١

طیبه حیات به دستیابی در ایدئال زندگی سبک اسالمی هاي آموزه بر تأمل با

10/10/93 :دریافت تاریخ 30/10/93 :تأیید تاریخ

1آباد شرف منافی کاظم

2زمانی الهام 3خواه مهدوي علی

چکیده هاي آموزه بر تأمل با طیبه حیات به دستیابی براي ایدئال زندگی سبک تبیین مقالهاین اصلی هدف

قرآنی مقدس آیات و دینی متون از گیري بهره با اسنادي تحلیل نوع از و توصیفی روش به و بوده اسالمی را اسالمی ایدئال زندگی سبک متعال، خداوند که دهد می نشان پژوهش اصلی نتایج .است شده نگاشته

و او محضر در زیرا استپیراسته بدي و ناپسندي هر از طیبه حیات .کند می مطرح »طیبه حیات« عنوان به غایی ارزش بر تکیه .نیست امور این براي جایی ،است زندگی عالی هدف که خداوندي، قرب مقام در

اتمشخص از ـ اسالم دین مقبول هاي ارزش و مبانی یعنی آن با متناسب معیار نظام و اهللا الی قرب ـ زندگی رب هیگان عنوان به متعال، خداوند ربوبیت پذیرش لزوم به توجه با زیرا شود می محسوب طیبه حیات اصلی

آن ابعاد و مراتب ۀهم در را طیبه حیات تحقق ةنحو اساسی جهت معیار، نظام این انسان، و جهان حقیقی فرامین و ها حکم تکالیف، الزام، از ي ا مجموعه داشتن با اسالمی زندگی سبک .دکن می مشخص

نا سی دانشجوي دکتري مدیریت آموزشی دانشگاه بوعلی. 1

Email: Kmsh65@gmail.com ریزي درسی دانشگاه کاشان کارشناس ارشد برنامه .2

Email: Zamani.e.88@gmail.com ریزي درسی دانشگاه فردوسی مشهد دانشجوي دکتري برنامه .3

Email: Alimahavikhah@gmail.com

٢

سعادت و هستی عالم متعال حقیقت به نیل منظور به مطلوب و مناسب زندگی دهین ماسا در رهنمودبخش، .است مؤمن انسان یاریگر اخروي و دنیوي زندگانی

.اسالمی هاي آموزه طیبه، حیات ل،ئااید زندگی سبک :کلیدي واژگان مقدمه .1 به گرفتن اوج نردبان و زيخودسا کلید انسان، وجود ابعاد ۀجانب همه و درست شناخت که طور همان

به ورود از پیش نیز جامعه از درست و جانبه همه شناخت است، رستگاري و کمال سعادت، ۀقل ترینفرا اساسی شرط جامعه، مدیریت و مهندسی در دخالت و سازندگی و اصالحی هاي تالش و اجتماعی مسائل

متفکران، ،بنابراین. است سیاسی و اجتماعی ،تربیتی هاي برنامه و فرهنگی زندگی در موفقیت و کامیابی مترقی ۀجامع ساختن اند زیرا کرده مطرح را جامعه علمی شناختنیز از دیرباز گران اصالح و شناسان جامعه

اش پیراستگی و شکوفایی تعالی، رمز و راز به ساختنش مجهز و معنوي و مادي هاي ارزش به آن آراستن و به توان نمی هرگز و است جامعه علمی و صحیح شناخت گرو در همه و همه گوناگون، هاي آفت از

و کرد بسنده گروهی و خانوادگی هاي تجربه حتی و موفق و سودمند شخصی هاي تجربه ،هاي فردي سلیقه به مربوط ةعمد مفاهیم از یکی سبک زندگی ).92 :1380 میرمدرسی،( داد سوق فروپاشی و بدبختی به را جامعه

جهان فهم در را آن کارگیري به اخیر ۀده دو در آمده پدید تحوالت و تغییر که است جامعه شناخت است مدرن جهان در روزمره اجتماعی زندگی ناپذیر جدایی بخش زندگی سبک .بخشد ضرورت می اجتماعی

یک زندگی کلی ةشیو يامعن به ،فرهنگ برخالف زندگی سبک .ددار اجتماعی تعامالت در اساسی نقشی و اجتماعی ۀزمین یک در که هایی نگرش و کردارها ۀمجموع از است عبارت بلکه نیست، ملت و قوم یا گروه

واحد چیزهاي از کنند، نمی فکر یکدیگر مانند نیستند، هم مثل جامعه یک در افراد .دارند معنا خاص فرهنگی و اجتماعی اقتصادي، مختلف هاي سرمایه از زیرا ندارند یکسانی هاي انتخاب و کنند نمی استفادهسرمایۀ همچنین .درآمدهاست و ها دارایی ۀمجموع 1،اقتصادي ۀسرمای از منظور .برخوردارند مختلفی

1. Economique Capital

٣

یا شخصی فرهنگ تحصیالت، سطح شامل نیز 2فرهنگی ۀسرمای و بوده اجتماعی روابط ۀمجموع 1اجتماعی .Bourdieu)ست ا ...و مجسمه تابلو، کتابخانه، مانند فرهنگی وسایل داشتن و واره عادت بوردیو تعبیر به

ف،رودارند( دارند تعلق مختلف قشرهاي و طبقات به هایشان سرمایه میزان براساس افراد درواقع، .(117 :1989 و اندازه شدت، مانند حالت ترین مشخص یعنی( مشخصه و ویژگی یک توسط« اجتماعیات طبق ).1377

رشد سن، جنسیت، مانند( ها ویژگی از اي مجموعه توسط حتی نه شوند، نمی تعریف )سرمایه ساختار توسط بلکه ها، ویژگی از اي سلسله توسط حتی نه و )غیره و سواد سطح درآمد، اي، قبیله یا اجتماعی

خاص هاي ارزش توسط که رویدادهایی و اثرها از هریک به که مناسب هاي ویژگی تمام بین روابط ساختار ها انسان زندگی سبک در ها تفاوت این .(Bourdieu. 1996: 117) »شود می تعریف گذارد، می اثر اعمال بر

.)434 :1392 منادي،( یابد می عینیت

بیشتر که هاست سلیقه و ها حالت رفتار، هاي شیوه ها، تلقی نوع ها، ارزش از اي مجموعه زندگی هاي سبک و شوند می مشترك زندگی سبک نوع یک صاحب افراد از شماري و شود می ظاهر جمع یک میان رد مواقع

با مواجه در که فرد از رفتارهایی از دسته آن به باید زندگی سبک بررسی در بنابراین، .)57 :1391 زاده، مهدي( وجه به توان می هم افراد پایدار نسبتا رفتارهاي مطالعه با .شود توجه هستند، پایدار نسبتا زندگی مسایل بادرواقع .پرداخت گروه یا جمع یک رفتاري الگوهاي و ها شیوه به نهایت در هم و دیگري از فرد تمایز

رفتارهاي و باورها اذهان، در پنهان هنجارهاي از توان می آن در تعمق و زندگی سبک مفهوم کارگیري به تفسیر گیري، شکل حال در یا موجود الگوهاي و ها گیري تجه از و درآورد سر جامعه، یک مردم مورد در گوییم، می سخن ملتی بودن درستکار یا بودن راستگو از وقتی مثال ايبر .کرد هئارا اي بینانه واقع

ااینج در کنند، می رفتار شکلی چه به و شرایطی چه در اینکه از فارغ ایم، کرده نظر اظهار آنان زندگی سبک گزینشی زندگی، سبک تعریف در عامل ترین مهم البته .است مدنظر آنها سبک یا و آنها رفتار کلی الگوي و زور ،تحمیل ،فشار تحت که رفتارهایی و است آن بودن خالقانه حال درعین و رفتار بودن انتخابی و بودن

1. Social Capital

2. Culturel Capital

٤

نظام به زندگی سبک زیرا کرد عرفیم آنان زندگی سبک عنوان به توان نمی را زند می سر افراد از اجبار ).269 :1392 پور، عبداهللا و خبازي( دارد داللت رفتاري ترجیحات

عقلی یعنی ؛باشد می یکسان است، »زیستن ةشیو« همان که ،معاش عقل مفهوم با اسالمی زندگی سبک زندگی، بیرتد چگونگی راستاي در عقل این کارکرد .کرد زندگی باید چطور گوید می انسان به که

در آنها با سازگاري و شرعی قوانین با هماهنگی براي تالش زندگی، مشکالت و معضالت ةدربار اندیشی چاره سبک رو، ازاین .کند رهنمون طیبه حیات به را انسان تا دارد قرار مطلوب و مناسب زندگی دهی سامان براي .مورد توجه اسالم است نیز او زندگی بکس بلکه انسان، اخالق تنها نه .است متفاوت اخالق با زندگی

چگونه اینکه اما شود، می مربوط اخالق به و نیست زندگی سبک جزء نه، یا هستیم مزاج عصبی اینکه مثال ظروف شکستن زدن، فریاد ،وییناسزاگ بااینکه مثال .است زندگی سبک جزء کنیم ابراز را خود عصبانیت

زندگی سبک گفت توان می بنابراین، .شود می محسوب زندگی سبک جزء دهیم بروز را خود خشم ...و و ها یقهسل ها، نگرش ،ها عادت عقاید، از برخاسته که است پایداري نسبتا رفتاري نمودهاي اسالمی

.زند می رقم عبودیت راستاي در را فرد زندگی ةشیو و است اسالم تأیید مورد اجتماعی ـ اخالقی معیارهاي

