Çokiyibildiğinizbişeyi,birdebenburdaaçıklayayım.

Kolaycaanladığınızgibi,bukitaptakimektupları,Zeynep'le,Ahmetadındakiikiçocukbirbirineyazmadı.Onlarıbenuydurdum.Beşincisınıföğrencisiikiçocuğunbirbirinebukadarçok,bukadaruzun,hemdebukadarazyanlışsızmektupyazamıyacağınısizçokiyibilirsiniz.İçinizdenikiniz,birbirinizegerçektenmektuplaryazıpbunlarıtoplasaydınız,dilyanlışları,imlayanlışları,dahabaşkayanlışlaryapacaktınız.

Amasizinkiler,yinedebenimyazdıklarımdançokdahagüzelolacaktı.Çünkü,sizyaşadıklarınızdaözdenvedoğalolacaktınız.

Büyümüşlerleçocuklarınenbüyükayrılığıiştebudur:Sizlerdebüyüdükçebizebenzeyecek,özdenliktengittikçeuzaklaşacaksınız.

Bukitapta,enyapılamayacakolanıyapmayaçalıştım,kendimisizinyerinizekoymayauğraştım.Bu,hiçyapılamayacakolanbişeydir.

Çünkü,büyümüşinsanlarlakendiçocukluklarıarasında,belkibin,belkiikibinyılıkbirzamanvardırsanki.Onuniçinbizbüyümüşler,kendiçocukluğumuzuunuturuz.Anneniz,babanız,öğretmeninizde,kendiçocukluklarınıunutmuşlardır.

Zeynep'leAhmetadındaikiçocuğunağzındanuydurupyazdığımbumektuplar,gerçekten,birromanyarışmasınagirdivehiçbirderecealmadı.Bundahiçhaksızlıkolmadığınıbensizesöyleyeyim.Mektuplardankuruluburomanyarışmadaderecealamazdı.Çünkü,buromanıokuyanyargıcılarkurulundakibüyüklerde,aradanbinyılgeçmiş

olduğuiçin,yanisankiböyleymişgibiolduğuiçin,kendiçocukluklarınıunutmuşlardı.Zeynep'leAhmetde,bunusezinlemişlerdi.

Çocuklariçinyazanbütünyazarlargibi,bendekitaptatoplananyazılarımlasizlereöğütlervermekistedim.Nevarki,buöğütlerinverilişbiçimi,başkabüyümüşlerinçocuklaraverdiğiöğütlerebenzemiyor.Amagerçekyaşamımda,

özçocuklarımaböyleyapabildiğimisanmayınız.Bende,özçocuklarıma,bütünöbürbüyümüşlergibidavranıyorum.

Çünküsankiaradanbinlerceyılgeçmişgibi,bendeçocukluğumuunutmuşum.

Bununyanlışolduğunubilsekbile,başkatürlüdavranmakelimizdedeğil.

Bukitaptatoplananyazılarımdabişeydahayapmakistedim,odaşu:Benbüyükmüşümde,sizdeçocukmuşsunuzgibidavranmadımsize.Kendimsizlergibiçocukolamadığımagöre,sizleridekendimgibibüyümüşsaydım.Siziçocukyerinekoymadım,büyümüşleryerinekoydum,amayinedeçocukolduğunuzugözdenuzaktutmamayaçalıştım.

İştebununiçin,bukitaptaneleryapmakistediğimi,sizeaçıklamayaçalışıyorum.

Herdediğimi,kendiölçütlerinizoranında,anlayacağınızainanıyorum.

Hepinizecandanbaşarılardilerim,sevgiliçocuklarım.

AzizNESİN

:::::::::::::

BUKİTABINYAZARDANOKURLARINAİKİNCİMEKTUP

Sevgiliokurlarım!

