L i M Đ uờ ở ầ

G n 50 năm k t ngày thành l p đ n nay, Hi p h i các qu c gia ầ ể ừ ậ ế ệ ộ ốĐông Nam Á (ASEAN) đã tr thành m t nhân t quan tr ng thúc đ y các ở ộ ố ọ ẩti n trình đ i tho i và h p tác trên nhi u lĩnh v c c a Châu Á – Thái ế ố ạ ợ ề ự ủBình D ng. Vi c Vi t Nam tr thành thành viên đ y đ c a ASEAN đã ươ ệ ệ ở ầ ủ ủđánh d u m t b c phát tri n m i gi a Vi t Nam v i các n c Đông ấ ộ ướ ể ớ ữ ệ ớ ướNam Á; t o đi u ki n cho s phát tri n c a Vi t Nam đ c m r ng ra ạ ề ệ ự ể ủ ệ ượ ở ộngoài khu v c cũng nh th gi i. Hai m i năm tham gia ASEAN, Vi t ự ư ế ớ ươ ệNam đã ch đ ng, tích c c cùng các n c thành viên thúc đ y h p tác, ủ ộ ự ướ ẩ ợtăng c ng đoàn k t và liên k t n i b ASEAN, m r ng quan h đ i ườ ế ế ộ ộ ở ộ ệ ốngo i và nâng cao vai trò, v th c a ASEAN.ạ ị ế ủ

Trong th i gian này, quan h song ph ng gi a Vi t Nam và các ờ ệ ươ ữ ện c thành viên ASEAN ngày càng phát tri n và đ t đ c nhi u thành ướ ể ạ ượ ềt u kh quan. Các n c thành viên ASEAN luôn là đ i tác th ng m i ự ả ướ ố ươ ạl n c a Vi t Nam v i giá tr th ng m i hai chi u đ t m c tăng tr ng ớ ủ ệ ớ ị ươ ạ ề ạ ứ ưởkhá cao. H p tác kinh t Vi t Nam – ASEAN góp ph n thúc đ y môi ợ ế ệ ầ ẩtr ng kinh doanh trong n c. Đ c bi t, Vi t Nam quy t tâm th c hi n ườ ướ ặ ệ ệ ế ự ệnh ng ch tr ng, bi n pháp nh m tăng t c đ phát tri n trong ti n ữ ủ ươ ệ ằ ố ộ ể ếtrình phát tri n c a C ng đ ng AEC (C ng đ ng kinh t ASEAN), t n ể ủ ộ ồ ộ ồ ế ậd ng nh ng c h i t t nh t mà AEC mang l i cho m i n c thành viên. ụ ữ ơ ộ ố ấ ạ ỗ ướTrong nh ng năm qua, Vi t Nam tham gia xây d ng AEC m t các ch ữ ệ ự ộ ủđ ng và tích c c. Vi t Nam cũng gia nh p, h p tác toàn di n cùng các ộ ự ệ ậ ợ ện c ASEAN khác t các lĩnh v c truy n th ng nh th ng m i, hàng ướ ừ ự ề ố ư ươ ạhóa, d ch v , đ u t , nông nghi p, giao thông v n t i, vi n thông, đ n ị ụ ầ ư ệ ậ ả ễ ếcác lĩnh v c m i nh b h u trí tu , chính sách c nh tranh, b i v ự ớ ư ộ ở ữ ệ ạ ả ệng i tiêu dùng. Dù ch a là thành viên phát tri n nh t trong kh nh ng ườ ư ể ấ ố ưVi t Nam là m t trong b n thành viên ASEAN có t l hoàn thành t t ệ ộ ố ỷ ệ ốnh t các cam k t trong L trình t ng th th c hi n AEC.ấ ế ộ ổ ể ự ệ

I. VAI TRÒ C A VI T NAM TRONG ASEAN Ủ Ệ

Gia nh p vào ASEAN, Vi t Nam đem l i cho t ch c m t s c ậ ệ ạ ổ ứ ộ ứm nh, m t v th m i trên tr ng qu c t .ạ ộ ị ế ớ ườ ố ế

1.Thành t u trên lĩnh v c h p tác, liên k t n i kh i ASEANự ự ợ ế ộ ố1.1 Thành t u trên lĩnh v c chính tr , an ninhự ự ị

M t trong nh ng đóng góp n i b t c a Vi t Nam là tích c c ngộ ữ ổ ậ ủ ệ ự ủ

h , thúc đ y, v n đ ng, thuy t ph c vi c nhanh chóng k t n p ba n c ộ ẩ ậ ộ ế ụ ệ ế ạ ướLào, Mianma và Campuchia vào ASEAN, đ a ASEAN thành m t t ch c ư ộ ổ ứg m 10 qu c gia. Th ng l i chính tr này mang m t ý nghĩa quan tr ng ồ ố ắ ợ ị ộ ọc a Hi p h i, nó đánh d u s k t thúc m t th i kỳ chia rẽ và đ i đ u ủ ệ ộ ấ ự ế ộ ờ ố ầgi a các nhóm trong khu v c, m ra m t k nguyên hòa bình, h p tác choữ ự ở ộ ỷ ợ

toàn b khu v c Đông Nam Á, t o n n t ng thi t y u cho ASEAN tr ộ ự ạ ề ả ế ế ởthành m t t ch c khu v c toàn di n, liên k t sâu r ng và có vai trò ộ ổ ứ ự ệ ế ộquan tr ng Đông Nam Á và Châu Á – Thái Bình D ng nh ngày nay.ọ ở ươ ư

Nh ng đóng góp quan tr ng c a Vi t Nam v i Hi p h i trong ữ ọ ủ ệ ớ ệ ộlĩnh v c an ninh, chính tr là Vi t Nam luôn n l c không m t m i và tr ự ị ệ ỗ ự ệ ỏ ởthành nhân t thúc đ y đoàn k t h p tác trong ASEAN, kiên trì b o v ố ẩ ế ợ ả ệnh ng nguyên t c và giá tr truy n th ng đã làm nên b n s c và tính h pữ ắ ị ề ố ả ắ ấ

d n c a Hi p h i, đó là tính c i m , m m d o, nguyên t c đ ng thu n, ẫ ủ ệ ộ ở ở ề ẻ ắ ồ ậtôn tr ng l n nhau và không can thi p. Trên tinh th n và nguyên t c đó, ọ ẫ ệ ầ ắVi t Nam đã năng đ ng thúc đ y m nh mẽ quan h v i các n c thành ệ ộ ẩ ạ ệ ớ ướviên ASEAN trên c s h u ngh , tôn tr ng và hi u bi t l n nhau, h ng ơ ở ữ ị ọ ể ế ẫ ướt i m t m c đích là xây d ng ASEAN đoàn k t, chia s trách nhi m và hớ ộ ụ ự ế ẻ ệ ỗ

tr nhau. Vi t Nam đã khéo léo ph i h p cùng các n c thành viên tìm raợ ệ ố ợ ướ

nh ng ph ng h ng linhh ho t, m m d o đ dàn x p, x lý nh ng v nữ ươ ướ ạ ề ẻ ể ế ử ữ ấ

đ nh y c m, ph c t p trong n i b khu v c cũng nh trong quan h ề ạ ả ứ ạ ộ ộ ự ư ệđ i ngo i c a Hi p h i góp ph n duy trì đoàn k t nh t trí n i b ASEAN,ố ạ ủ ệ ộ ầ ế ấ ộ ộ

h n ch nh ng tác đ ng và s c ép t các c ng qu c bên ngoài mà v n ạ ế ữ ộ ứ ừ ườ ố ẫthúc đ y đ c quan h đ i ngo i và nâng cao uy tín c a Hi p h i nh ẩ ượ ệ ố ạ ủ ệ ộ ư

v n đ b t n Thái Lan, v n đ dân ch và hòa gi i Mianma, v n đ ấ ề ấ ổ ở ấ ề ủ ả ở ấ ềtham gia c p cao Đông Á c a Nga và Mỹ…ấ ủ

Vi t Nam đóng vai trò quan tr ng trong vi c xây d ng và xác ệ ọ ệ ựđ nh các ph ng h ng và khuôn kh th ch h p tác ASEAN nh m thúcị ươ ướ ổ ể ế ợ ằ

đ y h p tác, liên k t khu v c, g n k t n i kh i cũng nh thúc đ y đ i ẩ ợ ế ự ắ ế ộ ố ư ẩ ốtho i và h p tác gi a ASEAN v i các đ i tác bên ngoài khu v c. Đáng chú ạ ợ ữ ớ ố ựý là s đóng góp c a Vi t nam trong xây d ng T m nhìn 2020, và sau đó ự ủ ệ ự ầlà đ ngh m r ng T m nhìn 2020 không ch trong lĩnh v c kinh t mà ề ị ở ộ ầ ỉ ự ếcòn trong lĩnh v c chính tr , chuyên ngành, đ i ngo i.ự ị ố ạ

Vi t Nam th hi n rõ s tích c c, ch đ ng đóng góp vào s ra ệ ể ệ ự ự ủ ộ ựđ i c a Tuyên b Bali – II v xây d ng C ng đ ng ASEAN, ch ng trình ờ ủ ố ề ự ộ ồ ươhành đ ng Viên Chăn (VAP), các k ho ch v xây d ng t ng tr c t c a ộ ế ạ ề ự ừ ụ ộ ủC ng đ ng ASEAN. Vi t Nam th hi n quy t tâm chính tr m nh mẽ cùngộ ồ ệ ể ệ ế ị ạ

các n c ASEAN Xây d ng C ng đ ng ASEAN 2015. Vi t Nam thamgia ướ ự ộ ồ ệtích c c vào vi c so n th o, ký k t Hi n ch ng này, đ ng th i góp ự ệ ạ ả ế ế ươ ồ ờph n đ y nhanh đ a Hi n ch ng vào th c thi.ầ ẩ ư ế ươ ự

Theo đ ngh c a Vi t Nam, H i ngh c p cao ASEAN 16 t i Hà ề ị ủ ệ ộ ị ấ ạN i (4-2010), l n đ u tiên ASEAN t ch c phiên h p toàn th c a lãnh ộ ầ ầ ổ ứ ọ ể ủđ o các n c ASEAN v i s tham gia c a các b tr ng và các quan ch cạ ướ ớ ự ủ ộ ưở ứ

c p cao ph trách 3 tr c t c a C ng đ ng ASEAN nh m th o lu n ấ ụ ụ ộ ủ ộ ồ ằ ả ậph ng h ng đ y nhanh th c hi n l trình xây d ng C ng đ ng. Cũng ươ ướ ẩ ự ệ ộ ự ộ ồtheo sáng ki n c a Vi t Nam, H i ngh chính th c l n đ u tiên gi a các ế ủ ệ ộ ị ứ ầ ầ ữlãnh đ o ASEAN và Đ i di n Đ i h i đ ng Liên ngh vi n ASEAN (AIPA) ạ ạ ệ ạ ộ ồ ị ệđã đ c t ch c thành công nh m thi t l p và thúc đ y s ph i gi a hai ượ ổ ứ ằ ế ậ ẩ ự ố ữkênh l p pháp và hành pháp trong ti n trình xây d ng C ng đ ng ậ ế ự ộ ồASEAN.

Trong lĩnh v c h p tác an ninh và duy trì hòa bình n đ nh khu ự ợ ổ ịv c, Vi t Nam kiên đ nh, n l c thúc đ y nguyên t c gi i quy t hòa bình ự ệ ị ỗ ự ẩ ắ ả ếcác m u thu n và b t đông trong khu v c thông qua đ i tho i, thúc đ y ẫ ẫ ấ ự ố ạ ẩ

h p tác gi i quy t nh ng v n đ biên gi i và lãnh th và nh ng v n đ ợ ả ế ữ ấ ề ớ ổ ữ ấ ềkhác có kh năng gây căng th ng v i các n c trong khu v c. ả ẳ ớ ướ ự

V i ph ng châm đó, Vi t Nam đã c b n gi i quy t xong vi c ớ ươ ệ ơ ả ả ế ệphân đ nh biên gi i lãnh th trên đ t li n cũng nh trên bi n v i t t c ị ớ ổ ấ ề ư ể ớ ấ ảcác n c láng gi ng ASEAN.ướ ề

Trên bình di n an ninh khu v c, Vi t Nam đã cùng các n c ệ ự ệ ướASEAN xây d ng và thúc đ y phát huy tác d ng c a các c ch , di n đàn ự ẩ ụ ủ ơ ế ễan ninh khu v c đã có, đ ng th i tích c c đ a ra và tri n khai các sáng ự ồ ờ ự ư ểki n an ninh m i nh m ki n t o và hoàn thi n m t c u trúc an ninh khu ế ớ ằ ế ạ ệ ộ ấv c đa t ng n c khu v c, t o ra nhi u c h i h nđ đ m b o hòa ự ầ ấ ở ự ạ ề ơ ộ ơ ể ả ảbình, n đ nh, th nh v ng Đông Nam Á và Châu Á- Thái bình D ng.ổ ị ị ượ ở ươ

Vi t Nam là m t trong nh ng thành viên sáng l p ra Di n đàn ệ ộ ữ ậ ễan ninh khu v c( ARC ), Vi t Nam đã đã đ xu t nhi u sáng ki n, so n ự ệ ề ấ ề ế ạth o văn b n và ch trì thành công nhi u ho t đ ng c a ARC, ngoài ra ả ả ủ ề ạ ộ ủcòn đi đ u trongt ti n trình c i ti n b máy, ki n toàn t ch c, nâng cao ầ ế ả ế ộ ệ ổ ứhi u qu h p tác c a ARC.ệ ả ợ ủ

Vi t Nam cùng các n c trong kh i ASEAN s a đ , b sung, ệ ướ ố ử ổ ổphát huy tác d ng c a Hi p c Thân thi n (TAC) nh m t văn ki n n nụ ủ ệ ướ ệ ư ộ ệ ề

t ng mang tính ch đ o quan h gi a các n c trong khu v c cũng nh ả ỉ ạ ệ ữ ướ ự ưv i các đ i tác bên ngoài khu v c.. Bên c nh đó, Vi t Nam ph i h p So n ớ ố ự ạ ệ ố ợ ạth o quy ch ho t đ ng c a H i đ ng t i cao TAC trên c s đ m b o ả ế ạ ộ ủ ộ ồ ố ơ ở ả ảcho nó phát huy tác d ng nh m t c ch t v n và hòa gi i nh ng mâu ụ ư ộ ơ ế ư ấ ả ữthu n và xung đ t có nh h ng t i hòa bình và n đ nh khu v c.ẫ ộ ả ưở ớ ổ ị ự

V n đ hòa bình n đ nh Bi n Đông, Vi t Nam dã ch đ ng ấ ề ổ ị ở ể ệ ủ ộcùng Philipin và các n c ASEAN khác so n th o và đ trình s th o COCướ ạ ả ệ ự ả

(7-1999), trên c s đó, ASEAN và Trung Qu c đã đi t i ký k t tuyên b ơ ở ố ớ ế ốv cách ng x Bi n Đông (COC) năm 2002. V i s thúc đ y n l c c aề ứ ử ở ể ớ ự ẩ ỗ ự ủ

Vi t Nam, ASEAN và Trung Qu c đã đi t i th o lu n xây d ng b quy tác ệ ố ớ ả ậ ự ộ

ng x Bi n Đông (COC) mang tính ch t pháp lý cao. COC ra đ i sẽ là ứ ử ể ấ ờcông c đ gìn gi hòa bình cho khu v c.ụ ể ữ ự

V i sáng ki n và n l c to l n c a Vi t Nam, “ H i ngh ADMM+ ớ ế ỗ ự ớ ủ ệ ộ ịdã đ c t ch c t i Hà N i(10-2010) v i ch đ h p tác chi n l c vì ượ ổ ứ ạ ộ ớ ủ ề ợ ế ượhòa bình, n đ nh và phát tri n khu v c”. Kênh đ i tho i v i s tham gia ổ ị ể ự ố ạ ớ ực a 18 n c, h u h t là các c ng qu c nh u Mỹ,Nga, Trung Qu c, Nh tủ ướ ầ ế ườ ố ư ố ậ

B n, n Đ ..T i H i ngh này, lãnh đ o B qu c phòng 18 n c đã th ngả Ấ ộ ạ ộ ị ạ ộ ố ướ ố

nh t gi i quy t nh ng mâu thu n và tranh ch p b ng bi n pháp phi b oấ ả ế ữ ẫ ấ ằ ệ ạ

l c, cam k t ucngf nhua h p tác, đ i tho i gi i quy t nh ng khác bi t đự ế ợ ố ạ ả ế ữ ệ ể

xay d ng lòng tin và s hi u bi t l n nhau v i m t m c tiêu chung cho ự ự ể ế ẫ ớ ộ ụkhu v c. Đây đ c coi là m t th ng l i l n trong ngo i giao Vi t Nam nóiự ượ ộ ắ ợ ớ ạ ệ

riêng, ASEAN nói chung, b i l n đ u đã t o l p đ c m t c ch đ i ở ầ ầ ạ ậ ượ ộ ơ ế ốtho i và h p tác qu c phòng gi a ASEAN v i các c ng qu c.ạ ợ ố ữ ớ ườ ố

Vi t Nam cũng đã đ xu t c ch h p tác c u tr th m h a và ệ ề ấ ơ ế ợ ứ ọ ả ọh tr ng dân tren bi n, đ ng th i kêu g i s ph i h p ch t chẽ gi a ỗ ợ ư ể ồ ờ ọ ự ố ợ ặ ữcác n c ASEAN nh m đ i phó v i nh ng m i đe d a an ninh phi truy nướ ằ ố ớ ữ ố ọ ề

th ng đang n i lên đáng lo ng a trong khu v c. Các n c đã nh t trí đ ố ổ ị ự ướ ấ ềxu t c a Vi t Nam v vi c tăng c ng h p tác trong h tr nhân đ o đ iấ ủ ệ ề ệ ườ ợ ỗ ợ ạ ố

v i ng i và tàu thuy n b n n trên bi n nh m t bi n pháp c th hóa ớ ườ ề ị ạ ể ư ộ ệ ụ ểtinh th n giúp đ l n nhau c ASEAN.ầ ỡ ẫ ủ

Trong quá trình xây d ng ý t ng C ng đ ng Chính tr - an ninhự ưở ộ ồ ị

ASEAN(APSC), Vi t Nam đã ch đ ng và tích c c đóng góp quan tr ng vệ ủ ộ ự ọ ề

n i dung, đ a ra m t s sáng ki n trong vi c so n th o các th ch ộ ư ộ ố ế ệ ạ ả ể ếAPSC. Vi t Nam th hi n rõ vai trò là m t nhân t quan tr ng góp ph n ệ ể ệ ộ ố ọ ầgi v ng các nguyên t c c b n, đ nh h ng phát tri n đúng c a ASEAN,ữ ữ ắ ơ ả ị ướ ể ủ

nh t là nguyên t c đ ng thu n và không can thi p, thúc đ y tri n khai ấ ắ ồ ậ ệ ẩ ểti n trình v n hành APSC phù h p v i b i c nh khu v c. Ch ng trình ế ậ ợ ớ ố ả ự ươhành đ ng ASPC đã ti p thu quan đi m an ninh toàn di n c a Vi t Nam ộ ế ể ệ ủ ệđ xu t. Vietj Nam đã n l c v n đ ng đ đ a vào n i dung Ch n trình ề ấ ỗ ự ậ ộ ể ư ộ ươhành đ ng quy đ nh vi c ngăn ch n s can thi p quân s t bên ngoài ộ ị ệ ặ ự ệ ự ừ

d i b t kì hình th c nào. Đi u này th hi n tinh th n trach nhi m cao ướ ấ ứ ề ể ệ ầ ệvà ý th c c ng đ ng c a Vi t Nam, cngr c s tin c y và hi u bi t l n ứ ộ ồ ủ ệ ố ự ậ ể ế ẫnhau và đó là n n t ng cho n đ nh khu v c.ề ả ổ ị ự

1.2Thành t u trên lĩnh v c h p tác và liên k t kinh t n i ự ự ợ ế ế ộkh i ASEANố

Tăng c ng liên k t n i kh iườ ế ộ ốTh c hi n nghiêm túc các cam k t h i nh p và liên k t kinh t ự ệ ế ộ ậ ế ế

trong ASEAN theo Hi p đ nh CEPT/AFTA, n l c thúc đ y s g n k t ệ ị ỗ ự ẩ ự ắ ếch t chẽ v kinh t gi a các qu c gia thành viên.ặ ề ế ữ ố

Ch sau m t năm gia nh p ASEAN, năm 1996, Vi t Nam đã công b ỉ ộ ậ ệ ốs a ra 875 m t hàng, năm sau, thêm 621 m t hàng n a có thu t 0-5% ư ặ ặ ữ ế ừho c nh h n 20% vào th c hi n CEPT/AFTA. Trong hai năm ti p, Vi t ặ ỏ ơ ự ệ ế ệNam đ a ra 3.582 m t hàng, trình danh m c các m t hàng nh y c m baoư ặ ụ ặ ạ ả

g m 10 nhóm m t hàng chính, xúc ti n gi m hóa m t b c các bi n ồ ặ ế ả ộ ướ ệpháp phi quan th .ế

Theo đúng cam k t H i nh p AFTA, năm 2003, Vi t Nam đã hoàn ế ộ ậ ệthành vi c th c hi n CEPT v i 97% t ng dòng thu gi m xu ng m c ệ ự ệ ớ ổ ế ả ố ứthu t i đa là 20%, và đ n năm 2006 thì m c thu ti p t c đ c c t ế ố ế ứ ế ế ụ ượ ắgi m 0 – 5% v i h n 5000 dòng thu .ả ớ ơ ế

Đ n năm 2010, Vi t Nam đã gi m thu nh p kh u cho 10.000 ế ệ ả ế ậ ẩdòng thu xuoonga m c 0 – 5 % theo CEPT/AFTA, chi m 97,8% s dòng ế ứ ế ốthu bi u thu , trong đó có g n 5500 dòng thu m c thu su t 0%. Vi tế ể ế ầ ế ứ ế ấ ệ

Nam c b n đã hoàn thành c t gi m thu quan theo Hi p đ nh ơ ả ắ ả ế ệ ịCEPT/AFTA; đ t m c tiêu AFTA đã đ nh sau 10 năm (s m h n d ki n 5 ạ ụ ị ớ ơ ự ếnăm).