پژوهش شرو .2

اسالمی هاي آموزه بر لتأم با طیبه حیات به دستیابی در ایدئال زندگی سبک تبیین درصدد حاضر ۀمقال اساسی ۀلئمس اب مرتبط منابع ،رو ازاین .است یافته نگارش اسنادي تحلیل نوع از و توصیفی ةشیو به و بوده

تحلیل به کیفی ةشیو به نهایت در و فتهگر قرار کنکاش و مطالعه مورد ،دینی مقدس متون ویژه به پژوهش .است شده پرداخته پژوهشی هاي یافته

پژوهش هاي یافته .3 زندگی سبک مفهومی تبیین .3- 1

٥

به )2004( کمبریج ۀنام لغت در سبک .است »زندگی« و »سبک« ةواژ دو از ترکیبی 1»زندگی سبک« ةواژ از اي هتک دمانن( شیء یا )سر موي مانند( »چیزي طراحی یا دادن شکل« ،»اثاثیه سبک روش، نوع،« ايمعن

.است آمده »رفتار یا طراحی ظاهر، در برتر کیفیت« آید، جذاب و جالب نظر به تا )وسایل و اسباب یا لباس اجتماعی رفتار در ژهوی به که اي شیوه شده، شناخته معیار با تطابق« معناي به )2004( وبستر ۀنام لغت در

انجام ةشیو« مفهوم به )2004( انکاراتا ۀنام لغت در و. استتعریف شده »آید می نظر به مناسب و برازنده شده بیان »باشد معینی ةدور ۀمشخص یا خاص نگرش نوع بر تأکید ةدهند نشان که اي شیوه ویژه به چیزي،

معین، ( آمده است» و شیوه طرز، روش«معین سبک به مفهوم ۀنامچنین در لغتهم. )1386کنی، مهدوي( است ).623 :1388معین، ( است معاش و عمر حیات، زیستن، بودن، زنده معناي به نیز »زندگی« ةواژ ).651: 1388

الگوهاي مفهوم این طورکلی، به .شود می شامل را ذهنی و عینی امور از وسیعی ۀدامن زندگی سبک مفهوم فرد بینی جهان و ها ارزش ها، نگرش حتی و گیرد می دربر را پوشش و دم مصرف، سرگرمی، اجتماعی، روابط

زندگی سبک درواقع، .(Evanse and Jackson, 2007) نمایاند بازمی نیز را است آن عضو که گروهی و. است مشخص زمانی ةدور یک در جامعه و گروه یک افراد هاي کنش و رفتارها از منسجم اي مجموعه

.دانست نیز زندگی از خاصی روش را آن توان می ،رو ازاین زندگی روش به زندگی سبک اصطالح :کند می تعریف گونه این را زندگی سبک جهانی بهداشت سازمان

از ترکیبی همچنین .دارد اشاره ها فعالیت و برخورد شیوة اجتماعی، هاي ارزش از کامل بازتابی و مردم که است )دخانیات و الکل به اعتیاد تغذیه، بدنی، فعالیت( زندگی سراسر در فردي عادات و رفتاري الگوهاي

.)11 :1389 خوشنویس،( است آمده وجود به پذیري جامعه فرایند پی در که است هایی فعالیت کامل طیف ةدربردارند و یابد می تحقق عمال که است زندگی از بخشی زندگی سبک زندگی، از عرصه هر در مختلف هاي فعالیت طیف بنابراین .ندده می انجام خود ةروزمر زندگی در افراد زندگی سبک دیگر، عبارت به .)167 :1386 زاده، رضوي( باشد عرصه آن در آنها زندگی سبک ةسازند تواند می

رکا به را آنها فرد که کرد تعبیر رفتارها از اي مجموعه به توان می را آن و دهد می شکل را افراد بودن چگونه 1. Life Style

٦

خود شخصی هویت براي وي که را خاصی روایت بلکه شود برآورده او جاري نیازهاي فقط نه تا گیرد می در سلیقه نوشیدنی، و غذا به ربوطم هاي رجحان پوشش، نوع .سازد مجسم دیگران برابر در است برگزیده ها گروه انتخاب آن، از حاصل هاي لذت و اي رسانه مصرف آن، به مربوط هاي اولویت و سفر اتومبیل، انتخاب

داوطلبانه، مدنی، هاي مشارکت صمیمانه، و اجتماعی روابط برقراري براي اجتماعی هاي میدان و تنها دیگر، رفتارهاي و تجارب از بسیاري و مجازي و واقعی فضاي در نایافته سازمان یا و یافته سازمان

و آزاد وقت به اغلب آنها انجام که شوند می محسوب زندگی سبک ةدهند تشکیل اجزاي از هایی نمونه ).17- 18 :1391 ذکائی،( شود می مربوط ما فراغتی انتخاب

جامعه هر در اشخاص هاي کنش و تعامالت خاص محتواي و ماهیت بر زندگی سبک دیگر، نظر نقطه از به .است روزانه زندگی و روزمره عمل جریان در فرد تفاسیر و معانی نیات، اغراض، مبین و دارد داللت

و منابع ها، نگرش ها، ارزش از اعم فردي هاي ویژگی بین رابط عنوان به زندگی هاي سبک ،تر دقیق عبارتی شپیدای گاهی که چنان ).1386 زاده، رضوي( شوند می درك دیگر طرف از کنش الگوهاي و طرف یک از ها سلیقه اجتماعی و فردي زندگی براي اي گسترده پیامدهاي که اند دانسته مدرن ۀجامع مختص را زندگی سبک کاربردي چندان سنتی فرهنگ در که است اصطالحی زندگی سبک ،گیدنزبه عقیدة که طوري به دارد، نیات، اغراض، ةکنند بیان و است مالزم موجود هاي امکان از زیادي تعداد میان از انتخاب نوعی با زیرا ندارد

).1014 :1392 سهرابی، و فیروزجاه رحمانی( اشدب می روزانه زندگی و روزمره عمل جریان در فرد تفاسیر و انیمع

.است جامعه و فرد آن اختصاصی هویت فمعر اي جامعه و فرد هر زندگی سبک گفت توان می موعدرمج زندگی سبک از تقلید مقابل، در .دهد یرا نشان م »برتر خود« ها، ارزش و باورها با مطابق رفتارهاي به التزام

).48 :1392 شریفی،( است خودباختگی از نشانۀ ها، ارزش و باورها با مطابق رفتارهاي به التزام عدم و دیگران براي تا دهد می اجازه فرد به وحدت ینا. بخشد می وحدت فرد وجود و هستی به زندگی سبک رو، ازاین .باشد داشته بیشتري آمادگی اجتماعی، تغییر در حاصل ماهايمع با کردن نرم پنجه و دست نظران صاحب دید از زندگی سبک تعریف .3- 2

٧

شده ارائه داخلی، و خارجی اندیشمندان و نظران صاحب توسط مختلفی تعاریف ،زندگی سبک مفهوم از :شود می پرداخته تعاریف، این از برخی به جا ینا در ،که است زندگی دادوستدهاي و عمل در افراد که داند می اي فزاینده گري تأمل گر نشان را، زندگی سبک )1996( چنی

سبک تفسیر به و گذارد می فرق زندگی هاي روش و زندگی هاي سبک بین وي .گذارند می نمایش به روزمره ۀپای بر که هستند قیخال ۀبرنام زندگی، هاي سبک« :کند می استدالل وي .است قائل ارزش بسیار زندگی کم اجتماع به زندگی، هاي روش گفت توان می که درحالی استوارند، کننده مصرف صالحیت و توانش نمایش

اجتماعی نظم الگوهاي و مشترك مناسک هنجارها، همچون هایی شکل در و گیرند می تعلق پایداري بیش و .(Chaney, 1996: 92-97) »یندآ درمی نمایش به اي، جداگانه گویش شاید و

چگونه فرد یک زندگی ةشیو که دارد این به اشاره زندگی سبک :کنند می اظهار )2006( همکاران و پارنل محصوالت از اش استفاده نحوة کند، می استفاده محصوالتی چه از فرد که معناست بدین خود این که است؛

بیان زندگی هاي سبک دیگر، بیان به .دارد احساسی چه و کند می فکر چه آنها مورد در است، چگونه .یابند می انعکاس افراد مصرفی رفتارهاي و ها انتخاب در که اند فردي هاي ارزش و خود از فرد برداشت

عقاید و عالیق ها، فعالیت با که اند رفتارهایی واقعی الگوهاي یا مظهر زندگی هاي سبک همچنین .(Parnell et al., 2006) یابند می لورتب کننده مصرف

دیگران از را فرد یک که است روزمره هاي فعالیت خاص الگوي« زندگی سبک )1384( رایمربه عقیدة فرد زندگی سبک با و بوده او خود به منحصر فرد هر زندگی سبک او ةعقید به .»کند می متمایز و مشخص

مشترکات سمت به گیري جهت نوعی همگی زندگی هاي بکس حال، درعین اما .نیست یکسان دیگر هر در ،بر این اساس .کنیم می انتخاب دیگر افراد با مقایسه در را زندگی هاي سبک ما .دارند اجتماعی

از را آنها و دارند بسیار مشابهت هم با که گزینند برمی را زندگی هاي سبک از نوعی افراد از تعدادي جامعه .باشند داشته مشابه زندگی سبک است ممکن خود ۀنوب به که افرادي کنند؛ می متمایز ردیگ افراد

کنند، می اشاره افراد هاي گروه میان هاي شباهت و ها تفاوت به اغلب دلیل همین به زندگی سبک هاي تحلیل ).198 :1384 رایمر،( افراد خود میان هاي شباهت و ها تفاوت نه

٨

مطابق جامعه، یک افراد که است هایی صورت ۀپیوست هم به کل زندگی، سبک« )1386( کنی يمهدوبه باور زیست و ذهنی شخصیت میان توزانی ایجاد براي که تالشی ۀواسط به و خودشان سالیق و درونی هاي انگیزه ).205 :1386 کنی، مهدوي( »گزینند برمی خود زندگی براي رسانند، می انجام به خود انسانی و عینی محیط

یک به که است زندگی خاص سیستم و واره نظام« :کند می اظهار زندگی سبک تعریف در )1391( شریفی جوارحی و بیرونی رفتار کلی ۀهندس واره، نظام این .دارد اختصاص خاص هویت با جامعه یا خانواده فرد، بیش و کم اي مجموعه توان می را زندگی سبک .سازد می متمایز هم از را جوامع و ها خانواده افراد، و است سازد، می برآورده را او جاري نیازهاي فقط نه که دانست فرد یک روزمره عملکردهاي از منسجم و جامع که سازد می مجسم دیگران برابر در گزیند، برمی خویش شخصی هویت براي وي که را خاصی روایت بلکه

).146 :1391 شریفی،( »است ماهده از استنتاج ابلق یا مشاهده قابل کامال نظر در زندگی سبک تعریف در که یافت را مفهوم دو توان می زندگی سبک هاي تعریف بیشتر در تقریبا و جامعیت و وحدت مفهوم اول، ؛گردد بازمی »سبک« ةواژ به هم، مفهوم دو هر درواقع .است شده گرفته کم که است عناصري و عوامل مجموعه از حاکی زندگی سبک که معنی این به .تفارق و تمایز مفهوم دوم،

همین .آورند می پدید را اجتماعی و فرهنگی کلی ۀشاکل یک و دارند ارتباط هم با مند نظامطور به بیش و لگو،اهمچون کلماتی وجود .کند می متمایز دیگر هاي کل از را لک این مندي نظام و اتحاد پیوستگی،

همین به و موضوع حکایت دارد همین از نیز انقالب رهبر اخیر بیانات در تمایز و هویت کلیت، مندي، نظام .گوییم می سخن غربی و اسالمی زندگی سبک متفاوت و متمایز الگوي و مدل دو از امروز که است دلیل

جهادي، ایدئولوژیک، زشی،ار شیعی، زندگی سبک :اند از عبارت اسالمی زندگی سبک مترادف واژگان و آمریکایی مسیحی، اروپایی، زندگی سبک شامل غربی زندگی سبک معادل تعابیر و دینی انقالبی،

مفهوم با تعریف این که است آن شود می گر جلوه زندگی، سبک هاي تعریف در آنچه اما ،باشد می وسترنیزه را زندگی واقعی و عینی رفتارهاي و مناسبات هویت، بر افزون که تفاوت این با بسیار نزدیک است، هویت

.بیان کرد واقعی زندگی از را هایی مصداق و ها مثال توان می و شود می شامل نیز

٩

اسالمی هاي آموزه در زندگی سبک تماهی .3- 3 هاي سبک جادای در را پیروانشان که هستند ساختارهایی و نهادها ها، آموزه معنایی، نظام داراي ادیان همۀ

سبک« توان می را دینی فرهنگ یک از متأثر زندگی هاي سبک .سازند می توانمند آنها بر مبتنی زندگی که است یافته سازمان رفتارهاي از اي مجموعه« زندگی سبک نوع این ).46 :1391 کاویانی،( نامید »دینی زندگی

و رديف هاي خواسته و امیال با متناسب همچنین و دهش پذیرفته هاي نگرش و ها ارزش باورها، از متأثر ارکان بنابراین، .)20 :1392 شریفی،( »اند شده افراد از گروهی یا فرد یک رفتاري غالب ۀوجه محیطی، وضعیت

تعریف و تبیین ها آموزه این چارچوب در و بوده دینی تربیت هاي آموزه از برگرفته زندگی، سبک این اصلی شمول، ةگستر و بودن جامع همچون بنیادینی هاي ویژگی از برخورداريدلیل به ها آموزه این .شوند می

اجتماعی هاي آموزه .کنند می ترسیم و تبیین ممکن وجه ترین کامل و بهترین به را بشر ابناي رشد مسیر آنها بر فردي حقوق بر ونافز نیز اجتماعی حقوق و گرفته شکل افراد دیگر با تعامل در خود ذات در که دین

دستیابی و اجتماعی و فردي سعادت تأمین راستاي در را افراد اجتماعی هاي کنش چارچوب است، مترتب .کنند می ترسیم اخروي و دنیوي مطلوب حیات به ماسال که هنجارهایی و ها ارزش .دارد ها انسان زندگی سبک به خاصی نگرش اسالم گوناگون، ادیان میان در در و دهد می قرار تأثیر تحت زندگی از را او هاي برداشت و منش و سبک گذارد، می انسان دسترس در

خاص زندگی هاي شیوه و رفتاري الگوهاي گیري شکل به که کند می ترویج و ترسیم را سبکی نهایت، اهتمام نانآ آخرت به هم و دارد توجه پیروانش دنیاي به هم که است کاملی آیین اسالم .انجامد می به توجه نه و شود آخرت از غفلتشان سبب آنان دنیاخواهی نه خواهد می مسلمانان از که چنان .ورزد می

این به زندگی ةشیو بودن توحیدي و آداب بودن اسالمی .)169 :1392 قانع، فاضل( دارد باز دنیا از را آنان آخرت، عمدتا اسالمی آداب رو، ازاین .باشد انسانی حیات در الهی بندگی ازس زمینه بتواند زندگی سبک که معناست

یک بلکه نیست فکري و فلسفی اي هنظری صرفا توحید :فرمایند می هبرير معظم مقام .است بندگی آداب رد یعنی است پیغمبران ۀهم و ما پیغمبر اصلی پیغام که »اهللا الا اله لا« هاست، انسان براي زندگی روش

اگر .کنند دخالت نباید انیشیط و طاغوتی هاي قدرت زندگی، هاي روش انتخاب در و انسان مسیر و زندگی

١٠

و تکامل خدمت در دنیایی شد، خواهد آباد هم بشر دنیاي کند، پیدا تحقق بشري ۀجامع زندگی در توحید ).50 :1391 شریفی،( انسان حقیقی تعالی

شمول جهان اسالم زیرا کرده بیان را خاص قوانین و دستور روزمره امور نتری جزئی در اسالم درحقیقت، .ندارداختصاص خاصی مکان و زمان به که است شده طرح اي گونه به نیز آن هاي فرمان و دستورها و بوده را خود مناسبات سطحی، هر در بتواند تا کرده فراهم انسان براي را بخشی حیات تعالیم و احکام رو، ازاین

و فردي ابعاد از یک هیچ و المللی بین چه و اي منطقه چه محلی، چه کند، تحکیم و ایجاد درستی به جاي جاي در بندگی و عبودیت جریان بلکه نیست، تهی ینوحیا هاي آموزه از بشري حیات اجتماعی

،آملی جوادي( شود می محقق و بدیا می معنا بندگی تعالیم، آن به عمل و پذیرش با تنها و داشته نفوذ زندگی1391: 34(.

در و دهنمو اعالم بودن همیشگی و همگانی یعنی دوام، و کلیت اصل دو با را خود بودن شمول جهان اسالم، تبیین ةنحو در اساسی ۀنکت اما ،کرده اشاره پیرامون جهان و دیگران خود، با بشر تعامل کیفیت به شقوانین

قدرت دیگر، ازسوي اما کرده، بیان نقل و عقل ۀوسیل به را کلی مبانی و جامع اصول اسالم، دین .است آن ساختن به را او گاه آن و گذاشته ودیعه به انسان نهان در را جزئی فروع و خاص مسائل استنباط و تحلیل الأرض من کمأنشأ هو...« :فرماید می هود سورة در خداوند .است کرده مأمور دخو اخروي و دنیوي زندگی

رکممتعاسا ویهف روهتغففاس وا ثمتوب هی إن إلیبر ؛ قریبجیبو بیافرید خاك از را شما که ستا ییخدا او م کارهاي انجام با سپس بخواهید، او از را تان گناهان آمرزش پس .کنید آبادانی آن در که خواست شما از

.)61 :هود( »کند می اجابت را دعاها و است نزدیک من پروردگار که گردید باز او سوي به شایسته است، آفرین کمال بخش رهایی ۀمجموع این ارسال منشأ و مبدأ که زندگی سبک نوع این در ترتیب، بدین انسانی وجود با کامل انطباق که راه، و نقشه یک عنوان به و است اسالم دین همان زندگی، سبک تماهی بیان را آدمی وجودي رازهاي همۀ و را دارد زندگی سبک حکم اسالم دین یعنی .است شده فرستاده دارد،

.کند می

١١

من صالحا عمل من« .کند می مطرح »طیبه حیات« عنوان به را اسالمی ایدئال زندگی سبک متعال، خداوند و زن از هرکس، یعملون؛ ماکانوا بأحسن أجرهم ولنجزینهم طیبه حیاه فلنحیینه مؤمن هو و أنثی أو ذکر بهتر آنان به مسلما و بخشیم می حیات اي، پاکیزه زندگی با را او قطعا باشد، مؤمن و کند شایسته کار مرد،