Yaşlarınızküçükdiyehiçbirgerçeğinsizlerdensaklıkalmasındanyanadeğilim.Büyüklerinkendiaralarındakonuşuptartıştıklarıherkonu,sizleredeanlatılmalıdır.Hatta

dünyanınkarmaşıkpolitikasorunlarınıda,cinselsorunlarıdaöğrenmelisiniz.Çocuklarınanlayamayacaklarıhiçbirsorunyoktur.Olsaolsa,dinleyenlerinyaşlarınagöre,konularınanlatılışbiçimideğişebilir.Diyelimkırkyaşındainsanlar,herhangibirkonuyu,kendiaralarındakonuştuklarıbiçimde,onikiyaşındaçocuklaradaanlatmayakalkarlarsa,çocuklarbundanelbetbişeyanlamazlar.

Amabukonunun,onikiyaşındaçocuklarındaanlayacaklarıbiçimdebiranlatılışıvardır.

Sizlereçoktanberiburomanadeğginbirgerçeğianlatmakistiyordum.Amauygunbiranlatımbiçimibulamıyordum.Anlatmakistediğimşuydu:Okuduğunuzburoman,birbankanınaçtığıçocukromanıyarışmasınakatılmıştı.Yarışmada,birincilik,ikincilik

üçüncülükderecelerindenbaşkabeşdemansiyonvardı.Buromanhiçbirdereceyegiremedi.Nedenyarışmadahiçbirderecealamadı?Önümeçıkanbirolay,iştebunedenibanaaçıklamafırsatıverdi.

1975yılındaaltmışyaşımabasmıştım.Kitaplarımıçıkaranbiryayınevi,altmışıncıyaşımiçinbirtörendüzenlenmişti.ButörendekikonuşmacılardanyazarOnatKutlar,banadeğginanılarınıanlatmıştı.Anılarıarasında,

-ŞimdikiÇocuklarHarika'nınnedenyarışmayıkazanamadığınıdaaçıklamışoldu.

Buanısınıanlatıncayadek,OnatKutlar'ınoromanyarışmasınınilkseçicilerkuruluüyesiolduğunubilebilmiyordum.

OnatKutlar'ın,altmışıncıyaşgünümtoplantısındaanlattığıanısınıburayaaktarıyorum.Sizbuanıyıokuyunca,

-ŞimdikiÇocuklarHarika'nınnedençocukromanlarıyarışmasındakazanamadığınıöğrenmişolacaksınız.Öğreneceksinizdeneolacak?

Kendikendinizebundanbirdersçıkaracaksınız.Çıkaracağınızders,sanırımşudur:-ŞimdikiÇocuklarHarikaadlıburomanınyarışmayıkazanamayışınıhaklıbuluyorsanız,büyüyünce,sizdeböyleyapacak,böyledavranacaksınız.

Haklıbulmuyorsanız,böylehaksızlıklarıyapmamayavekendinizedeyaptırmamayaçalışacaksınız.Ancakburomanınaltıncıbasımınaekleyebildiğimbuaçıklamanınamacı,kendinizeişteböylebirdersçıkarmanızdır.

Şimdide,OnatKutlar'ınsözügeçenkonuşmasınıokuyalım:SayınKonuklar,

SayınAzizNesin'isadecebirkaçyılönceşahsentanımakolanağınıbulduğumhalde,onunaltmışıncıdoğumyıldönümündekonuşmaonurununbanaverilmesigüzelbirsürprizoldu.AzizNesinsadeceTürkyazınınınhalkımızlaengenişölçüdediyalogkurabilenbüyükbiradıolmaklakalmayıp,NasreddinHoca'nınülkesiningülenvedüşünenyüzünübütündünyayatanıtansanatçımızdır.

İzninizlebenbugünAzizNesin'leilgili,belkionundabilmediğiamamerakettiğiolayı,biranıyıanlatacağımsizlere:1963veya1964yılıydısanırım.YazıişlerisekreteriolarakçalıştığımDoğanKardeş

Dergisibir-ÇocukRomanıYarışması-düzenlemişti.TürkyazarlarınınihmaledilmişbulunanÇocukEdebiyatıalanınaeğilmesinisağlayacakböylebirgirişimisevinçlekarşıladım.DergininGenelYayınMüdürüVedatN.

Törbukonuylabenimilgilenmemiistedi.Jürideyeralacakyazarlarınbirbölümünübenönerdim.İlkelemeyiAhmetKutsiTecervebenyapacaktık.

