![Page 1: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/1.jpg)
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
FONETYKA
Co to jest fonetyka?
Język polski
Klasa III Gim
![Page 2: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/2.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
•Fonetyka (z gr. phonetikos) to dział nauki
•o języku badający i opisujący cechy dźwięków mowy, czyli głosek. Zajmuje się ona procesami powstawania samogłosek i spółgłosek, opisuje ich cechy, dokonuje klasyfikacji. Bada także inne składniki brzmieniowej warstwy wypowiedzi: akcent wyrazowy i zdaniowy oraz intonację właściwą różnym rodzajom zdań.
![Page 3: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/3.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
•GŁOSKA
•I LITERA
•Co to jest głoska i co to jest litera?
![Page 4: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/4.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
•GŁOSKA to najmniejsza, niepodzielna słyszalna
•i mówiona cząstka ludzkiej mowy.
![Page 5: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/5.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
•W języku polskim jest znacznie więcej głosek niż liter
•w alfabecie. Dlatego zapisanie dla polszczyzny dźwięków wymagało tworzenia różnych kombinacji liter.
![Page 6: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/6.jpg)
•Głoska może być zapisana jedną literą (d-o-m), dwiema (cz-a-p-k-a) lub trzema literami (dzi-e-c-k-o).
•Jak widać w powyższych przykładach, liczba liter i głosek w tym samym wyrazie jest często inna.
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 7: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/7.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
•UWAGA NA LITERĘ i!
•Litera i może być znakiem graficznym samogłoski (w pozycji przed spółgłoską), np. w wyrazie igła (i-g-ł-a),
•lub tylko znakiem miękkości poprzedzającej spółgłoski (w pozycji przed samogłoską), np.
•wiedza (w’-e-dz-a), niebo (n’-e-b-o).
![Page 8: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/8.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
•Bez względu na pozycję w wyrazie i zawsze zmiękcza poprzedzającą je spółgłoskę, np. wiara (w’-a-r-a),
•nadzieja (n-a-dz’-e-j-a),
•miłość (m’-i-ł-o-ś-ć).
![Page 9: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/9.jpg)
Podane wyrazy podziel na litery i głoski. Podaj ich liczbę.
•WZÓR: uzyskać – litery: u-z-y-s-k-a-ć (7), głoski: u-z-y-s-k-a-ć (7) kolor - szczoteczka –
zeszyt - chodź –
rzeczowy -
dzban –
pójść - dżokej –
szanowany -
szczęśliwa - Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 10: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/10.jpg)
Podane wyrazy podziel na sylaby. Podaj litery oznaczające samogłoski.
dziennik –
powieść –
komedia –
mit –
liryk –
ironia –
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 11: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/11.jpg)
Przyjrzyj się uważnie wyrazom z poprzedniego ćwiczenia. Zaobserwuj, między jakimi głoskami znajduje się litera i wtedy, gdy jest znakiem graficznym samogłoski tworzącej sylabę. Podaj swój wniosek.
•Litera i jest znakiem graficznym samogłoski, kiedy występuje przed …, natomiast … jest tylko zmiękczeniem poprzedzającej ją spółgłoski.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 12: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/12.jpg)
W podanych wyrazach wskaż i, które tylko zmiękcza poprzedzającą je spółgłoskę.
•przerzutnia, epitet, animizacja, personifikacja, przenośnia, wykrzyknienie, powtórzenie
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 13: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/13.jpg)
Podane wyrazy podziel na litery i głoski. Podaj ich liczbę.
streszczenie –
list –
przemówienie –
opis –
opowiadanie –
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 14: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/14.jpg)
Podaj po trzy przykłady wyrazów, w których:
liczba głosek równa jest liczbie liter,
liczba głosek jest mniejsza niż liczba liter.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 15: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/15.jpg)
BUDOWA NARZĄDÓW MOWY. KLASYFIKACJA GŁOSEK
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 16: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/16.jpg)
•Czym są narządy mowy?
•Do czego służą?
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 17: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/17.jpg)
•Jama gardłowa (krtań z umieszczonymi w niej wiązadłami głosowymi), jama ustna (z językiem, podniebieniem twardym i miękkim zakończonym języczkiem, dziąsłami i zębami) oraz jama nosowa decydują o brzmieniu głosek.
•Ze względu na klasyfikację głosek wśród wymienionych narządów mowy szczególne znaczenie mają wiązadła głosowe, podniebienie miękkie i język.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 18: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/18.jpg)
•Klasyfikacja głosek
•Spółgłoski dzielimy na: ustne i nosowe, dźwięczne i bezdźwięczne, twarde i miękkie. Spółgłoski m, n, ń, r, l, ł nie mają swoich odpowiedników bezdźwięcznych.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 19: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/19.jpg)
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 20: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/20.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
•Samogłoski dzielimy na: ustne (a, e, i, o, u, y) i nosowe (ą, ę), twarde i miękkie (miękkie jest tylko i). Wszystkie są dźwięczne.
![Page 21: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/21.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
•ZASADY PISOWNI LITER ą i ę
Litery ą i ę piszemy wyłącznie w wyrazach rodzimych, czyli rdzennie polskich (z wyjątkiem wyrazu kolęda).
![Page 22: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/22.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Literę ą piszemy w końcówkach narzędnika lp. rzeczowników, które w M. lp. są zakończone na –a, np. (zapoznaję się z) głoską, literą, zasadą.
![Page 23: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/23.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
W celowniku liczby mnogiej wszystkie rzeczowniki mają końcówkę –om, np. (przyglądam się) znakom, literom, zasadom.
![Page 24: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/24.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
•Literę ę piszemy:
w końcówkach form B. lp. rzeczowników, które w M. lp. są zakończone na –a, np. (poznaję) głoskę, literę, zasadę,
w końcówkach form M. lp. niektórych rzeczowników rodzaju nijakiego, np. dziewczę, źrebię, pisklę,
![Page 25: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/25.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
w końcówkach 1. os. lp. czasowników w czasie teraźniejszym i przyszłym prostym, np. widzę, słyszę, poznaję (wyjątki: rozumiem, wiem, umiem, śmiem).
Litery ę i ą piszemy w zakończeniach czasowników czasu przeszłego, zakończonych w bezokoliczniku na –ąć, np. przyjąć – przyjął, przyjęła, przyjęli, przyjęły.
![Page 26: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/26.jpg)
Fonetyka
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Uzupełnij zapis:
•Wiązadła głosowe drżą przy wymowie głosek …, np. …, ponieważ … .
•Natomiast przy wymowie głosek …, np. …, wiązadła głosowe są … i powietrze … .
![Page 27: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/27.jpg)
Podane wyrazy podziel na głoski. Dokonaj klasyfikacji każdej z nich.
•WZÓR: r – spółgłoska twarda, dźwięczna, ustna.
rezydencja perfumy
labirynt świeca
widzą ucztować
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 28: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/28.jpg)
Utwórz nowe wyrazy, zastępując jedną ze spółgłosek dźwięcznych jej bezdźwięcznym odpowiednikiem.
bielić –
dratwa –
głos –
wrak –
górnik –
działo -
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 29: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/29.jpg)
1. Czarniecka-Rodzik Zofia „Gramatyka i stylistyka”, WSiP, Warszawa 2009
BIBLIOGRAFIA
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
![Page 30: FONETYKA. Co to... · 2013-02-26 · Fonetyka Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego •Fonetyka (z gr. phonetikos)](https://reader033.vdocuments.mx/reader033/viewer/2022041713/5e4921335940de1d1770a099/html5/thumbnails/30.jpg)
Dziękuję za uwagę
Aniela Ignaszak
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego