HOLLANDA ÜLKE BÜLTENİ
2
HOLLANDA’NIN EKONOMİK YAPISI VE TÜRKİYE İLE TİCARİ
İLİŞKİLERİ*
*Ekonomi Bakanlığı Lahey Ticaret Müşarvirliği yıllık raporundan alınmıştır.
*Ekonomi Bakanlığı Sofya Ticaret Müşarvirliği yıllık raporundan alınmıştır.
İÇİNDEKİLER SAYFA NO
1. GİRİŞ ..................................................................................................................................... 4
2. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER ...................................................................... 5
2.1. Ülke Kimliği ........................................................................................................................ 5
2. 2. Sosyal Göstergeler .............................................................................................................. 6
2.3. Ekonomik Göstergeler ......................................................................................................... 6
3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER ............................................................................. 7
3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi ........................................................................................................ 7
3.2. Siyasi ve İdari Durum ......................................................................................................... 8
3.3. Coğrafi Bilgiler, Nüfus, Eğitim ve Sosyal Güvenlik ........................................................ 10 3.3.1. Coğrafi Konumu ve Özellikleri .................................................................................. 10 3.3.2. Nüfus .......................................................................................................................... 10
3.3.3. Çalışma ve İşgücü ...................................................................................................... 11 3.3.4. Eğitim ve kültür .......................................................................................................... 12
3.3.5. Sosyal Güvenlik ......................................................................................................... 14
4. GENEL EKONOMİK DURUMU ....................................................................................... 14
4.1. Genel Durum ..................................................................................................................... 14
4.2. Tarım ve Hayvancılık ........................................................................................................ 17
4.3. Sanayi ................................................................................................................................ 19
4.4. Ulaştırma ve Telekomünikasyon ....................................................................................... 20
4.5. Hizmetler ........................................................................................................................... 21
4.6. Enerji ................................................................................................................................. 22
4.7. Doğal Kaynaklar ve Madencilik ....................................................................................... 23
4.8. Ekonomiyi Etkileyen İç ve Dış Olaylar ............................................................................ 23
5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER ............................................................................... 26
5.1. Genel Durum ..................................................................................................................... 26
5.2. Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri ...................................................................... 26
5.3. Dış Ticaret ......................................................................................................................... 26
5.3.1. Genel Durum .............................................................................................................. 26 5.3.2. Dış Ticaret Mevzuatı .................................................................................................. 27
5.4. Dış Ticaret İstatistikleri ..................................................................................................... 28 5.4.1. Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri ............................................................................. 28 5.4.2. Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret ............................................................................. 28 5.4.3. Ülke Grupları veya Ekonomik Topluluklara Göre Dış Ticaret .................................. 30
5.4.4. Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı ................................................................................. 31 5.4.5. Başlıca Maddelere Göre İthalat .................................................................................. 31 5.4.6. Başlıca Maddelere Göre İhracat ................................................................................. 32
1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER ...................................................... 34
1.1. Ekonomik İlişkilerin Genel durumu .................................................................................. 34 1.1.1. Ekonomik İlişkilerin Gelişimi .................................................................................... 34
1.1.2. Yatırımlar ve Mali İşbirliği Alanındaki Gelişmeler ................................................... 34
1.2. Ticari İlişkilerin Genel Durumu ........................................................................................ 36
1.3. Dış Ticaret İstatistikleri ................................................................................................ 36 1.3.1. Türkiye İle Dış Ticaret Durumu ................................................................................. 36 1.3.2. Başlıca Maddelere Göre Türkiye’ye İhracat .............................................................. 37
1.3.3. Başlıca Maddelere Göre Türkiye’den İthalat ............................................................. 37 1.3.4. Sektörler İtibariyle Hollanda-Türkiye Dış Ticareti .................................................... 37
1.4. Ticari İlişkilerde Bilinmesi Gerekli Genel Konular .......................................................... 38 1.4.1. Ticari Engeller ............................................................................................................ 38
1.4.2. İthalat Mevzuatı .......................................................................................................... 38
1.4.3. Serbest Bölgeler ve Mevzuatı .................................................................................... 41
1.5. Yıl İçinde Açılan Fuarlar ................................................................................................... 41
1.6. Hollanda Pazarı ve Pazara Giriş Koşulları ........................................................................ 41
1.7. Belli Başlı Ekonomik ve Ticari kuruluşlar ........................................................................ 45 1.7.1. Ekonomi ve Ticaretle İlgili Kurum ve Kuruluşlar ..................................................... 45
1.7.2. Hollanda’daki Türk İşadamları Dernekleri ................................................................ 47
2. SORUNLAR, GÖRÜŞLER VE ÖNERİLER ...................................................................... 48
2.1. Sorunlar ............................................................................................................................. 49
2.2. Görüş ve Öneriler .............................................................................................................. 49
KAYNAKÇA ........................................................................................................................... 51
EKLER ..................................................................................................................................... 52
METİN İÇİNDEKİ TABLOLAR LİSTESİ
SAYFA NO
Table 1: Hollanda’nın Nüfus İstatistikleri 11
Table 2: Hollanda’nın Çalışan Nüfus Verileri 11
Tablo 3: Hollanda’da Asgari Ücret 12
Tablo 4: Eğitim Verileri 14
Tablo 5: Önemli Veriler ve Oranlar 15
Tablo 6: Tarla ve Bahçe Ürünleri 18
Tablo 7: Hayvancılık 18
Tablo 8: Et ve Süt 19
Tablo 9: Katma Değer Yöntemiyle GSYIH ve Mal Üretimi 20
Tablo 10: Enerji Bilançosu 23
Tablo 11: Hollanda’nın Dış Ticareti 28
Tablo 12: İthalatta İlk 20 Ülke 29
Tablo 13: İhracatta İlk 20 Ülke 29
Tablo 14: Ülke Gruplarına Göre Hollanda’nın Dış Ticareti 30
Tablo 15: Sektörel Dış Ticaret 31
Tablo 16: İthalatta İlk 20 Madde 32
Tablo 17: İhracatta İlk 20 Madde 33
Tablo 18: Hollanda’nın Dış Ticareti ve Türkiye’nin Payı 36
Tablo 19: Sektörler İtibariyle Hollanda-Türkiye Dış Ticareti 37
4
BÖLÜM I
1. GİRİŞ
Hollanda (resmi adı Hollanda Krallığı) bir krallık olup Hollanda ve Karayip
Denizindeki altı adadan (Aruba ve Hollanda Antilleri) oluşmaktadır. Avrupa Birliği’nin alan
olarak en küçük ülkelerinden bir tanesi olan Hollanda, Batı Avrupa’da Kuzey Denizi
kıyısında, Almanya ve Belçika arasında yer almaktadır. Ren, Maas ve Shelde nehirlerinin
deltasında kurulmuş olan Hollanda’nın 41.526 km2’lik yüzölçümünün 7.578 km2’lik kısmı su
ve kanallardan oluşmaktadır. Varlığını hidrolik mühendisliğine borçlu olan Hollanda
topraklarının % 20’si “polder” adı verilen denizden kazanılmış topraklar olup ülke
topraklarının 2/3’ü dünyanın en geniş kapsamlı su kontrol projeleri sayesinde su altında
kalmaktan korunmaktadır. 16,8 milyonluk nüfusu ve km2 başına düşen 496 kişi ile dünyanın
en nüfus yoğun ülkelerinden birisidir.
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) 2013 yılına ilişkin verilerine göre Hollanda
dünyanın en büyük 18’inci ekonomisine sahip olup, kişi başına düşen milli gelir
sıralamasında önde gelen ülkeler arasında yer almaktadır. Hollanda, Dünya Ticaret Örgütü
(WTO) 2013 yılı verilerine göre, dünya mal ihracatında beşinci, hizmet ihracatında
dokuzuncu, mal ithalatında yedinci, hizmet ithalatında ise sekizinci sırada yer almaktadır.
Toplam dünya mal ticareti içerisindeki payı ise % 3,4 olarak gerçekleşmiştir. AB’nin ikinci en
büyük ihracatçı ülkesi olan Hollanda tarım ürünleri ihracatında ABD’nin ardından 2’nci
sırada gelmektedir. Ülke, reeksport konusunda uzmanlaşmış olup ihracatının yaklaşık %
46,2’sini oluşturmaktadır.
Hollanda, Avrupa’nın ana limanı ve lojistik merkezi konumundadır. Rotterdam
Limanı 2005 yılına kadar dünyanın en büyük limanı iken, halen Şangay Limanı, Ningbo-
Zhoushan Limanı, Singapur Limanı ve Tianjin Limanının ardından dünyanın beşinci en
büyük ve Avrupa’nın en büyük limanı unvanını taşımaktadır. Amsterdam’daki Schiphol
Havalimanı Avrupa’da yolcu trafiği açısından dördüncü, kargo trafiği açısından 3’üncü sırada
yer almaktadır. Dış ticaretinin önemli bir bölümünü, Avrupa içi ticaret yanında Rotterdam
Limanı ve Schiphol Havalimanı gibi lojistik faaliyetlerin en yoğun olduğu limanlar vasıtasıyla
ABD ve Asya’dan yapılan ithalat oluşturmaktadır. İthal edilen ürünlerin önemli bir bölümü
çok az veya hiç bir işleme tabi tutulmadan diğer ülkelere ihraç edilmektedir. Bu durum,
Hollanda’nın, Avrupa’nın en önemli ticaret ve dağıtım merkezi olma özelliğini
yansıtmaktadır.
Özellikle Avrupa pazarına giriş için çok avantajlı bir dağıtım merkezi olması ve öne
çıkan alt yapı ve lojistik hizmetleri nedeniyle, halen çoğu global firma Hollanda’yı bir
pazarlama üssü olarak seçmektedir. Hollanda’yı önemli kılan diğer önemli bir faktör, kimya,
ileri teknolojiye dayalı yenilikçi malzemeler, gıda, çiçekçilik, yaşam bilimleri, sağlık, su
yönetimi ve denizcilik, ar-ge ve finansal hizmetler sektörlerinde şirketlerin ve araştırma
kurumları kümelenmelerinin varlığıdır. Ayrıca, Hollanda halkı, yüksek eğitimli, dışa açık ve
genellikle bir kaç dili konuşabilen insanlardır. 2013 yılı verilerine göre Avrupa’daki en iyi 50
üniversitenin içinde 3 Hollanda üniversitesi bulunmaktadır. Hollanda’nın, kimya, fizik, tıp,
ekonomi ve barış dallarında 15 Nobel ödülü bulunmaktadır. Hollanda, Avrupa’da kişi başına
düşen bilgisayar sayısı açısından 1’inci sırada, hane halkı geniş bant internet bağlantılarında
ise dünyada 2’nci sırada gelmektedir. Hollanda’da ar-ge harcamaları GSYİH’nın % 1,7’sine
tekabül etmekte olup triyadik patentlerde (ABD, Avrupa, Japonya’da kaydedilen patentler)
Hollanda 3’üncü sırada yer almaktadır.
5
2. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER
2.1. Ülke Kimliği
Ulusal Adı Hollanda Krallığı
Başkenti Amsterdam
Yönetim Biçim Parlamenter Monarşi
Resmi Dili Hollandaca, Friesland eyaletinde Frizce konuşulmakta
olup bu dil Hollanda’da resmi yerli azınlık dilidir.
Dini % 36’sı dinsiz, % 34’ü Katolik, % 25’i Protestan, % 5’i
diğer dinler
Para Birimi Euro
Yıllık Ortalama Döviz Kuru 1 Euro =1,3281 ABD Doları
Yüzölçümü 41.526 km²
Nüfusu 16.778.025
Yıllık Nüfus Artışı Binde 2,8
Nüfus Yoğunluğu (km2/kişi) 496
Mesai Saatleri ve Günleri 9.00-17.30 Pazartesi-Cuma
Büyük Kentler ve nüfusu
(31 Aralık itibariyle)
Amsterdam : 810.767
Rotterdam : 618.357
Lahey : 508.940
Utrecht : 328.164
Yerel Saat Türkiye’den 1 saat geri (-1 saat)
Haftalık Çalışma Saati 38 saat
Resmi Tatil Günleri
2014 Yılı Tatilleri:
01 Ocak-Yeni Yıl
20 Nisan-21 Nisan Paskalya (Easter)
27 Nisan-Milli Gün (Kral'in Doğum Günü)
(27 Nisan Pazar gününe geldiğiiçin 2014 yılında
26 Nisan Milli gün olarak kutlanacaktır.)
05 Mayıs-Kurtuluş Günü (1945)
29 Mayıs-Dini Bayram (Ascension Day)
8-9 Haziran-Dini Bayram (Whit Sunday,Whit Monday)
25-26 Aralık-Noel
Uluslararası Telefon Kodu 31
6
2. 2. Sosyal Göstergeler
Ortalama Ömür Kadın 82,9 (2013)
Erkek 79,3 (2013)
Yüksek Öğretim Okul Sayısı
(2013-2014)
39 Meslek Yüksek Okulu,
14 Üniversite
Yüksek Öğretim Öğrenci Sayısı
(2013-2014)
423.719 Meslek Yüksek Okulu
245.322 Üniversite
Gelen Turist Sayısı 8.726.600 (2010)*
Giden Turist Sayısı 17.532.600 (2010)*
Eğitim Harcamaları / GSMH % 5,9 (2012)
Sağlık Harcamaları / GSMH % 15,6 (2013)
Karayolu Uzunluğu 138.199 km (2013)
Demiryolu Uzunluğu 3.013 km (2013)
Yıllık Elektrik Tüketimi (KWh) 116.809 (2013)
Asgari Ücret 1.495,20 Avro (brüt)(2014 Temmuz)
*Yeni istatistikler yayınlanmamıştır.
2.3. Ekonomik Göstergeler
2008 2009 2010 2011 2012 2013
GSYİH (milyar avro) 594 573 587 599 599 603
GSYİH (milyar ABD $) 875 798 779 834 771 800
Büyüme (%) 2,1 -3,6 1,5 0,9 -1,2 -0,8
Nüfus (bin kişi) 16,405 16,486 16,575 16,656 16,730 16,778
Kişi Başına GSMH (ABD $) 53,199 48,300 46,861 49,932 45,989 47,634
Tüketici Enflasyon Oranı (%) 2,5 1,2 1,3 2,3 2,5 2,5
İşgücü (bin kişi) 7,801 7,846 7,817 7,811 7,894 7,939
İşsizlik oranı (%) 3,9 4,8 5,4 5,4 6,4 8,3
Dış Ticaret (Mal)
İhracat (milyar avro) 370 309 372 409 430 434
İthalat (milyar avro) 336 274 332 365 389 384
Denge (milyar avro) 34 35 40 44 41 50
Türkiye’ye İhracat (milyar avro) 3,9 3,5 4,5 4,7 4,7 4,8
İhracatta Türkiye’nin Payı (%) 1,04 1,13 1,21 1,16 1,09 1,11
Türkiye’den İthalat (milyar avro) 1,6 1,4 1,6 2,0 2,1 2,3
7
İthalatta Türkiye’nin Payı (%) 0,49 0,50 0,49 0,55 0,54 0,59
Türkiye Denge (milyar avro) 2,3 2,1 2,9 2,7 2,6 2,5
Yabancı Sermaye Yatırımları
Stok (milyar avro) 464 447 439 470 473 498
Diğer Veriler
Kamu Borç Stoku (milyar avro) 348 349 373 394 426 441
Cari İşl. Dengesi (milyar avro) 25 30 43 54 57 66
Cari İşlem Dengesi/GSYİH (%) 4,3 5,2 7,4 9,1 9,5 10,9
Kamu Borç Stoku/GSYİH(%) 58,6 50,7 63,7 67,4 74,4 74,7
Ihracatın Ithalati Karşılama Oranı 110,3 112,9 111,9 112,2 110,3 112,9
İhracat/GSYİH 62,3 54,0 63,3 68,3 71,7 72,0
Enerji (petajoule)
Petrol Üretimi 93 73 61 63 63 65
Petrol İthalatı 7.565 7.696 8.222 7,911 8,403 7,950
Petrol İhracatı 5,511 5,753 6,310 6,091 6,386 6,108
Doğalgaz Üretimi 2,511 2,363 2,657 2,419 2,406 2,587
Doğalgaz İthalatı 794 770 773 690 783 810
Doğalgaz İhracatı 1,852 1,669 1,786 1,676 1,812 2,007
3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER
3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi
Netherlands (Alçak ülkeler), İspanya Krallığı yönetiminde olan onyedi eyaletin bir
parçasıydı. Onyedi eyalet 1568 yılında İspanya ile savaşa girmiş ve 1581 yılında
bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. İspanya, 80 yıl süren savaşların sonunda 1648 yılında
eyaletlerin bağımsızlığını tanımıştır. Netherlands Eyaleti’ne 1559 yılında yönetici olarak
atanan Nassau Kontu Prens William Orange, Hollanda Kraliyet ailesinin atası ve Hollanda
devletinin kurucusu olarak kabul edilmektedir.
16-17’nci yüzyıllarda Avrupa’da kraliyet aileleri arasında süregelen savaşlar, akraba
evlilikleri ve miraslar nedeniyle birçok defa yönetim değişikliği yaşanmıştır. 1815 yılında
Viyana Kongresi ile Belçika ve Lüksemburg’u da kapsayan bölgede Birleşik Hollanda
Krallığı ilan edilmiştir. Daha sonra Belçika 1830 yılında ve Lüksemburg 1890 yılında Birleşik
Hollanda Krallığı’ndan ayrılmışlardır. 1848 yılında Hollanda’nın önemli devlet adamlarından
Thorbecke tarafından ilk anayasa oluşturulmuştur.
Yeni yapılan keşiflerle zengin hammadde kaynakları bulunması nedeniyle 17’nci
yüzyılda Hollanda ekonomik bakımdan güçlenmiş ve dünyanın sayılı bir ticaret merkezi ve
deniz gücü haline gelmiştir. Bundan sonra denizlerdeki hakimiyetini uzun süre korumayı
başarmıştır. Hollanda, 18 ve 19’uncu yüzyıllarda sömürgeci bir politika izleyerek Afrika’da,
Güney Amerika’da ve Asya’da sömürgeler edinmiş olup en önemli sömürgeleri Cape Town,
Endonezya ve İngilizlerle şu anki New York şehri karşılığında takas edilen Surinam olmuştur.
Hollanda sömürgecilik döneminde yoğun olarak köle ticareti yapmıştır.
8
Hollanda, I. Dünya Savaşı’nda tarafsız kalmış ve savaşın dışında kalabilmiştir. Ancak
II. Dünya Savaşı’nda Almanlar tarafından 1940’ta işgal edilmiş, işgal 1945'te son bulmuştur.
Hollanda, II. Dünya Savaşı’ndan sonra tarafsızlık politikasından vazgeçmiş ve NATO ile
Avrupa Ekonomik Topluluğu’na üye olmuştur.
II. Dünya Savaşı sonrasında yaşanan bağımsızlık hareketleri sonrasında Endonezya ve
Güney Afrika’daki sömürgeleri özgürlüklerini ilan etmişler, Antiller ve Aruba’yla ise
ilişkileri düzenleyici nitelikte bir “İmtiyazlar Anlaşması” imzalanmıştır (29 Aralık 1954). Bu
anlaşma ile her ülkenin kendi iç işlerinde bağımsız, dış işlerinde koordineli hareket etmesi
kararlaştırılmıştır.
Günümüzde, Kral, Devletin başıdır. Aruba ve Antillerde Kraliyeti temsil eden ve Kral
tarafından atanan Valiler bulunmakta olup onların bakanları da Kraliyetle ilgili konular
görüşülürken toplantılara katılmak üzere Hollanda Bakanlar Kurulu’nda yer almaktadır.
3.2. Siyasi ve İdari Durum
Hollanda, yerel yönetimlere dayalı ve üç katmanlı (merkezi hükümet, eyaletler,
belediyeler) üniter bir devlet yapısına sahiptir. Geleneksel Hollanda kamu yönetimi yaklaşımı
korporatist felsefeye dayalı olup bu felsefe yönetimin meşruiyetini ve hükümete güveni
artırmak amacıyla yönetim kalitesini iyileştirmek için konsensüs oluşturmanın ilkelerine ve
uzman tavsiyelerinin kullanılmasına vurgu yapar. Hollanda’da, hükümet, işveren ve işçi
temsilcileri arasındaki ilişkiler “polder modeli”(1982’den beri endüstriyel istikrarsızlığı
önlemiş olan müzakere ve mutabakat temeline dayalı işçi, işveren ve kamuyu bir araya getiren
bir sistem) adı verilen mutabakat/uzlaşı kültürü çerçevesinde yürütülmektedir.
Hollanda, parlamento esasına dayalı anayasal bir monarşidir. Hollanda 19’uncu
yüzyıldan beri koalisyon hükümetleri tarafından yönetilmiştir. Hükümet kral ve bakanlardan
oluşmaktadır. Kral devletin başıdır. Parlamento, Eyalet Konseyi üyeleri tarafından dört
yıllığına seçilen 75 üyeli I. Meclis (Senato) ve halk tarafından gizli oy ve nispi temsil usulü
ile yine dört yıllık süre için seçilen 150 üyeli II. Meclis’ten (Temsilciler Meclisi)
oluşmaktadır. Tarihi nedenlerden dolayı Lahey hükümet merkezi, Amsterdam ise başkenttir.
Hollanda idari açıdan Drenthe, Flevoland, Friesland, Gelderland, Groningen, Limburg,
Overijsel, Utrecht, Zeeland, Noord Brabant, Zuid Brabant, Noord Holland ve Zuid Holland
olmak üzere 12 Eyaletten oluşmaktadır.
Devlet Başkanı Kral Willem Alexander, 30 Nisan 2013 tarihinde tahta çıkmıştır.
9
Mevcut siyasi partiler ve liderleri:
Mevcut siyasi partiler ve liderleri 2014-Milletvekili Sayısı
VVD-Özgürlük ve Demokrasi Partisi: Mark Rutte 41
PvdA-İşçi Partisi: Diederik SAMSOM 38
SP-Sosyalist Parti: Emile Roemer 15
CDA-Hıristiyan Demokrat Parti: Sybrand van Haersma Buma 13
D66-Demokrat 66’lar: Alexander Pechtold 12
PVV-Özgürlükler Partisi: Geert Wilders 12
CU-Hıristiyan Birliği: Arie Slob 5
Groenlinks-Yeşil Sol: Bram A. Van Ojik 4
SGP-Reformcu Devlet Partisi: Kees C.G.van der Staaij 3
PvdD-Hayvanları Koruma Partisi: Luuk Folkerts 2
VNL (ex PVV) Bontes/van Klaveren 2
50PLUS-Elli Yaş Üzeri Partisi: M.H.H. Baay-Timmermans 1
Lid-Van Vliet (ex PVV) 1
50PLUS/Nolbert Klein 1
Toplam 150
Bakanlar Kurulu:
Başbakan Mark Rutte (VVD)
Başbakan Yard./Sosyal İşler, İstihdam Bakanı Lodewijk Asscher (PvdA)
Dışişleri Bakanı Frans Timmermans (PvdA)
İçişleri Bakanı, Kraliyet İlişkileri Ronald Plastelk (PvdA)
Güvenlik ve Adalet Bakanı Ivo Opstelten (VVD)
Eğitim, Kültür ve Bilim Bakanı Jet Bussemaker (PvdA)
Maliye Bakanı Jeroen Dijsselsoem (PvdA)
Savunma Bakanı Jeannine Hennis-Plasschaert (VVD)
Altyapı ve Çevre Bakanı M. Schultz van Haegen- Maas Geesteranus (VVD)
Ekonomi Bakanı Henk Kamp (VVD)
Dış Ticaret, Geliştirme İşbirliği Bakanı Lilianne Ploumen (PvdA)
Sağlık, Refah ve Spor Bakanı Edith Schippers (VVD)
İskan ve Merkezi Hükümet Bakanı Stef Blok(VVD)
*4 Şubat 2014 itibariyle Eric Wiebes Maliye DEVLET Sekreteri görevini devam
ettirmektedir.
10
Yargı: Roma Hukuku temel dayanak olmakla birlikte mevcut yasalar Fransız
hukukundan alınmıştır. Yasal soruşturmalar, genelde kişiler değil devlet tarafından
başlatılmaktadır. İdari yargı, medeni hukuk ve ceza yargısından ayrı yapılandırılmış olup
yargılama usulleri de farklıdır.
Yargının bağımsızlığı esastır ve bu çerçevede yargıçların ömür boyu görev
güvenceleri bulunmaktadır. Yargıçlar, ancak görevi kötüye kullanma ya da akli problemler
vb. nedenlerle ehliyetsiz hale gelmeleri halinde görevden alınabilmektedir.
En yüksek yargı makamı Hollanda Yüksek Temyiz Mahkemesi’dir. Mahkeme, yargı
idaresinin gözetimi ve temyiz davalarını karara bağlama görevlerini yürütür. Sadece vergi
hukukuna giren konularda ilk derece mahkemesi olarak görev yapan beş adet temyiz
mahkemesi vardır. Medeni hukuk ve ceza hukuku davaları, altmışbir alt-bölge mahkemesi
tarafından ele alınmakta olup bunların bakmadığı davalar için de ondokuz bölge mahkemesi
bulunmaktadır. Ayrıca, çocuklar için çocuk mahkemeleri ve borsa vb. kurumlar için özel
tahkim mahkemeleri vardır.
3.3. Coğrafi Bilgiler, Nüfus, Eğitim ve Sosyal Güvenlik
3.3.1. Coğrafi Konumu ve Özellikleri
Hollanda Krallığı, Hollanda ve Karayip Denizindeki altı adadan (Aruba ve Hollanda
Antilleri) oluşmaktadır. Avrupa Birliği’nin alan olarak en küçük ülkelerinden bir tanesi olan
Hollanda Batı Avrupa’da Kuzey Denizi kıyısında, Almanya ve Belçika arasında yer
almaktadır. Ren, Maas ve Shelde nehirlerinin deltasında kurulmuş olan Hollanda’nın 41.526
km2’lik yüzölçümünün 7.578 km2’lik kısmı (% 18) su ve kanallardan oluşmaktadır. Coğrafi
yapısı itibariyle düz bir araziye sahip olan ülke topraklarının yarısından çoğu deniz
seviyesinin altında bulunmaktadır. Varlığını hidrolik mühendisliğine borçlu olan Hollanda
topraklarının % 20’si, “polder” adı verilen denizden kazanılmış topraklar olup ülke
topraklarının 2/3’si dünyanın en geniş kapsamlı su kontrol projeleri sayesinde su altında
kalmaktan korunmaktadır. Ülkenin en yüksek noktası 321metre, en alçak noktası –6,7-metre
(deniz seviyesinin altında)’dir. 16,8 milyonluk nüfusu ve km2 başına düşen 496 kişi ile
dünyanın nüfusu en yoğun ülkelerinden birisidir.
Hollanda, nemli ve yağışlı bir iklime sahiptir ve yağışlar tüm yıl boyunca
görülmektedir. Hollanda’nın iklimi, Kuzey denizi kıyılarında bulunması ve Karayip
bölgesinden gelen “gulf stream”in etkisi ile ılımlıdır. Yazın ortalama sıcaklık 16 derece, kışın
ise 3 derecedir. Bununla birlikte, nem oranının fazlalığı, ısının daha sıcak veya daha soğuk
olarak hissedilmesine neden olmaktadır. Diğer taraftan, düz bir arazi yapısına sahip olan
ülkede Kuzey Denizi’nden esen rüzgar, özellikle deniz kıyısında bütün etkisi ile
hissedilebilmektedir. Konumu nedeniyle değişik hava koşullarının yaşanabildiği bir ülke olan
Hollanda’da aynı gün içinde bir kaç kez güneşli ve yağışlı hava yaşanabilmektedir.
3.3.2. Nüfus
Hollanda’nın nüfusu 2013 yılı sonunda 16,8 milyon olmuştur. Ancak nüfus artışındaki
yavaşlama devam etmektedir. Hollanda nüfusu gittikçe yaşlanmakta, 40 yaşının
üzerindekilerin nüfus içindeki oranları artmaktadır. Nüfus artış hızı 2012 yılında binde 2,8
olmuştur. Nüfus açısından en kalabalık şehirler sırasıyla Amsterdam, Rotterdam, Lahey,
Utrecht ve Eindhoven’dır.
11
Halkın çoğu Flaman, küçük bir kısmı ise Fas, Surinam ve Endonezyalıdır. Ülkede
yaklaşık 400 bin Türk yaşamakta, bunlardan 250 bininin Hollanda vatandaşlığını kazanmış
olduğu bilinmektedir. Yabancılar arasında ülkedeki en büyük kesimi Türk kökenliler
oluşturmaktadır.
Tablo 1: Hollanda’nın Nüfus İstatistikleri(1000 kişi)
Yıl Toplam
(Kişi)
Oran (%) Büyüme Yoğunluk
(kişi/km2) 0-20 20-40 40-65 65-80
80
üzeri Kişi
Oran
(binde)
2009 16.485.787 23,9 25,7 35,5 11,2 3,8 91,83 5,6 489
2010 16.574.989 24,1 25,2 35,6 11,4 3,9 89,2 5,4 491
2011 16.655.799 23,5 25,0 29,3 11,6 4,0 80,8 4,9 494
2012 16.730.348 23,28 24,76 35,73 12,14 4,10 80,8 4,8 496
2013 16.778.025 23,10 24,60 35,50 12,60 4,20 47,7 2,8 496
Kaynak: CBS
3.3.3. Çalışma ve İşgücü
Hollanda’da 15-65 yaş arası nüfus ve çalışabilir nüfus yıllar itibariyle çok düşük
rakamlarda değişiklik göstermektedir. Buna rağmen 2006 yılına kadar çalışan nüfusta azalma
ve sonucunda işsiz nüfusta artış olurken 2006, 2007 ve 2008 yıllarında ekonomide genel
olumlu gidişe paralel olarak işsizlik oranı azalmıştır. Ancak 2008’in ikinci yarısında ve 2009
yılında yaşanan ekonomik ve finansal krizin etkisiyle işsizlik oranı artışa geçerek 2009 yılında
% 4,9, 2010 ve 2011 yıllarında %5,4, 2012 yılında % 6,4, 2013 yılında ise % 8,3 olarak
gerçekleşmiştir.
Tablo 2: Hollanda’nın Çalışan Nüfus Verileri (1.000 kişi)
Yıl 15-65 yaş arası
nüfus
15-65 yaş arası
çalışabilir nüfus
15-65 yaş arası
çalışan nüfus
15-65 yaş arası
işsiz nüfus
İşsizlik
Oranı
(%)
2009 10.970 7.753 7.374 379 4.9
2010 11.017 7.817 7.391 426 5.4
2011 10.994 7.811 7.392 419 5.4
2012 10.992 7.894 7.387 507 6.4
2013 11.012 7.939 7.283 656 8.3
Kaynak: CBS
Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere, Hollanda’da asgari ücret 2013 yılı itibariyle
23 yaş ve üzerindekiler için aylık brüt 1.469,40 avrodur. Ücretler/Kazanç endeksine göre
2013 yılı endeksi 131,8’dir (2000=100). Bu oran özel sektör için 131,6 ve sağlık gibi sektörler
için 133,4’dür. 2013 yılı Aralık ayı itibariyle malul yardımı alanların sayısı 817.840 kişi ve
işsizlik yardımı alanların sayısı ise 437.730 kişidir. 2012 yılının sonuna kadar 65 olan
emeklilik yaşı, 2013 Ocak ayından itibaren her yıl emeklilik yaşına bir ay eklenerek 2018
yılında 66 ve 2021 yılında 67 olacaktır.
