Transcript
Page 1: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

1 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

iran.org/fa http://fis-

ا�ان ����

١٣٧٨���ر ��٢ل ه��ه�، ��رۀ

����� � ی�د�� � ا

�� ه"�ر!

'&ی�ون وه#

,+*(�)�ر •

.�-� ه�: &ور! �& ��ری5 �+��� و '&ه4(� ای&ان ,+3 از : ا�1ن ی�ر��0& •

ا�7م ��>!در ;�: ��,�ی�ار! 89+# : '&ی�ون وه# • "ز �در ه� &گ را زاد@ ای�: "��ه&خ 1">ب • C>د ا +� ��Bر • :!�4D � ,��>!/ د')&" در �� " � در ��ه�4• �FD د�+�! +>ا��ت در ای&ان ���)�ن : ��4ز �ی� و ,+&ای� ه� : ��� و �>ر و ای&ج: C�!. م -�&J+�ن . ح • #�

!&F� ر! وMN

• O�P �.-�Q 7لJ : در �+�وش� Sر@ ه>ی�� �F&! در 7���F در ��ر@ ��ه�4 � '&دو�� : ��ه&خ 1">ب • TU4 : ر+� ��ی(�ن •"�VN&در دوران ������ " ه ��;N S&ای� در دوران ������: �>رج دری��8 • �� �(�ه�

: WNی�@ ه�• X���� �V+(Y� داری>ش "ا��Cد دی# و دو-S در دور@ ������، : ا

@�� " "�-+�نU�" :� !��J&ا-� ,>رJ>اد! •

:�.� و �&ر�� Y)�ب ) ا� �����(��ری5 اد�+�ت ,+3 از ا�7م : ا�1ن ی�ر��0& •1# '\�>ر! • �C : �J�(-ب ا�(Y) ه7ل #�ا�>ا�OC ا�&اه+�

���U-ا (

Page 2: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

2 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

,+*(�)�ر

!� �د � ���� ����ز ������� ��د �� ��ن ���ر اي ��وزان در ا[&ان �� �ا� ���ر و�

��ا0/ .���ن -,+ در*��&ن %��#، !� %)�# ��ل ه� ��وز�&%� و $�!�� !���� ��# و ه��ز

�� ��4��3ن ��ر دل %�د& و !� *��2 -��1 �� !� �-�8# -,�� *�د را $��م �6���د .��ج �

&� د��� ا�0& $=>,�، %)��� از . ا*�� ��وزان ��ه�: د��� ا�ان �� ورز& !� ��م $�ر�9 را�&

�د �� !� � ��# ا����C و واB و ��و$�� و ادب ذا$� اش، در -�<� -,+ در�ي ز�& *�و���� !

1�F و E�وهD �� ر # و ارزا�� G$ /0�� �! #��4� و Dي دا��H3ه���ج %�ه� ه�ي %�ا�

��ر ��Cن از ��%�د و E�وه��I و دو�# و !����I �� از ا� %�ه�ه� . ه��Iن �� دا�#C! ��

�J رو .ورد�&KL$ و F�1G$ �! ه�ي او �M����& و !� !��# $��F ه� و راه���% �H! .

��� ���I و ��در !�دد��� $=>,� � � ������H در ا�ان در ر��� *�د . در -�K+ ا�ان �$ ��

�& �&ا�# !,�9 از ا��I# ���ر ا���دان !���CN ز!�ن ه�ي ��H ا�ا�� دره�� -�K+ !���ر ���

ا��$�& �Q!� !�اي �B�1ت و ���ب ه�ي %�ا��H3ي او ا��0ام و ا-��3ر ��اوان M�O/ !�د�& و . �� .�&

�! R,Qي وي را �2ف ا�,HE ز!�ن ����U9�� �! Vت *�د � ��<� در ز�G> � ��E ���� اي

. ���رت �Oار �� داد�&

1�F و E�وهD ��ق و �Qب در ه+ W�N !�دG$ ي��از DY,C$ �! �C9 !� ز!�ن . در $=>,� دو د�

�� ه�ي ��ه�: و ادب و ز!�ن ا�ان !4& از ا��Uم -�!� !� ��Gي %��Cد و ��ا%�� !�ه�� ز�

1��1ت %�ا��H3 در ز!�ن G$ ن، و��!�Q ��� �! F�1G$ ي و�Iوه��E در �� �Iدا�#، از د �%���

ه��� او را در ���ن ه��9را�D از ا�ا�� و . ه�ي !������ ا�ان، ا���د �C,+ !� ���ر �� .�&

. �!�Q���I و ����ز �� ��*#

را !� ا���د��ي در �B�1ت -,�� ��B��4� �� Z ز!�ن ��ر�� را ���ا و ر�� �� ���# و ا� �

اي دارد !� ��ر �� !�د&�[�E . ��,- /�C� ت��MZN د.ورن��8��0 اي $�ا�� دا�# �� او را در !�

. � و�OW د��� و � � ��ن ا��اد و ��م ����C �� �1\ �39ر ��OUت ��د !�د �ري �� ���د

��C و .����K را !� روا�� ��,Iو ا� �Cا�& و �� ���# ��ا��* . ���� ه�ي ا�ان ��I�در �

���H! از �M[ ����� ه�دا�# ه� �� �^�- �� �Mا�� ه��� !�د، � &����ر اي در*�

1�F !�دG$ ه�ي ��� . ������ ��4K�Yت ا�ان ���� ا�K,,� در ز�! در ��& ��ز��ن �E.واز

�ل ه�ي ا*�� �_��W -,�� و در�. ->�# دا�# و ه��ار ��رد ���رت ا��ن �Oار �� %��#

�& و !� ا����ق $��م او را !�اي ادار�*����ر �� �C! رش را&O ن�HN ]��� رگ وZ! ه�ي �Iدا��

��ري و � $&رa در دور ��$�ه� د-�ت �� ��د�&��� و ژا�E و ا���9 و . ��� �! Dه��=�

��-# D432 %����ري ا�� �0<,� �=� �&ا�# و . ��ا��C و �6��Hگ !�ه��� ا��س <�رت %��#�

Page 3: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

3 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

ه+ . ه�ي %���� %)ر���� و وZا را !� ��� $��# و اR,Q از �3Oل ا� د-�ت ه� -)ر �� *�ا�#

ارو�M�E و ا���M�9 !�اي ا�0از ��1م ا���دي -)ر *�ا�#�Iدا�� �&��� از E)���� د-�ت ��� .

�9��N ان و *&�# !� ���رش !�د و دوري از .ن را !�اي *�د�ا F��- ،��#Cدا� �� .

�Uت در دا��9& 1316ا���د ا�0& $=>,� در ��ل �G$ ن��E از aE و &� &K��� ن�H=>در ا

�&ن ر�#، �&$� ��Z در�Eرa !� ا���د دو���ش K �! �����/ در ر��� ا�ان ��G$ ت !�اي��اد!

aE از .ن ه+ !�ره� در دور ه�ي ��$� و !,�& !� ا��$�& ��م .ور در .K. ��ر ��د��Q و a�,Iن و ا���

�/ �Eدا*#�G$ �! .

��د ��ه�: ا�ان !� د��� �EوZ *��,�ي ه��9ري � $�Hان، ه+ ز��ن در !�Iازا�� &ام در دا�� aE

دا�#&H- �! ان را�ا �H� �34 ز!�ن ه�ي� !� ه�� R_0 و ا���د%� !Zودي . �� ��د و ادار

�& و �H� اي ���� و .%�&���ان E�وه- �! D��� ان�ت -,�� اU_� در �� D$B�1�

���� در �Qب و ا�ان ا����ر �� ��# *�3%�ن را ����N 2,�ع ا*�� ��وزا�� در .���ن ا�ان �

���ب ه� و �B�1ت او �� از 9�& ��_�وز ا�# و ���H# .ن در �Nي د�I در ا� . ����� ��د

ا�# ه�[ ����� ه�ي !���CN اي از دO# -,�� و ا0&�. &,_� :���2 ���/ او !� ز!�ن و ��ه

دا8&ة ا-�Dرف �Wرگ و) ��پ ا���9( دا�*�4 � ا[&ا�+"����� �_,&ي از . ا�ان ز��� ا�#

X ا� �B�1ت ه��&ام . ه�K�1� �! �� #C اي -,�� از او .را��� ���3&) ��پ ا�ان( ا�7

�: ا�ان ا�# �� ��� �N��F�- �I اU2-�ت و دا�D او و و�4# .%�ه� ه�D !� $�رk و ��ه

&���! �O�! د%�ر�دد و !� �% W32 ���%ا&N در �_��-� اي �H�. از ه��ن دوران . دارد روز%�ري ه��

���! ��� و���4 �� !� $&رl در ��DKZ ا_�د ��د !�د . د!�����ن -��W�N F .وري ���ب !�د

��!W و �L*) و ا����رات ��!�ط !� ا�ان ����� را در !�دا�#� ����و او .��H را � �و$��&ا�� در !

. ا*���ر ه��9ران و ��%�دا��O Dار �� داد

�=� و دا���ن !�دYK و ����ر از JYK از �E D����432 ا���د دا�#، از . �G>�ش %�م و �

��H ا%� �Eي .!�وي ���ر و !�B ر��� ��1م ��ه�: ا�ان در ���ن . $_�/ و ��1م و ��Hت ��اري !�د$

����(E �! �3ل د-�$� !�اي 0>�ر در ��ا��� $� در �� داد !�دO � و �,n� . در D��<- �3لO

�� Dل دو����B&ع، ��ا�_�م ا������ه���CIن ��Z !�ه��� ا</ ا���ار !�د و aE از �&ت ه� ا��

10�1# و <&اO# و-&اK# . ! ��2 .!�وي ��ه�: ا�ان ا� ��# را !6)�د ��ر��ز �& �% o�ا�� ه

در���ل ��!,�&ي و ر��دت روش *�د را �� . �� ه�ي <��30ن زور و O&رت ��� ��درا �&اي *�ا�

3��ي -1/ -,�� ا���ار !�د د��3ل �� ���د و ��8�D$ را �� %=#، و ��ن ه�o %�دي !� � �!

. دا��C�� ��� D# واه�� اي از ��C و ����1 و �M�N �&ا�#

�& او ��اوات زد�R$�� D $� �& و aE از ا�U1ب �� ��اوات ه� !�ز �& و رD ه� !� <�رتMه� رو

0�� و��O !� ^�ورت �_�3ر �& ��3O �K/ از ��گ . ه� روز دO# دا�# �� ر�D را !��ا�&

ه��ا ا->�ي ��ه���CIن !� د&ن ره�H�N �3ري ا���U رود ��ط .�&�D را ا� %)ا�# ��

�^�0 �C,N در.ن Z���ي در �� و و^W *�د �&ه&، و ه��ن �2ر ��n$ &� . ب دو�# وU1از ا� aE

Page 4: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

4 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

&��*�� ���� ���* �Iه� ا���د د&> &���� Z�د��� . ه��9ر د��D ا���د زر�ب *��M را �

��H� Dد و !� ا�� �ر و !Zر%&ا�# او ��N ���� اي !� ��م E م&O �,<=$ران�� @&P` X"] �����

. ��د و از$��$�H# ا� و .ن ه�ا�� !� *�D را �&اد

�� �YEز!�رگ !�اي !Zر%&ا�# ��1م -,�� ا���د ) �3���6�1996 ( 1375در ��H�ر �Iدا��

$=>,� !� او در�N د���اي ا�� �ري �� داد و �� ��Z، �� ��ل ه� ��4# دو��� !� او را دا��+،

��Cل !�د . !� JYK !�اي ���# در ا� ��ا�+ د-�ت �&مH� �Iن دا��. kر در $�ر�! ���C �

�� د���ا�M !� ا���H�ر د���ا !� ��ا��� !� ��9 !� وي 22روز . ���دي ���O �� داد�&�� �

در ��ود%� �� �YEز !�رگ . ا��0ام -��F و O,�3 �� !� او ا!�از �� �& ��+ %��!�د. 1$&+ �&

+������ دا��C+ �� . !�اي .*�� !�ر از ه+ N&ا �&+ !� ا� .رزو �� ا� !�ر &9�I را زود$� !3

H� �%رZ! #3���گ F0 ا�# و !� ه��0ل . �ر�� !�HN &4ن -,+ را از و�Nد او *��K *�اه& ��د��

ا�� ��%� !� ا� ��%�اري و !�& �&ن ��خ 0��ت در*# �E!�ري . دا�� ه�� �a را *�اه& %��#

*���Iار ��uر �HNن -,+ ��& و !� �� دور و �Zد[ ��� ��� #Cل ه�ي ��ل �� $�ا��� ��

�� ا*�� . !�ور ��9د�� ا�#���CI! �Hد درد��v و �ا��Cس و <& ا��Cس �� .���ن دا�D از �

&� �K�* وزا���� .

* * *

از ه��ن ه��Iم، از اوا�\ �Oن ��زده+، �� ��!�����C ه�ي روز ا�Zون ��دم ا�ان و $�*# و $�ز

��# ار^� ���ر و ��!,���$ #�3u$ ل و .زادي وU1ا�� ��ن ا�&��. ���� ��ز�HE ن در�I��I�&ي !

�&ا ��دE ص�* ��N Z�3�# ه�# �,� �u$ و !�ز��زي و #*��. را در اذه�ن !�رور ��*#، ^�ورت �

���M و .%�ه� !� $�رk در*��ن و �. �� ���C� &ان �+ ��3د���4 ا��N ان&�از ره�3ان و ا�&��

9�+ ه��4�N �I�C3 ا�ا���ن و �1&�� ره�� G$ ا�/ ا�����- �,�N ان را از�ا ��ا��ن از د�

ا-��1د ا��ن !�ا� !�د �� روز%�ري ��ز��� ا�ان زاد%� . ر*�ت و ^�O J4ون !� ���ر �� .ورد�&

�� ه�ي %���%�ن !� $�&ن ه�ي ��� و !�رور$�� $�&ن ه�ي !��ي !�د و در ز��C � �9 از

������ي ���&�� %)ا��� ا�# و از ه��� رو، .%�ه� ه��� !yL$ د�* ��Cدم ه��روز%�ر و ه���

�ZدIا��! �%&�K�! !� و�اي *�د�! 4�# �� $�ا�& .��ن را �Bz !� ه�# و $��U $�زOوا �ان !� ا�ا .

از ه��ن ز��ن و !� �E� ه��� ��ض ��11Gن ا�ا�� در راه� �Eي %)ارد�& �� � C# !�*� از

�N� از E�وه��Iان ارو�E� از �Oن ه_&ه+ !� !4& %��د !�د�&، را �CN_� و ��وش و !�H

�� ه�ي ���& از دوران �_� ه�ي -,�� !�اي !�ر�� و ���*# و ��_�y. Dر و ا���د و %���

��ن . !������ ا�ان� �I�%���، !� و� در د ه�ي ا*��، ��زه�ي ا�O��دي و ����� و ��ه

�& !� ه�# �,� و ���Nد# و��L$ ن�HN F2�� ���ره� ر�: !�*��، .ن ���ن �� در !�*� �

�� ا�K,,� داد ا�#، ا�� ه��ز ! �3��N &�$�ر � �Nي *�د را !� ^�ورت ه��I�C3 ه�ي ژرف و �

���&ه�ي ه��I�C3 �,� و !�ز�!� و E ش !�اي ����ز ��دنU$ ي��! Wا��N ن��%�اRK�Q D در �

3�# ه�# $�ر � ا�#u$ . �G� اي�! ��Uب ا�U1از ا� aE �� ����� ه�� �! Z�در ا�ان �

�D از ا�Uم ا�ان و *�ار ���دن ا!�4د و د���ورده�ي ��E kه�ي در*��ن و %���%�ن $�ر �,N دن

Page 5: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

5 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

$�&ن !������ ا�ا���ن <�رت %��#، !� ��8 �� ر�& �� ا�� �ر !� ه�# ا�ا�� در �4��ي

��� !� ر�� ه�ي $�ر � ا� ه�# در ���ن ا�ا���ن، ��& !��. �! /� %��Cد و W��N .ن، و �

���� از %)���، !��O ا�#! �$�O . ���- ��$ +H� �� ،ا-��1د �� از ز!�ن ��ر�� �ا Z�و �

�� و ر��م ز�&%� و ارزش ه�ي ا*�OU و ا���N-� و د�� و y. �$ ����% ،#ا�� ا��# اه�

��I��I د%�%��� در ار$�3ط ���ن د� و دوK#، ر�� ه� و ������ ه�را �� $�ان در $�رk ا�ان

. ��ن ��#!��

�&، �� داراي �K�� و �H� ���!�اي �����، در�HNن ���� �,�� ����& ا�ا���ن �� $�ان ��#، �

&��! ���� اي !� ا� -�8# از $=�9ات و ا��&را��ت د�_�% . /3O ه�ي دور ا�Zون !� ا�، از هZار

��� در*��ن !� $�&ن K�4$ �! ه�ي %���%�ن �ان د�د $� ا��وز، اU��HNن -�^� ��د، ا��9ر از �

د�� اش !� ��D ه� و �)اهR د�I �=�ذ %)ارد، و !� ا� �0ل ه��ار E)�اي اد�ن $�ز و $=�9ات

�� ا���� در ��*��ر ��9ي و ����� ��H *�د �n$ �9�. �! #ا� ��� �)ه�3 و � -����� !�د

���# �&ارا و $�Cه/ ��ه�ن ه ����� در !�ا. ده&� ���!� ��د��ن و اد�ن ���ره�ي در ا� ز�

&��! \C! ح و�� &� ���Hر $� از .ن ا�# �� ���ز�&� ا����ق ا�ا���ن در 0={ ����3 . %��د

�� ز!�ن ���H�� Zد ا�#�ز!�ن ��ر�� ��اد *,J ه��ن ز!�ن ��ر�� . ��ه��* �ID در ز�

�: ����3 ه�ي ه ����� در د�# دار� �! � �� �2�Y* !����ن ا�# �� از .ن �ا%� ا ،+

. ا����ق و �E��دي ��3د ز!�ن �� �� !�C# �0ل � ����� �� !�د، � -�!� و � $���

!� �=�ذ $�&ن ����� . !�*Uف ��� ��H، در ا�ان د� و � ا-��1د �)ه�3 وا0&ي رواج �&ا�#

��Z� Dدا و ��H و .��ه���، و � D���E اN&اد ا��س ا-��1د د�� ا�ا���ن در.ن ز�� ��B�2 ن�

!� ا��H !�& .%�ه� ��دم از د� زرد��� و ا��0ام !� .$D و ����n� Dن زرد��� را . %�د&

. !�اي ا0��ء .ن د� ا�Zود

��ن را دور �=�ذ و %��Cش د� زرد��� �� دا��& ا�� ا���د و �&ار�� �� از ����� ا%��� دور

��ري از .ن ز��ن !� د�# .�& ���0 از ا� ا�# �� ا� ا-��1داC! و ��اي .ن #��� ��ت از !

رو !� ��ام ه�ي دK �ا *�د .ورد�& و !� د�� �� ��90# ر��� !� .��ن &��N �432 �! ن��ا�ا�

�/ �� ��د ��*+ ��9د�&�G$ .م�� �! ��" و�از".�& ا�# �� روح ارداي و[&از�� � در���� د

د �� از ا� ه�� �)اهR و د� ه� و !�وره� ��!& زرد��� !� .ن �HNن �����د �� ��د $� *�3 .ور

�Y* ا�# �&ام در�# ا�# و �&ام lن ��دم روز%�ر را���� . و ��D ه� و ��ا�+ �� در �H$ �.

�� !&� *��2 ��3د $� د���وZي ا�HK !�اي ����!� د%�ا�&��ن !� د�# ��!&ان، از �� ����

��، ده& �� ����ر و از !�� !�دن !&-# %Zار$�� �,�N؟#Cان را از ا�� �رات *�د �� دا� . ����

��G ا�ا�� ���I�=% Z از ����!� و ����ر .��ن !� د�# دوK# زرد��� C� ان&�H� ا-��ل

�D3 ه� N ه� و D��N �!���� ن ���ن از���&، و ���Nاي ا�=��v �����ن و �Zد�� �� ],C�

. و �E�9$ه�ي رو��=�9ي از ز��ن ه�ي !������ دارد

Page 6: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

6 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

� زرد��� !�*� از ا� ا-��1دات و !�وره� و ر��م ��H %��� %�ن را !� <�رت از��ي د�I، د

#*�� /1��!�*� از ا� . ه�ي � �,E J)��#، در*�د �Eورش داد و .ن را !� �C/ ه�ي !4& �

��ن دارد !,�9 از هZار��!�وره� و .داب �� ا���U ا�# و �� زرد��� و �� F,4$ !� د� ه ��

D�E &�� J�� ا�#ه�ي ��روز و ��ا�+ %���%�ن .ن را ا�ا���ن، -,� . از ��Uد !��Nي ���&

�9 و ��دي $��م در �2ل �Oن ه� 0={ ��د ا�& و � �! ،R�4�� ن�م %�اUا� ���C� شU$ +Qر

! �� از ا����C ه�ي HE,�ا�� ه� و دا���ن �_�-# ه� و رزم .وري ه�ي . !�.ن �E ���د ا�&

*&اي ����� ه���ل وام %����& و در ز��ن �,����ن ه���ل را ه��ا !� ر��+ را از ا����C ه�ي

�&ش در ���$ /9��&�& و �_��C او را !� ه���E �� ان *&ا��د�I ا<��م و ا�HK ه�ي ����� !� -

���Cن !��E ��د�&! .

YK د را ��ه3# و�* #�Y,� ن���ن و ������Cن !� 1$,�& �����ن و !�!,! �3�J دار�ش در ��

�W ��د ه�� را اه�را�Zدا !� او داد ا�#Y� �� �M& ���ره�دا �� دا�& و �� %�Z. اه�را� �ا

&���ن !� �9 �&�� دوK# و د� ا�_������� ا-��1د در ز��ن ا���9��ن ���N�! Zي ���& و در دور

�D و ا��ن ر��� *�د را !�%�، *&ا�Iن ����&�&، رو�� �� *,=�ي -���3 !� 1$,�& از اE ن��

�&، ��90# ا�E�! �HK ��د�& و !� ا� د���وZ د�# !� ����ر ز�&�1ن و د%�ا�&��ن و !� ���%

�D در !�� �,C,� ه�ي ���[ و !Zر%� �� در %��� و ���ر ا�ان . د��ن %��د�&!��� #�ا� �

&��� �O�! &� �� �E�! .������ �,C,� د%)ار��� ا��4�/ <=�ي ��Zد �Oن !4& از !��

��4 در ا�ان � Rه(� \C! �! �3 ر���& و�n�E ��*ش د�Cن و ه���4��RC *�د را !� ا��م اول �

&�1�� و . ��� !� �ري *���# و !� ����ر � �K=�ن *�د را <�R0 ز��ن ���� #Bا���1ار و �!

&� د� !� ��90# در ا�ان !� ��0,� اي $�ز و �+ ��!�1 ر��Y�� �� د� و #��90 ��. .

�$ �ر ��3& ��د �� د���ورده�ي ��9ي ��دم ا�ان در دوران !����ن �G� \1&ود در �0ز د� !�د

��1، ���4ري، <��W د��� . ا�#��� ،���FY، اد!��ت، ه� ،�=C,� ي ��ن�Iه�ي د ���در ز�

&�از . ��Z ا�ا���ن در %��Cش $�&ن و ��ه�: ا� ���1Y از �HNن ���1 -�& و ���&�� دا��

��ت ز��ن ������ ZN !�*� ����� ه�ي د�� �� .ن ه+ �� �Oن aE از �0,� ا-�اب !� روي اد!

�Zي در د�# �&ار+� &� ا�� !�*� دا���ن ه� و روا�ت %��ي رواج اد!��ت و ��4 از . ��Q) .ورد

ه�� ������ را .�]� !� �1&ار �+ در ��وش ه�ي !����ن . روز%�ر �Eر$��ن !� !4& !�د ا�#

������ري د�I از �C! �� #ا�&�E ا�� �� $�ان ،+��� در !�*� ��ز ه� �� !&�. #�&!

�&ان ا�ا�� � ه��ز ز� *�v ا�# و � در %)�# ا�م از ���ن ���د���ورده� و ��ه�9ره�ي ه

��ه�: و $�&ن ا�ان �� $�aE �H از �رش $�ز�ن و Q,�3 ا�Uم دو!�ر �ED *�د را .�Qز ��د . ر���

�� ��اوان %)ارد !,�9yL$ ��Cت �,# ه�ي ه���از �N,� �� $�ان -���ن ا�ا�� را، . !� ��ه�: و اد!

��G و ا���U ا�#، !� �=�ذي �� در ��ق و C� و �Mاش ا-��1دات زرد��� و !�دا �� ���Kد

. �Qب -�K+ %)ارد از !Zرگ $�� د���ورده�ي ��9ي ا�ا���ن !���ر .ورد

�� ه� ���ز !� ��4K�Y ��ه�: و $�&ن و ز!�ن و د� ا�ان E�وه�� ا���� در ه�� �ا� ز�

ا�_��# �� ارزش ���D ه�ي %�ا�1&ر ا�0& $=>,� و . !����ن، و ا�ان aE از ا�Uم دارد

Page 7: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

7 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�� ا�ا��Q �� ا�� و�ه��9ران او �� ا- !�اي رو�� ��*�� زوا�ي $�رk و ��ه�: ا�ان در دور

�D در ارو�E �! �E��دي ز!�ن ه�ي !������ رو�� �� ��د؛ E ن�O از دو �� �Mه� D���

&!� �� �$ W�����ن و E�وه��Iان از �,�# ه�ي � �,�Q. Jز �& و ه� روز دا��� اي و�� .

.�]� در ا� �د���� دو���ن و ه��9ران د��� ا�0& $=>,� !�اي !Zر%&ا�# ��م او و O&ردا�� از

�ان %�د .ورد ا�& $��H ����� اي از دا��� %��Cد ا� *&��ت !� �د%�ر ���&��D !� ��ه�: ا

. E�وهD ه� ا�#

D�E ان�ا �I����� و ��ه� kر���2 ��وري %)را !� $�ر�ن �C0ا���د ا �K�1� ،د����� �در ا

درا� ����� *��<��ت -�& �� . از ا�Uم و ��از و���R ه�ي د� و ��ه�: ا�ان ا�#

�� $�&ن ه� و ��ه�: ه�ي ه��C� �Z! �,C,رگ �Eد��ه� در هyL$ م وUاز ا� D�E Zار

� ��<� ���ن !� $�&ن و د� ا�ا���ن ��رد !�ر�� �Oار %���� و !� ������ $�&ن د��E و �E�ي

&� . ����� در د%�%�ن ��*�� ��ه�: ا�ا�� !� $=��/ ا��ر

. ��� ا*���ص ���� ا�#!�*� از ����� ه� و �ددا�# ه� !� !�ر�� د� و �4��N زرد

Z���%)�# � ��� ���� و د� او، !�*� از !�وره� و ا-��1دا$��C% ،Dش ���HN ����#، و �

. .�]� ��RN ��گ و ��!�دي $&ر_� .ن د� �& ا��س ��K�1 ��&ون وه�� را 9�$�/ �� ده&

>�4$ �M�R !� ا-��1د ��Iر�& ا� د� !� د�# ����C ��ن ��!& !Zرگ زرد���، ��$��، در �

�Z ��!�د ��&، !,�9 در $����Cن ���، aE از %)��� از دوره�ي در*��ن، !� �E�ن ���E و .�Kد

&�0��ا��ت و ��1م . .رام و $&ر_� *�د ر� ����ز ���84 !� ��^�ع د�Iي در ز��ن زرد�# 4H�

Mاه�را 0��ا��ت !� دو %�و +�C1$ �I��I� �! ،دارد �N�$ ان !����ن�ن ه� در ا. �� ��� و اه��

ر0�+ ���Iن در ����� *�د . �Eدازد و را!�Y ا��Cن و 0��ان در دوران !����ن را !� �� ر�&

» R��4��ي ا� ��1م و �D1 دار�& .ن را از �N,� در���!�Y3O W »در دور ������" ه�3%&"�� ،

�& و ا�1Kب ���!� .ن را ��م �� !�د� �� �_�CN ه� . ����ي�I� �M�در $�رج در �Mا�I�-&! �!

D��� ه�%F��� Z !� از !�� !�دن �$�� D�-ف ادU*�! �� &دارد و ���ن �� ده ������ دور

&�� �Iد Rه� و �)اه ��M. ه� و .

��د%�ا��� ا� ��!& ���Hر !�& !� ��K�1 ز�& �د ��# ه�ي !K�4� و ��!�اي دا���C دا���ن ��$

ه� .�&&Z% D ! ا�0& $=>,� �� در و U3O در ��N ���� ا���د زر�ب *��M ��پ �&

�� و ���Gاي .ن ه� را !�ر�� �� ��& و !� روا!\ او !� . ��ا�4N ��د$�� �3�ا���د $=>,� ��Hر ��

�! ����E Dد�� ������ �� در در!�ر��ن <�R0 ����1 واB !�د و ��Z !� اد-�ي ��4اج ��$

. -��E �� B�! +Kدازد

� �D از ا�Uم ا�# و -_�3 ��دو�� !��Zه�4E ان�و ر��� ار$�3ط �� !� ا �,� &�رگ $�� �

34$��ات �! �I�=% و �G! � و �����C# �� ا%� ��& و ��و و E�وهD !� ����4 !�*� از �nKت ��ه�

�& $� از ه��9ران ا� ���ر �Oار %���� !��&� F�1G$ �0ت .ن ا��سUY>�9ب . و اC� ه�خ��

Page 8: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

8 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�_� O&رت *�د دارد!� �1/ !��� از ��دو�E ��. � !� !�G ��گ از ��8 او �� �Eدازد �� ه�� را ا�

��E Z اژده�$ !� ��دي و دا�D �� .�& ره�؟ �a6 ا� ��ال را ��Yح �� ��& �� / از ا� !� �&

��گ ا�# aE .زاد%� و .زادي �_��#، و اراد و *�ا�# وي �� ���1 &�ا%� ا��Cن !

�Y�. �. د و ز�&%� ا�#؟ درز�&%��� اش دارد؟�Nا��� -&م ������ و&�E �� ��B�� �� ر

&�C��"&�را ��RN ��ا��ازي ا��Cن و ���%� وي !� ��گ �� دا�&، ���� �� !� �د%�ر " ��م !,

. �� ���& و !� %)�# ا�م ز��Iر ��ا���� !� *�د ��� %��د

ر ��ا�� دا���ن د. !�ر�� UNل *��Y4� F,Y� �1Kف !� ���*�� ه�# ��در ���وش ا�#

��وش و ���Nاه�ي او !� ����درD، ��دو�� از ��در ���وش، %����ز، ���� !� ���ن ��� .ورد� .

!� ��اz� �! �4N*) -�!� ا� ���9 را ��Yح �� ��& �� ��& درا</ ��H $� دا���ن، &�C��

�� ��در ! F�- ت !4&ي ��ن�در روا �H����ز و ��دا!� [ �=� !�د ا�&، ���% &�CE�� �CE و

%� ��*�� ا�&�,N ،وش����ز ��م د�Iي داد و او را !� <�رت ��دا!�، ����دري ���% �! . !�د

4��ي �,�� HE,�ي و HE,�ا�� درز!�ن ��دو�� ا�#� !� ا-��1د . ���G� �K�1د ا��& ��Bر در !�ر

�C# !,�9 ��ر�� � ������8ر از HE,�ي � HE,�ا�� ز!�ن ��ر�� �� &�C�� ا�# !� *\ و ��H�

ا�Uي ��ر�� ا��وزي �� !�*� از �RK�Y اد!� aE از �0,� ا-�اب !� .ن ز!�ن ����� �� �&

&����ن و ��+ ��G&ي . ا�#، ز!��� �� از .ن !� �H,�ي و �H,�ا�� ��Z �د �� �N�! R�30

��ا� ه�ي دا���ن �,+ و $�ر و ا�ج را درE ه� و ��� �! �,��ر�� �Oار ��رد ! ��ه�4 � ��د*

&���!W %���%�ن ��Hده�ي دا���ن از �N,� ازدواج �� !�ادر !� �� *�اه�، . �� ده� ��E �! ن��.

�+ �HNن !�� .��ن، و ��ا�_�م ��Hد !�ادر��� را �� !� ���� C1$ ،ن��ي !�ادران و .ز��دن ا�*

� ه�& و ارو�M�E ا�ج ���[ $�� ��ز�& �� ا�_��& !��� ر��& و !� ���G/ !�دن ر�� ��M�9 و

&��� �� . .ن ا��ر

ه� ��� �3$� از ���ب �E ارزش ز�& �د $=>,�، &Z% D ! ت ا[&ان ,+3 از در�+���ر[5 اد

��3 دار�ش .�Qز �� %�دد و ا�7م�� ��ن !� ���0 در !�ر���1/ %�د& ا�# �� از ز��ن ه ��

�! a6��(ت ����ي او���از ! D ا�&رز���� ه� و . ادا�� �� �!&، �# ه�، اد!��ت HE,�ي و اد!

. ��4 .ن ���ب ��Z ����� ه��M !�اي رو�� ��*�� ���Gا و �>��ن .ن ه� ارا�M %�د& ا�#

ه� �د.ور $ �� د�I ��دروان $=>,� 4�� ر�� ����� واژ&Z% D ! ��دو ��K�1 در ه�

�� �_��-� اي ��� $�ا�& از ��y. #��Hر و . ه��#�� �432&��! �K�* �,<=$ ت ا���د�=�KL$ .

�� ه�ي E�وه�� وي �!���Iه� !� ا� ���H# *�ا��&%�ن �� $�ا��& !� .���� !� و�4# ز�

&� . .%�ه� �!

دو�د���� د�I �� �9 در ا�ان و د�Iي در ا���9 در د�# ا����ر ا�# ��Z !� زودي ��uر �د .ن

. !Zر%��د �HNن دا�D ا�ان *�اه& �&

Page 9: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

9 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�& ��ری5 �+��� و '&ه4(� ای&ان ,+3 &ور! از ا�7م

ا�1ن [�ر��0&

��ي را !� وار��W�N �I دا�#Kو د Dد، دا��! ����^�ع $ �� او . ا�0& $=>,�، �� �دش !� *

�� ���Gاي .�yر ا� ز!�ن ه� !�د�. ز!�ن ه�ي ����� �Q!� ا�ان، !� *��ص HE,�ي و �Eر$�، و ه�]

��!�ا� �� $�E �! �H�و! D�� /M�C� �9,! ،#*دا�E �� ر�y. �ا ����هD در ��0�3 ز!�ن �

/u� �H�. رت ��ر���> Z��D از ا�Uم ا�ان، و �E ت��، ویb و را +#و ��ه�4 �زرد��� و اد!

�\ ��ه��I و ����� و ا���N-� ا� .�yر ��^�ع E�وهD او �Oار دا�#G� �����9/ . و ه+ �

�,HE ت ز!�ن�nK $4&ادي از �=�دات و ��3رات د��ار - �*�! #Mا�O و &� ي !� ���D او %��د

روا�ت ��!�ط !� ز�&%� زرد�# را !� ��ر�� . ���=�Hم ���ن HE,�ي !� ه�# او رو�� %�د&

$�رk . د���ري !�اي ز!�ن HE,�ي در*�ر ���ز دا��_��ن ���I#). !� ه��9ري ژا�K .��ز%�ر(در.ورد

�D از ا�Uم ا�ان را !� $E ت���/ ����، ! ��ص در .�]� ��!�ط !� ز!�ن HE,�ي و �Eر$� اد!�=

&����ب د�Iي ���/ � ��ا�� ه�ي . ا�#، $&و� ��د؛ و ا� .*�� ���ب او !�د �� !� W32 ر�

ه�روارد در !�ر�Iاو در دا��»������ ا�� ا��H ه�� ���ب . ز� ��پ ا�#» �132ت ا�ان در دور

#C�1�D$�1 . ه�ي او �G$ �B�1ت ��4&د او ه�� ���0 از E�وهD ه�ي $�ز . %��Cد $� !�ددا�

. و ���9 ه�ي $�ز �ب ا�#

�& ��3د"�,��ت"!� ����� � �OU- ،#ن ^�ور$� دا��اي دا��_��! �[�. ZN ، . �*�! &���� Z%ه�

��ا�14Kل و د-�ي ه�ي *�د��ز و ���INاز G� ه�ي J�� �! #��E ان�و ا Z�دا���&اران -�ب ��

�6دا*# و �&-� در��# ه�ي ا�U1!� ��& و ��د ا�&�� و !� *�3ي E�وه�&%�ن و �

�&�ن .���H#(دا����&ان �Q!� را &�- DI�!� ) �� .%�ه� �� از ا�ان !����ن و $�رk و ��ه

ا�3yت ������&، و�K در-�ض دا����&ان !� �Oل او ا����د �� ��د�& و در ���ن ه��9را��H� Dت

#�� ���HN. ت او درB�1��"+ا[&ا� � از !��H� �B�1ت ���د �� ��د و �B�1ت دا�*�4

���M او !� اد!��ت و ����� ه�ي . ا���دا�� ا�# دا[&ة ا-�Dرف �Wرگ ا�7 X �4&ودش در�.

�D از ا�Uم از ��ي د�I، او را ����ز E ت���� ا�Uم از �C9، و �G3$ش در اد!�C � ه�ي &�

$ R���1�F در!�ر �v���� �0�3 ا�ان زرد��� و ا�ان ا���U �� ��د و �G$ د !�اي�� ��

.�Oار �� داد

�,n�� �! �Kو ،+�ا��& دا��+ ����� اي در *�ر ��KZ# -,�� ه��9ر و دو�# د��+ ��اه+ �

�D دا��+ ا��&ي !� ��y !�دE در �� /N�- �90# ��ا از . ه�ي ���ا�+ و Zم ه��&��Nدو�# ار

Page 10: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

10 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��� ره��I��� $�رk » $�رk ا�ان ���3l « & و $���N �, �� از ��I� ��&1ر�& را !� N,& ��م $

هZار���K ا�ان را از �E�ن دوK# ه ����� $� زوال دوK# ������ در !� �� %��د و ��8ي ا�#

�& و ��ا �� ��G$ اي *�د !� ر������ +,O �! ،مUاز ا� D�E ان�ا kر�$ /M�C� �*�! �! �,�

. ار ا�K=�ت *�د ��*#وا�&

�& در%)��� ام در .�Qز $���N .وردم�Nد دو�# ار����3 !� ان د���& . ا� � ��� را !� -� Z��

��z& !�ا���دن �������ن و ر���*�Z ��ه��I ا�ا���ن aE از .ن !� �E�ن ��K�1 ا�Zودم، E ي در�Y�

#C� او ��I�E ه�� در*�ر �دا�+ �� ا �� &� .ه��

/���C ا�# �� $�ان ��# $=�,Iدر ا</ ���ب �� !� ز!�ن ا� ،W!�� ..�]� در ا�_��# را، !� ذ�� �

***

�D از �0,� $�ز�ن، در ��ل E م، ��ه& !�.�&ن و ��وC,� �� ���E,� 651ا�ان در هZار

�,�N در*�ور ���ر، از �ه� #Kدو a��L$ Z���ن، �Eر$��ن و �������ن و ���,� &���و��

�Z %�اD . !�*��ي و ��H�ري �������ن !�د-�����Eد��ه� �� Rه(� ���در ه��� هZار در ز�

�� ����ي ) %����(ه�ي -����� M. ش��C% و Dا&�E �! و #��% B�! ودان����در �Qب ا�ان و �

&��D زرد��� !� <�رت �)ه�3 ر��� و ��1&ر در ��H�ري ������ ا���ار �&. ا�_��� Z�� .

3�N �!���� و Dا�#زا F,4�� . �C� Dوات Z� R,2دv در اوا*� دور ������ !� ا� هZار

�� *�د ر��&، ه�� و� ا�ا�� <0 �! a6� ان !� اوج و�در ا �ن %�ا���دوران ���Z در ه��

��ي %��Cد ��#؛ ��ا�0 -�& ���ر ه�[ <�R0 *\ و ز!��� �G,� �&�& و ��ا�_�م yL$

��8م ه�ي د�ا�� و O>�� اي �9��/ %��# �� aE از ��و�H� ���E�ري ������ در �

&� �y�� ر��C! مUا� +K�- ن در ��ق. W!�$ ن و ��90# ه�ي����3- #�U*.

��ل و در ! D ه�ي ���O .ن �Zد[ #��90170 �,����ن !� ���� �Q!� ��ز��� ا�ان 0&ود

�!70 &���ن در ��ق ا�ان !� O&رت ا�� �,C,� ه�ي ����� �� aE از �,��. ��ل !� درازا ��

��(و ا����*�س ) ا�9�&ر�(ر��&�& و در ��Hه�� �� !� ��م ا�9�&ر ��Yاري ) ا�(I��� � و ��!

:� !�د ��1�C �&�& �&ت ه� aE از ا��ل O&رت �,��� !� D E و ��� $�&ن و ��ه&�

. ����� در ا� ��ا�0 ادا�� داد�&

��90# ا���9��ن ر*�� ��د ��H�ري ���و��& .��ن !� $&رJ4^ �! l و ���ري �� ��ا�_�م در ار��ن

RN�� �I&9 �! #!�Oار �&�& �� در ر&&E �,G� و ��ه�ن &��� Jا�YKا v�,� �! رش��

در ا� او^�ع و ا�0ال !�د . ���C ��90# و �C9# ه�ي �E در �E از ا��6ا�2ري روم %�د&�&

��ن در ��رس ��H�ر����� a=� ��د ��Hد �� ���+ !� ا0��ء ��م و �� ���وي $�ز�ي $�ز اي را !

���I)ار ا� ��H�ري، در ��ل . $����# و ��ا��ازي د�� ا�ان !�د�م !� *��&ان 224ارد��� اول !

�& و ا�ان را !� ه�# *�D !�ر د �I�E ]ر�� ��*# و در ��ل ه�ي ��و 230ا����9 �

Page 11: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

11 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

� �0,� !� ��ز��� ه�ي ���O ا��6ا�2ري روم م، !� ��داي %��Cدن ��زه�ي ا�ان، !238

�# E&ر، !� �����&ه� . ���ري از ��Hه�ي .ن را !� $��ف *�د در.ورد� �! Z����Eر اول �

��6ه���� ���Eر و ���+، ��$V ��ز��� ه�ي $�ز در ��ق و �Qب ا�ان �&، رو���ن را از ��ر�

،��Kون را�& و ا��6ا�2ر .��ن، وا��! ��n> ي��در دوران . م !� ا��رت %��#259را در ��ل و .�

&�در ����3 ��34 . ��ه���ه� ���Eر، ��H�ري ������ !� ��HO #&رت و %��Cد%� *�د ر�

�& واز � زرد�# در �D1 ر��+، ���Eر O,��و *�د را از .���ي ���Zي و$����Cن ��� $� در

�l ��رس !��� ���د,* �!��N ه�ي . .��$��K وO=�1ز $� ���ر

در0&ود ��Hر �& aE از .�Qز ��ه���ه� ارد��� !�د �� *�Cو دوم در [ �0,� !�ق .��ي

�/ دا�#C% ���Y�YCO ه�ي �� ��د و �����&ه�ن *�D را $� درواز C$ را +�ا�� . ����8 اور�,

��وزي در*��ن ���ن O�$� $�ز در ��H�ري ��3د، �� �Z! ��C9رگ در �E .ن !� د�# E �ا

،aا�Z�! ���E ��- �� ه�ي درون ��زي، .��9ر ��د D9��� ز ه�ج و ��ج و�Q. و !� د��3ل .ن

D��D از �����2 !E Dرا�. Zو�E و�C* د��ه��E دوران و �� و ��9&���ن !� �� ر������

��ن %���%�ن $�ج و $ # *�د از ^J4 درو�� ����90 را %+ ��د و !� . ��3د ا�#-&� Dا&�E

!� ا� $�$�R، در دورا�� �� �د.ور ��و���E ��90# ا���9��ن !�د . � ��ده&ف �90# �

#C9� �! �9مG� ن��+ از $�ز�و � +H,� ��ري ������ در !�ا!� ه_�م ��6ه� ���[ ا��H�

��H !� ا�ان !,�N �! �9ا��4 �� در ��م و �����ودان . �&$ �� ��Uا� &&N %��� !�د �� ��8م �ا

�& و .���ي ���Zي�� . �E�� و ���وي *�د را از �J داد !�د�& �

�d9ر '&هc4 و ��ن [>��ن در ا[&ان

در ز���� �+ $� از د ��ل ا�9�&ر و ��6ه����H� D�ري ه ����� را از �Eي در.ورد�& و ��8م

&�&���ور را !� �,/ %���%�ن .ن ادار �� ��د در ه+ ��!HE وي��,O !� .$D .د�ا�� .ن را �� دو �&

kاز $�ر �Iاي د �& ��E �Y1�ن [ دور و .�Qز دور��N # $ در ���Y,� ن ��خ ه�ي&���

از ا�C0س *�+ و ��*�رد%� ا�ا����� �� !� ��و ر �� ���ن ه�ي !,�& ا�O&ار دوK# . ا�ان !�د

��د�& ه ����� از اوج ����ن روا� !��HNن !� ��$�3 ������3داري از [ ���وي *�ر�N ��و ا�

!� ا� %��ن !�& ا��=� ��د �� هZ�# ��6ه��ن ا�ان، ��و ر �� ��خ . ��&ي !� �Nي ����& ا�#

ه�ي ��ه���ه� و 0>�ر ������وا�ن ����� .$�� از ا�&و و ا^�Yاب در �Nن ��دم ا�ان

و $��H در اد!��ت زرد��� ا�# �� �� $�ان ����� ه�� ����: از .زرد%� ��د��ن . !�ا��و*#

�د �& ا�# �� و�ا��I " �,�4ن"در ا� ����� ه� از ا�9�&ر . *�+ رو��0��ن را ���ه& ��د

��nن !�د&� ��R �1&س و ��&� ه�، ��زا�&9�$. . ������ ����� ه�ي 3$,��n$� اواM/ دور

د و^W .�=�� اوا*�دوران ا����9 و ��Hر �,�v ا�YKاJ را از ���l ���&�0,� ا�9�&ر �� ���ر

��ري د�I از.��R ه�� �� !� C! ������ ان و�رت ا&O و0&ت و &�و از او !� -��ان !�!�د ده

&� .ا�ان ر��& �د �� �

Page 12: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

12 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

���: ه�ي ا�ان و ���ن، و ��اود ه�ي !�زر%��� !N ر(Iاز ره ���% ،��ن، ا� ������وا�ن $�ز����

��اد و ���� د�I دا���&، !� ز!��� ��اي دو ���ر ��&ان !�� ا�ا���ن �����*�� ��3د�&، ا��

ه�ي ����� ��=�و$� .��� !�د�&��ا�� . ز!�ن ه�ي ا�ا�� � � �� %=��& و !� ��90# و �

��ن ��ه��I در*��ن �� ،&�!�*Uف ���N�Hن <�Gا%�دي �� از ���ل *�وري !� ا�ان �� $�*�

�����# ه� و د���ورده�ي .��ن، �� $E ري از��C! و &��H در -�<� ����# و ��90#، !,�9 دا��

�� ه�ي ����8، ه��ي، و ���4ري �� $�ا��� #C� �Y3Q ه� ا�ا�� ���=� �Oار %��د�!� . در ز�

�C# �� $�&ن و ��ه�: �����، از .�Qز #��90 �,����ن $� �E�ن ��ر ا���9��ن، و در � /�Kد

ا�� ا� .�yر !� .�]� . !��Nي %)ا�#��اردي aE ��0 از ا� دوران، .�yري %��Cد در ا�ان از*�د

�� و ��� ��RN �& ��=�وت !�د ز�ا $�&ن ����� در ا� n> ي��0>�ر $�&ن ����� در ��م و .�

��1� �H����ره� ر�� دوا�& و �Uط ��ه��I $�زه�ي را ��اه+ .ورد، در �K�0 �� در ا�ان $

در رو�رو� !� -��<� ��ه�: و $�&ن !� � � د�I، ا�ان. ���!�D %)را از *�د !� �Nي %)ا�#

����� ه�# ا<,� *�د را از د�# �&اد و و�%� ه�ي ��ه��I اش را �� !���� در !��C ارزش

ه�ي . ه�ي �)ه�3 .ن $3,�ر ���� !�د ره� ��9د��در واWO، د�ي ��6�& �� ا�ا���ن !� $&رl از �

Iورا��Q ا�� %�ي�ري ا�و !� &��Z ������ و ��D ا�G��ر�Nي زرد��� !� �Q!� دوري %���

3�# ه�# *�د د�# �ز&�&u$ ز��زي و�! .

�! �N رت و&O �3نK�2 ا�� و�ن ا�����&ه�ي 0>�ر و ��� $�&ن و ادب ����� ��ق د�ا�E �9 از

0�� در �Oن ��م ��Uدي، ه��E�� �� ���Iر اول اراد ��د �� ��ح 1.��ا%���� ز!�ن ����� !�د

�E ر$� ا��=� ��9د�E ي و�,HE دو ز!�ن �! ،&��وزي ه�D !� رو���ن را در ����3 ��34 زرد�# 0[ �

!,�9 .وردن ��� ����3 !� ز!�ن ����� را ��B Zزم ���د �� *�د ���ن ا-��3ر و اه��# ا� ز!�ن .ن

\ ����� را ��k,! (* Z(��دم ���ر !�*�� . ه+ ��Hر �& aE از را�& �&ن �,����ن از ا�ان !�د

��ن ��aE ،Z از .ن �� !�*�� را ����ف 2.در ����3 ه� و ��9 ه�ي *�د !� ��ر �� !�د�&�����

$4&ادي از . �&�&، در ��: ����3 ه� و ����9Cت *�د ز!�ن !�*��ي و *\ ����� را !� ��ر !�د�&

��3 ��4وف ��خ ��/ در ا���C��nن !� ز!�� �,�N �3 ه�، از��ن !, � و *\ ا� ��9 ه� و ��

. ����� در ��وش ه�ي !���������� ا*�� !� د�# .�& ا�#

�� ه� ��Z �� $�ان د& ���ان " د��ر"و " دره+. ".�yر $�&ن ����� را در !�*� د�I از ز�- �!

��ي و $�ز� ����� ��31ل ا���د% واژ ����� . وا0&ه�ي ا<,� �Eل رواج ��# و ��Zان ه�ي ا�&از

4��ي [ ��+ ه� وا0& راl %�د& و واژ ه�ي ��+ !" دا�:"� �)ا��Kس، <&ف، و ز��د از ) ��1

ا� ه�� ���ن ��=��I ا�ا���ن �� $��N �! �Hاه�ات ����� !,�9 . واژ ه�ي ����� ا�3�Oس �&

�� !�د�Z$ ه�ي�� .!� دو�H� #Kه�ي ���ن !� -��ان ��ا�Z ز�&%� ا��ا�� و ه

�� ه�ي د���y. Zر 0>�ر ������ن ����Z ����&��0 در ز�� ���� ��4!& و . n> ي���_�ب $� .�E از

&��E�! ه�ي %���%�ن�H� در �����ه�ي a&���9ه�ي . $E و /��� D���E �� د .ورد� �! &�!

Page 13: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

13 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�)ه�3 را ارد��� دوم ه ����� رواج داد �� !� ����� !�و��س، دا����& رو�Q. �,!�! ���0ز

�D ازE رم�H� ن�O �! را D�* ري��H� �� ��C !�د �� ��H� &!�4ه�ي -�&�C � ،دU��

�9 ه�ي ��ه�&، ا�HK ا�ا�� �E) و و��س رو�� �����# ا!� .��ود�! (#*�� �Z�.3 �ا ���%

&9�$. D���E �H���ري از ��!&ان ا<��K زرد���، �� $C! �9 ا�# !�اي�� ��!&-# ارد�

a&���دم از �� ����F 4را �NZ �� ���د�&، %�ان .�& !��&،ه�ي -��ن !� $��� و $

&���� ا�ا���ن ���� ��Hه�ي !Zر%� ��ن ��رد، . %����& و !� $L�� از او !�*����. �� �C!

�� ا�ا�� !�د�&، !� $��و� و $�&a ه�ي Q ه�ي :���ش، و !�!/، �� ه��I ����ن ه�ي ��ه

��(D�� و ��!�، �� !� $�$�R ه����ن ��ه�&، ��H و $����ا *&ا�ن !����I، ��ن ����ي � ا���ر،$ (

&��! 5.!� ���ر �� .�&�& رواج ���/ ����E را .��ن ��د

$�ز ���د�C9 اي &&E &�3� ا�� را�ن ا�!� *&ا �����ع ه�ي ��Kرب ا ����رش . 3�$

در ��8 در!�ر�ن و ا�2ا���ن او D���E *&ا�ن ���ره�� را �� %��د !�د %�دن �� ��Hد و ا�

ا��، ����� ��MZN U��G� . �!z از ����# او در ر-�# �)اهR و O R,N,�ب !� ���ر �� ر�#

)+C���&، !� %��� اي �� از .ن aE !�اي ) ه,� ! ��� �� در ا�ان و�Nد دا�# !4&ي $�ز� �!

�Zدا و .�K�Eن � ه��a را ه���ي ��H و ا��اف و .زادان ا�ا�� ���C !�د �� ز�Mس را ه���ي اه�را

�C# �� $��� . را ه���ي !�Hام !����&) ه���ل(.��ود# را ���!� ��ه�& و ه�ا�/ � /�Kد �!

��ب �Q!� و N د��ه�ن�E ن و���& $� از ا� *&ا�ن ����� در ��9 ه�ي !�ز���& از دوران ا���9�

.*�ور ا�ان ���1ش ا�#

$ �yأ ������� ه�ي ه��ي ��#ا�� ��& !�ه�� ه ����� را �9/ . �&ن ����� را !��ان در ز�

$��9/ ���� و اوج ه�� �,/ ��ق !����ن !�& ���د �� ه��ي ا�# ا�2�1�K �� دا���C و

و در &�� ! R����R ��د و $��$ J�� �,���<� ه��ه�ي ��ق را !� �ري $ - &�_��

و&�� ! �,_$ �,1��D3 *�د ���JO ��*�� و از ه�L$� ه+ .ه�: و <N در ا��9ل -�ري از

ا� ه�� ��yL�� Bz . ��0# !�زدا���، ���ن �� %�� �� %�& 0& ه��� ا�# ه��ورزي و ز�M�3 را

�� دوK# ه ����� !�د �� د��� را �_��-� اي وا0& از اZNاء ه��Iن �� د& �� �از �HNن !

!� . ن و !� ��� ه�ي .ن از ��K�1 اي د�I !�ده�� ���. �Eد�� ه ����� !� .ن 90+ �� را�&

��� �� !�*� از -��<� .ن -�� دوهZار و � �� ���I������ دا��/ ا�,���3ژ در�# ه

، در $Uش !�اي د����!� !� �Q# ���ل، ه�� را!� %��� )4�� ه�� ه �����(��E��K��& دا�#

3�# ��د !�د، در ��ا�� ه�ي در�ي اژu$ �(E�����n$ ي اي�_�CN ي ����9 �& �� در��ه

&� ��� &��D3 و �E�9$ !�ز ��� ا��Cد و !� *�د *��N و ���ل .ر���� از #����E.6 �,_$

�� ه��ي را ��& در 7-!� ���ر �� ر�#» �&رن«�� در د& ا�ا���ن ه��ي -��Cن �� $�ا���ا

ه� و !��ه�ي �H� ����90ه�ي �����Iه� و ورز� ��� ��4!& و ����&�����ن !3- � . ��ا� ه

v�G$ و ���E & و درن �� د�C�9 ا��E را در <�ر %���%�ن ��3وت !�د �� ز�=�� �����4�ف !

!� �ري ��م و O&رت ��$�Gن �����، . �� CN#، در ه��ي �� از $��� ���ازن ��� �� %��#

����ري از �=�ه�+ و �C! #�H� و در #�� ��� %��CدK�31� &&N ����ن ه�� ه�ي ه��ي ه ��

Page 14: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

14 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

. را !� وادي ��ا���� ��6د

ا��وز %��� از ه�� ����� .�yر ��&ا�� در ا�ان !��Nي ����&، ا�� در ا���C��nن و ���ل !�*��ي

���ن �=�ذ ه�� ����� در ا�ان را .�yري . ه�& ه��ز �د%�ره�ي �=�ذ ا� ه�� !� ��+ �� *�رد

��ن !� د����� �� #C& دا��3�&���ه�� �� در -# و ا!��9ر *�د در ا�ان و ا���C��nن ��*�! Uu�

.ي " �� از .ن �N,� ا�# ��H $��م ����� (��وش ه�ي ا*�� در ���ل ا���C��nن ����ن �&

�& . !,�9 .ن د��� از .�yر !�& دا�C# �� ا�ا���ن *�د، !� و� aE از �,����ن، .��&�&"). *��+���

C� ري �� در�y. ��0 ن و��C�در ���ل ) ه�$�ا(�، �E� O #&+ ا���9��ن، و �� *�ا�N در �

ا�#&��� �N �! �در ��ر ���K�E ا�# . -�اق و ���! ���Uu در ��C %��� ���4ري !� �

،�����<�ي از ���4ري ه ��- �! �� 8ه��اyL$ ه� از��! ��K�=� ري ه�ي�� Zت و ر���Z$ ��ا

����� ����ت �� *�ا�N و �90.9# دارد%��Cد ه�MZ$ اري و�ا�# در ����1 ه�ي د ���ه�]

�&ه�ر O ��در �34& ��4وف ��ه�& � .ر$��a در ���Iور و !� *��ص در ه�� !�دا�M ��4وف !� ه

)Gandhara ( �� �� ه�� ����� !� در�Nت ��=�وت د&yL$ �H�. ن �� در ه��������� ��و در ه

.��د

��Y* ه�� �+!� ان !�3��E �! �N ���_� ��M�H . # ا%� دا���ن �=�ذ $�&ن ���ن را !� ه��� ،��

�� از.ن ا�# �� از ا� �1&��ت ���9 ا�# ��+ دا�#Q . ي��ز�ا !� ��� ه�� ا�ا�� در aE ه

/� ه�ي ����� اE �y)���� !�د ه+ ���ن ز�& !�د، و ه����I �� !)ر ا0��ي ه�# ا<���� از �

�& و �a6 در -�� �������ن !� ��y ر��& ����� ا�ا�� � &���E ن��C# در دوران ا���9

!� � � د�y. ،�Iر �=�ذ $�&ن ���ن در ا�ان د� ��6�& و . %�ي از ذه� و ا�&�� ا�ا�� !��ون ر�#

!4& ا�HKم ! D $�&ن �Qب �& در ��H# ا�� !� را و ر�+ و ز�&%� &� &�� �� :�ا� ��ه

���ن !�د �� %� 10.��ز%�ر ����&ا�ا���ن E و �E ن��در واWO، !�ز%�# ا�ان !� ه�# ا<,� *�د �

ا��Cن ��ا��ش �� ��& �� ا�ان دورا�� را از �� %)را�& �� در .ن $�&ن ���ن و �1&و��� $�&ن

���E +از ه ����� :� �4��N در ا�3�Oس از .داب و ��ه&Z% �132 ر �� ر�# و��� �! RK�Q

��&����% .

��L�=���، .%�ه� ه�ي . !&�H ا�# �� وا��D ا�ا���ن در !�ا!� ��ه�: ����� [ ��3 رخ �&اد

#C� ز�&%� ا�ا���ن در دوران �,��� در د�# ���� �& در !�ر�C� . �M��ا�� !� $��N !� !� ا-�

�� $�&ن � �)هR ����� در ا�ان,#3 !� 3$C� ن����,� �3C�11�! #��رو&اده�ي و !� -

��$�ر � د�I ��& !��ان ا� ��ض را E)��# �� در ��ا�0 رو����M و O��3 ه�ي ا�ان �

�� $�&ن ����� ه+ ���ن ادا�� دا�#yL$ ز�&%� دور از ���! .

�C9# را .ز��د !�د�& Z� &���ري از ا�ا���ن، ه��C! ،ن���� $�ان $��ر ��د �� در دوران �,��

&�&���� &� اي �� !��ا�& دوران �Eا�� �ر %)��� را ���&��_� و ره��� Dا&�E ن در .رزوي��و ه�]

از ا� رو، در� دور .�yر ��!�ط !� .*�ا��ZKن و -MU+ . !�ز%�دا�& روز%�ر �C9# را ��6ي �� ��د�&

Page 15: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

15 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��-�د �4��$ ��#&� .ن . ��Hر و ��ار��&ن ره��&�- �����S*] #ن ز�� وه��ا�# �� �

����3 ��-�د زرد���، �� اE و Z��&ا�# !� دوران او����M !�ز �� %�دد و !� روز ر���*E D��� ز

��دي �� !�اي �HNن ��� ��ران را ��=� *�اه& داد و !% ،&����#، �� �Eدازد �� ��ا*�اه& ر����

��ن . *�اه& ر #���� \,C$ از �Z ����� از ا� د�# �� !� ��9� ������ در د�I ��ا�0 *�ور �

&� �� ����� &��=% �� � � Z���E . �Yدا*��& و از روز ر���*G� ���ا�Zون !� ا�، در �

�&ا �� E دم ��خ و !�گ�� ��ن $�د� �,� � �,G� ن�����HO دا���ن ه� و ا����C ه��M در !�ر

ز�&%� ������ن ا��31 12.��د���ل !� ا� $�$�R، در �K�0 �� ا��اف و � �I3ن ��=�� �Qب از �

. �� ��د�&، $�د ه�ي *���ش ا�� ا��&وار ا�ا�� ه�]��ن !� ��# ه�ي د��� *�د و��دار ���&�&

*�ا�# ه� و %�اD ه�ي ه��� $�د ه� !�د �� ا���9��ن از .ن *�د ��د�& و �������ن !� .ن

&�&�����E F1G$ ���N .

.را�� !�د �� �� $��H در ����9Cت از ��اه& -�& �E&اري .داب و ر��م د��� ا�ا�� ادا�� *\

�Elamais ( U�- �� Z(و *�ز���ن ) L��)Persis*� ا����9 !,�9 در ����9Cت ��ه�ن ��رس �

��ن �� ����3 ه� و ����ن !�د، �� ه ����ا��U1ل دا���& !� ��ر �� ر�# و ا� ���اث ه ��

�& در ��ره�ي د�ا�� ���� �� � �و !�اي ��9$�3ت *�د از *\ ��: ����3 ه�ي *�د را !� *\ �

د!��ان .ن �� را !� ز!�ن رؤ��ي .ن ه� ا�U �� �& !� ز!�ن . و د!��ان .را�� ا��=�د �� ��د�&

&�ه����I �� ���� !� . *�د، 4�� .را��، !��� %�دا�&�& و �a6 .ن را !� *\ .را�� �� ����

Uu� ،ن را !� ز!�ن ��ر����ي *�د. &���% ����دي � ��ر�� !����ن � ���ي، �1�& �� ر��& د!

��ن، . !� �� %�دا�& و �� *�ا�&��!� ا� $�$�R، $� ه��Iم �0,� ا�9�&ر و ��و���E دوK# ه ��

در دوران �,��� ��Z . .را�� !� -��ان ز!�ن !�� ا�K,,� در ��ا�� ��H�ري ا��ن رواج ��#

.را�� ه�]��ن ز!�ن ��9$�3ت و د��� و د�ان ���&، ا�� از ���.�_� �� $���Z ���� از ا�O&ار ��ه

��ن در ��ا�0 %���%�ن ا�ان ا��9ل ��ه ����� از ���ن ر��� !�د اK=�3ي .را�� ����م ه ��

&&E ه� �ا ZN ي و *�ارز�� و�,HE ي و&n� ر$� و�E ط�Y* د %��# و�* �! �,G� ن�%���%

&�..13

��H در !�*�� $)k,!( &H- ن��� />�� �,��� و ا����9 ��ه�ن ����� دا�# ، �� در دور

)����� �,C,�-داد)!�*��ي �����ي *�د را ��ا�_�م !� *\ �N را��. ، . \* �� #=% &�!

.را��، !� ه�� !�$�ي �� !� *\ �� � دا�#، !�اي ز!�ن ه�ي ا�ا�� �� از %�و ز!�ن ه�ي ه�& و

� ا� ه��، ��ا�0 %���%�ن ا�ان !. ارو�E� ا�& ����R ��3د و *\ ����� !� .ن !�$�ي دا�#

. ه�]��ن !� ��# �����ري *�D و��دار ���&�&

ه��H� �� ���Iداد اول ا����9 !�!/ را %��د و �,����ن را از ا�ان را�&، !�اي ادار ��ز��� ه�ي

�N� از ا��4&اد و $�ا��� �H! &������� .ن، *�د را ���ز�E د و ��د��ن�! $�ز اي �� %��د

از ه��� رو، �132.14 دا�D .��*�� در ��Hه�ي ����� و � ����� �zب ��ا�Q �0!� ا�ان د&

��ه�ا !� O�& ر��I� Wا�� و R,N ه��9ري -��<� ����� ا� �Nا�R1K W *�د را در ��9 ه�

Page 16: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

16 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

3�# ��90# ا���9��ن، !� و� در دوران �Eد��ه� ��Hداد. �د ��د» دو��&ار ���ن«u$ �! ،��دوم ا

��ن !� %��� اي ��CGس ��هD ��#.)م.ق �$123 191(���� �! �I�C!وا ، . �! ��3 ه� %���

3�/ ���ر � هUل ��( .را�� ����� �& و ���د ه�ي $�زO &) ازار %�د&&E �9 ه�� �! .

D�� �! ��I�C!ازوا �ن ����� ه���و ��ه�: !� ا� $�$�R، از ز� B� اي از����� %�ي ا���9

�Eرت ه�، �� %�درز ) ه������(ا� وا!�I�C !� و� در ��*� %�%��� . د��� !��� E&&ار�&

ا� �Eد��، �� !� ��Hداد، ��هZاد ا����9 �� روم . ژر��ي !����ي دا�# DC���15 !�د،

�� !� �� .& �� %��ي ا���C0ت و �� ،&� ����0�D �� ��د، !� ���Z !�*��# و !� او �

��م ا� �Eد��، �� .��9را !� ��9ه�H� Dداد، !� -��ان د�# ����& . ر��ن ه�ي ��دم ا�ان !�د.

روم، �Eدا*#، ه��ا !� ��م !�*� از ا*D�U در �����H از ��م �Eد��ه�ن ا����9 �� �32ي و

��ري از. !�*� د�I از ��ر*�ن ا�����I� ��U ا�& .�& ا�#C! ر*�ن از .وردن ��م�� �� ه�

�دي ��9د ا�&&� از %�درز . �Eد��ه�ن ���&ار ا����9 �� در .�yر ��ر*�ن رو�� از .ن ه� ��م !�د

�� و !Zر%Zاد اي �� در Kوران د�I�N ان��- �! Z��� و !��ن در ����0 �,� ا�ان �% ،D�������N و

��ن !� د��ع از ��ز!�م ا�ان !�*����& �د �& ا����دا���ن ه�� را �� . #دوران ���� دا����� �

1�� !� ار$�3ط !� ه�اداري .��ن �! در !�ب دBوري ه� و �����HO ه�ي ا� �Eد��ه�ن �Eدا*�� �&

#C& دا�ا ��3�I!�Q ن��ر�� د���� . از .ر��ن ه� و ��# ه�ي ا�ا�� در !�ا!� !�*� از ا���9

�Z �� $�ان را، �� در �O �4&�� از �N,� ��16ا����C اي ���ن رازي و ��وزي� ،�Kي از .ن �د �&

��ن %�درزي ه�ي ��# %�اي ���O از [ �� و *��&ان �Oرن، از � D��!� ا*�Uف رأي و !

. ��هZاد%�ن �Qب %�اي ��nب ا�ان، از ��ي د3C� ،�I# داد

�& .ن �� $� ���ن %=�� �& !�& !� رو&اده��M �� در ����0 �,� !� ��م HE,�ا���� ��ن %L$ در ��

�� در ا</ ��ه�ن و ��هZاد%�ن ا����9 ) �� <�ر$� از ��Hداد ا�#(و %�درز و ��Uد &� &�O

+��� %��� ه�o ��� � ا�y اد!� از ا� دوران در �9/ ا<,� .ن در د�# ��C# ا�� . ا�& ا��ر

&���ن !� ا���9��ن !� ارث ر������اه& ه�� ���0 از ا� ا�# �� .ن �� از ا��4ر ����0 �

�� $� �& و !Q و #�� \C! ���9ودن دا���ن ه�ي *��&ان ا�Zرت ه� !� ا��E #��90 د در دوران�

�� زرد��� !� �C/ ه�ي !4&ي و ��ا�0 د�I ر��& و <�رت �,� !� *�د %��# M. از ����E �!

3�# ��90# .��ن . و ا��س ����0 �,� ا�ا���ن را 9�$�/ دادu$ ن ا����9 و�����وي ��6هE �!

����0 �,� �$�H� # وو ه� &�ه�ي �Qور.��� ��ز��� ه�ي *�وري !� د�I ��ا�0 ا�ان ر�

!� ����: �&ن *��2 �Eد��ه�ن ��د و ه �����، �� از ���ن زرد��� !��ون ���& !�د�&، . ��#

ا� ����0 ه� ��H8 و �4�ف $�رk �,� ا�ا���ن �& و aE از د%�%��� ه�� �� !� ^�ورت

�Qاي �� �ال دوران �������ن در .ن <�رت %��#، در اوا*� دور ������ !� ��م او^�ع و ا�0

8�+ و $&و� �&�$ . ����دو�� ��ه���� *�D را، !� $4&/ ��� ه�ي زرد��� .ن !� �E� ه�

17.ا�y .��& و .ن را �Nو& ��د

Uاز ا� D�E ان�اث اد!� ا��� ��$ +H� �����0 �,�، ا �دا���ن ه�ي ا kارش !� $�رZ% ،م

Page 17: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

17 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�� و ا�&�� ���&%�ر .��ن ا�#� .ا�� ��3�4 ا���C0ت و -�اJ2 ا�ا���ن و $���Nن را���� �HNن !

��Jن �+X��+� X4 و '&هX)4 ا[&ا�+�ن

�� ه� و �1&��$� �� !� .ن ه� ا��ر ر�#، !� !�ر�� ��C/ ��!�ط !� ^�� ��E �! ،D ! �در ا

���� و را و رو� �����HN Dن !E �K�� ارZي دوران ه��ش د�� و %�اD ه� و د���ورده�ي ه

�� ��ه�: ����� و . از ه_�م ا-�اب *�اه�+ �Eدا*#yL$ ن از���� ه� ���% ZZ $&ر_� ا�ا��در ا� ز�

.!�ز%�# .��ن !� ��ي ��� و .داب *�د ����H�� Uد ا�#

��وري د�# ���� HE �� �M�N از .ن �,����ن، �� !� O&رت ا�,�G !� ��ز��H! �! ��4�!�د�& 32

�& و ��Hه�ي ����� را !� ا�Zودن ز��� ه�ي $�ز %��Cش �C! ت��K�� D������ �! ،&��Eدا*�

#��90 �,����ن وا!��C و ���H� �! �9و�&ان ����� ا��6ا�2ري .��ن !�د �� ����1 . داد�&

�& !�د�&� �H! ان�Iاز د ������ ا<,� O&رت و ���و-�# E. *�ص دا���& و از �Zا�� !

�Iار دا�#؛ !� � � د�O ا$�3ع ا��6ا�2ري .��ن &�L$ # ون !� ر^����� ��Hدي !,�9 «�,��

ا�� !� ا���1ار ��90# ا���9��ن ��Hد �Eد��ه� �9,� ���� !� . !�د 18»� �� و -�2=�

����ن $_,� *�د %��# و ���و-�# �Eد�� در ا�3yت ه� ��� !� دود��ن �Eد��ه� ه ��

از ه��� رو، �Eد��ه�ن ا����9، ه����& ه����ن ه ����� *�د، ����ء ا�O&ار 19.��#

�# ��Hو�&ان !,�9 ��ه3# و اراد Zدان �� ���د�& و !� � �C0 # ود��ه� را �� ر^��E

&��Cدا� �� �� او در ز�&�!� ا� $�$�R %��� در -�/ �Eد��ه�ن �,��� و . 34$��ي *�د را ���

�&، ه� [ ا�O&ار و ���و-�# *�D ا��9��� \,C$ ���� ه�دو !� O,��و *�D !� ^�ب ���

�D و �,C=� اي ��=�وت ا���ار ��د�&�در ا�ان، ��ن در د�I ��ز��� ه�ي *�ور ����� . را !� !

����M ا�HK دا�#� ��������3ان را ��43ث ��د !�د و ه+ �Eد��ه�ن را . O&رت �E +او�& ه&*

����3ان . ا� ���ن اراد و ر^�# ��د��ن ���1 ا=� ��� ��د ����ب و درE �I�N �� ن !����ن���

!�-a9، در .���ي �Q!� ز�&%� ا���N-� و ����� ��د��ن . !�د و �� زاد%� �Eد��ه�ن ���&ار

#��(E �� د��ه�ن ����ن�E �3ان و���E .!� د�# واراد

، ه�� %�ا !� ا�O&ار !� ��ان ��ه���ه�ن ا����9 و ��اه&، !� و� .�yر ��ر*�ن دوران !����ن

&�!�*� از �Eد��ه�ن ا����9 *�د را . �Lن و ����KZ ا�# �� در ���ن ا$�3ع *�D دا��

"�! �CدZ�) "#��EداZ� ان .ن ) *&او�&%�ر�و !�وره�ي ا ��و از ��اد *&ا�ن R1K داد�& �� !� �

-�ب و ا�ا�� در !�ر اد-�ي �Eد��ه�ن ا�ان !� دارا !� $��N !� ��9ت ��ر*�ن . روز ه� �ان ��3د

�H���E�� �3ر اول در ��34 زرد�#، �� $�ان E)��# �� ا� د-�ي $�� ��E�! Z�!�دن $�3ر ا�HK، و �

D���E �! �3ر ��د��نNا #�در 1$,�&ي $��=�$� از �Eد��ه�ن �,��� E&&ار �& !�د و �� !� �

��.20 ��س <�رت ��L*�ش » !� « در وا�C! �� WO واژO �! ،ي *&او�&%�ر و ��ور��4� �!

»:�4�� �E� ور و <�R0 ��1م، در �E�ن دوران ه ����� !�ر و �4��ي <��� ا�HK �&ا��� » !� �!

Page 18: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

18 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

ا�#

�D ��3د ا�&، �Eد��ه�ن ! �$�=��$ �!�1K�1ب اK%��� ا �+ �� ا�ه��، ��0 ا%� !6) �ا �!

�N ا����9 و ������ در&� ا��اد -�دي �Oار دا���I�N ه� ��ا$� از�I . رBر��&E �4��N در

�Z، �� . ا�ا�� ا�O&ار %��Cد !Zرگ %�و ه�ي E&ر$�3ر ��4ف ��KZ# واBي �����ن !�د� ا�O&ار �Eد��

��H در ���ن M�2=� اش، !,�9 در ��8 ��د�� �� او را در ��1م ر��E W&ري �� د&�&، ر�� در $

��� زرد��� ��Z .ن را !�وري د�M. �� دا�#؛ !�وري �a *���ادMود ر&G��� رت&O �10ق و �! �

21.���& ��*�� !�د

�Y,� �9ان او از -�ا�/ ا�����ا-��1دي ژرف !� $1&س ��1م � � �Eد�� و !� ا�O&ار !

در را ��Z، �� ��ه�4 � . ��B�2 ا���9��ن و �������ن -,� رQ+ ه�� .��ب ه� و !�Gان ه� !�د

Bي !� ��1م وا�Iد ����ن، ��1رن !� دوران *,=�ي ا���U ��ود �&، !�& %�ا را������� &H-

#Cان دا��م اUاز ا� D�E د��ه� در دوران�E و �1&س.

X;�(Jت ا�.V0

&�� �(E�� D��� و ]�* &�%��� ��8م �132$� ا�ان در ا� دوران ه�%Z ه����& ��8م �132$� ه

ر��رد&ن ��زه�ي �132$�، !� و� ��زه�ي ���ن ��دم -�دي و �132ت ����ز، .��ن !� ا� ه�� د

��د��ن -�دي و ا��اف زاد%�ن از 0�� $�,[ ا�R و v���E و *��� و !�غ و زن و *&�� «. ��3د

.��9را !� د�Iان ��=�وت ا�& و ه�o ��دي از ��دم -�دي ��� $�ا�& در $��W از ��اهR ز�&%� !�

�+ ��د) .زادان(ن ا��اف زاد%�H� .#ع ا����� Z�� 22».ازدواج ���ن ا->�ي ا� دو %�و

:�N ،ن����ن !� !4&، !� �� �132 رو��0����دم ا�ان در دوران !����ن، و د��9+ از ز��ن ه ��

!�د�&&� +�C1$ .زادان و !�ز%�ان �روا!\ . .وران �%&�[�E �! در دوران ������، ه��ا

�&ي ���� �� %��� ا�O��دي، و $ ��! +�C1$ �ان، ا�و ر�& د /Q��� ونZن روزا�&� �

��ن و د�ا���ن �� » د!��ان،« از ه��� رو، . �I ��E �$�132ي ���ز��&ي ه�ي $�ز ��3د��� ��4

�� ا�Zود �&) �_�3(��ه�ا !���� از �n� �132ن و ��Z .زادان ��E د�& !� �132ت�! . &&N �132 �ا

��%�ان و اه/ د�I ���0 ه�ي ���!� ���9�ZE /��� &� �� Zن و�!�Hام . ا*�������ن در!�ر، *

��%�ان در!�ر !�د �� ��1م .��ن را !� 0& �132 ا��اف ر���&�* ��=���ن �� +_�E.23 �� Z���ران �-

�D از ا�Uم ا�ان $�د& ��E)� ا�#، !� ا-��3ر ��H$� �� در �Nا���دي و E �4��N 0>�ر��ن در

Iدا���&� . � و ا��4&اده�ي *�ص دا���& �U��G در ه��� �N �132ي �� %���

!� ���Z! Dرگ ��!&ا�� ��ن ��$�� و .ذر�Eد . ا��ر O>�� و اداري !� �132ت ����ز F,4$ دا�#

�� ر��� ������ �& و رو��0��ن *�د را در ��Hده�ي ر��� M. زرد��� ��M. ان&���ر�6

Page 19: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

19 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�<O 9/ ��د�& و !� ��ر��� ��Kون !� دوZو !� %��� اي روزا� &�و .��زش $�Y,C ا�G��ري ���

&��& �<O� �� ��C# . �&ا*,� در ا��ر ����� و �E ����90دا*�C� ��$B�! �! ان&!�� &!��

24.و -��ا�� ���!� -��ان �O^� ا1K>�ت دوران ا���U دا�#

&� �� +�C1$ �ه� �� $�� د. �132 ا��اف و �_�3 *�د !� %�و�E ان در��ر�N .زادان، �� -

�Z !�د، �Oار دا���& �� ده���1ن، 4�� ���9Kن ) در !�ا!� ��رورزان و !�ز%�ان(-���� �132 �_�3 �

&�!� رؤ��ي *��&ان ه�ي !Zرگ، ������وا�ن » !Zر%�ن«%�و . ز��� ه�ي زرا-� را ��Z در!� �� %���

��90# ا*���ص دا�Iن د���I�E &��� از ا� �� !� ����ن 25.�#���� � ��ر ا�Bت و !,$��

� *�اص " و��6ر%�ن"در %�و !��H!.26 �$Bام دوم !� ->�# ا� %�و در .�& !�د ��3ه�ت �� ��د

&�!�د�& �� " ��Hداران"!�B$�� %�و . و �Zد�9ن ��، �� �B��4 از *����D !�د�&، �Nي دا��

. �ي �G,� و !�*� ��هZاد%�ن ��Z �� �&���/ ������وا�ن ا�Bت !Zرگ و رؤ��ي �,C,� ه

ر�+ �Eد��ه�ن ������ ا� !�د �� �CEان، !�ادران و � د�I ��هZاد%�ن ه+ $�3ر را !� #��90

را و ر�+ &��� ��د و ه+ �Eد��ه�ن .�<$ #�Y,� و !�1ي #��ا�Bت !Zرگ !��Iر�& $� ه+ ا�

&����& !�د�& �� از *��&ان ه�ي !Zرگ. ��,9# داري را !� $_�!� ��ا %� �H! در در!�ر از ا����زات و�

�0/ ����� � �Nم او � ��H !� 27..ن �N,� !�د %)ا��� $�ج !� �� ��$ �� و��داري .��ن !� ��

�: و .��د%� !�اي N در ز��ن �Eدا*# *�اج ��Z* �! ��Bا�� در!�ر، !,�9 !� %�د.وردن ��6

�&%�ن ا� *��&ان ه� ->� 28.!� ا�3yت �� ر��& ��N=���� در ���ر �� !� ه��Iم ���ز،���

ه������I �� از ��E�� �� ����Hر اول از !Zر%�ن و �_�3ي در!�ر . ��راي �Eد��ه� ��Z !�د�&

�� ر���� !��Oار !�د و �� Z�� �,G� د��ه�ن�E &، در در!�ري %)ا��� !� �� .�N�! �9ن!�! ��ارد�

دار&H- در .ن �,G� د�& �_�3 و ا��اف�! B�! از . ����1ت D�E �K���0ن، و !� ا��در دوران �����

�� �& !� " %�ه���:".ن ��Z، ��م و ��1م و �Zا�ي *��&ان ه�ي �_�3 و ا��اف در د���ي �� &����

&� 3y.29# �� ر�

S-د[# و دو

��ن د� � �Y!را �در دوران ا����9 و ��و دوK# دا���C ه�ي �� در !�ر ��*��ر ��Hده�ي د

#C��&ان �� . #�� �! �C! �� ،Z��� !� �� .& �� ا���9��ن ��� �G�C� دي و�H W!��از �

��ا�ا�� .��ن %�� و !�د!�ر !�د�&Q ه�ي D�� �! #3C� ،��� . دوران ه ��

،#�� #�ه��H� �� ���Iده�ي د�� زرد����ن در دوران ������ ����ن %��# و !� $&رl ر��

. ت ����� د�# ��# و در ��ر ادار ��H�ري ���1 -�& ا=� ��د��D زرد��� !� O&ر

�� در ��ل $�� ]�G$ �! ���� ����276 #Kده� !� دو�H� �# اش ��� ��0��C% م *�د ���ن

��ن و . !�دG�C� ن و��Mن، !�دا�د�H �E��E )اءزار و ا. Z���وان ����، و �E �,�N از ،�Oز��د �!����

ن �Zدv، دال !� $Uش ��Hده�ي د�� زرد��� !�اي 0={ و %��Cش �=�ذ ��Z% #-&! Zارا�� ��

Page 20: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

20 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�� د�ا���ن و د� ��Bران، . *�د در ���ن ��دم !�د! �I�C3و ه� �I��I ه�ي&���E ا�� !� ه��

�+ O&رت و �Zا�ي .ن، $�D در �� %��# و ا*�Uف رأي E&&ار �� �&C1$ �� �! �IH% . از ���%

�� !� �� .& �� در ا� دوران رأي ��!&ان زرد��� ��، 0>�ري ���!W ��ر�� و -�!� ��

��ن د� و دوK# .ن ���ن � &���E ��ا ،&��� ��� ����(E�� و &��� �� ،&�ه����I در در!�ر دا��

�Eد��ه��� !� در� ���د �� �&�& �� . ه+ �� %��ن �� رود ���ن از *&�� و *,/ ��3د

�_+ و *E ام�H! ،ر دوم�E�� ن�� �� �O&# از ��!&ان !� ����!� !&-# و ز�و اول در ��0�C

ا�� �Eداش �Eد��ه��� ��، در د��ع از ����W در!�ر � ��دم، در . �Eدا*��& و .9�$& ه� !�� �� ��د�&

��ي و % !�ا!� �=�ذ و O&رت روز ا�Zون ��!&ان !� ��1و�# !� �� *����&، �� ���D �� *�د

�� !� ) م420-399(���� . *���# !�د$�� &!�� ]�G$ �! د��ه� !�ره��E # $ �! �!��در را د��

��ن را ����ع ��*#. � �K=# رو��0��ن زرد��� رو!�و �& !�دGC� ن و�ه�� !�د �� .زار ���� .

�! D�U� ود ��*�� �=�ذ ��!&ان و ا��اف و ر���ر&G� اي�! D�U$ R3� �! Z�Zد%�د اول �

�# ه�ي �)ه�3،,Oر"ا�� Z! "#��% R1K . �3د رخ دادO ن در دوران���� در!�ر و رو��0! D�$ �����!

&��D3 ^& ا��ا�� و $�Cوي Z� �M�Nد���ن !� *,W و 43$�& وي ا�_��N از D���0 �� .

v���� �4���� D�!� ه�� $�D ه� و ��4ر^� ه�ي .��9ر و ��Hن، د� و دوK# در ا� دوران ���!

&���� �C9ن دا�����3ن رو��0��ن زرد��� !�د و ه����& .��ن !&-# و دوK# . و !��E B��4�

�# ه�ي �)ه�3 از �,�N�Hد�ن، ,O)اء و .زار ان !� ا��. ]�G$ �! R,Qو ا &�ار$&اد را !� ��� $�!

��ن د�# �� زد و !� و� ز�&�O �����ن و �Zد���ن را ����ب �� ��دMن و !�دا��G�C� . ن��رو��0

H� د�* �!�� �! Z��د ��90# و �Zا�ي ا��اف و ����ء ا�HK ��ه���ه� و ^�ورت ا�2-# ���/ �

�& �� ��د�&L$ را ���وv���� �N د�I ه� دو ��Hد ا-��1د !� [ ا�ان زرد��� و . از ��ه

.ا���C0ت ا�ان *�اه� و ^�ورت 0={ ���ر و د��ع از .ن در !�ا!� !��I��Iن !�د

e �� د[(& J>ا f� روا

C$ م�I��D از ��Uد $� ا��1اض ��H�ري 141�� !�!/ !� د�# ��Hداد اول در ��ل از هE

W��� و����ن، 4�� �&ت ه�# �Oن، ا�ان !� -��ان O&ر$� !Zرگ -��/ �3yت در ��ز������

��Gن و از O=�1ز $� *,�l ��رس، و %� ��ا$�، ا��&اد دا�#N �$ ودان������ ا�ان . !�د �� از ��ه�]

ر ���&ن ��*�� ��دم !&وي ��ز��� ه�� !�د �� در ا� دوران !� .ن ه� -��,� ا���� د

#���E �� و �=�ذش��,O �! � و #�� �� \,C$ . �!و *�د در !�ا��,O ش !�اي �0ا�# ازU$ در

��=�وت �C9 ���1&ر ا� �وه� و ��90# ه���$N�H+ ه��C�Iن، ا�ان از ��ي *�ور و !�*�� !� �

��، روم و !�Zا�a رو!�و �& �� .!� ��E �,!�1دا*#��,� �! R�در ��زه�ي !�*��ي *�د، ا�ان !� $�$

������ و از �GKظ ����8 ��Z � !� ا�ان HE,� �� زد�& و � از E و &�داراي ��90# ه�� !�د�& $�ا��

.ددر ��# *�وري، $����# ار^� ا�ان .��ج $�4ض و ه_�م ��9ر ا�Oام !��!�ن %�د !�. .ن !�$� !�د�&

Page 21: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

21 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��Q)&ي ��VJ

�3,2 ه�ي �N ان !�د از ��داه� و�ا �N��� ��*�! اي �� در دوران ا����9 از ��ي &�- �Y*

ا�� در ��3ده�ي %���%�ن، ا���9��ن !� �ري . ا��6ا�2ري روم در *�ور �Zد[ ���� �� �&

�م *�D از رو0�� اي ��ار��ران ��![ و �E.واز *�D !� رو���ن �y!# ��د�& �� در د��ع از ��ز و !

�: �0�� �=��C ا�&N �>�- و در &�&�� �H! (E�� �I�C* ان و�$�E �و��در . رزم �N��� و �

�6 روم را �3�53دي در ��ل � �6 ا����9، ��ا��س �����&� �D از ��Uد، ��رن، �����&E

��ر از ��!�زان و �����&ه�ن رو�� را !� اC! د و ��# و ���ري�� ��Iرت %��#د���� . �E در

ه��� ��3د !�د �� ا���9��ن ��زه�ي !�*��ي ا�ان را %��Cش داد�& و !� رود ��ات ر���&�& و

&�� �Iو ��م را!�ا� ��H�Kا ���&ي !4&، . ا��0ام �Hد�ن ���� !�!/ و !�*� از ��Hه�ي !�

Y� �3,2 ه�ي رو���ن درا� ��N ن��C���� روم در ار�O ا����� vر�� #C9��! �I�1 ^�!� اي د

. *�رد

ا�ان ا�U*�! ،���9ف روم، ��داي $N�H+ !� د�Iان را در�� �&ا�# و از ه��� رو aE از .ن ��

&�&���30.�,����ن !� ��م را�& �&�& ا���9��ن در ��C% �Eش O,��و *�د !�� �� ���I�ه

!��& !� ا���31ل .��ن او%����س، ا��6ا�2ر روم، ����& $� !� ��K�C# !� ا���9��ن !� $�ا��1

�� دو ���ر !�اي �� ر!�O Wن دوام ��#! V,> در دوران ا��6ا�2ري ��ون !�د �� . رو!�و �& و �H�$

�� ا� دو O&رت !Zرگ !� �� ��داي روم !� $C,\ !� ار����Cن ���D9 ه�� <�رت %��#! .

�Mا�% ��C� �! وي .��ن !� %)�# ز��ن���& ا�� در اوا*� دور ا����9 �� ��Cن $�ا��� !�د رو�&

�&، �E� # !�*��ي .��ن، $�C=�ن، را �� !�ر !� ا��nل *�د ��C9# ه�� � # !�.��ن وارد �

&��+ ��ود ���ورد�& و -R1 . در .ور�& و .ن را !� و�ا�� ��,C$ �� ن��!� ا� ه�� ا���9

&��C����وزي ارد�. �E �����. دوران ��90# *�د و در �ا�� $��G! ن 0�� در���� !�!�9ن، ا���9

#�Zن رو�� را !� ه�����W د�# ا�&ازي ا��6ا�2ر ��را��B !� ��ز��� *�د �&�& و ��6ه

&����وي رو���ن !� ��ي ��ز��� ه�ي *�وري ا�ان . وادا��E �!ن �&ي در !�ا��در واWO، ا���9

��ن �D1 !�.ب ����,� ����E و��,O �! \,C$ �1و�# . د�&!��& و !����� ه�ي .��ن را !�اي� ����

ه� و د���ورده�� ���ن از �I��I و ه��4��N �80U� /!�O �I�C3 ا�ا���ن !� و� در دورا��

دا�# �� ��ه���ه�ن ا�C$ �! ���9,\ ���/ !� ��ا�0 %���%�ن O,��و *�د ا<�ار ��� ورز&�&

* ���د اR,Q !� ا*�Uف و در ���_� ������وا�ن و ا��اف O&رت ��& $�0&ي *�د� ��ر !�د�& و ه�

&� . ه�ي $�ان ���� و ���D9 ه� و ���Zه�ي دا*,� ه+ �� ا�_��

aE از ا���1ار ��H�ري �������ن، رو���ن در����& �� در ه��C�I .��ن ره�3ا�� !� O&رت

&��$ D�E ���% ���9د��ه�ن ا��E از �وازي و $�ا���E&� ا�& �� در !,&�!&ون $�د& از . ر�

اي !�د �� در �& -�ا�,� �� !�&����1ط ا���9��ن ا�_���& �C9# ه�ي �E در �E و *�ار �

&��� ا���9��ن در <&د . ��H� ��90# .��ن !� ا�ان ر�,- &��& و ��!$ �$�n���ن !� 3$,�����

�� �N� از ا���C0ت �N�G ���� ا�ا���ن !�.�&�& و ��90# ا����9 را �_��-� اي از ا��H!

Page 22: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

22 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

� *�ا�&�& و ا��رت .��ن را ���اث ��م ا�9�&ر �1&و�� ���د�& �� !� ���� ه�ي 10&�� و �Eا�

از ه��� رو، �������ن د-�ي !�ز%�دا�&ن ���# . ا0��ي ا�ان !� -��ان ���ري ���و��& ��3� !�د

�� د-�ي �� $��H !� رو��� در %=�� ه�ي ارد��� !�!�9ن و . و و0&ت ا�ان را ��داد�&�� vوا�E

!�& . ل !,�9 در.�]� ��ر*�ن رو�� !� �1/ ازا� د-�ي ه� .ورد ا�& ��Z !� ��+ �� *�رد���Eر او

D���ن، �� در .�yر دا����� و ا��2��ي و $�ر � ���!� �د دا�# �� �������ن از ه ��

زرد��� �N� �&ا���&، �د ��� ��د�&، �� ZN $�ر � �� در .�yر زرد��� ��a94 !�د $�ر �

��*��� ��� �N ان را !� ه���ان، �� ر!�ت ��ق ا�زرد��� در ��ا�� ا ��M. و !� رواج &

��ن را !� �د ��� .ورد�&����H دار�ش . %��Cد و روا�ت �G,� را از *��2 ه� زدود !�د، ه ��$

���� !� �د�� .ورد�& و ا���9��ن � را �� �n,�ب ا�9�&ر �1&و�� �& !�د !� -��ان .*�� �Eد��

�N ا در !�ور .��ن، !�ا��س ����� ه�ي زرد���، �� را�ز &��Cر �� دا�&���ن ا�9���

�9 %)��� ا�ان !�د�&� �H8� ن �4�ف و�������ن !,�9 ��� 31.ه ��

��I��� وزي ه�ي��E �! د�& و�� #�3u$ ان را�زه�ي !�*��ي ا�� D�* #��90 ز�Q. ن در�������

��H�، ��م و .���K�2 د�# ��# و �����ن !�*� از -,�� رو���ن ر��&�&، ���Eر اول !� Kا ��!

��وزي ه� در ����3 ��34 زرد�# ���Eر در . ��Hه�ي ا� ��ا�0 را !� ا�ان �����&E �ح ا��

م !� د�# ���Eر ��� *���دي و 260ا��رت وا�K�، ا��6ا�2ر روم در ��ل . ��رس .�& ا�#

روم !� < � ه�ي �Qور ا�ا���ن %�# و از ه��� رو !� ����&�ن ���Eر $��� ا��6ا�2ر ��ا�9

Z!.32رگ، از �N,� در �D1 ر��+، 0[ �&

��ان د� ر��� ا��6ا�2ري روم در ��ل - �! #�G�C� مU-س و ا�������C���G �&ن �C� �!

م، و $_Z� ا� ا��6ا�2ري !� دو ���� !�*��ي و *�وري، -��/ $�ز اي در روا!\ ا�ان و روم 334

&E&&ار %�د# از . ان �&-� ��0�ا �I�Cدر ه� aا�Z�روم ���O � ا��6ا�2ري $�ز �Eي !

��G ��ا�0 ��زي *�د �&C� ن����ن ا�ان و . ���� /M�0 ه�ي ���#، !� و� در ��ز�G�C�

��ر دا�#C! 1�4&ان� ،aا�Z���G در ا� . ا��6ا�2ري !C� Wا��N ��$ �H� ري از��C! ،WOدر وا

��G در ��ز��� دو . !�د�& ��ا�0 ����C� ه�ي ر��� زرد��� و D�3�# روزا�Zون �u$ �!

�&، و ��Z !� از ���ن ر��� �Cر *�د �� دا���G1# را در ا��ه��C�، .ن ه+ ��D ه�� �� 10

��ن ا�ان و ���ره�ي د�# ����& ��زي G�C� �! ن������� ،/M�0 از��90# ه�ي �*�!

ه��Iم !�D9��� ����% B ه�ي ��زي !� روم ���O ا-���د ��&ا�� ��� ��د�& و !� و�

)aا�Z�از ه��� رو، ��Iا�� !�Zا�a در !�ر �10ق . !� و��داري ����� .��ن !&%��ن �� �&�&) !

�Zي ���ZNن � �O�� روم +���G ا�ان و ��Z ����!� زرد����ن �1C� و .زادي ه�ي ا$�3ع

&� ��� �Zا�a ���د! �����1!/ ا*���Uت !�� دو�2ف و����!� ��ء�� ه�ي ��. ��1<& �

�# ه�ي �)ه�3 را $�&& �� ��د,Oدو . ا ��! V,> ن ه�ي���E ا$� �� در&H4$ �,�Nاز ،WOدروا

�� �& *�دداري از ا� ����!� ه� !�د&��_�روا!\ !�� ا�ان و دو ا��6ا�2ري روم و . �2ف %

�: و ���D9 ��3د، %��� در.ن روز%�ر N �! ود&G� �H�$ aا�Z��Z% �N�$ Zار��Iان و ��ر*�ن !�

�� رو&اده�� �� �&����v���� W و . !���� ��Y4ف !� �� �! �� ،aا�Z�در واWO، ا�ان و !

Page 23: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

23 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�I&9 �! V,> د�&، در دوران�! ��ان دو O&رت !Zرگ .%�- �! �!�Q ي����1م و� *�د در .�

و !�زر%��� و $�3دل �=�ا �� روا!�Y دو�����، %��� ر��� و ����2��G، دا���& و !� داد و ��&

.�Eدا*��& و !� ا$=�ق در!�&ه�� را �� در O=�1ز �&ي در !�ا!� ا�Oام �N�H+ !�د ادار �� ��د�&

�Q ��VJوري

��I��I روا!\ ا�ان در ا� دور !� ه��C�Iن *�وري در ه��K اي از ا!�Hم �Oار دارد، �� ��دم ا�

��ن .�yر ����ن، !�*Uف ��دم ��ا�0 !�*�� ا����G و ار�C� ن��ان ��ن رو���ن و ������ن و ����

ا�Zون !� ا�، ه_�م �E در �E ��د��ن <�Gا . ���9ب �80U� /!�O اي از *�د !��Nي �I)ا��� ا�&

�H���رد *�وري !� ا�ان و � رو&اده� و $B�G$� �� در .ن ��ي ��زه�ي *�وري ا�ان رخ �� داد $

�%&�C�� �N�$ ���I�ن و ��ر*�ن �Q!� را !� *�د R,N �� ��د �� �� $�ا�C# !� ز�&%� و ه

��ي ��CGس دا��� !��&yL$ ب�Q ن ا��ر در��N . ري ا����9 در *�ا��ن��H� Dا&�E ��0

��Hن ���&E ،&اي %)را ��د� ا��، !� 33.��Z از د& ��ر*�ن رو��، �� $��H ��ل ه� !4& !� .ن ا��ر

4�# !� ��ات دOوا �در ا Z��. �� !� �R3 رو&اده�ي ��%���H و � ��2&� ر .�yر .��ن ا��ر

�>�G� ه�ي !�*��ي از �H3N ر �� �& �� در���� ا�ان %������زه�ي *�وري ���ر، ��ه

J�0 �! ا����*�� �G,> �! � در ��3دي ��+ !��6& و +,C� وزي��E ي د�# !�9&، از�H�

�: در ��ل ه�ي !� -��ان �����، �H. $� در ده&N ه�ي �H3N وزي در��E �����. و �148داد اول در

�D از ��Uد ����ر �& !�اي ���N�H� �! �,!�1ن !��!�ن %�د ��6ه��ن *�D را !� ��ي 141E

�/ داردC% ان��1!,� . ��زه�ي *�وري ا� �����ه�د دوم و اردوان دوم ه�دو �Nن *�D را در �

�: . ه�� !� ��9ه� از د�# داد�&N �H3N v�$ �! �Z%�� را�&ن ه�ن ه� R1- اي�! Z����Eر دوم �

��ن درا���د�& و ه���H� Zرم !� ���N�Hن $�v در *�ور . در ��زه�ي !�*��ي �&K��=�3د !� هO وز و��E

. !� ��3د !�*��#

، در $�&� +�رk %��� ر�� ه�ي *���# !�� ا�ان و $�ران را، �� در ����0 �,� ا�ا���ن $��

���E ا�Oام !��!�ن %�د *�وري در دوران E +N�H$ ��ا ،#CN &�! #از زرد� D�E ان�����0 ا

، $�را���ن !������ !� ��ه�4 �در. �������ن *��2 ا� *���# را $,k $� و ��CGس $� ��د

ا�&&� �Uدي !� ا�ا���ن $��س ����&، �9 ���د� +�� ��H در �&$ �� ،v�$ ام�O. ا �ا

�د ���ن .ن ا�# �� ����I رو&اده� و ا���C0ت دوران ه�ي ��L*� $�ر � �� $�ا�& !� *

. ا����C ه� و ا��2�� د��� رو�0 $�ز د�&

%��� $��N ��ر*�ن اR,Q !� و�ا�� ه� و .��R ه�ي ���� از $N�H+ ا�Oام !��!�ن %�د !� ا�ان

���&ه�ي ��د��& $N�H+ ه�� ازE ا�#، از ��، ا� %�و . ا� %��� Q=,# ��3& ��د ��Y4ف !�د

&�&��� ا�ان ���و و $�ان $�ز اي !� .ن ه� ! ����H� ش !� ��دمZ�!� . از ���N�Hن در ار$�3ط و .�

��C� �!در !�ا #Cان ��� $�ا��ا :��� �� !�C ��هI�E ه�ي �I� ��� ���D9 ه� و در.���

Page 24: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

24 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

H� ل و���ه�ي د :��� د��E دا��� و ����د%�، �� ���Nم ه�� ��ه�� ا�#، ��1و��� �

&��!.

��>ذ '&هc4 ا[&ان در د[(& �&ز +# ه�

�� ه� و !� ����3# ه�ي �$�&ن ا����9 و ������ !� ه�� ��ز��� ه�� �� !� ا�ان در ز�

�D زرد��� !� -��ان . %���%�ن ار$�3ط ����& ا�yي %��Cد دا�#�&quot; �3غ� �,_$ ��$ Bوا

از .ن R3� �! �� �N در د���س 34.� -��/ در %��Cش �=�ذ ��ه��I ا�ان !�د�H+ $�» ا�ا��

42�# !� ��I��I $�3دل .راء و ا�&�� �O و #Oو ��3�4، ��� $�ان !� د �����3دن ا���د و ��اه& -

�� ���1!,� �� ا� �Nا�W در ا� yL$ د، ا!�4د�! �E Wا��N �Iان و د�ا ��! ��ه�ي �,C=� و د

�� ه� �4�# ا� ا�# �� %� او^�ع و ا�0ال . دا��� ا�& ه�]��ن ��رد !�G و ا*�Uف ا�#ز�Oوا

ا��، . �C9ن در دو Z_� �4��Nا �E �! U1�C&&اري ا�&�� ه�ي �C9ن � ���!� �� ا�_��&

�D ه�ي *�ص و د��Eي ا�ا�� از �C9 و ��Zي �� !�� !�*� ازا�&�� ه� و !Iت ا���0 #H!����!

��G از ��ي د�I !� ��+ �� *�رد، !�*� از ��11Gن دو�� را وا�&ار .-�Hدي��# ه�ي C�

�� دا���C ا�&�C �.35 �! ���� !� دوران ه ����� !�ز �� %�دد، 4yL$ �از ا ��3 ه��N ��ر

&�!� . ز���� �� در ا�y د*��E #Kد��ه�ن ا�ان دوران ا��رت و 43$�& �Hد�ن در !�!/ !� �E�ن ر�

���وE $�ز�I�E �! ن���C=�ن، ا�ا�$ �! # ��E و ��م و ا���1ل ��H�Kا ��ي ا���9��ن !� ��ي !

. اي د�# ����& و �=�ذ *�د را در ���ن �����ن ��ز��� ه�ي !�*��ي، از �,�N�Hد�ن، %��Cد�&

�1$!/ ���ن *�� و �� � ��ر و $�ر�9، ا-��1د !� اZد �����Iن و ���� ،���� د�!�ا!� !� (�Iن در ز�

��ان ��H8 !&ي و د��� ) اه���(، و !� ���Yن )ا����6�&ان و اZدان در ��D زرد���- �!

*&ا، �=�Hم !�H# و دوزخ و ا-��1د !� .*�ت و �Nودا�� !�دن روح از �N,� !�وره� و ا�&�� ه��

1�+ از ا�ان !� ذه� ا� ��د��ن ر�C���Q � +�1�C� #د �� �� $�ان %��ن دا��!#�� . ا

��-�د &�، ��!�دي %��9Hران و �Eداش ���9ن در �E�ن ز��ن )������#(ر���*�Z و ا-��1د !� ره��

��O �� �! Zي ر�� در ��ه�: ا�ا�� و ��D زرد��� دا�#� .

�� ه�ي ����ي و �Zد�� ��Z �� ه�دو �)اه�3 -���ن %�ا M.)����% ( Rص �)ه��د�&، و !� *�!

دات .ن ر�� در !�وره�ي زرد��� دا�#، ��G,� !�اي ��� و %��Cش ����ي �� !�*� ا-��1

&�&� ���D ه�ي ا�ا�� در د��!� و� ����# �� از .���1ي . !�*� ا�&�� ه�، �=�ه�+ و !

��ان [ !&-# ا�ا�� د���� ه� - �! �G�C� ه�ي ����وان ��# و در ��ز�E ��� �$ �K���

# �Iا��! .

+C�Mا����)����E�H� ( ������ر دا�# !� ��8 !C! وان��E ن. W!�$ درروم و ���ره�ي �� Z��

�C+ روم !� .�]� در !�ر ا� 36ا�ان �����ن در ا</ از ا�ان ��Lت ��#Mا����� .داب �! ���%

#C� ��3ه# ��&ا�� �&��C+ اروU��� �M�E دا���C . اZد از او��� !� �� ر�Mا�����ا��9$ /0/ �

Page 25: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

25 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�8 �� ر�& �� �C � ����E�H# از را �4��N ه�ي ا�ا�� .���Q �! �K�2ب ��C#، ا��، !� �

�C+ ��ن اZار . ر��& و در �& اول ��Uدي در ا��6ا�2ري روم رواج ��#Mا����� $�ان %=# �� �

!� �y��.37ي !�اي ��� ا�&�� ه� و ارزش ه�ي �4��ي ا�ا���ن در ا��6ا�2ري روم !� ��ر ر�#

�C+ ��3د، ه�o [ در در �«%=�� ���� Mا�����ن ه�� .�� ه�ي ���O ه�o [ !� ا���اري �

�� �_)وب *�د ��9د��& و دل و ذه� ��د��ن را ���� ��M. �ي اBت !� ��$�3 وا���4�.«38 �!

�C+ در ���ن ��11Gن و�Nد دارد،Mا����# و �G�C� �Y!در !�ب را �� �ف .راU�*39ه�� ا �در ا

��C! �� #C���ن، از U��G� �,�N ا-��1د !� *&ا� $�د& �G�C� ه�ي ��M. ري از !�وره� و

�C+ داردMا����V، ر�� در �C� .

1�+ $� و رو���� !� ��8 �� ر�&�C� �Iي د�Nازه� �K�2��. �1ز و*�ور=Oان در�از . �=�ذ �)ه�3 ا

� ��Hرم �&� �$ WOن در وا��C��� !� �� .& �� ��دم ار��� ��Uدي �� !� E�وهD ه�ي ا*

&��# %�ا�&�& �)ه�O �3R !� �)هR زرد��� دا��G�C�.40 ن��CN�%در �داZ� D��=�ذ �

ا�#&��& �=�ذ �)ه�3 . ��Z !�ا��س ��اه& اد!� و .�yر !������ !� ا�3yت ر�L$ در Z�.�yري �

�3 0>�ر و ر*�� ا�ا���ن در �. ا�ا���ن در ���ن M�3O/ -�ب در دوران ������ در د�# ا�#

�>�* �ZN �3� �ري از ��دم ا��C! ،د�! &��Z ر�� �� -�!��Cن، �� ��0 $� ��9 و �&�ZN

را !� .راء و ا�&�� ه�ي �)ه�3 ا�ا���ن .��� ��د��!�*� از ��11Gن $�رk اد�ن !� . ��دم 0

�& و�Nد �����Iن��� ��.�O ن !����ن و !�*� از ا�90م����ن .راء د�� ا�ا�� �!��$ Z�، ر���*

���#، E/ <�اط، !�H# و دوزخ ا��ر ��د ا�& و �1�4&�& �� ا� .راء و !�وره� از O د%�ن و روز��

����3 ا�Uم !� .ن .���� دا�# !� وام %���� �& ا�#-��# �HديE �� �G�C� . D3�N

�Uدي !� اوج *�د ر�� +�� &� /M�3د در اواO د��ه��E در دوران �� ،Z��&، !�& �Zد���ن را �

�� !� �Eر اي از ���!W ا���U، ���ري . !� ��� د�Iي در %��Cش �=�ذ �)ه�3 ا�ا���ن ���د!

�&اD ا�Uم ه��ز در ا� ��H %�وه� E ز�Q. د�& و در�! از �����ن ��9 !� ا� ��D %�و&

�& �� !� ز��د�O ��4وف !�د�&�Cد�� �� زZ�.41 �4 !� !�*� از !�ور�ه�ي �Zد�� ا-��1د UQة �

�� �Kن د��� از ا-�اب و ��ا. /Oن و 0&ا����ا���U *�د %�اه� !� ر*�� !�*� از �� �Zد�Q و

�� !�وره�ي �Zد�� �Oار%���� !�د�& در ���ن .��ن ا�#yL$ #G$ . & ��� $�انان $�د&�!� ه� 1$&�، �

��ن -��ي دو!�ر����� ���Eاز ��و aE �� ن����# !� ���O ��د �� ا�&�� ه�ي د�� �Zد�

�D از .ن E � و +,C��!ا /�O از aE ص��م ��� �� ! Uا� � ��Uن *�م (ه�ي %���%�ن ا���

��وان �1�W و !� .��&E ن و���� %)ا�#) دyL$ &�&� ه��� .

�D ه�ي ا�ا�� �� $��H در �Qب !,�9 در !�*� از �Nا�W ��ق ا�ان ��Z ر*�� ��د�&� . ��M. ���%

�D !�دا�M در . ه�&�ن !�د ا�� $G�ل !4&ي .ن ���ن از �=�ذ ��ه�: ا�ا�� دا�# !�دا�M ار��nن�

�� و ر���Iري د�Iان ��3د و ) $�اوادا(<�رت !������ اش ,3$ �E ت ��دي ��8 دا�# و در�_� �!

%�اD $&ر_� .ن !� ر���Iري د�Iان و ا-��1د !� . �)ه�3 � ��ص -��=�ن د�ه�ي !�دا�M !�د

�� aE از ر��&ن !� ���ل و در��# ��ر ���4# !�اي ه&ا# ��دم ) Bodhisattvas(» �!�دا�J ه«

�34� Dا&�E �! �_�� &���ن ��دم !�ز �� %��� �!»����H� «&� �Mدا�! R�ل را . �)هG$ �ا

Page 26: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

26 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�� ��ه�: ا�ا�� ���د ا�&yL$ �_��� ����و ا� ���O از �)هR !�دا�M ا�# �� . دا����&ان !

�& ه+ در ���ل&�. ه�& رواج ��# و ه+ از را ا���C��nن و .���ي ���Zي !� *�ور دور ��

�� ��ه�: ا�ا��yL$ �_��� در �������� !�د �� ا� ��D �� در ا</ ا��Zا-� و $��uل %�Z -ه�]

!�د، !� و� در ��ز��� ه�ي ����K ه�&، !� ���/ �Eدازي %�ا�& و $��و� و $�&a ه�ي !�دا،

�9�E و &���� 2�� در .ن را��در���ن ���دF �=�ذ ا�ا�� در ��D !�دا�M 42.ه�ي *&ا�ن و �

�_� ��-�د ) Buddha Maitreya(» !�دا �­����«!�&از � ،#�����م !�د �� داراي و�%� ه�ي ���

43.زرد����ن، ا�#

��� ا� ��ه�: !� هyL$ �! ]دZ� ي&���E �M!�دا �ا�� !� د�ا :��&ه�ري و ��ا0/ �=�ذ ��هO �

������ ه�� !�دا�M دا�#E . / ه�يا�� در ����ا ���MZ$ و ا��9ل �>���� را در 0>�ر -yL$ �ا

�� ر��& و � �! �����1 !����ن ا���C��nن و .���ي �Y��&ه�ر ��Z �� $�ان د& �� از �O �Mدا�!

&� ����H� �Mدا�! ��M. / ��زي درا�� در . %�$� ����ا ���� هyL$ ره�ي�Q اري����1 ه�ي د�

�� -�R�9 ����1 ا�ا��«ا� ����1 ه� را �� $�ان �4�ف . $�ن ه�ا�: ���H�� Zد ا�#��

�_+ $� �E�ن �& ��+ دوام ��#E &� /Mاز اوا �� #C/ 44».دا�ا�� !� ����ا ���� هyL$

�� در ����1 ����� ه�ي ازا. ��زي !�دا� در ��� $� �E�ن دوران �������ن ادا�� دا�#yL$ �

�� دوران $��: ���H�� Zد ا�#، از �N,� در �� �Eد اي از دوران $��: Eاي ژا ه�ي د�اري و �Eد

45.�� ا���ن در ��ز ����ا� �Nي دارد

���Iم !�د�& E و *�ور دور ����در ���ن �,/ ا�ا�� �n&�ن �� $��H در روا!\ !�زر%��� !� .���ي �

از . � ه� !� ا� �Nا�W و در داد و ��& ��ه��I !� .��ن ���1 ����ز دا���&!,�9 در ا���1ل ا�&�

�� ����ي %�وا�&�& و ��Z� Dد�� را !� ��ز��� ه�ي دور د�# M. �! ر را�nه�ي او v�$ ،�,�N

�n� �G&ي ��Z در ا� ��ز��� ه� !� 3$,�� . *�وري، $� �0^� رود $�ر+ ���، !�د�&C� ن�n,3�

��ن �4��� ��د�&���YC� �Oري �Eدا*���� زرد��� را !� �M. ي&n� ن��در!�ر . ��& و ��Z زرد��

����*# و در اوان دوران $��: در ��ز�� #��� زرد��� را در اوان �& ��+ !� ر��M. ���

&�����ن ����ق .رام ��دن ��دم ��ز���� . ه�ي !�*��ي ��� ��4!& زرد��� !��در .ن دوران �

�& *�د !�د�& و از ه��� رو ���I� # � ،د�! ������ زرد���، �� �9 از اد�ن ��دم .���ي �M. �!

م !� !4& !�د �� ��D زرد��� ���O Z!��� ا���C0ت $845��H از ��ل . و .ن را ����ب ��9د�&

�Zي در ��� �& و ���و-�# و ر���# *�D را از د�# داد�� ���I�!.

ا ��# و $� ه����I �� $���ن او�nري O&ر$� ����# ��Z در اوا*� �& ه=�+ ��Uدي !� ��� ر

&� �� ��*��� #��Z !� د�� . دا���& !� ر��� #���� ،+H� ا�� !� ^J4 دوK# او�nر در �&

��ر��� و � =� �3&ل %�د&، .ن ���ن �� در �& ��Hرده+ د�I ا�yي از .ن در ��� !��Nي Q

��ن را !� !�*� از �. ����&������ �� در �����ن !�د�& �� �� =�ه�+ و �B�1ت ر�^� و ���ر

. ا�ان �Eدا*�� �& !�د .��� ��د�&

Page 27: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

27 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

#�(% &�3� ���&ان ��3د، !� ا-�� ���% ،Z��� ا�ان !� ز�&%� ��دم روم �yL$ ي ��رزار . از�IKن ا��رو�

�G و ا���9��ن در -�<� ه�ي ه��ار را �� ���د�& و !� 1$,�& از ��اران ����&ار .��ن و ��Z ا�,

&���I ��6ه��ن ا��E ���9دا*�N ارZ!ه�ي ��# و زرع 46.ا ��ا�Zون !� ا�، رو���ن از !�*� �

�� !� !�*� از ��.ورد ه�ي ���ورزي ا�ان، از �N,� . و .!��ري ا�ا���ن ا�3�Oس ��د�&�رو���ن ه�]

�K.ه,� و زرد ،��CE ،اس�د(ر�! &� .*�ي از ��� !� ا�ان ر���1�+) دو ��C� +�1�C� ��Q �

&�&� ���..47 ��از .ن �N �� دوام و %��Cش �=�ذ ا�ان وا!��C !� ار$�2�3ت !�زر%��� !� ��ز�

&�&��# را ه�ي $_�ري � # �� ����ه�ي !����I !�د ا���9��ن و �������ن در ��E&اري از ا�

W3��# را ه�ي ��روان رو، �� ���� ا��L$ ه�ي ����8 *�د !�اي �Mاي !�د، و از $�ا�� درا�& -�&

&��CN �� �H! �Nو ���H! �! . �! ان�ه�ي ���ورزي ا !� ا� $�$�R !�د �� .�yر ه��ي و ��.ورد

#�� واردات ��� از ا�ان، � از را ا�ان، ���/ . �Qب و ��ق �HNن !����ن، از روم $� ���، را

���� و ادو� �� �&O ه�ي :�ا�# �� در ��+ در!�ر�ن ��4وف . ���N�Cت ���E، ��ش، �

�� ��3د��� د�# دوزي ه�ي ا�ا�� �+ !�H$� از��Bه�ي ���!� ����ن 48.*�ش ذوق ����

3�,� اي O #K�0 $�از ��رس ه� و��ده� از�د &n� و k,!ا��ن و�* �,�Nان، از�ت *�وري اB�ا

&�&� �����H� را49در.�&�& و ������H� ه�ي ����ب ا�ان �N ب و�n� و و ��دم J�2ا �!

&�. M�3O,� �� از *�ور !� !�*�� ��0# �� ��د�&، از �N,� ��9ه� و ه=���K ه� و $�v ه�، .��*�

��ي ���Zي را !� �. Wا��N �3ن �)ه�n,3� امZ-و ا B�� &�� داد و �+ �� !� و� �n&�ن از را�=%

و $�Zه��� در ��ر *�د !�زر%���ن �n&ي �� !� ز��� . !�*� از -��<� ��ه�: ا�ان .��� ��د�&

ه�ي �I�E و Zا��&اد دا�# ��ا� ��� �$ ������ي ��B�2 �� از .���ي �C� د�& در�! �H�

����# و �yوت ا�ا���ن !�د !��E ��د !�د�&E ري *�د را �� �4�ف�_$ .

ر*�� واژ%�ن ��ر�� در ��ز��� ه�ي ه��C� از دوران ا���9��ن !� !4& را ��Z !�& از ��*�

#Cن، دا���CN�% ن و��C�0>�ر واژ%�ن ا�ا�� . ه�ي -�& �=�ذ ��ه��I ا�ا���ن، !� و� در ار�

�Oن ه� ��اود و داد و ��& !� �Nا�W .را�� و ����� &�در ز!�ن ه�ي .را�� و ����� ��Z زا

1��� � از ����� و .را�� واژ ه�� از ��ر�� ����� !� وا 50.!�د�C� � Z�ا� . م %����&ا-�اب �

��3 ه�� از ز�&%� ا�ا���ن ار$�3ط دا�# �� ا-�اب را ��=�� *�د ��د !�دN �! ����ا��، . واژ%�ن !

�D از ا�Uم !��Nي ���&، $�رk �=�ذ !�*� از ا� E �4 -�ب��N ر ���9!� �� از�y. #,O R3� �!

#C���ري از ��-�ان ���&ار -�ب 51.واژ%�ن !� ز!�ن -�!� رو�� �C! ��!� ا��& <,� !� در!�ر 0

در ا��4ر ا� %�و از ��-�ان ا��ر !� در!�ر . �� د�# ����& ا�ان !�د روي �� .ورد�&

�a و $�ج و =� �C3Kو ا ������E ح ه�يU� �,�N �3 ه�ي ا��ا�� .ن، از�N ان و�ه� ا�����ه

��� و �Eر�� ه�ي %�ان !�H و .Bت �����1 ��در ��3دY,� اه�ات�N . ان داد و در�وري ا�* #��

�# ه�ي 3$,��n �)ه�3 .��ن را از رواج �Eدا��� ز!�ن .��ن �� $�ان K�4� ن و�&n� ��& %��Cد

ز!�ن راl و و��,� ار$�3ط در .���ي �����، !� و� در . در��#&� �&�در واWO، ز!�ن n�&ي �

$�v ه�ي او�nري و ��Z ز!�ن ����3 ه�ي .�&Z%�! �132 ن��*\ او�nري �� ����F . �ن !�د�

��ري از واژ ه� و ا�1Kب او�nري %�ا �=�ذ . *\ ��K�n �& از اK=�3ي �n&ي ا�3�Oس �& !�دC!

�&«��CE& . ��ه��I و �)هn� �3&�ن ا�#� « �H� ي���& و (!� �4� l�E ،&�در ا��uل 9��$

Page 28: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

28 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��Q ( ي&n� �D«�� در $��� روا��C% �Nد دارد از ر�� واژ�� «)knidh ( و &� ����%

ا�ا�� در ��ا�0 !�*��ي .���ي ����� ا�#��� �! ������H� ن��� . �� !�*� واژ�ه�]

��ي و وزن �� $���ن از �n&�ن ا�3�Oس ��د ا�& دال !� ���1 ا�# �� % ه�ي ��!�ط !� ا�&از

52.&!�زر%���ن �n&ي در .�����*�� $�v ه� !� ��8م ا�O��دي و ا�O��د �K�E دا��� ا�

S�<� X,

�9 &��&اD ا�Uم !� �E�ن ر�E �! ز �& و�Q. ن����هZار اي �� !� ��و�H� ���E�ري ه ��

در ا� دوران !�د �� ا�ا���ن در C9� �E# از . از �H+ $�� دوران ه�ي $�رk ��دم ا�ان ا�#

�� . �ز����&��6ه��ن ا�9�&ر !� $&رO l& !�ا��ا*��& و ه�# ��ادي و ��ه��I *�د را !�� �H�$ ��

�& ��ه�: و� *�D را �Cد�& از د�# �&اد�& !,�9 $�ا��! را �� از ��ده� و �Eرس ه� !� ارث !�د

&���& و !�رور ��در ز���� !� درازاي ه�# �& $�&ن ا�ان، . در ���ن �Nا�W ه��C� ه+ !�6ا�

�� و ه�&ي �9 از ��Hر $�-ه��ا !� $�&ن ه�ي �������F و اواM/ رو��، ��- &H- رگZ! ن&

. �Oون و��Y !� ���ر �� .�&

��وزي ا�9�&ر !� ا�ان و ��90# �,��� و �=�ذ $�&ن ����� !� د%�%��� E �� #ا���8ر �� ر�

&���_��4�# .ن ا�# �� ������ن در ا�ان ا�yي ژرف و د��E از *�د !��Nي . ��ه�: ا�ا�� !Oا�� وا

&�� �I3ن ا�ا�� را و ر�+ ������ن را ��&ي از .ن *�د ��*��& و در %��� ��.�&ان و . �I)ا��

اي از دو ��ه�: ا�ا�� و �����، ��ه��I $�ز !� و� در �0ز ه�ي د�� و ه��ي E&&ار Z��.

�>����وي !��2 *�د $�ا�N �! ،#C)ب !�*� از -� ���E �ت وO �! ان�ا�� ا #�H� &، ا�� درد�%

���I�! :���<� ��*�ا��� و ����ز%�ر .ن، !�ر د�I ه�# ا<�/ ��ه��I *�د را !�ز��زد��ه- Wو د� .

��� ���I، ه��ي � �� &�&� �I�ا���9��ن و �������ن aE �9 از د�Iي ��4/ دار ��ه

��ي *�ص از و�%� ه�ي .ن !�د���در ا�=�ه�:، از���، . �E.واز و ��*��ر ا���N-� و �

�I��%ا-��1د !� دو ،�Iو �� �� زد و، از��ي د ]�4�# دو ���وي �Oوا �! &�L$ �H� #��y و �Kاز

!�د����� ��ز ا�O&ار���1M ��ه�از . ��9%�ا� !� ��� �H� /��9$ده�ي ا���N-� و ز�

،&��Cر ه+ �� ز��رهI)ره��� ا�O&ار و $���O Z&رت ��د���� !� ��اده� و ز!�ن ه�ي %���%�ن در�

�& $�9 و .ن ه+ در ��ز�� ��B�2 ]�* ه�ي ا��ا*�� و وادي ه�ي �� �,C,��! �� ور��HE ���

�� ���د&� .�Eا�

��!�، از [ ��، و N ي�Eه�ي ارو ���� ��ز�! B�� اي $�3دل .راء و�! �(E�� ب���Nان %)ر%�ه� ا�ا

&� ،�Iاز ��ي د ،&���ي ���Zي، O=�1ز. ��� و ه�. Wا��N در �H�و �����ودان ��ه�: ا�ان �� $

ا�yي ژرف !��Nي %)ا�# !,�9 !� ��ز��� ه�ي دور د�# ��� و روم ��Z ر*�� ��د و aE ��0 از

��و��& !�د� �,��- ��Uن $�&ن ا�&� .ه_�م $�ز�ن ��Z در �Eوردن و �Eدا*�� و !���

Page 29: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

29 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�D ازE �� ن !�د�� و �E� در درون ا�ا�&� ه��ن ���وي �����y #1�10 �! �!��ا� ��Z !� ا� ���

RK�Q م�O ر��� در$�&ن /�,G$ �3ل ��$�ا�� وO ن .��ن را از��و�Nد �C9# از .��ر�ن و �1&و�

�D3 و*�Zش وادا��� !�دN �! ��3 ا</ -�!� دا�# و ���ب �1&س و ز!�ن . !�زدا��� وKم اUا�

�� �� در *�ر ���زه�ي ��9ي و �4. را_D -�!� !�د�M. ��*دا�E و ��Uي ��د�� ا�� $�&ن ا���

��-�ب، !� *��ص ا�ا���ن !�دQ ن����,C� شU$ �_������� $� از ا-�اب �Nه,� !��& -�&$� ��E .

دا����&ان ا���U ��0 در -,�م �O.�� در دور اي �� $�&ن ا���U رو !� ��� و �4��$ &�-

�ا�� و ، ا)ه��+ و �H+ و ده+ ��Uدي(دا�#، 4�� در �Oن ه�ي دوم و ��م و ��Hرم ه_�ي

�\ ��ه��I .ن !�د�&G� �! F,4�� � .

��ه��M، -���� در ��ر uن .�& و ���ره�ي -�!� ز!�ن، !� ا����E �! دوران �ن ده+ ا�O از aE

#�U* ���Eن و ��وB�n� �,�0 از aE �>�* ،&4! ��� و &�&� JO��� ��,- ه�ي #����E

&v ز���� !4& در ز�� ���C,�9ت دوK# -���3 در ��R ا��YGط ����� و ��ه��I ا���د�& و ا�

.-����u در.�&�&

4�� در ا�ان و ��ا رود ،��Uا� #�U* ����H(ا�� در*�ور ��ز�Kوراءا�� (&�� ���از اوا*� �Oن . �

اي �� در �2 دوC# ��ل ) �H+ و ده+ ��Uدي(��م و اوا/ �Oن ��Hرم &�ه��ن ���وي زا

*�ي $�ز�ن در 0Z��ل ���ن �� زC# و !� N)ب و ه>+ ��1>��ت $�ز و ��زش #��90 ��

�� ��� ���nل !�د در *�ا��ن و ��ارود �Nا�� زد و !� �CNرت <=�ر�ن و ه�# M. �! دادن *�د

�& و !�رور �& و ر��م ا�ان را در ����E �� ز�& ��د و �C� �N-& و ����O !�اي K�! ن�������

�� و رود�� و ��دو�� ��ز�&ان ا� . .ورد دا�D ا�&وزي و � � ��ا�M !� و�Nد���و�� و ا!� �!

�\ و ا� ��ه�: ا�&G� . #C9� �%&��E �H8� !�ز%�# !� *�د و �ي اBوا �,N ������ه

����� ا�ا���ن ا�#�.

�Y* �! ن�O &�� �$ �� &� ��Uي در $�&ن ا�&&N /�� ز�Q. در دوران ������ روي داد �[�.

�Q /0�4، از ��ا���Iل، �90=��� !�دو�! l�,* �$ ��ا� ��0,� از زاD و .���D $�&ن . !� $��

ا���U را �� ��1رن !� ر��د و ��Cد%� ��0�� �Q!� ���ره�ي ا���U و �4��N ه�ي -�!�

ا� $�&ن *�ا�&؛ $�&�� �� !���� !� د�# $���ن و �B�nن و $�$�ره��M " ��0,� ا�ا��"ا�# !�&

�\ ��ه��I .ن !�د�& و -,�&ار رواج ��ه�: ا�ا�� %�د&�& از �± و از �� �Eورد $�&ن اG� ان و�

را�# %��Cش ��# و ز!�ن ��ر�� ز!�ن اد!� و اداري *��&ان ه�ي $��Z!�ن و .���K�2 و ا�ان و

ه�ي ا� $�&ن $� اوا�O /Mن ه=&ه+ ��Uدي ادا�� ��#. ه�&و���ن %�د&�,N �*�! . ���1ن�

د�# <=����0,� از $�&ن را !�& <�ر$� .ا� �� ا� . �ي $� دوران �� -�3س از ��8ه� .���&�

a9-�! � و و *��<��ت ا�ا�� را E)�ا �&&���E ا���ا ���N �� #*��� ��Uاز $�&ن ا�

�N�$ در *�ر �� #C��9 ا� ����% �$ �! ��Uا� ����E �� ا�� ���د�ر$� از $�&ن ا�>

. E�وه��Iان ا�#

Page 30: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

30 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

---------------------------------------------------------------

:,��>�S ه�

: !�. v. در !�ر ����� %�ا� ن. 1

Cambridge History of Iran, Vol. 3 (II) The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods, ed.

Ehsan Yarshater, London, Cambridge University Press ,1983 ,pp. 12ff., 111ff., 508,

713ff., 821ff., and 910 .

: !�. v. ن. 2

Cambridge History of Iran, pp. 1254f.

: !�. v. ن. 3

S. M. Burstein, The Babyloniaca of Berossus ,Malibu, Ca, 1978, p, 29 and nn. 118, 119.

.v .�! :M. Boyce ,Zoroastrians, p.62. ن. 4

:!�. v. ن. 5

Cambridge History of Iran, pp. 113, 823ff., and Cumont, Oriental Religions, p.227, n.32.

: !�. v. ن. 6

Cambridge History of Iran, Ch. 28, p. 1028.

.ه���_�. 7

:!�. v. ن. 8

R. Ghirshman, Iran, Parthians and Sassanians ,London, 1962, p. 29.

:!�. v. ن. 9

Cambridge History of Iran, pp. 1037ff., and Herzfeld, Iran in the Ancient East, pp. 275ff.

:!�. v. ن. 10

Cambridge History of Iran, p.825.

: !�. v. ن. 11

Cambridge History of Iran, pp. 1194f.

.v .�! :Burstein, op .cit ., p .4. ن. 12

Page 31: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

31 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

:!�. v. ه� ه�ي !���� در ا� !�ر ن!�اي .%�. 13

Cambridge History of Iran, Chs. 31 and 36 .

.v .�! :Cambridge History of Iran, p .18. ن. 14

!�اي !�uG در !�ر $�3ر وي v .�! :Cambridge History of Iran, p. 87. !�اي ه�# %�درز ن. 15

:!�. v. ن

V. Minorsky& ,quot;Vis u Ramin: A Parthian Romance&,quot; revised version, in

Iranica:Twenty Articles, Tehran )University of Tehran Publications 775), 1964, pp. 180ff .

:!�. v. ن. 16

Rumi, The Mathnawi, ed. R. Nicholson, I, p. 19, 1. 288 ل و 90+، ج�uا��3 ده &ا، ا� �,- ،

.Minorsky, op .cit., pp. 186ff: ، و ��Z !� 857، ص �H$1338ان، ، ��پ دوم،2

).v .�! :Cambridge History of Iran, Ch. 01 (b. !�اي .%�ه� ه�ي !���� در ا� !�ر ن. 17

: !�. v. ن. 18

E. J. Bickerman, Chronology of the Ancient World ,London, 1968, p. 7.

:!�. v. ن. 19

Arrian, Parthica frag., quoted in Photius 58, apud Debevoise, History of Parthia , p.

1291.

.v .�! :Cambridge History of Iran. pp. در !�ر *&اا�����I ��ه���ه�ن ������ ن. 20

1080ff.

و . v .�! :Cambridge History of Iran, p. 641ff. در !�ر �Oا��� *���اد در د� زرد��� ن. 21

.v .�! :Cambridge History of Iran, pp .683ff. در !�ر ��ه�# ا�O&ار �Eد�� ن

.v .�! :Minuvi, 1st ed. (p. 1387), p. 19; tr., p .44. ن. 22

)Cambridge History of Iran, p .1304(، ���28ب ا��Kج، ص : !�. v. ن. 23

: !�. v. ن. 24

Khawrazmi, Mafatih al-'Ulum , ed. van Vloten ,Leiden,1895, p.116.

.v .�! :Cambridge History of Iran ,pp. 701ff. در ا� !�ر ن. 25

Page 32: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

32 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

.v .�! :Ka'ba-ye Zardusht Inscription, Mid. Pers. ,i.8. ن. 26

: !�. v. ن. 27

A. Christensen,L'Iran sous les Sassanides, 2nd ed .Copenhagen-Paris, (Annales du

musee Guimet, Bibliotheque d'Etudes 48),1944., p .107

.v .�! :Cambridge History of Iran, p. 704. ن. 28

.v .�! :Letter of Tansar, Minumvi ed,. p. 20., tr., p. 44. ن. 29

:!�. v. ن. 30

M. I. Rostovtzeff, Social and Economic History of the Hellenistic World , Oxford, 1941, p.

163.

:!�. v. ن. 31

Ehsan Yarshater, "Were the Sasanians Heirs to the Achaemenids?" p.1308.

.v .�! :Cambridge History of Iran ,p.1083. ن. 32

.v .�! :Cambridge History of Iran, p. 82. ن. 33

.v .�! :Cumont, Oriental Religions, p.136. ن. 34

: !�. v. !�اي ����� ن. 35

A. V. W. Jackson, Zoroastrian Studies, New York ,1928 ;repr. 1965, Ch. 13, pp. 203ff,.

and J. Duchesne-Guillmin, The Western Response to Zoroaster, Oxford, 1958, pp. 70ff.

.v .�! :Cumont, Oriental Religions , p. 140. ن. 36

:!�. v. ن. 37

Geo. Widengren& ,quot;The Mithraic Mysteries&,quot; pp 433ff .

.v .�! :Cumont, Oriental Religions, p. 159. ن. 38

v .�! :Duchesne-Guillemin, Western. !�اي !�uG ���د و .%�ه� از �z*) در ا� !�ر ن. 39

Response , pp. 86ff.

�/ ا� ��8� ن!�اي $. 40�= .v .�!:

James Russell &quot;Zoroastrianism in Armenia&,quot; University of London, 1981 .

Page 33: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

33 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

.v .�! :Cambridge History of Iran, p. 600. ن. 41

.v .�! :Cambridge History of Iran, p. 619. ن. 42

.v .�! :Cambridge History of Iran ,p.953. ن. 43

.v .�! :W. Watson, p. 556. ن. 44

:!�. v. ن. 45

Ryoichi Hayashi& ,quot;The Iranian Animal Style on the Treasures of the Shosoin

Repository&,quot; SPA, pp .3275ff.

. v .�! :Cambridge History of Iran, pp. 562f. ن. 46

�& ن!�اي .%�ه� از .ن �� رو���ن ���9 ا�. 47��! : !�. v. # از ا�ا���ن ا�3�Oس ��د

Cambridge History of Iran, pp. 562-4.

.v .�! :Cambridge History of Iran, p. 547f. ن. 48

.v .�! :Cambridge History of Iran, p .234. ن. 49

:!�. v. ن. 50

Widengren, Iranisch-semitische Kultubegegnung ,pp. 25ff.

�� ه�ي ا�3�Oس ا-�اب از ا�ا���ن ن. 51 � v .�! :Cambridge History of. !�اي .%�ه� از د�I ز�

Iran, p. 610.

v .�! :Cambridge History of Iran, p. 624. ن. 52

!<�� در ;�: ��,�ی�ار! 89+#

'&[�ون وه#

HN ه�ي �د ��$ F��� و ��9 از ��4ل $�ي را �� $�ان ���� ��M. ن !� ���ر .ورد �� در ز��ن�

��ن ��Hر ��د، در ���ره�ي دور و �Zد[ %��Cش ��#، ز���� د� ر��� ���ر $���ن �����

ا��9 ����#، د�� ��4ل و ز�&، از !�� . ا�nر در $����Cن ��� �& و �a6 !� .را�� از !�� ر�#

#C�� R_4$ ي�N #د. ر��� ا� �H� &H- از Z�� �Iن د�ر اد��C! �� #د دا��� ا��Nن و�HN ر

+�.�]� د� ���� را از .����� �HZ �� ��زد .�C# �� . ا��وز 0�� ���� ه+ از .ن ه� ��� دا�

�� �Nان !� ���ر .ورد �� در دوران $�ر � !�� !� و�Nد .�& و �M. �3�1$ را �� $�ان �د �ا

$ #1��+��a� .ن را �� از �2F ا����C و ا��Yر !,�9 در 10����� دا��+ . �ر � او �� �

��ر ��$�3 دا�# و ��ز��ن 3$,���C% �nدC! ���+ و د���رات و 9�$�Uت دK�4$ ��M. �ا ��

Page 34: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

34 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

���� �&�&، .ن را در �HNن .ن روز 3$,I��HN �� �M!�دا �و د #�G�C� ز��ن ه�ي�� ��اي، �3

ش، !�اي �G�& ��*�� اد�ن ��اي .ن، �� دا��+ �� د� ����، !� ا-��1د *�د. �� ��د ا�#

�#، !�دا ،�M�Hدي و زرد��� .�& !�دG�C� /u� �Iد ��H� . و D���ن د&� ��I��HN �! ����

�� و ��E ن�ن را !�$� از اد. /�Kد �� او $� ا!& �E&ار *�اه& ���& ا��ن دا��� و !� دM. �9�ا

�Cن �� دا���. ���+ *�ب ا*�OU و دK�4$ ه�� : از �N,�. � ا�#در!�دار�&

�� در[ ���ر و [ ز!�ن !�د�&��E ه�ي ��9 د�ا�� د� �� .ن ���ن ا�# �� در ه� . �9 ا

��ر دور 3$,�� *�اه& �&C! ر و در ه�� ز!�ن ه� *�اه& .�& و در ���ره�ي���.

�� $� ه����I �� ره�3ان v�E دا���& دوام .ورد�&: دوم��E ه�ي �ره���3ن !� . د ��Oو]+K�-[

�+ وا��ر��ن ا*�Uل ا���دK�4$ن !� !� ���8 ا���د و در�����د &� ا�� د� �� !� . . . !�B !�د

��، %Z&%�ن و �����%�ن n,3�)ن�%&���$� ا!& �Nو&ان *�اه& ] ا��ن[و ! ��2 دا���M و ��ر ) �

&��� .

� ��[ د� �� ارواح ����C �� در اد�ن ��!�E �! F��� F�ن *&��ت *�د ��&�& !: ��م

&�. &� . وا� ��RN�� ] ر���Iري ��M�H روح ا��ن *�اه& �&[ در -�K+ روح[*�اه

، ���ب ز�& ��، و دا���M و �90# �� از : ��Hرم&�.�]� !� �� در ��رد دو ��Hد ا<,� و�0 ر�

�� !�د !��H و واB$� ا�#��E ن�1..�]� در اد

�� د�� از !�� !�ود؟ ا� ���ال ا�# �� د� ���� را �� �1\ !�اي E�وه�&%�ن ا� ��ا !�& �

&�� �� �N�$ RK�N &�&��OU- �� . ر��� !,�9 !�اي $��م �M�C� �! �� ���C/ د

/�O و �_��� .زار و �9yL$ و #�!&�H ا�# درk��E �! �_�CN ا� ��ال ��� $�ان از اه�

�& و �D1 .ن را در ��دن ا� د� ��د&��E +�� ن�ن زرد��� !� . %��#������� �K=# رو��0

ا� د� !� ��گ ���� در ز�&ان !�Hام اول �&ت %��# و 0�� !� ����ر و��W �����ن، �� ��!&

#���. !Zرگ زرد���، ��$��، در ����3 ��4وف *�د .ن را �9 از ا�� �رات *�D �� دا�&، �E�ن �

�Z �0,� !� در.�yر زرد��� �� aE از ا���1ار ا-�اب در ا�ان از� �Uدي !_�ي ���&� +H� ن�O

#C���ح $�د& ( �"N �4��c+ و[�hراز �N,� در ر��HE �K,�ي . ����# و ����3 .ن �+ �

&��� W��O ،�9� ( #���� د و�H �د ،#�G�C� ،مUزرد��� در !�ا!� ا� �د��-� از د ��

c(1jN رد، و ه�� ر��HE �K,�يا�# $���� ��/ ���Zده+ !� رد و �2د ����# ا*���ص دا

3+-���D �,�4ن(اK�!ا ( F&ز� D�K�!ا ����!� ��!& !Zرگ .$�ر ����3 ا�# �� ) ����ي(���/ �

&� .��ا�_�م ز�&F را !� ���%� و $�د��� �n,�ب ا��&Bل ه�ي *�د �� �

/�O �! �3س � =� و �� ��ه�K ن �� در�ي �4&ود �����ان !�1�م !� اUو از .ن !� .�&ن ا� &�&�.

�Z د�Iي از .ن � ز��ن !� !ZN &4 $�اوش ه�� از ا-��1دات ����ي �� در !�*� از .�yر !� �Nي ���&

د� در د�# ��C# و اU2-�ت �� در .�yر ��ر�� و -�!� !���� !�ا��س �RK�Y ^& ����ي

��G از *�د ا��نG> (*z� �� ن ا�# و��,C� �� .����� -,��ء و ��ر*

Page 35: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

35 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�# !� ���ر �� .�& و از ه��ن .�Qز ر��Bت و د� ����GC� ��ي در �Qب $H&&ي N&ي -,

�# ادا�� ��#G�C� ن�HN ن ه� در�O �$ #� B�1�.2ت و �KاV ��اوان !� ^& .ن ����� �& و ا� �

��م ا%����� !��Nد .ورد! �� � ���ا%����� در �E�ن �Oن ��م . ��$ +H� �y.ر را در ا� ز�

��وان .ن !�د و اU2-�ت ��Uدي E ��$ & و �&ت �� ��ل از ��4ل# %�وا�� !� �����N �� در

�� �RC ��دM. �9 . ��اوان از .نرت ��! +� +� F���& !� *��2 ه��� .%�ه� ه�ي و��W و -�

#3y #���� �4ر^�ن� ��$ v���Y* �9 ازان ��- �! D��� kدر.�& و در $�ر �ن .ن د�=K� � از

�# !�ز%�#، !� ����1ت �,�B�! �M�C ر��&، !� ا����ق و ��ري $��م . د&%�G�C� �! ��ا%���

�Y!ر *�د �� ر�y. ��� �! را #=K� � �ا �����&�� ر��Bت �=�/ !�^& ����# ���I# و دا�

�C! Z\ داد� &� 3.!� ��^�ع ���� �&ا��

��وان ���� ���ر .��ن درا��6ا�2ري E زار و ����ر. �!#�� Dان !� �&ت ��ه�از . ا �د �ا�� ا

�[ و از ��ي ��ق !� ��� و ه�& ر��� !�د��U$ب !� ا�Q #�� ان از�ش، . ا��C% ��33� �!

��وان ا�&�D، !� در��� E�! ��0،#����"���HN ���9 از د���ورده�ي . ���د �� �&" د

��n �����ن در ��ل ,3$ ��I���762-3�O�* ن .وردن��ر !� ��م !�%� م ا�Iن او)Bogu (د�! . �!

ا��ن .وردن او د� ���� د� ر��� ���ري �& �� از ���CK�nن $� $����Cن ��� ا��&اد

د� ���� از 3O/ . م د� ���� را !� *�د !� وا�0 $�ر��ن !�د�&840ا�Oام او�Iر در��ل . دا�#

درا� . ��د�&) ���O) "Qucho"��� ���ر در.�_� ر�� دوا�& !�د ا�� ا� ا�Oام ����# را د� ر

V,> و Dن در .را��O �&����ر !�د �� د� ���� ��<# !� ه����M !� د�# .ورد $� !�اي �

درا� دوران �����ن ��ه�9ره�ي ه��ي *�د را در���!# و ����1 روي ��Q) و � !� . �4��$ �!&

در ا���د ����ي �� از .���ي ����� !� د�# ��9 و UNل ا� .�yر ه��ي . د�اره� !� و�Nد .ورد�&

����ن ا�#��Q + و�!� ����1 ه�ي روي ا!� �و &�. .

0>�ر د� ����ي در ارو�E در �Oن ��+ ��Uدي، در ا��6ا�2ري !�Zا�a در �Oن �H+، در�HNن

�O در ��ن ا�Uم در �Oن �زده+، در.���ي ����� اB���0 در �Oن ��Zده+، و ��ا�_�م در�

��ب . ���Zده+ ��Uدي �E�ن �� �!&Nاي در .*�� ��وغ �Kزان ا� د� در ده9& دورا���د

��،در�Zد�9 %�ا��و �)Guanzhou (&�Mي !�د، �� در . !� *����� %�ا�34&���[ ����� ،�N �در ا

.���N د� !�دا�O ،�Mن ه� از ��# د� ���� ��E&اري �� ��د

�&ان !� $�رk ا�OU- و !�اي &�&��� R�,> �! Z��V را �C� ���% �� #ا� �ن ��ال ا�د

#�G�C� د ���ب ه�ي %���%�ن در رد�H دت ر���&�& و -,��ء�H� �! ان�ن را در روم و ا��G�C�

��وان د� زرد��� ��aE Z از �0,� ا-�اب E #؟���ت %��# و ��� O روز !�وز �ا .ن د�� ،&����I�

��� $3&/ �&�& و $� اوا*� �Oن ��زده+ ����# دوK# ه�ي ا�ان، و .�&ن ا�Uم !� ا�ان !,Oا �

�# زرد��� !� %��� %����� و ��!�دي ,Oو را�&ن ا ����%Z�1�� و ���G$ #HN ، در�ن د. زاد%�

ا�� د� زرد��� ���O�! Z ���& و ا��وز دو!�ر �� رود $� �Nي *�د را در !�� اد�ن ���HN . !�د

�V و زرد�# !��O ���&�& و ����# از !�� ر�#؟ k��E ا� D��E را !�& در ��ا . !�ز�!&C� ن�اد

�+ د� ���� و ��%)�# .ن د� �CN_� ��دK�4$.

Page 36: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

36 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��ن و ��ر*�� �C,��ن .�& !�د �� G�C� ر�y. را �1\ از ا��را$� �� در #���� ����در.�Qز �Oن �

+��*����� و د� او !� ��K�0 *����� �د ��د و !�اي !���� .��ن ��Z ه����Yر �� د&+ از �. �

�� وارد .ورد !�د�& �� ��&ان !� 10�1# و�F �&ا�#&�. !&��م ��*�� .ن $�H# ه��M از ا�GKد و !

1��1ت -,�� ��اوا�� در !�ر د� ���� <�رت %���� ز�ا !�*Uف ��� G$ �� ��ل ا*�_�E ا�� در

.�yر ز�دي در د�# ��C# از د� ���� �&ارv و .�yر ��اوان در د� ه�ي -���1 و O&�� �� از .��ن

.د���س �� �Oار دارد

�� ا� �Oن ��Hر ه�Lت -,�� .����K و %�وه� از رو���، ��ا��C و ا���C,Iن �C � در دو ده�

:���_����ري از ز!�ن )F���)Xinjiang �&�& در �C! �! را ���� �ر ا<,� د�y. ،��، $����Cن �

���&ه�ي .���! ���ا� .�yر در �N �K��� #�COد ا!��+ در.!�دي . �M، ��ر�� �����، و �

�� ��ل ) Dunhuang($�ر��ن �Zد�H� �9 ��زي دو��Hا�: ! �H�. #!��� kو $�ر &� #�� ���

�Z در�Qري 1918در ��ل . ��Uدي ا�# 832$� 762ه�ي � ��$B [ ��� ����ي !� ز!�ناز �� !

�C3$ ]دZ�)Tebssa ( �!�Q ي در���� ��n,3� ه�ي #�K�4� �0وي ��ح ��&� J�� �Z_Kدر ا

��n ا��ن !�د,3$ �1 از .�yر ���� !� ز!�ن .را�� در ��� . $�� ��Y1 �0ز� &�در ه��ن ��ل ه� �

��1 ��و��ن ���ي �_,&ات ��4&د از .�yر ����ي !� 1931و 1930در��ل ه�ي . !� د�# .�&�-

! �Y3O ز!�ن&�aE از ��=��ت $�ر��ن ا� .�yر را �� $�ان �H+ $�� . �اي ��وش -�^� دا��

[ !��C ��م ����3 !� ا�&از [ �2�O ��3# از 1969در ��ل 4.�&ارv ����ي !���ر .ورد

. ��� !� �,� .��Kن .ورد �& �� !� ز!�ن ����� ا�# و ���0 ا����C وار از �Nا�� ���� دارد

� ه� ���E ��,- Jه�_��� !� ���ر �� .�& و W�N .ن را از �GKظ اه��# ه�[ از ا� ���

#Cدا� �C�1� /!�O &� ���� #��Kا�G! دي �� از�H اوا�� �� دارد �� $�ان !� ���2ره�ي�� .

��ر�ز دا����&ان C! اي�! ��*�ا�&ن و �E !�دن !� �4��ي در�# ا� ه�� ا���د و �&ارv د

از ه��� رو، از ده� ه�ي .�Qز� �Oن ا*�� ���D ه��M در ا� . ر�#��Z! DKر%� !� ���ر ��

و ���Zي در .��Kن در ��K�! �H، �� �&ارv $�ر��ن در .�_� ��Iه&اري �� ��د، &�. /�- �! ���ز�

�� ��د �� ��ر *�ا�&ن و $���N ا� �! D�E ان��! �� C! �Kا�# و �a %�د&�L$ ر�� �اي ا�!

5.& ر��&.�yر �� !� ا�_�م *�اه

�+ .� اU2-�ت $�ز $�ي از د� ��3! +���H !� *�ا�&ن و $���N $���� ا� �&ارv ا�# �� �� $�ا�$

.�]� $� !� �0ل !� د�# .�& !�*� اU2-�ت و �4,���$� �� �� . ���� !� د�# .ورد ا+ � ��

��G، � ���ب C� ���� ����ي، در! ا-��&�Sا%���Q W!��� �Iو د +&�Kا�& ا!� ا �ر ا� د� داد

&�� �� &�L$.

�Uدي ����216 در��ل �) B���0/ 14اور. ( ��H�Kا ����ب !Nدر)/!�! (&�. ��وي در . !� د�

�&ي و �Qور �د ��د ا�#,!�� �! Dر*�د از زاد%�ه�y. . ن����� ��ز��� !�!/ را از ���اث ���ر

+�����R�9 .��ن ر�& ��9د و در ���_� زرد��� � ا�� ���� در. و ��ه��ن و ��_��ن .ن �� �

��G ه+ ��3دC� � �Mا����.

Page 37: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

37 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�D3 ه�ي د�� %���%��� �� ا��وز !� �2ر �,� .��ن را �H># ه�ي N �H� از ز��ن ه�ي

"����%) "#*���� و �&��ا�� E&&ار �& !�د) .%�ه�، ��. J,� � �0در��ا &�ا-��1د . �� ���

M. �ا +�K�4$ �� !�د �ا �! �Y- وان .ن ه���E �! ��10��1 و !�2 Dو دا� #*���� ه� �� $�ا�& �

�� �����. +K�- �! ده& و �Mره� &�,E ن ���& و�HN 1#، از�10 #*��� �& و .��ن را، از را�

�+ . ��9ن ا<,� ا��ن ا�# !����&K�4$ ��ن ا�# ا�C9 ن�%��� اد ��9 ا��س ا-��1دات ا�. �!

�+ ه+ از .زادي و !� !�& و . و<�ل !� ه&ف !�ه+ $=�وت داردو ره���ده�ي .��ن !�اي K�4$ �در ا

در ه���ر، و ���ز !� ��!�ري ���ن �� $�ان د& ه+ از زه&ي *�[ و ا-��1دي !���ر%��� !� %

�����. �K�4$ �! ن&� !�اي ر��� .د� ���� !� %�و ا*�� F,4$ دا�#. �_�ت از ���Iل %

�G�C� �O�� د -���� *�د در�! ���� #�درا� �4��N ���[ و �G&ود، �� . �Hدي �4$�&�ن $�!

وي، !� $��س !� �HNن *�رج و ���yL از . E&ر ���� ��Z !� .ن F,4$ دا�#، ا��9ر ���� �9/ %��#

&���� �3���E ا�� *�د را�N ز�Q. در ،�O�� �ا�>�3ط ا �E ي ه�ي � # و&��+ و �Eي !K�4$ . #در د�

�4$�&ي !� ��م -����� ه�ي ����� �O�� ي ���� از .ن����)arkhegos ( ��4»�����I)ار �Oا��! «

��وان ا� ���O �� *�ا��+ . ��م �� !�دE �! ه�ي او �Mدر ��م ����3 ه�ي �,� ���0 ازرودررو

� �! V�Hد�ن C� ر !� ��4ر^� ه�ي��C! #ا�� ���� ا�# و ��3ه�N اه�ي دوران�N�� �0وي ��

� !� را��� در ا�� ��� دا��. دارد&� ����� V�C� ت��+ �� .� ا� ���Nاه� !� 1$,�& از 0

���� ��ا�+ د�� ����C و �4$�& و ��8� .ن را ا-���K ��ر��را�� . ز�&%� ���� رخ داد ا�#

�� و $�Z� ��� ��د=�$ Z%ن ه��Cره� روح ا��� �و �1�4& !�د �� !� ا #Cدا� �� �yو !� ا . �!

#=K� � �� . ه� وي را از .ن ���O �2د ��د�& *��2 ه�

�B�0 Jت و $_�رب رو�0 >�$ ����! &����0 �� ���� از ��د�� و �Nا�� *�د !��ن �� �

�& �� از ��Hر ���IK راه��� و ���G{ او . او�#� �� �I�=% �4� ه�ي ����ق 32&&E وي از

!�ر . ر !� او ��ه� �& ا�#*�D ��م �� !�د �� دو !�" روح ه+ زاد"از .ن ���ن وي از . !�د ا�&

�IK�� ��م *�د را !�6ا��&، 24ز���� �� !� او ����ن داد aE از �E�ن 6اول در دوازدE اش �IK��

�& 24و د�I !�ر در � ���D را !��رت ده& و 3$,�M. �$ داد R,O �تO ن و���. ���IK �� !� او ا�2

�4$�&ي !� او ا��ن .ورد�& aE از .��9 ���� د� *�د را .��9ر ��*# E&رش و دو �O�� از �Iد �$

&���ري !� او !� � �K=# و د���� �Eدا*�C! ا�� .

�Mو !�دا �G�C� +�K�4$ � ا�#، و ��*��. �� ���� ��� %�& از �4��N اي �� در.ن ر�& ��د

��!�ا�. ه�& را، در ه��ن 0& ا�&v �� در .�yرش را ����، از �� ���43 ��ا %���� ا�#! در !�ر

�Zي ��� دا��+ �I��I�24 �9/ %���� ا��9ر د�� ���� در �� � �IK�� . +�.�]� �� دا�

.�C# �� و��O وي در.ن �� اد-�ي *�د را .��9ر ��د ا��9ر و -�1& د�� اش ���U !� <�رت

�� او 4�� . ��M�H *�د �9/ %���� !�دKر او�y. !�د �ا ZN �%ن ا�N4� ز��+j4N ،:+jوا� (Y ب�

�>ر�Nن�� -�����+ او !� ���ر .& و -$7��H ا�y او !� ز!�ن ��ر�� �K�4$ از ا��س #Cا��$ ���

. ZNء ��$ +H� �y.رش �Oار %��د

Page 38: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

38 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

ه����I �� ���� در 3$,�� د� *�د در �4��N اش !� �C9# رو!�و �& !� ��� و %��Cش .ن در

��ن $��م. �Nا�W د�E �Iدا*#��� ��Hر او در وي در �9 از .�yرش !� ا�2�C � �� م �� داردU-ا

��ن روز $�IN)اري ���Eر اول !�د ا�#��� ��Q ����ر . !C! ���0 �� !� د��3ل ذ�� .ن وا�4O .ورد

3�� ���0 ا�# �� �� E/ از �=�ه�ي *�د !� *�رج، از �N,� !� ه�&، !�اي 3$,�� د� �

�V داد ا�#C� .� �9 وي,! #C��ري ��د �� �� E/ ���ا�C# ا�_�م ا�� %=�� ���� �1\ اد-� �

��م د�� *�د را !� رو�� ���E �! +8د��ه�ن و !Zر%�ن ���ره� -�^� ��دE �����1 . ده&، 4

+��در ��ح ا�0ال &O�Cن و !Zر%�ن . �=�ه�ي 3$,��n ���� را !� در��� ��� $�ا��+ ر�+ �

�Nه� و #�K�4� ���% �دا���ن ه�ي ��اوا�� از ا Z�10��1 ا�#د� ���� � +�. د دارد �� �� دا�

و ��� ��ا�0 دور و �Zد[ ا�ان �=� ) !,����Cن، $�ران و ��9ان(ا�� ���� *�د !� ه�&و���ن

��وز !�ادر ���Eر اول �Eد�� ������، �� ��90ا�� .ن ���1Y را دا�#، E �! د و در *�ا��ن��

��وز ���� را !� ���Eر او. د&ار ���د و !� او دو�# �&E ر در�E�� ل ����4 ��د و دو��� ���� و

&��� �O�! او ا���ار #�Y,� *�د را !� او -�^� دا�# و �&ت ه� ��رد . $��م دوران �د ����

����9 ���E JYK . Zد�� و ZNء ه��اه�ن او !�د�K � و �=� �&�وي ا�E B���0د�� را در�

در!�ر دا��� ا�#، ��& ��-� ���ور ه��اه� ��د ا�� ��� دا��+ �� �� �n/ و و��=� اي در

���� در �9 از .�yر *�د !� ز!�ن �Eر$� . رو���0 ��، � �C,� +,4=�، و � �ZE: در!�ر !�د

ا�� ���9 ا�# ا� اد-� ا��ره�ي !� �ZE[ رو���0 و دادن . �� ���&" �9�ZE از !�!/"*�D را

�V را 0��ت ا!&ي و ���&ي !� .ن ه� �� ���ز رو���0 دا��� C� �� +CO ا�# !� ه��ن ا�& !�د

&����ران �� دا�! &��Z �=� ده� .

���� aE از ��&ي از *&�# در در!�ر �� ��4ف �& و در ������ �� <�در %�د& در 3$,�� و

1�# ه�ي ���� ���C% . �! \1ش د���D .زادي ���/ ��#��� &�!�*Uف ��8 !�*� �� �� %�

���� و -1�&$�، !�د ا�# !�& !� ا� *��2 ��2&اري ���Eر از ا� VK��� �2� ! +و، و .ن ه

��9 ���N�$ Z دا�# �� ���� داراي � ��# رو���0 !� �8��ي !�د و �=�ذ ��اوان !� ا�2ا���ن �

�� *�د �Oار y�$ #G$ ر اول را�E�� ن�� ��زاد ا�&. *�د �� %)ا�# $� .ن 0& �� $�ا��E #Cد��

. ده&

D�E ���� #��د �O�� F2��� �,�N از ��Cان و ���ره�ي ه��از �� ��ل در ��ا�� ا

�& و !� ا��6ا�2ري روم ر��&، در���ل ا���1 $� ��� &���، �Eا�YC,� و �ا��، در ��ر��&�

�� را ��ا %��# و !� !,k و �n& و *�ارزم ��ا# ���دn> ي��!� . �=�ذ ��د، ار����Cن و .�

��وا�D �� ا�&از !�د، و از ه�� در��� ��� دا��+ ا� د� دE و $4&اد &� &�ر �_� !���� �Eا�

�+ ���� در .��ز ه�ي د� زرد���، �� در ا�ان د� ��0+ !�د، �� K�4$ �� +��H+ $� ��� دا�

��ا$� %)ا�#yL$ . و #�!�3G� و �د �و �=�ذ ا #����E #-�� +�.ن �� !� *�!� �� دا�

�� �&�D در�HNن .ن روز ا�I�K�-#.

#Cن دا��Cري روح ا��I& -���ن و ر��را !� ���� �د +�K�4$ . ا��س �ا ���HN��� ش و��C%

�+ از �N,� اه&اف ��n,3ن .ن !�دK�4$ . �H�!� ا-��1د ����، روح در ز�&ان $� ا��� ا�# و �_�ت .ن $

Page 39: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

39 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��C �� ��د� �����- +�K�4$ �! . /u� D���اد-� �� د �ا-��1د را !� ا �و ���� ا #�G�C�

��2�! #*���� ( !�دا�M د�� ���HN ا�# در ه+ .�� # و ا-��1د !� -���ن درو�� � �M.

������ ���HN و ��ا%�� ��د) %�M. �! /&3$ ،د�! lودي را&G� ه�ي . را، �� $� .ن ز��ن در دا�

����3ان E ري از��C! �� #�1 �� -�^� �� دا�# ه��ن ه� ا�و �10 +�K�4$ ر، از در !�ور وي��

�V ��0/ .ن !�د ا�&C� �$ ����% ،دم. �CE ،������3ان . �E ري�I�1 ر�����م 10E ا�� در ��8 او

&�������م ه�ي *�د را �E و +�K�4$ ���(% �3ان���E ا�د ز�! &� د�I ه��ار !� ��ا���� ��6د

����3ان را !� رE ن .ن��وي ��Q) .ورد�& !� و 3y# ��9د�& و ��%�دان و ��&ا���ن �� !4&ه� �

��م .��ن �E ��3د !�د�&E #ي در���4� . J�G$ � /4N �3ان را���E ن��از ��ي د�I، د����ن �

�� روز !� ا���د و �&ارv ���3 . �� ��د�&�C � او از �م د��E ا�# �� ��ن&�E �� ���� ��ا

!�د $� �E�ن �HNن �E&ار �� ���&&� #3y . ���� �� #ا� �ا #�4Oوا (Q�� ر *�د را !� روي�y.

3y# ��د و �����ن ���ن �� *�اه�+ د& از ��4ل $�� اد�ن در��Iرش و RK�Y� #3y �)ه�3 *�د

&���ت دD9K .را���Z$ ���1 و� �! �Nو �ا$��� .!�د�& و .ن .�yر را !� �

ر ا�# روح در*�D و C,� .�� �O�N=� د� ���� !� �_�ت روح از و�Nد *��� *�د ا���ار ا�#

��ن روح ! �� از ز�&%��� .����� ا�# K)ا �_�ت روح ��RN . �� در�HNن $�ر�9 %����ر .�&

�+ . �_�ت ا��Cن ��Z �� ��دK�4$ اي !� ��ن و ��اي .ن�Nو ا ���� +�K�4$ �3لO ت روح�_� را

�+ ا�� .�]� �4$. ��Z ��# �� ��د) %����(ا� -�1& در ��� ���O ه�ي -���ن !�2�� . ا�#K

�# را �3�� !� �Zول و ه�3ط روح !Zرگ GC� در lوي ا-��1د را �� #C�. زد�� �� Z���� را ����

&��� ا��Cن رد �� ��C � و ا���3���� . ���HN و %����ر �&�D در ز�&%� *��� ! ��2 %!

� !���8� ���� ه�3ط و ��1ط روح ! ��O �2اي $�ر�9 ا�CNم ��دي ا�# و در ا� ��ر اه���

��Hن �� ��د� F,* RN�� ا ه+ او�# �� ��ا�_�م�دارد ز ��H� ر��C! D1� ن�Y�ا� . �

��ر داردC! #زرد��� ا�# و !� .ن ��3ه �د ��*��ا�� . ��8� ���� 1$,�&ي از ��8� ���Hن �

���E �� ا%��� اي&N �� در ه��� �N *�$�� �� �!& و ه�[ از .ن دو راM. دو �ا ���&��3ه# ! .

��وي !& و � �! �& ����# ا� ا-��1د Lس .��Z �� د��� !�اي ��3رز��� Z�در د��# زرد��� �

و�Nد دارد&� F,* ��ا�� در د� زرد��� د��� را *&او�& *,F ��د و در ذات *�د *�ب . اه��

د اه���� و !�ا��س ��8� ���� ��Z د��� را *&ا�ن *,F ��د ا�&، ا�� �HNن $����3 از ��. ا�#

در د��# زرد��� ا��Cن ��ز�& -ZZ ��د *&ا�# ا�� ���� �� %�& ا��Cن . %��# د�ان ا�#

��ت زرد��� !� �HNن و $��م *��� ه�ي .ن . *,1# د�ان ا�# و ز�&ا�� ا�# !�اي روحOU*ا

��ي و ا�>�3ط زاه&ا�� ه�I� � �! ت ����ي��OU*ا �� �K�0 د در�I� �� ��� . �ا ا�#!� *��3

�V و ر�l ه�ي او ا��ر ��اوان ر��� ا�#C� �! #���� ر�y. در . �� �G�C� ،V�C� روح ر�l د&

!� <�رت ا��Cن !� روي ز��� ��ه� �&، ه�� �N 0>�ر دارد و از د3O �� ���C� �I/ از ����

����ي !�*�ردار ا�#! #��V ا�� ه��� 0>�ر ��ا%�� و ه�� �H� .��Nر ��د ا�& از اه�C� �3

��ر ا-��1دات او . � ��# وي را !� -��ان [ ��د $G# ا�4�Kع �Oار داد ا�#C! ا���0ل �!

�+ د�� اC# �� ���� در ��د�� .��*�� !�دK�4$ از �yL�� V�C� .در!�ر

Page 40: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

40 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�Mو !�دا �G�C� ،زرد��� +�K�4$ از �� ��. ���& د�����# !�*Uف .�]� !�*� $��ر �� �

#C���G دا��� ا�� .%�ه� ه�ي او از ز�ا %��� . �C� زرد��� و �ت ���� از دو د�-U2ا ����

��م او �� �_�ت روح !�ا��س -���ن و ������M ا�# !�& [ . �,C=� !�دا�M ز�د ��3د ا�#E

وي !� *�د *�د �� $��H �� *�ا�# را �_�ت روح را ���ن ده& !,H� . �9># رو���0 !� ���ر .&

��ا �� از �Oص $��م !� ه�KU !&ل �� ��د؟ �� ��J�� . Z ا��ار �HNن !�د در-�� �0ل د��3ل

دا�# �� k��E $��م ا� &�ز�KZK ا_�د �� ��&؟ ����I ا��اج از در� !� �� *��Z&؟ ���� -1

�� !� %=�� ��4وف . D��E ه� را �� دا�&�، ��F,4 !� �34& دK=� "*�دت را !���س"وي ه�]

�� !�د �. ،+&O ن���د�� �� *�د 34$���Z !� . و .ن را !� �� +&O ن��� ]�Mا��� �=C,� U��G�

�� ��اوان %)ارد !�دyL$ ���� ��*��� ��Cه �=C,� . در��ل R�9� �د $��\ 308اU�3O/ از �

�E� %)اري �& و ا*Uق و �H2رت �=a وO&رت اراد را در ��Hر ��*�� *�اهD ه�ي ) zeno(ز��ن

��ر اهC! ���C=داد� �� #���ر *�د و ��=� . �C! ���� �1�4& !�د �� ��ر، روح و �=a از ��د

ا� ا-��1د ��دي %�ا���، و . �HNن ��ر و �����ن .ن و روح ا��Cن ��Z از ��د ا�&. ��*�� �& ا�&

�Z !�دا��� �� وي از �_�ت و ر���Iري دا�#، !� د��# ���� ��K�0 ��د ���0�K �� داد� .

�&ار ��[، !�ا��س اE و ر���ر و %=��ر و ،�OU*# ا<�ل اري و �_�ت �1\ !� ر-��I�1د ����، ر���-

#C�!�*� ��ره�ي -�,� ��Z در ره� . و !� ا�2-# از ��� د���رات رو�O ���� ���0!/ 0��ل �

&��y�� ن�HN #��� و �� در �,n> +K�- ره�. ��*�� ��ر از ز�&ان �� در�� ��� !�اي ��uل، �9 از �

!� *�ردن Q)ا�M �� در.ن ��د ��ر ���Nد ) از%�و %Z&%�ن(-�3ر$C# از .ن �� ره�3 د�� ����ي

ه����I �� وي ���nل ه>+ Q)ا�# ��د ه�ي ��ر $_Z� و $�=�� . ا�#، �u/ ه�&او��، !�6دازد

&���G ا� روش را !� . �� ���& و !��U<,� *�د را !� �HNن ��ر �� ر���C� ���� ا%���

.�� ���&" ر���Iري �ZH�"��9اء ا�

در �Oا��� �4��N ����ي، ا-��1د !� ر���Iري !�ا��س ��ره�ي -�,�، � ��<� در��رد 0={

�� ���� . �,C,� ��ا$R در.ن �N ،�4��N� *�ص دا�#���N رگ وZ! �3پ(�1� ره�E ( ن�O �$

�& !�دO��� در a6� �4 !� . ده+ در !�!/ و��N5 &� �� +�C1$ رأس ه�م 9�$�Uت در . %�و

�V ��12ه�ا !� 1$,�& از (0�ار�ن �Oار دا���& ����12�ن C� ن�72، )0�ار ،J1ره�3 360ا�

:�C�H� ی� Ö�، از )����&%�ن(، %Z&%�ن � ���Uن اززن و��د، و��ا�_�م �����%�ن ))mahistagد

�3ان د��، �4��N و��W در واWO، !� *��2 ا�&v !�دن $4&اد �0ار�ن و ا�1=�ن و ره. زن و ��د

����ي !� �2ر �,� !� دو Z% �132&%�ن � ���Uن، از [ ��، و ا��اد -�دي � �����%�ن، از ��ي

&� �� +�C1$ ،�Iان وا0&ي ��4ل �� ذرات ��ر . د��%Z&%�ن !� *��2 ز�&%��� �1&���ن !� -

&�&� �� �1,$ &������%�ن ��. را ه��Iم *�ردن .زاد �� �� �[�. ��% ZN يZ�� &�&� �� R9$

از در*��ن . ��3د�� .��H ه��Iم ��ر روزا��، در � + زدن ز���، *��� ��دن %�&م و � ��&ن ���%

!�د ز�ا $��م ا� ��ره� ��RN ر�l و -)اب ��اوان روح ز�&%��� �� در ��ا�� �HNن در ���ن

�_� .ن �� !�C# !� .ن ه� 0�� و��O !� ��ري ا���nل �� ورز&�& �. ا�# �� ��د�� �

&�&� �� ��% R9$�� + ��د !�زن $1&�%&Z% . �و .��زش !�د�& و ا �=- &���ز�� ��!�ا� ه��ار!

&�����%�ن !,Z% �9&%�ن را . ��ري !�د �� �Z% \1&%�ن ا*���ر ا�_�م .ن را دا��� �H�$ �� ����

Page 41: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

41 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�&& �� دا�C# و ا��ن را از �Zد[ �� !�د ه��ار در ��4ض %���&ن !� .�]� !� ��8 او %

��!�ا� %Z&%�ن ��Z ! ��2 $_�وز !� ا<�ل و �Oا��� � �� �� �� !�C# !� .ن �Eي . ��W �� ��د!

�! +Mاي �1&س ���/ ا-��اف دا(Q ول����ز !� ! �D و .��زش دا���& �� ��اي $� &���! &�!

�F !�اي ��ارد $�!� !�د �� ! �O�� D ����# داراي ���ن �. ��4<� و %��ه�ن ��Z !�دOو د /�=

. ا��وز در د�# ا�#

�&"$1&����� ا� ��3د �� در.�Qز ر��K# *�د H� " ز�&%� ��د و ��60د وي $� 0&ود �IK��

در . ا��-� د���� را �� .ورد !�د !� ��+ د& ا�� ���ا�C# .�]� �� *�ا�# !� �E�ن !����&

!�� #=K� � ر اول�E�� #�Y,� �*اوا �_�. �! �$ #���� #����E # در �0ل��ان زرد��� !� د&

��د��ا�� ���� . �&& �& �� روا!\ �� و !Zر%�ن ���ر را �� *�د زرد��� !�د�& !� ���� $

&����! �E ان !� در رود و از&�!4& از ���Eر ه��Zد �Eد�� �& و ���� $�ا��C� . #C ��3د �� از �

�&�3G# و ا-���د او را !� *�د � R,N .#�(% ر *�د در&E از ��گ aE ه��� &�!�ادرش . ه��Zد �

�� او !�Hام اول ���N د) 277-274(و�! ���� !� ا*�اج ���� از در!�ر او را . از د����ن ��%�& *�رد

ا�� ���� [ !�ر د�I . !� !�!/ �����د و !� ��90ان .�_� د���ر داد �� او را ز� ��8 دا�� !��&

��ن ! # *�د را ���!� دا��� !��& !� در!�ر �� ر�# و !� ا�2��� ا���Gن ��د و !&ون ا��9 ا�Nز

!�Hام �� ���nل <�ف Q)ا !�د او را !� . !� �Nذ!� � ��# *�D *�ا���ر د&ار !�Hام %�د&

aE از .��9 �� ��ه�رش را $��م ��د در . 0>�ر *�د !�ر �&اد و %=# �� ���ر در ����8 او !���&

�K�0 ون .�& و���� [ د��D دور �,�9 و د�# د�Iش دور ��$��، ��!& زرد��� !�د، از B�2ر !

او را ز� ا$���Hت *�د %��# و !� . ���� را د&�� Z��. ��1G$ ���� ف و !�اي�I� �$�OU� در

���ي !�ا��س اد!��ت �. روز در ز�&ان ���& و در.�_� ز� ز�_�� �Nن داد ����26 8.ز�&ا�D ا�&ا*#

�R ��د,> �! V�C� &�D��E ا�_��# �� ��ا !�Hام در ه��ن روز ��OUت ����ن �O/ او . وي ���

�V وار . را <�در ��9دC� ���� �� #ا��* ��� �."&�H� " و �وار !�د ���� از د&���د؟ .� ا�

�، در اد-�ي *�D د�# ��&؟ � ا� ��، !� $��N !� ا-���د و ا��0ام E&ر و !�ادرش !� ���

�+ *�D �� %�#؟ ��E � !� ا� D��E ه� �&ار+��$ ���n$ اي !�اي ���H! ي�_�CN . +ه

+��F ��گ ���� را ��� دا�Oروز د ���� . �3� 26م و � دو���3 ��274رس ��G�2,��� $�رk دو�

. م ا�#��277ر�

* * *

Nه�ي ا&���E # ���� و��و ا<�ل د +�K�4$ ���-� .ن %=�� �& ��& !��ان، !�$��N !� .�]� در !�ر

!�ا��س ���!�4 �� در د�# ا�#، �� -��/ ز�را ازدB/ ا���� از ���ن ر��� ا� د�

#Cدا� :

X�� X4]و د X;�(Jا @�)]�, و ekو

$�أم ��3د و روح 0��ت را ��� .زرد ���� د�� �4��N �� ��ر��ن !� %Q از ��8 ���� $��H %�و

Page 42: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

42 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

!� ه��� HN#، ا� ��Cن، %��� %�و ����9 از �4��N را . وام ده�&%�ن !�د�&$��Nان، <�ا��ن و

&�����3ن ا<,� ����# !� ���ر �� ر����E ،&داد� �� /���ان �����، $_�ر �n&ي در . 9�$- �!

&�در�# ا�# �� ���� ��F� !� .وردن !�*� . %��Cش ا� د� در ��� ��y�� D1ي دا��

��ت و �Eد��ه�ن و ��هZاد%�ن و K�� #*دا�E و :�N �� �N د �& ا�� از .ن�* ��M. �! رانB�Cا��د

�� ^& ا��ا�� !� �M. وي در .ن روز%�ران ��M. د�! ر��� !� ��9ر را ZNء %��ه�ن !� ���ر .ورد

��� 432� %�و&ن ��& $� از در!�ر�ن و �132 ا��اف ��� . ���ر �� .�&K�4$ ا�90م و ���� �!

R,N RN�� #Cاو ��د $�ا� ������ي از .ن �132 !� .! 1�� و !� . %�وG$ �! ��3� ���� +�K�4$

ارزش ���دن ���ورزي، !��Hد !�دن ازدواج و زاد و وK& �� $�ا�C# !�اي ه� ��ع ����90 ز�:

�&�&. *�Y را !� <&ا در.ورد��� �� #���Cن ا��� . !� HN# ��3د �� � �K=����ن �����ن را د��

� ���� +�K�4$ دورZ� ن، <��30ن ���0 و ��!�زان���E�� ،ورزان��� ���� $�ا�C# ��دم -�دي 4

از ه�� !&$�، در . را *���د ��زد ز�ا وي ��ر ا��ن را ^�ور$� اه���� !� ���ر �� .ورد

����# ا���N-� و � ��[ ه�ي *K�4� ع�� o���ز��ن د�� ����# ZN ��[ !� ره�3ان د�� ه

!� �C0ب �� .�& ز�ا �9+ او �Oدر ��3د ذرات ��ر دادن. �M�N �&ا�#��[ $�9 ��ن !� �1��ي %

��G !� �&ت %Z&%�ن و . را �� در �4YO ��ن ز�&ا�� !�د .زار ��زدC� ��از ه��� رو، �� ا%���

��*�� +H�� ن *�د�-������%�ن د� ���� را !� !� $��HN و !� ا-����M !� درده�ي ه��

��ري !� را��0 . ا�#C! ���� $�ان $��ر ��د �� ز�&%��� %Z&%�ن �4��N ����ي C0& و د��

���ف �� ��د� ��M. �ا �! �����E ري را از��C! و # �Iرا !��� ا� .

X�� �+-�D� اد;�ي ;�� در

���� اد-� دا�# �� �� $��H �� $�ا�& ��اBت ��!�ط !� *,#1، ����& ا</ و ر�� !&ي � ا</ و

�Cا� ��ر �� Z���ري د�I از �4��ه�ي �HNن �C! /0 �! در�O �9 *�د را,! &�% k��E ن، را

#Cي !�د $� -,��. دا���وي �� . ا�� k��E ه��M �� ارا�M �� دا�# !���� ا����C اي و ا��2

/u� �4�32 /M�C� �! �� �Mه� k��E �9,! د�! ���I��C,� �! �H=� ار��M�Y راl در .ن ز��ن !$

و ه_� ��1&ان او �Oار �� %��#-,/ %�دش ��� C� 9/ .ن �� داد .��ج� ���n$ � و ��د��ن .

�� ���� روي .ورد�&M. �! ���%&ز� +H� ه�ي ا���� و D��E �! k��E ���� ر !�اي��C! .

#Cدا� ��G و !��و��، از -,��ي !Zرگ ا�Uم، را �� $�ان از ا� %�وC� ��و�K ا� . ا%���

N��� #-�� �! رو ه�دو �ه�ي *�د �&�& و از .ن د ����ا���8رات و ����ر !C! وت ه�ي�=$ �

�� ���93ر ��رد �O �,�0ار داد. !�%�دا�&�&�M. ان�� . ا%����� 0�� ����# را !� -

S]<�� 3 ��زش ,M[&ي و �&

&�� &&E�� رد ����!� و .زار !�د�� �� �Mه� ��ا� .����#، ه����Yر �� د&+، �1\ در ��ز�

�Z !� $&رl از !�� ر�# �0ل .��E �9د��ه�ن ا� � ���O ر در�nد��ه� ا�E و��,O 0�� در ��M.

Page 43: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

43 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��وان ����# !�د�&E از �,C,� . ون�O # و از 11و 10از��ي �$�! #���� �! �Mدا�! ��M. ديU��

��ن �����ن از اه���� و� !�*�ردار� �� Z� . !�د رو !� زوال ��Hد ه��ن ز��ن ه�� ����� و ����1 �

��ر $�ا�� !�دC! در.ن ر�& ��د �� ���اد :�. ����# در ا�3�Oس از ز!�ن ه� و !�دا�# ه� و ��ه

:� ���/ $�� و .*�� د� �HNن *�د را در ا$ �ذ و ا�3�Oس از اد�ن و ��ه&������ن !� -��ان ���

�& ه�ي د�I، از .ن �N,� در �1/ دا���ن ه�، ا��uل و 90�Cدا� �� FG� ،��Q و ا�&رزه� و &�E ،+

��م ���� از ه� . و !� را��0 و در 0&ي و��W !� ا� ��ر د�# زد�&E ن�%&���ه&ف .ن !�د �� %

�� *�د !� را��0 ��E ا-��1دات RK�O �3س وK م را در��E ن. &���ه�: و $�&ن و ��!�1 د�� !��ا�

�ا�� و $��� !� �3Kس ����# در.�&�& و � ��# ا����C ه�ي ه�&ي و !�دا�M و ا. E)�ا ���&

�� !� ��u!� ���� $_,� ��د�&�M. ه� ��!� � � د�I، ����# در ه� ��ز��� و . ه�ي !Zرگ د

�� �G,� ���دار �&M. ز!�ن و �! :��� ��3د و ا��وز، . ه� ��هyL$ �! #���� W�� lر در $�و�� �ا

��اث ه�� ا��Cن aE از %)�# �Oن ه�، �� $�ا�& *&���� �� :�در%��Cش اد!��ت و ��ه

��، ه��ن %��� �� در . ه��# !� ���ر �� رود�M. ي در ه��(E ف و ��زش�Y4ا� ���� &���E ا��

�� �Eا��Y4ف ه�# و �Nه� ا<,� *�د را از د�# ده&، M. �� #رخ داد، .ن ا� #���� ��M. رد��

�/ رود,G$ ا�2اف *�د \�G� اد . !� ر�: %�دد و در&N.!�ء و ا �د ����وان .ن $=�وت ��&ا�� !E ،��

�,3O �و !� را��0 !� د &���! ��� *�د �� ��رد ا��0ام و د� ر��� ���ر ا�# !� د� $�ز

��، �� ��ر 3$,�� . *�د !�ز �� %�د�&�C � ه�ي /C� ���I��� �& و ه�� Z�در��رد �����ن �

دا���I� ���� ��M. را���ن .��ن را در&E \�G� �د �! lز�&ا���ن !�&ر�� &��� (� !�د، از !�� ر��

ا��3K ا� ا��رات !�اي .��9 ���ن ده& ��ا ����# در . !�ز %���&) در���E �,0��� !�دا�M !�د

D���!U4� �� �4 در ا*���ر دار+ ��Z ��� $�ا�& !� ���=�L�� و #C�دراز�&ت از !�� ر�# ���� �

��O k��E �� �! �اي !&ه&از ا &��� W.

#��� ��د و از !�� ر��� !� ���ر �� .&، ا�� ��4K�Y .ن از ا� رو �O!/ اه��M. #���� �9�. �!

�: و �HNد و ����ر، �� ا!Zار !�*� د�I از اد�ن N ي�N �! ش *�د��C% ا�# �� !�اي ��� و

��� و0&ت %�ا�M ا�Zون !� .ن، . ا�#، ه��ه�ي ��=� و ���ب و ����� را در *&�# %��#�*

��وان ��� اد�ن د� ���� را E �! ه/ .��ن�C$ و �M�N V,> ،�3ه�ي ز������#، $��N �����ن !� ه

3��I� �1 دا��� ا�#Y$ .از ��8ه�ي %���%�ن ه�]��ن ����C !�ر�� ه�ي $�ز

--------------------------------------------------------------------------------

:,��>�S ه�

:!�. v. ن. 1

F. C. Andreas, W. Henning, Mitteliranische Manichaica aus Chinesisch- Turkestan 11,

SPAW, Berlin 1933, pp.295-96.

Page 44: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

44 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

2 . &� ����I� ن����,C� ن و��G�C� \��$ �� ت ^& ����يBر�� ��$ +H� ع ازU2اي ا�!

:!�. v. ا�# ن

Prosper Alfaric, Les Ecritures Manicheennes, Vol .1 ,Paris1918, P. 111 f .

.!� !4& 115ه��ن، ص : !�. v. !�اي .%�ه� از ر��Bت ا%����� ن. 3

4 . ��! :�Nاز .ن در �� ! ���=�L�� �� #ا� �-��_� �� .�yر*�Y �� از ���!� د�# .�&

��ن ��� �&. ا�K,/ دوم از !�� ر�#��$ �y_��-� �� ا� ��9 !� ��م از اا�# »��K�=� «

)Kephalia ( ،»�,>�9ت ا� «)ا-��1دات ا<,� ����ي /���( �Iب ز!�ر،«، د��� «)Psalm- Book( ،

1��1$� �� !�.ن ه� ا�_�م ���� ). Homilies(» ��-�8 ه�«و ���� G$ ي و���� �Y3Oر�y. در��رد

: !�. v. ن

A. Bohlig, "Die Arbeit an den Koptischen Manichaica", in Mysterion und Wahrheit:

Gesammelte Beitrage zur Spatantiken Religionsgeschichte, Leiden 1968, pp. 177ff.

.�yر HE,�ي، �n&ي و HE,�ي ����ي �_��-� $�ر��ن !��K را از �N,� ا���د دا����& و ���Eر . 5

�_,&ات %�ا��M�H3 از.��H را ����� $���N و $����ن)�E)Werner Sundermannو��Cر ور�� زو�&ر��

��� ز�� . ��د ا�#E ن $��� ����ي $��\ د������)Peter Ziehme ( &� ����$���N و �

.ا�#

�V در �34& در �� دوازد ���IK !� ��3ه# ��C#، ن. 6C� �!�_$ �! ���� �!�_$ �ا .v .�! :

/�� ،�O�K /� .!� !4& 41، <� 2ا�_

�� ZN ��!�ر%�ن !1�� را !� ز!�ن .را�� ���O �� ز!�ن ��درD !�د �����I ���� ه=# ا�y دارد. 7

ا�#&����� . و�K ه�o �&ام از ا� ���ب ه� !� ز!�ن ا<,� !� د�# �K�=� ،اي ��!�ر%�ن��

�J .ن را !� او �3C# �� ده�&، ه=# ) �_��-� روا�ت(K�$ J,� � W!��و ���!� !��م ارژ�: �� در �

2�� : ر$�& از���ب -�& او -�3��O�� ،ز�&%�ن ���_�% ،/�. ن . ،رازه�، B�Qن، ر��M/، ز!�ر)ر���K(ا�_

v .�! : ان�H$ ،مUاز ا� D�E ان�ت ا�� 343-335، <�، 1376ا�0& $=>,�، $�رk اد!

:!�. v. ن. ���0 از ا� ��OUت از O,+ �����ن !_�ي ���& ا�#. 8

W. B. Henning, "Mani's Last Journey," BSOAS, 10 )1942( ,pp. 949-52.

�� ن� :!�. v. در ��رد �����G او ه�]

M. Boyce, A Reader in Manichean Middle Persian and Partian, Leiden, 1975, p44.

Page 45: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

45 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

ز �در ه� &گ را زاد@ ا[�

��ه&خ 1">ب

*ه� ��4@ ا[� ارl� 9زاد@ ا[� ز �در ه� &گ را زاد@ ا[�

�Eم !� ارو�=� ��K1964(در .ن او (&,N ] � . !� *�دم دا��+) دا���ن ���وش(!�و*�+ ��ه�4

�&ن !� ا� !�# !�*�ردمK +«: درا ا+ ار�� .زاد ا+/ ز��در ه�� ��گ را زاد&��دم . »ه�� !

ا��9 هC# �� ��4 ز� و ز!�م ��د؛ از رو���، در��� و ��د%�، از ژر��ي ا�&�� و !&اه#، از

�&ن و 6$�&ن &! R,O�H و !� وا��Y ا�#، از �G� � � و 10�1# !� ز��ن، �� a=� /u�

�9������ اش در ��، از اE �%&دق ا�#، از 0>�ر ��گ و ز��> #Oو ه�و �N��1 �� در ه��10

�� ا��9ن و ��� ��-�ي !�د ا�#، از ��� ] �9��+، از ��دو�� و از ا���گ را ز�&%� �� �

���& ��%��CC .زادي ،"�&��"E �ن، از ا&Z%�! !�دن و .زادي را در اراد&�از .زادي در!�&%� و !

و !�&%�، ا��� ��گ !�دن، !� .ن .%� !�دن، .ن را �6)���� و $� �=� ��گ را�&ن و در ه��ن �0ل !�

%�ه��� !��Hد%� و !� ��yي ا� �=� و ا��9ر واJO !�دن و دا���C د�# رد !� و�Oف *�د زدن، .

��*�� و � �� �! ،#��_� #C�.%�ه� *�د را �6)���� و !� .ن ��ي ز�&%� و ��گ �� �4,�م �

0��ت �� ��دم و 0��ت زد �_)وب و ����ق در . هZار ��Z د�E �9���� . . .�I&ن و Z�از ه�� �

�� a30 �� ��دم و !� هZار $�ي رگ ه� . ��C! �4 �� !�دم��&م و در ��� �� a=� �4 را�

. در $�+ �Nري !�د و .ن را .!��ري �� ��د و ��رZ �� �&م" !�#"روزه� و روزه�. �� �����دم

��ورم! #O�2 +�Cا��$ ��� . Zر�� &���N و &����E از ا� ��H زBل و زاE �9��� ���! &����

�� I3��HN,�[�دم هC# �� در.ن !� $�!� ���� اي !� ا���. �� �&مC0��از ��J . ����+] ا�

�# �� ��%�Hن راه+ را !� ��ي *�دم !�ز ��د، ��ا !� �� ���ن داد، از �U� ��=Iم و ��� ا! �

ذوق زد از ��گ، از ����D در.�Qز $�K& و در ��� ز�&%� و . دا�+ �� ��Zه�ي د�Iي ����+

�D در���Cا�#. ز ���� از [ ��ل و ��+ ا�# �� ا��� ��د! B�0 . �%&گ در او ز��� �Iد

�&، ��گ ه+ ��د ا�#، .ن ��%� �� در ه�R,O D6$ [ ^�!� �� زد و در ه��=a د�� ����

از ه�اي -&م را در وي �� د��&، .ن ��گ ����ر*E�� �I�C)��� ه��� از �� �+ �� ��د !�

�_�D �&ا��� !��& و ��K�,% /u اي % �Iد �$ &� �� �E ود و .�1&ر از ه�اي *�دشZد �� ا��*

&�=�! ��I�� �_�9� �! ،U1$ ش وU$ �! � د و�� �G� در.*� را&�����! �C=� /u� در*�اب �

�D و ��ش و - ،&�Oه� �� ر ��ن �� *�دش را !_�د $� $��م ��&، ��%� �� در *��� $� ز�&�اي !

���& و !� ��C ��ري �&اردE �� دش را�* ��Hن و ���Zد، در ��� راE � &�� �� ��C�&! .

Page 46: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

46 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

%� در ا��� ��د ا�#؛ .�& !�د او را !�3د *�دش ه+ ر���� �&، و��O �� او را ��# ه��Nر ��

�� . . . اي ��گ !�]�ر، .وار، اي ���� ��ا����. د�M�N �I �&ا�# �� !���& !� *����ن �&

�� F�*��� ات را *�اب ��دي و �� *�ا��� . *�ب �N *�ش ��د !�دي؛ در �Zn ا�� �ان ر�

#��4 ��Z!�ن ���، ��[ *�ر ��[ دان ! اب ���ي.وار و *��� *�� �! �� ���Hن ��*�ا�&

��I �� ا��9 ه� ��Z !�اي ��دن !� د��� �� .&؟ !�اي ��گ؟ *R، و��O ! ��9 و ��[ !� �0ا��

ز�&%�# را !� ز�&%� ��Zه� . . . �9 !� ����خ !� �� !�&. .ن را ����، *�دت ه+ ر��� اي

$��#، ��وع �� ��� ا�� ز��ن ه�Iه��E و ��B �� ه� راZ�� #��E را، $� و %��# و Z�� ��

،�(E�� �I�C* ،#*ا���&، $� ه+ !�ز]� ز���� و از %�دش 9� �� ه�� را د%�%�ن و $� را .وار

���E و ا!&ي E) ،#ا� ]G<�"���I# ا!&ي ا�#" ه���ا!& +�M�I! �� #ن در ا��ن ) ا�.

��C�� .�9���� ،�MU! �6� \1� �$ ،�$ تL�ه��C �� ز��ن $�ا !� !� �� ��&، در ���N و ه

،��C�8ش ه��� �� ��Oه�، 0�� و #Oو �����E# <�ر$[ ه9��/ $� ��ه� �� ��د و !

�& و !� < � ه�ي � �� �_=���ت �� ��&، ا��Iر �u/ <&اي %,��K �� $��& و .���ن را �I,��Q

�� *�رد و وا%�ي .ن در ه�ا ��ج �� ز��� D� ���& و دور �� ��د $� در !� ��H�Q #ق �

��9ر�� در ���� ����C !� ��+ ه�ي $�Z دور!�� دار، <�3 ا�ب دارد، �=a ��� ��& . ��د

�& و ����8 ا�#� �� �I� د و�� . $� ��3دا 0��ان !�]�ر را !����&، �1\ !� �� %

ب، � ��، در دل $�ر�9 !� %��ن *�اه& ر��&، [ روز، ز� $�� .���ب، در $�ر[ رو�� دم �Qو

��د، *�ن ��ار �� ز�& و �Oچ و�0� !� *��ل !� % �� D$. �K�,% ن�H%�� ر�&، و �� R�

�! �I$�E &� و $�Zدو از !�Bي !,&�Z�% ه�ي�E و o�E در o�E �3، %�دن ا��ا���، ��خ ه�ي�� ����

� Z3� ا��& و ��گ �� دا�� اش را در $� او ����� !�د و �� � ��د، .ن ه+ در [ ز��ن !� $� در

0��ان *���ش �� ��د R,O و در R,O .&ر� �� �C! ��.در ،&� و ���&��1\ . ��گ او ر�

��N �9 %���� ا+ و در ��4ض !�د و !�ران، . ز��ن ا�# �� �� ���&E درو �! ،J1� �! در*��� اي

+�&v ا�&�CG��� ،vس، $� *����C ز��ن از !�B �� رZد، ا�. ����ي !�ف و ��زش !� ر0+ .���!

&������Hن �E .+«. !� ��ور ده�را &����aE ! �9 .زاد%� در �_��#؟ .زاد%�، �� .زادي. »ه�� !

#C�����9 .زادي !&ون F0 ا�� �ب، !&ون ا��9ن ا�� �ب !� �4�� ا�# و .دم $�K& . .د��Zاد .زاد �

D%�� و)Dز��� (&���Yر. را ا�� �ب ��� ��را �u/ !�ري در�M�N !� ز��� او . �D��9 را ه+ ه�

اراد و *�ا�# او . و�Nد دارد ��ن !� و�Nد .ورد ا�&ش. !�د�D د�# *�دش ��C#. �� %)ار�&

��. در .ن ���1 �&ا���CE �� ا�# و اراد��E د او�Nا �� ��د . و&�E #و *�ا� درو�Nد، اراد

a9-�! �� . � �� &د دارد، �� ! �اه�N�9 و�در����# ".زادي. "�اه&.دم و�Nد دارد !�اي ا

�Zد�Iي ا�# و�K .زادي و�Nدي�-existential- د �&ارد�Nو . &� وار،در!&�.زاد%� درو�Nد،درو�Nد !

و�Nد، ا� هC#، در .%�ه� !� !�&%� ه����I از �� و ���ر و .���ب و ���Hب $� .د��Zاد و دد و

�Zي �� در.�a=� �H �� ��&، دام، از ا��9 ه�� .�&%��� رو�& ا�&، ه�� ا��� و %����ر� ،&�ز���

ا� . �u/ ه�ا در $�ر و �Eد��ن �� %)رد و .��ا �� ����& و �� E���د $� ����Z، $� ه�o ��د

�u/ .���!� �� !�اي $����ي .���ن -.%�ه�، ا� 10�1# را د&ن و دا���C و از درون .ن !�.�&ن

� -از دل در� !�ون �� .&! +Q.زاد%�، -,� ر �د داردا�Nو �%& .

Page 47: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

47 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��1 �4��ي �� داM+ *�د را از ا��رت �HNن، از �8GK ه�ي ��%Z� ه�� ��Z و ���K�0 روا��، 10

��ون �� ��&! ���Iه� �����E از ز��ن و ��9ن ،a� در .ن ا�#، ا%��� �� -ه�� +Mا%��� دا

# و در ��C#، ا%��� �� دا�& �� !��Hد �� ���&، �� $Uش �3$ ا�» !�ون �&ي«دا�& ��

���&دE �� م&- �! ،o���وش. ��H# !� ه� /u� !»رم ��ن ��و.�! F,* ده& / �� !� .زاد%� از�%

+�� » .د�# �� دا�� ز �HNن در ��$�� #��O ي ��ود�#، از&��&ن و از F,* &0، از !,�� �!��

�دن و و CE# روح، �,��1 و .ر��ن ه�ي ا*�OU و .رزوه�ي روز�� .��H ��ا%)���، !� ��0�� ا��

�Q�3 در ��H، *��� و ������ : !����I �&ن در ا���Nع و �QR ���&ن ا�#. !����ر ���&ن ا�#

�&ش! .زاد%�. *�د���. .دم .زاد در و�2 *�د �QR و �����س ا�# �� �� ����& و �� �� �

اي -_�R، د�ا�� &&E ،دي�N�� ،يZ���I از روي ��I� ،��=I ��ن -���ي *�ر�N و ����ز، �

�� ��C ! �اه& . ا��I# ���ي *�ص و -�م) -U1ي �_����! (��&. ي ��& -�O/ ���ا�ا%� �

،���N ،�I�N ،د��I� يZ��&؟ �HNن را ����Z ا��Iرد، در�HNن !��& و .ن را !� ��دا�� از �HNن در�

�� �� !�.ن ا��Cد %� �� و در-&م ������، ��� را �� در .ن �N %���� �=� ��د، از ز�$ �!

�Zه�� ��Cه �$�C�. �! ،ن�HN ون از��.��Cي !�د�� ه� �_��# !� ZN ه�o؟ .زاد%� ! ��ي !

ا+ $� !�Cي ��گ !���!�+؟ ا� �� ه��ن &� %� �� در-&م ا�#؟ از ��در !�اي ��گ زاد

�����E �&%� ا�#، .زاد%� ���ب در !�&%� ا�#؟ ����I �� $�ان از ا� دور !�2/، از دا�!

��ون ا���د؟ ا� ����ن ا���ار ا���U را %�د�&! �(E�� ن��E $�9ار �از ا ،�I�� ه�&�رو�& !�ز.

��ون ���& و !� ! ��ر را از ر��� !�زدا�#؟ � *�د را از ا� ��خ %�د�&� �H6� �# و ا در ه+ ر

ز .ن ��ي �HNن ر�#؟ .ن ��ي �HNن �_��#؟ .�_� �� ز��ن ا��Cد و ��گ ��ن ��9ر�� ا

��ر *��C اي، !� *�اب ر���C! ،اي ��C* . �=a ا���د

��ي .�&، -&م ������ و�Nد !�د، u� و a�� ان�ا�# و در د&�E �� ��B�� �� ا%� ه��ن �2ر

����� !� ������ !�د�� ه�، �9 �&ن !� %�ه� ز��ن و ا</ ��9ن E در -&م �� �% #Oن و.

�� �� . »و0&ت و�Nد«در . F، ر��&ن !� *&ا !�د� ه����Yر �� -��� �� %��& و</ !� 0. !�د

�� !�ز$�!� از ه��C او�+، �D1 *�د را�M. ���$ 0�� در ز�&%� -��ن- ������ $�ا��+ از �

و *&ا، !� ز��ن و ه�� ز��ن، . !� *&ا !���+. ��+» دو�#«، »���4ق«!�دار+ $� ه�� او،

���&ي » ��ن و وه+ و .�]� در وه+ ��&!�$� از *��ل و %«ه��C و ����C، ��9ن و �9�Bن،

�&ا�+ �� اي، �Eد�� ه�� ز��ن ه� و ��9ن ه� !�دن و . ا�#�� � ������ ���� �! �����E

�9 �&ن -�F . ه��C، هC# و ��C# را ز� �E دا���، در وراء .زاد%�، .زادي �F,Y ا�#

����B ا�#، در *�رد ا�&��» 2=�/ -�F«ا�� ه�� ا��H ! و -��F و ���4ق&���ل ا�&�* ،

��Gل «ا� !� ا�&�� . در ��9 او ا� .زادي ��Gل ا�#. ا�# �� ا���د �2س. . . و ��0{ و

D&ا� « �� &�«و .%� ا�# �� » *��ل ZE �� �G! �,>�0د«�Y* }��0ر �� ��YO « D�اي !

-.د�� را -��C# و !� !�دا�# *Uف ا�&�� �� از ه��C دارد *�د را �YO ي ��ن��HE �! اي

&��! �� �YO در دل �M�و در �در- &��ه��C و . ه+ ا� ه�دو هC# و ه+ ��C# -و ��� !

ا�� ��دو�� !� ا��H ��� ا�&��&، ��ن ! ���C� $�ا��ن ���4ق و -��F، و</ و ��ا�O ه�Zاد

ز��ن؛ در در" ه��C"و " ز��ن"!�ز ه+. $��ري از ا� %��� در ز��ن او ه��ز ه��C �6)���� !�د

Z�� o�، ز��ن ��ا���& را )ا��ا��(ز��ن !��9ان . ا��ن ��� ده& ��0 !� *�د -ا�&�� او ز��ن !� ه

Page 48: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

48 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

&�� �� o�ز��ن ��دو�� *���� . در �v�n !� ا���Hي *�د ��و �� !�د، زاد *�د را �� !,4& و ه

�C#. ا�#� ��&��Z. از aE <& هZار ��ل ه+ ا��& !�د���� Z3� �O�� ي !� -�� ��0 ��ن

[ روز اي�$�� .&���وش !���H را . ز��ن ��دو�� aE ��0 از ��گ ه+ ره� ��� �� ��Oو

�& �� در .ن د���، در -�K+ ارواح ����؟ �Nاب �� ده& ��E �� و از او &���!� «در *�اب �� !

ز�M�3 %/ و !�د، ! �� !���H(» �� دا��+ ��� !�د $� �� *�ر+؟/ ز�%/ ا�&ر ه�� �� *�ر+

��� دا�& ا� ��ه3# %/ و !�د $� �� دوام ) *�ردن و �����ر» ��� و-C/«و ��*���، ��

��خ . ، ه�a� o ��� دا�&"�&ا��+"�� او �� دا�& و �� د�Iي، . دارد" ز��ن"*�اه& .ورد، $� ��

&�Cز ��� ا�! Z�و -�� .دم ه�، ��Zه�، ز�&%� و ��گ . ز��ن aE از ��گ، در��ا��ي ز��ن �

�� ( *��3 �� و !&! �� .��H، -�� ! # � �����#، -�� ز�&%� و ��گ �از %=�� ���وش �

، ز��ن و� ه�[ را �. ���!( �C�M�% �� & ��گ ه+ ! �� و -��ي، ز���� از .ن *�د دارد

�Zي ا�# �� aE از *�د ��Z هC#. راز ز��ن را ��C ��� دا�&. ��� دا�&� ���I� �ا . ��

دم !&م !��� *�Zد و !�� ���� ��و �� �9�& و در ه��� ��C9� *�د ���N ا�# ��

��ا«. !�*���� و !��Nي ا�#� اي )��ن ��(» ز�&&�؟ هC# و ����C $�أم؟ %)��� و .

در %)��� و ��د ا�#؟ "!��&"���د در ا���ن؟ و ا����� �� $� �� *�اه& &��� ، !� و�Nد �

�����E ��C�؟ ��%�، ��3د�� �&ام، �&��� #C� ه��C � ه�E �� ��C&ار ه�دم ��,N در

؟ و .ن »دا�� �� ��Hد و دا�� اي �� دارد«.��ت ��C# �&ن ه��C؟ راز ز��ن را �� �� دا�&، و

ا����3 ! # �� �� !� او و در او�# و ه� ز��ن ��Zي، �4& و ��CG از .ن !��ون �� ��& و

ز��ن و ��%� �����# �� را ز� و رو �� ��&؟ �� �� دا�&&� ا+، !&�، �� �� دا��+؟ ه�� !

#�E aE ام .��ا&� ،#C�.در��ا%)��� از �����E در ذات ذات، در%�ه�او�#، ��%� �� او ��

�+. �� �H& و�K �� ��� $�ا��+، ��� $�ا��+ ��گ *�د را I! �� #�E)ار+�C� . �� ز��ن �&�!

�� او�#ز����+، .�&ن و !�دن و ر�����ن !� *�ا�# ��د�Cدو��ا�� ز��ن، . ا� �زاد%� �� در ا. aE

�&، �&ت و � �� ��%�ار و � �� ��v د6K)�، در�_��#؟ �� ��Z ��گ را �3$�Q درا� ��$�

درد��v .ن را ه�o و �Eچ �� ��&؟

�Zي !� ��م و ���ن، �H3+، �,� و ه����I؛ ارز�� �� �u/ ه�ا �>�ي روح را ��ا %���� "! ��م" �

$�ا���M . در.ن �=a �� ��&، !� .ن ز�& ا�# و از !��# و�Nد .ن ر���ر �� ��&" قا*U"و

�& " ��م"!�اي . �� �!&" ��دار"� " ر���ر"�ا�# �� HE,�ا��ن !�� !� ارزش ه�ي ا*�OU ز�&%� �� �

&����3ز ��گ �� ���!E �! � ،&���!� ز��C ��� ارزد و �� " ��م"��ن �� ز�&%� !� . و �� �

!� ��م ��9 %� «��� دا�+ �&ام HE,�ان و در�_��# �� �� %�& . !���د" ��م"د �� ا��Cن !�اي ارز

$� ��د�� ا�#، ا��� ز��ن ا�# و در��H# ��ل . »��ا ��م !�& �� $� ��گ را�#/ !���م روا�#

دام از. $� �� رود و ��م �� ���&. ا�� ��م را، ��� $�ا�&. او�#، ه����Yر �� .ورد، �� !�دش

در او ��ر%� ��C#، ��0 ا%� -��گ-�Uح ز��ن. ��گ، از !�&%�، از ��ز ز��ن !� !��ون �� %�Zد

�1\ ارزش ا*�OU -�,� و ��ر!�دي ��C# " ��م"��ن �� . ز��ن ه� !I)رد و ��م از �د ��Cن !�ود

&��! kع و $�ر���Nان، در ا�Iد �! �Y!ش در را�yا ������H ��ا$� از ا�، ارز��. �� دا�� ،�K�4��

4��ي ا��� �� .دم ه� را !� .ن " ��م. "ا�#" ��م"ا��Cن !�دن .د�� !� . و O&�� ا�#� �! ��

Page 49: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

49 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

&�ه���& �� .ن ه+ �1&س ا�#، از .���ن �� .&، !� د��� ��3& %=#، دا���C .ن -�� ���

#1 !,�9 !� �4��ي -. . . *�د %��� ا�# در را دا��� و !� د�# .وردن <�R0 .ن و �.ن 10

ه�ي CE#، *�+ و ��� و ����ر، .ز، و در [ �,�� Z�Q در .د�� ا�# و او را از �� �MBوا

&�و *�د را -� ا��9ن �� ده& �� N&ا ��د -��و���I دور �� دارد، از در�&%�ن و !N +M�H&ا �� �

�Nودا��H�. �I !�*�ردار !�B�! ،B$� از �,[، ��H6 و ���ر، !� ��ي .��&%�ر !�B !�9&، !� .��9 از

اC# �� در �CN_�ي .زاد%� ��: در ���ر �� ز�&، . !��&&�! v!�.�&ن و <�4د درد�� �و ا

��ن �� .%� ا�#، *�ب �� دا�& �� ���ر �� ���& و او، ��گ ��9ر%� در ا���8ر �Eواز او�# $�

&�����& و�K و !� ا� ه�� !�ل �� ز�& ز�ا��گ $� . $��ش را درR,O ��9ر !� �� v�* اورا

ه+ ��_�، ه+ . ، .ن %�ه�ي �� �4��ر ه�� ارزش ه�ي د�I ا�#، !� .ن د�# ��� �!&"��م"!�

��Cا��ي ه ،����E 3# !� .نC� ،قU*ا$� از ا�� �_��_��-� و ه+ ذات ارزش ه� و در ��

��*�� ا�#� . +CN»�H� او�#» *�ر و *�اب $&� ا��� ز��ن و !�C9 .� و �� از .ن &��! �

ا�� ا��Cن *�د��& ه����ر ��دو�� �� از �,[ !�$� ا�#، داراي دا���M و . �� از .ن دام و دد

&� و �!&��N ،&�Z% ���! ،&ا�#، �� دا� �M" ��م"$�ا�� �ا ا�# �H! �! ��0ي ��گ و %�

��CN ، �� �1\ !�د���ن .���HN ن و�HN ��$� «��، ����� !��H# !�اي و�Nد دا��� !� .

&�.زاد$� از CN+ و �Nن، در.ن �Nي �����*�� �� ا��Cن در را���، " !�د��"و ��N&ار !,�9 » او�

در��� و ��!,�&ي روان *�د .ن را �� ��زد، در ��م؛ �� ��ن !���*�� روان، !�وره� � ارزش

ه��#، ه����I و .��ن ���K. �� ،#Cد و �� رو�� ا�# و ��ن در �Nن ��C# از ��

�ار$� ا�#، �� .�Kد و �� رو�� ا�#، ��ن د& ��� ��د، ��ن ��Zي ��C# �� .�_�، در ا��

،&��! ، ر�� 32�4# را » !�ا!� ا��C«!�ا!� ا��Cد&����u� ،#C/ روح !�Hر ا�# �� ه��ز ��

�& $� روزي �� �Z3 و .!�د ز� ��+ *�ر��& %��Cد ��د� �� �� C$ . م".رزوي��) " �CEا�Kود

،:��"�:� ا�#") �م و �������د، ��ن در �Nن او ر�� . ��Z !� ه��ن � C$ ان را�,HE ن روان��

ا<U !� ا�&�� . ��د، اراد و *�ا�#، ر���ر و ا�&�� او را .ن ���ن �� *�د �� *�اه&، �� ��زد

��E /uل در روز%�ر �� �� ارزش ه�ي . و ��دار او �9 �� ��د، ��ن �vU و ارزش ارزش ه��#

د�I، �� *�!� و !&ي و دو��� و د���� را �� ��زد، !�اي �Eل !� ه+ دو�# �� ���&،

،�1��:، ه�� و -,+ و اد!��ت، ���N و #���� �� ،&�د���� �� ورز�&، ه�&�I را �� ��

�&%� درس �� ده�& . ����1 و ����� را �� .ورد و �� !�دC�� �9ه�ي ا�� �Iدر !4>� دا��-

�&%� -��N /uدو، ��را$�C�� &�.در�E /n� ،ر����� �E�� وش���E دور . �� ����� ر��ن ه�ي

از " ��م"!�اي ��ه�4 �ه����Yر �� ا��وز !�اي �Eل .��ن �Nن *�د را �� ده�+، HE,�ا��ن . �&م

،�Iي *�د را، .�]� ��دا�&�,!�� �$ &����3ز .ن �� ر��E �! �9,! ،o���گ 0)ر ��� ��د�& �� ه

� �� �&، از د�# �&ه�&، $� !� ��ف و !Zر%� ���&":�" ��م �M�N. "��و���Iن د��ر ����&" �

و !�اي ه��� در�# و را�# » �Nان ا�# و �N�ي ��م .�&�#«. از $�س ��گ ���و��& $� ا�#

��ن دروغ را ��� ����&، ZN را�# در *��2ش *�Yر (ا�# و !� ه��� �R3 ���� �� ��د

�&، aE دروغ ه+ ��3د را !�� ���&�، "��م"و E&ري �� در ا�&�� !�د و !�*# ا�# �� ) ور �� �

D�&ز��� !

Page 50: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

50 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��ان �� ��دن !� ��م«E #=% �����ان(» !� ارز�& د��� !�او ��د��م/ �E #دي ا��� R_- (!

�% �� �M�N ،#ا� :� ��م و ��I�Z! :�N"د" ز��ن�� �� ��گ و ز�&%�؟ . ه���3دان %��د

4�� �� ده& �� ��I��I ���&ن � ر��� ا�# ��� ،��- �! ،�Cه�� !� ه��C، !� ز��ن و�

�M�H! اوم ز��ن !� ه�&$ . �$ &�H� �� را وا ��Cدا�� *�ا�# ه�ي دل و *��� ز�� ��!�اي ه�

*�د را !�.ور�&، ا�� در ����0 ��ا$� از ���_��M، از ��د���� و ��د*�اري و K)ت ����ر " ��م"

�& �� !� .ن �4�� !&ه&، ز�& !�دن، .�_� �� ��دي �N�ي �� �� 4��ي ه��C *�د ا�# � اراد

�I�."&(او " ��من �� %���! �! +H�C% �� ���% و ��دن !� ) ه��ن ��Cا�#؛ " ��م"در ز

ا�� ��I��I !�دن ��، !� . و ��3دن �� در ز��ن ا�# !� *�ا�# ��" !�دن"در.زاد%�؛ ��ن ��

�C# ����ازي � ��ا�9�&%�، !� *�ا�# *�د� در ا�_��# �� اراد . ���#، ز��ن را !� .ن را

�+، از !�&%� او .زاد �� ��+�!� ز�&%� » ����I ��دن«!&��Cن . *�د را !� ز��ن ������وا �� �

&�� �� �H$ �M���&ش . �4�� �� ده& � .ن را از ه� �4�� �:، .�_� �� ��گ رو�رو ا��CدN در

�&ازدرا $�ب �� ده& $� !� %�دن �� �! .&Z%�! &�! �9 را �Z%�� :� در دو راه� ��م و ��I�. . ا%� از

�+، در زادن -�� �Uح ز��ن ا�# -��گMاو ��و . $���&+ *�ا�# ز��ن !��� ������وا�#، ا�

ا+&� �Eور ������وا ��د و از . ��دن !&�ا�� ا%� ��Hا��&+ و *�Y ��د+ اراد *�د را !� ز��ن !

ز�&%� و ��گ ا�#. �� ا+!�&%� ر��I�Z! :�N �Kزاد �� . و. ���I� �9 ���� �� ��د�.

��وزي ز��ن ا�#E �� �و .زاد%�، �� .زاد و .زادي. ��د؟ .زادي در ��گ؟ ا ز�ا ه�� ارزش ! .زاد

ه�� .�]� �� %�ه� .د�� را ! ، در !,�&ي ��م ��3,�ر �� ��د"��م !,�&"ه�، ���ل ا��Cن !�دن در

�&، �� در �Eد��ه� و ��وري ا�# �� در زور��&ي و �� ��ز� �� #���Cاوار ا�Z� د و او را

&���Iوري و ��Zه�ي د�I از ا� د�#، ��0 در ����0، !� ���%� !� د�Iان ��C#، !� ��م !,N

ه�� ا� ا��ر ه� !� !��MB و !,�&ي و . !� !,�&ي ��م ا�# �� ��� ��!,�&ي، ��ا��ازي ا�#

��م �� ��دا��I . ، ���دار �=�K�4�� ���H ا�#"��از�&"� �، ���دار ا�&�� اي ا��ا���I در

��وز �� ��د و $� و D��N را ��ا �� %��د $� .�_� E و��ا$� �� رود و !�او �$�! #C�. �! ��C! د��

��د و در �E�Iه� !�B$� و &��� !�اي !Zر%� و ��دا��I از �� �Nن !I)رد $� !� !,�&ي ��م !���

�&$� از ,!»�9�K ه�����م !,�& را، �� د���H=� �I �_�د ا�# و اي !�C !� ��گ �Uز�� دارد » �

4�# و �HNن ا�#، $� ا� Oاد ��گ ا�#، ���� واZس دارد" ��م"و ��ن ه��E را .

4�# و �HNن ��a9- �! �9,! #C، ����ا�� $� و �Nن در�HNن ا�#Oا�� در �=� وا�,HE . R,2 ا��

!���& ��م «م ��م ه��# $� .�_� �� �����E �Hد�� ��م *�v�* �! D �� ا�9�&، $� ��م *�د ��

D�* « ،ن�%&�را �� " داد"و ��م .وري او در *�� �اه� ا�ج ا�# �� !�&اد%�ا�� ���� �& و ��

�&ن ��م. .�� %�دش ���Hن و ر���Iري .د�� ا�# �3$ ��د�&���! aE-ي ��گ�H! �! ��0-

��، �� ا��9ر و �=� �HNن�=� ه��C *�د . �! ���HN اد . ا�# !� ��دZه� �� �%�� aE"م�� "

��وزي !� ز��ن *�د $� -�� را !� ه�o و �Eچ �I)را�& --�� -ا�# �=� ز��ن *�دE ا�# !�اي

��ن و Iو از ��از ��ه� &��+، $� ��م *�درا !�����! &���� ��Hد ��3د و !��Hد! �$ ،+���!

�Iان و د&��+ه�����! ! ان !� .ن ��$� از ز��ن *�د �Eواز داد

Page 51: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

51 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

&� ه��ن ��م !�& �� ���& !,

&� ����گ ا�9�& ��ي �� !���

�� �a در�HNن �Nودا�� ����&

&���� ���C� ZN �� �! ���% �!

ZN +��C#" ��م"aE ��ن ر��� D����� و ا����C اي؛ !�اي . ��Zي ��� ���& و ��م ا����C اي !

��+ه��� �� .زاد ��C- &�!� -�� در ز�&%� روزا��، در%=��ر و ��دار و ر���ر، و �� در ه��C ز����

از .زادي �� ��C#، و ��3د .ن �� !� . ، !� .زادي �=���C، .زادي روح دل !��C ا+".زاد%�"

!�د ا+، .ن ه+ از را -.زادي روان، .زاد%� -*�ا�# ���# و �� در ا*���ر ��، !� �K�4$ .ن��E

�. ا����C ��م. &ن و ���&%�ر ��دن ��م !,�& �� aE از �� !� %��� ��ن ا����C اي !���&!���

-و ز�& !�دن در ��م" ���دن" --!�%)���، از ��از ������C !� .ن ��ي ��ز � 0��ر ز��ن �E&ن

�+، !� �ري ا����C. ا����C ا�#H� �� #�E aE ري ��م ��گ را�ن ! !� �� ���Cا� ��ا�� ه�

&����ر راه��� و ه&�� aE از ��گ در ا���ن ��، در ز�&%� 0>�ر دارد ر���ر و ��دار �� را ���

�9/ �� ده& و را را !� �� �� ���&، و ��ن !� ه�� ا� ��ره� $�ا���# در .د�� !&ل !�

،#1�10)���C=� ���4O؛ او را از $�س �� !�ادر ��گ ) وا&�� �� �� C$ د او را�Nد و و�� ��

��ون �� ��&» ���� ��و���«ز ا!�)ال ا�#، ا!" .���Cي ��د " ا���4�# ���Nد، !� د�Oوا �!

��وز �� ��د؛ ��د و زنE ! +��! �� ����H$ ن را در�N و +CN �! ،#�4Oوا �! ���Cوزي ا���E ��ه�

��»�Cاز ه�� ���Cدار ا��� �! « ،&� F��- و !� او &����ر �C! و �� (دا���ن ر��+ را

��ن �! F�- �! F��- ن�N ،��ر # � ���� �� !� ه�اس از ��م و ��: و ر�+ و .�

&��� D$. �! را ����*(&��*�د ��ه�4 ���I . ؛ -���1 از دا���ن ه� و ا����C ه�ي �

ز�&%� ��د%�ن و ز�H�. ��C در �� و ز�&%� ���� �� در �E$� (ا����C ز�& ��دن ��د%�ن ��C#؟

�� a0 را �H�. ،�H�. ��Cن و !� *�د !�ز .�&نه&���C �� «!) دن، در .��H و !� .��H ا�&�- ��

ز�& ��دن ) ��4 را در�# !� *��2 دارم؟. (»��ا�� ه�� ز�& ��دم !� ��م -ا� ��د%�ن را $��م

��م از ا� aE �� «*�د ز�&%� د�I ���� و%=�� �� ) و از !��# � �(��د%�ن و از ا� را��

*�د ���دن، aE از [ ز���� » از ا� aE« � ��د%�ن را !� ��م ز�& ��دن و !� �ري �. »ز�& ام

#C���گ را ا��9ر ��دن و *�د را از %�دش ��%Z� .ن !�ون ا�9�&ن و از !�&%� .ن ره�&ن در $�، �

.در � � ���&ن، �� ��م را !� �ري � � �� $�ان ����&" ��م"�&ن و در�Nن .زاد %� �� و !�

----------------------------------------------------------------------------

* &�C�� ددا�# ه�ي روزا����9 از ) k3# ) 1992د����3 25!� $�ر���� �! ]��� ا

ا����ر�د���� دو��� -ZZ و.زاد، �� ز�&%� و ��%� ��!,�& و !� ��م دا�#، !� ا�ان ����

. ��6د �� ��د

!�4D � ,��>ي در ��ه�4 �/د')&در ��

Page 52: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

52 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

C>د ا +� ��Bر

�W3 ���3 و �&و�� �� ����0 *�د را �,�� !� �,�� از روي ��ه�4 ���دو�� در ��ا�� � �!

ا� ��W3 ���3 و وا0& �� !� ا��Nع ه�� �� ���� . .ن �8+ ����د ا�# ا��ر <�V دارد

��س ه���� ��ه���� ��u ا!�����ري !�د ا�� �����& ��ه�4 �# در ��ه��� �Mم ه��� �!

� � "، "د��� *�Cوان"، "د��� HE,�ان"، "دا���ن ه�ي د���" "دا���ن ��H"، "$�رk ��ه�ن"

���� ��H�ران "، "���� ��H�ر"، "���� *�Cوان"، "���� !����ن"، "����"، "ه�ي ��ه���Hن

D�E"ي�,HE ���� ، " �*B�! ي"و�,HE ا�#" د��� &� " د��� HE,�ي"ر� � ��� ��Iر�& د. *�ا�&

. را ��رد !�ر�� �Oار *�اه& داد

��uر ��ه�4 �، .�_� �� ��دو�� از $Uش ه�D در !� د�# .وردن ��ه�4 �در د���3 �

+� : ��G� &3H6&!� -3&ا�Kزاق � � �� %�&، �� *�ا�

!� ��Hم �H� �9!�ن دو�# !�د

�� !� �� $� %=�� زه+ ��E# !�د

�ب .�& ا� راي $���ا %=# *

��9 *�ا�& ه�� �Eي $� � �!

���3� �� ا� د��� HE,�ي

��ي n� �I� رم. �$ D�E �!

#Cه #� %��د ز!�ن و �Nا�

#Cه #� � � %=�� HE,�ا�

�� ا� ���� *�Cوان !�ز%�ي

&!1� �Nي �Zد ��Hن .!�وي

) 144-140د���3، (

���9 ا�# ��ه�4 �در !�*� د�I از دا���ن ه�ي " ي���� HE,�"در� ا!��ت و " د��� HE,�ي"

�1��- �M���[ ��ر�� و -�!� .��U� ت��دا��_��ن �Nان $� ا�ا�� را �� ه��ز !� ز!�ن اد!

از ا� روي $�^�V ��$�ه� در !�ب ا� $���RC�.2 �8� �! �N �! R ��9د ا�& !� ا���3 ا�&ازد

. ��� ر�&

Page 53: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

53 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��ر !� �&رت !� �4�� ز!��� �� ا��وز !� �2ر �,� O&�� واژ HE,�يC! را"����*�ا�& " ��ر�� �

-� ز!��� را �� ���ن اه/ �3Nل ��W !�د ا�# ,��>ي�� ��د !� ��ر �� !�د�& و �B��4 از

!�!� �2ه� و !�&ار رازي و د�Iان !&ان ����� �&، و � ��ر�� '��>[�ت4�� ه��ن ز!�ن ��

در �K�0 �� در ا��u ��ارد !�اي !��ن .ن ز!�ن �� ا��وز . اراد �� ��د ا�&�,�a و ���V اد!� را

"���� �� ��د �E }=Kر�� را !� ��ر �� !�د ا�&" ��ر�� �&���� . W=1�Kا!� ا Uu�)142فFه (

/1� V��$ �! �M�Eا�� و ارو�ن را �&ت ه��# �� -,��ي ا��Mرا. ����� �� ���%&�C�� �Iو د

ا�1Kء �=�Hم ��د ا�&، ه�G� ���"���� ا�&" ��ر�� �&Z%�! ذري 3.راU3Kا ��G �! &�0�9 ا����

��� ')>ح ا-��Vاندر ) ه279Fف (��K��0 ا�K3&ا- �! VK�> 103ف (.�_� �� از ( ،&��د �� �

ا !� -�!� %�دا�&، �� ��C& �� ��دا��� !� زادان ��خ او ر" ��ر��"�� ����I د�ان *�اج را از

��ن �� دا��+ �� د�ان در� 4».*&ا# ر�� از �HNن !����د �� ر�� �Eر�� !���&ي«: %=#

aE ��� $�ان ��9 دا�# �� ��اد از " ��ر�� دري"!�د ا�# �� " ��ر�� �����"ا�م !� ز!�ن

. �� *�ا��+" HE,�ي"� " ��ر�� �����"در� ��O /1ل ز!��� ا�# �� �� ا��وز .ن را" ��ر��"

ازK={ ا�% ����ر�� " ه��� ز!�ن" HE,�ي"��3K $�د&ي ��C# �� اد!�ي -�!� ���O aون ��^

����ا��ر �� ��د ا�& " HE,�ي"� " �H,�ي"ا�� RK�Q .��ن ه�%� !� واژ . را اراد �� ��د ا�&" �

��8ر��ن در !������ارد �� ز!�ن ��ر�� ����� !,�9 درواWO ��ر�� دري ���V و اد!� !�� د

. ا�#

#nK ،�Iي"!� � � د�,H� " �"ي�,HE " ر�� �! J,� � ���4� �! ��Uا� ��در.�yر اد!� و ��ر*

. ر���، �� �9 از .��H ه��� ��ر�� ا��وز *�د���� ا�# ا�� ��ع �,�a و ���V و اد!� .ن

،DC���ن �� ��& ��ر[5 ز��ن '�ر�X،���0م *��,�ي در ���ب �=! ���در «: ه��� �R,Y را �

ا��4ر ��-�ان ��ر�� ز!�ن ����& ��دو�� و ��*� و ادR <�!� و د�Iان ه��� ز!�ن ��ر��

ا�#&� 5».دري �� !� ��ر �� !�د�& HE,�ي *�ا�&

" د��� HE,�ي"!�G �� ه+ در ا� ��K�1 ا� ا�# �� !� <�ف ا��9 ��دو�� در �D!��� ��&1 از

� ز!�ن HE,�ي ��د، ز�ا HE,�ي در ز!�ن ��ر�� �د �� ��&، ذه� ��3�Y4� &ف !� ���!� !

��ر و���4 داردC! م�H=� ]��U� . ي ��1&م در��,- �uا�# �� ا� ���0م *��,�ي ��)�� �&

�9����� ��اHE }=K WO,�ي را ���ادف !� ��ر�� دري ���V و اد���3 !� ��ر �� !�د ا�& ��� ا!

R0�>ه�ن&� &C�� �� ي�,HE ز!�ن V�ز!�ن ��Hي، ز!�ن ��ر�� ��1!/ $�زي، « :ه+ در $�^

V���ر دارد» .��ر�� ��C! &ا�� ��اه�ر اد!�ي ا�y. ي در ا��4ر و�,HE }=K ر!�د�� �ا . ���N Uu�

&�% :

��ي ���Kي �4��يu�

ه�O #C.ن در ز!�ن HE,�ي

���N �8ر�� aE ،������ي ��Z !� ه��� ��ر�� دري ����� ا�# �� !� ز!�ن ��ر�� �u� از ��ن

#���ن �� در ا� !� ��QBدري ا�# و V� HE,�ي ��ر�� ��

Page 54: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

54 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��# از�4�� E&& .& ه��O را � ��%

4��ي !�&� � �� $�زي و�� HE,�ي �

4�� ��ر�� دري و در ��1!,� !� $�زي �� ه��ن -�!� ا�# !� ��ر ر��� " HE,�ي"� �! �N �در ا

��C0 �!&�G� Zم *��=� . ا�#� ���N از D�E)783-875( ���8��� !� �Qوران �� � در �

ا�# �� ) ع(در و<J دBوري 0>�ت -,� ��ه�4 �!�G ���1رب و 1$,�& از &� ��ود

&���� :

ود�I �� ��دو�� v�E زاد

�� ر�0# !�.ن $�!# v�E !�د

!�6دا*# .ن ���� ���&ار

. . . وزو ���& $� �Nودان �د%�ر

��ي u� ��=% &� +�* و�!

�I� �! يازو�,HE �C� &6

�&ا�# *��=� �� *�د E &ه�� �ن �� از���� را ��ه�ا !� ��ات و !� دO# *�ا�& و از ��ه�4

�� ��Cدا� �� ��,C� ،��ر ا�3�Oس ��د !�دC! ت .ن در ����0 *�د����دو�� !� ��ه�4 � ا!

�" HE,�ي"K={ "ز!�ن راl ��ر�� ���V دري ا�# و !��!�ا� از !� ��ر !�دن � �� �8رش ا� ��3د

� ��ر�� " HE,�ي"!� ه� �0ل، ���8ر *��=� از K={ . !�د ا�#" ��ر�� �����"!� ��ه�4

�9 ���8ر *�د ��دو�� ه+ از ����� / د���"�,�a و ���V ��4 ��*� ��دو�� ا�# ��� ا

��u ا!� ����ري ا�# �� !� 90+ ا��9 ��ه�4 �، �� �� و !&ون $�د& ��ه�4 �در " HE,�ي

!�اي �9 از !Zرگ $�� و ��1&ر$�� �90م �G,� *�ا��ن ����� �& !�د ��uي -)ب و .را���

%)��� از *��=� ا!� !� !� ��رخ ه+ در!�ب ��8م اK&� ا�0& ارز�_���، . دا��� ا�#

��9وس� �&KاZ- �>�4� 607(از��4ايFه ( �O�_,� �31د�� �&Kء اU- 616(وFه( �� ،

��وزي او !�UNل ��ه���� اي !� �3E �31د، و�� �&Kء اU- ����0 ��دو�� در!�ب ����0ت ]

&C�� �� ���� ،!4& از �,�Yن ���U� ]Kم ��دو�� «: اK&� *�ارز��� �8+ ��د !�د

���2 . . .��ي HE,�ي را �3&ع $� و �,=F $� ازو ���&ي ��&u� �ا��O F�رو�� ا�# �� » .$,=

��3 ا� �N ه+ ���8ر ا!� !� !� N �� #ي ا��y�9 ا,! #C�� ����از HE }=K,�ي ز!�ن �Eر�� �

&� .اد!� و ����0 دارد و !� ز!�ن ��ر�� دري ���V و�,�a ��ود

�� .ن 4�� ��ر�� �,�a و اد!�، !��ن اد!� ا�# �� در.ن Kم او�H=� �! ،ي�,HE �Iد ��4�

�&%� و د��اري !��&، ز�ا !4>� از ����0 ��ا�ن[�E � &�14$ ����1&م ا� واژ را !� �4

و ��Q>� �� در���G� Dج $=�9 و $�L/ !��& !� ��ر !�د ا�&&�[�E R,Y� � �,�N . ان��- �!

��، <�R0 ����0 اي !� ��م Kا!� ا �! �4 ���uل، ا�ا����<Y وردن دا���ن. ��^ ،

Page 55: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

55 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��*�ردن ��&ون از %�و !���� و روا�� از .ن �� ه+ در �� و ه+ ���ن ��دو ��ه�4&�. ��

��دم -�� او راl !�د، !� �90# ا�اد �� %��د و �� %�& .ن �� -�ام در !�ب ا� �90# ��

���3O /!�Oل و *�ا�� ا�#Q &��,� و !� . %�u�$ [ دا���ن&ون ردن ���*��!� ��8 او دا���ن �

�,� دا���ن !. �Oل �Q!� ه� ��3,�[ ا�#u�$ � يZم ر��H=� �وي !� ا ا��ر " HE,�ي"� واژ

&�� �� :

�� %=# ه��a ز��دان ��د��

�� از%�و !���� او ��� *�رد

� � %� $� از -�م *�اه� ���د

�&ا�� ���دن !&ان ��ن �� !�د

ه�� ��� دا�D ���& !� راز

ه��ن %� را %�و%��& !�ز

��&ون از .ن %� دا�D %��د

. . . �� !���� .ن را !� دا��H� Dد

��ن !& ��&ون %�د� Dدا� �!

�� و��د��ن را��%�وان ���د �

ز��دم !� دا�Z� Dون دا�# د�#

#C�� ان �& �� !�%�و و��دم(!

�� ا�# %=��ر ا� HE,�ي��

8!� دا�D $�ان ��# %�!���ي

�Z !� ��ر " HE,�ي"���ن �� از ا!��ت ��ق !� �� .& � ]� و ��3,&�[�E و ���Q � � ��4� �!

�# . ر��� ا�#=�� �� !�دن .ن«� » د��اري � �«ه�&�[�E « از ���در ��ر!�د واژ HE,�ي !� �

��ا ا�� �� �=�Hم !,3/ � د�Q�� �Iن *�ش ��ا ه+ د& �� ��د �����9 ��دو�� %�&� �GK :

�� دا�& �� !,3/ �� %�& ه��

!� ز� %/ ا�&ر �� ��& ه��

��ي �! �$ �%�G� �� �I�

,HE ��=% � � /3,�ي ز!

) 14-1�13&�� ر��+ و ا�=�&�ر، (

Page 56: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

56 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��ن �� ��0{ ����&� � :

!,3/ ز��خ ��و !� %,HE :��3,�ي

�� *�ا�& دوش درس ����1ت �4��ي

* * *

�& و !)�K %�ي _�� ����O ن !�غ�Q��

$�*�ا�N �� *�رد !� ZQل ه�ي HE,�ي

* * *

!,3/ !� ز!�ن HE,�ي !� %/ زرد

�9�د ه�4 ��& �� �� !�& *�رد�

�&ا�# �� در ��& �Oن اول ه_�ي از E &�3� #ن ر�����$ �[�. ��E�! ��ي"ا�,HE " ز!�ن ���ه�

ا�#&� �� �� �� !� ا� . ���V ��ر�� اراد��,C� &ا� ز�ا، !� ا��س ��اه& ���Nد !�د

��ان �����، <�R0. *\ و ز!�ن .����M دا��� ا�&- �! �4�<��`� &C�� �� :» ر �� ��ع���N

�#، : ا�#� F2�� Û�0 ،F2�� Û�0)#�� Û�0 .(ر��و در . 4�� �����Iن و .د���ن و و�0ش و 2

�&�&، ه+ !�� %��� �Nاب داد، ��E ي *�ا�&م �� زرد�# را�,HE \* �! ن�����!� از .ن �Eر�

��� در ����32ن *\ HE,�ي را $� �Oن از� %) 10.»ز�ي %��؛ ز�ي %�� ��3ا، ز�ي ���ا«: %=#

�� و ��*���ن ه� ه+ �� ����� ا�&��l و �D ��0 !� !�ج ه� و ا!E . ن��aE !� ا�K���0 ا�ا�

�4 ��C,��ن .ن ��0�� !� ا� *\ .��� !�د ا�&، ���ن �� �� -�3رت �<� . ه+ !�ا� دKB# دارد `�

�[ !� در��� !��U� ن ��ر���%&�C�� ر�y. از " *\ HE,�ي"��� .& �� ���8ر��ن از %�

� �� \* �3�در��رد j: ا-)>ار[5 وا-.nU!�اي ��uل، ��JK . ��ر�� ����� ا�# و � ��

&C�� �� ���� &���N # $ �3 ه�ي��&[«: *�Yط ����N # $ �! [ �! #C���3 ه� ه�

: ا� K={ !�د �� درH� . �,�N,�ي و ه�� %��& درروز%�ري ��!&ي را !��ورد�& �� .ن را ! �ا�&

��ري د�I از ا� C! ,��ت و� �ي ����3 ا�# ا�,HE �! ن روز وU� و %�دش ا� ز��ن !� �Uن ��

����+ و�K .ن را هZار ���ن *�ا�& ا�&� +�C�0ف .ن �&ا� ]�. #HN و �� از \��. «) � C�

��، ص K�!182 (

��ن �� U3O ��)�� �&م �9 از ����4 واژ HE,�ي ه���� � F2����م HK_� � ز!��� ا�# �� در �

!�!��2ه� را ه+ !&ان '��>[�ت ا� HK_� � ز!�ن ه����3N .�� #Cل و -�اق -_+ ��W !�د ا�#

�&ا�# �� .��ن و��O از ز!�ن . در د�# دار+E ����&%�ن ��1&م �C�� =�تاز !�*� -�3رات و $�4

�8� ����دار�& �� B!& ه��ن ز!�ن ��W در �3Nل و HE,�ي � � �� را��& !� ز!��� ZN ��ر�� �

��ان ��uل، -���ي �� %�&. -�اق -_+ ا�# �� داراي ادب �&ون ه+ !�د- �! :

Page 57: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

57 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��ن دان �� ا� ه�9/ از HE,�ي �

11!�د ��م !� ��� ار !���ي

����را " ه�9/"و -���ي �� " ه�9/"ا�# �� uzdes-zarدر�K�0 �� !# *��� !� ز!�ن ��ر�� �

,HE#C�� ����aE ��& در HK_� -�اق و . �ي �� دا�& B!& از HE }=K,�ي ���8رش ��ر�� �

�_HK در ��!� ه� �0ل، HE,�ي � . �=���H ��4دل !� ��� دا��� ا�#" ه�H�" "/9,�ي"�3Nل 4

�� دا���Q و ه+ اد!� �&ون و از ��4اي ا� ز!�ن �� .�yرش را . �H,�ي �3Nل ه+ ��4وف !�د

420-387(���*�� ا�&، !�&ار رازي اه/ ادب �� Fدو�� ) ه�� را �� $�ان ��م !�د �� ه+ دور

R0�> و ����� ا��4ر او را �D[+& ا��Dرا-�jD !�د و !&� ز!�ن ��4 �� ��ود X' �jD-ا

�� ز!�ن �H,��ت ا�# !� .ن �� �� ��ر�� " HE,�ي"ا�� در ا� �� ا� 12.!� د�# داد ا�#

+����� �� *�ا�� #C�.�]� ازا� HK_� � ز!�ن در .�yر ��1&���، ��0 . ��ق �,� دارد ���0 �

������ .��nK �� #Cت ا� ز!�ن !�واژ%�ن ز!�ن ��ر�� �3� �D از -���ي، وارد �&E ���&1��

و ه��� !� ز!�ن HE,�ي و �Eر�� .ن «: �� ��C&) ه363Fف(!�اي ��uل !,��4 . ��=�وت ا�#

�� و �,���aE . و �4�� ه���ز .ن !�د �� !�*�v .Z -_+ و ا���� ا� ز!�ن %=��&ي!�د �� !

�� ا�# �� !�*�Z و �4�� ��م د��� $� ا&ون : ��Cي !&� ��ل ��د و ه���ز را %=#���م $� �

������ن �� �� دا��+ 13»ا���ن !�& !�*�Zي و �=� $�ا !�د. ا�# �� !�"����در��ر�� " !

��C�� &ر�از ه��ن � ����� &����E �!"�!د " ا�� �� ��*��)abar nisatan ( و !�اي

"����*�! " ����aE درا� ". ه���ز"!� ��ر�� رود �� awistadan� axistan estadanدر ��ر�� �

اي ه+ دور !� �Nا�� ��دو�� و از ه��ن !Uد *�ا��ن .ورد+ دو واژ&�C�� �yل �� از ا�O /1�

�C# و !,��4 �� ا� ه� را HE,�ي �� *�ا�& اB���0 !� ا<U �" ه���ز"و " ه���"� �����ر�� �

!� ��8 �� ر�& �� ا� دو واژ . HK_� � ز!�ن �G,� �� ��4وف و ���*�� !�د ��8 دا��� ا�#

4�� " ه�د"�د.ور �nK$� ��ن � �!"ا�# �� ه��ز ه+ در !�*� " !�9"!� �4�� " ه���"و " !&

. داردازرو���ه�ي ا�ان رواج

هF ��دو�� �1$3� �363��ن �� از ��uل !�B �4,�م �� ��د !,��4، �� !� ه��Iم ��$D در��ل

33 +����K !�د ا�#، ��Z در ��ر!�د واژ HE,�ي �� ز!��� را �� ا��وز ��ر�� ����� �� *�ا�

�� ز!�ن ا� ��ض. !,�9 ز!��� د�I را �� داراي ادب �&ون و ��4و�� !�د در ذه� دا��� ا�#

����ري از ��1&�C! �� #ا� ��E �ت �&ون دا��� !�ا���H,�ي � HE,�ي �3Nل و -�اق -_+ اد!

��، <�R0. -�ب و -_+ از اد!��ت ا� ز!�ن ��م �� !��& Kن �� �� ��دان !� ا!� ا��� SهW�

X87; � ���� �! �,- �! J����% ر�_�K���!ا �Kو&KءاU- د را !� ��م�* �yء ، �� اU- �! ا��ز

&C�� �� ن دوران. ����Z در ��ح �9 از ا!� �J ��دKL$ ه_�ي +_�E ن�O �*در اوا ����� �Kو&Kا :

��ر !��& و �� .!�د «C! ي�,HE ���� و ��ود kن ا�# و در $�ار�%�% ��از !��ه�ي -8�+ �2ق �_

&��_+ ه_�ي، ه+ 14.»�_�� *�ا�E ن�O �*در اوا �� #C���!�ا�، دور �! �_HK �! 4&دي�� kار�$

���Nد !�د و ه+ ا�y �&و�� !� ��4 !� ا� ز!�ن �� .ن را &� �� �3Nل �� HE,�ي *�ا�&

� ��O ZR دوC# ��ر[HE .R0�> @�]WN 5,�ي �� *�ا�& ا�& ���*�� !�د ا�# �&ود���

�& �� ��CO دا���ن ���Nا�N��� و� �� &��L$ �� Kاز �� ��دان !� ا!� ا aE �1 !� ��ل�-

Page 58: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

58 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

J�KL$ ي در ز��ن�,HE �4�@�]WN 5]730( ��ر��م ��و� در ا��4ر HE,�ي «: راl !�د ا�#) ق.

��را�#C! . او ���� F�- ن[���!� ا�# در��� 15».*�ا��&] ��و

<�V $� از ه�� .�yر ��م !�د ���ن �� ده& �� ز!�ن HE,�ي در و[b و را +#ا�� �Q. �4YOز�

�C# ��ر !�د -,�� و� +��_+ �F,Y .�]� �� �� ��ر�� ����� �� *�ا�E رم و�H� ن�O . اد!�ي �ا

�4YO !� رو��� %��ي .�C# �� ��� $�ان !� <�ف د&ن HE }=K,�ي در ���ن ��1&م، %��ن ��د

ه��� ��ر�� ����� ��4وف ا�#&�C�� �8ر�� ���0 �� . +8� � �اK&� ا�4& %�%��� در !�ر

���� �� ��C& وa و را��� :

��ا [ روز %=# .ن 3O,� د�

�� %��M در0&� وa و را���؟

#��9��Zي � # �� &��% �� ��

در� ���ره�� �a داردش دو�#

+�=I! :#��3ز # � �u&0 ن��

ز%�د .ورد �D ��د دا���#

�&&م زان ��9$� دا�����

����& ZN!� *�م !������

�HE �9,�ي !��& ز!�KوD�

D��� �16&ا�& ه��� !�*�ا�& !

��ل aE 50ق، 4�� ���� از . 432-446را ���ن ��ل ه�ي و[b و را +# � �اK&� ا�4& ��

!�*� از -,��ء از . !� �8+ .ورد، �� %�& �� ز!�ن ا� دا���ن HE,�ي ا�# ��ه�4 �از �E�ن

� ����ا�� !� ��8 10�� از . �Eر$� !�د ا�# ا� ���اع ���_� %���� ا�& �� �90# !� ز!�ن �Eر�� �

&�% �� �-�� #�! ����ي !���� .& ز�ا در ���اع ���y ه�% �_��� ����&ا�& « : �� ا� ا!��ت �

D���4�� ه��a �� ا� دا���ن را ! �ا�& �4��D را در�# ��� ��H&» .ه��� !� *�ا�& ! .

32#��4 ا�# ا%� دا���ن HE,�ي + ��ر�� ����� !�د �1\ .����ن !� ا� *\ !� *\ و[b و را

��!�ا�، ا� ���ب B!& !� *\ -�!� راl ا��وزي ����� �& �O.17در !� *�ا�&ن .ن �� !�د�&!

ا�&&��H� �� ت .ن را�nK ���4� �_HK � اي �� �1\ اه/ .ن ز!�ن �_HK � ا�� !� ز!�ن ا� . !�د

��ت !�!��2ه� و !�&ار رازي و د�Iان ه+ !� ه��ن !�د و ز!�ن %�� ه��ن ز!�ن �H,�ي ا�# �� ر!�-

#Cدر د�# ه �H�. از �Mدا���ن . ����� ه� �ر�� و -�!�، ا�� #Mا�O �! در�O دم !� ��اد و��

D��!ن ز�� �Kو &��� #Mا�O &ا� ��Cي"را ه+ �� $�ا��,H� " �! �، !� �Oل � �ا&K�HE ،,�ي !�د

*�د ��-� ا� �R,Y را در !�# !4& !� . ن �E ��� !�د ا�&�4��ي .ن �� �� *�ا�& ا�& ��&ا

: $��V �� .ورد

Page 59: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

59 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�� ه��a .ن ز!�ن ���9 ! �ا�&

18و%� *�ا�& ه��، �4�� !&ا�&

�R، دا���ن $�$ �&!#+ در .�Qز !� ز!��� ����� �& �� *�O /!�O DYاM# !�د ا�� و[b و را

�&ن �>���D ا�0��ج !� دا�D در.ن ز!�ن دا���H�#ر�� ز!�ن . � ا��� W^در�# ���!� و �ا

� ��R 0&� و -,�� `&9نه��M ا�# �� ا%� ��اد دا��� !���& �� $�ا��& ���ن -�!� ��ن

��4� &��& ا�� ��ن -�!� ��� دا��� #Mا�O \,Q ا-�اب �! U��G� و اد!� -�!� را �2�2 وار و

&��H� ��� #در� &��� و[b و را +#. �Y,�3 را �� �� *�ا��. &�ه+ �DY* \1 !�اي *�ا�

�a ه+ .����#، ا�� �=�Hم �,��ت ا-��j !�د، ��� ا�H� \* �9,��ت �1/ �& درO a��

����C��! �H �� ز!�ن �H,�ي � HE,�ي �3Nل و -�اق را �� دا���C ا�& �4,�م �� $ D$U�N و

در��� �4��ي .ن را ��� �1/ �& ا�#، و ��C !� ا-�jD ����� ه�ي ز� �� در ���ب. �&

&� : دا�&، �R,Y را رو�� $� �� �

����� *� واش !9� ���N ��N

��� ��N دل �&!�ي Bوش !9

) 82ص(

دل !9��ن ��&�� ه� ��د ���

�� !&رود��� &�� $� �� او�

دواي درد اه�و وا��ي �)

��ن ��H�C! �$ a ��3د ���

) 82ص(

+��3!�� D9�� رZ�� ري�*

+��� +��3!�E D9ن د����.

�E �H��* Dاژي �� ��ا��!

وش *�ادا !�+ .ن *� !��3+

) 144ص(

�H,�ي !� و[b و را +#در وا���C� ،WO �� ��اد *�ا�&ن و ����� *\ -�!� دا��� ا�& از

��ان ���ب در�� ا��=�د �� ��د ا�& $� از روي .ن HE,�ي، 4�� HK_� � ز!�ن راl در -�اق -

N و +_-&��� : �3ل را، ��ا %

Page 60: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

60 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

&��+ .ن د��� ! �ا�,Oا �در

&� !&ان $� HE,�ي از وي !&ا�

�+ ه��ار,Oا �دم در�� �_�

��� را *�&ار� }=K 19!�د .ن

$�د&ي �&ارم �� &��Eر�� "از .ن � � %=�� �� ��د !� ز!�ن و[b و را +# �� در" HE,�ي"!

�����"�Y,� را��. \* �� ����� �� ��د و �� ا��وز .��ا ا<�Y* �! ��، �0UY از *���اد

�+، ار$�2�3 �&ارد" HE,�ي"��� �� . 4�& !� ��8 �� ر�& �� زرد����ن، !� و�! Z�ا� 0&س �

و[b و زرد����ن ��&�، !�اي ��ا%���� HE,�ي !� O�& *�ا�&ن ���ن و ���ص د�� *�د از

#+ �� ��CN ا�را�H! ،���1��- ا�� و�H� [ دا���نرا . &، ���� <�V �1&�� ���ب ا� 34$

&�&��OU- ���� }=K �ن !� ا�H=>ر ا�دم د�� ���- �� &�% �� �G�> ا��9 �� ��زد ز����

: �� �1\ زرد����ن

�+ ه��ار,Oا �دم در�� �_�

��� را *�&ار� }=K 20!�د .ن

� �� �I�=% \���� از ��دم �132 -�ام و �_��د �� ��!&ان � U2ب اد�ن از .ن %)���، در ا

��س !�د ا�&Kاز -�ام ا ��Q �! �132 اي &!B �� ان�ا ������! :

���� ه��&ون ��دم -�م و �

���C� �H! از &� ��21و *�ا�

�9��D از � �اK&� ا�4&، 4�� در دوران و[b و را +#!� ه��0ل، در اE ل�� &��در 0&ود �

146-198(0��ت ��-� ���&ار -�ب ا!���اس �� (!� ز!��� �� .��ا HE,�ي �� ����& ) ق.Q ���!ا�� ز

درا� ��Z $�د&ي ���� . �� #CW !�د ��9 ��� $�ان دا�#) ا�#" ��ر�� �����"از ز!�ن

<�رت دا���ن در �Oن دوم ه_�ي، ���3 و �&ون !�د �� �=�ه�، ز�ا ا!���اس در �9 از

���,�ن �� ��و� «: !� ��م !�Hوز، ��ود �� %�& ا��4رش �� در و<J ا��دي زرد���،

�� وa/ د���3�$�ا ��%�&�� ده+ !� F0 .�]� در���ب ��و� د���3 .�& [» و �N��دات را�

].��%�ده�ي ���ب وa و را���) F0(ا�# و !�

���H=>ا Z�0) 350ف در 0&ود ����� ا�# �� %�&) ق.&��O ��! �� يZN�� در ��ح :

�& �N�nK«22دات ��1K��&وا«� �� در وا�N�� WOد 4��ب ��%�د و !� �4�� ! D � . ا�� ا���3

��!�ا� رو�� ا�# �� وa و را��� در �Oن دوم ه_�ي !� <�رت . �#او�)���,� از ���ب !

. �&ون ���Nد !�د و �� $��N�� �Hد، !,�9 .ن O&ر ��4وف �� در ��4 ا!���اس ه+ وارد �& ا�#

1/ �� ��& �� در.ن aE ا� ���! �H� ل ��-�ي از اه/ .ن�O ه+ از ���H=>ا RQز ا!���اس، را

23.ذ�� ا� دا���ن ر��� ا�#

Page 61: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

61 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��!�ا� دا���ن وa و را��� در �Oن دوم ه_�ي �&ون و ��4وف !�د و ��4و��# .ن در �Oن ��Hرم !

ا��� و وa ا0&وHK Üy+ و ر«در.ن �Oن �� ��C& اX��pB ه+ ادا�� ���� ز�ا <�R0 ���ب

Ü24».��4و� ���aE از او ه+ !� $�$�R راRQ و *�د � �اK&� ا�4& در���� دوم �Oن ��Hرم و �

�_+ !� ���Nد !�دن ���بE ن�O #+ !� ز!��� �� � �اK&� ا�4& .��ا HE,�ي �� *�ا�& و[b و را

��ن وa و را��� ا<,� ���3 !� ا� $�^��Gت، �Nي $�د& !��O ��� ���& �� دا�. $��V دار�&

�! �,� �! ،+�دا��� و ا</ ���3 اش ه+ !� ز!��� ����م !� HE,�ي !�د، �� ه����Yر �� %=�

�� ��د ��=�وت ا�#"��ر�� �����".ن &� . �� ا��وز !� ��م ز!�ن HE,�ي ���

�[ ��ر�� !� �U� ت��ا��ر �� " يد��� "�,HE� HE ���� ",�ي"�0</ � � ا� �� ه��N در اد!

��8ر از HE,�ي � �� #C��/ !�ا� �Kرود د"������11Gن ا� ر���، � ��<� . ا�#" ��ر�� �

��,� �2�* �! �� �� �I��� ي"دو���ن�,HE " �1,$ �����W3 ��ه���� را ���� !� ز!�ن ��ر�� ��

�� W!�� در !�B و � !� ��� �&� �Mارا (*L� �! �Iه� د�I� �! Z�ر�� و -�!�، !� ���د ا�& �

&��_� *�اه�& ر��� �� . ه�

-----------------------------------------------------------------------------

:,��>�S ه�

ا�#. 1&� ����% F,Y� �1K�* ������ ��اه& از ��ه���� درا� ��K�1 از ��ه,�.

�� ا�ا�� ا� 34$�� *�Y را در ����. 2Q ن�%&�C�� �*�!&ا� !�اي ����� . � ه�ي *�د $�9ار ��د

:!�. v. ن

Dick Davis, "The problem of Ferdowsi's Sources, "JAOS vol. 116,1996, no. 1, p.51,

note.12; Olga M. Davidson, Poet and Hero in the Persian Book of Kings. Ithaca/London,

1994, pp.33-51 .

3.H! �4اء�Kن �� �,[ ا�� ا�&�&� ��(�� ��aE از ا�Uم ه� G� �_HK,� را «: �ر و -ZO ��Uو

��اي HK_� ه�ي ����O ا�ان HE,�ي و ا��4ري �� !� .ن ز!�ن %=�� �� �& �H,��ت ��

&�&�ا� ز!�ن �����9 *�اه�+ د& 4YO� ��4ا ). 2، ص ج، ز����H!2 aر، �3[ �����، ج (» ���

از . اد!� �&ون .ن ��W و در ���ن اه/ �� ���*�� !�د ا�# و اد!�ي ��4و�� دا��� و .�yر

�ZO &�Gو��، . (�� ��4<� ��دو�� !�د) ه387F-420(��4اي !Zرگ ا� ز!�ن !�&ار رازي ا�#

). �0154ا�� ��Hر ��H$ ،�K�1ان، ���!=�و�� ا��اق، ص

#nK ر��"در��رد ��ر!�د�� " ��4� �!"����Z ��$/ *��,�ي، $�رk ز!�ن �Eو: !�. v. ن" ��ر�� �

��د ��ه�: ا�ان، ��پ ��م، � !� !4& 15، <� 2، ج ��1354ر��، $�Hان، ا����رات !

Page 62: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

62 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

.50، ص 2ه��ن، ج 4

5. 18، ص 2ه��ن، ج .

�&ي، .6N��د&%� ه�ي ا*�OU و ا�C0 �!&�G� �-���Nم *��=� در �����8 «ا�0& ا�0&ي !

. 420-419، <� 1369، 3/4، ���ر 23-,�م ا����C، ج �_,� دا��9& اد!��ت و» *�وران ����،

7. �G�� !� ��د ������� �� در���! ��� !������ !� ���ر� �Y* � Cدر�OR0872 #ظ ا��=G�

: ا� ���اع !� <�رت ز� ^3\ �& �� Q,\ ا�#

. »ه�� ��� دا�& ���& !� راز«&�ر�+ ا�# �� در" دا�D"در� ���اع %��� " دا�&"!� ��8 !

اC� R$�� B���0 � �� [ ���ب O&�� را در . ه+ د& �� ��د" دا�D"اO \ K&+ !��رت

-,� . *�ا�& و ���اع را !& ^3\ ��د" دا�&"را " دا�D" ه_�ي ���!# �� ��د 800$�رk 0&ود

����O V�G�$ �� ا�� �&ارد&� $�د& �&�! �4YO �ت !4&ي ا��!� "دا�&"اي �0ل !� ا-��3ر ا!

"Dدا� "#�Z�N اع��� �در.

���512����، ص . 8.

9 .1K�* ا-��1د �! F,Y� �» ��Zن *�ش .واز ��9ر !� ز��%&��E �Iدر ��4 ��ر�� .واز !,3/ و د

ا�#&� ��UNل *�F,Y� �1K، %/ ر�l ه�ي ��H$ ،�Hان، » .���=�Hم ز�&*�ا��ن زرد��� 3�$

و �OاM# از ��� �&ون � ��HE " �3,�ي *�ان"دو <�رت *��ل ��E&%�ن . 31، ز���a 45، ص 1372

ا�# �� !,3/ در ��4 ��ر�� !� ه+&� ���� *�ا�& � » درس ����1ت �4��ي«���ن -_

»&�� �� #Mا�O &ب ز����« . ]��U� ان در دوران�اد!� ا :��/ �� ��هKد �ا �! �I� #C�و ا� �

���� �� . *�دش ا���� ��ه��I �&ون !�د و !� ���ن ���3 9$�� دا��� �� روا�ت �=�ه�!�Q

�& و �=�ه� !�دن ا� ��ه�: را !� ��ه�: �Nا���W و��0 ارو�Eي �Oون و��Y ه��Cن �� !

��ت H&!از &�&��[ ز!�ن ��ر�� �� !�U� اد!� و :����M !�%�دن ��ه�. :�.ن �Nا�W را ��ن �

�a رازي <�R0 ��^/ ا4�K_+ �� . $�رk ��ه�: ا�ان !� *��3&O a�� �! &�! ن را�� ��E و

».ا� ژاژC# �� ه�o *� � �&«: د��4�� ا��4را4K_+ !�ز ��Hد �� ����

�� ��=�، $�Hان، . 10CG�UQ V�G�$ �! ������!�O ،س�!�O �!ر&����ا�K�4�K ��وس !� ا�9-

،�I� . 101، ص 1368ا����رات -,�� و ��ه

���H$ ،�Oان، ��پ دوم، ص . 11� �� . �C0362 !� ا�0& -���ي، د�ان -���ي، !� ���D د!

Page 63: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

63 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�a رازي، ا. 12O a�� ص ،���� ا��4ر -_+، ��پ ZOو4_+ �� ��4�K145 .

، �G� �!&�G�1353& !,��4، $�ر�H! D��� �! ،��4,! kر و ��E &�Gو� %��!�دي، $�Hان، . 13

. 1130ص

��، �Zه# ���� -D��� �! ،�MU ��ه�: �6��HNر، $�Hان، ص . 14 Kدان ا!�ا��H�329.

15 . �! ،&Z% kر�$ ،����C� �,,Kان، �0&ا�H$ ،پ دوم�� ،�Mا�� ��CGK3&ا- D���1362 ص ،

110

��K�%�� V $�دوا و ا��C9K&ر %�ا*�ر�، $�Hان، . 16G�$ �! ،��� �اK&� ا�4& %�%���، وa و را�

.28، ص 1349

��ي درا� !�ب �� ��C& �� � �اK&� ا�4& . 17�وa و را��� را از ��ر�� «���0م �_��3 �

}�,Q [ ي�,HE ��4 ]��ي، ��دو�� و ��4 او، : !�. v. ن. در.ورد» !� ��ر�� ��د�� �3�_�

.79و ا^���ت ��!�ط !� ص 99، ص �H$1354ان،

.28وa و را���، ص . 18

.28ه��ن، ص . 19

.28ه��ن، ص . 20

.29ه��ن، ص . 21

��ي، . 22� $�Hا»�9 از ��ر��ت ا!���اس«�_��3 ��Iت دا����، 1ن، ��ل ، �_,� دا��9& اد!

.69، ص 1333، ���3ر

�E�,9&ي ا�Uم $�رk ��ت . 77-76ه���_�، <� . 23C�9 ا��!�& $��N دا�# �� -,� رQ+ ا

���J وa و را��� 502راRQ ا<=���H را �KL$ kاز $�ر aE ��436-432(��Uدي، 4.) ق.

��ن ��ل ه�ي راRQ ا<=. �4�� ��د ا�#، ا� $�رk !�اي ��ت راD0�� \,Q RQ ا�#� ���H

396 �K401ا o�ه_�ي در%)�# و �R0�> �! �>�4 !� -�3د وز� دا����& .ل !�� !�د و !� ه

�J وa و را��� ز�& ��3دKL$ روي ��*� !� ��ل . +�� �� /�Kد ���Oا RQاز ����� را &�aE ا%� !

�J � �اK&� ا�4& از ���ب وa و را��� ��4وف !�د *�اKL$ �! ار�& �� �1&م&�E ����&%�ن ��3& ��

��!W �&ون ���Nد � �u�3 �&ارم �� در ا�* Uu� � ام ��ي !� ه)�ن %��M د��ر �&E �� &�! ��

Page 64: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

64 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

����� ا�& ا�� ا� ����� 502ا��3K ��ل در%)�# راRQ را . ����� ا�& ��502ل ��گ راRQ را

��2ات اBد��ء و ��Gورات Q,\ ا�# و ا%� ��I� ��0 �Cه� ����ي !� ر�Nل �)��ر در �

9�& *�اه& د& �� ���9 ��C# راRQ را aE از ��ل =� 401ا�4�Kاء .ن -�Z! +Kرگ �Oن ��Hرم ! .

�&ا�#. قE �V . ز�&G�$ �! ج��G� �� #م ا�Uي ا�&E�,9�Cط ا�UQاز ا �I�9 ده+ �ا

.ا�#

.69ه���_� ص . 24

د�+�! +>ا��ت در ای&ان ���)�ن

XFD ��4ز

0��ا��ت در د� ا�ا���ن !����ن و ��O �4K�Yا���، ��1رات و �I�N �0^� !�ر�� �K�1� ه&ف

��ن ا��Cن و . !�*�رد د� زر$��� �3C# !� .��ن از *Uل ���ن ��ر�� ����� ا�#� ��روا!\ د�

��زع !�1 و ���ز ���1!/: 0��ان ه��ار !� دو �E� ا���ار !�د ا�#$ . D9��� ن در�Cو ا� ��*

ر�3O و �H� ا��ت���� -�K+ *�د در ���ن 0 C$ د و�* J�� ن .ور، در�_���B�2 و�K ه��ار ه

. ه���-�ن *�د را �� د& ا�#�H! D$�N�����W و ا�0� #HN ا��ت در��ا��Cن ه��ار از 0

و !�داري ��د و !� و�Nد $��� �� از .��ن دا���، .��H را ���د، دو�# دا���، 1$,�& ��د

0��ا��ت از ا!�&ا �D1 ��4ل و%��Cد اي در�,�� �Nا�R ز�&%� . �Eورش داد ا�# ،R3� ��!� ه�

����، �Nدو�M، �)ه�3 و . !�� دا��� ا�&� �M�3ز ،���C0ا J,� � ه�ي ���ا� �D1 در ز�

. �,�O �=C!/ ���ه& ا�#

��4 0��ا��ت دوران %)���، �� از ����N +,- �8ر�K�Y� �9 از روش ه�يو �� از ��8 ���

از &����O�! �3�� د��ارD2�3$ !� ا��Cن، ��& و ��و در -�1& ا��Cن ه� و *��<� ��ا�4N !� ا�

�F !�د �� ��4K�Y !� روي 0��ا��ت !� <�رت [ -,+ . دوران !����ن ا�#�- &H- از aE WOدر وا

�� و. وا�4O در.�&� ،&�ا�ان ! D ه�� از ا�� !���� $�&ن ه�ي !Zرگ ���ق ز��� از �N,� ه

ر���K ه�� ��!�ط !� ���Nر ����� از *�د !� �Nي %)ا��� ا�& �� د�OU- �! #KB ا��Cن !�

0��ا��ت . 0��ا��ت و ��3$�ت از د� !�ز را دارد Dا&�E �[ �4 $�رK�Y� ����ا��3K ا� ر���K ه� !

����ا!�&ا� از 0��ا��ت !��� درا� ا���د !� ��-� �132 !�&ي . ا�# $� ����N +,- �4K�Yر �

��ر RK�N و ��د��& ا�#C! �� +!� *��2 . *�ر �ا��ت را ��0 ،��ا� $�&ن ه�ي ���ق ز�

ه�ي �)ه�3 ��رد E�وه�O Dار داد ا�&Z�I!� *��2 ا� �ن دا��� ا�& �C&ي �� !�اي ا�ا�� .

/M�O ا��ت����� ا� �� در . ا�# د� ا�ا���ن !����ن �N�Iه� �1&س !�اي ���ورزي و �Eورش 0

J,� � ه�ي D !�(ا��رات ��4&دي !� او� ����، ���ب �1&س زر$����ن و ���ن ��ر�� �

Page 65: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

65 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

ا��3K !�& �د.وري ��د�� اد!��ت زر$��� 0.1��ا��ت، $�<�J و �132 !�&ي .��H د& �� ��د

#Cه Z��� ا�# و $&و� ��H� �H�. در �& ه�ي �H+ و ده+ ��Uدي <�رت %��: داراي ��1�� �

�Uدي ا�#� �/ $&و� ��L*� ا� ���ن . &O�� �$� ��N�� �Y* � Cد ��!�ط !� �Oن ��ZدKد

�� ا��ل د� زر$��� !� د��3ل �0,� �را !�& در ���0�# د� �Eي ��# �=�ه� در ا�ان و ه+ �

#C. ا-�اب دا�& اوا0& و �� � از د �ن ������ �و ���3ده�، ا �د ��1�Nن ا�� !� و���ا�

&� ا��=�د از .��H را ارا�M �� ده�G� ا��ت و��اد!��ت زر$��� ���0 از ا� . !����ن از �HNن 0

4�# ا�# �� در د� زر$�#، 0��ا��ت در در�N ����ي از اه��# �3C# !� ا��Cن ه� و *&ا�ن Oوا

��1 �� ����O .9� �! �Hار �����I ا�&� ،&�/ %���� ه� ���Nدي �D1 *�ص *�د را ا=� �� �

�Y!را �H�. ن !�ا��س��د� !� <�رت �_��-� اي از ��ا�+ �)ه�3 و !�وره�� �� ��د �� ا�ا�

ا�&&��� ا��Cن، 0��ا��ت و *&ا را درv ��د و !� ا� روا!\ �8+ ! �! .

��ري از ��ه�: ه� ��&اول ا�#C! ا��ت در���&ي 0! �132 �,�N ي و از&�ا��وز ��دم . �132 !

����ن !� �&��� �� &��L$ ه� :��� ��ه� 2.اه��# ا� �132 !�&ي ه� !�اي ���*# �HNن !

�&ي 0��ا��ت !� �E� �vU ه�ي %���%��� ا���ار�& ا�� !�اي ا�ا���ن !����ن �vU ا<,� ! �132

�&ي � ,��Oت، *�ب � !& !�دن .��H !�د! +�C1$ .

��وي �� ��&در د� زر$�# �HNن داراي $�رk ا�# و از ���Oن $G�ل E . ه�ي #�-�� �HNن در �

���"در �� هZار ��ل � C# اه��Zد .��&%�ن را !��رت . زر$��� دوازد هZار ��ل ا�#�� "

����دي(Q (&���. �� . aE دا را دارد ا�� !�زZو اه����,O �! وز�_$ &�O ��اه� در �E�ن ه��� دور

�# �� ���&را�& �� ��د و !� �&ت �� هZار ��ل !� ه�ش و !� �K�4 . �� �د در اZاه��

�� ) ��دي" (%���"هZار ��ل �� �� هZار ��ل دوم از دوران �HNن ا�#، ���Nدات را !� <�رت

&�در �E�ن ا� دوران ا�# �� !� �0,� اه��� دوران .��Zش ���9 و !&ي، 4�� �HNن . .��

��ب ��E)� در ��8 زر$�# �HNن ��&ان ��3د ا�# و �3. �����، .�Qز �� %�دد�Nر و ا���E اي �رز

��وه�ي اه��Zد و اه��� را � /!�1&9�O �Iار داد ا�# �� ���_� .ن E&&اري ��دم !� $�1ي و �

�&ي .��ن از ز�&%� �Nو&ان ا�#� �H! . �9 در���وزي �E ن. �_��� �� ه� ا��Cن !�& درا� ��3رز

�+ %�ددH� #ن ا��HN .

�� و ��، �9 را !� ا��س !�وره�ي د� زر$�#* ا��Cن ��-/ � ��ر ا�# و �� $�ا�& از دو را

&�Z%�! . و &�ه��a در را اه��Zد O&م !�دارد �����9ر ا�# و ه��a ��ا��4 دررا .ن ا_�د �

�� ا�&ازد، !&��ر ا�#*L$ �! را F0 ��!� را���� . ��در واWO ا� -��� !���CN د� زر$��� 4

#��y)�� �9 و���3 ه�ي ز�&%� و $�&ن ا�ا���ن را، !� *��ص در دوران ) �1$!/ �N ����$

���Oار دادyL$ #G$ ،������ .#ا� &� +�C1$ D ! ن !� دو�HN /� D����Nدات . درا� �

د���ي 0��ا��ت ��Z از ا� ���Oن . ��[ �I,�N .��&%�ن اه��Zد�& و ه�� ���Nدا$3& .��&%�ن اه���

0��ا �_��C# و در��� ��u�C�&��� �� +�C1$ وت�=�� 0��ا��ت �=�& �� : ��ت ��Z !� دو %�و

اه��Zد .��H را .��& ا�# و ا��Cن ���J !� ��ا3O# و �HI&اري از .���H# و *����Cان �

#��H�. ���� ا�& و ا��Cن �J,9 !� ��!�دي ه��� !&� 0��ا��ت ��ذي �� $��\ اه��� .��& .

Page 66: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

66 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

و اد!��ت زر$��� ��اه& ��4&دي ���0 از -��# اه��Zد 0��ا��ت اه��Zد �1&س و �=�&ا�&

0��ا��ت �=�& !�اي ا��Cن و !�اي *&�# !� ا��Cن .��& . �3C# !� ا� 0��ا��ت ارا�M �� ده&

ا�#&� &� W^# از .��ن ون !�اي ��0�%���% �� ا�& و از ه��� رو �Oا�&�" .��H! " ��$�!

N�� ا��ت و��!� �E� !�وره�ي زر$���، . � ا��Cن و 0��ان ه� دو ا�#ا����6�&، �HN ���0ن 0

0��ا��ت �=�& در . 0��ا��ت �=�& ���1 ��4ل در $���� ��ا0/ ز�&%� ا��Cن دار�& ،D�در ا� �

���H دار�&�I�N Z��� �0ل �� �O!/ *�ردن ا�& در ��ا�+ �)ه�3، ا����C ه� و ا��Yر ه� �- .

��ري از ! D ه�ي او��� !� روان درد� زر$�# 0��ا��ت داراي روح ��C! و در &��� �� �د

)Av. uruuan (#ا� &� ����ر 0.3��ا��ت ا��ر% 4�� ) gyanwar(���ن ��ر�� ����� واژ� �!

. ���Nد داراي �Nن را !�اي 0��ا��ت !� ��ر �� !��&

,�، ه�� �)اه�O R!��� و �O!��� ��دن از ا-��1دات ا<,�، و در ��8 !�*� از ��11Gن ا-��1د ا<

در ه�� $�&ن ه� &1$�O +!��� !� *&ا�ن !� ��1<& *�ص، از �N,� !�ز *�& 4.دوران !����ن ا�#

&���E &����ه�ن، �Z%�9اري � �C� �8� R,N-& *&ا�ن، <�رت �� %��# و در 10��O�! #1ار �%

�F و ��8+ و ا��Cن !� !_� .وردن ��ا��� د. ار$�3ط ���ن �HNن ا��Cن و �HNن *&ا�ن !�دO

�! WOن در وا�اداي ا��0ام !� *&ا ��^ ���!�O +م ��ا��I�!�ر-�# .داب و $��=�ت *�ص !� ه

��HN Dن $��\ اه��Zد �� �Eدا*#��. &�ا�Zون !� ا�، !� ه&� ��دن . %��� اي ���د� !� 1$,

�C9# !&ي و �O!��� !� *&ا�ن ا��Cن در <&د ر��&ن !� ر���*�Z و ز�&%� �Nودا��، ��[ !�

�D از �0,� اه���، E ،.ن �ز�Q. ن !� <�رت�HN �9 و !�ز��زي���وزي ه����I و ���0 �E

. !�د

�� زر$�# 0��ان ا�� �ب �& !�اي G$ ���!�O# ��ا3O# ه�ي و� اي �Oار �� %��#M. در .

����O Zا�� ���!�O +ا��� vز��ن ا�_�م ��ا�+ و $&ار ،���!�O ان !�اي��*�ص *�د را ا�� �ب ��ع 0

0��ان $� .*�� �O �8GK!��� ��دن . دا�# �Nب از .زار و ز���Nص !� ^�ورت ا��* �! ��در ا� �Oا�

!�د&� &��L$ او . J,� � ه�ي D ! ص *�د را دا�# و�* ����O Zا�� ���!�O #��% ف���

0��ان ���ن *&ا�ن ��B)�د��� ���% �! (�C1$ ،�Iن ه�، از ��ي د�Cو ا� �از �� �� +

�� Q)ا !&ون �[ �9 از 6.�&H$ در �H�. #��% 4&ي از! �O!��� ��دن 0��ا��ت !� ���8ر ا��=�د

��ر !� 0��ا��ت �=�& !� 7.ه&ف ه�ي ��ا�+ �O!��� !�د ا�#C! اي در اد!��ت زر$��� ا��ر

�N ا�& از ,� %�و، ��+ �� *�رد !� و� !� .ن ��ع �� از اه��# و ارزش !����ي !�*�ردار !�د

ه�&��E وس و�* ،��� ،:� ،Rان !����ن . ا��در ا &�در ���ن 0��ا��ت %�و !� -��ان 0��ا�� �=

RN�� #�$زر ��M. ان و ���� او در����رد $��N و ا��0ام *�ص !�د و !��3C� ��0# !� ا� 0

ا�#&� �� 0��ان و !� *��ص اZد ه�م ���د +�* �� �I# !� ار 8.!�ا��ام �H! زش در

ا�#&� �� ا��ر��&ي از %�و، ���0# !� %�و، ���%� ��ه�ن «: و ��ا& %�و ��Nو از %�و، ار���

ا�# 9»%�و ا�#، *�راv از %�و ا�#&�. ���اي «: و در و&�داد ��Z در !�ر ا� 0��ان �

�� �N� �� ز��� !� 0&ا��u ��د��ن ا�# �_��#؟ �_�E ن ��دي�HN &����. . . . �� �N ن.

�: ���Nر �=�& د�Iي ا�# �� !� 10».%,� و ر�� !���� !��& و !����� �1&ار ��د ر �� ��د

Page 67: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

67 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�� !� .�]� در و&�داد . *��2 و�%� ه�ي *�رق ا�4Kد اش در ��8 ا�ا���ن ارز���& !�د ا�#!

�����اي دE ] �! D�Mو $�ا�� ��yL$ �8� اري .داب و ��ا�+ �)ه�3 ازZ%�! ا�# �: در &�.

ا�#&� �� �� 11.ه��Yاز ���دI�از ه��� رو .زار ر���&ن !� �: �RN��C �_�زا$� �

!�F32 ا� ا-��1دات ه���I� a را .زار ده& روا�D در .*�ت � # در -)اب *�اه& . !�د ا�#

از ��ا�+ �)ه�3 . !�د و در ز�&%� ��Z ر�_�ر و ����م *�اه& �& و در ��ره� �C9# *�اه& *�رد

. ��م !�د" !����ن"و ��ا�+ " �: د&".ن و�Nد �: اZKا�� ا�# !�& از ��ا�+ ���H �� در

��I �� -��ا��� ا�# �� در .ن �C� &CN �� و��ت ���� !� �: ��Hر ��+" �: د&"

3�� ��+ در !�Bي ��+ ه� دارد� �Y1� د -دو�� �� ��ن ��ا�+ CQ/ . ���ن داد��!

�E�� اي !�اي زدودن &�[�E ر��C! �3ن ا�#�)ه�Cاز ا� �� .

��ي دارد��Z در �HNن �� ��H� ر��C! D1� :� . �� a� �3ن روان در���9ران ا�# و .نHI� وي

ا� 0��ان *�اه& !�د��E در Dروا� &��: روان . !� �3��ي ا�� !���&�&، � � %�& و -�/ �

&���د E/ ه��اه� �� ����وان زر$�# را از ه��Iم ��گ $� aE از %Zار از �E . �� a1# ه���در10

ا�# و در.*�ت ه��ن �: &� ده& روان *�D را از %�Z& ره����E ه��& و !� او�! &�Z% را از :�

*�د *�اه& %��#��E را در Dروا� . aE ان ��+ روا دارد روان او���Z �� در F0 ا� 0� a� و .ن

�� .��ن �� �: را .زار در و&�داد .�& ا�#. از ��گ ه�&م د�ان و ���Nران ��ذي *�اه& !�د

��د �� �� /E�� د در�* &�. /C� ���H� �$ را D�* ن�I��(%روان در &�ده�& و .��R ر���

&��� �� /E �از -�3ر .��ن از ا W��� ورش دادن 12..زار�& و�E��0,� و :� دادن !� [ ��د��E

�� زر$�# ه����& �Eورش و $�!�# ��ز�&ان *�د ا��Cن M.در Dارج ا�#��زادا� �E . و !� ه��ن ا�&از

�& ��د ا��Cن ر���ر �� �& و ��ا�+ ��� Z�� :� �Z !�اي .ن !�%Zار �� " �: د&"!� ��د�

ا�#&� .

������ زر$�#، در او��� و در ���ن ��ر�� �M.ان"در��C��*" ا��ت��8�� ��ش، "��ذي"، � 0� ،

راي 32�CE ��4# ا�& و !� د���ي د�ان F,4$ ��ر، ��دم، و ��O�, � ، aIت اه��� و در ���_� دا

ا�#. دار�&&� F��$ ران���N ���% �ا �! Z�در %�ه�ن واژ *����C . از ه��� رو، ا��Cن !� ��

ا�#&� ��ن و د����ن !��!�ن ��رد و راه��Zن و ز���9ران !� ��ر !�دCدZ� 13.!�اي !&*�اه�ن

�& د��� 0��ا��ت �=�&، .ب، ز�" *����Cان"��D اه��Zد -�/ �� ���. ����$ U� ه�ن و��% ،��

��!�د ��دن *����Cان از و��J د�� ه� . و .�Kد%�، �����E و ���3# !� *�د !� ه��ا �� .ور�&

��ري از 0��ا��ت ��ذي �8����0ات، *�Z&%�ن � . ��د زر$��� و !� *��ص ��!&ان ا�#C!

��ري از ��ا�+ دC! و ا��س ��E ،��$���& و !�ز *�& !�*� از %��ه�ن ��0 %��ه�ن ذو0�Cه ��

0��ا��ت ��ذي ا��9ن E)� ا�# ���� �! ��3�.14

&� F,* ��اه� \��$ ���1�C� ا�ز &��Cه ��C��* ا��اع �$� �ن و ��0ات ���%&�Z*

ا�& 15.ا�&&�. �� ه��ار !� ��+ ا��Cن ا<�/ و !�از�&� &�ز�ا ا�� !4>� د�Iاز*����Cان ���

از !&ن !4>� از 16.%��� � ,�ق اه��� ا�& ا�� !�ا��س ا�IKه�ي اه��Zدي ��*�� �& ا�&

Page 68: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

68 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�� دارو H$ ا�#، !�اي D$. د و�! ،��0��ا��ت ��ذي �� از ��Hر -��� اه��Zدي 4�� .ب، ز�

�� داد ����& ز��3ر 17.ا��=�د �� ��د�n$ &%�ن *�دد !� ��د .��Zان را اه����C��*ري از��C!

&��& و ���� �� ا!��+ �� $� �� ��3I18.�� ا�

�� زر$�#، اه��� O&رت *,1# ��دي �&ارد، ز�ا داراي ���Nد# ��دي M.د دا�# �� در� �! &�!

�� � روح !& ا�# �� ����ا�& �HNن ��دي را !� ��Cد و $�3ه� ����& و $��H از را�� �9,! #C��

��ن . � �HNن اه��Zد و � ,��Oت او�#���Nدات *3�� و ��ذي �Oدر !� �0,� !� �Y!را ،��M. �در ا

0��ا��ت ��ذي، �� ��O/ . ا��Cن و 0��ا��ت ��ذي را �� $�ان در [ د���� داU* ��M<� ��د

���RM و !���ري ه�ي %���%�ن !�د�&، !� -��ان $H&&ي دا��M !�اي ��ع !�� و زرا-��CG� Dب

0��ا��ت و��0 و ��$�ا�� او در ا�Zون !� ا�، $�س ه����I ا. �� �&�& �! �Mرو�ن در رو�C�

د�Iي درد���رات د� زر$�# !�اي ��!�دي *����Cان Z�Iا� &�! Z�د��ع از �Nن *�D را �

#Cل در . دا�U�*ن ه�ي ا��� ��9 از �� � $� ��C��* #�$وان زر��E اي�! ،�Iد � � �!

0��ا��ت، رو� د�Iي از ��3د ���ن ���9 و �8+ *,1# !�د و از ه��� رو ���Zي ه����I !� ا �

!� ��!�د ��دن *����Cان O&رت . !&ي، �� در د� زر$�# N&ا�K دا��M ا�#، !� ���ر �� .&

اه��� ��Z ��هD �� �!& $� .ن 0& �� د�O �Iدر � �اه& !�د !� ����W ا��Cن ��YK ز�&، �Zارع را

. !�6ا��& ��!�د ��& و ا��اع ا�I/ ه� و !���ري ه� را

�H+ $�� و RK�N $�� و�%� د� ا�ا���ن !����ن �132 !�&ي 0��ا��ت !� �=�& و ��ذي، .��&%�ن

0��ا��ت �� !���� !� �E� داد . اه��Zد و .��&%�ن اه��� ا�# �&ار !�� ا��وزي در !�رE فU*�!

. ارز�� ا���ار ا�# ه�ي -,�� �Oار دارد، د& زر$����ن !� !�وره�ي �����Z�9 و [ ��8م

��9 !� !&ي �� � �M�H� وزي��E ا��ت ��ذي را -�,� ^�وري !�اي��ا�ا���ن !����ن ��!�د ��دن 0

�>����ري از $�ر�I� kران و �I��HNدان ��!�د ��دن *����Cا��ا !� -��ان �9 از -C! و &��Cدا�

4�# .ن ا�# �� در د& !� ه�� ا� �132 !�& 19.ا<,� !�وره�ي ا�ا���ن !����ن .ورد ا�&Oي ه�، وا

ا�ا���ن !����ن 0��ا��ت ه�%�N�� Zدات *��u و !� روح ���د ��� �&�& و در ز�&%� ا��Cن

از ه��� رو، ه� ��د زر$��� .%� !� د���رات د�� �J,9 !�د . داراي ارزش و ��1م *�ص !�د�&

ت � ,�ق اه��� و ��0# از �� د���ي 0��ا��ت را !� *�!� !����& و در از !�� !�دن 0��ا��

0��ا��ت اه��Zد ��� ه�# !�&د و !&ا�& �� و�Nد ا��Cن در �HNن ه��ار ��$3\ !� و�Nد 0��ا��ت

. !�د ا�#

---------------------------------------------------------------

:,��>�S ه�

ه�ي زاد��6م. 1&Z% ا�� و�ه�� ا&���ر �3K�N از !� -��ان ��uل ���ب !C! ي&�! �132

&�0��ا��ت ارا�M �� ده . /G� ،+� /9� ،ا��ت��ا� �132 !�&ي !�RC0 در�N رام !�دن 0

��ت .��H <�رت %���� ا�#>��* �Iن. ز�&%�، ر�: و د .v .�! :

Page 69: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

69 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

S. Insler, The Gathas of Zarasthustra, Acta Iranica 8 ,Leiden, 1975, Yasna 71:19 Yasna.

28:8 & 34:5 .;The Bondahesh. Being a Facsimile Edition of the Manuscript TD1,Tehran,

Iranian Culture Foundation 88 ,1970 ,fol. 38 v.- 39 v. &fol. 59 r.- 61 v.;Anthologie de

Zadspram , ed. ph .Gignoux &A. Tafazzoli, Studia Iranica, Cahier 13, Paris,1933, ch. 3.

53-64 ;H. P. Schmidt, "Ancient Iranian Animal Classification," Studien Zur Indologie und

Iranistik, Heft 5/6, Festschrift Paul Thieme, 1980, PP. 209-244.

: !�. v. در ا� !�ر ن. 2

C. Levis- Strauss, La Pensee Sauvage, Paris,1962 ;M. Douglas, Purity and Danger: an

Analysis of the Concept of Pollution and Taboo, London, 1995; R. Willis, Man and Beast ,

St. Albans,1975 .

��ان ��uل ن. 3- �! .v .�! : ��C39:1-2 #� ا-+ از 13:74و �� !�اي ه�� ���Nدات ز�&

&��Cروان ه �! /M�O ��Q و &�Z* ،&��E ،��0اه,�، و .

: !�. v. ا� !�ر ندر. 4

Le Sacrifice dans I'Antiquite, ed. J. P. Vemant ,Geneve, 1980.

: !�. v. ن. 5

The Complete Text of the Pahlavi Dinkard , ed. M .Madan, 2 vols. Bombay, 1911, Book

V, P.466 &Book VIII,P. 682.

: !�. v. درا� !�ر ن. 6

The Pahlavi Rivayat Accompanying the Dadestan i Denig, ed. A. V. Williams, The Royal

Danish Academy of Sciences and Letters ,Copenhagen, 2 vols,1990 ,ch. 59.

�� ا��اع Q)اه� ن. 7H$در &�0��ا��ت �= #��% : !�. v. در!�ر ا��=�د

D. Monshi-Zadeh, "Xosrov i Kavatan ud Retak," Acta Iranica , 22, Leiden, 1992.

: !�. v. درا� !�ر ن. 8

J. Josephson, The Pahlavi Translation Technique as illustrated by Hom yast, Uppsala,

1997, Yasna, IX:1, PP. 109-110; The Pahavi Rivayat, ch.26.

Page 70: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

70 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�� �!61:14�v . ،#. ن. 9C 20:10و.

: !�. v. ن. 10

Vendidad, Avesta Text with Pahlavi Translation and Commentary and Glossarial Index,

edited by D. H. Jamasp, vol 1. The Texts ,Bombay,1907, ch. 3:6.

ch. 31:45ه��ن، . 11

ch. 13:3ه��ن، . 12

13 . ��,� ��4� :!�. v. ن" *����C"در!�ر

H. W. Bailey, "A Range of Iranica," in W. B. Henning Memorial Volume, London, 1970,

PP.25-28; S. Insler, The Gathas of Zarasthustra ,Yasna. 28:5 &34:5 .

:!�. v. ن. 14

Vendidad, ch. 16: 11-12; The Pahlavi Rivayat, ch .21;E. B. N. Dhabhar, The Persian

Rivayats of Hormazyar Framarz and others. Their Version with Introduction and Notes,

Bombay, The K. R. Cama Oriental Intitute,1932, PP. 520-521.

�&ه�� ا�ا��، : !�. v. ن. 15!fol. 59r .

fol. 61vه��ن، . 16

. fol. 59rه��ن، . 17.

fol. 59vه��ن، . 18

:!�. v. درا� !�ر ن. 19

George Rawlinson, History of Herodotus, New Edition, London, 1862, Vol. I,140;

Agathias the Histories, Translated with an introduction by Joseph D. Freudo, Berlin,

1975 11.24;M. Boyce, A History of Zoroastrianism, vol. 1. (Hdo 1.8.1.2.2.1),

Leiden/Koln, 1975, P. 299;N. K .Firby, European Travellers and Their Perceptions of

Zoroastrians in the 17th and 18th Centuries, Berlin, 1988, Index S.V. 'Khrafstra' .

Page 71: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

71 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�[� و ,+&ا[� ه�: ��� و �>ر و ا[&ج #�

�&J+�ن T+V

X�+Qد&Y ي�C �]&

�=�ت ه+ ردJ .ن($�رk �,� ا�ان KL$ و ���� دا���ن ه� و رو&اده� و W��N و E) ��ه&����& ده

����ث و . � ��# ه�� ا�# �� در ا</ !� ه+ ��!�ط ��3د ا�&� &���&ادي ه���E د��ه�ن�E

�# ه�ي � � ��CدZ� ت�در روا �H����& و ^v�G و ��&ون و ���N رث و��H2 و :�ه��

Kدا��� ا�&، و #K�*ن د�HN ز و ا�_�م�Q. ي ا�& �� در ��ر��� در $�رk �,� !� <�رت �1�C/ ا��2

ا�&&�. �,C,� ] د��ه�ن�E . ار �� ��د �� *�د ���/ دو&&E ����� �,C,� ن��. �E در

دود��ن �1�C/ از ا�ان ���O ا�# و HE,�ا��ن .ن، *��&ان ه�ي ��م و زال و %�وه� از ���&اران

��N U��� �ML&ا%��� دار�&� Z����ي !��H و دارا، .*�� �Eد��ه. ا����9، �� ،�����ن �

!� �0,� ا�9�&ر $�رk وا�4O ا�ان �I�. ار�& و(% �� D��� �! را �*L�� ن���������I از ه ��

.�Q. �!�Qز �� ��د

+�C1$ �! �9,! ،#ا� �H�����ن ��&ن و �� �Y�1,0 وا� �H�دا���ن �,+ و $�ر و ا�ج �� $

�Y1� ان و $�ران و روم�و ا��,O �� �! ن�HN ري��H� ر �� رود��� �! �,� kدر $�ر �=Y- . �!

�+ ��H�ري �HNن ���ن �� ��ز�& ا�# �� ر�� اش در ژر��ي هZارC1$ دا���ن ه��ن ���

��ن ��� $�ان %=#������ ا� !� ��� !� ��%)�# . ه� �&��ن �& و در !�ر .ن � �� !� ا�2E

�&اE &���ز�� ،�Iاز ��ي د ،�H��� د�I !�د ا�#��&ون، از [ ��، و �&&E دو D . #C �

ا�ا�� و $�را�� و (�� � ��# $�ز !� ��م ه�ي ا�ج و $�ر و �,+ !��E� ��م �� �Oم !������

����� &�� ( �,� kر�$ ��G> ان�Iم از!�ز�O �� ي�� $� �CEان �� %��� ��&ن و�&� ��*��

&���ا� ه��. !��E ي �� !�ادر، ازدواج و . -دوم�*��8� +�C1$ و��,O ي��ز��دن ا��ن و �nNا�

$� دا���ن �Nي �Y,�ب *�درا درر��� -�&، !�ادر��� و��� *�اه�&� !� !� ��� ا�Zود

. دا���ن ه�ي �,� !�ز ��& و ��H� /9� !� *�د %��د

��<�و !�ز��زي دا���ن �� �Eداز+ و �a6 ��9$� را در - ���4� ،�Z_$ �! ا!�&ا ،�K�1� �درا

O +!�بد .ور �� ���ا�� . &�# و ز��ن $�9/ .ن ،#C�در او���ي ���Nد ذ��ي از دا���ن �

در ���ن ���ن HE,�ي روا# . ه��+ *U<� اي از روا# ��Hداد �C[ ������ را در !�دارد د[4"&د

Xq�� �J ر�N,�� ا�# [�د��3� ���,� از . از ه�� �=C� #�3 رواK�4y �4دي وC� �32ي و

. �� $�ان ��# ��ه�4 �د�# �� ده�&، �0ل .ن �� �Eدا*�� $�� روا# را در دا���ن را !�

��!aE W از ��دو�� -���� از �� ��<�ي از ���ن ��H را ��Z در ��ه�4- ا�HKم %���� ا�&، ا�� %�

�� در. !�دار�& Kا �!��! ��!Y W>ش �� � روا# ا�ا���� �Iاز د �� �N ا�� از .ن &��� ��� /�ا<

Page 72: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

72 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��CN ا+���H! Z� . =�وت ا�# از .ن �

�Wj[� دا�)�ن

��ن ���!HE W,�ي و -�!� . T1� ��� و �>ر و ا[&ج � ��U�*ا o�در ��رد E&ر �,+ و $�ر و ا�ج ه

#C�1�+ � $,��G. و ��ر�� ��C� ،ج را�و $�ر و ا +,� W!��� ��4��ان �� �CE ��&ون "�,H! ،

*�Uط ا����C ه�ي ا�ا�� و ���� M�O/ ا�#، ���ود را �� ه��ن �� !� ا 1د��ري. ��م �� !��&

.��&ون ا�#، E&ر �,+ و $�ر و ا�ج �� دا�&

��H� ج !�ادر�و ا �����& �� �,+ !�ادر ���H، $�ر !�ادر �K�1Kا F=�� W!��� Z�� ��� R�در $�$

�_�ه+ از �Eد��ه� ��Z !� ا� !�ور ا�#، ا�� زاD ه� �� !�ادر را در ��ل ��2دو��،. ا�#E) �

jW3$ �! : او، " و ��ه�ا ��3م ��دران �� �CE را �1\ ��دو��،. ��&ون �� دا�&) -��؟

�& 4ا-)>ار[5�ا%��� ��� ���!W در ا� . ����Hز ��در �,+ و $�ر و ار��از ��در ا�ج ا�#. ذ�� �� �

���& ا� دو زن !� ��&ون ��!�1 اي د�� دE ا�� ،&�ذ�� �& [*S ه�ارد و در *��ص *����

�4 �در 5.ا�#�<Y #ا� v�G^ 6.��در �,+ و $�ر از *��&ان

ا�# .ازدواج �� �� Q>اه&ان&�. W3�� &����& �� �CE ��&ون !� �� *�اه� �1\ در �E . در

�Eد��و �� 7در *�H� �>Uداد �C[: ه�� ���!E W&ر د*��ان �Eد��ه� $�زي � ���� ا�#

�& ( ر��-� �@ '&ورد[# روز Q&داد$�چ؛ در / ��و�& $�ز$�ز�9ن و *�!14( ، !�*# *�Cو ��

�� !� ا� ��ه�4 � در 10.��و ��ه�4 ���ع !�RH؛ و در 1�8&��ا-�Vء $�ز�ن؛ در��

��ورد� و �1&�� ازدواج . و<,# را^� ��C#، و�K ��ر �N� او !� �C9# �� ا�_��&��

�+ �HNن ذ�� ��C1$ از aE ون و �� �� -�وس را&�� �CE �� اري(I��� �����& و در ��ه��

.!aE �,>��U از دواج <�رت �� %��د

�Q. �H>ي �� �&ادر و 9ز >دن ���9 $ Xq�� �J ر�Nد�] ��و ��دو�� در!�ر *,F و *�ي ���3

B�� �� ،&��� دا�#" از �� !�ادر � � �� %�yL$ ن��ن ا���+ �HNن �C1$ ر در. در�Nد�]

Xq�� �J&دار� D%�ا �ج !� داد و د�و ا ،:�N �! وت، $�ر�y ا��� و�* �! +,� . D%�ا �ا

���� او�# �� ��&ون از �� *�د !�%��# و !� �� ا�ج ��Hد و !� ا� ��ر $� � �� R3� �! ج�ا

���# ��ز�&ان ا�ج را !� ��ز�&ان �,+ و $�ر �Eد�� ��دO . [ از !�ادرانرا در�2 ��دو�� *�ي ه�

��&ون در ��3K& اژده�� !� �9[ . .ز���� �� E&ر از ا��ن !� -�/ �� .ورد، .��9ر �� ��زد

���� . ��H� �CE ��رزار اژده� را در *�ر *�د��&ان ��� دا�& و �� %�Zد. �CEان �� $�زد� �CE

�D �� !�ز�� ��H� �CE اژده� را ا�&رز �� ده& �� از . ���ن �� ��& و !� ��3د اژده� �� رودE

��y �! +,� Rوت �3,2 و *�د، $�ر !� �,��Gري، . و%��� �Eداش !&*�� $�ا *�اه�+ داد$�$ �&!

��ي(و ا�ج !� داد Kن *�د و د�� .و د� ���Cب �� ���&) ا-�&ال �

Page 73: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

73 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��د !&� ��ح �� ��&ون ��م 10دا���ن .ز��دن �� ��ز�& در روا# �32ي % �� �Iد �O���

���ره� �4,�م ���ره� را !� &��� �� ��C& و ���ن �CEان �E �$ &�� �� �-�Oد��ه�ن .$ ��

.%�د�&

�+ O,��و ��&ون ���ن �� �CE ه��C ا<,� دا���ن �,+ و $�ر و ا�ج . �.��J �+1ن C1$

ا�#&�. ،&����!�4 �� از �� ��ز�& ��&ون �د �� �� #�uدر . ا�# و در ا� +�C1$ ز��ن

�Kورد[ ر��&' @� در روز *�داد از �� ��ورد� �� ه��ن ��روز !Zرگ ا�#، ذ�� # روز Q&داد

ا�#&� . �>U* درt1� داد&�l W!��ا� *����س ا�# �� ! D �� ��د و در����

.�HNن � ز��� � ��,9# ��&ون

&�L$ ج و �,+ وا%)ار �&، ��رد�ر و ا�$ �! R�$�$ �! �!�Q و ����ا� �� ارا^� ���O و �

��!W ا�# ��uا�)&�). �1\ د��ري ا�# �� !� �Nي ��ز���، O,��و ا-�1ب ���ود را ذ�� �� �

��ت ��ز��� ه�ي ���O و ����� و �Q!� ا�#MZN 1\ در� W!��در -��م روا�ت . ا*�Uف �

���C��$)�Hن Kران، ��وراءا�$ ،v�$ (#ر ا��$ +H� . +را ه &��� و $3# و ��0 ه� W!��� �*�!

�&ه��ا !� ��ز��3. ��� $�v ذ�� �� �K�Q �� #ا� +,� +H� �2ر، روم ��$�أم !� ��nب " ه�

. ذ�� �� ��د و %� ��م و ��� و ���: ��Z !� .ن ه��ا �� %�دد

��ن �& ا�#! J,� � ا�#، !� %��� ه�ي ����� ]K��� �� ج�ا +H� . +ي و ه�,HE W!���

�ي .���ي ا�ان � ا�ا���H را !� ��ر �� ��م ه) ��ه�4 �، ز[# ا�VQBر، ��ر[WN 5[�@(��ر��

��� �!�- �H�C ا�# �� K={ ا�ا���H را . !��&$ �3K�4y)ت .نB�ا �! (&�در ��& . ذ�� �� �

�!�- J�KL$»م » ��رس�- ��، -�اق »-�اق«. %��#» ا�ان«را !�& !� �4&�. (*L� &�ي �� در �

» ��ه��Cن«� » �3Nل«& !� �Nي اK=�ظ از -�O�_,� &H !� !4» -�اق -_+«-�ب ا�#، ز�ا

��8ر از !�!/ ��Z ه��ن -�اق ا�#. !� ��ر ر���) ��د !����ن(� . ������ &H- -�ب در �ن ��C!�-

�3K�Q "&�. �� ر��� �! �Hا���از ا �ZN ق �� �& وU2�4ب اKةا�ZN �K��� �0ا�� �! .

&� و ا!� !, � �H+ ا�ج �� دا�Z�0 و���ن را �32ي و&�ا� ا*�Uف ازا� . و H� �3K�4y+ $�ره

�+ �� %��� ا��2��يC1$ �ا �� &��! ����% ������ &�! �N- ������� !� �HNن !�

����+«�nNا�,Oز%�ري �&ارد؛ » ه=# ا�� ،��� N&ا%��� ��CGب !�د,Oو���ن ا&��� در .ن ه

&���!�ا� در ا�GKق ه!)&� �� �& ه+ از .ن اراد� �I,N ��( ! �! ، ،+K�- ����� � �O�� D

-�اق «ا%� ) ا�#» -�اق و ه�&«�� (�Oل �32ي دا� !� �H+ ا�ج . $=�وت .راء ���ه& �� ��د

&� را روده�ي . *�ا�& ��د، ���1Y *�اه& !�د» $� ه�H! �� ن���0&ا����C� Ý �� ��ز �

��Gن و ��ات �Oار داد، در10�1# درv روز%�ر *�د را از 0&ود N»ان�ا «�!&� . �ن �� �

X*Yادر&� . �>U* ZN W!��، در �l �E&داد �����t1 �&ن ا�ج را !� د�# !�ادران، ه�� �

�+ �HNن .ورد ا�&C1$ . ج از�ا �H! �! #3C� ز و ر�[ �,+ و $�ر. W!�� ا� �O/ در -��م �Z�Iا�

�E �! #3C� �������� Z&ر �� در �=a ا� E ]K��� .N /�O&ر !��ن �& ا�#� �ي دارد، -��/ %�

Page 74: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

74 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

ا�#&� ��*��ا�# �� !�ج *�اه� ا�ج از !�ادران را ��Y #,- Z>ش �� ��1\ . ا<,� �

11.د�Iي !�اي ا� �������� �� دا�&

�+ �HNن داوري ه�� �& ا�#C1$ �! �ون دا&�� +���$ ��&ون را !� �+ +4>ي Q&د .در!�ر

��E در ��� + $ ����� �! ،+�1�C� ��Qدي و�*&�)/C� (&�� �� +H�� . +�C1$ Z�� �3K�4y

�� ��&ون �� دا�&���دو�� و �3K�4y و *�<� ا�ا��� �HN.12ن را ���_� �Qور !� �N و ��$� !

&��. ���0 �=�/ از ا� دا���ن !� د�# �� ده�& ا�� ���!W د�I !� �9 دو �N,� ا��=� �� �

F ا� روا# درا�م ��K �رد%� ��&ون، ��Y!. روا# ��دو�� و �3K�4y در�,��ت ه��Cن ا�#

�,+ و $�ر !� ا$=�ق ��م ه�ي !� ��&ون �� �����& و 13.�,+ $�ر را !� �������� ��ا �� *�ا�&

�+ �HNن، از او �� *�اه�& �� ا�ج را !�اي د&اري C1$ *�د از ��از ا�&�� 0 در .ن !� ��9

! :�N اي�(E �9�. � &���� ن��د اZ� در. ��&!�ادرا�� ��Hه�ي ��ه�4 � ا�ج، �� !� و�

-�ر���� دارد، از در <,V و .��� در �� .& و �0^� �� ��د !�اي ��و ����&ن *�+ !�ادران �Eر

��ن ا�ج داوZ� �! ���3,2د !�ادران �� رود و ��6ه��ن �,+ و . اي از ���ر *�د را !� .��H وا%)ارد

��=�� &���در . او �� ���& و !� ر�[ �,+ و $�ر �� ا�Zا�& $�ر <�رت و ���ت وي را �� !

اي $�& !� ا�ج، $�ر ���� زر� !� ��ش �� ��!& و ��ش را �Zد E&ر �� ����&�N��� . در

��%���� ا�&yL$ ������ت، راو�ن aE از ��دو�� از ��هMZN �در. �1/ ا � Y>ش �� � و ��ه�4

14.را �O$/ ا�ج �� دا�&» !�ادر«��4Cدي . ا�ج !� د�# $�ر ���� �� ��د

&��� �� ���� Z�از �O/ ��ز�&ان و ��اد%�ن ��4ه*# !�اي �����، . در !�*� ���!W ��ز�&ان ا�ج �

��ري از ا-�1ب؛C! و �q�� �J ر�N15[�د ��Z���ZN �! ن��د*��ي(از$��م ��ز�&ان و *� (

»vZدو» و &�% ��Z��&؛ و �32ي ���CE ا�ج ���� �&�& و ��م در ���ر ����Iن �د �� �

vم !���&/د*��ي *�ز�� ]��* .

�# ا�ان ر��� !� �����H �� ر�&Y,� &وناز �� aE ،W!����4ه*#ا�� در . در -��م � ، دوازد

!� ����� �32ي، aE از . ��ل از دور ��E��E �K�� &د��ه� ��&ون و� �Eد��ه� ا�ج ا�#

�& ��گ ��&ون ا�# �� �,+ و $�ر ا�ج را ���� Ö� د��ه��E �����& و ���& ��ل !�ز� .

در . !,N��� ،��4+ �32ي، �� %�& �� �,+ و $�ر، aE از���� ا�ج، ���ررا !� دو ��+ ��د�&

� �/ د�&ان �� Y>ش ��E ش�� �! Z� اي از �HNن را ��H! ��&3# ا�O�- و $�ر از روي +,�

&� . ده

�l<4& از ��� و �>ر Xاه<Q #+Y .� ��ر ا�#در !�رC! ف در ���نU�*ا �H���� RC . �Kو

��ي *�د ��&ون از ����ر �,+ و $�ر � ��E در �� &��3�4 �_� او را !� د*�� ا�ج �� ر���� W!���

��ي *�د ا�ج از �,+ و $�ر ��� !�N .#Cن !&ر !�د !�د� ������H ��ن !Zرگ �& !� �� . �uا�

&��و �32ي و ��4Cدي و !,��4 و �1&�� و ��4ه*#. ���W از ا� ��� *�اه� �د �� �

j: ا-)>ر[5!��و�� و ا!� !, � و &�و �0&اZN ����C� Ý ذ�� ��م �O$/ و �B��1ن اU2ع �=

&� +4>ي Q&د. د�Iي !&�# ��Ö ده �� *�اه� ا�ج را از �N,� ��ده�ي !Zرگ هZار�

Page 75: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

75 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��Xq . زرد�# �� ���رد�J ر�Nد�]�K در :���ن از ����ن ����� �! � � �H���� ����9

��ري �0ادث د�I، ��روز �@ '&ورد[# روز Q&دادر���K . �� .وردC! را، ه�]�ن �y�0د �ز��ن ا

&� .!Zرگ ذ�� �� �

��Xq$4&اد �9�K�ن �����H را �Jر�Nي [�دZ�3، %�دK�4y ،ارZه &���� هZار، ��دو�� �

&������H !� �,. �� هZار %Zارش �� �� :�N / و ��دو�� در!�ب��3 ���0 �=K�4y و $�ر +

�&. دا���ن �Eدازي ه� دارد��C9 Z���ت �MZN �*�! ت دا���ن، !,�9 در��. ه�دو ��� �� $��H در �,

�: و %�C � Z# $�ر و �a6 �,+ را N [ ر���رن در �2 �O ريB�� �! �6ه�� �! �H����

. �O Zرن ��Bر ��6 ا�ج ا�#�� Y>ش �� �در. �� ��& و �� .��ن را �Zد ��&ون �� ����&

�/ د�&ان !� �ري E ه���ش :�N ا�# �� در ��3 اK�4y وت ا���� ��ش ���� !� ��دو�� و�=$

&��&. �,+ و $�ر �� .& و !� �����H ��3د �� �� �� vUر را ه�$ ������H !� %�ز �� . Z�� +,�

� +��&��ا�_�م %����ر �� %�دد و !� ����ن �����H اورا !� دو��� � .

��!W، از .��ز��زي دا�)�ن� RK�Qt1داد�&�l �u7Q �$ ����% � ، در �,��ت دا���ن ��ه�4

(ا%� از ا�O�GKت دا���ن . ه+ رأي ا�&&�. ����و دا���ن ��ا� ��دو�� ) �8�� .�]� در ���

�� ����+، و $�� �H�v���� / ���ن ا<�/ $� را !� ���ر .ور+، دا���ن را ��� ���E +��

: $�ان !�ز��زي ��د

���� $�ر، و ��H��CE ا�ج ��م %����&. ��&ون �� �CEدا�#� �CE ،+,� ��H� �CE . و $�ر +,�

��&ون از �� د*�� �Eد�� $�ز�ن *�ا���Iري ��د و ا��ن را . از ����Hز !�د�& و ا�ج از ار��از !�د

*�د و �yوت *�اه� : �و$� �� د&E&ر در ��ز�&ان *�D <=�ت ��=. !� ازدواج �CEان *�د در.ورد

��Iوري را در $�ر، داد%�ي و د�&اري را در ا�جN ي و��Kرا در �,+، د . �! ����� .��9ر !�د �� ��

&��Eر ا<,�، �� ا�ان . ��&ون �Eد��ه� �HNن را ���ن �� �CE *�د ! D ��د. ا�ج *�اه& ر�

���O !� $�ران !� $�ر و ��ز��� ه�ي �Q!� ��ز��� ه�ي . را ��Z در!� �� %��#، از .ن ا�ج �&

&��+، ��&ون در 10�1# !)ر �=�ق ���ن �� ���ر ا����&. !� �,+ ر�C1$ �ي . !� ا�د

از ��H�ري ���R ا�ج �H! ���H! �� �و ازا &� ���I)�# �� .ز و ر�[ !� �,+ و $�ر �

&�ار ��ا *�ا�&�& و او و ��ز�&ا�D را �,+ و $�ر ا�ج را !� د&. �& !�د �� !� �������� %)ا��

&�����H، . ��ا�_�م �CEي از �C/ ا�ج زاد �� �����H ��م %��#. $��Hد*��ي �Nن !&ر!�د. ����

�: $�ر و �,+ ����# و .ن دو را ��#N �! رگ �& !� ��6ه�Z! ن�� .

S دا�)�ن�`

دي از �nNا���ي دا���ن �4,�م ا� �� ا� روا# !�ز��زي �& !� �&ام دور F,4$ دارد، $� 0&و

$�زي !�دن E&ر �� -�وس !� $�د& -���ي ا�# �� از روا�ت ا�ا�� �Q!� ������ . �� ��د

Page 76: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

76 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��د% �� . �>U* ع در�^�� �! ، �� �Eره�ي از او���ي ������ $,�l �� �1&داد�t1ا��ر

. ��د، $��H ا<�K# ا� -��� از �C[ �)��ر را در ��8ن $�د& �Oار �� ده&

��I ��&ون H� �! ���&O &ا%��� �� $�ا� �� ��دن ز��H! ��) ��,u$ ��E�! وي �M��* ��

��دن ز��� ) ا�#�H! �� �9 !�اي�K ،&��! ري(دا������ � ( ���O ب�Q و ����!� ��ق و �

��ر O&+ ا�ان ��� $�ان ��#C! kت و $�ر���& و ا���اري در اد!�C� . ����در دور ا�ان �

����ن (ا�# �� �nNا���ي ����� ا�ا���H=� �! �Hم د����ن ���O ) ��� و ������ا�9(*

���� !� -��/ . ا���ار �� ��د) ���ن و روم(و �Q!� ) وه��2,� و $���ن� #�4Oوا �ا �� ��.

��ه��I !� د�� ا�ا���ن و !& د�� دو ه��C� ���O و �Q!� در �2 �&ه�Hي ����دي ��

O�� م�H=� �! &ا��$�-�����- &��! ا%� O&�# ا���Cب . �E �!�Qوا�� ورود !� �0+ ا��2�� داد

!� �Qب از ا�O�GKت ا�ا���ن �Q!� ) ���ن و روم($�ران !� ��ق �O!/ ا�0از ���3&، ا���Cب روم

.ا�#

�&، <=�$� ا�# �� !�اي �� � �� &�L$ �!�Q ت�دا���ن را !� روا ������9 اي �� �nN F,4$ا�

ا�& !�ادر و&� /M�O +,� �>�* . اي *�د و�! kن در �2 $�ر��ا� <=# ه� ه��ن ا�# �� ا�ا�

ه��C�Iن ا�ان M�O/ !�د ا�&؛ !�!,��ن و ����ن و ������ن و رو���ن را !� *�د و ����: و �yوت و

�O�� دان ���ل�I��!���&، در) ��9ه� و ه��2,� و $���ن(!�*����Iوري و $_�وز �� �N �! را

&��Cاري �� دا�&���Iوري !�اي . �K�0 �� ا�ا���ن *�د را ��Iه&ار ا-�&ال و دN #=> ن&� /M�O

�H� a! ���&O دارد و !� دوران �_�ورت �Oم او���� !� �2اJ $�را�� !�ز " $�را���ن ا��3K ��ه�ا

. �� %�دد

�O�� ���و� ا���Cب �,+ �Q!� دا���ن �,+ و $�ر و ا�ج، و !� -%=�� �& �� ��!�nN �1ا�

B���0ا����9 ��ا$� !�ود و ا &H- از D��&O &�3� ،ا�#" !� روم &� ��*�� . در ���� ا� دور

�� $�زي !�دن E&ر د*��ا�� �� !� �� �CE ��&ون ازدواج ��د�&، !� .ن �� در �u7Q� ه�]

t1داد�&�l &��! دا��� F,4$ ان�ا �O�� ت�ا�& !� روا�$ ��� ،!� ا� �0ل . ��Z ذ�� �&

�+ ���ر ���ن �� ��ز�& و ��0 !�ادر��� و ��� *�اه� !4& C1$ ��ه��C ا<,� دا���ن، 4

، !� ر�l �u7Q +Q&داد�t1ذ�� دا���ن در . از .ن، ا���0ل دارد !� روز%�ري !�H� a $� !�%�دد

&��� ا�K���0 را �1$# �� ��� ،�$&&N ه�ي �ا��E .

�&O �3تyي �� !�اي ا�Iد ���O �� ن���+ ���ر �C1$ ��9� # دا���ن .ورده��&، ا��Yر

، از $�رk *�د ا����C اي از ��9ه�ي ���ل 7$� 5ه�ودوت در ���ب ��Hرم، ��,�Hي . ��ز�& ا�#

�+ �HNن ���!H# داردC1$ ا���ي از .ن !� دا���ن ا�>��- �� �1/ ��د����!� ا� . در�ي �!

�� !�� و ��C � س�$����6 و .ر�E و ��B دا�#" ز�Mس"�ز�& ا����C، $�ر%K ز�& !� ��م ه�ي�� �� .

�+ ��د و ! D ا<,� را !� ���H� ��ز�& دادC1$ D�*�CE �� ن�� B��.16 ���ر *�د را�

Page 77: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

77 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�D از E ا���ام ا�Oاث ا�����9 ا�# ا� دا���ن ���ن ��9ه� و �Oم او���� ����v !�د و �

�& ا� ا���0ل ��Z هC# ��. ا���4ب !��&��! ا�� ���ن . �Oم او���� .ن را از ��9ه� ا*) ��د

��ن �� �Eو ارو &��� دو�Z/ ���ن داد، O&�# !� ��� ه�ي ا� دا���ن را $� دوران ه�Z��C ه

17.$�ان رد�!� ��د

----------------------------------------------------------------------------------

:,��>�S ه�

�=� د��ري، ا*�3را�YKال، $���G� ��Nد �H&وي دا��H$ ،���nان، ��پ دوم، ص. 1� . 33ا!�0

2 . &,N ،vر���� ،F,Y� �1K�* لUN D��� �! ،����، ��&ون، !�# 1ا!�ا��1K+ ��دو��، ��ه

46 .

3 . #� . 49ه��ن، !

�V �,[ ا�4�Kا !�Hر، $�Hان، . 4G�$ �! ،��1Kوا kار��K27ص ،�1318_�/ ا .

17؛ �# 24، !�& )رام( 15؛ �# 14، !�& )%�ش( 9؛ �# 34و 33، !�& ).!�ن( 5�# . 5

�& )ارت(! ،35.

6 . ،���، 1ا�ان �����، ج » روا�� د�I در!�ر ا�ج و $�ر و �,+ و ! D ��دن �HNن،«UNل ��

.151<� ) 1370(، ���3ر

.10و 9، !�&ه�ي 13د��9د ه��+، ��/ . 7

8 . &,N ،aر�E ،ه�ار D��� �! ،kر��K3&ء و اK104، ص 1�3&��، ���ب ا.

.64، ��&ون، !�# ��1ه����، ج . 9

�&ن، . 10K ،v�,�Kو ا /��Kا k�32ي، $�ر ��N �!&�G�1879212، ص1، ج .

��، ه��ن، ص. 11���155.

��<� &�G� ��N�H$ ،�,ان، ا!�����ر -3&ا�Q ،�3K�4y ],�Kر ا*�3ر �,�v اK=�س و ���ه+، $. 12

. 5-34، <�1، ج1368

Page 78: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

78 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�]� . و !4& 284، ��&ون، !�# ��1ه����، ج . 13E�� �! $�ر ا�# �� �,+ را �ا ����در ���

&���، ه��ن، ص: !�. v. ن. د-�ت �� ����155.

، $�Hان، . 14&��E +��1Kا!�ا ��N�$ ،ه��_Kو ��4دن ا Rه(K�4دي، ��وج اC�2536220، ص1، ج .

15 .����. ±����N D��� �! ي�,HE / 1913!��­3، . ���ن�4، � &�! ،40.

1�F ا�0& . 16G$ و ��N�$ ،ر��H� ���C � ن و�Cا� ���C � ه�ي ����� ،�C��C�� ر$�ر.

. 168، ص1368$1>,� و ژا�K .��ز%�ر، $�Hان،

:!�. v. ن. 17

G. Gnoli, Zoroaster's Time and Homeland ,Naples,1980, pp. 115-19

***

MQv S�&�'

.1375.��ز%�ر، ژا�K و ا�0& $=>,�، ا��Yر ز�&%� زرد�#، $�Hان،

��، ا��9K/ �� ا��KرD��� �! ،k $�رن !�گ yBا!� ا)C.J. Tornberg) ،13 ،&,N1867 &&_$ ؛

��وت، : ��پ!1385/1965.

. N1320,& در [ �_,&، $�Hان، 2ا!� ا�=�&�ر، $�رk ����32ن، !� ���D -�3س ا�3Oل،

،l�3�� ،ن�CK�9����Cا�l و �K D��� �! ،���� . 1921ا!� !, �، ��ر�

�V �,[ ا�4�Kاء !�Hر، !� ����E &�G� Dو� %��!�دي، $�Hان G�$ ،�32ي kر�$ ��N�$ ،��4,!

. 1337؛ !� ����N &�G� Dاد ���9ر، $�Hان، 1353

H$ ،ر�H! داد�H� .�1369ان، !�&هZ% ،Dارد

�M�*زا D��� �! ،��O�3Kرا�y. و��، ���ب��!)E .Sachau( ،]Z6�K ،1923�C�,Iا� ��N�$ ن : ؛ .

v .Sachauر���� ��N�$ ، : ،ان�H$ ،#1352ا��3 دا����� .

��CدZ� ت�� . �H$ ،1347ان، 2؛ $_&& N1307 &,N W32,&، !��­3، 2�# ه�، : �Eرداود، اد!

Page 79: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

79 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

------ &,N ،��C ، 1 ،�­3�! ،1938.

����، ����H�« &,Nن ه�ي ا�ان« ، ------� J�� &�G� D��� �! ،ان�ه�ي ا�H� ،2 ،ان�H$ ،

. 49-332، ص 1368

��(�3K�4y، ا!�����ر -3&ا�Q ،],�Kر ا*�3ر �,�v اK=�س و ���ه+ CKرا�Q( ،)ي�Cا��� ��N�$ و( ،

��<� &�G�H$ ،�,ان، : ��ر�� ؛ $��E ،1900��NرD��� �!)H. Zotenberg( ،a زو$��3گ

1368.

3��ء، !��وت، �Bرض و اBا v�,� ��� kب $�ر��� ،���H=>ا Z�01961 D��� �! ؛Gottwaldt

E.M. ،]Z6�K ،1844-48) .ر��)؟�� ��N�$ ان،: ؛�H$ ،4=� ��4رN1346.

.1911د��9د، !� ���D �&ن، !��­3،

�=�، اB*�3ر ا�YKال، !����%�س د��ري، ا!�0% D���)V. Guirgass ( ،ن&�K ،1888 ��N�$ ؛

. ��G�1366د �H&وي دا����n، ��پ دوم، $�Hان : ��ر��

.1370ز�& ! ��H�G� ��N�$ ،�C&$�1 را�& �G��H$ ،/ان،

. ��1930C# و ����D��� �! ،#C $�واد�، ه���3رگ،

M.J. de Goeje) ،15 ،&,N( �32ي، ��N �!&�G�، $�رk ا��K/ واD��� �! ،v�,�K دو*��

�&ن، K1879 1901- ،1964؛ ��پ دوم�C�,Iا� ��N�$ ؛ :v ر :Tabari

،vر��� . ��1366دو��، ��ه����، !� ���UN Dل *�F,Y� �1K، د��� 9+، �

------ ،���� . �9C� ،&,N1960-71، ��9ه

�� ��H�ر، $�C � ن و�Cا� ���C � ر$�ر، ����� ه�ي. ،�� ��C�� &�0ا F�1G$ و ��N�

. �H$ ،&,N1364 ،1368ان، 2$=>,� و ژا�K .��ز%�ر،

30��H$ ،�3ان �GK3&ا- D��� �! ،�3ر*Bا �ي، زZ1347%�د .

ه�ي زاد��6م، $��G� ��N&$�1 را�& �G��H$ ،/ان، &Z%1366.

Page 80: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

80 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

،�­3�! ،����. ±����N D��� �! ،ي�,HE ���1913ن .

��، UNل، �، ا�ان »در!�ر ا�ج و $�ر و �,+ و ! D ��دن �HNن) ��ش ����(= �I روا�� د«��

،���� . 148-159، ص )�3/1 )1370

�� ��ا�H$ ،�MانCGKاه���م -3&ا �! ،&Z% kر�$ ،Ý�0&ا ، ����C�1364.

. �1318_�/ ا��Kارk و ا1K��D��� �! ، �,[ ا�4�Kاء !�Hر، $�Hان،

��وت، Ch .Pellat) ،7(اK_�ه�، !� ����4C� UE Dدي، ��وج اK)هR و ��4دن!،&,N1962-79 ؛

D��� �! ،�Cا��� ��N�$ �! ���P. de Courleille وC.B. de Meynard ،9 ،aر�E ،&,N1861 ،

W32 &&_$ : ،ان�H21970ر���� ��N�$ پ دوم، : ؛�� ،&��E +��1K2536ا!�ا .

؛ $��E ،&,N1919-1899 ��NرC. Huart) ،6 ،a(�1&��، ���ب ا3K&ء و ا��KرD��� �! ،k ه�ار

�4 �&���، : ��ر��� . �1374_,& در [ �H$ ،&,Nان، 3.���D و $�ر�G� ،k&ر^� �=

��ي *�د، $���N ا�0& $=>,�، ��پ � . �H$ ،1364ان، �2

.�H!1362ر، ��Hداد، E�وه�� در ا��2�� ا�ان، $�Hان،

__________

�در Sر@ ه>ی�� �+�وش�F&! در

MNري و �F&ي

O�P X.-�Q 7لJ

از ����& دور U��� ز !�دي

.��د !��&، ��و ر�_�ر��%

���8�

Page 81: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

81 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

ا�# �� روزي �2س و %�� و ��& $� ��ار د�I در �Zد�9 ��ز &�. D*و��در .�Qز دا���ن �

����9 *�د او $�ران !� ��9ر �� رو�& و در .�_� در !��� اي !� د*��ي $�را�� !� �� *�ر�& �� �

!�اي HE,�ا��ن �1/ �� ��&، ����3 از د�# E&ر �C# *�د �� .ه�: �Nن او دا��� %� ��، در را

ا��N D3ن ��6د و *�د %����ر راه��Zن �&، .��N �Hاه�ات او را %���� و او را زد ا�& و ��ا�_�م

��C� رش از&E وار ا�# �� ��ن&� .ورد و ا���ن ا���E ���!� ه�ش .&، ��ارا�� از او !� ا� !

&��&، �� %�& �� . �E او !=���& $� او را !�ز%�دا���E �� اد او�ا��ن �� از ��,HE k��E د*�� در

. ا�#) !�ادر ا��ا���ب(*���و�& �����ز

��Hد �9 از ��اران !� ��E �! ف �� ا��& $� ��ا�_�مU�*د*�� ا R0��$ �� �! ����ن �2س و %�

&��� �� Fه+ $�ا� &��Z%�! ن *�د !� داوري����9وس، !� د&ن د*�� . �� ���9وس را �� �Kو

�H[�E)&��� �� ي *�د��، او رااز��: HE,�ا��ن �� ر!�& و !� -1& *�د )�� ا� !�ر�����ز را �

&����� �� D�* ن��C3� �! & �� . در�� .ورد وي �� زا�CE �9وس��&ي !4& ا� زن از ��

�&��م او را ���وش �� H� . او !� *�د #�!�$ &�O �! را v& و ��دن �� .��C��a6 ر��+ از �

���Cن �� !�د و aE از .��9 ه�� ��Zه��M را �� !���C [ ��هZاد ا�# !� او �� � �!

�E D&ر !�ز�� %�دا�&E �! ه�# ��ل aE از ا� وا�4O ��داو � ��دا!� . .��زد، اورا دو!�ر

F��-.1 او �� ��د ����دري ���وش !� د&ن ���وش

#C���وش د�I ه�o ���� در دا���ن �� &K�$ از aE وش����0 ه����I �� . از ��در �

��وش �� !�ر !� د-�ت ��دا!� !� ���C3ن �� �� رود و در .�_� *�اه�ان ���وش و د*��ان �

���H� �1م� &�! ���3ز ���وش �� .�&، از ��در او، �� ا���ن !R3C ��هZادE �! �!ي ه+ ��دا

#C�� ���� در ادا�� دا���ن، ه��Iم %)��� ���وش از .$D، ه��Iم . دا��� !��&، � �ه�]

$�v ��دن ا�ان، $� ���4N ���� �&ن او در $�ران و و�OaE W از .ن، د�I ه�o �_� ��در او در

. دا���ن ��ه� ��� %�دد

aرا��,� a���در ���وش در ادا�� ، -,# �د ��&ن از �)ه_�ي ��614رخ (!�� !� ��� د��

: دا���ن ا� ا�# �� او ه��Iم زادن ��ز�& در �� %)رد

�CE &ار ��خد �� �9

�� �! ��� �� !� ��در .ورد %

��.ن ��هZاد ز ��در !Zاد

2ه+ ا�&رز��ن ��درش �Nن !&اد

�&ارد، " �3K�4yU !� .��9 روا# .�Qز دا���ن، 4�� ���� د*�� $�را�� !���,� �2س و %�� را ا<

&�� �� &�L$ #ا� &�. aرا��,� a��y+ ان ���9وس : %Zارش ��گ ��در ���وش را �� در د��

��C0 �H,u� � +K �ر�N ��K# ال " اه&UHKو ا W�UKب ا�H�K�� وش��� �K ت&Kو و �H������

Page 82: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

82 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�H,�3CK #<� و WK�YKد[ 3ا�! &�� ���Z �� ز�3رو� ����& او د&���9وس !� �� &�و !� او ! �

!�د�&، ه���C3 %�# و ���وش از او !Zاد �� ��ن ���ر اي در*��ن !�د و ��ن ��ه� $�!�ن، و

�vZ از د�# !��#� 4.].ن �

U4>ري4�� در (��& �3K�4y روا# .�Qز دا���ن را در �L*) *�د <��� �L*) ��ه�4 � ا

��دن دا���ن زد !��&دا���، و�K .��ا !� O�) ��دو�� ه+ !�د ��ه�4 � ا<,��$�� & . �Kو

.� %Zارش در%)�# ��در ���وش را ��Z �� �د ��د در �L*) *�د دا��� !�د ا�#؟ در ا� <�رت

�� %Zارش ���H را، �� !&ون .ن دا���ن داراي �Z! �1ر%� ���Yر ���9 ا�# �� ��دو�� �

�,� a�� و �� .��ا در !�B �1/ ا�#، از O,+ ا�&ا*�� !��&؟ aE .� دو!��� �� در د��&�. aرا�

a���& ا<�/ ا�&؟ و .� �� $�ان E)��# �� در ��Hرد د��� �� &�L$ ا��. Z�� �3K�4y + ود��

�&اري ا� %Zارش از O,+ ا���د !��&؟ ! �!�- ��N�$ در Z� د�I �� و �

�&ن ��رخ K a���& د����� ،�Iه�ي د a����Iاد، و د����a !� 841در !�*� از د����K kر�$

�D از ��OUت ���وش !� ��دا!� در ���C3ن E �� aE132 از !�# (در �G,� د�I از دا���ن، 4

��I� Vر�&G�$ �9 در )درار�� دراز، Z% ،15 ي در�Iو د #��#، در!�ر ��گ ��در ���وش 21!!

#C��ي ا�O�GK ���ن و�K ا� روا# ه. ��*�� ا�& �� در -&م ا<��H�. #K �����9� $�د&ي �

ا�& �� !&ون ه�o ا��ره�ي !� �����# !4&ي ��در &� �N��� از ��$�3ن �*�! �� &��� ده

�D از ر��� ���وش !� ���C3ن و ��OUت E #و در�����وش، دا���ن داراي ��1 ا�# و از ا�

!� �2ف !� ��دا!�، %Zار�� در ��گ ��در او ��*�� و درون ��� ��د ا�& $� ا� ��1 دا���ن را

&�� �� �$ /��G� aرا��,� a���& �� ا� *�د -&م ا<�K# .ن دو !�# را در د����! !� . ��د

a�� #د� R$�� ،&ا� � � د�I، ��ري �� ��$R ا� دو د�# ��a6� a $� ا�_�م داد

. �,�را�N a,�$� ��د ا�#

��م ��در ���وش را ذ�� و �L*) دHE �I,�ي و ��ر�� و -�!� ��ه�4 � ���9 د�I ا��9 ��ا در

ا�#؟ ��ه�4 � ��9د ا�&، در �K�0 �� !� و� در&� &�O از او �$ #� ��م ز��ن *�,� �+ اه�

ا%� ا� دو ��1 دا���ن را، �� در !�B از .ن �د �&، $��C0 �! �Hب ��-� و � �L*) او �I)ار+،

-,# .ن �� $�ا�& ا� !�د !��& ��، !,�9 -,# د�Iي را ه+ در .ن د*�/ !&ا��+، !� %��ن ��Iر�&

��ن � F�- ن�� �$ a6� �Kو ،در ��*# ��H $� ا� دا���ن، ��در ���وش ه��ن ��دا!� !�د

��وش ��د و �a6 !� و��,� ا����C اي � �� !�د�&، ��دا!� را ��در ��$&&�C6� را �CE در و��

���9 د�I ه+ هC# �� %��ن ه� را [ . �� د&+، !�اي ���وش ��در د�Iي !&ون ��م ��*�� ا�&

&�� �� &�L$ 0&ودي �$ :

��ري از �L*) -�!� و ��ر�� ��دا!� � 4�&ي د*�� �� ه���وران � �� ��ه�4 � در C! و

�C# و %��aE از ��V �� در ز��ن *�Cو . ا�#� ��H� ان&�و�K �� در روا�ت �� ��م �

�� ��دا!� را 7و ا!� !, � 6از ��ي د�I �32ي 5.�� ا�#ا�����وان �+ �+ !� روا�ت ا�ا�� را

Page 83: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

83 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

ا�&&�� # ه�اس «!� �4�� ��Franrasyanم ا��ا���ب در او��� . !� روا�� د*�� ا��ا���ب ���

Z�Iا�#» ا� -,# ا� %���I � $�3ه� ه��� . ا�# �� در��ر�� !� ا��ا���ب 3$&/ �&

U4� �� د�� �N�$ Z���ن ��م ��دا!� و ا��ا���ب !� ه������I در ZNء .ب " !��&، !�& !� ا� ���9 ��

�&ي ا�# !� L$ Z�� R,Y� �اب و ا�H� رش&E ن ��م رودا!� و���&ا �& ا�# �� �E vا���ا

ا�&&� . %Zارش �32ي و ا!� !, � �� ��دا!� را د*�� ا��ا���ب ���

�& ��در ���وش از $��� Z��ران و از *��&ان �Eد�� .ن !��!�ا� در !�*� از روا�ت �� ��دا!� �

��ز��� !�د و ا� ��^�ع ��Z ه�# ا� دو زن را !� &9Z� �Iد��9 �� ��& و ��G�/ $� �� ��زد

. �� ه� دو در ا</ [ $� وا0& !�د ا�&

�_��� ��دا!� را !� . در !�ر ��م ��دا!� ���ن E�وه�&%�ن ا*�Uف ا�#� �$��E داراب د���ر

M# ��^� او��� ر �*Suta-wainhu ��« ���� در 8.!� �� %�دا�&» ���9 !�اي ��د«!� �4

0&س �� ز�& �� ا� ��م �����9 در �L*) -�!� .��ا 4�&ي ����� ا�&، در ا</ » ������� ا�ا��

��س !� رودا!� ا�ا�� %��� ��د ا �&O �! و .��ا $��43ت ا�ا�� « *Uف او، دار����C در 9.-�!� !�د

" در ه� �0ل �U4 10.را ا�ا�� �� دا�& �� در �L*) -�!� !� 4�&ي 3$&/ �& ا�# ��دا!�»

�� ��م ��دا!� ��� $�ان د& �� .� ���ن ا� ��م و ��م �C � ءZN س ���&ن��!� -,# $�3ه� � ���

D*و���) �Mاو���Syavarasam ��) ��ي(��د «!� �4���« (�� � �Z در ا</ ار$�2�3 !�د� .

��� دا���ن �0</H� در <�رت ���� .ن" �� اZKا��(� � ا��9 !� %��ن ��Iر�&H�( ��*دا!� د�� ،

و�K ��ن -�F ��در !� . ا��ا���ب و ��در ���وش !�د �� ��CE F��- a6 *�د �� %�دد

�CE را *����& �&ا���C !�د�&، !�اي ���وش ��در $�را�� د�Iي از *��&ان ا��ا���ب ��*�� و

���G/ ا�# �� ا� د%�%��� در اوا*� دور ������ � اواM/ دور . ا���ن ا�Zود ا�&در .�Qز د

Bرو او �و از ا &��! *�د روا#، 4�� ��%)�# ��در ���وش �� در .�Qز " ا���U رخ داد

����y و ������ ا�#، در �L*) د�I را&�. ����در%)�# ا� زن aE " دا���ن ���و*D در ��ه

ز�& �� !�اي ر�W ��1 دا���ن ^�وري ا�#، ه��ز !� *�!� ZNم دا���ن ����I !�د و از زادن ��

&�� ��� و ��Z ه��ز !�اي ا� زن ���� 4$&���� �Iد (*L� ري از��C! و ����از ا� �R3 در ��ه

11.!�د ا�#

--------------------------------------------------------------------

: �[�ددا�S ه

1 . vر����� و ���=�K�� ،د��� دوم ،F,Y� �1K�* لUN D��� �! ،����-211، <� ��1369ه

202.

.�� ÖE14a / 206ه��ن، دوم . 2

Page 84: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

84 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�V ز$��3گ . 3G�$ �! ،��CKرا�Q k�3، $�رK�4y)H. Zotenberg( ،ان�H$ ،168، ص1963، ��پ دوم

.!� N,� 113، ص�Q ،�3K�4y1368ر ا*�3ر، $��H$ ،�,M�<� &�G� ��Nان . 4.

:!�. v. ن. 5

Th. Noldeke, Das iranische Nationalepos, 2 Aufl. ,Berlin und Lieipzig, 1920, S. 48 f .

�&ن، 9+، ص . 6K پ�� ،v�,�Kوا /��Kا k�32598ي، $�ر.

7 . ،l�3�� ،ن�C,9����Cا�l و �K V�G�$ ،���� .41، ص 1921ا!� !, �، ��ر�

: !�. v. ن.. 8

D. D. P. Sanjana, The Position of Zoroastrian waman in remote Antiquity, Bombay,

1892, P. 73.

:!�. v. ن. 9

F. Justi, Iranisches Namenbuch, 2.Aufl.,Hildesheim 1963 ,S.312 .

:!�. v.ن. 10

I. Darmesteter, Etudes Iraniennes, Paris,1883, Vol .I, P.298 No.1.

11 .�,N ،�/ دو�� �ا، : !�. v. ن. در!�ر ��در ���وش ��8 د�Iي ه+ هC#«/ دو�� �ا,N

. 171-225، <� 1377، ����0 ا�ان، ��M& "��در ���وش"

7���F در ��ر@ ��ه�4 � '&دو��

MNري و �F&ي

��ه&خ 1">ب

-1 � 90�+ ا!�ا��1K+ ��دو�� ا�#، ��دي �� در �Oن ��Hرم ه ��ه�4 _�ي در ه���& ��ود

�� ا� ��ه�9ر ��اه+ .ورد �C/ ه�� ا�# �� در �2ل �Oن ه� ��2س �� زC#، ا�� ه�]

Page 85: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

85 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

4���M .ن را ورز داد ا�&� �����! D ه��M . .��ا، دا���ن ه� و ا����C ه�D را، دره+ !���� و *�

�D از .��9 !� د�# ��دو�� !��&، �9/ $�ز و درE ،����0 �در ا k$�ر �و ���_� از ا��2��

4��ي د�I ���� !�د� . R��� ���O �H� :��a6، از ! # *�ب �� ���اث $�ر � ا� ��ه

&�� ��H ��*�� و �Eدا*�� » ���ب«.��-�ي !Zرگ �& �� $�ا�C# .ن را !� ���9 $�� <�ر$� ز�&$

�� ��*�� %)���Iن و !�ز ��*�� �Eداز�& اي !Zرگ ا�#��C#، ه�]� �$ ] . �&! �� �yا �ا

��ي $�ر � دا�# ه��ز از ر���ر !�ز����& و ا�[ <&ه� ��ل ا�# �� ا� ��ز�& ��دو�� %��� �

&!� �� �$�Iاي د �,N ه� !�ر &� .در د& �C/ ه�ي �� ر�

-2 �,�N از :�ي ه�# ��ز�&ان و �Eورد%�ن *�د ا�# $� در.ن ر�� !&وا��& و �NZI� L�"وا"��ه

&������H ��ه�4 ���ه�: �� در . ���& و *�د را !�ز �$ ��»&�» �E ا�9�&«ز!����ن را » ��خ !,

�D از ه� ا�y د�I �� را !� ز��ن ! �9,! ) kان ( و��9ن ) $�ر�زد) ا &���E ب %)��� . *�د��ن��� �ا

اي» �0ل«را !� ز��ن &&E د ��ن�* �I�. &ار"��-� !�ز ر���& و ر�$ " &����E !� ز��ن ه�ي .E

���# و $� E .�&" ه��وز%�ر"ا��وز ه� !�ر !� %��� اي !� ز��ن .�&

�Z، �� ��-� ه�o د��� در ����� 3-� �Iد ���C� وي از او��E �! دو�� *�د %=�� ا�#، و��

. و ا�Zودن دا���ن ه� �&ا��� ا�#

%�از دا���ن [ � � �+ !&ي

روان ��ا �Nي ��$+ !&ي

����� �Eر اي از دا�E +ن و !� ه&Z% �Kو ،�Iاي د ��ن ه� و ���ر %)ا��� � �&& %���� �Eر

#C � ب ا�# از ه��ن %�م��� �و&$ ،o� . د���9ري �� ه

�H�-د�I .��9 ��� ��ه�9ره��M ��ن ر��+ و ��Hاب، �=�*�ات ر��+ و ا�=�&�ر و ����& ا

��U� ����- &��! هC# ا� ��. ��Zي ��C# ��، ����� � �������، در�N�� �M�Nد !�د

�& و !�ز���& ��Q�3 %�ا��3ر و ����را�#��� �! &�,! �4� .

���Iه� !� دا���ن ه�ي ����0 د�I ��ن 4-�� T���&N ،� ، Y>ش �� �، داراب ��

�Z . ارزش و 0& ��ه��I ����0 ه�ي اد!� و -������ �� را ���ن �� ده& �t ;+�ر� �H�.

��د !� %��ن ا��وز .�yري واB$� و دL� �� �$�I*)ي دا���& �� ا%� !� د�# ��-�ي !Zرگ �� ا�

+���u� ���8ل *�!� ا�# از دا���ن ه� �� او ��ود ا�# و د�Iان �� *�ا��� ا�& در . (دا��

&� ). ه��ن ��&ان ��B�N !&ه

#HN در Z�ه���& ��دو�� �� %�& ��Zي را در�M�N د���9ري ��9د ا�� از !��# ��3غ او ه�� �

. ��uل و ����� د�Iي ا�#J>ا e ا-C"�[�ت روا# د!��ا�� -��� در. �#���ل د%�%�ن �& ا

��وش �� � ،&�� �� V,> #ب در*�ا���%)��� از $=�وت ه�ي ����ن د�I، در ا� �N $� ا��ا�

Page 86: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

86 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

، اول ��وس !� ���وش ����ن �� ده& �� ا%� <,V *�ا���& !6)� و از ��ه�4 �ا�� در . E)�د

�: !�6ه�Z و �CE ����ن Nد&� . E&ر را !� ��ر �� !

�&ا�# �� ��هZاد �Nان، ��=�� ا��ا���ب ��9ر، *�د��ا�� E # -��� �� $�اندر روا �ا �!��!

����� !� د��� !��C ا�#E .#در روا �Kو � ����ن �� و *�ا�# *�د ه�دو را ��ه�4

�� رأي ��وس �n$ �_�$�ز !� ��ز�& �� و ����ن) �� در روا# -��� ��C#(!�.ورد ا�# و در��

��وش را � �����ن �9E �H�%�و%�ن ه� را !=��# $� !�9�+ و ���ر $�ران را و�ان ��، ه�� ا

&�� �� ��N�$ دن او !� $�ران را�! ��E ل و�G� .&��� ��� �ا ZN ي او راه��E D�E . او �N �درا

$� ا�#��% �!.

-5 � را و از !��# U� �GKم او �� ه���� در از: از 0>�ر ��-� �3KZ و ����Bل ا�# ��ه�4

�&، �Eوازي !,�& دارد و �� را !� *�د �� !�د� �� ��� !� .��E- ،�,>�� �9�Iه� واB و !� ��9

�I��%و !&$� از .ن دو �Mا&N)&���� � &� و *�ا�&���ن ��ا� (&�ز�ا ا� �Eواز !� و�Nد . ا_�د �

��� R3� �! دارد �� �Nو او #!U> در�# و �!�Y* ،#ز!�ن، *�د���� ا� ����> #

����Hي ��C# -��ن ��<� *�Cو -ا���دا����*�� :��&ارد، !� �>/ %�ان ��: *����O و !� .ه

!�اي ر��&ن !� &���� �$ &���! �� در����� راه� ز�E�! �3 ��د���E &��� در !��H� �0ل ���

����ر از .ن !I)رد، را ه��ار ا�# و �0,&��%#C�� ���� . � در �

%)��� از ��د%� واBي ز!�ن، ر�l و ��دي، ��H و ���، *�+ و *�ن *�اه� � ��[ و !& 6-

�&ي و !,�& �Eوازي,! ����0 در ��رد �Eد��ه� -��Cن، *�ا�# ه� و .رزوه�ي .��H ا����C و در-

����� !� ه�&�K ��ا» .���«و ا� . در�����، ��CGس و .����# -��ن �� �CوE ه��ا&�

و در روا# » �9 دا���ن ا�# �E.ب ��+ «از ه��ن .�Qز �� دا��+ �� ��3د E&ر و �CE. ا�#

�&ارد ZN از ���K زو -ه�� ��K& از ��گ ا�=�&�ر«��%)�# ا�=�&�ر ��-� ه+ ز!�ن !� !,3/

در ��ا�� ���ب $� .ن ���� ر��+ ��*Zاد !� !�ادر. »�د%�ر�I��� ا�# %� و !� .و ه�]&�*�ا�

!� �����# HE,�ا��ن .��� و !� Q+ و ��دي .��H ��[ ا�#&��& ��ا���.

-7 B��4� � را !���� از د&%� ز!�ن و ا�y .ن در �,�#، � !��H%=�� ��د، در ه�# ا�ا�� ��ه�4

�E ا�9�&ن ��خ : ��دو�� *�د ��Z ه��� .%�ه� را از ��ر !Zرگ *�د دا��� ا�#. ��I��C ا�&

. ا�ان» $�رk«گ ز!�ن !� د����� !Zر&��� ا�� درا� ���ن �Nن $�ز اي �� در روح �� د��& ��د&

��Hن در �� !� �� �� !�دE ا�# و *���ش و .

�� د�Iي �2ح �� ا�&ازد��� ا���U، در ��ه���� �HNن !���خ «.ن . ��دو�� در ���ر �HNن !

&�,! «� �H� ي دا���ن ه�ي��0�2 ا�# !� �8+ �1\ ز!�ن %� ��Iر� D1� �د ا�E در $�رو ،#C�

��� $�ز از ه��C، از *&ا، ا��Cن، و �HNن، و ر���ر .د�� رو�روي *&ا، *���� *�د و �!

. . . �HNن

Page 87: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

87 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

���� �� %��� دارد 7-�، .د��، ��خ: ا�&�� ��دو�� !&����. .

��م ��ه�4 � *&اي &�� .��H، ) »���م E)«ه���Z(*&اي �Nن ا�# و *�د، .���I�N ن و «و�HN

#Cه��� در او ه « ،&�و *�د !�$� از ه�� ا��H و !�$� از ا�&�� .د��؛ در ر���ر !� .��&%�ن، *�د�

و ��H!�ن«دا�� و داد%� ا�# �� �3Nر و �HOر و *�د��م � ��0 �1\ &�� !« . +H� �! �Cه��

D�* اوارZ� ! /�Kد �! ���!�H� و D� ! � �HO �3 وN ا�# �� *&ا » �����# ��ز«��ر ��خ

��ن *&اي *�د��& داد%� و !�&اد %�دش (� �O��ه���& �� ��خ *�د !� ����ن او �� %�دد، و ا� $

ا��ر ��$�ه� !� .ن �& �>گ �+�وش��خ !� *�د، *�د %=# و %�ي د�Iي ا�# �� در

).ا�#

و داد و دا��� ���*�� �� ��د و � ) �� !� $�� ! ��D اZدي ا�#(� !� *�د : و ا�� .د�� 8-

! !� !� *�دي، !�&اد و ��دا��؛ �� !� ا��ن و �=� �1&ر و ����� !� �Kح �G=�ظ

�& ��&ون، ���وش و �� �Cو �� $��H در !�ا!� *&ا �I ��E ا�#، !,�9 ��� ����ا��Cن ��ه

\ �I ��Eي ��­Cل ��[ و !& �HNن ��Z هC#؛ !� *Uف ��4# � �21# �� در.ن .د�� �1

F0 �!ا-��ل *�د ا�# در !�ا.

��ه�9ر ا�Uم ��=�� ���Yن و % &��& . ا�#» ��K+ و �Nه/«!��� � ����و�9H3$ �Kران ��ه

��ز ��% &���� � &��� �� ^v�G و ا��ا���ب *�د د�%���، اژده� و *��K�C9 ا�& و �HNن را �3$

�: و N ��� دروغ و .ز و ��=�� ،R����% و ��وس و&�Zر �� +H!ع را���Nر، ����ن ا���� .

). 238و 43، <� �>گ �+�وش. (ا�& ��ه�4 �» ا��Cن ���/«���وش و �� �Cو � ��&ون

E)�ش ���+ !�د و در �Eد��ه�ن !� ��3د(�� در ه&ف � �,C$ �! !/ �� در �=a ) �� در ��هZاد

&�&��� ه���C0 وش و ا��م�� ��Hد. �3Oل ��Hدت �Z�Iا� �Kن و���E �! وش و��داري��ت �

��ن .د�� و �HNن �� !� و���M !� .ن ��� $�3ه� �HNن و � ���H�� �����E د؛�!» ��CC%

4��ن ا-�Uء ا�� ا�HK و *F0 #�U» �&ن� ا��م �Z�Iن ��9 ا�# در*�د و ا����E . ن&� &&E��

�M���ن، !�اي .ن !�د �� ، .�aE +H از �Eد��ه� و دادورزي و .!�دي �HN»��وش«�� �Cو !� راه

اZدي از وي ��IZد �� )# �% &���N ن �� از��[�. ( �! �$»v�E د» داور&���6! . aE &ونو ا�� ��

��H در.رزوي ����C ��ز�&ان !�ادرD� *�د $ v�G^ +�� ن از�HN ا�# و ) �,+ و $�ر(از �_�ت

a! . &�.�! �H��� » !�ز��&ون !�& ��م او ���& «و $� ا� .رزو !� د�# �

#��Iج �� *�د را در *&ا و *&ا را در *�د �� ا�U0 �! د !� *�3 و�Nن .ر���� از و0&ت و�Cا� �ا

�� ��nن ��0{ و -��1 �� در �Zد -�ر��ن .�Qز و . !����I ا�#E و ��B�� FGKا a�� �! ���ه�]

# اZدي ��اغ و�K !�و�Nد ه� $=�و$� ه��H�. �I ��8 ��د -�B�! +K و -��. ا�_�م ه� ��اد ا�#

: راه��ن !�د

Page 88: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

88 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

!� ��4 *�د ���ان !�د �E !� %�ه��1��د

&.�! �Kر !� �0ا�� �ل !��& ����*

�����. #����� &��� .��ن » وا<Uن«از ا� د&%� ه���ه����& ا�# و�K ��%)�# ز�

#C�� �9 .»��%)�# �Eد��ه�ن و HE,�ا��ن 32�4# و ا���Nع ا�# و *���9ري .��H » ��ر%�

��وزي !� !&ي و داد ورز&نE . ن %�# و�HN د�% �! &� :��&ن ��ن !� �Eد��ه� ر�

�&اد !�د! ه�.ن ��Z� Z را

ر.ن !�م و !� ��ن �� .!�د !�د

��9 ��و !C# ازاو د�# ب� �!

د���ن �Z ر �Eد��ه�ن �Zد

#�H! ن�C! �����را�# %!

!_�ي %�� ��و و %,�3 !#�9

)� ) 91+، ص، *��1K، د�����9ه�4

و .رزو��ن و<�ل !� ) �� .��ق �HNن(��%)�# -�ر��ن .���ن روح ا�# » ��ر%�«!� *Uف ا�،

�# �ران و ار��د ��&ان!�$ #�H� و در F0 . در !�ا!� ��ر����»�O��. « ان&�.��� ا� ��ه�4

. دار�&» ا�=Z!»�Cر%�ن ��ر���� اي

و ز����، ��HN ،�H6ن، روز%�ر، .���ن و ��خ !� ��م ه� و !� �=�Hم ه�ي �,[، ز��ن 9-

�+ %��ن �� ��+ . �� .& ��ه�4 �در . . . �����#���ا%� ! �اه�+ ا� ه�� را !� [ ��م !

از ه�� ر��$� و %��$� !��&، ��ن ه+ !� ��H6� /9 و .���ن دا� وار ا�# و %�د�&، » ��خ«

ه� ز��ن ه��Nي .ن در ����� �Nه��# و در. ه+ ����& ز��ن رو�& ا�# و ه+ .�Qز و ا�_�م �&ارد

در%�دش *�د ��رغ از ا�&�� ��د و ز�ن ا� و .ن ا�#، ه���& �� !� ه��� %�دش �����#

. ه�� را �� ��زد

��وزي و رو&اده�ي !Zرگ �����#، ه���� د�# ��خ در ��ر ا�#E و #C9� ،. در��گ �درا

���&، ا��Cن در ��از و ��ود و %)را و �6�_� ا�E و �0ل ه�ي lو !& و ��دي و ر� ]�#؛ !� �

�� ا����C ا�#؛ ا��Cن در %�� %�دش ��خ . %���%�ن�� ����� ��-� *�د در !�ا!� ��خ %�د�&

��ي ) ، ��پ ����9Cه�4 �(�����# ��ز؛ �Uu در �E�ن دا���ن ا�9�&ر E از �� در ��9�I�.

: و !� ��Hي و !& روز%�ر �� %�&

�� خ !,�&اB اي !�.ورد

&���C� ي ��ا��E �! داري �� . . .

Page 89: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

89 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

ه����& و !�$�ي وي &�ا� را!�Y دو��� و رو�رو�M ��ر را !� %=# و %�ي ا��Cن ا�&�

. !�%�دش !� اراد ��H6 ����ن !�دار �� ����&

4��ي ز�&%� و ��گ ��Z در� � از !��# ��3غ و ه�� » �O.ن -_+«درا� . ��=�وت ا�# ��ه�4

��3 ه�ي ��ه�: ��H ا�ا�� ا��9ن E)� �& و هE ��C)��#��دو�� 3$,N ���H! �K�4�� ر� .

aE از ا�Uم !� -,# : در��رد ��دو�� !�& !� [ ���9 ا���� د�I ه+ $��N دا�# 10-

��ت » $�ر �«.�&، ا��2�� » ه�# ا�ا�� و ز!�ن ��ر��«ه��M �� از �N,� در ,�Mان و ا��ا�ا

» اه,�#«ا� ا�� از ���M !� %)��� �� �_���ن . �*�د .%� دره+ .�� �� �&*�د .%� و � -�O.ن

�& و از ��ي د�I و�%� ���O و ه�# N&ا%��� �� را *&�� دار و .�=�� �� � ! �� ��Uا�

��دو�� !� *Uف �32ي و د�I ��ر*�ن ا�ا�� و �C,��ن ا� ��ر را ��9د، %)��� �� را . ��د

��� د�# � �رد و N&ا از � kدا�#؛ $�ر �I� (.ن -�ب ه�� ر�$ #� *�د ) � ��I�Nرا در ��

دور��� و ) ا��Yر، ����0 و $�رk(در ���_� !� ��ه�: %)��� �� . و .ن �����9 !�د در ��8 .ورد

�8 ���I .ن را در !�ا!� ��+ �Nن و دل �� $���+ ��د�ا� �9 . �4���M � ��ص !� *�د داد و�

�� ��دو�� ا�# ��از د&%� ه�ي ���م -.ن �HNن !* D��! &����- ،��U# $�&ن ا���در �!

. �Uu .ن %��� �� در �4&ي �� $�ان د&، $=�وت دارد

!� �Eد��ه� ��ه�4 �!�ه��ط .دم از !�Q. #�Hز �� ��د و در » $�رk«در د� ه�ي و0&ا��

! ه�*��2 اي ه�# ���O *�د را ه� $�ر � *��2 ���O *�د را E&& �� .ورد و! �����ث در ��

&���ز ��اN �! ��0 و ������ و د���� *��9 �1&��ن !� ��ه�.ن �1\ !� -,# » را�>�«�

�� و . ��C#» �&ح �_���ن و %���3ن«��� در ا_�د ا� ��*�ا !&ا��& � ��، و�Nد .ن �HNن !

#C�� �yا �! �� . د��

-11 � %)��� اي !�ز ��*�� و -»وا�4O«�� %)��� -�د%�ر د%�%��� %)��� ا�# ��ه�4

ا�#، !� [ �4�� <�رت .رزوي ���O ا�#، » دK �ا«در���_� .ر���� ا�#؛ .%�ه� !�ز%��� و

�Oم ا�ا�� $�ر D را !� . در.ورد» *�د.%�ه�«�� ا����I *�د را !� ��*�� و !� » ��*�د.%�ه�«

k �� د�I%�ن �& و از %)��� .%�ه� $�ز $�ر» <�رت«ا���ن �� . !� �د �� .ورد» <�رت«ا�

�� �� �� ا�9�&؟ �^ �G=> �! اي اي دار+، *���9ري ���ب ��C# و �� �D1 $�ز

� (k��E !� ا� D��E ا����،��H� ��0# وار، !�D از%�_�D ا� �ددا�# ه��# �.

�� !�د اي �& ر�)� ا���4[�ر و �>گ �+�وش�ن ا� را ، �1\ �� $�ا)����� در ه��� ز�

�& ه� ��ه�9ر !Zرگ ��ه�4 � »��ا$�ر � « %=# �� k��E را !�& در و�%� ه�ي ��� �� #CN

را &�ه��ي، ه���& ������ در $�رk ز��ن *�د دارد و�K رود*��� اC# �� ��ز��� ه�ي .

&� . !�رور �� �

Page 90: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

90 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

���E !� رو&اده� !�� !� . ا�#» �1$��«-�������ن -�2ح ���ب در ! D $�ر � 12-E و kر�$

���O د��� ا�&، ا�� �2ح ! �� از دوران ا��2��ي و ه�� دوران HE,�ا�� !�!&� &��� +8�

��9 و !&ي �� %)رد �� � C# ��&ون و � ،��Cد ه�����زي دو%��� اC# �� در رو�رو�M دو !

�& و aE از .ن ا�ج در !�ا!� !�ادرا�D، �,+ و $�ر�. +C_$ دو v�G^ !بر��+ و ا����& دو -�ا����

�D �� را�& -ر/ را .ه�E �! �H�. �! ،:دا���ن، !� ���ب و در� �� &��Cه �Y*ه�ي . دو �����

ر��+ و ��Hاب، : د�I ��از�� ا� $�D و در %��ي دو��� را �� $�ان ا� %��� !� ���د

�a و ��دا!�، ���وش I��� ،ان��E وش و ��دا!�، %�درز و��و %����ز، �� �Cو و ا��ا���ب، �

! و ��ا�_�م ا�ان و $�ران. . . ���وش و ��وس، %����R و ا�=�&�ر، ر��+ و ا�=�&�ر

. ��3د دو ���ر $�E F1G�ن ��E)� ا��Cن و د�، را��� و دروغ، ��م و ��: و ز�&%� و ��گ ا�#

��+ $�رk ا�ان در ��از و ����3 � # ��*�� �� ��د و در %��و داري !& ���Nم، !� ���� ر

.* ��*Zاد ��و �� رZد

----------------------------------------------------------------------------

در !�ر ��ه���� ��دو��* &�C�� &�� ���� . ! �� از �ددا�# ه�ي �

��;N S&ای� در دوران ������ �� �(�ه�

X8�]رج در<�

�&�& و !� ا��=�د از ا�90م د� زر$��� �������ن از .�Qز ��90# *�د !� و0&ت د��� #Kو دو �

��ري از ���ن !�ز���& از . O&رت ��90# *�د را ا���ار ��د�&C! در #Kو دو �د &���E وم و0&ت وZK

دوران ��ه���ه� �������ن !� ��+ �� *�رد و .��ا ����ان ZNو رو�&ي دا�C# �� در �Oون

� Z�O ]ن !4& از ��وع ) !�Zا�a(ا��6ا�2ري روم ���O در. و��Y در .��� و ارو�E ر�� %��#�

��E Rو �)ه #�% #Kر��� .ن دو �د �G�C� R[ ��*� از �)هن ������� #��90

1.ا<,� ه�# ا� ا��6ا�2ري %�د&

���& د� و دوH� #K/ !�د ز�ا*���اد او ��3HIن E ������ �,C,� ن %)ار���!�اي ارد��� !�!�9ن !

.��ه&9�$. aE #Cا��$ �_���� در ��Hا�� � !�د�& و *�د ��Zاز .9�$& �� !�.ورد !�د و در ��

�� ه�ي %���%�ن د� زرد��� را !�ز��زي ��& و ��1م �� را در رأس .ن �Oار M. رت ه��E�! �3,Q از

�=� ر��&�& 2.ده&� �! � &�&� . .��ن �� !� � �K=# !� ا� -�/ !�*����& � !� را .ورد

Page 91: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

91 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

&�! ��! ��$�� &�$��N دا�# د�� �� در���ن HE,�ي از .ن � � �� رود !� ��[ ��!&ا�� ���

�� ��� از Zدان«�& !�د و ��ه�H� « �� اري&��E رو���0 از .ن ���دا���3 -��ان � �

زر$��� !���ر �� ر���، و " در�#"��ال ا� ��N# �� ا� د� !�اي �� ����C د� . ��د

Rان �)ه�$ �� �. ،#Kن دو. ���Eاز��و aE � ،ن��زر$��� را در دوران �Eر$��ن و درز��ن �����

�+ �C9ن د&؟ k��E .��9را ��=� ا�#K�4$ �! &0وا ����، ا%� �)هR زر$��� �1\ .ن !�د . د

#K.ن دو �� از ��و ر aE ن�O &�� �$ #Cا��-� �� داد ��� $�ا� ������ #Kدر!�ر و دو ��

. �E&ار !���&

�& ه��I�C3 د� و دوK# ا�# و ا��9 ��!�دي ا� در0�� �� &��L$ ي !�.ن�,HE R�� �[�. �9�K�

. [ !� از !�� ر��� .ن د�Iي �� ا�_��&

�F $� !� ���ن د�� زرد��� !� ز!�ن HE,�ي در �� �!�+ �� در ز��ن ��ه���ه� Oه� د�I� �!

�Z !�اي در و. ������ ا� د� ���U در ا�G��ر دوK# ��3د ا�#� ��ا�O�� ،WO ه�ي %���%�ن د

#-&! �! +H�� ل ه�ي ��9ي د�# زد�& و !�*� از .��ن&N و :�N �! رت&O د�# .وردن �!

���ا��O�� #C *�<� از �)هR را !� ه�� . �&�&�% o�10�1# .ن ا�# �� دوK# ������ ه

�& و از ه��� رو ا� �)هR در ���ن -��� !� �9/ ه�ي %���� /��G$ و ��دم ����%�ن -�����، -��

��� .ن E&&ار �&Y,� ع�� �3. #�&* �! �! �H�. ا�ن !�د ز������� ��I��3�% ز�Q. از ه��ن #-&!

%���� ا�90م د� زر$��� در ��90# و ر!\ دادن � \1�O�� ] از ا� د� !� دوK# و ��4 در

ب د��9د در!�ر را!�Y د� .�]� در���. ا��-� ا� ���O از �)هR *�د !&-��Iا ��CGب �� �&�&

ا�# در ���ن ��L*� د�I ه+ ��# �� ��د&�. #K�4دي در . و دوC� و TهM-وج ا& Y)�ب

�Dدن ا-j>ه& &�� �� /1� ����G# ارد��� !� �CEش را ��� :

#C�د� ا��س �,[ ا�# و . �CE ��، د� و ��ه� �O� &9��I& و �9 از د�Iي !� ���ز �

�3HI� ],�.4ن د�

: ��دو�� ��Z ه��� ���9 را در ا�&رز ارد��� !� �CE *�د .ورد ا�#

�� !� د� ��& ��H�ر .���

!�ادر ��د ��H�ري و د�

�� !� $ # ��ه�C# د�� !�6ي

�� !� د� !�د ��H�ري !_�ي

دو د��3# [ در د%� !����

�D *�د $���� E !�.ورد

Page 92: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

92 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�� از �Eد�� !� ���ز�# د�

5!� د� !�د �� را .��� ��

&�� �� &��L$ # � #Kو دو �أ��ن !�دن د�$ �! Z�� ،����C، ��!& در!�ر ارد�$ ����.6

��ن ��Hد و �.ن ��*� از د� زرد��� �� ��$��، ��!& �Oن ��م ��Uدي، .��ا در دوران �������ن !

&��! �/ !&-��CG� �Iب �&Kد �ر��� ���ر ��د ���9 ا�# !� ا �اي ا���1ار د�! ��

#CN �H! ���8� وي�� �H�+ !�د ��، !� . *�د از ���!� ا-��1د ��4Cدي ��Z ارد��� !� ا� %

��1>�ي و^W .ن روز%�ر، در د� ��.وري ��د و ���� .ورد �� !� دوران �,�F!�� v ��3د

�=� ر���&ن !&-��Iان ��Z !�اي .ن !�د �� $��H [ د� 7.ا�#� �!"���� �N�.8ي ���&!" را��$��

�/ ���O اي *�ص از ��D زر$��� .��9را ا��ر�G$ ان و�I�-&! �3 *�د !� ^�ورت �_�زات�در ��

&�� �� :

�� و �� ��د *�ب را در ���ر !Zرگ دا��+ و ا���غ ه�ي CدZ� �ان[�� د�I�-&! [ �� را �Iا��و

�� و $��=�ت D���E اZدان را .�]��ن ��CدZ� �ن د��Cn� # ] ��[ درام ر-� ��ح داد

&� . ��9د�&، ��=� دادم $� !� *�د .

�� داد ه�ي ���H در!�ر او^�ع د� زر$��� !� د�# �� ده& از $�� ���3�I�ا� �CO# از �

ا�# $� !� ���Cnن ه� � �&ارس ��nن $C,\ �!& و .�� *�د را، �� &���� ���N,� ا� �� ��$

�&!�اي %�وه� !&-��Iي !� ���ر �� /��G$ �H�. �! ،ا�& . � ر��� !� ا� $�$�R، ��ه�ا ����n !�د

�_� �� " ا���غ"�� !� او !� �� .�� و ��ا��� *�ص ��ا�F ��3د ا�& و در ��&���� �I�-&! �

!� ا�K���0، ا� $=�وت �1\ !� �� .�� و ��ا�+ �)ه�3 ��3د ا�# ز�ا !� ا��س ���ب . �&�&

��H ، در دورد[4"&د��Hرم $ �# ارد��� اول از ���ن ���ن او���� �� %�د.وري �&Y,� ان

&� �� ��*���Z ���ا�C# !� 9.$4&ادي �G&ود !� -��ان ���ن ر��� � در�# �� ��ا�� ��$

!&-��Iي �E�ن ! �&، ��، !� ا����د ه��� ���ب، ��ه�6ر دوم در �Oن ��Hرم ��Uدي ��!& !Zرگ

&� ارداو[&ا'�4 � .ان، را ����ر ��د �� �[ و !&-��Iي را از ���ن !�3دد�Iي، !� ��م .ذر!�د ��ر�6

�Z �0وي ��9ت ���H در !�ر !�ور �������ن �3C# !� د� زر$��� و ا*�Uف .را در !�ر .ن، !� �

در ز��ن *�Cو ا�����وان ��Z د[4"&د !��E� ���ب 10.و� aE از �0,� ا�9�&ر !� ا�ان ا�#

��ر <�رت %��#!�اي ��1!,� !� ه���C! D��� �در د �Mان 11.ع !&-# و ��%�ا�I�-&! فU�*ا

D� ا�Nاي .ن �G&ود ��3د و!� !�*� ازا<�ل ��G� ه�ي �)ه�3 و ��y. �! �H�!���nن ������ $

12.زر$��� ��C$ Z�ي دا�#

��ر ������ ا*�Uف .را ��nن و ��!&ان $=�وت ���ن ���ن و $=���� %���%�نC! و�)�ا !� ا���0ل

!�د ا�# %��� !� در��� �4,�م ��C# �� ا� ���ب در �� ���O از دوران ��ه���ه�

� *\ او���� در �Oن ��Hرم، در دوران . ������ ����� �&��!�*� �1�4&�& د� د!

�# *�Cو ا�����وان، را Y,� ن ��+، ز��ن�O �Iو !�*� د �# ��ه�6ر دوم، E&&ار �&Y,�

Page 93: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

93 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��ري از ��11Gن، از �N,� روا���د د��� ا�0& $=>,�، !�ا� !�ور . &$�رk در�# �� ����C! ،��ا

در �Oن ��Hرم ��Uدي !� ���!# در.�& و در �Oن ��+ ��Uدي او�)� !�د ا�& �� ا���0ل دا���

&��! ���� ��H� �13.$&و ����ري از ���ن ���8ر از دا���C او��� 4C! ا���0ل دارد در aE

،ا�� ��ال ا� �N ا�# �� .� در .ن ز��ن ��!&ان زر$��� *�د ز!�ن او���� را !� 0={ .ن !�د

��C=$ و ��N�$ از � &��C) ز�&(او�)� *�!� �� دا� ��� �و . &��CN �� ي ��د�,HE ز!�ن �!

��ه�ي ��=�وت C=$ �! [ از ��!&اند دا��� و ه��N[ ز�& واز D�$�ان $��ر ��د �� در.ن ز!�ن !

�C=$ ان د����� دا��� ا�&؟ از�Iه�ي د�

��C=� ي ��9ر !� ��م ه�ي�,HE R�� + او�)�درو رو�� !��� *�ر ،±C��%���& ا!�گ، ����

�� در !�ر ا<�ل �)هR زر$�# .راء %���%�ن -�^� دا��� ا�& ا�� از .�_� �� ا� %�و از �=�Cان

� �! �H�. ا�& از .راء ��=�وت ��9 �د �& ا�# و�K د�C=� �Iا�� �� ��1ب در!�ر ������ !�د

�� و �Zدv، ��رد � �,�N از .ن ،ا-��1دات �)ه�3 .��ن ��رد E)�ش دوK# ������ ��3د

��ه�ي د�Iان $=�وت دا�# �� .��H را . ��9ه�O Dار%���� ا�&C=$ �! ن����ه�ي ا� ��!&ان �C=$

&�&���� �� �=�� ��4� �! F&. ز��د را در�# د�* �� ،vدZ� #�$زر �ب �� ��د، از د�Y*

��ي ��=�وت !� $=���� د�I دا�# �� ��ا�_�م !� ا�����Qت !Zرگ ا���N-� و �)ه�3 C=$

&� 15.و ز�& !� !&-��Iان ��W �&او�)� از ه��� رو در !�*� از ���ن HE,�ي .��*��. ا�_��

-----------------------------------------------------------------------

:,��>�S ه�

:!�. v. در!�ر ار$�3ط د� و �Eد��ه� ن. 1

D. M. Madan, The Complete Text of the Pahlavi Dinkard, Bombay,1911, pp. 1-11.

2 . �Iان، ا����رات دا���H$ ،ن�� ا���9��ن و !��&اد ������I��� ،����! ����2535 �> ،

44-45.

:!�. v. ن. 3

P. J. de Menasce, "L' eglise Mazdeenne dans I 'empire Sassanides," Cahiers d'histoire

mondiale, Vol. 2, 1995, P. 560.

، $�Hان، . 4&��E +��1Kا!�ا ��N�$ ،اول &,N ،ه��_Kو ��4دن ا Rه(K�4دي، ��وج اC�1244 ص ،

243.

5 . ،�9C� ،دو���� ���� .N ،7 �> ،558-561,& ��1967ه

Page 94: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

94 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

6 .�! �C���ي، $�Hان، ا����رات *�ارز��، ���� $�� �3�_� V�G�$ �! ،RC� .53، ص �%1354

، $�Hان، . 7&��E +��1Kا!�ا ��N�$ ،اف��Bوا ��3��K�4دي، اC�1349 93، ص.

:!�. v. ن. 8

Menasce, "L' eglise Mazdeenne. . .," P. 560.

:!�. v. ن. 9

M. Shaki, "The Denkard Account of the History of Zoroastrian Scriptures," Archive

Orientalni, Vol.49, 1981, P. 119 .

:!�. v. ن. 10

F. Vahman, Arda virarz Namag, The Iranian 'Divina Commedia', Scandinavian Institute of

Asian Studies Monograph Series, No. 53 ,Curzon Press, 1986, PP.78-79 and 191.

���اردو�ا�����، �0ف ���C، .وا��HE ��� ��N�$ ،�C,�ي، واژ ���� $��\ : !�. v. ن ه�]

����1�F ژا�K .��ز%�ر، $�Hان، ���# ا����رات �4��، ا�_�� ا�ا��G$ و ��N�$ ،����± ژ,��

،�C52-41، <� ��1372ا�.

: !�. v. ن. 11

M. Shaki, "The Denkard," PP. 120-121.

:!�. v. ن. 12.

Sh. Shaked, Wisdom of the Sassanian Sages ,Boulder, Colorado, Westview Press,1979,

PP. 24-25, 90-91..

�D از ا�Uم، $�Hان، ا����رات � �، . 13. E ان�ت ا�� .71، ص 1376ا�0& $=>,�، $�رk اد!

.v .�! :Sh. Shaked, Wisdom, PP. 156-157. ن. 14

S-د د[# و دو�Cا� S��+� X����� @در دور

Page 95: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

95 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

WN[�@ ه�

X���� � ا

X����� @در دور S-د د[# و دو�Cا� S��+� و &+�&Y

�E� %)اري ����# ا$�Gد د� و دوK# در ا�ان 3O/ از ا�Uم !� ارد��� ������ �3C# داد

��ه�& در ا�� � ��رس !�د F32�!2 روا# �32ي 1.�& ا�#&9�$. �K��� ��*��&ان ارد�

�� ا�&، وCدZ� �د �� &��! 32��4 ا�# ه����I �� ارد��� !� O&رت ر��& در �E ا� !�د

را �� در ز��ن ا���9��ن در���ر �O #��90ار دا�# !� ��90# �9 ��زد و از .ن !� -��ان �0!�

!�د�H! ����� .�� 3-��/ ا�Nاي ا� ����# از ز��ن ارد��� !� !4& ��!&ي زرد��� !� ��م ��$

�� �# ��E Dد�� !�دY,� در �&ت)���� �$ ����43 �� . �� ز��C ا�#) ارد�� ��$ +&O

aE �� #ر��+ ا� D1� در WOر اول در ��34 زرد�# وا�E�� ���!�3 �� ز��� ،��م وي در.ن .�&

ا�# 262و اB���0 در 257از ��ل &� ����I� ديU�در ا� ����E�� �3ر �����H از 4.�

در (در���ن !Zر%�ن ز��ن ارد��� ��م ��$�� !� R1K ه��!& . E&رش را ذ�� �� ��&!Zر%�ن -H& *�د و

&!�Hا ��&O رت�> ���Ehrbed ((#ا� �Zدر ����3 ه�D �� !4&ا در !�ر . . . �د �&� ��$��

&��+، R1K *�د را در ز��ن ���Eر ه��!& ذ�� �� ��� �� �G! �H�. .ذ��"&!����ه$�� " در ز��

�� �31K را در ز��ن !Zر%�ن دور�� �4O&ارد �� وي وا� ��4 !� اYO #KBر د�E�� �3�ان ارد��� در ��

ارد��� دا��� ا�#، !,��G� �9/ $� ا� ا�# �� ���Eر او را !� �31K �� در ز��ن *�د دا���،

��ر �Nان !�د، و�K اB���0 از ���ن ا��4&ادي . ذ�� ��د ا�#C! ��$�� ��در ز��ن ارد�

��&!�*�رد! !� ه��0ل، ا%� ه+ ��$�� . اري دا��� ا�# �� ���D در ز�� !Zر%�ن در!�ر ا� ��

��ان ه��!&ي را در اوا*� دوران ارد��� !� د�# .ورد !��&، �C,�� در $��م دوران ���Eر !� -

و $���W ����1 �&ا��� ا�#&��� �O�! ���0ان رو��- ��ا� رو���0 زرد��� در ����3 . ه�

� Dه� ���# ���Eر!� !�E �� &4دازد، �1\ از ارد�Y,� د ازدوران�* #�4O�1م و��� �! ��Z�

4�# *�د ا��ر اي !9�&) در.�Qز ���H�� �� �3& و �D1 ر��+(O�� �! �9�. �! م �� !�د�� .

�K�9�E �3��� ا� �� در ��E ( �! ،�K�9E1,�(.*�� !�ر ��م او در ��,31�C� ن������ در�

5.ذ�� �� ��د» ��!& اور�Zد ��$��«<�رت

����در د�# ا�# و از ��H�. RK�Y و !� ��[ !4>� از ) HE,�ي(از ��$�� ��Hر ����3 !� ��ر�� �

�# ه��E D !�دK�4� او و #�) 1:ا� ��Hر ����3 -�3رت ا�& از . ا���د د�I �� $�ان !� � �

� و ه���د ��36�H���� �3& �� در N ن��Cب ده�n� ي����,�� WOب ��زرون وا��N ي����,��

و د����� !&ان د��ار ا�#. ا�#&� &�� ��3 در !�Bي < ��� .������� 6ا� ����3 را ژ�

�Z در.ن د& �� . ��د ا�#� ��$�� �� &� &�در !�Bي �����CN�! ��1� �3 اي از !�Hام دوم �

Page 96: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

96 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�� �Oار دارد و !) 2 7.��د$�� D1� �ر��+ �� در ز D1� �3���ر .��R د& ا�# و از ��C

�H�� �� �3& ا�#�� �! ����3 ��34 زرد�# �� در ^,�O�� W د�ار )3 ��8�.8>��ن �3��

ا�#&� ����I� ر�E�� رگZ! �3��� ����ا� ���3C� �3# �34�.9 زرد�# درز� $�G� ��ر�� �

ر�0# در ���D1� �3 رRN �� در �D1 رRN !� دا��� ) 4. !� دو ���U* �,3O �3<� $� ا�#��

��ب ا�� � N ����,� ��� و �� ] �,>��)����و در 0&ود �� ��,����ي ���ل ) $ # �2ووس �

�& واWO ا�#��N # $.10 #ا� &� D1� � > �! ��$�� ���$ �3��� ±� #�CO 11.در �ا

#3 !� ����3 ه�ي U* �,3O<� $� ا�#C� Z�� �3��� .�! &H�� �� �3� از ���ن ا� ����3 ه�، ��

�# !�Hام دوم در 0&ود ��ل 12ا���0ل �Oي $�G� ا<,� ا�#Y,� �*در اوا B���0��290 ا

ا�#&� ����I� ديU�� . �$ J���Iرش �� ����3 دaE ��� �I از ا� ز��ن � !� ا���0ل ^4

�# !�Hام ��م ا�_�م %���� ا�#Y,� /M13.در اوا

�+ �>��ن ���H���� �3& و �D1 ر��+ !� ه+ �3�� ا�# C1$ D ! و �� $�ان .ن را !� دو

! D اول ����/ ا�# !� ����4 ��$�� و ذ�� ا�1Kب و -��و� او در ز��ن ��ه�ن � �,J و : ��د

�# ه�ي د�� و ����� اوK�4� . ��ح �ه�ي ا #�K�4� در!�دا��� #HN �3 از�ا� ! D از ��

#�! D دوم ����3 14.ا�#رو���0 و ��Z ا����ل !� �����H از ا�Bت ������ داراي اه�

��3 ��34 زرد�# ��$�� �D ! �! /���� \1 اول ا�#، و ���D1� �3 . ��ح ��4اج ��$�� ا�#��

&H���� �3�4�� ��4اج ��$��، ا��را$� دارد، )و �D1 ر��+(ر�CO �! \1� RN# دوم �� ،

ا�#&�����ت در.ن �MZN ح�� �K�3 ���. و���!�ا� ! D اول ��� ��$�� در �� ��! D1� و &H�

ا�# و �� درا� &��� �$ +K�� �34 زرد�# از ه��� �H�. ن��ر��+ و ��34 زرد�# .�& و از �

+�� .��رد !���� !� ا� ����3 ا����د �� �

ه��ن %��� �� U3O .�&، وي در ز��ن ارد��� ��1م . �=�ذ ��$�� از ز��ن ���Eر اول ��وع �� ��د

ا� رو�# �� ��م ارد��� را �1\ در دو ���Z! �3رگ *�د -�& اي �&ا��� ا�# و اB���0 از

ا�� �=�ذ او در ز��ن . �� .ورد و در ��34 زرد�# ��م او را ذ�� ��� ��&) ����H& و �D1 ر��+(

�� !��� .& �� وي !Zرگ $�� O&رت د�� را �� �����Eر $� �� ا�&از !�د ا�#؟ از %=�� *�د ��$

در .�Qز ����� او �� *�ا��+ �� ���Eر او را . � �+ �8�� دا��� ا�#دارا !�د، � !� ه��0ل O&ر$

در ا��ر اZدي، ه+ در �E� # و ه+ در ��ز��� ه� و ��ا�0 %���%�ن، در ��ا�� ���ر از ه��

����3 از ا� ��0# و ا-���د ). !� !4& �34�1 زرد�#، س(��nن ����9ر $� و �C,\ $� ��د ��E �!

��ري » اZدان ��ره�ي«�� !� د�# او C! ن�nو� &� �E�! ر��C! ه�ي D$. و #�� DاZا�

��ري از.$D ه�C! 39 # �&�&، و!�اي� ه�(��د��ن و�&9�$. ( �� &�و ��nن ا���د !� ا�>� ر�

!�د&� ����� �H�. در.*� ه�� :»&!��) ��د%�ن Zدان(» ��ره�ي اZدان«���8ر او از . »��$�� ه

H�. �! ت و ا��ر ��!�ط���O�� �K�� W3� دا���& و �&H- �! را �H�. ����E�� 432� ��!&ان �� #��

�� ه��� -�3رات را ��$�� در ��رد O&رت *�د در دوران ��ه�ن !4&ي ��Z �� . *�!� !�اي .��ن !�د�-

�� O&ر$� را در ز��ن !�Hام دوم دارا !�د ا�#، و�K اد-�ي !�*�رداري از . .ورد�!� $�د& وي �

�� O&ر$� در �ز��ن ���Eر �3�� ا� ا�# �� وي !�.ن !�د $� O&�# .ن را !� ز��ن ���Eر �

�a ��د و . !����&�L$ را �H�. ر�E�� �� �ه� D$. ا��ر �� &���درد��3ل ا� �R,Y اد-��� �$��

Page 97: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

97 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��(��H�. #��H را در ����3 *�د $�� �3� وي %)ا��� و !� او%=�� ) در!�Bي ��&H- �! ه�� را ،.ورد

��د�«ا� «: # ��!�د ا��$� را !��&، ه��� !�اي ا-��ل اZدان و !�اي �� ) !� *��:(» *��� !

��د�«���8ر از » .!��H ا�#، ه��ن ���ه��ن ��*���ن ��34 زرد�# ا�# �� » ا� *��� !

�a ��د، ا*���ص �L$ �� �ه� D$. �! ط�!�� vد و �&ار�����Eر .ن را ��ه�ا !�اي 0={ ا�

��وزي ه�D !� رو���ن �����I، از .��H ��م !�د !�دداد !�د و دE د!�د��3 اي �� !� �ا� 15.ر ��

�� در ���D1� �3 ر��+ ��Z �� ��<,� ��� !� ��34 زرد�# دارد، ذ�� �& ا�# و $�� ��اد-�ي ا*

ا�� در ���H���� �3& ذ��ي از .ن ��C#، ز�ا ��<,� �� ��H& از . $�0&ي ��!_� !� ��8 �� ر�&

� �! ��ر ز�د ا�# و ا��رC! #«�34 زرد��د�����3 ������3 �&ا��� » ا� *��� !K�3 ا�درا� ��

�� �� ���& �� ا� اد-�ي ��$�� $� ا�&از اي ا�Qاق .��Z و !� دور از 16.ا�#�!� ه� �0ل �

10�1# !��&، ز�ا ���Eر در ����3 *�د ذ��ي از .ن !� ���ن ��� .ورد و ��0 ��م ��$�� در #��H�

#C�� �� اه���� را دارا !�د، �� !�& او را $���Z! . Wر%�ن ز��ن ا� ���� ��-Uو !�ا�، ا%� ��$

&��� . ��1م �� داد و R1K ��!& را�� !4&ه� ��#، !&و �� ! �$�� �3�!�& $��N دا�# �� ��

�� در اوج O&رت $�� �� &� ����I� ر و در دورا���E�� �3� . *�د !�د ا�#�� ��aE �K از ��

!� %=�� او . ��$�� !� ����0ت ���Eر ا��ر ��د ا�#) !� !4& 11س (در�Nي د�I از ����3 *�د

�Nه�ي *�ر ���� ا�ا��(���Eر ��ز�Q :ان����ري �� �����ن را !� $=��/ �� .ورد، ��V ) ا�C!

�$ &���� �� و و�ان ��د ا�#، و ��$&��� D$. �! و �I)ارد !� .$D ه� ��د و �Qرت ���د

ه� !� �Qرت رود و .�]� �Qرت �& !�د، !�ز ��& و !� �Nي ا<,� &9�$. �MاZ* � &��! ن�ز

ا�#&��� ا����3ط ��د ا�& �� ��$�� در �9�K . *�د !�ز %�دا��!4>� دا����&ان از ا� %=�� �

�& ا� ��8 و�Nد ا�� در ��� ����3 ه�o ���9 اي د 17.��� ه�ي ���Eر ه��ا او !�د ا�#L$ ر

�� ا� ��8 . �&ارد$�� �3��� ا�ا�� �)��ر در ����E�� �3ر و در ��Q ا�� و�م ا���ن ه�ي ا�� �C�1�

�� اد-� �� ��&، ��!�ط !� دوران !�Hام دوم ا�# و �� ��!�ط !� ز��ن $�� �[�. �� &�� �� &�L$ را

4>� از ا���ن ه�ي $��ف �& از در�2 ا� �� ��ل ��<,� ���ن ��Iرش دو ����E�� .! �3ر

ا�#&���� ��$�� �3�اO&ا��ت �د �& او 18.ا*���ر ا�ان *�رج �& !�د و از ا� رو ��م .��H در ��

�Z ���� !� دوران !�Hام دوم ا�#�.

V��C$ �Nو ا��9ر *�ر Rن و �)اه�3# !� ادC� ر�E�� �� &. �� �! ���از روا# ه�ي %���%�ن �

��� در ز��ن ���Eر ��Hر ��د و !� 0>�ر ���Eر ر��& و ا�Nز ��# د� *�د را �. دا��� ا�#

&�� ��,3$ .+&�K# ا!� اد و 19!� روا�! ��وز �9 از !�ادران ���Eر وا��OU� �Yت ���� و ��E

، ������واي ����ن !� ����# %�و&���H� او �Iرا !� 20!�ادر د D�* ر%�ن�E�� و ���� ���ب

��>ي«در���ب . ����� !�اي ���Eر ���#��ر�� w;ا< !� ز!�ن �Y3O از ز!�ن ���� *�Yب 21»

���Eر�� *�د ��ا$���ر�� دا�#، و ���� ه�� !� ��ز��� ه� «: !� !�Hام اول .�& ا�# ��

&��� ���3���E ر%�ن ���# $� ��اZ! �! ب�Y*. « و ������ در دوران��,O # درا����ر ����

�� ������ �� ا�y د$�� �2�* &�CE &د �� !� $�د�! V��C$ ����E� دا�#، �&�ن ه��� رو0

���Eر ����د ���ب ه�ي «�� *�ا��+ �� ) ���412ب ��Hرم، ص ( د[4"&داز ��ي د�I در . ��3د

����، ��0#، ز��ن و ��9ن و �Nه� و -�ض و ��ن و ��Cد � ��!�ط !� �9�ZE، ���ر

Page 98: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

98 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

Hو� W��>�Iود FY���و$�Gل، ��n$و �رت ه� را �� ازد�)،����R4 !�د، و در ) او�)� ���ب د�

!�د، !�ز %�د .ورد�& و !� &��F ��د�&او�)� ه�&و���ن و روم و ��ز��� ه�ي د�E �Iا�=,$. «

�Zد���ر $���N ���ب ه�ي ����� و ه�&ي را !� ز��ن ارد��� و ���Eر � ��Uن دوران ا��=K��

��!�ا�، ��اه& 3C�.22# داد ا�&! ��و �&ارv دال !�.ن ا���9 ��$�� درز��ن ���Eره�]��ن رو��0

. در ��$�3 ه��!&ي !�د و .�]� در !�ر O&رت *�D درا� دوران ا��Hر دا���، %Zا�� %�� ا�#

�� او �& و از ا� ) 270� �E��273 ) �<4! �8� �!ر در ��ل ���N دZش ه���CE در %)�# و

��ن دراز در�� �� �Eورد، ه��ار �&ز��ن !�د �� را !�اي ا�Nاي ��1K�� �2 ��. � ه�� �� ��$

�� و ��� �� ����� ه�ي ا��ا��# !�د، ) �34�4 زرد�#، س (��$U� او را �� .ورد �� ا� ��

R1K �! و او را &�در!�ر O&رت *�د در ز��ن . �=� � ��د ا�#) اه�ر �Zدا(» ��!& اور�Zد«! �

�� ه��ن U�Nت�- �� را ذ�� �� ��& ا� ����E . V��C$ ز���# ه��Zد هY,� �K�C9 در دوران

د�� دوران ���Eر �90=��� !�د، ز�ا در��� ����ي !� ز!�ن U3O �� �Y3O از .ن �د ��د+، ��

�� +��� ��د «*�ا���& E&رش ر���ر ��د(و �� ه��Zد ه�]��� ��4( �� ، ز�ا aE از ���Eر ��

».!�دم. . . �Zد او

�� او �& 42در 273ه��Zد در ��ل ���N ام اول�H! در%)�# و !�ادرش �IK�� . ��$��) �34�

�� �� .ورد و R1K ) 6زرد�#، س �در��رد O&رت *�د در ز��ن ا� �Eد�� ه��ن U�Nت 3O,� را -

�� از ا� ز��ن . ذ�� �� ��&» ��!& اور�Zد«*�د را ��Z ه��ن $�� �4Oرت وا&O �� &�8 �� ر�� �!