Dù trình đ phát tri n ch a b ng m t s n c trong khu v c ộ ể ư ằ ộ ố ướ ựnh ng v i k t qu đó, Vi t Nam đ c đánh giá là 1 trong 4 thành viên ư ớ ế ả ệ ượASEAN có t l hoàn thành t t nh t các cam k t trong L trình t ng th ỷ ệ ố ấ ế ộ ổ ểth c hi n C ng đ ng kinh t ASEAN. Đi u này đã góp ph n là tăng ự ệ ộ ồ ế ề ầ

c ng liên k t n i kh i, đ a ASEAN tr thành khu v c có s h p d n v iườ ế ộ ố ư ở ự ự ấ ẫ ớ

kh i đ u t .ố ầ ưBên c nh đó, Vi t Nam cũng chú tr ng tham gia m t cách ch ạ ệ ọ ộ ủ

đ ng, tích c c, toàn di n vào ti n trình t do hóa và liên k t ASEAN trên ộ ự ệ ế ự ếcác lĩnh v c khác t các lĩnh v c truy n th ng nh th ng m i hàng hóa,ự ừ ự ề ố ư ươ ạ

d ch v , đàu t , tài chín, ti n t , công nông nghi p, giao thông v n t i, ị ụ ư ề ệ ệ ậ ảnăng l ng, vi n thông, đ n các lĩnh v c m i nh b o h s h u trí tu , ượ ễ ế ự ớ ư ả ộ ở ữ ệchính sách c nh tranh, b o v ng i tiêu dùng.ạ ả ệ ườ

Th c hi n sáng ki n các ch ng trình h p tác liên k t kinh tự ệ ế ươ ợ ế ế

n i kh iộ ốVi t Nam đ a ra và thúc đ y tri n khai các ch ng trình h p tác ệ ư ẩ ể ươ ợ

liên k t kinh t n i kh ành Hi p đ nh chung v Khu v c T do hóa ế ế ộ ố ư ệ ị ề ự ựM u d ch ASEAN (AFAS), Ch ng trình h p tác công nghi p ASEAN, Khu ậ ị ươ ợ ệv c đ u t ASEAN, Sáng ki n k t n i ASEAN.ự ầ ư ế ế ố

Vi t Nam đ a ra sáng ki n quan tr ng v h p tác phát tri n kinh ệ ư ế ọ ề ợ ểt các vùng nghèo liên qu c gia d c hành lang Đông – Tây và đ ng góp ế ố ọ ốtích c c vào các ch ng trình d án l n c a ASEAN nh Sáng ki n h i ự ươ ự ớ ủ ư ế ộnh p ASEAN nh m h tr các thành viên m i, các sang ki n h p tác ti u ậ ằ ỗ ợ ớ ế ợ ểvùng Mê Koong m r ng (GMS), y h i Mê Kông, Tam giác phát tri n ở ộ Ủ ộ ểVi t Nam – Lào – Cam puchia..ệ

T i H i ngh c p cao ASEAN l n th 16 t i Hà N i (4-2010), các ạ ộ ị ấ ầ ứ ạ ộnhà lãnh đ o ASEAN đã ra “Tuyên b vè ph c h i và phát tri n b n ạ ố ụ ồ ể ềv ng” nêu rõ quy t tâm c ng c và xây d ng C ng đ ng Kinh t ASEAN ữ ế ủ ố ự ộ ồ ếvào năm 2015. Đây là l n đ u tiên, ASEAN đ a ra m t mô hình phát tri nầ ầ ư ộ ể

C ng đ ng kinh t d a trên s hài hòa c a nhi u chính sách t kinh t , ộ ồ ế ự ự ủ ề ừ ếxã h i, môi tr ng đ n chính sách qu lí vĩ mô.ộ ườ ế ả

Vi t Nam cũng thúc đ y vi c đ a vào th c hi n nhi u hi p đ nh ệ ẩ ệ ư ự ệ ề ệ ịquan tr ng liên quan đ n AEC đang b ch m ti n đ nh Hi p đ nh ọ ế ị ậ ế ộ ư ệ ịTh ng m i hàng hóa ASEAN (ATIGA), Hi p đ nh đ u t toàn di n ươ ạ ệ ị ầ ư ệ

ASEAN(ACIA), Hi p đ nh đa ph ng v t do hóa hoàn toàn v n t i hàngệ ị ươ ề ự ậ ả

không, Hi p đ nh khung ASEAN v hàng hóa hóa c nh.ệ ị ề ảTrên c ng v Ch t ch Nhóm đ c trách v K t n i ASEAN, Vi t ươ ị ủ ị ặ ề ế ố ệ

Nam cũng n l c cùng ASEAN t p trung hoàn t t xây d ng K ho ch ỗ ự ậ ấ ự ế ạt ng th v K t n i ASEAN, đ y m nh vi c th c hi n có hi u qu K ổ ể ề ế ố ẩ ạ ệ ự ệ ệ ả ếho ch công tác IAI giai đo n II nh m thúc đ y m nh mẽ s liên k t kinh ạ ạ ằ ẩ ạ ự ết ch t chẽ h n n a gi a các qu c gia thành viên, nh t là khu Ti u ế ặ ơ ữ ữ ố ấ ở ểvùng Mê Kông.

Trên lĩnh v c th ng m i và đ u tự ươ ạ ầ ư

Đ i v i các doanh nghi p Vi t Nam, hi n ASEAN đang là th tr ngố ớ ệ ệ ệ ị ườ

xu t kh u hàng hóa l n th ba, sau Mỹ và EU.ấ ẩ ớ ứ

Trên lĩnh v c đ u t tr c ti p n c ngoài, Vi t Nam có hàng ự ầ ư ự ế ướ ệtrăm d án đ u t vào các n c ASEAN v i s v n hàng t USD. Trong ự ầ ư ướ ớ ố ố ỷnh ng năm g n đây, các doanh nghi p Vi t Nam khong ng ng thúc đ y ữ ầ ệ ệ ừ ẩđ u t vào các n c ASEAN.ầ ư ướ

2.Thành t u trong h p tác đa ph ng c a ASEAN v i các đ i ự ợ ươ ủ ớ ốtác

V i năng đ ng, tích c c và uy tín ngày càng cao, cùng v i m i quan ớ ộ ự ớ ốh qu c t r ng rãi, Vi t Nam đã và đang đóng vai trò quan tr ng trong ệ ố ế ộ ệ ọvi c thúc đ y các m i quan h đ i ngo i và h p tác c a ASEAN v i các ệ ẩ ố ệ ố ạ ợ ủ ớđ i tác bên ngoài, đ a ra các m i quan h đ i tác lên t m cao m i và đi ố ư ố ệ ố ầ ớsâu trên nhi u lĩnh v c nh ASEAN+1, ASEAN+3, APEC, ASEM, C p cao ề ự ư ấĐông Á, G20, Liên H p Qu c.ợ ố

S tham gia m t cách có hi u qu c a Vi t Nam trong ASEAN đã ự ộ ệ ả ủ ệgóp ph n quan tr ng cho vi c m r ng, đ nh hình ph ng h ng h p ầ ọ ệ ở ộ ị ươ ướ ợtác c a ASEAN v i các đ i tác bên ngoài, nh t là v i các đ i tác truy n ủ ớ ố ấ ớ ố ềth ng, quan tr ng và láng gi ng c a Vi t Nam.ố ọ ề ủ ệ

Đi u này đ c th hi n b ng vi c Vi t Nam đã góp ph n quan ề ượ ể ệ ằ ệ ệ ầtr ng trong tăng c ng m i quan h gi a Trung Qu c, Liên Bang Nga, nọ ườ ố ệ ữ ố Ấ

Đ và EU. Vi t Nam đã đ m nh n v i vai trò đi u ph i quan h đ i tho iộ ệ ả ậ ớ ề ố ệ ố ạ

gi a ASEAN v i các n c đ i tác quan tr ng nh : Nh t B n, Nga, Mỹ, ữ ớ ướ ố ọ ư ậ ảOxtraylia, Trung Qu c. Qua đó, Vi t Nam đã phát huy vai trò là c u n i ố ệ ầ ốtích c c tăng c ng và nâng t m các m i quan h các đ i tác l n, Vi t ự ườ ầ ố ệ ố ớ ệNam đ c đánh giá là nhân t gi vai trò cân b ng trong quan h c a ượ ố ữ ằ ệ ủASEAN v i các n c này khi mà đã khéo léo x lý nh ng v ng m c còn ớ ướ ử ữ ướ ắt n t i trong các m i quan h . Ví d đi n hình là s tham gia c a ồ ạ ố ệ ụ ể ự ủMianma vào ASEM, vi c cân b ng m i quan h gi a ASEAN v i Mỹ, ệ ằ ố ệ ữ ớTrung Qu c, Nh t B n.ố ậ ả

Bên c nh vi c gi vai trò đi u ph i các m i quan h gi a ASEAN ạ ệ ữ ề ố ố ệ ữv i các đ i tác, Vi t Nam đã t ch c và ch trì thành công các di n đàn, ớ ố ệ ổ ứ ủ ễh i ngh c p cao đa ph ng gi a ASEAN v i các đ i tác bên ngoài nh ộ ị ấ ươ ữ ớ ố ưDi n đàn ARF(2001,2010), C p cao ASEM 5(2003), C p cao APEC(2006),ễ ấ ấ

đ ng ch t ch c p cao ASEAN – Mỹ l n th 2 (9 – 2010) t i Hà N i, Vi t ồ ủ ị ấ ầ ứ ạ ộ ệNam ch trì C p cao Đông Á – 5, C p cao ASEAN – Liên H p Qu c, C p ủ ấ ấ ợ ố ấcao ASEAN+3 và các c p cao ASEAN+1. Trong d p này di n ra m t lo t ấ ị ễ ộ ạcác cu c đ i tho i c p cao gi a ASEAN v i các đ i tác bên ngoài, đ a ộ ố ạ ở ấ ữ ớ ố ưquan h gi a ASEAN v i các đ i tác l n kên m t t m cao m i. Qua đây, ệ ữ ớ ố ớ ộ ầ ớVi t Nam đã đóng góp l n cho vi c c i thi n hình nh, uy tín v th c a ệ ớ ệ ả ệ ả ị ế ủASEAN trên tr ng qu c t .ườ ố ế

Trong h p tác đa ph ngợ ươ v i các đ i tác bên ngoài, Vi t Nam đã ớ ố ệthúc đ y nhi u sáng ki n h p tác quan tr ng nh m thúc đ y các m i ẩ ề ế ợ ọ ằ ẩ ốquan h và đ a các m i quan h vào th c ch t, đ c các thành viên ệ ư ố ệ ự ấ ượASEAN và cácđ i tác đánh giá cao. Vi t Nam cũng đã có nhi u đóng góp ố ệ ềnh m gi vai trò ch đ o c a ASEAN t i các ti n trình h p tác đa ằ ữ ủ ạ ủ ạ ế ợph ng khu v c nh : ASEAN+1, ASEAN+3, H i ngh c p cao Đông Á ươ ự ư ộ ị ấ(EAS), ADMM+, qua đó góp ph n đ cao vai trò, v th qu c t c a Hi p ầ ề ị ế ố ế ủ ệh i.ộ

M r ng quan hở ộ ệ v i các đ i tác ti m năng trên th gi i, vào năm ớ ố ề ế ớ2010, v i vai trò là ch t ch ASEAN, Vi t Nam, Canada, Th Nhĩ Kỳ đã ớ ủ ị ệ ổđăng kí văn ki n gia nh p Hi p c TAC, và 27 n c thamgia TAC ký ệ ậ ệ ướ ướNgh đ nh th th 3 s a đ i Hi p c này t o đi u ki n đ EU có th ị ị ư ứ ử ổ ệ ướ ạ ề ệ ể ểs m tham gia.ớ

Cũng trong năm 2010, các lãnh đ o ASEAN đã đi đ n quy t đ nh ạ ế ế ịchính th c chào đón Mỹ và Nga tham gia C p cao Đông Á b t đ u t năm ứ ấ ắ ầ ừ2011 theo m c đ và hình th c phù h p và Vi t Nam đã m i Ngo i ứ ộ ứ ợ ệ ờ ạtr ng c a hai n c này tham d C p cao Đông Á đ c t ch c t i Vi t ưở ủ ướ ự ấ ượ ổ ứ ạ ệNam vào tháng 10 năm 2010 v i tu cách là khách m i đ c bi t c a Ch ớ ờ ặ ệ ủ ủt ch ASEAN và ch t ch Đông Á.ị ủ ị

Vi t Nam tích c c tham v n các n c ASEAN, xây d ng tài li u, ệ ự ấ ướ ự ệquan đi m chung c a các n c ASEAN v các n i dung chính th c đ c ể ủ ướ ề ộ ứ ượbàn t i H i ngh th ng đ nh nhóm G20 Canada và Hàn Qu c.Vi t Namạ ộ ị ượ ỉ ở ố ệ

đã đ xu t thi t l p m t c ch ph i h p chính sách ch t chẽ h n gi a ề ấ ế ậ ộ ơ ế ố ợ ặ ơ ữG20 và ASEAN, coi đây là hình m u th nghi m đ các n c nhóm ngoài ẫ ử ệ ể ướG20 tăng c ng s h p tác và ph i h p chính sách v i G20. Đ xu t này ườ ự ợ ố ợ ớ ề ất i H i ngh đã đ c đánh giá cao.ạ ộ ị ượ

3.Thành t u h p tác song ph ng gi a Vi t Nam v i các n c ự ợ ươ ữ ệ ớ ướASEAN.

Cùng v i vi c đ y m nh h p tác, liên k t trong khuôn kh c a ớ ệ ẩ ạ ợ ế ổ ủASEAN, Vi t Nam r t quan tâm thúc đ y m i quan h v i các qu c gia ệ ấ ẩ ố ệ ớ ốthành viên. Là láng gi ng và cùng là thành viên c a ASEAN, Vi t Nam và ề ủ ệcác n c thành viên ASEAN có c h i thúc đ y s h p tác năng đ ng và ướ ơ ộ ẩ ự ợ ộcùng có l i trên nhi u lĩnh v c.ợ ề ự

Ngoài các n c mà Vi t Nam đã có m i quan h truy n th ng t t ướ ệ ố ệ ề ố ốđ p là Lào, Campuchia, Mianma, Inđonexia. Sau khi gia nh p ASEAN, Vi t ẹ ậ ệNam cùng các n c m r ng quan h , đó là các n c Malaixia, Xingapo, ướ ở ộ ệ ướThái Lan, Philipin, Brunei.

4. Nh n xétậ

Th i gian 20 năm gia nh p ASEAN là kho ng th i gian không dài soờ ậ ả ờ

v i l ch s t n t i c a Hi p h i, nh ng Vi t Nam đã kh ng đ nh đ c v ớ ị ử ồ ạ ủ ệ ộ ư ệ ẳ ị ượ ịtrí vai trò và nh ng đóng góp ý nghĩa c a mình trong vi c tăng c ng ữ ủ ệ ườliên k t các n c trong ASEAN, h p tác đa ph ng gi a ASEAN v i các ế ướ ợ ươ ữ ớn c khác, m r ng quan h song ph ng gi a các n c. T t c nh ng ướ ở ộ ệ ươ ữ ướ ấ ả ữđóp góp đó thúc đ y ASEAN phát tri n h n , đ c c ng đ ng qu c t ẩ ể ơ ượ ộ ồ ố ếnhìn nh n l i v ASEAN. Nh ng đóng góp mà Vi t Nam đã làm không ch ậ ạ ề ữ ệ ỉgóp ph n đ a ASEAN thành m t t ch c v ng m nh, ngày càng có v trí ầ ư ộ ổ ứ ữ ạ ịcao trên th gi i mà còn góp ph n t o ra cho Vi t Nam nhi u c h i ế ớ ầ ạ ệ ề ơ ộthu n l i đ phát tri n đ t n c.ậ ợ ể ể ấ ướ

II. VAI TRÒ C A ASEAN V I VI T NAMỦ Ớ Ệ1. Vai trò c a ASEAN trên lĩnh v c an ninh – đ i ngo i – chính tr ủ ự ố ạ ị

c a Vi t Namủ ệ1.1 Đ i v i môi tr ng an ninh –đ i ngo i - chính tr c a Vi t ố ớ ườ ố ạ ị ủ ệNam

Phá v th bao vây cô l pỡ ế ậ

Khi ti n hành đ i m i, Vi t Nam ph i đ i m t v i nh ng khó khăn ế ổ ớ ệ ả ố ặ ớ ữth thách h t s c nghiêm tr ng v nhi u m t. Đ c bi t , Vi t Nam đang ử ế ứ ọ ề ề ặ ặ ệ ệđ ng tr c đòi h i c p thi t là ph i tìm cách thoát ra kh i kh ng ho ng ứ ướ ỏ ấ ế ả ỏ ủ ảkinh t - xã h i, phá v đ c th b bao vây,cô l p v đ i ngo i, ti p t c ế ộ ỡ ượ ế ị ậ ề ố ạ ế ụphát tri n đ t n c theo m c tiêu đã l a ch n.ể ấ ướ ụ ự ọ

Trong b i c nh đó, Vi t Nam đ t cao v trí quan h h p tác h u ố ả ệ ặ ị ệ ợ ữngh v i các n c ASEAN trong chính sách đ i ngo i c a mình. B i lẽ, s ị ớ ướ ố ạ ủ ở ựnghi p đ i m i, phát tri n kinh t - xã h i, công nghi p hóa, hi n đ i hóaệ ổ ớ ể ế ộ ệ ệ ạ

c a Vi t Nam r t c n thi t ph i có môi tr ng hòa bình, mà tr c tiên làủ ệ ấ ầ ế ả ườ ướ

môi tr ng hòa bình xung quanh đ t n c. Phát tri n quan h hòa bình, ườ ấ ướ ể ệh u ngh và h p tác v i các n c láng gi ng trong khu v c Đông Nam Á ữ ị ợ ớ ướ ề ự

không ch đáp ng tăng c ng m r ng quan h đ i ngo i, h i nh p ỉ ứ ườ ở ộ ệ ố ạ ộ ậkinh t , mà còn t o đi u ki n thu n l i cho vi c đ m b o nh ng l i ích ế ạ ề ệ ậ ợ ệ ả ả ữ ợchi n l c thi t thân c a Vi t Nam. Theo h ng đ i ngo i này, Vi t ế ượ ế ủ ệ ướ ố ạ ệNam chú tr ng c ng c và phát tri n quan h h u ngh h p tác đ c bi t ọ ủ ố ể ệ ữ ị ợ ặ ệv i Lào, Campuchia và xây d ng quan h h p tác m i v i ASEAN, ti n t iớ ự ệ ợ ớ ớ ế ớ

gia nh p ASEAN.ậ

Đ i h i VI c a Đ ng C ng S n Vi t Nam năm 1986 cùng v i vi c ạ ộ ủ ả ộ ả ệ ớ ệkh ng đ nh quan đi m phát tri n tình đoàn k t h u ngh v i các n c ẳ ị ể ể ế ữ ị ớ ướtrên bán đ o Đông D ng, đã nêu rõ ch tr ng c i thi n quan h các ả ươ ủ ươ ả ệ ện c ASEAN, th c hi n chính sách cùng t n t hòa bình v i các n c có ướ ự ệ ồ ạị ớ ướch đ chính tr xã h i khác nhau khu v c Đông Nam Á. Ngay t nh ng ế ộ ị ộ ở ự ừ ữnăm cu i th p niên 80 c a th k tr c, Vi t Nam đã đ a ra m t s ố ậ ủ ế ỷ ướ ệ ư ộ ốđi u chính quan tr ng trong chính sách đ i ngo i theo h ng đa d ng ề ọ ố ạ ướ ạhóa quan h qu c t . Trong chính sách đ i v i các n c láng gi ng và ệ ố ế ố ớ ướ ềkhu v c. Vi t Nam nh n m nh quan đi m tích c c góp ph n gi i quy t ự ệ ấ ạ ể ự ầ ả ếv n đ Campuchia, bình th ng hóa quan h v i Trung Qu c, c i thi n ấ ề ườ ệ ớ ố ả ệquan h v i các n c ASEAN.ệ ớ ướ

Vi t Nam xác đ nh rõ, vi c tìm gi i pháp chính tr cho v n đ ệ ị ệ ả ị ấ ềCampuchia là m t đi m đ t phá đ c i thi n quan h v i các n c ộ ể ộ ể ả ệ ệ ớ ướASEAN, góp ph n t ng b c thoát vòng vây cô l p v đ i ngo i, đ ng ầ ừ ướ ậ ề ố ạ ồth i góp ph n vào vi c t o l p môi tr ng qu c t hoà bình n đ nh khuờ ầ ệ ạ ậ ườ ố ế ổ ị

v c. Cùng v i vi c đ n ph ng rút toàn b quân tình nguy n ra kh i ự ớ ệ ơ ươ ộ ệ ỏCampuchia, Vi t Nam ch đ ng và tích c c đ y m nh đ i tho i v i ệ ủ ộ ự ẩ ạ ố ạ ớASEAN và các n c h u quan, nh m nhanh chóng đ t đ c gi i pháp ướ ữ ằ ạ ượ ảchính tr toàn b , công b ng h p lí cho v n đ Campuchia. Vi c ký Hi p ị ộ ằ ợ ấ ề ệ ệđ nh Pari ngày 23 – 10 – 1991 đánh d u s k t thúc quá trình tìm ki m ị ấ ự ế ếvà đi đ n gi i pháp chính tr cho v n đ Campuchia là s ghi nh n ế ả ị ấ ề ự ậnh ng đóng góp c a Vi t Nam, đ ng th i cũng là m t th ng l i trong ữ ủ ệ ồ ờ ộ ắ ớtri n khai đ ng l i đ i ngo i đ i m i nói chung, chính sách v i các ể ườ ố ố ạ ổ ớ ớ

n c ASEAN nói riêng, t o đi u ki n đ a Vi t Nam thoát kh i vòng b ướ ạ ề ệ ư ệ ỏ ịbao vây, cô l p kéo dài các th l c qu c t thù đ ch.ậ ế ự ố ế ị

Tr c nh ng chuy n bi n nhanh chóng c a tình hình qu c t sau ướ ữ ể ế ủ ố ếkhi Liên Xô tan rã, chính sách đ i ngo i c a Vi t Nam v i ASEAN đ c ố ạ ủ ệ ớ ượđi u ch nh m nh. Theo đó, v n đ c i thi n và phát tri n quan h v i ề ỉ ạ ấ ề ả ệ ể ệ ớcác n c ASEAN, v c b n luôn đ c đ t cao nh m t trong nh ng u ướ ề ơ ả ượ ặ ư ộ ữ ưtiên hàng đ u c a chính sách đ i ngo i Vi t Nam. Sau khi tr thành ầ ủ ố ạ ệ ởthành viên chính th c c a ASEAN vào tháng 7 năm 1995, Vi t Nam càng ứ ủ ệcoi tr ng phát tri n quan h h u ngh h p tác v i ASEAN và các thành ọ ể ệ ữ ị ợ ớviên c a hi p h i, ch đ ng và tích c c h i nhâp ngày càng h i nh p ủ ệ ộ ủ ộ ự ộ ộ ậngày càng sâu r ng v i khu v c và th gi i.ộ ớ ự ế ớ

T o d ng m t môi tr ng an ninh - chính tr khu v c Đông Nam Áạ ự ộ ườ ị ở ự

thu n l i cho công cu c đ i m i công nghi p hóa, hi n đ i hóa và b o v ậ ợ ộ ổ ớ ệ ệ ạ ả ệđ t n cấ ướ

Ngay t khi m i tr thành thành viên c a ASEAN, Vi t Nam đã tích ừ ớ ở ủ ệc c cùng v i các n c ASEAN so n th o Hi p c khu v c Đông Nam Á ự ớ ướ ạ ả ệ ướ ựkhông có vũ khí h t nhân (SEANWFZ). Hi p c đ c kí k t vào tháng ạ ệ ướ ượ ế12 – 1995 là m t th ng l i l n c a các n c ASEAN trong c ng c hoàn ộ ắ ợ ớ ủ ướ ủ ốbình và an ninh khu v c. Qua đó, góp ph n b o đ m t t h n môi tr ng ự ầ ả ả ố ơ ườan ninh khu v c c a Vi t Nam bình di n chi n l c. Khi đ m nhi m ự ủ ệ ở ệ ế ượ ả ệvai trò ch t ch ASEAN và ARF (Di n đàn Khu v c ASEAN), Vi t Nam đã ủ ị ễ ự ệch đ ng sáng ki n và t ch c thành công cu c h p tham kh o ý ki n ủ ộ ế ổ ứ ộ ọ ả ếgi a Viêt Nam và m t s c ng qu c có vũ khí h t nhân, thúc đ y tích ữ ộ ố ườ ố ạ ẩc c quá trình các n c này tham gia Ngh đ nh th v SEANWFZ.ự ướ ị ị ư ề

