yasal durum, Ölçüm standartları, kalibrasyon, cihaz ve

Yasal Durum, Ölçüm Standartları,

Kalibrasyon, Cihaz ve Ekipman

Betül KESKİN ÇATAL

Çevre ve Orman Uzmanı

Ölçüm ve İzleme Dairesi Başkanlığı

Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü

Amaç

Çevresel gürültünün kontrolü ve yönetimi

aşamalarından sadece bir tanesi olan çevresel

gürültü ölçümlerinin uygulanması

02.11.2010 2

Sunum İçeriği

Ulusal Mevzuat

Gürültü Ölçümleri Anketi

Ölçüm Standartları

Kalibrasyon

Cihaz Ekipman

02.11.2010 3

Ulusal Mevzuat (1/3)

04 Haziran 2010 tarihli ve 27601 sayılı Resmi

Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren

Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve

Yönetimi Yönetmeliği

05.09.2008 tarihli ve 26988 sayılı Çevre Ölçüm

ve Analiz Laboratuvarları Yeterlik Yönetmeliği

02.11.2010 4


04 Haziran 2010 tarihli ve 27601 sayılı Resmi

Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren

Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve

Yönetimi Yönetmeliği

02.11.2010 5


05.09.2008 tarihli ve 26988 sayılı Çevre Ölçüm

ve Analiz Laboratuvarları Yeterlik Yönetmeliği

◦ Çevre mevzuatı kapsamında her türlü izin, izleme

ve denetimlere esas teşkil eden ölçüm ve analizleri

yapacak, özel veya kamuya ait kurum ve kuruluş

laboratuvarlarının yetkilendirilmesine ilişkin usul ve

esasları düzenlemek

02.11.2010 6

Gürültü Ölçümleri Anketi (1/3)

Gürültü ölçümlerinden sorumlu personel

Personelin gürültü konusunda katıldığı eğitimler

Ölçüm standartlarının mevcudiyeti

Cihazın mevcudiyeti ◦ Marka

◦ Tip

◦ Seri no

◦ En son kalibrasyon tarihi

◦ Doğrulama cihazı mevcudiyeti

◦ Cihazın ölçüm yetenekleri

◦ Aktif kullanımda olup olmadığı

02.11.2010 7

Gürültü Ölçümleri Anketi (2/3)

Ölçümler açısından uygun İl Müdürlüğü sayısı

◦ Çalışır vaziyette ve aktif kullanımda Tip 1 cihaza ve

doğrulama cihazına sahip olma

◦ Cihazların kalibrasyonlarının tam olması

◦ Sorumlu personelden en az birinin gürültü

konusunda eğitim almış olması

02.11.2010 8

02.11.2010 9

Ölçüm Standartları (1/13)

TS 9315 ISO 1996 – 1

TS ISO 1996 – 2

TS ISO 9613–2

TS ISO 8297

TS EN ISO 3744

TS EN ISO 3746

02.11.2010 10


TS 9315 ISO 1996 – 1

TS ISO 1996 – 2

◦ Kalite sistemi

◦ Eğitim sertifikası

◦ Standartlara hakimiyet

◦ Cihaz özellikleri

◦ Kalibrasyon

02.11.2010 11


TS 9315 ISO 1996 – 1

TS ISO 1996 – 2

◦ Göstergeler

◦ Ölçümün genel kuralları

◦ Düzeltmeler (penalty)

02.11.2010 12


TS ISO 9613–2

TS ISO 8297

TS EN ISO 3744

TS EN ISO 3746 Kalite sistemi

Eğitim sertifikası

Lisanslı yazılım

Standartlara hakimiyet

Cihaz özellikleri

Kalibrasyon

Sahada denetim ölçümü

02.11.2010 13


TS ISO 9613–2 ◦ Belirli mesafedeki çeşitli kaynaklara ait çevresel gürültü

seviyelerini tahmin etmek amacıyla, sesin dış ortamda yayılırken azalmasının hesaplanması için bir mühendislik yöntemini kapsar.

◦ Karayolu veya demiryolu trafiği, endüstriyel gürültü kaynakları, inşaat faaliyetleri ve yeryüzünde bulunan diğer birçok gürültü kaynaklarıyla ilgili çoğu duruma doğrudan veya dolaylı olarak uygulanabilir.

◦ Ancak, bu yöntem, uçuş halindeki uçaklardan kaynaklanan ses ile madencilik, askeri ve benzer faaliyetlerden kaynaklanan patlama dalgalarına uygulanmaz

02.11.2010 14


TS ISO 8297 ◦ Ağırlıklandırılmamış ses basınç seviyeleri, oktav

bantlarda ölçülür.

◦ Elde edilen sonuçlar, oktav bantlarda, ses güç seviyeleri cinsinden ve gerektiğinde A-Ağırlıklı ses güç seviyeleri olarak ifade edilir.

◦ Teçhizatının önemli bir bölümü yapı içerisinde bulunmayan açık ortamda çalıştırılan sanayi tesislerinde uygulanır.

◦ En büyük yatay boyutu 16 m ile yaklaşık 320 m arasında olan sanayi tesislerine uygulanır.