است بدي و ناپسندي هر از پیراسته طیبه، حیات .)97 النحل آیه( »داد خواهیم پاداش دادند، می انجامآنچه از رو، این از .نیست امور این براي جایی است زندگی عالی هدف که خداوندي، قرب مقام در و او محضر در زیرا

بهشت خشنودي، و قناعت با همراه شرافتمندانه زندگی حالل، روزي و رزق را »طیبه حیات« برخی عالمه دیدگاه از .اند کرده تفسیر برزخی بهشت در خوشبختانه زندگی و آنجا در خوش دگیزن و پرطراوت

انجام شایسته عمل که را باایمانی انسان سبحان، خداوند که دارد این بر داللت شریفه آیۀ طباطبایی، همان که حقیقی زندگی آثار و کند می اکرام است مردم معمول زندگی از غیر که جدیدي زندگی با دهد می را امور مؤمنی فرد چنین دشو می باعث قدرت این و است همراه جدید زندگی این با بوده قدرت و علم

امور از قلبش با سپس و کند تقسیم باطل و حق قسم دو به ار امور تواند می یعنی ند؛ببی تندهس که چنان تعلقات این بند از چون و شود می گردان روي ،است دنیوي زندگی همان که نابودي، معرض در و باطل

این ).12 ج ،1372 طباطبایی،( آورد گرفتار خود بند در و سازد خود ذلیل را او تواند نمی شیطان شود، رها دنیوي ها، خیانت ها، ظلم ها، آلودگی از پاکیزه نظر، هر از همنز که است قرآنی ایدئال زندگی سبک همان شیوه

ناگوار انسان کام در را زندگی زالل آب که است چیزي هر و ها نگرانی انواع و ها ذلت ها، تاسار ها، دشمنی ).394 :11ج ،1374 شیرازي، مکارم( کند می

و مرگ از پس زندگی واقعیت درواقع« :گوید می اسالم امیدآفرینی و دهی جهت قدرت ةدربار هیک جان دوي هر که مسیحیت یا یهودیت با قیاس در اسالم درون در امروز عموما عادل، و بخشنده خداي با مواجهه

زندگی، براي چارچوبی عنوان به اسالم .است نیرومندتر اند، پذیرفته تأثیر اروپایی روشنگري از عمیقاآنها اکنونآنچه در اکثرا که است بوده انسان ها میلیون اعتماد و ایمان ۀسرچشم و استواري و ثبات ةصخر به که شود می ناشی الهی قانون به نسبت اطاعت از ثبات این .کنند می زندگی شود می نامیده سوم نجها

رحم انتظار در ورزد، می قصور انسان که هنگامی حال همان در و پردازد می کامل زندگی شیوه نوعی ۀتوصی ،هیک( »بخشد می نجات زندگی مصائب از را زنان و مردان خداوند به ایمان و توکل .است خداوند شفقت و

١٢

مشاهده را همانندي نوعی حیات، کل معناي به نسبت جهان بزرگ ادیان اصیل هاي آموزه در او .)1381 تعین و خاص زندگی ةشیو ها، گرایش خاستگاه تواند می ادیان بینی جهان که است باور این بر و کند می

ایفاي مشغول ملموس و عینیصورت به اکنون هم که است این در اسالم امتیاز ولی .شود شمرده هدف با رابطه در را قرآن نگاه بهتر هرچه تصویر و ترسیم مزیتی، چنین .است مسلمانان زندگی در نقشی چنین دچار نشود معنایی بی درد به غرب از تقلید با مسلمان انسان تا دهد می نشان ضروري زندگی، معناي

).1391 سجادي،(

اسالمی زتدگی سبک وجوه .3- 4 هنجاري وضعیت و مطالعه اسالم، دین هاي آموزه چارچوب در را زندگی سبک گوناگون وجوه بخواهیم اگر

سه در زندگی سبک متنوع و متعدد هاي جنبه بررسی به باید کنیم، استنتاج ها آموزه این از را آن ۀشایست و دینی باورهاي از مند نظام اي مجموعه بر ناظر رشنگ بخش .بپردازیم کنش و گرایش نگرش، کلی سطح هنجارهایی و ها ارزش از حاکی گرایش بخش .شود می ترسیم و تعریف آنبراساس انسان هویت که است و الگوها بر مشتمل نیز کنش بخش .دهد می جهت اجتماعی هاي گروه و افراد ترجیات و سلیقه به که است از برآمده فرهنگی ۀسرمای ترتیب، بدین .است اسالمی هاي آموزه از برگرفته عینی رفتارهاي هاي شیوه را اسالم پیروان تواند می دینی ریشعا و آیینی نمادهاي کنار در اسالم، دین معنایی نظام و بینی جهان

اريی آن از برآمده هاي ترجیح و سالیق و اجتماعی هنجارهاي و ها ارزش دهی شکل در منسجمصورت به سبک از نوعی و بینجامد زندگی براي اي ویژه الگوهاي گیري شکل به تواند می موضوع این البته .دهد

.)150 :1381 هاشمی، و سروستانی صدیق( آورد پدید را دینی زندگی نباید آید می میان به دینی هاي ارزش و باورها از زندگی سبک تأثیرپذیري از سخن وقتی داشت توجه باید

.باشند داشته نباید یا ندارند جایگاهی هیچ زندگی سبک نوع این در فردي هاي خواسته و امیال که پنداشت دهی جهت را آنها خواهد می بلکه کند، نابود و سرکوب را فردي امیال و غرایز خواهد نمی الهی دین اصوال قائل بشري حیات براي که اي لسفهفبراساس اسالم .نماید هدایت بخش سعادت و درست مسیر در و کند

١٣

نهی شود ها ارزش و عقل تضعیف موجب که را امري هر دارد، او جایگاه و انسان به که نگاهی نوع و است قائل اصالت بلکه و اهمیت مانمسل یک زندگی سبک در فردي امیال و سالیق براي ،رو ازاین .است کرده غرایز مهار خواهد می انسان از دیگر، عبارت به .باشد آنها اختیار در زندگی محوریت دهد نمی اجازه اما ،است

و عقل مهارآنکه نه ،دربیاورد دین و عقل کنترل به را خود غضبی و شهوي هاي خواسته و امیال و اصل بیان با اسالم .)23-22 :1392 شریفی،( دهد قرار غضب و شهوت اختیار در را انسانی و دینی هاي ارزش

راه از کهرا باورهایی هرگز و کند می بیان را عقیده و آزادي و فکر به احترام »نیست دین در جباريا هیچ« فکر آزادي همین اثر بر .کند نمی یدتأی شود می تحمیل ها انسان بر غیرعقالنی هاي شیوه و کورکورانه تقلید

و دینی پیشوایان با هراس، هرگونه از فارغ و آزادانه گرا، مادي دانشمندان و مذاهب علماي که بود عقیده و به صورت آسیب نرساندندر همگان اسالمی، هاي آموزهبراساس زیرا کردند می مباحثه مسلمان اندیشمندان

.)97 :1392 قانع، فاضل( ندکن مطرح توطئه از دور و سالم شرایط درعقیدة خود را تاآزادند ،دیگران و اسالم

ارتباط عواطف و ها شناخت با و پردازد می رفتار به است »سبک« که به این دلیل اسالمی زندگی سبک رفتاري هر ولی باشد ارتباط بی ها شناخت و عواطف با تواند نمی است اسالمی که نظر آن از و ندارد مستقیم قرار خود ۀپشتوان را اسالمی عواطف و ها شناخت از هایی حداقل باید باشد داشته اسالمی مبناي بخواهد

نگریسته رفتار به فقط غیره و پزشکی علوم شناسی، روان شناسی، جامعه دیدگاه از زندگی سبک در .دهد ستون وضعیت رود، می راه چگونه نشیند، می چگونه بیمار بداند خواهد می پزشک مثال، رايب .شود می

است، چگونه فرد بیداري و خواب دبدان دخواه می پزشک روان و شناس روان گیرد، می قرار چگونه او فقرات و عواطف و افراد نیت به آنها از کدام هیچ . ...و است موقع چه او خواب زمان است، چقدر او خواب مقدار

ها نیت به تواند نمی اسالمی زندگی سبک اما ،ندارند کاري ستاهآن رفتارهاي ۀپشتوان که هایی شناختدرواقع .دارد نظر نیز زیرین هاي شناخت و عواطف به است، رفتاربر آن تأکید الح درعین و باشد توجه بی آن خود به انسانی علوم که کرد تشبیه متعددي هاي مهره به را رفتارها توان می اسالمی زندگی سبک در

به بلکه ها، هرهم آن خود به تنها نه اسالمی زندگی سبک اما ،دپرداز می دیگر عوامل با ارتباط بدون و ها مهره را معاد و خدا به اعتقاد اگر نماز، مانند رفتاري حتی .دکن می توجه نیز شود می باهم آنها ارتباط سببآنچه

١٤

صوفیان، و مرتاضان رفتارهاي از بسیاري که چنان .شود نمی محسوب اسالمی باشد، نداشته خود ۀپشتوان ).1391 کاویانی،( نیست اسالمی

برآمده چارچوبی محدودة در بلکه نیست، منحصر رفتاري و وییالگ نظام یک بهلزوما میاسال زندگی سبک در )ع( بیت اهل و اسالم گرامی پیامبر ةسیر .پذیرفت توان می را متعددي هاي سبک اسالمی، اصول از