Quá trình Vi t Nam tham gia ARF, v i ASEAN đóng vai trò h t ệ ớ ạnhân, góp ph n tích c c trong vi c t o d ng m t môi tr ng an ninh ầ ự ệ ạ ự ộ ườb n v ng cho Vi t Nam. Đi u này th hi n rõ m t s v n đ c b n ề ữ ệ ề ể ệ ở ộ ố ấ ề ơ ảsau:

M t là,ộ Vi t Nam thông qua ASEAN đ h p tác v i các n c ARF vàệ ể ợ ớ ướ

các đ i tác, đ c bi t là các n c l n có nh h ng hàng đ u khu v c, ố ặ ệ ướ ớ ả ưở ầ ở ựgi i quy t các v n đ an ninh phi truy n th ng nh an ninh môi tr ng, ả ế ấ ề ề ố ư ườthiên tai, d ch b nh, an ninh l ng th c, h p tác ch ng kh ng b , t i ị ệ ươ ự ợ ố ủ ố ộph m xuyên qu c gia. ạ ố

Hai là, thông qua ARF, Vi t Nam gi m đ c s nghi k , tăng c ng ệ ả ượ ự ỵ ườxây d ng ni m tin, thúc đ y h p tác thi t th c v i các n c Đông Nam Áự ề ẩ ợ ế ự ớ ướ

và các n c đ i tác khác c a ASEAN trong lĩnh v c an ninh – qu c phòng.ướ ố ủ ự ố

Hi n nay, ARF đã chuy n sang ngo i giao phòng ng a – giai đo n hai ệ ể ạ ừ ạtrong ti n trình ba giai đo n h p tác anh ninh di n đàn này, Vi t Nam và ế ạ ợ ễ ệm t s n c thành viên còn không ít nh ng nghi ng i do ngo i giao ộ ố ướ ữ ạ ạphòng ng a là m t khái ni m m i xu t hi n th i kỳ sau chi n tranh ừ ộ ệ ớ ấ ệ ở ờ ếl nh và v n đang ti p t c đ c hoàn thi n v n i dung. Tuy nhiên, Vi t ạ ẫ ế ụ ượ ệ ề ộ ệNam đã t ng b c ti p c n linh ho t đ có th phát huy h u hi u vai tròừ ướ ế ậ ạ ể ể ữ ệ

c a ngo i giao phòng ng a, thúc đ y ki n t a m t môi tr ng an ninh – ủ ạ ừ ẩ ế ọ ộ ườqu c phòng có l i cho công cu c xây d ng và b o v T qu c.ố ợ ộ ự ả ệ ổ ố

C ng đ ng chính tr - an ninh ASEAN(APSC) đang đ c các n c ộ ồ ị ượ ướASEAN xây d ng có nhi u n i dung c t lõi phù h p yêu c u phát tri n ự ề ộ ố ợ ầ ểc a Vi t Nam. Năm 2004, ASEAN thông qua k ho ch hành đ ng C ng ủ ệ ế ạ ộ ộđ ng an ninh ASEAN ( ASC POA). Vi c Hi n ch ng ASEAN có hi u l c ồ ệ ế ươ ệ ựcu i tháng 12 – 2008 là m t b c ti n r t quan tr ng trong ti n trình ố ộ ướ ế ấ ọ ếxây d ng APSC. T i H i ngh , B tr ng ngo i giao ASEAN tr c th m ự ạ ộ ị ộ ưở ạ ướ ềH i ngh c p cao ASEAN 17 di n ra vào cu i tháng 10 năm 2010, các h i ộ ị ấ ễ ố ộtr ng đã thông qua Tuyên b ASEAN v h p tác tìm ki m và c u tr ưở ố ề ợ ế ứ ợng i và tàu thuy n b tai n n trên bi n. Quy t c trình các tranh ch p ườ ề ị ạ ể ắ ấkhông gi i quy t đ c lên C p cao ASEAN và Quy t c y quy n ký k t ả ế ượ ấ ắ Ủ ề ếcác giao d ch theo lu t nh m c th hóa và ph c v tri n khai Hi n ị ậ ầ ụ ể ụ ụ ể ếch ng ASEAN, nh t là trên lĩnh v c an ninh, có ý nghĩa tích c c đ i v i ươ ấ ự ự ố ớti n trình APSC. Cũng tr c th m H i ngh c p cao, góp ph n tăng ế ướ ề ộ ị ấ ầ

c ng tình g n k t và h p tác hi u qu gi a c quan an ninh các n c ườ ắ ế ợ ệ ả ữ ơ ướthành viên.

APSC ho t đ ng d a trên nguyên t c c b n là tôn tr ng đ c l p ạ ộ ự ắ ơ ả ọ ộ ậch quy n, toàn v n lãnh th , không can thi p vào công vi c n i b c a ủ ề ẹ ổ ệ ệ ộ ộ ủnhau, đ ng thu n, gi i quy t xung đ t b ng con đ ng hòa bình. Các vănồ ậ ả ế ộ ằ ườ

ki n đi u ph i ho t đ ng c a APSC có ZOPFAN, TAC, SEANWFZ, Hi n ệ ề ố ạ ộ ủ ếch ng ASEAN, APSC th a nh n cách ti p c n an ninh toàn di n. Vì vây, ươ ừ ậ ế ậ ệAPSC công nh n s n đ nh chính tr và xã h i, s th nh v ng v kinh ậ ự ổ ị ị ộ ự ị ượ ềt , s thu h p kho ng cách phát tri n và b t công xã h i sẽ là n n t ng ế ự ẹ ả ể ấ ộ ề ảv ng ch c cho APSC. Theo đu i m c tiêu an ninh toàn di n sẽ t o c h i ữ ắ ổ ụ ệ ạ ơ ộcho Vi t Nam và ASEAN h p tác toàn di n sẽ t o ra c h i cho Vi t Nam ệ ợ ệ ạ ơ ộ ệvà ASEAN h p tác ch t chẽ v i nhau trong vi c đ i phó v i nh ng th ợ ặ ớ ệ ố ớ ữ ửthách an ninh phi truy n th ng mà khu v c đang ph i đ i di n.ề ố ự ả ố ệ

APSC là m t c ng đ ng m , h ng ra bên ngoài, g n k t b n bè, ộ ộ ồ ở ướ ắ ế ạnh t là các n c đ i tho i, đ ng th i c ng c và tăng c ng vai trò vai ấ ướ ố ạ ồ ờ ủ ố ườtrò h t nhân c ASEAN đ i v i ARF. Nguyên t c và m c tiêu ho t đ ng ạ ả ố ớ ắ ụ ạ ộc a APSC phù h p v i nhu c u, cách ti p c n đ i v i môi tr ng an ninhủ ợ ớ ầ ế ậ ố ớ ườ

khu v c c a Vi t Nam.ự ủ ệCó th nói, quan h h p tác h u ngh v i các n c ASEAN là m t ể ệ ợ ữ ị ớ ướ ộ

ho t đ ng đ i ngo i c b n góp ph n t o d ng m t môi tr ng an ninh ạ ộ ố ạ ơ ả ầ ạ ự ộ ườkhu v c hòa bình, h u ngh , t o đi u ki n thu n l i cho Vi t Nam b o vự ữ ị ạ ề ệ ậ ợ ệ ả ệ

ch quy n lãnh th , an ninh qu c gia, tr an xã h i, phát tri n kinh t . ủ ề ổ ố ị ộ ể ếVi c h p tác ch t chẽ v i các n c ASEAN càng tr nên b c thi t khi mà ệ ợ ặ ớ ướ ở ứ ếcác v n đ an ninh phi truy n th ng nh môi tr ng sinh thái, kh ng ấ ề ể ố ư ườ ủb , ch nghĩa c c đoan, tôn giáo, dân t c, an ninh l ng th c, d ch b nh, ố ủ ự ộ ươ ự ị ệthiên tai, ngày càng có nh ng chuy n bi n m i nghiêm tr ng, ph c t p. ữ ể ế ớ ọ ứ ạ

Vi t Nam đ c d lu n th gi i đánh giá là m t trong nh ng n c ệ ượ ư ậ ế ớ ộ ữ ướcó môi tr ng an ninh, chính tr n đ nh. Đây là m t trong nh ng y u t ườ ị ổ ị ộ ữ ế ốquan tr ng đ thu hút đ u t n c ngoài đ ph c v kinh t - xã h i.ọ ể ầ ư ở ướ ể ụ ụ ế ộ

Nh ng gi i h n trong v n đ h p tác an ninh – qu c phòng ữ ớ ạ ấ ề ợ ốv i các n c ASEANớ ướ

Trong quá trình tham gia h p tác an ninh cùng các n c ASEAN, ợ ướVi t Nam c n kiên trì đ u tranh gi v ng cùng nhau, đ c biêt là trong ệ ầ ấ ữ ữ ặlĩnh v c an ninh, chính tr . M t khi nh ng nguyên t c này không còn ự ị ộ ữ ắđ c th c hi n, cũng có nghĩa là b n s c, ch quy n an ninh qu c gia ượ ự ệ ả ắ ủ ề ốc a Vi t Nam sẽ đ ng tr c nh ng thách th c l n.ủ ệ ứ ướ ữ ứ ớ

Phân tích đ ng thái tình hình chính tr , an ninh c a Vi t Nam hi nộ ị ủ ệ ệ

nay, có th th y, tuy không ph i tr c ti p đ i di n v i m i đe doa xâm ể ấ ả ự ế ố ệ ớ ốl c t bên ngoài, nh ng nguy c v môt m i đe d a nh v y v n ti m ượ ừ ữ ơ ề ố ọ ư ậ ẫ ềtàng. Gi đ nh trong tr ng h p x y ra xung đ t, li u Vi t Nam có th ả ị ườ ợ ả ộ ệ ệ ểtrông c y vào ASEAN, ho c ARF? Câu tr l i đây ch c ch n là ậ ặ ả ờ ở ắ ắ không

th , ể vì h u h t các n c ASEAN sẽ không s n sàng coi m i đe d a c a ầ ế ướ ẵ ố ọ ủchính h . S giúp đ c a ASEAN đ i v i Vi t Nam tr c h t và ch y u ọ ự ỡ ủ ố ớ ệ ướ ế ủ ếch là v tinh th n. Còn ARF ch là m t di n đàn đ i tho i v an ninh v i ỉ ề ầ ỉ ộ ễ ố ạ ề ớc ch l ng l o, c ch c a nó ch là giúp tăng c ng s hi u bi t l n ơ ế ỏ ẻ ơ ế ủ ỉ ườ ự ể ế ẫnhau,qua đó gi m nghi k gi a các n c trong khu v c. B i v y, trách ả ỵ ữ ướ ự ở ậnhi m đ m b o an ninh qu c gia c a Vi t Nam v n ph i do Vi t Nam t ệ ả ả ố ủ ệ ẫ ả ệ ựgánh vác. Trong đi u ki n hi n nay và nh ng năm t i, Vi t Nam cũng ề ệ ệ ữ ớ ệkhông th d a d m vào b t kỳ m t n c l n nào đ đ m b o an ninh ể ự ẫ ấ ộ ướ ớ ể ả ảcho mình, làm nh v y, th m chí sẽ d n đ n nh ng h l y khôn l ng. ư ậ ậ ẫ ế ữ ệ ụ ườS l a ch n kh dĩ và đúng đ n nh t đ i v i Vi t Nam là khôn khéo phátự ự ọ ả ắ ấ ố ớ ệ

tri n quan h h p tác v i t t c các n c l i ích an ninh Đông Nam Á ể ệ ợ ớ ấ ả ướ ợ ởvà châu Á – Thái Bình D ng, xác l p th cân b ng v i các n c này, đ c ươ ậ ế ằ ớ ướ ặbi t là Mỹ và Trung Qu c.ệ ố

1.2 Đ i v i quan h Vi t Nam v i m t s n c l n.ố ớ ệ ệ ớ ộ ố ướ ớ

Quá trình gia nh p ASEAN đã tác đ ng tích c c đ n quan h c a ậ ộ ự ế ệ ủVi t Nam v i các n c l n. T sau khi Vi t Nam gia nh p ASEAN, Vi t ệ ớ ướ ớ ừ ệ ậ ệNam đã thoát kh i tình tr ng b các n c láng gi ng bao vây, cô l p đ ỏ ạ ị ướ ề ậ ể

b c vào m t giai đo n phát tri n theo h ng h i nh p khu v c m nh ướ ộ ạ ể ướ ộ ậ ự ạmẽ, đ ng th i c i thi n rõ r t th và quan h v i các n c l n. Mỹ đã ồ ờ ả ệ ệ ế ệ ớ ướ ớbình th ng hóa quan h v i Vi t Nam (ngày 11- 7 – 1995) tr c khi ườ ệ ớ ệ ướdi n ra l k t n p Vi t Nam vào ASEAN. Quan h c a Vi t Nam v i ễ ễ ế ạ ệ ệ ủ ệ ớTrung Qu c có b c phát tri n m i, ti n t i thi t l p khuôn kh 16 ch : ố ướ ể ớ ế ớ ế ậ ổ ữ“Láng gi ng h u ngh , h p tác toàn di n, n đ nh lâu dài, h ng t i ề ữ ị ợ ệ ổ ị ướ ớt ng lai”. Quan h Vi t Nam v i Nh t B n và Liên minh châu Âu cũng cóươ ệ ệ ớ ậ ả

nh ng bi n chuy n tích c c. Các h i ngh c p caao ASEM v i nh ng ữ ế ể ự ộ ị ấ ớ ữnâng cao h p tác gi a hai khu v c và nh ng u tiên giúp đ mà các n c ợ ữ ự ữ ư ỡ ướEU dành cho Vi t Nam mang l i nh ng l i ích thi t th c trong quá trình ệ ạ ữ ợ ế ựVi t Nam phát tri n và h i nh p qu c t . Nh ng s ki n trên cho th y, ệ ể ộ ậ ố ế ữ ự ệ ấvi c c i thi n và bình th ng hóa quan h c a Vi t Nam v i các n c ệ ả ệ ườ ệ ủ ệ ớ ướl n khó có th là ng u nhiên mà không có s liên quan tr c ti p ho c ớ ể ẫ ự ự ế ặgián ti p v i quá trình Vi t Nam gia nh p ASEAN.ế ớ ệ ậ

Ch ng trình hành đ ng Hà N i khuy n khích và t o đi u ki n ươ ộ ộ ế ạ ề ệcho các n c ngoài ASEAN tham gia Hi p c Thân thi n và H p tác ướ ệ ướ ệ ợĐông Nam Á (TAC). T i H i ngh th ng đ nh ASEAN +3 t ch c Bali, ạ ộ ị ượ ỉ ổ ứ ởIndonexia ngày 8 – 11 – 2003, Trung Qu c tr thành n c đ u tiên tham ố ở ướ ầgia Hi p c này, sau đó là Mỹ vào ngày 22 – 7 -2009 Thái Lan, tr ệ ướ ở ởthành qu c gia ngoài Đông Nam Á th 16 tham gia Hi p c. Vi c các ố ứ ệ ướ ện c l n tham gia và th c hi n cam k t có ý nghĩa r t l n đ i v i xây ướ ớ ự ệ ế ấ ớ ố ớd ng môi tr ng hòa bình, phát tri n c a khu v c, t o đi u ki n thu n ự ườ ể ủ ự ạ ề ệ ậl i cho Vi t Nam đ y m nh quan h theo chi u h ng tích c c v i các ợ ệ ẩ ạ ệ ề ướ ự ớn c này.ướ

Hi n ch ng ASEAN thông qua trên c s tôn tr ng và tuân th ế ươ ơ ở ọ ủcác nguyên t c truy n th ng là không can thi p vào công vi c n i b c aắ ề ố ệ ệ ộ ộ ủ

nhau và đ ng thu n. Hi n ch ng là m t văn ki n tăng c ng tính pháp ồ ậ ế ươ ộ ệ ườlí trong quan h n i kh i, tăng c ng tính g n k t gi a các thành viên, ệ ộ ố ườ ắ ế ữnâng cao tính th ng nh t c a ASEAN trong quan h v i các đ i tác bên ố ấ ủ ệ ớ ố

ngoài, đánh d u s phát tri n v ch t trong quá trình phát tri n c a ấ ự ể ề ấ ể ủHi p h i.ệ ộ

Năm 2006, ASEAN ch đ ng thi t l p m t c ch h p tác qu c ủ ộ ế ậ ộ ơ ế ợ ốphòng - an ninh m i cho khu v c ADMM + g m b tr ng qu c phòng 8 ớ ự ồ ộ ưở ốn c đ i tho i bao g m Oxtraylia, Trung Qu c, n Đ , Nh t B n, Niu Di ướ ố ạ ồ ố Ấ ộ ậ ảLân, Hàn Qu c, Nga và Mỹ. Đây là m t c c u h p tác qu c phòng an ninhố ộ ơ ấ ợ ố

mang ý nghĩa chi n l c. Tr c h t, đây là m t di n đoàn đ i tho i, ế ượ ướ ế ộ ễ ố ạtham v n chi n l c, nh m xây d ng nh n th c chung v an ninh khu ấ ế ượ ằ ự ậ ứ ềv c, xây d ng lòng tin, xác đ nh các lĩnh v c h p tác thi t th c v qu c ự ự ị ự ợ ế ự ề ốphòng. ADMM + còn là c ch h p tác m c cao nh t v qu c phòng c aơ ế ợ ở ứ ấ ề ố ủ

khu v c, có kh năng đ nh h ng và ch đ a các ch ng trình ho t đ ng ự ả ị ướ ỉ ọ ươ ạ ộth c ti n nh m gi i quy t có hi u qu các thách th c an ninh chung, ự ễ ằ ả ế ệ ả ứnh t là các v n đ an ninh phi truy n th ng đang n i lên. Các n c ấ ấ ề ề ố ổ ướASEAN xác đ nh 5 lĩnh v c u tiên h p tác là h tr nhân đ o và c u tr ị ự ư ợ ỗ ợ ạ ứ ợth m h a. An ninh bi n, quân y, ch ng kh ng b và các ho t đ ng gìn ả ọ ể ố ủ ố ạ ộgi hòa bình, ADMM + còn là sân ch i bình đ ng và có l i cho t t c các ữ ơ ẳ ợ ấ ảbên tham gia, đ ng th i có vai trò hài hòa quan h , xây d ng năng l c và ồ ờ ệ ự ựtăng c ng quan h gi a quân đ i các n c tham gia, t đó t o d ng ườ ệ ữ ộ ướ ừ ạ ựm t c c di n an ninh m i trong khu v c. ộ ụ ệ ớ ự

S tr ng thành c a ASEAN đã đ c các đ i tác l n trên th gi i ự ưở ủ ượ ố ớ ế ớcông nh n. Bi u hi n rõ ràng nh t c a nó là Mỹ, Trung Qu c, EU đã c ậ ể ệ ấ ủ ố ửđ i s riêng ph trách quan h đ i ngo i v i ASEAN nh v i m t t ạ ứ ụ ệ ố ạ ớ ư ớ ộ ổch c th ng nh t. V th c a t ng n c ASEAN, trong đó không ngo i trứ ố ấ ị ế ủ ừ ướ ạ ừ

Vi t Nam đ c nâng cao cùng s tr ng thành c a c kh i.ệ ượ ử ưở ủ ả ố

S tr ng thành và t ch nh v y c a ASEAN trong quan h v i ự ưở ự ủ ư ậ ủ ệ ớcác n c l n là r t có l i cho Vi t Nam trong vi c xây d ng và duy trì ướ ớ ấ ợ ệ ệ ựm t kh i cân b ng trong quan h v i các n c l n, đ c bi t là trong b i ộ ố ằ ệ ớ ướ ớ ặ ệ ốc nh m i Đông Nam Á sau chi n tranh l nh mà nh h ng c a Mỹ t i ả ớ ở ế ạ ả ưở ủ ạkhu v c có suy gi m, còn Trung Qu c và Nh t B n mu n gia tăng m nh ự ả ố ậ ả ố ạ

mẽ gây nh h ng, gây d ng m t v th m i c a mình trong quan h vói ả ưở ự ộ ị ế ớ ủ ệcác n c Đông Nam Á. Có th nói, phát tri n quan h toàn di n v i ướ ể ể ệ ệ ớASEAN đ ng th i cũng c i thi n rõ th và quan h c a Vi t Nam v i các ồ ờ ả ệ ế ệ ủ ệ ớn c l n. N u không là thành viên ASEAN, quan h c a Vi t Nam v i cácướ ớ ế ệ ủ ệ ớ

n c l n khó có th phát tri n đ c nh th c t đã di n ra.ướ ớ ể ể ượ ư ự ế ễ

1.3 Đ i v i vi c gi i quy t các tranh ch p, trong đó có tranh ố ớ ệ ả ế ấch p ch quy n gi a Vi t Nam v i m t s n c liên quanấ ủ ề ữ ệ ớ ộ ố ướ .

Vi t Nam đã cùng ASEAN so n th o Quy ch ho t đ ng c a H i ệ ạ ả ế ạ ộ ủ ộđ ng t i cao c a Hi p c TAC. N i dung chính c a quy ch là H i đ ng ồ ố ủ ệ ướ ộ ủ ế ộ ồch ti p nh n gi i quy t nh ng tranh ch p có th nh h ng đ n hòa ỉ ế ậ ả ế ữ ấ ể ả ưở ếbình và n đ nh khu v c, đ c các bên liên quan tr c ti p đ ng ý và ch ổ ị ự ượ ự ế ồ ỉđóng vai trò trung gian hòa gi i mà không s d ng bi n pháp c ng ch , ả ử ụ ệ ưỡ ếm i quy t đ nh đ u d a trên nguyên t c nh t trí. Vi c các n c ASEAN ọ ế ị ề ự ắ ấ ệ ướthông qua đ c b nguyên t c c a H i đ ng t i cao TAC vào tháng 7 ượ ộ ắ ủ ộ ồ ốnăm 2001 t o l p m t c s pháp lí, góp ph n gi i quy t các tranh ch p ạ ậ ộ ơ ở ầ ả ế ấn i kh i và các tranh ch p gi a các thành viên ASEAN v i các đ i tác ộ ố ấ ữ ớ ốngoài khu v c m t cách hòa bình và th a đáng h n. Trong ho t đ ng c aự ộ ỏ ơ ạ ộ ủ

H i đ ng t i cao. Vi t Nam luôn chú ý t i vi c duy trì ch đ o c a ộ ồ ố ệ ớ ệ ỉ ạ ủASEAN, tránh bi n H i đ ng thành m t tòa án khu v c v i vai trò c a ế ộ ồ ộ ự ớ ủm t vài n c kh ng ch các quy t đ nh c a H i đ ng.ộ ướ ố ế ế ị ủ ộ ồ

Các n c ASEAN th c hi n nguyêt t c không can thi p vào công ướ ự ệ ắ ệvi c n i b khi s d ng ASEAN Trorika trong gi i quy t xung đ t, ch ệ ộ ộ ử ụ ả ế ộ ỉđ c th c hi n khi có s nh t trí c a t t c ngo i tr ng ASEAN. H n ượ ự ệ ự ấ ủ ấ ả ạ ưở ơn a, ASEAN Trorika ho t đ ng theo nguyên t c đ ng thu n, không can ữ ạ ộ ắ ồ ậthi p vào công vi c n i b , ch c năng c a ASEAN Trorika không có th mệ ệ ộ ộ ứ ủ ẩ

quy n quy t đ nh và ch đóng vai trò t v n cho các ngo i tr ng ề ế ị ỉ ư ấ ạ ưởASEAN. Nh v y, Vi t Nam có th v n d ng nh m t ph ng ti n h u ư ậ ệ ể ậ ụ ư ộ ươ ệ ữích giúp Vi t Nam gi i quy t t t h n các b t đ ng, tranh ch p trong quá ệ ả ế ố ơ ấ ồ ấ

trình tham gia liên k t, h p tác v i các thành viên ASEAN khác, tăng ế ợ ớc ng tình đoàn k t, h u ngh v i các n c này.ườ ế ữ ị ớ ướ