12
Tablo 3: Hollanda’da Asgari Ücret (1 Ocak-31 Aralık Dönemi)
Yaş Aylık Haftalık Günlük
23-65 1.469,40 339,10 67,82
22 1.249,00 288,25 57,65
21 1.065,30 245,85 49,17
20 903,70 208,55 41,71
19 771,45 178,05 35,61
18 668,60 154,30 30,86
17 580,40 133,95 26,79
16 506,95 117,00 23,40
15 440,80 101,75 20,35
Kaynak: Sosyal İşler ve İstihdam Bakanlığı
3.3.4. Eğitim ve kültür
Hollanda’da eğitim sisteminin en önemli özelliği, okul kurma özgürlüğünün,
Anayasa’nın 23’üncü maddesi altında garantiye alınmış olmasıdır. Bu maddede kişilere, okul
kurma özgürlüğü, okullarda eğitimi düzenleme ve inanç özgürlüğüne bağlı olarak okulun
ilkelerini belirleme özgürlüğü tanımaktadır. Dini inanca, eğitsel ve ideolojik görüşlere göre
okul kurma ve seçme özgürlüğü tanınmıştır. Kamu okulları; devlet adına eğitim sağlayan, dini
ve diğer görünüm ayrımlarını dikkate almadan tüm çocuklara açık olan, kamu hukukuna tabi
olan, belediye meclisi ya da bir kamu tüzel kişiliği ya da bir kamu vakfının komisyonu
tarafından kurulup yönetilen kurumlardır. Özel okullar ise; özel hukuka tabi olan bir dernek
ya da vakıf tarafından kurulup yönetilen, kendi dini ve ideolojik inançlarını temel alabilen
kurumlardır.
Hollanda eğitim sisteminin ikinci önemli özelliği, işletme ve yönetimin okullara
devredilmesi ile eğitim politikasının merkezileştirilmesini iç içe barındırmasıdır. Hollanda’da,
ülkenin yönetim yapısına uygun olarak, eğitim sisteminin yönetiminde yetkili ve sorumlu üç
yönetim birimi vardır: Merkezi hükümet, ülke düzeyinde tüm eğitim sistemini düzenleme
sorumluluğunu üstlenmekte ve anayasanın hükümleri doğrultusunda yönetmelikler ve yasama
araçlarıyla eğitimi kontrol etmektedir. Eyalet yönetimi başlıca yasal denetim ve yargı
görevlerini yerine getirir. Yerel yönetimlerin ise yürütme görevleri bulunmaktadır. Eğitim
sistemi, ülke düzeyinde merkezi olarak düzenlendiği ve tüm ülkede ortak bir okul sistemi
uygulandığı için, yönetim yönünden merkezi bir nitelik taşır. Buna karşılık, okulların idaresi
yerel yönetimlerin sorumluluğunda olduğu için de yerel bir nitelik taşır.
Anayasada belirtilen özgürlüklerin sağlanabilmesi için; devlete eğitim ve yönetim
yönünden aynı programlara ve yasal düzenlemelere bağlı olan resmi ve özel okullara eşit
parasal destek sağlama zorunluluğu, yerel yönetimlere de bir kamu görevi olarak eğitim
hizmeti sunma sorumluluğu yüklenmiştir. Bu durum, sistem içinde hem okul türlerinin, hem
de sistemin yönetim ve denetiminde yetkili olan kuruluşların çeşitlenmesine neden olmuştur.
Çünkü anayasa ile güvence altına alınan kişilerin kendi dünya, dini, eğitsel ve ideolojik
görüşlerine uyan eğitim verme ve eğitim alma özgürlüğü nedeniyle, tüm eğitim
basamaklarında devlet okullarının yanı sıra çeşitli dini inanç ve mezhep grupları ile farklı
eğitsel ve ideolojik görüşlere sahip özel ve tüzel kişiler (kişiler, dini kurumlar, meslek
kuruluşları, kamu yararına çalışan dernek ve birlikler, ticari kuruluşlar gibi) tarafından açılan
oldukça geniş bir özel okullar ağı vardır. Bunlar genellikle Katolik ve Protestan okulları olup
13
Yahudi, Müslüman, Hindu ve hümanist özel okullar da bulunmaktadır. Okullarda din eğitimi
zorunlu olmamakla birlikte, isteyenlere dini cemaatlerin görevlendirdiği din görevlileri
tarafından din dersleri verilmektedir.
Özel okullar, eğer çocuğun ebeveyni okulda öğretilen inanç ve ideolojiyi
benimsemiyorsa çocuğu okula kabul etmeme hakkına sahiptir. Resmi ve özel okullar Eğitim,
Kültür ve Bilim Bakanlığı tarafından belirlenmiş olan müfredat programını takip ederler. Her
iki kurumdan alınan belge ve diplomaların geçerliliği eşittir.
Merkezi hükümet, kamu ve özel okullarına aynı geçerli ölçütlere göre ödenek verir.
Ancak, özel okulların devlet bütçesinden ödenek alabilmeleri için bu alandaki yasalarda ve
hükümet kararlarında belirtilen koşulları yerine getirmeleri gerekir.
Zorunlu eğitim 1969 Zorunlu Eğitim Kanunu ile düzenlenmiştir. Buna göre, her çocuk
beş yaşına girdiği ay içinde tam gün okula kaydolmak ve kesintisiz 12 yıl eğitim almak
zorundadır. Bununla birlikte, çocukların tamamına yakını 4 yaşında okula başlamaktadır.
Okula devamın aksatılmaması konusunun takipçisi belediye yetkilileri olup okula devamın
aksatılması durumunda kanun, para ve hapis cezası öngörmektedir.
Eğitim Basamakları: Hollanda'da eğitim sistemi, temel eğitim, ortaöğretim ve
yükseköğretim olmak üzere üç eğitim basamağından oluşur.
Temel Eğitim Okulları: Zorunlu eğitim kapsamında 4-12 yaş arasındaki çocukların
gittikleri sekiz yıllık okullardır. 1985 yılından itibaren Hollanda’da “ilkokul” kavramı
kaldırılmış olup temel eğitim yasası kapsamında 2 yıllık anaokulları ile 6 yıllık ilkokullar
birleştirilerek 8 yıllık temel eğitim okulları oluşturulmuştur. Temel eğitim okullarına başlama
yaşı 4’tür. Sekizinci yılın sonunda ülke genelinde yapılan CITO sınavlarında alınan notlara
bağlı olarak öğrenciler ortaöğretim kurumlarından birine yönlendirilirler.
Ortaöğretim:12-16/18 yaş arasındaki öğrencilerin öğrenim gördükleri, süreleri 4-6 yıl
arasında değişen ve ilk dört yılı zorunlu eğitim kapsamında olan ortaöğretim basamağındaki
genel eğitim ve mesleki eğitim amaçlı programlar uygulayan okullardır. Oniki yaş civarında
sekiz yıllık temel eğitimi bitiren çocuklar için ortaöğretimde üç seçenek bulunmaktadır:
VMBO: Meslek öncesi ortaöğretim, dört yıl süreli (ortaokul) ve sonra MBO
Mesleki ortaöğretim, iki-üç-dört yıl süreli (lise)
HAVO: Yüksek dereceli genel ortaöğretim, beş yıl süreli (ortaokul+lise)
VWO: Üniversite öncesi eğitim, altı yıl süreli (ortaokul+lise)
Yükseköğretim: Ortaöğretimi bitiren 18 yaşından büyük öğrencilerin akademik veya
mesleki öğrenim gördükleri, süreleri 4-6 yıl olan üniversiteler ve meslek yüksekokullarından
oluşmaktadır. HBO denilen meslek yüksek okulları, meslekler için gerekli olan teorik ve
pratik eğitimi vermektedir. Üniversitelerise, araştırmayı sürdürmek ve bunların öğretilmesi
amacını taşımaktadır. Üniversite ile yüksekokul arasındaki fark ise, üniversitede en az 3
fakülte (tıp fakültesi ve bir matematik veya fizik bilimleri fakültesi) bulunmasından
kaynaklanmaktadır. Bu öğretim kurumlarına giriş için aynı yasal kurallar uygulanır ve
verdikleri derecelerin değerleri de eşittir. Bu kurumlar tümüyle devlet sorumluluğu altındadır.
Hollanda’da yükseköğretim sistemi içinde toplam 14 üniversite bulunmaktadır. Mesleki
eğitime büyük önem verilmekte olup mesleki eğitimin ağırlığı üniversite düzeyi eğitimde
daha öne çıkmaktadır. Meslek yüksek okullarına 422 bin öğrenci kayıtlıyken, üniversitelere
241 bin öğrenci devam etmektedir.
14
Tablo 4: Eğitim Verileri (2013-2014 Öğretim Yılı)
Okul/Kurum Okul Sayısı Öğrenci Sayısı
İlköğretim 7.039 1.538.031
Orta Öğretim 658 961.099
Meslek Yüksek Okulları 39 421.519
Üniversiteler 14 241.321
Kaynak:CBS
3.3.5. Sosyal Güvenlik
Hollanda’da etkin ve kapsamlı bir sosyal güvenlik sistemi mevcuttur. Esas itibari ile
sistem, halk sigortaları, işçi sigortaları ve sosyal yardımlar olarak üç bölümden oluşmaktadır:
a) Halk Sigortaları: Aşağıdaki sigorta kolları için çalışanların ücretlerinden primler
vergi dairelerince kesilmektedir:
Yaşlılık Sigortaları (AOW), prim: % 17,90
Geride Kalan Dul ve Yetimler Sigortası (ANW), prim: % 0,60
Çocuk Paraları Sigortası (AKW), prim kesilmez, bütçe gelirlerinden karşılanır.
İstisnai Sağlık Harcamaları Sigortaları (AWBZ), prim: %12,65
b) İşçi Sigortaları:Aşağıdaki sigorta kolları için çalışanlar ve/veya işverenlerden prim
kesilir:
Hastalık Sigortaları (ZVW) için işveren % 7,5 prim kesilir. Sigorta primi kişilerin
gelirine göre değişim gösterir. Prim işveren ile işçi arasında yapılan görüşme ile
saptanır. En düşük sağlık sigortası primi 80-110 Avro arasıdır.
Maluliyet sigortası için (WAO/WIA) işverenden % 4,95 prim alınır.
İşsizlik Sigortası (WW) için sadece işçiden % 2,15 prim kesilir.
Tamamlayıcı Ödenek (TW), prim kesilmez, bütçe gelirlerinden karşılanır.
c) Sosyal Yardımlar:Bu yardımlar bütçeden finanse edilmektedir.
İş ve Geçim Yardımı (WWB)
Yaşlı ve Kısmen Maluller – 50 yaş üzeri- (IOAW)
Serbest Çalışan Yaşlılar Yardım Kanunu (IOAZ)
4. GENEL EKONOMİK DURUMU
4.1. Genel Durum
Hollanda ekonomisi, istikrarlı işçi-işveren ilişkileri, düşük düzeyde işsizlik ve
enflasyon, önemli miktarda dış ticaret fazlası ve Avrupa nakliye merkezi olarak oynadığı
önemli rol ile bilinmektedir. Ekonominin ana itici sektörleri nakliye/lojistik, kimya sanayi,
ticaret ve hizmetlerden oluşmaktadır. İmalat sanayi Hollanda’da, Almanya, Fransa ve İtalya
gibi diğer Avrupa ülkelerinde olduğundan daha az baskın durumdadır. Endüstriyel aktiviteler
esas olarak gıda işleme, kimyasallar, petrol işleme ve elektrikli makineler üzerine
15
yoğunlaşmıştır. Son derece mekanize tarım sektörü işgücünün yalnızca yaklaşık % 2’sini
istihdam etmekle birlikte gıda işleme sanayisi ve ihracat için önemli miktarda üretim
gerçekleştirmektedir. Tarım ve gıda ile kimyasallar gibi daha geleneksel sektörlerde
biyoteknoloji giderek artan önemde bir rol oynamaktadır. Oldukça dışa açık olan ekonomi dış
ticarete ve finansal hizmetlere bağımlıdır. Ekonominin sektörel dağılımı, % 74 hizmetler, %
24,4 sanayi ve % 1,6 tarım şeklindedir.
Hollanda dünyanın en büyük 18’nci ekonomisine sahip olup kişi başına düşen milli
gelir sıralamasında ise 13. sırada yer almaktadır. Hollanda, WTO 2013 yılı verilerine göre,
dünya mal ihracatında beşinci, hizmet ihracatında dokuzuncu, mal ithalatında yedinci, hizmet
ithalatında ise sekizinci sırada yer almaktadır. Toplam dünya mal ticareti içerisindeki payı ise
% 3,4 olarak gerçekleşmiştir. AB’nin ikinci en büyük ihracatçı ülkesi olan Hollanda tarım
ürünleri ihracatında ABD’nin ardından 2’nci sırada gelmektedir. Ülke, reeksport konusunda
uzmanlaşmış olup ihracatının yaklaşık % 46,2’sini oluşturmaktadır. Doğal kaynaklar ve
hammadde bakımından fakir olan Hollanda’nın taşımacılık ve lojistik açısından Avrupa’da
merkezi bir konumda bulunması ve yurt içi pazarının darlığı ülkenin dışa açık bir ekonomi
haline gelmesinde etkili olmuştur.
Hollanda, Avrupa’nın ana limanı ve lojistik merkezi konumundadır. Rotterdam
Limanı 2005 yılına kadar dünyanın en büyük limanı iken, halen Şangay Limanı, Ningbo-
Zhoushan Limanı, Singapur Limanı ve Tianjin Limanının ardından dünyanın beşinci en
büyük ve Avrupa’nın en büyük limanı unvanını taşımaktave Hollanda’yı her tür eşya için
başlıca geçiş ülkesi yapmaktadır. Amsterdam’daki Schiphol Havalimanı Avrupa’da yolcu
trafiği açısından dördüncü, kargo trafiği açısından üçüncü sırada yer almaktadır. Dış
ticaretinin önemli bir bölümünü, Avrupa içi ticaret yanında Rotterdam Limanı ve Schiphol
Havalimanı gibi lojistik faaliyetlerinin en yoğun olduğu limanlar vasıtasıyla ABD ve
Asya’dan yapılan ithalat oluşturmaktadır. İthal edilen ürünlerin önemli bir bölümü çok az
veya hiç bir işleme tabi tutulmadan diğer ülkelere ihraç edilmektedir. Bu durum,
Hollanda’nın, Avrupa’nın en önemli ticaret ve dağıtım merkezi olma özelliğini
yansıtmaktadır.
Tablo 5: Önemli Veriler ve Oranlar
VERİLER 2011 2012 2013
GSYİH (milyar dolar)-cari 834 770 800
GSYİH (milyar avro)-cari 599 599 602
İhracat (milyar avro) 409 430 434
İthalat (milyar avro) 365 389 384
Cari İşl.Dengesi (milyar avro) 54 57 66
Kamu borç stoğu (milyar avro) 394 426 441
Kişi Başına GSYİH (dolar)-cari 49,932 45,988 47,634
Kişi Başına GSYİH (avro)-cari 35,886 35,773 35,864
Oranlar
İhracat/İthalat (%) 112 110 113
İhracat/GSMH (%) 68 72 72
Cari İşl. Dengesi/GSMH (%) 9,2 9,5 10,9
Kamu Borç Stoğu/GSMH (%) 65,8 71,1 73,3
Kaynak:IMF, CBS, De Nederlandsche Bank
16
Özellikle Avrupa pazarına giriş için çok avantajlı bir dağıtım merkezi olması, öne
çıkan alt yapı ve lojistik hizmetleri nedeniyle, halen çoğu global firma Hollanda’yı bir
pazarlama üssü olarak seçmektedir. Hollanda’yı önemli kılan diğer önemli bir faktör, kimya,
ileri teknolojik ve yenilikçi malzemeler, gıda, çiçekçilik, yaşam bilimleri, sağlık, su yönetimi
ve denizcilik, ar-ge ve finansal hizmetler sektörlerinde şirketlerin ve araştırma kurumları
kümelenmelerinin varlığıdır. Ayrıca, Hollanda halkı, yüksek eğitimli, dışa açık ve genellikle
bir kaç dili konuşabilen insanlardır.
World Economic Forum (WEF) tarafından yayınlanan Küresel Rekabetçilik
Raporu’na göre Hollanda ilk on ülke arasında yer almaktadır. Aynı rapora göre Hollanda
şirketleri oldukça sofistike ve uluslararası düzeyde yeni teknolojileri almada en atak şirketler
olarak öne çıkmaktadır. Oldukça eğitimli, esnek ve motivasyonu yüksek iş gücü, ülkenin
merkezi coğrafi konumu, gelişmiş altyapı ağı ve lojistik hizmetleri Avrupa’nın, Amerika’nın
ve giderek sayıları artan Asya şirketlerinin Avrupa ofislerini Hollanda’da açmalarına yol
açmaktadır. Bu da, dünyadaki en büyük 500 şirketin 400’ünün Hollanda’da ofislerinin mevcut
olmasıyla paralellik arz etmektedir.
Hollanda ekonomisi, hem özel sektör hem de kamu sektörünün önemli roller
üstlendiği karma bir pazar ekonomisi niteliği taşımaktadır. Ekonomi güçlü bir uluslararası
yönelime sahiptir. Hollanda, ticaret ve yüksek düzeyli finansal ve mesleki hizmetleri ile
ünlenmiş, dünyadaki en zengin ve refah seviyesi yüksek ülkelerden biri olarak öne
çıkmaktadır.
Hollanda hükümeti geleneksel olarak özel sektör eliyle kalkınma lehinde politikalar
yürütmüş ve yalnızca ulusal çıkarlar veya çok miktarda iş imkanı söz konusu olduğunda
müdahalede bulunmayı tercih etmiştir. Ulusal politikalar, enerji, telekomünikasyon ve toplu
taşıma gibi önemli kamu çıkarı olan sektörleri izlemek için kurulan bağımsız kurumlar
marifetiyle rekabeti geliştirmeye ve tüketiciyi korumaya vurgu yapmaktadır. Hükümet, kamu
hizmetlerinde özel yatırımlara ve yeni endüstriyel gelişmeler için kamu-özel sektör işbirliğine
açıktır. Devlet bazı önemli büyük şirketlerde ve sektörlerde pay sahibi olmakla birlikte bütün
endüstriyi kontrol altında tutmamaktadır. Devlet, kendi topraklarında ve kıta sahanlığındaki
madenlerle ilgili imtiyazları verme hakkını elinde tutmaktadır. Hollanda’da millileştirme
konusunda bir kanun bulunmamakla birlikte millileştirme bir tehdit olarak görülmemektedir.
Devletin sahip olduğu endüstriyel holdingler, bazı özel şirketlerin devamının sağlanmasını
teminen gerçekleştirilen şirket kurtarma operasyonlarından kaynaklanmaktadır. 2008 yılında
banka ve sigortacılık grubu olan Fortis’in devlet sermayesi konularak batmaktan kurtarılması,
ING bankasına finansal destek verilmesi ve ABN-AMRO bankasının satın alınması da bu
çerçevede gerçekleştirilmiştir.
Hollanda’da devlet taşımacılık sektöründe, ulusal demiryolu işleticisi Nederlandse
Spoorwegen, bölgesel otobüs şirketi Connexxion ve Rotterdam Limanı da dahil olmak üzere
önemli bir paya sahip bulunmaktadır. Devletin ulusal havayolu şirketi olan KLM’ deki payı
2004 yılında şirketin Air France ile birleşmesi neticesinde % 14,75’ten % 5,9’a düşmüştür.
Ulusal gaz dağıtım şirketi Gasunie ve elektrik şirketi Tennet gibi stratejik sektörlerdeki payını
korumakla birlikte hükümet enerji sektöründe kamu payını düşürmek için çalışmaktadır.
Elektrik piyasası 2004 yılından itibaren tam rekabete açılmış bulunmaktadır.
Hollanda, kendisini Avrupa’ya giriş kapısı olarak lanse etmekte ve aktif bir biçimde
yabancı yatırımları teşvik etmektedir. Hollanda Yabancı Yatırım Ajansı, ülkeyi, uluslararası
aktiviteler için bir üs olarak takdim etmekte ve yeni bir şube açmak isteyen veya mevcut bir
17
şirketi genişletmek isteyen şirketlere yardım etmektedir. Hollanda, yatırım teşvikleri
sağlamak yerine iş dünyasına kendi avantajlarını pazarlamayı tercih etmektedir. Bu avantajlar
arasında, taşımacılık ve dağıtım merkezleri olan Rotterdam Limanı ve Schiphol Havaalanı ile
bağlantılı güçlü bir lojistik altyapı, çok dilli ve misafirperver olması ile ünlenen kalifiye ve iyi
eğitimli iş gücü, “polder modeli” (1982’den beri endüstriyel istikrarsızlığı önlemiş olan
müzakere ve mutabakat temeline dayalı işçi-işveren ve kamuyu bir araya getiren bir sistem)
sayesinde mevcut olan emek piyasası istikrarı sayılmaktadır. Bu avantajlar bilgi-iletişim
teknolojisi şirketleri ve pek çok dağıtım ve çağrı merkezleri için cazip gelmekte olup bu
şirketler son yıllarda Hollanda’da pek çok firma kurmuşlardır.
4.2. Tarım ve Hayvancılık
Hollanda’nın küçük bir ülke olması nedeniyle toprakların az ve yetersiz oluşu,
denizden ve bataklıklardan arazi yaratıp kurutma (polder) sisteminin gelişmesini sağlamıştır.
Hollanda’nın mevcut topraklarının1/4’ü bu şekilde elde edilmiştir. Oluşturulan su kontrol
proje ve sistemleriyle toprakların 2/3’si su altında kalmaktan korunmaktadır. Belirli tarım
ürünlerinin, sebze ve çiçeklerin yetişmesi için iklimin soğuk olması ise seraların
geliştirilmesini sağlamıştır.
Tarım Hollanda ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Hollanda, ABD’nin
ardından dünyanın ikinci büyük tarım ürünleri ihracatçısıdır. Kişi başına düşen toprak
açısından küçük bir ülke olmakla birlikte tarımda kullanılan ileri teknoloji ve makineler
ülkeyi dünyanın en önemli ihracatçılarından birisi yapmıştır. Geleneksel olarak güçlü olan
tarım sektörü, gen mühendisliği, çapraz gübreleme, çapraz dölleme gibi konular başta olmak
üzere ar-ge faaliyetlerine verilen önem sayesinde hektar başına alınan ürünün yüksekliği ile
dikkat çekmektedir. Hollandalı çiftçiler ortalama olarak AB’deki çiftçilere göre dönüm başına
2,5 kat daha fazla ürün elde etmektedir. Tarım ve çiftlik gereçleri, makine ve teçhizatı,
tohumlama, seracılık, paketleme ve tasarım teknikleri son derece gelişmiştir. Gıda ve yiyecek
konusundaki ar-ge merkezinin bulunduğu Wageningen şehrinde (Wageningen Üniversitesi de
yiyecek ve gıda konusunda uzmanlaşmıştır) ve civarında 10 bin araştırmacının çalıştığı ve bu
gıda vadisinin yiyecek ve gıda alanında küresel bir motor niteliği taşıdığı ve uzun vadeli
hedefin yeni ürünler, hizmetler ve işleme yöntemlerini besleyen ar-ge faaliyetleri ile
Hollanda’yı yiyecek ve gıda deltası haline getirmek olduğu ifade edilmektedir.
Hollanda’da toplam alanın %69’u tarımsal üretime ayrılmıştır. Avrupa’nın sebze
ihracatının yaklaşık %30’u Hollanda tarafından yapılmaktadır. En önemli ihracat pazarları
Almanya, Fransa ve İngiltere’dir. Hollanda genellikle çiçek soğanları ve peynirleri ile
bilinmektedir. Ancak, Hollanda, çiçek, et ve et ürünleri, meyve ve sebze, bira, süt ürünleri,
çikolata, nişasta türevleri ve tohum gibi ürünlerin hem önemli bir üreticisi hem de uluslararası
ticaretçisi konumundadır. Hollanda, kesme çiçek ve soğanlarının üretiminde ve açık
artırmasında, süt ürünleri, kakao ve mantar üretiminde dünyada birinci sırada gelmektedir.
Hollanda bahçecilik/çiçekçilik sektörü küresel düzeyde trend belirleyici nitelikte olup
pazar liderliğine sahip bulunmaktadır. Bu sektörde, çiçek, çiçek soğanları, süs
ağaçları/bitkileri, meyve ve sebze dallarında işletmeler ve ar-ge merkezleri, üretim, ar-ge,
lojistik, altyapı ve ihracat konularında çok yakın bir işbirliği içinde çalışmaktadır. Küresel
kesme çiçek ve süs bitkileri ticaretinde ana merkez niteliğinde olan Hollanda’da kesilmiş olan
çiçekler, etkin arz zinciri sayesinde aynı gün içinde New York’a teslim edilebilmektedir.
18
Bununla birlikte, tarımın ekonomideki payı 1970’lerde % 5 iken günümüzde %
1,5’lere kadar düşmüştür. Bu gerilemede, 1990’lara kadar tarım ürünleri fiyatlarının
gelişiminin genel fiyat artışlarının gerisinde kalması etkiliyken, daha sonra üretim
rakamlarının genel ekonomik büyümeye paralel artmaması önemli rol oynamıştır. Üretim
artışını frenleyen unsurlar arasında gittikçe katılaşan çevresel önlemler, AB’nin tarım
politikasındaki değişiklikler ve tarıma yönelik teşviklerde azalmalar sayılmaktadır.
En önemli tarım ürünleri üretim istatistikleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.
Yıllar itibariyle genel olarak tarla bitkileri üretiminde azalmalar görülürken sera bitkileri
üretiminde artışlar dikkat çekmektedir. Bu gelişmeye açık tarım yapılan arazilerin azalırken
sera alanlarının genişlemesi neden olmaktadır.
Tablo 6: Tarla ve Bahçe Ürünleri (Bin ton)
Ürün Adı 2000 2010 2011 2012 2013
Patates 8.127 6.844 7.333 6.766 6.577
Şeker Pancarı 6.727 5.119 5.858 5.735 5.727
Soğan 821 1.252 1.582 1.330 1.200
Yemlik mısır 8.154 10.341 10.559 10.670 10.268
Buğday 1.143 145 1.175 1.302 1.335
Arpa 288 204 205 206 208
Domates 520 815 815 805 855
Salatalık 410 430 430 410 400
Biber 285 365 365 345 325
Elma 461 407 418 282 314
Armut 203 295 336 199 327
Çilek 34 43 43 50 51
Mantar 265 220 250 307 323
Beyaz Lahana 120 132 137 131 141
Pırasa 95 100 90 93 106
Marul 72 83 84 93 90
Kaynak: LEI Rapporten-CBS
Hayvancılık verilerine bakıldığında, ülkedekeçi hariç, sığır, süt inekleri, domuz, koyun
ve tavuk sayısının 2000 yılına göre tedrici olarak gerilemiş olduğu görülmektedir. 2013 yılı
verilerine oranla 2012 yılında artış kaydedilen türler sığır, keçi ve tavuk olmuştur.
Tablo 7: Hayvancılık (1000 adet)
Hayvan Cinsi 2000 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Sığır 4,07 3,89 3,968 3,975 3,885 3,879 3,999
Süt-damızlık inek 1,504 1,466 1,489 1,479 1,47 1,484 1,553
Domuz 13,118 11,036 15,192 12,255 12,429 12,234 12,212
Koyun 1,308 1,213 1,117 1,13 1,088 1,043 1,034
Keçi 179 355 374 353 380 397 413
Tavuk 104,015 96,7 96,859 101,248 96,919 95,273 97,719
Kaynak: LEI Rapporten
19
Hollanda, et ve süt ürünleri üretiminde ve ihracatında önde gelen ülkeler arasında yer
almaktadır. Et üretiminin yaklaşık % 49’u domuz, % 34’ü tavuk, % 15’i sığır ve çok az bir
kısmı da koyun ve keçi etidir. 2013 yılı itibariyle 800 bin hektarlık alanda 1,6 milyon inek
(geleneksel Hollanda inekleri olan FriesianHollands (FH), MaasRijnandIjssel(MRIJ) ve
Groningen türleri), 19 bin mandıra çiftliği, yıllık 12.2 milyon ton süt, 793 bin ton peynir
(%75’i ihraç edilmektedir), 137 bin ton tereyağı, 194 bin ton süt tozu üretimi ile 5,3 milyar
avroluk üretim değerine sahip olan süt ürünleri sektörü Hollanda tarım sektörünün en önemli
alt sektörlerinden birisi olup tarımsal arazilerin yaklaşık %50’si süt ürünleri sektörü
tarafından kullanılmaktadır. Sektör giderek artan bir uzmanlaşma, makineleşme ve ölçek
genişlemesi sayesinde 1960’lardan itibaren süt üretimini hızlı bir şekilde artırmıştır.
Süt tek başına Hollanda toplam tarım üretimi değerinin yaklaşık olarak yaklaşık
%20’sini karşılamaktadır. Süt ürünleri sektöründe faaliyet gösteren 51 fabrika, 21 şirket
tarafından işletilmektedir. Bu fabrikaların yarıdan çoğu sektörün lideri olan FrieslandCampina
şirketine ait bulunmaktadır. Birinci ve ikinci sırada sırasıyla Nestle (İsviçre) ve Danone’nin
(Fransa) bulunduğu dünyadaki en büyük 10 süt ürünleri şirketi arasında FrieslandCampina
dördüncü sırada, Unilever (Hollanda-İngiliz) onuncu sırada yer almaktadır.
Tablo 8: Et ve Süt (milyon kg)
Ürün ismi 2011 2012 2013
Et (kemikli) 2,595 2,620 2,600
- Domuz 1,347 1,332 1,282
- Tavuk 809 857 888
- Sığır 382 374 373
- Koyun ve keçi 15 15 14
Süt 11,642 11,675 12,207
Kaynak: LEI Rapporten
4.3. Sanayi
Hollanda’da, yeni teknoloji yaratarak birçok sektörde dünya liderliği yapmak ve iş
hacmi ve sermaye artışı sağlamak, hükümet ve özel sektörün birinci hedefi olarak
gösterilmektedir. Bu amaçla teknolojik buluşların sanayide kullanımının yaygınlaştırılması
için çok önemli olan devlet-özel sektör-üniversite işbirliği sağlanmış durumdadır. Bölgesel
kalkınma açısından önem taşıyan bölgelerde çeşitli konularda (yiyecek ve gıda, su, nano
teknoloji ve sistemleri, enerji, madde) ihtisaslaşmış teknoparklar oluşturulmaktadır.
Hollanda imalat sanayi çoğunlukla küçük ve orta boy işletmeler ile az sayıda olan
ancak piyasaları yönlendirebilecek kadar güçlü olan çokuluslu şirketlerden oluşmaktadır.
İmalat sanayi, küçük firmalar da dahil, ihracata yöneliktir. Üretim hacmi olarak gıda, içecek,
kimya, kağıt ve matbaacılık, elektrikli makineler, makine ekipman, nakliye araçları sanayi
kolları önde gelmektedir. Elektronik ve mikroçipler, ilaç sanayi, gen mühendisliği ve tıbbi
cihazlar gelişen sektörlerdir. Bunların dışında medikal teknoloji, çevre teknolojileri, enerji,
yaşam bilimleri, gemi inşa ve bilişim teknolojileri üretiminde önemli bir konumdadır.