که پذیریم می پس .پذیرفتند می را سبک اختالف ایشان، که دهد می نشان نیز خود یاران با رویارویی زندگی سبک از برخورداري البته .انجامد نمی یکسان زندگی سبک به لزوما همسان، هاي نگرش و ها ارزش

گري انتخاب ویژگی به توجه اما نیست، همسان هاي ارزش و باورها از مندي بهره معناي به لزوما هم یکسان که را دینی هاي آموزه بر رفتاري الگوهاي از منسجمی ۀمجموع هر توان می دارد، وجود زندگی سبک در که فاضل( آورد شمار به اسالمی زندگی سبک نوعی باشد، داشته قرار اسالم دین طرف از شده معین چوبرچا در

.)46 :1392 قانع،

انسان این .است دیندار انسان عمل و اندیشه در دین، تمامیت حضور و تجلیفرایند اسالمی زندگی سبک دین، پرتو در او .شود مىتبدیل الخالقین أحسن به آنها کردن عملی و اسالمی هاي آموزه فراگیري ۀنتیج رد .شود مى الهی تجلی مکان و لهیا بیت به تبدیل وجودش اصل که رسد می رشد و بلوغ از اي مرحله به

انسان از هرچه و است دین تمامیت تجلی از نشانی و نماد شود صادر انسان وجود از هرچه حال دراین و تأکید مورد را بلند حقیقت این کریم قرآن .است دین همان آید، برمى و برآمده دینی الزامات عنوان به

؛والأ بالغدو فیها له یسبح اسمه فیها یذکر و ترفع أن اهللا أذن بیوت فی« :فرماید مى و داده قرار اشاره صال در نامش و یابند رفعت ]آنها عظمت و قدر و منزلت و شأن[ داده اذن خدا که است هایی خانه در ]نور این[

زندگی سبک بنابراین، ).36:نور( »گویند می تسبیح را او شام و صبح ها خانه آن در همواره شود، ذکر آنها دنیوي سعادت از اعم بشر زندگی ابعاد ۀهم خاتم دین عنوان به که دارد اسالمی ایدئولوژي در ریشه اسالمی

عامل این در او اعمال و بشر رفتارهاي به فقط و است گرفته نظر در را وي جمعی و فردي و اخروي و که درحالی اخروي سعادت به بشر رساندن براي شود می تصور ابزاري اسالمی زندگی کسب لذا پردازد نمی

).48 :1391 کاویانی،( دارند نظر در را دنیوي سعادت فقط و است این از غیر دیگر زندگی هاي سبک در

١٥

مسلمانان بیشتر یا همه که است اجتماعی و فردي زندگی ةشیو اسالمی، زندگی سبک از منظور درحقیقت، در ).6 :1385 مصباح،( شود می منعکس رفتارشان در و دنکن می عمل آن به اسالمی ۀجامع از مؤثري قشر یا

و است آدمی زندگی هاي عرصه تمام در آن ابعاد ۀهم و اسالم اجراي به توجه زندگی، بکس نوع این زندگی خلق، و خود و خدا با انسان گانه سه ارتباطات ۀمالحظ با و مشخص بندي دسته در توان می

:1392 پورامینی،( کرد مشق را زیستن ةشیو )ع( نمعصوما ةسیر و سخن متن بر تکیه با و ساخت اي مؤمنانه سیر در و است خداوند به ایمان و اعتقاد اسالمی، زندگی سبک اصلی خاستگاه ،این براساس .)18- 17

معرفت و اعتقادي مبانی تحکیم اسالم، دیدگاه از نوین تمدن به رسیدن نخست عدب صر،معا جهان تحوالت :گفت توان می بنابراین .گیرد می سرچشمه آن از افراد اجتماعی و فردي رفتار و اخالق که است دینی

رفتارهاي و باورها ها، گرایش که است اسالم مبین دین معرفتی مبانی و ایمان زندگی، سبک اصلی موضوع براي مقرراتی و قواعد ایجاد با دینی، باورهاي ترتیب، بدین .گیرد می تئنش آن از انسان اجتماعی و فردي .(Echchaibi, 2011; Khenfer and Roux, 2012) کند می وضع جامعه در را سالمیا زندگی سبک جامعه افراد

اسالمی و غربی زندگی سبک افتراق وجوه .3- 5 که خدا نام جانشین است نامی انسان .دهد می تشکیل را غرب تفکر بنیاد و اساس 1اومانیسم یا بشر اصالت

انسان از کلی نوعی صورت یک از تصوري اومانیسم .بود جهان روشنگر پرتو اروپا، وسطایی قرون تمدن در ةاراد کلی، نوعی انسان این و است جهان بخش روشنی نور و معنا خاستگاه و نیکی مظهر که دارد دربر را

صالح و خیر باید رفتارها و کردارها ۀهم جهت و آورد فرود سر او ةاراد برابر در باید چیز همه و دارد مختار برابر در حقایق و امور ۀهم نهایی ۀسنج مقام در بشر به کاات از عبارت اندیشه این اساسی نتایج .باشد او

پیشرفت و یابی کمال امکان به باور همچنین آسمانی، هاي کتاب و وحی به التزام به معتقد تفکر یا ایمان و نیاز و عمل حاصل جز چیزي اجتماعی زندگی هاي پدیده دید این با .است بشر ةانداز و حد بی بیش کما دگرگون خود ةاراد به را آنها خود، نیازهاي و عمل ةنحو تغییر با توانیم می بنابراین .نیست بشري ةاراد

1. Humanism

١٦

تفکر این با و نمائیم ایجاد متنوع رکردهايکا با دیگري اجتماعی نهادهاي خانواده جاي به مثال کنیم؛ هاي اندیشه به تفکر این ۀریش .است بنیاد خود یا برخویش ادهایست آن تاریخ و اجتماع کل و بشر زندگی

بنابراین .... و انسان آفرینندگی توانایی بودن حد بی نهایت، و حد بی پیشرفت به باور گردد؛ بازمی روشنگري جاي به شود؛ می داده زمان به اصالت نتمد این در .شود می انگاشته بنیاد خود انسان غربی بینی جهان در

یافتن اصالت و پیشرفت و ترقی مفاهیم و تکنولوژي و فنون علوم، پیدایش دارد؛ آینده به چشم گذشته انسان وجود و جهان اساسی اصل .است تفسیر قابل بینی جهان این چارچوب در ثبات، و سکون نفی و زمان غربی بینی جهان در بنابراین، .)67 :1384 آشوري،( دارد اصالت تفکر این در زمان و تغییر است؛ تحول و تغییر ارزشگذاري او توسط باید امور تمام .اوست هستی مطلق مالک .است عالم مرکز و امور ۀهم میزان انسان فقط پایبندي این ، اماگویند می سخن خدا به اعتقاد و مذهب از اومانیستی هاي گرایش برخی گرچه .شود را او آزادي و انسان خداپرست هاي اومانیست نیز گرایش این در .ستا اجتماعی نظمی بی از جلوگیري براي ).28- 26 :1378 پور، صانع( دانند می وسیله را خدا شناخت و هدف

را مدرن هویت و گذاشت کنار را ها سنت عقل اصالت بر تأکید و انسان به خاص نگاه نوع با غرب طورکلی، به فردگرایی سکوالریسم، آزادي، گرایی، عقل محوري، انسان مدرنیته؛ مختصات .برگزید خویش هویت عنوان به تبع به و مدرنیته هویت شدن مسلط با .داد گسترش و ترویج را غربی و مدرن زندگی سبک شدن صنعتی و

اجتماعی و انسانی روابط و خانواده ۀعرصویژه به و مختلف هاي حوزه در تحول غربی، زندگی سبک آن براي را منفی پیامدهاي ،شدن مجازي و فرهنگ شدن دیجتالی و شدن جهانی فرایند .دیدگر تر ملموس

شدن اي هسته و خانواده هاي بنیان تضعیف شدید، فردگرایی .است داشته همراه به خانوادگی روابط غربی زندگی سبک و جدید شرایط پیامدهاي از مجازي ارتباطات و انزواگرایی و تنهایی رواج ها، خانواده

غیرسکوالر، معناي به مذهب و خانواده تضعیف با و زندگی سبک و اندیشه نوع این رواج به توجه با .است و پذیري جامعه میزان .گرفت قرار توجه مورد ...و فراغت اوقات ورزش، سیاست، نظیر جدیدي نهادهاي چون آفرین ارزش نهادهاي ثیرتأ همساالن و دوستان جدید، و مجازي هاي رسانه طریق از پذیري فرهنگ ).897 :1392 علیزاده،لعل ( داد کاهش را خانواده

١٧

بینی جهان و باورها ها، ارزش محصول و معلول اسالمی، زندگی سبک زندگی، سبک و نگرش این کنار در ةشیو به الهی ایدئولوژي و ها ارزش توحیدي، بینی جهان و باورها اسالمی بینی جهان در .است اسالمی این در اعمال و رفتار با ها انسان و است گذر محل دنیا بینی، جهان این برمبناي .دهد می جهت افراد زندگی

اسالمی شناسی انسان در .زنند می رقم را اخروي نهایی کمال و سعادت تقرب راه عنوان به عبادت با و دنیا دنیا و دارد برمی گام محورهایی و اصول چوبچار در بودن مختار ضمن است؛ روح و جسم از مرکب انسان