Nh v y, trong giai đo n hi n nay v i t cách là m t thành viên có ư ậ ạ ệ ớ ư ộtrách nhi m tích c c c a ASEAN, Vi t Nam ti p t c kh ng đ nh ASEAN làệ ự ủ ệ ế ụ ẳ ị

nhân t quan tr ng hàng đ u đ i v i vi c duy trì môi tr ng hòa bình, ố ọ ầ ố ớ ệ ườan ninh và h p tác phát tri n vì phát tri n Đông Nam Á, h tr đ c l c ợ ể ể ở ỗ ợ ắ ựcho m c tiêu an ninh và phát tri n c a t ng n c thành viên cũng nh ụ ể ủ ừ ướ ưc Hi p h i. Vi t Nam ngày càng nh n th c đ y đ h n và coi tr ng ả ệ ộ ệ ậ ứ ầ ủ ơ ọđúng m c t m quan tr ng chi n l c c a ASEAN đ i v i s nghi p xây ứ ầ ọ ế ượ ủ ố ớ ự ệd ng và b o v đ t n c. Vi t Nam đánh giá cao c u vi c gia nh p và ự ả ệ ấ ướ ệ ả ệ ậtham gia h p tác ASEAN, vì đi u đó đã và sẽ mang l i cho Vi t Nam ợ ề ạ ệnhi u l i ích quan tr ng, thi t th c v chính tr - an ninh, kinh t , văn ề ợ ọ ế ự ề ị ếhóa – xã h i và đ i ngo i mà bao trùm là t o môi tr ng qu c t thuân ộ ố ạ ạ ườ ố ếl i cho xây d ng và b o v đ t n c cũng nh h tr Vi t Nam h i nh pợ ự ả ệ ấ ướ ư ỗ ợ ệ ộ ậ

nhanh chóng và hi u qu h n v i khu v c và th gi i.ệ ả ơ ớ ự ế ớ

2. Vai trò c a h p tác, liên k t ASEAN đ i v i Vi t Nam trong lĩnh ủ ợ ế ố ớ ệv c kinh t - xã h iự ế ộ

2.1Vai trò c a h p tác, liên k t n i kh i Vi t Nam – ASEAN đ i v i kinhủ ợ ế ộ ố ệ ố ớ

t - xã h i Vi t Namế ộ ệ

Trong lĩnh v c th ng m i, trong nh ng năm qua CEPT – AFTA góp ự ươ ạ ữph n th t ch t h n m i quan h th ng m i c a Vi t Nam v i ASEAN, ầ ắ ặ ơ ố ệ ươ ạ ủ ệ ớVi t Nam đã cùng các n c ASEAN xây d ng Ngh đ nh th v c ch ệ ướ ự ị ị ư ề ơ ếgi i quy t tranh ch p và đ c ký k t t i H i ngh B tr ng Kinh t ả ế ấ ượ ế ạ ộ ị ộ ưở ếASEAN tháng 11 năm 1996 làm c s cho vi c gi i quy t các tranh ch p ơ ở ệ ả ế ấx y ra trong quá trình th c hi n các hi p đ nh kinh t ASEAN. T ng c c ả ự ệ ệ ị ế ổ ụH i quan đã tri n khai áp d ng Hành lang xanh cho các hàng hóa CEPT – ả ể ụAFTA. Vi c làm này góp ph n làm thông thoáng l u thông hàng hóa hai ệ ầ ưchi u gi a Vi t Nam v i các n c ASEAN khác, làm tăng s c s ng cho ề ữ ệ ớ ướ ứ ốn n kinh t các n c tham gia.ề ế ướ

Nông s n là s n ph m đ c tiêu th l n th tr ng ASEAN, nh t ả ả ẩ ượ ụ ớ ở ị ườ ấlà g o. Đ ng th i, ASEAN cũng cung c p máy móc thi t b cho Vi t Nam. ạ ồ ờ ấ ế ị ệTác đ ng l n nh t c a cam k t CEPT đ i v i kinh t Vi t Nam đó là ộ ớ ấ ủ ế ố ớ ế ệb c đ u hình thành m t s nhóm m t hàng có s liên k t nh t đ nh ướ ầ ộ ố ặ ự ế ấ ị ởc p khu v c nh hàng d t may, đi n t và m t s m t hàng tiêu dùng ấ ự ư ệ ệ ử ộ ố ặnh đò g , đ g , đ nh a và hóa mỹ ph m các lo i.ư ỗ ồ ỗ ồ ự ẩ ạ

Tuy v y, càng tham gia sâu vào qua trình th c hi n CEPT – AFTA thì ậ ự ệd ng nh đã tăng tr ng th ng mai hai chi u cho Vi t Nam và ASEANườ ư ưở ươ ề ệ

l i có xu h ng gi m. Nh t tr ng kim ng ch th ng m i liên t c gi m ạ ướ ả ư ỷ ọ ạ ươ ạ ụ ảt 30% năm 1996 xu ng 20 – 25% nh ng năm 2002 – 2007.ừ ố ữ

Trong lĩnh v c đ u tự ầ ư

Các n c ASEAN đ u t vào Vi t Nam nhi u và ng c l i các n cướ ầ ư ệ ề ượ ạ ướ

cũng đ u t vào Vi t Nam. Nh ng d án c a các n c ASEAN có m t ầ ư ệ ữ ự ủ ướ ặtrong nhi u ngành ngh , lĩnh v c nh khai thác d u khí, công nghi p ề ề ự ư ầ ện ng, công nghi p nh , công nghi p th c ph m, nông lâm th y s n, ặ ệ ẹ ệ ự ẩ ủ ảkhách s n, du l ch, ngân hàng, ,tài chính. Các d án này gi i quy t hàng ạ ị ự ả ếv n công ăn vi c làm cho ng i lao đ ng.ạ ệ ườ ộ

Quá trình h p tác, liên k t kinh t Vi t Nam – ASEAN cũng là m t ợ ế ế ệ ộquá trình t o ra nh ng thay đ i nh t đ nh đ i v i ph ng th c v n hànhạ ữ ổ ấ ị ố ớ ươ ứ ậ

và cách th c ho t đ ng c a n n kinh t Vi t Nam.ứ ạ ộ ủ ề ế ệ

M t là, góp ph n đ nh h ng l i mô hình tăng tr ng, chuy n sang mô ộ ầ ị ướ ạ ưở ểhình c nh tranh trên th tr ng m , th c ch t là h ng ngo i d a trên ạ ị ườ ở ự ấ ưở ạ ựxu t kh u và l i th so sánh.ấ ẩ ợ ế

Hai là, ti p t c đ i m i, hoàn thi n các th ch và các nguyên t c c b nế ụ ổ ớ ệ ể ế ắ ơ ả

c a h th ng kinh t th tr ng nh m t o ra m t sân ch i bình đ ng và ủ ệ ố ế ị ườ ằ ạ ộ ơ ẳminh b ch, thúc đ y quá trình hình thành các th ch th tr ng hi n ạ ẩ ể ế ị ườ ệđ i. ạ

Ba là, đ y m nh quá trình c ph n hóa doanh nghi p nhà n c, ch ng ẩ ạ ổ ầ ệ ướ ốđ c quy n doanh nghi p. ộ ề ệ

B n là, thúc đ y đ u t t nhân, góp ph n quan tr ng t o thêm nhi u ố ẩ ầ ư ư ầ ọ ạ ềvi c làm, tăng thu nh p cho ng i lao đ ng. Năm là, góp ph n thúc đ y ệ ậ ườ ộ ầ ẩqu n lý nhà n c trong lĩnh v c kinh t , tăng c ng hi u l c đi u hành ả ướ ự ế ườ ệ ự ềvà qu n lý nhà n c, l y yêu c u h i nh p làm chu n đ đ t ra m c ả ướ ấ ầ ộ ậ ẩ ể ặ ụtiêu, l trình c i cách.ộ ả

Nhìn chung, h p tác, liên k t kinh t n i kh i Vi t Nam – ASEAN ợ ế ế ộ ố ệkhá r ng và đa d ng Vi t Nam đã c g ng trong nh ng n l c h p tác ộ ạ ệ ố ắ ữ ỗ ự ợc a mình v i t cách là m t n c thành viên. Vi t Nam đang ch đ ng ủ ớ ư ộ ướ ệ ủ ộvà tích c c đ ra nh ng bi n pháp phù h p nh m thúc đ y tri n khai ự ề ữ ệ ợ ằ ẩ ểHi p đ nh khung v 12 lĩnh v c u tiên h i nh p c a ASEAN, h ng t i ệ ị ề ự ư ộ ậ ủ ướ ớm c tiêu xây d ng C ng đ ng kinh t ASEAN. Bên c nh đó, Vi t Nam ụ ự ộ ồ ế ạ ệđ y m nh tham gia th c hi n các th a thu n v t do hóa m u d ch, ẩ ạ ự ệ ỏ ậ ề ự ậ ịđ u t và d ch v trong ASEAN, thúc đ y liên k t kinh t sâu r ng h n. ầ ư ị ụ ẩ ế ế ộ ơĐ ng th i Vi t Nam n l c phát huy vai trò ch đ o trong vi c th c hi nồ ờ ệ ỗ ự ủ ạ ệ ự ệ

Sáng ki n liên k t ASEAN h tr các thành viên m i, các ch ng trình ế ế ỗ ợ ớ ươphát tri n. Ti u vùng Mê Kông, Hành lang Đông – Tây nh m thu h p ể ể ằ ẹkho ng cách phát tri n và h tr liên k t khu v c. H p tác liên k t Vi t ả ể ỗ ợ ế ự ợ ế ệNam – ASEAN cũng góp ph n giúp Vi t Nam tích lũy thêm kinh nghi m ầ ệ ệtham gia có hi u qu vào các c ch l n nh APEC, WTO. Tuy nhiên, vi c ệ ả ơ ế ớ ư ệVi t Nam là m t thành viên m i, l i có trình đ phát tri n kinh t còn l cệ ộ ớ ạ ộ ể ế ạ

h u h n so v i các thành viên khác, kh năng c nh tranh c a các doanh ậ ơ ớ ả ạ ủnhi p còn y u, h th ng pháp lu t ch a hoàn ch nh, các th t c còn ệ ế ệ ố ậ ư ỉ ủ ụr m rà đã nh h ng không nh đ n Vi t Nam trong liên k t v i ườ ả ưở ỏ ế ệ ế ớASEAN trong nh ng năm qua..ữ

2.2 Vai trò c a m t s khuôn kh h p tác c a ASEAN và các đ i tác bên ủ ộ ố ổ ợ ủ ốngoài đ i v i kinh t - xã h i Vi t Namố ớ ế ộ ệ

ASEAN + 3 v i Vi t Namớ ệ

ASEAN + 3 thúc đ y quá trình phát tri n h p tác kinh t gi a các ẩ ể ợ ế ữn c, Vi t Nam và các n n kinh t Đông Á nói chung, các n c Đông B c ướ ệ ề ế ướ ắÁ nói riêng.