20
Tablo 9: Katma Değer Yöntemiyle GSYİH ve Mal Üretimi (milyon avro)
Yıllar GSYIH
Mal
Üretimi
Toplam
Mal Üretimi /
GSYIH (%)
İmalat
Sanayi İnşaat
Madencilik
ve Taş
Ocakçılığı
Tarım,
Ormancılık,
Balıkçılık
2008 594,431 142,839 24,0 67,700 30,956 21,541 8,837
2009 573,235 131,416 22,9 60,025 30,678 15,556 7,898
2010 586,789 134,354 22,9 63,879 28,021 16,109 9,367
2011 599,047 140,325 23,4 68,047 28,986 18,777 8,743
2012 599,338 139,877 23,3 67,968 26,551 20,652 9,072
2013 602,658 140,426 23,3 68,991 25,463 21,595 8,892
Kaynak: CBS
2013 yılında imalat sanayi içerisinde en önemli paya gıda, içecek ve tütün grubu sahip
olup bunları kimya ve eczacılık ürünleri,metal ürünleri, makine ve ekipman, kağıt-basım-
matbaa ve kauçuk, plastik ve madenler takip etmektedir.
4.4. Ulaştırma ve Telekomünikasyon
Hollanda’nın deniz kıyısında ve üç büyük ırmağın deltasında bulunması ülkeyi
nakliye ve lojistik açısından önemli bir uluslararası ticaret ve dağıtım merkezi haline
getirmektedir. Ren Nehri, Almanya ve Merkezi Avrupa’ya, Maas Nehri ise Belçika ve
Fransa’ya bağlantı sağlamaktadır. Ülkede toplam 14 deniz limanı bulunmaktadır. Dünyanın
en büyük 3’üncü, Avrupa’nın ise en büyük limanı olan Rotterdam Limanı ve çevresindeki
sanayi kompleksi, ileri otomasyon tekniği, depolama kapasitesinin genişliği ve elverişli
coğrafi konumu, kara, deniz, demiryolu, boru hatları ve iç suyolları bağlantıları ile Avrupa
pazarının en önemli taşıma, aktarma, işleme ve kargo dağıtım merkezi olarak faaliyet
göstermektedir. Rotterdam Limanı, Belçika’nın Anvers Limanına da suyolu ile
bağlanmaktadır. Avrupa’nın 1.000 ton kapasiteli gemilerin geçebileceği iç suyollarının
uzunluğu yaklaşık 22.000 km olup bu iç suyollarının yaklaşık %10’u Hollanda toprakları
içerisinde yer almaktadır. Hollanda’daki iç suyollarının uzunluğu yaklaşık 5.000 km olup
bunun 3.745 km’si kanallardan oluşmaktadır. Hollanda, Avrupa iç suyolları taşımacılığında %
54 paya sahiptir. Amerika ve Asya firmalarının Avrupa dağıtım merkezlerinin % 51’i
Hollanda’da bulunmaktadır.
Amsterdam’da bulunan Schiphol Havalimanı Avrupa’da büyüklük açısından 4’üncü
sırada olup Avrupa’daki havayolu yolcu trafiğinin % 10’unu kargo trafiğinin ise % 19’unu
karşılamaktadır. Schiphol dışında 16 yerel havaalanı bulunmaktadır.
Kara, hava ve deniz (iç suyollarıdahil) taşımacılığı ile bunlara ilişkin hizmetlerin dahil
olduğu taşımacılık sektörü GSYİH’da % 4 paya sahiptir. Taşımacılık sektörünün son yıllarda
devam eden düşük oranlı büyümesinin 2010 ve 2011 yıllarında kesintiye uğradığı
görülmektedir.
21
Hollanda’da toplam 14 limandan oluşan dört büyük deniz limanı kompleksi
bulunmaktadır. Bunlardan en büyüğü olan Rotterdam Limanı GSYİH’ya yaklaşık %10
katkıda bulunmaktadır. Hollanda’nın 554’ü kargo gemisi olmak üzere 1.381 gemilik ticaret
filosu vardır. Exel, Vos Logistics, Frans Maas Groep ve TNT Solutions sektörde önde gelen
firmalardır. Deniz taşımacılık sektörünün toplam istihdamı yaklaşık 17.500 kişidir.
Kargo taşımacılığında en büyük pay karayolu taşımacılığına aittir. Daha sonra, deniz
taşımacılığı ve iç suyolları taşımacılığı önemli pay sahibidir. Deniz, havayolu ve boru hatları
tamamen uluslararası taşımacılıkta kullanılmaktadır. Hollanda içi taşımacılık, büyük ölçüde
karayoluyla yapılmakta, bunun yanında iç suyolları ve demiryolu da kullanılmaktadır.
Hollanda içi taşımacılıkta ağırlıklı paya sahip olan karayolu taşımacılık firmaları, AB
içerisinde sınır-ötesi kargo taşımacılığında da % 20’yi aşan payla lider durumdadır.
Demiryolu kargo taşımacılığında Hollanda nispeten zayıftır. Ancak toplam kargonun
% 80’i uluslararası kargodur ve üçte ikisi Almanya ile yürütülmektedir. Hollanda-Almanya
Betuwe demiryolu bağlantısının 2013 yılında tamamlanarak hizmete girmesi konusunda iki
ülke yetkilileri anlaşmaya varmıştır. Betuwe hattı, Rotterdam’ı Almanya’ya bağlayan mevcut
hattın yetersiz kalması nedeniyle alternatif bir hat olarak önem taşımaktadır. Ayrıca,
Hollanda-İtalya arasında 2007 yılında yapılan demiryolu yük taşımacılığı anlaşmasına göre,
Rotterdam-Genova hattında çalışan yük trenleri, daha önce her iki ülkede durdurulup kontrol
edilirken bundan sonra bu kontroller olmadan çalışacaktır. Böylelikle, Rotterdam-Genova
demiryolu hattı, eşya taşımacılığında daha cazip bir alternatif olmaktadır.
Hollanda telekomünikasyon alt yapısı açısından çok gelişmiştir. Avrupa’nın Amerika
ile doğrudan internet bağlantısını sağlayan ilk link olan Gigaport Hollanda’da bulunmaktadır.
Hollanda, kişi başına düşen bilgisayar bakımından Avrupa’da birinci sırada olup tüm işyerleri
ve hanelerin % 80’inden fazlası internet erişimine sahiptir. İşyerlerinin % 87’si ve hanelerin
% 70’i geniş bant internet hizmeti almakta olup bu oranlar AB içindeki en yüksek oranlardır.
Hollanda, ABD, İngiltere ve Almanya’nın ardından dünyada 4’üncü büyük bilişim hizmetleri
ihracatçısıdır.
4.5. Hizmetler
Hollanda ekonomisinde en büyük pay (% 66) hizmetler sektörüne aittir. Hizmetler
sektörü, ticari hizmetler ve ticaret dışı hizmetler olarak iki başlık altında ele alınmaktadır.
GSYİH’da ticari hizmetler % 66, ticari olmayan hizmetler % 33 civarında paya sahiptir.
Ticari hizmetler içerisinde “ticaret” en önemli alt sektör olurken daha sonra “finans” ve
“gayrimenkul” hizmetleri gelmektedir.
Ticaretteki bilgi birikimi ve yoğunlaşma Hollanda’yı finans sektöründe de önemli bir
konuma getirmiştir. Hollanda’nın 4 büyük bankasından biri olan ABN-AMRO bankası ve bir
Benelüx bankası olan Fortis Bank, ekonomik kriz nedeniyle iflaslarını önlemek amacıyla
2008yılında devlet tarafından satın alınmıştır. Bir nevi tarım kooperatifleri bankası olan
Rabobank ve ING Bank da ülkenin en önemli bankaları arasındadır. Hollanda’da Yapı Kredi
bankası, DemirHalk Bank, Finansbank, İş Bankası, Garanti Bankası ve Ekonomi bankası
faaliyet göstermektedir.
22
4.6. Enerji
Hollanda, enerji sektöründe uluslararası arenada birden fazla alanda faaliyet
göstermektedir. Bir taraftan, Kuzey-Batı Avrupa’nın tamamına petrol ürünleri antreposu
olarak hizmet verirken, diğer taraftan, sürdürülebilir enerji açısından dünya liderliğini elinde
tutmaktadır. Shell, Esso, Nerefco (BP ve Texaco arasındaki ortak girişim), Kuveyt Petrolleri
ve Total’in, Rotterdam Limanı bölgesinde rafinerileri bulunmaktadır. Hollanda
topraklarındaki doğal gaz rezervleri ve Kuzey Denizindeki petrol ve gaz rezervleri,
Hollanda’nın Avrupa enerji arzına önemli ölçüde katkıda bulunmasını sağlamaktadır.
Hollanda gaz rezervlerinin, Rusya Federasyonu’nun gaz rezervleri hariç, Avrupa’nın en
büyüğü olduğu belirtilmektedir.
Öte yandan, Hollanda, gaz ağını Almanya, Belçika, Fransa ve Lüksemburg gaz
ağlarına bağlamaya ve böylelikle gaz arzında sıkıntı yaşayan ülkelerin ihtiyaçlarını diğer
ülkelerin kaynaklarından karşılamaya yönelik bir proje üzerinde çalışmaktadır. Bu proje, daha
sonra İngiltere, İrlanda ve Norveç’in de katılması beklenen bir Kuzey Batı Avrupa gaz pazarı
oluşumunun başlangıcı olarak nitelendirilmektedir. Hollanda, ayrıca Rusya ile de petrol ve
gaz üretim, nakliye ve ticaretinde işbirliğine yönelik çalışmalar içinde bulunmaktadır.
Sürdürülebilir enerji konusu Hollanda’da giderek daha fazla ilgi çekmekte ve güneş,
rüzgar, su ve biomass/atık gibi alternatif enerji kaynaklarının geliştirilmesine yönelik
araştırma-geliştirme faaliyetlerine giderek daha fazla yatırım yapılmaktadır. Söz konusu
yatırımlar, sadece alternatif enerji kaynakları tarafından üretilen elektriğin payının artmasını
sağlamamakta, aynı zamanda, sürdürülebilir enerji ürünleri ve hizmetlerinin de yurt dışına
satışını teşvik etmektedir.
Enerji sektöründe, enerji üretim, dağıtım, taşımacılık ve ticaretini yapan yaklaşık 500
firma faaliyet göstermektedir. Bunlardan sadece birkaç tanesi büyük enerji üretim ve dağıtım
firmalarıdır. Diğer firmaların büyük kısmı küçük ölçekli elektrik üretim (rüzgar, biyoenerji,
buhar, güneş enerjisi) ve küçük bölgesel dağıtım firmalarıdır. Esasen sektör, büyük firmalar
tarafından yönlendirilen, küçük firmaların önemli rol oynayamadığı bir alandır. Doğalgaz
alanında Gasunie firması hakim konumdayken, elektrik üretiminde Eon, Electrabel, Essent ve
Nuon en önemli üreticiler olarak ve Eneco en büyük dağıtım firması olarak öne çıkmaktadır.
Bu firmalardan Eon (Alman) ve Electrabel (Belçika) yabancı sermayeli firmalardır. Elektrik,
doğalgaz, kömür, nükleer enerji ve diğer kaynaklardan üretilmektedir.
Hollanda’nın enerji bilançosu verilerine göre; 2013 yılında yerli üretimin bir miktar
arttığı, tüketimin ise azaldığı görülmektedir. Toplam enerji üretimi toplam tüketimini
karşılayamayan Hollanda, açığı ithalatla karşılamakta, ancak ithal ettiği enerjinin yaklaşık %
89’unu ihraç etmektedir.
En önemli enerji kaynağı olan doğalgazın yaklaşık % 62’si tüketilmekte ve kalan
kısmı ihraç edilmektedir. İhraç edilen doğalgazın en önemli alıcısı Almanya olup onu Fransa,
İtalya ve Belçika takip etmektedir. İthal edilen gazın büyük bir bölümü Norveç’ten temin
edilirken, Belçika, Almanya ve Rusya’nın ithalattaki payı artmaktadır.
23
Tablo 10: Enerji Bilançosu (Petajoule)
Enerji Yıl Üretim İthalat İhracat Tüketim
Toplam Enerji Kaynakları
2011 2,707 9,329 8,145 3,246
2012 2,702 10,081 8,744 3,269
2013 2,871 9,943 8,852 3,255
Taşkömürü, Linyit ve
Türevleri
2011 - 653 336 313
2012 - 780 492 344
2013 - 1,063 683 342
Petrol Hammadde ve
Ürünleri
2011 63 7,911 6,091 1,241
2012 63 8,403 6,386 1,258
2013 65 7,950 6,108 1,233
Doğal Gaz
2011 2,419 690 1,676 1,434
2012 2,406 783 1,812 1,373
2013 2,587 810 2,007 1,396
Elektrik
2011 33 74 42 33
2012 62 116 54 62
2013 66 120 54 66
Nükleer Enerji
2011 40 - - 40
2012 39 - - 39
2013 28 - - 28
Kaynak: CBS
Toplam enerji tüketiminin yaklaşık %38’ini karşılayan ve üretimi talebi karşılamakta
yetersiz kalan petrol ve petrol ürünleri, enerji ithalatında % 80 civarında paya sahip olmakla
birlikte, ithalatın % 76’sı ihraç edilmektedir. Tüketimde üçüncü sırada yer alan taş kömürü ve
linyit Hollanda’da üretimi bulunmadığından tamamen ithal edilmekte, ithal edilen kömürün
yaklaşık % 32’si tüketilmekte ve kalanı ihraç edilmektedir. Elektrik enerjisi ihtiyacı da büyük
oranda ithalatla karşılanmakta, küçük miktarlardaki buhar ve biyolojik gazlardan elde edilen
enerji ile nükleer enerji üretimi tamamen iç piyasada tüketilmektedir.
4.7. Doğal Kaynaklar ve Madencilik
Hollanda topraklarında zengin doğalgaz rezervleri ve Kuzey Denizinde ise petrol ve
doğalgaz rezervleri bulunmaktadır. Ayrıca, rüzgar enerjisinden küçük çapta elektrik
üretiminde yararlanılmaktadır. Bunların içerisinde en önemli kaynak doğalgazdır. Doğal
kaynakların üretim istatistikleri diğer enerji kaynaklarıyla birlikte bir önceki bölümde
verilmiştir.
4.8. Ekonomiyi Etkileyen İç ve Dış Olaylar
ABD kaynaklı finansal krizin etkileri Hollanda’da 2008 yılı ikinci yarısından itibaren
belirgin şekilde hissedilmeye başlanmıştır. ABN Amro, Fortis Nederland bankalarının ve
ASR’nin hisseleri 30 milyar Avronun üzerinde bir maliyetle devlet tarafından satın alınmış ve
ING Bank, Ageon ve SNS Reaal bankalarına 13.7 milyar Avroluk sermaye takviyesi
gerçekleştirilmiştir. Ayrıca bankaların sermaye piyasalarından borçlandıkları on milyarlarca
Avroluk tutarlara garanti sağlanmıştır. Alınan mali destek tedbirleri kamu borçlarının
24
artmasına yol açmış ve reel sektöre ve istihdama yönelik ekonomik destek paketi önlemleri
önemli miktarda bütçe açıklarına neden olmuş ve Hollanda ekonomisi durgunluğa
sürüklenmiştir.Hollanda ekonomisi 2008 yılı ikinci çeyreğinden itibaren her çeyrekte bir
önceki çeyreğe göre giderek artan oranlarda küçülmüş ve resesyona girmiştir.
Hollanda ekonomisi Avrupa’nın en güçlü ekonomilerinden birisi olmakla birlikte
dünya ticaretindeki dalgalanmalara karşı en duyarlı ekonomilerden de biridir. Küresel kriz
finansal sektörü desteklemeye dönük kararlı bir hükümet müdahalesi ve zamanlıca alınan
mali destek tedbirlerine rağmen Hollanda’yı ağır bir durgunluğa sürüklemiştir. Hükümet
finansal kriz nedeniyle hem likidite önlemleri almış hem de finans sektörünün büyük bir
kısmını millileştirmiştir. Bu hükümet müdahalesinin maliyeti, toplam rakamın yarısı kısa
sürede geri ödenmesine rağmen, GSMH’nın % 14’üne tekabül etmektedir.
Hollanda ekonomisi, 2009 yılındaki % 3.6 daralmanın ardından 2010 yılında % 1.5,
2011 yılında % 0.9 büyümüş, 2012 yılında ise % 1.2, 2013 yılında ise % 0.8 oranında
daralmıştır. 2011 yılında % 2.3 olan enflasyon oranı 2012 ve 2013 yıllarında % 2.5 olarak
gerçekleşmiştir. 2011 yılında % 5,4 olan işşizlik oranı 2012 yılında % 6.4’e, 2013 yılında ise
% 8.3’e yükselmiştir. Kamu borçlarının GSYİH’ya oranı 2012 yılında % 74.4, 2013 yılında
ise % 74.7 olarak gerçekleşmiştir.
Krizden hemen önce 2007 yılının ilk altı ayında iflas eden firma sayısı toplamda 692
iken, giderek artarak 2012 yılının tamamında 7.373, 2014 yılında ise 8.275 olarak
gerçekleşmiştir.
Şubat 2013’de Hollanda hükümeti, banka ve sigorta şirketinin gayrimenkul kısmının
kayıplarından kaynaklanan zaafiyet nedeniyle, SNS Reaal bankasının tamamını 3.7 milyar
Avroyla devletleştirmiş olup, bunun dışında devletin 1.1 milyar Avroluk kredi ve 5 milyar
Avroluk garanti sağlayacağı belirtilmektedir. 2008 krizinin başlarında 850 milyon Avroluk
devlet yardımı alan SNS Reaal, Hollanda’daki 4. büyük banka olup, bilançosundaki 32.5
milyar avroluk tasarruf miktarıyla “sistem bankası” olarak nitelenen bankalar arasında yer
almaktadır.
Hollanda, Fitch derecelendirme kuruluşunun 18.02.2014 tarihli değerlendirmesine
göre AAA negatif, Moody’s dereceleme kuruluşunun 07.03.2014 tarihli değerlendirmesine
göre Aaa durağan ve Standard & Poor’s derecelendirme kuruluşunun 29.11.2013 tarihli
değerlendirmesine göre AA+ durağan derecelendirmesine sahiptir.
Son zamanlarda basında yeralan haberlerde, Hollanda ekonomisinde önemli bir yeri
olan kimyasallar sektörünün, Avrupa ve Hollanda’daki yatırım ve iş iklimi konusunda
endişeli olduğu, sektörün ABD’de ucuz enerjiye, Ortadoğu’da ucuz hammadde kaynaklarına
sahip olduğu, bu nedenle sektörün ABD, Ortadoğu ve Çin’deki akranlarıyla rekabette giderek
zorlandığı, Çin’deki kimyasallar sektörünün şimdiden Avrupadakinin iki katına ulaştığı,
Avrupalı kimya şirketlerinin giderek artan bir şekilde pahalı hammadde, yüksek enerji
maliyetleri ve sıkı çevre mevzuatından kaynaklanan sorunlar yaşadığı, bunun sonucunda
fabrikaların kapatıldığı veya üretim kapasitesinin düşürüldüğü ve Asya ve Ortadoğu’da
yüksek kapasiteli modern tesislerin kurulduğu ve sektör için önlem alınması gerektiği,
rekabetçi kalabilmek için AB çapında ortak enerji ve sanayi politikalarının ve temel ürünlere
yönelik ortak bir stratejinin yürütülmesi gerektiği belirtilmektedir. Büyük kimyasal şirketleri
AkzoNobel, DSM ve Shell gibi firmalar yükselen enerji maliyetleri nedeniyle endişeli
olduklarını, Avrupa taarfından rüzgar ve güneş enerjisine milyarlarca avroluk devlet
25
destekleri sağlanırken, ABD’deki firmaların, daha önce nüfuz edilemeyen kayalardan kaya
gazı ve petrol üretimi teknolojisini geliştirdikleri ve bunun daha ucuz olduğunun görüldüğü,
ayrıca ABD’de mısır, şeker pancarı ve tarımsal atıklardan biyoyakıt elde etmek üzere gelecek
on yılda 400 tesis kurulmasının planlandığı ifade edilmektedir. Kimyasallar sektörü
Hollanda’da 63.000 kişilik istihdam, 58 milyar avroluk ciro ve ihracatın % 20’sini
gerçekleştirmektedir.
Yine basında yeralan haberlerde, Hollanda’da gelecek üç yıllık dönemde 155.000
mühendis ve teknik eğitim almış diğer personele ihtiyaç olacağı ifade edilmektedir. Bu
çerçevede hükümet ve iş dünyası, daha çok öğrencinin teknik dersleri almaları konusunda
çeşitli girişimler üzerinde çalışmaktadır. Yüksek teknoloji firmalarından bazılarının bu
nedenle yurtdışına taşınmayı düşündüğü ifade edilmektedir.
Hollanda ekonomisinin bir diğer özelliği olarak, müzik, yazılım ve ticari marka gibi
fikri mükliyet haklarından elde edilen gelirler vergilendirilmediği için Hollanda geleneksel
olarak kar payı ödemeleri, faizler ve royaltiler için güvenli bir vergi cenneti olarak
bilinmektedir. Çok uluslu şirketler, Hollanda’nın çok sayıdaki ülkelerle yapmış olduğu
elverişli vergi anlaşmaları ağından da yararlanarak Hollanda vergi sisteminin sağladığı
vergisel imkanlardan ve kolaylıklardan yararlanmak üzere Hollanda’da finansal holdingler
kurmaktadır. Bu firmalar, ticari markalarını Hollanda’da kaydettirerek diğer ülkelerdeki vergi
yüklerinden kurtulmaktadır. Bu sistemden Starbucks, Ikea, Hilton, Nike, Bacardi-Martini,
Zara, Speedo, Volkwagen, PepsiCo, Tommy Hilfiger gibi çok sayıda firmanın yararlandığı
belirtilmektedir. Hollanda’da sadece alınan ve ödenen lisans ücretleri arasındaki fark
vergilendirilmektedir. Bazı ülkelerde fikri mülkiyet hakkı sahibine ödenen royaltiler
üzerinden % 25-30 oranında vergi alınırken, Hollanda’da vergi idaresi ile “vergi yönetimi”
anlaşması yapılabilmekte olup, 2001 yılına kadar bu tür anlaşma yapan şirketlerin, aldıkları
royaltiler üzerinden % 7 vergi ödediği, 2001 yılından sonra vergi idaresinin her şirketle ayrı
anlaşma yaptığı ve vergi oranının şirketten şirkete değiştiği, bu anlaşmaların gizli olması
nedeniyle vergi oranlarının bilinmediği, ancak % 0-%5 arasında olduğu belirtilmektedir.
Yapılan bir çalışmada, en büyük 100 çok uluslu şirketin 91’inin Hollanda’da faaliyet
gösterdiği, 91 firmadan 60’ının Hollanda’yı sadece vergi yükümlülüklerini azaltmak için
kullandığı, 17’sinin ise vergiden kaçınma amaçlı faaliyet gösterdiği konusunda kuvvetli şüphe
olduğu, bu sistemin sadece Hollanda’ya özgü olduğu ve bu sistemden diğer AB ülkelerinin
ve ABD’nin de şikayetçi olduğu ifade edilmektedir.
Hollanda’da, mali mevzuat nedeniyle binlerce “posta kutusu şirketi”nin kurulduğu ve
bu şekilde şirketlerin çok az vergi ödediği ve “Hollanda Vergi Cenneti”nde halen 23.000’den
fazla “posta kutusu şirketi”nin bulunduğu, özellikle 2005 yılından itibaren dünyadaki en
büyük çok uluslu şirketlerin Hollanda’da yüzlerce yeni mali şirketler kurduğu, dünya çapında
faaliyet gösteren bu şirketlerin Hollanda şubelerinin yıllık raporlarında yapılan incelemelerde,
bu şirketlerin 2011 yılında vergi ödemeden Hollanda üzerinden en azından 57 milyar Avro
geçirdiği, bu şirketler arasında Google, IBM ve Microsoft, Gazprom, Wal-Mart, ENI gibi
şirketlerin bulunduğu, Hollanda’da bu sektörde yaratılan doğrudan veya dolaylı istihdamın
1000 kişi olduğunun, bu sektörden Hollanda’nın kazancının da kabaca 1 milyar avro
olduğunun tahmin edildiği, Hollanda vergi yükünün, “posta kutusu şirketleri” olarak nitelenen
bu firmalar için çok düşük olduğu ve şeffaf olmadığı ifade edilmekte ve bu tür faaliyetlerin
önlenmesini teminen düzenleme yapılması konusunda parlamentoda farklı görüşlerin
yeraldığı görülmektedir.
26
5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER
5.1. Genel Durum
Hollanda, bir AB üyesi ülke olması yanında konumu ve ticaretin ağırlıklı olduğu
ekonomik düzeninin bir sonucu olarak başta Almanya ve Belçika olmak üzere AB üyesi
ülkelerle çok yakın ekonomik ve ticari ilişkiler içerisindedir. AB bünyesinde entegrasyonun
genişlemesi ve ilerlemesi, gittikçe daha çok konunun AB düzeyinde karara bağlanması
sonucunda AB ülkelerinin ekonomik ve ticari ilişkilerde önemi her geçen gün artmaktadır.
Diğer taraftan, üretim faaliyetleri maliyetlerin düşük olduğu ülkelere, özellikle Çin ve diğer
Asya ülkelerine kaydırılmakta, söz konusu ülkelerle ekonomik ve ticari ilişkiler hızla
gelişmektedir.
Hollanda, ekonomik ve ticari ilişkilerini, Dışişleri Bakanlığına bağlı 150’den fazla
büyükelçilik ve diğer temsilcilikler ve bunların çoğunluğunda bulunan ekonomi ve tarım
müşavirlikleri aracılığıyla yürütmektedir. Ayrıca, Çin, Fransa, Almanya, Hindistan, İspanya,
Türkiye, İngiltere ve ABD’de değişik şehirlerde açtığı Netherlands Business Support Offices
(NBSO) aracılığıyla Hollandalı işadamlarının faaliyetlerini desteklemektedir.
5.2. Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri
Hollanda’nın Cari İşlemler Dengesi önemli ölçüde fazla vermekte olup denge 2013
yılı için 65.6 milyar avro olmuştur. Cari İşlemler Dengesi’ni belirleyen en önemli unsur olan
Dış Ticaret Dengesi yanında Hizmetler Dengesi ile Gelir Dengesi de fazla vermekte, yalnızca
Cari Transferler Hesabında açık görülmektedir.
Hollanda önemli miktarlarda doğrudan yatırım ihraç eden ülkeler arasında yer
almaktadır. Doğrudan yatırım hesaplanırken ana şirketlerden yurtdışına gönderilen
sermayeden iştiraklerin ana şirkete transfer ettiği karlar düşülmektedir. Bunun sonucu olarak,
giren doğrudan yatırımlarda eksi bakiyeler ya da çıkan doğrudan yatırımlarda artı bakiyeler
ortaya çıkabilmektedir.
2013 yılı sonunda Hollanda’daki doğrudan yatırım stoku 497.677 milyon Avro’dur.
Bu stokun % 61,9’u Avrupa Birliği ülkelerindendir. Ülke bazında ele alındığında en büyük
payı %13 ile Amerika Birleşik Devletleri, % 12,9 ile Lüksemburg ve % 10,8 ile Almanya
kaynaklı yabancı sermaye almaktadır.
2013 yılı sonunda Hollanda’nın diğer ülkelerde yapmış olduğu doğrudan yatırımın
stoku ise 757.067 Milyon Avro’dur. Bu stokun % 54,4’ü Avrupa Birliği ülkelerindendir. Ülke
bazında ele alındığında en büyük payı % 14,3 ile İngiltere ve % 9,5 ile Amerika Birleşik
Devletlerinde yapılan doğrudan yatırımlar almaktadır.
5.3. Dış Ticaret
5.3.1. Genel Durum
Yüzyıllardır bir ticaret ülkesi olma geleneği, denizdeki stratejik konumu ve
küçüklüğü, doğal gaz ve petrol dışında doğal kaynakların olmaması, tarım alanlarının az
olması ve tarım ürünleri çeşitliliğinin çok fazla olmaması nedeniyle hammadde ve yarı
işlenmiş ürünlerin ithalatına bağımlı olması, Hollanda’nın uluslararası yönelimli açık bir
ekonomiye sahip olmasında önemli bir rol oynamıştır. Bu açık ekonomi için diğer ülkelerle
27
ticaret büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle dış ticaret politikası dünya pazarlarında proaktif
hareket edilmesi ve dış ticaretin mümkün olduğu ölçüde liberal olması yönündedir. Dış ticaret
ekonomide büyük bir öneme sahip olup ekonomi dış ticarete önemli derecede bağımlıdır. Dış
ticaret, ekonomik büyümenin lokomotifi durumundadır. Dış ticaret hacmi 2005 yılından
itibaren GSMH’nın üzerinde gerçekleşmektedir.
Hollanda’nın ticaret yapısı, yakın komşularıyla yoğun ilişki yanında, dünyanın en
uygun fiyat ve kalitedeki üreticilerinden tedarik edip, üretimin düşük talebin yüksek olduğu
Avrupa’ya pazarlamak şeklindedir.İhracatın önemli bir kısmı re-eksporttan oluşmakta ve
devamlı dış ticaret fazlası verilmektedir. Hollanda, WTO 2013 yılı verilerine göre, dünya mal
ihracatında beşinci, hizmet ihracatında dokuzuncu, mal ithalatında yedinci, hizmet ithalatında
ise sekizinci sırada yer almaktadır. Toplam dünya mal ticareti içerisindeki payı ise % 3,4
olarak gerçekleşmiştir.
Hollanda’ya ithal edilen ürünlerin büyük bir bölümü, hiçbir işlemden geçirilmeden
veya basit bir işlemden geçirildikten sonra ihraç edilmektedir. Bu nedenle, Hollanda’nın
başlıca ithal ve ihraç ürünleri incelendiğinde, aynı ürünlerin hem ithalat hem de ihracatta
başlıca ürünler arasında yer aldıkları ve değerlerinin ihracat lehine küçük farklarla birbirine
yakın olduğu görülmektedir. Genellikle re-exporta konu olan bu mallar, ABD ve Asya’dan
ithal edilmekte ve Avrupa ülkelerine gönderilmektedir. Hollanda’nın AB üyesi olmayan
ülkelerle ticarette açık verirken, AB içi ticarette fazla vermesinin başlıca nedeni re-eksport
ticaretidir.
Hollanda’nın ihracatında olduğu gibi, ithalatında da AB ülkeleri önde gelmektedir.
Hollanda’nın en fazla ihracat yaptığı pazarlar arasında AB üyesi ülkeler başta gelmektedir.
Ancak, Hollandalı ihracatçılar son zamanlarda etkinliklerini daha uzak pazarlara kaydırmış ve
AB dışındaki ülkelere satışlarda kayda değer artışlar olmuştur. Bununla birlikte, özellikle
Çin’in ve Rusya ile Suudi Arabistan gibi petrol ve gaz ihraç eden ülkelerin ithalattaki payı
artmaktadır.
Diğer taraftan, KOBİ’lerin ekonomide ve dış ticarette rolü zayıflamaktadır. Hollanda
KOBİ Birliği (MKB) ile ABN Amro Bank tarafından yapılan bir araştırma sonucuna göre;
orta ölçekli firmaların sayıları azalmakta, ortalama istihdam düşmekte ve büyüme çabalarında
çok büyük güçlüklerle karşı karşıya kalmaktadırlar. Araştırma sonuçlarına göre ayrıca, tarım
sektörü hariç firmalar kapasitelerini küçültmektedirler. Bunların sonucunda, Hollanda
ihracatının azalan sayıdaki büyük ölçekli şirketlere bağımlılığı artmaktadır.