�� ���� و . .�Qز �� ��د و در دوران !�Hام دوم !� اوج *�د �� ر�&���ن درازي �K�� �� وي

��وان او ��اه+ E �3 و���E ��1$� !�اي ا��<$ #C � ،#Cز��ن $�ا� �ن را در دل دا�#، درا�����

&����! /�O �! را ���� a6� رج �. .ورد و�* D�* & و !� در ز��ن !�Hام اول ���� از !�!/ زاد%�

��وان او !� �� �� !�د�&، ��زدE �� ���%���% �0دا*# و !� ��ا�E �=� �! �,Nا0/ د�� .

��ا�_�م در*�ز���ن !� ��H ه��Zد ارد��� �� ه��ن ��ق اBه�از �nNا������Cن دوران

. !�ود) درا���C��nن �����(ا���U و اه�از ����� ا�#، ر��& و !�.ن !�د �� !� ��ز��� ����ن

��Hن ���& �&$�E و !� ����ر از 23.در اه�از در <���4 اي &���ا�_�م او را از ادا�� �=� !�زدا��

�C=�ن وارد �&$ �! �,Nد �� در ده��� دN,� ر�# و از را�از .�_� !� !�/ . اه�از !� ����ن، ��ز�

�&ي ���Eر(.!�د N (&� ام اول ا0>�ر�H! اي !�اي او در0>. !� در!�ر ����G� �H� �درا �ر ��

دا�#&H- �! را &�- D1� ��ا� �R,Y از ��� ��ا-{ ����ي !� 24.9�$�/ داد�& �� در.ن ��$

�& �� ��د �� در.ن ��م ا� ��!& !� <�رت ��دل .�& ا�#L$ Z�� �Y3O . ن��N از �ه� D !

������ا-{ «ودر �OU�25ت ���� !� !�Hام اول �� !� ������G� �KZ وي !�د، در���� !� ��ر�� �

ا�#» ����ي&��� �O�! �Y3O �! . �9م �� ��د و !� ز�&ان �� ا��& وG� ا�_�م �� ����

. !� ا� ��ر ��$�� !Zرگ $�� د��� *�د را !�اي ه���� از ���ن !�دا�#. در.�_� در�� %)رد

�����N ام دوم�H! ن دوران��E �$ �� ا��ت !4&ي او !�د&Oن از ا�و .زار ���� �_�!�Hام 14$�R و �9

. اول ادا�� ��#

Page 99: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

99 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�# ر��& �H!276ام دوم در��ل Y,� �! .�3 ه�ي *�د�!� ) !� !4& �34�7 زرد�#، س (��$��در��

�# ���Nان !�د -�OU *�<� ���ن �� ده&، وي را*��<� !�<=�ت Y,� م�I�رادو «او �� در ه

�& .�]� در ��رد �� ���&، و O&رت *�د را !� U�N$� ه» را�# و��H!�ن و�����9دارو �����9ر���

��!& و داور «: -Uو !�.ن ����1ت N&& *�د را ذ�� �� ��&. ��ه�ن 3O,� .ورد، ��ح �� ده&

�� !&«، »ه�� ���ر. «)���a $��=�ت دMر« و) ر��و » ��ه�& ارد���« .$R0�> « D ا*�

»���! &���ر ا. در ا�� �» ��هC! ان�N �# !� �2ر�9 �� ارادت !�Hام !� ��$�� و �=�ذ او !� ��

R1K»ام�H! روان �_�). �34�9 زرد�#، س (�� ا�Zا& » ��!& اور�Zد«را !�-��ان 3O,� او » �

�& ا� ا�# �� !� وي ا�Nز �� ده& ����3 *�د را ز� � �� �Y-ي �� !&و ا�Iد ��G�ا����ز �

Iد /G� �� و در ��� !�دY,� ه�ي����E�� �3ر !�د�ار ��34 زرد�# �� از!�� D1� �! �� �

��Z�� ��$�� ��CN�! D1� /G� �� �و در ا &�� D1� ،ص دا�����ه�ن ا*��� ��CN�! ه�ي

�� ا�#، د& �� ��د �$ /!�O DهU� روي �! �[�O #�U-ه+ 26.از #���1م او در رو��0

�# ا�#Y,� ام دوم در�H! �2از ��1م .

�H+ $�� اO&ام او�# �� از .ن )ار$&�a(����!� ه�� �)اهZN R د� زرد��� ��31ل ه��Iن

��ون �& و .وار %�#، و «:!� ا�� �ر � � �� %�&! ���Y,� و��,O ان از�و د ��اه� D�و �

��ن و ��9�9ن G�C� ري و��ن و ���در���ر ) �����ن(و ز�&�1ن 27)؟(�Hد�ن و ����ن !�ه�

�N ان �&، و�ان و�ه�ي د ��B و ��C9� دان ����ب �&�&، و !# ه�Zه�ي ا �I�C�� و �I

��ي ه�ي او ��G��!� د� ه� و.�� ه�ي !����I ). 10و �34�9 زرد�#، س (» .!�� %�د&I� �

��3د، او �n� /�G$ ��0ن زرد��� را ��Z �&ا�# �� ا��9ر��ن !� ا�&�� ه�ي د�� او ��=�وت

�� و ��nن *�ب را در���ر-ZZو���Gم ��دم و !&-# %)ار«: !�دCدZ� �ان و ��دان ���&ي د

�� و ا-��ل اZدان �F!�Y !� ��1رات د�� ر���ر ��� ) ؟(CدZ� �ن !� د�n� #-��N ن��را �� �

3�� ��دم $� .��ن را ا<Uح ��دم�!� *�!� �� ). 14و �34�13 زرد�#، س(» .��د�&، -�1!# و $

�+ �� د�I ا�yي از ����# $V��C دوران ���Eر !��Nي ����& ا�# و ��$���� د� و ����# را !

&!� ��� ����� ا�# �� $� �E�ن دوران ������ در.ن *,,� راE +ن � # و *�� !� ه��� .

��ي �+ و !�D دره�� ا� دور ادا�� �� �!& $� .�_� �� ���3Nت ��1ط ا� I� � #���ا� �

. ��90# را ��اه+ �� .ورد

�D$. a ه�، ��$�� ه���Zن و در���ر اO&ا��ت � # %��ا�� *�د، در �L$ ،ه� �� ��دن .9�$&!

ا*���ص در.�& �����Oت !� .��H و $ ��� ����Cي !�اي رو��0��ن و ا�Nاي ��ا�+ د�� در

����� ���� !�دE ،&. �� �! �3 ه�ي او����ل � �,J و !� ����3# ه�ي %���%�ن، �����9 از ��

. ا�Nا ��د ا�# را) رد�CEگ(��N ��,� 6798!� %=�� او در [ ��ل . ا�#

�&ن !� اO&ا��ت *�د، ��4اج او�# �� ��ح .ن را در دو � ! #��9 از اO&ا��ت ��$�� !�اي ��10

D1� ا�# و �H���� �3& و �D1 ر��+ .ورد و در ���D1� �3 رRN !� .ن ا��ر ��د��

��^�ع ��ح ��4اج ��F,4 !� ��ع اد!��$� ا�# �� ��CN�!.28 اي از .ن در �� ��H& و�Nد دارد

�D از ا�Uم ا�انE ت�����I� ا�# و ����� ��4وف .ن در اد!E د و�H� و J�� ن.

Page 100: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

100 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

� ا�# �� ارداو[&ا'�4 � ا�� ��Iرش ��4اج ���� ��$�� از ��8 ز���� ��1&م !�. ا�# ارداو[&ا')�

�J .ن از اوا*� دور ������ و $&و� ��H� .ن از �Oن ��م ه_�ي KL$)ديU�� +H� (���% ،#ا�

. ه��C ��^�ع ���ب !� دوران او���� !�ز �� %�دد

�3�!� روا# اول � � .�& ا�# �� ��ن ��$�� از .�Qز��ر�3C# !� 29در.�Qز ا� ! D از ��

�W و ��9 �ا !�د ا�#، *&او�&%�ران و اZدان او را ���Gم و ��J دا��� Y� دان و *&او�&%�رانZا

�CN�! ا�#ا�& و او در ز�&%��� !� ��1م &� از اZدان *�ا��� ا�# �� . � در ���ر ر��I�.

Z��� ����1 را !&و ارزا�� دا��� ا�&، در <�رت ا��9ن �HNن د�I را ��ه��ن %��� �� در ز�&%��� �

!&و !�����& �� !&ا�& ��ره�ي ��[ ا� �HNن و �����9ري و !&��ري در�HNن د���I� �I ا�# $� در

! �Iن د�HN �! ان ��دا��ر��!�ط�Iاز د ��H! ا-���د$� و � . &��� از اZدان در*�ا�# �� ��ه�]

�& و !&و���د ��د �� aE از��گ .�ر���Iرا�# و �������*�� !�H# و دوزخ را !&و !� " د�"را

��ه�9ر ا�# و % �9� . . . . او را !� دوزخ ره���ن �� ��د" د�"وي را !� !�H# �� !�د !� ا

* * *

�� در ����# د�� دور ������ دا��� ا�#، �Nي �I=�� !� و�Nد اه�$�� �� ��1� #�

ا�# و���!W ار��� و����� &���ا�# �� ��م او ��0 [ !�ر در���ب ه�ي HE,�ي زرد��� �

��ان . ��Zدر��رد او *���ش ا�&- �! �C�$ ��Uدوران ا� W!��از��ي د�Iدر��� ه�ي HE,�ي و در �

!4>� دا����&ان از ��3ه# ه�ي ���ن دو و $��C . ��4و�� ا�# ��!& � وز� ارد��� ��م

��C در ز��ن ارد��� �� 32.ه� دو ��م *�ص ا�& �� -��ان) 31در�# .ن $���($ �9�!� -Uو ا

�� از دوران ���Eر ��وع �& ا�#$�� #�K�4� ا�� ،��Cز . ���از روا# ه�ي ���ب ه�ي HE,�ي �

�# ه�ي K�4� �� �3ط �� ��د��� !� روا# . $��C !� اO&ا��ت ��$�� $=�وت دا��� ا�#ا��!

�CE !�![، !� راه���� در�# $��C .ن ����� «) ���412ب ��Hرم، ( د[4"&د���ارد��� ��ه

!�د، در در!�ر %�د.ورد&���ا �� �Eا��) �� ��رد �3Oل !�د($��C اO&ام ��د و .ن ! �� را . ه�ي د

از ا� aE در ��8 �� : ��3ر ��O\ دا�C# و ا� را ��Z ����ن داد ��د�I را از ا-) �RK�Y(E)��# و

��ن CدZ� �ه��ن ا�# �� از د ���!��&، ز�ا �� ا���ن از ه�o %��� .%�ه� و ) ���R4(ه�4$,

#C�در ���ب ه�ي HE,�ي ه����I ��م $��C ذ�� �� ��د �� � � از $&و� » .دا�D -�ري �

��!& در $&و� .ن در ز��ن ارد��� �D1 ا���� دا��� ���ب د�� زرد����ن ا�# �� ا�

از . ا�#، و از ا� رو�# �� ��م وي در ا� ��رد در ���ب ه�ي د�� زرد����ن !��Nي ���& ا�#

�� !� ا���1ار ��90# د�� و9�$�Uت د�� و$,=�F د� ودو�Y4� #Kف $�� �4� �Iي د��

*�د اوا����3ط&��� �O�! د����� ��د �� !� �M�C/ -,�� د�� -,�1 اي !�د ا�# واز ا�

��!�ا� ��& !��ان %=# $�D1� �C ا�Nا� ��&ا�� در ����# د�� اواM/ دوران . دا��� ا�#!

،���� �Eداز و �&ون .�yر �)ه�3 !�د ا�# $� ������&ار د^�� ���������� �&ا��� ا�# و !

�����# ه�ي د� ���� !�-a9 �_�ي � # %$�� �� �K�0از در D�! �OU-و �N�$ و ،!�د

.* 0&او !� ����# ��م او را از ����� ه�ي د�� زدود ا�#

Page 101: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

101 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

---------------------------------------------------------------

��ران!�%���� از * @&P` X"] ،�,<=$ &�0ا D��� �! ،�M�* ب�ا���د د��� زر ���� ��N ،

. �H$1370 .�> .721-737ان

---------------------------------------------------------------------------------------

:ز[&�>[b ه�

، ه�%Z از &9N �I&ا ����&، و <Uح و ��Cد و «. 1&�د� و �,[ ه�دو !� [ �9+ زاد�& دو �

��ي، $�Hان، (» <3G# و �1+ ه�دو [ �Zاج دارد�� V�G�$ �! ،�C�و 54ص ، ����1354 $

�Z ن). 4$136,��1ت، ص � .v . ،وت�� H- �!1387& ارد���، !� ���D ا�C0ن -�3س، ! .

4& 557-187-7(، ��Z ��ه����، ��پ ��9C، 124و 4$,��1ت .ن ص 4!�& 53، ص .م1967ق،! �!.(

. D��� �!814 دو *��، [، ص . 2

. ق .ن ا$=�ق ��8 �0</ ��& ا�#و�K در!�ر ا���1. اB���0 $,={ ��م او ��د� !�د ا�#. 3

در ا�Uي ا� �,�� در ����3 " ت"��z& �� ���ن �� ده& Kyrdyrدر���ن ����ي ��م او!� <�رت

ا� ��8را <�رت �,�� در���ن �Y3O . !�د ا�#" د"ه�ي HE,�ي، ا�Uي $�ر � ا�# و $,={ .ن

�&) ��دل(����ي � �� &�L$Z�ا� �ص . !�د ا�# و �� -��ان�C,+ ا�# �� ��$�� ��م *�ص . �

�� �CE اردوان از !Zر%�ن اواM/ دوران ������ �� $�� �,�N از +����د�Iي را !� ا� ��م �� �

از ���ن ����ي M3و ��Z در ��� ) �E ،28ر$� س ���35 ��ر�� �����، س (���D در ����E�� �3ر

�� ا� ��م درا���ء ���R !�روي ��Hه�ي �����. .�& ا�#� .� د& �� ��ده�]

�&ن : !�. v. ن. 4K �O�� در �_,� ز!�ن ه�ي :��� .845، ص 1939، 9،ج ) �K�1�)BSOS ه

5 .H.Humbach and P.O. Skjaervo, The Sassasian Inscription of Paikuli, Part 3. 1, by

Skjaervo, Wiesbaden, 1983, P.41.

6 .Ph. Gignoux, "L' inscription de Kartir a Sar Mashhed", JA 256,1968, PP. -387-418 .

ا�#، N&&$�� و ��31ل $�� ��8 را در ا� ��رد . 7&� در!�ر ا� �D1 0&س ه�� زد

!� ��8 او ا� �D1 در واWO $���ي ا�# از ��4اج ��$�� و ز�� �� در . ����K� ا!�از دا��� ا�#

�& و در ���ن زرد��� aE از ��گ ا�# �� ��$��را ه��اه� �" د�"�D1 د& �� ��د، � �

اي ه��ا روان ا�#Z� :!�. v. ن. !� <�رت دو�

P. Calmeyer und H. Gaube, "Eine edlere Frau als sie habe ich nie gesehen", Acta Iranica,

24, Leiden, 1985, PP. 43-60.

Page 102: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

102 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

ا�#. 8&� ��N�$ �3 دو!�ر� : ا� ��

J. Bruner,"The Middle Persian Inscription of the priest Kirder at Naqsh-i Rustam", Sludies

in Honour of G. Miles, Beirut,1974,PP .97-113 ;Ph. Gignoux, "L' inscription de Kirder a

Naqsh-i Rustam" Studia Iranica ,1 ,2,1972 ,PP.177-205.

: از .ن ��& $���N در د�# ا�#. 9

M. Springling, Third Century, Iran, Sapor and Kartir, Chicago, 1953; M. L. Chaumont, "L'

inscription de Kartir a la Ka' bah de Zoroastre", JA, 248, 1960, PP. 339-380; W. Hinz,

"Die Inschrift des Hohenpriesters Karder am Turm von Naqsh-e Rustam. AMI,NF. Bd. 3,

1970, PP .951-965.

��، 33، ش �C,C/ �6_,� !�ر�� ه�ي $�ر �، س . �EوZ ر�3N: و $���N ��ر�� ��K�1 ا*

. 66-54ص

�:، ه��ن �v .�! :/3O (*L. در��رد $���N ه�ي .ن ن. 10�,I��6� .��� ه�]

R. N. Frye, "The Middle Persian Inscription of Kartir at Naqsh-i Rajab", 11J 8, 1065, PP.

211-225; W. Hinz, "Mani and Karder ,La Persia nel Medioevo, Roma, 1971, P. 496ff.

���د، �� $�ان . 11� او د&U� ا�# و !� روي �[�O �! ��3� �� ���U- را از روي ��$��

�� داد �$ .+��Cه Z��� : ا� ��J را ��ه�ن ه

W. Hinz, Altiranische Funde und Forschungen ,Berlin,1969, P.189ff

�� !�G ه�� �& ا�#$�� U� روي �! �[�O د��� : !�. v. ن. در!�ر

W. Eilers, "Das Schere des Kartir", Baghdader Mitteilungen, Bd 7,1974, PP.71-83.

: !�. v. ن. 12

Gignoux, "Etudes des variantes texuelles des inscription de Kirdir", Le Museon, 86, 1973,

PP. 193-216.

��، ه��ن �L*)، ص . 13� . 215ژ

: !�. v. ن. 14

Page 103: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

103 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

Gignoux. "La liste des provinces de I' Eran dans les inscriptions de Shabuhr et de Kirdir",

AOH, 19, 1971, PP. 83-94.

از . ا�#در��رد ا��9 ��*���ن ��34 زرد�# !� �� ���8ري !�د ا�#، !�G ��اوان �&. 15

�: �� .ن را ��I� /Gه&اري ا���د در دوران ������ دا���C ��31ل $� ����ن ه�� .��H ��8 ه�

�� ا� �G/ *�ص �HI&اري ا���د ��!�ط !� �����O$� !�د �� در ����E�� �3ر ذ�� . ا�#�!� ��8 ژ

. !� !4& 206ص �K�1�Museon �د �& از او در : !�. v . ن. �& ا�#

��، ه��ن ��K�1، ص : !�. v. ن. 16� .204ژ

17 .De Menasce, Annuaire de L' Ecole pratique des Hautes Etudes, 1956, P. 5.

�� : !�. v. ن. 18� .و !4& 92، ص )�)��ر در �K�1�)/3O ژ

19 . .151ا���ر ���ازي، ���� و د� او، ص -���1ل در $�1 زاد

: ؛ ��Z !�8ص $�1 زاد، ه��ن �v .�! :،(*L. ن. 20

Sundermann. Berliner Turfantexte 11, Berlin, 1981 ,P.106, fn. 7.

زو�&ر��ن، ه��ن : !�. v. ن. در ��� ����ي ��ح %�و&ن او !� د� ���� ا����C وار .�& ا�#

: !� !4& و ��L�101 �! Z*)، ص

M. Boyce, A Reader in Manichaean Middle Persian and pPrthian, Leiden, 1975, P. 37 .

21 .Polotsky, Manichaische Homilien, Stuttgart ,1934 ,P. 46ff.

�&+، اD��� �! ،#��H=K $_&د، $�Hان . 22K300، ص 1352از !�ب ����� ا!� ا .

.70زو�&ر��ن، ه��ن �L*)، ص : !�. v. ن . 23

24 .� ���ب !�v .�! : ،a. ن . & ا�#!� ا� �R,Y در9��ز�4YOت ���ن ����ي !� �Eر$� ا��ر

���m ص 44، ص ،(*L� 71؛ زو�&ر��ن، ه��ن .

25 . ��� ،(*L� ه��ن ،a�!n 44، ص.

�� و �D1 ه�ي !���CN او ن. 26$�� #�U- در ��رد .v .�! : ،�3Nر Zو�E ت او را��8� �� Z���ه

�� در ��رد . !� !4& !� ���د ا�# 27ص . 1350، 6!�ر�� ه�ي $�ر �، س $�� �Q�=� �C&�$

، ص : !�. v. ن&��� ذ��ء، .G12 4& 735، ص 1365، 12-11، ش! �!.

Page 104: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

104 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�,� ا� �,�� !� �4�� �C�n,� ا�# ن. 27! �8� �! .v .�! :

H. W. Bailey, Revue des Etudes Armeniennes, NS. ,14 ,1980 .PP. 7-10.

.2، ح 723ص : !�. v. ن. 28

29 . �� : !�. v. ندر ��رد ��4اج ��$

Ph. Gignoux, Acta Iranica, 21,1981, PP .244-265.

: و *��<� !�

P. Skjaervo, "Kirdir's Vision". AMI 16, 1983, PP. 296-306.

�H���� �3&، ص : !�. v. ن . 30�� ،����Z !�. 409ژ� :

Kellens, Iranica Antiqua, 10, 1973, P. 136; Acta Iranica 4, 1975,PP. 458-82 .

[ ����� " ن"و " و"��م $��� در ����3 ه�ي HE,�ي .�& ا�# و از .�_� �� در *\ HE,�ي . 31

ا�#&� ��C *�ا�&$ . دار�&، $��� !� ا���3

:!�. v. ن. 32

M. Boyce, The Letter of Tansar, Rome, P. 9 f.

-------------------------------------------------------------------------------------------------

*��ر[5 اد�+�ت ا[&ان ,+3 از ا�7م

V+(Y� دار[>ش ��@

���Cن � C# !� �4��� *�د �� �Eدازد ! ����3 *�د 4�� ��$ +&O ��&1� ش در�در . دار

8�� ه��� �1&�� د& �� ��د� �I�3 ه�ي د��� �<4! . �3��& دو ����� �Iا�� در !�*� د D1�

��3 ه� 3K�Q� در ������ �! ��&1� . DD اه�ر �Zدا .�Qز �� %�دد) DNa, b(ر��+ �� ��$�*

Page 105: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

105 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

اه�ر �Zدا و !� ه��ا ا� در*�ا�# ا�# �� دار�ش را ��0# ��& و .�]� او ��د و ��*��

.ا�#، !�6&

�3��& (در��Hر ����N # $ ،ن��C�!DPe ش�� ،DSe +ر�� D1� وDNa )�! �,>ا ��� �!

در ����3 . ���ري ���ره�ي ��ه���ه� �� ����ن !�دار دار�ش !�د ا�&، .�Qز �� ��د

�# وي ا$=�ق Y,� ���Cن aE از ���رش ���ره�، دار�ش !� ذ�� و�O�4 �� در.�Qز دور!

ا���د ا�#، �� �Eدازد و از !�د�ي R>�Q و ��رش ه�� �� در ��ا�0 %���%�ن ا$=�ق ا���د و

ه� �د �� ��& و �a6 از *�ا��&%�ن �� *�اه& �� .�]� وي ��د ا�#، !�اي ه�� -��,�� .ن

�& و ����3 اورا �G=�ظ دار�&�در �E�ن، �D ه��9ر *�د را ��م �� !�د �� درQ,�3 !� . .��9ر �

�� *�اه& �� .��ن و *���اد ��ن را ��0# &�!�د�ي R>�Q او را �ري ��د ا�& و از ��ه�ن .

&���& در. ���N # $ �3���DPd ،#ا� ]��1\ از ���ر �Eرس �� داراي ا��3ن ��[ و ��دان �

�د �� ��& و در ����G! ZM�� �3 از ��V ���ا�# و ��&ن $�-� اي �� ��/ را !� در�ي ا��0 ��

���&دE . ش در��3 دار��� ،&� ����I� ي ��*���ن ه���از ���ن ����3 ه�� �� !�اي �د!�د !

�O.1!/ ذ�� ا�# )DSf(��ش

ا�� از ا�Oال . .�]� در ����3 ه� ذ�� �& ا<�RK�Y� B ��!�ط !� ����# و ��90# ا�#

Z��&%�ن ����� �4,�م �� ��د �� در ��ر�� !����ن اد!��ت ����0 �C��- رت�> �! B���0ا

1/ �� ��& �� �4,��ن ��ز�&ان �Eر�� -�دت دا� 2ا���ا!�. و�Nد دا��� ا�# -�=�ه�� �� &��

��ح ا-��ل *&ا�ن و ��دان !Zرگ !�د، «4$,���ت *�د را !� ا����C ه�� �� �>��ن .ن ه�

&�Z������ن، -Uو !� ا���د !����I دو��K، �_��-� اي از روا�ت 3.!��اB���0 در دور ه ��

،&� 4، اB���0 !� <�رت �=�ه� و !� %��� ه�ي��ه�4 �� �Qاي �� � ,��>ي����0 ه���

�&%�ن ����� از .ن ه� ا��=�د ��د ا�&C�� �� #د دا��� ا��Nو ،J,� � . �! ت ��!�ط�روا

�& ا� دا���ن �� ا� �� را ��I در ��د�� �Eورد ��5روش، �� ه�ودت��� ،.ن ه� را �1/ ��د

��ت ! 6.!�د، اF,4�� B���0 !� ا� �1,0 روا�ت !�د ا�#MZN ن���� ��3ه# ه�� ��4>� ه+ �

دا���ن *�ا!� : دا���ن ه�ي ��!�ط !� ��د�� ��روش !� دا���ن ه�ي د�I ا�ا�� د& �� ��د

دا���ن ^v�G، ا��ا���ب، (�� ���0 از !�ا���دن �,C,� اي و روي ��ر .�&ن �,C,� د�I ا�#

��ب ، �� را � !� .)دا���ن �� �Cو)، د���ر ���� ��دv ��زاد �� !� ا�Nا در ��� .& (ارد�

vدن ��د�H�)�31د، دارا�3�/ )دا���ن �O �د���� از ا�� �ن ����3ن ��، �Eورش ��د�� در �

)��0��ان )دا���ن ��&ون، �� �Cو، دارا، ارد� ] \��$ vد�� �I&ون، زال(، دا7)دا���ن ��

دا���ن �� �Cو و ارد��� و (و ��Hر .�yر !Zر%� و ه����&ي ��دv در ه��Iم !�زي و ورزش

Eا�#). �ر�� �� دا���ن ه�ي !�د�، در روا�ت �����، ا����C وار �90# �&�-30<� . (ه�]

29(

&Q�( او�)�ي

Page 106: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

106 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

!4>� !�.ن ا�& �� -�1&ي �� aE از زرد�# !� %=�� ه�ي او .�� �� �&، ا<�B ��31ل . . . .

��و اE ن��و را !�.ن دا��� زرد�# ��3د ا�# و ��OU- \1 و �Eي !�&ي !� ��# ه�ي O&+، رو��0

&�Z����ا�� از ��ي د�I، -&م ذ�� ��م *&ا�ن O&+ ه�& و ا�ا�� . ا�# $� ا� ا��9ر را !� -�1& او !

#C��/ �4YO !�اي � �K=# زرد�# !� ا� ا��9ر �Kن در %�ه�ن د��. D���E ه�ي ��زرد�# . و .

�& و .�]� در �& ��8 دا���، در%�ه�ن !�.ن ا�# �� ا<�ل -�1& و ��.وري ه�ي *�D را !��ن �

D���E ���� �2ز ا�&�� ��دم �K�- �! #3C+ ا�Kه�# ا�# �� *�<Ü د*�K# در .�n$ B���0ا

�& او ��3د ا�# ����& �O!��� ه�ي !�&اد%�ا�� و ا��ا�2CE �� اردي�� ZN ،ن�در ��8 او . *&ا

*&ا��� �� زرد�# .��ن را . اه�ر �Zدا !�$�� *&ا�# �� در ���ن �D ا����6�& �Oار دارد

�& �� د��� اي از *&ا�ن ه�& و ا�ا�� !� ���ر ���و�&) د�ان(د� ه� . �2د ��د ا�#�Cه .

�&ا ��9د و E زرد��� ��2�� " د�ان"D���E ا��ن ه�%�N Z� در.��!� �O &0اي اه���� و �

��ا��� ه�]�ن ���دن ه�م و ا%� زرد�# !� D���E *&ا��� ه�]�ن � �H� Z� .�!ول ��د�&

�& ز���� aE از او �Cه� ��9/ �� $�ا� �� � �K=# ا���� دا�#، ا� %��� *&ا�ن و .��Q

&���! ���� .در R,O د� زرد���، �� از ��8��G ��ر $�� اد�ن ا�#، را

ا�#&� J�KL$ #از زرد� aE �� #د-�ه� و اذ��ري ا� /��� ���<� . (او���ي ��L*� ه�]

40-39 (

دا�)�ن �&ا[X در [*S ه�

ا�#، ز�ا . . . . &� �H�. �! اي 3� ��$� ا�& و �1\ ا��رK�Q ،دا���ن ه�� �� در �# ه� .�&

دا����� �� �1/ �&، $��H !� ا� <�رت *U<� ^3\ . � ��32ن ه�� .ن ه� را �� دا���C ا�&

��ت .ن اU2-� �&ار+MZN و از &� .+��� �E اورو �)��ر در ا� �# �� �Uu� �C ��� دا�

!� ا� �0د�y او�)� در �Nي د�Iي ��Z در. !�د و ��ا ��&ون او را !� �a��� /9 در.ورد !�د

��ري از . و�L�� �K=��� اU2ع !����ي از .ن !� د�# ��� .& 9ا��ر اي �& ا�#،C! ��ا

وا# ه�ي !4&ي، ����& اد!��ت HE,�ي � دا���ن ه�ي دU* �� �I<� وار در �# ه� .�&، در ر

� ��!W ا���U ��!�ط !� ا�ان، !� <�رت ���/ $� و �=�/ $� ذ�� �& ا�& ��ه�4� � . &����

#� ���� ا�#، ا�� روا# ���/ ) 6!�&(دا���ن .رش �� در $&� ��H در 3�$�� ي !&ان ا��ر$

ا��وز !��Nي !�د، �C,�� او�)� ا%� ه�� 10.$� .ن را در �HE (*z,�ي و ��ر�� در د�# دار+

دا���ن ه�ي !����ي را در د�# دا���+، ز�ا در اد!��ت HE,�ي !� دا���ن ه�� !��� *�ر+

�&ي .ن ه� در �� �!�+ �� �L*�ذ از! �,�N ]3� او�)� �� از �ا</ او��� �� �K�0 در ،#�

�& دا���ن %����R در. .ن ه� را ا���ن در د�# �&ار+��� +H� ت 11د[4"&د���ب�و روا

13.د[4"&د و دا���ن !�*�رد ��&ون !� ��ز�&ره� در ���ب �HE12+H,�ي

��ر �+ ا�#C! ،&ا���� دا��� ا� D1� ن�و در.ن *&ا . رو&اده�� �� در �# ه� ذ�� �&

������ در ) �د� *�14)K�C9!� ا�Eش( ��4اي ���� و اZد !�ران(از !�ب ����� دا���ن N&ال $

Page 107: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

107 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

و دا���ن N&ال .$D و اژي &�. #� �����& و �� ا�_�م اZد ا�Eم ) ��ر($I�N �� �� ���! ��

روي داده�� را �� در.ن ه� . �O!/ ذ�� ا�#) زا���د �#(��6ت .ن را از .��R ره�� �� ! �&

�+ ��دC1$ ن ا�#، �� $�ان !� �� د����ا&* ZN �>� ا� &H- �! ا���� D1� :1 ( روي

�&رو % �! R����% ال&N &���&ادي ���E ا��ن و ��ه�ن�,HE ���C � �! رام (داده�ي ��!�ط

&�! ،#�27 �$29 &� 41و 40؛ زا���د �#، !��Q و )و &�، �� ا�yي ا�# ��!�ط !� دور ه

�& �� در �2 .ن ��د��ن ��رغ از ��گ و !��N �U2 ت ��!�ط !� دوران�روا Z����ري و ا�ا��، و �

��ي !�د�& E) &�؛ ��aO Z 39$� 31؛ زا���د �#، !�& 31$� 28؛ ارد �#، !�& 17$� 15.!�ن �#، !

�C ه�م) �C9( &�.�]� ا$=��Oت $�ر � � ���� $�ر � ا�# ) 2، )2و و�&&اد، ��/ 4، !

�: ه�ي �� �Cو !� ا��ا���ب N &����) &�و !4& و 17!�& و !4&؛ در وا�± �#، 49.!�ن �#، !

��Q ( ن����* �! R����% �� �3ده�ي� �) &�) 3؛ )87!� !4&؛ زا���د �#، !�& 29رام �#، !

�D از زرد�# ا�#E �ا��ا +&O & زرد�# !� ا-��1داتط -�1U�*و �0</ ا �_�درا� . .�]� ��

زرد�# !� ه�م ����& ��ح %=��Iي . رو&اده� زرد�# !� <�رت � ���� ا��2��ي در.�& ا�#

� ��رد ��ازش �Oار %����D !� و��,� اZد!��� ا�� � D���E زرد�# اور�Zد را و در ���_� ��اري

15).!� !4& 17ارد �#، !�& (داد�D اه��� و د�ان را

از ��8 ز!�ن و �2ز ) 19(و زا���د ) 15(و� ) 9(، دروا�± )5(از ���ن �# ه�ي !Zرگ، .!�ن �#

RK�Y� ن��4�� ��H . ������$� دار�& ! �Iرگ دZ! #� &�����)10(از ��ي د�I، در �$ ،)8 (

از �N,� ا� �� در %�و اول از . ��Z و�%� ه�ي ه����&ي را �� �!�+) 13(و ��ورد� ) �H!)14ام

�����HOن ا��2��ي ا�ا�� و ه�& و ا�ا�� � � ر��� ا�# �� !�اي اZدان �O!��� ��د و !�

ا�& و از ا� رو، �4,� �� !�اي ���D .��ن !� ��ر ر���، !� <�رت ��م � � .رزوي &�*�د ر�

ا�# و در ا� �# ه��# �� ا��ر !� دا���ن ه� و ا��Yر ه� �& ) ���د(�=�د ��^�

از ��ي د�I، در %�و دوم از ا� �����HOن دوران ه�ي %)��� -���� �دي ��� ��د و . ا�#

) �� ���+(�D اZد !� ��ر �� رود، <�رت اول � � W�N �>�رع ا*�3ري �4,� �� !�اي ��

ا� $=�وت ��& از .�_� ���� �� ��د �� اZدا�� ه�]�ن ��H و $���� و !�Hام و ��Z . دارد

D1� در �����& و اه�����ن !�Cا�& و ه ��وه�ه� ه���� و ه� روز در ��ر �HNن ��4ل !�د

��!�ا�، �� $�ان 0&س زد �� در $&و� �# ه� ��# ه�ي %���%�ن . ���B�4�# و دا��M .��ن ا!

)47-49<� . (د�� و اد!� در ��ر !�د ا�#

* * *

WN[�@ ه�ي زاادq�&م

ا�#] ا� ���ب[&�- D ! ر�H� د: داراي��در . ! C � D# ���ب، �� �� ��/ را در !� �� %

��Q. Dز� ا�#��. �=. !�ر>�$ �! #C � /�� �I�. و � از اور�Zد، �� �3&أ �� ا�#، .�Qز �&

���"از .����N�� Dدات !� <�رت ����"، و �a6 از .����N�� Dدات !� <�رت "�%"18 � �

�D ����� ه�ي. ر��� ا�#E �! ��/ دوم �0,� اه��ن، .ب، 19در����. ��4 ���I�=دات ه�N��

Page 108: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

108 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

����ث و .�Kد% ،، %�و ��9 .��&��% ،��در ��/ ��م ���Z . ��دن ه� �&ام ��ح �& ا�#ز�

D�E دي ازZدات اور��N�� D�اZدان %���%�ن و ��0��ن .��&%�ن ��ق !� اه��� و !� د��3ل .ن، .��

�� .ن ه� در �HNن � � ر��� ا�#u9$ و درا� ��/ از در�ه�، در��� ه� و . ����� ه�ي ذ�� �&

روده� و �� ه� � � ر��� و در��ارد&� 3�F دادY$ �4Oي !� ��م ه�ي وا����م ه�ي ا��2

�&ي %��ه�ن و ���Nران و ا��اع .ن ه� از ��N�$ RK�N RK�Y ا� ��/ ا�# 20.ا�#! �132 . W3��

��JK در ا� �� ��/ &�-t1� اد� 21.!�د و *�د ��Z در دو�N .ن را ذ�� ��د ا�#. دا

C � ل��/ !� .�]� در ��� �� �ا RK�Y�����ر دارد و ���0 از ��4ه*# �C! #H!��� ،&�.

ه�، !�*Uف !�&ه��، $�9ار �RK�Y و �1/ . ا� ا�# �� ���!W ه�دو �C9ن !�د ا�#&Z%در

ا�Oال %���%�ن در !�ر [ �R,Y *�ص �+ $� !� ��+ �� *�رد و ا� ��& !&ان -,# !��& ��

RK�Y� �� �K�0 ا�#، در �=� ] J�KL$ ه� &Z% �در ز��ن ه�ي %���%�ن %�د.وري �& �4ه*#

���� در.�& ا�#� &�� 22.و !� <�رت $&و� �

در !�ر �4�/ . ا�#" د�"را در !��� %��د، $�رk 28$� ��4^�ع ا<,� ! D دوم، ��/ ه�ي

»J,� � در ز��ن ه�ي �ب ه=�+ » .�&ن د��� #C � /�� �! #دارد د[4"&دا�# �� ��3ه .

در !�ر ز�&%� زرد�# ا�# �� !� ��8 زرد����ن در ����� $�ر�HN kن ��Hر 26$� �5�/ ه�ي

����3ي . ��د ا�#E �! ،ا���N�� ،د���� ،Dزرد�#، زا �=Y� ن&� ��C! ل از��� �درا

�RK�Y ا� . ر��&ن $� در%)�# او � � ر��� ا�# و در ه� ��رد �Z_4ات او ذ�� �& ا�#

�W3 ه�دو د[4"&د! D !� .�]� در���ب ه=�+ � ��$ +H� 1# دارد و ��ه�ا!�Y� ،&�. /��=$ �!

در ��ح ز�&%� زرد�#، ����� را �� -,��ي د�� زرد��� در . !�د ا�#t1��4q� ���ب

3�F ��9ن ه�ي �nNا���� ��ق ا�ان !� ��9ن ه�� در .ذر!�_�ن دا��� ا�&، Y$ در ������ دور

+��� �� ���داري از )���Oن(ه�� ����& ��nن ذ�� ��م . !� *�!� ���ه&��Q اب و ارس و�� ،

ه� !�D از ���ب ه=�+ . ا� ���D ا�#&Z% ه� را در F�3Y$ ���% �د[4"&دا +���! ��.23

����� ا�# �27�/ E !&ان �ا�&رزي ا�# �� ه�� ا�&رزه�ي د �l *�ي و دE �1/ ا� . در !�ر

�Z !&ون ا���Cب .ن !� زاد��6م .�& !� 24)>ن ,��>ي ��/ �� !� $=�وت ه�� �MZN در ���ب �

���ت او���ي دور ������ ا�# و �28�R3� . / ار$�3ط ��^�ع .ن !� د� ا�#C1$ در !�ر

. ���!H# دارد د[4"&د�RK�Y .ن !� ��/ اول ���ب ه��+

�R .د�� از $� و �Nن و روان و ���I) 30و D !)29 ��م ���/ دو ��/ ��$ �I و��J در !�ر

، و رگ ه��#&4� ،�IN ،R,O ،Zn� &�در ا� ���ل ��# ه� و روا�ت . ا�&ام ه�ي دا*,� !&ن ���

��ا$� از �_�م !�!,� و �,C=� و �9�ZE ����� در ه+ .�� �� ا�#yL$ �! زرد��� ��ا� دو . د

���، از ��/ از ��8 در !�دا��� ��9�ZE RK�Y دور ������، �� در ���ب HE,�ي د�Iي �&

��3 ه�ي %���%�ن .ن و $_,� روان . اه��# *�<� !�*�ردار ا�#N روان و ����G! #3 در !�ر� �!

، در ��/ ��9/، ����& ���Nدي !� �9/ ��د و زن و .ب و %� ، در )!� !4& 49!�& ( 30دردوازد

«!�ر د�I از ��^�ع �31�/ Z�$� �� � � ر��� ا�# �� در <�ر» ���Nدي !� �9/ ��د و دو�

� � در %)��� �����9ر !��& او را !� !�H# ره���ن �� ���& و وي !� !�H# �� رود و در

�� ا� <�رت !� دوزخ �� ا��&Q .ي در����! /� $_,� ا-��ل ��[ � د� !� ا��9ل %���%�ن !� $=�

Page 109: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

109 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

ا�# 25��4ه*#&�. Z�� . /��32 R����% &ون وو �� &���N ه� !� ا-��ل�$�� ا��ر

. در !�ر رادي �������، ���ور %����R,Y� ،R ��$�ه� .�& ا�# �33#، و در ��/ �& ا

در!�ر �0ادث �E�ن �HNن و ر���*�Z ا�# �� !� -,# ا���د%� ) 35و �34��H� D !) /رم

ا�#&��� �O�� ه� � C� . /�� 35در �+ ه=����I و دوازد %��� دادC1$ �! �>�* #�اه�

26=# ا����6�&ان، ه=# ��د !� ��گ، ه=# $�� �� -��/ ا_�د ����Iد�& ا�#، ����& ه

��ت .��ن>��*�! ��! ،�+ ه=# ا����6�& !� دوازدC1$ ،&��C146-148<� . (ه .(

روا[�ت ,��>ي

��� �!X4]�4وف !� داد�)�ن د� �� &. �� �� ه��ا�� �Y* kC� 27روا[�ت ,��>يدر

��ا�� !�. ا�#- �Y* ه�ي � C� در �ا�� !� ا��- ���اي ا� ���ب ذ�� ��& ا�# و اU2ق �

��س ���ن ���!�H !�د �� !� ��ر�� زرد��� در د�# ا�#O �! ���28ب &����&y� در �u ،

���ب �1&�� اي �&ارد و %�د.ور�& �RK�Y را �E# . روا[�ت داراب ه& Wد[�رو �u در ��4ه*#

�+ ��د ا�# (H$ �!65R %� ���، .ن را��29 ه+ .ورد و دا!�ر،C1$ /�� . ن �4,�م. %�د.ور�&

#C��D از 62$� 1از .�_� �� ��/ ه�ي . �E �Y* ه�ي � C� در X4]داد�)�ن د /���� &�.

ذ�� �&، ��& !��ان » !� �E�ن ر��&«aE از .ن و در �E�ن ه� �N ،#�CO,� 65$� 63ه�ي

�&ا�# �� ���ب دو %�د.ور�& دا��� ا�#E.30 ز��ن �C�1� از �Kو ،#C��J ���ب �4,�م �KL$

در �Oن ��م و اوا/ �Oن ��Hرم ه_�ي &� J�KL$ ن ده+ (.ن !� ���ب ه�ي�O اول ����Oن �H+ و �

�V و ا���ار ���ب، �� $�ان ���_� %��# �� ا� ���ب ��Z در ) ��UديG> �u� ����% �8و !� در�

ا�#&� ��H� ز��ن %�د.وري �� . . . . ��>�� �RK�Y %���%��� ا�# يروا[�ت ,��>. ه�

&���� �$U�N �Kد ��م ��� !�د و�* W!�� از �&�C��»&���E دZو » زرد�# از اور�» ����

�&ا�#E « ��N�$ از &�C�� ري ��ارد��C! دارد �� در �ا �! #KBا�#، د �� در.�Qز ���ل .�&

��ه�يC=$ ي او�)� ه� و�,HE �!ا) ز�&( �& دا���ن %�����G$ �� R� ا��=�د ��د��� ،#�

را 9�$�/ �� ده& و .ن *�د از ز�& ا� ��/ �1/ 31�>دU*14 t1�&N<� $�ي از .ن ��/

� ا%� .�& روا[�ت ,��>ي !4>� از دا���ن ه�ي ���1ل در. �& ا�#&���� �Iه�ي د�N در �

�& و��N دا���ن &� ا�#، ���&� /1� �$ �>U* �$ز ا�#، !� <�ر&I�. *�اه�ش و دا���ن �

��ري از ا� ���ب در ���ب C! RK�Y� �3س�Oو ا ��N�$#*�4ه� ا�# �u در &�..32 ) �>

155-153(

* * *

�"N �4��c+ وزار

Page 110: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

110 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

!�*Uف اR,Q ���ب ه�ي HE,�ي در ا�3yت -�1& زرد��� و ��3رز !� اد�ن �"N �4��c+ وزار در

و در.ن �+ $� !� ا��Yر و ا����C � ا����د !� �� د�I از �Uح ا��&Bل ���1Y ا&� ��=�د

��1Y، !��� *�ر+ز�� واو�)� ���ب� /�Kون ذ�� د&! ، . $=�وت ا<,� .ن !� د��9د در ز!�ن ��د

!�اي �132 -�م $�ي ����� �& درN �4"� �K�0��c+ وزار %��ن �� رود �� . و روان .ن ا�#

&�C�� د[4"&د�� ���دان ��خ ���ا^���4 . &%�ن *�ص $� و -�K+ $�ي را �& ��8 دا��� ا�#*�ا�

، ا�� از �RK�Y ���ب �4,�م �� ��د �� وي !� *�!� از -�1& 33*�د را در �E� ��.��زان �� دا�&

�W,Y ا�# و !� `&9ن�Uu در ��رد ا�Uم، از ��O�� . RK�Y �� !� .��ن !� N&ل �Eدا*�� .%� ا�#

� &�1-�KZ�434 ب �1&س��� RK�Y� �! #�G�C� # ود�H �! ل ��!�ط��و در � &�� �� ا��ر

&�N �� /��$.35 #ا� �%. D���. ). 163ص . (از -�1& �����ن ����& ا��Yر

* * *

ا��رز�� � ه�ي ,��>ي

�& و U�Nت .ن ه� ��$� و �Cو روان ه رو�� ا�&رز���� ه�ي HE,�ي -���� داراي ��93 ��د

����! �N�$ �8ر� ا!�Hم و دو HE,�� در.ن ه� د& �� ��د از روي O�& و !� ��% ا�# و ا%� %�

#Cت دا����&ي ا�# و !�& ا� ا�� را از *��<��ت ا� %��� اد!E م�H=� �! &�در ا�&رز���� . *�ا�

ا��=�&����� �R,Y !�*�ا�! ��yL$ �8ر�� �! /�u�$ و ���&. د �� ��ده� از ���� و 3�$��� :

��� از ��گ � د� ��گ(���ر 37دارا� $�&ر���؛ 36ه�ون �9��3�؛ F��O $��/ !� *&ا؛� ( ��

�Uت را �� .ور+38.��z& و !&ون !�ر ��� رودu�$ ت و�H��& ����� از 3�$�:

�& و !� ه�o در*# ��� �E&؛�3�$39�� ��ل د��� !� ���Q �� از در*�� !� در*�� �� �� �

�& �� �� *�ب !��& و �� !&، ��ن !�&ار ���&، ��Zي !��Nي ��3�$�� .ن !� *�ا!� �� �� !

؛ 3�$�� ��د ز�v و دا�� !� 41� 3�$�� .ن !� روز !�Hري �� �� %)رد و �E&ار ��� ���& �40�C#؛

��د و *�ار!�ر و UQت %���%�ن از .ن �0</ .&؛&���9 �� $ + در.ن ا�9� ���� او !� � $�3 42ز�

�C# و ��� اش ه����I و !�رش ���� ا�# و � ]�* Dدر*# رز !�رداري �� ��*� ه�

�$ Dدر*�� �� ��*� ه� �! از ا� رو، ه���� ���د و ���Gم ا�# و 3�$�� ��د ��دان %��ا

ا��Iر ���ورد���� در*�� �1\ !�اي ��*�� و D��E !�م !� ��ر �� .&،. ���3& و ���43 ��3�$

� �� ���C را در د�# �&&� Z%&، !� %�ر *�ي �� ه��وري �� �1\ !� *�د �� ا�&�n� د�

�& از $�س !��Nي . ا�# و از ا� رو، !� ���وي *�D ��د و *�م ا�#�ا�� ��ن ���ي را !3

3�$�� ��د $�&*�ي و !��Hد %�ي !� .$�� �� در ����Cن ا��& �� ه+ ���Qن و ��ه��ن �6�44&؛

3�$�� ��3K& ��د !� در*�� �� �� ��ر�& و !4& �� رو& و �45& و ه+ ���Nران ��ذي را؛را !�Cزا

�& و �� !��& و ��ب ه�D را د��� �� . ر�& �� ��& و !Zرگ �� ��د��a6 .ن را �� �9

�& و .$D .ن را �� ��زا�& و �� !,4& و !4&!�دH� �� D$.�! و &���)��C��* ( �� ن�HN �! ن را.

�� در*�� !�د !_. ا����&��C� Z �� .ن را ����� � د& ا�#، ه�a� o ��� دا�& �� *�د �

3�$47�� .د�� !� *�[ �E!�د �� ��ن !�د از .ن !��ون ��د، ��Zي !� �Nي ����& 46ا�#؛ ��3�$ ،

��9ي �����I؛E �! D48$� !&ون دا� �� ���و 3�$�� �E �� �C&ر و ��درش ز�& ا�& !� ��� در !

Page 111: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

111 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��� �C� از &� اي �� ا��اDK را �� ������$��& و 3�$�� �E �� �C&ر و ��در �&ارد !� زن !

�� aE 49و ��� $�ا�& ه�o ��ري ��& و ه���C او را *�ار دارد؛��3�$�� د��� ��H !� ��ر �

،&��! �$ ��H� ه��� �� �H� �� �! �H� #دو� ��از <& ��ل ��� *�د را ��ا��ش �9�& و 3�$

��H� ا�#،!�اي *�ردن �$ ��C�� و ��H! دا�& . . . 50ران�% �� Z���E ق *�د راU*ا �� �C�

&���& و ا<Uح ���3! ��H! د را در .ن�* &� 52.ه�]�ن .�� اي ا�# رو�� �� د�Iان �� $�ا�

3�$�� *�E)�ي ا��Cن در ����4ت !� ���9ن و !&ان !� !�د �� ��ن !� !�ي *�ش !�*�رد، !�ي

��ن !� !�ي !& !I)رد، !�ي !& از .ن ����� �� ��د؛ 3�$�� $�!� �� *�ش از .ن �� .& و

�& !� !�دي �� � # !�زد و د�# را v�E !�و!&� �� v�E ه�ن را���Z ا�&رزه� !� <�رت 53.%� �%

���Cن !��ن %�د& ا�#، !&� �4�� �� � ���H=� #C !� %��� اي �H3+ ذ�� �� %�دد و �

54.�� �� ��د!aE �,>��U از .ن �4�� .ن رو

در ا�&رز���� ه� !� �2ر -��م �=�ذ -�1& *�ر�N �+ $� د& �� ��د، ا�� د�# �+ در [ ��رد

�� �,C=� ����� را در .ن ه� ��80U ��د و .ن �­C,� <=�ت *�ب و !& و 0& ا-�&ال yL$ ان�$ ��

���ن(E ت <=�ت *�ب )�H!���� \ وق زرد(و ا��اط و $=�U*ح اUY>!� ا �ادران «: ����!

��Qراز ���ب ) 55»درو��C! ا�# �� !� ا���0لbQ� <� (56.ار��Y ا�3�Oس �& ا�# �+.>

201-199 .(

* * *

;�� ارد�+&

��-� ا�#�� RK�Y� داراي ���& !� ا$�Gد د� و دوK# و ه�&ار در ا� ��رد �� : -H& ارد��L$

��1�F در .ن و �Oا�G$ و �& !� ��ر دن ��3�I<�رت در *=� ره�3ا�� ��و�� �ا در ا�ن !�6داز�&، ز.

�&ا *�اه�& �& و E ،&ا� 1�� ����ن روا�ن �&G$ از ��ع ه��ن ��دم، �� %����ر�,+ و ��+ و ��د

�&اD -�1& و ���O ه� ه�&ار )4!�&(ا� ��ر !� ز�ن �Eد��ه� ا�# E در��رد �Iي د�N ؛ و در

�& و ��Z !� رو��0��ن ا�&رز » !&-# %)اري«�H# �� ده& و از ���ن !�دن .ن ه� را !� $� �� ��>�$

���&(!�6داز�& ) ا�� و ��H(�� ده& �� �1\ !� ا��ر د!6( �� &�؛ ��دم !� $��/ !� د� �� $�ا�

&��� \O�� را)&��+ ر-�# !� ��Hر 12(�132!C1$ ن ) 1:؛��_I�N) ،-�3د و (رو��0��ن ) 2ا��ور

���Kا Ü�&�و v�C��9ن ) 3، )ان�ZE ن و��_���I�4ان و ) 4، )���ب و ��_��ن و ا�32ء(د!��ان و �>

�&�H�(57 )ن و $_�ر و زراع(!�زر%���ن و ���ورزان !�132 )13 �! �-���N[ �132 اا���1ل از W�؛ �

�Iد) &��H4& *�ب )13و 12!Kا�� �ب و �! &��L$ ؛) &��� *�د را )2!���N & ��م�3� .��9ر ؛ ��

دارد و ��Hر �C � د�I از .ن �I� ا��Z* و در &�� �H� و &C���&، !,�9 !�& در ���� اي ��م او را !�

F�3Y$ ا��Z* ظ در�=G� ���� �! و &���I! را �H�. از ��گ وي aE �$ ارد(I! ��را در �Zد ��Hر$� از ا�

!� ��ه� !�%Z& �� از د*��ان ؛ ��هZاد%��� را !�& )17!�&(ده�& و ��م �� را ا-Uم دار�&

&���! &� &K��� و از ���ن .��ن، ا� �ص �+ *�د و �C# رأي و ���O ا�&ام و 58-��ه�ي ��

&��C��� ��-�$� !�اي ��ر و )���C�)33 �� در د���ن *,,� !��& ����C ا� ��1م ��؛ 4$

Page 112: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

112 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

ا-�ت وO# ه� [ از ا� و ��) �HK(و ��%��� ) اK=>,�؟(.��D و *�ردن و .����&ن و ��ا%��ي

�& ( ؛ �Eه�Z از �HK و $� .���� �=�ط )31و 19!�& (ا��ر !15( �*. �-���Nي ا�U! ��I��E ؛

ه�ي : هZار�I�E از ،&��Z *�د را از د�# �� ده�$ ،&����وي �� �E دم از ه�س ه�ي *�د��

&�� ��3& ��ره�ي *�د ؛ )36!�& (ا���N-� *�د �N �! �N �� ���& و !����9ن ����� �� ���

؛ �Eه�Z از ! / و *�+ و ��+ و �HK و ��ر )32!�&(را !� $� از E&ران و -��ه� � ا�Uف *�د !&ا�&

��Hد و C0& و $�س !)&��& (؛ �Eه�Z از ا���ي �� *�د �Zد ��ود���ن *���اد و *&��ZIاران )18!!

��د، !�)25I! را #���ي ��& $� ��م ���9 !�اي ؛ در <�ر$� �� �� ���ا�& �C� �,Nد ر-% & از ��ر���ر

�� .ن ه� ) 14!�& (او !���& Qب و !�ادران درو�* #=> &��&%� در !�ا!� ا��اف؛ (و ذ�� �� !

��Q ط در *�ج در !�ا!� ! / و������ روي ) � # %��ي و ا�0��! &��L$ ن=0&(و���E ) (&��� از ) 30!

59.��^�-�ت راl در ���ن ا*HE �OU,�ي ا�#

RK�Y�&+14&!� ;�� ارد�� � �� ه����&ي ه�� دارد و اB���0 ا</ .ن ��F,4 !� اوا/ دور

ا�� ه�]�ن .�yري �� از *��<��ت اد!��ت �=�ه� !�*�ردار�&، در ز��ن ه�ي ������60 ا�#

%���%�ن ��3K�Y !�.ن ا�Zود � از .ن ����� �& ا�# و ا*���U �� در �C � ه�ي .ن ��

��/ !�ا� �R,Y ا�#!Kد +�� . ا� ��� !� <�ر$� �� ا���ن در د�# ا�#، در اوا*� دور

ا�#&� ��N�$ �!�- �! &4! %��� و �و&$ ������.

��Uا� ��ري از ���ب ه�ي $�رk و ادب از ;�� ارد�+&در دورC! و در از ��4و��# !�*�ردار !�د

62.-�3ر$� از .ن را در !�ر هZار .*� .ورد ا�# و �4C�61دي از .ن �د ��د. .ن �د �& ا�#

�Z ��م .ن ذ�� %�د& و در ���ب ا*�� در��رد ا�����وان .�& 64'�ر��4 � و 63 j: ا-)>ار[5در�

��H� Dد و و<�# ه�ي او را �� در.ن -�Hد ا�# !� ��ر «ا�# �� E ]!�! �!��-�Hد ارد�

#C!.«65 را �32ي R,Y� ���Z .ورد ا�&� 67و �3K�4y 66ه� . \*�N &+ارد� ��; �! را ه��ا

»�H�%رZ! ل�uان » ا��� 68.از .ن ه� ا��=�د �� ��د ا�&) ���ب(.ورد ا�# و �� ��C& �� د!

�� ����L� &Cن د���ر داد !�د �� �4,+ ��ز�&ش، ا�KاÝ�! Fy، ���ب *&ا را !&و ) 286د (��3د

�&را !� او ! �ا�;�� ارد�+& �د ده& و � �� )216-218<� ( 69.& و او را وادار !� 0={ �,�,� و د�

* * *

�D& ,��>ي

�Z د��ر $�GJ ه� و د�# � &��� �O�! �[�. ي در د�# ا�# و�,HE �3� ��� !� ز!�نC� ا��4ر

��ر �& ا�#C! ا�&. ��ري ه�ي �OU*و ا ���ز�ا ا�&رزه� و . !4>� از �4YOت !�ز���& ا��4ر 4$,

��O 8+ در.�&ن .ن �,��ت� �! #�,!�O ،#HN �&! و &��� �� /�ر 3K�Q� از U�Nت ��$�ه� 9�$

��ر ا�#C! ي دار�& و از .�_� �� ��$�3ن . ه��N ر�u�ا� �4YOت ��4ي در ���ن ا�&رز���� ه�ي �

�C � ه�ي HE,�ي در دوران ا�HE �4� ��U,�ي را از ��u .ن !�ز ��� ���*�� ا�&، ا� %���

�� ه�o %��� ����� اي �� دال !� ��4 !�دن .ن ه� !��&، ����� ا�& و ا��وز ا��4ر را، �!&ون 4$

Page 113: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

113 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�C���ن و ��*���ن .ن ه� �! ����8م !�دن .ن ه� $��H از �2F در��# ��زو��# و �� �� �$

.ا�#

ا�#&� ��*��� �OU*ا �$�� ���8���ن �� ���$ :�Kن، در ر����9 ا�&رز دا��ن ا��رز دا��[ �

Wد[�41ن �� 71در ��ر@ Q+� و Q&د '&خ &ددر ر���K " �&ح *�د"د�Iي �4YO اي در 70،

!4>� از -�3رات د�I ا�&رز���� ه� 72.زا��رز ��Wاد '&خ ,+&و و<J *�ددرر���K«و���� ��Z در

�# و ز!�ن ��4ي !�*�ردار�&=��&، از ��C�ا���0ل �� رود �� �CO# ه�� . ��Z !� ا� �� ��4 �

�� .ن ه� اyL$ #G$ � ه� #�CO ن. ��N�$ �4تYO �و ا ز !�ش C�[ او���� ��Z !� ��4 !�د

�# . $&و� ���� !��&� �! F,4�� �� ا��4ري �! �% Z�� ��Uدوران ا� �OU*در ���ب ه�ي ا

( �C�7} ا-�>z ه�ي دور ������ ا�#، !� �� *�ر+ ����& دو�4YO ��4 �� در&� J�KL$

O ا�#) �ن ه=�+در &� \3^.74

��ان در!�ر .�&ن �� !�Hام ور�Nو�& در د�# ا�#- #G$ Z�� ����4 د�� . . . �4YO ��4ي د

د�Iي، �� !� *\ ��ر�� ����� �&، و�K ه+ از ��8 ز!�ن و ه+ از ��8 وزن، !�& .ن را ��4ي

��76ر[5 �+1)�ن ا�# �� در» ��ود .9�$& ����ي«HE,�ي ��CGب دا�#، &� \3^

اي در ���ب ه�ي ادب -�!� و ��ر�� �1/ �& ا�# �� داراي . ا�#&��� ا!��ت �Eا��ه+ �

�� ا��4ر -�و^� دور ا��O ��Uار yL$ #G$ ي ا�#، %��� !4>� از .ن ه� $� 0&ي�,HE />ا

���H=>ا RQرا �� �ز #� : .ن را �1/ ��د ا�# 77%���� ا�#، ����& دو!

ز�ذ ه���ذ %�ر

#������ ��و $Kدا

��ر !� �� ���ذ

D�(N !�ز��) ��د

ه���د��ل ز�&%� ��&��غ)*�(%�ر[

]�B �ر ���& ��ل

��ر ��� ���د[

] ZNا� �� ��C اورا!�9&

�9 �����8 : از ���ن ا��4ر !�ز ���& HE,�ي دو ا�3C� �y� �=�/ $� در د�# ا�# SQدر

78.$� دار�&�� ه� دو ا</ �Eر [�د�Nر زر[&انو د�I �9>ري

&��C��9 از ا� . ��-� د�I از ا��4ر HE,�ي، �����8 ه�ي -�����1 !�د �� ا��وز در د�# �

����8 ه� �#+ ز�� !� ��م ��Hو !� . ��م دارد �� ��ح دل داد%� وa و را��� ا�# و[b و را

���ن �� !�&د �� ا%� د*��ي !� د��� .ورد، او راE ،�9ن��!� ز�� !� ��!& �� ��و، !� ��م ��!& �

Page 114: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

114 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�� ��د. !&ه&&���� aو ،&. �� ��ا�� ��Hو، !�*Uف -H& *�د، در . !4& �� ا� د*�� !� د�

��ي ا�# ��� ده&E د*�� را !� ��!& �� ��د ��وa !� را���، !�ادر �Nان ��!&، دل . ه��Iم �4

��ر وa !� ازدواج را��� در �� .&. �� !�&دC! اه�ي�N�� از aE .و �ا�O ر��C! اه&ي��

و !4&ه� در اوا*� دوران 79.دKB# !�ا� دارد �� ا� �����8 در ا</ !� ز!�ن �Eر$� !�د ا�#

ا�#&� ��N�$ ي�,HE �! ������ .#ن ر��� ا���ا� . ا</ �Eر$� و $�HE ��N,�ي ���ب از �

�# د!�3G� ن *�اص���� دور ا���U در��C � ون�O ي ��ه�ا در�,HE ر�u�� ��N�$ �Kا���، و

�_+ .ن را !� �8+ 80.ز!�ن .ن !� ه�� رو�� ��3د ا�#E ن�O ا�4& %�%��� در �&Kرو، � �ا �از ا

�� ا��وز در د�# ا�#&���.81

�� +��1� ��� دا�Oد#+ !�د � �� و[b و را&� ��N�$ Z�ا�� ا��رات . از HE,�ي !� -�!� �

�&%�ن دور ا���U !� ا� دا���نC�� �<4!#ا� �Oن دوم (ا!���اس . ، دال !� ��Hت .ن !�د

(»aو و �� 82.را در ��4 *�د ذ�� ��د ا�#) ���Nدات را��� و وa( » ��%�ده�ي را�

���H=>ا RQرا ����# ��4 �1/ ��د �� در .ن ��م 83ه�]! �� ���H=>[ ��-� ال �O از

"aو " و"���Uدي اB���0 در اوا/ �Oن ��Zده+. .�& ا�#" را�� )ا�y � �اK&� ) ه=�+

��N�$ �N�% �! ���%�%.84 �& و ا� $���N ا���ن در د�# ا�#

����8 ه�ي -�����1 دوران ������ اU2ع ��&ا�� �&ار+� �Iاز د . &�در �����8 ه�� ���

&"+, S1&و و �+&[#و ه�Q85 را وM; و O !�ز$�ب ه�� از ��ه�: دوران ������ را 86 وا

ا�#، اU2-� �&ار+�� �!&��+، ا�� از ا� �� ا� .�yر ����I !� ز!�ن ��ر�� ر�.