براساس کلی،طور به .است اسالمی متون از برگرفته او زندگی سبک بنابراین .بیند می آخرت ۀمزرع را زندگی و اخروي سعادت به نیل براي ابزاري تواند می این نظر از و دارد ارزشی دنیا اگر الهی، بینی جهان اي بازیچه جز و ندارد واقعی ارزش ها سختی با آن بودن همراه و پذیري زوال لدلی به وگرنه باشد واقعی یتقون للذین خیر األخره للدار و لهو و لعب إلا الدنیا الحیاه ما و« :نیست خدا از غافالن براي موقتی

آیا است، بهتر پرهیزگاران براي آخرت سراي و نیست لهو و بازیچه جز چیزي دنیا زندگی ؛أفالتعقلون ).32 :انعام( »اندیشید؟ نمی

عدب دو آن در که روست روبه متعالی و هدفمند زندگی یک با انسان اسالمی، زندگی سبک در بنابراین زندگی از دقیقی و زیبا ترسیم تنها نه الهی، بینی جهان .یابند می پرورش توأمصورت به روحانی و جسمانی

مادي بینی جهان لواي تحت که افرادي با نزدیکی و مصاحبت از بلکه ند،ک می ارائه خداپرستان به را ويدنی همچون قلوبشان، در شیطانی و غلط هاي اندیشه و افکار وجود سبب به آنها زیرا دارد می برحذر هستند

.است مسري شان بیماري که هستند بیمارگونه افراد

زندگی سبک در اختالف دالیل .3- 6 زندگی هاي سبک مختلف هاي گروه و جوامع .است انکار غیرقابل امري زندگی سبک در اختالف اصل

سبک با اومانیستی، ۀاندیش زندگی سبک نماد عنوان به غربی، زندگی سبک .دارند متضادي بعضا و متفاوت هاي ذائقه .اند متفاوت الکام جهات بعضی در توحیدي، زندگی سبک نماد عنوان به اسالمی، زندگی گوناگون، بسیار اي تغذیه هاي مایلت متفاوت، و متنوع هاي پوشش مختلف، هاي معماري متفاوت، اییموسیق

١٨

این در تفاوت مشهود نمودهاي جمله از متضاد سیاسی و اجتماعی روحیات و متنوع اجتماعی هاي تعامل و فردي عوامل حتی و محیطی اقلیمی، اجتماعی، یاسی،س اقتصادي، عوامل و علل .است زندگی سبک نوع

و علل ترین مهم جمله از .باشند مؤثر زندگی هاي سبک تنوع در توانند می همگی )امیال و غرایز( شخصی :برشمرد زیر شرح به توان می را زندگی سبک در اختالف عوامل

در اختالف از ناشی زندگی، سبک در الفاخت اصلی منشأ گفت بتوان شاید :شناسی انسان در اختالف. 1 سبک زندگی، سبک از منظور زیرا اوست وجودي ۀفلسف و انسان حقیقت انسان، به نگاه نوع و شناسی انسان

خواهد کسی با متفاوت ما زندگی سبک تاعطبی بدانیم، مادي موجودي را انسان اگر .است انسانی زندگی به را محوریت و اصالت اگر .داند می الهی روحی داراي را او و ستهنندا ماده عالم به منحصر را انسان که بود

را اصالت که بود خواهد کسی با متفاوت ما زندگی سبک ،بدهیم غرایز و امیال کلیطور به و غضب و شهوت اتتفکر در متأثر انسان به ما نگاه نوع اگر .آورد درمی عقل ةسیطر تحت را غضب و شهوت و دهد می عقل به

ةبند و مخلوق را انسان که است کسی نگاه نوع با متفاوت ما زندگی سبک صورت آن در باشد، اومانیستی او براي مستقلی شأن و جایگاه هیچ خداوند برابر در و داند می مخلوق را انسان که کسی اما ،داند می خداوند

کسی زندگی سبک .داند نمی آزاد امالک نیز زندگی سبک و شیوه انتخاب در را انسان عطب به نیست، قائل کند، می تعریف دین و خدا منهاي را انسان که کسی با داند می مالئکه مسجود و خدا مخلوق را انسان که

و مادي کامال را انسان که کسی و داند می الهی موجودي را انسان که کسی بنابراین .بود خواهد متفاوت سبک و دارانه دین زندگی سبک :داشت خواهندمتفاوت زندگی سبک نوع دو ،اردپند می معنا عالم از بریده

.گرایانه دنیا زندگی گرفت سراغ توان نمی را فردي هیچ .اند یشخو کمال دنبال ها انسان ۀهم :زندگی غایی هدف در اختالف. 2

و واقعی مصداق نکهای درخصوص .نباشد خویش مطلوب کمال جويو جست در خود رفتارهاي انجام در که بعضی .باشند نداشته یکسانی نگاه است ممکن همگان چیست زندگی غایی هدف و مطلوب کمال حقیقی

.آرامش و آسایش اي عده و قدرت دیگر برخی و سود بعضی و دانند می لذت را خود زندگی غایی هدف که کسی کلی،طور به .طلبند می را متفاوتی زندگی ةشیو غایات و اهداف این از هرکدام که است روشن است، الهی قرب و ابدي سعادت او غایی هدف که کسی با است نفسانی هاي خواسته تأمین او غایی هدف

١٩

ازسوي سادگی به خلق به خدمت و احسان انفاق، ایثار، .داشت خواهند متفاوت زندگی سبک نوع دو گرفته نادیده داند، می مادي هاي تلذ و نفسانی هاي خواسته از مندي بهره را خود نهایی اعمال که کسی

بهتر و بیشتر که یابد می افزایش او وجودي ةبهر زمانی :است معتقد حقیقت در فردي چنین .شوند می و حقیقی سعادت به دستیابی اسالم، دیدگاه از ارزش معیار مقابل، در .کند رانی شهوت و بنوشد و بخورد که است معیاري این .کرد تعبیر »الهی يلقا« یا »الهی قرب« به آن از توان می که است انسانی نهایی کمال

سیاسی، از اعم اجتماعی، و فردي هاي عرصه ۀهم در را مؤمنانه زندگی ةشیو توان می آن بر تکیه با ظاهر در کاري اگر حتی ،این براساس .آورد دست به ...و المللی بین و ملی فرهنگی، هنري، اقتصادي،

او قرب موجب و باشد داشته دنبال به را متعال خداي رضایت اما باشد، مادي ضرر یا دنیوي درد مستلزم پی در نیز را فراوانی سودهاي و هاي لذت ظاهر در هرچند که هرکاري و است ارزشمند و خوب کاري شود،

.شود می تلقی زشت و ناپسند کاري شود، او درگاه از شدن دور و الهی غضب موجب اما ،باشد داشته است ممکن زندگی سبک در اختالف دیگر عامل :زندگی هدف به دستیابی ةشیو و راه در اختالف. 3

غایت و مطلوب هدف که جایی در حتی یعنی .باشد غایی هدف به دستیابی ةشیو و راه شناخت در اختالف متفاوت زندگی سبک و شیوه در است ممکن هم باز باشد، یکسان جامعه یک افراد سوي از زندگی نهایی اتخاذ را مطلوب هدف آن به دستیابی براي مختلف راه دو یا دیدگاه دو که است جایی در آن و .باشند دور آن از را ماآنکه یا است هدف به دستیابی راستاي در خاص رفتار فالن آیااینکه در یعنی .کنند

ها ارزش شناخت براي منبعی عنوان به را عقل است ممکن ییک مثال، رايب .باشند داشته اختالف کند، می با تواند می یعنی .است انتخاب قدرت و اختیار داراي انسان هرحال، به .نداند حجت را عقل دیگري و بداند

تعقل گذاشتن کنار باآنکه یا هستند او کمال جهت در که کند انتخاب را اموري خود تعقل ةقو از استفاده کمال او براي جهتی از هرچند که کند انتخاب را کاري غضبی یا شهوي امیال و غرایز به دادن محوریت و

داشته عقالنی انتخاب تواند می هم انسان چون هرحال، به .اوست حقیقی کمال خالف جهتی از اما ،است نوع دو این میان زاحمت هنگام ، دارد وجود او در انتخاب نوع دو این عوامل و غیرعقالنی انتخاب هم و باشند

.باشد متفاوت آنها زندگی سبک نتیجه در و باشند داشته مختلفی هاي انتخاب است ممکن افراد انتخاب، و بینی جهان وحدت صورت در حتی دلیل همین به نیست؛ معرفتی عوامل سنخ از اختالف عامل این

٢٠

زیرا باشند داشته متفاوتی زندگی هاي سبک ها انسان است ممکن هم باز ارزشی، نظام و شناسی انسان .باشد متفاوت گوناگون عوامل از متأثر آنها هاي انتخاب است ممکن و مختارند موجوداتی ها انسان هرحال، به و دینی زندگی سبک گزینش براي .بینشی نه و است گرایشی عوامل سنخ از سوم، عامل این دیگر، تعبیر به

).236- 235 :1385 مصباح،( کنند حرکت عقالنیت مسیر در است الزم نیز ها انگیزه و ها اراده اسالمی، در اختالف توان می را زندگی سبک در اختالف دیگر عامل نهایت در :ایمان درجات و سطح در اختالف. 4

است ممکن افراد باورهاي کیفیت و عمقآنکه توضیح .دانست مختلف جوامع یا افراد ایمان کیفیت و سطح رود، باالتر فرد ایمان ۀدرج هرچه .است مختلف مؤمنان، ایمان درجات و ذومراتب ایمان .باشد فاوتمت