5.3.2. Dış Ticaret Mevzuatı
Hollanda, 1958 yılında yürürlüğe giren Roma Anlaşması ile oluşturulan Avrupa
Toplulukları’nın ve dolayısıyla Avrupa Birliği’nin kurucu üyelerinden biridir. Hollanda’nın
dış ticaret mevzuatı AB normlarına uygun ve oldukça liberal bir sistemdir. AB üyeleri
arasında gümrük birliği bulunmakta ve ortak dış ticaret politikası uygulanmaktadır. Bunun bir
sonucu olarak dış ticaret politikaları ve ilgili mevzuat AB organları düzeyinde belirlenmekte
ve üye ülkelerce bu mevzuatlar aynen alınarak ya da ulusal mevzuatlarına aktarılarak
uygulanmaktadır. Dolayısıyla, Hollanda, diğer AB üyeleri gibi, AB dış ticaret mevzuatını
uygulamaktadır. Bu çerçevede, Hollanda dahil tüm AB ülkelerinde Avrupa Toplulukları
Entegre Gümrük Tarifesi’ne (TARIC) göre ortak gümrük tarifesi uygulanmakta, ithalatta
alınan vergiler KDV dışında aynı olmaktadır.
28
Hollanda’da gümrük mevzuatının uygulaması Vergi ve Gümrük İdaresi
(Belastingdienst; http://www.belastingdienst.nl) tarafından takip edilmektedir. Gümrük
işlemleri ithalatçı ya da temsilcisi tarafından yürütülebilmektedir. Tek İdari Belge, Gümrük
İdaresi’ne elden verilebileceği gibi internetten elektronik olarak da sunulabilmektedir.
Diğer taraftan, tarife dışı engeller, anti-damping uygulamaları, çok taraflı ticaret
anlaşmaları ve preferanslar ortak dış ticaret politikasının bir gereği olarak AB düzeyinde
belirlenmektedir.
5.4. Dış Ticaret İstatistikleri
5.4.1. Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri
Hollanda’nın ihracatı 2013 yılında sadece 4.1 milyar avro artarak 433.9 milyar avro,
ithalatı ise 5.1 milyar avro düşerek, 384.3 milyar Avro olarak gerçekleşmiş, dış ticaret hacmi
ise 818.2 milyar avroya ulaşmıştır. Dış ticaret fazlası, yıllar boyunca artarak 2013 yılında 49.5
milyar avro seviyesinde olmuştur. Öte yandan, dış ticarette transit ticaretin büyük payı
olmasının bir sonucu olarak, ithalat ve ihracat değişim oranları birbirine çok yakın
seyretmektedir.
Tablo 11: Hollanda’nın Dış Ticareti(2008-2013)
Yıl
Milyon Avro Değişim (%)
İthalat İhracat Hacim Denge İthalat İhracat
2008 335.927 370.489 706.416 34.562 9,3 6,6
2009 274.025 309.369 583.394 35.344 -18,4 -16,5
2010 331.914 371.549 703.463 39.636 21,1 20,1
2011 364.922 409.358 774.280 44.437 9,9 10,2
2012 389.449 429.717 819.166 40.268 6,7 5,0
2013 384.345 433.850 818.195 49.504 -1,3 1,0
Kaynak:CBS
2013 yılı itibariyle Hollanda AB ülkeleri içerisinde ihracatta ve ticaret fazlasında
Almanya’nın ardından ikinci sırada, ithalatta ise Almanya, Fransa ve İngiltere’nin ardından
dördüncü sırada yer almaktadır.
5.4.2. Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret
Hollanda’nın dış ticaret verilerine bakıldığında önde gelen ülkelerin ithalatta ve
ihracatta çoğunlukla aynı ülkeler olduğu görülmektedir. Hollanda’nın en önemli dış ticaret
ortağı Almanya’dır.
Almanya, 2013 yılında Hollanda’nın ithalatında % 16.3, ihracatında ise % 24.4 pay
sahibidir. Belçika, hem ithalatta hem ihracatta ikinci sırada yer almaktadır. İngiltere, Fransa,
ABD, İtalya, İspanya ve Rusya hem ihracat hem ithalatta önde gelen ülkelerdir. Çin, ithalatta
üçüncü sırada, ihracatta ise dokuzuncu sıradadır.
29
Tablo 12: İthalatta İlk 20 Ülke (2013)-1000 Avro
İTHALAT
SIRA Ülke Adı 2012 2013 Değ(%) Pay(%)
1 Almanya 61.843.500 62.788.807 1,5 16,3
2 Belçika 37.701.078 37.159.163 -1,4 9,7
3 Çin Halk Cumhuriyeti 31.905.540 31.414.073 -1,5 8,2
4 İngiltere 27.386.389 27.701.638 1,2 7,2
5 ABD 26.406.443 26.606.802 0,8 6,9
6 Rusya Federasyonu 20.331.943 20.625.803 1,4 5,4
7 Fransa 17.425.122 17.118.284 -1,8 4,5
8 Norveç 12.462.396 13.406.597 7,6 3,5
9 Japonya 9.930.800 8.511.091 -14,3 2,2
10 İtalya 7.827.964 7.941.379 1,4 2,1
11 İsveç 6.758.265 6.735.365 -0,3 1,8
12 İspanya 6.710.434 6.496.166 -3,2 1,7
13 Malezya 5.744.210 5.871.755 2,2 1,5
14 Brezilya 5.643.007 5.713.418 1,2 1,5
15 Polonya 5.452.921 5.533.130 1,5 1,4
16 İrlanda 5.019.536 5.062.056 0,8 1,3
17 Çek Cumhuriyeti 5.506.006 4.714.784 -14,4 1,2
18 Hindistan 4.489.365 4.142.033 -7,7 1,1
19 Danimarka 3.436.221 4.044.793 17,7 1,1
20 Suudi Arabistan 4.665.561 3.802.045 -18,5 1,0
29 Türkiye 2.086.900 2.274.306 9,0 0,6
TOPLAM 389.448.980 384.345.448 -1,3 100,0
Kaynak:CBS
İthalatta ilk 20 ülke arasında olan Japonya, Norveç, Malezya ve Brezilya ihracatta ilk
20 ülke arasına girememiştir. Öte yandan, Avusturya, İsviçre ve Türkiye ihracatta ilk 20 ülke
arasında iken ithalatta ilk 20 ülke sıralamasında gerilerde kalmıştır. Türkiye, Hollanda’nın
ihracatında %1,1 payla 16. sırada iken, ithalatında % 0,6 oranında payla 29. sırada yer
almaktadır.
Tablo 13: İhracatta İlk 20 Ülke (2013)
İHRACAT-1000 Avro
SIRA Ülke Adı 2012 2013 Değ(%) Pay(%)
1 Almanya 106.140.802 105.871.797 -0,3 24,4
2 Belçika 48.518.421 49.000.553 1,0 11,3
3 İngiltere 34.644.158 36.411.286 5,1 8,4
4 Fransa 36.246.827 36.113.830 -0,4 8,3
5 İtalya 19.581.769 20.194.417 3,1 4,7
6 ABD 20.259.164 16.826.080 -16,9 3,9
7 İspanya 11.847.092 11.192.433 -5,5 2,6
8 Polonya 8.537.932 9.207.372 7,8 2,1
30
9 Çin Halk Cumhuriyeti 7.646.530 7.708.680 0,8 1,8
10 İsveç 7.137.404 7.704.733 7,9 1,8
11 Rusya Federasyonu 7.067.907 6.852.041 -3,1 1,6
12 Çek Cumhuriyeti 5.992.196 5.812.740 -3,0 1,3
13 İsviçre 5.725.245 5.577.024 -2,6 1,3
14 Danimarka 5.268.420 5.518.707 4,8 1,3
15 Avusturya 4.926.635 4.951.617 0,5 1,1
16 Türkiye 4.672.055 4.825.895 3,3 1,1
17 Finlandiya 4.253.266 4.179.823 -1,7 1,0
18 Singapur 4.170.279 3.735.377 -10,4 0,9
19 Norveç 3.752.185 3.719.425 -0,9 0,9
20 Tayvan 2.869.190 3.584.545 24,9 0,8
TOPLAM 429.716.592 433.849.861 1,0 100,0
Kaynak:CBS
5.4.3. Ülke Grupları veya Ekonomik Topluluklara Göre Dış Ticaret
Hollanda’nın ticaret yapısı, yakın komşularıyla yoğun ilişki yanında, dünyanın en
uygun fiyat ve kalitedeki üreticilerinden ürünleri tedarik edip, bu ürünlerde üretimin düşük
talebin yüksek olduğu Avrupa’ya pazarlamak şeklindedir. Bunun sonucunda Avrupa’nın,
Hollanda’nın ihracatındaki payı % 79, ithalatındaki payı ise % 63 olmuştur.
Hollanda’nın 2013 yılı toplam dış ticaret hacminin % 63’ü Avrupa Birliği ülkeleriyle
ile % 37’si diğer ülkelerle gerçekleştirilmiştir. AB’nin payı ihracatta % 73, ithalatta % 52
olmuştur. Hollanda’nın 2013 yılında AB ülkeleriyle ticarette 117 milyar Dolar fazlası varken,
AB dışındaki ülkelerle ticarette 67 milyar Dolar açık vermiştir.
Tablo 14: Ülke Gruplarına Göre Hollanda’nın Dış Ticareti (2013)-1000 Avro
Ülke Grubu İTHALAT İHRACAT HACİM
2013 PAY(%) 2013 PAY(%) 2013 PAY(%)
AVRUPA 242.462.095 63,1 343.226.083 79,1 585.688.178 71,6
ASYA 80.652.886 21,0 44.389.230 10,2 125.042.116 15,3
AMERİKA 44.502.139 11,6 29.144.807 6,7 73.646.946 9,0
AFRİKA 15.370.726 4,0 14.447.253 3,3 29.817.979 3,6
OKYANUSYA 1.357.602 0,4 2.642.488 0,6 4.000.090 0,5
AB-28 200.748.393 52,2 317.495.601 73,2 518.243.994 63,3
AB DIŞI 183.597.054 47,8 116.354.260 26,8 299.951.314 36,7
TOPLAM 384.345.448 100,0 433.849.861 100,0 818.195.309 100,0
Kaynak:CBS
Avrupa’dan sonra ticaretin en yoğun olduğu kıta % 15.3 payla Asya’dır. Tedarikçi
olarak öne çıkan Asya’nın ithalatta payı % 21 iken ihracatta payı % 10 olup bunun sonucunda
Asya ülkeleriyle ticarette 36 milyar Dolar açık verilmiştir.
Toplam ticaret hacminin % 9’unu oluşturan Amerika ile ticarette de 15,4 milyar Dolar
açık verilmektedir. Afrika ülkeleri, ticaret hacmi içinde % 3,6 yer tutarken, Okyanusya
31
ülkeleri % 0,5 paya sahiptir. Esasen, Avrupa dışındaki kıtalarla ticarette, Okyanusya hariç,
Hollanda’nın dış ticaret açığı verdiği görülmektedir. Hollanda’nın AB dışındaki ülkelerle
ticarette açık verirken, AB içi ticarette fazla vermesinin başlıca nedeni reeksporttur.
Hollanda’nın 2013 yılında gerçekleştirmiş olduğu yaklaşık 434 milyar avroluk toplam
ihracatın 200,1 milyar avrosu (%46,2) reeksporttan kaynaklanmaktadır.
5.4.4. Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı
Makineler ve Ulaştırma Teçhizatları, ithalatta % 26,8 ve ihracatta % 25 payla sektörler
itibariyle (SITC Rev. 3) dış ticarette en önemli paya sahiptir. Daha sonra Mineral Yakıtlar ile
Kimyasal Maddeler ve Ürünleri önemli pay sahibi sektörler olarak sıralanmaktadır. Hollanda
ekonomisinde çok önemli bir yeri olan Gıda ve Canlı Hayvanlar sektörü, ihracatta % 12.4,
ithalatta ise % 9.1 pay sahibidir.
Tablo 15: Sektörel Dış Ticaret (2013)
BİN AVRO İTHALAT İHRACAT DENGE
SITC
KODU SITC ADI 2013
PAY
(%) 2013
PAY
(%) 2013
PAY
(%)
0 Gıda ve Canlı Hayvanlar 35.036.345 9,1 53.750.501 12,4 18.714.156 37,8
1 İçecekler ve Tütün 3.789.005 1,0 7.379.120 1,7 3.590.115 7,3
2 Yenilemeyen Ham Maddeler 13.761.743 3,6 19.848.787 4,6 6.087.044 12,3
3 Mineral Yakıtlar 95.861.321 24,9 87.113.490 20,1 -8.747.831 -17,7
4 Hayvan. ve Bitki. Yağlar 4.833.940 1,3 4.284.031 1,0 -549.909 -1,1
5 Kimyasal Maddeler 51.774.794 13,5 74.586.829 17,2 22.812.035 46,1
6 Mamul Maddeler 34.911.442 9,1 35.255.479 8,1 344.037 0,7
7 Makine. Ulaştırma Teçh. 102.979.594 26,8 108.585.197 25,0 5.605.603 11,3
8 Çeşitli Mamul Maddeler 40.023.934 10,4 40.536.513 9,3 512.579 1,0
9 Başka Yer.Belirtilme. 1.373.329 0,4 2.509.915 0,6 1.136.586 2,3
TOPLAM 384.345.448 100,0 433.849.861 100,0 49.504.413 100,0
Kaynak:CBS
Dış ticaret dengesi açısından incelendiğinde; Kimyasal Maddeler ve Ürünleri 22.8
milyar avro, Gıda ve Canlı Hayvanlar 18.7 milyon avro, Makineler ve Ulaştırma Teçhizatı 5.6
milyar avro, Yenilemeyen Ham Maddeler 6.1 milyar avro, İçecekler ve Tütün 3.6 milyar avro,
Çeşitli Mamul Maddeler 0,5 milyar avro, Mamul Maddeler 0,3 milyar avro fazla verirken,
Mineral Yakıtlar ise 8.7 milyar avro açık vermiştir.
5.4.5. Başlıca Maddelere Göre İthalat
İthalatta ilk sırada 39.7 milyar avro ile ham petrol yer almakta, bunu rafine petrol
ürünleri, telekomünikasyon aksam ve parçaları, otomatik bilgi işlem makineleri, ilaçlar,
motorlu taşıtlar, büro ve ofis makineleri takip etmektedir.
32
Tablo 16: İthalatta İlk 20 Madde (2013)
Sıra SITC Madde Adı 2013
1 333 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar (ham
petrol)
39.729.135
2 334 Rafine edilmiş petrol ürünleri 39.008.947
3 764 Telli telefon ve telgraf cihazları, telsiz telefon telgraf vihazları vb.
aksamı
16.071.451
4 752 Otomatik bilgi işlem makinalari vb. ait birimler 13.201.587
5 542 İlaçlar 9.802.782
6 781 Motorlu yolcu taşıtları (binek otomobilleri vb.) 8.272.329
7 751 Büro makinaları (yazı, hesap, fotokopi) 6.597.265
8 759 Büro ver bilgi işlem makinalarının aksam ve parçaları 6.414.498
9 541 Eczacılık ve eczacılık ürünleri 4.541.317
10 784 Motorlu taşıtların aksam ve parçaları ile şase ve karoserleri 4.449.469
11 899 Başka yerlerde adı geçmeyen imalat sanayi ürünleri 4.443.178
12 872 Taze/kuru meyve ve kabuklu yemişler, bunların karışımları 4.221.534
13 511 Tıbbi araç ve gereçler 4.108.964
14 335 Hidrokarbonlar ve türevleri 4.016.894
15 081 Muhtelif kimya sanayi ürünleri ve model patları 3.947.140
16 776 Hayvan gıdası olarak kullanılan maddeler 3.936.139
17 512 Katod ışınlı tüpler, yarı iletken tertibat; elektrik devreleri 3.777.295
18 598 Alkoller, fenoller, fenol-alkoller vb. türevleri 3.638.201
19 778 Andere chemische produkten n.a.g. 3.459.344
20 761 Elektrikli makinaların aksam ve parçaları 3.225.377
Kaynak: CBS
Hollanda’nın dış ticaretinde transit ticaretin büyük pay sahibi olmasının bir sonucu
olarak ihracatta ve ithalatta başlıca maddeler büyük benzerlik göstermektedir. İthalatta farklı
maddelerin başında Hollanda’da üretimi yetersiz olan ham petrol gelirken, ihracatta farklı
olarak yer alan maddeler arasında Hollanda’nın tarım ve hayvancılık üretimindeki
üstünlüğünü gösteren ham sebze ürünleri, taze sebzeler ve etler yanında güçlü kimya
sanayinin ürünleri plastikler, çeşitli kimyasal ürünler ve ilk halinde polyasetallar gelmektedir.
5.4.6. Başlıca Maddelere Göre İhracat
Rafine petrol ürünleri ihracatta 57.6 milyar avro ile ilk sırada yer almakta, daha sonra
sırasıyla telekomünikasyon aksam ve parçaları, otomatik bilgi işlem makineleri, ilaçlar, tıbbi
ve eczacılık ürünleri, büro ve ofis makineleri gelmektedir.
33
Tablo 17: İhracatta İlk 20 Madde (2013)
Sıra SITC Madde Adı 1000 Avro
1 334 Rafine edilmiş petrol ürünleri 57.574.273
2 764
Telli telefon ve telgraf cihazları, telsiz telefon telgraf cihazları vb.
aksamı 14.305.388
3 752 Otomatik bilgi işlem makinalari vb. ait birimler 11.538.401
4 542 İlaçlar 10.585.875
5 292
Başka yerde belirtilmeyen bitkisel ürünler (yenilmeye elverişli
olmayan) 9.479.362
6 541 Tıbbi ve eczacılıkla ilgili ürünler 7.809.741
7 751 Büro makinaları (yazı, hesap, fotokopi) 7.417.290
8 728 Diğer makinalar ve cihazlar 7.156.123
9 511 Hidrokarbonlar ve türevleri 6.994.869
10 759 Büro ver bilgi işlem makinalarının aksam ve parçaları 6.786.122
11 054 Buharda veya suda kaynatılmış, pişirilmiş, meyve ve başka sebzeler 5.844.313
12 598 Muhtelif kimya sanayi ürünleri ve model patları 5.480.065
13 872 Tıbbi araç ve gereçler 5.370.043
14 899 İmalat sanayi ürünleri 5.077.381
15 081 Hayvan gıdası olarak kullanılan maddeler 4.997.347
16 098 Başka yerde bulunmayan gıda mustahzarları 4.895.436
17 575 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri(ilk şekillerde) 4.787.249
18 012 Hayvanların (sığır hariç) eti-taze/soğutulmuş/dondurulmuş 4.470.440
19 776 Katod ışınlı tüpler, yarı iletken tertibat; elektrik devreleri 4.058.623
20 783 10+ kişi taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, çekiciler 3.887.094
Kaynak: CBS
34
BÖLÜM II
1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER
1.1. Ekonomik İlişkilerin Genel durumu
1.1.1. Ekonomik İlişkilerin Gelişimi
Türklerle Hollandalılar arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin geçmişi 400 yıl
öncesine dayanmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nun daveti üzerine ilk Hollanda elçisi 1612
yılında İstanbul’a gelmiştir. 1855 yılında Lahey’de açılan büyükelçiliğimize 1859 yılında
Yahya Karaca Paşa atanmıştır. O dönemde Osmanlı-Hollanda ilişkilerinde başlıca konu
ticarettir. Hollandalı tüccarlar tarafından satın alınan başlıca ürünler, Suriye ve İran’dan ipek,
Asya’dan da baharat olmuştur. 17’nci yüzyılda Türkiye, Hollanda’ya yün ve pamuk ihraç
etmeye başlamış, Hollanda da buna karşılık İstanbul ve İzmir’e pamuklu ve yünlü kumaş
satmıştır. 19’uncu yüzyılda ise Hollanda’ya ihraç ettiğimiz en önemli ürün tütün olmuştur.
Cumhuriyetin ilanından sonra Türkiye ile Hollanda arasındaki ekonomik ve ticari
ilişkilerin güçlendirilmesi için 1934’te Türk-Hollanda Derneği kurulmuştur. Derneğin kuruluş
anlaşması her iki ülkenin devlet başkanları olan Atatürk ve Kraliçe Wilhelmina tarafından
imzalanmıştır. Bu olaydan önce 1930’da ise Hollanda’nın çok uluslu şirketi olan Philips, Türk
Philips Ltd. olarak Türkiye’de faaliyete başlamıştır.
Hollanda ile ülkemiz arasında ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla
çeşitli anlaşmalar imzalanmıştır:
Anlaşmanın Adı İmza Tarihi
Ticaret ve Ödeme Anlaşması 06.09.1949
Ekonomik ve Teknik İşbirliği Ortak Komisyonu (KEK) Kurulmasına
İlişkin Mektup Teatisi 24.01.1985
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması 27.03.1986
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 27.03.1986
Hayvan Sağlığı Alanında İşbirliği Yapılmasına İlişkin Veterinerlik
Anlaşması 24.05.1995
Tarım ve Kırsal Politikalar Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı 21.09.2000
Enerji Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı 03.10.2000
Uluslararası Karayolu Taşıma Anlaşması 17.04.2003
Gümrükler Alanında İdari Yardım Anlaşması 18.08.2005
Ekonomik ve Ticari Ortaklık Komisyonu Anlaşması 03.06.2014
1.1.2. Yatırımlar ve Mali İşbirliği Alanındaki Gelişmeler
Türkiye ile Hollanda arasında 27.03.1986 tarihinde imzalanan “Yatırımların Karşılıklı
Teşviki ve Korunması Anlaşması”nın Hollanda tarafının önerisi üzerine yenilenmesine karar
verilmiş ve konuya ilişkin ikinci tur müzakereler 2004 yılı Eylül ayında Lahey’de, üçüncü tur
müzakereler ise Aralık 2009’da Ankara’da gerçekleştirilmiştir. Söz konusu müzakereler
sonucunda üzerinde uzlaşılamayan konular hakkında çalışmalar sürdürülmektedir.
35
“Türkiye Cumhuriyeti ile Hollanda Krallığı arasında Gelir üzerinden alınan Vergilerde
Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması”nın gerek
değişen anlaşma politikası, gerek uluslararası vergilendirme anlaşmalarındaki gelişmeler
çerçevesinde revize edilmesi için ilk tur görüşmeler 15-19 Ekim 2007 tarihlerinde Ankara’da
gerçekleştirilmiştir.
Kamu-özel sektör ortaklığının başarılı örneklerinden birisi olan Hollanda Ticaret
Kurulu tarafından ülkemiz Rusya, Hindistan ve Brezilya ile birlikte ticari ve ekonomik
ilişkilerin en fazla yoğunlaştırılması planlanan hedef ülkeler arasında yer almaktadır.
Hollandalı finans kurumları, ticaret odaları ve büyük danışmanlık şirketleri sık sık
Türkiye seminerleri düzenlemekte ve yatırımcıları ülkemize yönlendirmektedir. Hollanda
Ekonomik İşler Bakanlığı ve ticaret odaları her yıl ülkemize yönelik ticaret ve yatırım amaçlı
heyetler organize etmektedir. Mevcut ticari ve ekonomik ilişkiler çerçevesinde, su yönetimi,
liman inşası ve işletilmesi, denizcilik, altyapı, otomotiv, çevre ve atık yönetimi, enerji, yüksek
teknolojiye dayalı tarım ve bahçecilik konularının işbirliği yapılabilecek sektörler olarak
değerlendirildiği görülmektedir.
2013 yıl sonuitibariyle ülkemizde 2.261 adet Hollanda menşeli sermayeye sahip firma
bulunmakta olup, toplam yatırım tutarı itibariyle Avrupa ülkeleri içinde birinci sırada yer
almaktadır. Hollanda sermayeli şirketler, ülkemizde bankacılık, gayrimenkul, ticaret, imalat
sanayi, inşaat, kimya, ilaç, tıp, telekomünikasyon, lojistik, tekstil, gıda, tarım ve turizm gibi
hemen her sektörde faaliyet göstermektedirler. Ülkemizdeki Hollanda sermayeli şirketler
arasında en önemlileri ABN-AMRO Bank, ING Bank, Rabobank, Fortisbank, Unilever, Akzo
Nobel, Avea, Vodafone, Unysis, Marshall, MDC, Hugo Boss, Int Logistics, TNT, IBM,
Hewlett Packard, Intermedia Machinery, Uzel Traktör, Honeywell Otomotiv, Köytür Milk,
Philip-Morris, P&D Nedlloyd’dur.
Bu yatırımlar çerçevesinde, Fortis Bank 2005 yılında Dışbank’ın % 93,3 hissesini
satın almıştır. 2006 yılında Vodafone şirketi Telsim hisselerini satın almıştır. ING Bank,
Oyakbank’ın tamamını 2,7 milyar dolar karşılığında, Eureko, Garanti Sigorta’nın % 80’ini ve
Garanti Emeklilik’in% 15’ini toplam 623 milyon dolar karşılığında, TBIH, Ray Sigorta’nın %
58,2 hissesini 85 milyon dolar karşılığında satın almıştır.
TCMB tarafından yayımlanan uluslararası yatırım pozisyonu raporuna göre 2013 yılı
itibariyle Türkiye’de Hollandalıların 25.5 milyar dolarlık yatırımlarına (sermaye) karşılık
yurtiçinde yerleşik Türklerin Hollanda’da 11 milyar dolarlık yatırımı bulunmaktadır.
Hollanda’da Türklerin sahip olduğu yatırımın büyük bölümü banka ve sigorta şirketlerinin
finansal yatırımından oluşmakta olup, Hollanda en fazla Türk yatırımı çeken ülke
konumundadır.
Diğer taraftan, Hollanda’da yaşayan Türklerin Hollanda’daki yatırımları da
artmaktadır. Bu kapsamdaki yatırım tutarının 2,5 milyar Euro’ya ulaştığı ifade edilmektedir.
Hollanda’da aktif bir Türk girişimci nüfusu bulunmaktadır. Geçmişte işçi olarak gelenlerin
çocukları bugün 18 bine yakın işletme kurmuş olup, 55 binden fazla kişiye istihdam
sağlamaktadır. Hollanda’da faaliyet gösteren Türk işletmelerinin %41’i perakende ticaret
alanında yoğunlaşırken, söz konusu sektörü %31 ile gastronomi, %22 ile hizmetler alanı, %6
ile el sanatları, %5 ile toptan ticaret ve %3,2 ile imalat ve inşaat sanayi izlemektedir. Yeni
kurulan işletmelerin sigortacılık, bilgi-iletişim gibi hizmet sektörlerine yöneldikleri
belirtilmektedir.
36
1.2. Ticari İlişkilerin Genel Durumu
Türkiye ile Hollanda arasındaki ticari ilişkiler, Türkiye ekonomisinin 1980’li yılların
başında dışa açılmasından sonra gelişme göstermiştir. 10-12 Şubat 1993 tarihleri arasında
Rotterdam, Utrecht, Amsterdam, Den Haag ve Amersfort Ticaret Odaları temsilcilerinin
katılımıyla oluşan Hollanda özel sektör heyetinin ülkemizi ziyareti sırasında ikili ticari
ilişkileri geliştirmek amacıyla Türkiye-Hollanda İş Konseyi’nin kuruluşu tamamlanmıştır. İş
Konseyinin Hollanda tarafı NETUBA (Netherlands-Turkey Business Association) olup
üyeleri daha çok Türkiye ile iş yapan veya yapmak isteyen küçük ve orta ölçekli Hollandalı
firmalardır. İş Konseyi en son toplantısını 2001 yılında Türkiye’de yapmıştır.
Öte yandan, 1996 yılında AB ile Türkiye arasında imzalanan Gümrük Birliği
Anlaşması ile birlikte diğer Avrupa ülkeleriyle olduğu gibi, Türkiye ile Hollanda arasındaki
sanayi ürünleri ticaretinde uygulanan gümrük vergileri kaldırılmış ve budurum iki ülke
arasındaki ticaretin artmasını sağlamıştır.
1.3. Dış Ticaret İstatistikleri
1.3.1. Türkiye İle Dış Ticaret Durumu
Türkiye ile Hollanda arasındaki ticaret hacmi, hem ihracat hem de ithalattaki artışlarla
devamlı bir artış trendi içerisindedir. İki ülke arasındaki ticaret hacmi, 2008 yılında 5,5 milyar
avro iken, 2009 yılında küresel finansal ve ekonomik krizin etkisiyle 4,8 milyar avroya
gerilemiş, 2012 yılında 6.8 milyar avro, 2013 yılında ise 7.1 milyar avro olarak
gerçekleşmiştir.
Tablo 18: Hollanda’nın Dış Ticareti ve Türkiye’nin Payı (Milyar Avro)
Yıl Toplam Türkiye Hacim Pay (%) Denge
İth. İhr. İth. İhr. Toplam Türkiye İth. İhr. Hacim Toplam Türkiye
2008 335,9 370,5 1,6 3,9 706,4 5,5 0,49 1,04 0,78 34,6 2,2
2009 274,0 309,4 1,4 3,5 583,4 4,8 0,50 1,13 0,83 35,3 2,1
2010 331,9 371,5 1,6 4,5 703,5 6,1 0,49 1,21 0,87 39,6 2,9
2011 364,9 409,4 2,0 4,7 774,3 6,8 0,55 1,16 0,87 44,4 2,7
2012 389,4 429,7 2,1 4,7 819,2 6,8 0,54 1,09 0,83 40,3 2,6
2013 384,3 433,9 2,3 4,8 818,2 7,1 0,59 1,11 0,87 49,5 2,6
Kaynak:CBS
Türkiye’nin Hollanda ihracatı içerisindeki payı 2008 yılında % 1,04 iken, 2012’de %
1,09, 2013’te ise % 1,11 olarak gerçekleşmiştir. Hollanda’nın ülkemize ihracatı 2013 yılında
%3,3 artışla 4.8 milyar avroya yükselmiştir.
Hollanda’nın ithalatı içindeki payımız, 2008 yılında % 0,49, 2012 % 0,54, 2013
yılında ise % 0,59 olarak gerçekleşmiş, Hollanda’nın ülkemizden ithalatı %9 artışla 2.3
milyar avroya ulaşmıştır.
Ülkemiz ile Hollanda arasındaki ticaret açığı ülkemiz aleyhine, 2011 yılında 2.8
milyar avro iken, 2012 yılında 2.6 milyar avro, 2013 yılında ise 2.6 milyar avro olarak
gerçekleşmiştir.
37
1.3.2. Başlıca Maddelere Göre Türkiye’ye İhracat
Demir-çelik Döküntü ve hurdaları ilk sırayı korumuştur. Bunu, telli telefon ve telgraf
cihazları, büro ve bilgi İşlem makineleri aksam ve parçaları, poliyasetaller, otomatik bilgi
işlem makineleri takip etmektedir.
1.3.3. Başlıca Maddelere Göre Türkiye’den İthalat
Hollanda’nın Türkiye’den ithalatında başlıca maddeler çeşitli giyim eşyaları, taze/kuru
meyve ve kabuklu yemişler, demir-çelik döküntü ve hurdaları, örme giyim eşyası, balıklar ve
mobilya aksam ve parçaları şeklinde sıralanmaktadır.