ÖdüleriiseTahirAlangu,RaufMutluay,BehçetNecatigil,MemetFuatveAhmetK.Tecer'denoluşanbirjürikararlaştıracaktı.

Yarışmailanedilinceyapıtlaryağmayabaşladı.Yüzdenfazlaromankatıldıyarışmaya.Zarflarrumuzluydu.Yapıtlarınkimeaitolduğunuancaksonuçlaraçıklanıncaöğrenecektik.

Başlangıçtakeyiflisonrayorucugelmeyebaşlayanbirişekoyulmuşoldum.Genelikleçokamatör,çırpıştırılmış,çocuklarındünyasındançokkendiçocukluklarınıanlatanbaşarısızmüsveddelerdi.Aradasıradaustaişibazıyapıtlararastlıyor,ferahlıyordum.Osıradaoğlumhenüzpekküçüktüamabengenededahanesnelolabilmekiçinyapıtlarıevdeyükseksesleyakınlarımaokuyordum.Birgünsıra,ikiçocuğunmektuplaşmalarınıanlatanbiryapıtageldi.Başlığı,şimdibasılankitaptandeğişikmiydipekbilemiyorum.Amadahailksayfadakarımınvebenimyüzlerimiziniçtenbirgülüşleaydınlandığınıçokiyihatırlıyorum.Çocuğahayalervermekyerine,onlarıngözüylegerçekdünyamızıyansıtanüstelikbunuçarpıcıbirmizahveeleştiriyleyapanbukitapküçükbirbaşeserdi.

Sayfalarıilerledikçesesliokumaimkansızhalegeliyordu.Karımvebenkimiyerlerdegülmektenkırılıyorduk.Sonsayfalarageldiğimdekendikendimebirtahmindebulundum.Büyüklerindünyasını,ikiyüzlülüklerini,yalanlarını,toplumdakihaksızlıkları,eğitimalanındakisaçmalıklarıçocukgözüyleverenbuyapıtmutlakaödülükazanacaktı.YazarınınAzizNesinolduğunuhemenanlamıştım.AmabeniheyecanlandıranAzizNesinismideğildi.

Çünküazçoktahminediyordumkikatılanlararasındabaşkaünlüyazarlarımızdavardı.Amabukitapkendibaşınabirözgünlüğevedeğeresahipti.

İlkelemeden18yapıtgeçti.Vejüriilktoplantısınıyaptı.Builktoplantıyafavorikitabımınnasıltepkileruyandıracağınıgörmekiçinizleyiciolarakkatıldım.Ancakdahailkkonuşmalardabenihayalkırıklığınauğratanbiryargıylakarşılaştım.Jüri,AzizNesin'inyapıtınıdahailkturlardaelemeyekararlıydı.Dördüaynızamandaöğretmenolanjüriüyelerininçoğunluğukesinyargılarlakitabıeleştiriyorlar,eğitselyöndenhatalı,öğretmenleriküçükdüşürücübuluyorlardı.Hepsini,öğretmenoluşlarınınçokötesindebireryazarolaraksevdiğim,değerverdiğimbukişilerintavrınışaşkınlıklaizledim.ÖdülerbaşkaromanlaraverildivebenotoplantıdanayrılırkenAzizNesin'inçocukkahramanlarınınnekadarhaklıolduklarınıdüşünüyordum.

Banakalırsabukitapöğretmenlerigülünçdurumadüşürmekşöyledursun,eğitimdekiaksaklıklarıgöstererektoplumumuzugülünçolmaktankurtarıyordu.

BüyükBulgarsinemasanatçısıvemizahçısıTodorDinov'unsıksıkhatırladığımbirsözüvar.İlkkezTürkiye'yeSinematek'inkonuğuolarakgeldiğindeTürkmizahçılarınaşumesajlaseslenmişti:-Mizah,dünyamızıgülünçolmaktankurtarır.

Haksızlıklar,çirkinlikler,baskılariçindekiülkemizigülünçolmaktankurtarandeğerlisanatçımızındahaniceyılardoğumyıldönümlerinibirliktekutlamakdileğiylesaygılarsunarım.