:فرماید می و داند می درجه ده را ایمان حدیثی در )ع( صادق امام .دارد بیشتري نمود او رفتار در آن انعکاس .روند می باال آن از پله پله که است نردبانهمچون ایمان .است درجه ده داراي ایمان که درستی به

او به و بگیرد خرده است تر پایین ۀدرج در که کسی بر نباید است باالتر ۀدرج داراي که کسی بنابراین، سخن ایمان ازدیاد و توسعه تقویت، از که دیگري ۀآی و حدیث ها ده و حدیث این ...نداري ایمان تو بگوید

به ایمان از اي درجه هر طبیعتا .است ایمان داشتن درجه و بودن تشکیکی ةدهند نشان همگی گویند می ۀدرج مؤمن زندگی سبک و رفتارها توان نمی .دهد می قرار تأثیر تحت را مؤمن زندگی ةشیو نسبت، همان

).110-93 :1392 شریفی،( داشت انتظار سه ۀدرج مؤمن از را ده

اندور مقتضیات به توجه و اسالمی زندگی سبک .3- 7 حائز بسیار اسالمی زندگی سبک تبیین در موضوع این به توجه و است پیشرفت و تغییر حال در جهان

الکترونیکی پست و وبالگ سایت، وب پد، آي پیامک، اینترنت، که گذرد نمی دهه دو از بیش .است اهمیت هاي تلفن و اي رایانه هاي بازي چت، فیلم، و موسیقی دانلود .است داده تغییر را ما زندگی چشمگیري روط به

برخی باشیم داشته طرخا به باید و اند داده تشکیل را فرزندانمان و ما ةروزمر زندگی از بخشی همراه، پیش، سال صد مردم براي مثال عنوان به .است نداشته هم پردازي خیال قابلیت ،پیش سال صد رویدادها،

با اکنون .استبراي ما عادي شده که امروزه ، درحالیبوده محال ...و رادیو زیرزمینی، ترن هواپیما، تصور

٢١

وپرورش، آموزش اقتصاد، تکنولوژي، علوم، ۀزمین در انگیزتري شگفت تغییرات روزافزون، تغییرات به توجه بر اصرار با .(Marker, 2006) است وقوع حال در زندگی، سبک نهایت در و سیاست شناسی، جمعیت در ، امانداختا تأخیر به را تغییرات این وقوع زمان بتواند شاید تغییرات این برابر در بیهوده هاي مقاومت

در و کرد درك را آن دبای آن با مبارزه جاي به پس .شود می چیره و کرده غلبه که است تغییرات این نهایت هاي آموزه در .داد هارائ ییراتتغ با متناسب را زندگی از خاصی سبک اسالمی، ي ها شیوه و اصول چارچوب وجهک فأقم« .است فطرت دین اسالم شود زیرا می مطرح بنیادین اصلی عنوان به تغییرات پذیرش اسالمی

الناس أکثر کنول القیم الدین ذلک اهللا لخلق لاتبدیل علیها الناس فطر التی اهللا فطرت حنیفا للدین و پابرجا[ و آور، روي ]توحیدي[ دین این سوي به وجودت ۀهم با انحراف بدون و گرایانه حق پس لایعلمون؛

تبدیلی و تغییر گونه هیچ خدا آفرینش براي باش است سرشته آن بر را مردم که خدا سرشت ]بر ثابت ).30 :روم( »ندارند ]اصیل حقیقت این به[ معرفت ممرد بیشتر ولی ،استوار دین است این نیست پدید بشري جوامع در را عظیمی فرهنگی هاي دگرگونی ظهور، ابتداي در که گونه همان اسالم ارزشی نظام را انسانی مطلوب و حقیقی هاي ارزش خود، معرفتی غناي و حقیقت بر تکیه با تواند می زمانی هر در آورد،

شئون همۀ در بشر سعادت سرپرستی ابزار را دین اگر .)94 :1392 قانع، فاضل( کند معرفی شريب ۀجامع تمام به همۀ گیري شکل بر را دینی هاي آموزه که است آن باوري چنین ۀالزم بدانیم، تاریخی و اجتماعی فردي، شریفی،( بدانیم حاکم نیانسا کنش و رفتار به الگوبخشی و دهی جهت براي الزم هنجارهاي و ها ارزش باورها،

کرده توجه او فطرت و انسانی ابعاد ۀهم به که است اي گونه به آن احکام و قوانین اساس همین بر .)34 :1391 و مکان و زمان عناصر به اسالم پس .است نکرده تشریع و وضع انسانی فطرت برخالف را قانونی گونه هیچ و

که شود می انسانی رفتار در شگرفی آثار به منجر عناصر این زیرا است داشته توجه عصري هر مقتضیات بنابراین .شود می تحلیل و تبیین حوزه همین در نیز اجتماعی تغییرات مسئلۀ .گرفت نادیده را آن توان نمی

را هایی راه مکان، و زمان مقتضیات و اجتماعی تغییرات پذیرش با بتواند که است اي گونه به اسالمی قوانین مقتضیات با مبارزه یا مخالفت با آنکه بی گردد تأمین انسان آفرینش ۀفلسف و دین ۀفلسف که کند بیان

پذیرش با گینتنگات ارتباط ها آیین و ها تشریع در تغییرات ۀفلسف .دهد قرار آن برابر در را خود بخواهد ۀهم ايبر توان نمی که است ذیرفتهپ اسالم .افتد می و افتاده اتفاق بشریت تاریخ در که دارد تغییراتی

٢٢

به مشخص قانونی چارچوب در را ها انسان ،آنبراساس و پیچید واحد اي هنسخ بشر تاریخ هاي دوره هاي الیه در یتغییرات ثبات عین در انسانی فطرت زیرا رفت او فطرت جنگ به آنکه بی رساند کماالتی نابودي معناي به فطرت سطحی ۀالی در تغییرات این گرفتن دهنادی .شود توجه آنها به دبای که دارد سطحی

و آورد فراهم را بشر یا خود نابودي ۀزمین آنکه بی تا شد آن بر اسالم ،رو ازاین .بود خواهد دین انکار و بشر درهمۀ اهداف را ؛بر فلسفۀ دین و آفرینش انسان است نیازمند تغییر در اصول بنیادینی باشد که مبتنی

.سازد برآورده نمعی ياختارس

گیري نتیجه .4 اند مشخص سبکی با زندگی یک طراحی براي اي نقشه دنبال به همواره دارند که فطرتیبراساس ها انسان

داراي باید نیازمندند به آن زندگی براي که طرحی و نقشه .باشد آنها اهداف و امیال ةکنند هبرآورد که بسیاري گوي پاسخ تواند نمی غرب گراي مادي و بشري مکاتب از الگوگیري .باشد فردي منحصربه هاي ویژگی

و منسجم اي برنامه ها انسان اخروي و دنیوي سعادت و زندگانی براي اسالم .باشد بشري تمایالت و نیازها از زندگی مطلوب وضع ،این اساس بر .است شده داده پاسخ انسان نیازهاي تمامی به آن در که دارد، جانبه همه باعث )الهی دین مقبول هاي ارزش و مبانی( اسالمی ارزشی نظام براساس مراتب، و ابعاد ۀهم در بشر

اختیاري و آگاهانه ارتباط مستلزم زندگانی گونه این .شد خواهد اهللا الی قرب یعنی زندگی غایت به دستیابی انتخاببراساس باید که است زندگی اجتماعی و رديف شئون ۀهم در او با ۀرابط تشدید و هستی حقیقت با تحیا اصلی هاي همشخص از یکی بنابراین، .باشد اسالم دین با مناسب معیار نظام آزادانه و آگاهانه التزام و

مقبول هاي ارزش و مبانی یعنی آن با متناسب معیار نظام و ،اهللا الی قرب زندگی، غایی ارزش بر تکیه طیبه، و جهان حقیقی رب هیگان عنوان به متعال، خداوند ربوبیت پذیرش لزوم به توجه با زیرا است اسالم دین

مشخص آن ابعاد و مراتب ۀهم در را طیبه حیات تحقق ةنحو اساسی جهت معیار، نظام این انسان، مطرح امینیفر و ها حکم تکالیف، ،ها الزام ۀمجموع عنوان به اسالمی زندگی سبک مسیر، این در .نماید می

وجود این در که است نیازهایی و رازها از کلی تصویر و آدمی وجود بازخوانی و کرده ارائه اسالم که است

٢٣

خواهان الهی، موجودي انسان که است این توصیفگر انسان، زندگی سبک اینجا، در .دارد قرار اسرارآمیزطور به است موجودي نهایت در و گریز رذیلت اه،خو فضیلت اخالقی، جو، حقیقت عملگرا، نهایت، بی به اتصال جوو جست هستی عالم متعال حقیقت به وصل در را کمال این وجودش عمق در که طلب، کمال کامل

طور همان حقیقت در .آورد می ارمغان به فرد براي را اخروي و دنیوي زندگانی سعادت و تعالی که کند مى عمل و اندیشه در دین، تمامیت حضور و تجلیفرایند اسالمی، زندگی کسب شد، اذعان حاضر مقالۀ در که

- أحسن به تبدیل ،آنها کردن عملی و اسالمی هاي آموزه فراگیري ۀنتیج در انسان این .است دیندار انسانشود؛ انسانی که واجد کماالت اخالقی خداپسندانه بوده و در تمام مراحل زندگی جزء به الخالقین می