1.3.4. Sektörler İtibariyle Hollanda-Türkiye Dış Ticareti
Hollanda’nın Türkiye’ye ihracatı içerisinde en önemli sektör makineler ve ulaştırma
teçhizatı olup 2013 yılında 1.7 milyar avro değerle ihracatta % 36.1 pay sahibidir. İkinci
sırada yer alan kimyasal maddeler ve ürünleri % 24.2 paya, onu takiben, çeşitli mamul
maddeler % 10.6 paya, mamul maddeler ise % 9.1 paya sahip bulunmaktadır.
Tablo 19: Sektörler İtibariyle Hollanda-Türkiye Dış Ticareti (2013)
BİN AVRO İTHALAT İHRACAT DENGE
SITC
KODU SITC ADI 2013
PAY
(%) 2013
PAY
(%) 2013
PAY
(%)
0 Gıda ve Canlı Hayvanlar 361.034 15,9 191.548 4,0 -169.486 -6,6
1 İçecekler ve Tütün 27.479 1,2 134.514 2,8 107.035 4,2
2 Yenileme. Ham Maddeler 95.928 4,2 522.231 10,8 426.303 16,7
3 Mineral Yakıtlar 156.533 6,9 101.682 2,1 -54.851 -2,1
4 Hayvansal ve Bitkisel Yağ. 875 0,0 7.187 0,1 6.312 0,2
5 Kimyasal Madde. Ürünleri 106.970 4,7 1.169.326 24,2 1.062.356 41,6
6 Mamul Maddeler 465.533 20,5 439.495 9,1 -26.038 -1,0
7 Makinalar Ulaştırma Teçh. 325.410 14,3 1.740.383 36,1 1.414.973 55,5
8 Çeşitli Mamul Maddeler 734.427 32,3 513.139 10,6 -221.288 -8,7
9 Başka Yerlerde Belirtilme. 117 0,0 6.392 0,1 6.275 0,2
TOPLAM 2.274.306 100,0 4.825.897 100,0 2.551.591 100,0
Kaynak:CBS
İthalatta ise en önemli sektör % 32.3 payla çeşitli mamul maddeler olup bunun
tamamına yakını giyim eşyalarıdır. mamul maddeler % 20.5 payla ikinci sırada yer almakta,
daha sonra, %15.9 payla gıda ve canlı hayvanlar ile % 14.3 payla makineler ve ulaştırma
teçhizatı gelmektedir.
38
1.4. Ticari İlişkilerde Bilinmesi Gerekli Genel Konular
1.4.1. Ticari Engeller
AB, haksız ticaret uygulamalarına karşı DTÖ anlaşmalarının üye devletlere verdiği
yetkiler çerçevesinde, ticari korunma önlemleri uygulamaktadır. AB ve dolayısıyla Hollanda
tarafından uygulanan korunma önlemleri bilgilerine aşağıdaki web sayfasından
ulaşılabilmektedir.( http://ec.europa.eu/trade/issues/respectrules/anti_dumping/stats.htm )
Diğer taraftan, tarım, tekstil ve demir-çelik ürünleri ithalatında çeşitli
önlemleruygulanmaktadır. Bu uygulamalar kapsamında, ithalatçılardan gümrük işlemlerinin
yapılabilmesi için ithalat sertifikası ya da ithalat lisansı talep edilmektedir. Hollanda’da bu
çerçevede ithalat lisansı vermeye yetkili kuruluşlar şunlardır:
Tekstil ürünleri: Belastingdienst / Centrale Dienst voor In- en
Uitvoer(Merkeziİthalat ve İhracat İdaresi)
Tarım ürünleri:
Süt ve süt ürünleri: Productschap Zuivel (Hollanda Süt Ürünleri Kurulu;
www.prodzuivel.nl)
Et, tavuk, yumurta: Productschap Vee, Vlees en Eieren - PVE (Hayvancılık, Et ve
Yumurta Kurulu; www.pve.nl)
İşlenmiş meyve ve sebze ürünleri: Productschap Tuinbouw (Bahçecilik Ürünleri
Kurulu; www.tuinbouw.nl)
Tahıllar, şeker ve yağlar: Hoofdproductschap Akkerbouw (Tarım Ana Kurulu;
www.hpa.nl)
1.4.2. İthalat Mevzuatı
1.4.2.1. Genel Olarak Gümrük Vergileri
AB Gümrük Birliği’nin bir sonucu olarak Hollanda, AB tarafından belirlenen gümrük
vergilerini uygulamaktadır. AB’nin uyguladığı gümrük vergilerine dair bilgilere aşağıdaki
internet sayfasından (http://exporthelp.europa.eu/thdapp/taric/TaricServlet?languageId=EN)
ulaşılabilmektedir. İthalatta gümrük vergisi, özel tüketim vergisi (bazı ürünlerde) ve KDV
alınmaktadır. Gümrük tarifesi tüm AB üyeleri için aynı iken, özel tüketim vergisi ile KDV
oranları değişebilmektedir.
1.4.2.2. KDV ve Özel Tüketim Vergisi
Katma Değer Vergisi, Hollanda’da Belasting over de Toegevoegde Waarde (BTW)
adı altında uygulanmaktadır. AB’nin KDV mevzuatı Hollanda mevzuatına Wet op de
Omzetbelasting (İşlem Vergisi Kanunu, 28 June 1968, Stb. 1968, 329) ileaktarılmıştır.
KDV’yi toplamakla görevli kurum Belastingdienst(Vergi ve Gümrük İdaresi) iken, ithalatta
bu görevi Douane (Hollanda Gümrük İdaresi; http://www.douane.nl) yürütmektedir.
Hollanda’da piyasaya sürülmek üzere ithal edilen her türlü ürün KDV’ye tabidir.
Aşağıdaki gümrük rejimlerine tabi tutulan ürünler için o rejim altında kaldıkları sürece KDV
uygulanmamaktadır:
39
Serbest bölge ya da serbest antrepoya konulan ürünler
Geçici depolamaya tabi ürünler
Gümrük antreposuna ya da dahilde işleme rejimine sokulan ürünler
Geçici ithal edilen ürünler
Transit rejimine tabi ürünler
Bazı ürünler KDV’den muaftır. Uluslararası taşımacılıkta kullanılacak uçaklar ve
bunların donanım malzemeleri, deniz taşıtları (özel botlar hariç) ve bunların donanım
malzemeleri ile yapay diş KDV’den muaf olan ticari ürünlerdir.
Standart KDV oranı % 21’dir. Bazı ürünler için indirimli oran olan % 6 KDV
uygulanmaktadır. İndirimli oran uygulanan ürünler şunlardır:
Canlı hayvanlar
Ziraat ve bahçecilik tohumları
Bitki ve bitki ürünleri
Ağaç
Gıda ve alkolsüz içecekler
Su
Hayvan yemi
Veterinerlik ilaçları
İlaçlar ve bazı tıbbi araçlar
Kitap, gazete, dergi ve diğer basılı eşya
Sanat ürünleri
Tarımda kullanılan motorin
Hollanda’da KDV’ye tabi işlemler yapan ancak Hollanda’da yerleşik olmayan
yabancı kişiler KDV işlemlerinin yerine getirilmesi amacıyla ya kayıt olmalı ya da bir vergi
temsilcisi atamalıdır. KDV için kayıt Belastingdienst Limburg / Kantoor Buitenland’e (Vergi
İdaresi – Uluslararası İşler Bölümü) yapılmaktadır. Hollanda’da vergilendirilebilir bir işlem
(bir mal ve hizmet satışı) yapmayan yabancılar, Hollanda’da ödedikleri KDV’nin geri
ödenmesi için Belastingdienst Limburg / Afdeling Omzetbelasting’den (KDV Dairesi) temin
edecekleri bir formla başvurabilmektedir.
Özel tüketim vergisi (Excise tax),belirli ürünlerin üretimi, üçüncü bir ülkeden ithalatı
ya da diğer bir AB üyesi ülkeden Hollanda piyasasına sürülmesi durumunda uygulanmaktadır.
Özel tüketim vergileri, Douane (Hollanda Gümrük İdaresi) tarafından tahsil edilmektedir.
Özel tüketim vergileri, AB düzeyinde 92/12/EEC sayılı Direktifle genel kurallara
bağlanırken özel ürün bazında AB’nin ayrıntılı düzenlemeleri de mevcuttur. Söz konusu
mevzuat Hollanda hukukuna Wet op de accijns (Özel Tüketim Vergileri Kanunu, 31 October
1991, Stb. 1991, 561) ile aktarılmıştır. Ürünler bazında özel mevzuat düzenlemeleri de
mevcuttur:
Wet belastingen op milieugrondslag (Çevre Vergileri Kanunu, 23 December 1994,
Stb. 1994, 923)
Wet voorraadvorming aardolieprodukten (Petrol Ürünleri Depolama Kanunu, 28
March 2001, Stb. 2001, 155).
40
Wet op de verbruiksbelastingen van alcoholvrije dranken en van enkele andere
producten(Alkolsüz içkiler ve diğer Bazı Ürünlerde Tüketim Vergisi Kanunu, 24
December 1992, Stb. 1992, 685)
Özel tüketim vergileri uygulanan ürünler aşağıdadır:
Alkollü içkiler
Petrol, elektrik, doğalgaz
İşlenmiş tütün
1.4.2.3. Genel Olarak Ticari Tanımlama Uygulamaları
Tüketicinin korunması göz önünde tutularak, AB içerisinde sadece AB etiketleme
mevzuatına uyan ürünlerin pazarlanmasına izin verilmektedir. AB etiketleme mevzuatı, gıda,
ev gereçleri, ayakkabı, tekstil vb. sektörler için zorunlu etiketleme standartları koymaktadır.
İlgili AB mevzuatına (http://europa.eu.int/scadplus/leg/en/s16400.htm) web sayfasından
ulaşılabilmektedir.
AB mevzuatının yanında Hollanda’nın özel düzenlemeleri de bulunmaktadır. Bunlara
göre, etiketlerin Hollandaca olması (ilave diller yer alabilir) zorunludur. Ayrıca, etiketleme
kurallarına uygunluk ve verilen bilgilerin doğruluğu dağıtım zincirinin her aşamasında kontrol
edilebilmektedir. Kontroller, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport(Kamu
Sağlığı, Refah ve Spor Bakanlığı; http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/vws) ile Voedsel en
Waren Autoriteit - VWA (Gıda ve Tüketim Ürünleri Güvenliği Kurumu:http://www.vwa.nl/)
tarafından yürütülmektedir.
Paketleme ve ambalajlama, tüketici sağlığı ve çevrenin korunması amacıyla, AB
tarafından belirlenen kurallara uygun yapılmak zorundadır. Paketleme ve ambalajlamaya
ilişkin temel AB mevzuatı şunlardır:
Direktif 94/62/EC (OJ L-365 31/12/1994); paketleme ve paket artıklarına dair genel
kurallar.
Direktif 75/106/EEC (OJ L-42 15/02/1975) and 80/232/EEC (OJ L-51 25/02/1980);
paket boyutlarına dair özel kurallar.
Yönetmelik (EC) 1935/2004 (OJ L-338 13/11/2004); Gıda maddeleriyle temas eden
malzemelere dair özel kurallar.
Direktif 2000/29/EC (OJ L-169 10/07/2000); Ağaç ve diğer bitkilerden yapılan
paketlere uygulanacak bitki sağlığı kuralları.
Paketleme mevzuatının uygulanmasında görev alan Hollanda kurumları şunlardır:
Paket hacimleri: Nederlands Meetinstituut B.V. - NMI (Hollanda Metroloji
Enstitüsü; http://www.nmi.nl)
Gıda maddeleriyle temas eden malzemeler: Ministerie van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport - VWS (Halk Sağlığı, Refah ve Spor Bakanlığı;
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/vws), Ministerie van Landbouw, Natuur en
Voedselkwaliteit (Tarım, Doğa ve Gıda Kalitesi Bakanlığı ) Voedsel en Waren
Autoriteit - VWA (Gıda ve Tüketici Ürünleri Güvenliği Kurumu;
http://www.vwa.nl)
Hollanda, AB’nin standardizasyon mevzuatını uygulamaktadır. AB standardizasyon
mevzuatı, yeni yaklaşım çerçevesinde, ürünlerin AB pazarına girişte sağlık, güvenlik,
tüketicinin ve çevrenin korunması vb. açılardan uyulması gereken temel şartlarla sınırlıdır.
41
Ürünler için temel şartlara uyumlu ayrıntılı standartlar European Committee for
Standardisation (CEN), European Committee for Electrotechnical Standardisation
(CENELEC) ve European Telecommunications Standards Institute (ETSI) tarafından
Uyumlaştırılmış Standartlar olarak belirlenmektedir. Uyumlaştırılmış standartların
uygulanması üreticilerin tercihine bırakılmıştır. Ancak, uyumlaştırılmış standartlara uygun
üretilen ürünlerin zorunlu temel standartlara uygun üretildiği varsayımından yararlanır.
Standardizasyon mevzuatına uyum, ürünlerin ithalatı aşamasında kontrol edilebileceği gibi
piyasa gözetimi yoluyla da denetlenebilmektedir.
Her AB üyesi ülkenin uygunluk değerlendirme süreçlerinde görevli onaylanmış
kuruluşları vardır. Hollanda’nın standardizasyon konusunda akreditasyon kuruluşu
Nederlands Normalisatie Instituut – NEN’dir (Hollanda Standardizasyon Kurumu;
http://www.nen.nl). Ayrıca, ürünler bazında çok sayıda onaylanmış kuruluş bulunmaktadır.
1.4.3. Serbest Bölgeler ve Mevzuatı
Hollanda’da geleneksel anlamında serbest bölge veya serbest liman uygulaması
bulunmamakla birlikte, AB’nin Gümrük Kodu ve Gümrük Yönetmeliği’nin ilgili maddeleri
çerçevesinde işletilen serbest antrepoların yanı sıra Schiphol Hava Alanı’nda 2005 yılında
açılmış olan, gümrük idaresi gözetiminde malların depolandığı, mallardan serbest bölge
işleticisinin sorumlu olduğu, geleneksel anlamdaki serbest bölgeden daha çok gümrüklü
antrepo niteliği taşıyan bir serbest bölge mevcut olup serbest bölgenin etrafını çeviren çit,
duvar vb. bulunmamakta, malların giriş ve çıkışında fiziki kontrol yapılmamakta, kontrol esas
olarak serbest bölge işleticisinin stok envanteri üzerinden ve ilaveten malların fiziki denetimi
suretiyle gerçekleştirilmektedir.
1.5. Yıl İçinde Açılan Fuarlar
Hollanda’da düzenlenen ve Ekonomi Bakanlığı tarafından bireysel katılımın
desteklendiği fuarlardan özellikle PLMA, Hortifair ve METS fuarlarına firmalarımız
tarafından katılım sağlanmaktadır.
1.6. Hollanda Pazarı ve Pazara Giriş Koşulları
Hollanda, merkezi coğrafi konumu, uzun ticari geçmişi, dünyanın en büyük 5.,
Avrupa’nın ise en büyük limanı olan Rotterdam Limanı ve Avrupa’nın 4. en büyük
havalimanı olan Schiphol Havalimanı ile Avrupa’ya giriş kapısı niteliği taşımaktadır.
Gelişmiş altyapı ağı ve lojistik hizmetleri ile Avrupa pazarının en önemli taşıma, aktarma,
işleme ve kargo dağıtım merkezi olarak faaliyet göstermektedir. Stratejik coğrafi konumu ve
gelişmiş ekonomisini sermayeye dönüştürerek dünyadaki başlıca ticaret ülkeleri arasına giren
Hollanda küresel iş ve ticaret ağında malların insanların ve elektronik verilerin nakliyesine
yönelik gelişmiş alt yapısı ile önemli bir merkezdir.
Hollanda hükümetinin mevcut dış politikasında istikrar, güvenlik, insan hakları ve
ekonomik diplomasi temel sütunlar olarak yer almaktadır. Ekonomik diplomasi çerçevesinde
ise, serbest ticaretin önemi ve yurtdışından yatırım çekilmesi politikalarının yanı sıra
Hollanda gibi bölgesel bir merkez niteliği taşıdıklarından ve Hollanda ile benzer büyüklükte
ve benzer çıkarlara sahip olduklarından Singapur, Güney Kore ve Körfez ülkeleri ile ilişkilere
yoğunlaşma ve AB aracılığıyla ABD, Çin, Rusya ve Hindistan ile geniş stratejik işbirliğine
girme politikaları öne çıkmaktadır.
42
Hollanda ekonomisinde dış ticaret büyük bir öneme sahip olup ekonomi dış ticaret ve
reeksporta önemli derecede bağımlıdır. Bu nedenle Hollanda’nın dış ticaret politikası, dış
ticaretin mümkün olduğu ölçüde liberal olması ve dünya pazarlarında proaktif davranma
yönündedir.
Avrupa Birliği çapındaki engeller hariç Hollanda’da önemli herhangi bir ticari engel
bulunmamaktadır. Hollanda ile ticari ve ekonomik ilişkilerimiz açısından Müşavirliğimize
işadamlarımız tarafından veya başka kanallardan intikal ettirilmiş ticari engel niteliğinde
herhangi bir sorun ve şikayet bulunmamaktadır. Bununla birlikte ülkemiz ile Hollanda
arasında dış ticarette Hollanda’nın vize uygulamaları işadamlarımız için önemli bir sorun
olmaya devam etmektedir. Vize almak için gerekli işlemlerin zorluğu ve uzun zaman alması,
zaman zaman vize verilmemesi, vize sürelerinin kısa olması ihracatçılarımızın önünde önemli
bir engel oluşturmaya devam etmektedir.
İşadamlarımızın Müşavirliğimize başvurduğu konular arasında dikkati çeken diğer bir
husus ise, 2008 yılındaki finansal kriz ve onu takip eden ekonomik kriz nedeniyle
Hollanda’da artan firma iflasları nedeniyle alacakların tahsilinde ortaya çıkan zorluklardır.
Hollandalı firmalarla çok iyi bir şekilde hazırlanmış ve gözden geçirilerek imzalanmış yazılı
sözleşmeler dahilinde ticaret yapılması ve gerekli görüldüğü taktirde bu konularda
uzmanlaşmış danışmanlık firmalarından hizmet alınması suretiyle bu çerçevede
karşılaşılabilecek sorunların ve risklerin azaltılabileceği değerlendirilmektedir.
Hollanda’da şirketlerin, sendikaların, hükümet kuruluşlarının ve sanayi birliklerinin
sürekli ve yakın danışma içinde oldukları sofistike bir mutabakat ve iş kültürü mevcuttur. Bu
geleneksel olarak Hollandalıların mutabakata önem vermesi ve bu küçük ve yoğun nüfuslu
ülkede çatışmalardan kaçınılmak istenmesi nedeniyledir. İş yapma kolaylığı, iyi düzeyde
konuşulan İngilizce ve birinci sınıf ve gelişmiş nakliye ve dağıtım altyapısı nedeniyle ideal bir
pazardır ve Avrupa operasyonları için uygun bir seçenektir. Hollanda pazarı, rekabetin yüksek
olduğu bir pazar olup satın alma alışkanlıkları genellikle katı olduğu için pazara girmek için
etkin ve sürekli tanıtım faaliyetleri gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Hollanda pazarında
başarılı olabilmek için uzun vadeli pazar geliştirme stratejileri ve satış sonrası hizmetler önem
taşımaktadır. İhracatçıların, ürünlerini hem teknik standartlar açısından hem de tüketici
tercihleri açısından Hollanda pazarına adapte etmeleri gerekmektedir. Ürünlerin etiket ve
ambalajı tüketicilere cazip gelecek niteliklere sahip olmalı ve ürünün kullanım kolaylığı
olmalıdır.
Hollanda’da oldukça geniş bir yelpazede uluslararası ticaret konusunda tecrübeli
ithalatçılar, acenteler ve distribütörler bulunmaktadır. İthalatçılar, Hollanda pazarının
rekabetçi yapısı, pazara giriş imkanları ve pazarın hacmi nedeniyle genellikle tekelden
dağıtım (münhasır distribütörlük) konusunda ısrarcı olabilmektedir. Ürünleri kendisi adına
satın alan ve Hollanda ve Avrupa çapında dağıtımını yapan distribütörler pazarda önemli bir
yer tutmaktadır. Distribütörün kalifiye ve tecrübeli bir firma olması durumunda tek elden
dağıtım en iyi sonucu verecektir. Hollandalı bir temsilci diğer Avrupa pazarlarına giriş için de
yararlı bir başlangıç noktası olabilecektir. Hollanda’da 600 civarında farklı franchise konsepti
mevcut olup Hollanda ve Avrupa pazarına hızlı arz ve hizmet için Hollanda’daki depolama
imkanlarından yararlanılması da dikkate alınabilecek bir husustur.
Hollandalı alıcılar için yüksek kalite, iyi dizayn, etkin satış sonrası hizmet ve aynı
zamanda teslim fiyatı önemlidir. Teslim tarihlerine uyulması ve satış sonrası hizmetlerin
43
yerine getirilmesi ticari ilişkilerin devamını sağlayacaktır. Ticari ilişkilerde nezaket, sipariş ve
fiyat taleplerine hemen cevap verilmesi beklenir. Sağlam bir iş ilişkisi kuruluncaya kadar
müşterilere ilk adıyla hitap edilmemelidir. Arkadaşlık ve karşılıklı güven oldukça önemlidir.
Güven oluşturulduktan sonra verimli bir ticari ilişki kolaylıkla kurulabilir. Distribütörlerle ve
müşterilerle bilgi değiş tokuşu yapmak için yakın bir ilişki geliştirilmelidir. Hollandalılar sizin
ürünlerinizle ilgilenmiyorlarsa bunu genellikle açıkça söylerler. Belirli aralıklarla
gerçekleştirilecek ziyaretler distribütörlerin yeni gelişmelerden haberdar edilmesi ve
sorunların kısa sürede çözülmesi için yararlı olacaktır. Hollandalı ithalatçılarla irtibata
geçebilmek için ticaret heyetlerine katılınması yanı sıra sektördeki önemli fuarların ziyaret
edilmesi de önerilmektedir.
Hollanda ile ticari ilişkilerde kültürel farklılıkların dikkate alınmasında fayda
görülmektedir. Hollandalılar sıkı bir el sıkışması ile birbirlerini selamlarlar. İnsanlar
arasındaki fiziki mesafe geniş olmakla beraber yoğun göz teması beklenir. Uluslararası
ticarette ticari dil genellikle İngilizcedir. Hollandalılar doğrudan ve açık konuşmayı severler;
bu nedenle de net bilgiler isterler. Amaç odaklı, hızlı ve doğru bir şekilde çalışırlar. Belirli
çalışma programları ve sürelerle çalışmayı severler. Hollandalı işçiler işlerine yüksek sadakat
gösterir ve verimlilikleri de genellikle yüksektir. Hollandalılar genellikle dakik insanlardır,
randevularına tam zamanında gelirler. “Vakit nakittir” sözü Hollanda için de geçerlidir.
Sözleşmeler bir hukukçunun yardımıyla hazırlanır. Sözleşmeler bağlayıcı olduğu için çok
büyük önem verilir. Güvenlik sağladığı için kuralları ve düzenlemeleri devam ettirmek
isterler. Sözleşmeler işyerinde bir toplantıda bağlanır. Çoğu ülkelerle karşılaştırıldığında ast-
üst ilişkilerinde mesafe göreceli olarak daha azdır. Patron ile işçisi arasındaki statü farkı
sınırlıdır. Altta çalışanlar işlerin çoğu hakkında görüş beyan ederler. Örneğin toplantılarda
görüş bildirilmesi ve inisiyatif alınması çok olumlu olarak algılanır.
Hollanda’nın, ticari konularda düzgün bir rekabet ortamını destekleme eğilimi ve ticari
konulardaki geniş tecrübeleri onları Avrupa’nın gerçek doğal tüccarları yapmaktadır.
Hollanda iş kültüründe dakiklik önemli bir faktördür. Yazılı iletişim, resmi bir tarzda İngilizce
dilinde yapılabilir. Hollandalılar Temmuz, Ağustos ve Aralık aylarında uzun tatil yaparlar. Bu
nedenle, yaz aylarında ve Noel sırasında iş gezisi yapılması uygun değildir.
Hollandalılar kendilerini politik açıdan iyi Avrupalılar olarak görürler. Büyük devlet
alımlarında Hollanda malı değilse Avrupa malını satın alma eğilimi mevcuttur. Eğer bir
ihalede diğer bütün koşullar aynıysa Avrupa ürünlerini satın almanın politik açıdan daha
avantajlı olduğunu düşünürler. Bu nedenle, önemli devlet ihalelerini kazanmak isteyen
firmaların yerel temsilcilik bulundurması zaruridir. Yerel temsil, Hollanda hükümetine mal
satabilmek için hemen hemen bir zorunluluktur. Hollandalı veya Avrupalı bir şirketle ortaklık
kurmak rekabet açısından da yaralı olacaktır.
Bazı ürünlerin Hollanda’ya ve Avrupa Birliğine ithalatı yasaklanmış veya ithal
lisansına bağlanmıştır. Bu ürünler stratejik ürünler veya çevreye zararlı ürünler kategorisinde
yer almaktadır.(Silah, mühimmat, nesli korunan bitki ve hayvan türleri ve uyuşturucu vb.)
Sadece sayıları çok az bazı ürünler çoğu tarımsal ürünler ve gıda ürünleri için ithalat lisansı
gerekmektedir.
Hollanda Avrupa Birliği üyesi olarak Avrupa Birliği tarafından geliştirilmiş olan ürün
standartlarını ve sertifika onaylama süreçlerini uygulamaktadır. Hollanda Avrupa Birliğinin
paketleme gereklerini ve uygulamalarını yakından takip etmektedir. Tarım ve gıda ürünlerinin
etiketlenmesi ile ilgili olarak bazı farklılıklar olabilmektedir. Etiketlerin dili konusu Avrupa
Komisyonunun bir düzenlemesi mevcut olup ürünün tüketileceği ülkenin dilinin kullanılması
44
hususundaki hakkı korurken, çok dilli bilgiyi de teşvik etmektedir. Ambalajın üzerinde
mutlaka imalatçının ismi bulunmalıdır. Bütün etiketlerde metrik birimler kullanılmalıdır. Bazı
küçük istisnalar dışında malın orijininin işaretlenmesi konusunda genel bir zaruret
bulunmamaktadır.
Hollanda’nın ticaret ve yatırım politikaları dünyadaki en açık politikalar arasındadır.
Hollanda, Avrupa Birliği üyeliğinden kaynaklanan istisnalar hariç ithalat ve ihracat
politikalarında tercihli veya ayrımcı bir politika takip etmemektedir. Hollanda hükümeti
yabancı sermaye yatırımlarına karşı da liberal politikalar takip etmekte ve OECD’nin yatırım
kodu kurallarına uymaktadır. Hollanda’da yerleşik olmayan firmaların ve kişilerin bir ofis
açabilmesi için oldukça esnek bir yasal ortam mevcuttur. Yerel ve yabancı sermayeli şirketler
arasında yasal olarak herhangi bir farklılık yoktur. Hükümet teşvikleri, şirket kuruluşu ve
sermaye pazarına girişe ilişkin hükümler açısından şirketler arasında herhangi ayrım yoktur.
Yabancı sermaye açısından % 100 mülkiyete izin verilmektedir. Şirket satın almaları ve
birleşmeleri ile ilgili kurallar da ayrımcı değildir.
Ulusal muamele prensibine tek istisna hava yolu ulaşımıdır. Bir kaç kamu ve özel
tekeller yabancı yatırımlara açılmamıştır. Bunun dışında yabancı firmalar herhangi bir sektöre
yatırım yapabilirler ve yasalar karşısında yerel firmalarla eşit konumdadırlar. Kamu
yatırımlarının % 50’den fazla paya sahip olduğu sektörler; ulaştırma ve altyapısı (Hollanda
Demir Yolları, Schiphol Havaalanı, Rotterdam Limanı), enerji dağıtımı (Gasunie, Tennet
Holding), nükleer enerji, şans oyunları ve kumar, bankacılık ve finans sektörüdür. Hollanda
finans piyasaları tam anlamıyla gelişmiş olup piyasa kuralları içinde hareket etmektedir.
Hollanda, bankacılık ve yatırım hizmetlerinde Avrupa Birliğinin karşılıklılık hükümlerini
uygulamaktadır.
Yabancı yatırımcılar, Hollanda’yı istikrarlı siyasi ve makro ekonomik yapısı, gelişmiş
finansal sektörü, iyi eğitimli yüksek verimli iş gücü ve yüksek kaliteli fiziksel alt yapı ve
iletişim altyapısı nedeniyle tercih etmektedirler. Hollanda ekonomisi gücünü sendikalar,
işveren örgütleri ve hükümet arasındaki ortaklık nedeniyle ortaya çıkan istikrarlı sanayi
ikliminden almaktadır. Göreceli olarak yüksek olan emek ücretlerine ve emek piyasası
sorunlarına (işe alımı ve işten kovmayı işverenler için zorlaştıran komplike iş kanunları,
göreceli olarak yüksek ücretler, göreceli olarak ağır idari yükler ve çok esnek olmayan emek
piyasası) rağmen, yabancı yatırımcılar Avrupa’daki yatırım projeleri için Hollanda’yı stratejik
bir merkez olarak görmektedirler. Yabancı firmalar Hollanda’da Avrupa ofislerini, dağıtım
merkezlerini, çağrı merkezlerini ve ortak hizmet merkezlerini kurmaktadırlar. Hollanda halen
OECD ülkeleri arasında part-time çalışma açısından en yüksek orana sahiptir. Bu da daha
esnek bir emek piyasası oluşturmuştur. Kadınların iş gücüne katılmasıyla part-time
çalışanların oranı hemen hemen %50’ye çıkmıştır.
Ekonomik açıdan yeniden yapılandırma, enerji tasarrufu, bölgesel kalkınma, çevre
koruma, AR-GE ve diğer ulusal sosyoekonomik amaçları teşvik etme konusunda sınırlı ve
belirli amaçlara yönlendirilmiş yatırım teşvikleri kullanılmaktadır. Diğer taraftan, Hollanda
son yıllarda giderek artan bir şekilde internet üzerinden sahtecilik faaliyetlerinde üs olarak
kullanılmaktadır.
45
1.7. Belli Başlı Ekonomik ve Ticari kuruluşlar
1.7.1. Ekonomi ve Ticaretle İlgili Kurum ve Kuruluşlar
Hollanda’nın ekonomi ve ticaretle ilgili önemli kurum ve kuruluşlarının iletişim
bilgileri aşağıda bulunmaktadır:
Ekonomik İşer Bakanlığı
Önceki hükümetler döneminde Hollanda’da ekonomi yanında ticaret de Ekonomik İşler
Bakanlığı’nın görev alanında iken, halen dış ticaret konuları Dışişleri Bakanlığının içinde yer
alan Devlet Sekreterliği ( Dış Ticaret ve Kalkınma İşbirliği Bakanlığı) uhdesinde
bulunmaktadır.
Adres : Bezuidenhoutseweg 30, 2594 AV Den Haag
Tel : 070- 379 89 11
Web : http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/eleni
Dış Ticaret ve Kalkınma İşbirliği Bakanlığı
Dış Ticaretle ile ilgili konular Dışişleri Bakanlığının içinde yer alan Devlet Sekreterliği ( Dış
Ticaret ve Kalkınma İşbirliği Bakanlığı) adresinde bulunmaktadır.
