diagnoza przedszkolna - egzemplarz bezpłatny

DIAGNOZA PRZEDSZKOLNA

B y d g o s z c z 2 0 1 1

3

SZANOWNI PASTWO

Mam przyjemno przekaza Pastwu publikacj pt. Diagnoza przedszkol-na, bdc wynikiem wsppracy Kuratorium Owiaty w Bydgoszczy i Kujawsko--Pomorskich Centrw Edukacji Nauczycieli wojewdztwa kujawsko-pomorskiego, w trosce o wsparcie podmiotw uczestniczcych w edukacji najmodszych. Wyra-am nadziej, e publikacja pozwoli lepiej zrozumie istot diagnozy przedszkolnej, a tym samym uatwi jej przeprowadzenie w przedszkolach, oddziaach przedszkol-nych w szkoach podstawowych i innych formach wychowania przedszkolnego. Trwajca od 1 wrzenia 2009 r. reforma systemu owiaty wprowadzia do podsta-wy programowej wychowania przedszkolnego termin obserwacja pedagogiczna i diagnoza przedszkolna. Aby dziecko byo gotowe do podjcia obowizku nauki i odnosio sukcesy w szkole, konieczna jest pomoc i wsparcie w jego rozwoju, z wyko-rzystaniem wynikw obserwacji pedagogicznej i diagnozy przedszkolnej.

Diagnoza przedszkolna jest pierwszym i istotnym elementem spjnego mo-delu ksztacenia wdraanego w ramach projektu Ksztacenie uczniw ze specjal-nymi potrzebami edukacyjnymi. Zarwno obserwacja pedagogiczna, jak i diagnoza przedszkolna uatwi organizowanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a tym samym zwikszy jej skuteczno.

Publikacja pt. Diagnoza przedszkolna jest kolejnym przedsiwziciem Kura-torium Owiaty w Bydgoszczy wzmacniajcym i upowszechniajcym edukacj przed-szkoln. Przykadami takich dziaa w ostatnich latach s midzy innymi: badaniaosignicia gotowoci szkolnej dzieci szecioletnich w wojewdztwie kujawsko--pomorskim w latach 20072008 (opublikowane w postaci Raportu w 2008 r.), Analiza porwnawcza wynikw bada dzieci szecioletnich w wojewdztwie kujawsko-pomorskim z wynikami oglnopolskimi (materiay dostpne na stronie internetowej Kuratorium) oraz wsporganizowanie Konferencji i Festiwali Edukacji Przedszkolnej. Zapraszajc do lektury, ycz Pastwu sukcesw w pracy z dziemi oraz nowych inicjatyw na rzecz edukacji przedszkolnej.

Iwona Waszkiewicz

Kujawsko-Pomorski Kurator Owiaty

Recenzent merytoryczny:prof. dr hab. Krystyna uchelkowska

Recenzent jzykowy:Danuta Potr

ZESP REDAKCYJNY:

Kuratorium Owiaty w Bydgoszczy:ukaszewska Anna Michalska JolantaSzczepkowska Barbara

Kujawsko Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli w Bydgoszczy:Karpiska Krystyna

Kujawsko Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli w Toruniu:Wierzbicka Marzenna

Kujawsko Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli we Wocawku:Kaszubska-Tomaszewska IzabelaKaczmarowska Irena

Projekt grafi czny okadki:Krystyna KarpiskaHonorata Tecaw

Skad komputerowy:Honorata TecawIrena Kaczmarowska

Druk:Wydawnictwo TEKST Sp. z.o.o.83-307 Bydgoszcz, ul. Kossaka 72tel./fax 52 348 62 50

Nakad: 1000

ISBN 978-83-7208-215-2

E G Z E M P L A R Z B E Z P A T N Y

5

SPIS TRECI

Wstp ...................................................................................................................... 06

VI. Podstawowe zaoenia diagnozy przedszkolnej .................................................... 08

III. Charakterystyka dziecka picioletniego i szecioletniego ...................................... 12

III. Obserwacja w diagnozie przedszkolnej ................................................................ 17

IV. Narzdzia wykorzystywane w diagnozie przedszkolnej......................................... 23

IV. Wykorzystanie wynikw diagnozy przedszkolnej do konstruowania

indywidualnych programw wspomagania i korygowania rozwoju dziecka ........... 25

VI. Wymiana informacji o dziecku a przygotowywanie diagnozy przedszkolnej .......... 30

Zakoczenie ............................................................................................................ 36

Bibliografi a .............................................................................................................. 37

6

WSTP

Nauczyciel obowizany jest rzetelnie realizowa zadania

zwizane z powierzonym mu stanowiskiem

oraz podstawowymi funkcjami szkoy:

dydaktyczn, wychowawcz i opiekucz;

wspiera kadego ucznia w jego rozwoju

oraz dy do peni wasnego rozwoju osobowego.1

Z a d a n i e m przedszkola jest przygotowanie dziecka do zada szkolnych. Oznacza to przysposabianie dziecka do czego, co dopiero si wydarzy, co nast-pi, a take przygotowanie go do nowych zada i rl zwizanych z nauk szkoln w aspekcie potrzeb psychicznych i emocjonalnych. W ujciu tym mona dostrzec dziaania podmiotowe i przedmiotowe wobec dziecka w wieku przedszkolnym. Przy-gotowanie w aspekcie podmiotowym obejmuje podejmowanie przez nauczyciela takich dziaa, ktre pozwol indywidualnie podej do dziecka i zapewni kilku-latkowi bezpieczestwo emocjonalne, intelektualne, spoeczne i fi zyczne w nowych warunkach i sytuacjach, jakie bd wystpoway w szkole. Poza tym przygotowujc dziecko do przekroczenia progu szkolnego i podjcia nauki w klasie I, naley pami-ta o poszanowaniu jego podmiotowoci. Oznacza to traktowanie go jako jedynej i niepowtarzalnej osoby, ktra w procesie edukacyjnym jest kim i ma swoj okrelon tosamo wyrniajc j od innych. Wasna dziaalno dziecka zaley w znacz-nym stopniu od niego samego. Natomiast przygotowanie go do szkoy w aspekcie przedmiotowym obejmuje zorganizowanie jakociowo jak najlepszych warunkw w przedszkolu, w ktrych bdzie stopniowo wdraane do przechodzenia od zabawy do nauki szkolnej i dziaa zadaniowych. Aby byo to moliwe nauczycielka musi so-bie odpowiedzie na trzy nastpujce pytania:

1. K i m j e s t d z i e c k o ?2. J a k i e j e s t d z i e c k o ?3. G d z i e j e s t d z i e c k o ?

Aby mona byo odpowiedzie na te pytania, trzeba dokadnie rozpozna dzie-cko, zdoby o nim wiele informacji i na tej podstawie dokona jego charakterystyki. Odpowiedzialno nauczyciela za dokonanie charakterystyki kilkulatka i przeprowa-dzenie oceny rozwoju jego funkcji psychicznych i fi zycznych jest ogromna. Dlatego

1 Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z pn. zm.).

7

te zalecana jest tutaj ostrono w formuowaniu uoglnie i wyciganiu wnioskw. Jest to zwizane z tym, e zachowania dziecka s wypadkow wielu zmiennych, doty-czcych oglnego poziomu rozwoju psychofi zycznego, warunkw rozwojowo-wycho-wawczych w rodzinie, wchodzenia kilkulatka w interakcje z otoczeniem spoecznym, a take wpywu zdarze zachodzcych w bliszym i dalszym rodowisku.

W diagnozie dziecka przedszkolnego nauczyciel nie moe by sam i powinien korzysta z pomocy rodzicw kilkulatka i opinii specjalistw: psychologa, pedagoga, logopedy, lekarza pediatry.

Celem poznania dziecka nie jest tylko postawienie trafnej diagnozy, ale take prognozowanie, jakie ono moe by.

Kady nauczyciel przedszkola pracowa, pracuje lub bdzie pracowa z dzie-ckiem, ktrego rozwj przebiega odmiennie ni u wikszoci przedszkolakw. W takim wypadku rola nauczyciela jest nie do przecenienia, bowiem to on, jako pierwszy, ma mono obserwowania rozwoju dziecka na tle rwienikw, a co najwaniejsze, moe wpywa na jego rozwj.

Jednym z podstawowych celw reformy programowej, wprowadzanej obecnie w systemie owiaty, jest skuteczne wyrwnywanie szans edukacyjnych. Cel ten reali-zowany jest m. in. przez:

wprowadzenie diagnozy przedszkolnej, ktra umoliwi rodzicom podjcie wiadomej decyzji dotyczcej rozpoczcia nauki szkolnej przez ich dziecko,

zapewnienie dzieciom, ktrych wyniki diagnozy wskazuj na potrzeb wspar-cia, moliwoci uczestniczenia w dodatkowych zajciach wspomagajcych rozwj, co moe uatwi tym dzieciom rozpoczcie nauki szkolnej.2

Wiek przedszkolny to okres szybkich zmian rozwojowych, pozostawiajcy swe konsekwencje w dalszym yciu czowieka. Wychowanie przedszkolne to czas wspo-magania dziecka, czyli tworzenie mu optymalnych warunkw rozwoju i czuwanie nad kierunkiem zmian. Wiedza nauczyciela, jego umiejtno obserwowania, ana-lizy spostrzee, a nastpnie profesjonalne, wiadome i systematyczne dziaania s w stanie, w znacznym stopniu, uchroni dziecko przed powanymi konsekwencjami dysharmonii rozwojowych przed niepowodzeniem szkolnym.

Celem opracowania, ktre oddajemy do rk nauczycieli jest zwrcenie ich uwagi na fakt, e naley diagnozowa rozwj dziecka. Chodzi wic o to, by nauczy-ciele przedszkola dostatecznie wczenie dostrzegli i zaobserwowali, czym rni si od rwienikw kady z ich wychowankw. Zaplanowali, jakie dziaania pedagogicz-ne naleaoby podj nie tylko na terenie przedszkola, ale rwnie w domu rodzin-nym, by wyrwnywa szanse edukacyjne i wzbogaca osobowo maego dziecka. Odpowiedzie na pytanie, jak dobrze przygotowa go do rozpoczcia nauki w szkole

2 Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17).

8

i nie dopuci do powstawania zaburze w jego rozwoju. Jest to wane z powodu zapobiegania pniejszym niepowodzeniom szkolnym i uwiadomieniu wszystkim podmiotom edukacji, e sukces szkolny dziecka zaczyna si ju w przedszkolu.

W rozdziale I omwione zostay zasadnicze zaoenia diagnozy przedszkolnej, ktra odgrywa wan rol w rozpoznawaniu gotowoci szkolnej dziecka. Przedstawio-no te cele diagnozy przedszkolnej oraz zasady, ktrych naley przestrzega w trakcie jej przeprowadzania.

Z uwagi na to, e diagnoz przedszkoln objte s dzieci 5 i 6-letnie na rok przed rozpoczciem nauki w szkole, w rozdziale II dokonano charakterystyki dziecka w tym wieku, ze szczeglnym uwzgldnieniem waciwoci fi zycznych, spoeczno-emocjonalnych i intelektualnych.

Rozdzia III powicony jest podstawowej metodzie poznawania dziecka, jak jest obserwacja. Zaprezentowano w nim jej rodzaje i cechy, pokazano, jak opracowa schedu ob