:::::::::::::

Bireleştiri

İKİÇOCUK

NaciGİRGİNSOY

YolumdüşmüşkenÇatalca'daNesinVakfı'nıgöreyimdedim.Güneş-toprakyanığıuzunboylu,ortayaşlı,güleçbirustakoşageldi.AzizNesin,birhaftakalmış,yenidönmüş.

NesinVakfıYönetimeviönündeayaktakonuştukustayla.Yurdunyapısıbitmiş,biliyoruzheryıldörtkimsesizyoksulçocukalınacakNesinVakfına,İlkokuldanbaşlatarakyüksekokulu,meslekokulunubitirinceye,yadabirmeslekedininceyedektümgereksinmelerisağlanarakbarındırılacak,yetiştirilecek.Nesin,saltyapıtlarındadeğil,Vakfındaçocuklarındadayaşayacak.ÇocuklaraMektup'unuanımsayan:-Hepinizi,kendiçocuklarımmışsınızgibiseviyorum.Bütünsevgilerdeolduğugibi,busevgidedebenciliğimizvar.

Çünkübizyaşıilerlemişolanlar,sizlerdeyaşayacağımızı,süreceğimizisanıyoruz,bunainanıyoruz.Yalnızkendiözçocuklarımıdeğil,yalnızTürkçocuklarınıdeğil.AmerikanRus,Alman,Ermeni,Çin,Çingene,bütünçocuklarıseviyorum.Vakıfişlerlikkazandıkça,çocuklarıçoğaldıkça,yapıtlarıbizde,yurtdışındayayıldıkçaçocuklarınNesinUsta'yaduyduklarısevgideçoğalacak.İçten,gönülden,eşit,özgür,gerçekbirsevgibu,değeribüyük.

Çatalcadönüşü;yaztembeliğinde,ŞimdikiÇocuklarHarika'yıokudum,yeniden.Negüzelörneklervermişiz,veriyoruzçocuklarımıza!Gençlerimizinedegüzelyetiştiriyoruz!Sonrada-Niçinböyleler?diyeyakınıyoruz.İçimizi,davranışlarımızı,çarpıklığımızıgösterenbutüraynalarabirbaksakya!Baksakgörürmüyüzacaba?özdenliktenniceuzakolduğumuzu.Sözlerimizledavranışlarımızın,yaptıklarımızıntutarsızlığını?Benciliğimizi,çıkarcılığımızı,cüceykendevceşişinmelerimizi?Çocuklarıanlamak,anlatmakkolaymı?Değil.AzizNesindesöylüyor:-Bukitaptaenyapılamayacakolanıyapmayaçalıştım,kendimisizinyerinizekoymayauğraştım.Bu,hiçyapılamayacakolanbirşeydir.

Çünkü,büyümüşinsanlarlakendiçocukluklarıarasında,belkibin,belkiikibinyılıkbirzamanvardırsanki.Onuniçinbizbüyümüşler,kendiçocukluğumuzuunuturuz.Anneniz,özbabanız,öğretmeninizde,kendiçocukluklarınıunutmuşlardır.Zeynep'leAhmet'in,ikiilkokulçocuğununmektuplarındanoluşankitabıyeniden,birsoluktaokudum.Yenidengüldüm.Düşündüm.Yenidenoyanılgı:Buncasade,yalın,hemensöylenivermiş,yazıyageçirilivermişsanısıuyandırankitabıbendeyazabilirdim.NesinUsta'nınüstünlüğü,geçerliliği,kalıcılığıbirazdabusadelikten,özdenlikten,yanılgıdangelmiyormu?Hepimize,tüminsanlaraseslenmesinden.

Çocukdainsan.ŞimdikiÇocuklarHarikaiçin,-Buromanı,saltçocuklariçindeğil,ana,babalarlaöğretmenleriçindeyazdımdiyor,AzizNesin.Kasıntılarvarsınküçümsesin,gülünçlüdiye.TodorDinovnedemiş:-Mizah,dünyamızıgülünçolmaktankurtarır.