Adres : Bezuidenhoutseweg 67, 2594 AC The Hague
Tel : 070 348 6486
Web : http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/eleni
Netherlands Enterprise Agency (De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland )
Adres : Juliana van Stolberglaan 148, 2595 CL Den Haag
Tel : 088 042 42 42
Web : http://english.rvo.nl/
Faaliyet alanı: Agency For International Business And Cooperation (Agentschap NL) ile
Tarım Bakanlığı Ajansı olarak çalışmakta olan Dienst Regeling (DR)’in birleşmesi ile 2014
yılında kurulumuş olup, Hollanda’da 7 yerde ofisi bulunmaktadır. Ekonomik İşler
Bakanlığı’nın bünyesinde olmakla birlikte diğer Bakanlık ve AB talimatlarına istinaden
çalışmalarına devam etmektedir. Tarım, inovasyon ve uluslararası girişimcilik konularında
işletmelere destek vermek amacıyla kurulmuştur. 2014 yılı sonunda kapatılması planlanan
Emtia kuruluşlarının da bazı görevlerini üstlenmeleri sözkonusudur.
Hollanda Ticaret Odaları (KVK)
01.01.2014 tarihinden itibaren Hollanda’da bulunan 12 ticaret odası ve Syntens Inovasyon
Merkezi bir organizasyon altında toplanarak Hollanda Ticaret Odası adını almıştır ve ülke
çapında 19 ofisi ile faaliyetlerine devam etmektedir.
http://www.kvk.nl/english/
NCH (Nederlands Centrum Voor Handelsbevordering - Nederlannds Council For Trade
Promotion)
Adres : Juliana van Stolberglaan 148, 2595 CL Den Haag
Tel : 070-3441544
Fax : 070-3853531
Web : http://www.handelsbevordering.nl/
Faaliyet alanı: Spesifik konular ve ülkeler ile ilgili seminerler düzenlemek, ticari heyet
gezileri organize etmek, Hollanda’yı ziyarete gelen ticari heyetlere program hazırlamak,
AB’nin desteklediği ticari programlar düzenlemek, önemli uluslararası ticari fuarlara katılım
46
sağlayarak danışmanlık hizmeti vermek vb. NCH söz konusu faaliyetleri Den Haag,
Amsterdam, Doğu Brabant, Rotterdam ve Utrecht Ticaret Odaları ile işbirliği içersinde
yürütmektedir.
CBI (Centre For The Promotion Of Imports From Developing Countries)
Adres : WTC-Beursbuilding,Beursplein 37, 3011 AA Rotterdam
Tel : 010 201 3434
Fax : 010 411 4081
Web : http://www.cbi.nl/
Faaliyet alanı :Asya, Afrika, Latin Amerika ve Avrupa(Balkan)’da, gelişmekte olan
ülkelerde yerleşik ihracatçı firmalara destek vermek, Hollanda piyasası hakkında bilgi vermek
ve ihracatlarını arttırmak aynı zamanda konu ile ilgili eğitim vermektir. Dış İşleri Bakanlığına
bağlı bir birimdir.
Belastingdienst (Tax and Customs Administration)
Adres : P.O.Box 9047 NL-7300 GJ Apeldoorn
Tel : (+31) 45 574 3031
Fax : (+31) 45 574 3032
Web : http://www.belastingdienst.nl
Faaliyet Alanı: Vergi ve gümrük mevzuatını uygular.
Douane (Dutch Customs Administration)
Adres : P.O.Box 9047 NL-7300 GJ Apeldoorn
Tel : (+31) 45 574 3031
Fax : (+31) 45 574 3032
Web : http://www.douane.nl
Faaliyet Alanı: Gümrük mevzuatını uygulamak ve gümrük işlemlerini yürütmektir.
VNO-NCW (The Confederation Of Netherlands Industry And Employers)
Adres : Bezuidenhoutseweg 12, 2509 AA Den Haag
Tel : 070 3490349
Fax : 070 3490300
Web : http://www.vno-ncw.nl/English/Pages/default.aspx
Faaliyet Alanı: Hollanda’nın en büyük işveren organizasyonudur. Hollandalı işletmelerin yurt
içinde ve dışında haklarını korumakta ve üyelerine çeşitli konularda hizmet vermektedir.
Ekonominin her sektöründen 180 branş organizasyonu üyeleri arasında olup toplam 115.000
firmayı temsil etmektedirler. Federasyon Hollanda’daki 500’den fazla personel çalıştıran
şirketlerin tamamını, 100-500 personel çalıştıran firmaların % 95’ini, 10-100 personel
çalıştıran firmaların % 80’ini temsil etmektedir.
NETUBA (Netherland-Turkey Business Association)
Başkan : Bastiaan van der Knaap
(Türk Eş Başkan: Osman Okyay)
Sekretarya : NCH –Marian Reijnen
Adres : Postbus 10,2501 CA Den Haag
Tel : 070-344 1554
Fax : 070-385 3531
Web : http://www.netuba.nl/
Faaliyet alanı: Türkiye ile Hollanda arasında ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi, bu
amaçla üyelerini bilgilendirici toplantılar organize edilmesi vb. faaliyetlerdir.
47
1.7.2. Hollanda’daki Türk İşadamları Dernekleri
Hollanda’da üye sayıları ve etkinlikleri itibariyle öne çıkan Türk işadamları dernekleri
şunlardır:
HOTİAD-Hollanda-Türk İşadamları Derneği
Başkan: Hikmet Gürcüoğlu
Adres : Blaak 40, 3011 TA Rotterdam
Tel : 010- 245 00 90
Fax : 010- 245 07 39
Web : http://www.hotiad.nl/
Üye sayısı : 33
Faaliyetleri : Türk işadamlarının, Hollanda Hükümeti ile ilişki ve diyaloglarının sağlam
temeller üzerine bina edilmesini sağlamak, üyelerini ekonomik olanaklar ve fırsatlar
konusunda aydınlatmak ve onlara rehberlik yapmak, üyelerinin girişimlerini desteklemek,
Türk- Hollanda ve Avrupa makamlarına karşı çıkarlarını savunmak, kendi üyeleri arasındaki
dayanışma duygusunu pekiştirmek, üyeleri ile Türkiye, Hollanda ve diğer Avrupa Birliği
ülkelerindeki ekonomik örgüt ve kurumlar arasındaki ilişkileri geliştirmek ve özendirmek
amaçlarına yönelik faaliyetler.
HOGİAF-Hollanda Genç İşadamları Federasyonu
Başkan: Şükrü Masmas
Adres : Tussen Meer 1B 3, 1068 EX Amsterdam
Tel : 088-166 0 600
Web : http://www.hogiaf.nl/
Üye sayısı : 500’ün üzerinde.
Faaliyetleri : Hollanda’nın çeşitli bölgelerinde kurulan Genç Türk İşadamları derneklerinin
üye olduğu bir federasyondur. Üyelerinin Hollanda Hükümetiyle ilişkilerinin geliştirilmesi,
bilgilendirme toplantıları yapmak, kurslar düzenlemek, iş adamlarının taleplerini karşılamak,
iş gezileri düzenlemek vb. faaliyetleri yürütmektedir.
48
2. SORUNLAR, GÖRÜŞLER VE ÖNERİLER
2.1. Sorunlar
Vize: Hollanda ile ticari ve ekonomik ilişkilerimiz açısından Müşavirliğimize işadamlarımız
tarafından veya başka kanallardan intikal ettirilmiş herhangi bir sorun veya şikayet
bulunmamaktadır. Bununla birlikte ülkemiz ile Hollanda arasında dış ticarette Hollanda’nın
vize uygulamalarının işadamlarımız için sorun olmaya devam ettiği bilinmektedir. 2008 yılı
Kasım ayında işadamlarımıza yönelik olarak yürürlüğe konulan “turuncu halı düzenlemesi”
beklenen kolaylığı getirmemiştir. Ayrıca Hollanda makamları başta işadamları/hizmet
sağlayıcıları olmak üzere vatandaşlarımıza vize serbestisi sağlanmasına yönelik ilave bazı
uygulamaları 14 Ağustos 2012 tarihinde yürürlüğe koyduklarını açıklamışlardır. Bununla
birlikte, vatandaşlarımızın Hollanda vizesi almakta yaşadıkları sıkıntılar sürmektedir. Vize
konusunda yaşanan bir diğer sorun ise, diğer Schengen ülkeleri temsilciliklerinden aldıkları
vizelerle Hollanda’ya gelen vatandaşlarımıza, ilk giriş yapacakları ülke Hollanda olması
durumunda girişlerine izin verilmemesidir.
Kültürel Farklılıklar: Hollanda ile ülkemiz arasında kültürel farklılıkların iş hayatına
olumsuz yansımaları olabilmektedir. Bunların en önemlilerinden birisi zaman yönetimi, yani
iş görüşmelerinin planlanması, randevulaşma ve görüşmelerde zamanın iyi kullanılması
konusudur. Hollandalı işadamlarının ve genellikle tüm kişilerin ajandaları aylar öncesinden
planlanmakta ve bu planlara titizlikle uyulmaktadır. Ülkemizde henüz bu alışkanlık
yerleşmemiş olduğundan, işadamlarımız bir kaç hafta hatta birkaç gün önce Hollandalı
potansiyel müşterilerden randevu talep edebilmekte, ancak çoğu zaman olumlu sonuç
alamamaktadırlar. Bu ve benzeri kültürel farklılıklar, işadamlarımızın Hollandalı
işadamlarıyla ilk iletişimi kurmalarını zorlaştırdığı gibi ticari bir ilişkiye girebilenlerin bu
ilişkiyi sağlıklı sürdürmelerine de engel oluşturabilmektedir.
Kültürel farklılıklarla ilgili diğer bir husus, işadamlarımızca ticarette yazılı
sözleşmelerin ve diğer belgelerin öneminin göz ardı edilmesi, sözlü görüşmelere istinaden
mal gönderilmesi, ödeme yapılması veya sözleşmeye aykırı işlemler yapılmasıdır. Bu nedenle
çok sayıda sorun ortaya çıkmakta ve genelde firmalarımız zarar görmektedir. Hollandalı
firmalarla çok iyi bir şekilde hazırlanmış ve gözden geçirilerek imzalanmış yazılı sözleşmeler
dahilinde ticaret yapmak ve gerekli görüldüğü taktirde bu konularda uzmanlaşmış
danışmanlık firmalarından hizmet almak, ileride karşılaşılabilecek sorunların önüne geçmek
açısından büyük önem taşımaktadır.
İşadamlarımızın Hollanda kültüründeki iş yapma esaslarını ve genel olarak diğer
kültürel farklılıkları öğrenmeleri ve dikkate almaları yararlı olacaktır. Hollandalı firmalarla
ticaret yaparken teslimat sürelerinde gecikme olmamasına özen göstermek ve sözleşme
koşullarına uymak büyük önem taşımaktadır.
Sektörel Bağımlılık: Hollanda’ya ihracatımızda giyim eşyaları ve aksesuarları %
30’un üstünde bir paya sahiptir. Böyle yüksek oranda bir sektörün ağırlığı, bu sektörde Çin
gibi düşük maliyetli ülkelerin pazara girişinin önündeki engellerin tamamen kalkması vb.
gelişmelerle birlikte düşünüldüğünde, ihracatımızın önümüzdeki yıllardaki gelişimini
etkileyecek bir husustur. Bu nedenle firmalarımızın katma değeri yüksek, kaliteli ve tasarımı
öne çıkan ürünlerle pazara yönelmesinde yarar görülmektedir.
49
Kurumsallaşma Eksikliği: Firmalarımızın kurumsallaşma eksiklikleri ihracatımızda
önemli sorunları beraberinde getirmektedir. Bu sorunların bazıları aşağıdadır:
Yetişmiş dış ticaret yöneticisi eksikliğinden kaynaklanan iletişim sorunları,
Üretim planlama ve yönetim sorunları nedeniyle ürünlerin zamanında teslim
edilememesi,
Yetişmiş ve devamlılığı olan üretim personeli eksikliğinden kaynaklanan ürün
kalitesinin standartlaştırılmaması ve sürekli olmaması; her partide farklı
kalitelerde ürünlerin ihraç edilmesi,
İhracatın belirli bir stratejik plan dahilinde yürütülmemesi nedeniyle sürdürülebilir
ihracat performansının yakalanamaması.
2.2. Görüş ve Öneriler
Dünya ticareti içerisinde önemli bir yeri olan ve dünya ithalatında % 3,2 pay sahibi
olan Hollanda ihracatçılarımız için önemli bir ülkedir. Ancak, Hollanda’nın ithalatından
aldığımız pay % 0,5 oranındadır. Dolayısıyla, Hollanda, ülkemiz için değerlendirilebilecek
büyük bir potansiyel arz etmektedir. İşadamlarımız, nüfusunun 16,7 milyon olması nedeniyle
Hollanda iç pazarını çok önemsemeyebilirler. Ancak, bu iki açıdan yanlıştır: birincisi,
Hollanda dünyanın en büyük ekonomileri arasında yer almakta olup kişi başına GSMH’sı 40
bin Doların üzerinde olduğundan alım gücü yüksektir. İkincisi, yeniden ihracatta uzmanlaşmış
ve tüm dünya piyasalarında tecrübe sahibi olan Hollandalı tüccarlara satılan ürünlerin
yaklaşık yarısı Hollanda’dan başta Avrupa ülkeleri olmak üzere üçüncü ülkelere
dağıtılmaktadır. Yani, Hollanda pazarına girmek, Avrupa ve diğer global pazara girme fırsatı
olarak değerlendirilmelidir.
Hollanda’nın ithalatında başlıca maddeler ile Türkiye’den ithalatındaki başlıca
maddelere bakıldığında, Taze/kuru Meyveler ile Mobilya ve Aksesuarları dışında tamamen
farklı oldukları görülmektedir. Dolayısıyla, özellikle Hollanda’nın ithalatında önde gelen
sektörlerde faaliyet gösteren firmalarımızın, Hollanda’nın ithalatından pay kapmak için çaba
harcamaları gerekmektedir.
Ayrıca, Hollanda’da düzenlenen fuarlara firmalarımızın ilgisi düşük kalmaktadır.
Esasen, dünya ticaretinde yüksek payı olan bu ülkede düzenlenen fuarlara çok sayıda yabancı
ziyaretçi gelmekte ve genellikle profesyonel ziyaretçilere açık olduğundan fuarlar oldukça
verimli geçmektedir. Tüm dünya pazarına satış yapan Hollandalı alıcılara ulaşabilmek,
pazarda satılan ürünlerin fiyatı, kalitesi ve rakipler konusunda bilgi sahibi olabilmek ve
dağıtım kanalları temsilcileri ile tanışabilmek için bu ülkedeki fuarlara ısrarla katılmak etkili
olacaktır. Bunun dışında internet, televizyon, gazete ve dergi gibi yazılı basının yanı sıra
bilboard reklamları ve televizyon ve sinema reklamları da Hollanda’da yaygın olarak
kullanılan etkin promosyon araçları olarak görülmektedir.
Hollanda pazarına girebilmek için, öncelikle ürünle ilgili pazara giriş bilgileri ve
dağıtım kanalları hakkında detaylı bir araştırma yapılması gerekmektedir. Pazarın çok
gelişmiş ve rekabetin yüksek olduğu Hollanda’daki dağıtım kanalları da çok çeşitli ve
gelişmiş bir yapıda olup ürünün özellikleri ve sektörün yapısına göre dağıtım kanalları da
değişiklik göstermektedir. Bu nedenle kullanılacak dağıtım kanalının etraflıca bir araştırma
yapıldıktan, gerekirse yerinde pazar araştırması yapıldıktan sonra seçilmesi gerekmektedir.
Hollanda’nın CBI (Center for the Promotion of Imports from Developing Countries)
(www.cbi.eu) adlı kuruluşunun Hollanda ve tüm AB ülkeleri için hazırlamış olduğu pazar
50
araştırmaları mevcuttur. Özellikle başta KOBİ’ler olmak üzere firmalarımız için Hollanda’da
pazarlama kanallarına ulaşmak ve ticaret kültürüne ayak uydurmak başlangıçta zor olabilir.
Bu nedenle, başlangıç aşamasında pazar analizi, muhtemel alıcıların tespiti, pazarlama
taktikleri vb. hususlarda danışmanlık firmalarından destek almak faydalı olacaktır. Pazara
girişle ilgili söz konusu giderler için Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın pazar araştırması, yurt dışı
ofis, fuar vb. desteklerinden faydalanılması mümkün bulunmaktadır.
Hollanda ile ticarette firmalarımızın katma değeri yüksek, kaliteli ve tasarımı öne
çıkan ürünlerle pazara yönelmesinde yarar görülmektedir. Rakiplerimizin fiyat rekabetinden
zarar görmemek ve ürünlerimizi çok düşük ihraç fiyatlarıyla pazara giren rakiplerimizin
ürünlerinin kalite ve tasarımından farklılaştırmak için ar-ge çalışmaları ve yenilikçi ürünler
yönünde çalışmalar yapılması gerekmektedir. Diğer taraftan, kurumsallaşma ve dış ticaret
dahil tüm faaliyetlerin belirli bir stratejik plan çerçevesinde yürütülmesi, sürdürülebilir
başarının temel şartı olarak ortaya çıkmaktadır.
Sayıları 400 bini geçen (200 bini aynı zamanda Hollanda vatandaşı) ve yabancılar
arasında en girişimci özelliğe sahip azınlık grubu olarak öne çıkan Hollanda’da yaşayan
Türklerin Hollanda’daki yatırım tutarının 2,4 milyar Euro’yu aştığı, işyerlerinin sayısının 18
bine vardığı, bu işletmelerin 53.167 kişiye istihdam sağladığı hususlarının, Demir-Halk Bank,
Garanti Bankası, İş Bankası, Türk Ekonomi Bankası,Yapı Kredi Bankası veCredit Europe
Bank (Finansbank) gibi Türk bankaları ve bu bankalarca verilen hizmetlerin dikkate alınarak
pazara giriş ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi açısından bu potansiyelden de yararlanılması
gerekmektedir.
51
KAYNAKÇA
- Statistics Netherlands, www.cbs.nl
- Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis, www.cpb.nl
- De Nederlandsche Bank Annual Report 2012
- Here’s Holland Compared, Ministry of Economic Affairs
(http://www.hollandtrade.com/publications/holland-compared/)
- Agricultural Economic Report 2012 Of The Netherlands, Agricultural Economics
Research Institute (LEI)
- Ministry of Economic Affairs, Facts and Figures of the Dutch Agri-sector 2009,
www.minlnv.nl
- Hollanda Ekonomik İşler Bakanlığı
http://english.minlnv.nl/portal/page?_pageid=116,1640354&_dad=portal&_schema=PORTAL
- Hollanda Dışişleri Bakanlığı www.minbuza.nl
- The Netherlandse Bank, www.dnb.nl
- The European Central Bank, www.ecb.eu
- World Trade Organization, www.wto.org
52
EKLER:
Ek 1: Hollanda’nın Mal Gruplarına Göre İthalatı
Ek 2: Hollanda’nın Mal Gruplarına Göre İhracatı
Ek 3: Maddeler İtibariyle Hollanda-Türkiye Dış Ticareti
Ek 4: Maddeler İtibariyle Hollanda’nın Türkiye’den İthalatı
Ek 5: Maddeler İtibariyle Hollanda’nın Türkiye’ye İhracatı
Ek 6: Hollanda’da Düzenlenen Önemli Uluslararası Fuarlar
53
Ek 1: Hollanda’nın Mal Gruplarına Göre İthalatı (1000 avro) SITC
KODU SITC ADI 2012 2013
Değ
(%)
Pay
(%)
33 Petrol ve petrolden elde edilen ürünler 86.613.797 82.754.976 -4,5 21,5
75 Büro makinaları, otomatik veri işleme makineleri 27.561.787 26.213.351 -4,9 6,8
76 Haberleşme sesi kaydetme ve vermeye yarayan aletler 20.129.697 19.793.369 -1,7 5,1
78 Kara taşıtları (hava yastıklı taşıtlar dahil) 17.772.009 17.481.648 -1,6 4,5
51 Organik kimyasal ürünler 14.922.059 16.187.231 8,5 4,2
77 Elektrik makine cihaz ve alet vb. aksam ve parçaları 16.033.115 16.166.382 0,8 4,2
54 Tıp ve eczacılık ürünleri 13.987.496 14.344.099 2,5 3,7
89 Başka yerde belirtilmeyen çeşitli mamul eşyalar 13.495.401 13.513.816 0,1 3,5
74 Başka yerde belirtilmeyen genel endüstri makineleri ve aksamı 9.421.849 9.763.277 3,6 2,5
34 Doğalgaz ve mamül gaz 8.730.564 9.288.108 6,4 2,4
05 Meyve ve sebzeler 8.447.102 8.982.051 6,3 2,3
67 Demir ve çelik 9.342.195 8.671.161 -7,2 2,3
84 Giyim eşyaları ve bunların aksesuarları 8.003.778 8.123.810 1,5 2,1
87 Başka yerde belirtilmeyen mesleki ilmi kontrol cihazları 7.691.823 7.910.591 2,8 2,1
69 Başka yerde belirtilmeyen madenden mamul eşyalar 6.778.637 6.871.599 1,4 1,8
72 Belirli sanayiler için özelliği olan makine ve cihazlar 6.548.698 6.527.034 -0,3 1,7
59 Başka yerde belirtilmeyen kimyasal madde ve ürünler 5.955.500 5.614.397 -5,7 1,5
57 İlk şekildeki plastikler 5.130.160 5.176.588 0,9 1,3
68 Demir ihtiva etmeyen madenler 5.359.711 5.105.281 -4,7 1,3
71 Güç üreten makineler ve araçlar 4.496.530 4.416.537 -1,8 1,1
04 Hububat ve hububattan hazırlanmış ürünler 4.128.893 4.372.085 5,9 1,1
01 Et ve et ürünleri 4.321.212 4.246.948 -1,7 1,1
64 Kağıt karton ve kağıt hamurundan kağıt 4.301.283 4.220.477 -1,9 1,1
42 Bitkisel yağlar 4.194.760 4.043.864 -3,6 1,1
08 Hayvanlar için gıda maddeleri 3.796.785 3.947.140 4,0 1,0
28 Metal cevherleri döküntü ve hurdaları 4.831.734 3.818.101 -21,0 1,0
07 Kahve çay kakao baharat vb. ürünleri 3.709.854 3.807.294 2,6 1,0
02 Süt süt ürünleri ve kuş yumurtaları 3.301.552 3.612.812 9,4 0,9
55 Uçucu yağ rezinoit parfümeri kozmetik 3.040.622 3.270.613 7,6 0,9
22 Yağlı tohumlar ve yağ veren meyveler 2.938.677 3.252.484 10,7 0,8
65 Başka yerde belirtilmeyen tekstil iplikleri, kumaşlar 3.065.767 3.179.131 3,7 0,8
88 Fotoğraf malzemeleri optik eşyalar; saatler 2.650.885 2.974.981 12,2 0,8
62 Başka yerde belirtilmeyen kauçuk eşya 2.903.005 2.841.385 -2,1 0,7
85 Ayakkabılar 2.623.363 2.813.527 7,2 0,7
52 İnorganik kimyasal ürünler 2.787.375 2.617.523 -6,1 0,7
11 İçkiler 2.484.940 2.598.623 4,6 0,7
29 Başka yerde belirtilmeyen işlenmemiş 'tarımsal ürünler 2.541.959 2.586.774 1,8 0,7
82 Mobilya yatak takımı yatak payandaları ve yastıkları 2.696.190 2.531.404 -6,1 0,7
66 Başka yerde belirtilmeyen metal olmayan eşyalar 2.583.094 2.526.140 -2,2 0,7
58 İlk şekilde olmayan plastikler 2.136.986 2.278.372 6,6 0,6
03 Balık yumuşakça kabuklu ve omurgasızlar vb.ürünler 2.221.515 2.158.979 -2,8 0,6
32 Kömür 2.508.880 2.127.552 -15,2 0,6
09 Çeşitli yenebilir ürünler vb. hazırlanmış ürünler 1.765.542 1.898.844 7,6 0,5
54
35 Elektrik enerjisi 1.751.075 1.690.685 -3,4 0,4
79 Diğer taşıt araçları 2.162.105 1.579.024 -27,0 0,4
53 Boyama, renklendirme malzemeleri 1.559.683 1.562.346 0,2 0,4
81 Prefabrik yapı; sıhhi su tesisatı, ısıtma ve aydınlatma cihazları 1.316.041 1.347.148 2,4 0,4
63 Mantar ahşaptan eşya (mobilya hariç) 1.306.009 1.259.494 -3,6 0,3
97 Para dışındaki altınlar (ham altın hariç) 1.503.178 1.207.693 -19,7 0,3
12 Tütün ve tütün mamulleri 1.455.007 1.190.382 -18,2 0,3
25 Kağıt hamuru ve kullanılmış kağıt 1.315.388 1.149.369 -12,6 0,3
00 Canlı hayvanlar (03. bölüm hariç) 1.066.262 1.049.909 -1,5 0,3
24 Mantar odun ve kereste 1.145.120 1.043.475 -8,9 0,3
73 Metal işleme makineleri 1.021.444 1.038.973 1,7 0,3
27 Ham gübre ve maden (kömür petrol ve değerli taşlar hariç) 1.093.197 991.004 -9,3 0,3
06 Şeker şeker ürünleri ve bal 863.979 960.286 11,1 0,2
83 Seyahat eşyaları el çantaları vb. taşıyıcı eşya 736.081 808.659 9,9 0,2
56 Gübreler (272. grubun dışındakiler) 802.910 723.626 -9,9 0,2
43 İşlenmiş yağ mum vb. yenilmeyen karışımları 554.217 520.182 -6,1 0,1
23 Ham kauçuk (sentetik ve rejenere kauçuk dahil) 662.098 479.575 -27,6 0,1
26 Dokuma elyafı (yün topları hariç) vb. artıkları 264.539 299.769 13,3 0,1
41 Hayvansal sıvı ve katı yağlar 302.232 269.893 -10,7 0,1
61 Başka yerde belirtilmeyen deri işlenmiş kürk 212.045 236.774 11,7 0,1
93 Özel işlem gören eşyalar 151.872 154.459 1,7 0,0
21 İşlenmemiş kösele deri ve kürk 127.401 141.193 10,8 0,0
TOPLAM 389.448.980 384.345.448 -1,3 100,0
Kaynak:CBS
55
Ek 2: Hollanda’nın Mal Gruplarına Göre İhracatı(1000 avro) SITC
Kodu SITC Adı 2012 2013
Değ
(%)
Pay
(%)
75 Büro makinaları, otomatik veri işleme makineleri 27.204.712 25.741.813 -5,4 5,9
51 Organik kimyasal ürünler 21.304.365 19.737.073 -7,4 4,5
54 Tıp ve eczacılık ürünleri 19.389.993 18.395.615 -5,1 4,2
76 Haberleşme sesi kaydetme ve vermeye yarayan aletler 17.770.139 17.480.225 -1,6 4,0
77 Elektrik makine cihaz ve alet vb. aksam ve parçaları 17.558.159 16.684.287 -5,0 3,8
89 Başka yerde belirtilmeyen çeşitli mamul eşyalar 13.970.312 15.088.248 8,0 3,5
72 Belirli sanayiler için özelliği olan makine ve cihazlar 13.720.464 14.111.174 2,8 3,3
78 Kara taşıtları (hava yastıklı taşıtlar dahil) 13.800.583 14.026.943 1,6 3,2
05 Meyve ve sebzeler 12.760.855 13.864.974 8,7 3,2
57 İlk şekildeki plastikler 13.160.190 13.195.863 0,3 3,0
74 Başka yerde belirtilmeyen genel endüstri makineleri 10.871.463 11.680.208 7,4 2,7
29 Başka yerde belirtilmeyen işlenmemiş 'tarımsal ürünler 9.914.071 9.930.864 0,2 2,3
87 Başka yerde belirtilmeyen mesleki ilmi kontrol cihazları 9.320.675 9.459.913 1,5 2,2
67 Demir ve çelik 9.783.699 9.148.867 -6,5 2,1
59 Başka yerde belirtilmeyen kimyasal madde ve ürünler 8.357.488 8.668.678 3,7 2,0
01 Et ve et ürünleri 8.116.363 8.327.577 2,6 1,9
02 Süt süt ürünleri ve kuş yumurtaları 7.018.076 7.942.606 13,2 1,8
69 Başka yerde belirtilmeyen madenden mamul eşyalar 7.194.563 7.554.639 5,0 1,7
84 Giyim eşyaları ve bunların aksesuarları 6.147.566 6.604.697 7,4 1,5
09 Çeşitli yenebilir ürünler vb. hazırlanmış ürünler 5.035.715 5.449.779 8,2 1,3
08 Hayvanlar için gıda maddeleri 4.557.658 4.997.347 9,6 1,2
71 Güç üreten makineler ve araçlar 4.706.017 4.685.377 -0,4 1,1
28 Metal cevherleri döküntü ve hurdaları 5.559.267 4.678.762 -15,8 1,1
07 Kahve çay kakao baharat vb. ürünleri 4.587.969 4.648.849 1,3 1,1
68 Demir ihtiva etmeyen madenler 4.660.046 4.318.859 -7,3 1,0
65 Başka yerde belirtilmeyen tekstil iplikleri, kumaşlar 4.110.607 4.233.678 3,0 1,0
64 Kağıt karton ve kağıt hamurundan kağıt 4.081.413 4.121.685 1,0 1,0
55 Uçucu yağ rezinoit parfümeri kozmetik 3.593.547 3.901.217 8,6 0,9
11 İçkiler 3.627.350 3.765.010 3,8 0,9
12 Tütün ve tütün mamulleri 3.522.240 3.614.110 2,6 0,8
42 Bitkisel yağlar 2.974.149 3.229.016 8,6 0,7
52 İnorganik kimyasal ürünler 3.954.868 3.169.876 -19,8 0,7
79 Diğer taşıt araçları 3.094.137 2.822.356 -8,8 0,7
88 Fotoğraf malzemeleri optik eşyalar; saatler 2.760.776 2.802.159 1,5 0,6
58 İlk şekilde olmayan plastikler 2.627.862 2.758.451 5,0 0,6
62 Başka yerde belirtilmeyen kauçuk eşya 2.650.261 2.727.162 2,9 0,6
53 Boyama, renklendirme malzemeleri 2.608.407 2.663.577 2,1 0,6
85 Ayakkabılar 2.372.139 2.639.856 11,3 0,6
03 Balık yumuşakça kabuklu ve omurgasızlar vb.ürünler 2.585.783 2.594.827 0,3 0,6
04 Hububat ve hububattan hazırlanmış ürünler 2.078.144 2.285.367 10,0 0,5
00 Canlı hayvanlar (03. bölüm hariç) 2.052.329 2.245.340 9,4 0,5
66 Başka yerde belirtilmeyen metal olmayan eşyalar 2.141.887 2.219.291 3,6 0,5
56 Gübreler (272. grubun dışındakiler) 2.239.335 2.096.479 -6,4 0,5
82 Mobilya yatak takımı yatak payandaları ve yastıkları 1.620.391 1.608.851 -0,7 0,4
81 Prefabrik yapı; sıhhi su tesisatı, aydınlatma cihazları 1.456.236 1.600.578 9,9 0,4
22 Yağlı tohumlar ve yağ veren meyveler 1.653.386 1.485.085 -10,2 0,3
06 Şeker şeker ürünleri ve bal 1.253.708 1.393.835 11,2 0,3
32 Kömür 1.373.038 1.353.650 -1,4 0,3
73 Metal işleme makineleri 1.093.755 1.352.814 23,7 0,3
97 Para dışındaki altınlar (ham altın hariç) 2.050.433 1.280.673 -37,5 0,3
93 Özel işlem gören eşyalar 1.161.597 1.213.094 4,4 0,3
27 Ham gübre ve maden (kömür petrol ve değerli taşlar hariç) 1.114.406 1.066.887 -4,3 0,2
56
25 Kağıt hamuru ve kullanılmış kağıt 1.136.038 847.262 -25,4 0,2
35 Elektrik enerjisi 774.561 765.218 -1,2 0,2
43 İşlenmiş yağ mum vb. yenilmeyen karışımları 917.499 754.054 -17,8 0,2
83 Seyahat eşyaları el çantaları vb. taşıyıcı eşya 642.736 732.211 13,9 0,2
