สารานุก รมภาพยนตรfฟลิปปนสf สารานุก...

รายงานการวจะยรายงานการวจะยรายงานการวจะยรายงานการวจะย

เรอง

สารานกรมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�สารานกรมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�สารานกรมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�สารานกรมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�

ผ�วจะย

ชนดา เผอกสมชนดา เผอกสมชนดา เผอกสมชนดา เผอกสม

หน!วยวจะยเอเชยตวะนออกเฉยงใต�ศกษา ภาควชาปรวะตศาสตร� คณสะงคมศาสตร�

มหาวทยาละยนเรศวร

โดยทนการวจะยของหอภาพยนตร� (องค�การมหาชน)โดยทนการวจะยของหอภาพยนตร� (องค�การมหาชน)โดยทนการวจะยของหอภาพยนตร� (องค�การมหาชน)โดยทนการวจะยของหอภาพยนตร� (องค�การมหาชน)

กตตกรรมปรกาศกตตกรรมปรกาศกตตกรรมปรกาศกตตกรรมปรกาศ ปรการแรกสด ต�องขอขอบคณหอภาพยนตร� (องค�การมหาชน) สาหระบทนสนะบสนนการวจะยของงานวจะย “สารานกรมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�” น โดยเฉพาคณสะณห�ชะย โชตรสเศรณ ผ�ปรสานงานดแลการทาวจะยให�สาเรจลล!วงได�ด�วยด รวมทะงขอบคณหน!วยวจะยเอเชยตวะนออกเฉยงใต�ศกษา ภาควชาปรวะตศาสตร� มหาวทยาละยนเรศวร ผ�ตะงต�นรเรมโครงการวจะยในชด “สารานกรมอาเซยน” โดยเฉพาผ�รเรมเขยนข�อเสนอโครงการ ผศ.ดร. ทวศะกด เผอกสม ร!วมทะงคณาจารย�เพอนร!วมงาน นะกวจะยในหน!วยวจะยฯ แลนสตบะณฑตศกษาในภาควชาปรวะตศาสตร�ทกท!านทให�การสนะบสนนในหลายๆ เรองอย!างดในรหว!างการทาวจะยน ขอบคณคณสรฉะตร ระกการ ผ�ช!วยนะกวจะยสาหระบการเกบข�อมลภาคสนาม แลความช!วยเหลอในการจะดการข�อมลขะนสดท�ายทสามารถทาให�การวจะยชนนสาเรจลงได�ตามกาหนดเวลา แลควรกล!าวไว�ด�วยว!างานชนนสามารถสาเรจลล!วงลงได� ด�วยข�อมลสาคะญทมาจากการสะงสมแลค�นคว�าวจะยของนะกภาพยนตร�ศกษาชาวฟ�ลปป�นส� โดยเฉพาอย!างยงงานการศกษาของ Bienvenido Lumbera แล Nick Deocampo ขอบคณ Blog “Video48” สาหระบการแบ!งปTนภาพโปสเตอร�ภาพยนตร�ทะงหลายทใช�ปรกอบในรายงานวจะยน รวมทะงขอบคณข�อมลแลเจ�าหน�าทของหอภาพยนตร�แห!งฟ�ลปป�นส�, ศนย�วะฒนธรรมแห!งปรเทศฟ�ลปป�นส� แลห�องสมดมหาวทยาละยแห!งชาตฟ�ลปป�นส� (UP)

สารบะญสารบะญสารบะญสารบะญ

หน�าหน�าหน�าหน�า

บทนา 1

บทท 1 ปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ของฟ�ลปป�นส� 7

บทท 2 ปรมวลรายชอภาพยนตร�ทสาคะญแลเรองย!อ 85

บทท 3 ปรมวลรายชอผ�กากะบภาพยนตร�ทสาคะญ พร�อมปรวะตแลผลงาน 140

บทท 4 ปรมวลรายชอนะกแสดงทสาคะญ พร�อมปรวะตแลผลงาน 155

บรรณานกรม 177

ปรวะตย!อผ�วจะย 179

สารบะญภาพสารบะญภาพสารบะญภาพสารบะญภาพ หน�าหน�าหน�าหน�า

ภาพท 1ภาพท 1ภาพท 1ภาพท 1 โฆษณาของเปร�ตเอร�รา ใน El Comercio, 2 มกราคม 1897 10 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 2222 ภาพ capture จากภาพยนตร� Filipinos Retreat from Trenches 16 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 3333 ภาพ capture จากภาพยนตร� Advance of Kansus Volunteers at Caloocan 16 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 4444 ภาพ capture จากภาพยนตร� Capture of Trenches at Candaba 17 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 5555 anuncio ของภาพยนตร�ใน ค.ศ.1912 23 ภาพทภาพทภาพทภาพท 6666 Atang de la Rama ภาพจากภาพยนตร� Dalagang Bukid 29 ภาพทภาพทภาพทภาพท 7777 ภาพยนนตร� Ang Punyul na Ginto (1933) 31 ภาพทภาพทภาพทภาพท 8888 ภาพยนตร� Walang Sugat (1939) 34 ภาพทภาพทภาพทภาพท 9999 ภาพยนตร� Zamboanga 35 ภาพทภาพทภาพทภาพท 10101010 ภาพยนตร� Am at Anak (1939) 37 ภาพทภาพทภาพทภาพท 11111111 ภาพยนตร� Gilliw Ko (1939) 37 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 12121212 ภาพยนตร� Villa Hermosa 38 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 13131313 ภาพยนตร� Ibong Adarna 39 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 14141414 ภาพยนตร� Orasang Ginto 42 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 15151515 ภาพยนตร� Fort Santiago 43 ภาพทภาพทภาพทภาพท 16161616 ภาพยนตร� Guerilyera, 1946 44 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 17171717 ภาพยนตร� So Long, America,1946 45 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 18181818 ภาพยนตร� Huk sa Bagong Pamumuhay 46 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 19191919 ภาพยนตร� Roberta แล Rebecca 48 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 20202020 ภาพยนตร� Prinsipe Amante,1950; El Conde de Monte Carlo,1956 49 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 21212121 ภาพยนตร� Principen hindi Tumatawa, 1946 50 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 22222222 ภาพยนตร� Genghis Khan, 1950 51 ภาพทภาพทภาพทภาพท 23232323 ภาพยนตร� Buhay ng Pagibi ni Dr. Jose Rizal, 1956 52 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 24242424 ภาพยนตร� Tres Muskiteras, 1954 53 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 25252525 ภาพยนตร� Romeo and Julieta, 1951 53 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 26262626 ภาพยนตร� Darna ปq ค.ศ.1951 แล 1952 54 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 27272727 ภาพยนตร� Ang Sawa sa Lumang Simboryo,1952 55 รางวะลภาพยนตร�ยอดเยยมจากการปรกาศรางวะลภาพยนตร� FAMAS คระงแรก ภาพทภาพทภาพทภาพท 28282828 ภาพยนตร� Tayug, Ang Bayang Api, 1947 56 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 29292929 ภาพยนตร� Sanda Wong,1955 56 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 30303030 ภาพยนตร� Diego Silang, 1951 แล 57 10th Battalion sa 38th Parallel, Korea,1951

ภาพทภาพทภาพทภาพท 31313131 ภาพยนตร� Anak Dalita,1956 58 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 32323232 ภาพยนตร�สายละบของ Tony Ferrer 61 ภาพทภาพทภาพทภาพท 33333333 ภาพยนตร�แนวกะงฟ-คาราเต�ของ Tony Ferrer 62 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 34343434 ฉากเปลอยอกในตอนเป�ดเรองภาพยนตร� Igorota,1968 64 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 35353535 ใบป�ดภาพยนตร� Igarota 65 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 36363636 ภาพยนตร� Uhaw, 1970 65 ภาพทภาพทภาพทภาพท 37373737 Rosanna Ortiz จากภาพยนตร� Savage Sisters,1974 66 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 38383838 ภาพยนตร� Ganito Kami Noon, Paano Kayo Ngayon?, 1976 70 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 39 39 39 39 ภาพยนตร� Maynila, sa mga Kuko ng Liwanag, 1975 71 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 40404040 ภาพยนตร� Bayan Ko: Kapit sa Patalim, 1984 72 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 41414141 ภาพยนตร� Nunal sa Tubig แล Himala 73 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 42424242 ภาพยนตร� Kisapmata 76 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 43434343 ภาพยนตร� Jose Rizal,1998 79 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 44444444 ภาพยนตร� Bayaning Third World, 2000 79 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 45454545 ภาพยนตร�สะน Anino 80 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 46464646 ฉากจากภาพยนตร� Kinatay แล Serbis 82 ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 47 47 47 47 ภาพยนตร�แอนนเมชะน Urduja 83

สารบะญตารางสารบะญตารางสารบะญตารางสารบะญตาราง

หน�าหน�าหน�าหน�า ตารางท ตารางท ตารางท ตารางท 1111 จานวนภาพยนตร� (บางส!วน) จาแนกตามผ�กากะบภาพยนตร�ในช!วงทศวรรษ 1930 38

บทนาบทนาบทนาบทนา

หละกการแลเหตผลหละกการแลเหตผลหละกการแลเหตผลหละกการแลเหตผล ภาพยนตร�เป�นสอทถอกาเนดในช"วงปลายครสต�ศตวรรษท 19 ด*วยละกษณอะนเป�นสากลภาพยนตร�จงกลายเป�นสอแลศลปทสามารถเข*าถง “มวลชน” ได*อย"างมปรสทธภาพ เพรานะบตะงแต"ภาพยนตร�ถอกาเนดขนในป5 ค.ศ.1895 ภาพยนตร�กได*กรจายตะวไปทะวทกมมโลกอย"างรวดเรว จนกรทะงกลายเป�นสอทเป�นทนยมแลปรสบความสาเรจเป�นอย"างสง อย"างไรกตาม เนองจากภาพยนตร�ได*ถกผลตขนสาหระบผ*บรโภคในขอบเขตเฉพาทางวะฒนธรรม โดยเฉพาขอบเขตทางภาษาหนงๆ เพอตลาดผ*บรโภคซงใช*แลเข*าใจภาษานะนๆ ดะงนะนอตสาหกรรมภาพยนตร�ทพะฒนาขนในแต"ลพนทจงมละกษณเฉพาตะวทสามารถนยามในขอบเขตของความเป�นระฐชาตแตกต"างกะนออกไป ปรากฏการณ�ทเกดขนในพะฒนาการทางปรวะตศาสตร�ของภาพยนตร�ตะงแต"ช"วงกลางทศวรรษ 1910 ทภาพยนตร�ได*เรมมความสะมพะนธ�กะบระฐชาต แลได*กลายเป�นศลปรปแบบหนงของวะฒนธรรมแห"งชาต ได*ระบการศกษาจากนะกวชาการด*านภาพยนตร�ในฐาน “ภาพยนตร�แห"งชาต” (national film)1 ในปMจจบะนมโนทะศน�เกยวกะบภาพยนตร�แห"งชาตได*แตกแขนงออกไปในหลากหลายปรเดน อย"างเช"น2 (1) การนยามภาพยนตร�แห"งชาตผกพะนกะบมตทางเศรษฐกจ (อตสาหกรรมภาพยนตร�ภายในปรเทศหนงๆ) โดยการพจารณาว"าภาพยนตร�เรองนะนๆ ถกสร*างขนทไหน โดยใคร แลใครเป�นเจ*าของหรอควบคมการผลต จาหน"าย แลจะดฉายภาพยนตร� (2) นยามภาพยนตร�แห"งชาตผ"านการพจารณาตะวบททปรากฏบนจอว"าเป�นภาพยนตร�ว"าด*วยเรองราวใด มทะศนหรอละกษณการนาเสนอร"วมกะนหรอไม" (3) การนยามภาพยนตร�แห"งชาตโดยพจารณาจากการบรโภคภาพยนตร�โดยผ*ชมภายในชาต ซงอาจจรวมถงภาพยนตร�ทผลตจากปรเทศอน หรอ (4) การนยามภาพยนตร�แห"งชาต ด*วยการพจารณาในมตทางวะฒนธรรม ด*วยการยกชภาพยนตร�จานวนหนงว"ามคณค"าทางศลป หรอความยงใหญ" อะนแสดงให*เหนความยงใหญ"แลภาพละกษณ�ของชาตนะนๆ ท"ามกลางมโนทะศน�อะนหลากหลายดะงกล"าวน โครงการสารานกรมภาพยนตร�อาเซยนชดนได*พจารณาภาพยนตร� โดยมพนฐานอย"บนแนวคดเรองภาพยนตร�แห"งชาต จากนะกวชาการด*านภาพยนตร�ศกษาจานวนหนง อาทเช"น ทะศนของซซาน เฮย�วาร�ด (Susan Hayward) ซงได*ทาการศกษาแลสร*างคานยามให*แก"ภาพยนตร�แห"งชาตฝระงเศส3 โดยเฮย�วาร�ดได*พจารณาภาพยนตร�ในฐานสงปรดษฐ�เชงสนทรยศาสตร�แลสนามทางวะฒนธรรมของชาต ตลอดจนตะง

1 Kristin Thompson, “Nation, National Identity and the International Cinema,” Film History 8: 3 (1996), pp. 259-260.

2 Andrew Higson, “The Concept of National Cinema,” in Film and Nationalism, edited by Alan Williams (London: Rutgers University Press, 2002), pp. 52-53.

3 Susan Hayward, French National Cinema (London: Routledge, 1993).

2

คาถามต"อบทบาทความสาคะญของภาพยนตร�ต"อสะงคมแลความเป�นชาต ดะงนะนเมอพจารณาชาตแลอะตละกษณ�แห"งชาตในฐานของกรบวนการทางสะงคม-การเมอง แลมองภาพยนตร�ในฐานตะวแทนสาคะญหนงของกรบวนการน ภาพยนตร�จงมบทบาทสาคะญต"อการผลต “โครงสร*างของอารมณ�ความร*สก” แห"งความเป�นชาตในสะงคมการเมองหนง แลขณเดยวกะนความเป�นชาตกมส"วนในการกาหนดเนอหาแลการนาเสนอรสนยมในภาพยนตร� ภาพยนตร�จงเป�นปรดษฐกรรมทสรปถงความเป�นชาตแลสรรค�สร*างชดความสะมพะนธ�รหว"างแนวคดเรองชาตแลปรชากรในชาต รวมทะงรหว"างปรชาชาต ด*วยเหตน ภาพยนตร�แห"งชาตในภมภาคเอเชยตวะนออกเฉยงใต*/ภมภาคอาเซยน จงเป�นชดความหมายซงสท*อนกละบไปกละบมารหว"าง 2 มโนทะศน� คอ อะตละกษณ�แลความแตกต"าง4 นอกจากน นยามของซซาน เฮย�วาร�ดยะงได*ระบการขยายความในงานศกษาเกยวกะบภาพยนตร�แห"งชาตในอะงกฤษของแอนดรว� ฮกสะน (Andrew Higson)5 ซงเสนอว"า การพจารณาถงภาพยนตร�แห"งชาต หรออะตละกษณ�แห"งชาตซงนาเสนอในภาพยนตร�นะน นอกเหนอจากการให*ความสาคะญต"อกรบวนการในการผลต อาท ธรกจแลอตสาหกรรมภาพยนตร� การจะดจาหน"าย แลการบรโภคแล*ว น"าจยะงต*องพจารณาในส"วนของอทธพลต"อวะฒนธรรมของชาต โดยเฉพาการตะงคาถามต"อการนาเสนอภาพตะวแทน (representation) ของอะตละกษณ�แห"งชาต เนองจาก

ภาพยนตร�แต"ลเรองมะกจนาเสนอถงความเป�นชาตโดยตะวของมะนเอง สงทแทรกปนอย"ในปรสบการณ�ชมภาพยนตร�แต"ลเรอง คอการทภาพยนตร�เหล"านะนได*สร*างการร*อยระดทางจนตนาการของผ*คนภายในชาต ในฐานการเป�นชมชนหนงเดยวกะน โดยการสร*างความเป�นดราม"าให*กะบความกละว ความกะงวล ความยนด แลความปรารถนาในปMจจบะนของพวกเขา ผ*คนซงมความหลากหลายแลมะกเป�นศะตรกะนจถกเชอเชญส"การสร*างสานกต"อตะวพวกเขาในฐานคนกล"มเดยวกะน มวะฒนธรรมร"วมกะน แลแยกตะวเองออกจากชมชนแลวะฒนธรรมอน6

นอกจากนะน สงสาคะญทแอนดรว� ฮกสะนได*เน*นยาในการพจารณาถงภาพยนตร�แห"งชาต คอ

การบรโภคของผ*ชม ทะงน ในการศกษาภาพยนตร�แห"งชาตฮกสะนถงกะบตะงคาถามว"า ทสดแล*วตะวผ*บรโภคหรอผ*ชมภาพยนตร�นะน “ได*สร*างสรรค�อะตละกษณ�ทางวะฒนธรรมของเขาอย"างไรจากการชมทะงภาพยนตร�ทผลตภายในปรเทศ แลจากต"างปรเทศ หรอกรทะงจากอตสาหกรรมโทรทะศน�”7

4 Susan Hayward, French National Cinema, p. x. 5 Andrew Higson, Waving the Flag: Constructing a National Cinema in Britain (New York: Oxford

University Press, 1995). 6 Andrew Higson, Waving the Flag: Constructing a National Cinema in Britain, p. 7. 7 Andrew Higson, Waving the Flag: Constructing a National Cinema in Britain, p. 279.

3

อย"างไรกตาม แม*ว"างานวจะยชนจมฐานจากการมองเหนถงความสาคะญต"อภาพยนตร�แห"งชาตกะบอะตละกษณ�ของผ*คนในชาตนะน แต"คาถามสาหระบงานวจะยพนฐานชนน ยะงต*องการนาเสนอปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ฟzลปปzนส�ในแง"มมมองของความสะมพะนธ�รหว"างภาพยนตร�กะบบรบททางสะงคมแลวะฒนธรรมของมะน ทะงนทะงนะน แนวคดทว"าภาพยนตร�เป�น “ภาพสท*อน” สะงคมอย"างถกต*อง ชะดเจน ตรงไปตรงมานะนอาจจไม"ถกต*องนะก แต"สงทเราพอจกล"าวได*กคอ สอภาพยนตร�เป�นสงทจได*ระบอทธพลแลตอบสนองต"อสะงคมทผลตมะนขนมา หรอภาพยนตร�นะนไม"อาจทจแยกให*หลดออกมาจากบรบททมะนถกสร*างแลถกบรโภคอย"างสนเชงได* การสร*างสรรค�ในเชงรปแบบแลละกษณการนาเสนอของภาพยนตร�อาจจมละกษณร"วมกะนได*ในภาพยนตร�หรอผ*สร*างภาพยนตร�ของทกสะงคมแลวะฒนธรรม แต"บรบทในเชงสะงคมแลวะฒนธรรมกะบไม"เป�นเช"นนะน เพราภาพยนตร�แลผ*สร*างอย"ในบรบททางการเมอง เศรษฐกจ สะงคม แลวะฒนธรรมทแตกต"างกะน ซงทาให*เราเหนความแตกต"างรหว"างภาพยนตร�ฮอลลวด ภาพยนตร�บอลลวดของอนเดย ภาพยนตร�ของปรเทศในยโรป หรอภาพยนตร�ของปรเทศกาละงพะฒนา ทเรยกกะนว"า “Third Cinema”

ดะงนะน เพอทาให*เหนถงละกษณเฉพาของภาพยนตร�ฟzลปปzนส� งานวจะยชนนจงม"งนาเสนองานการศกษาในแนวทางปรวะตศาสตร�ภาพยนตร� (film history) โดยให*ความสนใจความสะมพะนธ�รหว"างภาพยนตร�กะบสะงคมแลวะฒนธรรมทภาพยนตร�ถกผลตขนหรอออกฉาย (การบรโภค) โดยเชอว"างานวจะยชนนจสามารถเป�นพนฐานในภาพกว*างให*เกดการศกษาค*นคว*าทลกซงเกยวกะบภาพยนตร�ฟzลปปzนส� ทะงในแนวทางเรองการศกษาภาพยนตร�แห"งชาต หรอจากมมมองแลแนวคดในการศกษาภาพยนตร�อนๆ ต"อไป วะตถปรสงค�ของการวจะยวะตถปรสงค�ของการวจะยวะตถปรสงค�ของการวจะยวะตถปรสงค�ของการวจะย

1. เพอค*นคว*าแลจะดทาสารานกรมภาพยนตร�ฟzลปปzนส� 2.เพอศกษาปรวะตศาสตร� ความเป�นมา พะฒนาการ ของละกษณ รปแบบ แลเนอหา ของ

ภาพยนตร�ฟzลปปzนส� รวมทะงวเคราห�บรบททางสะงคม เศรษฐกจ แลการเมอง ทะงในรดะบชาตแลรดะบโลก ทสะมพะนธ�ภาพยนตร�ฟzลปปzนส�

3.เพอเผยแพร"ความร*พนฐานด*านภาพยนตร� สร*างความเข*าใจแลปลกสร*างจตสานกความเป�นภมภาคเอเชยตวะนออกเฉยงใต*/ภมภาคอาเซยนร"วมกะน แนวทางแนวทางแนวทางแนวทางในในในในการศกษา การศกษา การศกษา การศกษา

งานวจะยชนนเป�นส"วนหนงของชดโครงการจะดทาสารานกรมเกยวกะบภาพยนตร�ในภมภาคเอเชยตวะนออกเฉยงใต*/ภมภาคอาเซยน ซงเป�นการศกษา รวบรวม แลเรยบเรยงข*อมลสาคะญเกยวกะบภาพยนตร�ฟzลปปzนส� อะนจเป�นองค�ความร*พนฐานในการศกษาวจะยทลกซงต"อไป การวเคราห�แลศกษาปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ฟzลปปzนส� เป�นการวจะยเชงคณภาพ (qualitative research) โดยในแนวทางการศกษาในเชงปรวะตศาสตร�สะงคมแลปรวะตศาสตร�ภาพยนตร� แล

4

นาเสนอแบบพรรณนาวเคราห� (descriptive analysis) ซงข*อมลทใช*ในการค*นคว*าวจะยปรกอบไปด*วย

1. 1. 1. 1. การการการการศกษาศกษาศกษาศกษาจากแหล"งข*อมลภาพยนตร�จากแหล"งข*อมลภาพยนตร�จากแหล"งข*อมลภาพยนตร�จากแหล"งข*อมลภาพยนตร�สาคะญสาคะญสาคะญสาคะญๆๆๆๆ

ภาพยนตร�ทม"งเน*นในการรวมรวบแลศกษาวเคราห� คอภาพยนตร�ทผลตขนโดย/ในฟzลปปzนส� (ในความหมายกว*าง) ในช"วงทศวรรษ 1890-ปMจจบะน

2. 2. 2. 2. การศกษาจากการศกษาจากการศกษาจากการศกษาจากเอกสาร สอสงพมพ�ต"างๆ เอกสาร สอสงพมพ�ต"างๆ เอกสาร สอสงพมพ�ต"างๆ เอกสาร สอสงพมพ�ต"างๆ ทะงทเป�นทะงทเป�นทะงทเป�นทะงทเป�นเอกสารเอกสารเอกสารเอกสารชะนต*นแลชะนรองชะนต*นแลชะนรองชะนต*นแลชะนรองชะนต*นแลชะนรอง ข*อมลเกยวกะบภาพยนตร� บคคลสาคะญในวงการแลอตสาหกรรมภาพยนตร�ฟzลปปzนส� ทปรากฏอย"ในงานค*นคว*าวจะยในด*านภาพยนตร�ศกษา เอกสารปรวะตศาสตร� หนะงสอพมพ� วารสาร นตยสารด*านภาพยนตร�แลความบะนเทง ใบโปรย แผ"นโปสเตอร� ฯลฯ

3. 3. 3. 3. การสะมภาษณ�การสะมภาษณ�การสะมภาษณ�การสะมภาษณ�แลบะนทกการสะมภาษณ�แลบะนทกการสะมภาษณ�แลบะนทกการสะมภาษณ�แลบะนทกการสะมภาษณ�ของบคคลทเกยวข*องกะบวงการภาพยนตร� แลนะกวชาการด*านภาพยนตร�ศกษาของฟzลปปzนส�ในขอบเขตทนะกวจะยสามารถเข*าถงข*อมลได*ในเวลาอะนจากะด ปรเดนในการศกษาปรเดนในการศกษาปรเดนในการศกษาปรเดนในการศกษา 1. ปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ฟzลปปzนส� กาเนด พะฒนาการ แลแนวโน*มการเปลยนแปลงในปMจจบะน 2. รายชอแลเรองย"อภาพยนตร�สาคะญ 3. รายชอ ปรวะต แลลาดะบผลงาน (filmography) ของผ*กากะบสาคะญ 4. รายชอ ปรวะต แลลาดะบผลงาน (filmography) ของนะกแสดงทสาคะญ รยเวลาดาเนนการทใช*ในการวจะยรยเวลาดาเนนการทใช*ในการวจะยรยเวลาดาเนนการทใช*ในการวจะยรยเวลาดาเนนการทใช*ในการวจะย

กจกรรมหละกกจกรรมหละกกจกรรมหละกกจกรรมหละก ช"วงรยเวลาดาเนนการช"วงรยเวลาดาเนนการช"วงรยเวลาดาเนนการช"วงรยเวลาดาเนนการ จานวนวะนทใช*จานวนวะนทใช*จานวนวะนทใช*จานวนวะนทใช* 1.1 รวบรวมข*อมลเบองต*นจากหนะงสอ บทความ เอกสารการวจะยต"างๆ ทเกยวข*อง

เดอนท 1 30

2.1 ค*นคว*าจากข*อมลในฟzลปปzนส� 2.2 สะมภาษณ�บคคลทเกยวข*อง

เดอนท 2 – 3

60

3.1 วเคราห�แลเรยบเรยงรายงานการวจะย เดอนท 4 30 ปรโยชน�ทคาดว"าจได*ระบปรโยชน�ทคาดว"าจได*ระบปรโยชน�ทคาดว"าจได*ระบปรโยชน�ทคาดว"าจได*ระบ

1. พะฒนาข*อมลเบองต*นเกยวกะบภาพยนตร�ฟzลปปzนส�

5

2. พะฒนาองค�ความร*แลความเข*าใจเกยวกะบปรวะตศาสตร�สะงคม-วะฒนธรรมฟzลปปzนส� อะนเกดจากการปรกอบสร*าง บ"มเพา แลถ"ายทอดผ"านศลปของภาพยนตร�

โครงสร*างแลการจะดลาดะบเนอหาโครงสร*างแลการจะดลาดะบเนอหาโครงสร*างแลการจะดลาดะบเนอหาโครงสร*างแลการจะดลาดะบเนอหาของรายงานวจะยของรายงานวจะยของรายงานวจะยของรายงานวจะย รายงานวจะยเล"มนแบ"งได*เป�นสองส"วน ในส"วนแรกจเป�นปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ฟzลปปzนส� โดยกล"าวถงพะฒนาการของวงการภาพยนตร�ของฟzลปปzนส� ทะงในเรองละกษณรปแบบ ปรวะตศาสตร�ความเป�นมา แลบรบททางสะงคมแลวะฒนธรรม เพอเป�นการแนนาให*ผ*ทสนใจใช*เป�นข*อมลเบองต*นเพอทาความเข*าใจเกยวกะบการภาพยนตร�ของฟzลปปzนส� ทะงน งานวจะยชนนเขยนขนจากมมมองของนะกปรวะตศาสตร� มใช"นะกวจารณ�ภาพยนตร� หรอภาพยนตร�ศกษาโดยตรง ดะงนะน จงไม"ได*ม"งไปทการตคณค"าภาพยนตร� เทคนคของภาพยนตร� หรอ ศลปของภาพยนตร� (artistic aspects) มากเท"ากะบการกล"าวถงพะฒนาการของวงการภาพยนตร�ฟzลปปzนส� แลในส"วนหละงจเขยนด*วยละกษณของสารานกรม คอ เรยงเป�นลาดะบหะวข*อหรอชอ (item) เพอง"ายต"อการสบค*น ซงทาให*เนอหาของงานวจะยแบ"งออกได*เป�นสบท คอ บทท 1 จกล"าวถงปรวะตศาสตร�ของภาพยนตร�ในฟzลปปzนส�ตะงแต"จดเรมต*นทภาพยนตร�เข*ามามบทบาททางวะฒนธรรมอย"ในสะงคมฟzลปปzนส�ตะงแต"ยคทยะงเป�นอาณานคมของสเปน จนถงปMจจบะน ซงบทแรกนจเป�นพนฐานทจให*เข*าใจละกษณภาพรวมของภาพยนตร�ฟzลปปzนส�

ควรจกล"าวไว* ณ ทนด*วยว"า แนวทางในการศกษาปรวะตศาสตร�ภาพยนตร� (approaches to film history) หรอมมมองทเราใช*ในการศกษาปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�นะนมอย"หลายหลายแง"มมด*วยกะน ทเราร*จะกกะนดทสดน"าจได*แก" ปรวะตศาสตร�ในเชงชวปรวะตบคคล (biographical history) ซงกคอปรวะตชวตของผ*กากะบ นะกแสดง ผ*ผลตภาพยนตร� หรอบรษะทสร*างภาพยนตร� ซงมมมองในเชงปรวะตชวตเช"นนมแนวโน*มทจลดทอนปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ลงไปเพยงแค"เรองราวของ “มหาบรษ” หรอ บคคลสาคะญ บางคนเท"านะน

มมมองต"อมาเป�นการศกษาปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ในเชงสนทรยศาสตร� อะนเป�นการศกษาภาพยนตร�ในฐานทเป�นรปแบบของศลป ซงเกดขนควบค"กะบศลปแขนงอนๆ เช"น ภาพวาด วรรณกรรม ดนตร ซงด*วยแนวทางการศกษานกมะกจนาไปส"การมองหาภาพยนตร�ท “ดทสด” อะนปรกอบด*วยคณค"าทางศลปทเหนอกว"าเรองอนๆ แลสถาปนาสงทเรยกว"าเป�นภาพยนตร� “คลาสสก” แลทาให*ผ*กากะบภาพยนตร�บางคนกถกศกษาในแบบ auteurs เพราแนวคดวสะยทะศน�แลการแสดงออกทางศลปอะนโดดเด"นของเขา สงทจเกดขนจากการศกษาโดยใช*แนวทางศกษาปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�แบบนกคอ เราเลอกกล"าวถงเฉพางานทโดดเด"น แลลเลยทจกล"าวถงภาพยนตร�จานวนมหาศาลซงเป�นภาพยนตร�ส"วนใหญ"ทถกมองว"าเป�นงานดาดๆ ธรรมดา แลกะนภาพยนตร�เหล"านะนไปอย"ทชายขอบ หรอกรทะงกดทะบไว*ไม"ให*เป�นทร*จะก แนวทางทสาม คอปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ในเชงเทคโนโลย ซงให*ความสนใจต"อการปรดษฐ�คดค*นแลพะฒนาการของเครองมออปกรณ�ในการทจฉายภาพเคลอนไหว ซงจดเปลยนสาคะญสาหระบพะฒนาการของเทคโนโลยภาพยนตร�ทเหนได*อย"างชะดเจน คอ การสร*างสอชนดนขนมา

6

ในปลายศตวรรษท 19 การพะฒนาภาพยนตร�เสยงในฟzล�มปลายทศวรรษ 1920 การใส"องค�ปรกอบสาคะญๆ อนๆ ททาให*ภาพยนตร�เป�นดะงเช"นปMจจบะน เช"น ส จอกว*าง (widescreen) เอฟเฟ�กซ�พเศษ ภาพสามมต ซงเทคโนโลยดะงกล"าวเป�นเรองทปฏเสธไม"ได*ว"าเป�นส"วนสาคะญจาเป�นททาให*ศลปของภาพยนตร�เกดขนได* แต"ปรวะตศาสตร�ของเทคโนโลยเพยงอย"างเดยวกไม"สามารถใช*เขยนเป�นปรวะตศาสตร�ของภาพยนตร�ทะงหมดได* แนวทางทส คอปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ในเชงเศรษฐกจ หรอกคอการมองอตสาหกรรมภาพยนตร�ในเชงธรกจ ในละกษณเช"นการทผ*ผลตภาพยนตร�จต*องตอบสนองต"อตลาด แลจต*องสร*างผลกาไรในเชงธรกจพาณชย�ให*ได*มากทสด

แลสดท*ายคอการศกษาปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ในเชงสะงคม ซงเป�นการนาภาพยนตร�ลงไปวางในบรบททางสะงคม การเมอง แลวะฒนธรรมทกว*างยง ขน โดยมคาถามทานองเช"น ภาพยนตร�สร*างโดยใครแลสร*างเพอใคร (วถการผลตภาพยนตร�) ใครเป�นผ*ชมภาพยนตร�ดะงกล"าว (การศกษากล"มผ*ชม) ภาพยนตร�ถกปรเมนค"าอย"างไร อไรคอข*อจากะดข*อห*ามในการผลตเนอหาของภาพยนตร� หรอความสะมพะนธ�รหว"างอตสาหกรรมภาพยนตร�กะบองค�กรสะงคมอนๆ เช"น ระฐ หรอกล"มผลปรโยชน�อนๆ ซงการศกษาในแนวทางนเป�นการศกษาทะงเนอหาของภาพยนตร�แลบรบททภาพยนตร�ดารงอย" ในแง"นภาพยนตร�จงเป�นมากกว"าสอบะนเทง แต"เป�นเหมอนกะบปฏบะตการทางสะงคม ซงตะวอย"างทเหนได*อย"างชะดเจนทสดคอการใช*ภาพยนตร�เป�นเครองมอของการโฆษณาชวนเชอ หรอการเผยแพร"อดมการณ� รวมทะงใช*เป�นการควบคมทางสะงคม8 การศกษาปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ในบทท 1 นจได*พยายามแนนาให*ผ*อ"านเหนแง"มมปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ฟzลปปzนส�เหล"านให*ได*ในทกมมมอง เพอเป�นแนวทางให*กะบการศกษาปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ฟzลปปzนส�ด*วยมมมองต"างๆ เหล"านในเชงลกต"อไป บทท 2 เป�นการปรมวลรายชอภาพยนตร�ทสาคะญๆ พร*อมกะบเรองย"อ โดยรบข*อมลรายลเอยดทสาคะญบางปรการไว*ด*วย บทท 3 ปรมวลรายชอผ*กากะบภาพยนตร�ทสาคะญๆ พร*อมปรวะตแลผลงาน บทท 4 ปรมวลรายชอนะกแสดงทสาคะญ พร*อมปรวะตแลผลงาน

8 Kristin Thompson and David Bordwell, Film History: An Introduction Film History: An Introduction Film History: An Introduction Film History: An Introduction (2nd ed. Boston: McGraw-Hill, 2003), p.5. แล James Chapman, Cinemas of the world: film and society from Cinemas of the world: film and society from Cinemas of the world: film and society from Cinemas of the world: film and society from 1895 1895 1895 1895 to the to the to the to the presentpresentpresentpresent (London: Reaktion Books, 2003), p. 21-25.

บทท บทท บทท บทท 1111

ปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ของฟ�ลปป�นส�ปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ของฟ�ลปป�นส�ปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ของฟ�ลปป�นส�ปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ของฟ�ลปป�นส�

ภาพยนตร�ยคต�น ภาพยนตร�ยคต�น ภาพยนตร�ยคต�น ภาพยนตร�ยคต�น ปลายศตวรรษท 19 สงปรดษฐ�มากมายกาเนดขนต)อเนองกะนนะบตะงแต)โทรศะพท� (1876) เครองเล)นแผ)นเสยง (1878) หลอดไฟ (1879) โทรเลข (1894) จนมาถงเครองกลทถ)ายแลฉายภาพเคลอนไหวหรอภาพยนตร� ทว)าเป9น “last machine” (เครองจะกรกลสดท�าย) แห)งยควคตอเรย ทะงนเราคงจคาดเดาได�ไม)ยากว)า ก)อนทจสร�างเครองจะกรกลทสามารถฉายภาพเคลอนไหวได�นะน ต�องมการพะฒนาเทคโนโลยทจาเป9นสาหระบการดะงกล)าวมาก)อนแล�ว ทะงรปถ)าย เซลลลอยด� แลม�วนฟ�ล�มเซลลลอยด� แลสงปรดษฐ� อนๆ พะฒนาการของการปรดษฐ�คดค�นการฉายภาพเคลอนไหวนะนเกดขนโดยนะกปรดษฐ�ทอย)ในหลากหลายปรเทศ แลบางคระงกเป9นอสรต)อกะน การคดค�นกล�องทถ)ายภาพเคลอนไหวได�พะฒนาขนมาในปลายทศวรรษ 1880 โดยนะกปรดษฐ�ชาวฝระงเศส Etienne-Jules Marey แล Augustin-Louis Le Prince ถงแม�ว)ายะงไม)สามารถหาวธฉายภาพเคลอนไหวดะงกล)าวได� พะฒนาการสาคะญทนะบว)านามาส)การแพร)หลายของภาพยนตร�เกดขนใน ค.ศ.1891 โดยนะกปรดษฐ�อเมรกะนโทมะส เอดสะน (Thomas Alva Edison) (ซงเป9นผ�คดค�นหลอดไฟแลแผ)นเสยงมาก)อนแล�ว) เขาได�ระบการยกย)องในการปรดษฐ�กล�องถ)ายภาพเคลอนไหวทเรยกว)าคเนโตกราฟ Kinetograph แลกล)องทใช�สาหระบฉายภาพยนตร�ทเรยกว)า Kinetoscope ถงแม�ว)าในภายหละงจยอมระบกะนโดยทะวไปว)างานพะฒนาอปกรณ�ดะงกล)าวจรงๆ แล�วเป9นฝdมอของผ�ช)วยชาวอะงกฤษของเอดสะน ทชอว)า William Kennedy Laurie Dickson. คเนโตสโคป หรอทเราเรยกกะนว)าหนะงถามอง เป9นภาพยนตร�เคลอนไหวสะนๆ ไม)เกน 30 วนาท แลส)องดได�ทลคนเท)านะน ซงร�านสาหระบให�บรการภาพยนตร�แบบคเนโตสโคปนเป�ดให�บรการคระงแรกทนวยอร�ค ในค.ศ.1894 แลเป9นทนยมอย)สองสามปdก)อนทพะฒนาการใหม)จเข�ามาแทน ทะงนนะกวชาการบางคนคดว)าคเนโตสโคปนะนไม)จะดเป9นภาพยนตร�แบบทเราเข�าใจได� แต)อทธพลอย)างหนงทคเนโตสโคปมต)อพะฒนาการของภาพยนตร�ต)อมากคอการใช�ฟ�ล�มขนาด 35 มลลเมตร ซงเป9นแบบปฏบะตของภาพยนตร�ต)อมาตะงแต)นะน พะฒนาการทสาคะญต)อมาเกดขนในปลาย ค.ศ. 1895 แลต�นปd 1896 ในเบอร�ลนแลลอนดอน นะนคอการฉายภาพเคลอนไหวขนบนจอเพอสาธารณชนได�ชม ซงได�นาไปส)การปรดษฐ� Cinematographe ของพน�องตรกลลมแยร� (Lumèire) นาม Auguste แล Louis ทะงสองทาการฉายภาพเคลอนไหวของคนงานเดนออกจากโรงงานให�กะบนะกวทยาศาสตร�หลายๆ กล)มชมเป9นการส)วนตะว ก)อนทจเป�ดให�กะบผ�ชมจ)ายเงนเข�ามาชมการฉายภาพยนตร� ณ Grand Café บนถนน Boulevard de Capucines กรงปารส ในวะนท 28 ธะนวาคม ค.ศ.1895 ในปdต)อมาพ

8

น�องลมแยร� ซงเหนว)าควรจต�องรบทากาไรจากมหรสพเช)นนซงน)าจมอายไม)ยนยาวนะกในความเหนของพวกเขา ได�ออกตรเวนฉายภาพยนตร�ตามเมองต)างๆ ปd ค.ศ.1896 จงเป9นปdทภาพยนตร�ถกแพร)กรจายไปยะงเมองสาคะญทะวโลก1 การฉายภาพยนตร�ทะงสองปรเภท คอ ทะงแบบถามองแลฉายบนจอนะน ได�ระบความนยมควบค)กะนอย)หลายปd นอกจากนะนขนาดของฟ�ล�มทมมาตรฐานเดยวกะนทาให�ภาพยนตร�ส)วนใหญ)สามารถฉายได�ทะงสองรบบ ส)วนปรเภทของภาพยนตร�ทฉายนะน ในช)วงต�นนะนจเป9นหนะงสะนปรเภททเรยกว)า “actualities” ซงเป9นการบะนทกภาพของเหตการณ�จรงทเกดขนในชวตปรจาวะน หนะงปรเภทนทมชอเสยงโด)งดะงคอ Arrivẻe d’un train en gare ของพน�องลมแยร� ทว)ากะนว)าเมอฉายขนจอนะนทาให�ผ�ชมกรโดดออกจากเก�าอ ในขณทหนะงถามองจเป9นหนะงเกยวกะบนะกเต�นแลการแสดงกายกรรม จน ค.ศ.1897 เกดจดเปลยนสาคะญททาให�เกดความนยมต)อหนะงในปรเภททเรยกว)า “scenics" หรอ ภาพยนตร�บะนทกการเดนทาง (travelogue films) ซงดงดดคนจากภาพของดนแดนอะนไกลโพ�นทแปลกตา รวมทะงภาพยนตร�ปรเภท “topicals” หรอภาพยนตร�สะนบะนทกเหตการณ�สาคะญ เช)น บะนทกการขนครองราชย�ของพรเจ�าซาร�นโคละสท 2 พรราชพธพะชราภเษกของสมเดจพรราชนนาถเอลซาเบธท 2 แลพธสาบานตนเข�าระบตาแหน)งของปรธานาธบดแมคคนเลย� ซงล�วนเกดขนใน ค.ศ.18972 ในบรบทพะฒนาการของภาพยนตร�ดะงกล)าวน สอบะนเทงแบบใหม)ได�ถกนาเสนอต)อผ�คนในหม)เกาทเรยกกะนว)าฟ�ลปป�นส� ซงเป9นอาณานคมของสเปนมาสามร�อยกว)าปd แลระบอทธพลทางสะงคมแลวะฒนธรรมแบบสเปน (Hispanic Society) อย)างลกซงโดยเฉพาในมนลา แลเมองใหญ)อนๆ ภาพยนตร�อาจจเป9นมรดกทางวะฒนธรรมหละกๆ ชนสดท�ายทฟ�ลปป�นส�ได�ระบมาจากสเปน ก)อนทฟ�ลปป�นส�จหลดออกจากการเป9นอาณานคมสเปน ไปอย)ภายใต�ผ�ปกครองคนใหม)คอสหระฐอเมรกา ใน ค.ศ.18983 ในค.ศ.1895 มนลามโรงงานผลตไฟฟtาเป9นคระงแรก โดยความช)วยเหลอจากช)างชาวญปuน แลการมพละงงานชนดใหม)ดะงกล)าวทาให�เกดความเป9นไปได�ทจนาเข�าเครองใช�ไฟฟtาเข�ามาในมนลา4 ทะงนเรมมข)าวตามหน�าหนะงสอพมพ�ในมนลาตะงแต)เดอนตลาคม ค.ศ.1896 ว)ามนะกธรกจชาวสเปนพยายามทจนา Cinematographe ของพน�องตรกลลมแยร�เข�ามาจากปารส5 แต)

1 Chapman, James, Cinemas of the world: film and society from Cinemas of the world: film and society from Cinemas of the world: film and society from Cinemas of the world: film and society from 1895 1895 1895 1895 to the presentto the presentto the presentto the present (London: Reaktion Books, 2003), pp.51-54. 2 Chapman, James, Cinemas of the worldCinemas of the worldCinemas of the worldCinemas of the world, p.55. 3 Nick Deocampo, Cine: Spanish Influences on Early Cinema in the Philippines Cine: Spanish Influences on Early Cinema in the Philippines Cine: Spanish Influences on Early Cinema in the Philippines Cine: Spanish Influences on Early Cinema in the Philippines (Quezon City: The National Commission for the Culture and the Arts, 2003), p.3. ขณทมคากล)าวเล)นๆ แต)น)าสนใจเกยวกะบการเป9นอาณานคมของฟ�ลปป�นส�ว)า “สามร�อยปdในคอนแวนต� หนงร�อยปdในฮอลลวด” 4 Agustin Sotto. Philippine Film: 1897Philippine Film: 1897Philippine Film: 1897Philippine Film: 1897----1960196019601960. 5 Ernie de Pedro, “The First Movies in the Philippines,” Dimond Anniversary of Philippine Cinema Dimond Anniversary of Philippine Cinema Dimond Anniversary of Philippine Cinema Dimond Anniversary of Philippine Cinema Catalog Catalog Catalog Catalog (Quezon City: Mowelfun Publication, 1994) อ�างถงใน Nick Deocampo, CineCineCineCine, p. 32.

9

การรอคอยดเหมอนแสนยาวนาน แลทาให�อปกรณ�สาหระบฉายภาพเคลอนไหวอย)างอนถกนาเข�ามาโดยนะกธรกจชาวสเปนอกคนหนง นะนคอ นายฟรานซสโก เปร�ตเอร�รา (Señor Francisco Pertierra) ซงทาให�เขาสามารถฉายภาพเคลอนไหวในฟ�ลปป�นส�เป9นคระงแรกขนได� ณ ร�าน Salon de Pertierra เลขท 12 ถนนเอสโกลตา (Escolta) อปกรณ�ฉายภาพเคลอนไหวทว)าน ถกเรยกอย)ในอนะนซโอ (anuncios) หรอใบป�ดโฆษณาบนหน�าหนะงสอพมพ� ด�วยคาศะพท�ทถอดให�เป9นแบบภาษาสเปน ว)า cronofotógrafo (คานมาจากภาษาฝระง เศส chronophotographe อะนเป9นเครองกลทสามารถถ)ายแลฉายภาพเคลอนไหวทมพะฒนาการควบค)มากะบสงปรดษฐ�ของเอดสะนแลลมแยร�) แลในใบโฆษณาของเปร�ตเอร�ราได�เรยกความบะนเทงนว)า “Espetaculo Cientifico de Pertierra”6 เปร� ต เอร�ราเป9นนะกธรกจ ท เป9นเจ�าของกจการร�านบรการเครองเล)นแผ)นเสยง (phonograph salon) อย)แล�ว ณ ตกเลขท 12 เอสโกลต�า ธรกจบะนเทงของเขาขยายจากความบะนเทงทางหเป9นความบะนเทงทางตาได�ด�วยอปกรณ�เครองฉายภาพ cronofotógrafo ดะงกล)าว ซงมาถงฟ�ลปป�นส�ตะงแต)เดอนธะนวาคม ค.ศ.1896 แต)กว)าจนาออกฉายได�กวะนปdใหม)ของ ค.ศ.1897 พอด7 โดยเปร�ตเอร�ราสะงเครองกลดะงกล)าวจากเมองบาร�เซโลนา ผ)านบรษะทการค�า La Estrella del Norte ในมนลา เมอเดอนพฤศจกายน ค.ศ.1896 แลหวะงว)าจได�ออกฉายปฐมทะศน�ในเดอนธะนวาคม ค.ศ.1896 แต)การณ�ไม)เป9นเช)นนะน มสาเหตทอาจจเป9นไปได�ว)าจมาจากป�ญหาเชงเทคนค ด�วยความทเครองกลดะงกล)าวเป9นสงใหม) หรออาจจเป9นป�ญหาในเรองศลกากร หรอไม)เปร�ตเอร�ราอาจจให�ความสาคะญกะบเรองฤกษ�งามยามดในการเรมธรกจใหม)เมอขนปdใหม) อย)างไรกดบรบททางการเมองสะงคมของฟ�ลปป�นส�ในขณนะนกน)าสนใจพอทเราจต�องพจารณานะนคอ ในเดอนพฤศจกายน-ธะนวาคม ค.ศ.1896 นะน โฮเซ) รซะล ถกจะบกมขะง แลถกตะดสนปรหารชวตในทสดเมอวะนท 30 ธะนวาคม ค.ศ.1896 เหตการณ�ดะงกล)าวสาหระบเปร�ตเอร�ราอาจจคดว)าเป9นเรองทไม)สมควรหากจนาเสนอสงบะนเทงใหม)ในช)วงนะน8 ข)าวเกยวกะบการฉายภาพเคลอนไหวจากสงปรดษฐ�ใหม) “kronofotógrafo” ปรากฏในหน�าหนะงสอพมพ� El Comercio เมอวะนท 2 มกราคม ค.ศ.1897

6 Nick Deocampo, CineCineCineCine, p. 32. งานปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ในช)วงแรกบางชนคดว)า เครอง cronofotógrafo ดะงกล)าวฉายได�เฉพาภาพนงแลภาพนงต)อเนอง ซง Nick Deocampo ได�แสดงถงข�อถกเถยงดะงกล)าว แลใช�หละกฐานเป9นรายงานจากหน�าหนะงสอพมพ� El Comercio ในช)วงนะน เพอทาความเข�าใจละกษณการจะดแสดงภาพของเปร�ตเอร�รา ปรกอบกะบข�อมลการค�นคว�าเกยวกะบพะฒนาการของภาพยนตร�ในยคแรก ซงเขาได�สรปว)า cronofotógrafo ทฉายอย)ในขณนะนเป9นภาพเคลอนไหวในละกษณภาพยนตร�แน)นอน ทะงนอปกรณ�ฉายภาพเคลอนไหวดะงกล)าว เป9นเครอง chronophotography ทเรมดาเนนการจะดจาหน)ายโดย Gaumont ทกรงลอนดอน เมอ ค.ศ. 1896 ด Nick Deocampo, CineCineCineCine, p. 39-44. 7 Nick Deocampo, CineCineCineCine, p. 37. 8 Nick Deocampo, CineCineCineCine, p. 44.

10

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 1111 โฆษณาของเปร�ตเอร�รา ใน El Comercio, 2 มกราคม 1897 (ทมา Nick Deocampo, CineCineCineCine, p.38)

กรอบโฆษณาดะงกล)าวทาให�เราร�ว)าภาพยนตร�ชดแรกสดทเข�ามาฉายในฟ�ลปป�นส�ได�แก)

เรอง - Un Homme Au Chapeau (ชายสวมหมวก, Man with a Hat), -Une scène de danse japonnaise (ฉากจากรบาญปuน, Scene from a Japanese Dance), -Les Boxers (นะกมวย, The Boxers), -La Place de L' Opéra (ทโรงโอเปร)า, The Place L' Opéra)

ซงด�วยข�อจากะดของเทคโนโลยทกเรองทกล)าวมาล�วนมความยาวไม)เกน 1 นาท จงไม)สร�างความบะนเทงให�กะบผ�ชมได�มากนะก แลอาจจเป9นส)วนหนงททาให�เปร�ตเอร�ราจะดกจกรรมบะนเทงนได�เพยงไม)ถงหนงเดอนกเลกราไป การมาของ การมาของ การมาของ การมาของ CinematCinematCinematCinematógrafo grafo grafo grafo

ต)อมาไม)นานหนะงสอพมพ� El Comercio ฉบะบวะนท 30 สงหาคม ค.ศ. 1897 กรายงานข)าวว)าเมอวะนท 29 สงหาคม ได�มสงปรดษฐ�ทสามารถฉายภาพยนตร�ให�กะบสาธารณชนชม ณ โรงภาพยนตร�ชะวคราว เลขท 31 เอสโกลต�า ซงสงปรดษฐ�นะนเรยกว)า Cinematógrafo (ซเนมาโต

11

กราฟโฟ) หรอกคอ ซเนมาโตกราฟของพน�องลมแยร� นะนเอง นะกธรกจสวซสองคน คอ Leibman แล Peritz เป9นเจ�าของผ�จะดฉายภาพยนตร� (propietarios directores) โดยทมนายทหารชาวสเปน (ซงถกส)งมาต)อส�กะบกบฏฟ�ลป�โน ทปรกาศการต)อส�ใน ค.ศ.1896) อะนโตนโอ ราโมส (Antonio Ramos) เป9นผ�สะงซอทะงเครองซเนมาโตกราฟ ทสามารถทะงฉายภาพเคลอนไหวแลเป9นกล)องถ)ายภาพเคลอนไหว รวมทะงซอฟ�ล�มภาพยนตร�รวมสามสบเรองเข�ามาจะดฉายด�วย9

การจะดฉายภาพยนตร�ด�วยเครอง Cinematógrafo น ทาให� เ กดความเหนในเช งเปรยบเทยบกะบการฉายภาพยนตร�ของเปร�ตเอร�รา ไม)ว)าจเป9นการกล)าวว)าการจะดฉายภาพยนตร�ดะงกล)าวไม)ใช)เรองทน)าตนเต�นสาหระบสาธารณชนในมนลา เพราเคยดการฉายภาพยนตร�ของเปร�ตเอร�รามาแล�ว แต)ว)าการฉายภาพยนตร�ในคระงนมขนาดใหญ)กว)าแลสมจรงมากกว)า รวมทะงเป9นการแสดงทน)ามหะศจรรย�แลไม)เคยเหนมาก)อนในหม)เกาน10 การจะดฉายภาพยนตร�ดะงกล)าวได�ให�วงออเครสตามาบรรเลงเพลงปรกอบทกคน ทะงน บรรยากาศของโรงภาพยนตร�ยคแรกทเราจเหนได�จากความเหนบนหน�าหนะงสอพมพ�กคอ ผ�ชมบ)นเรองความแออะดแลความร�อนในโรงภาพยนตร� เนองจากอาคารทใช�จะดฉายภาพยนตร�นะนเป9นร�านอะญมณเก)า ซงต�องการปtองกะนการโจรกรรมด�วยการมหน�าต)างให�น�อยทสดหรอไม)ต�องมเลย แต)กรนะนเราเหนได�ถงความสนใจทสาธารณชนมต)อสงบะนเทงใหม)นจากรายงานทว)า “มหลายคนทมาชมการฉายภาพยนตร�เมอวานแต)ไม)มเก�าอว)าง”11

ทะงน สงหนงทเหนได�ชะดว)าการจะดฉายภาพยนตร�ของ Leibman แล Peritz จได�ระบความสนใจจากผ�ชมมากกว)ากคอ พวกเขาจะดแสดงภาพยนตร�ถง 30 เรอง เมอเทยบกะบของเปร�ตเอร�ราทเล)นเพยง 4 เรองซาไปซามา ฟ�ล�มหนะงของ Leibman แล Peritz เป9นชดเดยวกะบทจะดแสดงในยโรป โดยมตะวอย)าง เช)น เรอง Arrivẻe d’un train en gare (A train Arrival-รถไฟเข�าชานชลา), Cortejo arabe (Arab Parade-ขบวนพาเหรดของอาหระบ), Comparsa de negros หรอทร�จะกกะนในชอ Negros bailando en el calle (Black ensemble dancing in the street- คนดาเต�นรากล)มบนถนน), El fotografo ambulante/ La fotografia (Ambulant photographer-ช)างภาพเคลอนไหว) แลจะดโปรแกรมฉายเป9นสะปดาห�ๆ ลสบเรอง แลพอถงสะปดาห�ท 4 กต�องสละบสะบเปลยนฟ�ล�มทมอย)มาตะงเป9นโปรแกรมใหม) ค)าเข�าชมช)วงแรกทนะงชะนหนงราคา 1 เปโซ ส)วนชะนสองหรอชะนธรรมดา ราคา 50 เซนตาโวส แต)สะปดาห�ทส ตะงแต)วะนท 18 กะนยายน ราคา

9 Bryan L. Yeatter, Cinema of the Philippines: A History and Filmography, 1897Cinema of the Philippines: A History and Filmography, 1897Cinema of the Philippines: A History and Filmography, 1897Cinema of the Philippines: A History and Filmography, 1897----2005 2005 2005 2005 (Jefferson: McFarland & Company, 2007), p. 6. 10 El Comercio, El Comercio, El Comercio, El Comercio, August 30, 1897, อ�างถงใน Nick Deocampo, CineCineCineCine, pp. 46-47. 11 El Comercio, El Comercio, El Comercio, El Comercio, August 30, 1897, อ�างถงใน Nick Deocampo, CineCineCineCine, p. 47.

12

ชะนหนงลดลงเหลอ 60 เซนตาโวส ส)วนชะนธรรมดาเหลอเพยง 30 เซนตาโวส12 แต)พอถงเดอนพฤศจกายน โรงหนะงกต�องป�ดกจการไป13 อาจจด�วยข�อจากะดในเรองความหลากหลายของหนะงททาให�การจะดฉายภาพยนตร�ต�องเลกราไป แลแทนทจมการซอฟ�ล�มจากต)างปรเทศมาเพม ราโมสกกละบใช�กล�องซเนมาโตกราฟของเขาเป9นกล�องถ)ายภาพยนตร�บะนทกภาพของชวตของคนในมนลาแลปรมณฑล ใน ค.ศ.1898 ซงหนะงทเขาถ)ายทะงหมดแน)นอนว)ายะงมความยาวได�ไม)เกนหนงนาท ภาพยนตร�เหล)านได�แก)เรอง Escenas Callejeras (ฉากท�องถนน), Panorama de Manila (ภมทะศน�ของมนลา) Fiesta de Quiapo (งานฉลองทกอาโป) แล Puwente de Espana (สพานของสเปน) แม�จดเป9นเรองทธรรมดาๆ ทะวไป แต)นคอการถ)ายภาพยนตร�คระงแรกในฟ�ลปป�นส�14 ในปd ค.ศ.1898 นะนยะงมจดหะกเหทสาคะญในปรวะตศาสตร�ฟ�ลปป�นส�เกดขนอกด�วย นะนคอ สหระฐอเมรกาโดยปรธานาธบดวลเลยม แมคคนเลย� ได�ปรกาศทาสงครามกะบสเปนในควบา แลได�ส)งนายพลจอร�จ ดวอพร�อมกะบกองเรอรบมายะงหม)เกาฟ�ลปป�นส�เพอรบกะบกองเรอของสเปนด�วย โดยนายพลดวอมาถงอ)าวมนลาในวะนท 1 พฤษภาคม แลสามารถจะดการกะบกองเรอรบของฟ�ลปป�นส�ได�ในเวลาอะนสะน กองเรอ 12 ลาของสเปน รอดจากการถกจมลงก�นทเลเพยงหนงลาในสภาพยาแย) แลทหารของสเปนราว 200 คนเสยชวต ขณทฝuายสหระฐฯ ไม)มความเสยหายเลย เมอมองกละบไปในปรวะตศาสตร�แล�ว นคอคระงแรกทสหระฐฯ มชะยชนในต)างแดน แลเป9นก�าวแรกของการทสหระฐฯ จขยายอทธพลทางทหารแลก�าวขนมาเป9นมหาอานาจของโลกในเวลาต)อมา ทะงเพอเป9นการเฉลมฉลองแสนยานภาพของสหระฐอเมรกาแลส)งข)าวคราววรกรรมสงครามจากอกซกโลกหนงกละบไปยะงสหระฐฯ ทาให�ฟ�ลปป�นส�ได�เข�าไปอย)บนแผ)นฟ�ล�มแลเป9นส)วนหนงของปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ยคต�นของโลก ในขณทปd ค.ศ.1898 การเคลอนไหวของชาวฟ�ลป�โนทเรยกร�องการเป9นเอกราช ซงเหนเค�าตะงแต)ก)อนการปรหารโฮเซ) รซะลยงเข�มข�นยงขน ผ�นาการเคลอนไหวต)อต�านสเปน อากนะลโด ทาความตกลงให�ความช)วยเหลอสหระฐฯ ทาสงครามส�รบกะบสเปน แลหละงจากการเข�าโจมตของกองทะพเรอของสหระฐฯ ไม)นาน ในวะนท 12 เดอนมถนายนฟ�ลปป�นส�ปรกาศเป9นเอกราชจากสเปน (วะนท 12 มถนายน ถอเป9นวะนชาตของฟ�ลปป�นส�) เป9นคระงแรกทมการชะกธงชาตฟ�ลปป�นส�อย)างเป9นทางการ แลมการบรรเลงเพลงชาตฟ�ลปป�นส� ซงทาให�ฟ�ลปป�นส�เป9นปรเทศแรกในเอเชยทปรกาศเอกราชจากเจ�าอาณานคม แลต)อมาเดอนสงหาคม สเปนกปรกาศจานนต)อสหระฐฯ ในฟ�ลปป�นส� พอถงเดอนธะนวาคมสงครามรหว)างสเปนกะบสหระฐฯ จบลงด�วยการทสเปนยอมขายฟ�ลปป�นส�ให�แก)สหระฐอเมรกา เป9นเงน 20 ล�านดอลลาร� แต)สงครามรหว)างสหระฐฯ กะบฟ�ลปป�นส�เรมต�นขน จากการทปรธานาธบดแมคคนลย�ของสหระฐฯ ปรกาศ Benevolent Benevolent Benevolent Benevolent 12 Nick Deocampo, CineCineCineCine, p. 50. 13 Arsenio "Boots" Bautista, “History of Philippine Cinema” เข�าถงโดย http://www.ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/articles-on-c-n-a/article.php?i=115&igm=1 14 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p. 7.

13

Assimilation ProclamationAssimilation ProclamationAssimilation ProclamationAssimilation Proclamation ขยายอานาจอธปไตยของสหระฐฯ ไปเหนอหม)เกาฟ�ลปป�นส�ทะงหมดแม�จต�องใช�กาละงบะงคะบหากจาเป9นกตาม ซงฝuายฟ�ลปป�นส�ไม)เหนด�วยแลต)อต�านโดยทอากนะลโดปรกาศใช�ระฐธรรมนญมาโลโลส สถาปนาสาธารณฟ�ลปป�นส� (สาธารณระฐแรก) แลสาบานตนเข�าระบตาแหน)งปรธานาธบด ในเดอนมกราคม ค.ศ.1899 แลเดอนกมภาพะนธ� ค.ศ.1899 สงครามฟ�ลปป�นส�-สหระฐฯ กรเบดขน มการส)งกองกาละงสหระฐฯ เข�ามาเพอควบคมหม)เกา ดะงนะน พร�อมกะบการเข�ามาของภาพยนตร� ฟ�ลปป�นส�อย)ในบรรยากาศของการปฏวะตแลสงครามกะบสหระฐฯ ซงทาให�กจการภาพยนตร�ทดาเนนการอย)างเสรในฟ�ลปป�นส�ต�องสดดลง แต)สงทเกดขนจากสงครามกะบสหระฐฯ กคอ การทฟ�ลปป�นส�ได�ถกบะนทกแลเป9นทกล)าวถงในภาพยนตร�ยคต�น หรอตามคาของนค เดโอกะมโป (Nick Deocampo) นะกภาพยนตร�ศกษา ทวจะยเกยวกะบภาพยนตร�ยคต�นในฟ�ลปป�นส�อย)างลกซงใช�คาว)ากลายเป9น “หะวข�อเรองในการสร�างจนตนาการทางภาพยนตร�” (a subject of cinematic fancy)15 ฟ�ลปป�นส�ในภาพยนตร�ยคต�นฟ�ลปป�นส�ในภาพยนตร�ยคต�นฟ�ลปป�นส�ในภาพยนตร�ยคต�นฟ�ลปป�นส�ในภาพยนตร�ยคต�นของสหระฐอเมรกาของสหระฐอเมรกาของสหระฐอเมรกาของสหระฐอเมรกา

ภาพยนตร�ยคต�น (early cinema) ได�ระบความสนใจจากทะงนะกภาพยนตร�ศกษาแลนะกปรวะตศาสตร�ภาพยนตร� ในฐานทมละกษณรปแบบแลบรบททแวดล�อมอนๆ ทเป9นพเศษในการศกษา จนแยกออกจากภาพยนตร�ในยคต)อมาได� ภาพยนตร�ยคต�นมะกจมความหมายกว�างๆ ว)าเป9นภาพยนตร�ตะ งแต)ยคเ รมต�นจนถงราวสนสดสงครามโลกคระง ท 1 (ค.ศ.1914)โดยอตสาหกรรมภาพยนตร�ของยโรปมอทธพลอย)ในวงการภาพยนตร�ของโลก แต)สงครามโลกคระงท 1 ทาให�อตสาหกรรมภาพยนตร�ของยโรปต�องล)มสลาย แลเป�ดโอกาสทองให�กะบภาพยนตร�จาก Hollywood ทจเข�ามาครองตลาดภาพยนตร�โลก ดะงนะนเมอสนสดสงครามจงกลายเป9นยคทฮอลลวดจมอทธพลครอบงาตลาดภาพยนตร�แทนทภาพยนตร�ยโรป ในขณเดยวกะน ภาษาของภาพยนตร� (film language) ในภาพยนตร�ยคต�นนะนอย)ในรปแบบทเรยกว)าเป9น “cinematic attractions” ซงกทาให�ภาพยนตร�ในยคต�น ถกเรยกว)าเป9น “cinema of attractions” ซงเป9นการผลตภาพแลมมมองทน)าสนใจแลเป9นศลป โดยเน�นทการนาเสนอภาพดะงกล)าว มากกว)าภาพยนตร�ในยคต)อมาตามมาตรฐานของฮอลลวดทเป9น narrative cinema แลเน�นทการเล)าเรอง (storytelling) เป9นสาคะญ

อย)างไรกด ฟ�ลปป�นส� ได�เข�าไปเกยวข�องกะบภาพยนตร�ยคต�นในสหระฐอเมรกา อะนเนองมาจากการสงครามทเกดขนรหว)างสหระฐฯ แลสเปน ททาให�ดนแดนทเป9นอาณานคมสเปนทอย)โพ�นทเลอย)างฟ�ลปป�นส�เข�าไปอย)ในการระบร�แลความสนใจของสหระฐฯ แลสอภาพยนตร�กได�ระบอานสงส�สาคะญมาจากการสงครามดะงกล)าว เนองจากมะนได�ทาให�ภาพยนตร�ทเพงถอกาเนด

15 Nick Deocampo, CineCineCineCine, p. 69.

14

ขนมานะน ได�ระบความนยมจากสาธารณชนอย)างมากจากการนาเรองราวของสงครามไปใช�เป9นวะตถดบในการสร�างภาพยนตร�16

เหตการณ�การรบคระงสาคะญทสหระฐฯ มชะยเหนอกองทะพเรอสเปนทเรยกกะนว)าสงครามอ)าวมนลา (Battle of Manila Bay) ทเกดขนในวะนท 1 เดอนพฤษภาคม ค.ศ.1898 ได�ระบการกล)าวถงในสหระฐฯ ในละกษณของการปรกาศวรกรรมแลความยงใหญ)ของกองทะพเรอสหระฐฯ เป9นแรงบะนดาลใจให�กะบการผลตภาพยนตร�เกยวกะบสงครามอ)าวมนลา อะนภาพยนตร�เรองแรกๆ เกยวกะบฟ�ลปป�นส�นะน ผลตโดยห�นส)วนชาวอะงกฤษสองคนคอ J. Stuart Blackton แล Albert E. Smith โดยเป9นการจาลองเหตการณ�ยทธนาวคระงน ถ)ายทาในวะนท 19 พฤษภาคม ค.ศ.1989 บนชะนดาดฟtาของสานะกงานใหญ) American Vitagraph ของเขาในนครนวยอร�ค โดยใช�เรอจาลองจากกรดาษ17 ฟ�ลปป�นส�แลสงครามในฟ�ลปป�นส�ได�ระบความสนใจบะนทกเป9นภาพยนตร�โดยนะกสร�างภาพยนตร�อเมรกะนร)นบกเบกให�เดนทางมายะงฟ�ลปป�นส�เพอถ)ายทาภาพยนตร�อก 3 คน ได�แก) James Henry White, Elias Burton Holmes แล C. Fred Ackerman ช)างกล�องจากบรษะทค)แข)งของเอดสะน คอ American Mutoscope and Biograph (AM&B)

James Henry White ผ�สร�างภาพยนตร�ชาวอเมรกะน (พร�อมกะบค)หของเขาตากล�องชาวอะงกฤษ Frederick Blechyden ได�เดนทางรอบโลกเพอถ)ายทาภาพยนตร� actuality หรอการบะนทกเหตการณ�ต)างๆ ให�กะบบรษะทผลตภาพยนตร�ของเอดสะน ในขณทเกดสงครามรหว)างสหระฐฯ-สเปนขน เขาอย)ในรหว)างเดนทางกละบจากตวะนออกไกล เพอถ)ายภาพสถานทในญปuนแลจน รวมทะงหม)เกาฮาวายในแปซฟ�ก ซงทาให�เขาได�ถ)ายภาพเรอรบบรรทกกองทหารสหระฐฯ ได� เ มอเข�ากละบมาทแคลฟอร� เนย เขาได�ถ)ายทาภาพยนตร� Troops Embarking at San Francisco ในวะนท 23 เดอนพฤษภาคม ค.ศ.1898 แสดงภาพเหตการณ�ของทหารขนเรอเพอไปรบยะงสงครามในฟ�ลปป�นส� ส)วนภาพยนตร�เรองท 2 Troop Ships for the Philippine ถ)ายทาในวะนท 25 พฤษภาคม ค.ศ.1898 เป9นเหตการณ�เมอเรอทลาเลยงทหารสหระฐฯ ได�ออกเดนทางไปยะงฟ�ลปป�นส� ภาพยนตร�ทะงสองเรองนได�กล)าวพาดพงถงฟ�ลปป�นส�โดยเฉพาในชอเรอง แม�จไม)ได�ถ)ายทาในฟ�ลปป�นส� หรอมภาพของชาวฟ�ลปป�นส�กตาม แต)ทาให� “ฟ�ลปป�นส�” อาณานคมในแปซฟ�กได�เข�าไปอย)ในสานกของคนอเมรกะน ตอกยาจากสงทเผยแพร)อย)ในสออนๆ อย)างเช)นข)าววทย หนะงสอพมพ� หรอภาพโปสการด� ภายถ)าย การ�ตน ฯลฯ18

นอกจากนะนแล�ว White ยะงได�ทาการผลตภาพยนตร�ทเป9นฉากสงครามการส�รบรหว)างทหารฟ�ลป�โนกะบทหารสหระฐฯ แลทาให�ปรากฏ “ร)าง” ของผ�ทจเป9นศะตรของทหารสหระฐฯ ทในทสดต�องพ)ายแพ� แม�ว)าจเป9นการทาจาลองขนใหม)กตาม โดยเป9นการแสดงจาลองเหตการณ�

16 Charles Musser, The Emergence of Cinema: The American Screen to The Emergence of Cinema: The American Screen to The Emergence of Cinema: The American Screen to The Emergence of Cinema: The American Screen to 1907190719071907 (New York: Simon & Schuster Macmillan, 1990), p. 225. 17 Nick Deocampo, Film: American Influences on PhilFilm: American Influences on PhilFilm: American Influences on PhilFilm: American Influences on Philippine Cinema ippine Cinema ippine Cinema ippine Cinema (Manila: Anvil Publishing, Inc., 2011), pp. 38-40. 18 Nick Deocampo, FilmFilmFilmFilm, p.69.