.اندیشدخشنودي خداوند تبارك و تعالی به چیز دیگري نمی رضایت و برترین ةدارند را خود سازش، انسان انوار آفرین حرکت و نورانی ۀاشع آغازین درخشش با اسالم ،اساس این بر و فردي پرشکوه رسالت خودش براي و کرده معرفی جامعه و فرد نجات براي برنامه و طرح ترین شایسته و

و بلند ۀاندیش این با و کرد اعالم جهانی آن و جهانی این و معنوي، و مادي سیاسی، و اجتماعی ،خانوادگی بینش دهد، شناخت انسان به تا کرد آغاز را خود ساز انسان و بخش رهایی حرکت واال هدف و جامع ۀبرنام

و سبز تالش و سپید جهاد براي را او تعقل دستگاه و مغز و بیان و قلم و بیاموزد، دانش دارد، ارزانی و بخشی آگاهی و آموزش پاي پابه قرآن که بود تاریخی روند این در .گیرد کار به نو جهانی آفرینش بارور و ها ضدارزش از جامعه و فرد ستگیپیرا و تزکیه و فکري و فرهنگی منحط آثار زدودن و دهی شناخت آیات، از انبوهی در و پرداخت خویش نظر مورد فرد هاي هنشان ترسیم به ها، دل ۀمزرع در ها ارزش ساختن انعکاس آیات ۀینآ در را او درخشان ةچهر و برشمرد را خویش مطلوب و نمونه فرد هاي نشانه و ها ویژگی طرح با قرآن کران تا کران در و پرداخت خود نظر مورد و نوین دنیاي و جامعه بنیاد به آن، پی از .بخشید ها شکوفایی و صعودها عوامل نشانگري به انسانی و اقتصادي اخالقی، و سیاسی حقوقی، و اعیاجتم مسائل

در را خود نظر مورد ۀجامع هاي ویژگی و گماشت تهم جامعه و فرد هاي ماندگی عقب و ها سقوط علل نیز و تابلو در ار آن سیماي و ساخت مطرح مناسبات و روابط چگونگی و عمل گرایش، بینش، گوناگون ابعاد

و نجات جوگرانو جست و طلبان اصالح و خواهان یترق انداز چشم در و کرد ترسیم ناپذیرش زوال و نورانی نماید می تأمین را او عزت هم و کند می تضمین را انسان بقاي هم قرآن، در الهی تربیت .داد قرار بختی نیک

٢٤

که نیست درخت بسان او که فهماند می انسان به سویی از .سازد می هموار بشر براي را عزیزانه حیات راه و صالح مرگ، از پس که پندار این بر و شود تبدیل خاکستر، سپس و هیزم به گیاهی حیات دوره یک از پس

.کشد می بطالن خط اند، یکسان همگی تبهکار و پرهیزگار مفسد، و

منابع .صراط فرهنگی ۀؤسسم :تهران ،مدرنیت و ما .)1384( اریوشد آشوري، -1 :مشهد ،)ع( رضا امام منظر در زندگی منشور زندگی، سبک .)1392( اقربحمد م پورامینی، -2

.رضوي قدس آستان انتشارات .اسراء نشر مرکز :قم ،الحیاه مفاتیح .)1391( عبداهللا آملی، جوادي -3 هاي آموزه در یدین زندگی سبک تطبیقی بررسی« .)1392( حیدو پور، عبداهللا و هديم خبازي، -4

:بوشهر ششم، جلد ،دینی اندیشه و فرهنگ لمللی ا بین کنگره مقاالت مجموعه ،»زرتشت و اسالم .مبین فرهنگی سفیران ۀمؤسس

.73 ش ،ایران عمومی روابط ۀماهنام ،»زندگی سبک و رسانه« .)1389( اهیدن خوشنویس، -5 .آگه :تهران خدیوي، رضا غالم ۀترجم ،اجتماعی انسان .)1377( الفر رف،ودارند -6 .یسات نشر :تهران ،جوانان فراغتی هاي سبک .)1391( محمد سعید ذکائی، -7 ملی سازمان :تهران بلیغ، ناصر ۀترجم ،متأخر مدرنیته و جوانان فرهنگ .)1384( وب رایمر، -8

.جوانان و زندگی سبک ابعاد شناختی جامعه بررسی« .)1392( عدیهس سهرابی، و لیع فیروزجاه، رحمانی -9

کبس ایرانی ـ اسالمی الگوي ملی همایش مقاالت مجموعه ،»سازي شهر در آن بر مؤثر عوامل .مازندران دانشگاه زندگی

،تهران ساکنان زندگی سبک بر ها رسانه مصرف تأثیر بررسی .)1386( سید نورالدین زاده، رضوي - 10 .اسالمی ارشاد و فرهنگ وزارت انتشارات :تهران

.15 ش ،وحی ترنم قرآنی ۀماهنام ،»قرآن منظر از زندگی سبک« .)1391(ابراهیم سید سجادي، - 11

٢٥

نمایندگی نهاد :قم ،اسالمی زندگی سبک و اخالق بهار، همیشه .)1391( سینححمد ا شریفی، - 12 .معارف نشر دفتر ها، دانشگاه در رهبري معظم مقام

انسانی علوم هاي پژوهش مرکز ،ایرانی اسالمی زتدگی سبک .)1392( سینححمد ا شریفی، - 13 .توسعه آفتاب :تهران صدرا،

ۀاندیش و فرهنگ ۀمؤسس :تهران ،اومانیستی شناسی معرفت بر نقدي .)1378( ریمم پور، صانع - 14 .معاصر

و شناسی جامعه در مرجع هاي گروه« .)1381( یاضسید هاشمی، ورحمت اهللا سروستانی، صدیق - 15 .20 ش ،اجتماعی علوم ۀنام ،»فستینگر و مرتن هاي نظریه رب تأکید با اجتماعی شناسی روان

.األسالمیه دارالکتب :تهران چاپ پنجم، ،المیزان .)1372(حمد حسین م طباطبائی، - 16 صدا :مق ،اي رسانه رویکرد با( اسالمی هاي آموزهبراساس زندگی سبک .)1392( میدح قانع، فاضل - 17

.ایران اسالمی جمهوري سیماي وزاده، محمد باقر، قاسمی، ؛ ربانی خوراسگانی، علی؛ علیحید؛ ربانی خوراسگانی، رسولو قاسمی، - 18

مسائل ،»محور سالمت زندگی سبک اي سرمایه و ساختاري هاي کننده تعیین« .)1387( وحید .63 ش ،شانزدهم سال ،ایران اجتماعی

.دانشگاه و حوزه هشگاهوپژ :قم ،آن سنجش ابزار و اسالمی زندگی سبک .)1391( حمدم کاویانی، - 19

اي با تأکید بر سبک زندگی اسالمی و مدرنیته؛ نگاهی مقایسه«). 1392(علیزاده، محمد لعل - 20مرکز راهبردي : ، قمالمللی فرهنگ و اندیشهمجموعه مقاالت کنگره بین ،»خانواده و صله رحم

.مهندسی فرهنگی شوراي فرهنگ عمومی استان بوشهر .)ره( خمینی امام پژوهشی و آموزشی ۀمؤسس :قم ،اخالق بنیاد .)1385( جتبیم مصباح، - 21 .االسالمیه دارلکتب نشر :تهران ،نمونه تفسیر .)1374( اصرن شیرازي، مکارم - 22 موردي ۀمطالع فرهنگی؛ هاي میدان با زنان زندگی سبک تعامل« .)1392( رتضیم منادي، - 23

،ایران در زندگی سبک تحوالت مقاالت موعهمج ،»تهرانی )دار خانه و شاغل( زن تعداد تطبیقی .تیسا :تهران تهران، شهرداري فرهنگی و اجتماعی معاونت دوم، جلد

٢٦

،»عیااجتم علوم در آن ةگستر و زندگی سبک مفهوم« .)1386( عیدسحمد م کنی، مهدوي - 24 .1 ش اول، سال ،فرهنگی تحقیقات ۀفصلنام

.50 ش ،سوره ۀامماهن ،»زندگی سبک« .)1391( سینح زاده، مهدي - 25 .کتاب بوستان :قم ،برین ۀجامع .)1380( سید موسی میرمدرسی، - 26 .سرا قصیده سالکی، چاپ اول، بهزاد ۀترجم ،پنجم بعد .)1381( انج هیک، - 27

28- Bourdieu, P. (1989). Le sens pratique, Paris: Les éditions de Minuits. 29- Bourdieu, P. (1996). La Distinction, Critique Sociale du Jugement, Paris: Les

éditions de Minuits. 30- Chaney, D. (1996). Life Styles, London: Routledge. 31- Echchaibi, N. (2011). Mecca Cola and Burginis: Muslim Consumption and

Religion Identities, Religion, Media and Culture, A Reader London and New York: Routledge.

32- Evanse, D and T. Jackson (2007). Towards a Sociology of Sustainable Lifestyles, University of Surrey.

33- Khenfer, J. and E. Roux (2012). How does Religion Matter in the Market Place for Minority Settings? The Case of Muslim Consumers in France", Manuscrit Auteur, Publié dans EMAC 42nd Conference, Lisbonne: Portugalhalshs -00743900, Version 1 -23.

34- Marker, P. M. (2006). Social Studies in the World of 2056, In E. W Ross (Ed.), The Social Studies Curriculum: Purposes, Problems, and Possibilities (3rd ed,. 77-97). Albany, NY: State University of New York Press.

35- Parnell, J. et al. (2006). Strategy through the Eyes of the Consumer: An Exploratory Study across Emerging Economies. Universidad de Talca, Chile.