23 Ham kauçuk (sentetik ve rejenere kauçuk dahil) 886.009 672.293 -24,1 0,2
63 Mantar ahşaptan eşya (mobilya hariç) 570.235 602.354 5,6 0,1
24 Mantar odun ve kereste 395.734 442.905 11,9 0,1
21 İşlenmemiş kösele deri ve kürk 428.229 425.630 -0,6 0,1
61 Başka yerde belirtilmeyen deri işlenmiş kürk 307.395 328.944 7,0 0,1
41 Hayvansal sıvı ve katı yağlar 287.638 300.960 4,6 0,1
26 Dokuma elyafı (yün topları hariç) vb. artıkları 295.424 299.099 1,2 0,1
96 Madeni para(altın hariç) 3.064 10.181 232,3 0,0
TOPLAM 429.716.592 433.849.861 1,0 100,0
Kaynak:CBS
57
Ek 3: Maddeler İtibariyle Hollanda-Türkiye Dış Ticareti (2013)-1000 avro SITC
Kodu SITC Adı İthalat İhracat
001 Canlı hayvanlar - 1.952
011 Sığır eti-taze/soğutulmuş/dondurulmuş - 27
012 Hayvanların (sığır hariç) eti-taze/soğutulmuş/dondurulmuş - 844
016 Et ve yenilen sakatat-tuzlu/salamura/ kurutulmuş-sakatat un ve ezmeleri - 315
017 Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar - 3.175
022 Süt ve krema - 714
023 Tereyağı, süt esaslı katı-sıvı yağlar - 3.695
024 Peynir ve lor - 3.218
025 Yumurta ve yumurta albüminleri - 33
034 Balıklar-canlı, taze/soğutulmuş/dondurulmuş 78.868 1.150
035 Balıklar (kuru/ tuzlu/ salamura/ tütsülü) insan yemesi için balık unu/ezmesi 3.001 107
036 Kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar 78 263
037 Balıklar, kabuklu hayvanlar ve yumşakçaların konserveleri 270 112
041 Buğday ve mahlut 2.158 -
042 Pirinç 9 11
043 Arpa - 2.385
044 Mısır 12 0
045 Buğday, pirinç, arpa ve mısır dışı tahıllar - 41
046 Buğday ve mahlut unu, bulgur, irmik ve pellet 15 6
047 Diğer hububat un, bulgur, irmik ve pellet- 1 1
048 Ekmekçilik ve pastacılık ürünleri, makarna 3.362 9.068
054 Buharda veya suda kaynatılmış, pişirilmiş, meyve ve başka sebzeler 8.550 4.255
056 Kurutulmuş sebzeler, sebze ve meyvelerin unu, ezmesi, tozları 36.464 4.045
057 Taze/kuru meyve ve kabuklu yemişler, bunların karışımları 80.427 3.502
058 Sebze ve meyveden hazırlanmış konserveler 60.543 1.299
059 Meyve suları(üzüm şırası dahil) sebze suları 29.693 1.382
061 Şeker, bal ve şeker melası 19.059 2.639
062 Şeker mamülleri 1.574 3.483
071 Kahve 458 4.672
072 Kakao 5 53.973
073 Çikolata ve kakao içeren diğer maddeler 2.459 14.059
074 Çay ve paraguay çayı 682 11.683
075 Biber ve diğer baharatlar 2.860 303
081 Hayvan gıdası olarak kullanılan maddeler 15 6.175
091 Margarin 168 4.672
098 Başka yerde bulunmayan gıda mustahzarları 30.301 48.288
111 Alkolsüz içeçekler 2.158 56.346
112 Alkollü içecekler 709 24.742
121 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri 24.320 295
122 İşlenmiş tütün 293 53.131
211 Ham deriler (post ve kürk dışında) - 1.399
212 Ham postlar (bütün halde) - -
222 Yağlı tohumlar ve meyvaları (kırılmış olsun olmasın) 2.746 369
223 Diğer yağlı tohum ve meyveler, un ve küsbeleri 2.131 2.333
231 Tabii kauçuk, balata, güte-parka, guayül, çıkıl 2 3
58
232 Sentetik kauçuk, taklit kauçuk, rejenere kauçuk ve atıkları (il şekillerde) 73 38.849
244 Tabii mantar ve döküntü mantar - -
245 Yakmaya mahsus ağaçlar ve odun komürü 1 37
246 Yakmaya mahsus yonga halinde ağaçlar ve testere talaşı - -
247 Yuvarlak ağaçlar (kabukları soyulmuş/kare şeklinde kabaca yontulmuş olsun olmasın) - 29
248 Ahşap demiryolu veya tramvay traversleri 107 730
251 Odun veya diğer lifli selilozik maddeler; hamurları, döküntü ve kırpıntıları 36 5.667
261 İpek - 0
263 Pamuk, linter pamuğu ve pamuk döküntüleri 9.122 x
264 Jüt veya bitki iç kabuklarının dokumaya elverişli diğer lifleri - 1
265 Dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler - 0
266 Sentetik flament demetleri ver sentetik devamlı lifler 228 1.114
267 Diğer suni lifler ve artıkları 0 x
268 Yün/yapağı ve diğer hayvan kılı - -
269 Kullanılmış giyim eşyası ve parçaları 298 1.025
272 Hayvansal ve bitkisel gübreler, tabi kalsiyum fosfat ve diğer tabi potasyum tuzları - 2
273 Taş, mermer, alçı taşı, kireç taşı, kum 664 354
274 Kükürt ve demir piritleri - -
277 Sanayide kullanılan elmas, sünger taşı, zımpara taşı vs- 351 6
278 Ham mineraller 6.735 13.802
281 Demir cevherleri 155 42
282 Demir-çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri 58.361 369.743
283 Bakır cevheri - -
284 Nikel cevheri - 433
285 Alüminyum cevherleri; alüminyum oksit 1 x
286 Uranyum, toryum cevherleri - -
287 Diğer metal cevherleri 21 274
288 Metalleri/metal bileşiklerini içeren kül ve kalıntılar 534 x
289 Kıymetli metal cevherleri ve hurdaları 0 -
291 İnsan tarafından yenilmeye elverişli olmayan hayvansal ürünler 37 154
292 Başka yerde belirtilmeyen bitk,sel ürünler (yenilmeye elverişli olmayan) 14.325 82.966
321 Taş kömürü 1 -
322 Linyit ve turb, linyit, taş kömürü ve turbdan elde edilen katı yakıtlar - 104
325 Kok ve sömikok (taşkömürü, linyit ve turbdan), karni kömürü - -
333 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar (ham petrol) 21.005 -
334 Rafine edilmiş petrol ürünleri 63.374 x
335 Petrol ürünleri artıkları 72.153 x
342 Sıvılaştırılmış propan ve bütan gazı - 362
343 Doğal Gaz - -
344 Sıvılaştırılmış etilen, propilen, butilen, petrol gazı - 46
345 Havagazı, sugazı, fakir gaz vb gazlar (petrol gazı ve diğ-gazlı hidrokarbon hariç) - -
351 Motorlu yolcu taşıtları (binek otomobilleri vb-) - -
411 Hayvansal katı veya sıvı yağlar 0 170
421 Bitkisel sıvı yağlar 572 90
422 Diğer bitkisel sıvı yağlar 5 4.983
431 Kimyasal işlem görmüş bitkisel ve hayvansal katı/sıvı yağlar, mumlar 298 1.945
511 Hidrokarbonlar ve türevleri 5.683 48.705
59
512 Alkoller, fenoller, fenol-alkoller vb- türevleri 5.479 36.949
513 Karboksilik asitler ve türevleri 1.971 52.434
514 Azot fonksiyonlu bileşikler 328 39.571
515 Organo-inorganik, heterosiklik bileşikler, nükleik asitler 55 23.758
516 Diğer organik kimyasal maddeler 857 101.474
522 İnorganik kimyasal elementler, asitler, bileşikler, metallerin asit, hidroksit 8.606 11.639
523 Diğer inorganik kimyasal maddeler 1.736 5.716
524 Oksi ve peroksi metalik asitlerin tuzları, kıymetli metallerin bileşikleri 162 1.391
525 Radyoaktif elemanlar ve bileşikleri, bunları içeren karışım ve atıklar - 1.854
531 Sentetik organik boyayıcı maddeler 101 4.458
532 Debayette kulllanılan bitkisel ve hayvansal menşeli hulasalar 14 1.141
533 Pigmentler, vernikler, boyalar 2.647 67.323
541 Eczacılık ve eczacılık ürünleri 3.002 93.841
542 İlaçlar 2.254 113.108
551 Uçucu yağlar rezinoitler 101 29.213
553 Parfüm ve kozmetik veya tuvalet mustahzarları 9.506 12.429
554 Sabunlar, temizleme, cilalama ürünleri 3.659 21.619
562 Mineral kimyasal gübreler (272-grubun dışındakiler) 1 4.336
571 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 36 38.977
572 Stilen polimerleri (ilk şekillerde) 51 30.439
573 Vinil klorür veya halojenli diğer olefin polimerleri(ilk şekilde) - 9.529
574 Poliasetaller ve diğer polieterler ve epoksi reçineler (ilk şekillerde) 505 157.379
575 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri(ilk şekillerde) 6.654 109.878
579 Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar 0 789
581 Plastikten tüpler, borular, hortumlar; conta, dirsek, rakor vb 2.274 2.893
582 Plastiklerden levhalar, plakalar, 31.005 32.583
583 Plastikten monofil, çubuk, profiller-enine kesiti 1mmyi geçen 421 337
591 Haşarat öldürücüler ve zararlı bitkileri yok ediciler 0 2.815
592 Nişasta, inülin, buğday gluteni, albuminler, yapıştırıcı ve tutkallar 139 29.121
593 Patlayıcı maddeler, fitiller ve fişekler - 123
597 Ateşlemeyi önleyici müstahzarlar, çözücü müstahzarlar, yağlama müstahzarları 162 21.959
598 Muhtelif kimya sanayi ürünleri ve model patları 19.561 61.544
599 Kimyasal ürünlerin yan ürünleri 0 0
611 İşlenmiş deri ve köseleler 235 2.302
612 Deri ve köseleden mamul eşya (makina, mekanik işlerde kullanılan saraciye eşyası) 250 66
613 Dabaklanmış, aprelenmiş, bütün halinde kürkler 1 874
621 Kauçuk ve kauçuktan eşya 8.951 1.365
625 Kauçuktan iç ve dış lastikler (yeni/eski) 18.108 4.401
629 Kauçuktan diğer eşya (hijenik, eczacılık ürünleri, taşıyıcı kolonlar) 17.339 3.949
633 Mantardan eşya - 2
634 Kaplamalık ağaçlar, levhalar, kontaplak, sırık, kazık vs- ile ağaç yünü 25 175
635 Ağaçtan muhafazalar, kutu, kafes sandık, vs- ile inşaat ve marangozluk mamülleri 1.057 3.752
641 Kağıt ve karton 2.332 46.526
642 Kağıt, kağıt hamuru, karton ver selülozik liflerden mamul eşya 8.885 4.085
651 Tekstil iplikleri 56.556 49.875
652 Pamuklu mensucat 6.620 5.946
653 Sentetik veya suni flamentler ve devamsız liflerden mensucat 23.809 7.376
60
654 Dokumaya elverişli diğer maddelerden dokunmuş mensucat (ipek, yün, keten vb-) 1.089 4.533
655 Örme mensucat 10.078 3.247
656 Kordelalar, etiketler, armalar, tüller vb- 680 1.203
657 Özel iplikler ve dokunmamış mensucat (keçe, vatka, sicim, ip, şapka taslakları 10.683 8.921
658 Dokumaya elverişli maddelerden diğer hazır eşya ve takımlar 103.238 1.469
659 Halılar ve diğer yer kaplamaları 5.588 7.475
661 Kireç, çimento, tabii taşlar, asfalt ile bunlardan eşya 6.575 x
662 Silisli fosil unları ve benzerlerinden eşya, tuğla, kiremit, karolar vb- eşya 8.192 1.206
663 Mineral maddelerden mamul eşya ve cihazlar 686 4.641
664 Cam 4.157 1.710
665 Seramikten sofra ve mutfak eşyası ile diğer ev eşyası, heykelcik, vb- diğer süs eşyası 4.535 767
666 Çanak-çömlek 2.096 x
667 İnciler ve kıymetli metal taşlar 0 -
671 Dökme ve aynali demir, ferro alyajlar 31.122 15.362
672 Demir veya çelikten külçe ve diğer ilk şekillerde yarı mamuller 44 22.908
673 Demir veya alaşımsız çelikten kaplanmamış yassı hadde mamulleri 3.457 28.156
674 Demir veya alaşımsız çelikten kaplanmış yassı hadde mamulleri 237 41.241
675 Paslanmaz veya alaşımsız çelikten yassı hadde mamülleri 161 66.598
676 Demir veya çelikten (alaşımlı, alaşımsız) filmaşin, çubuk ve profiller 10.680 3.581
677 Demir veya çelikten demiryolu ve tramvay hattı malzemesi - -
678 Demir veya çelikten teller 2.718 246
679 Demir veya çelikten ince, kalın borular ve içi boş profiller, boru bağlantı parçaları 25.811 14.501
681 Gümüş, platin ve gümüş veya platin kaplamalı altın ve diğer metaller 4.433 66
682 Bakır ve bakırdan çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 6.515 1.474
683 Nikel ve nikelden çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 156 1.702
684 Aluminyum ve aluminyumdan çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 34.211 14.973
685 Kurşun ve kurşundan çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 6 -
686 Çinko ve çinkodan çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- - 602
687 Kalay ve kalaydan çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- - 2.449
689 Metalurjide kullanılan adi metaller (tungsten, molibden, tantal, magnezyum 94 2.074
691 Demir, çelik veya aluminyumdan inşaat ve inşaat aksamı 3.699 7.631
692 Demir çelik veya aluminyumdan depo, sarnıç, vb- kaplar 4.538 401
693 Aluminyum, bakır veya demir çelikten teller, halatlar, kablolar, mensucat 5.616 480
694 Bakır, Aluminyum, demir veya çelikten çivi, vida, pim, rondela vb- eşya 2.319 2.791
695 El aletleri ve makineler için aletler 660 23.301
696 Bıçakçı eşyası ve sofra takımları, bunların aksam ve parçaları 580 501
697 Adi metalerden ev işlerinde kullanılan eşya ve aksam 8.839 1.607
699 Diğer adi metallerden eşya (kilit, zincir, yay, fermuar, dikiş, nakış aletleri vb-) 17.873 19.360
711 Buhar kazanları, kızgın su kazanları ve aksamı 25 5.554
712 Buhar turbinleri ile aksam ve parçaları - 78
713 Motorlar ve aksamı 1.404 41.374
714 Turbojetler, tepkili motorlar, diğer gaz türbinleri vb- aksamı 49.817 107.402
716 Elektrik motorları ve jeneratorler ile bunların aksam ve parçaları 2.875 9.556
718
Diğer güç motorları (su tribünleri, su çarkları, nükler reaktörler, ışınlanmış yakıt
elemanları) 1.541 2.992
721 Tarımsal makinalar(traktörler hariç) 4.289 27.042
722 Traktörler 38 932
723 Toprağın tesviyesi, cevherleri taşıma, yayılması, kar küreyicileri vb- 5.234 19.940
61
724 Tekstil, çamaşır yıkama ve kurutma, ütüleme makina ve aksam ve parçaları 762 2.215
725 Kağıt hamuru, kağıt/karton imaline, işlenmesine mahsus makina ve cihazlar 771 2.772
726 Matbaacılıkta kullanılan makinalar 158 8.146
727 Gıda işleme makinaları 2.819 48.504
728 Diğer makinalar ve cihazlar 2.738 29.318
731 Takım tezgaları (torna tezgahları, planya, vergel, yiv açma, dişli açma vb- makinalar) 1.115 3.408
733 Metalleri dövme, çekiçleme dövme suretiyle işlemeye mahsus takım tezgahları 4.544 1.178
735 Alet tutucular ile muhtelif makinaların aksam ve parçalar 786 2.960
737 Tav ocakları, döküm potaları, hadde lehim, hadde makinaları 601 3.167
741 Isıtıcı ve soğutucu ekipmanları, bunların aksam ve parçaları 14.871 30.195
742 Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri ile bunların aksam, parçaları 1.816 16.986
743 Diğer pompalar, fanlar, santrifujler, filtre makine ve cihazları 8.020 27.916
744 Forkliftler, diğer yük arabaları ve kaldırıçlar, asansörler 13.363 47.299
745 Elektrikli olmayan diğer makine ve el aletleri vb- aksam parçaları 1.749 22.429
746 Her nevi rulmanlar 84 4.708
747 Borular, kanallar, depolar, musluklar, valfler vb- cihazlar 6.787 17.293
748 Dişli sistemleri ve aksamı 3.293 5.803
749 Döküm plakaları ve modelleri, kalıplar, contalar 2.053 3.671
751 Büro makinaları (yazı, hesap, fotokopi) 1.508 111.024
752 Otomatik bilgi işlem makinalari vb- ait birimler 4.498 170.398
759 Büro ver bilgi işlem makinalarının aksam ve parçaları 5.252 249.636
761 Televizyon alıcıları 11.687 34.935
762 Radyo alıcıları 7 169
763 Plak döndürücüler, pikaplar, kaset çalarlar, video kayıt ve gösterme cihazları 27 4.316
764 Telli telefon ve telgraf cihazları, telsiz telefon telgraf vihazları vb- aksamı 19.109 284.476
771 Elektrikli güç makinaları (716 hariç) transformatörler, statik konvertörler, endüktörler) 4.115 19.756
772 Elektrik devreleri, rezistanslar vb- aksam ve parçaları 3.757 42.208
773 Elektrik dağıtım donanımı (teller, kablolar, izalötörler, bağlantı parçaları) 6.606 15.220
774 Elektro teşhis cihazlari(X ışınlı, alfa, beta, ve gama ışınlı cihazlar) 523 33.219
775 Evlerde kullanılan makinalar (Çamaşır makinası, buzdolabı, bulaşık makinası vb-) 31.300 2.151
776 Katod ışınlı tüpler, yarı iletken tertibat; elektrik devreleri 442 22.522
778 Elektrikli makinaların aksam ve parçaları 2.386 43.170
781 Motorlu yolcu taşıtları (binek otomobilleri vb-) 41.634 1.773
782 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 240 24.771
783 10+ kişi taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, çekiciler 8.685 135.145
784 Motorlu taşıtların aksam ve parçaları ile şase ve karoserleri 36.376 37.154
785 Motosikletler, bisikletler, sakatlar için koltuklar vb- aksam parçaları 6.208 1.626
786 Römorklar ve yarı römorklar 7.272 4.058
791 Demiryolu taşıtları, aksam ve parçaları 8 1.578
792 Hava taşıtları, uzay araçları vb- aksam, parçaları 892 6.645
793 Gemiler ve suda yüzen taşıtlar 1.324 1.593
811 Prefabrik yapılar 780 8.062
812 Demir, çelik ve seramikten radyatörler (elektriksiz), laobalar, küvetler, musluk taşları 5.941 15.607
813 Işıklı isim tabelaları ve aksamı, portatif elektrik lambaları 1.083 6.966
821 Mobilya, aksam ve parçaları 32.704 5.938
831 Sandıklar, bavullar, çantalar ve kılıflar 1.725 11.570
841 Erkek/erkek çocuklar için örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarlar 83.626 11.712
62
842 Kadın/kız çocuklar için örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları 191.219 7.531
843 Erkek/erkek çocuklar için örme giyim eşyası 11.090 4.002
844 Kadın/kız çocuklar için örme giyim eşyası 64.686 1.901
845 Örülmüş olsun olmasın diğer giyim eşyası 227.403 12.667
846 Giyim eşyası iç aksesuar ve giyim eşyası parçaları (çorap, mendil, eldiven vb-) 38.406 2.383
848 Tekstil dışında kalan giyim eşyası, şapka vs- 4.937 2.577
851 Ayakkabılar ve aksamı 13.961 43.391
871 Optik aletler ve aksamı 575 2.755
872 Tıbbi araç ve gereçler 5.160 100.618
873 Metre ve sayaçlar 122 1.303
874 Ölçü, kontrol, ayar alet ver cihazlar, bunların aksam ve parçaları 1.617 64.294
881 Sinema ve fotoğrafçılıkla ilgili aletler 26 1.406
882 Fotoğrafçılıkta kullanılan filmler, kimyasal müstahzarlar ve kağıt, karton vs- 49 25.074
883 Sinemacılıkta kullanılan filmler - 2
884 Optik cihazlar ile aksam ve parçaları 45 9.874
885 Saatler, aksam ve parçaları 266 2.977
891 Silah 163 132
892 Basılmış yayınlar 2.243 7.176
893 Plastikten mamul esya 29.164 18.248
894 Çocuk arabaları, oyuncaklar, spor malzemeleri 1.257 16.337
895 Büro eşyası, yazı ve çizim malzemeleri 87 6.171
896 Plastikten monofil, çubuk, profiller-enine kesiti 1mmyi geçen 33 325
897 Kıymetli, yarı kıymetli, kaplama metallerlerden kuyumcu ver mücevherci eşyası 6.597 126
898 Müzik aletleri vb- aksam ve parçaları 278 32.755
898 Başka yerde belirtilmeyen maddelerden işlenmiş eşyalar 9.185 89.258
931 Uçak ve gemilere verilen erzaklar 117 4.675
971 Altın, parasal olmayan (altın madeni hariç) - 1.718
Toplam 2.274.306 4.825.895
Kaynak:CBS
63
Ek 4: Maddeler İtibariyle Hollanda’nın Türkiye’den İthalatı (1000 avro) SITC
KODU SITC ADI İTHALAT
PAY
(%)
845 Örülmüş olsun olmasın diğer giyim eşyası 227.403 10,0
842 Kadın/kız çocuklar için örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları 191.219 8,4
658 Dokumaya elverişli maddelerden diğer hazır eşya ve takımlar 103.238 4,5
841 Erkek/erkek çocuklar için örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarlar 83.626 3,7
057 Taze/kuru meyve ve kabuklu yemişler, bunların karışımları 80.427 3,5
034 Balıklar-canlı, taze/soğutulmuş/dondurulmuş 78.868 3,5
335 Petrol ürünleri artıkları 72.153 3,2
844 Kadın/kız çocuklar için örme giyim eşyası 64.686 2,8
334 Rafine edilmiş petrol ürünleri 63.374 2,8
058 Sebze ve meyveden hazırlanmış konserveler 60.543 2,7
282 Demir-çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri 58.361 2,6
651 Tekstil iplikleri 56.556 2,5
714 Turbojetler, tepkili motorlar, diğer gaz türbinleri vb- aksamı 49.817 2,2
781 Motorlu yolcu taşıtları (binek otomobilleri vb-) 41.634 1,8
846 Giyim eşyası iç aksesuar ve giyim eşyası parçaları (çorap, mendil, eldiven vb-) 38.406 1,7
056 Kurutulmuş sebzeler, sebze ve meyvelerin unu, ezmesi, tozları 36.464 1,6
784 Motorlu taşıtların aksam ve parçaları ile şase ve karoserleri 36.376 1,6
684 Aluminyum ve aluminyumdan çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 34.211 1,5
821 Mobilya, aksam ve parçaları 32.704 1,4
775 Evlerde kullanılan makinalar (Çamaşır makinası, buzdolabı, bulaşık makinası vb-) 31.300 1,4
671 Dökme ve aynali demir, ferro alyajlar 31.122 1,4
582 Plastiklerden levhalar, plakalar, 31.005 1,4
098 Başka yerde bulunmayan gıda mustahzarları 30.301 1,3
059 Meyve suları(üzüm şırası dahil) sebze suları 29.693 1,3
893 Plastikten mamul esya 29.164 1,3
679 Demir veya çelikten ince, kalın borular ve içi boş profiller, boru bağlantı parçaları 25.811 1,1
121 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri 24.320 1,1
653 Sentetik veya suni flamentler ve devamsız liflerden mensucat 23.809 1,0
333 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar (ham petrol) 21.005 0,9
598 Muhtelif kimya sanayi ürünleri ve model patları 19.561 0,9
764 Telli telefon ve telgraf cihazları, telsiz telefon telgraf vihazları vb- aksamı 19.109 0,8
061 Şeker, bal ve şeker melası 19.059 0,8
625 Kauçuktan iç ve dış lastikler (yeni/eski) 18.108 0,8
699 Diğer adi metallerden eşya (kilit, zincir, yay, fermuar, dikiş, nakış aletleri vb-) 17.873 0,8
629 Kauçuktan diğer eşya (hijenik, eczacılık ürünleri, taşıyıcı kolonlar) 17.339 0,8
741 Isıtıcı ve soğutucu ekipmanları, bunların aksam ve parçaları 14.871 0,7
292 Başka yerde belirtilmeyen bitk,sel ürünler (yenilmeye elverişli olmayan) 14.325 0,6
851 Ayakkabılar ve aksamı 13.961 0,6
744 Forkliftler, diğer yük arabaları ve kaldırıçlar, asansörler 13.363 0,6
761 Televizyon alıcıları 11.687 0,5
843 Erkek/erkek çocuklar için örme giyim eşyası 11.090 0,5
657 Özel iplikler ve dokunmamış mensucat (keçe, vatka, sicim, ip, şapka taslakları 10.683 0,5
676 Demir veya çelikten (alaşımlı, alaşımsız) filmaşin, çubuk ve profiller 10.680 0,5
655 Örme mensucat 10.078 0,4
553 Parfüm ve kozmetik veya tuvalet mustahzarları 9.506 0,4
898 Başka yerde belirtilmeyen maddelerden işlenmiş eşyalar 9.185 0,4
263 Pamuk, linter pamuğu ve pamuk döküntüleri 9.122 0,4
621 Kauçuk ve kauçuktan eşya 8.951 0,4
642 Kağıt, kağıt hamuru, karton ver selülozik liflerden mamul eşya 8.885 0,4
697 Adi metalerden ev işlerinde kullanılan eşya ve aksam 8.839 0,4
783 10+ kişi taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, çekiciler 8.685 0,4
522 İnorganik kimyasal elementler, asitler, bileşikler, metallerin asit, hidroksit 8.606 0,4
64
054 Buharda veya suda kaynatılmış, pişirilmiş, meyve ve başka sebzeler 8.550 0,4
662 Silisli fosil unları ve benzerlerinden eşya, tuğla, kiremit, karolar 8.192 0,4
743 Diğer pompalar, fanlar, santrifujler, filtre makine ve cihazları 8.020 0,4
786 Römorklar ve yarı römorklar 7.272 0,3
747 Borular, kanallar, depolar, musluklar, valfler vb- cihazlar 6.787 0,3
278 Ham mineraller 6.735 0,3
575 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri(ilk şekillerde) 6.654 0,3
652 Pamuklu mensucat 6.620 0,3
773 Elektrik dağıtım donanımı (teller, kablolar, izalötörler, bağlantı parçaları) 6.606 0,3
897 Kıymetli, yarı kıymetli, kaplama metallerlerden kuyumcu ver mücevherci eşyası 6.597 0,3
661 Kireç, çimento, tabii taşlar, asfalt ile bunlardan eşya 6.575 0,3
682 Bakır ve bakırdan çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 6.515 0,3
785 Motosikletler, bisikletler, sakatlar için koltuklar vb- aksam parçaları 6.208 0,3
812 Demir, çelik ve seramikten radyatörler (elektriksiz), laobalar, küvetler 5.941 0,3
511 Hidrokarbonlar ve türevleri 5.683 0,2
693 Aluminyum, bakır veya demir çelikten teller, halatlar, kablolar, mensucat 5.616 0,2
659 Halılar ve diğer yer kaplamaları 5.588 0,2
512 Alkoller, fenoller, fenol-alkoller vb- türevleri 5.479 0,2
759 Büro ver bilgi işlem makinalarının aksam ve parçaları 5.252 0,2
723 Toprağın tesviyesi, cevherleri taşıma, yayılması, kar küreyicileri vb- 5.234 0,2
872 Tıbbi araç ve gereçler 5.160 0,2
848 Tekstil dışında kalan giyim eşyası, şapka vs- 4.937 0,2
733 Metalleri dövme, çekiçleme veya kalıpta takım tezgahları 4.544 0,2
692 Demir çelik veya aluminyumdan depo, sarnıç, vb- kaplar 4.538 0,2
665 Seramikten sofra ve mutfak eşyası ile diğer ev eşyası, heykelcik, vb- diğer süs eşyası 4.535 0,2
752 Otomatik bilgi işlem makinalari vb- ait birimler 4.498 0,2
681 Gümüş, platin ve gümüş veya platin kaplamalı altın ve diğer metaller 4.433 0,2
721 Tarımsal makinalar(traktörler hariç) 4.289 0,2
664 Cam 4.157 0,2
771 Elektrikli güç makinaları (716 hariç) transformatörler, statik konvertörler, endüktörler) 4.115 0,2
772 Elektrik devreleri, rezistanslar vb- aksam ve parçaları 3.757 0,2
691 Demir, çelik veya aluminyumdan inşaat ve inşaat aksamı 3.699 0,2
554 Sabunlar, temizleme, cilalama ürünleri 3.659 0,2
673 Demir veya alaşımsız çelikten kaplanmamış yassı hadde mamulleri 3.457 0,2
048 Ekmekçilik ve pastacılık ürünleri, makarna 3.362 0,1
748 Dişli sistemleri ve aksamı 3.293 0,1
541 Eczacılık ve eczacılık ürünleri 3.002 0,1
035 Balıklar (kuru/ tuzlu/ salamura/ tütsülü) insan yemesi için balık unu/ezmesi 3.001 0,1
716 Elektrik motorları ve jeneratorler ile bunların aksam ve parçaları 2.875 0,1
075 Biber ve diğer baharatlar 2.860 0,1
727 Gıda işleme makinaları 2.819 0,1
222 Yağlı tohumlar ve meyvaları (kırılmış olsun olmasın) 2.746 0,1
728 Diğer makinalar ve cihazlar 2.738 0,1
678 Demir veya çelikten teller 2.718 0,1
533 Pigmentler, vernikler, boyalar 2.647 0,1
073 Çikolata ve kakao içeren diğer maddeler 2.459 0,1
778 Elektrikli makinaların aksam ve parçaları 2.386 0,1
641 Kağıt ve karton 2.332 0,1
694 Bakır, Aluminyum, demir veya çelikten çivi, vida, pim, rondela vb- eşya 2.319 0,1
581 Plastikten tüpler, borular, hortumlar; conta, dirsek, rakor vb 2.274 0,1