Çocuklarımızdanyakınıyoruz,özeliklegençlerimizden.

Onlarbizden,büyüklerdenyakınıyorlarmı?Yakınmayahaklarıyokmu?Kulakverelim:İlkokul2.sınıfında,sekizindekiçocuklarasormuşlar:-Sizbabaolsanızbabanızdaçocuğunuz;suçişlediğindeonanecezaverirsiniz?

Yanıtlarkorkutucuşaşırtıcı,düşündürücü.Biritopalatabindiriyorbabasını.Üstüneçadırörtüyor.Tepesinebıçakasıyor.Attopaladıkçabıçakbabasınınkafasınadokunacak,akılandıracakonu.Öbürü,çokkonuşanbabasınınağzınafermuardikiyor.Gezmeyegötürmeyenler,eşeklerinyanında

yemyedirenler,ayaklarındantavanaasanlar,ağacabağlayıpkırbaçlayanlar,pastırmagibidoğrayanlar,eşeksudangelenekadardövenler,kaynarsuylahaşlayanlardavar.Ayrıcaherüççocuktanbiriannesindenmemnundeğil.

Çocuklar,sevgi,ilgi,hoşgörü,arkadaşçadavranış,güleryüz,özenligiyim,kültür,temizlik,çalışkanlık,fedakarlıkbekliyorannelerinden.

İçkiye,sigarayadakarşılar.Ahmet'le,Zeynep,aileleriniseviyorlar.

Ilımlı,akılı,çalışkan,apaçıkyürekliçocuklar.İlkdörtyılıbirlikteokumuşlar.Zeynep'inbabasıAnkara'yagöçedincemektuplasürdürüyorlararkadaşlıklarını,İstanbul,Ankaraarası.MüfettişindenetiminiyazıyorAhmet.Sıraylaaynısorularıyöneltiyorya,tümsınıfezberlemişyanıtlarını.

Sırabozuluncacümbüşbaşlıyor.Ezberciliğindoğalsonucu,arada-Kaçyaşındasın?deyincemüfettiş,Amerika'nınkeşfinisoruyorsanısıyla:-1492efendim...yanıtıhazır.

Bütünbabalarınbirinciolmasıdadoğal:-Ben,okulunbirincisiydim.Bahçede,çocuklarkonuşurkenbirbirlerine,benimbabamokulunbirincisiymişderler.Babasıkaçkezsöyledibunu.Sonra,okularkadaşlarıevdebuluşuncagerçekçıkarortaya.Zeynep'inkardeşiMetin,işigevşektutunca,babasındaaynışarkı:-Benbütünhayatımdasınıfımınençalışkanıydım...Zeynep'inyargısıilginç:-Baba,Metindebirgünbabaolunca,çocuklarına,sınıflarınıbirinciliklegeçtiğinisöyler.Öğretmenlerin,yeniatandıklarıokulda,öğrencilerineilksözleri:-Çocuklar,eskiöğrendiklerinizihepunutacaksınız.Anladınızmı?Yenibaştanöğreneceksinizherşeyi.Neden?Eh,eskiöğretmeniyiöğretmemiş,kendisiendoğrusunubiliyor,eskisindençoküstüno.Çalışankazanırdeğilmi?Zeynep'inbabasıevdeyakınırdurur:

-Sankibizokuduk,çalıştıkdaneolduk...İşteancakZeynelBeyinyanındaişbulabildik.İş,ZeynelBeyinçocuğunakızınıvermeyegelinceZeynelBeydangalaklıktanbeyefendiliğeterfiettirilirevde.

Metin,şaşalar,kızar,bozarnişandüşlerini.Fedakarlıkdiyeçoğukezgösterişekaçar,çocuklarımızadafedakarolunderiz.

Elikiöğrencihergünyazılıolurmu?Öğretmennasılokurkağıtları,nasıldeğerlendirir?Zeynep,anlatırmektubunda.Birraslantısonucu,öğretmeninyazılıkağıtlarıokumadığıanlaşılır.SorularayanıtdiyeGalatasaray-Fenerbahçemaçınıanlatanlarvardır.