15

สงครามตามทได�บรรยายไว�ในข)าวหรอบะนทกเหตการณ�จรง โดยใช�สตดโอของเอดสะนทนวเจอซย�เป9นสถานทถ)ายทา ซงนดเหมอนจมาจากกรแสความต�องการเหนภาพเคลอนไหวเกยวกะบการสงครามทเกดขน แม�ว)าจเป9นการจาลองเหตการณ�กตาม การชมภาพยนตร�ดะงกล)าวกลายเป9นการแสดงออกถงความภาคภมใจของชาตแลเรยกอารมณ�ความร�สกในหม)สาธารณชน ตะวอย)างฉากดะงเช)นการยกธงอเมรกะน ทร�จะกกะนในชอ “The Stars and Stripe” ในดนแดนทพชตได� ภาพของกองทหารทชนศก หรอกองเรอทมชะยชนในสมรภม เหล)านได�ระบความนยมจากสาธารณชน จนกรทะงด�วยเนอหาดะงกล)าวทาให�ภาพยนตร�กลายเป9นทนยมเหนอกว)าความบะนเทง ทถอว)าครองตลาดอย)ในขณนะนคอลครเวทได� ในส)วนหนงแล�วสงครามกะบสเปนปลกความระกชาตในหม)คนอเมรกะน แลสตดโอของเอดสะนกฉวยโอกาสอะนดนไว�อย)างไม)รรอ แม�กรทะงได�เรยกเครองคเนโตกราฟเสยใหม)ว)า “Wargraph”19 ใน ค.ศ.1899 สตดโอเอดสะน โดยม White ทาหน�าทดแลการผลตภาพยนตร� ใช� Wargraph ถ)ายทาภาพยนตร�สงคราม รวมทะงการสร�างจาลองเหตการณ�การสงครามของสหระฐฯ ทะงในควบา ปอร�เตอร�รโก แลมอย)เจดหะวเรองทแสดงเหตการณ�เกยวกะบเรองราวสงครามในฟ�ลปป�นส� ซงทะงหมดล�วนแล�วแต)เป9นการสร�างจาลองภาพเหตการณ�ขนใหม)ทสตดโอ West Orange ในนวเจอซย� ได�แก)เรอง

Filipinos Retreat from Trenches, US Troops and Red Cross in the Trenches before Caloocan, Advance of Kansus Volunteers at Caloocan, Capture of Trenches at Candaba, Rout of the Filipinos The Early Morning Attack แล Col. Funston Swimming the Baglag River20

19 Charles Musser, The Emergence of CinemaThe Emergence of CinemaThe Emergence of CinemaThe Emergence of Cinema, p.288. 20 Elias Savada, ed. The American Film Institute Catalog (Film Beginnings, 1893The American Film Institute Catalog (Film Beginnings, 1893The American Film Institute Catalog (Film Beginnings, 1893The American Film Institute Catalog (Film Beginnings, 1893----1910)1910)1910)1910) (NJ: The Scarecrow Press, 1995) อ�างถงใน Nick Deocampo, CineCineCineCine, p. 75.

16

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 2222 ภาพยนตร� Filipinos Retreat from Trenches

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 3333 ภาพยนตร� Advance of Kansus Volunteers at Caloocan

17

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 4444 ภาพยนตร� Capture of Trenches at Candaba ภาพยนตร�เหล)านล�วนแต)ต�องการแสดงให�สาธารณชนอเมรกะนมะนใจว)าจมชะยชนในสงคราม แม�ว)าจเป9นเพยงภาพยนตร�แบบ single-shot ใช�เวลาไม)เกนหนงนาท แต)ทกเรองจบลงทตะวเอกของเรอง (สหระฐอเมรกา) สามารถมชะยชนเหนอศะตร (พวกฟ�ลป�โน) ได� ซงทาให�ภาพยนตร�ของเอดสะนสตดโอเหล)านมละกษณเป9น “เรองสมมต” (fiction) มากกว)าการแสดงถงข�อเทจจรง (fact) แลทาให�แนวคดแฝงทปรากฏอย)ในภาพยนตร�เหล)านเป9นการสนะบสนนอดมการณ�แบบจะกรวรรดนยม ทจปกครองเหนอดนแดนอาณานคมฟ�ลปป�นส� สายตาจากจะกรวรรดทจ�องมองผ)านเลนส�กล�องยะงเหนได�จากช)างภาพทเข�าไปบะนทกภาพจากสถานทจรงในหม)เกาฟ�ลปป�นส�อย)าง Elias Burton Holmes ชาวอเมรกะนคนแรกทเดนทางไปยะงฟ�ลปป�นส�พร�อมกะบจดปรสงค�ทต�องการถ)ายภาพเคลอนไหว โฮมส�เดนทางจากฮ)องกงมายะงฟ�ลปป�นส�คระงแรกในเดอนมถนายน ค.ศ.1899 เท)าททราบในขณน โฮมส�บะนทกภาพยนตร�ทเกยวกะบฟ�ลปป�นส�ไว�ทะงหมดสสบสองเรอง ซงเป9นส)วนหนงของการเดนทางแลถ)ายภาพยนตร�ทะวโลกของเขา ทะงนมหลายหะวเรองทโฮมส�ไม)เพยงแค)ทาการบะนทกภาพในเชงสารคด แต)ยะงทาการสร�างจาลองเหตการณ�ขนมาด�วย เช)นการจะดฉากเพอถ)ายทาเรองเกยวกะบการชนไก) ซงกจกรรมดะงกล)าวเป9นสงต�องห�ามในขณนะน ทะงน โฮมส�กมได�ปฏเสธในเรองการจะดฉากเพอจาลองเหตการณ�การชนไก)ขนมาเพอถ)ายเป9นภาพยนตร� นอกจากนการเข�ามาถ)ายภาพยนตร�ในดนแดนฟ�ลปป�นส�ทกาละงคกร)นด�วยการรบต)อต�านสหระฐฯ นะน สามารถกรทาได�ด�วยความช)วยเหลอจากกองทะพทจระบปรกะนความปลอดภะยให�กะบผ�ทเดนทางถ)ายทาภาพยนตร�ด�วย หละงจากการเดนทางเข�ามาฟ�ลปป�นส�เป9นคระงแรกเมอ ค.ศ.1899 โฮมส�ได�

18

เดนทางมาถ)ายภาพยนตร�ในฟ�ลปป�นส�หละงจากนะนอก 2 คระง เขาถ)ายทาภาพยนตร�เพอใช�ปรกอบการบรรยาย ซงภาพยนตร�ทโฮมส�ถ)ายทานะน ในทสดได�เข�าไปอย)ในแวดวงของภาพยนตร�เพอการศกษา อะนตอบสนองต)อความต�องการของโรงเรยนแลมหาวทยาละยในสหระฐฯ แลใน ค.ศ. 1915 เขาได�เซนสะญญากะบบรษะท Paramount เพอทจผลตภาพยนตร�ในกะบบรษะทดะงกล)าวเป9นสายส)งจะดจาหน)าย โดยภาพยนตร�ทเขาถ)ายทา เช)น A Visit to Bilibid, The Sing-Sing of the Philippines ได�กลายเป9นภาพยนตร�ทอย)ในชด Paramount-Burton Holmes Travel Pictureภาพยนตร?ทในชดน เชIน Cruising through the Philippines to Cebu, Iloilo and Zamboanga, Up and Down the Pasig River—‘The Filipino Thames,’ In Old and New Manila แลได�นาภาพยนตร�เหล)านมาฉายในโรงภาพยนตร�ทะงในมนลาแลตามทอนๆ ในหม)เกาอกด�วย เช)น ในค.ศ.1923 ภาพยนตร� Burton Holmes Travelogue ฉายทโรงภาพยนตร� Lyric ทกอาโป มนลา แลในค.ศ.1922 ภาพยนตร� Oriental College Boys ฉายทโรงภาพยนตร� Lyric ในอโลอโล21 ภาพยนตร�ของโฮมส�ทหลงเหลอมาจนป�จจบะนจงเป9นเหมอนบะนทกปรวะตศาสตร�ของฟ�ลปป�นส�ด�วย ความอยากร�อยากเหนของชาวอเมรกะนเกยวกะบดนแดนเอเชยอะนห)างไกล อะนนาไปส)การส)งคนออกไปถ)ายภาพยนตร�จากดนแดนนะน ยะงเหนได�จากทบรษะทค)แข)งของเอดสะน คอ American Mutoscope and Biograph (AM&B) ได�ส)งช)างกล�อง C. Fred Ackerman เข�าไปถ)ายทา ณ สถานทจรงในเอเชย ซงผลงานของ Ackerman ในเอเชยทเป9นทร�จะกคอการถ)ายสงครามในจน ใน ค.ศ.1900 (กบฏนะกมวย) แต)ก)อนทจเข�าไปยะงจนนะน Ackerman ใช�เวลาอย)หลายเดอนในฟ�ลปป�นส� ซงเขาได�ทาการถ)ายภาพยนตร�ตะงแต)เดอนพฤศจกายน ค.ศ.1899 จนถงเดอนกมภาพะนธ� ค.ศ.1900 ภาพยนตร�ของ Ackerman มทะงหมด 42 เรอง แลแม�จไม)ใช)เหตการณ�จากแนวรบทดเดอด แต)เป9นบรรยากาศทะวไปของทหารอเมรกะนแลชาวพนเมองในฉากท�องถน หรอการเดนทะพของทหาร แต)กเป9นภาพบะนทกให�เหนถงกจกรรมต)างๆ ทกองทะพของสหระฐฯ มเพอทจต)อต�านคนพนเมอง นอกเหนอจากการบะนทกภาพบรรยากาศทะวไป เช)นเรอง The Escolta, A Busy Street in Manila (ถ)ายเดอนพฤศจกายน 1899) Unloading Lighters, Manila, (ถ)ายเดอนธะนวาคม 1899) โดยใน ค.ศ.1900 เมอ Ackerman เข�าไปฝ�งตะวอย)กะบกองทหาร แลตดตามการเดนทะพของกองทหารไปยะงทต)างๆ ภาพยนตร�ทผลตขนมาในช)วงนจงแสดงให�เหนกจกรรมของกองทะพอย)างชะดเจน เช)น ภาพยนตร�เรอง

The Battle of Mt. Ariyat [Ariat] 25th Infantry A Filipino Town Surprised An Historic Feat Pack Train, Gen. Bell’s Expendition

21 Nick Deocampo, FilmFilmFilmFilm, p. 96.

19

Unloading Lighters at Government Docks Aguinaldo’s Navy

ทะงน การท Ackerman ถ)ายภาพยนตร�ทแสดงถงวถชวตทะวไปของคนพนเมอง ซงอาจจมองได�ว)าเป9นภาพยนตร�ปรเภทบะนทกการเดนทางนะน ในขณเดยวกะน การบะนทกกจกรรมของคนพนเมองลงบนแผ)นเซลลลอยด� กอาจจเป9นส)วนหนงของการจะบตาสอดส)อง (surveillance) ชวตของคนพนเมองโดยจะกรวรรด โดยมหละกฐานว)าภาพยนตร�ละกษณนได�ถกฉายให�กะบนายทหารในกองบะญชาการทวอชงตะน ด.ซ. ดเป9นการส)วนตะว รวมทะงมการออกฉายให�กะบสาธารณชนอเมรกะน โดยทภาพยนตร�เหล)านแทบจไม)มการฉายในฟ�ลปป�นส� ซงอาจจเป9นด�วยการกละวว)าจเกดความไม)พอใจในหม)สาธารณชน22 นอกจาก Ackerman แล�ว ต)อมาบรษะท AM&B ยะงได�ส)ง Robert Bonine เข�ามายะงฟ�ลปป�นส�ในปdถะดมาด�วย ซงเขาได�ถ)ายภาพยนตร�เรอง Bridge Traffic, Manila (ถIายในเดอนสงหาคม 1900), A Filipino Cockfight (ถIายเดอนสงหาคม 1900) ทะงนก)อนสงครามโลกคระงทสองภาพยนตร�ปรเภทบะนทกเหตการณ� (Actualities) แลภาพข)าว “จาลอง” เกยวกะบฟ�ลปป�นส�มมากกว)าร�อยเรอง แลส)วนหนงนะนภาพยนตร�ทเรยกว)าเป9นการ “ทาจาลอง” ดเหมอนจได�ระบความนยมกว)าภาพยนตร�ทถ)ายบะนทกเหตการณ�จรง23 มาถงต�นทศวรรษ 1900 การเปลยนแปลงในเรองรปแบบของฟ�ล�มจากทเป9นภาพยนตร�ทแสดงภาพความเป9นจรง (actuality films) ได�ค)อยๆ เป�ดทางให�กะบภาพยนตร�เล)าเรอง (fiction films) ทค)อยๆ ก)อรปขนมา ความแตกต)างเรมเหนได�จากภาพยนตร�ทสร�างใน ค.ศ.1903 ชอ American Soldier in Love and War ซงเป9นภาพยนตร�แบบเล)าเรองสมมต ซงมละกษณต)างจากภาพยนตร�แบบเดมอย)างจงใจ ภาพยนตร�เรองนได�ระบแรงบะนดาลใจจากการพชตฟ�ลปป�นส�ของกองทะพสหระฐฯ เป9นผลงานการสร�างของบรษะทภาพยนตร� AM&B โดยม G.W.Bitzer เป9นช)างกล�อง ออกฉายในเดอนตลาคม ค.ศ.1903 แลนาออกมาจาหน)ายอกคระงใน ค.ศ.1905 ภาพยนตร�เรองนแบ)งออกเป9นสามช)วงสามฉากแยกออกจากกะน แต)มการเล)าเรองต)อเนองเป9นเรองเดยวกะน โดยเป9นเรองราวเกยวทหารอเมรกะนต�องจากหญงคนระกไปรบในฟ�ลปป�นส� โดยการส�รบทฟ�ลปป�นส�ทาให�เขาบาดเจบแลเกอบถกศะตรสะงหาร แต)ได�ระบการร�องขอชวตแลช)วยเหลอโดยชาวพนเมอง จนในทสดสามารถกละบมาเจอกะบหญงคนระก24 ในค.ศ.1908 ภาพยนตร�เล)าเรองทมเนอหาเกยวกะบฟ�ลปป�นส�อกเรองหนง กคอเรอง Sailor in Philippines โดยมความยาวในรดะบทเรยกว)าเป9น feature film ได�นะนคอ มความยาว 835 ฟต เมอเทยบกะบภาพยนตร�แบบ actuality ทมขนาดอย)ในราว 50 – 200 ฟตเท)านะน แลในปdถะดมา ใน ค.ศ.1909 Carl Laemmle แห)งบรษะท Independent Moving Picture (IMP-ซ ง

22 Nick Deocampo, FilmFilmFilmFilm, pp. 100-3. 23 Nick Deocampo, FilmFilmFilmFilm, pp. 123. 24 Nick Deocampo, FilmFilmFilmFilm, pp. 128-131.

20

ต)อมาจกลายเป9นบรษะท Universal Pictures) ได�มาถ)ายทาภาพยนตร�ยาว 8 นาทเรอง Rose of the Philippines ในมนลา โดยเป9นภาพยนตร�เรองราวความระกรหว)างทหารหน)มอเมรกะนกะบสาวฟ�ลปdโน ภาพยนตร�เรองนออกฉายในสหระฐฯ ในเดอนมกราคม ค.ศ.1910 แลฉายในฟ�ลปป�นส�ในปdถะดมา ซงหนะงสอพมพ� Manila Times ทได�ตพมพ�ข)าวเรองภาพยนตร�ดะงกล)าว กล)าวว)าภาพยนตร�เรองนนะนเป9นภาพยนตร�เรองแรกๆ ทผลตในปรเทศ โดยทยะงมข�อถกเถยงว)าภาพยนตร�เรองนถ)ายทาในฟ�ลปป�นส�จรงหรอไม)25 ต)อมา ค.ศ.1913 มภาพยนตร� ทชอเ รองน)าสนใจออกมา คอ The Capture of Aguinaldo โดยสตดโอ Bison จากชอเรองนะน แทนทจเป9นภาพยนตร�แนวสอบสวนต)อส� แต)กลายเป9นเรอง “โรแมนตกนาเน)า” แลห)างไกลจากการเป9นภาพยนตร�เชงปรวะตศาสตร� หละงจากนะน 1 เดอนกมภาพยนตร� The Battle of Manila ทผลตโดย Francis L. Ford แลจะดจาหน)ายโดย Universal Manufacturing Co. ซงผดจากความคาดหวะงเช)นกะน เนองจากว)าได�เป9นเรองระกนาเน)าเช)นเดยวกะน ต)อมาอกสปd มภาพยนตร�เรอง The Last Man กากะบโดย Bertram Bracken จะดจาหน)ายโดย Export and Import Film Company ออกมาเป9นภาพยนตร�แนวดราม)า โดยสถานทในเรองเกดขนท Montana แลฟ�ลปป�นส�26 นอกจากภาพยนตร� fiction films ทเรมเกดขนแล�ว ในช)วงกลางทศวรรษ 1910 ยะงมภาพยนตร�ในอกละกษณหนงเกดขนใหม)เพอตอบสนองต)อความสนใจด�านการศกษาของสาธารณชน แลภาพยนตร�ได�ทาหน�าทเป9นสอทจถ)ายทอดความร�ให�กะบผ�คน ซงอาจจเรยกภาพยนตร�ในละกษณนว)าเป9นภาพยนตร�เพอการศกษา (Educational Film) ซงภาพยนตร�เหล)านได�ให�ความสนใจอย)างมากต)อฟ�ลปป�นส� ทะงในเรองภมศาสตร� ปรวะตศาสตร� การเมอง ค)านยมทางสะงคม วะฒนธรรม แลมการสร�างภาพยนตร�เกยวกะบผ�คน ปรวะตศาสตร� ทระพยากรธรรมชาต อตสาหกรรม ภาพววทวทะศน� ชนเผ)าชาตพะนธ� แลวถชวตในฟ�ลปป�นส� โดยมะกจแสดงให�เหนถงความเจรญทสหระฐฯ ได�สร�างให�กะบคนพนเมอง ภาพยนตร�เพอการศกษา เช)น Gathering and Preparing Cocoanuts in the Philippinesk (1911), Abaca: Its Culture and Use in the Philippines (1912) แล Culture of Manioco and the Making of Tapioca in the Philippines (1912) แลใน ค.ศ.1912 Dean C. Worcester คณกรรมธการปกครองฟ�ลปป�นส�ชดทสอง ได�นาเสนอภาพยนตร� Native Life in the Philippines ซงมสองช)วง คอ The Head Hunter (6,000 ฟต) แล From Savages to Civilization (หรอ From Savages to Citizens ยาว 6,500 ฟต) จะดจาหน)ายโดยบรษะท Pan-American Film Manufacturing Co., Inc.27 ข�อสะงเกตทสาคะญอย)างหนง เกยวกะบภาพยนตร�ทสร�างขนแลได�ระบความนยมแพร)หลายในช)วงเปลยนศตวรรษของสหระฐฯ นะน ล�วนเตมไปด�วยแก)นเรองหละกเกยวกะบการพชตอาณานคม

25 Nick Deocampo, FilmFilmFilmFilm, pp. 131-132. 26 Nick Deocampo, FilmFilmFilmFilm, pp. 133-134. 27 Nick Deocampo, FilmFilmFilmFilm, pp. 134-134.

21

ซงเสรมสร�างความร�สกระกชาตในหม)สาธารณชน รวมทะงเป9นการทาให�แนวคดจะกรวรรดนยมเป9นทยอมระบได�ในหม)ปรชาชนส)วนใหญ)28 จากเวทส)จอภาพจากเวทส)จอภาพจากเวทส)จอภาพจากเวทส)จอภาพ ((((From stage to screenFrom stage to screenFrom stage to screenFrom stage to screen)))): : : : ภาพยนตร�ในฐานภาพยนตร�ในฐานภาพยนตร�ในฐานภาพยนตร�ในฐานวะฒนธรรมความวะฒนธรรมความวะฒนธรรมความวะฒนธรรมความบะนเทงใหม)บะนเทงใหม)บะนเทงใหม)บะนเทงใหม) ย�อนกละบไปในช)วง 5 ปdแรกหละงจากภาพยนตร�ออกฉายใน ค.ศ.1897 ดเหมอนว)าสภาพการณ�ของกจการภาพยนตร�ในฟ�ลปป�นส�มสภาพล)มๆ ดอนๆ เป9นอย)างมาก สาเหตทเหนได�ชะดเจนทสดกน)าจมาจากการเกดสงครามสเปน-สหระฐฯ แลสงครามฟ�ลปป�นส�-สหระฐฯ ในช)วง ค.ศ.1898-1901 ซงเป9นผลให�เกดการป�ดเส�นทางการเดนเรอแลทาให�การนาเข�าสนค�าจากต)างปรเทศหยดชงะก ในขณทกจการซงเป9นของนะกลงทนชาวยโรป กเรมกลายเป9นธรกจของชาวอเมรกะน นอกจากนภาพยนตร�ยะงต�องเรยกความนยมจากผ�คนทนยมชมชอบการลคร อะนเป9นละกษณวะฒนธรรมแบบสเปนทดารงอย)ในสะงคมฟ�ลปป�นส�มายาวนานไม)ได�หมดไปได�โดยทะนททะนใดเมอสหระฐฯ เข�ามาปกครอง นอกจากน การฉายภาพยนตร�โดยเปร�ตเอร�รา หรอราโมส ไม)ได�เกดในททเรยกว)าโรงภาพยนตร� แต)ฉายในทซงเป9นเหมอนโถงหรอโกดะงมากกว)า แลก)อนทจมการสร�างโรงภาพยนตร�ถาวร ภาพยนตร�จงต�องฉายในสภาพโรงภาพยนตร�เร) คอ ฉายในเตนท�ชะวคราว คล�ายๆ กะบเตนท�โรงลครสะตว� โดยพนททจพบเตนท�ภาพยนตร�เช)นนได�จอย)ในพนทว)างบรเวณ Luneta แล Jardin Botánio ซงมะกจเป9นทชมนมของฝงชนฟ�ลปป�นส� เตนท�ดะงกล)าวจทาด�านในสดา แลวางม�านะงไว�สองสามแถว ซงผ�ชมส)วนใหญ)ซงเป9นชายนะนมะกจยนชม เสยงดนตรปรกอบภาพถ�ามกจมาจากเสยงฮาร�โมนกาหรอเบนโจของทหารอเมรกะน จนกรทะง การฉายภาพยนตร�ไปอย)ในอาคารทถาวรกว)านะนแลปรากฏใบป�ดโฆษณาหนะง (anuncios) ออกมาตามหน�าหนะงสอพมพ� El Comercio อย)างสมาเสมอ เรมจากในราวปลายเดอนสงหาคม 1900 เป9นต�นมา โดยการฉายภาพยนตร�เหล)านจะดขนในโรงลคร เช)น Teatro Filipino (โรงลครฟ�ลปdโน) ซงใช�เป9นเวทแสดงลครทเรยกว)า ซาร�ซเอลา (zarauelas) หรอลครทานองน ต)อมาใน ค.ศ.1902 ชาวอะงกฤษชอ Walgrah ได�จะดฉายภาพยนตร�ทโรงลครในเขตกาแพงเมองทเรยกว)า อนตรามโรส (Intramuros) หนะงทจะดฉาย เช)น เรอง Los boxeadore (The boxers), Guillermo Tell(William Tell), Aladino (Aladdin), Damnacion del Fausto (Faust’s Damnation) ราคาตะวชะนพเศษอย)ท 2.40 เหรยญ ชะนหนง 1.60 แลชะนธรรมดาเพยง 0.40 เซนตาโว แลตากว)านะนอย)ท 0.20 เซนตาโว ขณทในส)วนของธรกจโรงหนะงมนะกธรกจชาวสเปน ชอ Samuel Rebarber สร�างโรงหนะง Gran Cinematógrafo Parisien ขนทกอาโป รวมทะงมชาวฟ�ลป�โนอกหลายคนทเรมทาธรกจนก)อนหน�านายทนอเมรกะน เช)นใน ค.ศ.1903 มนะกวาดรปววทวทะศน�ชอ Jose Jimenes ได�สร�างโรง


22

ภาพยนตร� Cinematógrafo Rizal ขนหน�าสถานรถไฟ Tutuban แลมการจ�างคนมาบรรยายเรองราวของหนะง ซงจนะงอย)ในมมทมองเหนจอภาพแลบรรยายความคดเหนต)อภาพทเกดขน29 กล)าวกะนว)าโรงภาพยนตร�โรงแรกทสร�างโดยคนฟ�ลปdโน ซงฉายเฉพาภาพยนตร�โดยเฉพา (ไม)ใช)เป9นโรงลคร) คอ โรงหนะงทชอ Cine Los Obreros ซงสร�างโดยช)างตะดเสอ ชอ Benitong Tama ทถกลอตเตอรรางวะลทหนง แล�วจงมาสร�างโรงหนะงท Sampaloc แม�ไม)มการรบวะนทแน)ชะดในการสร�างโรงหนะงดะงกล)าว ซงออกแบบคล�ายกะบส)มไก) มเก�าอสองแถวตรงกลางแลรอบๆ เป9นม�านะง ราคาทนะงตรงกลาง 0.25 ส)วนม�านะง 0.1530 แลโปรแกรมหนะงรอบหนงกไม)เกนหนงชะวโมง ปรกอบด�วยภาพยนตร�หละกซงมะกจเป9นหนะงยโรป เช)นหนะงอตาล แลตามมาด�วยหนะงสะน มภาพยนตร�ข)าว, บะนทกการเดนทาง, หนะงตลก แลหนะงชด เช)น เรอง The Perils of Pauline หรอ The Adventures of Katherine ทะงน แม�จมความพยายามดาเนนธรกจภาพยนตร�อย)บ�าง แต)แน)นอนว)าสภาพการณ�ทเกดขนยากลาบากอย)ใช)น�อย ในฐานทเป9นเทคโนโลยใหม)ทยะงต�องใช�เวลากว)าจเข�าทเข�าทาง ทะงในเรองเทคนคอปกรณ� แลในเรองของการจะดส)งภาพยนตร�เพอทจนามาฉาย นอกจากนแล�ว ภาพยนตร�ยะงต�องแข)งขะนกะบวะฒนธรรมการลครทเป9นวะฒนธรรมทอย)ในชวตของชาวฟ�ลปdโน ทแม�ว)าสหระฐฯ จเข�ามาผนวกฟ�ลปป�นส�เข�าเป9นส)วนหนงกตาม แต)การลครกยะงคงมบทบาทแลอทธพลอย)ในชวตสาธารณของผ�คน ทะงน ตะงแต) ค.ศ.1903 ภาพยนตร�จากทเคยฉายอย)างเป9นอสรได�กลายเป9นเพยงส)วนหนงของความบะนเทง เช)น ลครซาร�ซเอลา การแสดงรบา หรอการร�องเพลง ซงบางคระงภาพยนตร�กลายเป9นเพยงการแสดงคะนเวลาเท)านะน ซงการจะดโปรแกรมในละกษณนน)าจได�ระบความนยม เพราใน ค.ศ. 1904 นะนมการเป�ดโรงภาพยนตร�ในละกษณนเพมมากขนเรอยๆ เช)น โรงภาพยนตร� Empire, Rialto, Cinematógrafo-teatro “Nuevo Cervantes”, Gran Cinematógrafo del Oriente, Teatro Cinematógrafo Walgraph, Cinematógrafo Insular ฯลฯ อย)างไรกด เมอถง ค.ศ.1909 ซงพบว)ามอย)างน�อย 6 โรงภาพยนตร�ทจะดฉายภาพยนตร�ในขณนะน ได�แก) Cine Filipino, Cinema Comedia, Teatro Zorilla, Teatro Rizal, Empire แล Opera House ขณทโรงภาพยนตร�เรมใช�เทคโนโลยเพอดงดดลกค�า เช)น Cinema Comedia ได�ทาการตดตะงพะดลมไฟฟtา เพอเปลยนกลางคนอะนอบอ�าวของมนลา

ในขณทเมอถงทศวรรษ 1910 ภาพยนตร�จขนมามบทบาทขนมาเคยงค)กะบการแสดงเพอความบะนเทงอนๆ เช)น ซาร�ซเอลา มายากล ลคร การร�องเพลง หรอการออกร�านสวนสนก รวมทะงได�เข�าไปอย)ภายใต�การอปถะมภ�ของชาวอเมรกะนอย)างชะดเจน เนองจากในทศวรรษ 1910 นะน สหระฐฯ ได�สถาปนาอานาจของตนเพอจะดการกะบกจกาจภายในของฟ�ลปป�นส� แลเข�าไปมอทธพลทางเศรษฐกจเหนอฟ�ลปป�นส�ได�อย)างค)อนข�างมะนคงแล�ว แลโรงภาพยนตร�กเรมย�ายจาก

29 P.T. Martin, “The Silent Pictures Era in the Philippines,” in Readings in Philippine Cinema, Readings in Philippine Cinema, Readings in Philippine Cinema, Readings in Philippine Cinema, 18-27, อ�างถงใน Nick Deocampo, CineCineCineCine, p. 101. 30 Nick Joaquin, “A Movie Album, 67, อ�างถงใน Nick Deocampo, Cine,Cine,Cine,Cine, p. 101.

23

นายทนชาวสเปนแลยโรปไปอย)ในมอของนายทนชาวอเมรกะน แต)ทะงนทะงนะน อทธพลของวะฒนธรรมสเปนยะงดารงอย)ในขณทสหระฐฯ เข�ามาดแลอย)างเข�มงวดในด�านการเมองการปกครอง ซงเป9นอย)างนไปจนกรทะงเกดสงครามโลกคระงท 2

ใน ค.ศ.1912 ภาพยนตร�เรมทจไม)ต�องอาศะยการแสดงอนๆ แต)เป9นการจะดฉายภาพยนตร�อย)างเดยว ดะงเช)นท ใบโฆษณา ไม)ต�องกล)าวถงความบะนเทงอนนอกจากชอเรองภาพยนตร�เท)านะน คาทเน�นด�วยตะวอะกษรขนาดใหญ)คอ ชอโรงภาพยนตร� แลชอเรองของภาพยนตร�ทจะดฉาย

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 5555 anuncio ของภาพยนตร�ใน ค.ศ.1912

ภาพยนตร�ทจะดฉายในช)วงต�น อะนเป9นการแนนาให�สาธารณชนชาวฟ�ลปป�นส�ร�จะกกะบสอภาพยนตร�นะนแตกต)างไปจากภาพยนตร�ทเราร�จะกในป�จจบะนพอสมควร โดยภาพยนตร�ยคแรกเรมจเป9นภาพยนตร�สะน อย)างมากปรมาณ 1 นาท เป9นหนะงเงยบ แม�จมเสยงดนตรหรอเสยงคนให�ข�อมลกากะบอย)บ�าง เป9นภาพยนตร�ขาว-ดา ซงจมบางทเป9นภาพยนตร�ย�อมส แลช)วงแรกมทมาจากยโรป ไม)ว)าจเป9นฝระงเศส อตาล เดนมาร�ก เยอรมะน โดยภายหละงภาพยนตร�อเมรกะนเรมเข�ามามากถงอย)างคงท ปรเภทของภาพยนตร�ทฉายกะนเป9น actuality type หรอกล)าวถงเหตการณ�จรง สถานทจรง ผ�คนจรง หรอข�าวของวะตถทใช�ในชวตปรจาวะน ขณทผ�ชมส)วนใหญ)กตนเต�นทจได�ชมคนแปลกหน�าทดตนตาตนใจ ซงเป9นทนยม นะนคอ ภาพยนตร�ปรเภทบะนทกการเดนทาง

24

(Travelogue films) ทกล)าวถงทวทะศน�แลสถานทอะนห)างไกล เช)นภาพยนตร�เรอง La calle de Montmarte de Paris (Montmarte Street in Paris) ซงได�ระบความนยมอย)างมาก แลบรษะทบางแห)งเช)นลมแยร� ได�ส)งตากล�องออกไปในดนแดนห)างไกล เพอถ)ายภาพยนตร� แลทาให�เกดคละงภาพยนตร�ววทวทะศน�เป9นจานวนมากทะวโลก ซงภาพยนตร�ในปรเภทนมบางเรองทมมนลาเป9นหะวเรอง เช)น Escolta, Manla (AM&B, 1902), Banaue Rice Terraces (Hales Tours, 1904), San Francisco Bridge (H. Wyndham, 1905) เป9นต�น

นอกจากนแล�วกม ภาพยนตร�การเต�นรบา (dance film) เช)นเรอง Escena de baile Japones (ภาพรบาญปuน), Danza rusa (รบาระสเซย), Danza Egipciana (รบาอยปต�) ภาพยนตร�เกยวกะบราชวงศ�แลบคคลสาคะญ เช)น เรอง La emperatriz de Rusia en carroza (จะกรพรรดระสเซยเสดจทรงรถพรทนะง) ภาพยนตร�กฬา เช)น การชกมวย, เรอง Pelea de gallos (การชนไก)) ภาพยนตร�ทเป9นวถชวตปรจาวะนธรรมดา เช)น La cena e familia (ครอบคระวกนอาหารเยน) แลภาพยนตร�เกยวกะบรถไฟ

จากนะนใน ค.ศ.1902 จงถงยคของภาพยนตร�ทเล)าเรองแต)ง (fiction film) หรอเป9นการแสดงสมมตต)อหน�ากล�องเหมอนลคร เช)นเรอง Aladino, Guillermo Tell หรอ Damnacion del Fausto ในขณทความยาวของฟ�ล�มกเพมมากขน แลโรงภาพยนตร�กแข)งกะนฉายภาพยนตร�ทมขนาดยาว ซงทาให�ภาพยนตร�เหตการณ�จรงทมขนาดสะนลดจานวนฉายลง แลเหลอแต)ภาพยนตร�เรองสมมต ทมขนาดยาว ซงการทภาพยนตร�แบบเรองสมมตได�ระบความนยมมากขนนะนกทาให�เหนได�ว)าภาพยนตร�ถกมองในฐานความบะนเทง แม�ว)าภาพยนตร�เหตการณ�จรงกจะดอย)ในแบบความบะนเทงได� แต)ภาพยนตร�เหตการณ�จรง กไม)ได�สร�างความร�สกหลกหนจากโลกความเป9นจรง ซงการทภาพยนตร�เรองจรงต�องหลกทางให�กะบภาพยนตร�เรองสมมตนะนน)าจมาจากแนวโน�มความสนใจของผ�ผลตภาพยนตร�ในเมองหลวงของภาพยนตร�อย)างปารส, นวยอร�ค, ลอสแองเจลลส ทเปลยนไปสร�างภาพยนตร�เรองสมมตนะนเอง

การผลตภาพยนตร�ออกมาจานวนมาก แลอย)างรวดเรวเพอทจตอบสนองต)อตลาดทาให�ต�องมการทาให�การผลตภาพยนตร�เป9นอตสาหกรรม นอกจากนะนผ�บรโภคกมความต�องการเหนภาพยนตร�ทยงวจตรพสดาร ตนตาตนใจ แลปลกเร�าจนตนาการมากขนเรอยๆ โดยทเนอเรองใช�วรรณกรรมตวะนตก โอเปร)า เทพนยายตวะนตก เป9นวะตถดบของเนอเรอง ใน ค.ศ.1909 ภาพยนตร�เรมมความยาวกว)าหนงชะวโมง แลในค.ศ. 1912 ภาพยนตร�กไม)ต�องอาศะยการแสดงปรเภทอนมาปรกอบในการฉายอกแล�ว แลโรงหนะงหลายโรงเหนความจาเป9นทจต�องแสดงถงเครองหมายการค�าของภาพยนตร�ทนามาฉาย เช)น โรงภาพยนตร� Lux จเป9นเหมอนสถานทสาหระบจะดฉายภาพยนตร�ของบรษะท Pathe ของฝระงเศส ในขณทโรงภาพยนตร� Ideal จผกเข�ากะบบรษะทภาพยนตร�ของเดนมาร�กหรอนอร�เวย� แลโรงภาพยนตร� Sirena ฉายภาพยนตร�จากเบอร�ลน ตะวอย)างเช)น โรงภาพยนตร� Lux มความภาคภมใจยง ทได�ฉายภาพยนตร� Los Miserables (Les Miserable) ซงโฆษณาว)าเป9นภาพยนตร�ทยาวทสดของยค โดยมความยาว

25

14,000 ฟต แลแบ)งเป9นสตอนด�วยกะน แต)อย)างไรกตามโรงภาพยนตร�เหล)านยะงฉายภาพยนตร�จากแหล)งทมาอนๆ ได�ด�วย31

แม�จมโรงภาพยนตร�ทฉายภาพยนตร�จากสหระฐฯ คอ โรงภาพยนตร� Majestic แล Empire แต)จนกรทะง ค.ศ.1912 ภาพยนตร�อเมรกะนทนามาฉายกเป9นจานวนน�อยกว)าภาพยนตร�ยโรปมาก แลเหตผลหนงทดเหมอนว)าภาพยนตร�อเมรกะนไม)ปรากฏอย)เท)าใดนะกกอาจจมาจากชอภาพยนตร�ทะงหมดจเปลยนเป9นภาษาสเปนเพอทาให�คนเข�าใจได� นอกจากนะนแล�ว ผ�ชมในมนลากดเหมอนจมทะศนคตทไม)ดนะกต)อภาพยนตร�อเมรกะน เนองด�วยคณภาพของภาพยนตร� ทมหละกฐานการวพากษ�วจารณ�ว)าโดยกล)าวว)าร�อยลเก�าสบของภาพยนตร�อเมรกะนทผ)านรบบการแลกเปลยนมาฉายในฟ�ลปป�นส�นะน สภาพขาดวนเกนกว)าทจฉายได� มรอยการต)อฟ�ล�ม หฟ�ล�มฉกขาด ตอนจบแลชอเรองหายไป แลดเหมอนทกเรองทเกดขนจถ)ายกะนในวะนท “ฝนตก” หนะกมากเสยเหลอเกน32 (มรอยเส�นเหมอนฝนตก) ซงดเหมอนว)าบรษะทสายส)งแลกเปลยนหนะงในสหระฐฯ จไม)สนใจตลาดในฟ�ลปป�นส� ในขณทชาวฟ�ลป�โนมรสนยมในการดหนะงเป9นอย)างดจากการชมภาพยนตร�คณภาพสงจากยโรป ควบค)กะบการชมลครแลโอเปร)า อะนเป9นรสนยมทางวะฒนธรรมชะนสง แลหากมภาพยนตร�อเมรกะนคณภาพเข�ามาฉายแล�ว คนกจแห)กะนมาอดหนน เช)น เรอง Life of Moses ทฉายทโรงหนะง Majestic แลได�ระบการต�อนระบจากสาธารณชนอย)างด33 ดะงนะน ในช)วงต�น ครสต�ศตวรรษท 20 ภายใต�การควบคมปกครองของสหระฐอเมรกา อเมรกะนเป9นเจ�าของโรงภาพยนตร� แต)ภาพยนตร�ทเป9นทนยมของคนฟ�ลปป�นส�ยะงเป9นภาพยนตร�ของยโรป ซงสถานการณ�ดะงกล)าวได�เปลยนแปลงไปเมอเกดสงครามโลกคระงท 1 เกดขน แลการผลตภาพยนตร�ของยโรปต�องปรสบสภาพชงะกงะน พร�อมกะบการทธรกจภาพยนตร�สหระฐฯ ทม)งสร�างตลาดในปรเทศ เพอต)อส�ขนมาเป9นความบะนเทงหละกได�เรมออกไปสนใจตลาดต)างปรเทศเพมมากขนในช)วงหละงสงครามโลกคระงท 1 ซงเป9นการเป�ดทางให�ภาพยนตร�อเมรกะนเข�ามาค)อยๆ ยดครองตลาดภายในฟ�ลปป�นส�ได� เหนได�จากกจกรรมการขยายสาขาของผ�จะดจาหน)ายภาพยนตร� โดยใน ค.ศ.1918 บรษะท Universal ได�เป�ดสาขาในฟ�ลปป�นส�แลเป9นผ�ทปtอนภาพยนตร�ทผลตโดยสหระฐฯ ให�กะบโรงภาพยนตร�ในฟ�ลปป�นส� รวมทะงบรษะทอนๆ กเข�ามาเป�ดตลาดแถบเอเชย เช)น Vitagraph, Fox, Goldwyn Far Eastern ค.ศ.1918 จงเป9นปdทฮอลลวดเรมเข�ามาครองตลาดภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� โดยควบคมธรกจภาพยนตร�ทะงในการฉายแลการจะดจาหน)าย ซงนาไปส)การผลตภาพยนตร� เพอจนาไปส)การครองตลาดธรกจภาพยนตร�ได�โดยสมบรณ�นะนเอง34

31 Nick Deocampo, Cine,Cine,Cine,Cine, pp. 162-182. Nick Deocampo ยะงได�เรยบเรยบรายชอภาพยนตร�ทฉายในโรงภาพยนตร�ต)างๆ ในฟ�ลปป�นส� ตะงแต) ค.ศ.1897-1923 ไว�ทภาคผนวกท�ายหนะงสอเล)มนด�วย. 32 Kristin Thompson, Exporting Entertainment: America in the World Film Market, 1907Exporting Entertainment: America in the World Film Market, 1907Exporting Entertainment: America in the World Film Market, 1907Exporting Entertainment: America in the World Film Market, 1907----1934 1934 1934 1934 (London: British Film Institute, 1985), p. 45, อ�างถงใน Nick Deocampo, Cine,Cine,Cine,Cine, p. 185. 33 Nick Deocampo, Cine,Cine,Cine,Cine, pp. 188-189. 34 Nick Deocampo, Film,Film,Film,Film, pp. 233-6.

26

การสร�างการสร�างการสร�างการสร�างภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ยคเรมแรกยคเรมแรกยคเรมแรกยคเรมแรกแลจดเรมต�นของแลจดเรมต�นของแลจดเรมต�นของแลจดเรมต�นของการสร�างการสร�างการสร�างการสร�างภาพยนตร�เล)าเรอง ภาพยนตร�เล)าเรอง ภาพยนตร�เล)าเรอง ภาพยนตร�เล)าเรอง (Narrative Film)(Narrative Film)(Narrative Film)(Narrative Film) ในฟ�ลปป�นส�โดยอเมรกะนในฟ�ลปป�นส�โดยอเมรกะนในฟ�ลปป�นส�โดยอเมรกะนในฟ�ลปป�นส�โดยอเมรกะน ชาวอเมรกะนทอย)ในฟ�ลปป�นส�คนแรกๆ ทเรมสร�างภาพยนตร�แลมหละกฐานแน)ชะด คอ Albert W. Yearsley ผ�เป9นเจ�าของโรงภาพยนตร� Majestic แล Empire ตะงแต) ค.ศ.1910 เขาได�เรมทาบรษะท Oriental Film Manufacturing Company ซงผลตภาพยนตร�ปtอนโรงหนะงทเขาเป9นเจ�าของแลดแลจะดการอย) ภาพยนตร�ทเขาผลต เช)น Manila Carnival Parade(1910), The Great Tall Disaster, Bud Mar’s Last Flight at the Carnival, Pagsanjan Falls, Baguio Brought to Manila, Bureau of Printing vs. the Constabulary, Paco Fire, 15th U.S. Infantry Encamped on Lunata Field(1911), Senes in the Bullring at Mainla, Cebu before and after the Typhoon, All Saints’ Day in Manila, Bullfight at Cervantes Park, Demonstration in Honor of Woodrow Wilson’s Election, Gold Mining in Paracale, Life Saving Apparatus, Parade of the Knights of Colombus, St. Tomas Decorations (1912)35 Dean C. Worcester เป9นอเมรกะนอกคนทควรกล)าวถง ไม)ใช) เพยงเพราเป9นนะกมานษยวทยา ผ�ทเป9นหนงในคณกรรมาธการของสหระฐฯ ชดท 2 ซงทาหน�าทแนนาระฐบาลสหระฐฯ เกยวกะบนโยบายปกครองอาณานคมในแปซฟ�ก แลระฐมนตรกรทรวงมหาดไทยแห)งระฐบาลอาณานคมฟ�ลปป�นส� แต)ยะงเป9นนะกสร�างภาพยนตร�คนสาคะญทมจดม)งหมายเพอท “นาความเจรญ” มายะงชาวพนเมอง โดยเขาให�ความสนใจกะบการบะนทกสารคดเกยวกะบชวตชนเผ)าของคนพนเมอง แลมองว)าภาพยนตร�เป9นเครองมอสาคะญทจนาการศกษามาให�แก)ชนเผ)าทางตอนเหนอของเกาลซอนแลพวกมสลมทางใต� โดยหนะงทเขาสร�างออกฉายในในค.ศ.1914 แลได�ระบการเผยแพร)ไปทะวสหระฐฯ แลแคนนาดา ผ)านบรษะท Pan-American Film Manufacturing Company, Inc. ภาพยนตร�ดะงกล)าวมสองตอน ตอนแรกเรอง Head Hunting แลเรองทสอน From Savages to Civilization (หรอ From Savages to Citizens) ภาพยนตร�ของ Worcester ต�องการแสดงให�เหนถงชาวพนเมอง “ทแท�จรง” อะนเป9นชาวพนเมองทยะง “ปuาเถอน” แลมละกษณแบบชนเผ)าทล)าหะวคน เป9นอนารย ซงท�ายทสดแล�วคนพนเมองเหล)านได�เปลยนสภาพจากชวตความเป9นอย)ทล�าหละงมาเป9นพลเมองทม “อารย” จากการชแนอะนการณของสหระฐฯ ไม)ว)าจเป9นด�วยศาสนาครสต� ศลธรรม แลกฎหมาย ซงการเลอกนาเสนอภาพชนเผ)าทดล�าหละงปuาเถอนในภาพยนตร�ของเขานะน เหมอนจเป9นการตอกยาบอกกะบคนอนๆ ว)าฟ�ลปป�นส�ยะงไม)พร�อมทจปกครองตนเอง แลยะงไม)พร�อมทจเป9นเอกราชจากสหระฐฯ36 ในขณทแนวโน�มของภาพยนตร�เรมทจเปลยนจากภาพยนตร�ทบะนทกเหตการณ�จรง หรอสารคด ไปเป9นภาพยนตร�ทเล)าเรองมายงขนตะงแต)ต�นทศวรรษ 1900 แต)กว)าทกรแสการสร�างภาพยนตร�เล)าเรองจเกดขนในอาณานคมกเข�าส)ทศวรรษต)อมาแล�ว นะนคอใน ค.ศ.1912 ม

35 Nick Deocampo, Film,Film,Film,Film, pp. 266-8. 36 Nick Deocampo, Film, pp. 276-86.

27

ชาวอเมรกะนสองคน คอ Harry Brown แล Edward Meyer Gross เรมสร�างภาพยนตร�เกยวกะบวรบรษ ดร.โฮเซ) รซะล การถ)ายทาโดยมฉากเช)นทปtอมซานตเอโก แลสสาน Del Norte ในเขตอนตรามโรสเป9นได�ด�วยด ในขณทAlbert Yearsley ซงร�ข)าวการผลตภาพยนตร�ของ Brown แล Gross กได�เร)งรบผลตภาพยนตร�เรองเกยวกะบรซะลของตนเช)นเดยวกะน Yearsley ผลตภาพยนตร�สะนเพยงสบห�านาท ในขณท Brown แล Gross ผลตภาพยนตร�ยาวนานกว)าชะวโมงเพอเล)าชวปรวะตของรซะล โดย Yearsley เรมถ)ายภาพยนตร�ตะงแต) 10:00 น. ทสสาน Del Norte แลเสรจลงฉากสดท�ายทเวลา 17.00 น.ตอนบ)าย ฟ�ลม�เนกาทฟส)งไปอะดอย)างรวดเรว แลสดท�ายนาออกฉายได�ในตอนคาวะนนะน Yearsley เอาชนค)แข)งเพอนร)วมชาตทะงสองได� พร�อมกะบปรกาศการเป9นศะตรอย)างเป9นทางการไปด�วย ทะงสองฝuายแข)งขะนกะนอย)างเข�มข�น แลต)างให�ข)าวว)าตนเป9น “คนแรก” ทนาเสนอภาพยนตร�เกยวกะบรซะล ภาพยนตร�ของ Yearsley La vida y muerte del gran martir Filipino, Dr.Jose Rizal (ชวตแลจดจบของวรบรษชาวฟ�ลปdโนผ�ยงใหญ) ดร.โฮเซ) รซะล) ในหนะงสอพมพ�ชะนนาอย)าง El Comercio ตะงแต)วะนท 19 สงหาคม ซงในข)าวโฆษณาว)าเขาจจะดฉายภาพยนตร�เ รองน ท โรง Majestic ในวะนท 22 สงหาคม ในขณท Brown แล Gross ลงโฆษณาในหนะงสอพมพ�อเมรกะนทมคนอ)านน�อยกว)าคอ The Manila Time ในวะนท 22 สงหาคม โดยบอกว)าหนะงของเขาจฉายรอบปฐมทะศน�ในวะนท 24 สงหาคม ทโรงภาพยนตร� Grand Opera House ซงในเรองโรงฉายนะน Yearsley ซงเป9นเจ�าของโรงภาพยนตร� ได�เปรยบกว)า เพราไม)ต�องรอควเข�าฉาย การฉายภาพยนตร�ในวะนท 22 สงหาคม 1912 ของ Yearsley นะนมผ�คนจานวนนะบพะนมารวมตะวกะนอย)ทโรงหนะง Majestic เพอชมภาพยนตร� ภาพยนตร�ปรสบความสาเรจอย)างล�นหลาม ซงในวะนต)อมาต�องมการขยายรอบฉายแลโรงฉายไปทโรงหนะง Empire ด�วย ซงเหตทออกมาเป9นเช)นนทาให�ค)แข)งของเขาต�องเลอนวะนฉายขนมาเป9นวะนท 23 สงหาคม เพอทจโหนกรแสความนยมของสาธารณชนท Yearsley ได�สร�างไว�ในรอบปฐมทะศน�ด�วย ซง ภาพยนตร�ของ Brown แล Gross Life and Death of Dr. Jose Rizal (ช วตแลจดจบของดร. โฮ เซ) รซะล ) กปรสบความสาเรจไม)แพ�กะน37 หละงจากนะน Yearsley ผลตภาพยนตร�ดราม)าอกสองเรอง เรองแรกเป9นภาพยนตร�ทสร�างมากจาก zarzuela ของ Severino Reyes เรอง Walang Sugat ซงผลตเป9นภาพยนตร�ในชอเดยวกะน เมอ ค.ศ.1912 ในขณทเรองทสองสร�างร)วมกะบอรเก)า คอ Gross เป9นภาพยนตร�จากนวนยายต)อต�านจะกรวรรดนยมงานปรพะนธ�ของโฮเซ รซะล Noli Me Tangere สร�างเสรจ ค.ศ.1915 แต)เมอเกดเพลงไหม�โรงหนะง Majestic การสร�างภาพยนตร�ของ Yearsley จงหยดชงะกไป ในส)วนของ Edward Meyer Gross นะนกได�สร�างภาพยนตร�เล)าเรองต)อไป โดยร)วมทมกะบ Harry Brown ในฐานผ�อานวยการสร�าง แล Charles Martin ในฐานผ�กากะบภาพ ได�สร�าง

37 Nick Deocampo, Film,Film,Film,Film, pp. 268-276.

28

ภาพยนตร�องปรวะตศาสตร�เรองอนๆ ใน ค.ศ.1912 Gross เป9นผ�กากะบทสร�างภาพยนตร�ทสาคะญสามเรอง คอ La vida de Rizal ทได�กล)าวถงไปแล�ว แล La conquista de Manila ซงถกห�ามออกฉายจากเนอหาทถกพจารณาว)าไม)เหมาสม38 แลบรษะท Rizalina Film Manufacturing Company ของเขายะงได�ผลตภาพยนตร�แนวดราม)าอกเรองหนงคอ Los tres matires (หรอ Gomez, Burgos, Zomara) ซงมาจากเหตการณ�สะงหารนะกบวชชาวพนเมองสามคน ซงการตายของพวกเขามส)วนให�เกดการเคลอนไหวชาตนยมเพอต)อต�านการปกครองของสเปน ภาพยนตร�ของ Gross เป9นพนฐานสาคะญทนาไปส)การเกดผ�ผลตภาพยนตร�ชาวฟ�ลปป�นส�ในเวลาต)อมา39 เพราเขา แล Yearsley คอผ�ทจขายอปกรณ�ให�กะบโฮเซ เนโปมเซโน (Jose Nepomuceno) เพอก)อตะงบรษะทภาพยนตร�แห)งแรกของฟ�ลปป�นส� Malayan Motion Pictures ใน ค.ศ.1917 อตสาหกรรมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�อตสาหกรรมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�อตสาหกรรมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�อตสาหกรรมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ยคแรกเรมยคแรกเรมยคแรกเรมยคแรกเรม งานปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�เหนพ�องต�องกะนว)า ภาพยนตร�เรองยาวเรองแรกทสร�างโดยชาวฟ�ลปป�นส� หรอเป9นภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�เรองแรกนะน คอเรอง Dalagan Bukid (Country Maiden [สาวน�อยบ�านนอก]) ซงสร�างขนใน ค.ศ.1919 โดยโฮเซ เนโปมเซโน (Jose Nepomuceno) ทะงนก)อนหน�าภาพยนตร�เรองนนะนมภาพยนตร�อย)จานวนหนงทไม)มทมาแน)ชะดว)าเป9นภาพยนตร�ทสร�างโดยคนฟ�ลปป�นส� หรอโดยชาวต)างชาตทอย)ในฟ�ลปป�นส� มเพยงชอ เช)น Faustino Lichauco กะบภาพยนตร�เรอง Yesterday, Today and Tomorrow หรอชาวอเมรกะนทอย) ในฟ� ลปป�นส�มายาวนาน อย)าง Mr. Elser ซ ง ม Manila Movie Studio หรอมบรษะทภาพยนตร�อย)าง Orient Pictures Corporation ซงหนงในผ�ถอห�นคอ Atty. Joaquin Pardo de Tavera ชอเหล)านนาหน�ามาก)อนชอของ Jose Nepomuceno ซงจเกดขนตามมาหละงจากผ�บกเบกทะงหลายเหล)านล�มเหลวในกจการภาพยนตร�แล�ว โฮเซ เนโปมเซโน (Jose Nepomuceno) แล เยซส เนโปมเซโน (Jesus Nepomuceno) สองพน�องได�ก)อตะง Malayan Motion Pictures ขนในค.ศ.1917 โดยเครองมอทซอต)อมาจาก Yearsley แล Gross เรมต�นอตสาหกรรมภาพยนตร�ของฟ�ลปป�นส� แลผลตภาพยนตร�ข)าวแลสารคด ก)อนทจทาภาพยนตร�เรองยาว (feature film) ทะงนก)อนหน�านะน โฮเซ เป9นตากล�องเพอทาภาพยนตร�ให�กะบบรษะทยโรปแลอเมรกะนมาก)อน จากการลองผดลองถกจงเรมทจผลตภาพยนตร�ข)าว (newsreels) แลสารคด (documentaries) ซงผลงานของเขาไปปรากฏแก)สายตาของชาวโลก ก)อนทภาพยนตร�เรองยาวของเขาจปรากฏแก)สายตาของชาวฟ�ลปป�นส�40 ทะงน

38 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, pp.12-13. ดการอภปรายเกยวกะบการเซนเซอร�ภาพยนตร�เรองนใน Nick Deocampo, Film,Film,Film,Film, pp. 273-74. 39 Nick Deocampo, Film,Film,Film,Film, pp. 233-6. 40 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p.14.

29

ภาพยนตร�ทเป9นเรองแรกของเนโปมเซโน คอ รายงานพธศพของภรรยาคนแรกของ Sergio Osmena Sr. หละงจากนะน กได� เป9นสายข)าวให�กะบปรษะท Parthé ของฝระ ง เศสแลบรษะท Paramount News ของฮอลลวดใน ค.ศ.1918 เมอมบรษะทเป9นของตนเองแล�ว ภาพข)าวโดยเนโปมเซโน อย)างเช)น รายงานแผ)นดนไหวทญปuนใน ค.ศ.191841 ใน ค.ศ.1919 เนโปมเซโน สร�างภาพยนตร�เรองยาว Dalagan Bukid ซงนามาจากลครเพลงทเรยกกะนว)าซาร�ซเวลา (zarzuela) ของ Hermogenes Ilagan แล Leon Ignacio เป9นภาพยนตร�เพลงแนวชวนหะวทออกจเป9นตะวเลอกทแปลกในยคของหนะงเงยบ ทะงน นะกแสดง (ซงเป9นนะกแสดงลครซาซเวลา) ต�องร�องเพลงสดในรหว)างหนะงฉาย โดยในรอบปฐมทะศน�ของการฉายภาพยนตร� Dalagang Bukid ในวะนท 25 กะนยายน 1915 นะนนะกร�องนะกดนตรทกคน รวมทะงนางเอก Atang de la Rama ได�มาเตรยมร�องเพลง Nabasag ang Banga (หม�อดนทแตกร�าว) ในเวลาเดยวกะบทเธอร�องเพลงดะงกล)าวในจอภาพยนตร�ด�วย42

ภาพทภาพทภาพทภาพท 6666 Atang de la Rama ภาพจากภาพยนตร� Dalagang Bukid

41 Nadi Tofighian, “The Role of Jose Nepomuceno in the Philippine Society: What language did his silent films speak?” (MA Thesis, Department of Cinema Studies, Stockholm University, 2006), p. 3. 42 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p.18.

30

หละงจากนะนเนโปมเซโน มภาพยนตร�ออกมาต)อเนอง คอ La Vengaza de Don Silvestre (1919), La Mariposa Nagra (Black Butterfly, 1920), Hoy u Nunca Besame (Now of never kiss me, 1920), Un (El) Capullo Marchito(A wilted rosebud, 1920), Esrellita del Cine (Movie starlet, 1920) แต)ใน ค.ศ.1921-194322 พน�องเนโปมเซโน หยดสร�างภาพยนตร�เรองยาว แลหะนไปผลตภาพยนตร�ภายใต�สะญญากะบระฐบาลสหระฐฯ (ผ)านกรทรวงพาณชย�) ให�ผลตสารคดชด เกยวกะบอตสาหกรรมของคนพนเมอง เช)น การปลกยาสบ การปลกมพร�าว การทาหมวก buntal การผลตมพร�าวแห�ง การผลตกรดม ฯลฯ การผลตสารคดเป9นงานทเนโปมเซโนระกแลทาอย)างต)อเนองเมอเขามโอกาส44 ข�อสะงเกตปรการหนงคอ ภาพยนตร�ในช)วงแรกแม�จเป9นหนะงเงยบ แต)ภาษาทใช�ในภาพยนตร�ดได�ง)ายๆ จากชอเรอง ซงภาพยนตร�ทสร�างในฟ�ลปป�นส�ในช)วงต�นๆ นะน ชอเรองจใช�ภาษาสเปน เนองจากภาษาสเปนเป9นภาษากลางทใช�กะนอย)างแพร)หลายทะวทะงหม)เกา เรยกว)าเป9นภาษากลาง ในขณทภาษาถน เช)น ภาษาตากาลอค, เซบโน หรอบซายาส เป9นภาษาทใช�เฉพาในท�องถนหนงๆ เท)านะน ซงยะงแสดงให�เหนด�วยว)าอทธพลของวะฒนธรรมสเปนยะงมอย)อย)างเข�มข�นแม�ว)าสเปนจไปจากฟ�ลปป�นส�แล�วกตาม แลเมอสหระฐฯ เข�ามาปกครองฟ�ลปป�นส� นโยบายอย)างหนงทสหระฐฯ ให�ความสาคะญคอการสอนภาษาอะงกฤษให�กะบคนฟ�ลปป�นส� จนทาให�ภาษาอะงกฤษกลายเป9นภาษาของโรงเรยน แลเป9นภาษาทคนฟ�ลปป�นส�ใช�เป9นภาษากลาง ก)อนทจมการกาหนดให�ใช�ภาษาฟ�ลปdโน (ซงมพนฐานมาจากภาษาตากาลอค) เป9นภาษาปรจาชาต ซง ปรเดนเรองภาษานะนเหนได�ชะดจากชอภาพยนตร�ของเนโปมเซโน โดยเขาสร�างภาพยนตร�ในชอทเป9นภาษาอะงกฤษแลภาษาตากาลอค จากเดมทในการสร�างภาพยนตร�จใช�ภาษาสเปนทคนส)วนใหญ)เข�าใจได� จากนะนเรมเหนภาพยนตร�ทมชอเป9นภาษาอะงกฤษ เช)น Mary, I Love You (1926), Hot Kisses (1927), The Filipino Woman (1927) แลอาจจเนองจากการกรแสชาตนยม เรยกร�องการเป9นเอกราชจากสหระฐฯ ทเพมมากขนเรอยๆ กอาจจเป9นส)วนหนงททาให�เนโปมเซโน สร�างภาพยนตร�ภาษาตากาลอค โดยเหนได�ชะดเจนจากการสร�างภาพยนตร�เสยงเรองแรกทใช�ชอภาษาตากาลอค Ang Punyul na Ginto (กรชทองคา,1933) แลภาพยนตร�ทสร�างหละงจากนะนกใช�ภาษาตากาลอคทะงหมด45

43 Nadi Tofighian, “The Role of Jose Nepomuceno in the Philippine Society: What language did his silent films speak?,” pp. 63-64. 44 Nick Deocampo, FilmFilmFilmFilm, p. 292. แล Bryan L. Yeatter, CinemaCinemaCinemaCinema of the Philippinesof the Philippinesof the Philippinesof the Philippines, p.15. 45 Joseph Palis, “Cinema Archipelago: A Geography of Philippine Film and the Postnational Imaginary,” (Ph.D Thesis, Department of Geograhpy, University of North Carolina at Chapel Hill, 2008), p. 82.

31

ภาพทภาพทภาพทภาพท 7777 ภาพยนนตร� Ang Punyul na Ginto (1933) นอกจากนแล�ว ภาพยนตร�ของเนโปมเซโน ยะงเข�ามาเตมเตมช)องว)างของตลาดท�องถนทต�องการหนะงแบบท�องถนแท�ๆ ในเขตพนทรอบนอกเมองหลวง ซงไม)ค�นเคยกะบวะฒนธรรมปรเพณแบบอเมรกะนแลไม)ชอบหนะงฮอลลวดทนาเข�ามาครองตลาดภาพยนตร�ในฟ�ลปป�นส� แลด�วยบรบทเช)นน อาจจเป9นเหตให�เขาหยบบทปรพะนธ�ของโฮเซ รซะล วรบรษชาวฟ�ลปป�นส� ทได�ระบการยกย)องจากชาวฟ�ลปป�นส� แลได�ระบการสนะบสนนจากสหระฐฯ ในฐานทเป9นตะวแทนการต)อต�านสเปน มาผลตเป9นภาพยนตร� คอเรอง Noli me Tangere ทสร�างขนอกคระงใน ค.ศ.1930 แลได�ระบการยกย)องให�เป9นภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ทสาคะญทสดเรองหนงในยคหนะงเงยบ46 แต)เป9นทน)าเสยดายว)าฟ�ลม�ภาพยนตร�ของเนโปมเซโนทะงหมดไม)มเหลอรอดมาถงป�จจบะนเลย47 ผ�สร�างภาพยนตร�คนสาคะญตามตดเนโปมเซโนมา กคอ วนเซนเต� ซาละมบเดส (Vicente Salumbides) ซงมปรสบการณ�จากการใช�ชวตเป9นนะกเรยนกฎหมายในสหระฐฯ พร�อมกะบเรยนเขยนบทหนะง การแสดง การกากะบภาพยนตร�ในฮอลลวด รวมทะงได�ทางานร)วมกะบบรษะท Famous Players Company ด�วย แต)เมอสงครามโลกคระงท 1 เกดขน เขาเข�าร)วมกะบกองทะพอเมรกะนเพอ

46 Bryan L. Yeatter, Cinema of Cinema of Cinema of Cinema of the Philippinesthe Philippinesthe Philippinesthe Philippines, p.14. 47 Nadi Tofighian ได�ทาการรวบรวมรายชอภาพยนตร�ของเนโปมเซโนทะงหมดไว� ดใน “The Role of Jose Nepomuceno in the Philippine Society: What language did his silent films speak?,” Appendix I, pp. 59-74.

32

ไปรบในฝระงเศส แลกกละบมาฟ�ลปป�นส�พร�อมกะบได�ผลตภาพยนตร�เรองแรกของตน Miracles of Love โดยต�องหาความร)วมมอด�านเทคนคจากเนโปมเซโน ซาละมบเดสจงเรมสร�างภาพยนตร�เรองนได�ใน ค.ศ.1925 โดยตะวเขาเองเป9นตะวพรเอก ค)กะบนางเอกลกผสม (metizo) Elizabeth “Dimples” Cooper เป9นเรองแนวตลกโรแมนตก แลด�วยปรสบการณ�ของเขาจากการทางานในฮอลลวดทาให�เขาเป9นคนแรกทใช�การแต)งหน�าเพอสร�างความสว)างให�กะบหน�าของนะกแสดงแทนทจปล)อยให�หน�าดาอย)ในภาพยนตร� เขายะงเป9นผ�บกเบกการถ)ายแบบ close-up เพอทจเผยให�เหนถงความร�สกภายในของนะกแสดง แลการใช� “ภาพในจนตนาการ (vision)” เพอบอกถงสงทเป9นความคดอย)ในใจของนะกแสดง รวมทะงการตะดภาพอย)างฉะบไว เพอทาให�เรองกรชะบแลสร�างความตนเต�นน)าตดตาม ภาพยนตร�ของซาละมบเดส มความเป9นอเมรกะนมากกว)าของเนโปมเซโน ด�วยมละกษณของเรองราวความระกแลความตลกขบขะน ซงเป9นสงทเป9นละกษณสาคะญของภาพยนตร�ฮอลลวด48 แต)ใน ค.ศ.1929 ซาละมบเดสกกละบอาลาวงการภาพยนตร�ไป ““““ฮอลลวดแห)งตวะนออกฮอลลวดแห)งตวะนออกฮอลลวดแห)งตวะนออกฮอลลวดแห)งตวะนออก” ” ” ” : : : : แฮรสแลทาอทแฮรสแลทาอทแฮรสแลทาอทแฮรสแลทาอท ขณทการสร�างภาพยนตร�ของฟ�ลปป�นส�ยะงห)างไกลจากมาตรฐานรดะบนานาชาตทฮอลลวดตะงไว�อย)างทเข�าใจได�ไม)ยาก แต)ใน ทศวรรษ 1930 มผ�สร�างภาพยนตร�ชาวอเมรกะนสองคน George Harris แล Stewart (Eddie) Tait ทจเปลยนมนลาให�เป9นฮอลลวดแห)งตวะนออก โดยความพยายามทจยกรดะบการสร�างภาพยนตร�ของท�องถนให�มคณภาพเท)ากะบมาตรฐานฮอลลวด ทะงสองได�นาทะงเทคโนโลยททะนสมะยแลความเชยวชาญ รวมทะงเงนทนแลอานาจอทธพลทจา เป9น สาหระบการสร�างภาพยนตร� ท ม คณภาพ ซ งจได�ระบการยอมระบในกล)มคนด ทนอกเหนอไปจากคนในปรเทศเอง แลมเปtาหมายเพอทจบกตลาดต)างปรเทศ สตดโอผลตภาพยนตร�ของทะงสองชอ Filippine Film Production, Inc. (หรอ Filippine Films, Inc) ได�ตะงขนใน ค.ศ.1933 แลได�กลายเป9นจดเรมต�นสาคะญของการทภาพยนตร�ของคนพนเมองจได�ระบการประบเปลยนให�เข�าส)มาตรฐานสากลได� เพรานคอสตดโอภาพยนตร�แบบมออาชพแห)งแรกในปรเทศทพร�อมสรรพด�วยเครองมอทมคณภาพรดะบฮอลลวด ซงควรจกล)าวไว�ในทนด�วยว)า ใน ค.ศ.1933 นะนเกดพะฒนาการทสาคะญในวงการภาพยนตร� คอในการผลตภาพยนตร�เสยงในฟ�ล�มได�เกดขน โดยภาพยนตร�เรอง Ang Aswang ทออกฉายปฐมทะศน�ในวะนท 1 มกราคม 1933 ณ โรงภาพยนตร� Lyric นะนเป9นทยอมระบกะนว)าเป9นภาพยนตร�เสยงเรองแรกของฟ�ลปป�นส� แม�ว)าจกล)าวกะนว)าภาพยนตร�ดะงกล)าวมเสยงเพยงบางช)วงเท)านะนกตาม โดยภาพยนตร�ดะงกล)าวถ)ายทาโดย George Musser แห)งบรษะท Manila Talkaton Pictures ผ�ดแลการให�เสยงคอ William P. Smith ซงจได�มบทบาทสาคะญในการให�เสยงภาพยนตร�อกหลายต)อหลายเรอง


33

หละงจากนะน (ในค.ศ.1934 Smith ได�เข�าไปอย)กะบบรษะท Flippine Film ก)อนทจย�ายออกไปทางานกะบ Sampaguita Pictures ใน ค.ศ. 1937)49 สตดโอ Filippine Film อ�างว)าใน ค.ศ.1935 ได�ผลตหนะงยาวไปแล�วรวม 23 เรองแลหนะงสะนอก 24 เรอง ซงมทะงภาพยนตร�ทเป9นภาพข)าว ภาพยนตร�ตลกสขนาฏกรรม แล การเกบบะนทกภาพ ซงบรษะทอ�างว)าใช�นะกแสดงพนเมอง โดยในปd ค.ศ.1935 นะนไม)มภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�จากบรษะทอนผลตขนมาเลย แต) Filippine Films ได�ผลตภาพยนตร� 11 เรอง แลครองโรงภาพยนตร�ในมนลา มตะวอย)างเช)น ภาพยนตร�เรอง Ang Gulong Ng Buhay (Wheel of Life), Mahiwagan Violin (Magic Violin), Himala Ni Bathala (God’s Miracle), Awit Ng Pag-Ibig (Love Song) ใน ค.ศ.1936 มภาพยนตร�ของ Filippine Films รวม 15 เรอง ค.ศ.1937 ม 11 เรองจากทะง 23 เรองทผลตโดยบรษะท ส)วนใน ค.ศ.1938 นะนมการลดลงอย)างเหนได�ชะดของจานวนภาพยนตร�ทสตดโอได�ผลต คอ มภาพยนตร�เพยง 8 เรองจาก 40 เรองทผลตในปdนะน ซงอาจจเป9นไปได�ว)าสตดโอได�ให�บรการเครองมอเครองไม�อปกรณ�แก)ผ�ผลตภาพยนตร�ชาวพนเมองคนอนๆ ซงใน ค.ศ.1938 นะนบรษะทมภาพยนตร�เพยงสองเรอง จาก 49 เรอง คอเรอง Anak ng Hinagpis (Child of Sorrow) แล Walang Sugat (Unwounded) ปdต)อมากมอกเพยงสามเรอง แต)ทสาคะญคอ บรษะทได�ให�ความช)วยเหลอให�เกดการสร�างภาพยนตร� ทะงในเรองการให�บรการด�านเทคนค ให�เช)าสตดโอบะนทกเสยง ห�องแลบทส)งฟ�ล�มเข�ากรบวนการ แต)เมอเกดสงครามโลกคระงท 2 ขน แฮร�รสแลทาอสกต�องออกไปจากฟ�ลปป�นส� แลจบความฝ�นของการสร�างฮอลลวดแห)งตวะนออกของพวกเขา ซงก)อนทเขาจจากไปนะน เขาสามารถสร�างสตดโอบนพนทหนงหมนสองพะนตารางเมตรแลมคนทางานถงสองพะนห�าร�อยคน

49 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p.19. หากคดว)าภาพยนตร�เรอง Ang Aswang ยะงไม)ใช)ภาพยนตร�เสยงทแท�จรงแล�ว กจทาให�ภาพยนตร�ใน ค.ศ.1933 เรอง Punyal na Ginto (กรชทองคา) ของโจเซ เนโปมเซโน เป9นภาพยนตร�เสยงอย)างสมบรณ�แบบเรองแรก โดยฉายหละงจากเรอง Ang Aswang ราวสามเดอนทโรงภาพยนตร� Lyric เช)นเดยวกะน

34

ภาพทภาพทภาพทภาพท 8888 ภาพยนตร� Walang Sugat (1939) ผลงานของพวกเขามภาพยนตร�สสองเรองทแสดงถงชวตของคนฟ�ลปป�นส�ส)งไปฉายในสหระฐฯ แลเพอตตลาดโลก พวกเขาได�พยายามหาจดทจดงดดตลาด แลเหนว)าภาพยนตร�ทถ)ายทาในฉากธรรมชาตของปuาเขตร�อน ได�ระบความสาเรจอย)างมหาศาล โดยใช�นะกแสดงท�องถนทไม)มชอเสยงอไร แลนาไปส)การสร�างภาพยนตร�ทสาคะญเรองหนงในปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�โดยเป9นภาพยนตร�ทผลตในฟ�ลปป�นส�เรองแรกทจะดฉายไปทะวโลก นะนคอภาพยนตร�เรอง Zamboanga ซงแฮรสแลทาอทเรมถ)ายทาใน ค.ศ.1936 ใช�เวลาสร�าง 9 เดอนก)อนทจฉายทโรงหนะง Lyric Theater ในเดอนธะนวาคม 1937 แลฉายในสหระฐฯ ในปdต)อมา Zamboanga เข�าทานองภาพยนตร�แนวเรองระกโรแมนตกในหม)เกาทเลใต� ได�ไปถ)ายทาในแหลม Zamboanga ทางใต�สดของเกามนดาเนา เป9นเรองราวเกยวกะบชนเผ)าโมโรสองกล)ม กล)มหนงมความชานาญในเรองการดาหอยมก ขณทอกกล)มหนงเป9นโจรสละด แลมาละกพาตะวหญงสาวจากชนเผ)าดาหอยมกไป ภาพยนตร�ถ)ายด�วยฟ�ล�ม 35mm ยาว 65 นาท แลมผ�กากะบ

35

จากมนลาชอ Eduardo de Castro (ชอจรง Marvin Gardner ลกผสมอเมรกะน) ดารานาซงไม)ปรากฏชอซงภาพยนตร�ได�ระบเสยงชนชมในเรองฉากอะนสวยงาม น)าตนตาตนใจ แลวถชวตของคนพนเมอง เหมอนกะบทผ�สร�างตะงใจไว� แต)กทากาไรให�กะบแฮร�รสแลทาอทเพยงเลกน�อย แลทาให�ทะงสองต�องขายบรษะทไปในทสด50

ภาพทภาพทภาพทภาพท 9999 ภาพยนตร� Zamboanga นอกจากรบบสตดโอ ของแฮร�รสแลทาอทแล�ว รบบสตดโอทมแม)แบบมาจากฮอลลวดกได�เรมเกดขนในฟ�ลปป�นส�ในทศวรรษ 1930 ซงสตดโอภาพยนตร�เหล)านจได�กลายเป9นสตดโอทครอบครองวงการภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ในช)วงเวลานะบสบปdต)อไปจากน โดยใน ค.ศ.1933 เนโปมเซโนได� เปลยนบรษะท Malayan Pictures ให�กลายเป9นสตดโอ Parlatone Hispano-Filipino51 หละงจากนะน ใน ค.ศ.1937 Sampaguita Pictures กเกดขน โดยสองพน�องทมพนเพทางการเมองคอ สมาชกสภา Pedro Vera แลผ�พพาษา Jose O. Vera ใน ค.ศ.1938 LVN Pictures กตะงขนจากการร)วมห�นรหว)าง Dona Narcisa Buencamio de Leon, Carmen Villongco แล

50 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p.23. 51 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p.20.

36

Eleuterio Navoa ซงสตดโอทะงสองจมบทบาทอย)างมากหละงสงครามโลกคระงทสอง สาหระบ Parlatone Hispano-Filipino นะน ในทสดแล�วบรษะทดะงกล)าวต�องหลดจากมอของเนโปมเซโนไปอย)ในมอเจ�าของใหม) แต) เนโปมเซโนกก)อตะงบรษะทผลตภาพยนตร�ขนมาใหม)อกคระง โดยการร)วมมอกะบ Jesus Cacho แล Julian Sagado ตะงเป9น X’Otic Films ใน ค.ศ. 193952 โดยภาพรวมนะน ในทศวรรษ 1930 แนวโน�มของอตสาหกรรมภาพยนตร�มแต)จยงคกคะกยงขนแลเป9นแบบอเมรกะนยงขน เช)นเดยวกะบทฟ�ลปป�นส�ได�ค)อยๆ ซมซะบความเป9นอเมรกะนเข�าไปทะงทางการเมองแลสะงคมวะฒนธรรม นะกวชาการด�านภาพยนตร�บางคนเรยก ทศวรรษท 1930 ว)าเป9น “ยคทอง” ของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� โดยเฉพาในความหมายทว)าภาพยนตร�เป9นศลปทตอบสนองความบะนเทงอย)างแท�จรง โดยมจดม)งหมายหละกเพอทจสร�างโลกจนตนาการอะนงดงาม ซงหลกหนจากความเป9นจรงไปส)สวรรค�แห)งเรองพาฝ�น เรองมหากาพย�การผจญภะยของเจ�าชายเจ�าหญงในโลกสมมต เรองระกสนกเศร�าเคล�านาตา เรองโรแมนตกแฟนตาซ แลภาพยนตร�เพลง53 นอกจากพะฒนาการทเหนอย)างเด)นชะดในเรองรบบสตดโอแล�ว ความเฟ��องฟของอตสาหกรรมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ในช)วงนยะงต�องให�ความดความชอบผ�กากะบทมากความสามารถ ซงนาความก�าวหน�ามาส)วงการภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� โดยนาการผลตภาพยนตร�ทมคณภาพแลสร�างสรรค�มายะงวงการภาพยนตร� ดะงเช)นในเรองเทคนคแลศลปในการถ)ายทาภาพยนตร� ซงทาให�การถ)ายทาภาพยนตร�เป9นมากไปกว)าการตะงกล�องไว�นงๆ เพอถ)ายเวทลคร ผ�กากะบแห)งยคน เช)น Ramon Estella, Gregorio Fernandez, Lorenzo P. Tuells, Joaquin Pardo de Tavera, Gerardo de Leon, Lamberto Avellana, Carlas Vander Tolosa, Manuel Silos แล Octavio Silos แล Manuel Conde ภาพยนตร� ทเป9นตะวแทนของช)วงน เช)นเ รอง Huling Habilin แล Buenavista โดย Estella, Ay, Kalisud ของ Manuel Silos, Pakiusap โดย Octavio Silos, Giliw Ko, Bituing Marikit แล Diwata ng Karagatan โดย Carlos Vander Tolosa, Sakay ของ Avellana, Am at Anak ของ Gerardo de Leon ภาพยนตร� Villa Hermosa, Caviteno แล Ibong Adarna โดยผ�กากะบคนสาคะญ Manuel Conde

52 Nick Deocampo, FilmFilmFilmFilm, pp. 476-8. 53 Ed Cabagnot, “Notes on the History of Philippine Cinema,” in Focus on Filipino Films: A Sampling Focus on Filipino Films: A Sampling Focus on Filipino Films: A Sampling Focus on Filipino Films: A Sampling (1951(1951(1951(1951----1982)1982)1982)1982) (Manila: Information Group, Metropolitan Manila Commission, 1982), n.p.

37

ภาพทภาพทภาพทภาพท 10101010 ภาพยนตร� Am at Anak (1939)

ภาพทภาพทภาพทภาพท 11111111 ภาพยนตร� Gilliw Ko (1939)

38

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 12121212 ภาพยนตร� Villa Hermosa

ช)วงปdช)วงปdช)วงปdช)วงปd จานวนภาพยนตร�จานวนภาพยนตร�จานวนภาพยนตร�จานวนภาพยนตร� ผ�กากะบผ�กากะบผ�กากะบผ�กากะบ 1930-1941 23 Carlos Vander Tolosa 1932-1942 26 Eduardo de Castro 1932-1941 21 Manuel Silos 1934-1941 20 Octavio Silos 1936-1940 16 Mar Esmeralda 1937-1941 23 Tor Villano 1937-1940 18 Carlos Padilla

ตารางท ตารางท ตารางท ตารางท 1111 จานวนภาพยนตร� (บางส)วน) จาแนกตามผ�กากะบภาพยนตร�ในช)วงทศวรรษ 193054

54 ตารางจาก Joseph Palis, “Cinema Archipelago: A Geography of Philippine Film and the Postnational Imaginary,” p. 83.

39

มานเอล กอนเด (Manuel Conde) ซงจเป9นผ� กากะบทมบทบาทสาคะญในยคหละงสงครามโลกคระงท 2 แลสร�างชอเสยงให�กะบภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ในรดะบนานาชาตนะน เรมต�นชวตในวงการภาพยนตร�โดยสะงกะดสตดโอ LVN กากะบภาพยนตร�เรองแรก Sawing Gantingpala (1940) ซงปรสบความสาเรจค)อนข�างด แลทาให�มานเอล กอนเดได�กากะบภาพยนตร�ในสตดโอของ LVN อกต)อมา แลใน ค.ศ.1941 กอนเด ได�กากะบภาพยนตร�เรองสาคะญ Ibong Adarna (นกอดาร�นา) ของสตดโอ LVN (ในชอของวเซนเต� ซาละมบเดส) ซงภาพยนตร�เรองนเป9นภาพยนตร�ย�อมสเรองแรกของฟ�ลปป�นส�55 แลยะงเป9นภาพยนตร�ทมผ�เชยวชาญด�าน special effects คอ Richard Abelardo ได�แนนาให�วงการภาพยนตร�ในฟ�ลปป�นส�ในร�จะกกะบการถ)ายภาพโดยใช�ฉากหละง (background projection) Ibong Adarna เป9นภาพยนตร�แนวผจญภะยแฟนตาซ เนอเรองจากบทกลอนนทานทร�จะกกะนดตะงแต)ยคอาณานคม เน�นการใส)เสอผ�าอละงการ�งดงาม เล)าเรองราวการตามหานกวเศษของเจ�าชาย ทต�องผจญกะบศะตรตะวร�ายทเป9นพ)อมดแลยะกษ� แลยงสร�างความตนตาตนใจให�กะบผ�ชมเมอเหนนกวเศษอดาร�นามขนสสะนสดใสจากเทคนคการย�อมสดะงกล)าว56

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 13131313 ภาพยนตร� Ibong Adarna 55 Nicanor G. Tiongson, The Cinema of Manuel CondeThe Cinema of Manuel CondeThe Cinema of Manuel CondeThe Cinema of Manuel Conde (Manila: University of Santo Tomas Publishing House, 2008), p. 29. 56 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p.39.

40

อย)างไรกตาม พะฒนาการของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ทกาละงเฟ��องฟต�องสดดลง ในวะนท 7 เดอนธะนวาคม ค.ศ.1941 เมอญปuนได�โจมตเพร�ลฮาเบอร� สหระฐฯ ได�ปรกาศสงครามกะบญปuน แลถะดมาอกหนงวะน ญปuนกยกพลขนบกทฟ�ลปป�นส�แลยดครองฟ�ลปป�นส�ต)อมาอกสามปdข�างหน�า ภาพยนตร�ภาพยนตร�ภาพยนตร�ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ฟ�ลปป�นส�ฟ�ลปป�นส�ฟ�ลปป�นส�ในช)วงการยดครองของญปuน ในช)วงการยดครองของญปuน ในช)วงการยดครองของญปuน ในช)วงการยดครองของญปuน ญปuนได�อ�างเหตแห)งการเข�ายดครองฟ�ลปป�นส�ว)าเพอต�องการทจ “ปลดปล)อย” ฟ�ลปป�นส�ออกจากอทธพลของอเมรกะน โดยเฉพาการตกเป9นอาณานคมทางวะฒนธรรม แลเช)นเดยวกะบปรเทศอนๆ ในเอเชยทถกญปuนยดครอง ทหารญปuนได�เข�าไปควบคมกจกรรมด�านภาพยนตร�ของปรเทศดะงกล)าว แลสร�างกองภาพยนตร�กลาง (Eiga Haikyusa) ขน เพอทจทาการสร�างภาพยนตร�แลทาการแบนภาพยนตร�ต)างๆ โดยในช)วงทญปuนยดครองนะนมภาพยนตร�ของชาวฟ�ลปป�นส�ทผ)านการพจารณาเพยง 3 เรอง ทเปcนภาพยนตร�เล)าเรองคอ Ano hatta a ute (Dawn of Freedom, 1943) แล Tres Marias (Three Marias,1944) แลสารคด 1 เรอง คอ Toyo no gaika (The Victory Song of the Orient) แลมภาพยนตร�ข)าวอกหลายเรองด�วยกะน เ ช) น Laurel Reviews His Troops ( 1943), New Cabinet Organized ( 1943) , Premiere Toho’s Visit to P.I. (1943) เป9นต�น โดยภาพยนตร�เรองยาวนะนดจเป9นการโฆษณาชวนเชอมากกว)าภาพยนตร�เพอความบะนเทง57 กองทะพญปuนเข�ายดเครองมออปกรณ�ในการถ)ายภาพยนตร� ป�ดสตดโอ แลจ�างนะกแสดงไปแสดงในภาพยนตร�โฆษณาชวนเชอของตน แลโรงภาพยนตร�กต�องผะนตนเองไปเป9นโรงลคร ซงกทาให�ช)วงนลครเป9นความบะนเทงทกละบมาคกคะกอกคระง58 นะกแสดงแลคนในวงการภาพยนตร� มชวตอย)รอดได�จากการเข�าไปอย)ในวงการลครทกละบฟ��นขนมานเช)นกะน ในส)วนของภาพยนตร�นะน ภาพยนตร�ปรเภทภาพยนตร�ข)าวแลภาพยนตร�สารคด กกละบมาได�ระบความนยม การยดครองของญปuนสนสดลง โดยในวะนท 5 กรกฎาคม ค.ศ.1945 นายพลแมคอาเธอร� ได�ปรกาศปลดปล)อยฟ�ลปป�นส�จากญปuนอย)างเป9นทางการ แลชวตของชาวฟ�ลปป�นส�กค)อยๆ กละบมาส)ภาวปกตอย)างทเคยเป9นมา

57 Nick Deocampo, FilmFilmFilmFilm, p. 384. ทะงน Tiongson ใน The Cinema of Manuel CondeThe Cinema of Manuel CondeThe Cinema of Manuel CondeThe Cinema of Manuel Conde อ�างว)าก)อนหน�าการตะงหน)วย Eiga Haikyusa นะน กอนเดยะงสร�างภาพยนตร� Caviteno (1942) แลฉายทโรงภาพยนตร� Delisay ได� แลยะงได�สร�าง Prinsipe Tenoso (1942) อะนเป9นภาพยนตร�เรองสดท�าย ทไม)ใช)ภาพยนตร�โฆษณาชวนเชอ ก)อนทจมการตรวจแบนภาพยนตร�ด�วย ด Nicanor G. Tiongson, The Cinema of Manuel CondeThe Cinema of Manuel CondeThe Cinema of Manuel CondeThe Cinema of Manuel Conde, p.32. 58 Bienvenido Lumbera, “Philippine Film: A Brief History,” in Reviewing Filipino CinemaReviewing Filipino CinemaReviewing Filipino CinemaReviewing Filipino Cinema (Manila: Anvil, 2011), p. 9.

41

ส)ส)ส)ส)ยคทองของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� (ยคแรก)ยคทองของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� (ยคแรก)ยคทองของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� (ยคแรก)ยคทองของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� (ยคแรก) ค.ศ.1946 ปdแรกหละงสงครามจเหนได�ถงการฟ��นตะวอย)างรวดเรวของอตสาหกรรมภาพยนตร� ในปdนะนมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�อย)างน�อย 30 เรองออกฉาย (ในขณท ภาพยนตร�ต)างปรเทศยะงครองตลาดหละก โดยในค.ศ. 1946 นะนมภาพยนตร�ต)างปรเทศ โดยเฉพาจากฮอลลวด ผ)านการตรวจของคณกรรมการตรวจสอบภาพยนตร�เข�ามาฉายในปรเทศกว)าสร�อยเรอง) เกดบรษะทสตดโอภาพยนตร�ใหม)ๆ โดยทสตดโอยะกษ�ใหญ)ทะงสามกฟ��นตะวขนมาอย)างรวดเรว บรษะทยะกษ�ใหญ)ทะงสาม หรอทเรยกว)า “Big Three” ได�แก) Sampaguita แล LVN อะนสองบรษะททเป�ดมาตะงแต)ก)อนสงคราม แลบรษะทใหม)คอ Premiere ทก)อตะงใน ค.ศ.1946 โดยแต)ลบรษะทผลตหนะงทละกษณเฉพาตะว กล)าวคอ Sampaguita Pictures ทาภาพยนตร�ชวตนาเน)าโรแมนตก (melodrama) LVN จเป9นหนะงตลก แล Premiere จผลตหนะงบ�แอคชะน ในขณทหนะงปรเภทใหม) นะนคอหนะงสงคราม เกดขนมาด�วย59 เนองจากหละงสงครามททกคนได�ผ)านปรสบการณ�อะนยากลาบากแลเลวร�ายร)วมกะน ทาให�มเรองเล)ามากมาย ทะงวรกรรมแลอาชญากรรมอะนโหดร�ายททงรอยจารกไว� แลยะงเล)าออกมาไม)ได�ขณทญปuนยดครอง พอหละงสงคราม เรองเล)าของสงครามถกเล)าผ)านในแบบฉบะบภาพยนตร�ทผ)านสายตาของคนฟ�ลปป�นส� ส)วนหนงกเพอปลอบปรโลมเยยวยาจตใจของชาวฟ�ลปป�นส�ในขณนะน ทะงนภาพยนตร�ทผลตขนหละงสงครามเรองแรกเป9นของสตดโอ LVN โดยผ�กากะบมานเอล กอนเด เ รอง Orasang Ginto (The Golden Clock, 1946) ก เป9นภาพยนตร�สงคราม ซ งภาพยนตร�ในปรเภทนส)วนใหญ)กจกล)าวถงความน)ากละวโหดร�ายของการยดครองของญปuน แลวรกรรมการต)อต�านทกล�าหาญของชาวฟ�ลปdโน โดยเฉพาในส)วนของการต)อส�ของทหารอาสาสมะครต)อต�านญปuนชาวฟ�ลปป�นส� ผ�กากะบ Octavio Silos เขยนบทแลกากะบภาพยนตร� Ulilang Watawat (The Forlorn Flag,1946) ให�กะบสตดโอซะมปากตา (Sampaguita) ซงกล)าวได�ว)านคอภาพยนตร�เรองแรกของสตดโอหละงได�ระบอสรภาพ แลในใบป�ดโฆษณาเขยนไว�ว)าอทศให�กะบวรบรษแห)งฟ�ลปป�นส�ทะงทยะงมชวตแลตายไปแล�ว ในขณท Manuel Silos กากะบ Victory Joe (1946) ให�กะบสตดโอ LVN แลมภาพยนตร�ทแสดงถงวรกรรมของทหารอาสาสมะครต)อต�านญปuน เช)น Garrison 13 (1946) แล Guerilyera (Guerilla Woman, 1946) ขณทภาพยนตร�ของ Nolasco Brothers Pictures เรอง Fort Santiago (1946) แล เรอง Walang Kamatayan (Deathless,1946) ชปรเดนความโหดร�ายของทหารญปuน ทกรทาต)อหญงสาวแลเดกฟ�ลปป�นส�60 ความร�สกระกชาตแลเกลยดชะงศะตรต)างด�าวยะงไม)จางหายไปจากจตใจคนทผ)านปรสบการณ�ช)วงการยดครองแลกลายเป9นปรเดนทได�ระบการตอบสนองจากคนสร�างหนะง61 ในอกด�านหนง หนะงตลกล�อเลยนดจเป9นการเยยวยาความเจบปวดได�ด�วยเสยงหะวเราเช)นกะน ดะงจ

59 Bienvenido Lumbera, “Problems in Philippine Film History,” in Reviewing Filipino Cinema, Reviewing Filipino Cinema, Reviewing Filipino Cinema, Reviewing Filipino Cinema, p. 36-37. 60 Bryan L. Yeatter, Cinema of the Philippines, p. 52. 61 Bienvenido Lumbera, “Philippine Film: A Brief History,” p. 9.

42

เหนได�จากภาพยนตร�ตลกเรอง Multo ni Yamashita (Ghost of Yamashita, 1946) ซงเนอเรองกล)าวถงนายพลญปuนยามาชต ซงถกตะดสนปรหารชวตในฐานอาชญากรสงคราม มาหลอกหลอนคนแม�จกลายเป9นผไปแล�ว แม�ในปdต)อๆ มา กรแสหนะงทตอบสนองต)อสงครามทผ)านไปกยะงมอย) ดะงเช)น มภาพยนตร�เรอง Sunset Over Corregidor (Carlos Vander Tolosa, 1948) ของบรษะท X’Otic, Kumander Sundang (Commander Dagger; Gerardo de Leon, 1949), Takas sa Bataan (Escapee from Bataan; Olive la Torre, 1950) แ ล He Promised to Reture (1951)

ภาพทภาพทภาพทภาพท 14141414 ภาพยนตร� Orasang Ginto

43

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 15151515 ภาพยนตร� Fort Santiago ซงต)อมาออกฉายนอกปรเทศใน ค.ศ.1948 ใช�ชอใหม)ว)า Atrocities of Fort Santiago

44

ภาพทภาพทภาพทภาพท 16161616 ภาพยนตร� Guerilyera, 1946 แม�เจตนาของภาพยนตร�ในช)วงหละงสงครามจเป9นการเชดชวรกรรมการต)อส�อย)างกล�าหาญเพอต)อต�านญปuนของวรบรษวรสตรทระกชาต แลขณเดยวกะนกเฉลมฉลองความสะมพะนธ�รหว)างชาวฟ�ลปdโนกะบชาวอเมรกะนในฐานผ�ปลดปล)อย แต)ปรวะตศาสตร� กบอกเราว)าความสะมพะนธ�อะนชนมนรหว)างชาวฟ�ลปdโนกะบสหระฐฯ อย)ได�ไม)นาน เมอการเรยกร�องเอกราชจากสหระฐฯ ได�ระบการตอบสนอง พร�อมกะบการเกดขนของสงครามเยนแลเกดความไม)สงบขนในฟ�ลปป�นส�จากขบวนการต)อต�านระฐทเรยกว)า Hukbalahap62 ซงนาไปส)บรบทของการสร�างภาพยนตร�ทเ รมจาก So Long, America (Gerardo de Leon, 1946) บอกลาการอย)ใต�การ

62 มาจากชอเตมว)า Hukbo ng Bayan laban sa Hapon (United Army Against the Japanese) ซงเป9นขบวนการทเกดขนมาจากการรวมตะวเพอต)อต�านญปuนในช)วงสงครามโลกคระงท 2

45

ปกครองของสหระฐฯ แลต�อนระบการเกดขนของสาธารณระฐใหม) ซงไม)นานความผดหวะงทมต)อระฐในการแก�ไขป�ญหาปากท�องของชาวบ�านแลการปรท�วงเกดขนทะวไป จนถงขะนการจะบอาวธต)อต�านซงสท�อนอย)ในภาพยนตร�เช)น Backpay (1947) ทกล)าวถงการททหารอาสาสมะครต)อส�กะบญปuนคนหนงได�เข�าร)วมกะบขบวนการคอมมวนสต�ฮคบาลาฮะบ เนองจากระฐบาลคอระปชะนล�มเหลวทจปฏรปเกษตรกรรม แลไม)สามารถจ)ายค)าตอบแทนจากการสงครามให�แก)เขาได�อกด�วย, Lupang Pangako (Promised Land,1949) แล Mga Busabos ng Palad (The Slaves of Distiny, 1948) ว)าด�วยเรองชตากรรมของทหารอาสาซงไร�งานทาแลจาต�องเป9นขโมยแลขอทานเพอเลยงชวต แล Palaboy ng Tadhnaa (The Tramp of Fate, 1947) กล)าวถงทหารอาสาต�องจานาเหรยญกล�าหาญเพอมาซออาหารให�กะบตนเองแลเดกเร)ร)อน

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 17171717 ภาพยนตร� So Long, America (1946) นอกจากน ความล�มเหลวแลไม)พอใจต)อระฐบาลทมาจากการทชาวนาต�องการทดนทากนเป9นของตนเอง ทาให�มการรวมตะวของชาวนาในเขตภาคกลางของลซอนซงเคยรวมตะวกะนเพอต)อต�านญปuนในสงคราม มาเป9นขบวนการต)อต�านระฐบาลฟ�ลปป�นส�ทมสหระฐฯ หนนหละง หละงจากทการเรยกร�องเพอปฏรปทดนไม)ได�ระบการตอบระบจากระฐบาล แต)กฎหมายทให�สทธชาวอเมรกะนครอบครองทดนในฟ�ลปป�นส�กละบผ)านออกมาได� ทเรยกกะนว)ากล)ม Hukbalahap หรอ Huk ซงการต)อส�ดะงกล)าวเข�มข�นขนเรอยๆ แลแม�ว)าระฐบาลจปราบปรามการเคลอนไหวดะงกล)าวแลการ

46

เคลอนไหว Huk เป9นเหมอนสงต�องห�าม แต)กมภาพยนตร�บางเรองกล�าทจนาเสนอภาพการเคลอนไหวน เช)น ภาพยนตร�เรอง Huk sa Bagong Pamumuhay (Huk in a New Life) ของ Gerardo de Leon แ ล Ako raw ay Huk (They Call me a Huk, 1946) ข อ ง Lamberto Avellana โดย Premiere Productions ภาพยนตร�ทกล)าวถงป�ญหาทเกดขนในสะงคมดะงกล)าว กลายเป9นจดสนใจทนาไปส)การเซนเซอร�ของระฐบาล ซงวตกจรตกะบการเรองคกคามของคอมมวนสต� แลระฐบาลได�เรยกเกบฟ�ล�มภาพยนตร�ดะงกล)าวมาเพอให�คณกรรมการตรวจสอบภาพยนตร� (Board of Review for Moving Picture, BRMP) ทาการตรวจสอบว)ามเรองเกยวข�องกะบคอมมวนสต�หรอไม) ซงสดท�ายแม�กรรมการจยนยะนว)าภาพยนตร�ดะงกล)าวไม)เกยวข�องกะบคอมมวนสต�เลย แต)ระฐบาลกกดดะนให�เปลยนชอภาพยนตร�ดะงกล)าว จาก Ako raw ay Huk (They Call me a Huk) เป9น Labi ng Bataan (Remains of Bataan)63

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 18181818 ภาพยนตร� Huk sa Bagong Pamumuhay ดะงนะน หละงสงครามอตสาหกรรมภาพยนตร�ในฟ�ลปป�นส�จงเรมเหนการผลตภาพยนตร�ในรปแบบแลแก)นเรองทหลากหลาย แม�ว)าภาพยนตร�ทมรปแบบทเป9นทนยมทะวไป (The Popular Genres) จยะงครองตลาดอย) ทะงนรบบสตดโอทนาโดยสามบรษะทยะกษ�ใหญ)เป9นตะวจะกร

63 Nick Deocampo, FilmFilmFilmFilm, pp. 405-6.

47

สาคะญของการฟ��นฟอตสาหกรรมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ในช)วงหละงสงครามจนเฟ��องฟขนมาถงขะนทเรยกได�ว)าเป9นอตสาหกรรมได�อย)างสมบรณ� โดยมรบบสตดโอดแลในเรองทน อปกรณ�เครองมอ แลสถานท แลมดารานะกแสดง ผ�กากะบ คนเขยนบท ช)างกล�องแลช)างเทคนคในสะงกะดของตนเอง รวมทะงมการจะดการในเรองแผนการสร�างภาพยนตร�ในรยยาว รวมทะงมการวางแผนโครงการภาพยนตร�แลการโฆษณาปรชาสะมพะนธ�แลลงโรงฉายไว�อย)างต)อเนองตลอดทะงปd ทะงนพะฒนาการในเรองภาพ ส แลเสยงของภาพยนตร�กมอย)างสมบรณ�ครบถ�วนแล�วในยคหละงสงคราม โดยมสตดโอบางแห)งทเป�ดห�องแลปสเป9นของตนเองในช)วงทศวรรษ 1950 นอกจากนรบบดารายอดนยม ซงจเป9นตะวดงดดคนดแลระบปรกะนความนยมแลรายได�ให�กะบภาพยนตร�เรองนะนกเกดขนอย)างเหนได�ชะดในช)วงยคทองยคแรกน โดยทมโรงภาพยนตร�หละกสองโรงภาพยนตร�ในมนลาทฉายภาพยนตร�ตากาลอค นะนคอโรงภาพยนตร� Life ทกอาโป แล Cine Dalisay ทซานตาครส64 Sampaguita โดยเฉพาในทศวรรษ 1950 มชอเสยงจากภาพยนตร�ทเป9นภาพยนตร�ของผ�หญง นาเสนอดาราหน�าตาสวย แต)งกายด�วยแฟชะนนาสมะยจากต)างปรเทศ อะนเป9นความใฝuฝ�นของหญงสาวในยคนะน แลการสร�างภาพยนตร�ทนาเค�าโครงเรองมาจากหนะงสอนยายภาพทออกเป9นตอนๆ ทเรยกว)า komiks ดะงเช)นการสร�างภาพยนตร�เรอง Roberta (Olive la Torre, 1951) อะนมาจากนยายภาพ komik ของ Mars Ravelo แลมนะกแสดงนาเป9นเดกหญงวะยห�าขวบ Tessie Agana โดยเป9นภาพยนตร�เกยวกะบชวตเดกในสละมทต�องถกข)มเหงระงแกต)างต)างนานา ภาพยนตร�เรองนปรสบความสาเรจอย)างสงโดยทารายได�ทาลายสถต ขนาดทสามารถทาให�สตดโอ Sampaguita ทปรสบเหตไฟไหม�แลเสยหายก)อนหน�านสามารถกละบมาดาเนนธรกจได� รวมทะงทาให� Tessie Agana โด)งดะงเป9นทนยมชนชอบของผ�คน ซง Sampaguita กไม)รรอทจให�เธอแสดงหนะงต)อในภาพยนตร� เช)น Rebecca แล Ang Prinsesa at ang Pulubi (The Princess and the Pauper) ทะ งสองเ รองใน ค.ศ.1951 แลเ รอง Ulila ng Bataan (The Orphan of Bataan, 1952)

64 Bienvenido Lumbera, “Philippine Film: A Brief History,” p. 10.

48

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 19191919 ภาพยนตร� Roberta แล Rebecca นอกจากน Sampaguita ยะงปรสบความสาเรจจากภาพยนตร�ของดาราค)ระกค)ขวะญ Pacho Magalona แล Tita Duran ในภาพยนตร�เพลงระกโรแมนตก เช)นเรอง Kasintahan sa Pangarap (Lover in Dream), Buhay Pilipino (Filipino Life), Vod-A-Vil (Vaudeville) แ ล ภาพยนตร�เพลงของผ�กากะบ Eddie Romero เรอง Maria Went to Town ทโฆษณาว)าเป9นหนะงเพลงสขนาฏกรรมทยงใหญ)ทสดเท)าทเคยสร�างมา แลกลางทศวรรษ 1950 Sampaguita กมทนพอทจจ�างนะกแสดงค)ขวะญ Rogelio dela Rosa แล Carmen Rosales มาแสดงหนะงระกสเทอนอารมณ� อย)างเช)น Ang Tangi Kong Pagibi (My only Love, 1954), Maalaala Mo Kaya? (Will You Remember?, 1954) Iyung-Iyo (Yours and Yours Alone) แล Lydia(1957) ในขณท LVN มชอจากหนะงตลกแลหนะงฟ�นดาบต)อส�ในแดนแฟนตาซ แลPremiere ทาหนะงแนวบ�แอคชะน ซงความบ�ทเกดขนในหนะงช)วงนทได�ระบความนยมกะนนะนกเป9นเรองแนวผจญภะยแฟนตาซ ผาดโผน ฟ�นดาบ ในดนแดนจนตนาการ โดยเนอหาทมามาจากเรองเล)าพนบ�านหรอ

49

นทาน ทเกดขนจากจารตนทานทเรยกว)า awit แล korido อะนกล)าวถงเรองราวทเกดขนในยโรปยคกลาง หรอในเกาทเล ซงเรองเล)านทานเหล)านสท�อนถงอทธพลของสเปนทเข�ามาเป9นส)วนหนงของฟ�ลปป�นส� แลทาให�ภาพยนตร�แนวนเหนถงชดเครองแต)งกายแลจตนาการทมกลนอายของตวะนตกแลสเปนอย)างมาก หนะงปรเภททเรยกว)า “Costume melodrama” (หนะงนาเน)าทเน�นเสอผ�าเครองแต)งกายอละงการ�) ได�ระบความนยมเป9นอย)างสง ดะงเช)นจเหนว)ามภาพยนตร�จานวนมากในแนวน ไม)ว)าจเป9นเรองทแสดงนาโดย Regelio dela Rosa เช)น Principen hindi Tumatawa (The Prince Who Does Not Laugh, 1946), Sword of the Avenger (1948), Prinsipe Amante (Prince Amante, 1950), Prinsipe Amante sa Rubitanya (Prince Amante in Rubitanya,1951) แล El Conde de Monte Carlo (The Count of Monte Carlo, 1956) ภาพยนตร�แนวน ทนาโดย Fernando Poe พรเอกนะกบ�ในหนะงสงคราม กมเช)น Ali Mudin (1946) แล Awit ni Palaris (Song of Palaris, 1946) แล Sagur (1949) ในขณท Jaime dela Rosa แสดงนาในภาพยนตร� Aladin (1946) แล Satur (1951) ภาพยนตร�ของบรษะท Premiere สร�างภาพยนตร�แนว costume ด�วยเช)นเ รอง Kapitan Bagwig (Captain Wings, 1951), Agilang Itim (The Black Eagle, 1953) แล Eskrimador (Swordsman, 1955)65

ภาพทภาพทภาพทภาพท 20202020 ภาพยนตร� Prinsipe Amante,1950; El Conde de Monte Carlo,1956

65 Bryan L. Yeatter, Cinema of the Philippines, Cinema of the Philippines, Cinema of the Philippines, Cinema of the Philippines, pp. 64-5.

50

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 21212121 ภาพยนตร� Principen hindi Tumatawa, 1946 ทะงนทะงนะน ผ�กากะบแลนะกแสดงผ�ยงใหญ)สาหระบภาพยนตร�แนว costume นคอ Maneul Conde ผ�ทมชอจากการสร�างภาพยนตร� Ibong Adarna ก)อนสงครามจเกดแล�วนะนเอง นอกจากกอนเดจสร�างหนะงให�กะบ LVN แล�ว เขาได�มบรษะทสร�างภาพยนตร�ของตนเอง ชอ Manuel Conde Productions แลเรมทาภาพยนตร�ของตนเองแลแสดงเอง ตะงแต)เรอง Prinsipe Paris (Prince Paris 1949) แล Siete Infantes de Lara (The Seven Sons of Lara, 1950) แลแสดงในหนะงแนวนจนได�ชอว)าเป9น “king of the swashbaucklers” แต)ภาพยนตร�ทกอนเดสร�างแลแสดงซงปรสบความสาเรจมากทสด แลปรสบความสาเรจในรดะบนานาชาต คอ ภาพยนตร�เรอง Genghis Khan (1950) ซงเป9นภาพยนตร�ทได�ระบการยอมระบในรดะบนานาชาต

51

โดย United Artists มาขอเป9นผ�จะดจาหน)าย แลเป9นภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�เรองแรกทได�ระบเลอกให�เข�าฉายในเทศกาลภาพยนตร�นานาชาต รวมทะงในเทศกาลภาพยนตร�เวนช ในค.ศ.1952 แลหละงจากภาพยนตร�เรองนแล�ว กอนเดกได�สร�างภาพยนตร�ตลกขาขะนออกมาจานวนมาก หนงในนะนเป9นภาพยนตร�เกยวกะบบคคลสมมตทชอว)า Juan Tamad (Lazy John) แม�ภาพยนตร�จมฉากอย)ในยคก)อนการเข�ามาของสเปน แต)กสามารถตความได�ว)ามการเสยดสการเมองของฟ�ลปป�นส�ในช)วงนะน

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 22222222 ภาพยนตร� Genghis Khan, 1950

52

นอกจากนะนแล�ว ภาพยนตร�สขนาฏกรรมฟอร�มยะกษ�แลมหากาพย�องปรวะตศาสตร� กมให�เหนซงรวมทะงการสร�างภาพยนตร�เกยวกะบวรบรษโฮเซ) รซะล ดะงเช)นเรอง Buhay ng Pagibi ni Dr. Jose Rizal (The Life and Love of Dr. Jose Rezal, 1956) หนะ ง ของบ รษะท Lebran ทกลายมาเป9นอกหนงสตดโอยะกษ�ใหญ) เป9น “Big Four” สร�างภาพยนตร� Romeo and Julieta ใน ค.ศ. 1951 แล Sampaguita กสร�าง Tres Muskiteras (The Three Musketeers) ใน ค.ศ. 1954 มภาพยนตร�ทสร�างจากเนอหาในไบเบลโดย Lebran ใน ค.ศ.1952 เรอง Kalbayo ni Hesus (Calvary of Jesus) แล Ang Pagsilang ng Mesiyas (The Birth of the Messiah)

ภาพทภาพทภาพทภาพท 23232323 ภาพยนตร� Buhay ng Pagibi ni Dr. Jose Rizal, 1956

53

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 24242424 ภาพยนตร� Tres Muskiteras, 1954

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 25252525 ภาพยนตร� Romeo and Julieta, 1951

54

ภาพยนตร�แนวสยองขวะญกมเช)น Berdugo ng mag Anghel (Executioner of Angels, 1951), Taong Paniki (Bat Man, 1952) แล Taong Pdutik (Mud Man, 1956) รวมทะ งหนะงแนวซเปอร�ฮโร) ซงเรองแนวนทได�ระบความนยมมากทสดได�แก)ภาพยนตร� Darna หรอ Wonder Woman ในฉบะบฟ�ลปป�นส� Darna ภาคแรกสดกากะบโดย Fernando Poe ในค.ศ. 1951 แลมนะกแสดงนาคอ Rosa de Rosario โดยจากนะนกม Darna ต)อมาอกหลายภาคแลมหลายผ�กากะบแลหลายตะวแสดงนา66

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 26262626 ภาพยนตร� Darna ปd ค.ศ.1951 แล 1952 นอกจากความหลากหลายของภาพยนตร�แล�ว ตะวชวะดอกอย)างหนงทแสดงถงความเฟ��องฟอย)างยงของอตสาหกรรมภาพยนตร�ในทศวรรษ 1950 กคอ การคานงถงคณภาพของภาพยนตร�ผ)านการปรทะบตราด�วยรางวะลด�านภาพยนตร� เรมจากการตะงรางวะล Maria Clara67 โดยบรษะท Manila Times Publishing ก)อนทอกสองปdต)อมา คอใน ค.ศ.1952 คนในอตสาหกรรมภาพยนตร�เอง ได�ตะ งการมอบรางวะล ท ร� จะ กกะน ในช อ Filipino Academy of Movie Arts and Science (FAMAS) ซงต)อมารางวะลดะงกล)าวได�กลายเป9นเครองหมายระบปรกะนคณภาพรวมทะงความสาเรจ

66 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, pp. 67-9. 67 Maria Calra เป9นชอตะวลครเอกตะวหนงในนวนยายของโฮเซ รซะล เรอง Noli Me Tangere แปลเป9นภาษาไทยแล�วชอ อะนลIวงลเมดมไดm

55

ของภาพยนตร� แลทาให�การสร�างภาพยนตร�มเปtาหมายมากกว)าการกวาดรายได�จากการขายบะตร68 การปรกาศรางวะล FAMAS จะดขนคระงแรกใน ค.ศ.1953 เพอพจารณาภาพยนตร�ทอย)ในช)วงปd ค.ศ.1952 ภาพยนตร�ทได�ระบรางวะลภาพยนตร�ยอดเยยมเป9นภาพยนตร�ของ Gerardo de Leon เรอง Ang Sawa sa Lumang Simboryo (The Serpent in the Old Dome) ขณทตะวของ de Leon เองนะนได�ระบรางวะลผ�กากะบยอดเยยมจากภาพยนตร�อกเรองหนงคอ Bagong Umaga (New Morning)

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 27272727 ภาพยนตร� Ang Sawa sa Lumang Simboryo,1952 รางวะลภาพยนตร�ยอดเยยม จากการปรกาศรางวะลภาพยนตร� FAMAS คระงแรก

68 Bienvenido Lumbera, “Philippine Film: A Brief History,” p. 10.

56

สาหระบ Garardo de Leon นะน ตลอดปลายทศวรรษ 1940 แลทศวรรษ 1950 เขามผลงานมากมายตะงแต)ภาพยนตร�ไม)อย)ในตลาดธรรมดา เช)น Tayug, Ang Bayang Api (Tayug, the Oppressed Town, 1947) ทกล)าวถงการลกฮอขนต)อต�านใน Colorum ใน ค.ศ.1932 จนถงภาพยนตร�แนวอภนหารแฟนตาซอย)าง Pedro Penduko (1954) แล Sanda Wong (1955) ซงโฆษณาว)าไปถ)ายทาทฮ)องกงทะงเรอง ภาพยนตร�สงคราม เช)น 10th Battalion sa 38th Parallel, Korea (1951) ภาพยนตร�แนวปรวะตศาสตร�อย)าง Diego Silang (1951) ทเกยวกะบผ�นาชนเผ)าทางตอนเหนอของลซอนทกบฏต)อต�านสเปน แล Ifugao (1954) มภาพยนตร�โรแมนตก Mr. and Mrs (1956), Sweethearts (1957), แล Shirley, My Darling (1958)

ภาพทภาพทภาพทภาพท 28282828 ภาพยนตร� Tayug, Ang Bayang Api, 1947

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 29292929 ภาพยนตร� Sanda Wong,1955

57

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 30303030 ภาพยนตร� Diego Silang, 1951 แล 10th Battalion sa 38th Parallel, Korea,1951 ขณทผ�กากะบคนสาคะญร)นก)อนสงครามอกคนหนงคอ Lamberto Avellana กมผลงานออกมาน)าสนใจไม)แพ�กะน โดยมภาพยนตร�สาคะญ เรอง Anak Dalita (Child of Sorrow,1956) ซงได�ระบรางวะล Golden harvest เทศกาลภาพยนตร�อาเซยน ค.ศ.1956 แลได�ฉายในเทศกาลภาพยนตร�นานาชาตทแฟรงค�เฟ�ร�ดใน ค.ศ.1957 จากนะนเขากมภาพยนตร�ทได�ระบการยกย)องอกเรองหนงคอ Badjao (The Sea Gypsies1957)

58

ภาพทภาพทภาพทภาพท 31313131 ภาพยนตร� Anak Dalita,1956 อย)างไรกด ขณทอตสาหกรรมภาพยนตร�กาละงทยานสงขนเรอยๆ ในทศวรรษ 1950 แต)เมอเข�าส)ทศวรรษใหม) จดหะกเหสาคะญได�เกดขนในปรวะตศาสตร�ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� นะนคอ รบบสตดโอทเคยหนนส)งให�อตสาหกรรมภาพยนตร�เฟ��องฟ ต�องปรสบกะบป�ญหาค)าจ�างราคาสง แลทาให�ต�องป�ดตะวลงไป ซงดเหมอนว)าการล)มของรบบสตดโอ จมาพร�อมกะบการสนสดยคทองของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ไปด�วย การล)มสลายของรบบสตดโอแลการล)มสลายของรบบสตดโอแลการล)มสลายของรบบสตดโอแลการล)มสลายของรบบสตดโอแลภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ขาลงขาลงขาลงขาลง ในช)วงปลายทศวรรษ 1950 ต)อต�นทศวรรษ 1960 ขบวนการแรงงานทเคลอนไหวอย)างเข�มข�นในฟ�ลปป�นส� ทาให�เกดการกดดะนสตดโอต)างๆ มการเรยกร�องค)าแรงแลการประบปรงสวะสดการของคนงานโดยกล)มสภาพแรงงานทจะดตะงขนในสตดโอใหญ)ๆ ซงการกดดะนดะงกล)าวส)งผลให�สตดโอมภารรายจ)ายเพมขนแลสตดโอเรมป�ดกจการลง เรมจาก Premiere แลตามมาด�วย LVN ซงการล)มสลายของรบบสตดโอดะงกล)าวส)งผลให�เกดปรากฏการณ�ต)อวงการภาพยนตร�อย)างเหนได�ชะด คอ การขยายตะวขนของหนะงตลาดสตรสาเรจทมาจากบรษะทอสรเลกๆ อนๆ ซงทาให�จานวนของหนะงคณภาพมน�อยลงไป โดยบรษะทเลกๆ เหล)านเหนเรองตลาดแลกาไรเป9นสงสาคะญ ซงปรเดนดะงกล)าวเกดขนควบค)ไปกะบการเฟ��องฟของ “รบบดารายอดนยม” ททาให�คนสร�างภาพยนตร�ต�ององอาศะยกะบดารานะกแสดงทเป9นขวะญใจของปรชาชนเพอทจสร�างรายได�จากการขายตะวแลจาหน)ายฟ�ล�ม โดยดารายอดนยมเหล)านกเรยกค)าตะวได�สงมาก ซงมแต)เฉพาบรษะทใหญ)เท)านะนทจจ)ายได� ในขณทดาราทไม)ดะง ซงไม)มสะญญากะบบรษะทเช)นเดยวกะบทเคยเป9น

59

ในรบบสตดโอ กต�องพยายามดนรนหาหนะงแสดงจากบรษะทหนะงทะงหลาย แลรปละกษณ�หน�าตายงกลายเป9นสงสาคะญ อาจจมากกว)าความสามารถ กทาให�นะกแสดงหลายคนต�องออกจากวงการไป69 บรษะทภาพยนตร�อสรทยะงอย)มาตะงแต)ทศวรรษ 1950 ได�แก) People’s Pictures, Larry Santiago Productions, Cirio H. Santiago Film Organization, Dalisay Picture แ ล Vera-Perez Films ในขณทในทศวรรษ 1960 มบรษะทใหม)เกดขนมาอกจานวนหนง แต)มสองบรษะททจเป9นบรษะททใหญ)ทสดในการผลตภาพยนตร� คอ Lea Productions แล Tagalog Ilang-Ilang Productions ซงกรแสแนวโน�มทเกดขนคอ บรษะทเหล)านเน�นการสร�างภาพยนตร�ตามกรแสนยมเป9นสาคะญ ในขณทภาพยนตร�ทได�ระบความนยมหละกๆ ในโรงภาพยนตร�นะน ยะงเป9นภาพยนตร�ต)างปรเทศ โดยเฉพาภาพยนตร�ฮอลลวดปรเภททเป9นภาพยนตร�บ�แอคชะนแลแสดงความรนแรงทาลายล�าง รวมทะงภาพยนตร�คาวบอย ภาพยนตร�แนวกาละงภายในแลการต)อส�แบบซามไร รวมทะงภาพยนตร�นาเน)าโรแมนตกทแสดงออกเรองเพศอย)างชะดเจนจากยโรปเป9นทนยมของผ�ชมในช)วงนะน ซงกทาให�บรษะทหนะงต)างๆ ใช�แนวทางดะงกล)าวคอความรนแรงแลเรองเพศมาสร�างภาพยนตร�เพอสร�างกาไรเช)นเดยวกะน ซงทาให�ช)วงทศวรรษ 1960 – ต�นทศวรรษ 1970 มแต)หนะงทานองสายละบแบบเจมส� บอนด�แต)เป9นฉบะบของฟ�ลปป�นส� คาวบอยในฉบะบแบบฟ�ลปป�นส� (Made-in-R.P.cowboy movies) ซงตะวเองต)อส�กะบเจ�าทดนเจ�าพ)อท�องถนทเป9นอะนธพาลก)อความเดอดร�อนให�ชาวบ�าน หนะงกะงฟแบบฮ)องกงแลซามไรแบบญปuน ซงยอดฝdมอต)อส�กะบอาชญากรค�าอาวธหรอค�ายา ภาพยนตร�แอคชะนในทศวรรษ 1960 มความดเดอดดดะน จนกรทะงดเหมอนว)าภาพยนตร�แอคชะนในยคแรกๆ เป9นเหมอนกะบการจะดฉากไปเลย ภาพยนตร�ดะงกล)าวทาให�การเล)าบรรยายเรองเป9นสงทจาเป9นน�อยทสด แลควรจให�เวลากะบฉากการต)อส�ทยงรนแรงแลสมจรงขนเรอยๆ มากกว)า โดยมกล�องเป9นผ�เล)าเรอง แลมการใช�เลนส�ซม เพอทจสร�างอารมณ� รวมทะงมการพะฒนาเสยง sound effects ปรเภทเสยงป�น เสยงชกต)อ ให�ดะงแจ)มชะดยงขน ในขณทโครงหละกโดยทะวไปยะงเป9นเรองของการต)อส�ของความดกะบความชะวร�าย ซงมตะวแทนของระฐแลกฎหมายมะกจคอระปชะน หรอไร�ปรสทธภาพททาให�คนๆ หนงต�องทาอไรด�วยตนเองในการทจทาให�ความดสามารถเอาชนความชะวได�70 ซงภาพยนตร�ในละกษณนอาจจเป9นการสท�อนถงความไม)พอใจทคนมต)อระฐบาลหละงการได�เอกราช ตะงแต)ระฐบาลของปรธานาธบดรามอน แมกไซไซ มาเป9นระฐบาลของปรธานาธบดการ�เซย จนถงระฐบาลของมากาปากะลทมาจากการเลอกตะงใน ค.ศ.1961 ซงล�วนแล�วปรสบความล�มเหลวในการแก�ไขป�ญหาปากท�องของปรชาชนทแม�ว)าจมความพยายามแก�ป�ญหากตาม แต)ความไม)พอใจของปรชาชนมมาอย)างต)อเนอง โดยเฉพาเรอง

69 Bienvenido Lumbera, “Problems in Philippine Film History,” p. 39. แล Bienvenido Lumbera, “The Philippine Film 1961-1992,” in ReReReRe----viewing Filipino Cinemaviewing Filipino Cinemaviewing Filipino Cinemaviewing Filipino Cinema, p. 18. 70 Bienvenido Lumbera, “The Philippine Film 1961-1992,” pp.18-19.

60

ป�ญหาการคอระปชะนของระฐแลศลธรรมอะนเสอมทรามของระฐ รวมทะงการทไม)สามารถแก�ป�ญหาราคาข�าวทเป9นอาหารหละกแต)มราคาสงมาก อะนเนองมาจากการโกงกนของผ�มอานาจ71 พรเอกนะกบ�ทมชอเสยงมากทสดในช)วงทศวรรษ 1960 คอ Fernando Poe, Jr. ซงต)อมาได�ระบการยอมระบในฐานราชาแห)งภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� โดย ใน ค.ศ.1961 Poe ได�เป�ดบรษะทสร�างภาพยนตร�ของตนเอง ชอ FPJ Productions แลมภาพยนตร�เรอง Batang Maynila (Manila Boy) ออกมาเป9นเรองแรกของบรษะท ต)อมา ค.ศ.1965 Poe ได�แสดงค)กะบ Susan Roces ในภาพยนตร� Ang Daigdig Ko’y Ikaw (You are My World) โดย Susan Roces นต)อมาจได�ระบฉายาว)าเป9นราชนแห)งภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� แลถอว)า Roces เป9นต�นแบบความงามของสาวฟ�ลปป�นส� โดยทะงค)ได�แต)งงานเป9นพรเอกนางเอกในชวตจรงด�วย ทะงสองแต)งงานกะนใน ค.ศ.1968 แลเป9นสามภรรยาค)แรกในวงการภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� ผลงานชนสาคะญของ Poe แล Roces ออกมาใน ค.ศ. 1969 โดยบรษะท FPJ แลกากะบโดย Pablo Santiago เรอง Perlas ng Silangan (Pearl of the East) ภาพยนตร�มหากาพย�ปรวะตศาสตร�ในยคอาณานคมสเปน โดย Poe แสดงเป9นทาสทพยายามหลบหนจากเรอสเปนแลมาขนฝ��งทเกาของพวกชนเผ)ามสลมซงเขาได�หลงระกลกสาวหะวหน�าเผ)า แลต�องต)อส�เพอให�ได�เจ�าหญงมา ต)อมาเขากได�ร)วมกะบชนเผ)าเพอต)อต�านสเปน แต)สดท�ายกต�องพ)ายแพ� ในขณทคนทพอจเป9นค)แข)งกะบ Poe ได�ในทศวรรษ 1960 คอ Joseph Estrada ซงได�ระบฉายาว)าราชาแห)งบอกซ�ออฟฟ�ช โดยเป9นพรเอกเรองแรกจากหนะงเรอง Asiong Solonga แลได�แสดงหนะงต)างปรเทศใน ค.ศ.1964 เรอง Flight to Fury กากะบโดยชาวอเมรกะน Monte Hellman แลเขากมบรษะทสร�างภาพยนตร�ของตนเอง ชอ JE Productions ทะงนทะงนะน ทะงสองเป9นเพอนทดต)อกะนไม)ใช)เป9นศะตรค)อรกะนในความเป9นจรง

71 Teodoro A. Agoncillo, History of the Filipino PeopleHistory of the Filipino PeopleHistory of the Filipino PeopleHistory of the Filipino People, 8th edition (Manila: C&E Publishing, Inc., 2012), pp. 487-491.

61

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 32323232 ภาพยนตร�สายละบของ Tony Ferrer

ในส)วนของหนะงสายละบ ทกลายเป9นภาพยนตร�ซงครองตลาดในช)วงปลายทศวรรษ 1960 นะนเจมส� บอนด�ของฟ�ลปป�นส� สท�อนทะงการลอกเลยนแบบหนะงสายละบของฮอลลวด แลอาจจเป9นการสท�อนความหวาดกละวในช)วงสงครามเยนแลตอบสนองต)อความต�องการวรบรษ (Hero Necessary) แห)งยคสมะย72 ทะงน ภาพยนตร�สายละบเรมเหนตะงแต)ต�นปd ค.ศ.1964 โดยภาพยนตร�เรอง Lagalag ของ Eddie Fernandez ปรสบความสาเรจ แลทาให� Fernandez เล)นบทสายละบ Lagalag ออกมาอกหลายเรอง ซงต)อมากทาให�เกดหนะงสายละบในละกษณเดยวกะนผลตออกมาท)วมท�น ไม)ว)าจเป9น Alberto Alonzo เป9นสายละบ 69, Bernard Bonin เป9นสายละบ 707, Charlie Davoa เป9นสายละบ 009 แล Tony Ferrer เป9น Tony Falcon หรอสายละบ X-44 ซง Tony Ferrer ได�ระบการยอมระบว)าเป9น “king of the secret agents” ภาพยนตร�ภาคต)อของ Agent X-44 หลายภาคทกากะบโดยนะกแสดง Eddie Garcia เช)น เรอง Sabotage โด)งดะงอย)างมากใน Manila Film Festival ค.ศ.1966 นอกจากน Tony Ferrer 72 Michael G. Hawikins, “Our Men in Manila: The Secret Agent Film Craze of the 1960s in the Philippine Postcolonial Imagination,” Philippine StudiesPhilippine StudiesPhilippine StudiesPhilippine Studies, vol 58 no.3 (2010), p. 352.

62

ยะงสร�างภาพยนตร�แนวกะงฟคาราเต� เช)น Karate Fighters, The Blackbelter แล Master of Karate ใน ค.ศ.1968 ขณทภาคต)อของ Agent X-44 ยะงสร�างต)อไปจนถงทศวรรษ 1970 73

ภาพทภาพทภาพทภาพท 33333333 ภาพยนตร�แนวกะงฟ-คาราเต�ของ Tony Ferrer หนะงสายละบเรยกความนยมจากคนดด�วยการถ)ายทาเป9นภาพยนตร�ส โดยใช�ฉากในทต)างๆ ทะวทะงเกาแลในเอเชย นอกจากนผ�ชมยะงตนตากะบอปกรณ�อาวธทะนสมะยต)างๆ ของสายละบ ซงเทคโนโลยการถ)ายทาเหล)านพยายามทาให�ภาพยนตร�มคณภาพทะดเทยมกะบภาพยนตร�

73 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, pp. 103-104.

63

ต)างปรเทศ ในขณทโครงเรองกล)าวถงป�ญหาทเป9นปมเงอนอย)ในสะงคมฟ�ลปป�นส� แลแสดงถงการปกปtองฟ�ลปป�นส�จากภะยคกคามต)างๆ ทมาพร�อมกะบสงครามเยน74 ในขณทภาพยนตร�ปรเภทลครชวตนาเน)าแบบ melodrama ในยคน ซงยะงเป9นภาพยนตร�ทได�ระบความนยมอย)ในกรแสหละกนะนมละกษณแบบเป9นสองแบบคอ แบบแรกยะงอย)ในละกษณแบบดะงเดม ปรเภทภรรยาผ�ซอสะตย�กะบสามเจ�าช� หรอการเข�าใจผดของค)ระกทานองพ)อแง)แม)งอน โดยมการพะฒนาเนอหาให�เกดเป9นเรองทแสดงถงป�ญหาความไม)มะนคงของสถาบะนครอบคระวมากขน หรอเป9นป�ญหาในเรองความต�องการของบคคลทขะดแย�งกะบความคาดหวะงของสะงคม ในขณทรปแบบทสองของภาพยนตร� melodrama ซงมพะฒนาการขนในช)วงต)อมานะน มละกษณทแสดงออกเรองเพศอย)างชะดเจนหรอกรทะงมฉากเซกส�เป9นจดขาย โดยมฉากบนเตยงแลการมเซกส�อย)างโจ)งแจ�ง โดยมคาเรยกภาพยนตร�ปรเภทนว)าภาพยนตร�บอมบา (bomba film) ทะงนแม�จมฉากอโรตก ในละกษณของภาพยนตร�เรทอาร� แต)เนอหาแก)นเรองของภาพยนตร�บอมบายะงคงละกษณจารตนยมศลธรรมแบบเดมอย) แต)เผยให�เหนฉากบนเตยงทไม)เคยมในภาพยนตร�ก)อนหน�านให�เราเหนอย)างแจ)มแจ�ง โดยอทธพลทางวะฒนธรรมทส)งผลให�เกด Bomba film นะน ส)วนหนงมาจากการปฏวะตวะฒนธรรมของยค 60s ซงแพร)ขยายมาจากต)างปรเทศ ผ�หญงแต)งตะวด�วยแฟชะนทสะนลง เป�ดเผยเนอหนะง แลปฏเสธกรอบจารตธรรมเนยมเดม ทะศนคตต)างๆ เปลยนไปจากเดม ซงฟ�ลปป�นส�ระบอทธพลดะงกล)าวอย)างเหนได�ชะด75 การเป�ดเผยเนอหนะงของผ�หญงหรอการโป�เปลอยนะน มอย)บ�างแล�วในภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� แลบ�างเรองเป9นทชนชม เช)นภาพยนตร�เรอง Igorota (1968) ซงได�ระบรางวะลภาพยนตร�ยอดเยยมจากการปรกาศรางวะล FAMAS แลภาพยนตร�เรองนยะงได�อกหลายรางวะลไม)ว)าจเป9นนะกแสดงหญงยอดเยยม (Charito Solis), ผ�กากะบยอดเยยม (Luis Nepomuceno), กากะบภาพส (Loreto Isleta), ตะดต)อ (Elsa Abutan), บทภาพยนตร� (Tito Arevalo) แลกากะบเสยง (Juanito Clemente) แลด�วยความต�องการทจจะดจาหน)ายในรดะบนานาชาตทาให�ภาพยนตร�เรองนใช�ภาษาอะงกฤษ โดยแก)นเรองของภาพยนตร�ดะงกล)าวต�องการแสดงให�เหนถงความเสอมทรามของสะงคมเมองฟ�ลปป�นส�ซงได�ระบอทธพลจากตวะนตกแลคาทอลคทเคร)งศาสนา แต)ทว)าหน�าไหว�หละงหลอก กะบสะงคมแบบชนเผ)าดะงเดมทใกล�ชดกะบธรรมชาตแลจรงใจ76

74 Michael G. Hawikins, “Our Men in Manila: The Secret Agent Film Craze of the 1960s in the Philippine Postcolonial Imagination,” pp.353-354. 75 Bienvenido Lumbera, “The Philippine Film 1961-1992,” pp.19-20. แล Bryan L. Yeatter, Cinema of Cinema of Cinema of Cinema of the Philippinesthe Philippinesthe Philippinesthe Philippines, p. 107. 76 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p. 107.

64

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 34343434 ฉากเปลอยอกในตอนเป�ดเรองภาพยนตร� Igorota,1968

65

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 35353535 ใบป�ดภาพยนตร� Igarota ทะงนทะงนะนภาพยนตร� Igorota นะนยะงไม)ใช)ภาพยนตร�บอมบา โดยภาพยนตร�บอมบาเรองแรกนะนได�แก)เรอง Uhaw (Thirsty,1970) ซงเกยวกะบผ�หญงคนหนงซงความอยากกรหายของเธอเกยวพะนกะบผ�ชายสองคนคอสามแลเพอนของสาม ซงภาพยนตร�เรองนได�ระบความนยมโดยทะนท ซงทาให�ผ�สร�างภาพยนตร�คนอนๆ ทาภาพยนตร�แนวนตามมาจานวนมาก ในขณท Merle Fernandez ได�ระบฉายาว)าเป9น Queen of the Bombas77

77 Bienvenido Lumbera, “The Philippine Film 1961-1992,” pp.19-20. แล Bryan L. Yeatter, Cinema of Cinema of Cinema of Cinema of the Philippinesthe Philippinesthe Philippinesthe Philippines, p. 109.

66

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 33336666 ภาพยนตร� Uhaw, 1970 นะกแสดงหญงทสร�างชอจากภาพยนตร�บอมบาโดยตรงกมเช)น Rosanna Ortiz เรมอาชพนะกแสดงได�ไม)เด)นนะก แต)มาสร�างชอจากการแสดงภาพยนตร�ในแนวบอมบาน ทะงนเธอยะงได�ปรากฏตะวในตลาดรดะบนานาชาตด�วย จากภาพยนตร�ทร)วมสร�างกะบต)างชาต เช)นเรอง Savage! (1973) แล Savage Sisters (1974)

ภาพทภาพทภาพทภาพท 37373737 Rosanna Ortiz จากภาพยนตร� Savage Sisters, 1974

67

Guillermo C. de Vega ได� ระบแต) งตะ งจากปรธานาธบดมาร�กอส เป9นปรธานคณกรรมการตรวจภาพยนตร� (Board of Censors for Motion Pictures) ใน ค.ศ.1969 แลได�ทาการเซนเซอร�ภาพยนตร�บอมบา ซงเขาเหนว)าเป9นเรองเสอมศลธรรม แลควรทจห�ามหรอกาจะดมให�มการฉาย โดยการทาหน�าทของเขาได�กลายเป9นเปtาวจารณ�ของสาธารณอย)างมาก แลภาพยนตร�บอมบากยะงแอบฉายในโรงหนะงในต)างจะงหวะด ทน)าสนใจคอ แม�ว)าเขาจเหนว)ามะนเป9นเรองผด แต) de Vega กได�ยอมระบถงความสาคะญของภาพยนต�บอมบา ว)าภาพยนตร�บอมบานะนช)วย “คนชวต” ให�กะบอตสาหกรรมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� โดยในหนะงสอ Film and Freedom: Movie Censorship in the Philippine ของเขานะน de Vega ได�กล)าวว)า ภาพยนตร�บอมบาได�ชบชวตอตสาหกรรมภาพยนตร�ของท�องถน โดยภาพยนตร�บอมบานะนเป9นการตอบโต�ต)อภาพยนตร�ทเน�นเรองเซกส�ของต)างปรเทศ แต)ป�ญหาอย)ทรสนยมทางศลปของภาพยนตร�ในช)วงนะนตาลง แลทาให�ภาพยนตร�บอมบาล�มเหลวในทางศลปไป ซงหมายความว)าคณกรรมการฯ เข�าใจดว)าบอมบาเกดขนมาจากความพยายามของอตสาหกรรมภาพยนตร�ทจต)อส�กะบภาพยนตร�ต)างปรเทศทครองตลาดในฟ�ลปป�นส�มาอย)างต)อเนอง78 ในขณทนะกวชาการด�านภาพยนตร�อย)าง Bienvenido Lumbera มความเหนว)า ภาพยนตร�บอมบานะนเป9นสะญละกษณ�อย)างหนงของการกบฏต)อต�านสถาบะนต)างๆ ทเหลวแหลกของสะงคม โดยคนร)นใหม)เรมทจต)อต�านวพากษ�วจารณ�แลเรยกร�องการเปลยนแปลง ทะงนเนองมาจากภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ได�ขยายฐานผ�ชมไปยะงคนกล)มใหม)ๆ โดยเฉพาป�ญญาชนร)นใหม) โดยใน ค.ศ.1964 นะนได�มการเคลอนไหวในเชงชาตนยม โดยได�มการจะดเทศกาลภาพยนตร�มนลา (Manila Film Festival) ขนใน ค.ศ.1964 โดยในช)วงเทศกาลสบสองวะนนะน มภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ทได�ระบคะดเลอกแล�วฉายในโรงภาพยนตร�ชะนนาทะวทะงมนลา ซงเทศกาลภาพยนตร�ดะงกล)าวนมบทบาทสาคะญทจดงชนชะนกลางในเมองให�มาร�จะกกะบภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� แลทาให�ขยายฐานคนดจากเดมให�ไปยะงกล)มนะกศกษาในมหาวทยาละย ซงแนวคดชาตนยม ทปรกอบกะบกรแสสะงคมนยมในช)วงนะนทาให�นะกศกษาเหล)านต�องการทจเข�าถงมวลชนคนส)วนใหญ)ของชาต ซงกทาให�พวกเขาหะนไปหาภาพยนตร�ท�องถน โดยคาดว)าจทาให�มความเข�าใจในมวลชน ซงในทะนใดนะนคนร)นใหม)เหล)านกได�เหนว)าภาพยนตร�บอมบาทมองว)าเซกส�เป9นส)วนหนงของชวตแลสะมพะนธ�กะบความระกโดยทไม)จาเป9นต�องปกป�ดเป9นการสท�อนการขบถของพวกเขาต)อสถาบะนตามจารตดะงเดมของสะงคมโดยเฉพาทเกยวกะบเรองเซกส�ได� โดยทแม�ตะวลครของภาพยนตร�บอมบาจพยายามทจดารงระกษาคณค)าศลธรรมของสะงคม แต)กสะนคลอนความเชอของคนทมต)อจารตทกดขในสะงคมทเหนชะดว)าเสอมทรามนไปด�วย79 ขบวนการของคนร)นใหม) ทต)อต�านจารตสะงคมแบบเก)านสะมพะนธ�กะบกรแสความเคลอนไหวทางการเมอง ซงพะฒนาเป9นการเดนขบวนปรท�วงในต�นทศวรรษท 1970 ทเรยกกะนว)า

78 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, pp. 114-5. 79 Bienvenido Lumbera, “Problems in Philippine Film History,” p. 39.

68

“สภาบนถนน” (Parliament of the Streets”) โดยนะกศกษา ทโดยพนฐานการเคลอนไหวแล�วมทะศนคตทางลบต)อระฐบาล ซงเมอผนวกกะบการเคลอนไหวของพรรคคอมมวนสต�แห)งฟ�ลปป�นส� ทนาโดย Jose Ma. Sison แล�วได�กลายเป9นข�ออ�างให�ปรธานาธบดมาร�กอสปรกาศกฎอะยการศกในวะนท 21 เดอนกะนยายน ค.ศ.1972 อะนทาให�สภานตบะญญะตไร�อานาจแลปรธานาธบดสามารถใช�อานาจออกกฎหมายได� ซงเท)ากะบเป9นการนาปรเทศไปส)การปกครองแบบเผดจการนะนเอง80 เผดจการมาร�กอสแลจดเรมต�นยคทองของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� คระงท เผดจการมาร�กอสแลจดเรมต�นยคทองของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� คระงท เผดจการมาร�กอสแลจดเรมต�นยคทองของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� คระงท เผดจการมาร�กอสแลจดเรมต�นยคทองของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� คระงท 2222 ย�อนกละบไปเมอปรธานาธบดเฟอร�ดนะน มาร�กอส ชนการเลอกตะง ค.ศ.1965 โดยสามารถมชะยชนเหนอปรธานาธบดมาคาปากะลได� ทน)าสนใจเกยวกะบภาพยนตร�คอ เมอคระงทมาร�กอสหาเสยงในการเลอกตะง ค.ศ.1965 นะน เขาได�สร�างภาพยนตร�หาเสยงเป9นเรองราวเกยวกะบปรวะตชวตของเขาเองในชอ Iginuhit ng Tadhana (The Mark of Destiny) โดย Luis Gonzales แสดงเป9นมาร�กอส ทะงนคณกรรมการเซนเซอร�ได�พจารณาภาพยนตร�เรองดะงกล)าวแลให�ผ)านโดยไม)มการเซนเซอร�ในวะนท 24 สงหาคม แต)ก)อนทภาพยนตร�จออกฉายในวะนท 1 กะนยายน ทโรงภาพยนตร� Rizal Theater ท Makati นะน คณกรรมการฯ ได�ขอดภาพยนตร�อกคระง แต)ผ�สร�างบอกกะบคณกรรมการฯ ว)าไม)มสาเนาฟ�ล�มเหลออกแล�ว เพราได�ส)งไปตามโรงหนะงแล�ว ซงสดท�ายกลายเป9นว)าภาพยนตร�ดะงกล)าวต�องถกเลอนออกฉาย โดยสอมวลชนในมนลาเชอว)าต�องมการกดดะนจากผ�มอานาจให�คณกรรมการเลอนการอนญาตให�ฉายภาพยนตร�เรองนได� ซงทาให�มาร�กอสตกเป9นเหยอของการใช�อานาจดะงกล)าว81 แต)สดท�ายมาร�กอสกสามารถชนการเลอกตะงแลเป9นปรธานาธบดของฟ�ลปป�นส�ได� อาจจด�วยอานาจทมาจากสอนะนเอง ใน ค.ศ.1972 มาร�กอสได�ปรกาศใช�กฎอะยการศก ส)วนหนงอาจจเป9นเพราเขาต�องการทจอย)ในอานาจต)อไป โดยเหตผลทเขาใช�อ�างต)อสาธารณมาจากความว)นวายทางการเมองแลภะยของการเคลอนไหวคอมมวนสต� ในขณทมปรกาศทเกยวข�องกะบภาพยนตร�โดยตรงในวะนท 27 กะนยายน ค.ศ.1972 หรอห�าวะนหละงจากการปรกาศกฎอะยการศกษา โดยปรธานาธบดมาร�กอสได�ปรกาศ Letter of Instructions No.13 ซงอ�างว)ามจดม)งหมายเพอทจ “ระกษาศลธรรมอะนดงามของสะงคม โดยเฉพาเยาวชน จากผลกรทบทางลบทมาจากภาพยนตร�บางเรอง” โดยจดหมายดะงกล)าวเป9นแนวทางปฏบะตสาหระบคณกรรมการเซนเซอร�ภาพยนตร� (BCMP) ซงจต�องระบไปปฏบะตเพอทจเสรมสร�างสงทมาร�กอสเรยกว)าเป9น “New Society” (Bagong Lipunan สะงคมใหม)) โดยคณกรรมการเซนเซอร�ควรจไม)อนญาตให�ฉายหรอแบนภาพยนตร�ในละกษณต)อไปน ได�แก) ภาพยนตร�ทมแนวโน�มยะวยให�เกดการล�มล�าง ลกฮอ หรอเป9นกบฏต)อต�านระฐ, ภาพยนตร�ทมแนวโน�มทจบ)อนทาลายศระทธาแลความมะนใจทปรชาชนจมต)อ

80 Teodoro A. Agoncillo, History of the Filipino PeopleHistory of the Filipino PeopleHistory of the Filipino PeopleHistory of the Filipino People, p. 595-6. 81 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, pp. 100-101.

69

ระฐแลเจ�าหน�าทผ�มอานาจเป9นตะวแทนของระฐ, ภาพยนตร�ซงยกย)องเชดชอาชญากรแลการก)ออาชญากรรม, ภาพยนตร�ทไม)มจดม)งหมายใด เพยงแต)สร�างเพอสนองความต�องการของตลาดในเรองความรนแรงแลเรองลามกอนาจาร, ภาพยนตร�ทต)อต�านเชอชาตหรอศาสนา, ภาพยนตร�ทมแนวโน�มว)าจนาไปส)การข�องเกยวกะบยาเสพตด แลภาพยนตร�ทขะดต)อหละกกฎหมาย ความสงบเรยบร�อยของสาธารณ ศลธรรม รเบยบปฏบะตอะนด นโยบายของระฐ คาสะงทชอบด�วยกฎหมาย คาสะง แลปรกาศต)างๆ ซงหากมการฝuาฝ�นกจนาไปส)การรบใบอนญาตภาพยนตร� แลการป�ดโรงภาพยนตร� รวมทะงการจะบกมแลปรหารชวตผ�ทเกยวข�อง ในขณทสตรหมายเลขหนง หรอ อเมลดา มาร�กอส ได�กล)าวกะบกล)มผ�สร�างภาพยนตร�ในเดอนพฤศจกายน ค.ศ.1972 ว)าคาดหมายให�ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�จต�องนาเสนอภาพด�านบวกของวะฒนธรรมฟ�ลปป�นส�ต)อโลก ทะงนยะงมรเบยบปฏบะตให�ผ�สร�างภาพยนตร�ต�องส)งบทหนะงให�พจารณาก)อนถงจสามารถถ)ายทาได�82 ภายใต�บรรยากาศของการบะงคะบใช�กฎอะยการศกแลการควบคมภาพยนตร�เช)นน ดเหมอนว)าการสร�างสรรค�ของวงการภาพยนตร�คงจต�องถกจากะด แลทาให�วงการภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ยงยาแย)ลง แต)สงทเกดขนในช)วงเผดจการกละบเป9นสงตรงกะนข�าม ดะงท Bienvenido Lumbera เสนอว)าการควบคมของระฐแลระฐบาลเผดจการกละบเพมความคดสร�างสรรค�ของคนในวงการภาพยนตร� เพราอย)างน�อยพะฒนาการทเกดขนในช)วงเผดจการมาร�กอสกคอการเกดขนของงานวจารณ�ภาพยนตร�ทแท�จรง แลการเกดขนของภาพยนตร�แนวทดลอง (Experimental Cimema of the Philippines) รวมทะง การเกดขนของเทศกาลภาพยนตร�นานาชาตมนลา ซงสงเหล)านเป9นปรโยชน�ทเกดขนอย)างแน)นอนต)อศลปภาพยนตร� ในขณทส)งผลดบางด�านต)ออตสาหกรรมภาพยนตร�ด�วย ซงเมอย�อนกละบไปช)วงเวลานได�กลายเป9นยคทองของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�อกคระง ในทศวรรษ 1970 เหนศะกยภาพของผ�กากะบร)นใหม)ทมผลงานมาตะงแต)ทศวรรษ 1960 โดยเฉพาอย)างยง Lino Brocka, Ishmael Bernal, Celso Ad. Castillo แล Mike de Leon ในขณท Eddie Romero ซงนะบว)าเป9นผ�กากะบร)นก)อนนะน กมผลงานทถกจะดให�อย)ในกล)มภาพยนตร� ร)นใหม)นด�วย จากผลงานภาพยนตร� เ รอง Ganito Kami Noon, Paano Kayo Ngayon? (We Were Like This Then, How Are You Now?, 1976) ทะงนภาพยนตร�ของเขาในปลายปd 1970 แสดงให�เหนถงแก)นเรองทสาคะญ เช)นเรองความเป9นชาต ความล�มเหลวอ)อนแอของมนษย� แลความสนหวะง การดนรนต)อส� แลความหวะงในสะงคมทเสอมทรามแต)กยะงเหลอความหวะงอย) เช)นภาพยนตร�เรอง Sino’ng Kapiling, Sino’ng Kasiping? (With Whom Do You Stay, In Whose Bed Do you Sleep?, 1977), Banta ng Kahapon (The Past Foreworns, 1977) แล Aguila (1980) ซงงานของเขาถอว)ามความลกซงยงกว)าภาพยนตร�ตลาดทะวไป

82 Bienvenido Lumbera, “The Philippine Film 1961-1992,” p.23. Bryan L. Yeatter, Cinema of the Cinema of the Cinema of the Cinema of the PhilippinesPhilippinesPhilippinesPhilippines, p. 117.

70

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 38383838 ภาพยนตร� Ganito Kami Noon, Paano Kayo Ngayon?, 1976 อย)างไรกด เป9นทยอมระบกะนว)ายคทองของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�คระงสองเรมต�นขนพร�อมกะบงานการรเรมของผ�กากะบ Lino Brocka ซงตะว Brocka นะนมความสนใจด�านลครก)อนทจเข�าส)การสร�างภาพยนตร� เรมจากการเป9นผ�ช)วยของ Eddie Romero ในทศวรรษ 1960 โดยมผลงานภาพยนตร�เรองแรกเรอง Wanted: Perfect Mother ใน ค.ศ.1970 อะนเป9นภาพยนตร�ทระบโครงเรองมาจากภาพยนตร�เรอง The Sound of Music แต)ภาพยนตร�เรองนได�ระบการยอมระบจากผ�ชมแลทารายได�อย)างมากในฟ�ลปป�นส� ซงผลงานของ Brocka ต)อมา คอเรอง Santiago แล

71

Tubog sa Ginto (แปลตรงตะวว)าทองชบ แต)เป9นสานวนหมายถงพวกจอมปลอม) กเป9นทชนชอบทะงจากนายทนผ�สร�างแลจากนะกวจารณ� จากนะนใน ค.ศ.1971 เข�าได�สร�างภาพยนตร�ตามกรแสตลาด โดยดะดแปลงมาจาก komiks ซงคล�ายกะบเนอหาของลครนาเน)า เรอง Cadena de Amor (Chain of Love) ซงแม�จเป9นภาพยนตร�นาเน)าแต)กมการกากะบอย)างดแลน)าสนใจ จากนะน Brocka เบอกะบการทาหนะงเพอตอบสนองตลาด แทนทจได�ทาหนะงอย)างทตนตะงใจ จงหยดสร�างภาพยนตร�ไปสองปd ตะงแต)ปd ค.ศ.1972 ซงมาร�กอสปรกาศกฎอะยการศก โดยเขาได�ไปเป9นอาจารย�สาขาการลครในมหาวทยาละยสองแห)ง แลกละบมาสร�างภาพยนตร�อกคระงใน ค.ศ. 1974 โดยรวมกะบเพอนๆ ตะงบรษะท Cinemanila ขนมา เพอสร�างภาพยนตร�ทกล)าวถงผ�ทถกกดข เรมจากภาพยนตร�เรอง Tinimbang Ka Nguni’t Kulang (You Have Been Weighed and Found Wanting) ซงได�ระบการยกย)องจากนะกวจารณ� แลกวาดรางวะล FAMAS ในปdนะน ตะงแต)ภาพยนตร�ยอดเยยม ผ�กากะบยอดเยยม นะกแสดงหญงยอดเยยม นะกแสดงชายยอดเยยม เพลงปรกอบภาพยนตร�ยอดเยยม กากะบเสยงยอดเยยม ซงในปdนะน ภาพยนตร�ของเขาอกเรองหนงคอ Tatlo, Dalawa, Isa (Three, Two, One) ภาพยนตร�ในละกษณ Anthology กกวาดรางวะลนะกแสดงสมทบหญงแลบทภาพยนตร�ยอดเยยม ในปdต)อมา Brocka กได�ระบรางวะลผ�กากะบยอดเยยมของการปรกาศรางวะล FAMAS อก จากภาพยนตร�เรอง Maynila, sa mga Kuko ng Liwanag (Manila in the Claws of City Lights, 1975) โดยภาพยนตร�เรองนมะกจพดถงในฐานทเป9นภาพยนตร�ทดทสดของ Brocka แต)บางคนกว)าภาพยนตร� Insiang ทสร�างในปdต)อมาเหนอกว)าอก แม�ว)าภาพยนตร�เรองนจไม)ได�กวาดรางวะลจากเวท FAMAS โดยรวมแล�วภาพยนตร�ของ Brocka กล)าวถงด�านมดของเมอง ไม)ว)าจเป9นเรองการข)มขน ฆาตกรรม โสเภณ ระกร)วมเพศ การผดปรเวณ แลอาชญากรรมทกรทาเป9นองค�กร ซงบางคนเรยกภาพยนตร�ของเขาว)าเป9น “Manila noir”

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 39393939 ภาพยนตร� Maynila, sa mga Kuko ng Liwanag, 1975

72

นอกจากน Brocka ยะงเป9นกรบอกเสยงวพากษ�วจารณ�รบอบมาร�กอสมากกว)าผ�กากะบคนอนๆ เขาร)วมในการเดนขบวนต)อต�านมาร�กอสแลถกจะบกมขะงหลายต)อหลายคระง แต)ได�ระบการช)วยเหลอจากเพอนในวงการภาพยนตร�วงเต�นให�ออกมา แต)มาร�กอสกละบเหนแววของ Brocka แลพยายามชะกชวนเขาให�เป9นพะนธมตร แลให�เขาทาภาพยนตร� เพอทาให�ชอเสยงของระฐบาลในสายตาของชาวโลกดดขน โดยเสนอว)าจจ)ายหน สนทบรษะท Cinemanila มให� แต) Brocka ปฏเสธทจเป9นกรบอกเสยงให�กะบรบอบมาร�กอส แลเรองนกเงยบไป ต)อมาใน ค.ศ.1984 Brocka สร�างภาพยนตร� Bayan Ko: Kapit sa Patalim (My Country: Clutching at Straws)83 ซงภาพยนตร�ได�ระบการอนมะตจากคณกรรมการพจารณาภาพยนตร�แล�ว โดยเมอเสรจสมบรณ�กได�ระบการตอบระบอย)างดจากนะกวจารณ�ในเทศกาลภาพยนตร�เมองคานส�ในปdนะนโดยได�ระบรางวะล Palme d’or ทเมองคานส� โดย Brocka ได�ไปร)วมงานด�วยตนเอง ใส)เสอ barong ของฟ�ลปป�นส� โดยมลายเป9นปรเทศฟ�ลปป�นส�แลใต�แผนทมคาว)า “Justice” ง)ายๆ แค)นะน แต)ทาให�ระฐบาลไม)พอใจ แลห�ามฉายภาพยนตร�เรองดะงกล)าวในปรเทศ โดยเรยกภาพยนตร�ดะงกล)าวว)าเป9นการล�มล�างทาลายความมะนคงของระฐ แลปฏเสธไม)ให�เขากละบเข�าปรเทศ แต)นายกระฐมนตรของฝระงเศสได�เชญเขาไปพดในการปรชมเกยวกะบสทธมนษยชน ซงชอเสยงทเป9นทร�จะกในรดะบโลกของเขา ทาให�มาร�กอสให�เขากละบเขาปรเทศได� แลภาพยนตร�เรอง Bayan Ko กเรยกใหม)ว)าเป9นภาพยนตร�ท “obscene” หรอมฉากทางเพศไม)เหมาสม โดยอ�างถงฉากการเต�นเปลอยของนะกเต�นในไนท�คละบแลฉากการจบกะนของเลสเบยนแทน แต)ถงอย)างนะนภาพยนตร�เรองนยะงได�ระบรางวะลภาพยนตร�ยอดเยยมจาก British Film Institute ด�วย

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 40404040 ภาพยนตร� Bayan Ko: Kapit sa Patalim, 1984

83 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p. 137-145.

73

หละงจากมาร�กอสถกขะบออกจากตาแหน)งแลเนรเทศไปต)างปรเทศแล�ว Brocka ทาหนะงในบรบททางการเมองทเป�ดกว�างขน เช)นเ รอง Gumapang Ka sa Lusak (You Crawl in Mud,1990) ซงกล)าวถงนะกการเมองทใช�อานาจมชอบ โดยทเขากได�กลายเป9นปรป�กษ�กะบระฐบาลของโกราซอน อาคโนด�วยอกเช)นเดม ทะงนใน ค.ศ.1989 ภาพยนตร� Orapronobis (Fight for Us) ของเขาได�ระบเลอกให�ฉายในเทศกาลภาพยนตร�เมองคานส� แม�จไม)มการจะดจาหน)ายในฟ�ลปป�นส� Brocka จบชวตลงก)อนวะยอะนควรใน ค.ศ.1991 จากอบะตเหตรถยนต�ทเกซอนซต84 ผ�กากะบคนต)อมาทสร�างหนะงเชงพาณชย�มากกว)า Brocka แต)มคณภาพไม)น�อยกว)ากะนคอ Ishmael Bernal เขาสร�างภาพยนตร�ตะงแต) ค.ศ.1971 แต)ภาพยนตร�เรอง Ligaw na Bulaklak (Wild Flower) แล Nunal sa Tubig (A Speck in the Sea) ทสร� า ง ในค .ศ .1976 ถอ เป9 นภาพยนตร�สองเรองทสร�างชอเสยงให� Bernal เป9นผ�กากะบแห)งยค แต)ผลงานทได�ระบการชนชมมากทสดของเขาคอ City After Dark (1980) ซงภาพยนตร�เรองนเดมชอ Manila by Night แต)ต�องเปลยนชอเนองจากการยนยะนของนางอเมลดา มาร�กอส ทต)อต�านการทาลายภาพพจน�เมองหลวงของปรเทศด�วยการใช�ชอดะงกล)าว85 แลใน ค.ศ.1982 Bernal สร�างภาพยนตร� Himala (Miracle) ซงเป9นภาพยนตร�ทได�ระบการยกย)องอกเรองหนงของเขาออกมา Bernal จบชวตก)อนวะยอะนควรเช)นเดยวกะบ Brocka ด�วยสาเหตหะวใจวายใน ค.ศ.199686

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 41414141 ภาพยนตร� Nunal sa Tubig แล Himala

84 Bryan L. Yeatter, Cinema of Cinema of Cinema of Cinema of the Philippinesthe Philippinesthe Philippinesthe Philippines, p. 145. 85 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p. 134. 86 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p. 146-7.

74

ปรเดนทควรจกล)าวถงไว�ด�วย ณ ทนคอ บทบาทของสตรหมายเลขหนงอเมลดา มาร�กอส ทพยายามทจสร�างภาพให�ตนเองแลสามเป9นผ�อปถะมภ�ศลปทยงใหญ)ของปรเทศนะน ได�ระบมอบหมายให�สร�างศนย�ศลปวะฒนธรรมแห)งฟ�ลปป�นส� ซงเป9นกล)มอาคารทรวมถง Manila Film Center ด�วย ซงตานานเกยวกะบฟ�ล�มเซนเตอร�นได�กลายเป9นเรองราวทสท�อนถงความไร�มนษยธรรมของรบอบมาร�กอส แทนทจเป9นเครองหมายของศลปวะฒนธรรมทได�ระบสนะบสนน กล)าวคอ นางมาร�กอสพยายามทจเร)งการสร�างฟ�ล�มเซนเตอร� ให�ทะนกะบการจะดงาน Manila Internation Film Festival ใน ค.ศ.1982 ซ งได� มการเชญแขกเหรอคนสาคะญ คนดะงรดะบนานาชาตมาจากทะวโลก อะนเป9นโอกาสอะนดทจทาให�ได�มโอกาสอวดโฉมเมองหลวงของชาตให�แก)ชาวโลก แต)การก)อสร�างทเร)งทางานทะงวะนทะงคนเพอให�ทะนเวลาได�เกดอบะตเหตตกถล)มขนในเดอนพฤศจกายน 1981 แลซากประกหะกพะงได�ทะบร)างคนงานจานวนหนงไว� ซงนางมาร�กอสได�สะงการให�ทาการก)อสร�างต)อไปโดยไม)สนใจทจนาร)างของคนงานออกมาก)อน โดยได�เทซเมนต�ทะบร)างดะงกล)าวไว�ให�เป9นส)วนหนงของฐานรากไป ขณทข�อเทจจรงเป9นอย)างไรไม)มใครร� แต)ข)าวลอได�กรจายไปอย)างรวดเรว โดยมทะงความจรงแลการขยายความผสมกะนไป โดยเฉพาการทลอกะนว)าอาคารดะงกล)าวถกผสง ขณทจานวนคนงานทเสยชวตกทวจานวนขนไปๆ จนถงเป9นร�อยๆ คน นอกจากข)าวลอเรองผ ยะงมเรองทว)านางมาร�กอสไม)ยอมทจช)วยเหลอคนทอาจจมชวตอย)ออกมาแต)สะงให�ฝ�งคนเหล)านทะงเป9นเพอให�งานเสรจทะนเวลา ซงเพมความโหดร�ายให�กะบรบอบมาร�กอสมายงขนไปอก ข)าวออฉาวเกยวกะบฟ�ล�มเซนเตอร�แห)งน ยะงเกยวข�องกะบนโยบายการฉายภาพยนตร� ทอนญาตให�ฟ�ล�มเซนเตอร�สามารถทจฉายภาพยนตร�ทถกห�ามฉาย โดยหนงในภาพยนตร�ทดงความสนใจผ�คนในมาชมภาพยนตร�ของศนย�ได�คอภาพยนตร�เรอง Scorpio Nights ของ Peque Gallaga ซงมฉากเช)นการช)วยตนเอง แลการร)วมเพศ เช)นเดยวกะบภาพยนตร�บอมบาทถกห�ามฉาย แต)ภาพยนตร�เรองนกละบเรยกว)ามความเป9นศลป ซงมองค�กรครสต�บางแห)งทนไม)ได�แลเรยกศนย�ฯ ว)าเป9น “porn palace” ของอเมลดา หรอกรทะงเป9น “cesspool”87 สดท�ายชตากรรมของฟ�ล�มเซนเตอร�แห)งนในยคหละงมาร�กอส ได�กลายเป9นเครองหมายแห)งความเลวร�ายของเผดจการ แลไม)มใครอยากเข�าไปย)งเกยวด�วย อย)างไรกด แม�ว)าช)วงยคทองคระงทสองนในเรองความนยมทได�ระบจากปรชาชนจไม)เท)ากะบยคทองคระงแรก แต)ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ได�ระบความสาเรจในฐานทเป9นภาพยนตร�คณภาพจากสายตาผ�ชมชาวฟ�ลปป�นส�มากกว)าในทศวรรษ 1950 หรอยคทองคระงแรก ในทศวรรษนชอเสยงของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ไม)เพยงเป9นทร�จะกในรดะบเอเชย แต)เป9นทร�จะกในรดะบโลกหรอในโลกตวะนตกด�วย ภาพยนตร�ของ Lino Brocka ห�าเรองได�ระบคะดเลอกให�ฉายในเทศกาลภาพยนตร�เมองคานส� ปรเทศฝระงเศส แล Brocka มชอเสยงในรดะบนานาชาตรวมทะงได�ระบเชญให�ไปทา

87 Tan, Abbv, “Pornography and the First Lady: The Marcoses Invest in Sleaze,” New Internationalist, 153, November 1985, cited in Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p.159.

75

ภาพยนตร�นอกปรเทศ ในขณทภาพยนตร�สองเรองของ Mike de Leon กได�ระบเลอกให�ฉายในเทศกาลภาพยนตร�เมองคานส�เช)นกะน ผ�กากะบร)นอาวโส Gerardo de Leon ได�ระบการยกย)องเชดชเกยรตในเทศกาลภาพยนตร� Nantes ทฝระงเศสแลทเทศกาลภาพยนตร�ฮ)องกง แน)นอนว)าชอเสยงในรดะบนานาชาตทผ�กากะบภาพยนตร�ชาวฟ�ลปป�นส�ได�ระบเป9นการดงดดนะกศกษาแลคนร)นใหม)ให�หะนมาสนใจภาพยนตร�คณภาพทสามารถผลตได�จากอตสาหกรรมภาพยนตร�ของท�องถน นอกจากนะน ใน ค.ศ. 1976 ยะงมการตะงกล)มนะกวจารณ� ทร�จะกกะนในชอ Manunuri ng Pelikulang Pilipino ขนเพอส)งเสรมสถานของภาพยนตร�ให�เป9นศลปแขนงหนงของฟ�ลปป�นส� โดยรางวะล Urian ทมาจากกล)มนะกวจารณ�นเป9นความพยายามทจยกรดะบมาตรฐานของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� ทะงนปฏกรยาวพากษ�วจารณ�ต)อภาพยนตร�กเป9นตะวชวะดได�ว)าผ�ชมภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ได�เปลยนไปแล�ว88 ซงพะฒนาการทเกดขนในทศวรรษ 1970 ยะงรวมถงการเกดผ�กากะบร)นใหม)ทอย)นอกวงอตสาหกรรมภาพยนตร� แต)ได�ระบรางวะลในรดะบโลกจากเทศกาลภาพยนตร�เบอร�ลน นะนคอ ภาพยนตร� Perfumed Nightmare (Mababangong Bangungot, 1975) ของผ�กากะบ Eric de Guia ทต)อมาเรยกตนเองตามชอตะวลครจากภาพยนตร�เรองนว)า Kidlat Tahimik Eric de Guia ถ) า ย ท า ภ า พ ย น ต ร� เ ร อ ง Mababangong Bangungot ( Perfumed Nightmare) ใน ค.ศ. 1975 โดยเขาเองเป9นผ�แสดงนา รวมทะงเป9นคนเขยนบท แลผ�กากะบของหนะงเรองน โดยเขาเปรยบเทยบถงตนเองในช)วงก)อนทจเรมสร�างภาพยนตร�เรองนว)า เขาได� “ใช� 33 ฤดไต�ฝuนในดะกแด�ของฝ�นแบบอเมรกะน” (33 typhoon seasons in a cocoon of American dreams) หนะงยาว 91 นาท ทถ)ายทาจากกล�อง super 8 mm เรองน สร�างเสรจลงใน ค.ศ.1977 ด�วยทนสร�างตากว)าหนงหมนเหรยญสหระฐฯ (โดยใช�ฟ�ลม�หมดอายทซอราคาถกมาจาก Werner Herzog)89 แต)กละบได�ระบการยกย)องแลชนชมอย)างมากจากนะกวจารณ�ภาพยนตร�ในรดะบนานาชาต Mababangong Bangungot ออกฉายในเทศกาลภาพยนตร�กว)า 20 เทศกาล Francis Ford Coppola ซงขณนะนถ)ายทาภาพยนตร�อะนโด)งดะง Apocalypse Now อย)ในฟ�ลปป�นส�สนใจทจซอภาพยนตร� Mababangong Bangungot ไปฉายในนวยอร�ค โดยผ)านบรษะท Zoetrope ของเขา ภาพยนตร� เ รองนลงโรงฉายคระ งแรกในสหระฐฯ ทโรงภาพยนตร� James Agee แล Mababangong Bangungot ได� ระบรางวะล International Critics Award ในงาน Berlin Film Festival แลรางวะล Blue Ribbon ใน American Film Festival นะกวชาการ Susan Sontag ชนชมภาพยนตร�เรองนว)า "The Perfumed Nightmare makes one forget months of dreary moviegoing, for it reminds one that invention, insolence, enchantment - even innocence

88 Bienvenido Lumbera, “Philippine Film: A Brief History,” p. 15. 89 http://www.library.american.edu/subject/media/aufderheide/perfumed.html เข�าถงเมอวะนท 26 เมษายน 2556.

76

- are still available on film."90 แลชอเสยงของกดละต ตาฮมก กเป9นทร�จะกในวงการภาพยนตร�รดะบโลกแลได�ระบการยอมระบอย)างมากมายจากภาพยนตร�เรองน91 การปฏการปฏการปฏการปฏวะต วะต วะต วะต EDSA EDSA EDSA EDSA แลภาพยนตร�ยคหละงมาร�กอสแลภาพยนตร�ยคหละงมาร�กอสแลภาพยนตร�ยคหละงมาร�กอสแลภาพยนตร�ยคหละงมาร�กอส เช)นเดยวกะบปรชาชนอกหลายๆ คนในฟ�ลปป�นส� เราจเหนถงปฏกรยาทมาจากผ�กากะบผ�สร�างภาพยนตร�ทแสดงออกถงการต)อต�านระฐบาลเผดจการมาร�กอส ได�อย)างชะดเจนโดยเฉพาอย)างยงหละงจากสะงหารนายนนอย อากโน ใน ค.ศ.1983 ในทะนททกละบมายะงฟ�ลปป�นส� ความไม)พอใจต)อรบอบการปกครองเผดจการแสดงออกผ)านภาพยนตร�หลายเรองในช)วงท�ายของรบอบมาร�กอส แม�ว)าการต)อต�านจไม)เหนชะดเจน แต)กเหนได�ในละกษณของการต)อต�านขะนขนอานาจ การกดข แลการดนรนต)อส� อย)างเช)นเ รอง Bayan Ko: Kapit sa Patalim (My Country: Clutching at Straws,1985) ของ Brocka เรอง Karnal (1987) ของ Marilou Diaz-Abaya อะนเป9นเรองของการต)อส�ขะดขนอานาจการครอบงาของบดาเผดจการ หรอการต)อต�านระฐทเป9นแก)นเรองในภาพยนตร�เรอง Sister Stella L. (1984) ของ Mike de Leon รวมทะงภาพยนตร�เรอง Batch ’81 แล Kisapmata (In Just the Wink of an Eye, 1981) ของเขาด�วย

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 42424242 ภาพยนตร� Kisapmata

90 http://lightindustry.org/perfumednightmare เข�าถงเมอวะนท 26 เมษายน 2556. 91 Bryan L. Yeatter, Cinema of the Philippines,Cinema of the Philippines,Cinema of the Philippines,Cinema of the Philippines, p.163.

77

กรแสการต)อต�านอานาจเผดจการของปรชาชนแลการกดดะนของต)างชาตทาให�มาร�กอสปรกาศในเดอนพฤศจกายน ค.ศ.1985 ว)าฟ�ลปป�นส�จจะดการเลอกตะงปรธานาธบด ในวะนท 7 กมภาพะนธ� ค.ศ.1986 โดยค)แข)งของมาร�กอสคอนางโกราซอน อากโน ซงชนการเลอกตะงแม�ว)าจมทนน�อยกว)า ไร�อานาจแลถกโกงโดยฝuายมาร�กอส แต)มาร�กอสกเรยกร�องให�สภาปรกาศว)าเขาชนการเลอกตะง วะนท 22 กมภาพะนธ� ปรชาชนเรมออกมารวมตะวบนถนน EDSA เพอมให�ทหารจะบผ�นาการเคลอนไหวต)อต�าน สดท�ายสหระฐฯ ถอนการช)วยเหลอแก)มาร�กอสแลแนนาให�มาร�กอสลภะยไปต)างปรเทศ แลต)อมานางโกราซอน อากโนกได�สาบานตนเข�าระบตาแหน)งปรธานาธบดในวะนท 25 กมภาพะนธ� อากโนปรกาศยคแห)งการฟ��นฟปรชาธปไตย แต)ดเหมอนว)าสาหระบวงการภาพยนตร�จไม)เป9นเช)นนะน ดะงเช)นทเกดขนในกรณของการทคณกรรมการพจารณาเซนเซอร�ภาพยนตร�แลโทรทะศน� เซนเซอร�ภาพยนตร� Orapronobis ของ Brocka โดยแม�จอ�างว)าสะงให�ตะดบางฉากออกเท)านะน แต)การทไม)สามารถจะดฉายภาพยนตร�เรองนได�เป9นเรองของโรงหนะงทไม)ต�องการฉายหนะงดะงกล)าวเอง คณกรรมการเซนเซอร�ทตะงโดยนางอาคโน มนาย Tomas Morato อดตนายตารวจเป9นปรธาน แลเป9นทวพากษ�วจารณ�ไม)น�อยจากการแบนภาพยนตร�เรอง Dear Uncle Sam โดยอ�างว)าเป9นการต)อต�านการตะงฐานทะพของสหระฐฯ อย)างชะดเจนเกนไปซงเป9นเรองทไม)เหมาสมในขณทมการเจรจาเรองนกะบสหระฐฯ อย) หนะงต)างปรเทศทได�สทธพเศษอย)บ�างในการพจารณาของกรรมการชดก)อนๆ กถกแบน เช)น ภาพยนตร� The Last Temptation of Chirst (1988) ของ Matin Scorsese ถกแบนเนองจากทาลายดหมนศาสนาคาทอลค ในขณทกรรมการชดทแต)งตะงต)อมาโดยปรธานาธบดฟ�เดล รามอส กไม)ต)างกะนแต)กละบเข�มงวดยงกว)า ภาพยนตร�เรอง Groundhog Day ต�องฉายโดยถกเซนเซอร�บางตอน ภาพยนตร� เช)น The Bridges of Madison County แล The Piano ถกแบน ดะงนะนในขณทกรรมการชด Morato เน�นไปทการปกปtองการปกครองของอากโนแลปกปtองความเชอของคาทอลค แต)คณกรรมการชดหละงนให�ความสนใจในเรองความเสอมทางศลธรรมของสะงคมฟ�ลปป�นส� แลปรชาชนฟ�ลปป�นส� ซงอาจจมากเกนไป ดะงเช)นในกรณของภาพยนตร�เรอง Schindler’s List ต�องตะดบางตอนออกถงจฉายได� คอฉากการร)วมเพศแลฉากทโชว�หน�าอกของผ�หญง ทะงนปรธานกรรมการฯ คอ Henrietta Mendez ให�เหตผลว)าเซกส�ควรจอย)ในทส)วนตะว ซง Spielberg ไม)ยอมตะดแลถอดหนะงออกจากการฉายในฟ�ลปป�นส� สถานการณ�เข�มงวดในการเซนเซอร�ภาพยนตร�เปลยนไปเมอกรรมการในทศวรรษ 1990 สนใจทจพจารณาโทรทะศน�มากกว)า 92 ทะงนทะงนะน ภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ส)วนใหญ)ทเป9นแนวตลาดอาจจไม)สนใจเรองการเซนเซอร�มากนะก ภาพยนตร�ในแนวชวตระกนาเน)าทยะงคงเวยนวนอย)กะบความระกแลอกหะกยะงคงอย) เช)นเดยวกะนภาพยนตร�บ�แอคชะนยะงเป9นทนยมในหม)มวลชน ซงตอนนกมอสรมากขนโดยทตะวร�ายอาจจเป9นนะกการเมองชะว ตารวจคอระปชะน หรอผ�พพากษากนสนบนได� ในขณทในทศวรรษ

92 Bryan L. Yeatter, Cinema of the Philippines,Cinema of the Philippines,Cinema of the Philippines,Cinema of the Philippines, pp.168-170.

78

1990 มการเกดขนของภาพยนตร�แนวใหม) คอ ภาพยนตร�แนวการสะงหารหม) หรอ massacre films โดยภาพยนตร�ดะงกล)าวได�ระบความนยมจากการทมทมาจากเหตการณ�จรง ภาพยนตร�เรองแรกทก)อให�เกดภาพยนตร�แนวนคอ เรอง The Vizconde Massacre: God Help Us! (1993) มาจากอาชญากรรมจรงทเกดขนใน ค.ศ.1991 โดยภาพยนตร�ดะงกล)าวทาให�เกดภาพยนตร�ละกษณนตามมาอกมากมาย93 โดยมภาพยนตร�เรอง The Flor Contempacion Story (1995) ซงเป9นเรองทมาจากการก)ออาชญากรรมจรงของ Flor Contempacion สาวใช�ในสงค�โปร�ทสะงหารเพอนสาวใช�ฟ�ลปป�นส�อกคนแลถกตะดสนโทษแขวนคอ เป9นภาพยนตร�ทปรสบความสาเรจแลได�ระบความสนใจจากปรชาชนอย)างมาก94 นอกจากน ในปลายทศวรรษ 1990 ระฐนะน ระฐบาลฟ�ลปป�นส�ได�วางแผนจะดงานเฉลมฉลองทสาคะญคอครบรอบ 100 ปdของการได�ระบเอกราช ซงชาวฟ�ลปป�นส�จนะบเอาเหตการณ�การปรกาศเป9นอสรจากการปกครองของสเปนใน ค.ศ. 1898 เป9นวะนปรกาศอสรภาพ ในขณท ค.ศ.1896 เป9นวะนปรหารชวตวรบรษสาคะญของชาตคอ โฮเซ) รซะล ดะงนะน ใน ค.ศ.1996 จงเป9นวารครบรอบ 100 ปdการตายของรซะล ซงเหตการณ�ทะงสองมความสะมพะนธ�กะนแลมความสาคะญอย)างมากสาหระบความเป9นชาตของฟ�ลปป�นส� ทาให�วารครบ 100 ปdของเหตการณ�ทะงสองมการจะดงานเฉลมฉลองในหลายๆ ด�านทะงในทางวะฒนธรรมแลในทางวชาการ ถอเป9นการเฉลมฉลองทยงใหญ)รดะบปรเทศ ขณทผ�สร�างภาพยนตร�กถอโอกาสทสาคะญนผลตภาพยนตร�สาหระบวารดะงกล)าว Amable “Tikoy” Aguiluz เรมผลตภาพยนตร�เกยวกะบชวตของรซะล ใน ค.ศ.1997 เรอง Rizal sa Dapitan (Rizal in Dapitan) ว)าด�วยช)วงชวตของรซะลขณถกเนรเทศอย)ทดาป�ตะนก)อนทจถกปรหารชวต ตามมาด�วยงานมหากาพย�ทอทศให�กะบรซะลของ Marilou Diaz-Abaya ทได�ระบเสยงชนชมอย)างมาก เรอง Jose Rizal (1998) โดยได�ระบทนสนะบสนนจาก GMA Films เป9นภาพยนตร�ทมความยาวเกอบสามชะวโมง ทนสร�างราว 80 ล�านเปโซ ซงถอเป9นทนสร�างทสงทสดในขณนะน แลกวาดรางวะลในเทศกาลภาพยนตร�เมองมนลา (Metro Manila Film Festival) ไปสบห�ารางวะลจากสบเจดรางวะล แลกวาดรายได�มากมายในปรเทศ จากนะนกได�ฉายในเทศกาลภาพยนตร�ทะวโลก แลได�กวาดรางวะล FAMAS อกด�วย ซงภาพยนตร�เรองนเป9นเหมอนการจดปรกายความหวะงให�กะบภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�อกคระง

93 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p.184. 94 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, p.193.

79

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 43434343 ภาพยนตร� Jose Rizal,1998 Mario O’Hara เขยนบทแลกากะบภาพยนตร� Sisa (1998) จาลองจตใจของรซะลในวะนสดท�ายก)อนทจถกปรหาร แลงานของ Mike de Leon เรอง Bayaning Third World (Third World Hero) ซงในภาพยนตร�ได�เสนอการสบค�นข�อมลปรวะตศาสตร�เกยวกะบรซะลอกทหนง โดยสร�างเป9นภาพยนตร�ขาวดา ซงกว)าจได�ออกฉายกใน ค.ศ. 2000

ภาพทภาพทภาพทภาพท 44444444 ภาพยนตร� Bayaning Third World, 2000

80

ภาพยนตร�ในศตวรรษใหม)แลเทคโนโลยดจตะลภาพยนตร�ในศตวรรษใหม)แลเทคโนโลยดจตะลภาพยนตร�ในศตวรรษใหม)แลเทคโนโลยดจตะลภาพยนตร�ในศตวรรษใหม)แลเทคโนโลยดจตะล ภาพยนตร�หละง ค.ศ.2000 ยะงคงเป9นเช)นเดมทภาพยนตร�จากต)างปรเทศโดยเฉพาฮอลลวดยะงคงครองตลาด แลภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ทมอย)ส)วนใหญ)นะนกยะงเป9นภาพยนตร�แนวโรแมนตกดราม)า แนวตลกคอมเมอด ภาพยนตร�นาเน)า แลภาพยนตร�บ�แอคชะนเช)นเดยวกะบทเคยเป9นมา แต)อย)างไรกดมภาพยนตร�แนวตลาดทน)าสนใจออกมาหลายชน อาท ผลงานของ Chito Rono ผ�กากะบทนาเสนองานทน)าสนใจมาตะงแต)ทศวรรษก)อน โดยเขาเป9นนะกเรยนร)นแรกๆ ทจบการศกษาจากศนย�ภาพยนตร� (Film Center) มหาวทยาละยแห)งชาตฟ�ลปป�นส� Chito Rono ผลตงานชนแรกใน ค.ศ.1985 เรอง Private Show ซงได�ระบเลอกให�ฉายในงานเทศกาลภาพยนตร�นานาชาตทชคาโกใน ค.ศ.1986 ต)อมาหนะงเรอง Itanong Mosa Buwan (Ask the Moon, 1987) ทาให�เขาได�ระบรางวะล Gawad Urian แล Star Awards เขาทดลองสร�างหนะงหลากหลายปรเภท แต)สดท�ายภาพยนตร�ททาชอเสยงให�เขาเป9นภาพยนตร�สยองขวะญ เกากรแสหนะงสยองขวะญเอเชย ไม)ว)าจเป9น เ รอง Feng Shui (2004), Sukob (The Wedding Curse,2006) แล T2 (Tenement-2, 2009) ซงทาให�เขาได�ระบฉายา King of Horror95

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 48484848 ภาพยนตร�สะน Anino

95Bibsy M. Caraballo, Filipino Directors Up Close: The Golden Ages of Philippine Cinema, 1950 Filipino Directors Up Close: The Golden Ages of Philippine Cinema, 1950 Filipino Directors Up Close: The Golden Ages of Philippine Cinema, 1950 Filipino Directors Up Close: The Golden Ages of Philippine Cinema, 1950 – 2010 2010 2010 2010 (Manila: Anvil, 2010), p.119.

81

อย)างไรกด ปd 2000 เป9นปdทวงการภาพยนตร�อนดของฟ�ลปป�นส�คกคะกขนทะนททะนใด เมอภาพยนตร�สะนของผ�กากะบ Reymond Red เรอง Anino (Shadows) ได�ระบรางวะลภาพยนตร� Palme d’or จากเทศกาลภาพยนตร�เมองคานส� อะนเหมอนเป9นสะญญาณบอกว)าเมอเข�าส)สหะสวรรษใหม)ภาพยนตร�ดจตะลแลภาพยนตร�แนวทดลอง จเข�ามาสร�างปรากฏการณ�ยคทองแห)งภาพยนตร� ทะงนเทคโนโลยการสร�างภาพยนตร�ด�วยการบะนทกแบบดจตะลนะน เป�ดโอกาสให�นะกสร�างทมทนตาสามารถสร�างสรรค�ภาพยนตร�ได�โดยไม)ต�องง�อทน แลทาให�เกดผ�สร�างภาพยนตร�อสร หรอภาพยนตร�อนดขนมา โดยทภาพยนตร�เหล)านแม�จไม)ได�ลงโรงฉายในปรเทศมากนะก แต)กได�ระบการชนชมจากเวทในรดะบนานาชาต โดยเฉพาในเทศกาลภาพยนตร�ทสาคะญ ไม)ว)าจเป9นทเบอร�ลน คานส� เวนส เวยนนา หรอ Rotterdam ทะงนมการปรมาณว)าใน ค.ศ.2002 นะนอตสาหกรรมของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ผลตภาพยนตร�ราว 50 เรอง ซงส)วนใหญ)เป9นหนะงอนดแบบดจตอล แต)ภาพยนตร�คณภาพทได�ระบความนยมกเรมมให�เหนเหมอนจเป9นแสงแห)งความหวะงของการกละบคนชพของภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�อกคระง เรมจากใน ค.ศ.2002 ภาพยนตร�โรแมนตกคอมเมอดทสร�างแรงบะนดาลใจให�ชวตอย)าง Mga Munting Tinig (Small Voice) ของ Gil Portes โด)งดะงเป9นอย)างมากในฟ�ลปป�นส� โดยได�ระบรางวะลมากมายทะง FAMAS แล Gawad Urian ต)อมาใน ค.ศ.2003 ภาพยนตร�เรอง Crying Ladies โดยผ�กากะบ Mark Meily ได�กระบความนยมอย)างมากเช)นกะน แลได�ระบรางวะลถงหกรางวะลจากเทศกาลภาพยนตร�เมองมนลา (Metro Manila Film Festival) แลรางวะลภาพยนตร�อนๆ รวมทะงออกฉายต)างปรเทศทะวโลก แลได�เข�าชงรางวะลภาพยนตร�ต)างปรเทศยอดเยยมในการปรกาศรางวะล Academy Awards อกด�วย96 ในปdเดยวกะนภาพยนตร� Magnifico ของ Maryo J. de los Reyes กได�ระบรางวะลจากเทศกาลภาพยนตร�ในต)างปรเทศเช)นกะน ในขณทในปd 2002 ในส)วนของหนะงดจตอลอนดนะน ในส)วนของเทคโนโลยดะงกล)าวข�อดทเหนได�ชะดกคอทาให�ผ�กากะบร)นใหม)เข�ามาทาหนะงได�ง)ายขนแลไม)ต�องสนใจข�อจากะดอะนมาจากเรองทนมากนะก โดยผ�กากะบอนด Lav Diaz ได�สร�างหนะง Batang West Side (West Side Boy) โดยมความยาว 5 ชะวโมงใน ค.ศ.2002 ภาพยนตร�ดะงกล)าวถ)ายทาในสหระฐฯ สาหระบชวตของชาวฟ�ลปป�นส�ในสหระฐฯ หรอ Filipino-American แลตดตามการสบสวนการตายของเดกชายฟ�ลปdโนในนวเจอร�ซย� ซงงานชนนมทะงเสยงวจารณ�เรองความยาวแลเสยงชนชม ขณทงานชนต)อมา Ebolusyon ng Isang Pamilyang Pilipion (Evolution of a Filipino Family) ถ)ายด�วยกล�องวดโอดจตอล เพราเขาไม)มเงนทนแล�ว แลคราวนไม)ใช) 5 ชะวโมง แต)เป9นมหากาพย�ยาว 10 ชะวโมง บางคนกล)าวว)าไม)มใครดหนะงของเขา ขณทบางคนเหนว)าเขาคออนาคตของภาพยนตร�

96 Bibsy M. Caraballo, Filipino Directors Up CloseFilipino Directors Up CloseFilipino Directors Up CloseFilipino Directors Up Close,,,, p. 139.

82

ฟ�ลปป�นส�97 ทะงน สาหระบตะวเขาเองนะน Lav Diaz มศระทธาต)อผ�ชม แลเชอว)าหากเราผลตภาพยนตร�ทมความหมายอย)างต)อเนอง ท�ายทสดแล�วผ�ชมกจเข�าใจภาพยนตร�เหล)านะนได�ในทสด98 ในราวกลางทศวรรษแรกนนะนจเหนว)าผ�สร�างภาพยนตร� (ในส)วนของภาพยนตร�พาณชย�) กเรมผลตภาพยนตร�ด�วยสอดจตะล โดยภาพยนตร�เรอง Duda (Doubt, 2003) ของผ�กากะบ Crisaldo Pablo เป9นภาพยนตร�เรองยาวเรองแรกทเป9นภาพยนตร�ดจตะล นอกจากน แนวโน�มทเหนได�ช)วงนคอภาพยนตร�ทแม�จใช�ทนน�อยแลใช�รยเวลาสร�างสะน แต)กได�ระบเสยงตอบระบอย)างดในเทศกาลภาพยนตร�รดะบนานาชาต ตะวอย)างเช)นภาพยนตร�เรอง Ang Pagdadalaga ni Maximo Oliveros (2005) โดย Auraeus Solito ภายยนตร�เรอง Kubrador (2006) โดย Jeffrey Jeturian เรอง Todo Todo Teros (2006) โดย John Torres, เรอง Endo (2007) โดย Jade Castro, Tribu (2007) โดย Jim Libiran เป9นต�น พร�อมกะบหนะงสะนจากฟ�ลปป�นส�หลายต)อหลายเรอง กมโอกาสได�ระบรางวะลใหญ)ๆ แลไปฉายรดะบโลกเช)นกะน รางวะลใหญ)ทภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ได�ระบอกคระงเกดขนใน ค.ศ.2009 เมอ Brillante Dante Mendoza ได�รางวะลผ�กากะบภาพยนตร�ยอดเยยมของเทศกาลภาพยนตร�เมองคานส� จากภาพยนตร�เ รอง Kinatay (The Execution of P., 2009) โดย ก)อนหน�านะนในปd ค.ศ.2008 ภาพยนตร� Serbis (Service) ของเขากได�ระบรางวะล Palme d’or ทเมองคานส�ด�วยเช)นเดยวกะน ในขณทคนฟ�ลปป�นส�ทะวไปอาจจไม)ร�จะกชอเสยงแลผลงานของเขาเท)ากะบชาวต)างชาตกตาม99

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 46464646 ฉากจากภาพยนตร� Kinatay แล Serbis

97 Bryan L. Yeatter, Cinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the PhilippinesCinema of the Philippines, pp. 235-6. 98 Bibsy M. Caraballo, Filipino Directors Up CloseFilipino Directors Up CloseFilipino Directors Up CloseFilipino Directors Up Close,,,, p. 169. 99 Bibsy M. Caraballo, Filipino Directors Up CloseFilipino Directors Up CloseFilipino Directors Up CloseFilipino Directors Up Close,,,, p. 139.

83

ภาพยนตร�อนดทมแนวโน�มว)าจไปได�ดในรดะบนานาชาต โดยเฉพาในการสร�างภาพยนตร�ทไม)ม)งเชงพาณชย� แต)ม)งทคณภาพแลศลป ทาให�มการวางแผนจให�ฟ�ลปป�นส�เป9นศนย�กลางภาพยนตร�อนดแห)งเอเชยตวะนออกเฉยงใต� โดยพยายามทจก)อร)างหาทนแลความร)วมมอ ซ งในทสด ค.ศ.2005 กสามารถจะดเทศกาลภาพยนตร�แลการปรกวดรางวะล Cinemalaya ขนมาได�โดยศนย�วะฒนธรรมแห)งชาตฟ�ลปป�นส� แลความร)วมมอของมลนธ Cinemalaya, สภาส)งเสรมการภาพยนตร�แห)งฟ�ลปป�นส� แลภาคเอกชน เทศกาลภาพยนตร�อนด Cinemalaya จงจะดขนเรอยมาแลมภาพยนตร�อนดของผ�กากะบฟ�ลปป�นส�ทมชอเสยงได�ระบเลอกฉาย ผ�กากะบร)นแรกๆ ทได�ระบรางวะลน เช)น Raya Martin, John Torres, Brillante Mendoza, Jeffrey Jeturian แล Lav Diaz ขณทในด�านภาพยนตร�แอนนเมชะน ฟ�ลปป�นส�ได�สร�างภาพยนตร�แอนนเมชะนเรองยาวเรองแรกใน ค.ศ.2008 คอเรอง Urduja โดยใช�นะกทาแอนนเมชะนถง 400 คน รวมทะงนโยบายของระฐทมต)อภาษภาพยนตร�ของคนท�องถนทเคยตะงภาษสงบะนเทงไว�สงมากจนเป9นภารหนะกของผ�สร�างภาพยนตร� กมแนวโน�มว)าจผ)านคลายลงจากเดม รวมทะงมการลดภาษมลค)าเพมของการนาเข�าฟ�ล�มดบสาหระบผ�ผลตภาพยนตร�ด�วย หละงจากการเรยกร�องมาอย)างต)อเนองแลยาวนานของคนในวงการทะงหลาย ด�วยความหวะงว)าจทาให�วงการอตสาหกรรมภาพยนตร�มการพะฒนามากขนไม)ใช)ถกกดจากนโยบายภาษทขดรดดะงกล)าว

ภาพท ภาพท ภาพท ภาพท 47474747 ภาพยนตร�แอนนเมชะน Urduja

84

ย)างเข�าส)ทศวรรษทสองของศตวรรษใหม) ดเหมอนอตสาหกรรมภาพยนตร�จเหนแนวโน�มทสดใสจากภาพยนตร�คณภาพในทศวรรษทผ)านมา แต)สถานการณ�ทภาพยนตร�ฮอลลวดยะงกนเนอทในโรงภาพยนตร�นะนยะงเป9นเรองปกตทไม)มแนวโน�มจเปลยนแปลง แม�ว)าจมภาพยนตร�แนวตลาดบางเรองทสามารถทารายได�ขนมาเทยบเท)ากะบภาพยนตร�ฟอร�มยะกษ�จากฮอลลวดได�บ�าง ในขณทป�ญหาเรองภาษมแนวโน�มทเป9นมตรกะบภาพยนตร�ของผ�สร�างในปรเทศมากขน แต)ป�ญหาทใหญ)กว)าทผ�สร�างผ�ผลตภาพยนตร�ต�องปรสบเช)นเดยวกะนทะวโลกกคอ ป�ญหาเรองการลเมดลขสทธ ซงฟ�ลปป�นส�มป�ญหาเรอง DVD เถอนไม)ได�น�อยหน�ากว)าปรเทศใด นอกจากนต�นทนการผลตภาพยนตร�ทมอย)น�อยเมอเทยบกะบภาพยนตร�ฮอลลวด กทาให�ผ�สร�างหนะงต�องจะดการป�ญหาเรองไม)มทนดะงกล)าว ซงเกยวพะนไปถงการจะดหาเทคโนโลยททะนสมะยแลคณภาพสงเพอถ)ายทาภาพยนตร�แลบะนทกเสยงด�วย แลนะนอาจจเป9นผลให�คนทาภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส� หะนไปหาการผลตภาพยนตร�อนด แทนทจต)อส�กะบภาพยนตร�ฮอลลวด ซงเป9นทนยมของตลาดในปรเทศมาตะงแต)ไหนแต)ไร ดะงนะน ความย�อนแย�งทจเกดขนกคอ ในขณทภาพยนตร�ทมคณภาพแลได�ระบการยกย)อง แลอาจจสร�างยคทองแห)งภาพยนตร�ได�นะนเป9นภาพยนตร�อนดทคนฟ�ลปป�นส�ส)วนใหญ)ไม)สนใจหรอไม)อยากด ภาพยนตร�อนดโดยผ�กากะบทมคณภาพแลมรางวะลในรดะบชาตการะนตเหล)านะนจนะบได�ว)าเป9นภาพยนตร�ฟ�ลปป�นส�ทจสท�อนความเป9นฟ�ลปป�นส�แลสอสารให�กะบคนฟ�ลปป�นส�ได�อกหรอไม) คาถามดะงกล)าวรอเวลาเพอทจตอบ แลรอคนทจมาหาคาตอบไปพร�อมกะนนะนเอง.

85


ปรมวลรายชอปรมวลรายชอปรมวลรายชอปรมวลรายชอภาพยนตร�ภาพยนตร�ภาพยนตร�ภาพยนตร�ทสาคะญทสาคะญทสาคะญทสาคะญแลเรองย!อแลเรองย!อแลเรองย!อแลเรองย!อ

Abakada Ina (Abakada Ina (Abakada Ina (Abakada Ina (การศกษาของแม!)การศกษาของแม!)การศกษาของแม!)การศกษาของแม!) 2001; Viva Films; 35 มม.; ส; 108 นาท ผ>กากะบ: Eddie Garcia; บทภาพยนตร�: Shaira Salvador, Ramon Bayron; เรอง: Ramon Bayron; นะกแสดงนา: Lorna Tolentino, Albert Martinez, Bobby Andrews, Nida Blanca, Matet de Leon ภาพยนตร�เรองนเล!าเรองราวของสเตลล!า (Stella แสดงโดย Lorna Tolentino) หญงผ>ไร>การศกษา ซงปรสบกะบปZญหาท>าทายในชวตเมอต>องส!งลกๆ เข>าโรงเรยน ภายใต>ค!านยมทางสะงคมทให>คณค!ากะบการศกษาส!งผลให>การไร>การศกษาของผ>เป_นแม!ทาให>เธอตกอย!ในสถานของความเป_นอนสาหระบสมาชกในครอบคระว สาม (แสดงโดย Albert Blanca) กเรมเบอหน!ายทเธอไร>ความสามารถในการสร>างสถานภาพชวตแลสะงคมให>ดขน ในขณเดยวกะนบรรดาลกๆ กเรมก>าวร>าวต!อเธอด>วยเหตทเธอไม!สามารถวางแผนแลให>คาชแนการเรยนให>แก!พวกเขาได> รยห!างทางด>านการศกษาได>นามาส!ปZญหาใหญ!ในชวตครอบคระวแลปZญหาดะงกล!าวยงเรมรมเร>ามากขนเมอครอบคระวของเธอตะดสนใจย>ายเข>ามาใช>ชวตอย!ในเมองใหญ! แต!ท>ายทสดแล>วเมอ สเตลล!าตรหนะกว!าการไร>การศกษาได>กลายเป_นอปสรรคต!อชวตครอบคระวอย!างใหญ!หลวง เธอจงตะดสนใจหะนหน>ามาเรยนหนะงสอหาความร>เพอประบปรงแลเปลยนแปลงชวตของตะวเองแลครอบคระว AguilaAguilaAguilaAguila 1980; 35 มม.; ส; 208 นาท ผ>กากะบ/เรอง/บทภาพยนตร�: Eddie Romero; กากะบภาพ: Mike de leon, Rody Lacap; ดแลการผลต: Mel Chionglo; ตะดต!อ: Ben Barcelo; เพลง: Ryan Cayabyab; ควบคมเสยง: Rolly Ruta นะกแสดงนา: Fernando Poe, Jr., Amalia Fuentes, Christopher de Leon, Elizabeth Oropesa, Eddie Garcia, Jay Llagan, Charo Santos, Sandy Andolong, Ricky Sandico, Daria Ramirez, Chanda Romero, Celia Romero, Celia Rodriguez, Johnny Delgado, Ariel Muhlach ภาพยนตร�สท>อนปรวะตศาสตร�สะงคมร!วมสมะยของฟoลปปoนส� โดยนาเสนอผ!านเรองราวชวตของแดเนยล อากลล!า (Daniel Aguila แสดงโดย Fernando Peo Jr.) จากห>วงเวลาหนงส!ห>วงเวลาหนงในหน>าปรวะตศาสตร�ฟoลปปoนส� นะบตะงแต!การต!อส>เพอการปฏวะตต!อต>านอานาจของ

86

เจ>าอาณานคมสเปนในปr ค.ศ. 1896 ตามด>วยการเข>าร!วมกะบกองกาละงยวชนในปลายทศวรรษ 1960 จนถงต>นทศวรรษ 1970 จนทาให>ปรวะตชวตของอากลล!าถกถะกทอเข>ากะบปรวะตศาสตร�การเมองในช!วงเวลาต!างๆ อะนสท>อนให>เหนถงมมมองต!อปรวะตศาสตร�สะงคมร!วมสมะยของฟoลปปoนส�

AnakAnakAnakAnak 2001; Star Cinema; 35 มม.; ส; 135 นาท ผ>กากะบ: Rory Quintos; เรอง/บทภาพยนตร�: Ricky Lee; กากะบภาพ: Joe Batac; ตะดต!อ: George Jarlego; ดแลการผลต: Nuel Naval; ควบคมเสยง: Freddie Aguilar;เพลง: Jessie Lasatin; ควบคมเสยง: Ramon Reyes; นะกแสดงนา: Vilma Santos, Claudine Barretto, Joel Torre, Baron Geisler, Cherry Pie Picache, Amy Austria: Leandro Munoz, Gino Paul Guzman, Hazel Ann Mendoza, Sheila Marie Alvero, Tess Dumpit, Jodi Sta. Maria, Cris Michelena, Daniel Morial, Odette Khan เรองราวชวตครอบคระวของโจซ (Josie แสดงโดย Vilma Santos) แรงงานอพยพชาวฟoลปoโนในฮ!องกง การออกจากฟoลปปoนส�เพอมาทางานเป_นแม!บ>านอย!ในฮ!องกง ทาให>เธอต>องลทงครอบคระวอะนเป_นทระกไว>เบองหละง หละงจากเดนทางไปทางานต!างปรเทศ สามกต>องระบภารในการดแลลก 3 คนด>วยตะวเอง เมอเวลา 10 ปrผ!านไป เธอกได>ระบข!าวว!าสามได>จากโลกนไปโดยทเธอไม!สามารถเดนทางกละบมาร!วมพธศพได> ซาร>ายคอบรรดาลกๆ ต!างพากะนกล!าวโทษแลไม!ยอมให>อภะยต!อการทเธอได>ลทงครอบคระว พวกเขาเรมใช>ชวตออกนอกล!นอกทาง ลกสาวออกเทยงกลางคนจนตะงท>องแลแท>งลกโดยไม!ตะงใจ ลกชายกเลกใส!ใจกะบการเรยนจนสญเสยทนการศกษาไป ส!วนลกสาวคนเลกกมปZญหาความสะมพะนธ�กะบแม! ทะงหมดนเกดขนโดยไม!มระบร>ว!าผ>เป_นแม!ต>องไปใช>ชวตอย!อย!างยากลาบากในต!างแดนเพอหาเลยงครอบคระว โจซต>องทางานเยยงทาสให>กะบนายจ>างแลยะงลกคมตะวไว>ไม!ให>มโอกาสกละบบ>านหรอแม>แต!กละบมากล!าวอาลาสามในห>วงสดท>ายของชวต แม>เมอล!วงร>ถงสภาพของครอบคระวทกาล!งจล!มสลาย เธอกมเพยงเพอนคนงานด>วยกะนเท!านะนทคอยปลอบปรโลม หละงจากกละบมาบ>านเพอก>ทกอย!างคนมาก!อนเรอชวตจล!มสลายแลต>องออกเดนทางอกคระงหละงจากเงนออมทเกบหามาถกใช>ไปจนหมด โจซต>องพยายามอย!างหนะกเพอให>ทกคนตรหนะกว!าตนเองต>องสะงเวยอไรไปเพอแลกกะบการให>ทกคนได>ดารงชวตอย!างเป_นทอย! แลในทสดแล>วครอบคระวกยอมเปoดอกระบร>ว!าผ>เป_นแม!ได>อทศชวตเพอพวกเขา

Anak MaynilaAnak MaynilaAnak MaynilaAnak Maynila 1993; 35 มม.; ส; 6 นาท; อนเมชะน

87

ผ>กากะบ: Nonoy Dadivas แล Dange Desembrana; เรอง/บทภาพยนตร�: Nonoy Davidas, Fruto Corre. ภาพยนตร�อนเมชะนเล!าถงแม!ผ>หวโหยในเมองมนลาพยายามหาหนทางเอาลกน>อยไปทง แต!สะญชาตญาณความเป_นแม!ทาให>เธอไม!อาจทาเช!นนะนได> ทาให>เหนสภาพทางสะงคมของมนลา ซงเมยผ>ถกทอดทงต>องเผชญกะบความอดอยากยากแค>นแลต>องสญเสยลกของตนไปในทสด โดยในฉากสดท>ายขณทแม!กาละงดนรนอย!แม!นาอะนดาเขลอของแม!นาปาสก ลกชายของเธอกาละงอย!บนรถโดยสารทงเมองเอาไว>เบองหละงเพอค>นหาจดเรมต>นคระงใหม!

AninoAninoAninoAnino (Shadow(Shadow(Shadow(Shadowssss)))) 2000; 35 มม.; ส; 13 นาท; หนะงสะน ผ>กากะบ/ผ>อานวยการสร>าง/เรอง/กากะบภาพ: Raymond Red; ตะดต!อ: Renewin Alano, Mel Ladao, Raymond Red; ดแลการผลต: Raymond Red; ดนตรปรกอบ: Yano; นะกแสดงนา: Eddie Garcia, Ronnie Lazaro, John Arcilla, Ronniel Pulido, Ermie Concepcion, Randy Pusal, Rolly Retirado, Nikki Umapos, Nonie Manjares, Jun Pancho, Ruben Lee. ในเรองเล!าของสะงคมมนลาปZจจบะน นะกถ!ายรป (แสดงโดย Ronnie Lazaro) กลายเป_นวะตถแห!งความขะดแย>งรหว!างความดกะบความชะว เมอพ>นออกจากโบสถ� เขาได>พบคนแปลกหน>าอะนลกละบ (แสดงโดย John Arcilla) แต!งชดดา ซงตะงคาถามเรองคณค!าของเขาในฐานมนษย� เมอทงคนแปลกหน>าเอาไว>เบองหละง เขากพบกะบเดกชายผ>หนงซงขโมยกล>องถ!ายรปอะนเป_นแหล!งทมาของรายได>อย!างเดยวของเขาไป ด>วยจตใจอะนร!อแร!ล!มสลาย เขากตรเวณไปตามถนนหนทางของเมองอย!างไร>จดหมาย แลได>พบเหนความน!าสมเพชต!างๆ ทซกซ!อนไว> เขามองเหนแหล!งเสอมโทรมในสละม เดกๆ บนท>องถนน ความยากจนข>นแค>นแลความทกข�ยากอย!รายรอบตะว ในภายหละง เขาได>พบกะบชายผ>มอานาจ (แสดงโดย Eddie Garcia) ซงเกอบขะบรถชนเขาตาย แต!เขากละบถกไล!ตเพดโดยตารวจ ด>วยสภาพโทรมไปด>วยเลอดแลกาละงสนแรง เขากตนขนมาพบว!าชายแปลกหน>าทเขาพบแถวปรตโบสถ�ก!อนหน>านกาละงขะบรถนาเขาไปส!ง “บ>าน”

Ano Ang Trabaho Ng Nanay Mo?Ano Ang Trabaho Ng Nanay Mo?Ano Ang Trabaho Ng Nanay Mo?Ano Ang Trabaho Ng Nanay Mo? 1995; MFI; 16 มม.; ส; 5 นาท; อนเมชะน ผ>กากะบ/เรอง: Tita Rosel. ผ>เป_นแม!มะกจมองข>ามงานทพวกเธอจต>องทาทบ>านเสมอ พวกเขาต>องทากะบข>าว จ!ายตลาด ทาความสอาดบ>านเรอน ระบโทรศะพท� ฯลฯ ทกอย!างเพอให>บ>านดารงอย!ต!อไปได>แบบปกต กรนะน ภารการทางานปรจาวะนเหล!านของพวกเธอกยะงถกมองว!าเป_นเรองปกตธรรมดาเพอให>สามทางานของตนแลเพอให>ลกๆ ไปโรงเรยน อย!างไรกตาม ในแต!ลวะนนะน แม!คอซเปอร�ฮโร!ปรจาวะนบ>านเสมอ

88

AtsayAtsayAtsayAtsay 1978; Ian Films; 35 มม.; ส; 152 นาท ผ>กากะบ: Eddie Garcia; เรอง: Edgardo Reyes; กากะบภาพ: Romeo Vitug; นะกแสดงนา: Nora Aunor, Ronald Corveau, Armida Siguion-Reyes, Angie Ferro, Renato Robles, Mona Lisa, Bella Flores ก!อนทแรงงานฟoลปoโนจถกส!งไปทางานเป_นคนระบใช>ตามบ>านอย!ในต!างปรเทศนะน ครอบคระวฟoลปoโนกเคยมปรเพณปฏบะตมาเนนนานในการมสาวใช>ปรจาบ>านเพอคอยทางานระบใช>ทกอย!าง ภาพยนตร�เรอง Atsay คอการถ!ายทอดเรองราวของเนอล เดอ ลออน (Nelie de Leon แสดงโดย Nora Aunor) หญงสาวทอพยพเคลอนย>ายตะวเองเข>ามาทางานเป_นคนระบใช>ตามบ>านอย!ในเมอง การเตบโตขนในครอบคระวขยายทมญาตพน>องจานวนมาก ทาให>ภารในการดแลครอบคระวตกมาถงเธอเมอพ!อได>ถงแก!ความตายลง เธอเดนทางจากต!างจะงหวะดพร>อมกะบเพอนๆ แลนายหน>าหาเงนเข>ามาในเมองใหญ!โดยมคาสะญญาว!าจให>งานทา การเข>ามาทางานในเมองใหญ!ทาให>หล!อนต>องปรสบกะบความย!งยากในชวต เนองจากเธอได>ทางานเป_นแม!บ>านให>กะบครอบคระวหนง ซงเดกๆ ในครอบคระวต!างพากะนข!มเหงระงแกเธอ หะวหน>าครอบคระวพยายามล!วงลเมดทางเพศ ส!วนแม!ของเดกๆ กกล!าวโทษเธอในทกๆ เรองทเธอทาผดพลาด อย!างไรกตาม ขณทชวตอะนโหดร>ายกาละงเหยยบยาเข>ามา เธอกได>ระบความระกจากเพอนชายคนงานก!อสร>างคนหนง (แสดงโดย Ronald Corveau) ซงทาให>ชวตทโหดร>ายยะงยนหยะดต!อไปได> แม>จยากลาบาก ท>ายทสดแล>ว เนอลกตะดสนใจใช>ชวตอย!ในเมองแลใช>ชวตร!วมกะบชายคนระก จากการเป_นเพยงคนระบใช>ในบ>านอะนตาต>อย เนอลกลายเป_นคนม!งมะนทจผละกดะนตะวเองไปส!การมชวตทดแลมความสข

BadjaoBadjaoBadjaoBadjao 1957; LVN Picture; 35 มม.; ขาว-ดา; 105 นาท ผ>กากะบ: Lamberto V. Avellana; ผ>อานวยการสร>าง: Manuel de Leon; เรอง: Rolf Bayer; กากะบภาพ: Mike Accion; ตะดต!อ: Gegorio Carballo; เพลง: Francisco Buencamino, Jr.; ควบคมเสยง: Francisca Reyes Aquino; นะกแสดงนา: Rosa Rosal, Tony Santos Sr., Leroy Salvador, Joseph de Cordova, Vic Silayan, Oscar Keesee, Arturo Moran, Pedro Faustino, Tony Dantes ภาพยนตร�เรอง Badjao เป_นภาพยนตร�สท>อนสภาพวถชวตของชนเผ!าบะดจาว (Badjao) อะนเป_นชนเผ!านอกรตเร!ร!อนอย!บนเรอในทเลแลปลกบ>านใต>ถนสงอย!แถวบรเวณทางตอนใต>ของเกามนดาเนา (Mindanao) โดยเล!าผ!านตะวลครหละก คอ ฮะสสะน (Hassan แสดงโดย Tony Santos, Sr.) ซงทางานเป_นคนงมไข!มก ต>นเหตของเรองราวต!างๆ เกดขนเมอชาวมสลมจากหม!บ>านใกล>เคยงเข>ารกรานโจมตเรอของฮะสสะน เขาจงต>องหาหนทางต!อส> โดยได>ระบความ

89

ช!วยเหลอจากพ!อแลคนในชนเผ!า พวกเขาออกเดนทางไปยะงหม!บ>านของชาวมสลมเพอขอเจรจายตการทเลา โดยขอดารงชวตโดยไม!ถกรกรานอย!ในน!านนาแถวบรเวณดนแดนของชาวมสลม

Bagong BuwanBagong BuwanBagong BuwanBagong Buwan 2001; Star Cinema Production, Inc. Bahaghari Production; 35 มม.; ส; 130 นาท ผ>กากะบ: Marilou Diaz Abaya; เรอง: Marilou Diaz-Abaya, Jun Lana, Ricky Lee; กากะบภาพ: Eduardo Jacinto; ตะดต!อ: Jesus Navarro; ดแลการผลต: Judy Lou De Pio; ควบคมเสยง: Albert Michael Ldioma, Rudy Gonzales; เพลง: Nonong Buencamino; ควบคมเสยง: Ramon Reyes;นะกแสดงนา: Amy Austria, Cesar Montano, Caridad Sanchez, Jodi Santamaria, Carlo Aquino, Ronnie Lazaro, Noni Buencamino, Jericho Rosales, Jhong Hilario, Jiro Manio ภาพยนตร�เรอง Bagong Buwan ได>สท>อนให>เหนปZญหาสงครามการปลดปล!อยโมโรในหม!เกามนดาเนา โดยบอกเล!าเรองราวผ!านชวตของ ดร.อาหมะด (Ahmad แสดงโดย Cesar Montano) หมอผ>ซงกละบมายะงบ>านเกดของตนในหม!เกามนดาเนาแลเผชญกะบปZญหาความไม!สงบแลความรนแรงในหม!ปรชาชาตโมโร (Bangsamoro) ของตน แม>พยายามจไม!สนใจเรองอนนอกจากการปรกอบอาชพแพทย�ของตน แต!ความขะดแย>งกะบทหารกทาให>เขาต>องสญเสยบตรชาย จงทาให>เขาต>องการอพยพพาครอบคระวไปอย!ทมนลา แต!ภรรยา (แสดงโดย Amy Austria) แลแม! (แสดงโดย Caridad Sanchez) กละบปฏเสธทจออกจากดนแดนบ>านเกดเมองนอน แม>จเกดสงครามแลความขะดแย>งอย!ตลอดเวลา ขณทอาหมะดอยากจอย!อย!างสงบสข แต!ผ>คนรายรอบตะวเขามองเหนว!ามแต!สงครามเท!านะนจงจช!วยแก>ไขปZญญาดะงกล!าวได> โดยหนงในบรรดาคนเหล!านะนคอมซา (Musa แสดงโดย Noni Buencamino) หนงในปรชาชนทเข>าร!วมจะบอาวธต!อส>เพอต!อต>านคนนอกศาสนาแลผ> ทขะดขวางการปลดปล!อยโมโรไปส! เอกราช แม>กรทะงราชด (Rashid แสดงโดย Carlo Aquino) ลกชายของมซาเองกยะงได>ระบการฝ�กฝนเพอเป_นนะกรบมสลมเพอเข>าร!วมสงครามดะงกล!าว ภายใต>สภาวสงครามทาให>อาหมะดระบร>ว!าปรชาชาตของตนต>องปรสบกะบความยากลาบากแลความหวาดกละว แต!แม>สภาวสงครามจเข>าครอบคลมวถการดารงชวตของพวกเขาทกคนเพยงใด อาหมะดกยะงม!งมะนหาหนทางแห!งสะนตภาพเพอให>พวกเขาหลดพ>นจากปZญหาทกาละงเผชญ

Bata, BataBata, BataBata, BataBata, Bata…Paano Ka Ginawa? Paano Ka Ginawa? Paano Ka Ginawa? Paano Ka Ginawa? (เดกๆ จทาอย!างไร(เดกๆ จทาอย!างไร(เดกๆ จทาอย!างไร(เดกๆ จทาอย!างไร)))) 1998; Star Cinema; 35 มม.; ส; 109 นาท ผ>กากะบ: Chito Rono; เรอง: Lualhati Bautista; กากะบภาพ: Charlie Peralta; ตะดต!อ: Jaime Davila; ดแลการผลต: Manny Morfe; ควบคมเสยง: Jessie Lasaten; นะกแสดงนา: Vilma Santos, Albert Martinez, Ariel Rivera, Raymond Bagatsing, Carlo Aquino, Serena Dalrymple

90

ภาพยนตร�สท>อนภาพของผ>หญงยคใหม!แลปZญหาครอบคระวของชาวฟoลปoโน โดยนาเสนอผ!านตะวลครหละก คอ เลอา บชตามาน (Lea Bustamante แสดงโดย Vilma Santos) คณแม!ลกสองชาวฟoลปoโน โดยลกทเธอให>กาเนดสองคนนะนมาจากพ!อคนลพ!อ นอกจากนะน เลอายะงก>าวข>ามกรอบคดต!างๆ ของสะงคมในเรองชวตครอบคระวแลแบบแผนในการดาเนนชวต เมอลกๆ เรมเตบโตขน ครอบคระวของเลอากเผชญกะบปZญหาต!างๆ โดยมเพยงแม!คอยระบมออย!เพยงลาพะง โดยโอเจย (Ojie) ลกหะวปrของเธอต>องระบมอกะบชวตทกาละงย!างเข>าส!วะยหน!มสาวแรกร!นของตน ส!วนมายา (Maya) ลกคนเลกกเป_นเดกทแก!เกนไว แม>จได>ระบความช!วยเหลออย!บ>างจากผ>เป_นพ!อ แต!เลอากพยายามระบมอกะบปZญหาต!างๆ ด>วยตะวเอง เพอธารงอสรภาพของความเป_นปZจเจกชนของตนเอาไว>อย!างเหนยวแน!น

Batas MilitarBatas MilitarBatas MilitarBatas Militar 1997; Foundation for Worldwide People Power; VHS NTSC; ส; 90 นาท ผ>กากะบ: Mike Alcarazen, Jon Red, Jeanette lfurung; ผ>อานวยการสร>าง: Kara Magsanoc;บทภาพยนตร�: Pete Lacaba, Lito Tiongson; กากะบภาพ: Lauro Rene Manda; ตะดต!อ: Jeff de Vera, Lyra Garzon, Tara Lllenberger, Jon Mendoza, Dave Hukom, Reggie Gulle; ดแลการผลต: Ronald Red, Art Dept, Jerry Lugod; นะกแสดงนา: Soliman Cruz, Liza de Ocampo, Jun Austria, Lyte Seneres, Johnny Blanco, Randy Punzal, Rolly Retirado, Boyet tolejano, Raul Morit, Lan Ervin Marquez ภาพยนตร�สารคดสท>อนให>เหนภาพปรวะตศาสตร�ฟoลปปoนส�ในยคปรธานาธบดเฟอร�ดนาน อ. มาร�กอส (Ferdinand E. Marcos) โดยเฉพาอย!างยงการต!อส>ของปรชาชนต!อรบบเผดจการของมาร�กอส อะนเนองมาจากการทเขาใช>อานาจทางการเมองในการยบสภาในวะนท 21 กะนยายน ค.ศ.1972 แลปรกาศกฎอะยการศกทะวปรเทศ กวาดล>างฝ�ายตรงข>ามทางการเมองเข>าคก ปoดหนะงสอพมพ� ปล>นสดมภ�รบบเศรษฐกจของปรเทศ แลใช>กฎอะยการศกษาในการปลกสร>างความหวาดกละวขนแก!ผ>คน มาร�กอสใช>อานาจอะนชอบธรรมทมอย!ของตนเองในการเข>ามาแก>ไขระฐธรรมนญ จนทาให>ระฐธรรมนญทออกมาใหม!ในปr ค.ศ.1973 กลายเป_นระฐธรรมนญทให>อานาจแก!ปรธานาธบดมาร�กอสแต!เพยงผ>เดยว ในช!วงเวลาอะนมดมนเช!นนะน การต!อส>ไม!ได>จากะดอย!เพยงนะกการเมองฝ�ายค>านเท!านะน หากยะงรวมถงผ>คนธรรมดาสามะญทร!วมเผชญกะบความทกข�ยากจนไม!อาจอดกละนได>อกต!อไป ปรชาชน นะกเรยน-นะกศกษา ชาวนา ผ>นาแรงงานแลผ>นาทางศาสนา ล>วนมส!วนช!วยกะนวพากษ�วจารณ�ต!อต>านรบบเผดจการของมาร�กอสกะบนางอเมลดา ในทสดหละงจาก 14 ปrแห!งการเคลอนไหวมายาวนาน กเกดพละงปรชาชนจากทกภาคส!วนออกมาเรยกร>องให>มการเปลยนแปลง อะนเกดขนหละงจากก>าวขนการนาของนางคอราซอน อากโน (Cory Aguino) หละงจากผ>นาฝ�ายค>าน คอนนอย อากโน (Ninoy Aguino) ถกยงเสยชวตเมอ ค.ศ.1983 ภาพยนตร�สารคดเรองช!วยทาให>เราไม!ลมการต!อส>ของปรชาชนเพอนาปรชาธปไตยแลเสรภาพกละบคนส!ปรเทศ แม>ในช!วงเวลาอะนมดมนไร>หวะง

91

Batch’Batch’Batch’Batch’81818181 1982; MVP Pictures; 35 มม.; ส; 100 นาท ผ>กากะบ: Mike de Leon; บทภาพยนตร�: Clodualdo del Mundo; กากะบภาพ: Rody Lacap; ตะดต!อ: Jess Navarro; ดแลการผลต: Cesar Hernando; เพลง: Lorrie llustre; ควบคมเสยง: Ramon Reyes; นะกแสดงนา: Mark Gil, Sandy Andolong, Ward Luarca, Noel Trinidad, Ricky Sandico, Charito Solis, Chanda Romero, Bing Pimentel, Jimmy Javier, Rod Leido, Vic Lima, Dodo Cabasal, Mike Arvisu, Edwin Reyes, Nanette Inventor, Jose Jardi, Dang Cecillio, Chito Ponce-Enrile ซส ลเซโร (Sid Lucero แสดงโดย Mark Gil) อายเพยง 26 ปrแลกาละงเป_นนะกเรยนเตรยมแพทย�อย!ในมหาวทยาละยชอดะงแห!งหนงของกรงมนลา ในช!วงทยะงศกษาอย!นะน เขาแลเพอนๆ ได>เข>าร!วมพธกรรมระบสมาชกใหม!ของชมรม Alpha Omega Fraternity ทเขาสมะครเป_นสมาชก ช!วงเวลาหกเดอนของพธกรรมระบสมาชกใหม!ทาให>พวกเขาต>องพบกะบความยากลาบากแลการกละนแกล>งต!างๆ นานา เช!น การถกปoดตา เปลอยกาย แลดมปZสสาวของตะวเอง ภาพยนตร�เรองนสท>อนให>เหนภาพสะงคมเผดจการแลการลเมดสทธมนษยชนในสะงคมฟoลปปoนส�โดยเปรยบเทยบปรสบการณ�การเข>าร!วมพธระบน>องใหม!ของซส อะนเปรยบดะงปรสบการณ�ของชาวฟoลปoโนในช!วงทตกภายใต>อานาจกฏอะยการศกของรบบเผดจการมาคอส (Ferdinan E. Marcos) Bayan Ko: Kapit Sa PatalimBayan Ko: Kapit Sa PatalimBayan Ko: Kapit Sa PatalimBayan Ko: Kapit Sa Patalim 1985; Malaya films, Stephen Film; 35 มม.; ส; 109 นาท ผ>กากะบ: Lino Brocka; ผ>อานวยการสร>าง: Vera Belmont, Atonio Gonzales; เรอง/บทภาพยนตร�: Jose F. Lacaba based on “Strike” and “The Hostage”; กากะบภาพ: Conrado Baltazar;ตะดต!อ: George Jarlego, Robert Yujeco, Hero Reyes; ดแลการผลต: Joey Luna; เพลง: Jess Santiago; ควบคมเสยง: Pierre Rissient; นะกแสดงนา: Philip Salvador, Gina Alajar, Raoul Aragon, Carmi Martin, Claudia Zobel, Mona Lisa, Rez Cortez ภาพยนตร�เรอง Bayon Ko: Kapit Sa Patalim สท>อนสภาพความรนแรงทเกดขนในสะงคมฟoลปปoนส�ภายใต>หละงระฐบาลปรกาศยกเลกกฎอะยการศกในปr ค.ศ.1981 โดยนาเสนอผ!านชวตของตรง (Turing แสดงโดย Philip Salvador) ซงทางานเป_นพนะกงานรดะบล!างในโรงพมพ�แห!งหนง เพอแลกกะบค!าแรงอะนแทบไม!พอยาไส>ครอบคระว ดะงนะนเมอเหล!าคนงานในโรงพมพ�ต!างพากะนปรท>วงนะดหยดงาน เขาจงต>องเผชญหน>ากะบการตะดสนใจคระงใหญ!รหว!างยอมทางานให>กะบนายจ>างเพอระกษาเงนรายได>เป_นค!าใช>จ!ายสาหระบการพาภรรยา (แสดงโดย Gina Alajar) ท>องแก!ไปทาคลอดทโรงพยาบาล ซงต>องแลกกะบการถกเพอนร!วมงานมองว!าทรยศ จนทาให>ตรงสญเสยเพอนแลไม!มใครยอมให>ความช!วยเหลอเขาอก ต!อมาเมอตรงเจรจากะบนายจ>างเพอขอ

92

ความช!วยเหลอทางการเงน สงทตลกร>ายกคอเขากละบโดนไล!ออกงาน ด>วยความเครยดจากสภาวการณ�ดะงกล!าว ทาให>ตรงตะดสนใจปล>นเงนบรษะท แต!เรองราวกละบไม!ได>เป_นไปอย!างทเขาคาดไว> เพราเมอเกดการปทกะนขน เขากถกตารวจยงเสยชวต ทงภรรยาซงเข>ามากอดศพไว>อย!างสนหวะง

Bayani (Bayani (Bayani (Bayani (วรบรษ)วรบรษ)วรบรษ)วรบรษ) 1992; Janetzko Filmproduktion; 35 มม.; ส; 83 นาท ผ>กากะบ: Reymond Red; บทภาพยนตร�: Raymond Red, Lan Victoriano; กากะบภาพ: Raymond Red, Yam Larans; ตะดต!อ: Raymond Red, Lauro Rene Manda; ดแลการผลต: Cesar Hernando; เพลง: Alan Hilario; ควบคมเสยง: Nolet Clemente; นะกแสดงนา: Julio Diaz, Raymond Alson, Ronnie, Lazaro Grace Amilbangsa, Crispin Medina, John Arcilla ภาพยนตร�ปรวะตศาสตร�สท>อนสภาวสะงคมฟoลปปoนส�ในช!วงอาณานคม โดยเฉพาอย!างยงสมะยการปฏวะตต!อต>านอานาจสเปนในปลายครสต�ศตวรรษท 19 โดยนาเสนอผ!านชวตของบคคลสาคะญแลเหตการณ�ต!างๆ โดยมพนฐานอย!บนชวตของฮะนเดร โบนฟาซโอ (Andres Bonifacio) ผ>นาของขบวนการคาตปนาน (Katipunan) ซงในภาพยนตร�เรยกเพยงว!า “ท!านผ>นา” (Ang Supremo) ภาพยนตร�นาผ>ชมกละบไปยะงช!วงเวลาเมอสมาคมละบ “คาตปนาน” ถกก!อตะงขน จนถงการถกเปoดเผยซงทาให>จาต>องเปoดฉากการลกขนส>ในเวลาต!อมา หละงจากนะน กนาเราไปส!การขะดแย>งแลแย!งชงการนารหว!าง “ท!านผ>นา” (Ang Supremo) กะบ “ท!านนายพล” (Ang Heneral) ซงหมายถงนายหล!มเอมลโอ อากนะลโด ผ>ท>าทายอานาจของโบนฟาซโอแลก>าวขนเป_นปรธานาธบดคนแรกของฟoลปปoนส� เมอ “ท!านผ>นา” ถกตะดสนให>ปรหารชวตโดยฝ�ายตรงข>ามทางการเมองทอย!ในขบวนการกอบก>เอกราชของฟoลปปoนส�ด>วยกะน แลถกนาไปฝZง ณ สสานนรนาม โดยมเพยงทหารผ>หนงร>เหนเป_นพยานแลนาเอาเรองราวมาเปoดเผยในภายหละง ในภาพยนตร� “ท!านผ>นา” ไม!ได>มภาพละกษณ�เหมอนในหนะงสอแบบเรยน แต!ตกอย!ในภาวขะดแย>งกะบตนเองยงกว!ากะบศะตรด>วยซา ภาพยนตร�ใช>ฉากทเขาฝZนว!าตะวเองถกฆ!าตอกยาถงสามคระง ทาให>ร>สกถงความหนะกหน!วงในการภารการนาพาผ>คนให>หลดพ>นจากแอกของการกดข นอกจากน ความขะดแย>งรหว!างฝ�ายโบนฟาซโอกะบอากนะลโดกถกนามายาเล!น ซงช!วยให>ผ>ชมต>องคร!นคดกะบปรเดนทแบ!งแยกผ>คนฟoลปoโนด>วยกะนเอง ณ ช!วงเวลาอะนเป_นจดเรมต>นของการสร>างชาต

Bayaning Third WorldBayaning Third WorldBayaning Third WorldBayaning Third World (The Third World Hero)(The Third World Hero)(The Third World Hero)(The Third World Hero) 1999; Cinema Artist Philippines; 35 มม.; ขาว-ดา; 93 นาท ผ>กากะบ: Mike de Leon; บทภาพยนตร�: Clodualdo del Mundo; กากะบภาพ: Ding Achacoso; ตะดต!อ: Armando Jarlego; ดแลการผลต: Roy Lachica; เพลง: Louie Lllustre; ควบคมเสยง: Noel Cruz Bruan, Raffy Baladjay, Jr.; นะกแสดงนา: Ricky Davao, Joel Torre,

93

CrisVillanueva, Daria Ramirez, Rio Locsin, Cherry Pie Picache, Joonee Gamboa, Lara Fabregas, Ed Rocha โฮเซ! รซาล (Jose Rizal) ถกยกย!องให>เป_นวรบรษแห!งชาตฟoลปปoนส� แต!การเสยชวตของเขาเนองจากโดนปรหารชวต กลายเป_นเครองช!วยปลดปล!อยชาวฟoลปปoนส�ออกจากสภาวของการตกเป_นเบยล!างของรบอบอาณานคมสเปน สถานความเป_นวรบรษของเขาถกนาเสนอแลเผยแพร!ผ!านสอสาธารณต!างๆ ทะ งในหน>าหนะงสอแลภาพยนตร�เป_นจานวนมาก เช!นเดยวกะบในภาพยนตร�เรองน ซงฉายภาพเรองราวของโฮเซ! รซาลในฐานวรบรษแห!งชาต โดยวางอย!บนคาถามแลความคดเกยวกะบความเป_นวรบรษของชาวฟoลปoโนว!า ใครสร>างวรบรษ เหตผลใดจงทาให>ใครสะกคนหนงถกยกย!องให>เป_นวรบรษ แล>วทาไมฟoลปปoนส�ถงต>องการวรบรษ ภาพยนตร�เรองนคอการนาพาผ>ชมค>นหาความจรงแลเบองหละงเกยวกะบรซาลในฐานมนษย�คนหนงซงดารงอย!เบองหละงความเป_นวรบรษ The Big BroadcastThe Big BroadcastThe Big BroadcastThe Big Broadcast 1962; Sampaguita Pictures; 35 มม.; ขาว-ดา; 116 นาท ผ>กากะบ: Tony Cayado; ผ>อานวยการสร>าง: Jose O. Vera; บทภาพยนตร�: Luciano Carios;เพลง: Carding Cruz; นะกแสดงนา: Susan Roces, Amalia Fuentes, Eddie Gutierrez, Jose Mari, Dolphy, Chichay, Panchito ภาพยนตร�เรอง The Big Broadcast เป_นภาพยนตร�ในรปแบบของ “หนะงซ>อนหนะง” โดยเป_นเรองราวทเกดขนภายใน Sampaguita Picture Studio บรษะททาหนะงชอดะงรายหนงซงกาละงค>นหาดารานาหญงคนใหม! หญงสาว 2 คน (นาแสดงโดย Susan Roces แล Amalia Fuentes) ซงเป_นคนขายของเร!อย!หน>าโรงถ!ายแลเป_นแฟนคละบของดาราร!นเก�า (แสดงโดย Eddie Gutierrez กะบ Jose Mari) แลยอมทาทกอย!างเพอให>ตะวเองได>ใกล>ชดกะบดาราทตะวเองคละงไคล> กรทะงขอให>เข>าไปนะงอย!ในห>องแต!งตะวเพอจได>เฝ�าดดาราอย!างรยปรชด ซงทาให>พวกเธอผดหวะงอย!างแรงต!อความยโสโอหะงของเหล!าดาราขวะญใจของตน ในทางตรงกละบกะน ลกสาวของปาซตา (Pacita) เจ>าของของบรษะทถ!ายภาพยนตร�ทหญงสาวทะงสองทางานอย!ด>วย กถกปฏเสธให>ระบบทหละกในภาพยนตร�เรองใหม! แม>แม!ของเธอจยนยะนอย!างไรกตาม อย!างไรกตาม โดยบะงเอญ ผ>กากะบภาพยนตร� (แสดงโดยดาราตลกชอดะง Dolphy) เกดได>พบกะบสองสาวแลหลงไหลในความงามของทะงค! จงตะดสนใจไล!ล!าสองสามให>มาระบบทบาทในภาพยนตร�เรองใหม!เรอง The Big Broadcast แลพบว!าทะงสองทางานเป_นคนใช>ของปาซตา แม>ปาซตาจหาหนทางจนทาให>ลกสาวได>เซนต�สะญญากะบบรษะท แต!ผ>กากะบกยะงคงไม!แยแสแลม!งถ!ายทาการแสดงของทะงสองสาวต!อไป อกทะงยะงกดกะนไม!ให>ลกสาวของปาซตาเข>ามามบทอย!ในภาพยนตร�เรองน โชคดทในทสด สองสาวแม!ค>าเร!กสามารถก>าวเดนไปจนถงความฝZนของตน โดยกลายเป_นดารานาในภาพยนตร�เรอง The Big Broadcast

94

Bontoc Eulogy Bontoc Eulogy Bontoc Eulogy Bontoc Eulogy 1995; Independent Television Service; Video; ขาว-ดา; 60 นาท ผ>กากะบ: Marlon Fuentes, Bridget Yearian; ผ>อานวยการสร>าง: Marlon Fuentes, Carolyn Brodbeck; บทภาพยนตร�: Marlon Fuentes; กากะบภาพ: Marlon Fuentes, Ruben Domingo, Tonny Hafalla, Chris Manley, Bridget Yearian; เพลง: Douglas Quin; ควบคมเสยง: Marlon Fuentes;นะกแสดงนา: Marlon Fuentes, Jordan Porter, Nicole Antonia, Michael Porter, Eliseo Bacolod, Enrico Obusan, Fermina Bagwan, Aaron Levinson ภาพยนตร�เรองนถกสร>างขนโดย Marlon Fuentes ผ>กากะบชาวฟoลปoโน-อเมรกะน เพอเล!าเกยวกะบการป�ของตนทหายสาปสญไป แต!เมอเรองดาเนนไป ผ>ชมกจยงค>นพบเรองราวอะนสละบซะบซ>อนเกยวกะบอาณานคม การอพยพ แลการกละบไปค>นหาอะตละกษณ�ของตะวเราเอง เพอค>นหารากเหง>าของตน ฟเอนเตสขดค>ยเอกสารในหอจดหมายเหตแลพพษภะณฑ�ต!างๆ จนสามารถนามาก!อร!างสร>างอดตของตนในทางปรวะตศาสตร�ขนมา โดยเชอมโยงอย!กะบป�มาร�กอด (Markod) ซงเป_นชนเผ!าบอนตอค รกอรอต (Bontoc Igorot) หนงในบรรดากล!มชาตพะนธ�พะนกว!าชวตในฟoลปปoนส�ทถกส!งไปเข>าร!วมจะดแสดงในงาน The St.Louis World’s Fair ของสหระฐอเมรกาเมอปr ค.ศ.1904 ฟเอนเตสสบให>เหนร!องรอยการถกบบให>ต>องอพยพแลการทสหระฐฯ ใช>อานาจเหนอดนแดนอาณานคมในการแสดงให>โลกได>ปรจะกษ�ถงความเป_นมหาอานาจของตนโดยการจะดแสดงผ>คนในบะงคะบของตนในดนแดนอาณานคมในรปแบบทไม!ได>แตกต!างไปจากการแสดงลครสะตว� ในงานแสดงดะงกล!าว มาร�กอดแลกล!มชาตพะนธ�ต!างๆ ถกกาหนดให>ใช>ชวตเพอแสดงให>เหนถงขนบธรรมเนยมแลวะฒนธรรมของตน ทะงๆ ทเป_นสงทหลดพ>นไปจากบรบทของปฏบะตการทางวะฒนธรรม-ปรเพณทเคยมมาแต!เดม จนในทสด มาร�กอดตะดสนใจหน แต!กถกบะงคะบให>ไปใช>ชวตอย!ในนคมสงวนสาหระบชาวฟoลปปoนส� (ทานองเดยวกะบนคมของอนเดยนแดง) หละงจากนะนจงไม!มร!องรอยของมาร�กอดให>สบค>นได>อก การค>นหาของฟเอนเตสจงไม!เพยงแต!ทาให>สามารถรอฟ��นอดตของชาวอกอรอตทหายไปเท!านะน แต!ยะงทาให>เหนถงอดตของชาวฟoลปoโนทถกผกระดอย!กะบอานาจอาณานคมของอเมรกา

Boses (Boses (Boses (Boses (เสยง)เสยง)เสยง)เสยง) 2008; Erasto Films Production; Digital Video; ส; 99 นาท ผ>กากะบ: Ellen Ongkeko-Marfil; บทภาพยนตร�: Froilan Medina, Rody Vera; กากะบภาพ: Nap Jamir; ดแลการผลต: Bianca Gonzales; ตะดต!อ: Orlean Tan; เพลง: Coke Bolipata; นะกแสดงนา: Coke Bolipata, Julian Duque, Ricky Davao, Cherry Pie Picache, Meryll Soriano ด>วยความช!วยเหลอของเพอนบ>านจากการโดนพ!อทาร>าย ทาให>ออนย�อก (Onyok แสดงโดย Julian Duque) เดกวะย 7 ขวบ ถกนาตะวส!งสถานสงเคราห�เดกทถกทาทารณกรรม อามะนดา (Amanda แสดงโดย Pie Picache) ผ>ก!อตะงสถานสงเคราห� มความเชอว!า สาเหตททาให>ออ

95

นย�อกไม!สามารถพดได>นะนมาจากการทาร>ายร!างกายจนทาให>สญเสยกล!องเสยง แต!ในวะนแรกของการใช>ชวตในสถานสงเคราห�นะน กเกดสงทไม!น!าจเป_นไปได>ขนเมอออนย�อกได>ยนเสยงไวโอลนแผ!วมาเบาๆ ชวนให>หลงใหล อะนเป_นไวโอลนทเล!นโดยอารอะล (Ariel) น>องชายของอามะนดา นะกไวโอลนมออาชพทหะนหละงให>วงการแลกละบมาใช>ชวตเงยบๆ อย!กะบครอบคระวของตนในมนลา เหตการณ�นได>กลายเป_นจดเรมต>นของเรองราวความสะมพะนธ�รหว!างเดกชายออนย�อกกะบอารอะล เมอการดแคลนเสยดสต!ออามะนดาเรองการเปoดบ>านสงเคราห�เดกของอารอะลเรมลลายลง ส!วนออนย�อกกลายเป_นคนมพรสวรรค�ในการเล!นไวโอลน แต!อามะนดากละบวตกกะงวลต!อสงทกาละงดาเนนไป เพราเกรงว!าอารอะลจผละกออนย�อกไปจนพ>นขอบเขตทเขาจระบได>ไหว แลในท>ายทสด ความละบของอารอะลกถกเปoดเผยออกมาว!า เหตผลททาให>เขาตะดสนใจหะนหละงให>แก!วงการเพราร>สกผดบาปต!อการตายของอดตคนระก ก!อให>เกดคาถามขนมาว!า ในการผละกดะนของอารอะลเพอให>ออนย�อกพะฒนาฝrมอไปให>ถงขดสดนะน อารอะลห!วงใยต!อสภาพจตใจของออนย�อกเพยงใด หรอเขาเพยงแต!ผละกดะนออนย�อกไปให>ถงความฝZนอะนเคยแตกสลายของตนเท!านะนเอง

Bulaklak NgBulaklak NgBulaklak NgBulaklak Ng MaynilaMaynilaMaynilaMaynila 1999; 35 มม.; ส; 101 นาท ผ>กากะบ: Joel Lamangan; เรอง: Domingo Landucho; บทภาพยนตร�: Ricky Lee; กากะบภาพ: Monino Duque; ดแลการผลต: Benjie de Guzman; เพลง: Jessse Lazaten; ควบคมเสยง: Ramon Reyes; นะกแสดงนา: Elizabeth Orapesa, Christopher de leon, Angel de leon, Bembol Roco, Jomari Yllana, Jake Roxas ภาพยนตร�เรองนดะดแปลงมาจากนยายของ Domingo Landicho โดยใช>ลบาน (Looban) เขตสละมในกรงมนลาเป_นฉาก เล!าถงชวตของครอบคระวหนงโดยมตะวลครหละก คอ รก (Roque แสดงโดย Membol Roco) อาซน (Azun แสดงโดย Elizabeth Oropesa) แลลกสาว คอ อาดา (Ada แสดงโดย Angelu de Leon) ซงหาเลยงชวตไปในแต!ลวะน โดยรกกาละงตกงาน ความขะดแย>งเกดขนเมอ ตโม (Timo แสดงโดย Christopher de Lecon) หะวหน>าแก�งนะกเลงคนหนงซงหาเงนจากการเกบค!าค>มครองจากบรรดาพ!อค>าเร!แผงลอยในลแวก เกดร>สกอยากได>อาซนมาเป_นเมย จงวางแผนสร>างเรองให>รกเข>าตรางแลแสดงตะวเป_นผ>ช!วยเหลอในการนาตะวอาซนกะบลกสาวมาอย!ทบ>านของตน วะนหนง ตโมได>ล!วงเกนแลข!มขนอาดา อะนทาให>อาดาตะดสนใจหนออกจากบ>าน ต!อมาเมออาดาพยายามเล!าเรองทเกดขนให>แม!ฟZง แต!อาซนกละบปฏเสธทจเชอ ซาร>ายยะงกล!าวโทษเธอต!างๆ นานา หาว!าอาดาไม!ร>จะกคณคนทะงทตโมช!วยเหลอเอาไว>แท>ๆ อาดาจงหลบหนไปทางานอย!ในคละบแห!งหนงแลใช>ชวตร!วมกะบเอด (Ed แสดงโดย Jomari Ylanna) แฟนหน!มของเธอ เมอเรองดะงกล!าวล!วงร>ถงตโม เขาจงเคองโกรธแลทาร>ายเอดจนเสยชวต ในท>ายทสด เมอความจรงเปoดเผย อาซนแลเหล!าบรรดาผ>นาบาระงไง ซงต>องการโค!นล>มอานาจของตโม จงร!วมมอกะนในการจะดการกะบตโมได>สาเรจ แลครอบคระวของพวกเขากได>กละบมาอย!ด>วยกะนอกคระงหนง โดยอพยพออกจากสละมลบานเพอไปเรมต>นชวตใหม!ด>วยความหวะง

96

BUNSO BUNSO BUNSO BUNSO 2004; Video; ส; 63 นาท ผ>กากะบแลผ>อานวยการสร>าง: Ditsi Carolino; กากะบภาพ: Nana Buxani; บทภาพยนตร�: Ditsi Carolino, Emile Guertin; เพลง: Gary Granada; ควบคมสยง: Peter Marquez ภาพยนตร�สารคดสท>อนสภาพทางสะงคมฟoลปปoนส� โดยนาเสนอเรองราวเกยวกะบเดกแลเยาวชนผ>กรทาผดกฎหมาย ซงถกนาตะวส!งเรอนจาไปอย!ร!วมกะบอาชญากรรดะบเอ>ในคกปรจาเมอง หนงในหม!เดกเหล!าน คอ โทน (Tony) อาย 13 ปr แลดโอเซล (Diosel) กะบบนโซ (Bunso) ซงมอายเพยง 11 ปrทะงค! พวกเขาดารงอย!ในสภาพยาแย!เหมอนไม!ใช!คน ใช>ชวตแลเอาตะวรอดด>วยความเจบปวดแลความตลกขบขะนเคล>าไปด>วยกะน ชวตของพวกเขาทาให>เหนถงภาพของเดกแลเยาวชนฟoลปoโนอกจานวนมากทยะงตกอย!ในสถานยากจนแลด>อยการศกษา อะนนาพวกเขาไปส!อาชญากรรมแลความอดอยาก Burlesk QueenBurlesk QueenBurlesk QueenBurlesk Queen 1997; lan Films Production; 35 มม.; ส; 129 นาท ผ>กากะบ: Celso Ad. Castillo; บทภาพยนตร�: Mauro Gia Samonte; กากะบภาพ: Ben Lobo; ตะดต!อ: Jose Mendoza, Abelardo Hulleza; ดแลการผลต: Jose Tamayo Cruz; เพลง: George Canseco; ควบคมเสยง: Gregorio Ella; นะกแสดงนา: Vilma Sants, Rolly Quizon, Leopoldo Salcedo, Rosemarie Gil, Roldan Aquino, Joonee Gamboa, Bayani Casimiro เ รองราวช วตระนทดของชาโต (Chato แสดงโดย Vilmar Santos) ซ ง เผชญความยากลาบากด>วยการทางานในอาชพนางโชว� เพอหารายได>มาเลยงครอบคระวแลระกษาพ!อทป�วยเป_นอะมพาต (แสดงโดย Leopoldo Salcedo) ชาโตเรมอาชพนะกเต>นของตนในฐานค!เต>นกะบเวอร�ก ไนต� (Virgie Nite แสดงโดย Rosemarie Gil) แต!ชวตของเธอเรมเปลยนแปลงไปเมอเธอโด!งดะงขนมาในฐานดาวเต>นเมอนะกจะดแสดงโชว� หลย เฟอร�นะนโด (Louie Fernando แสดงโดย Joonee Gambao) ค>นพบเธอ แลเวอร�กเรมตกตาลงเพราความดอระนว!ายาก ชาโตกลายเป_นดาราดะงทมคนต>องการว!าจ>างไปแสดงเป_นจานวนมาก แลผ>คนเข>าควกะนซอตะวเพอดเธอแสดง ขณทชวตของเธอกาละงร!งเรองอย!นะน ชวตของเธอต>องปรสบกะบความยากลาบากอกคระง ผ>เป_นพ!อไม!ได>เหนดเหนงามด>วยในเรองงานของเธอนะก แลตะดสนใจฆ!าตะวตาย ส!วนแฟนหน!มกทอดทงเธอไปเมอพบว!าเธอตะงท>องกะบเขา จนในท>ายทสด การท!มเททางานอย!างหนะกในอาชพนะกเต>นยะงทาให>ชาโตต>องสญเสยเดกในท>องไปอย!างน!าเศร>า Continuing Lives: Women of the BasesContinuing Lives: Women of the BasesContinuing Lives: Women of the BasesContinuing Lives: Women of the Bases 1996; South Productions, Channel 4 (London); Video; ส; 10 นาท

97

ผ>กากะบ: Women’s Cillective; ผ>อานวยการสร>างในฟoลปปoนส�: Nick Deocampo ภาพยนตร�เรอง Continuing Lives: Women of the Bases เป_นสารคดทเปoดเผยให>เหนความจรงภายหละงจากฐานทะพของสหระฐอเมรกาได>ถกทาลายลงจนส!งผลกรทบต!อธรกจบะนเทงแลการดารงชวตของผ>หญงจานวนนะบพะนทปรกอบอาชพขายบรการทางเพศให>กะบทหารในฐานทะพอเมรกา โดยวางอย!บนคาถามว!าผ>หญงเหล!านะนมอสรในการเสนอขายบรการทางเพศให>กะบทหารในกองทะพของสหระฐอเมรกาได>อย!างไรแลหละงจากชตากรรมเปลยนแปลงไปนะนพวกเขาได>คดหาเส>นทางใหม!ในการให>บรการทางเพศอย!างไร

Crying Ladies (Crying Ladies (Crying Ladies (Crying Ladies (ผ>หญงร>องไห>)ผ>หญงร>องไห>)ผ>หญงร>องไห>)ผ>หญงร>องไห>) 2003; Umitel Productions, Inc; 35 มม.; ส; 111 นาท ผ>กากะบ: Mark Meily; บทภาพยนตร�: Mark Meily; กากะบภาพ: Lee Meily; ตะดต!อ: Danny Anonuevo; ดแลการผลต: Reji Regalado; เพลง: Vincent de Jesus; ควบคมเสยง: Raffy Magsaysay; นะกแสดงนา: Sharon Cuneta, Hilda koronel, Angel Aguino, Eric Quizon, Ricky Davao, Julio Pacheco ภาพยนตร�เรอง Crying Ladies เป_นภาพยนตร�ทสท>อนให>เหนขนบธรรมเนยมปรเพณทสบทอดกะนมายาวนานในย!านชมชนชาวจน โดยธรรมเนยมหนงทมความสาคะญแลสบทอดปฏบะตกะนอย!างยาวนานของชาวจน คอ การร>องไห>หน>าศพ อะนเป_นขนบธรรมเนยมเพอสร>างบรรยากาศความเศร>าโศกเสยใจให>กะบพธศพโดยทะวไปของชาวจน จนกรทะงพะฒนามาเป_นอาชพร>องไห>หน>าศพ หรอ “นะกร>องไห>หน>าศพ” (professional mourners) ภาพยนตร�เรองนสท>อนให>เหนปรเพณดะงกล!าวของชาวจน โดยเล!าผ!านเรองราวการต!อส>ชวตของผ>หญงทต>องมาเป_นนะกร>องไห>หน>าศพสามคน คอ สเตลล!า เมต (Stella Mate แสดงโดย Sharon Cuneta), โรดอร!า รเวอร!า (Rhodora Rivera แสดงโดย Hilda Koronel), โจเลง (Choleng แสดงโดย Angel Aquino) โดยแต!ลคนกละบมเบองลกเบองหละงเรองราวการต!อส>ชวตทแตกต!างกะน สเตลล!าเป_นแม!ซงถกสาม (แสดงโดย Ricky Davao) ทงโดยนาลกไปด>วย จงทาให>เธอม!งมะนหางานทาเพอให>เงนมากพอทจกละบไปนาลกมาอย!กะบเธออกคระง โรดอร!าหรอดอเรย�เป_นอดตนะกแสดงทภาคภมใจกะบบทบาทของตนในวงการภาพยนตร�สมะยยคทศวรรษ 1970 ส!วนโจเลงนะนแม>เปลอกนอกจดเป_นคนเคร!งศาสนา แต!แท>จรงแล>วกละบแอบมสะมพะนธ�ทางเพศนอกสถาบะนการแต!งงาน ทะงสามได>รวมตะวก!อตะงเป_นคณนะกร>องไห>ปรจางานศพให>แก!นะกธรกจชาวจน ผ>เป_นพ!อของวลสะน ฉะว (Wilson Chua แสดงโดย Eric Quizon) ทว!าจ>างคณนะกร>องไห>ให>แก!พธศพของแม! ซงกาชะบนะกหนาก!อนสนชวต

DamonDamonDamonDamong Ligawg Ligawg Ligawg Ligaw 1997; Premiere Production; 35 มม.; ส; 109 นาท

98

ผ>กากะบ: Jose Mari Avellana; บทภาพยนตร�: Jose Mari Avellana; กากะบภาพ: Ricardo Remias; ดแลการผลต: Many Samaniego; นะกแสดงนา: Romnick Sarmenta, Beth Tamayo, Robert Arevalo, Daria Ramirez, Rustica Carpio, Perla Bautista ภาพยนตร�องปรวะตศาสตร� สร>างขนจากนยายเรอง “Kangkong 1896” ของ Ceres Alabado โดยเสนอผ!านเรองราวความระกของฟลอระนเต (Florante) กะบคลาร!า (Clara) รหว!างการต!อส>กะบชาวสเปนในช!วงเหตการณ�การปฏวะตเมอปr ค.ศ.1896 แม>เขาจเหมอนเดกหน!มทะวไปในวะยเดยวกะน คอไม!แยแสนะกต!อชวต ทยานอยากจไปให>ไกลกว!าน แลมสาวคนระกสะกคน ความมวนะยอย!างเคร!งคระดของพ!อ ทาให>เขาลกขนท>าทายสะญละกษณ�แห!งอานาจภายในบ>านแลสะงคมอาณานคม ในท>ายทสด เขากได>ตรหนะกว!า ในชวตของคนเรานะน จต>องหาญกล>าลกขนเผชญหน>ากะบบททดสอบของตน ไม!ว!าจเป_นเรองส!วนตะวหรอในบรบทของชวตส!วนรวม แลในการเล!าเรองราวชวตของเขานะน ผ>ชมกจได>พบเช!นกะนว!า การต!อส>เพอมาตภมกเป_นความระกอย!างหนงทเราควรอทศให>แก!คนทเราระกในชวตจรง

Dawn of Dawn of Dawn of Dawn of FreedomFreedomFreedomFreedom 1943; 35 มม.; ขาว-ดา; 76 นาท ผ>กากะบ: Abe Yutaka, Gerardo de Leon; ผ>อานวยการสร>าง: Toho and Sampaguita;นะกแสดงนา: Okouchi Denziro; Nakamura Tetsu; Femando Poe; Leopoldo Salcedo; Norma Blancaflor; Heihachiro Okawa ภาพยนตร�เรอง Dawn of Freedom ถกสร>างขนในช!วงสงครามคระงท 2 เพอนาเสนอให>เหนถงการร!วมมอแลความเหนอกเหนใจกะนรหว!างชาวฟoลปoโนแลชาวญป�นในสภาวทบ>านเมองอย!ในสงคราม โดยเปoดฉากขนเมอกองทะพสหระฐฯ ถอนกาละงออกจากฟoลปปoนส�แลทงให>มนลาตกอย!ในความหวาดกละว ชายฟoลปoโนสองคน (แสดงโดย Fernando Poe แล Leopoldo Salcedo) จงตะดสนใจเข>าร!วมกะบกองกาละงต!อต>านญป�น อย!างไรกตาม ขณทกองทะพสหระฐฯ กาละงถอนกาละงไปจากมนลาอย!างโกลาหลนะน ขณทใบปลวโฆษณาชวนเชอของญป�นกโปรยปรายลงมาจากท>องฟ�า รถทหารคนหนงได>ชนเดกชายผ>หนงเข>าอย!างจะง เดกเสยเลอดอย!างหนะก จงทาให>ต>องใช>เลอดทดแทน แลมทหารญป�นใจดเข>ามาช!วยสลเลอดให> ก!อขนเป_นความสะมพะนธ�รหว!างทหารญป�นกะบเดกฟoลปoโนขนมา หละงจากนะน เขา ครอบคระว แลเพอนๆ จงได>เรยนร>ว!า เหตใดชาวญป�นจงยกพลบกเข>ามายะงฟoลปปoนส�แลพวกเขาปรารถนาดารงอย!กะบชาวพนเมองอย!างสงบสขเช!นไร ส!วนในสมรภมรบนะน ความขะดแย>งกกาละงปทขนว!าชาวฟoลปoโนจยนอย!ฝ�ายใดในสงครามรหว!างชาวญป�นแลอเมรกะน ในบรรดาโฆษณาชวนเชอทะงหลาย ญป�นพยายามชะกชวนให>เหนว!าทหารอเมรกะนไม!มความเหนใจต!อสหายชาวฟoลปoโนทร!วมรบอย!เคยงข>างเขา ทะงยะงกรหนายงเข>าใส!ทหารชาวฟoลปoโนอกด>วย ภาพของความทรยศหะกหละงของสหระฐฯ ต!อสหายร!วมรบของตนได>ถกญป�นโหมนาเสนอผ!านสอสาธารณแลใบปลวทถกโปรยลงมาจากเครองบน ปลกเร>าให>ทหารฟoลปoโนสลทงอเมรกะนแลหะนมาเข>าร!วมสงครามกะบตน โดย

99

ความขะดแย>งในการเลอกข>างทว!านถกทาให>เหนเมอทหารฟoลปoโนทะงสองนายต>องแยกทางแลหะนมาทาสงครามกะนเอง โดยโปเลอกอย!ข>างญป�น ขณทซะลเซโดเลอกอย!ข>างสหระฐอเมรกา เมอสงครามสนสดลงแลญป�นเป_นฝ�ายชนสงคราม คาโฆษณาต!างๆ ถงยคใหม!อะนจนามาซงสะนตภาพแลความก>าวหน>าของฟoลปปoนส�กถกสอให>แก!ผ>ชม

Doon Sa Kabila Ng BulkanDoon Sa Kabila Ng BulkanDoon Sa Kabila Ng BulkanDoon Sa Kabila Ng Bulkan 1997; 16 มม.; ส; 10 นาท; อนเมชะน ผ>กากะบ: Ellen Ramos; ผ>อานวยการสร>าง: Avic Ilagan. โดยได>ระบแรงบะนดาลใจจากการรเบดขนของภเขาไฟพนาตโบ (Pinatubo) หนะงอนเมชะนเรองนถ!ายทอดเรองราวการอพยพหลบหนภะยพบะตของชนพนเมองซงตกเป_นเหยอ ชนเผ!าแอต>า (Aetas) เป_นอกชนเผ!าหนงทถกภะยธรรมชาตบบให>ต>องทงถนฐานบ>านช!องของตน เข>ามารอนแรมเร!ร!อนกลายเป_นขอทานอย!ในเมอง ซงแตกต!างโดยสนเชงจากชวตอะนสขสงบตะงอย!โดดเดยวห!างไกลในอกฟากหนงของภเขาไฟ เดกชายแอต>าผ>หนงกะบครอบคระวของตนปฏเสธทจเป_นขอทานแลตะดสนใจเดนทางกละบหม!บ>านเมอภเขาไฟสงบลง ซงทาให>พวกเขาได>ชวตดะงเดมของตนคนมา Early American Newsreels about the PhilippinesEarly American Newsreels about the PhilippinesEarly American Newsreels about the PhilippinesEarly American Newsreels about the Philippines 1898-1902; 16 มม.; ขาว-ดา; ความยาวม>วนลปรมาณ 45 วนาท; หนะงเงยบ ภาพยนตร�ยคแรกทถกสร>างขนในฟoลปปoนส� โดยมละกษณการถ!ายทาแบบถ!ายต!อเนองกะนคระงเดยว (one-shot) แลใช>ฉากเดยว (one-scene) เกยวกะบสงครามรหว!างฟoลปปoนส�กะบอเมรกาแลผลพวงทเกดขนหละงสงคราม โดยมทะงทถ!ายทาในฟoลปปoนส�แลถ!ายทาในอเมรกา โดยถอเป_นภาพยนตร�ทเคยถ!ายทาเกยวกะบฟoลปปoนส�แลบางเรองกถ!ายทาในฟoลปปoนส�เองในยคแรกเรมของภาพยนตร�อเมรกา (American cinema) ในช!วงสนครสต�ศตวรรษท 19 ถงต>นครสต�ศตวรรษท 29 ซงโรงถ!ายภาพยนตร�ได>แบ!งออกเป_น 2 ค!ายหละก คอ โรงถ!ายของ Thomas Alva Edison ผ>ปรดษฐ�กล>องถ!ายภาพยนตร�ของอเมรกา กะบโรงถ!ายค!แข!งของบรษะท American Mutoscope and Biograph Company (AM&B) ขณทภาพยนตร�จากโรงถ!ายของโธมะส เอดสะนเน>นการจาลองเหตการณ�สงครามในฟoลปปoนส� แลถ!ายทาทะงหมดในสหระฐฯ ภาพยนตร�ทถ!ายทาโดย C. Fred Ackerman ตากล>องของบรษะท AM&B กละบเป_นภาพยนตร�เรองแรกๆ ทถ!ายทาขนในอาณานคมฟoลปปoนส�โดยตรง ภาพยนตร�ทะงหมดเหล!านถกผลตขนในรปแบบภาพยนตร�ข!าว ทะงนเพอรายงานสถานการณ�ในสนามรบ จงทาหน>าทเป_นสอในการสนะบสนนแลเผยแพร!นโยบายการยดครองแลผลปรโยชน�ของสหระฐอเมรกา แลเป_นการนาเอาแนวคดแบบอาณานคมของอเมรกาเข>ามาบรรจอย!ในชดวาทกรรมทพรรณนาผ!านทางสายตา

100

Edades: Victorio C. Edades and Modernism in Philippine ArtEdades: Victorio C. Edades and Modernism in Philippine ArtEdades: Victorio C. Edades and Modernism in Philippine ArtEdades: Victorio C. Edades and Modernism in Philippine Art 2004; Committee on Galleries, National Commission for Culture and the Arts; Digital; ส; 74 นาท ผ>กากะบแลบทภาพยนตร�: Nick Deocampo; กากะบภาพ: Yam Laranas; ตะดต!อ: Nonoy Dadivas; นะกแสดงนา: Mon Confiado, Pandy Aviado, Von Ryan Quinto, Mara Benitez ภาพยนตร�สารคดเรอง Edades: Victorio C. Edades and Modernism in Philippine Art เป_นภาพยนตร�สารคดทสร>างขนมาจากชวตแลผลงานของศลปoนแห!งชาต วคตอรโอ เอดาเดส (Victorio C. Edades) ผ>ปฏรปวงการศลปการวาดภาพสมะยใหม!จนได>ระบยกย!องให>เป_น “บดาแห!งศลปสมะยใหม!ของฟoลปปoนส�” (Father of Philippines Modern Art) จากชวตของลกชายชาวนา เตบโตขนในยคอาณานคมอเมรกา ครคนแรกของเขาเป_นชาวอเมรกะนแลเป_นคนแรกทมองเหนพรสวรรค�ของเขา เอดาเดสออกเดนทางไปสหระฐฯ ด>วยเงนเพยงเลกน>อย เพอไปศกษาต!อในด>านการวาดภาพอย!างจรงจะงหละงจบชนมะธยมปลาย เมอเขาเดนทางกละบมายะงฟoลปปoนส�พร>อมกะบภรรยาชาวอเมรกา คอ Jean เขาร>สกผดหวะงทพบว!ามผ>เหนคณค!าของศลปสมะยใหม!น>อยมากในฟoลปปoนส� โดยเขาไม!สามารถขายภาพในงานแสดงศลปคนเดยวคระงแรกของตนได>เลย แถมยะงถกนะกวจารณ�สะบแหลกในหนะงสอพมพ� ทะงการไปทางานร!วมกะบญป�นสมะยสงครามกยงทาให>เขาแปลกแยกกะบสะงคมฟoลปปoนส�ยงขนไปอก เนองจากผ>กล!าวว!าเป_นพวกสมคบร!วมมอกะบญป�น อย!างไรกตาม เขากยะงคงทางานในด>านศลปสมะยใหม!อย!อย!างต!อเนอง แม>ว!าจตกอย!ใต>อทธพลของศลปแบบโรแมนตคของยโรปอย!างหนะก โดยการเป_นคณบดแลอาจารย�ในวทยาละยศลปแลสถาปZตยกรรมแห!งแรกของฟoลปปoนส� ในทสด ความพยายามของเอดาเดสกปรสบความสาเรจในการสร>างศลปoนร!นใหม!ทเชอมะนแลยอมระบศลปสมะยใหม! อะนทาให>เขาได>ระบรางวะลศลปoนแห!งชาตสาขาศลปในปr ค.ศ.1976

EndoEndoEndoEndo 2007; Digital Video; ส; 96 นาท ผ>กากะบ: Jade Francis Castro; ผ>อานวยการสร>าง: Ned Trespeces, Michiko Yamamoto, Emmanuel Dela Cruz, Raymond Lee; เรอง: Jade Francis Castro, Michiko Yamamoto, Raymond Lee; กากะบภาพ: Wowie Hao; ตะดต!อ: J.D. Domingo; ดแลการผลต: Jhek Cogama; ควบคมเสยง: Mark Locsin, Corinne De San Jose, Jojo Locsin, Herbert Relagio; นะกแสดงนา: Jason Abalos, Ina Feleo, C.J.Jaravata, Ricky Davoa, Alcris Galura ภาพยนตร�เรอง Endo ให>ภาพปZญหาทางสะงคมร!วมสมะยของหน!มสาวชาวฟoลปoโน โดยเล!าผ!านชวตของลโอ (Leo แสดงโดย Jason Abalos) ซงใช>ชวตเฉกเช!นเดยวเดกหน!มสาวชาวฟoลปoโนทะวไป เมอเตบโตเข>าส!วะยของการทางาน ลโอเลยงดตะวเองแลครอบคระวด>วยการทางานหาเลยงชพในร>านอาหารสดวกซอ ร>านขายของชาแลห>างสรรพสนค>า เพอหาเงนแลรายได>มาจนเจอหา

101

เลยงครอบคระว ขณทเรองความระก-ความสะมพะนธ�รหว!างเขากะบหญงสาวนะนเป_นไปในแบบชะวคระงชะวคราว แต!เมอลโอพะบกะบทะนยา (Tanya แสดงโดย Ina Feleo) เขากต>องเผชญกะบคามะนสะญญาต!ออนาคตใหม!ๆ แต!ดเหมอนเขาจยะงไม!พร>อมว!าจระบมอกะบมะนอย!างไร ภาพยนตร�เรองนสท>อนให>เหนถงชาตทเงน ความฝZน แลความระกกลายเป_นเพยงภาพลวงตา

EskapoEskapoEskapoEskapo 1995; Star Cinema; 35 มม.; ส; 115 นาท ผ>กากะบ: Chito Rono; บทภาพยนตร�: Roy C. lglesias, Jose F. Lacaba; กากะบภาพ: Ely Cruz; ตะดต!อ: Jess Navarro; นะกแสดงนา: Christopher de Leon, Richard Gomez, Dina Bonnevie, Joel Torre, Ricky Davao, Mark Anthony Goyena, Farrah Florer, Paula Peralejo, Camille Prats, T. J. Cruz, Carlo Prat, Maila Gumila, Amado cortez, Karl Angelo Legaspi เมอปรธานาธบดเฟอร�ดนาน มากอสปรกาศกฎอะยการศกเมอวะนท 21 กะนยายน ค.ศ.1972 โดยม!งหมายเพอสร>างสะงคมใหม!แลปรชาธปไตยของปรชาชนด>วยการสนะบสนนจากทหาร ฝ�ายตรงข>ามทางการเมองของเขากถกส!งเข>าคกไปเป_นแถว แม>ในบรรดาคนเหล!านะนจเป_นถงทายาทของตรกลใหญ!ทมอทธพลทางการเมอง-เศรษฐกของปรเทศมายาวนานกตาม แลสองคนในจานวนนะน คอ เกนน โลเปซ (Genny Lopez) แลเซอร�เก ออสเมนา (Serge Osmena) ในขณทเกนน โลเปซถกคมตะวอย!ในคก ธรกจของครอบคระวของเขากโดนคกคามอย!างหนะกจากรบบเผดจการเพอแลกกะบการปล!อยตะวเกนนออกจากคก เนองจากไม!อยากตดคกไปตลอดชวต ทะงสองพยายามหาวธการในการแหกคก โดยความช!วยเหลอของครอบคระว ในท>ายทสดทะงสองกสามารถหลบหนออกจากกรงขะงได>สาเรจ แลขอลภะยไปยะงสหระฐฯ ทะงยะงร!วมมอกะนก!อตะงองค�กรละบเพอช!วยล>มล>างอานาจของรบบเผดจการมาร�กอส

The Flor Contemplacion Story The Flor Contemplacion Story The Flor Contemplacion Story The Flor Contemplacion Story (เรองของฟลอร� คอนเตมพลาซออน)(เรองของฟลอร� คอนเตมพลาซออน)(เรองของฟลอร� คอนเตมพลาซออน)(เรองของฟลอร� คอนเตมพลาซออน) 1995; Viva Films; 35 มม.; ส; 120 นาท

ผ>กากะบ: Joel Lamangan; เรอง: Bonifacio Ilagan, Ricardo Lee; กากะบภาพ: Romeo Vitug; ตะดต!อ: Joyce E. Bernal, Edgardo Vinarao; ควบคมเสยง: Ramon Reyes; ดแลการผลต: Manny Morfe; นะกแสดง: Nora Aunor, Amy Austria, Rita Avila, Ian de Leon, Julio Diaz, Kristine Garcia, Jacklyn Jose, Tony Mabesa, Ara Mina, Vina Morales, Franks Rivera, Caridad Sanchez, Gloria Sevilla, Charito Solis, Ronaldo Valdez. ใน คศ.1993 ฟoลปปoนส�ถกเขย!าอย!างแรงจากการเสยชวตของฟลอร� คอมเตมปลาชออน (Flor Contemplacion) แรงงานสาวฟoลปปoนส�ในต!างแดน ฟลอร�ทางานเป_นคนระบใช>อย!ในสงคโปร�มาตะงแต! ค.ศ.1987 การทางานในต!างแดนของเธอ ทาให>ฟลอร�สามารถส!งเงนกละบไปช!วยเหลอจนเจอครอบคระว การถกคาพพากษาตะดสนให>ปรหารชวตเธอเมอวะนท 29 เดอน

102

มกราคม ค.ศ.1993 จากกรณฆาตกรรมสองราย จงก!อให>เกดความตนปรหวะนพระนพรงให>แก!ครอบคระวของเธอเป_นอย!างมาก ข!าวสารการปรหารชวตฟลอร�ก!อให>เกดการปรท>วงขนในสะงคมฟoลปปoนส� เพอต!อต>านการบะงคะบใช>กฎหมายอย!างแขงกร>าว โดยเฉพาต!อคาสารภาพอะนเกดจากการทรมานแลความทกข�ยากของเธอในคกสงคโปร� ภาพยนตร�เรองนนาเสนอเหนว!าฟลอร�ถกทรมานเพอบบบะงคะบให>ต>องระบสารภาพว!าได>สะงหารเพอนของตน คอเดอเลย มากา (DH Delia Maga) แลบตรชายของผ>เป_นนายจ>างของเดอเลย ภาพยนตร�ทสร>างจากเรองจรงนเล!าถงชวตของการเป_นแม!แลภรรยา ผ>พยายามแสวงหาหนทางในการดนรนต!อส>กะบความยากจน แลผ>เสยชวตในฐานสะญละกษณ�ปรจาชาตอะนใหม!ของการเป_นวรสตรร!วมยคของปรเทศ คอ แรงงานอพยพในต!างแดน การตายของฟลอร�ได>กรต>นจตสานกของปรเทศ แลนาความเจบปวดอย!างมากมาส!ผ>คนนะบล>านทให>ความเหนอกเหนใจเธอ แม>จมการยนขออภะยโทษอย!างเป_นทางการจากระฐบาลฟoลปปoนส� อะนนาไปส!ความตงเครยดของความสะมพะนธ�ทางการทตรหว!างระฐบาลฟoลปปoนส�กะบระฐบาลสงคโปร� แต!ในทสดการปรหารชวตฟลอร�กถกดาเนนการตามคาพพากษา เหตการณ�นจงทาให>ผ>คนในชาตพากะนตาสว!างถงความทกข�ยากของแรงงานอพยพฟoลปปoนส�ในต!างแดนของปรเทศ

Foster Child Foster Child Foster Child Foster Child (ลกบญธรรม)(ลกบญธรรม)(ลกบญธรรม)(ลกบญธรรม) 2007; Seiko Films; 35 มม.; ส; 98 นาท

ผ>กากะบ: Brillante Ma. Mendoza; ผ>อานวยการสร>าง: Robbie Tan; บทภาพยนตร�: Ralston Jover; กากะบภาพ: Odyssey Flores; ตะดต!อ: Charliebebs Gohetia; เพลงดะงเดม: Jerrod Tarog; ควบคมเสยง: Emmanuel Clemente, Arnold Reodica; ดแลการผลต: Benjamin Padero; นะกแสดง: Cherry Pie Picache, Eugene Domingo, Jiro Manio, Kier Segundo, Dan Alvaro, Alwyn Uytingco. เธลมา (Cheery Pie Picache) กะบสาม คอ ดาโด (Dado) แลบตรชายวะยร!น คอ เจอราล�ดกะบยร (Gerald and Yuri) คอครอบคระวยากจนทได>ระบการว!าจ>างจากหน!วยงานด>านการระบเลยงดบตรบญธรรมในท>องถนให>ทาหน>าทเป_นบ>านให>การพะกพงแลดแลเดกถกทงทกาละงรอการระบเลยงดอย!างเป_นทางการ การแยกทางอะนไม!อาจหลกเลยงได>มะกก!อให>เกดความเจบปวดใจต!อครอบคระวนซงต>องเลยงดเดกน>อยเพยงเพอต>องแยกทางกะนอย!เป_นปรจา ภาพยนตร�เรองนคอหนงในเหตการณ�เช!นนะน เมอลกบญธรรมคนล!าสดของเธลมา คอ จอห�นขจอห�น (Kier Segundo) ต>องถกยกให>แก!ครอบคระวอเมรกะนทระบเลยงดเดก ทกห>วงยามในชวตของเดกน>อยวะยสามขวบกลายเป_นสงอะนมค!าเมอเธลมาต>องทาหน>าทเลยงดของตนเป_นวะนสดท>าย ตะงแต!การอาบนา การป�อนข>าวป�อนนา การนาไปส!งโรงเรยน ซงจอห�น-จอห�นต>องเข>าร!วมในการนาเสนอหน>าตาของโรงเรยน เมอเธลมากะบยรนาจอห�น-จอห�นไปส!งโรงแรมซงพ!อแม!บญธรรมสงวะยนะดหมายได> โดยมนะกสะงคมสงเคราห�บอะนคา (Bianca) ร!วมทางไปด>วย ความหวานอมขมกลนต!างๆ หวนฟ�งขนมา ตอกยาด>วยความหรหราของโรงแรม ช!วยทาให>ผ>ชมตรหนะกถง

103

ความจรงอะนเจบปวดทอย!เบองหละงการเลยงดบตรบญธรรม อย!างไรกตาม ความจรงอะนโหดร>ายทว!านมได>ทมแทงเธลมากะบยรในทะนททะนใด แต!จกละบบะงเกดโดยพละนเมอพวกเขาต>องเดนทางออกจากโรงแรมไป

Ganito Kami Noon, Paano Kayo Ngayon? Ganito Kami Noon, Paano Kayo Ngayon? Ganito Kami Noon, Paano Kayo Ngayon? Ganito Kami Noon, Paano Kayo Ngayon? 1976; Hemisphere Pictures; 35 มม.; ส; 134 นาท

ผ>กากะบ: Eddie Romero; บทภาพยนตร�: Eddie Romero, Roy Iglesias; กากะบภาพ: Justo Paulino; ตะดต!อ: Ben Barcelon; เพลง: Lutgardo Labad; ควบคมเสยง: Demetrio Santros; ดแลการผลต: Laida Lim-Perez, Peque Gallaga; นะกแสดง: Christopher de Leon, Eddie Garcia, Gloria Diaz, Leopoldo Salcedo, Dranreb, Rosemarie Gil, E.A. Rocha, Tsing Tong-Tsai, Johnny Vicar. ภาพยนตร�เล!าถงการผจญภะยแลการผจญเคราห�ของเดกชายชาวนาไร>เดยงผ>หนง คอ นโอลาส โอคะมโป หรอคละส (Nicolas Ocampo or Kulas ซงแสดงโดย Christopher de Leon) ในช!วงเปoดฉากการปฏวะตฟoลปปoนส�เมอ ค.ศ.1896 ขณทคละสเดนทางไปยะงมนลาเพอค>นหาชวตทดกว!านะน การเดนทางของเขากละบนาเขาไปส!ช!วงจะงหวสาคะญในปรวะตศาสตร�ฟoลปปoนส� คอการเปoดฉากขนของสงครามรหว!างสเปนกะบสหระฐอเมรกา การปรกาศเอกราชของฟoลปปoนส�ใน ค.ศ.1898 แลการเปoดฉาก(อกคระง)ของอกสงครามหนง คอสงครามรหว!างฟoลปปoนส�กะบอเมรกาใน ค.ศ.1899 เขาได>พบกะบผ>คนต!างๆ ซงช!วยให>เขาค>นพบอะตละกษณ�ของตนในฐานบคคลแลในฐานชาวฟoลปoโน ตอนแรกเขากะบพรซงขอให>เขาช!วยเลยงดบตรของตน คอ บนดอย (Bindoy แสดงโดย Dranreb) จนกว!าจเตบใหญ!ขนเตมวะย โดยคละสจได>ระบบ>านหละงหนงในมนลาแลห>นจานวนหนงในบรษะทนาตาลเป_นการตอบแทน ในรหว!างทาง คละสได>สร>างมตรภาพขนกะบคณแสดงคณหนง มชอว!า “Sarsuwela” ซงมผ>จะดการคณ (แสดงโดย Leopoldo Salcedo) แลมดดง (แสดงโดย Gloria Diaz) เป_นดาราสาวนะกแสดงนา ซงยดครองหะวใจของคละสไปจนหมด แต!ไม!ว!าคละสจพยายามเอาชนใจของเธออย!างไร ดดงกเป_นผ>ทมเคยร>สกเพยงพอกะบสงทตะวเองได>ระบ เธอจงยะงคงความสะมพะนธ�ละบๆ กะบธบอร� (Tibor) นะกกฎหมายซงแต!งงานแล>ว (แสดงโดย Eddie Garcia) ซงเป_นทปรกษาทางกฎหมายให>แก!คละสในเรองทระพย�สนซงทงไว>ให>เขาโดยพรนะกบวช นอกจากนะน คละสยะงได>เจอกะบลม (แสดงโดย Tsing Tong-Tsai) คนจนจนๆ ผ>คอยช!วยให>เขามองเหนคณค!าของตะวเองแลกรทะงยอมเสยงเอาชวตเข>าแลกเพอปกป�องคละสจากกรสนของทหาร นอกจากเหตการณ�ทเกดกะบคละสกลายเป_นตะวกรต>นให>เขาค>นพบคณค!าของตะวเอง ภาพยนตร�ยะงเผยให>เหนถงความยากลาบากในการค>นหาอะตละกษณ�ของความเป_นคนฟoลปปoนส�ในช!วงสงครามสาคะญสองคระง แลการกรทาต!างๆ ทคละสเลอกใช>เพอยนยะนถงอะตละกษณ�ของตน Hari Sa Hari, Hari Sa Hari, Hari Sa Hari, Hari Sa Hari, Lahi Sa Lahi Lahi Sa Lahi Lahi Sa Lahi Lahi Sa Lahi

104

1987; 35 มม.; ส; 150 นาท ผ>กากะบ: Eddie Romero, Hsiao & Chao Lili; ผ>อานวยการสร>าง: Florendo R. Garcia, Jr., Hu Chi Ming; เรอง: ดะดแปลงจากจดหมายเหตราชวงศ�หมงแลจดหมายเหตฟoลปปoนส� โดย Narciso G. Reyes, Zhai Jienping, Liu Chingyuen; กากะบภาพ: Manolo Abaya, Ru Swei Run; ตะดต!อ: Yang Zhongchi, Renato de Leon, Serafin Dineros; เพลง: Ryan Cayabyab, Wang Liping; ดแลการผลต: Fiel Zabat, Zhu Shaoshen, Chen Hsia Ohsia; นะกแสดง: Vic Vargas, Wang Shing Gang, Dan Alvaro, Tanya Gomez, Romemarie Sonora, Isabel Rivas, Liu Chung, Chang Jie, Chao Jie, Alan Bautista, Ruben Rustia. ภาพยนตร�ปรวะตศาสตร�ย>อนไปถงยคอะนไกลโพ>นในสมะยราชวงศ�หมงเมอพรเจ>าซต (Zhu Di) ทรงดาเนนนโยบายพะฒนาปรเทศให>วะฒนาถาวรแลเปoดสะมพะนธไมตรกะบนานาปรเทศ อะนทาให>จนกลายเป_นปรเทศมะงคะงแลแผ!อทธพลอะนไพศาลออกไปกว>างไกล ด>วยบรบทเช!นน พรเจ>าปาดกา พาหาลา (Pduka Pahala) กษะตรย�แห!งซล จงตะดสนพรทะยเสดจเยอนปรเทศจนเพอเปoดสะมพะนธไมตรแลการค>ากะบจน แต!ขณทคณทตจากซลกาละงเป_นแขกของพรเจ>าซตอย!นะน การเมองแลความขะดแย>งภายในกฉกกรชากผ>คนชาวซลออกเป_นเสยงๆ จนนาไปส!การสนพรชนม�ของพรเจ>าพาดกา ภาพยนตร�เรองนต>องการเผยให>เหนถงความสะมพะนธ�อะนเก!าแก!ในหม!ปรเทศเอเชยด>วยกะนในห>วงเวลาอะนยาวนานก!อนจถกเข>ายดครองเป_นอาณานคมโดยมหาอานาจตวะนตก Hellow, Soldier! (Hellow, Soldier! (Hellow, Soldier! (Hellow, Soldier! (ภาคสองของภาพยนตร�ไตรภาคชด ภาคสองของภาพยนตร�ไตรภาคชด ภาคสองของภาพยนตร�ไตรภาคชด ภาคสองของภาพยนตร�ไตรภาคชด Tatlo, Dalawa, Isa)Tatlo, Dalawa, Isa)Tatlo, Dalawa, Isa)Tatlo, Dalawa, Isa)

1974; Mever Films; 35 มม.; ส; 155 นาท ผ>กากะบ: Lino Brocka; เรอง: Sis. Angela Barios; บทภาพยนตร�: Mario O’Hara; กากะบภาพ: Romeo V. Vitug; เพลง: Minda Azarcon; นะกแสดง: Anita Linda, Hilda Koronel. ลเซย (Lucia แสดงโดย Anita Linda) หญงระบจ>างซะกรดเสอผ>า เลยงชพอย!กะบลกสาว คอกนา (Gina แสดงโดย Hilda Koronel) อย!ในเขตสละมแห!งหนงของมนลา เธอเลยงดลกสาวขนมาเพยงลาพะงหละงจากทหารอเมรกะนทาเธอท>องในช!วงหละงสงครามโลกคระงทสอง แต!หละงจากหายตะวไปอย!างยาวนาน ในทสดผ>เป_นพ!อกกละบมา ทะงแม!แลลกสาวต!างกกลกจอเตรยมรอระบการกละบมาของคนอเมรกะน กรทะงสละมทะงสละมกพลอยตนเต>นกรวนกรวายไปด>วย เมอเขาเดนทางมาถงเข>าจรงๆ เขากได>ระบการต>อนระบจากทกผ>คนราวกะบวรบรษ ผ>หญงต!างพากะนรมร>อมไต!ถามถงเพอนทหารอเมรกะนคนอนๆ ทเคยหว!านเพาพะนธ�ลกครงเอาไว>ในช!วงเวลาเดยวกะน ส!วนลเซยนะน เนองจากไม!สามารถควบคมความตนเต>นของตะวเองได> จงดมเหล>าจนเมามาย กนาร>สกอะบอายต!อการกรทาของแม! จงพาเธอกละบเข>าห>องพะก เมอบดามาถงพร>อมกะบภรรยาชาวอเมรกะน จงมเพยงกนาเท!านะนทต>องเผชญหน>ากะบค!สามภรรยา ผ>เป_นบดาพยายามชะกชวนให>ก

105

นาเดนทางไปอเมรกากะบตน เพอจได>ระบการศกษาทด แต!เสยงจากห>องพะกกชะกนาเอาชายอเมรกะนให>ต>องเผชญหน>ากะบลเซย ผ>เมามายแลน!าสงสาร ลเซยกอดอดตคนระกของตนแลทะกทายเขาด>วยคาภาษาอะงกฤษคาเดยวทเธอร>จะก คอ “สวะสด ทหาร!” (Hellow, soldier!) แต!ความระกของเธอกกลายเป_นความขมขนเมอเธอค>นพบว!าเขากละบมาเพยงเพอสมบะตอย!างเดยวทเธอม คอ ลกสาวของคนทะงสอง ลเซยจงคละงขนมาแลด!าทออดตคนระกอย!างรนแรง หละงจากขะบไล!สามภรรยาอเมรกะนกละบไป ลเซยกถกทงให>เมามายอย!เพยงเดยวดาย เมอเธอตนขนมาในคนนะน เธอพบว!าตนเองอย!แต!เพยงลาพะง เดยวดาย ไม!มกรทะงลกสาว ด>วยความคดว!าตะวเองถกทง ลเซยจงออกวงตามหากนาไปอย!างเสยขวะญ จนกรทะงพบว!าลกสาวกาละงเดนอย!กะบคนระก ชวตของคนซะกรดกกละบมาดาเนนไปเช!นเดมทเคยดารงอย!ก!อนหน>าน

Himala Himala Himala Himala (Miracle)(Miracle)(Miracle)(Miracle) 1982; 35 มม.; ส; 124 นาท

ผ>กากะบ: Ishmael Bernal; ผ>อานวยการสร>าง: Charo Santos-Concio; เรอง/บทภาพยนตร�: Ricky Lee; กากะบภาพ: Sergio Lobo; ตะดต!อ: Ike Jarlego, Jr.; เพลง: Winston Raval; ควบคมเสยง: Vic Macamay; ดแลการผลต: Raquel Villavicencio; นะกแสดง: Nora Aunor, Spanky Manikan, Laura Centeno, Gigi Duenas, Veronica Palileo, Vangie Labalan, Aura Mijares, Ama Quiambao, Cris Daluz, Tony Angeles, Richard Arellano, Joe Gruta, Lem Garcellano, Pen Medina, Ray Ventura, Ben Almeda, Estela de Leon. เอลซ!า (Elsa แสดงโดย Nora Aunor) คอเดกสาวธรรมดาคนหนง แต!ได>ระบความสนใจจากผ>คนขนมาเมอเธออ>างว!าสามารถแสดงปาฏหารย�แลตดต!อกะบวญญาณต!างๆ ได> เมองคปZง (Cupang) ซงเคยเงยบเหงาอ>างว>างทเอลซ!าดารงชวตอย! จงคกคะกมชวตชวาขนมาโดยพละนเมอข!าวเรองนมตรเกยวกะบพรแม!มารของเอลซ!าแพร!สพะดออกไป พละงในการระกษาของเธอดงดดเอาผ>คนจานวนมาก ทะงคนป�วยแลคนขสงสะย สอแลนะกท!องเทยว การไหลทละกเข>ามาของคนแปลกหน>าเปลยนชวตผ>คนของเมองคปZงไปจากเดม เมอมโอกาสหาเงนจากฝงคนทแห!กะนมาขอความช!วยเหลอหรอพสจน�อานาจในการระกษาของเอลซ!า ผ>คนในเมองคปZงกปทแตกหะกกะนในทกเรองทพวกเขา ตะงแต!การทาบ>านเช!าไปจนถงการขายเดกพรหมจารย� ไม!มอไรหลดพ>นจากการขายได> แม>กรทะงรปจาลองของพรแม!มาร ขณเดยวกะนนะน การทเอลซ!าดงดดผ>คนให>หละงไหลมาหาเธอ กมผ>คนอกจานวนหนงถกทาให>แปลกแยกออกไปกะบการทจ!ๆ เธอกเคร!งศาสนาขนโดยพละน เพอนของเอลซ!าซงเพงเดนทางกละบจากเมองแลร>จะกกะบเอลซ!ามาตะงแต!เยาว�วะยกลกขนท>าทายความเคร!งศาสนาของเอลซ!าด>วยการจะดการเต>นคาบาเร!ต�โชว� สงทสละบซะบซ>อนยงขนไปอก คอ ออร�ล (Orly) นะกสร>างภาพยนตร�ซงถกตรงอย!รหว!างคนทศระทธากะบคนทสงสะยในตะวเอลซ!า แลพยายามจถ!ายทาสารคดเกยวกะบ “ปาฏหารย�” แลความจรงต!างๆ ทอย!เบองหละง จนในทสด ออร�ลกบะงเอญได>ถ!ายฟoล�มเหตการณ�ทเอลซ!ากะบเพอนของเธอ คอ จายอง (Chayong) ถกข!มขนโดยพวกเดกตดยาแถวนอกเมอง ออร�ลต>องตะดสนใจอย!างหนะกว!าควร

106

จเปoดเผยเรองราวนออกไปดหรอไม! โดยแลกกะบการทชอเสยงของเอลซ!าจต>องถกทาลายลง หรอเกบเรองนไว>เป_นความละบแลระกษาตานานเกยวกะบเอลซ!าเอาไว>ต!อไป หละงจากเหตการณ�ดะงกล!าว เอลซ!ากไม!เหมอนเดมอกต!อไป เธอสญเสยพละงปาฏหารย� เพอนสนทคอจายองกตะดสนใจฆ!าตะวตาย หละงจากนะนโศกนาฏกรรมต!างๆ กมาเยอนมาคปZงทลเรองสองเรอง แต!เมอผ>คนค>นพบว!าเอลซ!าตะงท>องแลลมฝนเรมกละบมาหละงจากฤดแล>งอะนาวนาน เมองคปZงกกละบคนสภาพส!ตะวตนดะงเดมของมะนอกคระง ผ>คนเชอกะนว!าเอลซ!าตะงท>องขนมาโดยอานาจของพรเจ>า (Immaculate Conception) ผ>คนจงพากะนกละบมายะงเมองคปZงอกคระง เมอกละบไปยะงภเขาทเธอถกข!มขน เอลซ!ากพดกะบมหาชนผ>ศระทธา แลทาในสงทไม!อาจคาดคดได> คอ เธอปฏเสธปาฏหารย�ของตน ผ>คนพากะนตกตลงต!อคาปรกาศ แต!กยะงไม!เชอในสงทเธอพด ทะนใดนะนกมเสยงป�นนะดหนงทาให>การปรกาศของเอลซ!าต>องสงบเงยบลง ผ>คนพากะนแตกตน วงหนไปในทกทศทาง ขณทเอลซ!าถกนาขนรถพยาบาลฉกเฉนวงจากไป ผ>คนกกละบมาจงระกศระทธาในสงทเธอเรมไว>อกคระง

Hinugot Sa LangiHinugot Sa LangiHinugot Sa LangiHinugot Sa Langitttt 1985; Regal Films; 35 มม.; ส; 123 นาท

ผ>กากะบ: Ishmael Bernal; บทภาพยนตร�: Amado Lacuesta; กากะบภาพ: Rody Lacap; ตะดต!อ: Jess Navarro; เพลง: Willy Cruz; ควบคมเสยง: Rudy Baldovino; ดแลการผลต: Elmo Manapul; นะกแสดง: Charito Solis, Maricel Soriano, Dante Rivero, Al Tantay, Amy Austria, Rowell Santiago, Ray Ventura, Marilou Diaz-Abaya. ภาพยนตร�เกยวกะบการทาแท>งในฟoลปปoนส� คาร�เมน คาสโตร (Carmen Castro แสดงโดย Maricel Soriano) เป_นสาวพนะกงานปรจาบรษะทซงมหน>าทการงานดแต!แอบมสะมพะนธ�ละบกะบสามคนอน (แสดงโดย Al Tantay) ในเวลาเดยวกะนนะน เธอกระกษาความสะมพะนธ�กะบแฟนหน!มฐานดจากดาเวา (Davao) (แสดงโดย Rowell Santiago) เพอหาทางออกให>แก!สะมพะนธ�อะนสะบสนน เพอนของเธอ คอ สเตลล!า (Stella แสดงโดย Army Austria) ซงใช>ชวตอสรทะงในเรองชวตส!วนตะว การงานแลความสะมพะนธ�กะบผ>ชาย ขณเดยวกะน คาร�เมนกมเจ>าของบ>านเช!า คอ จลง (Juling แสดงโดย Charito Solis) ชาวครสต�ผ>เคร!งคระดคอยทาหน>าทถ!วงดลยภาพให>แก!ชวต เมอคาร�เมนพบว!าเธอกาละงตะงท>อง เธอขอคาแนนาจากคนใกล>ชดของตน แต!ถกต!อต>านอย!างหนะก แต!ทะงช>ระกแลมตรของเธอกละบบอกให>เธอไปทาแท>งเอาเดกออกเสยในขณทยะงเป_น “ก>อนเนอ” จมกแต!จลงทเคร!งศาสนาเท!านะนทไม!แนนาให>ฆ!าเดก ท>ายทสด คาร�เมนกตะดสนใจทาแท>ง หละงการทาแท>ง เธอค>นพบว!าไม!เพยงแต!เธอเท!านะนทเผชญกะบปZญหาต!างๆ ในชวต คนเช!าทดนซงถกไล!ทกได>สะงหารจลง สเตลล!ากกลายเป_นโรคปรสาท ส!วนช>ระกทะงสองต!างกพากะนทงเธอไป คาร�เมนเรมตรหนะกว!า หากจมชวตรอดจากปZญหาแลอปสรรคต!างๆ ในชวต เธอจต>องมความกล>าแลมพละงในการเผชญหน>ากะบมะน

107

Iginuhit ng TadhanaIginuhit ng TadhanaIginuhit ng TadhanaIginuhit ng Tadhana 1965; Sampaguita Pictures; 35 มม.; ขาว-ดา; 123 นาท

ผ>กากะบ: Luciano B. Carlos; ผ>อานวยการสร>าง: Elejandro Galang; บทภาพยนตร�: Emmanuel Borlaza; กากะบภาพ: Amaury Argra, Higino J. Fallorina, Steve Perez; เพลง: Restie Umali; ดแลการผลต: Honorato de la Paz, Bert Sto. Domingo; นะกแสดง: Gloria Romero, Luis Gonzales, Rosa Mia, Ferdinand Marcos Jr., Vilma Santos. ภาพยนตร�เรองนคอจดหมายเหตชวปรวะตของอดตปรธานาธบดเฟอร�ดนาน มาร�คอส (Ferdinand Edralin Marcos) ตะงแต!เกดจนก>าวขนดารงตาแหน!งเป_นปรธานาธบดททะงทรงอานาจมากทสดแลก!อให>เกดการวพากษ�วจารณ�ออฉาวทสดในปรวะตศาสตร�ฟoลปปoนส� ภาพยนตร�เรมตะงแต!ภมหละงทางการเมอง โดยเน>นยาถงช!วงชวตในวะยเยาว�ทมาร�คอสเตบโตขนในตรกลนะกการเมองในเมองอโลคอส (Ilocos) ซงเขาเคยถกกล!าวหาว!ามส!วนพะวพะนกะบคดฆาตกรรมนะกการเมองทเป_นค!แข!งของบดา การก>าวขนส!อานาจของมาร�คอสได>ถกฉายให>เหนตะงแต!แรกเรมเมอเขาได>ระบชะยชนในการเลอกตะงสภาคองเกรสแลวฒสภา นอกจากความสาเรจทะงในสองสภาแล>ว ภาพยนตร�ยะงโปรยปรายไปด>วยเรองราวความระกโรแมนตคกะบอเมลด>า โรมอะลเดซ (Imelda Romualdez Marcos) ซงทาให>ภาพยนตร�เรองมสสะนยงขน การปล!อยฉาพยนตร�เรองนออกฉายในช!วงขณทมาร�คอสกาละงรณรงค�หาเสยงเพอก>าวขนเป_นปรธานาธบดในปr ค.ศ.1965 กลายเป_นเรองออฉาวขนฉะบพละนเมอค!แข!งของมาร�คอส คอ ปรธานาธบดดอสสดาโด มาคาปากะล (Diosdado Macapagal) สะงห>ามฉายภาพยนตร�เรองน จนว!ากะนว!า ความเหนอกเหนใจต!อการสะ งแบนภาพยนตร� เ รองน คอปZจจะยสาคะญททาให>มาร�คอสก>าวขนดารงตาแหน!งปรธานาธบดในท>ายทสด

Ina, Kapatid, AnakIna, Kapatid, AnakIna, Kapatid, AnakIna, Kapatid, Anak 1979; Regal Films; 35 มม.; ส; 96 นาท

ผ>กากะบ: Lino Brocka; เรอง/บทภาพยนตร�: Mel Chionglo; กากะบภาพ: Conrado Baltazar; เพลง: Ernani Cuenco; ควบคมเสยง: Luis Reyes, Ramon Reyes; ดแลการผลต: Mel Chionglo; นะกแสดง: Charito Solis, Ric Rodrigo, Lolita Rodriguez, Rio Locsin, Laurice Guillen. การววาทกะนรหว!างพสองสองสาว คอ ปรา (แสดงโดย Lolita Rodriguez) กะบเอมเลย (แสดงโดย Charito Solis) ผ>เป_นน>องต!างมารดานะนนอกจากนาความเจบปวดมาให>แล>ว ยะงนามาส!การให>อภะยแลความระกให>แก!กะนแลกะน เมอกละบมาบ>านหละงจากไปใช>ชวตอย!ในชคาโกนานถงยสบปr ปราผ>เป_นพกกละบมาพบว!าบดากาละงป�วย ไร!นาสาโทถกขาย แลบ>านของบรรพบรษกถกยด ยงไปกว!านะน ความสะมพะนธ�รหว!างเธอกะบเอมเลยยงเลวร>ายลงไปอก เพรารหว!างทบดาตนขนนะน เอมเลยได>กล!าวหาปราว!ากาละงขโมยความระกของครอบคระวไปจากเธอ เอมเลยกล!าวหาปราว!ากาละงแก>แค>นเธอทไปแต!งงานกะบมาโนลง (Manoling) ซงเป_นคนระกเก!าของเอมเลย

108

การแต!งงานของทะงสองทาให>ปราใจสลายแลตะดสนใจเดนทางไปอย!ในสหระฐฯ หละงจากหลายปrแห!งความทกข�ยาก เอมเลยต!อส>ดนรนเพอให>ชวตครอบคระวของตนดาเนนต!อไปได> ตอนนปราเดนทางกละบมา อารมณ�ความร>สกเก!าๆ รหว!างค!ระกเก!าจงฟ�งกรจายขนอกคระง ขณทลกสาวของเอมเลย (แสดงโดย Rio Locsin) กพะฒนาความสะมพะนธ�อะนแน!นแฟ�นกะบปรา ผ>เป_นป�า เสยยงกว!าเอมเลย ผ>เป_นแม! อย!างไรกตาม แม>ความเจบปวดต!างๆ จปรเดปรดะงเข>ามา แต!ในท>ายทสดแล>ว เอมเลยกยอมขอโทษจากปรา ซงกยนดยกโทษให> อะนเป_นการปรนปรนอมอกคระงก!อนทปราจตะดสนใจเดนทางไปใช>ชวตในอเมรกาอกคระง InsiangInsiangInsiangInsiang

1976; CineManila Corp.; 35 มม.; ส; 95 นาท ผ>กากะบ: Lino Brocka; เรอง: Mario O’Hara; บทภาพยนตร�: Mario O’Hara, Lamberto E. Antonio; กากะบภาพ: Conrado Baltazar; ตะดต!อ: Augusto Salvador; เพลง: Minda D. Azarcon; ควบคมเสยง: Rudy Baldovino; ดแลการผลต: Fiel Zabat; นะกแสดง: Hilda Koronel, Mona Lisa, Ruel Vernal, Rex Cortez, Marlon Ramirez, Nina Lorenzo, PETA Kalinangan Ensemble. อนเสยง (แสดงโดย Hilda Koronel) เป_นเดกสาววะย 17 ปr อย!กะบแม! คอ อาลง ปาชง (Aling Pacing แสดงโดย Mona Lisa) แต!เพยงลาพะงในย!านชานเมองแห!งเมองตอนโด (Tondo) ขณทเธออย!ดแลบ>านนะน แม!ต>องออกไปขายปลาในตลาด ดาโด (Dado แสดงโดย Ruel Vernal) คนระกหน!มของแม! เป_นหะวหน>าแกงซ�นะกเลง ซงเข>ามาสร>างสะมพะนธ�สวาทกะบแม!เพราต>องการใกล>ชดกะบอนเสยง แต!อนเสยงกละบมคนระกอย!แล>ว คอ แดนน (Danny แสดงโดย Rez Cortez) ซงทางานอย!ในร>านซ!อมรถ ทะงสองฝZนว!าสะกวะนหนงของมบ>านเป_นของตะวเองแลใช>ชวตอะนสงบเงยยอย!ด>วยกะน วะนหนง แดนนพาอนเสยงไปเข>าโรงแรม แต!พอเธอตนขนมาในวะนร!งขนกละบพบแดนนหายไปแล>ว ส!วนดาโดกพยายามทกวถทางทจให>ได>ระบความระกจากอนเสยง คนหนง ขณทปาชงหละบ ดาโดได>เข>ามาข!มขนอนเสยง แต!เมอเธอบอกเรองนกะบแม! ปาชงกละบโกรธแลตบหน>าเธอ หาว!าเธอให>ท!ายะวยวนดาโดเอง อนเสยงพยายามหาทางแก>แค>น จงทาตะวใกล>ชดกะบดาโดจนถงวางแผนหนตามไปด>วยกะน แล>วหลอกให>ดาโดพดให>แม!ได>ยนโดยดาโดไม!ร>ตะวว!า เขาจวางแผนพาเธอหนไปอย!เซบด>วยกะน ทงยายแก!ปาชงเอาไว>คนเดยว เมอปาชงได>ยนดะงนะน จงโกรธมากแลใช>กรรไกรแทงดาโดจนถงแก!ความตาย หละงจากปาชงถกจะบเข>าคก อนเสยงจงสารภาพกะบแม!ว!าเธอไม!เคยระกดาโดเลย แต!ต>องการแก>แค>นแม!เท!านะนเอง เมออนเสยงขอให>แม!ยกโทษให> ปาชงกยนยอมยกโทษให>อย!างพทะกพท!วน

IsaakIsaakIsaakIsaak 1996; 35 มม.; ส; 10 นาท; หนะงสะน

109

ผ>กากะบ: Nick Deocampo; บทภาพยนตร�: Nick Deocampo; กากะบภาพ: Yam Laranas; ตะดต!อ: Ricky Orellana; เพลง: Dodjie Fernandez; ควบคมเสยง: Joey Agbayani; นะกแสดง: Chris Isaak, Tony Mabesa. หนะงสะนเรองนสร>างขนโดยได>ระบแรงบะนดาลจากภาพเขยนชอว!า “The Sacrifice of Isaac” ของเรมบระงด� (Rembrandt) ศลปoนชาวดะทต�ผ>มชอเสยงก>องโลก โดยอย!ในท!วงทานองของการคดไคร!ครวญถงความสะมพะนธ�รหว!างพ!อกะบลก โดยใช>เรองเล!าสองเรองค!ขนานกะนไป กล!าวคอ ขณทลกปรารถนาจโบยบนออกไปส!เสรภาพ โดยต!อส>ดนรนให>หลดพ>นจากการกดบะงคะบของพ!อ ซงแสดงให>เหนจากภาพเดกหน!มทยนเฝ�าดผ>เป_นพ!อทกาละงนอนป�วยอย!บนเตยง โดยปรารถนาจพาตะวเองหนให>พ>นจากการกดขครอบงาของพ!อ ในอกด>านหนง อแซค (Isaac) ในพรคะมภร�ไบเบล ซงต>องหนเอาชวตรอดจากเงอมของอะมราฮะม (Abraham) ผ>เป_นพ!อทตะงใจจปลดชวตลกชาย

Jack and JillJack and JillJack and JillJack and Jill 1954; Sampaguita Pictures; 35 มม.; ขาว-ดา; 123 นาท

ผ>กากะบ: Mar S. Torres; อานวยการสร>าง: Jose O. Vera; เรอง: Mars Ravelo; นะกแสดง: Dolphy, Lolita Rodriguez, Rogelio de la Rosa, Etang Ditscher, Jose de Villa, Haracio Morales. หลยซ!า (Luisa แสดงโดย Lolita Rodriguez) กะบกอร�โย (Goryo แสดงโดย Dolphy) เป_นพกะบน>องกะน หลยซ!าเป_นคนขะบรถจปน ส!วนกอร�โยทางานบ>านทกอย!าง เธอชอบทเลากะบผ>คน ส!วนเขาชอบทาตะวให>ดดสาหระบผ>คน เมอผ>เป_นพ!อ คอมะง อะมโบ (Mang Ambo) ล>มเจบลง เขากแนนาให>หลยซ!า ซงตอนนแต!งตะวเป_นชายแลใช>ชอใหม!ว!า อตอย (Itoy) ให>ไปเป_นคนขะบรถให>แก!คนรวยผ>หนง คอ การ�โด (Gardo แสดงโดย Rogelio de la Rosa) เรองราวกะนซะบซ>อนจงเกดขนเมออตอย ซงแท>จรงแล>วคอผ>หญง ได>ตกหลมระกแก!นายจ>างผ>หล!อเหล!า แต!เรองยงสละบซะบซ>อนยงขนไปอกเมอกอร�โย ซงปลอมตะวเป_นผ>หญงเข>ามาทางานอย!ในบ>านของการ�โด แม!ของการ�โดเข>าใจผดว!ากอร�โยเป_นผ>หญงจรงๆ แลให> “เธอ” มาเป_น “ลกสาว” คนใหม!ของตน ด>วยการใช>ชวตอย!ในท!ามกลางอะตละกษณ�ปลอมๆ เช!นน จงก!อให>เกดเรองราวชวนหะวต!างๆ ขนมา จนในทสดโลกกกละบมาเหมอนเดมเมอตะวตนแท>จรงของพวกเขาได>ระบการเปoดเผยออกมา แลโลกแห!งความเป_นจรงกกละบมาดาเนนเช!นปกตของมะนต!อไป

Jose RizalJose RizalJose RizalJose Rizal 1998; GMA Films; 35 มม.; ส; 178 นาท

ผ>กากะบ: Marilou Diaz-Abaya; บทภาพยนตร�: Ricky Lee, Jun Lana, Peter Ong Lim; กากะบภาพ: Rody Lacap; ตะดต!อ: Manet A. Dayrit; เพลง: Nonong Buencamino; ควบคมเสยง: Rudy Gonzalez, Albert Michael Idioma; ดแลการผลต: Leo Abaya; นะกแสดง:

110

Cesar Montano, Jaime Fabregas, Joel Torre, Gardo Versoza, Monique Wilson, Gloria Diaz, Chin Chin Gutierrez. ภาพยนตร�ชวปรวะตของโฮเซ! รซาล (Jose Rizal แสดงโดย Cesar Montano) ในฐานนะกเขยนหะวก>าวหน>าทต>องการสอความคดเกยวกะบความเป_นชาตแลการปฏรปสะงคมผ!านนวนยายของตนเรอง Noli Me Tangere กะบ El Filibusterismo อย!างไรกตาม แทนทจนาเสนอเรองราวตามลาดะบเวลาเพอแสดงให>เหนช!วงจะงหวต!างๆ ในชวต ภาพยนตร�เรองเลอกกรอบการนาเสนอแบบจตวทยาทวางเส>นทางการก!อรปทางความคดแลจตสานกทางการเมองของรซาล ซงบรรลจดสดยอดเมอเขาตรหนะกถงความตายของตน เส>นทางความคดทว!านของรซาลได>ระบการปZกหมดหมายโดยใช>ข>อถกเถยงรหว!างรซาลกะบทปรกษาทางกฎหมาย คอ Luis Taviel de Andrade (แสดงโดย Jaime Fabregas) แลกะบตะวลครในจนตนาการทเขาสร>างขน คอ Simoun Ibarra (แสดงโดย Joel Torre) ซงเป_นตะวพรเอกในนวนยายของรซาล โดยคนทะงพยายามทาให>รซาลเข>าใจถงแรงผละกดะนททาให>เขาต>องคดหาหนทางแห!งการปฏรป นอกจากนะน ภาพยนตร�ยะงพยายามนาผ>ชมไปส!ภมหละงด>านการศกษาในวะยเยาว�แลความสะมพะนธ�รหว!างรซาลกะบครอบคระวแลคนระก คอ โจเซฟrน แบรคเคน (Josephine Bracken แสดงโดย Chin Chin Gutierrez) แลจบด>วยการปรหารชวตรซาล ณ บากมบายะม (Bagumbayam) ซงแม>เจ>าหน>าทอาณานคมสเปนผ>จะบกมพากะนเฉลมฉลองต!อความตายของเขา แต!การสนชพของรซาลกละบนาไปส!การเปoดฉากของการต!อส>ปฏวะตเพอเสรภาพของฟoลปปoนส�ในทสด

JunkzillJunkzillJunkzillJunkzillaaaa 1995; 35 มม.; ส; 3 นาท; อนเมชะน

ผ>กากะบ: Nonoy Dadivas; เรอง/บทภาพยนตร�: Nick Deocampo. ครอบคระวๆ หนงได>ปรสบกะบเหตการณ�แปลกปรหลาดเมอขยของตนได>กลายร!างเป_นสะตว�ปรหลาด โดยขยทพวกเขาโยนทงออกไปทางหน>าต!างได>ก!อรปขนเป_นสะตว�ร>ายทคกคามไปทะวทะงเมอง แลผ>คนธรรมดาทะวไปต>องกลายเป_นเหยอของสะตว�ปรหลาดในยามคาคน หนทางแก>ทพวกผ>ใหญ!แนนากคออย!ายอมทาตามคาข!ของสะตว�ร>าย แลในทสดกทาให>พวกเดกๆ เข>าใจว!าการจปกป�องชมชนให>หลดพ>นจากความหายนได>นะนจต>องช!วยกะนหาทางเกบขยให>เป_นทเป_นทาง Kakabakaba Ka Ba?Kakabakaba Ka Ba?Kakabakaba Ka Ba?Kakabakaba Ka Ba?

1980; LVN Pinctures; 35 มม.; ส; 106 นาท ผ>กากะบ: Mike de Leon; ผ>อานวยการสร>าง: Manuel de Leon & Encarnacion de Leon; บทภาพยนตร�: Clodualdo del Mundo Jr., Raquel Villavicencio, Mike de Leon; กากะบภาพ: Rody Lacap; ตะดต!อ: Ike jarlego Jr; เพลง: Lorrie Illustre; ควบคมเสยง: Ramon

111

Reyes; ดแลการผลต: Raquel Villavicencio; นะกแสดง: Christopher de Lecon, Charo Santos, Jay Ilagan, Sandy Andolong, Boboy Garovillo, Johnny Delago, Armida Siguion-Reyna, Leo Martinez, Nanette Inventor, Moody Diaz, Joe Jardi, Danny Javier, George Javier, UP Concert Chorus. เมอหน!มฟoลปoโน (แสดงโดย Christopher de Leon) เดนทางกละบจากญป�น เขาได>กลายเป_นสงทถกตามล!ากะนพลกแผ!นดนจ>าลหวะนหละงจากเทปคาสเสตตละบหนงเกดหลงไปอย!ในกรเป�าของเขาเข>า เนองจากเทปคาสเสตตละบดะงกล!าวบรรจฝo�น ซงเป_นแผนของญป�นในการละกลอบนาสงกฎหมายดะงกล!าวเข>ามาในปรเทศ เมอถกไล!ล!าอย!างถลกหนะงโดยญป�นกล!มหนง หน!มฟoลปoโนกะบแฟนสาว คอเมลาน (Melanie แสดงโดย Charos Santos) แลสมะครพรรคพวก (แสดงโดย Jay Ilagan แล Sandy Andolong) หนการไล!ล!าไปจนถงบาเกยว (Baguio) โดยไม!ร>ตะว สายละบจนกล!มหนงกตามไล!ล!าพวกเขามาด>วย ทะงสองค!หนเข>าไปซ!อนอย!ในโบสถ�แห!งหนง เพอจได>พบว!าโบสถ�ดะงกล!าวคอหน>าฉากอะนหนงของแก�งค�มาเฟrยญป�น โดยบะงเอญ พวกเขาได>ค>นพบแผนการร>ายในการปลอมตะวเป_นพรกะบแม!ชของญป�นในการจาหน!ายฝo�นเพอหวะงยดครองฟoลปปoนส� แลเมอสายละบจนเปoดฉากต!อส>กะบมาเฟrยญป�น แลทะงสองฝ�ายกยะงเป_นฝ�ายถล!มหน!มสาวฟoลปปoโน ทะงศาสนา ทนนยม สผวแลยาเสพตดกเข>ามาผสมโรงกะนในเรองราวชวนหะว ซงท>ายทสดชะยชนกตกเป_นของหน!มฟoลปoโน แลหน!มสาวค!ระกกช!วยกะนไขปรศนา KidlatKidlatKidlatKidlat

1989; Goethe Institut, MFI, Philippine Information Agency; 16 มม.; ส; 10 นาท; หนะงทดลอง ผ>กากะบ: Joey Agbayani. หนะงทดลองโดยการผสมผสานการวาดการ�ตนในหน>าบทบรรณาธการของหนะงสอพมพ�เข>ากะบศลปแห!งการถ!ายภาพยนตร�เรองนต>องการพดเรองสภาพทเกดขนโดยทะวไปในการเลอกท>องถนของฟoลปปoนส� โดยเสยดสเรองการค>นหาความจรงของนะกข!าว ซงต>องต!อส>กะบนะกการเมองผ>ชะวร>ายแลกองกาละงส!วนตะวของเขา ทานองเดยวกะบจมกของพนอคคโอ ปลายดนสอของนะกข!าวกทาหน>าทเหมอนปรอทวะดรดะบการโกหกของนะกการเมอง

KisapmataKisapmataKisapmataKisapmata (In Just the Wink of an EyeIn Just the Wink of an EyeIn Just the Wink of an EyeIn Just the Wink of an Eye, , , , แค!ชะวพรบตาแค!ชะวพรบตาแค!ชะวพรบตาแค!ชะวพรบตา)))) 1981; Bancom Audiovision Copr.; 35 มม.; ส; 96 นาท

ผ>กากะบ: Mike De Leon; เรอง: Nick Joaquin; บทภาพยนตร�: Clodualdo de Mundo, Jr., Raquel Villavicencio, Mike de Leon; กากะบภาพ: Rody Lacap; ตะดต!อ: Jess Navarro; เพลง: Lorrie Ilustre; ควบคมเสยง: Ramon Reyes; ดแลการผลต: Cesar Hernando; นะกแสดง: Vic Silayan, Charito Solis, Jay Ilagan, Charo Santos.

112

ภาพยนตร�เรองนดะดแปลงมาจากเรองสะนของ Nick Joaquin ซงเล!าถงเรองความละบภายในครอบคระวทถกเปoดเผยออกมา คอความสะมพะนธ�ต>องห>ามรหว!างพ!อกะบลกสาวทนาไปส!โศกนาฏกรรม ดาโดง จาระนดะง (Dadong Jarandang แสดงโดย Vic Silayan) ซงเป_นตารวจเกษยณกะบเดอล (Dely แสดงโดย Charito Solis) ภรรยาทยอมตามสามต>อยๆ อาศะยอย!ด>วยกะนกะบลกสาว คอมลา (Mila แสดงโดย Charo Santos) เมอมลาถงอายแต!งงานออกเรอน ดาโดงวางแผนให>เธอแต!งงานกะบโนเอล มานาละนสะน (Noel Manalansan แสดงโดย Jay Ilagan) โดยเขามอาจจปฏเสธข>อเสนอได>เนองจากเธอกาละงตะงท>อง หละงจากการแต!งงาน เรองแปลกๆ ของเหตการณ�กคลคลายออกมา ค!สามภรรยาถกขอร>องให>ใช>คนแต!งงานในบ>านของครอบคระวพ!อตาแม!ยายด>วยอ>างเหตว!าเนองจากแม!กาละงป�วย หละงจากนะน โนเอลกถกขะบออกจากบ>าน แลแม>ว!าเขาจเพยรพยายามโทรศะพท�หาเธอเพยงใด มลากยะงคะงถกกะกบรเวณไว>ในบ>านของพ!อแม! อย!างไรกตาม ในทสดมลากสามารถหนเงอมมอของพ!อไปได>เมอต>องไปโรงพยาบาล โดยหนไปพร>อมกะบโนเอลไปยะงลอส บานอส (Los Banos) ด>วยความโกรธกรวต!อการกรทาของลกสาว ดาโดงจงทาทกวถทางทจนามลากละบมา ดาโดงบะงคะบให>เดอลผ>เป_นภรรยาไปพบกะบลกสาวแลนาทะงสองกละบมายะงมนลา หละงจากสองสามภรรยาได>ตะงหละกปZกฐานอย!ในครอบคระวของมานาละนสะนแล>ว ดาโดงกยะงพยายามอ>อนวอนให>มลากละบบ>าน โดยอ>างว!าแม!กาละงป�วย เพอยตปZญหาย!งยากทกอย!าง มลาตะดสนกละบมายะงบ>านพ!อแม!แลเกบข>าวของทกอย!าง โดยไม!อนะงขะงขอบอกต!อไปว!าจมใครมาห>าม ซงทาให>ดาโดงตะดสนใจลงมอการฆาตกรรมโดยทงให>ตะวลครทกตะวจบชวตลงในตอนจบของเรอง

The Last Fish in the World (The Last Fish in the World (The Last Fish in the World (The Last Fish in the World (ปลาตะวสดท>ายในโลก)ปลาตะวสดท>ายในโลก)ปลาตะวสดท>ายในโลก)ปลาตะวสดท>ายในโลก) 1996; 16 มม.; ส; 5 นาท; อนเมชะน

ผ>กากะบ: Agustina Basco and Patricia Sim. เมอถกคกคามจากความขาดแคลนของทระพยากรธรรมชาต ผ>คนทะวโลกกพยายามทาสงแปลกๆ ในการหาทางจะบปลา นะกวทยาศาสตร�พยายามทาโคลนนงปลาขนมา จนนาไปส!หายน ส!วนพวกชอบผจญภะยกออกแสวงหาปลาในแหล!งนาอะนตราย คนอนๆ กพยายามสร>างปลาในแง!มมสร>างสรรค�ของตนขนมา แต!กล>วนไม!ปรสบความสาเรจอไรเป_นชนเป_นอะน กรนะน คนกยะงจาได>ว!าปลาเคยมหน>าตาอย!างไร ในท>ายทสด ปลาตะวสดท>ายกตะดสนใจจากพวกเขาไป

A LegacyA LegacyA LegacyA Legacy of Violence of Violence of Violence of Violence (มรดกแห!งความรนแรง)(มรดกแห!งความรนแรง)(มรดกแห!งความรนแรง)(มรดกแห!งความรนแรง) 1990; New York State Council for the Arts; VDO; ส; 60 นาท; สารคด

ผ>กากะบ: Nick Deocampo; ผ>อานวยการสร>าง: Shu Lea Cheang. ภาพยนตร�สารคดเรองนนาเสนอความรนแรงในสะงคมฟoลปปoนส� โดยจะดวางเหตการณ�อย!ในช!วงหละงเหตการณ�ปรท>วงใหญ!เมอ ค.ศ.1986 (EDSA) แลสบสาวให>เหนถงบทบาทของสอในการควบคมการเมอง แลการเมองในการควบคมสอ ทะงยะงวเคราห�ให>เหนถงพละงทาง

113

ปรวะตศาสตร� สะงคมแลการเมองทนาปรเทศไปส!การเป_นเมองขน/การพงพงมหาอานาจตวะนตก เพอความมะนคงแลความมะงคะงของตน แลความรนแรงททาลายล>างชวตของผ>คน ซงเป_นผลจากการคอระปชะนแลสภาวอนาธปZตย�ในสะงคมฟoลปปoนส�

Lizard: Or How to Perform in Front of the Reptile Lizard: Or How to Perform in Front of the Reptile Lizard: Or How to Perform in Front of the Reptile Lizard: Or How to Perform in Front of the Reptile (กงก!า(กงก!า(กงก!า(กงก!า:::: หรอวธปฏบะตตนเมออย!หรอวธปฏบะตตนเมออย!หรอวธปฏบะตตนเมออย!หรอวธปฏบะตตนเมออย!ต!อหน>าสะตว�เลอยคลาน)ต!อหน>าสะตว�เลอยคลาน)ต!อหน>าสะตว�เลอยคลาน)ต!อหน>าสะตว�เลอยคลาน)

1986; 16 มม.; ส; 12 นาท; หนะงทดลอง ผ>กากะบ: Roxlee & Ludwig Ilio. คนผ>หนงกรแทกตะวเองเข>ากะบกาแพง เขาโจมตกาแพง เขาวจารณ�การเทดทนบชารปเคารพอย!างมดบอดแลความคละงไคล>ของเพอนมนษย�ด>วยกะน กงก!าคอปรจะกษ�พยานของเขา

Macho DancerMacho DancerMacho DancerMacho Dancer

1989; Special People Production; 35 มม.; ส; 136 นาท ผ>กากะบ: Lino Brocka; บทภาพยนตร�: Ricardo Lee, Amado Lacuesta; กากะบภาพ: Joe Tutanes; ตะดต!อ: Ruben Natividad; เพลง: Mon del Rosario; ควบคมเสยง: Danny Sanchez; ดแลการผลต: Benjie de Guzman; นะกแสดง: Allan Paule, Daniel Fernando, Jacklyn Jose, William Lorenzo, Princess Punzalan. หน!มต!างจะงหวะด (แสดงโดย Alan Paule) ซงหาเลยงชวตโดยการขายเรอนร!างให>แก!ลกค>าเกย� ต>องเผชญกะบผ>คนหลากหลายทส!งอทธพลต!อวธมองโลกของเขา โดยหนงในบรรดาผ>คนเหล!านะนคอโสเภณหน!ม (แสดงโดย Daniel Fernando) ผ>ตามหาพสาวทพละดพรากจากกะนไปนานแล>วเนองจากถกขายในตลาดค>าทาส นอกจากนะนยะงมโสเภณสาว (แสดงโดย Jacklyn Jose) ซงหลอกล!อเอาหะวใจของเขาไปแล>วสละดทงอย!างไม!แยแส การช!วยเพอนออกตามหาพสาวในเมองได>นาไปส!โศกนาฏกรรม ในทสดหละงจากการสะงหารตารวจกะงฉนทมส!วนพะวพะนอย!กะบการค>ายาแลการคอระปชะน ชายหน!มกขนรถโบกมออาลาเมองกละบไปส!บ>านในต!างจะงหวะดตามเดม

MagnificoMagnificoMagnificoMagnifico 2003; Violett Films Production; 35 มม.; ส; 122 นาท

ผ>กากะบ: Maryo J. de los Reyes; บทภาพยนตร�: Michiko Yamamoto; กากะบภาพ: Odyssey Flores; ตะดต!อ: Manet Dayrit; เพลง: Lutgardo Labad; ดแลการผลต: Gerry Pascual; นะกแสดง: Lorna Tolentino, Albert Martinez, Gloria Romero, Jiro Manio, Cherry Pie Picache, Isabella de Leon, Celia Rodriguez, Tonton Gutierrez, Danilo Barrios. แมกนฟoโค (Magnifico) หรอปrคอย (Pikoy) (แสดงโดย Jiro Manio) เป_นเดกหน!มทอาศะยอย!กะบครอบคระวในหะวเมองต!างจะงหวะด โดยมพ!อ (แสดงโดย Albert Martinez) ซงเลยงชพ

114

จากการทางานในโรงงานผลตผ>า Barong แบบพนเมอง ย!า (แสดงโดย Gloria Romero) กป�วยกรเสากรแส แม! (แสดงโดย Lorna Tolentino) กไม!มงานทา น>องสาวกป�วยด>วยโรค cerebral palsy ส!วนพชายกต>องถกตะดทนการศกษา แม>ปrคอยจไม!ได>เป_นเดกฉลาดอไรนะก แต!ความดของเขากสร>างความอบอ!นแลรอยยมให>แก!ผ>คนได>เสมอ เขาแบ!งปZนความระกให>แก!ทกผ>คนแลทาให>สนทสนมกะบทกผ>คนในบรเวณลแวกชมชนทเขาอาศะย วะนหนงเมอเขาปรสบอบะตเหตจนถงแก!ชวต ทกผ>คนทความไร>เดยงสาแลปราศจากความเหนแก!ตะวของเขาได>สร>างรอยปรทะบขนในหะวใจ กได>พากะนหละงไหลกะนมาร!วมพธศพ

Manila by Night / City after DarkManila by Night / City after DarkManila by Night / City after DarkManila by Night / City after Dark (ราตรมนลา / เมองในยามสนธยา)(ราตรมนลา / เมองในยามสนธยา)(ราตรมนลา / เมองในยามสนธยา)(ราตรมนลา / เมองในยามสนธยา) 1980; Regal Films; 35 มม.; ส; 151 นาท

ผ>กากะบ: Ishmael Bernal; กากะบภาพ: Sergio Lobo; ตะดต!อ: Augusto Salvador; เพลง: The Vanishing Tribe; ดแลการผลต: Peque Gallaga; นะกแสดง: Rio Locsin, Cherie Gil, Lorna Tolentino, Alma Moreno, Bernardo Bernardo, Orestes Ojeda, William Martinez, Charito Solis, Gina Alajar, Johny Wilson, Jojo Santiago, Sharon Manabat. ภาพยนตร�เล!าถงชวตของผ>คนกลางคนในมนลาทแม>จไม!เคยเจอกะนแต!กร!วมชตากรรมเดยวกะน ตะงแต!ชายหน!มผ>ใฝ�ฝZนว!าจเป_นนะกร>อง (แสดงโดย William Martinez) แม!ผ>ชอบครอบงา (แสดงโดย Charito Solis) ซงเป_นอดตโสเภณ แลพยายามอย!างหนะกในการเป_นเมยแลแม!ทด สาวทอมกะบห>องนวดบะงตา พยาบาลปลอมทกลายเป_นโสเภณในตอนกลางคนน คนขะบแทกซ พนะกงานบรการผ>ไร>เดยงสา ลกค>าเกย� แล ฯลฯ ทอาศะยอย!ในโลกกลางคนของมนลา

MasahistaMasahistaMasahistaMasahista 2005; Centerstage Production, Gee Film International; 35 มม.; ส; 76 นาท

ผ>กากะบ: Brillante Mendoza; เรอง/บทภาพยนตร�: Boots Agbayani Pastor; กากะบภาพ: Timmy Jimenez, Monchie Redoble; ตะดต!อ: Nonoy Dadivas, Herbert Navasca; เพลง: Jorrold Tarog; ควบคมเสยง: Rudy Gonzales; ดแลการผลต: Benjamin Padero; นะกแสดง: Coco Martin, Jacklyn Jose, Alan Paule, Catherine Luna, Paolo Rivero, Kristoffer King. ชายหน!ม (แสดงโดย Coco Martin) หางานทาในร>านนวดแห!งหนง ซงไม!ได>ขายเพยงการนวด แต!ยะงขายร!างกายให>แก!ชาวเกย� ขณทนวดพวกเขาอย!นะน ชายหน!มต>องเผชญกะบผ>คนหลากหลายแบบแลระบฟZงเรองเล!าทกปรเภท หละงจากเสรจงาน แฟนสาวจรอเขาอย!ในรถแทกซนอกร>านนวด เมอพ!อของเขาเสยชวตลง เขาต>องเดนทางกละบไปพธศพ แลการนวดร!างอ!นๆ ของลกค>าถกนามาเปรยบเทยบกะบการจะดการกะบร!างเยนชดของศพผ>เป_นพ!อ

Maynila Sa Mga Kuko Ng LiwanagMaynila Sa Mga Kuko Ng LiwanagMaynila Sa Mga Kuko Ng LiwanagMaynila Sa Mga Kuko Ng Liwanag (Manila in the Claw of Light)(Manila in the Claw of Light)(Manila in the Claw of Light)(Manila in the Claw of Light)

115

1975; Cinema Artists Phils; 35 มม.; ส; 125 นาท ผ>กากะบ: Lino Brocka; อานวยการสร>าง: Mike de Leon; เรอง: Edgardo M Reyes (นยายชดในนตยสาร Liwayway); บทภาพยนตร�: Clodualdo del Mundo, Jr.; กากะบภาพ: Mike de Leon; ตะดต!อ: Ike Jarlego, Jr., Totoy Jarlego; เพลง: Max Jocson; ควบคมเสยง: Luis Reyes, Ramon Reyes; นะกแสดง: Bembol Roco, Hilda Koronel, Tommy Abuel, Lou Salvador Jr., Jojo Abella, Pio de Castro III, Rikki Jimenez, Danilo Posadas, Joonee Gamboa, Lilia Gamboa-Mendoza, Spanky Manikan, Joseph Jardinazo, Pancho Pelagio, Tommy Yap, Juling Bagabaldo. ชวตในหม!บ>านห!างไกลในชนบทมเพยงความยากจน บบคะนให>ลกายา พาไรโส (Ligaya Paraiso แสดงโดย Hilda Koronel) ต>องออกเดนทางตดต!อนายหน>าเข>ามาหางานทาในเมองเพอหาเงนช!วยเหลอจนเจอครอบคระว เธอไม!เพยงแต!ต>องทงครอบคระวเอาไว>เบองหละง แต!รวมถงคนระก คอ จลโอ มาดอากา (Judio Madiaga แสดงโดย Bembol Roco) เมอเดนทางมาถงมนลา ความสะมพะนธ�เก!าๆ ของลกายากเรมจางหายไป จนทาให>จลโอต>องออกตามหาลกายาเข>ามาในเมองมนลา โดยเข>าไปทางานในบรษะทก!อสร>างแลได>ร>เหนการคอระปชะนต!างๆ ในวถทางของธรกจ ความยากลาเคญทาให>จลโอหาหนทางรบายออกในโสเภณ อย!างไรกตาม การตามหาลกายาอย!างไม!เหนดเหนอยกให>ผลตอบแทนเมอเขาได>พบเธอในทสด แต!ลกายากสารภาพกะบเขาถงข>อเสนอทนายจ>างจนกาละงยนให>เธอ โชคชตาของทะงสองได>เดนไปส!โศกนาฏกรรมเมอลกายาเสยชวตลงอย!างปรศนา แต!เมอจลโอพยายามทวงถามความยตธรรมให>แก!เธอ สงทเขาได>ระบคอการตกเป_นเหยอของความอยตธรรมอะนเลอดเยนในสะงคม

Memories of a Forgotten War (Memories of a Forgotten War (Memories of a Forgotten War (Memories of a Forgotten War (ความทรงจาของสงครามทถกลม)ความทรงจาของสงครามทถกลม)ความทรงจาของสงครามทถกลม)ความทรงจาของสงครามทถกลม) 2001; NCCA, Women in Film Foundation, Pensylvania Council of the Arts, Mon

Valley Media, Pittsburgh Filmmakers; 16 มม.; ส; 60 นาท; สารคด ผ>กากะบ: Sari Dalena, Camilla Benolirao Griggers. “สงครามทถกลม” ทอ>างถงกะนคอสงครามรหว!างฟoลปปoนส�กะบอเมรกา (Philippine-American War) ใน ค.ศ.1899 ลมกะนจนกรทะงผ>คนในฟoลปปoนส�จาสงครามเวยดนามได>ดกว!าสงครามของตนเองเสยด>วยซา ภาพยนตร�เรองนเรมด>วยเรองผ>เป_นป�ชาวอเมรกะนแลย!าชาวฟoลปoนาของคามลลา เบโนลราโอ กรกเกอร� (Camilla Benolirao Grigger) ซงเป_นเครองแสดงให>เหนถงการผสมผสานกะนอย!างลงตะวรหว!างข>อมลทางปรวะตศาสตร�กะบความทรงจาต!อสงครามคระงนในอดต สงทน!าสนใจอกอย!างหนงใน ภาพยนตร�เรองน คอการถ!ายทาภาพเหตการณ�สาคะญๆ ณ จดทเคยเหตการณ�ดะงกล!าวขนจรงในเมองวแกน (Vigan) แลโจโล (Jolo) โดยมชาวบ>านร>านตลาดทบอกเล!าถงปรวะตศาสตร�บาดแผลของตน

Memories of Old Manila (Memories of Old Manila (Memories of Old Manila (Memories of Old Manila (มนลาราลกมนลาราลกมนลาราลกมนลาราลก))))

116

1993; South Productions Ltd. For Channel 4, London (UK); 16 มม.; ส; 22 นาท; สารคด ผ>กากะบ: Nick Deocampo; บทภาพยนตร�: Nick Deocampo, Ricky Lee; กากะบภาพ: Yam Laranas; ตะดต!อ: Lauro Rene Manda; เพลง: Joey Ayala; ควบคมเสยง: Nolet Clemente; ดแลการผลต: Nick Deocampo; นะกแสดง: Behn Cervantes, เดกข>างถนน. ภาพความทรงจาของเมองมนลาซงเคยได>ระบการชนชมในตวะนออกแต!กละบตกตาจนน!าอนาถใจในปZจจบะน ในภาพยนตร�เรองน นะกปรวะตศาสตร� (แสดงโดย Behn Cervantes) เดนทางผ!านเวลาช!วงเวลาราวห>าศตวรรษของพรหนองนาแห!งหนงซงแปรสภาพมาเป_นเมองสกปรกของเมองมหานครมนลาในปZจจบะน ขณทนะกปรวะตศาสตร�สารวจเมองในห>วงเวลาดะงกล!าว ตะวเขาเองกแปรสภาพแลได>ระบผลกรทบจากสงทตะวเองได>เผชญแลเรยนร> ในพรหนองนา ณ จดเรมต>นอะนกลายเป_นเมองในปZจจบะนนะน เวลาได>พะงทลายลงทะบซ>อนเข>าด>วยกะน รวมถงความทรงจาแลจตสานก โดยนะกปรวะตศาสตร�กได>จมดงลงส!เบองลกของการลมแลความทรงจาในปรวะตศาสตร�

MerikaMerikaMerikaMerika 1984; Adrian Films; 35 มม.; ส; 100 นาท

ผ>กากะบ: Gil Portes; บทภาพยนตร�: Clodualdo del Mundo, Jr. and Jose Quilto; กากะบภาพ: Ely Cruz; เพลง: Willy Cruz; ควบคมเสยง: Rolly Ruta; นะกแสดง: Nora Aunor, Marilyn Concepcion, Boogie Abaya, Bembol Roco. ชวตในอเมรกาได>สขสบายแลเตมไปด>วยความสขเสมอไป มลา ครซ (Mila Cruz แสดงโดย Nora Aunor) คอพยาบาลฟoลปปoนส�ทใช>ชวตปรจาวะนด>วยการนะงรถไฟใต>ดนจากนวเจอร�ซ!ไปยะงนวยอร�กเพอไปทางานในโรงพยาบาลทกวะน แม>จมภารงานต>องทามาก แต!เธอกยะงสามารถหาเวลาไปดแลคนแก! ณ บ>านพะกคนชรา ทนะน เธอได>เป_นเพอนกะบมตรชราชาวฟoลปoโน ผ>ใฝ�ฝZนอยากกละบไปใช>ชวตในฟoลปปoนส�ถ>าหากเขาตรวจสอบได>ว!าญาตของตนอาศะยอย!ทใด ทว!าสายสะมพะนธ�รหว!างเธอกะบชายชรายงเพมความคดถงบ>านของมลายง ขน แม>จปรสบความสาเรจในอาชพการงาน แต!หะวใจของเธอโหยหาบ>านเกดเมองนอน ชวตอะนสดวกดายไม!ได>ก!อให>เกดความร>สกท>าทายอกต!อไป ยงกว!านะน เธอกละบยงร>สกโดดเดยวตะวคนเดยวอย!ในบ>านเมองซงไม!ได>ทาให>เธอร>สกว!าได>ระบการยอมระบให>เป_นส!วนหนง เธอฝZนว!าจกละบบ>านในฟoลปปoนส� ความปรารถนาอะนนซะบซ>อนยงขนเมอเธอได>พบกะบรามอน (Ramon แสดงโดย Bembol Roco) เธอร>สกใกล>ชดกะบผ>มาใหม!คนนเพยงเพอจค>นพบต!อมาว!าเขาเป_นพวกไม!มวซ!าแลต>องคอยหลบหนตารวจอย!ตลอดเวลา เมอเธอตรหนะกว!ารามอนกาละงใช>เธอเพอขอกรนการ�ด กยงทาให>เธอตะดสนใจเดนทางกละบบ>านในฟoลปปoนส�

Minsan Lang Sila BataMinsan Lang Sila BataMinsan Lang Sila BataMinsan Lang Sila Bata

117

1996; Ateneo Center for Social Policy; VDO; ส; 50 นาท; สารคด ผ>กากะบ: Ditsi Carolina, Sadhana Buxani; ผ>อานวยการสร>าง: Ditsi Carolino; กากะบภาพ: Sadhana Buxani, Ditsi Carolino; ตะดต!อ: Ditsi Carolino, Bobby Regalado. แม>ว!าแรงงานเดกจเป_นสงกฎหมายในฟoลปปoนส� แต!เดกทต>องออกจากโรงเรยนเพอไปทางานกเป_นสงทสามารถพบได>ทะวไปในฟoลปปoนส� ดโอ (Dio) กะบตกบอย (Tikboy) กเป_นสองคนในบรรดาเดกอกจานวนมากเหล!าน พวกเขาต>องทางานทไม!เหมาสมกะบวะยของเดก ทะงทางานหนะกทะงกลางวะนแลกลางคนเพอช!วยเหลอจนเจอครอบคระวทยากจนอย!างแทบไม!น!าเชอ ภาพยนตร�สารคดเรองนคอการเดนทางเข>าไปส!โลกของแรงงานเดกในต!างจะงหวะดของฟoลปปoนส�

Minsa’y Isang GauMinsa’y Isang GauMinsa’y Isang GauMinsa’y Isang Gau----GamoGamoGamoGamo 1976; Premiere Productions, Inc.; 35 มม.; ส; 99 นาท

ผ>กากะบ: Lupita A. Concio; เรอง/บทภาพยนตร�: Marina Feleo-Gonzales; กากะบภาพ: Jose Batac, Jr.; ตะดต!อ: Edgardo Vinarao; เพลง: Restie Umali; ควบคมเสยง: Willie de Santos; ดแลการผลต: Socrates Topacio; นะกแสดง: Nora Aunor, Jay Ilagan, Perla Bautista, Gloria Sevilla, Eddie Villamayor, Pacquito Salcedo, Lily Miraflor, Leo Martinez, Nanding Fernando, Luz Fernandez, German Moreno, Carlos Padilla, Jr., Michael Sandico, Ricky Sandico. ความสะมพะนธ�อะนใกล>ชดรหว!างฟoลปปoนส�กะบสหระฐฯ กลายเป_นสงชะวร>ายขนมาจากความอยตธรรมทก!อขนจากการดารงอย!ของฐานทะพสหระฐฯ ในฟoลปปoนส� คอราซอน เดอ ลา ครซ (Corazon de la Cruz แสดงโดย Nora Aunor) เป_นพยาบาลทวางแผนจไปทางานแลใช>ชวตอย!ในฟoลปปoนส� แต!ความฝZนของเธอต>องล!มสลายไปหละงจากเกดโศกนาฏกรรมขนในครอบคระว ซงอาศะยอย!ใกล>กะบฐานทะพเรออเมรกา ครอบคระวคอราซอนต>องทาเป_นไม!ร>ไม!เหนต!อการกดขแลการข!มเหงต!างๆ ททหารอเมรกะนกรทา จนกรทะงเกดเหตการณ�ททาให>ครอบคระวนไม!สามารถอดทนได>อกต!อไป เมอแม!ของเธอ คอยอละนดา (Yolanda แสดงโดย Perla Bautistia) ซงทางานเป_นลกจ>างอย!ในฐานทะพถกกล!าวหาว!าเป_นโขมย ผ>คมสนค>าซงเป_นหญงฟoลปoโนของสานะกงานได>ทาให>เธอร>สกอดสอย!างแรง แต!แทนทจได>ระบความยตธรรมเมอเธอยนเรองขอความเป_นธรรม เธอกละบถกข!มข!แลบบให>ต>องถอนฟ�อง ยงไปกว!านะน เมอคอราซอนออกเดนทางไปสหระฐฯ น>องชายของเธอ คอ คาร�ลโต (Carlito) ถกสะงหารโดยทหารอเมรกะนขณทเขากาละงเล!นกะบเดกๆ บรเวณลแวกฐานทะพ โดยเข>าใจว!าเดกชายคอหมป�า สหระฐฯ จงทาเรองขอโทษ พร>อมกะบเชคเงนสดเป_นค!าชดเชยต!อการตายของเขา แต!คอราซอนยนกรานปฏเสธค!าชดเชยดะงกล!าวจากอเมรกา แลแทนทจได>ไปสหระฐฯ เธอกตะดสนใจอย!ต!อส>เพอน>องชายแทน

Moral (Moral (Moral (Moral (ศศศศลธรรม)ลธรรม)ลธรรม)ลธรรม) 1982; Seven Stars Productions; 35 มม.; ส; 138 นาท

118

ผ>กากะบ: Manilou-Diaz Abaya; ผ>อานวยการสร>าง: Jesse Ejercito; เรอง/บทภาพยนตร�: Ricky Lee; กากะบภาพ: Manolo Abaya; ตะดต!อ: Manolo Abaya, Marc Ternate; เพลง: Gorge Canseco; ควบคมเสยง: Amang Sanchez; ดแลการผลต: Fiel Zabat; นะกแสดง: Lorna Tolentino, Sandy Andolong, Gina Alajar, Anna Marin, Ronald Bregendahl, Juan Rodrigo, Michael Sandico, Laurice Guillen, Lito Pimentel, Odette Khan, Dexter Doria, Manny Luna. ภาพยนตร�เรองนเล!าถงเรองราวของผ>หญง 4 คน ซงกาละงเผชญกะบปรสบการณ�การเข>าส!ชวตความเป_นผ>หญงในช!วงทศวรรษ 1970s ซงมหมดหมายสาคะญทางสะงคม การเมอง แลเศรษฐกจแห!งยคสมะย คอการปรกาศกฎอะยการศกษาเมอ ค.ศ.1972 เจ>ย (Joey แสดงโดย Lorna Tolentino) คอสาวตดยาซงใช>ชวตสาส!อนทางเพศ ซลเวย (Sylvia แสดงโดย Sandy Andolong) ถกสามทงไปอย!กะบชายคนใหม! แลมารเตสส� (Maritess แสดงโดย Ana Marin) ซงต>องโยนความฝZนเรองอยากเป_นนะกเขยนทงแลจมอย!กะบงานบ>าน แม>จมเส>นทางชวตแตกต!างกะน แต!พวกเธอกมเพยงมตรภาพผกพะนไว>ด>วยกะน ทะงยะงร!วมกะนเผชญหน>ากะบการเปลยนแปลงในเรองเพศสภาพแลสะงคมทพวกเธอใช>ชวตอย!

Mother IgnaciaMother IgnaciaMother IgnaciaMother Ignacia 1998; Congregation of the Religious of the Virgin Mary; 35 มม.; ส; 140 นาท

ผ>กากะบ: Nick Deocampo; บทภาพยนตร�: Nick Deocampo; กากะบภาพ: :puie Quirino; ตะดต!อ: Ricky Orellana; เพลง: Joey Ayala; ดแลการผลต: Nick Deocampo, Alan Cabalfin; นะกแสดง: Sandy Andolong, Nida Blanca, Mona Lisa, Gina Alajar, Jacklyn Jose, Angie Ferro. ภาพยนตร� เ รองน เล!าเ รองชมชนของผ>หญงพนเมองในอาณานคมฟoลปปoนส�เ มอครสต�ศตวรรษท 17 แลการต!อส>เพอเสรภาพทางศาสนาของผ>หญงเหล!านในช!วงสามร>อยปrทผ!านมา ผ>ก!อตะงชมชนแห!งนขนมาคอ อกนาเซย เดล เอสพรต ซานโต (Ignacia del Espiritu Santo) หญงลกครงเชอสายจนจากเมองบนอนโด (Binondo) การต!อส>เพอให>ได>สงทพวกตนเชอแลความปรารถนาทจระบใช>พรผ>เป_นเจ>า ชมชนผ>หญงเหล!านต>องต!อส>กะบกษะตรย�สเปนโดยความช!วยเหลออะนน>อยนดจากศาสนจะกร ชมชนทางศาสนาซงก!อตะวขน ณ คอนแวนต�แห!งหนง คอ Beaterio ซงมเพยงชาวพนเมองเท!านะนเป_นสมาชก ในช!วงเวลาซงผ>หญงโดยทะวไปยะงด>อยการศกษา อานาจทางการเมอง แลโอกาสเท!าเทยมกะบผ>ชายดะงเป_นอย!ในสะงคมสเปนทะวไป แม>จผ!านช!วงเวลาของสงคราม การปฏวะต แลการกดขอะนเกดจากสะงคมแบบชายเป_นใหญ! การเคลอนไหวของชมชนศาสนาแห!งนกยะงเบ!งบานตะงแต!เรมก!อตะง “Congregation of the Religious of the Virgin Mary” (RVM) จนกรทะ ง ถ งปZ จจบะน ขณ ทสาวให> เ หน ถง เส>นทางของปรวะตศาสตร�ร!วมสามศตวรรษของคอนแวนต� Beaterio ภาพยนตร�เรองนกสท>อนให>เหน

119

เส>นทางของปรวะตศาสตร�ชาตฟoลปoโนในการต!อส>เพอเสรภาพ เสมอภาค แลเกยรตภมของชาวพนเมองฟoลปoโน Mga Munting TinigMga Munting TinigMga Munting TinigMga Munting Tinig

2002; Warner Bros.; 35 มม.; ส; 109 นาท ผ>กากะบ: Gil Portes; บทภาพยนตร�: Gil Portes, Adolfo Alix Jr., Senedy Que; นะกแสดง: Alessandra de Rossi, Gina Alajar, Amy Austina, Dexter Doria, Bryan Homecillo, Pierro Rodriguez, Irma Adlawan, Noni Buencaminom, Keno Agaro, Sining Blanco. ความฝZนคอสงทเมอลนดา (Melinda) นาตดตะวไปด>วยในวะนทเธอทงเมองบ>านเกดเพอเดนทางไปทางานเป_นครสอนหนะงสอในเมองมาลาวก (Malawig) เมองต!างจะงหวะดอะนห!างไกล ครสาวเดนทางมาถงเมองดะงกล!าวเพอค>นพบดนแดนอะนเป_นไปด>วยต>นมพร>าวแลท!งนา ส!วนผ>คนไร>ความหวะง จมกเพยงแต!คนรวยเท!านะนถงพอจมความหวะงอย!บ>าง แต!เมอลนดายะงเชอว!าความหวะงเป_นสงจาเป_นแลความฝZนนะนทาให>เป_นจรงได> เพอต!อส>กะบความรแวงสงสะยของผ>คนในเมอง เมอลนดากะบเดกนะกเรยนแห!งมาลาวกจงได>เข>าร!วมการแข!งขะนปรกวดร>องเพลง แต!อปสรรคทกอย!างเท!าทพอจนกถงพากะนดาหน>าเข>ามาขะดขวาง เสยงจากคนชายขอบจงเปล!งออกมาต!อต>านความมด ความทกข�ยาก ความตาย แลความสนหวะง เพลงของพวกเขาปลกผ>คนให>เตมเปr�ยมไปด>วยความหวะง กล>าทจฝZน แลพร>อมจส>เพอมะน ท>ายทสด เมอลนดากต>องทงเมองมาลาวกไปด>วยความเชอมะนว!าแต!ลคนมอานาจจก!อให>เกดความแตกต!างได> เธอจากมาด>วยความคดว!าภายในตะวตนของแต!ลคนคอเสยงแห!งความหวะงทรอคอยการเปล!งออกมาให>ผ>คนได>ยน

Muro AmiMuro AmiMuro AmiMuro Ami 1999; GMA Films; 35 มม.; ส; 117 นาท

ผ>กากะบ: Marilou Diaz Abaya; บทภาพยนตร�: Ricardo Lee, Jun Lana; นะกแสดง: Cesar Montano, Pen Medina, Amy Austria. ทกปr การปรากฏตะวของเฟรโด (Fredo แสดงโดย Cesar Montano) ในหม!บ>านชนบทห!างไกลได>ระบการรอคอยด>วยความหวะงกรวนกรวาย ครอบคระวต!างๆ พากะนเสนอบตรหลานของตนให>ออกเดนทางไปกะบเรอมโร-อาม (Muro-ami) ของเฟรโด เพอออกหาปลาในทเลลก เดกๆ จได>ระบการว!าจ>างให>ไล!ต>อนปลาจากแหล!งปการะงให>ว!ายเข>าหาอวน การดานาลกโคตรโดยไม!มอปกรณ�ช!วยเพอป�องกะน ทาให>เดกบางคนเจออบะตเหตแลจมนาตาย แต!เฟรโดกไม!เคยมปZญหาในการหาครอบคระวทจนาเดกไป เนองจากความอดอยากยากจนทแต!ลครอบคระวต>องเผชญ ในปrน เป�าหมายของเฟรโดคอนาปลา 300 ละงมาให>หม!บ>านก!อนวะนครสต�มาส เขาว!าจ>าง

120

เดกไป 200 คน แต!เมอพวกเขาออกไปในทเล ความโลภทาให>เฟรโดเพมเป�าหมายเป_นปลา 500 ละง เฟรโดเคยมอดตอะนเจบปวด เคยสญเสยภรรยาแลลกไปในการเกดเหตการณ�สนามทกวาดหม!บ>านลงทเล นะบแต!นะนมา เขาจงมความสะมพะนธ�แบบทะงระกทะงชะงกะบทเล ในเทยวน ทเลทดสอบความอดทนของเขาด>วยการปล!อยให>การออกแรงเตมไปด>วยความว!างเปล!า ไร>สงตอบแทน แม>ว!าเดกๆ จพากะนดาหาปลากะนอย!างไรกตาม แล>วอบะตเหตกเกดขนเมอบอตอง (Botong) มอขวาของเฟรโดเรมท>าทายการเป_นผ>นาของหะวหน>าแลก!อการขบถ จะบเฟรโดโยนลงทเล แต!ในทสด เฟรโดกสามารถกละบมาแก>แค>นบอตองได>สาเรจ แต!เรอกไหม>เป_นจลไปแล>ว โชคดทเดกๆ สามารถว!ายนาไปได>อย!างปลอดภะย ในท>ายทสด เมอร!งอรณแห!งวะนใหม!เรมขน ส!วนเฟรโดกกลายเป_นส!วนหนงของตานาน

Nunal Sa TubigNunal Sa TubigNunal Sa TubigNunal Sa Tubig 1976; Crown-Seven Film Production; 35 มม.; ส; 118 นาท

ผ>กากะบ: Ishmael Bernal; ผ>อานวยการสร>าง: Jesse Ejercito; เรอง/บทภาพยนตร�: Jorge Arago; กากะบภาพ: Arnold Alvaro; ตะดต!อ: Augusto Salvador; เพลง: The Vanish Tribe; ควบคมเสยง: Godofredo de Leon; ดแลการผลต: Betty Gosiengfiao; นะกแสดง: Elizabeth Oropesa, Daria Ramirez, George Estregan, Rustica Carpio, Lem Garcellano, Nenita Jana, Leticia de Guzman. ภาพยนตร�เ รองนฉายให>เหนภาพวถช วตของผ>คนในหม!บ>านชาวปรมงแห!งหนง โดยเฉพาการประบตะวกะบช!วงเวลาเปลยนแปลงของผ>คน รวมถงการเข>ามาของความเป_นสมะยใหม!แลความเป_นเมอง อะนก!อให>เกดผลกรทบต!อค!านยมแลขนบธรรมเนยมแบบจารตของชมชน เพอนสาวสองคน คอเจอเดง (Chedeng แสดงโดย Daria Ramirez) กะบมาเรย (Maria แสดงโดย Elizabeth Oropesa) กลายเป_นสงทดงดดความสนใจของเบนจาบน (Benjamin แสดงโดย George Estregan) ซงออกไล!ตามเจอเดงอย!างคละงไคล> ส!วนเธอกต>องคอยรแวดรวะงเพรากละวการตะงท>อง ซงแตกต!างกะบมาเรยซงกาละงอ>มท>องให>แก!ลกของเบนจามน เมอเบนจามนตะดสนใจไปจากเกาแห!งน เจอเดงกออกเดนทางไปศกษาต!อด>านผดงครรภ�ด>วยเช!นกะน ส!วนมาเรยถกทงให>เผชญกะบการถกปรณามจากการท>องโดยไม!มพ!อ เมอเจอเดงกละบดแลแม!ทกาละงป�วยอย! เธอกได>เข>ามาทาหน>าทแทนบทบาทของแม!ทเคยเป_นหมอตาแยมาก!อน เมอถงเวลาทมาเรยจคลอดลก เจอเดงกต>องมาทาหน>าทดะงกล!าวแลเกดผดพลาดตอนคลอดจนทาให>เดกเสยชวต เหตการณ�ดะงกล!าวทาให>เจอเดงร>สกเจบปวดแลสงสะยว!าตนเองจงใจฆ!าทารกหรอไม! ส!วนมาเรยเองนะน เมอไม!สามารถทนต!อความร>สกเจบปวดทต>องสญเสยลก เธอกกลายเป_นคนเสยสตจนไม!สามารถสอสารกะบผ>คนได>อกต!อไป เมอเบนจาบนเดนทางกละบมา เขาค>นพบสงทเกดขนแลนามาเรยกละบไปกะบตน ส!วนเจอเดงกต>องออกจากเกาแห!งนไป

OliverOliverOliverOliver

121

1983; Super 8 มม.; ส; 45 นาท; สารคด ผ>กากะบ: Nick Deocampo; ผ>อานวยการสร>าง: Hagmut Brockmann. โอลเวอร� (Oliver) เป_นนะกแสดงทเล!นบทเป_นผ>หญงเพอหาเลยงครอบคระวในการแสดงในบาร�เกย�แห!งหนงของมนลา โดยแสดงเป_นลซา มนเนลล (Liza Minnelli), เกรซ โจนส� (Grace Jones) แลไอ>แมงมมในคนเดยวไปพร>อมกะน เขาอาศะยอย!ในเมองตอนโด (Tondo) แลเลยงดลกกะบยายแลพน>องอกสองคน ทะงยะงยอมให>แขกเรยกใช>บรการได>อกด>วย ทะงหมดนกเพอหาเลยงชวตครอบคระวอะนแสนลาเคยไปให>รอดในแต!ลวะน รายรอบตะวเขาคอชาวสละมยากจนแห!งตอนโด ซงชวตกหาได>แตกต!างไปจากโอลเวอร�แต!อย!างใดไม! ขณทพวกเขาออกค>นเขยหาอาหารจากขยกองโตในช!วงกลางวะน โอลเวอร�ทางานในย!านขายตะวในตอนกลางคนท!ามกลางเดกขายตะว กหร แลตะวแสดงอนๆ โดยหาเลยงชพด>วยการสร>างมายาภาพอย!บนเวทการแสดง ในฉากสดท>าย เขาเล!นบทไอ>แมงมม ซงต>องม>วนด>ายยาวนะบร>อยๆ หลา ยะดเข>าไปในรก>นแลค!อยๆ ดงมะนออกมาบนเวทเพอคลเป_นไยแมงมมขนาดยะกษ� ภาพยนตร�เรองนจยงมความหมายสละบซะบซ>อนยงขนไปอกเมอจะดวางอย!ในบรบททางปรวะตศาสตร�ทว!า มะนคอสงทถกถ!ายทาขนในช!วงเผดจการทหารของเฟอร�ดนาน มาร�คอส

OrapronobisOrapronobisOrapronobisOrapronobis ((((Fight for UsFight for UsFight for UsFight for Us)))) 1989; Cannon Films; 35 มม.; ส; 92 นาท

ผ>กากะบ: Lino Brocka; ผ>อานวยการสร>าง: Leonardo de la Fuente, Salvatore Picciotto; เรอง/บทภาพยนตร�: Jose F. Lacaba; กากะบภาพ: Rody Lacap; ตะดต!อ: George Jarlego, Sabine Mamou, Bob Wade; ควบคมเสยง: Alfredo Sambile; ดแลการผลต: Benjie de Guzman, Buboy Tagayon; นะกแสดง: Gina Alajar, Dino Bonnevie, Philip Salvador, Bembol Rocco, RR Herrera, William Lorenzo. ปZญหาเรองสทธมนษยชนยะงคงตามหลอกหลอนสะงคมฟoลปปoนส�อย!อย!างเหนยวแน!นหละงการปฏวะตปรชาชน (EDSA) เมอ ค.ศ.1986 ในเรองเล!าทจนตนาการขนจากเหตการณ�จรงน ภาพยนตร�ของลโน บรอคกาเรองนได>ถ!ายทอดถงชวตของทนายผ>ต!อส>เพอสทธมนษยชนแลเปoดโปงให>เหนถงความอยตธรรมทางสะงคมอะนส!งผลกรทบอย!างรนแรงต!อชวตส!วนตะวของเขาเอง จมม คอร�เดอโร (Jimmy Cordero แสดงโดย Philip Salvador) เป_นอดตนะกบวชซงถกจะบเข>าคกในข>อหาเข>าร!วมกะบขบวนการทางการเมองใต>ดนแลได>ระบการปลดปล!อยออกมาอะนเป_นผลมาจากการปฏรปการเมองหละงการล!มสลายของรบบเผดจการมาร�คอส หละงจากพ>นจากคกมาแล>ว จมมได>แต!งงานกะบทรกซ (Trixie แสดงโดย Dina Bonnevie) นะกสทธมนษยชนทจมมเข>าไปทางานใกล>ชดด>วยแลผะนตะวเองมาเป_นนะกเคลอนสทธมนษยชนด>วยอกคนหนง ในชวตใหม!น จมมกะบพเขย คอ โรแลนด� (Roland) ได>เข>าร!วมทางานกะบคณกรรมาธการค>นหาข>อเทจจรง ณ เมองดอลอเรส (Dolores) เมองชนบทห!างไกล ซงอย!ใต>อานาจควบคมของกล!ม Orapronobis ละทธศาสนานาโดยคมานเดอร� คอนทรา (Kumander Kontra แสดงโดย Bembol Roco) แล

122

กาละงคกคามชาวเมองโดยการไล!ล!ากล!ม “ขบถ” ทต!อต>านระฐบาลโดยมกองทะพคอยให>ความช!วยเหลออย!อย!างละบๆ แถมใน ค.ศ.1985 คมานเดอร� คอนทรายะงได>สะงหารนะกบวชชาวต!างชาตไปคนหนงเนองจากไปปรกอบพธศพให>แก!ผ>ทถกกล!าวหาว!าเป_นขบถแลถกปรหารชวตโดยละทธดะงกล!าว เมอเดนทางไปถงเมองดะงกล!าว จมมได>พบกะบคนระกเก!า คอ เอสเปอร� (Esper แสดงโดย Gina Alajar) แลพบว!าเขามลกกะบเธอคนหนง คอ คามโล แต!ทะงสองกยะงปกปoดเดกชายไม!ให>ร>ถงสถานทแท>จรงของจมม การตรวจสอบของจมมทาให>เขาร>ว!าผ>ทถกกล!าวว!าเป_นขบถนะนแท>จรงแล>วคอชาวนาชาวไร!ธรรมดาทะวไปทต!อส>ดนรนเพอเรยกร>องหาความเป_นธรรมให>แก!ตนเองแลเพอดนแดนของตน ทว!ากล!ม Orapronobis กยะงคงสร>างความหวาดกละวให>แก!ผ>คนต!อไป กล!มของจมมถกบบให>นาบรรดาผ>ทถกจะบเป_นตะวปรกะนของความขะดแย>งมายะงโบถส�ปรจาเมองแห!งหนง ก!อนจนาส!งมนลา แต!เมอกละบไปยะงเมองดอลอเรสอกคระง จมมกได>พบกะบเพอนทมาเชอเชญให>เขากละบเข>าร!วมขบวนการอกคระง ซงเขากได>ปฏเสธวถทางดะงกล!าว วะนหนงหละงกละบจากการให>สะมภาษณ�โทรทะศน�ช!องหนง จมมสามารถเอาชวตรอดจากการลอบสะงหาร แต!พเขยของเขากละบไม!รอด หละงจากนะน กล!มอทธพลดะงกล!าวกยะงคงลากตะวผ>ทต>องสงสะยว!าเป_นขบถออกไปจากค!ายพะกเพอนาไปรดข>อมลต!อไป ส!วนผ>อพยพรายอนๆ กถกคกคามให>ถอนคาฟ�องเรยกหาความเป_นธรรม อกทะงเอสเปอร�กะบลกชายถกละกพาตะวโดยกล!ม Orapronobis ในข>อหาว!าช!วยเหลอพวกขบถ เอสเปอร�ถกทรมานอย!างหนะกแลถกข!มขนให>สารภาพต!อหน>าลกชายของตนโดยหะวหน>ากล!ม คอคมานเดอร� คอนทรา ด>วยความแค>น เอสเปอร�จงแย!งป�นแลยงคมานเดอร� คอนทรา ซงทาให>เป_นข>อพสจน�ว!าเขาไม!ได>หนะงเหนยวอย!างทอวดอ>างจรง คมานเดอร�จงยงเอสเปอร� ลกชาย แลตะวปรกะนอนๆ ตายทะงหมด ก!อนททหารจนากาละงเข>ามาในบรเวณโบสถ� แต!ทกอย!างกสายไปแล>ว จงทาได>แค!ขนย>ายซากศพของบรรดาผ>เสยชวตจากเหตโศกนาฏกรรมดะงกล!าว ส!วนจมมกได>แต!หละงนาตาอย!เหนอศพของเอสเปอร�แลผ>เป_นลกชาย จากนะน ภาพยนตร�กจบลงด>วยการทจมมพยายามตดต!อกะบบรรดาสหายเก!าในขบวนการใต>ดน อะนสท>อนให>เหนถงความสนหวะงของฟoลปปoนส�ในช!วงหละงยคกฎอะยการศก (Post-Martial Law Period) ของมาร�คอส

Oro, Plata, MataOro, Plata, MataOro, Plata, MataOro, Plata, Mata 1982; Experimental Cinema of the Philippines; 35 มม.; ส; 194 นาท

ผ>กากะบ: Peque Gallaga; เรอง: Conchita Castillo, Mario Taguiwalo, Peque Gallaga; บทภาพยนตร�: Jose Javier Reyes; กากะบภาพ: Rody Lacap; ตะดต!อ: Jesus Navarro; เพลง: Jose Gentica V; ควบคมเสยง: Ramon Reyes; ดแลการผลต: Don Escudero; นะกแสดง: Manny Ojeda, Liza Lorena, Sandy Andolong, Cherrie Gil, Fides Cuyugan Asensio, Joel Torre, Maya Valdez, Lorli Villanueva. ภาพยนตร�เปoดขนด>วยฉากงานเลยงการปรากฏโฉมต!อวงสะงคมคระงแรกของแมกก โอเยดา (Maggie Ojeda แสดงโดย Sandy Andolong) โดยมตรกลเนเกรนเซ (Negrense) อะนเป_น

123

ตรกลขนนางใหญ!เข>าร!วม แลมข>าทาสบรวารแห!แหนกะนระบใช> ขณทมมหนงของงานเขยนนะน บรรดาขนนางเจ>าทดนแก!ๆ กาละงคร!นคดถกเถยงกะนเรองสงครามกะบญป�นทกาละงจเกด ค!ระกหน!มสาว คอ ทรนง โอเยดา (Trining Ojeda แสดงโดย Cherrie Gil) กะบมกเอล โลเรนโซ (Miguel Lorenzo แสดงโดย Joel Torre) กาละงทาความร>จะกกะบรสจบคระงแรกในชวตอย!ในสวน ขณทงานเลยงกาละงดาเนนอย!นะน กมปรกาศขนกลางงานถงการบกของกองทะพญป�น งานเลยงจงกลายเป_นเรองโกลาหล สงครามทาให>ตรกลโอเยดากะบตรกลโลเรนโซต>องอพยพมาอย!ด>วยกะนในคฤหาสน�เก!าแก!ของบรรพบรษ ขณทสงครามยะงคบคลานอย!ห!างไกล บรรดาพวกผ>หญงกยะงคงใช>ชวตหรหราแบบผ>ดอย!ต!อไปอย!างไม!อนะงขะบขอบ แต!เมอทหารญป�นบกมาถง ทกอย!างกกลายเป_นความโกลาหลว!นวาย พวกเขาต>องสละดทงคฤหาสน�หนเข>าเอาตะวรอดไปซ!อนตะวอย!ในป�า โดยลากหามทระพย�สนเงนทองทกอย!างเท!าทจเอาไปได> แม>ชวตในป�าค!อนข>างจสงบ แต!พวกเขากต>องเผชญกะบกล!มโจรทเข>ามาปล>นสดมภ�แย!งชงอาหารแลทระพย�สนทแบกลากมาได> แลยงเลวร>ายลงไปอกเมอคนใช>เก!าแก! คอ เมลชอร� (Melchor) ได>แอบขโมยแก>วแหวนมค!าของคณนายวรง (Viring แสดงโดย Lorni Villanueva) ซงเข>ามาร!วมวงชตากรรมกะบทะงสองครอบคระว เมลชอร�จงถกขะบไล!ออกจากตรกล แต!กละบมาอกคระงพร>อมกะบกล!มโจรเพอแก>แค>นตรกลทเขาเคยระบใช>มาอย!างจงระกภะกดยาวนาน พวกโจรแย!งเอาเสบยงอาหารไปทะงหมด ข!มขนอนดาย โอเยดา (Inday Ojeda) แถมยะงตะดนวคณนายวรงเมอเธอขะดขนไม!ยอมถอดแหวนให>แต!โดยด แลเมอกล!มโจรจจากไป ทกคนกร>สกแปลกปรหลาดใจยงขนไปอกเมอตรนงขอร!วมทางไปด>วย สงครามอะนโหดร>ายทาให>แมกกกะบมกเอลหลงระกกะนแลกะน แมกกซงเฝ�ารอคนงหาค!หมะนทออกไปรบในสงคราม เกดร>สกหลงระกมกเอลขนมา เนองจากบะดนเขาได>เตบโตขนเป_นหน!มใหญ! เป_นตะวของตะวเอง ไม!ใช!เดกน>อยในการดแลของแม!อกต!อไปแล>ว นอกจาก มกเอลยะงร!วมมอกะบเฮอร�เมส เมอร�ควรโอ (Hermes Mercurio) หมอซงคอยช!วยระกษาดแลคนเจบป�วยในตรกลในช!วงสงคราม ในการออกตามหาตรนงแลนาเธอกละบมา เมอร>แหล!งกบดานของพวกโจรได>แล>ว มกเอลกะบเฮอร�เมสกวางแผนเข>าโจมตจนกรทะงสามารถกวาดล>างกล!มโจรของเมลชอร�ลงไปอย!างราบคาบ เขาจงไม!ใช!หน!มน>อยหงมๆ อกต!อไป แต!คอชายหน!มผ>กล>าหาญทจออกล>างแค>นแลต!อส>กะบความตาย ในตอนจบของเรอง คอการเฉลมฉลองอกคระง โดยเป_นการฉลองการหมะนหมายกะนรหว!างมกเอลกะลแมกก เมอสงครามสนสดลงแลหลายคนกรอดชวตมาได> แต!ทกสงกไม!เหมอนเดมอกต!อไป ความรทมขมขนแลโหยหาอดตยะงคงตามหลอกหลอนผ>ทรอดชวตมาได> แต!พวกเขากยะงต>องดาเนนชวตกะนต!อไป

Ang Pagdadalaga ni Maximo OliverosAng Pagdadalaga ni Maximo OliverosAng Pagdadalaga ni Maximo OliverosAng Pagdadalaga ni Maximo Oliveros 2005; Cinemalaya Foundation, ufo Pictures; 35 มม.; ส; 100 นาท

124

ผ>กากะบ: Aureus Solito; ผ>อานวยการสร>าง: Raymond Lee, Michiko Yamamoto; เรอง: Michiko Yamamoto; กากะบภาพ: Nap Jamir; ตะดต!อ: Clarence Sison, Aureus Solito; เพลง: Pepe Smith, Mike Villegas; ดแลการผลต: Clint Catalan, Christina Dy, Lily Esquillon; นะกแสดง: Nathan Lopez, Soliman Cruz, Ping Medina, Bodjie Pascua, Neil Ryan Sese, Pepe Smith, Peter Anthony Tombasa, J.R. Valentin. แมกซโม โอลเวอร� (Maximo Olivers) เป_นเดกผ>ชายอายเพยง 12 ปr เตบโตขนในชมชนอะนยากแค>นลาเคญแห!งหนงของมนลา โดยไม!มแม!คอยเลยงด แมกซโมต>องดแลครอบคระวซงหาเลยงชพกะนด>วยการขโมย เขาหงหาอาหารให>พวกเขา จ!ายตลาดให>พวกเขา แลทาทกสงเพอให>ครอบคระวยะงอย!ด>วยกะนได>ต!อไป พร>อมๆ กะบทเขายะงสามารถรนรมย�กะบชวตได>บ>าง บคลกอะนอ!อนโยนของเขาแตกต!างโดยสนเชงกะบพ!อแลพน>องคนอนๆ ซงเป_นคนแขงกร>าวกรโชกโฮกฮาก อะนถกหล!อหลอมขนจากชวตแห!งอาชญากรรม ในวะยนะนของชวต แมกซโมได>ตกหลมระกกะบตารวจหน!มคนหนง ซงทาให>เขาตกอย!ในภาวขะดแย>งรหว!างการจงระกภะกดต!อครอบคระวแลการหลงระกตารวจสะกคน ซงทาให>เขาได>เรยนร>ความเป_นจรงของชวตนะนสามารถเปลยนแปลงวถการมองโลกแลการมองตนเองของผ>คน

Panaghoy sa SubaPanaghoy sa SubaPanaghoy sa SubaPanaghoy sa Suba 2004; CM Films; 35 มม.; ส; 120 นาท

ผ>กากะบ: Cesar Montano; เรอง: Chris Vertido; กากะบภาพ: Ely Cruz; ตะดต!อ: Renato de Leon; นะกแสดง: Cesar Montano, Juliana Palermo, Jacky Woo, Joel Torre, Ronnie Lazaro, Rebecca Lusterio, Daria Ramirez, Caridad Sanchez, Suzette Ranillo, Disi Alba, Philip Anthony, Reiven Bulado, Warfe Engracia, Chelo Espina, Flora Gasser, Rommel Montano, Rowald Montano, Ramon Villanueva. ภาพยนตร�เล!าถงภาพเหตการณ�ในช!วงเวลาทญป�นบกแลการต!อต>านของชาวพนเมองฟoลปoโน จนกรทะงกองกาละงอเมรกะนเข>ามาปลดปล!อยปรเทศออกจากการยดครองของญป�น สงทอย!ภายใต>เรองราวของโศกนาฏกรรมคอความกล>าหาญทปรกาศออกมาโดยเหล!าวรชนผ>กล>าทต!อส>เพอเสรภาพ ภาพยนตร�เรองนใช>ฉากถ!ายทาทะงหมด ณ จะงหวะดบอฮอล (Bohol) โดยใช>ภาษาวสายะน (Visayan) อะนเป_นภาษาถน เป_นบทสนทนาต!างๆ ในภาพยนตร� โดยฉายให>เหนภาพววทวทะศน�ต!างๆ ของเขตบอฮอล ทเคยถกทาลายไปเนองเพราสงคราม แต!กรนะนภมทะศน�อะนงดงามแลวถชวต-วะฒนธรรมอะนมสสะนของผ>คนกยะงอย!รอดมาได> Perfume Nightmare / Mababangong BangungotPerfume Nightmare / Mababangong BangungotPerfume Nightmare / Mababangong BangungotPerfume Nightmare / Mababangong Bangungot

1977; 16 มม.; ส; 93 นาท

125

ผ>กากะบ: Kidlat Tahimik; ผ>อานวยการสร>าง: Kidlat Tahimik; บทภาพยนตร�: Kidlat Tahimik; กากะบภาพ: Hermut Lerch, Kidlat Tahimik; ดนตรปรกอบ: Kristan Muller; นะกแสดง: Kidlat Tahimik, Dolores Santamaria, Mang Fely. กตละต ตาฮมก (Kidlat Tahimik แสดงโดย Eric de Guina) แสดงเป_นคนขะบรถจบนย� (jeepney) อะนดะดแปลงมาจากรถจปทหารของอเมรกาทถกไว>จานวนมากในฟoลปปoนส� โดยเรมต>นการเดนทางจากอ!าวลากนา (Laguna) ไปจนถงเมองปารสแลบาวาเรยในยโรป กตละตฝZนว!าได>เดนทางไปเยอนศนย�กลางด>านอวกาศของสหระฐฯ ในเมอง Cape Canaveral แลอยากไปดผ>ทตะวเองคละงไคล> คอเวอร�เนอร� ฟอน บราอน (Werner von Braun) นะกวทยาศาสตร�ด>านยานอวกาศ เขาจงขะบรถจปนย�ของตนไปแลได>ระบการขนส!งไปยะงปารสโดยบะงเอญ ซงเขาได>ไปทางานในธรกจหมากฝระง โดยในการเดนทางคระงน กตละตได>จงใจล>อเลยนเกยวกะบเรองความสะมพะนธ�แบบอาณานคม เทคโนโลย แลความเป_นสมะยใหม! รวมทะงชะยชนทปZจเจกชนคนหนงจสามารถมต!อชตากรรมทเขากาหนดขนเอง

Perlas ng SilanganPerlas ng SilanganPerlas ng SilanganPerlas ng Silangan 1969; FPJ Productions; 35 มม.; ส; 123 นาท

ผ>กากะบ: Pablo Santiago; บทภาพยนตร�: Ruben Rustia, Fred Navarro; กากะบภาพ: Sergio Lobo; ตะดต!อ: Augusto Salvador; เพลง: Ariston Avelino; ควบคมเสยง: Angel Avellana, Jun Ella; นะกแสดง: Fernando Peo, Jr., Susan Roces, Vic Vargas, Carlos Padilla, Jr., Ruben Rustia, Jose Padilla, Jr., Bert Olivar, Vic Silayan, Vic Varion Van de Leon, Pedro Faustino, Paquito Salcedo, Andres Centenera, Van de Leon. ภาพยนตร�เกยวกะบวถชวต จารตปรเพณแลความเชอของผ>คนชาวมสลมในเกามากนดาเนา (Magindanao) โดยเล!าผ!านชวตของอามด (Amid แสดงโดย Fernando Peo, Jr.) ซงถกโยนทงลงทเลโดยชาวสเปนแต!ได>ระบการช!วยเหลอไว>โดยชาวบ>าน การปรากฏตะวขนอย!างไม!มปr�มขล!ยของอามดทาให>ผ>คนพากะนรแวงสงสะยว!าเขาอาจจเป_นสายละบสเปนทแฝงตะวเข>ามา แต!กมบางคนทเชอว!าเขาอาจจเป_นลกของดาโต� ผ>ปกครองคนก!อน ขณทใช>ชวตอย!ในเกาแห!งนะน เรองราวแลหน>าตาของอามดได>ทาให>ดายะง มาฮาลนา (Dayang Mahalina) หลานผ>เลอโฉมของสลต!านตกหล!มระก เมอทะงสองได>สารภาพระกต!อกะนแล>ว สลต!านกจะดให>มการแข!งขะนเพอหาผ>เหมาสมทจได>ครองค!กะบเจ>าหญงดายะง เมอสลต!านสนพรชนม� การแข!งขะนกยะงคงดาเนนต!อไป แต!คระงนรางวะลของผ>ชนไม!ได>มเพยงสาวงามอกต!อไป แต!คออานาจทจปกครองเกาแห!งนต!อไป อามดท!มเทให>กะบการแข!งขะนอย!างเตมทแลได>ระบชะยชนได>ครอบครองผ>หญงทตนระกในทสด

A A A A Portrait of the Artist as FilipinoPortrait of the Artist as FilipinoPortrait of the Artist as FilipinoPortrait of the Artist as Filipino 1965; Diadem Pictures; 35 มม.; ขาว-ดา; 70 นาท (ภาษาอะงกฤษ)

126

ผ>กากะบ: Lamberto V. Avellana; ผ>อานวยการสร>าง: Manuel de Leon; เรอง: ดะดแปลงจากบทลครของ Nick Joaquin; บทภาพยนตร�: Dinato Valentin, Trinidad Reyes; กากะบภาพ: Mike Accion; เพลง: Mike Velarde, Jr.; นะกแสดง: Daisy H. Avellana, Naty Crame-Rogers, Conrad Parham, Vic Silayan, Sarah K. Joaquin, Nick Agudo, Pianing Vidal, Francisco Trinidad, Oscar Keesee, Veronica Palileo, Nena Perez Rubio, Manuel Ojeda, Miriam Jurados. ก!อนสงครามโลกคระง ทสองจรเบดขนไม!นานนะน ในบ>านของตรกลมาราซกะน (Marasigan) ณ ย!านอนทรามรอส (Intramuros) อะนเก!าแก!นะน มศลปoนเขยนรปผ>มชอเสยงอย!คนหนง คอ ดอน ลอเรนโซ (Don Lorenzo) อาศะยอย!กะบลกสาวสองคน คอ แคนดดา (Candida) กะบพอลล!า (Paula) ภาพยนตร�เรองนฉายให>เหนถงความเสอมของชวตหรหราของตรกลขนนางเก!าของมนลา ซงไม!ได>เพยงแต!ยากจนเงนทองลงอย!างหนะกเท!านะน แม>แต!ศลธรรมจรรยากยะงตกตาลงจนถงขดสด ลกสาวทะงสองของลอเรนโซต>องยอมทนกลากลนความอะบอายต!างๆ เพอให>มชวตอย!รอด ขณทพน>องคนอนๆ พากะนสละดทงบ>านของบรรพบรษไปอาศะยอย!ตามแบบวถชวตสมะยใหม! ทะงสองสาวจงถกทงไว>เบองหละงเพอคอยดแลพ!อชราในบ>านเก!าๆ ผพะงในย!านอนทรามรอสอะนทรดโทรมโรยรา ทะงยะงยอมนอนกะบผ>ชายเพอหารายได>เสรมมาจนเจอการยะงชพ ต!อมาพอลล!าได>ตกหลมระกชายหน!มผ>หนงซงหวะงจใช>เธอเป_นเครองให>เขาได>ครอบคระวภาพเขยนอะนลาค!าของลอเรนโซ โดยวางแผนว!าจนาไปขายให>แก!ผ>ซอรายหนง แม>ลอเรนโซจยอมยกภาพดะงกล!าวให>แก!ลกสาว แต!กกลายเป_นเครองบาดหมางอะนสร>างความร>าวฉานขนรหว!างพ!อกะบลกสาว จนในทสดกมเพยงหนทางเดยวทจกาจะดภาพเขยนชนดะงกล!าวทงไปคอ พอลล!าใช>มดกรดทาลายภาพเขยนลาค!านะนทงไป

Private WarsPrivate WarsPrivate WarsPrivate Wars (สงครามภายใน)(สงครามภายใน)(สงครามภายใน)(สงครามภายใน) 1996; NHK Telivision, Tokyo; 16 มม.; ส; 67 นาท; สารคด

ผ>กากะบ: Nick Deocampo; ผ>อานวยการสร>าง: Masao Nidaira (ในนามของ NHK Telivision (Tokyo); เรอง: Nick Deocampo; บทภาพยนตร�: Nick Deocampo; กากะบภาพ: Louie Quirino ตะดต!อ: Fred de Leon, Nick Deocampo; ควบคมเสยง: Emmanuel Clemente; นะกแสดง: Behn Cervantes, Majella Palacios. ภาพยนตร�อะตชวปรวะตของนะกทาหนะง ซงต>องการค>นหาพ!อทหายสาบสญไป การเดนทางออกจากมนลา นะกทาหนะง (แสดงโดย Nick Deocampo) ได>สท>อนให>เหนถงชวตในเมองแลเหตผลททาให>เขาต>องหะนหละงให>แก!อดตของตนเอง เมอกละบมาถงบ>าน เขาได>พบกะบสมาชกคนอนๆ ในครอบคระว รวมทะงแม! พสาว ญาต แลหลานๆ เมอถามหาผ>เป_นพ!อ เขาได>ยนเรองราวแตกต!างกะนจานวนมาก ซงแทบจไม!เกยวกะบคาถามของเขาโดยตรง จากนะนเขาจงออกเดนทางไปยะงสถานทต!างๆ ซงมคาราลอว!าเคยมคนเหนพ!อ เขาได>พบกะบลงซงเล!าว!าได>เหนแลคยกะบพ!อก!อนหน>านะนไม!กปr ในเรองเล!าของลงนะน พ!อหะนมาขายป�นของเล!นอย!ในอบาฮาย

127

(Ibahay) เขตอะคลาน (Aklan) นะกทาหนะงจงออกเดนทางไปส!อบาฮาย ซงเขาถกนาไปยะงตลาดแลได>ระบการบอกเล!าว!าพ!อเป_นพ!อค>าขายไก! เมอไปถงตลาด เขาได>พบกะบผ>คนจานวนหนงซงยะงจาพ!อของเขาได>จากภาพถ!ายทเขาแสดงให>ด หลายคนเคยเหนเขาขายยาสมนไพรระกษาโรคต!างๆ ชายผ>หนงยาว!าเคยเหนพ!อของเขาขายยาอย!ตรงข>ามกะบแผงของเขา นะกทาหนะงจมดงลงส!ความสะบสนอะนลกลาซงช!วยกะนสร>างขนโดยผ>คนแวดล>อม เขาออกเดนทางจากบ>านหละงหนงไปเคาปรตบ>านอกหละงหนงเพอถามว!าเคยมใครร>จะกพ!อของเขาบ>างไหม แต!กดเหมอนว!าจเป_นสงทไร>ผล เขาจงขนไปยะงภเขา เพอไปกะบชาวบ>านผ>ให>ข>อมลเกยวกะบขบวนการเมองใต>ดนคนหนง เนองจากมข!าวลอว!าพ!อของเขาได>เข>าร!วมกะบกล!มขบถ แต!ข!าวคราวทได>ระบกยะงคงว!างเปล!าเหมอนเดม หละงจากกละบมาบ>านแม!แล>ว นะกทาหนะงพยายามหาคาอธบายให>แก!ตะวเองเกยวกะบการหายตะวไปของพ!อ เขามองหาเหตผลต!างๆ เกยวกะบครอบคระวของตนทต>องปรสบกะบเคราห�กรรมต!างๆ อะนเป_นมาจากสงคราม ซงขยายมากลนกนเอาชวตของเขาเข>าไปด>วย เพอทาความเข>าใจกะบสงครามดะงกล!าว นะกทาหนะงกเผยให>เหนถงสงครามภายในของตน ซงต>องต!อส>เพอเพศสภาวของตน แลสงครามการเมองซงเขาได>เผชญมาในยคกฎอะยการศก หละงจากไม!สามารถค>นพบพ!อแล>ว เขากคราครวญถงความสญเสยของตนขณทด!มเดนไปบนชายหาดซงเขาจนตนาการว!าได>พบกะบพ!อแลได>ราพะนเศร>าสร>อยต!อการหายไปของเขา

Red SagaRed SagaRed SagaRed Saga 2004; 16 มม.; ส; 15 นาท; สารคดแนวทดลอง

ผ>กากะบ: Gabriel Krista Lluch Dalena; กากะบภาพ: Claude Santos & Gabriela Krista Lluch Dalena; ตะดต!อ: Bryan Quesada, Gabriela Krista Lluch Dalena, Jomel Lawas, King Catoy; เพลง: Utad Arellano, Diklap, Majay & Pane; ควบคมเสยง: Bobby Macabenta, King Catoy; ดแลการผลต: Jomel Lawas, Paolo Pangan, Renato Mabilin, Vivian Limpin; นะกแสดง: Tatay Pido, Mario, Teatro Pudoy. เดกๆ ของแผ!นดนต!างจดจ!อกะบการเฝ�าระกษาพชผลการเพาปลกจากการละกขโมย ชายในเครองแบบตดอาวธพากะนปล>นสดมภ�ชมชน เรอนร!างอะนเหวอหวถกปล!อยทงไว>ในท!งกว>าง ชาวนาเดนขบวนเข>าไปในเมองเรยกร>องความยตธรรม ทะงหมดนคอภาพของชวตชนบทอะนสท>อนถงการลกฮอขนของขบวนการชาวนาตามหะวเมองชนบท

RelasyonRelasyonRelasyonRelasyon (ความสะมพะนธ�)(ความสะมพะนธ�)(ความสะมพะนธ�)(ความสะมพะนธ�) 1982; Regal Films; 35 มม.; ส; 115 นาท

ผ>กากะบ: Ishmael Bernal; บทภาพยนตร�: Ricardo Lee, Raquel Vilavicencio, Ishmael Bernal; กากะบภาพ: Sergio Lobo; ตะดต!อ: Augusto Salvador; เพลง: Winston Raval; ควบคมเสยง: Vic Macamay; ดแลการผลต: Benjie de Guzman; นะกแสดง: Vilma Santos, Christopher de Leon, Jimi Melendez, Bing Caballero, Olive Madrillejos.

128

ภาพยนตร�เรองนนาเสนอเรองราวของการเป_นเมยน>อยผ!านชวตของมารโล (Marilou แสดงโดย Vilma Santos) ซงมความสะมพะนธ�กะบเอมล (Emil แสดงโดย Christopher de Leon) อาจารย�มหาวทยาละยซงแต!งงานแล>วคนหนง โดยเอมลได>มาใช>ชวตร!วมกะบมารโลหละงจากภรรยาทงเขาไป โดยนาลกไปด>วย แต!เมอใช>ชวตร!วมกะน มารโลกค>บตะวตนทแท>จรงของเอมล ซงข!มเหงบะงคะบเธอในเรองกรยามารยาทแลการใช>ชวต เมอเกดอาการตาสว!าง มารโลกกละบไปอย!กะบพ!อแม! แต!ไม!นานเธอกกละบมาหาเอมลอก แต!กหละงจากภรรยาเก!าได>กละบมาคนดกะบเอมลแล>ว มารโลจงต>องสร>างข>อตกลงว!าเธอจได>ครอบคระวเอมลสะปดาห�ลสามวะน เมอเอมลป�วยเป_นเส>นอดตะนในสมอง มารโลต>องโทรศะพท�ไปหาภรรยาเก!าเพอรายงานถงสภาพของเอมล ขณทใช>ในวะนหยดร!วมกะบมารโล อาการของเอมลกเกดกาเรบขนจนถงแก!ความตายไปในทสด หละงจากงานศพของเอมลแล>ว ภรรยาเก!าของเอมลกเอาทระพย�สมบะตทกอย!างของเอมลไป โดยทงไว>เพยงภาพถ!ายของเอมลไว>ให>มารโล เมอไม!สามารถหาเหตผลว!าทาไมจต>องอย!คนเดยวต!อไปได>อก มารโลกตะดสนใจไปสหระฐฯ เพอเรมต>นชวตใหม!ของตะวเอง Revolutions Happen Like Refrains in a SongRevolutions Happen Like Refrains in a SongRevolutions Happen Like Refrains in a SongRevolutions Happen Like Refrains in a Song

1987; Super 8; ส; 57 นาท; สารคด ผ>กากะบ/ผ>อานวยการสร>าง/บทภาพยนตร�/กากะบภาพ/ตะดต!อ/ควบคมเสยง: Nick Deocampo. จดหมายเหตอะนเป_นปรวะตศาสตร�ส!วนตะวของนะกทาหนะง ซงเข>ามาทาบซ>อนกะบการเปลยนแปลงทางสะงคมในช!วงสองทศวรรษก!อนจบรรลจดสงสดในการปฏวะตปรชาชนเมอ ค.ศ.1986 โดยใช>ภาพยนตร�ส!วนตะวททาขนในบ>านผสานเข>ากะบฟoล�มภาพข!าวทได>จากการทาสารคด นะกทาหนะงกพาผ>ชมกละบไปหาอดตในวะยเยาว�ของตน ซงเตบโตขนในช!วงยคกฎอะยการศก ภาพยนตร�เรองนจงไม!ได>เป_นเพยงบะนทกชวตส!วนของนะกทาหนะง แต!คอชวตทางสะงคมทเขาร>จะก อะนทาให>ปรวะตศาสตร�กลายเป_นเรองร!วมสมะยใกล>ชดแลเป_นสงทอย!ใกล>ชดกะบความเป_นส!วนตะวของเราเอง Sa Kandungan ng Langit (Heaven’s Cradle/ Sa Kandungan ng Langit (Heaven’s Cradle/ Sa Kandungan ng Langit (Heaven’s Cradle/ Sa Kandungan ng Langit (Heaven’s Cradle/ อ!สวรรค�อ!สวรรค�อ!สวรรค�อ!สวรรค�))))

2004; White Windows Films Productions; 35 มม.; ส; 97 นาท ผ>กากะบ: Gina Marissa Tagasa; ผ>อานวยการสร>าง: Jae J. Jang; เรอง: Gina Marissa Tagasa; ควบคมเสยง: Nelvy Sacramento; ดแลการผลต: Dionie Boiser; นะกแสดง: Arabelle Cadocio, Mike Lloren, Nante Montreal, Francis Matheu, Jake Palomo, Amybelle Castillo, Anna Llave, Marjorie Castillo. ขณทอย!บนหนทางกละบบ>านในชนบทห!างไกล โจจ (Joji แสดงโดย Mike Lloren) นะกเขยนบทสารคด ถกปล>นชงเอาทระพย�สนต!างๆ ทเขาม หละงจากถกทงไว>เนองจากเข>าใจเขาสนใจไปแล>ว กมบคคลลกละบยนมอเข>ามาช!วยชวตเอาไว> คอ กโม (Gimo) ผ>ดารงชวตเยยงฤาษ

129

แลแนนาให>เขาร>จะกกะบชมชนของผ>เป_นโรคเรอน เมอออกเดนทางต!อไปยะงหม!บ>านเบเธสดา (Bethesda) อะนลกละบ โจจได>พบกะบลเวย� (Liway) หญงสาวผ>มเรองราวชวตเบองหละงโศกระนทด แต!กเตมเปr�ยมไปด>วยความหวะงแลความปราณ เมอได>ยนเรองราวอะนเจบปวดแลร>จะกตะวตนของลเวย� โจจกสามารถทาใจกะบอดตของตนได> การค>นหาความหวะงในหม!ผ>เจบปวดสญเสยยงกว!าในชวต ช!วยให>โจจมความกล>าหาญทจมชวตอย!ต!อไปอย!างมความหวะงแลศระทธา

Sa Kuko ng AgilaSa Kuko ng AgilaSa Kuko ng AgilaSa Kuko ng Agila 1989; Richkilm Inc.; 35 มม.; ส; 128 นาท

ผ>กากะบ: Augusto Buenaventura; กากะบภาพ: Fredy Conder; เพลง: Jaime Fabregas; นะกแสดง: Joseph Estrada, Nikki Coseteng, Ma. Isabel Lopez, Ruben Rustia, Tommy BUEL, Paquito Diaz, Laurice Guillen, Subas Herrero, Lara Melissa de Leon. ตอนโย (Tonyo แสดงโดย Joseph Estrada) เป_นคนขะบรถจปนย� (Jeepney) เพอหาเลยงชวต เขาเป_นหนงในบรรดาชาวฟoลปoโนทดนรนทางานหาเงน โดยไม!ละงเลว!าจต>องเอาชวตเข>าแลก หละงจากเกดเหตการณ�โศกนาฏกรรมขนหลายอย!างในเมองโอลองกาโป (Olongapo) ตอนโยจงตะดสนใจต!อส>เพอเรยกร>องหาความเป_นธรรมให>กะบเหยอของความอยตธรรมซงสะมพะนธ�อย!กะบการเข>ามาตะงฐานทะพของสหระฐฯ ในฟoลปปoนส� ตอนโยเข>าร!วมการปรท>วงต!อต>านการต!อสะญญาให>ฐานทะพยะงคงใช>ฟoลปปoนส�เป_นฐานทะพต!อไป แลส!งผลให>เกดกรแสต!อต>านฐานทะพอเมรกาขนอย!างกว>างขวางในช!วงเวลาทฟoลปปoนส�กาละงให>สะตยาบะนข>อตกลงเรองฐานทะพสหระฐฯ คระงใหม!

Sa MaynilaSa MaynilaSa MaynilaSa Maynila 1989; Goethe Institut, Philippine Information Agency, MFI, Kodak; 16 มม.; ส;

6:20 นาท; สารคดแนวทดลอง ผ>กากะบ: Jo Atienza, Ige Alcazaren, Ricky Orellana. เศษฟoล�มแลเสยงต!างๆ นามาตะดต!อเข>าด>วยกะนเป_นสารคดในเชงอมเพรสชะนนสม�เกยวกะบเมองมนลา โดยไม!มคาบรรยายปรกอบ แลปล!อยให>ผ>ชมจนตนาการเอาเองตามภาพต!างๆ ทถกนามาตะดต!อเข>าด>วยกะนเพอแสดงให>เหนถงความย!งเหยงว!นวายของการเป_นเมองมหานคร

SakaySakaySakaySakay 1993; Alpha Omega Production; 35 มม.; ส; 112 นาท

ผ>กากะบ: Raymond Red; เรอง: Raymond Red, Ian Victoriano; บทภาพยนตร�: Ian Victoriano; กากะบภาพ: Raymond Red, Lauro Rene Manda; ตะดต!อ: Raymond Red, Lauro Rene Manda; เพลง: Ronnie Quesada; ควบคมเสยง: Gaudencio Barredo; ดแลการผลต:

130

Daniel Red, Roy Red; นะกแสดง: Julio Diaz, Tetchie Agbayani, Pen Medina, Ray Ventura, Leopldo Salcedo, Raymond Keannu, Raul Arellano. มาคารโอ สาเกย� (Macario Sakay) เป_นช!างตะดผมธรรมดาคนหนงจากเมองตอนโย (Tonyo) ในรหว!างการเข>ายดครองฟoลปปoนส�ของอเมรกาในช!วงแรกๆ ชวตของเขาเปลยนไปทะนใดเมอเขาตะดสนใจเข>าร!วมสมาคมละบกาตปนะน (Katipunan) ซงเป_นขบวนการเรยกร>องเอกราชมาตะงแต!ช!วงเวลาทฟoลปปoนส�ยะงเป_นอาณาจะกรของสเปนในปลายครสต�ศตวรรษท 19 เช!นเดยวกะบคนอนๆ ในร!นเดยวกะน จตวญญาณแห!งการปฏวะตได>กลนกนเขาเข>าไป แลความขะดแย>งภายในขบวนการกกลายเป_นอปสรรคในการขะบเคลอนขบวนการต!อส> สาเกย�พยายามเข>าไปปลกปลาให>ขบวนการกาตปนะนฟ��นฟขนมาใหม! แต!กถกจะบกมในข>อหาก!อการขบถแลถกส!งเข>าคกไปในทสด แต!เขากยะงดนรนต!อส>ต!อไปหละงการยอมมอบตะวของนายพลมกเอล มะลวาร� (Gen. Miguel Malvar) แลการต!อส>ของเขากทาให>เขากลายเป_นวรบรษของชาวบ>านทะวปรเทศ กรต>นปลกเร>าจตใจผ>คนกล>าหาญในการลกขนมาต!อต>านอเมรกา

SalomeSalomeSalomeSalome 1999; Bancom Audio-vision Corp.; 35 มม.; ส; 101 นาท

ผ>กากะบ: Laurice Guillen; เรอง: Laura Guillen; บทภาพยนตร�: Ricard Lee; กากะบภาพ: Rommy Vitug; ตะดต!อ: Efren Jarlego; เพลง: Ernani Cuenco; ควบคมเสยง: Luis Reyes; ดแลการผลต: Santiago Bose; นะกแสดง: Gina Alajar, Johnny Delgado, Dennis Roldan, Bongchi Miraflor, Armida Sigulon-Reyna, Bruno Pinzalan, Tony Santos, Venchito Galvez, Lily Miraflor. ซาโลเม (Salome แสดงโดย Gina Alajar) เป_นหญงสาวเชอสายสเปนผ>ทรงเสน!ห� จนทาให>สามของเธอ (แสดงโดย Johny Delgado) ตะดสนใจอพยพโยกย>ายไปอย!ในชนบทห!างไกล ณ หม!บ>านชาวปรมงแห!งหนงเพอให>พ>นจากบรรดาผ>ชายทปรารถนาในตะวเธอ แต!กละบมหน!มน>อยจากตะวเมองในลแวกคนหนง (แสดงโดย Dennis Roldan) ปรากฏตะวขนในชวตเธอแลมสะมพะนธ�สวาทกะน หากความละบกไม!ได>ดารงอย!ยาวนานนะก เดกหน!มจงตกเป_นเหยอของฆาตกรรม แต!เมอเข>าไปอย!ในกรบวนการพจารณาของศาล เรองราวกละบเตมไปด>วยความคลมเครออะนเป_นปรศนา เนองจากมเรองเล!าแตกต!างกะนถง 3 อย!างว!าเขาถกฆาตกรรมอย!างไร ตะงแต!ถกเธอเองเป_นคนสะงหาร ถกชาวบ>านสะงหาร แลถกสามเธอสะงหาร ส!วนเธอนะนกกลายเป_นปรศนาลกละบว!าเป_นเหยอของการข!มขนหรอเป_นฆาตกรกะนแน! เดกหน!มเป_นเพยงช>ระกของเธอหรอเป_นนะกข!มขนกะนแน!

The Sex Warriors and the SamuraiThe Sex Warriors and the SamuraiThe Sex Warriors and the SamuraiThe Sex Warriors and the Samurai 1995; Formation Films Ltd. สาหระบ Channel 4, London (UK); 16 มม.; ส; 26

นาท; สารคด

131

ผ>กากะบ: Nick Deocampo; ผ>อานวยการสร>าง: Parminder Vir; กากะบภาพ: Yam Laranas; ตะดต!อ: Lauro Rene Manda; ควบคมเสยง: Dennis Empalmado. ภาพยนตร�เล!าเรองคนข>ามเพศฟoลปoโนซงเข>าไปทางานในสถานบะนเทงของญป�นเพอหาเลยงครอบคระวในฟoลปปoนส� ในช!วงเวลากลางวะน โจอะน (Joan) ต>องเข>าระบการฝ�กเพอเตรยมตะวเข>าทางานในญป�น แต!ในเวลากลางคน เขาต>องแสดงเป_นผ>หญงในบาร�เกย�ของมนลา ทะงหมดนเพอหาเลยงครอบคระวจานวน 18 ชวต แม>ว!าจเป_นการเดนทางไปญป�นเป_นคระงท 4 แล>ว เขากยะงร>สกถงความยากเขญในการหาเงนให>ได>เพยงพอเพอทาให>ชวตความเป_นอย!ของทกคนดขน เมอพบกะบเกย�คนอนๆ ททางานอย!ในบาร�เดยวกะน พวกเขาต!างกคราครวญถงความยากลาบากของชาวฟoลปoโนทต>องไปแสดงเพอความบะนเทงอย!ในญป�น การถกคกขามแลความยากแค>นดเหมอนจไล!ต>อนนะกรบข>ามเพศเหล!านไม!ว!าพวกเขาจไปอย! ณ มมใดของโลกกตาม ภาพยนตร�เดนเข>าส!จดไคลแมกในตอนทพ!อของโจอะนนาได>ระบการปล!อยตะวออกจากคกแลกละบมาพบครอบคระว อะนแสดงให>เหนถงความระกแลความผกพะนรหว!างครอบคระวแลรหว!างพ!อกะบลกซงเป_นเกย�

Sibak: Midnight DancersSibak: Midnight DancersSibak: Midnight DancersSibak: Midnight Dancers 1994; Tangent Films International; 35 มม.; ส; 111 นาท

ผ>กากะบ: Mel Chionglo; ผ>อานวยการสร>าง: Richard Tang; บทภาพยนตร�: Ricardo Lee; กากะบภาพ: Joe Tutanes; ตะดต!อ: Jess Navarro; เพลง: Nonong Buencamino; ควบคมเสยง: Ramon Reyes; ดแลการผลต: Edgar Martin Littua; นะกแสดง: Alex de Rosario, Gandong Cervantes, Jr., Lawrence David, Luis Cortez, Perla Bautista, Richard Cassity, Leonard Manalanson, John Medina, Danny Ramos, Ryan Aristorenas. ภาพยนตร�เรองนได>ระบแรงบะนดาลใจมาจากเรองจรงเกยวกะบพน>องสามคนซงทางานเป_นนะกเต>นราโชว�กล>ามแลความเป_นชาย (macho dander) อย!ในบาร�เกย�แห!งหนงของมนลา โดยมองจากสายตาของน>องคนเลก คอ ซะนน (Sonny) ซงเป_นคนเล!าเรองการผจญภะยแลอะนตรายต!างๆ ทพวกเขาเผชญ ส!วนพคนโตนะน แม>อายจมากแล>วแต!กยะงต>องผกอย!กะบงานแบบนเพราเป_นหนทางเดยวทเขาจสามารถหาเลยงครอบคระวได> เขาจงทาทกอย!างเพอหาเงนเลยงชพแลมราคาหลายอย!างทจต>องจ!าย หละงจากเฝ�ามองสงต!างๆ ทเกดขน ในทสดซะนนกตะดสนใจนาผ>ชมร!วมเดนทางเข>าไปส!อตสาหกรรมทางเพศหรอการค>าเนอสดของฟoลปปoนส� SisaSisaSisaSisa

1951; Premiere Productions; 16 มม.; ขาว-ดา; 107 นาท ผ>กากะบ: Gerardo de Leon; เรอง: ดะดแปลงจากนวนยายของโฮเซ! รซาล เรอง Noli Me Tangere (อะนล!วงลเมดมได> หรอมเรงสะงคม); บทภาพยนตร�: Teodorico Santos; กากะบภาพ: Arsenio Dona, Tommy Marcelino; ตะดต!อ: Vic Calub; เพลง: Ariston Avelino; ควบคมเสยง:

132

Demetrio de Santos; นะกแสดง: Anita Linda, Edie del Mar, Reynaldo Dante, Ruben Rustia, Eddie Infante, Naty Rubi, Pancho Pelagio. ซซา (Sisa) คอตะวลครแบบทอย!ในจนตนาการทะวไปของคนฟoลปoโน โดยนามาจากตะวลครตะวหนงในนวนยายของโฮเซ! รซาล เรอง Noli Me Tangere ในฐานเดกสาวผ>พระงพร>อมไปด>วยทระพย�สนเงนทอง ซซาจงตกเป_นทหมายปองของชายหน!มจานวนมาก แต!แทนทจตอบระบคาขอแต!งงานจากผ>กองสเปนหะวหน>าตารวจระกษาความปลอดภะย (guardia civil) ซซากละบเลอกคนระกซงต!อมาชอบทบตเธออย!เป_นปรจาแลยะงตดการพนะนอย!างหน>ามด หละงจากอดตคนระกเก!าชาวสเปนหาเรองตะงข>อหาแลจะบสามเข>าคกไปแล>ว ซซากไม!ร>ว!าจหาเลยงชวตกะบลกน>อยสองคน คอ บาซลโอ (Basilio) กะบครสปoน (Crispin) ต!อไปได>อย!างไร เมอเดกทะงสองไปช!วยทางานหาเงนในโบสถ�แห!งหนง พวกเขากถกกล!าวหาว!าขโมยข>าวของจากโบสถ�โดยอดตคนระกเก!าของเธออกผ>หนง ซงทางานเป_นคนตรฆะงของโบสถ� เมอถกพรทรมานอย!างหนะกเพ!อให>สารภาพ ครสปoนกสนชวต ส!วนบาซลโอหนเอาชวตรอดไปได> แลกลายเป_นนะกโทษหนคด ซซาออกตามหาลกอย!างไร>หวะง ถกตดตามแลถกข!มขนโดยกองกาละงระกษาความปลอดภะย เมอไม!อาจทนต!อความบบคะนเหล!านได>อกต!อไป ซซากกลายเป_นคนบ>าโดยสมบรณ�แบบ

Sister Stella L.Sister Stella L.Sister Stella L.Sister Stella L. ((((ซสเตอร�ซสเตอร�ซสเตอร�ซสเตอร�สเตลล!า แอล.)สเตลล!า แอล.)สเตลล!า แอล.)สเตลล!า แอล.) 1984; Regal Films; 35 มม.; ส; 103 นาท

ผ>กากะบ: Mike de Leon; บทภาพยนตร�: Jose F. Lacaba, Jose Almojuela, Mike de Leon; กากะบภาพ: Rody Lacap; ตะดต!อ: Jess Navarro; เพลง: Ding Achacoso; ควบคมเสยง: Ramon Reyes; ดแลการผลต: Cesar Hernando; นะกแสดง: Vilma Santos, Jay Ilagan, Gina Alajar, Laurice Guillen, Ruben Rustia, Anita Linda, Liza Lorena, J. Eddie Infante, Tony Santos, Abul de Leon, Rody Vera, Crispin Medina, Jojo Sanchez, Malou de Guzman, Raquel Villavicencio, Fred Capulong. แม!ชสเตลล!า แอล. (Stella L. แสดงโดย Vilma Santos) ตะดสนใจทงงานให>คาปรกษาแก!บรรดาคณแม!ทไม!ได>แต!งงานเพอเข>าร!วมการปรท>วงของคนงาน การเปลยนแปลงนเกดขนหละงจากเธอได>ไปเยยมเพอนแม!ชด>วยกะน คอแม!ชสเตลล!า เบาตสตา (Sister Stella Bautista แสดงโดย Laurice Guillen) ซงได>ระบมอบหมายให>ไปทางานอย!ในเมองอตสาหกรรมแห!งอากโฮ (Aguho) แม!ชสเตลล!า แอล. ร>สกเหนอกเหนใจต!อชตากรรมของคนงาน จงตะดสนใจหาหนทางช!วยเหลอพวกเขาในการเรยกร>องความยตธรรม ในช!วงเดยวกะนนะน เธอกได>พบกะบคนระกเก!า คอ นค ฟาจาร�โด (Nick Fajardo แสดงโดย Jay Ilagan) นะกหนะงสอพมพ�ซงกาละงทางานหาข!าวเกยวกะบขบวนการเคลอนไหวทางสะงคมการเมองของโบสถ� เขาพยายามอ>อนวอนขอให>เธอกละบมาคนดด>วย แต!แม!ชกยะงศระทธาต!อเสยงเพรยกร>องของพรเจ>า ไม!ว!าจเผชญกะบการคกคามหรอการทาร>ายอย!างไรกตาม นอกจากน หละงถกเรยกตะวให>กละบมายะงคอนแวนซ�แล>ว การฆ!าตะวตายของหญงตะงครรภ�ทโบสถ�ระบเข>ามาดแลกยงเป_นเครองช!วยให>เธอม!งมะนกะบการต!อส>เพอความ

133

ยตธรรมของคนงานต!อไป เมอกละบเข>าร!วมขบวนการปรท>วง เธอกพบกะบการคกคามทาร>ายของกล!มอะนธพาลทถกจ>างมาให>จะดการกะบคนงาน การตายของผ>นาสหภาพแรงงาน คอ กา เดนซโอ (Ka Dencio แสดงโดย Tony Santos) ก!อให>เกดความร>สกโศกเศร>าไม!เฉพาแต!ต!อชวตของกา เดนซโอเท!านะน แต!ต!อสภาพการถกกดขของคนงานทะงปรเทศ การเรยกร>องความเป_นธรรมให>แก!กา เดนซโอจงกลายเป_นเสยงเรยกร>องหาความยตธรรมในห>วงเวลาทสะงคมฟoลปปoนส�ถกห!อห>มอย!ด>วยความอยตธรรมแลการคอระปชะน Spit/OptikSpit/OptikSpit/OptikSpit/Optik

1989; Goethe Institut, MFI, Philippine Information Agency, Kodak; 16 มม.; ส; 15 นาท; หนะงทดลอง ผ>กากะบ: Roxlee with Benjie Lontoc, Jr., Yeye Calderon, Art Maculangan. ภาพยนตร�เรองนแบ!งออกเป_น 2 ภาค ในภาคแรก คอ “สปoต” (Spit) นะนเป_นเรองเล!าเกยวกะบชายผ>หนงซงไม!มสมองแลพยายามไขว!คว>าก>อนสมองจากกล!มเมฆก>อนสมองซงลอยฟ�องอย!ในอากาศ นาลายทเขาถ!มออกไปได>กลายรปเป_นวะตถทเคลอนไหวได>แลเป_นสะญละกษณ�ทลนไหลไปได>ไม!สนสด ส!วนในภาคสอง คอ “Optik” นะน ถอการยาภาพจากฟoล�มขนาด Super 8, 16 มม. แล 35 มม. ทได>มาจากถะงขยในห>องแลปของโรงภาพยนตร� นามาตะดต!อเรยบเรยงเข>ากะบเสยงเดกๆ กาละงเล!นอย!บนถนน

Ang TAng TAng TAng T----Bird At AkoBird At AkoBird At AkoBird At Ako 1982; Film Ventures Inc.; 35 มม.; ส; 113 นาท

ผ>กากะบ: Danny Ziacita; เรอง: Portia Ilagan; กากะบภาพ: Felizardo Ballen; ตะดต!อ: Ike Jarlego, Sr. Felizardo Bailen; เพลง: Butch Monserrat; นะกแสดง: Nora Aunor, Vilma Santos, Dindo Fernando, Tommy Abuel, Liza Lorena, Suzanne Gonzales, Leila Hermosa, Anita Linda, Odette Khan. นอรา ออเนอร� (Nora Aunor) ระบบทเป_นนะกกฎหมายทเป_นทอม ซงตกหลมระกวลมา ซานโตส (Vilma Santos) สาวนะกเต>นปรจาไนต�คละบ แต!เหตการณ�เกดหะกมมเมอนะกกฎหมายซงต>องเป_นทนายให>แก!สาวนะกเต>นกละบก!อให>เกดความสะมพะนธ�แบบทะงระกทะงชะงรหว!างทะงสองขน ขณทความระกยะงคงเป_นเพยงมายาภาพ แต!ท>ายทสดในสะงคมกบบให>ผ>หญงต>องปรพฤตตะวต!อกะนแบบทสะงคมคาดหวะง เพอระกษารปแบบทางศลธรรมทดารงอย!ให>ยนยาวต!อไป

Tanging YamanTanging YamanTanging YamanTanging Yaman 2000; Star Cinema Productions; 35 มม.; ส; 112 นาท

ผ>กากะบ: Laurice Guillen; เรอง: Laurice Guillen; บทภาพยนตร�: Laurice Guillen, Raymond Lee, Shaira Mella Salvador; กากะบภาพ: Lee Meily; ตะดต!อ: George Jarlego;

134

เพลง: Nonong Buencamino; ควบคมเสยง: Ronnie Eulloran, Ramon Reyes; ดแลการผลต: Edgar Martin Littaua; นะกแสดง: Gloria Romero, Hilda Koronel, Dina Bonnevie, Johnny Delgado, Edu Manzano, Jericho Rosales, Marvin Agustin, Carol Banawa, Janet McBride, John Prats, Shaina Magdayao, Joel Torre, Cherry Pie Picache. ภาพยนตร�เรองนชาแหลครอบคระวทะวไปในสะงคมฟoลปปoนส�ให>เหนว!าสงทมองเหนนะนบางทมะนกไม!ได>เป_นจรงเสมอไป เพรามะกเตมไปด>วยรอยบาดหมางรหว!างพ!อแม!กะบลก หรอรหว!างพน>องด>วยกะน ซงบางคระงกรวมถงบรรดาลกเขยลกสใภ>ด>วย แลปZญหาเหล!านะนกมะกจลงเอยด>วยการจะดการของบรรดาแม!ๆ ทคอยดแลปZญหาความย!งยากต!างๆ ให>ผ!านพ>นไป ในภาพยนตร�เรองนเล!าถงพน>องสามคนซงอาศะยอย!กะบพ!อแม!ด>วยชวตทค!อนข>างสดวกสบาย แม>ว!าหลายอย!างจดารงอย!ในภาวขะดแย>งกะน แต!พวกเขากยะงมสงหนงร!วมกะน คอความระกของแม!ทต!อพวกเขาแลต!อหลานๆ

Ang Tatay King NanayAng Tatay King NanayAng Tatay King NanayAng Tatay King Nanay

1978; Lotus Films, Inc.; 35 มม.; ส; 117 นาท ผ>กากะบ: Lino Brocka; ผ>อานวยการสร>าง: Jesus B. Yu; บทภาพยนตร�: Orlando Nadres; กากะบภาพ: Jose Batac, Jr.; ตะดต!อ: Augusto Salvador, Jr.; เพลง: Lutgardo Labad; ควบคมเสยง: Luis Reyes; นะกแสดง: Dolphy, Nino Muhlach, Philip Salvador, Marissa Delgado. เรองราวไม!รวบระดธรรมดาเกยวกะบช!างเสรมสวยซงเลยงดเดกชายผ>หนง คอรง (Coring แสดงโดย Dolphy) เป_นช!างเสรมสวยเกย� ซงมภารต>องดแลเดกน>อยทเกดจากคนระกเก!า คอ เดนนส (Dennis แสดงโดย Philip Salvador) กะบสาวทางานบาร�ชอมาเรยน!า (Mariana แสดงโดย Marissa Delgado) ก!อนจโบกมออาลาไปเป_นทหารเรอในกองทะพสหระฐฯ เดนนสได>มอบโนนอย (Nonoy แสดงโดย Nino Muhlack) ให>คอรงเลยงด ซงต>องคอยดแลเดกน>อยทะงในฐานของพ!อแลแม!ไปพร>อมๆ กะน ในร>านเสรมสวยซงโนนอยเตบโตขนมานะน คอรงต>องแสดงทะงในบทบาทของคนธรรมดาเพอเป_นแม!แบบให>เดกน>อยแลต>องคอยแอบซ!อนตะวตนธรรมชาตอะนแท>จรงในฐานโฮโมเซกซ!วลเอาไว> ซงก!อให>เกดความโกลาหลไม!น>อยสาหระบคอรงในการต>องการสละบประบเปลยนบทบาททะงสองของตนอย!ตลอดเวลา จนในท>ายทสด มาเรยน!า แม!ของเดก กกละบมาเพอขอโนนอยกละบไปเลยงดเอง อะนกลายเป_นทะงฉากโศกสร>อยในการพละดพรากแลความชวนหะวเราไปพร>อมกะน Tatlong Taong Walang DiyosTatlong Taong Walang DiyosTatlong Taong Walang DiyosTatlong Taong Walang Diyos

1976; NV Pictures; 35 มม.; ส; 125 นาท

135

ผ>กากะบ: Mario O’Hara; บทภาพยนตร�: Mario O’Hara; กากะบภาพ: Conrado Baltazar; เพลง: Minda Azarcon; ควบคมเสยง: Gaudencio Barredo; ดแลการผลต: Fiel Zabat; นะกแสดง: Nora Aunor, Christopher de Leon, Bembol Roco, Peque Gallaga. ช!วงเวลาสามปrแห!งการยดครองของญป�นนาความทกข�แสนสาหะสมาให>แก!ชาวฟoลปoโน ภาพยนตร�เรองนเล!าถงเรองราวความระกอะนกลายเป_นโศกนาฏกรรมในช!วงสงครามดะงกล!าว โดยเล!าผ!านครสาวชาวบ>านอย!างโรซารโอ (Rosario แสดงโดย Nora Aunor) ซงตกอย!ในภาวขะดแย>งรหว!างชายหน!มสองคน คอ ครสปoน (Chrispin แสดงโดย Bembol Roco) เพอนเก!าสมะยเป_นนะกเรยนซงตะดสนใจเข>าร!วมกะบกองกาละงต!อต>านญป�น กะบผ>กองมาซก (Masugi แสดงโดย Christopher de Leon) หน!มลกครงฟoลปoโน-ญป�น ซงเดนทางเข>าถงเมองแห!งนในฐานหะวหน>ากองกาละงญป�นปรจาแขวง แลร>สกตกหลมระกโรซารโอจนตะดสนใจเอ!ยปากขอเธอแต!งงาน การปฏเสธทาให>เธอถกผ>กองมาซกใช>กาละงขนใจ แลสะมพะนธ�ระกดะงกล!าวกทาให>โรซารโอเปลยนใจหะนมาให>ความระกกะบหน!มลกครงญป�นแทน ความระกของทะงสองแลการกรทาอะนเลวร>ายต!างๆ ของกองกาละงญป�นทาให>ชาวบ>านยงเพมความเกลยดชะงต!อโรซารโอมากขน โดยเฉพาเมอครอบคระวของเธอได>ระบสทธพเศษต!างๆ จากญป�นเวลาอดยาก เมอครสปoนกละบมาแลพบกะบสถานการณ�ทเกดขน เขาตะดสนใจออกจากเมองไปด>วยหะวใจสลายเนองจากโรซารโอปฏเสธไม!ยอมแยกทางกะบคนระกญป�น ส!วนผ>กองมาซกกเข>าพธแต!งงานกะบเธอหละงการคลอดบตร แต!ขณทความสะมพะนธ�รหว!างทะงสองลาลกยงขน ครอบคระวของโรซารโอกยงแปลกแยกกะบชมชนมากยงขน ในทสดความเกลยดชะงทว!านกได>ระบการแก>แค>นหละงจากกองทะพสหระฐฯ กละบมาปลดปล!อยฟoลปปoนส�จากการยดครองของญป�นได>สาเรจแลกองกาละงญป�นเรมถอยออกไป โรซารโอจงเรมถกมองว!าให>ความร!วมมอกะบญป�นแลตะดสนใจหนไปจากเมองไปพร>อมกะบผ>กองมาซก แต!ในรหว!างทางนะนเอง กองโจรตดอาวธกเข>าโจมตครอบคระว โดยสะงหารผ>กองกะบบตรน>อยของทะงสองทงไป เมอโรซารโอกละบเข>ามาในเมอง ผ>คนกเรมล>างแค>นเธอ พวกผ>หญงพากะนดาหน>าเข>าล>อมกรอบเธอ ตะดผมเธอทง แลสะงหารเธอทะงๆ ทอย!ภายในโบสถ� เมอครสปoนกละบมา เขากพบกะบคนระกเก!าของตนนอนทอดร!างกลายเป_นศพสมรวมกะบซากศพอนๆ อย!ในเรอนพะกของโรงเรยน Tinimbang Ka Ngunit KulangTinimbang Ka Ngunit KulangTinimbang Ka Ngunit KulangTinimbang Ka Ngunit Kulang

1974; CineManila Corporation; 35 มม.; ส; 129 นาท ผ>กากะบ: Lino Brocka; บทภาพยนตร�: Mario O’Hara; กากะบภาพ: Jose Batac; ตะดต!อ: Augusto Salvador; เพลง: Lutgardo Labad; ควบคมเสยง: Gregorio Ella; นะกแสดง: Lolita Rodriguez, Christopher de Leon, Mario O’Hara, Eddie Gracia, Hilda Koronel, Lilia Dizon, Laurice Guillen, Anita Linda, Alicia Alonzo, Rosa Aguirre, Orlando Nadres, Joonee Gamboa, Ernie Zarate, Lorli Villanueva, Lily Miraflor, Chito Ponce Enrile, Joseph Sytangco.

136

ภาพยนตร�เล!าถงชวตในเมองเลกๆ คอกรจกของสะงคมฟoลปปoนส�ผ!านคนอย!างเกาล!า (Kuala แสดงโดย Lolita Rodriguez) ซงเสยสตไปเพราการทาแท>งเกดผดพลาดขนแลออกเดนท!อมๆ ไปทะวเมอง แต!สงทซกซ!อนอย!เบองหละงเรองราวของเธอคออาการหน>าไหว>หละงมอถอสากปากถอศลของชาวเมอง ขณทคนทะงเมองกาละงทาให>เธอกลายเป_นสงชวนหะว เกาล!าได>ดงดดความสนใจของเบอร�โต (Berto แสดงโดย Mario O’Hara) ชายโรคเรอน ซงนาเธอไปอย!ด>วยในเพงพะกชานเมองของเขา อะนทาให>ทะงสองกลายเป_นชายขอบของสะงคมโดยสมบรณ�แบบแลรอดพ>นไปจากสายตาของชมชนได> จมกเพยงแต!จเนยร� (Junior แสดงโดย Christopher de Leon) เท!านะนทสามารถเข>าถงโลกของพวกเขาแลระบร>เกยวกะบชวตของพวกเขาได> ต!อมาเมอสมาคมผ>หญงเคร!งศาสนาในเมอง คอ Associacion de las Damas Chritianas ค>นพบว!าเกาล!าตะงท>อง เธอจงกลายเป_นเรองออฉาวขนอกคระง โดยพวกเขาบบให>เธออย!ใต>การควบคมของโลลา จาโคบา (Lola Jacoba) แต!จเนยร�ได>ปรากฏตะวขนเสยก!อนแลช!วยเหลอเกาล!าให>กละบหาเบอร�โต ณ เพงพะกเช!นเดม เรองของเรองจงได>ระบการเปoดเผยขนมาในตอนนเองว!า อะนทจรงแล>วเบองหละงของเรองมาจากพ!อของจเนยร� คอ ซซาร� บละงโค (Cesar Blanco แสดงโดย Eddie Garcia) ซงเป_นนะกการเมองเสอผ>หญงเป_นคนทาให>เกาล!าตะงท>องขนในตอนแรก แลบบบะงคะบให>เธอไปทาแท>งเสย แต!เนองจากการทาแท>งของเกาล!าเกดผดพลาดขนมา ซซาร�กะบคนระบจ>างทาแท>งจงพากะนหลบหน ทงเกาล!านอนจมกองเลอดอย!เพยงลาพะงแลทาให>เธอเสยสตไปในทสด ในตอนจบของภาพยนตร�นะน เกาล!าได>ให>กาเนดลกคนใหม!กะบเบอร�โต ผ>ถกตารวจยงเสยชวตเนองจากเขาคมหมอเป_นตะวปรกะนให>คอยดแลเกาล!าขณทาคลอด เมอเกาล!าคลอดลกออกมาแล>ว จเนยร�กอ>มเดกเกดใหม!ขนมาในท!ามกลางสายตาของผ>คนทะงเมอง ราวกะบหนน>อยคนใหม!คอสะญญแห!งความหวะงของพวกเขาทจก>าวข>ามอคตต!างๆ แลใช>ชวตต!อไปด>วยความอดกละนต!อความแตกต!างรหว!างกะน TripTripTripTrip

1993; 35 มม.; ส; 10 นาท; หนะงสะน ผ>กากะบ: Jon Red; กากะบภาพ/ตะดต!อ: Lauro Rene Manda; ตะดต!อ: Lauro Rene Manda, Jon Red; ดแลการผลต: Lauro Rene Manda. ในวะนอายครบรอบ 13 ปr หน!มน>อยคนหนงจากต!างจะงหวะดตะดสนใจเดนทางเข>าเมองเป_นคระงแรกในชวต ภายในรถจปนย�ทเขาโดยสารมา เดกหน!มได>พบกะบกล!มผ>โดยสารต!างๆ ทก!อให>เกดรอยปรทะบอะนลาลกขนในตะวเขา เช!น หญงอ>วนสองคนนะงอาหารไม!หยดปาก ค!ระกหน!มสาว ผ>หญงชอบสวดมนต� โฮโมเซกซ!วล ตารวจกะบผ>ต>องหา คนคละงศาสนา ขเมา คนขายบหร พร แม!ช แล ฯลฯ ในการเดนทางสะนๆ เข>าไปในเมองคระงน เดกหน!มร>สกราวกะบว!าเขาได>สบตากะบชวตของเมองโดยทยะงเดนทางไม!ถงเมองด>วยซา เมองอะนเตมไปด>วยความว!นวายโกลาหลแลไร>รเบยบ อะนแตกต!างไปจากโลกทเขาจากมา รถจปนย�จงกลายเป_นโลกขนาดย!อม

137

ของสะงคมฟoลปoโนอะนพระงพร>อมไปด>วยผ>โดยสารอะนชลมลเป_นตะวแทนของคนฟoลปoโน การเดนทางสะนๆ ของเขาจงกลายเป_นการเดนทางในเชงสะญละกษณ�ผ!านชวตของสะงคมหนง True Blue American Coconut Grove (Gawa Sa Pilipinas)True Blue American Coconut Grove (Gawa Sa Pilipinas)True Blue American Coconut Grove (Gawa Sa Pilipinas)True Blue American Coconut Grove (Gawa Sa Pilipinas)

1989; Goethe Institut, MFI, Philippine Information Agency, Kodak; 16 มม.; ส; 9:30 นาท; หนะงสะน ผ>กากะบ: Luis P. Quirino, Donna Sales. ฟoล�มภาพเกยวกะบผ>คน ของเล!น แลตกรามบ>านช!องนามาตะดต!อเข>าด>วยกะน โดยเล!าถงลกน>องซไอเอทผะนตะวเองมาเป_นนะกสร>างหนะง เดกสาวผ>หนง แลเจ>าหน>าระกษาความปลอดภะย ซงผสมผเสเข>าด>วยกะนเพอเผยให>เหนชนส!วนต!างๆ ของแผนการยดครองฟoลปปoนส�ในทางวะฒนธรรมของจะกรวรรดอเมรกา Virgin ForestVirgin ForestVirgin ForestVirgin Forest

1985; Regal Films; 35 มม.; ส; 139 นาท ผ>กากะบ: Peque Gallaga; เรอง: T.E. Pagaspas; บทภาพยนตร�: Rosauro de la Cruz; กากะบภาพ: Conrado Baltazar; ตะดต!อ: Jess Navarro; เพลง: Jaime Facregas; ควบคมเสยง: Rudy Baldovino; ดแลการผลต: Don Escudero; นะกแสดง: Sarsi Emmanuel, Miguel Rodriguez, Abel Jurado, Ama Quiambao, Pepito Bosh, Arbie Antonio, Rolando Tinio, Jed Arboleda, Crispin Medina, Abbo dela Cruz. การจะบกมตะวนายพลเอมลโอ อากนะลโด (Gen. Emilio Aguinaldo) ปรธานาธบดฟoลปปoนส�ในช!วงสงครามต!อต>านการเข>ายดครองฟoลปปoนส�ของอเมรกาเมอปลายครสต�ศตวรรษท 19 ถอแรงบะนดาลใจในการสร>างภาพยนตร�เรองน โดยสร>างเรองเล!าถงคน 3 คน คอ ชนชะนสงมการศกษา (แสดงโดย Miguel Rodriguez), ชาวปรมงพนเมอง (แสดงโดย Abel Jurado) แลหญงสาวพนเมองผ>หนออกจากบ>าน (แสดงโดย Sarsi Emmanuel) ทเข>ามาพะวพะนกะบการจะบกมตะวอากนะลโดใน ค.ศ.1901 กล!าวคอ ขณทสงครามรหว!างผ>เข>ายดครองชาวอเมรกากะบนะกต!อส>เพอเสรภาพชาวฟoลปoโนกาละงเข>มข>นยงขนทกขณนะน กองกาละงของอเมรกากวางแผนหาทางจะบกมตะวผ>นาของฝ�ายต!อต>าน โดยให>ทหารอเมรกะนสองนายปลอมตะวว!าถกจะบกมโดยกองกาละงปฏวะ ต ออกเดนทางม!งหน>าส! เ มองปาลานะน (Palanan, Isabela) โดยมกองทหารระบจ>าง Macabebe กล!มหนงคอยค>มครองให> แต!ยงระบร>ถงแผนการร>ายทะงหมด ชาวพนเมองสามคนทถกดงเข>ามาเป_นส!วนหนงของแผนการ กยงเกดความร>สกระกชาตแลหะนมาสนะบสนนการต!อส>เพอเสรภาพของอากนะลโดแลการต!อต>านการเข>ามายดครองของอเมรกามากยงขน โดยปราศจากจตสานกทางการเมองใดๆ ทะงสองกพากะนหลบหนออกมาแลเข>าไปแจ>งให>ปรธานาธบดอากลนะลโดทราบถงแผนการร>ายทจทาอะนตรายต!อตะวเขา แม>ว!าในทสดแล>ว ทะงสามจไม!สามารถ

138

ช!วยให>อากนะลโด>รอดพ>นจากการจะบกมตะวได> แต!การเดนทางคระงนกทาให>พวกเขาได>เรยนร>เกยวกะบความระกชาตแลความปรารถนาต!อเสรภาพ

Why is Yellow Middle of Rainbow? Why is Yellow Middle of Rainbow? Why is Yellow Middle of Rainbow? Why is Yellow Middle of Rainbow? (ทาไมสเหลองถงอย!กลางสายร>ง?)(ทาไมสเหลองถงอย!กลางสายร>ง?)(ทาไมสเหลองถงอย!กลางสายร>ง?)(ทาไมสเหลองถงอย!กลางสายร>ง?) 1994; 16 มม.; ส; สารคด

ผ>กากะบ/ผ>อานวยการสร>าง/ควบคมเสยง: Kidlat Tahimik. ภาพยนตร�ลกผสมของกตละต ตาฮมก ซงใช>เทคนคการถ!ายทาภาพยนตร�ในบ>านมาเล!นกะบการเตบโตของลกชายสามคนพร>อมกะบหยบยกเอาปรวะตศาสตร�แลวะฒนธรรมฟoลปปoนส�มายาเข>าด>วยกะน เรองส!วนตะวจงกลายเป_นเรองการเมองขนโดยพละน แลทาให>ภาพยนตร�เรองนกลายเป_นคาสารภาพส!วนตะวต!อความว!นแลการต!อส>ทปรสบอย!ในสะงคมฟoลปปoนส�ร!วมสมะย ในถ>อยคาของคนทาหนะงอย!างกตละตเองแล>ว งานชนนใช> “open focus approach” ซงอนญาตให>นาเอาภาพยนตร�แบบทถ!ายทากะนเล!นๆ ในบ>านมาเป_นศนย�กลางของเรองเล!าเกยวกะบการชมนมต!อต>านเผดจการซงใช>สเหลองเป_นสะญละกษณ� YnangYnangYnangYnang----Bayan: To Be a Woman is to Live in a Time of WarBayan: To Be a Woman is to Live in a Time of WarBayan: To Be a Woman is to Live in a Time of WarBayan: To Be a Woman is to Live in a Time of War

1991; Goethe Institut Manila, MFI, Philippine Information Agency; 16 มม.; ส; 65 นาท; สารคด ผ>กากะบ: Nick Deocampo; ผ>อานวยการสร>าง: Nick Deocampo; บทภาพยนตร�: Ian Victoriano, Nick Deocampo; กากะบภาพ: Yam Laranas; ตะดต!อ: Louie Quirino; เพลง: Alan Hilario; ควบคมเสยง: Ricky Orellana; นะกแสดง: Upeng Galang Fernandez, Edna Vida, Sylvia Garde, Joy Barrios. ภาพยนตร�สารคดทเล!าถงเรองขบวนการเคลอนไหวของผ>หญงในฟoลปปoนส� ตานานทะบซ>อนกะบปรวะตศาสตร�แลการเมองในการต!อส>ของผ>หญงถกนามาตแผ!ผ!านเรองเล!าของปZจเจกแต!ลคนแลผลจากการต!อส> โดยนาเสนอถงเสยงแลฉากของผ>คนในหลากหลายทะศน-มมมองเพอสท>อนให>เหนถงความเป_นพหภาวอะนสละบซะบซ>อนของสะงคมฟoลปปoนส� ZamboangaZamboangaZamboangaZamboanga

1937; Filippine Films, Inc.; 35 มม.; ขาว-ดา; 65 นาท (ภาษา Tausug, อะงกฤษ) ผ>กากะบ: Eduardo de Castro; ผ>อานวยการสร>าง: George Harris, Eddie Tait; กากะบภาพ: William H. Jansen; ตะดต!อ: Ralph Dixon; เพลง: Edward Kilenyi; ควบคมเสยง: Louis R. Morse; นะกแสดง: Fernando Poe Sr., Rosa Rosario. ภาพยนตร�ในตานานซงสร>างขนเมอ ค.ศ.1937 ถกค>นพบอกคระงหละงจากเชอกะนว!า “สญหายไปแล>ว” มาเป_นเวลาหลายปr ซงเล!าถงเรองราวชวตของชนเผ!านะกเดนทางพชตทเล แลอ>างว!ามบางฉากถ!ายทาใต>นาทเล โดยเป_นเรองราวของค!ระก คอ ดาเนา (Danao แสดงโดย

139

Fernando Peo) แลมนดา (Minda แสดงโดย Rosa del Rasorio) ทอาศะยอย!ในเกาเลกๆ แห!งหนงในทเลซล (Sulu Sea) ดาเนาชายหน!มผ>งดงามแลเป_นหะวหน>ากล!มนะกดานางมไข!มก ได>หมะนหมายอย!กะบมนดา ซงเป_นหลานของดาโต�ตะนบออง (Datu Tanbuong) ผ>นาชนเผ!าปรจาเกา วะนหนงหละงจากกละบมาการดานาซงทาให>เขาค>นพบไข!มกเมดงามลาค!า กมการจะดงานเฉลมฉลองให>แก!ดาเนา โดยมแขกระบเชญจานวนมาก รวมทะงฮะจย ราซล (Hadji Razul) ผ>ปกครองอะนโหดเหยมจากเกาโจรสละดโมรอส อะนเป_นเกาใกล>กะน เมอราซลพบกะบมนดา เขากอยากได>เธอมาไว>ในฮาเรมของตน ต!อมาเมอดาเนาออกไปดานางมมกอกคระง ราซลกฉวยโอกาสนามนดาไปเกบในเกาของตน ในท>องทเล ดาเนางมได>มกงามลาค!าเมดใหญ!ทสดทเคยเจอกะนมา แต!สะญญาณอะนตรายบนท>องฟ�าทาให>ทกคนต>องรบกละบเข>าเกา เมอมาถงพวกเขากพบว!าหม!บ>านถกปล>นสดมภ�โดยเผ!าของราซล ส!วนมนดากเป_นหนงในบรรดาผ>ทถกละกพาตะวไป ดาเนากะบผองเพอนจงออกเรอม!งหน>าส!เกาของราซลเพอช!วยเหลอบรรดาผ>หญงแลแก>แค>นให>แก!เผ!าของตน เมอเหนดาเนากะบผองเพอนเดนทางมาถง มนดาถกนาไปขะงไว>ในต>ใบหนง ส!วนราซลกะบกองกาละงของเขากพากะนดาหน>าออกมาต!อส>กะบศะตรของตน กะปตะนเรอชาวอเมรกะนซงเป_นแขกของราซลเกดร>สกสงสารเหนใจมนดา จงแอบปล!อยเธอหนออกไป โดยใช>ชวตตะวเองเข>าแลก ขณทมนดากาละงหนอย!นะน ราซลกไล!ล!าตดตามเธอกะบดาเนามาอย!างกรชะนชด ในการต!อส>กะนคระงสดท>าย ดาเนาสามารถพชตราซลผ>ชะวร>ายได> แลค!ระกหน!มสาวกกละบมาอย!ในอ>อมกอดของกะนแลกะนอกคระงหนง จากนะนทะงค!กะบเข>าพธแต!งงานตามแบบมสลมแลจะดพธเฉลมฉลองกะนอย!างมความสข ภาพยนตร�จบลงด>วยฉากค!ข>าวใหม!ปลามะนกขนเรอออกไปส!กลางทเลแต!เพยงลาพะงสองคน

140


ปรมวลรายชอปรมวลรายชอปรมวลรายชอปรมวลรายชอผ�กากะบภาพยนตร�ผ�กากะบภาพยนตร�ผ�กากะบภาพยนตร�ผ�กากะบภาพยนตร�ทสาคะญ พร�อมปรวะตแลผลงานทสาคะญ พร�อมปรวะตแลผลงานทสาคะญ พร�อมปรวะตแลผลงานทสาคะญ พร�อมปรวะตแลผลงาน

Adolfo Adolfo Adolfo Adolfo B. B. B. B. Alix, JrAlix, JrAlix, JrAlix, Jr. . . . (เกด (เกด (เกด (เกด 1978197819781978)))) Adolfo Alix, Jr. หรอ Adolf Alix ผ�กากะบแลผ�เขยนบทภาพยนตร�ทได�ระบรางวะลรดะบนานาชาต เกดใน ค.ศ.1978 ท Makati City ในมนลา เขาเรมสนใจภาพยนตร�ตะงแตFเมอคระงยะงเปGนเดก จากการชมภาพยนตร�ฟJลปปJนส�เกFาๆ แลเมอได�ชมภาพยนตร�ของ Steven Spielberg เรอง “อ.ท.” กตะงใจวFาตนจต�องทาภาพยนตร� Alix สาเรจการศกษาจาก Pamantasan ng Lungsod ng Maynila ทางด�านสอสารมวลชน กFอนหน�าทจเปGนผ�กากะบคระงแรกใน ค.ศ.2006 เขาทางานเปGนนะกเขยนบทภาพยนตร�มากFอน กFอนทจตะงบรษะท Bicycle Pictures แลเรมสร�างภาพยนตร�ตFอมาเรอยๆ ทะงนผลงานภาพยนตร�เรองแรกของเขา Donsol ได�รางวะล Jury Prize จาก Asian Marine Film Festival ในญปbน แลจากเทศกาลภาพยนตร�นานาชาต Fort Lauderdale แลได�ฉายภาพยนตร�ในเทศกาลภาพยนตร�อกหลากหลายท ทสหระฐฯ ภาพยนตร�ของเขาได�ระบเลอกให�เปGนตะวแทนภาพยนตร�ฟJลปปJนส�ในการปรกาศผลรางวะล Academy Awards หรอรางวะลออสการ� คระงท 80 ใน ค.ศ.2008 ด�วย เขามภาพยนตร�เรองตFอมา คอ Batanes: Sa Dulo ng Walang

Hanggan แลเรอง Adela แลนอกจากการเปGนผ�กากะบแล�วเขายะงสอนวชาภาพยนตร�แลการเขยนบท ท Pamantasan ng Lungsod ng Maynila แล San Beda College-Alabang ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Adela (2008), Manila (2008), Batanes: Sa Dulo ng Walang

Hanggan" (2007), Tambolista (2007), Nars (2007), Kadin (2007), Donsol (2006) Celso Ad. CastilloCelso Ad. CastilloCelso Ad. CastilloCelso Ad. Castillo ((((1943 1943 1943 1943 – 2012201220122012)))) ชอเตมคอ Celso Advento Castillo ผ�กากะบภาพยนตร�ทยงใหญFอกคนหนงของฟJลปปJนส� เขากากะบภาพยนตร�หลากหลายแนวมากกวFา 60 เรอง เขาเกดท Siniloan จะงหวะด Laguna บตรชายของนะกกฎหมาย Dominador Ad. Castillo แล Marta Adolfo สาเรจการศกษาใน ค.ศ.1964 สาขาวชาวรรณคดอะงกฤษ จาก Manuel L. Quezon University โดย Castillo เคยทางานในฐานนะกเขยนให�กะบนตยสารปรเภท komiks แหFงหนง แลใน ค.ศ.1965 ได�ถกจ�างให�เขยนบทภาพยนตร�แนวสายละบ ใน ค.ศ.1966 เขาเรมกากะบภาพยนตร�เรองแรก Misyong Mapanganib (Dangerous Mission) ซงเปGนภาพยนตร�แนวสายละบ แตFเรองททาให�เขาโดFงดะงคอ เรอง Asedillo (1971) ภาพยนตร�ทมเค�าโครงเรองมาจากเรองราวของกบฎชาวฟJลปsโนทถกระฐบาลอเมรกะนกลFาวหาวFาเปGนโจร ในทศวรรษ 1920 ซงดารานาคอ Fernando Poe, Jr. ทาหน�าทปกปtองผ�ถกกดขแล

141

ยากไร� ภาพยนตร�เรองตFอมากะบ Poe เชFนเดยวกะนคอ Ang Alamat (The Legend, 1972) เปGนแนวบwเชFนกะน ขณทภาพยนตร�ทออกแนวบอมบาแตFกมเนอหาทต�องการจสอ เชFนเรอง Nympha

(Nymph,1971) แล Burlesk Queen (Burlesque Queen, 1977 ซงเกยวกะบนะกเต�นรบาเปลองผ�า เขามภาพยนตร�ตFอเนองเรอยมา แลเขาเปGนคนทเรมคดกรแสของการถFายนะกแสดงในแบบ wet look คอเมอไมFสามารถโชว�เนอหนะงของนะกแสดงบอมบาได� เขากใช�วธทาให�นะกแสดงใสFเสอผ�าทบางแลพอทจมองทลผFานได�เมอเปsยกนา Castillo ได�ระบรางวะล Filpino Academy of Movie Arts and Sciences หรอ FAMAS ในรางวะลผ�กากะบภาพยนตร�ยอดเยยมแลบทภาพยนตร�ยอดเยยมจากเรอง Pagputi ng Uwak,

Pag-itim ng Tagak (When the Crow Turns White, When the Heron Turns Black, 1978) แลได�รางวะล Urian awards จากภาพยนตร�เรองดะงกลFาวอกด�วย แลตFอมาใน ค.ศ.1985 เขากได�รางวะล FAMAS อกคระงหนงจากเรอง Paradise Inn Castillo เสยชวตในวะนท 26 พฤศจกายน 2012 เนองมาจากหะวใจล�มเหลว ท Siniloan จะงหวะด Laguna ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Asedillo (1971), Nympha (Nymph,1971), Ang Mahiwagang

Daigdig ni Pedro Penduko (The Wonderful World of Pedro Penduko, 1973), Ang

Pinakamagandang Hayop sa Balat ng Lupa (The Most Beautiful Animal on the Face of

the Earth, 1975), Burlesk Queen (1977), Pagputi ng Uwak, Pag-itim ng Tagak (When

the Crow Turns White, When the Heron Turns Black, 1978), Ang Alamat ni Julian

Makabayan (The Legend of Julian Makabayan, 1979), Totoy Boogie (1980), Uhaw na

Dagat (Thirsty Sea,1981), Pedro Tunasan (1983), Virgin People (1983), Payaso (Clown,1986) Carlos Vander TolosaCarlos Vander TolosaCarlos Vander TolosaCarlos Vander Tolosa (1902(1902(1902(1902---- กลางทศวรรษ กลางทศวรรษ กลางทศวรรษ กลางทศวรรษ 1960196019601960)))) ผ�กากะบภาพยนตร�ฟJลปปJนส�ตะงแตFยคหนะงเงยบ Carlos Vander Tolosa เกดทมนลาเมอวะนท 6 กรกฎาคม 1902 บดาเปGนชาวอเมรกะนชอ Henry Vander Voor แลมารดาเปGนสเปน ชอ Paquita Tolosa สาเรจการศกษาด�านพาณชยศาสตร� จากมหาวทยาละย Ateneo de Manilaโดยเรมจากเขยนบทแลกากะบภาพยนตร�เรอง Collegian Love ใน ค.ศ.1929 ซงได�ระบคFาจ�างถง 1,000 เปโซ ซงเปGนคFาจ�างทสงทสดสาหระบผ�กากะบในแวดวงภาพยนตร�ขณนะน ตFอมาเขาสร�างภาพยนตร�กะบสตดโอยะกษ�ใหญFทะงสามในชFวงทภาพยนตร�เสยงในฟJลม�เกดขนแล�ว เชFน Diwata ng Karagatan (1936) กะบบรษะท Parlatone-Hispano Filipino เรอง Bituing Marikit (1938) กะบบรษะท Sampaguita Pictures แลเรอง Giliw Ko (1939) กะบบรษะท LVN Pictures ตFอมาในชFวงหละงสงครามโลกคระงทสอง เขากยะงคงมผลงานตFอเนองกะบบรษะทหนะงใหญFๆ ไมFวF าจเปGน เ รอง Sunset Over Corregidor ของ X’Otic Films เ รอง Siete Dolores ของ

142

Nolasco Bros. เรอง Kalbaryo ni Hesus กะบบรษะท Lebran แลเรอง Darna at ang Babaing Lawin กะบ บรษะท Fernando Poe’s Royal Productions เสยชวตกลางทศวรรษ 1960 ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Collegian Love (1929), Oriental Blood (1930), Diwata ng Karagatan (1936), Bituing Marikit (1938), Giliw Ko (1939), Sunset Over Corregidor (1949), Tanzan the Mighty (1962), The Dolly Sisters (1964) Cito RoCito RoCito RoCito Roño (o (o (o (เกดเกดเกดเกด 1954195419541954 )))) พคนโตในจานวนพน�องสบเอดคน โดยบดาเปGนระฐมนตรมหาไทยในชFวงปรธานาธบดเฟอร�ดนะน มาร�กอส เขาถอวFาเปGนคลนลกใหมFทเปGนผ�กากะบทเรยนจบทางด�านนโดยตรง โดยเขาได�ระบปรญญาทางด�านศลปภาพยนตร�จาก มหาวทยาละยแหFงชาตฟJลปปJนส� แลไปเรยนเขยนบทภาพยนตร�ทสหระฐฯ แลเรยนการกากะบภาพทโรม ภาพยนตร�ทโดFงดะงเรองแรกของเขาคอ Private Show (1986) ตFอมาภาพยนตร�เรอง Itanong Mo Sa Buwan (The Moonchild, 1988) กได�ระบรางวะล Gawad Urian ในทศวรรษท 90 เขาเรมคFอยสร�างภาพยนตร�เชงพาณชย�ยงขน เชFนเรอง Patayin sa Sindak si Barbara (Kill

Barbara with Fright, 1995) ซงได�ระบความนยมอยFางมากจากปรชาชน แลปรสบความสาเรจในภาพยนตร�หลากหลายปรเภท ไมFวFาจเปGนหนะงทเรยกร�องเรองสทธมนษย�ชนแลความเทFาเทยมกะนรหวFางหญงชาย เชFนเรอง Eskopo (Escape,1995), Bata Bata (Lea’s Story, 1998), แล Dekade’70 (Decade of the ‘70s, 2002) หรอหนะงสยองขวะญแฟนตาซ เรอง Feng Shui

(2004), Sukob (The Wedding Curse, 2006), แล T2 (Tenement-2, 2009) ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Private Show (1986), Itanong Mo Sa Buwan (The Moonchild, 1988), Patayin sa Sindak si Barbara (Kill Barbara with Fright, 1995), Eskopo

(Escape,1995), Bata Bata (Lea’s Story, 1998), Dekade’70 (Decade of the ‘70s, 2002),เรอง Feng Shui (2004), Sukob (The Wedding Curse, 2006), T2 (Tenement-2, 2009), Shake, Rattle & Roll 14 (2012), The Healing (2012)

Dante MendozaDante MendozaDante MendozaDante Mendoza ศกษาด�านวจตรศลป�แลโฆษณา กFอนทจมาทางานด�าน production design ให�กะบภาพยนตร�ในชFวงปลายทศวรรษ 1980 โดยได�ระบแรงบะนดาลใจจากภาพยนตร�ของ Lino Brocka ทาให�เขาคดทจสร�างภาพยนตร� แลเรมสร�างภาพยนตร� ใน ค.ศ.2005 โดยทภาพยนตร�ของเขาได�ระบรางวะลทะงในแลตFางปรเทศเชFน ภาพยนตร�เรอง Kaleldo (Summer Heat, 2006) ได�ระบรางวะล Las Palmas, Durban, Brisbane, Cinefan, FAMAS หรอ เรอง Serbis (Servis, 2008)

143

ได�รางวะล Golden Kinnaree ทกรงเทพฯ แตFทยงใหญFทสดคอ Kinatay (The Execution of P,

2009) ได�ระบรางวะลผ�กากะบยอดเยยมทเมองคานส� ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Masahista (Masseur, 2005), Kaleldo (Summer Heat, 2006), Manoro (The Aeta Teacher, 2006), Foster Child (2007), Tirador (Singshot, 2007), Serbis (Service, 2008), Kinatay (The Execution of P, 2009), Lola (Grandmother, 2009) Eddie RomeroEddie RomeroEddie RomeroEddie Romero ((((1924192419241924----2013201320132013)))) ชอเตม Edgar Sinco Romero ได�ระบการยกยFองให�เปGนศลปJนแหFงชาตของฟJลปปJนส�เมอ ค.ศ. 2003 เขาเปGนผ�กากะบททรงอทธพล เปGนผ�สร�าง รวมทะงผ�เขยนบทภาพยนตร� เกดในครอบคระวนะกการทต แตFตะงแตFเดกแล�วทเขาต�องการเปGนนะกเขยน งานชนแรกของเขาถกตพมพ�ในหนะงสอพมพ� Philippines Free Pree เมอเขาอาย 12 ปs แลเคยรFวมงานเปGนคนเขยนบทให�กะบ Garry de Leon โดยต�องเขยนเปGนภาษาอะงกฤษ แล�วให�คนแปลเปGนภาษาตากาลอค เพรา Eddie Romero ไมFได�พดภาษาตากาลอค แลด�วยเหตอไรกตามทาให� Garry ไมFสามารถกากะบหนะงได� ซงทาให� Eddie Romero ได�มโอกาสกากะบภาพยนตร�เรอง Ang Kamay ng Diyos (The Hand of God, 1947) ซงทาให�บรษะท Sampaguita ปรสบความสาเรจด�านรายได�อยFางมาก ซงเขาตกลงทาสะญญากะบ Sampaguita เปGนเวลา 7 ปs เมอครบเจดปsแล�ว Eddie Romero กเรมคดถงปรสบการณ�ทาหนะงทอยFนอกปรเทศออกไป ซงใน ค.ศ.1957 เขากได�สร�างภาพยนตร�นานาชาตเรองแรกให�กะบ Premiere Production เรอง The Day of the Trumpent หรอทร�จะกในตFางปรเทศวFา Cavalry Command แลมผลงานตFอเนองมาจนราว ค.ศ.1973 ได�สร�างภาพยนตร�อเมรกะนราว 20 เรอง แลเคยรFวมงานกะบ Francis Ford Coppolla ในภาพยนตร� Apocalypse Now ในฐานผ�ชFวยผ�กากะบ โดยภาพยนตร�เรองนใช�สถานทถFายทาทฟJลปปJนส� หละงจากนะนเขากละบมายะงแวดวงภาพยนตร�ฟJลปปJนส�ทเหนความหวะงอยFบ�างจากความสาเรจของผ�กากะบอยFาง Brocka Eddie Romero เ รมสร� า งบทช ว ตตอนใหมF จ ากภาพยนตร� เ ร อ ง Ganito Kami

Noon…Paano Kayo Ngayon? (How We Were Then, How are You Now, 1976) ซงได�ระบรางวะลมากเปGนปรวะตการณ�ในการปรกาศรางวะล FAMAS, Gawad Urian, แล Metro Manila Film Festival เขาเสยชวตด�วยโรคหลอดเลอดตบแลมเรงตFอมลกหมากในเดอนพฤษภาคม ค.ศ. 2013.

ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Ang Kamay ng Diyos (1947), Intramuros (1964), Manila, Open

City (1968), Brides of Blood (1968), Mad Doctor of Blood Island (1968), Beast of Blood (1971), Black Mama, White Mama (1972), Savage Sisters (1974), Ganito kami noon…

144

Paano kayo ngayon? (1976), , , , Sinong Kasiping, Sinong Kapiling (1977), Banta ng

Kahapon (1977), Aguila (1980), Hari sa Hari, Lahi sa Lahi (1987)

Eduardo de Castro (Eduardo de Castro (Eduardo de Castro (Eduardo de Castro (1907190719071907----1955195519551955) ) ) ) ชอจรง Marvin Edward Gardner เปGนลกผสมอเมรกะนเมตโซ เกดในเมอ ค.ศ.1907 ท Sampaloc มนลาบดาเปGนตารวจ โดยบดาของเขาเปGนทหารอเมรกะนทเข�ามาในฟJลปปJนส�ใน ค.ศ.1899 เพอปราบการลกฮอกFอความไมFสงบของชาวฟJลปปJนส� แลเข�าระบราชการเปGนตารวจในชFวงการบรหารปกครองของอเมรกะนใน ค.ศ.1901 เขาเข�ามาสFวงการภาพยนตร�โดยเปGนนะกแสดงในชFวงต�นทศวรรษ 1930 แตFกสนใจงานเบองหละง จนได�โอกาสเปลยนไปเปGนผ�กากะบ เขามป�ญหาเรองสราซงกรทบตFอหน�าทการงาน จนทาให�จบชวตหละงจากทรมานด�วยโรคเส�นเลอดแตกอยFรยหนงเมออายยะงน�อย

ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Zamboanga (1937)

Gerardo de LeGerardo de LeGerardo de LeGerardo de León n n n (1913-1981) เกดท Bulacan เมอวะนท 12 กะนยายน ค.ศ.1913 ในครอบคระวศลปJน โดย บดา Hemogenes เปGนนะกเขยนมชอ แลเปGนผ�รFวมเขยนบทซาซเวลา เรอง Dalagang Bukid สFวนมารดา Casiana de Leon เปGนนะกร�อง ในขณทเข�าศกษาในโรงเรยนแพทย� ทมหาวทยาละย Santo Thomas ใน ทศวรรษ 1930 กได�มความสนใจด�านลครด�วย แลเรมเปGนนะกแสดงภาพยนตร�ใน ค.ศ.1937 แตFกศกษาจนสาเรจปรญญาแพทยศาสตร� ใน ค.ศ.1938 แลในปsนะนกได�กากะบภาพยนตร�เรองแรก คอ Bahay-Kubo (Hut Dwelling) นาโดยดาราหญง Fely Vallejo (ซงภายหละงทะงสองแตFงงานกะน) แลใน ค.ศ.1939 กได�กากะบภาพยนตร�อกเรองคอ Ama at Anak

(Father and Son) ซงเขาได�แสดงเองด�วย ในชFวงสงครามเขาเปGนผ�กากะบทสร�างภาพยนตร�โฆษณาให�กะบชาวญปbน ภาพยนตร�ของเขาได�ระบรางวะล FAMAS ในชFวงรหวFาง ค.ศ. 1952 – 1972 หกรางวะลด�วยกะน แลระบตดตFอกะนถงสามปsซ�อน

ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Ang Maestra(1941), The Dawn of Freedom (1944), So Long

America (1946), Sawa sa Lumang Simboryo (1952), Hanggang sa Dulo ng Daigdig (1958), Huwag Mo Akong Limutin (1960), The Moises Padilla Story (1960), Noli Me

Tangere (1961), El Filibusterismo (1962), Daigdig ng mga Api (1965), Lilet (1971).

Ishmael BernalIshmael BernalIshmael BernalIshmael Bernal (1939(1939(1939(1939----1996)1996)1996)1996)

145

Ishmael Bernal ได�ระบการปรกาศให�เปGนศลปJนแหFงชาตของฟJลปปJนส� เมอ ค.ศ.1991 เขาเกดทมนลา เมอวะนท 30 กะนยายน ค.ศ.1938 เปGนบตรของ Elena Bernal แล Pacifico Ledesma เขาสาเรจปรญญาอะกษรศาสตร� สาขาภาษาอะงกฤษ จากมหาวทยาละยแหFงชาตฟJลปปJนส� ใน ค.ศ.1959 หละงจากสาเรจการศกษาแล�วเขาได�ทางานกะบ Lamberto Avellana กFอนทจไปศกษาตFอยะงฝระงเศส โดยเข�าได�ระบปรญญา Licentiate สาขาวรรณคดฝระงเศสแลประชญา จากมหาวทยาละยแหFง Aix-en-Provence แลได�ระบปรกาศนยบะตรในด�านการกากะบภาพยนตร�ใน ค.ศ.1970 จากสถาบะนภาพยนตร�แหFงอนเดยทปนา เขาเรมกากะบแลเขยนบทภาพยนตรเรองแรก Pagdating Sa Dulo (At The Top) ใน ค.ศ. 1971 ซงทาให�เขาเปGนผ�กากะบทมการแสดงออกถงความคดใหมFๆ ทไมFอยFในขนบการสร�างภาพยนตร�แบบทเคยทามา ภาพยนตร�ทเขาสร�างมหลากหลาย ทะงเรององปรวะตศาสตร� เชFน El

Vibora (The Viper) ห รอภาพยนตร� คอมเม ด เชF น Tisoy (Mestizo), Pabling (Playboy), Working Girls I and Working Girls II ภาพยนตร�แนวทดลอง เชFน Nunal Sa Tubig (Speck In The Water) and Himala (Miracle) ภาพยนตร�ทกลFาวถงจตใจมนษย� เชFน Ligaw Na Bulaklak (Wildflower), Mister Mo, Lover Boy Ko (Your Husband, My Lover), Ikaw Ay Akin (You Are Mine), Relasyon (The Affair), แล Aliw (Pleasure) แลภาพยนตร�ทมชอทสดของเขาคอ Manila By Night (หรอ City After Dark) เขาตายด�วยโรคหะวใจ เมอวะนท 2 มถนายน 1996

ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Nunal sa Tubig (A Speck in the Water, 1976), Dalawang Pugad, Isang Ibon (Two Nests, One Bird, 1977), Aliw (Pleasure, 1979), City After

Dark (1980), Relasyon (The Affair, 1982), Himala (Miracle, 1982), Broken Marriage (1983), Hinugot Sa Langit (Wrenched From Heaven, 1985), Pahiram Ng Isang Umaga (Lend Me One Morning, 1989)

JJJJose Nepomucenoose Nepomucenoose Nepomucenoose Nepomuceno ((((1893189318931893----1959195919591959)))) ผ�กากะบคนสาคะญผ�บกเบกการสร�างภาพยนตร�ฟJลปปJนส� บางคนถอวFาเขาเปGน “บดาแหFงภาพยนตร�ฟJลปปJนส�” เกดเมอวะนท 15 พฤษภาคม ค.ศ.1893 ได�ชมภาพยนตร�ของเปร�ตเอร�รา แล Ramos โดยครอบคระวของเขาอยFใกล�กะบโรงลคร Teatro Oriente ซงแสดงลคร zarzuela แลตFอมากฉายภาพยนตร�ด�วย เขาได�ระบการศกษาวจตรศลป�จากวทยาละย San Beda แลด�านวศวกรรมไฟฟtาจากมหาวทยาละย Ateneo de Manila อะนเปGนชFวงเวลาท Yearsley แล Gross สร�างภาพยนตร�แบบเลFาเรองเปGนคระงแรก ในค.ศ. 1912 สามปsตFอมา Jose แลน�องชาย JesusเปJดร�านถFายภาพแลอยากจเปGนเลศในศลปการถFายภาพ แลด�วยการค�าสตดโอถFายภาพ ทาให�เขาสามารถซออปกรณ�แลหนะงสอเกยวกะบการสร�างภาพยนตร� แลยะงได�ถFายภาพยนตร�ขFาว

146

ให�กะบบรษะท Pathe แล Paramount News แลตะงบรษะทภาพยนตร� Malayan Movies แลสร�างภาพยนตร�เรองแรก Dalagang Bukid (Country Maiden) ใน ค.ศ. 1919 Nepomuceno ตะ งหลายบ รษะทด� วยกะ นตะ ง แตF Malayan Movies (1917), Malayan Pictures Corporation (1931), Nepomuceno Production (1932), Nepomuceno-Harris-Tait Partnership (1933), Parlatone Hispano-Filipino Inc. (1935), X’Otic films (1938) and Polychrome Motion Picture Corporation (1946). Malayan Movies (หรอตFอมาคอ Malayan Pictures Corporation) ถอเปGนบรษะทของคนฟJลปปJนส�หละกทสร�างภาพยนตร�ในยคภาพยนตร�เงยบ เนโปมเซโนสร�างภาพยนตร�เรอยมาจนสนชวตด�วยวะย 66 ปs ใน ค.ศ.1959 ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Dalagang Bukid (1919), The Three Humbugs (1926), Ang

manananggal (1927), The Filipino Woman (1927), The Pearl of the Markets (1929), Noli me tangere (1930), Moro Pirates (1931), Golden Dagger (1933)

Lamberto V. AvellanaLamberto V. AvellanaLamberto V. AvellanaLamberto V. Avellana (1915(1915(1915(1915----1991199119911991)))) ชอเตม Lamberto Vera Avellana เปGนผ�กากะบภาพยนตร�แลลครทสาคะญคนหนงโดยภาพยนตร�ของเขาได�ระบรางวะลในรดะบนานาชาต ในค.ศ. 1976 เขาได�ระบการแตFงตะงให�เปGนศลปJนแหFงชาตสาขาภาพยนตร�คนแรกของฟJลปปJนส�โดยปรธานาธบดมาร�กอส เขาเกดเมอวะนท 2 กมภาพะนธ� ค.ศ.1915 ทเมอง Bontoc ใน Mountain Province สาเรจการศกษาปรญญาตรจากมหาวทยาละย Ateneo de Manila ทซงทาให�เขาเกดความสนใจในด�านลคร เขาสอนทมหาวทยาละย Ateneo หละงจากสาเรจการศกษา แลสมรสกะบ Daisy Hontiveros นะกแสดงซงตFอมาได�เปGนศลปJนแหFงชาตใน ค.ศ.1999 Avellana กากะบภาพยนตร�กวFาเจดสบเรองในชFวงเวลาหกทศวรรษ อาชพของเขาเรมขนจากการสร�างภาพยนตร�เกยวกะบวรบรษนะกปฏวะต Macario Sakey ซงตความวFา Sakey เปGนโจร ไมFใชFนะกปฏวะต อะนเปGนสงทเกดขนมาจากการโฆษณาชวนเชอของสหระฐฯ ในขณนะน ภาพยนตร�เรองนเปGนภาพยนตร�ยอดเยยมใน ค.ศ.1939 หละงจากนะนเขากเรมผลตงานตามกรแสสะจจนยม (Cinema Verite) ทนยมอยFในภาพยนตร�ยโรป โดยการนาเสนอความจรงในภาพยนตร�อยFางสมจรงแลแมFนยาทสดโดยไปในสถานทจรงเพอถFายทา สร�างตะวลคร แลบทสนทนาทสมจรงแลใช�ในช วตจรงๆ เชFนภาพยนตร�เ รอง Anak Dalita (Child of

Sorrow,1956), Badjao (Badjao, The Sea Gypsies,1957) แ ล Portrait of the Artist as

Filippino (1965) แลภาพยนตร� Anak Dalita ได�ระบรางวะลภาพยนตร�ยอดเยยม Golden Harvest Award จากเทศกาลภาพยนตร� Asia-Pacific Film Festival ใน ค.ศ.1956 ในขณทภาพยนตร�เรอง Kandeleron Pilak (Silver Candlestick) เปGนภาพยนตร�เรองแรกของฟJลปปJนส�ทได�ระบคะดเลอกให�ฉายทภาพยนตร�เมองคานส�ใน ค.ศ.1954 เขากากะบภาพยนตร�เรอยมา จน

147

ภาพยนตร�เรองสดท�าย คอ Waywaya (1983) โดยในชFวงท�ายนเขาได�หะนไปทาภาพยนตร�สารคดมากขน

ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Huk sa Bagong Pamumuhay (Reble in a New Life,1953), Kandeleron Pilak (Silver Candlestick,1954), Anak Dalita (1956), Badjao (Badjao, The

Sea Gypsies,1957), Kundiman ng Lahi (Song of the Race, 1959),

Lav DiazLav DiazLav DiazLav Diaz ((((เกด เกด เกด เกด 1958)1958)1958)1958) ผ�กากะบภาพยนตร�แนวอนดผ�มชอเสยงได�ระบการยอมระบในรดะบโลก ชอจรงคอ Lavrente Lavrente Lavrente Lavrente Indico DiazIndico DiazIndico DiazIndico Diaz เกดท Datu Paglas จะงหวะดมากนดาเนา เมอวะนท 30 ธะนวาคม ค.ศ. 1958 กFอนทจเข�าสFเส�นทางการเปGนผ�กากะบ เขาผFานทะงแวดวงธรกจ ดนตร รวมทะงนะกหนะงสอพมพ� กFอนทจมากากะบภาพยนตร� มผลงานภาพยนตร�ตะงแตFปลายทศวรรษ 1990 ซงเปGนภาพยนตร�พาณชย�กรแสหละกแตFกไมFปรสบความสาเรจนะกกะบภาพยนตร�ปรเภทดะงกลFาวในปรเทศ เชFนเรอง Serafin Geronimo:

Kriminal ng Baryo Concepcion (The Criminal of Barrio Concepcion, 1998) แล Hubad

sa Ilalim ng Buwan (Naked in the Moon, 1999 ) แตFเขาคFอยๆ พาภาพยนตร�ของตนเข�าในแวดวงเทศกาลภาพยนตร�ตFางๆ เชFนทเบอร�ลน แลสงค�โปร� ทะงนพนฐานของภาพยนตร�ของ Lav Diaz ทมะกจสท�อนปรเดนของสะงคมฟJลปปJนส� มาจากการแรงบะนดาลทเขาเคยได�ชมภาพยนตร�เรอง Maynila sa Mga Kuko ng Liwanag สมะยอยFมหาวทยาละย ภาพยนตร�เรอง Batang West Side (West Side Boy, 2001) ได�ระบรางวะล Best Asian Feature ในเทศกาลภาพยนตร�นานาชาตสงคโปร� แลจากชอเสยงทได�ระบจากตFางปรเทศทาให�ในปรเทศเรมหะนมาสนใจ ซงทาให�เขาได�ระบรางวะล Gawad Urian ภาพยนตร�ยอดเยยมแลผ�กากะบยอดเยยม ใน ค.ศ. 2002 ตFอมาภาพยนตร�เ รอง Ebolusyon ng Isang Pamilyang

Pilipino (Evolution of a Filipino Family, 2004) ได�ระบรางวะล Gawad Urian แลใน ค.ศ.2006 ภาพยนตร� Heremias (Book One Legend of the Lizard Princess, 2006) ได�ระบรางวะลSpecial Jury Prize ในเทศกาลภาพยนตร�นานาชาต Fribourg ตFอมา ค.ศ.2008 ภาพยนตร� Melancholia (2008) ได�ระบรางวะล Orizzonti Grand Prize ทเทศกาลภาพยนตร�นานาชาตเวนช คระงท 65 ใน ค.ศ.2011 ภาพยนตร�เรอง Siglo ng Pagluluwal" (Century of Birthing, 2011) ได�ระบรางวะล Grand Jury Prize ในเทศกาลภาพยนตร�นานาชาต Cinemanila คระงท 13 แลสดท�ายใน ค.ศ.2013 ภาพยนตร� Norte, Hangganan ng Kasaysayan (Norte, the End of History, 2013) ได�ระบคะดเลอกในฉายในเทศกาลภาพยนตร�เมองคานส�ด�วย ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Batang West Side (West Side Boy,2001), Ebolusyon ng Isang

Pamilyang Pilipino (Evolution of a Filipino Family, 2004),,,, Heremias (Book One: The

148

Legend of the Lizard Princess, 2006), Melancholia (Melancholy, 2008), Norte,

Hangganan ng Kasaysayan (Norte, the End of History, 2013)

Lino BrockaLino BrockaLino BrockaLino Brocka (1939 (1939 (1939 (1939 ---- 1991) 1991) 1991) 1991) ชอจรง Catalino Ortiz Brocka Brocka เกดท San Jose, Nueva Ecija เ มอวะนท 3 เมษายน 1940 นยมชมชอบการดภาพยนตร�มาตะงแตFเดกทะงภาพยนตร�ฟJลปปJนส�แลภาพยนตร�ตFางปรเทศ ในปลายทศวรรษ 1960 สาเรจการศกษาในสาขาศลปศาสตร�จากมหาวทยาละยแหFงฟJลปปJนส� จากนะนได�เปGนมชชะนนารนกายมอมอนเดนทางไปอยF ทนคมโรคเรอน Molokai หละงจากนะนกได�ไปอยFทซานฟรานซสโก แคลลฟอร�เนยนอกพะกหนง กFอนทจกละบมายะงฟJลปปJนส� เพอทาหนะงเรอง Flight to Fury กะบ Jack Nicholson ซงเขาได�เข�ารFวมในสมาคม Philippine Educational Theater Association ซงได�ดารงตาแหนFงผ�อานวยการในชFวงทมการปรกาศกฎอะยการศก แลเขยนบทแลกากะบลครโทรทะศน� จนใน ค.ศ. 1970 เขากได�เรมกากะบภาพยนตร�เรองแรก Wanted: Perfect Mother ตามมาด�วยเรอง Santiago แล Tubog sa Ginto ในปsเดยวกะน ในค.ศ.1972 เขาหลบไปจากแวดวงภาพยนตร� กFอนทจกละบมาอกคระงใน ค.ศ.1974 พร�อมกะบรวมกลFมเพอนๆ ตะงบรษะทภาพยนตร�ของตนเอง Cinemanila แลผลตภาพยนตร� Tinimbang Ka Ngunit Kulang (Weighed But Found Wanting, 1974) ภาพยนตร� ทกล�าท�าทายกรแสความนยมทะวไปของตลาด ซงภาพยนตร�ดะงกลFาวเปGนทโดFงดะง ปรสบความสาเรจอยFางดจากการขายตะว แลทาให�เขาได�ระบรางวะลผ�กากะบยอดเยยมจาก Filipino Academy of Movie Arts and Sciences (FAMAS) ตFอมาใน ค.ศ.1975 เขาได�เรมทาภาพยนตร� Maynila: Sa Mga

Kuko ng Liwanag (Manila: The Claws of Light) ซงได�ระบวFาเปGนหนงในภาพยนตร�ทยงใหญFทสดของฟJลปปJนส�แม�ในป�จจบะน โดยใน ค.ศ.1976 ภาพยนตร�เรองนกวาดรางวะล FAMAS ไปมากมายหลายรางวะล ภาพยนตร�เรองตFอมาของเขา คอ Insiang (1978) เปGนภาพยนตร�ฟJลปปJนส�เรองแรกทได�ฉายในเทศกาลภาพยนตร�เมองคานส� สFวนเรอง Jaguar (1979) ได�ระบการเสนอชอเพอเข�าชงรางวะล Palme d'or ในเทศกาลภาพยนตร�เมองคานส� ค.ศ.1980 ได�ระบรางวะลภาพยนตร�ยอดเยยมแลผ�กากะบยอดเยยมจากการปรกาศรางวะล FAMAS ทะงยะงได�รางวะล Gawad Urian Awards อกห�ารางวะลด�วยกะน ทะงนใน ค.ศ. 1983 เขาได�กFอตะงองค�กร Concerned Artists of the Philippines (CAP) ดาเนนกจกรรมตFอต�านความไมFเปGนธรรมของระฐ ใน ค.ศ.1984 Brocka สร�างภาพยนตร� Bayan Ko: Kapit sa Patalim (My Country: Clutching at Straws) ซงภาพยนตร�ได�ระบการอนมะตจากคณกรรมการพจารณาภาพยนตร�แล�ว โดยเมอเสรจสมบรณ�กได�ระบการตอบระบอยFางดจากนะกวจารณ�ในเทศกาลภาพยนตร�เมองคานส�ในปsนะนโดยได�ระบรางวะล Palme d’or ทเมองคานส� แตFกละบไมFได�ระบอนญาตให�ฉายในฟJลปปJนส� หละงจากรบอบมาร�กอสสนสดลง ใน ค.ศ.1986 เขาได�ระบแตFงตะงจากปรธานาธบดอาคโน ให�ดารงตาแหนFงในสภารFางระฐธรรมนญ แตFท�ายสดกลาออกมา แม�หละงปฏวะต EDSA Brocka จได�ทาหนะงในบรบททางการเมองทเปJดกว�างขน เชFนเรอง Gumapang Ka sa Lusak (You

149

Crawl in Mud,1990) ซงกลFาวถงนะกการเมองทใช�อานาจมชอบ แตFความร�สกเปGนปรป�กษ�กะบระฐบาลของยะงคงมอยFเชFนเดม ทะงนใน ค.ศ.1989 ภาพยนตร� Orapronobis (Fight for Us) ของเขาได�ระบเลอกให�ฉายในเทศกาลภาพยนตร�เมองคานส� แม�จไมFมการจะดจาหนFายในฟJลปปJนส� Brocka จบชวตลงกFอนวะยอะนควรใน ค.ศ.1991 จากอบะตเหตรถยนต�ทเกซอนซต ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Wanted: Perfect Mother(1970), Stardom (1971), Tinimbang Ka

Ngunit Kulang (Weighed But Found Wanting, 1974), Maynila: Sa Mga Kuko ng

Liwanag (Manila: The Claws of Light, 1975), Insiang (1978), Bona (1980), Bayan Ko:

Kapit sa Patalim (My Country: Clutching at Straws, 1984), Orapronobis (Fight for Us, 1989), Gumapang Ka sa Lusak (You Crawl in Mud,1990) Manuel CondeManuel CondeManuel CondeManuel Conde ((((1915 1915 1915 1915 ---- 1985)1985)1985)1985) ชอเดมคอ Manuel P. Urbano เกดเมอวะนท 9 ตลาคม 1915 ตFอมาใน ค.ศ.1931 ได�เข�าเรยนในด�านวศวกรรมเหมองแรF ท Adamson University แลได�ทางานให�เหมองแรFของอเมรกะน United Paracale อยFชFวงหนง แลเนองจากเปGนเดกกาพร�า เพอหาเงนสFงตะวเองเรยนกได�ทางานตFางๆ ไมFวFาจเปGนกลทFาเรอ คนขะบสามละม คนขะบแทกซ พFอค�าเรFข�างถนน ฯลฯ ในขณทเรมมความสนใจด�านภาพยนตร�แลแอบมาอยFทสตดโอภาพยนตร� Filippine Films Studio อยFบFอยคระง จนได�ทางานในวงการภาพยนตร� รวมถงเปGนตะวปรกอบภาพยนตร�เลกๆ น�อย เมอสาเรจการศกษาใน ค.ศ.1936 เขากได�เขาทางานในบรษะท Marsman and Co. โชคชตาผลกผะนเมอเขาเมาแลขนเรอไปชวาตามคาสะงของบรษะทไมFทะน ทาให�ตFอมาได�ระบคาชวนจาก Carlos Vander Tolosa ให�มาเปGนผ�ชFวยผ�กากะบ ทาให�เขาเรมต�นชวตในวงการภาพยนตร�โดยทางานในสตดโอ LVN โดยได�มโอกาสกากะบภาพยนตร�เรองแรก Sawing Gantingpala (1940) ซงปรสบความสาเรจคFอนข�างด แลทาให�มานเอล กอนเดได�กากะบภาพยนตร�ในสตดโอของ LVN อกตFอมา แลใน ค.ศ.1941 กอนเด ได�กากะบภาพยนตร�เรองสาคะญ Ibong Adarna (Adarna Bird) ของสตดโอ LVN (ในชอของวเซนเต� ซาละมบเดส) ซงภาพยนตร�เรองนเปGนภาพยนตร�ย�อมสเรองแรกของฟJลปปJนส�นอกจากกอนเดจสร�างหนะงให�กะบ LVN แล�ว เขาได�มบรษะทสร�างภาพยนตร�ของตนเอง ชอ Manuel Conde Productions แลเรมทาภาพยนตร�ของตนเองแลแสดงเอง ตะงแตFเรอง Prinsipe Paris (Prince Paris, 1949) แล Siete Infantes de Lara (The Seven Sons

of Lara, 1950) แลแสดงในหนะงแนวนจนได�ชอวFาเปGน “king of the swashbaucklers” แตFภาพยนตร�ทกอนเดสร�างแลแสดงซงปรสบความสาเรจมากทสด แลปรสบความสาเรจในรดะบนานาชาต คอ ภาพยนตร�เรอง Genghis Khan (1950) ซงเปGนภาพยนตร�ทได�ระบการยอมระบในรดะบนานาชาต โดย United Artists มาขอเปGนผ�จะดจาหนFายแลเปGนภาพยนตร�ฟJลปปJนส�เรองแรกทได�ระบเลอกให�เข�าฉายในเทศกาลภาพยนตร�นานาชาต รวมทะงในเทศกาลภาพยนตร�เวนช ใน

150

ค.ศ.1952 แลหละงจากภาพยนตร�เรองนแล�ว กอนเดกได�สร�างภาพยนตร�ตลกขาขะนออกมาจานวนมาก หนงในนะนเปGนภาพยนตร�เกยวกะบบคคลสมมตทชอวFา Juan Tamad (Lazy John) แม�ภาพยนตร�จมฉากอยFในยคกFอนการเข�ามาของสเปน Manuel Conde เสยชวตเนองจากหะวใจล�มเหลวใน ค.ศ.1985 โดยหละงจากการเสยชวตแล�วเขาได�ระบรางวะล Presidential Medal of Merit (สาขาภาพยนตร�) จากปรธานาธบดอาโรโย ใน ค.ศ.2006 จากการทมคโณปการตFอศลปแลวะฒนธรรม แลได�ระบรางวะล Lamberto Avellana Memorial Award จาก Film Academy of the Philippines ใน ค.ศ.2007 ด�วย ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Ibong Adarna (Adarna Bird, 1941), Si Juan Tamad (1947), Prinsipe Paris (Prince Paris, 1949), Genghis Khan (1950), Juan Tamad Goes to

Congress (1959) Manuel Silos Manuel Silos Manuel Silos Manuel Silos ((((เกด เกด เกด เกด 1906190619061906)))) เกดเมอวะนท 1 มกราคม 1906 บดาทากจการสตดโอถFายภาพแหFงแรกๆ ของมนลา โดยบดาของเขากเปGนนะกดนตรด�วย พน�อง Silos หลายคน เข�าสFธรกจภาพยนตร�ตะงแตFยคภาพยนตร�เงยบ โดยใน ค.ศ.1930 Manuel Silos เข�าทางานกะบ Banahaw Pictures กFอนทจไปทางานกะบ Parlatone Hispano-Filipino แล Filippine Films ตFอมา ซงทนเขาได�ทาภาพยนตร�เสยงในฟJล�มเรองแรกของเขาคอ Maginan Mahirap (Poor Mother and Child,1934) ซงตFอมาในปลายทศวรรษท 1930 เขากได�ไปทางานให�กะบ Sampaguita Pictures

ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Biyaya ng Lupa (Blessings of the Land), Tuloy ang Ligaya (Let

the Good Times Roll)

Mark MeilyMark MeilyMark MeilyMark Meily ((((เกดเกดเกดเกด 1967196719671967)))) เกดเมอ ค.ศ.1967 แลสาเรจการศกษาด�านวจตรศลป�จากมหาวทยาละยแหFงฟJลปปJนส� กFอนทจไปศกษาตFอท Mowelfund Film Institute ในสาขาการสร�างภาพยนตร� ได�ระบรางวะลจากการสร�างภาพยนตร�สะนหลายรางวะล โดยเปGนตะวแทนของภาพยนตร�ฟJลปปJนส�ใน Festival of Independent Cinema ทเบลเยยม ตะงแตF ค.ศ.1988 แล 1989 เมอกละบมาฟJลปปJนส�เขาได�เปGนผ�กากะบโฆษณาแลมวสควดโอ ซงได�ระบรางวะลจากอตสาหกรรมโฆษณาหลายรางวะล ตFอมาได�เขยนบทแลกากะบภาพยนตร� Crying Ladies (2002) แล La Visa Loca (2005) ทะงสองเรองได�ระบรางวะลในรดะบนานาชาตมากมาย แลได�ฉายในสหระฐฯ ซงได�ระบเสยงตอบระบอยFางดจากนะกวจารณ� ขณทตFอมาภาพยนตร�เรองท 3 ของเขา Baler (2008) ได�ระบรางวะลถง 10 รางวะลจากงานเทศกาลภาพยนตร�เมองมนลา (Metro Manila Film Festival) แลได�ฉายในสหระฐฯ รวมทะง

151

ได�ระบรางวะลในรดะบนานาชาตอกเชFนกะน ใน ค.ศ. 2010 เขาได�ผลตภาพยนตร�รวมกะบไต�หวะน เรอง Pinoy Sunday แลมภาพยนตร�ดจตะลเรองแรกของตนเอง คอเรอง Donor ซงได�ระบห�ารางวะลจาก Cinemalaya Film Festival รวมทะงรางวะลภาพยนตร�ยอดเยยม แลได�ระบรางวะล Grand Prize ทเทศกาลภาพยนตร�อนด Brussels Independent Film อกด�วย ป�จจบะน Mark Meiley เปGนอาจารย�สอนภาพยนตร� ทมหาวทยาละย De La Salle University แลสถาบะนภาพยนตร� Marilou Diaz-Abaya ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Crying Ladies (2002), La Visa Loca (2005), Baler (2008), Donor(2010)

Marilou DiazMarilou DiazMarilou DiazMarilou Diaz----Abaya Abaya Abaya Abaya (1955(1955(1955(1955----2012)2012)2012)2012) เกดทเกซอนซต ใน ค.ศ.1955 แลสาเรจการศกษาปรญญาตรจากวทยาละยอะสสะมชะน Assumption College ในด�านศลปการสอสารใน ค.ศ.1976 แลได�ไปศกษาตFอทลอสแองเจลลส แลสาเรจการศกษามหาบะณฑตด�านภาพยนตร�แลโทรทะศน�จาก Loyola Marymount University with a degree ใน ค.ศ.1978 รวมทะงได�ศกษาด�านภาพยนตร�เพมเตมท London International Film School ด�วยใน ค.ศ.1978 Diaz กากะบภาพยนตร�เรองยาวเรองแรกคอ Tanikala (Chains) ใน ค.ศ.1980 แลมผลงานทโดดเดFนออกมาอกหลายตFอหลายเรองไมFวFาจเปGน Brutal (1980), Karnal (Of the

Flesh, 1983), แล Alyas Baby Tsina (Alias China Baby, 1984) ซงเปGนการวพากษ�วจารณ�รบอบมาร�กอส ซงใน ค.ศ.1986 Diaz กหยดทาภาพยนตร�แลไปผลตรายการโทรทะศน�สท�อนป�ญหาสะงคมการเมองเพอนาไปสFการปฏรปสะงคม จนใน ค.ศ.1995 เธอจงมภาพยนตร�ออกมาอก เ ร ม จ า ก เ ร อ ง Ipaglaban Mo (Redeem Her Honor, 1995), May Nagmamahal Sa Iyo (Madonna and Child), Sa Pusod Ng Dagat (In the Navel of the Sea), Jose Rizal (1998) แล Muro Ami (Reef Hunters, 2000) ภาพยนตร�ของเธอมะกจนาเสนอป�ญหาของคนยากจน สตร แลเดก ซงต�องตFอส�ดนรนกะบสภาพความเปGนอยFทโหดร�ายแลความอยตธรรมของสะงคม ใน ค.ศ.2001 Diaz ได�ระบรางวะลฟ ก โอก (Fukuoka Asian Culture Prizes) สาขาศลปแลวะฒนธรรม เธอจบชวตลงเนองจากเปGนมเรงเต�านมใน ค.ศ.2012 ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Tanikala (Chains, 1980), Karnal (Of the Flesh, 1983), Alyas

Baby Tsina (Alias China Baby, 1984), José Rizal (1988), Bagong Buwan (New Moon, 2000), Ikaw Ang Pag-ibig (2011)

Mario 0’Hara (1946Mario 0’Hara (1946Mario 0’Hara (1946Mario 0’Hara (1946----2012)2012)2012)2012)

152

Mario O’Hara เกดเมอวะนท 20 เมษายน 1946 ท เมอง Zamboanga City กFอนทครอบคระวจย�ายมาอยFท Pasay City ซงด�านหละงบ�านเปGนเขตสละม ซงเขาอ�างวFางานบางชนได�ระบแรงบะนดาลใจจากเรองจรงทเกดขนทสละมแหFงน เข�าเรยนในสาขาวศวกรรมเคมในมหาวทยาละย Adamson โดยใน ค.ศ.1963 เมออาย 17 Mario หยดเรยนแลหะนมาทางานด�านลครวทยกะบบรษะท Manila Broadcasting Company (MBC) and DZRH. รวมทะงทางานกะบสถานโทรทะศน�ด�วยในชFวง ค.ศ. 1963-1970 โดยเปGนผ�กากะบลครซรย� แลขณททางานท MBC กได�พบกะบ Lino Brocka ซงเสนองานให�เขาในฐานผ�บรรยายในลครโทรทะศน�ของเขาทะงสองจงได�ทางานด�วยกะน เรมจากเปGนคนเขยนบทแลแสดงในภาพยนตร�เรอง Tinimbang Ka Ngunit Kulang (1974) ซงเขาระบบทเปGนพรเอกซงเปGนโรคเรอน ในขณทภาพยนตร�เรองแรกทเขากากะบคอเรอง Mortal (1975) จากนะนภาพยนตร�ทขากะบสFวนใหญFจรFวมงานกะน Nora Aunor ภาพยนตร�ของเขา เชFนเรอง Kastilyong Buhangin (Sand Castle, 1980), Halimaw Sa Banga (Monster in

a Jar, 1980), Bakit Bughaw ang Langit (Why is the Sky Blue?, 1981), Fatima Buen

Story (1994) ซงเปGนภาพยนตร�ทได�รางวะล Urian ในฐานผ�กากะบยอดเยยม Manananggal in

Manila (Witch in the City, 1997), Sisa (1999) แล Babae sa Breakwater (Woman of the

Breakwater, 2004) ภาพยนตร�เรอง Ang Paglilitis ni Andres Bonifacio (The Trial of Andres Bonifacio, 2010) เปGนภาพยนตร�เรองสดท�าย โดยเขาเสยชวตด�วยโรคลคเมยในวะนท 26 มถนายน 2012

ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Mortal (1975), Kastilyong Buhangin (Sand Castle, 1980), Gaano

Kita Kamahal (1981), Bakit Bughaw ang Langit (Why is the Sky Blue?, 1981), Fatima

Buen Story (1994), Manananggal in Manila (Witch in the City, 1997), Sisa (1999),,,, Babae sa Breakwater (Woman of the Breakwater, 2004), Ang Paglilitis ni Andres

Bonifacio (The Trial of Andres Bonifacio, 2010)

Mike de LeonMike de LeonMike de LeonMike de Leon ((((เกด เกด เกด เกด 1947)1947)1947)1947) ชอจรง Miguel Pamintuan de Leon เกดทมนลา เมอวะนท 24 พฤษภาคม 1947 เกดในตรกล de Leon ซงเปGนเจ�าของบรษะทสตดโอทสาคะญ LVN Pictures ใน ค.ศ.1972 เขาสาเรจการศกษาปรญญาโทสาขาปรวะตศาสตร�ศลป� จากมหาวทยาละย Heidelberg เยอรมน ทาให�เขาเกดความสนใจเรองการสร�างภาพยนตร� จงได�เรมจากการสร�างภาพยนตร�สะนใน ค.ศ.1972 Sa Bisperas (On the Eve, 1972) แล Monologo (Monologue, 1975) ซงตFอมากได�ตะงบรษะทของตนเอง คอ Cinema Artists Philppines ซงเปGนผ�สร�างภาพยนตร�เรอง Maynila sa Maga

Kuko ng Liwang (1975) ทม Lino Brocka เปGนผ�กากะบ โดยเขาทาหน�าทกากะบภาพ ซง เขาได�ระบรางวะลกากะบภาพยอดเยยมจากการปรกาศรางวะล Filipino Academy of Movie Arts and Sciences (FAMAS) ด�วย

153

ภาพยนตร�ของ De Leon เปGนการสท�อนถงสภาพทางจตของคนฟJลปปJนส�ในการแสวงหาทางออกในเรองชนชะน ความเหลวแหลกทางการเมอง แลความไมFสมปรกอบในเรองตFางๆ ภาพยนตร�เรองยาวเรองแรกของเขาคอ Itim (Black) ใน ค.ศ.1976 ซงทาให�เขาได�ระบรางวะลผ�กากะบยอดเยยมจากงาน Asian Film Festival ทจะดขนทซดนย� ออสเตรเลย ใน ค.ศ.1978 ภาพยนตร� เ รองตFอมา คอ Kung Mangarap Ka't Magising ( It Was a Dream,1977) เปGนภาพยนตร�ทอทศให�กะบ Doña Sisang เพอทจฉลองอายครบ 100 ปsของ LVN Pictures นอกจากนะนภาพยนตร�เรองตFอๆ มาของเขากมะกจนาเสนอปรเดนป�ญหาทางสะงคมการเมองทมพละงแลกรทบหลายฝbาย ภาพยนตร�เรอง Hindi Nahahati ang Langit (Indivisible Heavens, 1985) เปGนภาพยนตร�ทโดFงดะงมากอกเรองหนง ซงดะดแปลงมาจาก komiks ชอเดยวกะน ทะงนภาพยนตร�ของเขาหลายเรองได�ระบการยอมระบในรดะบชาตแลรดะบนานาชาต แลขนหงเปGนภาพยนตร�คลาสสค นอกจากนเขายะงเปGนผ�รเรมการใช�คอมพวเตอร�กราฟฟJคธรกจโฆษณาทางโทรทะศน� ใน ค.ศ.1988 อกด�วย Mike de Leon ได� ระบรางวะล Parangal Sentenyal sa Sining at Kultura จากศนย�วะฒนธรรมแหFงปรเทศฟJลปJนส� เมอเดอนกมภาพะนธ� ค.ศ.1999 แลตFอมาภาพยนตร�เพอรลกขนการครบรอบ 100 ปsของ Jose Rizal ของเขาคอ Bayaning Third World (Third World Hero, 2000) กสร�างเสยงชนชมจากทกฝbาย ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Itim (Black, 1976), Kung Mangarap Ka't Magising (It Was a

Dream,1977), Batch '81 (1982), Sister Stella L (1984), Hindi Nahahati ang Langit (Indivisible Heavens, 1985), Bayaning Third World (Third World Hero, 2000)

Raymond Red (Raymond Red (Raymond Red (Raymond Red (เกดเกดเกดเกด 1965196519651965)))) Raymond Red เกดใน ค.ศ.1965 แลได�ระบรางวะลแรกในการสร�างภาพยนตร�แนวทดลองสาหระบนะกศกษา ในค.ศ. 1983 โดยเขาได�ระบเสยงชนชมจากนะกวจารณ�มากมายกFอนทจสร�างภาพยนตร�เรองยาวเรองแรกคอ Bayani (1990) ภาพยนตร�เกยวกะบชวตของวรบรษฟJลปปJนส�อกคนหนงคอ Andres Bonifacio ซง เขากสร�างภาพยนตร�เกยวกะบชวตวรบรษคนสาคะญอกคนหนง คอ General Macario Sakay ซงตFอส�กะบสหระฐฯ หละงจากสงคราม ค.ศ.1902 ชอเรอง Sakay อกตFอมาด�วย ทะงนข�อจากะดจากรบบสตดโอทาให�เขาต�องการทาหนะงอยFางเปGนอสร แลใช�เวลาอยFหลายปsในการระบจากหาเงนในธรกจบะนเทง ไมFวFาจเปGนทางานในวงการโทรทะศน� โฆษณา หรอมวสควดโอ เพอทจมโอกาสในการสร�างภาพยนตร�อยFางไมFต�องพงสตดโอ แลจนกวFาจถงวะนนะน กเปGนภาพยนตร�อนดปรเภทภาพยนตร�สะนของเขา ใน ค.ศ.2000 เรอง Anino (Shadow, 2000) ได�รางวะล Palme d’or จากเทศกาลภาพยนตร�นานานาชาตทเมองคานส� อะนเปGนความยงใหญFทไมFเพยงเกดขนกะบเขาเทFานะน แตFยะงสร�างผลสเทอนให�กะบวงการภาพยนตร�ฟJลปปJนส�ด�วย

154

ผลงานภาพยนตร�คะดสรร:::: Anino (Shadow, 2000), Himpapawid (Manila Skies, 2010)

Vicente SalumbidesVicente SalumbidesVicente SalumbidesVicente Salumbides (1893 (1893 (1893 (1893 ---- 1979)1979)1979)1979) ผ�กากะบผ�บกเบกวงการภาพยนตร�ฟJลปปJนส�อกคนหนง เขาเรยนการแสดงแลสร�างภาพยนตร�จากสหระฐฯ แลเข�ารFวมกะบกองทะพสหระฐฯ ในการรบทฝระงเศสในชFวงสงครามโลกคระงท 1 กFอนทจกละบมาฟJลปปJนส�แลเรมต�นทาภาพยนตร� ซงการทเขาเรยนมาในด�านดะงกลFาวทาให�เขานาเทคนคการสร�างภาพยนตร�ทมคณภาพเข�ามาสFวงการภาพยนตร�ฟJลปปJนส� เชFนการถFาย close-up หรอการตะดภาพอยFางรวดเรวเพอเพมความตนเต�น ใน ค.ศ.1927 เขาแตFงงานกะบ Rosario Panganiban ซงทนไมFได�ทเขาแสดงบทระกกะบคนอน ซงเปGนเหตให� Salumbides หยดสร�างภาพยนตร�ไปรยหนง แม�จมชอของเขากละบมาบนในปJดโฆษณาภาพยนตร�อกคระงในชFวงทศวรรษ 1940 กตาม ผลงานภาพยนตร�คะดสรร: Miracles of Love (1925), The Sou Saver (1927), Ibong Adarna (1941), Aladin (1946)

สารานุก รมภาพยนตรfฟลิปปนสf สารานุก...

Documents