��%� � !� HE,�ي ا����9 �در دور ������ ��ا�&%�ن و *�ا��&%��� !� ��م �,� *

!�د ا�& �� دا���ن ه�ي ����0 و -�����1 88)�4�ب .ن ���Nن و W�N .ن �Nا���(87%���ن

ا�ا�� را !� �د دا��Q ا�&�&و� �!�*� از .��ن �� !� در�N ا-Uي . ���& و .ن ه� را ه��ا !� ��ز �

�& !�ر!&��� ،&�&��&ي �� ر�����&) HE,3&(89ه��� �� ��4 ز� را ا!� . و �9��C، !� در!�ر ��Z را

ا�# 90*�داد!�&� .!� ��م !�ر!& ^3\ ��د �� در �&ح *�Cو �EوZ ��ود

���* ���O و &��� )*��Oن ��

.ن �� *)اي ا!� ���& ����nران

(� � �ه) �� ��E) � �ه) *��

�& *�ر��& ا�#، ا�� *&او�&%�ر �� ����& ا!� ����9ر ا�#(��� ���O و �� &�ه�%� . *��Oن ���

)308-312<� ) (! �اه& �� را �� ����E& و ه�%� ! �اه& *�ر��& را

* * *

��X و �d9ر او

Page 115: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

115 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

U*�! ،وان او��E و ���� �و ا &�ف زرد����ن !� ����� ��R و ر��Bت ا-��1د و -�OU ��اوان دا��

&��C*�د �� دا� �د ��,3$ ���� �9 از !�$�ي ه�ي د� *�D را !� . ا�� را �9 از و��/ -�&

.�yري �� از �����ن !� ز!�ن 91اد�ن د�I در دا��� .�yر ���9ب !� ز!�ن ه� ��&اول � �,J �� دا�&

�� و $��� و ��ر�� ����� و �Eر$� و �n&ي و !, �، $����ن !� ه�ي %����%�ن، ����& �Y3O و �

. ذ�� ��د ا�#، ��& ا� �&-��# 92د�# .�& و �����H از ��R و ر��Bت .��ن �� ا!� �&+

��,3$ &�O ن .��ن����وان او، !�اي $�وl د� *�د، .�yر��ن را !� ز!�ن ��د�� �� در �E و ����

�& � از ز!�ن د�Iي $���N �� ��د�&دا���� �� ،&��� . ،&n� رت و�E ن اه/ ��رس و��درا�ان، �

#����E /,- �9 از �و ا &��*�� �� ����.�yر *�د را !� ��ر�� ����� و �Eر$� و �n&ي �

. ��W ا� د� !�د

�yر��ن !� �&رت !� �����ن در ����� و ا����Cخ ���ن دO# ��اوان دا���& و !� ه��� �R3، در .

ا���3 �C � !�دار !��� *�ر+، در�# !�*Uف ���ن HE,�ي زرد��� و ��ر�� �� د���9ري

�9���� ه� و �H/ ا��Iري ه�ي C� � !�داران و ��$�3ن �E !�دن !� %=�� ��JK را د��ار و %�

. )ه�R ا�#.�yر �����ن ا�Y* �! R,Q *�ش و %� �Z� !� ����1 و ��Iر%�ي و $. �� ��زد

93.م ا����Cخ �& ا�#832$� ���762ن !� د�# .�& در $�ر��ن در $�ر � ���ن

��وان اد�ن � �,J از ��م ه�ي *&ا�ن E ن���9 د�I از روش ه�ي 3$,��n �����ن ا� !�د �� در �

و ا<�0UYت د�� ��4وف ه��,�� ا��=�د �� ��د�& $� 3$,�� ���&%�ن !� د� N&& ا�C0س

Q #& .��ن ا�1# ه��ن -�1��& �� .�]� !� .��ن 3$,�� �� ��د، در 10��&، !,�9 $��ر ���ا!# �9

�Uu در ���ن زرد����ن از ��م اZدا�� . �� !� �2F رو�� $� و !��H و در�# $�ي !��ن �& ا�#

&�6��H�ا &���� ���& اور�Zد و ��H و زروان و از ا<�0UYت د��� =)&�و .$D و زوه� ) ا����6

�� !�د�&، ا�� در aE .ن ه� -�1& ا<,� *�د را ا�1K �� ��د�&) ��uر(�H! ��Q روي، . و ��از ه�

��ري از ا� C! ،�& و از ا� را���% �� �H! و دا���ن ه�ي %���%�ن ��از -�1O &&�� و ا��2

� �� !�اي !��ن �1�4&ات ��د%� و !RK�Y� ���% .�QU در RK�O -�1& .��ن �G=�ظ ���& ا�#

ا�#&� RK�Y� ���% �و 0={ ا ��� R3� ،&� .*�د دا��

در اوا/ . در د�# ا�#) ��ر�� ����� و �Eر$� و �n&ي(.�yري �� از �����ن !� ز!�ن ه�ي ا�ا��

�Oن !��C+ از ز� *�ا!� ه�ي د�ه�ي �����ن، �� در ز� �� و *�v �&��ن �& !�د، !� د�#

از .ن دا����&ان و ��11Gن .����K .�& و در �&�- +H� ن ه�. ��C=$ و ��N�$ و #Mا�O و J�

��ري از .ن ا���د . ا�#C! ظ ا�# و $4&اد�=G� ��K�! ن در������ .�yر �����9 در $�ر��ن ا�!

ا�#&�� �����Z . ه��ز �� �$���&ن، �Eر�YE ،aز!�رگ و �K &���� �Iه�ي د�H� ه�ي در��ز

. اق ����ي و�Nد دارد!�*� از اور

!� *\ � ��ص �����ن ) !� ��ر�� ����� و �Eر$� و �n&ي و ��ر�� دري(ا��y. �uر ����ي ا�ا��

ا�#&� ����% ����� �,�_��Y� \* ا�# �� از . �Y* ،ي�,HE \* فU*�! ،ي���� \*

��� -�U# %��� !�اي ���ت ه�، ����& د�Y* �Iط ����، $4&اد �. ا�# �� ا!�Hم ����ي دارد

Page 116: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

116 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

و�Nد �&ارد، !� ا� ه��، ا� *\ در �E !�دن !� $,={ �,��ت HE,�ي زرد��� �Z� �! +Hا�

����ي !��ان ����# را . دارد! #K�H� �! �� #ا� �� *C� �Y,�� !� ا� ���8ر !�د�ا�3�Oس �

�� ��د,3$.

+H� ن ��م و�O ���y. ��0ر . ��Uدي ا�#.�yر ��ر�� ����� و �Eر$� ����ي ��F,4 !� دورا�� !

+&O ر از <�رت�y. �ن درا����� �� &��� �� ����Z داراي ز!��� در�# و رو�� ا�# و �� �*L��

�! Z�$� ز!�ن ا��=�د �� ��د�&، ز�ا ��ر�� ����� در �2 ��& �Oن $�Gل ���� !�د و �Eر$� �

��ن ���ن O&+ . ��� ر�# ا���0ل �Oي در �Oن ��+ ��Uدي د�I ز!�ن راl $9,+ !� ���ر� Z��$

د��� اي از ا� .�yر ���O �! F,4ن ��م و . $� �Eر$� و ���ن N&& $� ا� ز!�ن �� � $� ا�#

��Hرم ��Uدي ا�#، �� ه��ز ز!�ن �Eر$� راl !�د ا�#، و د��� د�O �! F,4�� �Iن ��+

�Uدي !� !4& ا�#� .��ن ا� دو ���Cب دا�#، !� د�# .�yري �� !��ان !� 1�� !� دور اي �

ا�#&����). �>235-233 *(

-----------------------------------------------------------------------

.D��� �!1376 د��� ژا�K .��ز%�ر، $�Hان، ��پ اول، *

-------------------------------------------------------------------------------------------

--------------

: ز[&�>[b ه�

!� ^�ورت (&Z% �ه� در ا #����E !� *�N �2&ا��دن ا� ! D ه� از ��� ا<,� ���ب، ���ر

ا�#&� �� داد�n$ .(.

1 .Gershevitch. 1, "Old Iranian Literature" ,Handbuch der Orientalistik, Abt. 1 Bd. 4

Iranistik, Abs. 2 Literatur, Leif. 1 ,Leiden, 1968, P. 7 f .

2 .Strabo, XV,3.18.

3 .Christensen, A., Les Gestes des rois, Paris1936 ,P. 107.

و ��Z 82، ��1350ر���� ��ه�ن، $��O�! ��N ا���*��� و !��H ����را$�، �3$Z : و $���N ��ر��

Gershevitch ص B�! (*L� .10.

4 .Variant .

5 .Herodotus, 1, 108, 122 .

Page 117: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

117 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

.v.�! :Christensen, ibid, 1936, P.113-14. ن. 6

،�� ��C��،ر�� .ن�� ��N�$87-88، 1350و.

�� داد ا�#. 7� ���� R� ] Z� .زرد�# را �

8 .oyce, M., Zoroastrianism, Costa Mesa, California- New York, 1992, 92.

�� ه� . 9���E ي�,HE �Kدر ر��) &� ا�# �� ) 32!&�. �H��Eاورو �� ��ره� را !� [ «در 3�$

».د�# و [ �E ا�_�م �� داد

..Tafazzoli, 1987 ,266fو !4& 77، 1354اv .�! : ،�,<=$ &�0. ن . 10

. 792د��9د، . 11

.65روا�ت HE,�ي، ص . 12

.!� !4& 812د��9د، . 13

.»زدار�& .ب!�«!� �4�� aposدر HE,�ي apaosaدر او��� . 14

15 .Gershevitch,1968, P. 21.

��"در��رد دو ا<UYح . 16��&ه�� ��/ اول، : !�. v. ، ن"%���"و " �!14.

17 .Prototype.

3�F ار�: . 18Y$ &��& 3!� دN,� در ��/ ) ر�HI� او����(���!22.

19 . /��3 &� .57و 43، !

20 .Boyce, M., "Middle Iranian Literature", Handbuch der Orientalistik, Abt. 1 Bd. 4

Iranistik, Abs. 2 Literatur, Leif. 1, Leiden ,196831-66.

$=>,�، ا��Yر ز�&%� زرد�#، -.��ز%�ر: !�. v. در��رد ز�&%� ا��Yر اي زرد�# ن. 21

.Mole, M. La Legende de Zoroastre, Paris, 1967و �H$1370ان

22 .Jamasp- Asana, J. M., Pahlavi Texts, Bombay ,1897-1913 ,129-131.

Page 118: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

118 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�&ه��، . 23!)TD2 ( /�� ،31 و !4& 200، ص.

.3O59/، ص : !�. �I��� .vد، در ��رد ا� ا<UYح، ن. 24

�#، ا� ���ب را روا# . 25� RC0�!)د�=� ا�&، ا�� از .�_� �� ا� ���ب ) !� <�رت �&����

��ور+�_��-� اي از روا�ت ا�! W�N + .ن را در ��ر�� !� <�رتداد V�N�$ ،# .

26 .West, 1.E., Pahlavi Texts, 11, SBE, XV111 ,Oxford 1882, XV .

27 .Dhabhar, B.N., The Pahlavi Rivayat, Bombay ,1913 ,Introduction.

28 .editor.

29 .+H� �9د، ���ب� .، .، 803د

30 .Williams1990, I,18 .

31 . /��1 &�! ،44 .a�! �� �ا)Boyce, 2991, 351 ( رو���0«وي را ��Q ا�#، » ��د ��Cدا�

&���اU2-�ت او از ا<�ل د� زرد��� و اد�ن د�I در 0& اU2-�ت [ ��د . ��31ل !� ��8 ��

.رو���0 ا�#

32 . /��11 &�!28.

33 . /��10 &�!70.

34 . &� .��د� داردا� ��� ز!�ن �. 8داروي *���&ي، !

.���39ن HE,�ي، . 35

36 . &���وز، !E اد ��خZH! 24ا�&رز.

37 . &�6�&ان، !��H� 65ا�&رز .ذر!�د.

38 . ،�H�%رZ! 111و 110ا�&رز.

39 . D��E ،ي *�د����1 &� . 99و 98!

40 . &�6�&ان، !��H� 91، 50ا�&رز .ذر!�د.

Page 119: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

119 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

41 . &� . 7و 6*�+ و *�د ��خ ��د، !

�+ و . 42* &� .9و 8*�د ��خ ��د، !

43 . &�6�&ان، !��H� 93ا�&رز .ذر!�د.

44 . &� .4ا�&رز دا���ن، !

45 . &�6�&ان، !��H� 117ا�&رز .ذر!�د .

46 . &�6�&ان، !��H� از .ذر!�د &� .53واژ اي �

47 . &�6�&ان، !� �H� 90ا�&رز .ذر!�د .

48 .&�6�&ان، !��H� 101ا�&رز .ذر!�د.

.10و �9�& از ا�&رز .ذر ���Z*�� �3ادان، !�& واژ اي . 49

.224!� !4&، ���ب ��+، !�& 3س 521د��9د، . 50

51 . D��E ،ي *�د����59 &�!6 �$12 D��E 51؛ &��/ ا*�� در روا�ت . 16 �$19!u�$ �ا

��: !�. ن v. در ��رد �E# ��دن !� ��ر ر��� ا�# 8، ص 5!�& HE7,�ي، ��/ �ي *�د، $=>,�، �

.69و D ! ،78 ،137 ه�ي �H$1354ان

���58-57,131�& ا�&رزه�ي . 52 ,A3, E-13 E14�9د، ن 53و� : !�. v.در���ب ��+ د

Shaked, Sh., The Wisdom of Sasanian Sages ,Boulder, Colorade,1979, XXIII .

, bradrodدرHE,�ي . 3O �!185/ ص . v. ن. 53

54 .de Menasce, J. P., Une encyclopedie mazdeenne le Denkart, Paris, 1958, 52.

55 . &��&ي در !! �132 �� ا�# 8�34�� ه�&�. Z�اه/ اK&�؛ ���ب و�C0ب؛ ا��ور؛ $_�ر و : �

�� و *&مH� .

56 .�&ي ا�# !� ازدواج در درون *���اد�L$.

. D !201 ا�&رزه� در!�B ص : !�. v. ن . 57

Page 120: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

120 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

58 .Boyce, M., The Letter of Tansar, Roma, 1968 22 .n. 3

�& 288، ��1وج، ج . 59! ،584.

60 . ،��3��K98ا .

61 . ،kار��K�61_�/ ا .

62 . ،���� ��ر�

63 . ،(*L� 88ه��ن .

64 . ،+9 ،k898$�ر.

.�Q606ر، . 65

. 192و 191، 2ر��M/، ج . 66

67 . ،/^�=Kن -�3س، ه����4ب ا�C01/ ا� �! ، ،(*L� �34ن.

68 .Jamasp-Asana, Pahlavi Texts, Bombay ,1897-1913 ,54.

. !� !v .�! :180 &4. در��رد ا� ا�&رز���� ه�، ن

69 Jamasp- Asare, ibid., 165.

70 .Jamasp- Asana. ibid., 73.

. !� !4& 180ص : !�. v. در��رد ا� ا�&رز���� ه�، ن.

71 . ،v�,�Kا Ü=G$112 113و.

72 .Lazard, G., "La metrique de I' Avesta recent" ,Orientalia J. Duchesne- Guillemin

oblata, Acta Iranica, 232,283-300.

. v :/3O !�. ن . 73.

���Cن، . 74� kود، ن. 37$�ر�� �در��رد ا . v .�! : ،ر�H! �1$&�G�1316.

:!�. v. �4 و ا!��$&�I، ندر��رد ا��. �G�3 ،333^�ات اBد!�ء، ج . 75

Page 121: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

121 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

Tafazzoli, A., "Some Middle Persian Quotations in Classical Arabic and Persian Texts,"

Memorial Jean de Menace, Teheran- Louvain 1974. : .

.v .�! :/3O. ن. 76

77 . ،����ر��9، وBد����ه�: ا�ان $�� ��N�Y=� �1�!�، » وa و را��� -���E ���1ر$�«�

.73-3، 1335، 4ز���، ��ل

: در وa و را��� در ا� ��رد .�& ا�#. 78

D��!ي !��& ز�,HE �9�Kو

D��� �&ا�& ه��� !�*�ا�& !

:Bزار !� .ن ا�# �� � �اK&� %�%��� .ن را از HE,�ي !� ��4 ��ر�� در.ورد ا�#. 79

Lazard, G., "la source en farsi de Vis-o Ramin," La formation de la Langue Persane,

Paris, 1995.

��ي . 80� 67، 1333، ���3ر �1_,� دا��9& اد!��ت $�Hان، ��ل » �9 از ��ر���ت ا!���اس«�

. ا�#" ��/ و ! D"��%�د !� �4�� . 76و

��ي، : !�. v. ؛ ��Z ن�G�1-2 ،719^�ات اBد!�ء، . 81��1333 ،76 � .�!� �1/ از �ZO &�Gو

.1349ا��C9K&ر%�ا*�ر�، -؛ ��%��K $�دوا1337وa و را���، !� ���G� D_�ب، : !�. v. ن. 82

84 . �,�N ا�#، از &� در ���ب ه�ي -�!� !� دا���ن ه�� از *�Cو و ���� ا��ر

.!� !4& 242درا���G�K و اB^&اد،

85 . ،�&ي، $)��O��� ���Kن30دو�n� �! ب�C�دا���C ا�# و ا� �&+، ، .ن را دا����� �

،#��H=K134ا �����245د )، وا�F و -(را را از ���ب ه�ي �H/ !� ه�رون د�# � ( ذ�� ��د

����8 وا�F و -)راي -���ي . و�K از ��I��I .ن اU2-� �&ار+. ا�#� !� . v. ن(از !�ز���&

Z��W، وا�F و -)را و �=� &�G�)Kaladze, Epiceskoe masledie Unsuri, Tiblisi, 1984 �� 4,�م�

ا� دا���ن از . ا�# Parthenopeو Metikhos%�دد �� ا� دا���ن �a3�1 از دا���ن �����

�����)����� �Yوا� ��E ���1�C� ( ي �&ا����,HE />ا�# و ��ه�ا ا &� ��N�$ �!�- �!

: !�. v. ن. ا�#

Utas, B., "Did Adhra Remain a Virgin," Orientalia Suecane XXX111,1984-1986 , 420-441.

Page 122: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

122 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

!� �v . �K�1. در��رد %���ن، ن. 87

Boyce, M., "The Parthian Gosan and Iranian Minstrel Tradition," JRAS, 1957, PP. 10-45 .

راه���ي ���ب، » ���Nن، �Nا���«$=>,�، اv .�! : ،&�0. در ��رد <�رت ه�ي -�!�، ن. 88

.410-411 ، <����7ر ��11ل

، $�Hان 4$=>,�، ا�0&، ����ار د��� ���Gد ا���ر، v .�! : &,N. ن" !�ر!&، � HE,3&"در��رد . 89

.Barbad," Encyclopaedia Iranica ,111,1989"و ��Z 1371و 1367

�4 �&���، : !�. v. ن. 16ا�H,K و اU�Kه�، . 90�.رش، » ��H $�� ����� ��4 ��ر��،«�=

.Tafazzoli,1974,338و 1342، ���6ر

: !�. v. ن . 91

Boyce, M., A Reader in Manichaean Middle Persian and Parthian, Acta Iranica, 9,

Teheran-Liege,1975, 29, (text a, Para1 (

92 . ،#��H=K39. و !4& 399ا .

Waldschmidt- Lenz, Die Stellung Jesu im Manichaismus, Abh. PAW. Berlin.1926, P2.

��Jي ��-+�ن

�U&ا| ,>ر J>ادي

$�Hان 18در �Iن دا���دا��_� �I!ا�* �! ����N�H� ،R� ����& aE از �� ��-�� ،����$

&��& و *�اب . �0,� ��د�&، دا��_��ن را �� !4>� در*�اب !�د�& !� !�د د���م %����C9� زد�& و

&� �3$Z ��د�&دو روز !4&، -& اي د�I . ��د�& و ر���Iن دا�����4,� را !� دا��_�� ��. ه�

&��� &��� ا� �0د�y را ��ا��ش � �اه�& ��د و �&ت ه� دل .زرد *�اه�F0 ه+ . دا��_��ن 1

�D دل ا���دان . دار�&E را D�* + �� دلن، �� %����2 ا�* �,C$ و ��، !�اي ه�&ردي و

ه� N=� ��د ا�&��ل ه��# �� !� ا���دان دا. *�د !I)ار�&�I�� . ،بU1وزي ا���E از aE

ه�د��� اي از ��دم و ه�<�=� از ا<��ف، ا-+ از ��ر%� و ��ر��& و !�زاري و ورز��9ر و ار$��،

�I�9 از ا���دان دا���Kد�&، و�� �M�_Kي د�G� �! و از ه�� ،&���رد ا����K# و -�O #��Yار%���

Page 123: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

123 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�& ه�%O Z&ردا�� ��C�4 ه��N ن�I3 � ��&� .&��C9� Z��& . !,�9 ��0 ��0# .��ن را ��=% ��

�� از دا���Iه��ن ا�&؛ -,+ در �Nه�ي د�Iي $&رa �� ��د؛ Q ي�Iن د�C� �4��N در ��,-

�G/ .��زش ��ه�: �Qب و -,�م د���ي ا�# و دا���Iه� �Z!�Q �H8د%��Iدر روز���� . دا��

&�Z�ن دو��K !����� ه�# ��*��& و !�اي در $,�. ه�ي .ن ����� !� دا���Iه��ن ���Zا %=�

�� %��ن ��� ��+ ه��4��N o ���&ن و -�O,� !� دا����&ان و . ا��ن �Eو�& ��زي ��د�&

&��! �� ر���ري ��د� . � �I3ن *�د �

&�&� �Iد�&، !4>� راه� ���ره�ي د�! �/ N=�ه�� �� !� ا���دان ��دKب، !� دU1ا� /Mدر اوا

اي ه+ �����& و ���&�&، �� �� *�ا���& . م !� ��ر -,�� *��E Dدا*��&و !� -Zت و ا��0ا&-

&��& و !� ��ز�&ان ا� .ب و *�v .��زش ده�.�]� ��RN �� �& �� . �� در ���ر *�د ز�&%� �

1�� و $�ه�� را G$ و زه� &�! ��ص -& اي از ا���دان �3�ز !� �10ق ا�&v در ���ر *�د !���

�& R0 و�2 !�د�[!. �! #!�Q ان، در�دور از ا &�.��H ���ر *�د را دو�# دا���& و ��� *�ا��

&��! �� .

$=>,� �� �� �2از اول در . �9 از ا� ا���دان و ����� !�رز ا��ن د��� ا�0& $=>,� !�د

�F !� اد!��ت . ��ه�: و ز!�ن ه�ي !������ ا�ان !�د�- ����.�! ا���دي !�د !� �8�� �� -Uو

� در دور ا���U، ز!�ن ه�ي !������ ا�ان، ����& او����M و ��ر�� �����، را *�ب �� ��ر�

$�Hان $&رa �� ��د�Iت دا�����&� ز!�ن *�ر�N، از . دا�C# و .��H را در دا��9& اد!� �!

�K�1� ز!�ن ه� �دا�# و !� !4>� از ا \,C$ +ه ����K. و �Cو ��ا� �C�,Iو ا� �!�- �,�N

���HN !�د. �� ���#�H� ] د�& �� !�اي . $=>,� در ر��� *�د�! !�ره� از او د-�ت ��د

ه�ي ��3�4 *�ر�N !�ود و او ه��ار �Nاب رد داد !�د�Iدا�� �! aر&$ ./�K[ د1\ !� � . �!

&�� /�G$ #Cان را ��� $�ا��ان !�د و دوري از ا�ا F��- �9��/ اKان . د�!�د �� در ا �ا F��-

�# . �& و !� دا��_��ن ا�ا�� ��ه�: و ز!�ن و اد!��ت ا�ان را 4$,�+ ده&!��K�­C� �&�او �

دا�#&H- �! Z�->� ��ه���CIن ز!�ن و ادب ��ر�� !�د و !4&ا ه+ !� *�اهD . ��ه��I را �

#��(E ن را��CI� ��ه���CIن در ��راي %��Cش ز!�ن . دو���ن ��4و�# -,�� ��ه&����

�Z ه��9ري دا�#. د��ر�� ه+ !�� Dد. !� ��� دا��! W^ب و ���ا�_G� �$ه�!�ر �� . $=>,� ذا

��� را !� وي �� ��د�& N&ا ا����ع �� ��دK�­C� د�H���E . �1 از�10 &��& ه� -�K+ و دا������

�Zار !�د! �Mا�Nا #�K�­C� ن ��د $� . ��ر اداري و��CI�و��O از او *�ا���& $� ��4ون -,�� ��ه

�+ �& و . ز� !�ر ��� ر�# �&ت ه�,C$ ،ان و ز!�ن ��ر����2 ا�* �! +�ه��� �� !� او%=�

#��(E . ن ��ل��Cز!�رگ !� .�_� ر�# و د���اي 75در ز��YE �� �Iدا�� a�Mد-�ت ر �!

در��# ��د�Iدا�� �ا�� �ري از ا . /�و��O در ��ه���CIن !� *�RC� �2 ا� ا�� �ر از او $_,

ا%� ا�� �ري هC# !�اي ���رم ا�#، !�اي «: k��E�N ],� دا�# �� !�I&��د�&، او در

. »ا�ان

!� *��� اش �� ر�#، 1375دي �� 24$=�,� در روز �Iد از دا���* /�ه����I �� !� ا3��$

��ز او را !� ��2-# N &4! #-�� !4& از �Z� �Hد[ *��� اش در ����ان ��E&& �& و دوازد

Page 124: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

124 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

��C9� ��_�N اي دور و ا�� �ان ه�ي از �N در ر��� و ���C9 و !&ن *���� و �_�وح در �Nد

�&ا ��د�&E ان�H$ در ا�2اف ا� ���4N دK �اش ه�� دو���ن و ه��9ران او را در ��$+ و ا�&و . ا���د

�� . ��و !�د� اي !�د �� �Z���گ درد��v و ا�J !�ر $=>,� �� ه��ز در �Eد ا!�Hم ا�# �

$�Hان و R,O ��ه���CIن ز!�ن و ادب ��ر�� را دا��9&�Iدا�� ���Cت و -,�م ا���اد!

دو ��ل و ��+ ا�# �� . ه�a� o. ه��N a� oي $=>,� را ���I# و � �اه& %��#. �#��9

�$�C0 Dاو و دو���� ��,- ا->�ء *���اد $=>,� در -ZاD *�ن �� %��& و ا->�ء *���اد

�� RK�! دل دار�& و .ه� �! :

!��# .ن %,�3 *�م !� !�دي

*در�n ���& و ���دي و �دي

-----------------------------

)ا� �����(��ری5 اد�+�ت ,+3 از ا�7م

�.� و �&ر�Y X)�ب

ا�1ن [�ر ��0&

��ر[5 اد�+�ت ا[&ان ,+3 از ا�7م

1��1ت ��!�ط !� ز!�ن HE,�ي و .�yر �G$ �3د��E ان د��� ا�0& $=>,� در�در ا ������ :��ه

وي !� F0 از �=�*� -,�� ���ر �� !� ���ر �� ر�#، ���ن . ا�Z� �! ��H� ��Uا دا�#

�� �YEز!�رگ !� �Eس *&��ت -,��D در�N د���اي ا�� �ري !� وي ��1997 در ��ل �Iدا��

&�� !) �! �!�Q �3�4� �I[ دا��ر ا�# �� �! ���C � �دا�+ ا �� �� �� ��N�$ �9 از و

�� در�N اي داد ا�#� !� [ $� . ا�ا���ن ��Iدا�� �ا �� �� !�ري !�دKاو �ا ���ه�]

ه�روارد از د��� $=>,� !�اي ). *�ور���س در�N د���ي ا�� �ري داد�Iه+ دا�� ����E ���

��ه�: ������ د-�ت ��د !�د و �Oار ا�# ��� �Nاز و �*�! ا�اد [ ر��� � ��ا�� در!�ر

&��! W32 �! �Iا�� ه� !� <�رت ���!� از �2ف .ن دا�����,� ا� � �=$ .

1��1 و G$ تU_� در �� �$B�1� ا[&ا�+"�%)��� از � دا[&ةا-�Dرف �Wرگ ا�7 X و دا�*�4

�&� ���ب ��O �! Z,+ او ا����ر ���� ا�#� &� از .ن �N,� ا�#. از د��� $=>,� !� W32 ر�

+4>ي Q&د � [�د�� � ژان $&و�). �H$1354ان، )و $���N ه��ن ا�H$1343 ( �yان، ( واژ@ ��

��، ا���د دو �4ش��± ژ,�، !� �د HE,�ي ���س �1�& ��ا��Cي !� ه�# د��� $=>,� و �

Page 125: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

125 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

&� ���� �Eرa، ا�_�م %��# و ��Iدا�� .Z�� D�E ل�� &���ران � @&P` X"] ) ،ان�H$1370 (

. �3س زر�ب *��M $&و� ���د و ����� ��*#را !� �Eس *&��ت -,�� ز�& ��م -

����در�2 ��ل ه� ه��9ري، د��� $=>,� و د��� .��ز%�ر ��&� ���ب ارز�& !� ���ر�# �

�~1)+# ا��1ن و �~ #+(1��N�$ �9 . ��د�& �� ه�� ����� ه��9ري ��د��& -,�� ا�#

�� �� ا�# �� از 0�� �1/ ا�y .ر$�ر ���H$1363 (Cان، (در $�رk ا����C اي ا�ان ��&[�ر

�� !4>� �0ا�� ��د��& !�ا</ ����ن ��ر�� و -�!� �)��ر در ��� !� ز!�ن ا<,� و ه�]

ا�# �� در .ن $���N ه�� ���ن ��!�ط !� ا�P>ر@ ز��XN زرد�S د�I . ��ا��Cي !�$�ي دارد

�Iا�# و د �Z ا� اد�+�ت و د�)>ر: ز��ن ,��>ي ��^�ع %�د .�&� D.ن �� ��پ دو�����ر ��� .

V�G�$ در �Iد �$ &���ي و ����دو�� �� �� $��م ��ه�4 �د��� $=>,� !� ز�& �د �_��3 �

�a -,�� . ���& ���# دا�#Mر R�� ان و�ا ����& ��ز��ن ن $_&��CI��Z از ا->�ء ��4ل ��ه�

�D از ا�Uم E kر�$ D ! a�Mر Z��B�1$� �� .*�� . !�د دا[&ةا-�Dرف �Wرگ ا�7 X.ن و �

ا-.X' �4 ذY& ا�VQر ;��ء ��م ه�ي *�ص ا�ا�� در���ب«از او ا����ر ��# �9

�Z و ز���Cن 4و 3، ��ل اول، ���ر ه�ي �� � '&ه4(1)�ن(»�&`�4M�E ،74 ( �Iو د

: در

"The Pahlavi Funerary Inscription from Mashtan )Kazerun III"(

Archaeologische Mitteilungen aus Iran, Bnad 27 )1994 (pp. 265-267

و ��م

"A Pazand Version of the Beginning of the 6th Book of the Denkard," Paper read at the

Second International Congress, K. R. Cama Oriental Institute, Bombay, (January 1995 (

.ا�#

�� aE از ��ر[5 اد�+�ت ا[&ان ,+3 از ا�7م>,�، !� ��م ���ب $�ز ز�& ��م د��� ا�0& $=

��ن درازش، د��� ژا�K .��ز%�ر، در ��ل K�� 453در ) م1997( 1376در%)�# وي !� ه�# ه��9ر

&�� �� �E ر ز!�ن ��ر���y. را در ��H� ءU* ،���� ا����ر �G=> .ا �0ل �� $�ان %=# �� ب

�J د�����ر[5 اد�+�ت ا[&ان KL$ �=>)&,N #دره� ( ��$ �H� ان، از�ت در ا��و ا� ���ب، ��� اد!

. ز��ن ه� $� �E�ن دور <=��، !� <�رت $=��,� در د���س دا�E D�وه�ن �Oار دارد

�u� �4��N J/ ���ب د��� $=>,� KL$ ،+ه ��Eان، در ز!�ن ه�ي ارو�م اUاز ا� D�E ت��!�اي اد!

���و در!�ر ه�� Grundriss der iranischen philologieو�Nد �&ارد و E و W��N�yا ���C � ��

DKاو &,N از <& ��ل از ا����ر D� ��ه�: ا�ا���ن ا�#، ا���ن !�Nل از 97و ) 1895(و��

Page 126: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

126 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

در !�ر اد!��ت !������ ا�ان ه+، در » $�ر�3�� kl ا�ان«�B�1ت . ا����ر N,& دوم .ن �� %)رد

9,! ،#C�� W�N �N ]#ا� &�ا��3K در !�ر .�yر . � در N,&ه�ي دوم و ��م و ��Hرم .ن �Eا�

�=�ت N&ا%��� و در *�ر ا-���د !� KL$ � ,! ي و&n� ر$� و�E ي و�,HE و ��ر�� !����ن و �او���

. ز!�ن ه�ي �Q!� و�Nد دارد

�Q. �3 ه�ي ��ر�� !����ن�ز �� ��&، ���ب �E ��� د��� $=>,� aE از ��0�3 �1&��$�، از ��

��3 ه�ي �4&ود ا����9 را از ��8 �� %)را�& و �� a6� ،دازد�E �� �ت او�����aE از .ن !� اد!

#�CO ��$ ط�C3� �� &ي زرد��� �� ر��,HE ر�y. و ����.ن %� !� ����� ه�ي ��ر�� �

,� اد!��ت ����ي را از �8+ و ��u در ز!�ن �Eر$� و ��ر�� ����� و n�&ي در ��. ���ب ا�#

����� ه�ي n�&ي و *�ارز�� و !, �، ���ل .*� ���ب ا�& �� !� �N . #��H&ا%��� �� .ورد

. ��اWN و ���H# ��م ه� �E�ن �� E)�د

O�ت *�ص ���ب در ���ل ��!�ط !� ����� ه�ي ��ر�� ����� و HE,�ي زرد��� ا�# �� ��^�ع

$ �� د��� $=>,� !�د&�- .��+ او .�yر HE,�ي را، �� ��C1$ ^�ع�� �ع �� RC0 �! ،#ع ا��

. ��د&� &�� Z,� و �H� ار وZ� :���وس و .ن �� !� �E�E و #��E �! ����� ر�y. ه� و از ��از ��3

�! a6� و &� د�� " اد!��ت"و !� ��9 ه� �D1 %�د& .�Qز �� ��C9 � �� &ي �� ر��,HE

�+ ��د ا�#ا� ����� ه� را ��. ا�& و � ر�: د�� دار�&C1$ ���� &�1� JK :

��ه�ي -1C=$ ه� و ��N�$ �(او� .

2 - ��C=$ و ��N�$ ��د[4"&د، (!� HE,�ي، $&و� �& او�)�.�yري �� !�ا��س ز�&، 4

). ، و ZN ا� ه�ا�q&م، داد�)�ن د[t+4، روا[�ت ,��>ي ��4ه*#، WN[�@ ه�ي زاد

3 -��U� و �=C,� ن��� .

4 -I��E د و�H� و J�� ��) ز�� ،� ه# [1#و اردوا[&از ����Q و .(

. ا��Cن و �4$)- 5

.ا�&رز����- 6

.*�3Y ه�ي ��ه�ن-7

8- �� ).�Yر�� � ارد�+&، ��&�)�ن ه�ي ا[&ان، �Qا[�4 �($�رk و �nNا�

�د[�ن هWار دا�)�ن(��1 و �10ق -9 ،S1]�*� و S1]��.(

1Q&و و ر[�گ(ر��Bت ���[ .��ز�� -10��Q و.(

Page 127: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

127 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�� �Y+�� و د 4�، ا�"�4ر�� � ،)هWار ا'�1ن، �4���د �� �(دا���ن ه�ي ���uر -11��Q و

#*�� و .ن ه� را �1\ از $���N ه���ن �� $�ان �&���� �N �! ] o� ). ا</ ه

12-�4� .

ا�#(���ب ه�ي -,�� -13&���� �N �! ^� .�� ا</ .ن ه��ر ر�y. ه� و lز /u�.(

�& ا� ا�# �� د��� $=>,� -���� �����H از .�]� !� *��ص �� �� ��ب را ��د��& و .��ز�&

�Z ����� ه�� از .ن ه� � �RK�Y ه� ���ب � ����� و � *U<� .ن ه� را !� د�# �� ده& و %�

��3 ���ب .ن O&ر ��د��& ا�# �� ا��Cن .رزو �� ��& ��ش .ن ز�& �د !� �G3$ و . �� .وردN �ا

ا�� ��ن !��ي او !� . �� دا�#، ��� �3ت و ����� ه�ي !����ي !� د�# �� دادا�2�0 اي

J�KL$"�3ت �� . ��3د ا�#، !�& ه��� O&ر را ��6س دا�#" �

�� %)ارد، &����0 �� ا� ���ب از .�yر HE,�ي و ��� ز!�ن ه�ي ا�ا�� �����، در ا*���ر *�ا�

1.ا�# و ه�� ��=��ت $�ز را در !� دارد �$ W��N� Z%ارش ا� .�yر در �_,&ي وا0&

��Iم وي !� دل دو���ن و H! �� #�(%را �� از در �Qد��� $=>,�، دا &���ر �=C! �yا �ا����ر ا

&�� �� !�& . ه��9ران و ��%�دان او و ه�� دو��&اران ��ه�: ا�ا�� ����C ا�# $�ز

���ه�# و ��ا��3O، !� ��0,� ا����ر ر���& �ZI��6ار د��� ژا�K .��ز%�ر !�د �� ���ب را !� �

. ا�#

* * *

�_�9و ��� $�ا�& از ا� D��E *�دداري � &�aE �432 از ��4K�Y ا�y .��ز�& د��� $=>,�، *�ا�

�& �� ����� ه�ي !������ ا�ان از 0�� اد!� �� ارز�� دارد؟ ��4 او���� �) �Nت ه� -�&

ا�� اد!��ت HE,�ي ��؟ . #، و !� ه��0ل ا�&v ا�#و ��4 ����ي N D!�C0&ا�) و [*S ه�

د��� $=>,� !� در��� $�N� ��د ا�# �� اد!��ت ������ را !�& در $���N ه�ي ��ر�� و

#CN & در ). 113ص (-�!� .ني را !��,HE را��� ه+ دا���ن ه�ي� و[b و و ��ه�4

#+ ��H! #�(%�� /uام (V0 5&ي ��ر[و !�*� ا�Zود ه�ي !,��4 در $���N و $, �� را

��و ا��uل .ن ه� د& و ا��94س ا��4ر و ��وده�ي ������ را در ��ود ه�ي رود�� و ) ��!

��1 و ��*� و �����Hي و ه+ -��ان .ن ه� ��اغ %��#Oو د �M�C�.

در ��_D !� .�]� . !� ا� ه�� !�& ا���ف داد �� .�]� از ����� ه�ي دوران !����ن !�ز���& ا�#

و ه�&�ن و �Hد�ن و ) ���� و !�!/ و .��ر(!�*� د�I از ا�Oام !������ ����& ��دم �����ودان

��ر ا�&v ا�# و !�& %=# اد!��ت و C! &ا��� ا�(% �N �! ن از *�د����ن و ������ن و رو����

�&ان ه�# ا�ان ه ����� و ا����9 و ������ ��3د ا�#� ،�=C,� .� �ع .ن�� از $4&اد و $

��ن ���Z ا�#، و ا� �� �,Iا� #=I� را��� �! ه�&�ن !����ن در اد!��ت و �,�N�! �=Cي ���&

Page 128: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

128 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

�& ا��Cن را !� ا-_�ب وا �� دارد، !� ��F و �,�1Gت .ن را 0={ ��- &H- �ع�$�ا���C ا�& .�yر ��

�D از ��Uد، ��ر%� دوم دوK# 722*��ص !� $��N !� ا� �� در E"/�در ���ل را " ا��ا

]��� ���H&م ��د و ���ر �Hد !� ��0� ��YC,�"�د�H) "Judah( v�*از ���COا��وز �� ،

&���G���!� ا�#، �N /���� ا��U1ل �Kزا�� !��O ���& و !� ��!# ��رد $4�ض و 2ا��ا� �! ��

��ن و $�ز�ن �Oار %����u- ن و !4&ا���# و �34& .ن ه_�م .��ر�ن و !�!,��ن و �,����ن و �a6 رو�

ا��3K ا� در�# ا�# �� ��دم �Hد و ��� و ه�&، ه���& از . �9�ر و�ان �& � !� $�راج ر�#

�� �)ه�4YO R و �n$ ان د��ر�ا /u� �Kا�&، و ����ن ه�ي �)ه�3 و $�4رض ���O ه� درا��ن ��3د

�ان، ���� ���� ا�� ا� و^W در ��رد ���ن و روم �� ه� دو ��ا�_�م ����& ا. ا���� ��&�&

#C���ن .�yر ادب و �,C=� !������ *�د را -���� در . را%�دن ��Hد�&، <�دق �����#1 �در 10

&��G� �G=�ظ دا��C� ان ا����9 و . <���4 ه�ي�و اد!� ا �=C,� ���! J4^ ��N�$

�&ان ��31ل� Z��C# ������ !� ا� �� ���! ��� ه� و .�yر ا�ان را $�ز�ن از ���ن !�د�& �� .

اد!��ت ا�ان !����ن !���� �=�ه� !�د و ����� �� !� روي ��E# ا�_�م �� %��#، �����

��& .ن . ������ !� ا�Qاق � � %=�� در *�ر $�L/ ا�#" ���! ��� ه�ي"از . �G&ود دا�#

��وزي ا-�اب 4$�R د�� *�د را در *&�# ��D $�ز �Oار داد�& !E از aE �� &ارا��� �از د �� �

&���# !�د�& ����Q �E در ����10�1# ا� ا�# �� ز�3� و . .�yر ��H ا�ان ر��& از $�ز�ن �� !

در*��&%� ادب ��ر�� را !�& aE از �Oن ��م و در ��ود ه�ي رود�� و ��ا!�n ��ن

#CN }��0 ي و�K�� م و ����8 و �4&ي و��$�ا���&ي و ���وي ا�ان !����ن در . ��دو�� و *

�� از اد!��ت و �,�H� #>�� �=Cر ��# ا��ريQ .

----------------------

:,��>�S ه�

��I در ��رد .�yر ز!�ن !, � �� %Zارش .ن ه� ��$� ا�# و !� *��ص از ذ�� د�# ��a ه�ي . 1

&� J�� ���(% ل�� D� �2 ز!�ن در �ا �! �� ��H� 4&د و��) �! ن ه�. ����و !

�&ن ��F,4 ا�#�_��-� %�ا��H3ي د��K در �,��J ���ب ) � ��<�*,KL$ از aE�H�. �! ع ��!�طU2وا

در ) N. Sims-Williams(اU2ع ��H�. �$��&1را � �E #Cو��Cر و,���Z . ا����ر ���� *��K ا�#

: ZNو اي !� -��ان

The New Lights on Ancient Afghanistan. The Decipherment of Bactrian, London,

School of Oriental and African Studies ,1987 .

aE ازدر%)�# د���$=>,� ����� ��*�� ا�#

:ا�K��N از ا� اد!��ت و��W را �� $�ان در ا�y ز� ��80U ��د.2

Page 129: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

129 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

Sources of Indian Tradition, by Ainslie Embree ,New York, Columbia University Press,

2nd edition,1988 .

ا�>ا�OC ا�&اه+� �# ه7ل (-)�Y �J)�ب ا���U-ا(

C� '\�>ري

XJ�(-ب ا�(Y

Abu Ishaq Ibrahim ibn al-Katib as- Sabi

Kitab al-Taji fi Akhbar al-Dawlat al-Daylamiyya

Edited with an introduction and translation into English by

Dr. Muhammad Sabir Khan

Karachi, Pakistan Historicd Society:publication no. 82, 1995

iv+ 256 pages.

م 995/ ق 384م در �0ان ���K& �& و !� ��ل 926/ ق 213ا!�ا�FG ا!�اه�+ اK��!� !� ��ل

�Uدي در !n&اد در%)�#� .&�. *��&ان او �C/ ه� !� 0)اO# و ��Hرت در ا�� �H� �9�ZEت دا��

&n! ر�H�� �9ن�ZE از Z��Z ��ل ه�ي ��د�� و . اد !�دE&رش �� FGاد%� ا!�ا����* #�� �! ��!

�Nا�� *�د را <�ف �د%��ي �� �32!# ��د و در-�� �0ل $G# ��8رت E&ر !� ��ا%��ي �O.ن و -,�م

!� ا� �� $� �E�ن -�� از ��&0� �3M�> �)ه�O�! R ���& و !� ا�Uم ��Iو&، !� . ا��E ��Uدا*#

ا�# �� !� ا�_�م ��اM>� . اي !� د� ا�Uم �&ا�#ا� �0ل ا�C0س *����� &� ��=% ��0

��ر ه��M از �O.ن ��+ را ��Z از !�دا�# و !� %=�� ��& $� از . ��ن روز داري �� �Eدا*#

��در %=��ر *�د ��9را !� .�$� از �O.ن و 0&� �� ( �� /���� Z��Oت ��0ي، ا!� *,�9ن(��ر*

&� .�� ����& !� ا�� از ه��ن ��OU- # � ا�� !� �� �32!# �&ا�# و&�� D�� ا���N

���E #3&رش . ��4K�Yت د�� و �,C=� و $��/ !�د� ��*�Y *�ش ��Z دا�# و !� ه�

�& در . ا!�هUل در ا�� ��9$�3ت *�د از و�Nد ا!�ا�FG ا��=�د �� ��د� �K�� ا���N در ا!�&اي

د��ر در �� در��# �� 20/�!# ��ا�3N در 0&ود !���ر���ن !n&اد !� ��ر �E #!�32دا*# و از� !

�&%� وي را !� !�9ر د�ا�� �����&. ��دC�� �! �OU- ��ا .

Page 130: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

130 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

!� .�C$ �9,\ ���� !� -,+ �_�م و . در ا!�&اء !� *&�# اH�K,�3 وز� �Z4اK&و�K د,�� در.�&

k$�ر �ت دا�# ا�� از ا���# ه� د) م961/349(ر�^K�4� �Iي در از د�% ����& و !� ��� #�

�&ي !4& و aE از در%)�# ��R . د�ان ر��M/ و ر$F و ��F ا��ر د��� وز� �)��ر �Eدا*#�

*��<� �Z4اK&و�K، ا!�ا�FG ا� ��1م را <�R0 �& و aE از ��گ �Z4 اK&و�K !� ر��# د���

#C�� ��,د �Kو&KاZ- ���� و �CE وي، 4���N . ق ��367 ا�_�م در��ل م !� *&�# 978/

. ->&اK&و�K در.�&

��ان . را در ز�&ان ->&اK&و�K ���# و !� ��Iرش .ن از ز�&ان ره� �M��XJ�� # ا!�ا�FG ���ب-

Y)�ب ا-)�XJ ا�# و�K !� ا-)�X' XJ ا�VQر و �d9ر ا-�و-} ا-�[�+� ���/ ا� ��W3، ���ب

#C3. ��4و�- �=���� اÝ�! �-�YK در��ل -��ان ���ب �L*�د از R1K $�ج اÜ,�K ا�# �� *,

ق !� ->&اK&و�K ا-�Y ���د !�د و ��ن ���ب !� د���ر ->&اK&و�I� �Kرش ���� !� ا� ��م 369

م، 4�� �2 ��ل 978-981/ ق 70-367$�ر�I� kرش .ن !�� ��ل ه�ي . ���Hر �& ا�#

���3# ه����& !C. ه��M ا�# �� ��Iر�& در ز�&ان !�C �� !�د ا�#� ����ري از ���3 !� ه�

#C�� �K�* ��! ا�# و �_�-# *��&ان .ل�� . �� در��ا\ ���!� ����� �& از ��nK�3 در!�ر

�&ا ��& و .�]� در د�# ا�# *U<� اي از .�C# �� در��ل ��XJ ا</ ���بE ز��ش 1333ه

/1954 �!�- �Y* ه�ي � C� و R�� &1� �C��� �,_� م !� د�# .�& و ه��ن ز��ن در

Revue de I' Institute Des Manuscripts Arabes #��% ار�O د . ��رد�1& و !�ر���N�� � C�

�� ا�#���ر �H+ ا�# و -��ان ���/ .ن �C! �yا �ا ���C � D ! �H�ا-)W4ع ���ب: �4,� $

ا</ .ن در ��3�9 . # ا-WjاBول # Y)�ب ا-D&وف �� ��X' XJ ا�VQر ا-�و-� ا-�[�+�

�� در �,����Kاري �� ��دا&HI� �4�> �H� ��3� &_C . ����Kا R�9Kن در دارا. +,���9و��

: در�Oه� ���Nد ا�# و و�ا���ر ازا� �C � در ��ر و�ا���ري و ��پ ���ب ��د !�د ا�#

XJ�(-ب ا�(Y k# �� $�ر��رش �I� �Mا�# در ��ل ه� ه�]��ن �� ��G& <�!�*�ن ��)�� �&

Uي ا��� !�د��Iري در O,��و د�&� &وج و ��ر[V0 5&ي %)��� از. م !� اوج ا-�Uي *�د ر�

TهM-3/ از اO � ر ��3�4 $�ر�y. از �HN�$ /!�O �4دي، $4&ادC� XJ�� ب�(Y ��G$ ر��� �!

�&%�ن ا� .�yر �� �G3$ و .��زش در ��1 و 0&� دا���& و !� . در.�& !�دC�� ����ا�� !�*Uف !

�� ��9ي !� $�ر�� .ن ز�O �! #!�y �! ن����ن و �� �! #!�y &��I� kري �Eدا*��& ا!�ا�FG، ه���

k[ $�ررش �I� \ا�� &Nوا #HN ����ن ���0 اي در!�ر د���K، !� ه���از د�ا�B�Cران و �

. $��م -��ر ����� ا� دوران ا�#

�Uدي �B�G$ �!/ +Hت ����� و ����8 اوا*� �Oن ��م ه_�ي Y)�ب ��D ! XJ ا<,��

/M�C� ��ر RK�N و $�ز اي در!�رC! ت�-U2ت ا�G=> لU* �0ل در �ص دارد، !� ا��ا*�

ا���N-� و او^�ع ا�O��دي ���1Y ��ز�&ران و و�%� ه�ي ��ه��I و �)ه�3 ��دم .ن ����ن

ا�#&� �Mارا . #C�! �� & �� ��� ا<,� و ���/ ���ب!� �� . ��ا��رات � � ��از ه�

. $�ي در!�ر ا� ا!�4د ز�&%� ���1Y در !�دا��� !��& ��0�3 �=�/

Page 131: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

131 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

����3 ا��م و ا��M ا�H2ر .�Qز �� ��د و !� Y)�ب ���XJ�/ اول E D��� او�& و&* D��� �!

��ت ���O و .داب و ر��م اه��K د,+ و %�و&ن .��ن !� >��* د��3ل .ن %Zارش � ���ي در!�ر

: ا�Uم .�& ا�#

��وي ����8 $�!� o�، و ه�o �,�� از ه��C����Iن .��H ه&�� F��� دادن .��ن #C9� �! ل�G

�W و �n,�ب ����د ا�#Y� را . Z��. V,> F�2 م �� ازUر ا��H� ن در ��ل ه�ي اول��. ����ز�

&�� V�� Z��. �HO � &�& و !�ا��س ا-��1د و .زادا�� . وم %�وUاوا*� !� ا� ��در واWO .��ن ه�

�ر و�%� ه�ي ا*�OU .��ن ه�]�ن �_�-#، ا��0ام !� ه��C�، د��ع از در!. �C,��ن �&�&

��ر %=�� �& و از �N,� ا� �� در� C! � � ن ��ازي و � �وت .��ن��H���ف و ����س و �

��ز��� �n� �! �C/ ���!� و ����ا�M ا���nل �&ا�# و ����Cان و������Hن ه���� �_�3ر

&���! /G� �Kن اه���H� )102ص . (!�د�& �

��I اه/ د,+ از ز!�ن ��G&!� ا����� ا�3YKي �� N 1/ از .داب� �! FGي ا!�ا��Iد D !در

�: ارا�M �� ده&Nدر +,&���Z�1از� ��&����ر�C! ار��Z%دازد و�E :

��ن دو��0�� د,+ !�دم و � :�N &&ي �� روزي ��ه�3ي زYKا �����90# ��د !�اي �� ��G&!� ا�

��ز�� د,�� را د&م �� از �H3N #�E در اردوي �9 از دو�2E ه+ در.ن !�دم �� �� :�N ف

�&ن و $�_�W .��ن !�دI�N �! دان�� F��$ ل�n�� . وي �CE �CE وي و �CE ن�%&�I�N ن��در �

��زن(E �: !�د�&) ��ادN ل�n�� Z�� . ��E د ويZ� زن �_�وح �& و��E aE از �&ت ��$�ه� ��اد

�& و �a6 در%)�#.ورد، ��& �8GK اي در*�ن *Y,Q را . �د ��9 ��ادE و &� ���Q ر��C! زن��E

�: !�داردN د�# از �CE &CN &نر او !� د&E ل �0/ ��د $� ��3داZ�ه��� �� ��د !� *��� . !� �

��زن !� او *�Yب ��د �� E ،#��% �CE �3د «.�& و ��اغH! �! ت رو�CE +*او�& ز&* JYK �9ا���!

#C��: !�ز %�د و $� د� *�د را ادا ��9دي از ��&ان ه. ا�# و �Nي ��Iا�� �N ان&���� زود$� !� �

��زن �����ن !� $�_��I��! . WدE ادا�� داد و :�N �! ز%�# و ��دا���! :�N ان&���د !� �

��زن !� -Zاي ��اد *�د ��C#. رز��&%�ن ���nل �&E رد�* #C9� �9 د����!� . aE از ا

) 304ص . (��G ا�C0 !� ا�_�م ر����& ا� $�$�R ه�دو و��=� اش را !�

!� د��3ل ��ح ��& دا���ن د�I از .داب و ر��م ��دم و او^�ع �nNا����M و ���ورزي د,+،

��ن �_� ���� د,���ن و !�� *���اد ->&اK&و�E �� �Kدازد� �! FG�0ل ا��را$� . ا!�ا� ��در-

�1�� ���ب ��ح ���Nاه�ي در%��ي . ,[ دارد��Z !� ��ه�: ��Hر �Oم د,+ و ��Hر�Oم از ا�Oام %!

&���ن د,���ن و ��ه�ن ������ ا�# �� در *�ا��ن ��90# دا��� ����� #!�Oر ����8 � .

��ت !����ي !��ن �& ا�#MZN�! �Kو&KاZ4� و �Kو&Kر�� ا ،�Kو&Kي ه� در دوران -��دا��. ا� در%

�0ادث و و�OD ! W اول . �C#ه_ 971/360.*�� $�ر � �� در��� ���ب ذ�� �& ��ل

XJ�(-ب ا�(Y � C� در ��­�Y� و &� ����I� /�=� �G! �! ان �1&�� اي !�اي ورود��- �!

��ت ���/ و�OW و اU2-�ت ��رد��8 *�د را درج ��د ا�#MZN�! FGا�� . ���/ ���ب ا!�ا�

��رC! �� ���ب �� رو�� ���C� �� \��$ #C ا�_�م �& ,$ ��� ���=�L�� �������

Page 132: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

132 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

1��� از ��� ا<,� . ا�#�C� ه� D ! ��در���_� !� ه��Iم ��4K�Y ��� رو�� ��C# �� �&ا�

$��\ �C � !�دار ا�#&� �>U* �� و �&ا�&� /1� . ا� �1��� �9 از ��U9ت -�&

9�[ ! D . ��� �0^� ا�#=$ �! F��� و�ا���ر ���ب ��Z !� ه�� $��U �� از *�د ���ن داد

ا�#ه�ي � &�� J,� .

��Iرش ���XJ�(-ب ا�(Y #ن ا�. �I�4<� د� W!��� �!��� . #3y ��� ���ب !� �2ر -�&

&��! �� &�C�� R��N 1/ از�C� �8� ر�Hا� � /�,G$ &O�� ارش �0ادث ا�# وZ% و W�Oو .

1� J,� � �زاو &���ت [ وا�4O �� از �MZN !� ذ�� �� �ي ا�N �! FGت ا!�ا��Oاو ����! &� /

�V $� و �O!/ ا-���د $� .�& ا��=� ��د ا�#G> ذ�� .ن �� !� ��8 *�د وي �! �H�. !�6دازد، $

��ر[5 اU2-�ت ا!�ا�FG درا� ���ب از دو ��W�N W3 .وري �& �9 از ���!�N�� Wد و !��

�� $��\ دو���ن و ه�9 ')>ح ا-��Vانو V0&ي��ران � اU3Kذري و د�Iي !� ا��=�د از ��اه& -

در��رد � B��4� #C ا��ر !� . ����C �� در ا�� ��Iرش ���ب $��N !� او ��[ �� ��د ا�&

1� �3�� U�Nت�Oت دU�N ري از��C! �� &���ر[L� 5*) ��رد ا��=�د د& ��� ��د ه��

��«اU2-�ت ���9ب !� ذ�� �N,� . ا�# V0&يy&0 «)# ��دروا �� �! (. . . .L� ت�-U2ذ از و ا�*

�,�N �! �� ا�&) !� �� اU2ع داد(» ا*���3«��اه& -&� ]� . از ه+ $=9

��ر �� $�ان %=# �� C! ا���0ل �!XJ�(-ب ا�(Y ان��در ز��ن *�د و �Oن ه� aE از .ن !� -

�F و �O!/ ا-���د �Nي وا�MB در���ن ���!W $�ر � !�اي *�د دا�# و ��رد ا��=�دOي د(*L�

را �� $�ان از روي Y)�ب ��XJا-��3ر . FG و ��ر*�� !4& از او ���O Zار �� %��#��4<�� ا!�ا�

U��� ���� رش�I� ه_�ي +_�E ون ��م و�O م درUان و ا��ا kر�$ ��!�4 �� !4& از .ن در!�ر�

�&%�ن و ��ر*�� ��3�4ي �� از ���ب $��N ��م !�د و از ���G�ت .ن . درv ���دC�� ن��در�

��د ا�& �� $�ان از ا!�اnK&ا، ا!� ا�=�&�ر، ��Oت 0��ي، -3&ا��0�K -���، ر��&اK&� ا��=�د

�&+ ، �3K�4y و !��1H ��م !�دKا!� ا ،���N ],��Y- ،و����. �>/ اÝ ه�&ا��، ا!�ر�Gن !

���� ���0 از ا-��3ر ���!Y #C)�ب ا-)�XJ ا��=�د از��� ���� ��ر*�� \��$ . ��!� ه�

C� #HN �K�* ه�� �ا �! �Kو #C�. /��� ��� ر ����9 از��C! �>U* &� ه��&� ���� �

#C�� #�. از اه�&� �>U* �!�- ��� XJ�(-ب ا�(Y 0&ود �! �H���ر ��$� ا�# و $C!32

��C .ن !� ,Iا� ��N�$ ر�& و �� �G=>46 د�� �� �K�! �G=> . د��� �� ��U^�� در �1&�� اي

�# ��N�� � Cد �� $�ان ا-)�Y XJ)�ب��G& <�!�*�ن !�=������I !� $�ر ]�، و�%� ه� و �

!� دR�� �I $�ر � ��4<� .ن و � Y)�ب ا-)�XJا�Zون !�ا�، <�!�*�ن !� ��1�C . .%�ه� ��#

�� ا�Uم $� Kون او�O ري از�I� kر�$ ����ر �4��N از �C! ���$ .�yري �� aE از .ن ����� �&

ارا�M �� ده& ��Uدي !� �O19ن &�ا� �$ ��&1����%��M از .%�ه� ا��ن !� ���!W و . *�ا�

�� �Z� ��&1!�ر !� �ددا�# . $�رk ا�Uم و ���G3$ن در ا��=�د از ��Y* kC ا�#�ه+ �

،�C�,I�4 !� ز!�ن ه�ي $���، ��ر��، -�!�، ا���N ������ر �=�/ و ���ب �C! ه�ي

دو��&اران و ��11Gن ا� دور از $�رk ا�ان را ��ا��C و .����K ه��ا ا�# �� در&�1��1ت .G$

�& �� $�ا�& !�د=� �������ر *�ا�&�� و .��ز�& . رهC! ددا�# ه�ي <�!�*�ن *�د�1&�� و �

. ا�#

Page 133: ایران نامه ویژه احمد تفضلی

����� � ی�د�� � ا

133 PDF By http://mypersianbooks.wordpress.com/

در د�# Y)�ب ا-)�XJ از .�_� �� ه��ز �C � د�Iي از&� �>U* � /��� ��� رت�> �! ��

V�G�$ #�=��F $� و W2�O $� ��8ي ا!�از ��د��C# در��رد �Oا���ري .ن ��� $�ان د�و و . DK��

V�G�$ ن در ا���*�!�> &�G� ���ن دادن ا<�K# و �4�C& !�دن Y)�ب ا-)�H� XJ+ !� �� را

ا�&&�.�! +H� ا�� �ا &H- ي از�G� ���H! �! FGKن ا��د ا�# �� ا�N�� � C� . �$B�9ا�

��$�ه� از دO# در ا�� *J,� � . �>U !�ا��ن وارد ��C# ��ن -&م ا�C_�م ���ن ! D ه�ي

�&ا�� !�*�ردار ��3د و � �G3$ ب ا�# �� ��ه�ا از �4,���ت و��� &��� �>U* دن ��� !� دوش��

ا� ^J4 وي در ا�B�9$� �� <�!�*�ن از . !�� ز!�ن -,�� -�!� را ��Z *�ب ��� دا���C ا�#

U��� ����% او�! �MU�8 ا�� #� رو�� ا�# و�K !� ا� ه�� ه�o [ از ا� ا�B�9ت از اه�

XJ�(-ب ا�(Y&ه�� ��� .

�� �� از .�Qز $� ا���H [ د�# ��C# د��ار ا�#�� ��N�$ ��3Kا . �� �$U�N � ه� D !

#�=� !� U* �� �$U�N<� %� ���ب از *�د ����� از ��8 �&� /1� FGاز ا!�ا� ���1�C�

&��C���C ه+ ����H�� Uد ا�#ا. �C9ن �,Iا� ��N�$ در��� ���I4>� . � ��ه�! �_�در��

�! F�Oر د�Y! �Iت دU�N � ه� D ! و &� ��N�$ �3� .زادC� ر�Y! ه� #�CO � تU�N

ا�#&� ��C !�%�دا�&,Iو $� .�_� . ا� <�!�*�ن ��H# دO# را در ا�� $���N از *�د ���ن داد

!� ���H# ا-Uم و Y)�ب ا-)����I� . �!�- ���XJ ����� ا�#�� ا��9ن دا��� از� ��ه

��C ���ب و !�� �M�3O . ��&1/ و ا���� ه��ا ا�#,Iا� D ! اي�! ����H� دن�� ����^

#��% ا���ءاÝ در ��پ . �G� ��B�2& <�!�*�ن !�D از .ن ^�ورC# �� !��ان �1&ان .��ا ��د&

ا� ��$�ه� !��2ف ��د&�Y)�ب ا-)�H� � XJ+ $� از .ن، ا��& ا�# �� ��� ���/ا�. ه�ي .

�&ا ��د و �G& <�!�*�ن !� و�ا���ري و ��پ .ن *&�# *�د را !� اه/ -,+ و E ��در%��� اي از د�

�& �� %=�� ا�& اB ��ام !�B$��م��� /��� kدو��&اران $�ر .

------------


Top Related