Vicdanazabı'nıçocuknasılyorumlasın,anlatsın?Demir,babasınasormuş

-Çocuklarvicdanazabıçekmezler,demişbabası,çünküvicdanazabıçekilecekolaylariçin,dahazamanlarıolmamıştır.Vicdanazabıçekilecekişleryapmakiçinbüyümek,büyükadamolmakgerekir.Sekizkızbabasının,sonkızınıerkekgibigiydiripyetiştirmesi,utancındanonuerkekdiyetanıtmasıerkeklikmi?Erkeklekadın

eşitdeğilmi?Üstelerseniz,Ahmet'inbabasındayanıthazır:

-Sendahaanlamazsın....Yaşgünü'ndevarsılıkbudalalığınıgörüpdesusmak,görmezliktengelmekkolaymı?Çocuklarımızızorladahiyapabilirmiyiz?Aptalederiz.Büyüklerin

sözleribaşka,davranışlarıbaşka:Damlayadamlayagölolur,derZeynep'inbabası.Biryılbaşıgecesi,

dışarıda,oncasavurganlıkyaptıklarındaküçükMetinyetiştirir:...selolur.

Pasaklıkız,pasaklıoğlansözcükleriçokgeçerevlerde.Büyüklerbaşkaçeşitmi?NesinUsta'yıokuyun.

Çocuklarınkötüsözcüklerkulanmamalarını,terbiyeliolmalarınıisteriz.Bizbüyükleröylemiyiz?YurtseverOlunuzsöylevlerini,yazılarınıyinelerdururuz.Vekendimiz?

Ünlübiryazar,gazetecideolsak,bencil,çıkarcıörneklerisergilerizyaşamımızda.Önemsizbirgüçlüğe,eşitbirsıkılığagelemeyiz,dayıararız.Çıkarınıdüşünen,emeğinkarşılığınıesirgeyenpatron,kahramanlıköykülerianlatır,duygululukgösterilerisıralar.Sanki,olsadatümüneverse,veremediğiiçinağlamaklıgörüntüleri.OkulAileBirliğitoplantılarındanelerkonuşulur?Yaramazlığın,şımarıklığınadınasıl-harikaya-çıkar.

Karı-kocakavgalarınasılcanım,cicim'leörtülmeyeçalışılır?Evdenasıl,misafirinyanındanasılkonuşulur,davranılır?Büyüklernasılkopyaçektikleriniaralarındaanlatıpçocuklarına-Amankopyaçekmeyinöğüdünüverirler?Öğretim,eğitimnasılezbere,ezberciliğe,geçersizbilgileredayandırılır?Çocuklara-Amanyalansöylemeyin?diyenbüyüklernasılyalansöyler?ÇocukBayramındakimüsamerelerdeçocuklarniçinkendiçağlarını,yaşamlarınıoynamazlardatakmabıyıkla,sakalaacıklıoyunlarıgüldürüyeçevirirler?Öğretmenleri,yöneticileriniçinöyleoyunseçerler?

ŞimdikiÇocuklarHarika'nınsonundaAzizNesin,küçükokurlarına,

-Yaşlarınızküçükdiyehiçbirgerçeğinsizlerdensaklıkalmasındanyanadeğilim.Çocuklarınanlayamayacaklarıhiçbirsorunyoktur.diyor.Acı,gülünçlügerçeklerbüyüklerdendesaklanmamalı.Sorunlarda.OnatKutlarhaklı:-Büyüklerindünyasını,ikiyüzlülüklerini,yalanlarını,toplumdakihaksızlıkları,eğitimalanındakisaçmalıklarıçocukgözüyleverenbuyapıtokunmalı.Yayınlanmışyapıtlarınınsayısıyaşınıaşan,yapıtlarınıntümgelirinikimsesiz,yoksulçocuklaraadayan-haksızlıklar,çirkinlikler,baskılariçindekiülkemizigülünçolmaktankurtarandeğerlisanatçımızıiçtenliklekutlamakgörevimiz.

Varlık-Eylül1978

SON