542 İlaçlar 2.254 0,1
892 Basılmış yayınlar 2.243 0,1
111 Alkolsüz içeçekler 2.158 0,1
041 Buğday ve mahlut 2.158 0,1
223 Diğer yağlı tohum ve meyveler, un ve küsbeleri 2.131 0,1
666 Çanak-çömlek 2.096 0,1
65
749 Döküm plakaları ve modelleri, kalıplar, contalar 2.053 0,1
513 Karboksilik asitler ve türevleri 1.971 0,1
742 Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri ile bunların aksam, parçaları 1.816 0,1
745 Elektrikli olmayan diğer makine ve el aletleri vb- aksam parçaları 1.749 0,1
523 Diğer inorganik kimyasal maddeler 1.736 0,1
831 Sandıklar, bavullar, çantalar ve kılıflar 1.725 0,1
874 Ölçü, kontrol, ayar alet ver cihazlar, bunların aksam ve parçaları 1.617 0,1
062 Şeker mamülleri 1.574 0,1
718 Diğer güç motorları (su tribünleri, su çarkları, nükler reaktörler 1.541 0,1
751 Büro makinaları (yazı, hesap, fotokopi) 1.508 0,1
713 Motorlar ve aksamı 1.404 0,1
793 Gemiler ve suda yüzen taşıtlar 1.324 0,1
894 Çocuk arabaları, oyuncaklar, spor malzemeleri 1.257 0,1
731 Takım tezgaları (torna tezgahları, planya, vergel, yiv açma, dişli açma vb- makinalar) 1.115 0,0
654 Dokumaya elverişli diğer maddelerden dokunmuş mensucat (ipek, yün, keten vb-) 1.089 0,0
813 Işıklı isim tabelaları ve aksamı, portatif elektrik lambaları 1.083 0,0
635 Ağaçtan muhafazalar, kutu, kafes sandık, vs- ile inşaat ve marangozluk mamülleri 1.057 0,0
792 Hava taşıtları, uzay araçları vb- aksam, parçaları 892 0,0
516 Diğer organik kimyasal maddeler 857 0,0
735 Alet tutucular ile muhtelif makinaların aksam ve parçalar 786 0,0
811 Prefabrik yapılar 780 0,0
725 Kağıt hamuru, kağıt/karton imaline, işlenmesine mahsus makina ve cihazlar 771 0,0
724 Tekstil, çamaşır yıkama ve kurutma, ütüleme makina ve aksam ve parçaları 762 0,0
112 Alkollü içecekler 709 0,0
663 Mineral maddelerden mamul eşya ve cihazlar 686 0,0
074 Çay ve paraguay çayı 682 0,0
656 Kordelalar, etiketler, armalar, tüller vb- 680 0,0
273 Taş, mermer, alçı taşı, kireç taşı, kum 664 0,0
695 El aletleri ve makineler için aletler 660 0,0
737 Tav ocakları, döküm potaları, hadde lehim, hadde makinaları 601 0,0
696 Bıçakçı eşyası ve sofra takımları, bunların aksam ve parçaları 580 0,0
871 Optik aletler ve aksamı 575 0,0
421 Bitkisel sıvı yağlar 572 0,0
288 Metalleri/metal bileşiklerini içeren kül ve kalıntılar 534 0,0
774 Elektro teşhis cihazlari(X ışınlı, alfa, beta, ve gama ışınlı cihazlar) 523 0,0
574 Poliasetaller ve diğer polieterler ve epoksi reçineler (ilk şekillerde) 505 0,0
071 Kahve 458 0,0
776 Katod ışınlı tüpler, yarı iletken tertibat; elektrik devreleri 442 0,0
583 Plastikten monofil, çubuk, profiller-enine kesiti 1mmyi geçen 421 0,0
277 Sanayide kullanılan elmas, sünger taşı, zımpara taşı vs- 351 0,0
514 Azot fonksiyonlu bileşikler 328 0,0
269 Kullanılmış giyim eşyası ve parçaları 298 0,0
431 Kimyasal işlem görmüş bitkisel ve hayvansal katı/sıvı yağlar, mumlar 298 0,0
122 İşlenmiş tütün 293 0,0
898 Müzik aletleri vb- aksam ve parçaları 278 0,0
037 Balıklar, kabuklu hayvanlar ve yumşakçaların konserveleri 270 0,0
885 Saatler, aksam ve parçaları 266 0,0
612 Deri ve köseleden mamul eşya (makina, mekanik işlerde kullanılan saraciye eşyası) 250 0,0
782 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 240 0,0
674 Demir veya alaşımsız çelikten kaplanmış yassı hadde mamulleri 237 0,0
611 İşlenmiş deri ve köseleler 235 0,0
266 Sentetik flament demetleri ver sentetik devamlı lifler 228 0,0
091 Margarin 168 0,0
891 Silah 163 0,0
524 Oksi ve peroksi metalik asitlerin tuzları, kıymetli metallerin bileşikleri 162 0,0
597 Ateşlemeyi önleyici müstahzarlar, çözücü müstahzarlar, yağlama müstahzarları 162 0,0
66
675 Paslanmaz veya alaşımsız çelikten yassı hadde mamülleri 161 0,0
726 Matbaacılıkta kullanılan makinalar 158 0,0
683 Nikel ve nikelden çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 156 0,0
281 Demir cevherleri 155 0,0
592 Nişasta, inülin, buğday gluteni, albuminler, yapıştırıcı ve tutkallar 139 0,0
873 Metre ve sayaçlar 122 0,0
931 Uçak ve gemilere verilen erzaklar 117 0,0
248 Ahşap demiryolu veya tramvay traversleri 107 0,0
531 Sentetik organik boyayıcı maddeler 101 0,0
551 Uçucu yağlar rezinoitler 101 0,0
689 Metalurjide kullanılan adi metaller (tungsten, molibden, tantal, magnezyum, kobakl vb-) 94 0,0
895 Büro eşyası, yazı ve çizim malzemeleri 87 0,0
746 Her nevi rulmanlar 84 0,0
036 Kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar 78 0,0
232 Sentetik kauçuk, taklit kauçuk, rejenere kauçuk ve atıkları (il şekillerde) 73 0,0
515 Organo-inorganik, heterosiklik bileşikler, nükleik asitler 55 0,0
572 Stilen polimerleri (ilk şekillerde) 51 0,0
882 Fotoğrafçılıkta kullanılan filmler, kimyasal müstahzarlar ve kağıt, karton vs- 49 0,0
884 Optik cihazlar ile aksam ve parçaları 45 0,0
672 Demir veya çelikten külçe ve diğer ilk şekillerde yarı mamuller 44 0,0
722 Traktörler 38 0,0
291 İnsan tarafından yenilmeye elverişli olmayan hayvansal ürünler 37 0,0
251 Odun veya diğer lifli selilozik maddeler; hamurları, döküntü ve kırpıntıları 36 0,0
571 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 36 0,0
896 Plastikten monofil, çubuk, profiller-enine kesiti 1mmyi geçen 33 0,0
763 Plak döndürücüler, pikaplar, kaset çalarlar, video kayıt ve gösterme cihazları 27 0,0
881 Sinema ve fotoğrafçılıkla ilgili aletler 26 0,0
634 Kaplamalık ağaçlar, levhalar, kontaplak, sırık, kazık vs- ile ağaç yünü 25 0,0
711 Buhar kazanları, kızgın su kazanları ve aksamı 25 0,0
287 Diğer metal cevherleri 21 0,0
046 Buğday ve mahlut unu, bulgur, irmik ve pellet 15 0,0
081 Hayvan gıdası olarak kullanılan maddeler 15 0,0
532 Debayette kulllanılan bitkisel ve hayvansal menşeli hulasalar 14 0,0
044 Mısır 12 0,0
042 Pirinç 9 0,0
791 Demiryolu taşıtları, aksam ve parçaları 8 0,0
762 Radyo alıcıları 7 0,0
685 Kurşun ve kurşundan çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 6 0,0
422 Diğer bitkisel sıvı yağlar 5 0,0
072 Kakao 5 0,0
231 Tabii kauçuk, balata, güte-parka, guayül, çıkıl 2 0,0
245 Yakmaya mahsus ağaçlar ve odun komürü 1 0,0
285 Alüminyum cevherleri; alüminyum oksit 1 0,0
321 Taş kömürü 1 0,0
562 Mineral kimyasal gübreler (272-grubun dışındakiler) 1 0,0
613 Dabaklanmış, aprelenmiş, bütün halinde kürkler 1 0,0
047 Diğer hububat un, bulgur, irmik ve pellet- 1 0,0
267 Diğer suni lifler ve artıkları 0 0,0
289 Kıymetli metal cevherleri ve hurdaları 0 0,0
411 Hayvansal katı veya sıvı yağlar 0 0,0
579 Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar 0 0,0
591 Haşarat öldürücüler ve zararlı bitkileri yok ediciler 0 0,0
599 Kimyasal ürünlerin yan ürünleri 0 0,0
667 İnciler ve kıymetli metal taşlar 0 0,0
Toplam 2.274.306 100,0
67
Ek 5: Maddeler İtibariyle Hollanda’nın Türkiye’ye İhracatı (1000 avro) SITC
KODU SITC ADI İTHALAT
PAY
(%)
282 Demir-çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri 369.743 7,7
764 Telli telefon ve telgraf cihazları, telsiz telefon telgraf vihazları vb- aksamı 284.476 5,9
759 Büro ver bilgi işlem makinalarının aksam ve parçaları 249.636 5,2
752 Otomatik bilgi işlem makinalari vb- ait birimler 170.398 3,5
574 Poliasetaller ve diğer polieterler ve epoksi reçineler (ilk şekillerde) 157.379 3,3
783 10+ kişi taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, çekiciler 135.145 2,8
542 İlaçlar 113.108 2,3
751 Büro makinaları (yazı, hesap, fotokopi) 111.024 2,3
575 Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri(ilk şekillerde) 109.878 2,3
714 Turbojetler, tepkili motorlar, diğer gaz türbinleri vb- aksamı 107.402 2,2
516 Diğer organik kimyasal maddeler 101.474 2,1
872 Tıbbi araç ve gereçler 100.618 2,1
541 Eczacılık ve eczacılık ürünleri 93.841 1,9
898 Başka yerde belirtilmeyen maddelerden işlenmiş eşyalar 89.258 1,8
292 Başka yerde belirtilmeyen bitk,sel ürünler (yenilmeye elverişli olmayan) 82.966 1,7
533 Pigmentler, vernikler, boyalar 67.323 1,4
675 Paslanmaz veya alaşımsız çelikten yassı hadde mamülleri 66.598 1,4
874 Ölçü, kontrol, ayar alet ver cihazlar, bunların aksam ve parçaları 64.294 1,3
598 Muhtelif kimya sanayi ürünleri ve model patları 61.544 1,3
111 Alkolsüz içeçekler 56.346 1,2
072 Kakao 53.973 1,1
122 İşlenmiş tütün 53.131 1,1
513 Karboksilik asitler ve türevleri 52.434 1,1
651 Tekstil iplikleri 49.875 1,0
511 Hidrokarbonlar ve türevleri 48.705 1,0
727 Gıda işleme makinaları 48.504 1,0
098 Başka yerde bulunmayan gıda mustahzarları 48.288 1,0
744 Forkliftler, diğer yük arabaları ve kaldırıçlar, asansörler 47.299 1,0
641 Kağıt ve karton 46.526 1,0
851 Ayakkabılar ve aksamı 43.391 0,9
778 Elektrikli makinaların aksam ve parçaları 43.170 0,9
772 Elektrik devreleri, rezistanslar vb- aksam ve parçaları 42.208 0,9
713 Motorlar ve aksamı 41.374 0,9
674 Demir veya alaşımsız çelikten kaplanmış yassı hadde mamulleri 41.241 0,9
514 Azot fonksiyonlu bileşikler 39.571 0,8
571 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 38.977 0,8
232 Sentetik kauçuk, taklit kauçuk, rejenere kauçuk ve atıkları (il şekillerde) 38.849 0,8
784 Motorlu taşıtların aksam ve parçaları ile şase ve karoserleri 37.154 0,8
512 Alkoller, fenoller, fenol-alkoller vb- türevleri 36.949 0,8
761 Televizyon alıcıları 34.935 0,7
774 Elektro teşhis cihazlari(X ışınlı, alfa, beta, ve gama ışınlı cihazlar) 33.219 0,7
898 Müzik aletleri vb- aksam ve parçaları 32.755 0,7
582 Plastiklerden levhalar, plakalar, 32.583 0,7
572 Stilen polimerleri (ilk şekillerde) 30.439 0,6
741 Isıtıcı ve soğutucu ekipmanları, bunların aksam ve parçaları 30.195 0,6
728 Diğer makinalar ve cihazlar 29.318 0,6
551 Uçucu yağlar rezinoitler 29.213 0,6
592 Nişasta, inülin, buğday gluteni, albuminler, yapıştırıcı ve tutkallar 29.121 0,6
673 Demir veya alaşımsız çelikten kaplanmamış yassı hadde mamulleri 28.156 0,6
743 Diğer pompalar, fanlar, santrifujler, filtre makine ve cihazları 27.916 0,6
721 Tarımsal makinalar(traktörler hariç) 27.042 0,6
68
882 Fotoğrafçılıkta kullanılan filmler, kimyasal müstahzarlar ve kağıt, karton vs- 25.074 0,5
782 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 24.771 0,5
112 Alkollü içecekler 24.742 0,5
515 Organo-inorganik, heterosiklik bileşikler, nükleik asitler 23.758 0,5
695 El aletleri ve makineler için aletler 23.301 0,5
672 Demir veya çelikten külçe ve diğer ilk şekillerde yarı mamuller 22.908 0,5
776 Katod ışınlı tüpler, yarı iletken tertibat; elektrik devreleri 22.522 0,5
745 Elektrikli olmayan diğer makine ve el aletleri vb- aksam parçaları 22.429 0,5
597 Ateşlemeyi önleyici müstahzarlar, çözücü müstahzarlar, yağlama müstahzarları 21.959 0,5
554 Sabunlar, temizleme, cilalama ürünleri 21.619 0,4
723 Toprağın tesviyesi, cevherleri taşıma, yayılması, kar küreyicileri vb- 19.940 0,4
771 Elektrikli güç makinaları (716 hariç) transformatörler, statik konvertörler, endüktörler) 19.756 0,4
699 Diğer adi metallerden eşya (kilit, zincir, yay, fermuar, dikiş, nakış aletleri vb-) 19.360 0,4
893 Plastikten mamul esya 18.248 0,4
747 Borular, kanallar, depolar, musluklar, valfler vb- cihazlar 17.293 0,4
742 Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri ile bunların aksam, parçaları 16.986 0,4
894 Çocuk arabaları, oyuncaklar, spor malzemeleri 16.337 0,3
812 Demir, çelik ve seramikten radyatörler (elektriksiz), laobalar, küvetler, musluk taşları 15.607 0,3
671 Dökme ve aynali demir, ferro alyajlar 15.362 0,3
773 Elektrik dağıtım donanımı (teller, kablolar, izalötörler, bağlantı parçaları) 15.220 0,3
684 Aluminyum ve aluminyumdan çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 14.973 0,3
679 Demir veya çelikten ince, kalın borular ve içi boş profiller, boru bağlantı parçaları 14.501 0,3
073 Çikolata ve kakao içeren diğer maddeler 14.059 0,3
278 Ham mineraller 13.802 0,3
845 Örülmüş olsun olmasın diğer giyim eşyası 12.667 0,3
553 Parfüm ve kozmetik veya tuvalet mustahzarları 12.429 0,3
841 Erkek/erkek çocuklar için örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarlar 11.712 0,2
074 Çay ve paraguay çayı 11.683 0,2
522 İnorganik kimyasal elementler, asitler, bileşikler, metallerin asit, hidroksit ve peroksitleri 11.639 0,2
831 Sandıklar, bavullar, çantalar ve kılıflar 11.570 0,2
884 Optik cihazlar ile aksam ve parçaları 9.874 0,2
716 Elektrik motorları ve jeneratorler ile bunların aksam ve parçaları 9.556 0,2
573 Vinil klorür veya halojenli diğer olefin polimerleri(ilk şekilde) 9.529 0,2
048 Ekmekçilik ve pastacılık ürünleri, makarna 9.068 0,2
657 Özel iplikler ve dokunmamış mensucat (keçe, vatka, sicim, ip, şapka taslakları, eknik eşya) 8.921 0,2
726 Matbaacılıkta kullanılan makinalar 8.146 0,2
811 Prefabrik yapılar 8.062 0,2
691 Demir, çelik veya aluminyumdan inşaat ve inşaat aksamı 7.631 0,2
842 Kadın/kız çocuklar için örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları 7.531 0,2
659 Halılar ve diğer yer kaplamaları 7.475 0,2
653 Sentetik veya suni flamentler ve devamsız liflerden mensucat 7.376 0,2
892 Basılmış yayınlar 7.176 0,1
813 Işıklı isim tabelaları ve aksamı, portatif elektrik lambaları 6.966 0,1
792 Hava taşıtları, uzay araçları vb- aksam, parçaları 6.645 0,1
081 Hayvan gıdası olarak kullanılan maddeler 6.175 0,1
895 Büro eşyası, yazı ve çizim malzemeleri 6.171 0,1
652 Pamuklu mensucat 5.946 0,1
821 Mobilya, aksam ve parçaları 5.938 0,1
748 Dişli sistemleri ve aksamı 5.803 0,1
523 Diğer inorganik kimyasal maddeler 5.716 0,1
251 Odun veya diğer lifli selilozik maddeler; hamurları, döküntü ve kırpıntıları 5.667 0,1
711 Buhar kazanları, kızgın su kazanları ve aksamı 5.554 0,1
422 Diğer bitkisel sıvı yağlar 4.983 0,1
746 Her nevi rulmanlar 4.708 0,1
931 Uçak ve gemilere verilen erzaklar 4.675 0,1
071 Kahve 4.672 0,1
69
091 Margarin 4.672 0,1
663 Mineral maddelerden mamul eşya ve cihazlar 4.641 0,1
654 Dokumaya elverişli diğer maddelerden dokunmuş mensucat (ipek, yün, keten vb-) 4.533 0,1
531 Sentetik organik boyayıcı maddeler 4.458 0,1
625 Kauçuktan iç ve dış lastikler (yeni/eski) 4.401 0,1
562 Mineral kimyasal gübreler (272-grubun dışındakiler) 4.336 0,1
763 Plak döndürücüler, pikaplar, kaset çalarlar, video kayıt ve gösterme cihazları 4.316 0,1
054 Buharda veya suda kaynatılmış, pişirilmiş, meyve ve başka sebzeler 4.255 0,1
642 Kağıt, kağıt hamuru, karton ver selülozik liflerden mamul eşya 4.085 0,1
786 Römorklar ve yarı römorklar 4.058 0,1
056 Kurutulmuş sebzeler, sebze ve meyvelerin unu, ezmesi, tozları 4.045 0,1
843 Erkek/erkek çocuklar için örme giyim eşyası 4.002 0,1
629 Kauçuktan diğer eşya (hijenik, eczacılık ürünleri, taşıyıcı kolonlar) 3.949 0,1
635 Ağaçtan muhafazalar, kutu, kafes sandık, vs- ile inşaat ve marangozluk mamülleri 3.752 0,1
023 Tereyağı, süt esaslı katı-sıvı yağlar 3.695 0,1
749 Döküm plakaları ve modelleri, kalıplar, contalar 3.671 0,1
676 Demir veya çelikten (alaşımlı, alaşımsız) filmaşin, çubuk ve profiller 3.581 0,1
057 Taze/kuru meyve ve kabuklu yemişler, bunların karışımları 3.502 0,1
062 Şeker mamülleri 3.483 0,1
731 Takım tezgaları (torna tezgahları, planya, vergel, yiv açma, dişli açma vb- makinalar) 3.408 0,1
655 Örme mensucat 3.247 0,1
024 Peynir ve lor 3.218 0,1
017 Et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar 3.175 0,1
737 Tav ocakları, döküm potaları, hadde lehim, hadde makinaları 3.167 0,1
718
Diğer güç motorları (su tribünleri, su çarkları, nükler reaktörler, ışınlanmış yakıt
elemanları) 2.992 0,1
885 Saatler, aksam ve parçaları 2.977 0,1
735 Alet tutucular ile muhtelif makinaların aksam ve parçalar 2.960 0,1
581 Plastikten tüpler, borular, hortumlar; conta, dirsek, rakor vb 2.893 0,1
591 Haşarat öldürücüler ve zararlı bitkileri yok ediciler 2.815 0,1
694 Bakır, Aluminyum, demir veya çelikten çivi, vida, pim, rondela vb- eşya 2.791 0,1
725 Kağıt hamuru, kağıt/karton imaline, işlenmesine mahsus makina ve cihazlar 2.772 0,1
871 Optik aletler ve aksamı 2.755 0,1
061 Şeker, bal ve şeker melası 2.639 0,1
848 Tekstil dışında kalan giyim eşyası, şapka vs- 2.577 0,1
687 Kalay ve kalaydan çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 2.449 0,1
043 Arpa 2.385 0,0
846 Giyim eşyası iç aksesuar ve giyim eşyası parçaları (çorap, mendil, eldiven vb-) 2.383 0,0
223 Diğer yağlı tohum ve meyveler, un ve küsbeleri 2.333 0,0
611 İşlenmiş deri ve köseleler 2.302 0,0
724 Tekstil, çamaşır yıkama ve kurutma, ütüleme makina ve aksam ve parçaları 2.215 0,0
775 Evlerde kullanılan makinalar (Çamaşır makinası, buzdolabı, bulaşık makinası vb-) 2.151 0,0
689 Metalurjide kullanılan adi metaller (tungsten, molibden, tantal, magnezyum, kobakl vb-) 2.074 0,0
001 Canlı hayvanlar 1.952 0,0
431 Kimyasal işlem görmüş bitkisel ve hayvansal katı/sıvı yağlar, mumlar 1.945 0,0
844 Kadın/kız çocuklar için örme giyim eşyası 1.901 0,0
525 Radyoaktif elemanlar ve bileşikleri, bunları içeren karışım ve atıklar 1.854 0,0
781 Motorlu yolcu taşıtları (binek otomobilleri vb-) 1.773 0,0
971 Altın, parasal olmayan (altın madeni hariç) 1.718 0,0
664 Cam 1.710 0,0
683 Nikel ve nikelden çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 1.702 0,0
785 Motosikletler, bisikletler, sakatlar için koltuklar vb- aksam parçaları 1.626 0,0
697 Adi metalerden ev işlerinde kullanılan eşya ve aksam 1.607 0,0
793 Gemiler ve suda yüzen taşıtlar 1.593 0,0
791 Demiryolu taşıtları, aksam ve parçaları 1.578 0,0
682 Bakır ve bakırdan çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 1.474 0,0
70
658 Dokumaya elverişli maddelerden diğer hazır eşya ve takımlar 1.469 0,0
881 Sinema ve fotoğrafçılıkla ilgili aletler 1.406 0,0
211 Ham deriler (post ve kürk dışında) 1.399 0,0
524 Oksi ve peroksi metalik asitlerin tuzları, kıymetli metallerin bileşikleri 1.391 0,0
059 Meyve suları(üzüm şırası dahil) sebze suları 1.382 0,0
621 Kauçuk ve kauçuktan eşya 1.365 0,0
873 Metre ve sayaçlar 1.303 0,0
058 Sebze ve meyveden hazırlanmış konserveler 1.299 0,0
662 Silisli fosil unları ve benzerlerinden eşya, tuğla, kiremit, karolar vb- eşya 1.206 0,0
656 Kordelalar, etiketler, armalar, tüller vb- 1.203 0,0
733 Metalleri dövme, çekiçleme veya kalıpta dövme suretiyle işlemeye mahsus takım tezgahları 1.178 0,0
034 Balıklar-canlı, taze/soğutulmuş/dondurulmuş 1.150 0,0
532 Debayette kulllanılan bitkisel ve hayvansal menşeli hulasalar 1.141 0,0
266 Sentetik flament demetleri ver sentetik devamlı lifler 1.114 0,0
269 Kullanılmış giyim eşyası ve parçaları 1.025 0,0
722 Traktörler 932 0,0
613 Dabaklanmış, aprelenmiş, bütün halinde kürkler 874 0,0
012 Hayvanların (sığır hariç) eti-taze/soğutulmuş/dondurulmuş 844 0,0
579 Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar 789 0,0
665 Seramikten sofra ve mutfak eşyası ile diğer ev eşyası, heykelcik, vb- diğer süs eşyası 767 0,0
248 Ahşap demiryolu veya tramvay traversleri 730 0,0
022 Süt ve krema 714 0,0
686 Çinko ve çinkodan çubuk, profil, tel, saç, şerit, boru vb- 602 0,0
696 Bıçakçı eşyası ve sofra takımları, bunların aksam ve parçaları 501 0,0
693 Aluminyum, bakır veya demir çelikten teller, halatlar, kablolar, mensucat 480 0,0
284 Nikel cevheri 433 0,0
692 Demir çelik veya aluminyumdan depo, sarnıç, vb- kaplar 401 0,0
222 Yağlı tohumlar ve meyvaları (kırılmış olsun olmasın) 369 0,0
342 Sıvılaştırılmış propan ve bütan gazı 362 0,0
273 Taş, mermer, alçı taşı, kireç taşı, kum 354 0,0
583 Plastikten monofil, çubuk, profiller-enine kesiti 1mmyi geçen 337 0,0
896 Plastikten monofil, çubuk, profiller-enine kesiti 1mmyi geçen 325 0,0
016 Et ve yenilen sakatat-tuzlu/salamura/ kurutulmuş-sakatat un ve ezmeleri 315 0,0
075 Biber ve diğer baharatlar 303 0,0
121 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri 295 0,0
287 Diğer metal cevherleri 274 0,0
036 Kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar 263 0,0
678 Demir veya çelikten teller 246 0,0
634 Kaplamalık ağaçlar, levhalar, kontaplak, sırık, kazık vs- ile ağaç yünü 175 0,0
411 Hayvansal katı veya sıvı yağlar 170 0,0
762 Radyo alıcıları 169 0,0
291 İnsan tarafından yenilmeye elverişli olmayan hayvansal ürünler 154 0,0
891 Silah 132 0,0
897 Kıymetli, yarı kıymetli, kaplama metallerlerden kuyumcu ver mücevherci eşyası 126 0,0
593 Patlayıcı maddeler, fitiller ve fişekler 123 0,0
037 Balıklar, kabuklu hayvanlar ve yumşakçaların konserveleri 112 0,0
035 Balıklar (kuru/ tuzlu/ salamura/ tütsülü) insan yemesi için balık unu/ezmesi 107 0,0
322 Linyit ve turb, linyit, taş kömürü ve turbdan elde edilen katı yakıtlar 104 0,0
421 Bitkisel sıvı yağlar 90 0,0
712 Buhar turbinleri ile aksam ve parçaları 78 0,0
612 Deri ve köseleden mamul eşya (makina, mekanik işlerde kullanılan saraciye eşyası) 66 0,0
681 Gümüş, platin ve gümüş veya platin kaplamalı altın ve diğer metaller 66 0,0
344 Sıvılaştırılmış etilen, propilen, butilen, petrol gazı 46 0,0
281 Demir cevherleri 42 0,0
045 Buğday, pirinç, arpa ve mısır dışı tahıllar 41 0,0
245 Yakmaya mahsus ağaçlar ve odun komürü 37 0,0
71
025 Yumurta ve yumurta albüminleri 33 0,0
247 Yuvarlak ağaçlar (kabukları soyulmuş/kare şeklinde kabaca yontulmuş olsun olmasın) 29 0,0
011 Sığır eti-taze/soğutulmuş/dondurulmuş 27 0,0
042 Pirinç 11 0,0
277 Sanayide kullanılan elmas, sünger taşı, zımpara taşı vs- 6 0,0
046 Buğday ve mahlut unu, bulgur, irmik ve pellet 6 0,0
231 Tabii kauçuk, balata, güte-parka, guayül, çıkıl 3 0,0
272 Hayvansal ve bitkisel gübreler, tabi kalsiyum fosfat ve diğer tabi potasyum tuzları 2 0,0
633 Mantardan eşya 2 0,0
883 Sinemacılıkta kullanılan filmler 2 0,0
264 Jüt veya bitki iç kabuklarının dokumaya elverişli diğer lifleri 1 0,0
047 Diğer hububat un, bulgur, irmik ve pellet- 1 0,0
261 İpek 0 0,0
265 Dokumaya elverişli diğer bitkisel lifler 0 0,0
599 Kimyasal ürünlerin yan ürünleri 0 0,0
044 Mısır 0 0,0
Toplam 4.825.895 100,0
Kaynak:CBS
72
Ek 6: Hollanda'da Düzenlenen Önemli Uluslararası Fuarlar (2014)
FUAR FUAR TARİHİ KONUSU YERİ ORGANİZATÖR
HORECAVA - Int. Trade Fair For The Hotel And Catering Industry 13.01.2014 16.01.2014Otel ve Restoran Mobilya
EkipmanlarıAmsterdam Amsterdam RAI
Kleine Fabriek 19.01.2014 20.01.2014 Çocuk Giyim ve Moda Amsterdam veronique de weichs
MODAFABRIEK26.01.2014 27.01.2014
Moda Amsterdam MODAFABRİEK
ISE Integrated Systems Europe 04.02.2014 06.02.2014Bilgisayar ve Görüntüleme
TeknolojileriAmsterdam Integrated Systems
International Building and Construction Fair
Son kullanıcı üzerinde
odaklaşan fuarda İnşa
lokasyonunun
seçimi,dayanıklılık,
inovasyon konuları
işlenmektedir.
Utrecht VNU Exhibitions
World Biofuel Markets
Congress/Exhibition04.03.2014 06.03.2014 Bioenerji piyasası Amsterdam Amsterdam RAI
ELEKTROTECHNIEK 11.03.2014 13.03.2014 Elektrik ve Ekipmanları UTRECHT
VNU Exhibitions
Europe
Jaarbeursplein
HISWA -Amsterdam Boat Show Yat ve Yat Aksesuarları Amsterdam Amsterdam RAI
Intertraffic Amsterdam 25.03.2014 28.03.2014Otoyol ve Trafik İşaret
EkipmanlarıAmsterdam Amsterdam RAI
Bedrijfsauto RAI 2012 08.04.2014 12.04.2014 Ticari Araç Amsterdam Amsterdam RAI
EUROPORT International 09.04.2014 11.04.2014Gemi İmalat Sanayi
SektörleriRotterdam Ahoy Rotterdam
Automotive Trade Show 14.04.2014 17.04.2014 Otomotiv yedek parça, alet Utrecht Jaarbeurs
PLMA's World of Private Label International Trade Show 20.05.2014 21.05.2014Gıda, İçeçek, Kozmetik ve
PaketlemeAmsterdam PLMA International
ReMaTec-Automotive Remanufacturing InternationalOtomotiv Yan Sanayii
ÜrünleriAmsterdam
RAI
Group/Amsterdam
RAI International
Exhibition and
Congress Centre
IBC - Int. Broadcasting Convention 04.09.2014 09.09.2014Yayın, Görüntü ve
Televizyon TeknolojileriAmsterdam
International
Broadcasting
Convention
BEAUTY SALON DIMENSIONS 13.09.2014 15.09.2014 Kozmetik Utrecht VNU Exhibitions
Metering, Billing / CRM Europe 24.09.2014 26.09.2014 Sayaç Sistmeleri Amsterdam Synergy Events
MACROPAK 30.09.2014 03.10.2014 Paketleme, etiket, know how Utrecht Jaarbeurs
International Hortifair 28.10.2014 30.10.2014 Kesme Çiçek Amsterdam International
METS 11.11.2014 13.11.2014 Doğa Sporları Aksesuar. Amsterdam RAI
Aquatech Amsterdam 19.11.2014 21.11.2014 Su teknolojileri AmsterdamAmsterdam RAI
Exhibitions