◦ Münferit ses enerjisi patlamalarına uygulanmaz.

◦ En uygun olduğu durum, geniş bant sürekli durum gürültüsüdür.

02.11.2010 15


TS ISO 8297

◦ Ölçme güzergâhının dışında ses basınç seviyelerini

etkileyebilecek yansıtıcı yüzeyler bulunmamalıdır.

◦ Fon gürültü seviyesi, ses basınç seviyesinin

ölçüldüğü her frekans bandında, ölçülen seviyenin

en az 6 dB ve tercihan 10 dB’den daha fazla altında

olmalıdır.

◦ Ölçme güzergâhı çevresinde ölçmeler yapılırken

rüzgâr hızı ve yönü önemli ölçüde değişmemelidir.

◦ Belirtilen bu şartlardan her sapma raporda

belirtilmelidir. 02.11.2010 16


02.11.2010 17


TS ISO 8297

◦ d = 0,05√Sp ya da 5 m d = 0,5√Sp ya da 35 m

◦ Dm, 2d’den büyük olmamalı

◦ Ortalama d hesaplanıp kontrol edilmeli

◦ Tesisin karakteristik yüksekliği, H, tesisteki gürültü

kaynaklarının yükseklikleri ortalaması olarak,

teçhizat listesinden ve bunların yerleştirilmelerini

belirleyen çizimlerden sağlanan verilerle tayin edilir

◦ Mikrofon yüksekliği, h

02.11.2010 18


TS ISO 8297 ◦ Her bir oktav bantta ortalama ses basınç seviyesi

hesaplanır (B)

◦ Ölçülen değerlerden (A) herhangi biri ortalama ses basınç seviyesinden (B) 5 dB’den fazla yüksekse

◦ A – B > 5 dB => A’ = B + 5 dB

◦ Yeniden ortalama hesaplanır

◦ Düzeltmeler hesaplanır Alan

Çevre

Mikrofon

Absorpsiyon

◦ Düzeltmeler eklenmiş ses gücü seviyesi hesaplanır.

◦ Gerekiyorsa ağırlıklandırma yapılır 02.11.2010 19


TS EN ISO 3744

TS EN ISO 3746 ◦ Makine ve ekipmanların ses gücü seviyelerinin

belirlenmesi

◦ Ses kaynağı etrafında belirlenen bir ölçme yüzeyi üzerinde ses basınç seviyelerini ölçerek ve kaynak tarafından üretilen ses gücü düzeyinin hesaplanması

◦ Faktörler Testin yapılacağı ortamın akustik performansı

Testin yapılacağı ortamdaki geri plan gürültü düzeyi

Ölçüm noktası sayısı

02.11.2010 20


02.11.2010 21


02.11.2010 22


02.11.2010 23

Kalibrasyon (1/1)

Kalibratörün IEC 60942’nin kurallarına

uygunluğu yılda en az bir defa, ölçme sistemin

IEC standartlarına uygunluğu en az iki senede

bir

Doğrulama ve kalibrasyonun karşıtırılması

02.11.2010 24

Cihaz ve Ekipman (1/3)

Ses düzeyinin ölçümü için her banttaki ses basıncı düzeyini bulup ağırlık eğrisini kullanarak, ağırlıklanmış toplam ses basıncını hesaplamak yerine; bu amaç için geliştirilmiş ses düzeyi ölçerler kullanılarak, istenilen bir noktadaki ses düzeyi doğrudan ölçülebilir.

◦ Ses dalgalarını algılayarak elektrik sinyaline dönüştüren bir mikrofon,

◦ Mikrofondan gelen sinyalleri güçlendiren bir yükselteç (amfi) donanımı,

◦ Elektronik oktav bant filtreleri (süzgeçleri)

◦ Elektronik olarak ağırlıklama işleminin yapılmasına olanak sağlayan devreler

◦ Ölçülen değerlerin okunduğu gösterge

◦ İlgili donanım

◦ Ses düzeyinin zamana göre integralini almaya olanak sağlayan elektronik devreler

◦ Kaydedici

◦ Çıkış terminalleri ya da uçları

02.11.2010 25


IEC 61672-1: 2002, Electroacoustics - Sound Level Meters - Part 1: Specifications (TS EN 61672-1:18.12.2008, Elektroakustik - Ses Seviye Ölçerleri - Bölüm 1: Teknik Özellikler)

IEC 61260: 1995 Electroacoustics-Octave-Band and Fractional-Octave-Band Filters (TS EN 61260: 03.09.1996, Elektroakustik-Oktav Band ve Kesirli Oktav Band Süzgeçleri)

IEC 60942: 2003 Electroacoustics - Sound Calibrators (TS EN 60942: 12.06.2007, Elektroakustik - Ses Kalibratörleri)

IEC 61672-1 standardı, IEC 60651 ve IEC 60804 standartlarının birleştirilmiş halidir.

02.11.2010 26


Tip 0

Tip 1 Sınıf 1

Tip 2 Sınıf 2

Tip 3

02.11.2010 27

02.11.2010 28

0312 498 2150 / 1206

[email protected]

yasal durum, Ölçüm standartları, kalibrasyon, cihaz ve

Documents