Thành t u n i b t nh t trong lĩnh v c tài chính ti n t c a h p tácự ổ ậ ấ ự ề ệ ủ ợ

ASEAN + 3 là vi c tri n khai Sáng ki n Chiangmai Initiative. Theo đó, có ệ ể ế16 th a thu n song ph ng đ c kí k t gi a các n c Đông Á, tr giá ỏ ậ ươ ượ ế ữ ướ ịhàng ch c t USD. Đây là các th a thu n hoán đ i song ph ng gi a các ụ ỷ ỏ ậ ổ ươ ữn c ASEAN v i ba đ i tác l n là Nh t B n, Trung Qu c, Hàn Qu c. M c ướ ớ ố ớ ậ ả ố ố ụđích là nh m cũng c p v n ng n h n d i hình th c hoán đ i ti n t ằ ấ ố ắ ạ ướ ứ ổ ề ệcho các n c tham gia khi g p ph i khó khăn v cán cân thanh toán ho cướ ặ ả ề ặ

v kh năng thanh toán trong th i gian ng n h n, giúp các n c ASEAN ề ả ờ ắ ạ ướnói chung và Vi t Nam nói riêng gi m b t s ph thu c tài chính vào các ệ ả ớ ự ụ ộngu nv n t Mỹ và EU.ồ ố ừ

Ba n c Đông B c Á là Trung Qu c, Nh t B n, Hàn Qu c hi n đ u ướ ắ ố ậ ả ố ệ ềlà các đ i tác kinh t hàng đ u c a Vi t Nam.ố ế ầ ủ ệ

GMS v i Vi t Namớ ệ

Ch ng trình h p tác phát tri n ti u vùng Mê Kông m r ng ươ ợ ể ể ở ộ(GMS) mang l i nhi u l i ích kinh t - xã h i thi t th c cho Vi t Nam. ạ ề ợ ế ộ ế ự ệTrong ti u vùng Mê Công m r ng đã có nh ng sáng ki n h p tác v i ể ở ộ ữ ế ợ ớnhi u c ch h p tác đa ph ng có nh h ng không nh đ n s phát ề ơ ế ợ ươ ả ưở ỏ ế ựtri n Vi t Nam. GMS đ c thành l p t năm 1992 g m 6 n c Trung ể ệ ượ ậ ừ ồ ướQu c, Mianma, Lào, Thái Lan, Campuchia, Vi t Nam. T năm 2000, chi n ố ệ ừ ếl c h p tác kinh t Agiadady – Chao raya – Mê Kông g m 5 n c Cam ượ ợ ế ồ ướpu chia, Thái Lan, Lào, Mianma, Vi t Nam t năm 2003ệ ừ

S phát tri n GMS làm gia tăng l u l ng m u d ch qua biên gi i ự ể ư ượ ậ ị ớgi a Vi t Nam v i các n c trong ti u vùng Mê Kông m r ng. Đ ng ữ ệ ớ ướ ể ở ộ ồth i, GMS kích thích s n xu t c a n n kinh t Vi t Nam đang trong th i ờ ả ấ ủ ề ế ệ ờkỳ chuy n đ i. Cùng v i đó, nó góp ph n thúc đ y chuy n d ch c c u ể ổ ớ ầ ẩ ể ị ơ ấ

kinh t trong nông nghi p và nông thôn, thúc đ y tăng tr ng kinh t ế ệ ẩ ưở ếd ch v , khai thác phát huy th m nh các ngu n l c s n xu t nông ị ụ ế ạ ồ ự ả ấnghi p c a khu v c Ti u vùng trong tiêu dùng. GMS góp ph n t o nên ệ ủ ự ể ầ ạvi c làm, c i thi n đ i s ng c a các b ph n dân c trong ph m vi tác ệ ả ệ ờ ố ủ ộ ậ ư ạđ ng c a các d án, các hành lang phát tri n kinh t .ộ ủ ự ể ế

Tham gia GMS Vi t Nam phát huy đ c c nh tranh, t o không gian ệ ượ ạ ạh p tác đa d ng, thu hút qu c t đ u t phát tri n. T o l p hành lang ợ ạ ố ế ầ ư ể ạ ậphát tri n k t n i các vùng lãnh th và qu c gia. Các hành lang phát ể ế ố ổ ốtri n đ c coi là gi i pháp t n d ng các y u t đ a chi n l c, đ a chính ể ượ ả ậ ụ ế ố ị ế ượ ịtr , đ a an ninh và quan h qu c t , k t n i sâu r ng Vi t Nam v i Đông ị ị ệ ố ế ế ố ộ ệ ớNam Á – Đông B c Á- Nam Á. Nói r ng h n, qua GMS, s đ ng thu n l i ắ ộ ơ ự ồ ậ ợích kinh t gi a Vi t Nam v i các n c trong khu v c tăng lên, t đó thúcế ữ ệ ớ ướ ự ừ

đ y h p tác an ninh, chính tr , văn hóa, xã h i, b o v môi tr ng.ẩ ợ ị ộ ả ệ ườ

ACFTA v i Vi t Namớ ệ

ACFTA là vi t t t c a Khu v c m u d ch t do ASEAN – Trung ế ắ ủ ự ậ ị ựQu c (ACFTA) .Khi ACFTA hình thành sẽ góp ph n làm thông thoáng ố ầho t đ ng ho t đ ng m u biên v i m c thu su t gi m d n t i không. ạ ộ ạ ộ ậ ớ ứ ế ấ ả ầ ớKhi ACFTA đ c th c hi n, Vi t Nam có c h i là n i trung chuy n hàng ượ ự ệ ệ ơ ộ ơ ểhóa gi a Trung Qu c v i ASEAN,nh v y m t s t nh biên gi i phía B c ữ ố ớ ư ậ ộ ố ỉ ớ ắnh L ng S n sẽ có c h i phát tri n.ư ạ ơ ơ ộ ể

Nh v y, có th th y vai trò c a ASEAN mang l i cho Vi t Nam là ư ậ ể ấ ủ ạ ệnh ng đ i tác kinh t l n đ phát tri n đ t n c.ữ ố ế ớ ể ể ấ ướ

3.Nh n xétậ

Vi c c i thi n quan h và chính th c gia nh p ASEAN (7- 1995) đã ệ ả ệ ệ ứ ậgóp ph n giúp Vi t Nam t ng b c phá đ c th bao vây c m v n c a ầ ệ ừ ướ ượ ế ấ ậ ủcác th l c đ qu c và thù đ ch, h i nh p ngày càn sâu r ng t i khu v c ế ự ế ố ị ộ ậ ộ ớ ựvà th gi i. S phát tri n h p tác toàn di n v i ASEAN đ ng th i cũng ế ớ ự ể ợ ệ ớ ồ ờgóp ph n c i thi n th và quan h Vi t Nam v i các n c. V i quan h ầ ả ệ ế ệ ệ ớ ướ ớ ệ

đ c m r ng, Vi t Nam có c h i phát tri n kinh t , đ t đ c t m đ a ượ ở ộ ệ ơ ộ ể ế ạ ượ ầ ịchính tr quan tr ng. ị ọ

III. K T LU NẾ Ậ

Có th kh ng đ nh r ng t khi gia nh p ASEAN, m i quan tâm l n ể ẳ ị ằ ừ ậ ố ớnh t và là m c tiêu quan tr ng hàng đ u c a Vi t Nam là đoàn k t các ấ ụ ọ ầ ủ ệ ến c thành viên ASEAN đ cùng nhua xây d ng m t Đông Nam Á hòa ướ ể ự ộbình, n đ nh, h p tác, h u ngh phát tri n th nh v ng, có vai trò và v ổ ị ợ ữ ị ể ị ượ ịth ngày càng cao trên tr ng qu c t . Đó cũng là mong mu n chung c aế ườ ố ế ố ủ

các n c trong khu v c sau nhi u th p k b t n, nghi k và chia rẽ. ướ ự ề ậ ỉ ấ ổ ỵChính vi c Vi t Nam gia nh p ASEAN là m t đóng góp cho hòa bình, đoànệ ệ ậ ộ

k t, h u ngh và h p tác trong khu v c, làm nhân lên s c m nh và v th ế ữ ị ợ ự ứ ạ ị ếc a Hi p h i và m r ng ra m t trang m i trong l ch s khu v c nh ủ ệ ộ ở ộ ộ ớ ị ử ự ưchính các nhà lãnh đ o các n c thành viên ASEAN đã t ng nh n xét ạ ướ ừ ậnhân s ki n này.ự ệ

Vi t Nam là m t b ph n h u c c a ASEAN và là m t thành viên ệ ộ ộ ậ ữ ơ ủ ộcó trách nhi m c a gia đình ASEAN. Khu v c Đông Nam Á và ASEAN có ý ệ ủ ựnghĩa chi n l c v i Vi t Nam, vì nó liên quan tr c ti p đ n môi tr ng ế ượ ớ ệ ự ế ế ườan ninh và phát tri n c a đ t n c. M t ASEAN liên k t ch t chẽ, đoàn ể ủ ấ ướ ộ ế ặk t và th ng nh t, có vai trò và v th qu c t quan tr ng, là hoàn toàn ế ố ấ ị ế ố ế ọphù h p v i l i ích c b n lâu dài c a Vi t Nam. Chính vì v y, Vi t Nam ợ ớ ợ ơ ả ủ ệ ậ ệluôn xác đ nh tăng c ng quan h h p tác, liên k t trong ASEAN, xét c ị ườ ệ ợ ế ảv h p tác đa ph ng và quan h song ph ng, là m t b ph n quan ề ợ ươ ệ ươ ộ ộ ậtr ng trong chính sách đ i ngo i đ c l p, t ch , đa ph ng hóa, đa ọ ố ạ ộ ậ ự ủ ươd ng hóa và láng gi ng h u ngh c a Vi t Nam.ạ ề ữ ị ủ ệ

Thành công đ t đ c trong chính sách ASEAN đã tr thành m t ạ ượ ở ộtrong nh ng nguyên nhân quan tr ng nh t thúc đ y quan h đ i ngo i ữ ọ ấ ẩ ệ ố ạVi t Nam đ c m r ng, th c l c c a đ t n c đ c tăng c ng, v th ệ ượ ở ộ ự ự ủ ấ ướ ượ ườ ị ế

khu v c và trên tr ng qu c t đ c nâng cao không ng ng.ở ự ườ ố ế ượ ừ

Tuy nhiên, bên c nh ạ vi c m r ng liên k t khu v c đã mang l iệ ở ộ ế ự ạ

nhi u c h i cho Vi t Nam đ nâng cao v th trên tr ng qu c t cũngề ơ ộ ệ ể ị ế ườ ố ế

đ a ra nhi u thách th c, n u không th c hi n m t cách khéo léo, sángư ề ứ ế ự ệ ộ

su t thì Vi t Nam có nguy c b đ y lùi, t t h u là r t cao, sẽ b phố ệ ơ ị ẩ ụ ậ ấ ị ụ

thu c vào các n c l n trong m i quan h móc xích.ộ ướ ớ ố ệL i ích qu c gia dân t c đ c đ m b o m c đ nào, tùy thu c ợ ố ộ ượ ả ả ở ứ ộ ộ

vào đ t n c m nh hay y u; thành công hay h n ch trong quan h gi aấ ướ ạ ế ạ ế ệ ữ

các qu c gia ph thu c ch y u vào th c l c m i n c, "th c l c nh cáiố ụ ộ ủ ế ự ự ỗ ướ ự ự ư

chiêng, ngo i giao nh cái ti ng. Chiêng có to, ti ng m i l n", c n ph i ạ ư ế ế ớ ớ ầ ảtìm ra con đ ng ng n nh t, th c t nh t, hi u qu nh t đ xây d ng vàườ ắ ấ ự ế ấ ệ ả ấ ể ự

phát tri n đ t n c. Có nh th , v th c a dân t c Vi t Nam m i đ c ể ấ ướ ư ế ị ế ủ ộ ệ ớ ượkh ng đ nh trên tr ng qu c t , t o đi u ki n đ phát tri n quan h ẳ ị ườ ố ế ạ ề ệ ể ể ệhòa bình, h u ngh , bình đ ng v i các n c mu n t o xi ng xích.ữ ị ẳ ớ ướ ố ạ ề

Tài li u tham kh oệ ả

1. Nguy n Th Qu , Nguy n Hoàng Giáp, Vi t Nam gia nh p Asean ễ ị ế ễ ệ ật năm 1995 đ n nay – Thành t u, v n đ và tri n v ng”, 2014.ừ ế ự ấ ề ể ọ

2. B công th ng, V.ộ ươ ai trò và v th c a Vi t Nam trong c ng ị ế ủ ệ ộđ ng kinh t Aseanồ ế

3. Vũ D ng Ninh, Vi t Nam – Asean, quan h song ph ng, đaươ ệ ệ ươ

ph ng.ươ