deney rapor ve tanıtımı berkay

Efervesan Tablet Sunulan: Efervesan Tabletin suda tepkime vererek çözünmesi ve gaz basıncı. Hazırlayan: Berkay Ertuğrul 4 Ocak 2014 Açıklanan: Reaksiyon ve çözünme detayları.

BIR BERKAY ERTUĞRUL PROJESI

ÖZET Amaç Bilindiği üzere, halk kademesinden kayda değer nitelikte bir bölüm, günlük hayatta bir şeyi ne kadar sık kullanırsa kullansın, onun nasıl çalıştığını, işlevini ve işleyişini bilmemektedir. Bunlardan bir tanesi de kendimizi her hasta hissettiğimizde boğazımızdan düşmeyen C Vitamini. Yaptığım küçük çaptaki bir röportaj ile veri toplamına göre, İstanbul gibi ülkemizin en aydın, zengin ve okumuş insanlarının bulunduğu bir yerde bile, insanlar kendi kullandıkları ürünlerin kısa da olsa detaylarından bihaber iken, ben de bazı konularda insanları aydınlatmak amaçlı bu çalışmanın zaruri olduğunu düşünmekteyim.

Hedefler Kimya dalı kapsamında olup, tanıtım bağlamındaki bu projede; Efervesan tabletlerin suda çözünürken verdiği tepkime incelenecek, bir kısmı idealde kalmakla beraber bunun deneyi yapılacak ve formüller ile açıklanacaktır. Ancak bundan önce, Efervesan tablet hakkında kısa bilgiler verilecek, C Vitamininin kimyasal özellikleri tanıtılacaktır. Bunlara ek olarak, vitaminin biyolojik açıklamasına da ilgili okurlarımız için değinilecektir.

Çözüm Proje, bir tanıtım belgesi ile ilk sunumuna ulaşacaktır. Tanıtım raporu kapsamında, genel seviyede bilimsel açıklama, sosyal bağlamda öneminin anlaşılması, deney raporu, deney resimleri ve videosu bulunacaktır.

Proje Anahattı Proje genel anlamda üç bölümden oluşacaktır ve bu bölümler Efervesan C Vitamini Tableti konulu olacak ve bunun üzerine kurulacaktır. • İlk bölümde, tanıtımlara yer verilecektir. C Vitamini kimyasal yapısı, Efervesan Tablet kimyasal yapısı ve

biyokimyasal bağlamda kısa tanıtımı yapılacaktır. • İkinci bölümde, kimyasal reaksiyonlar incelenecektir. • Üçüncü bölümde, deneylere yer verilecektir. İdeal kütle değişimi, oda sıcaklığında çözünürlük deneyi,

tepkime deneyi, deney raporu kapsamında amaç, yöntem vb. açıklaması, fotoğraf ve videolar bulunacaktır.


GIRIS C Vitamini Kimyasal Yapısı Absorbik asit olarak da bilinen C Vitamini, adından da anlaşılabileceği gibi asidik bir yapıya sahiptir. Askorbik asit, bir monosakkarittir. 6 karbonlu bir bileşik olma özelliğinden ötürü, glikoza benzer. Bilindiği üzre, glikozun formülü C6H12O6 dır. C Vitamininin formülü ise, C6H8O6 dır. Benzerliği aşikardır. Yağda çözünmez, suda çözünür. Bunlara ilaveten, organik bileşikler statüsüne sahip bir bileşiktir. C Vitamininin Biyolojik ve Biyokimyasal Tanıtımı C vitamini, belirtildiği üzre suda çözünen vitaminler arasındadır ve ince bağırsakta kullanılır. Dolayısıyla, yağı çözen organlar çözmez. Ve dahi, önceden çözmeden katı halde almak daha etkilidir. Yani efervesan tabletler halinde almak yerine katı yutacak (hap) halinde almak en etkilisidir. Ancak, bu deneyde suda çözünen tablet haliyle kullanılacaktır.

C vitamini, günlük ihtiyaçlarımız içerisinde olup, zaten yeteri kadarını yediğimiz meyve, sebze gibi gıda ürünlerinden aldığımız bir vitamindir. Ancak hastalık ve halsizlik durumlarında veya yeteri kadar meyve bulamadığımız veya meyve yiyerek, meyve şekerinden dolayı kilo almak ve/veya şeker hastalığına bir adım daha yaklaşmamak amacıyla gibi durumlarda ilaç halinde aldığımız bir vitamindir.

Efervesan Tablet Kimyasal Yapısı C vitamininin efervesan tablet hali, suda çözünebilme ve tepkimeye girebilme özelliğine sahiptir. Zira içerisinde saf halde C Vitamini yoktur sadece, farklı maddeler de eklenmiştir. Bu maddelerin miktarı üretici firmaya göre değişim göstermektedir. Ancak genel hali, kalsiyum laktat-glukonat + kalsiyum karbonat + C Vitamini içerir. Bunların yanında, ihmal dahi edilebilecek kadar ufak miktarlarda yardımcı maddeler de içermektedir.


GELIŞME Efervesan Tabletin Suda Tepkime Vermesi Efervesan tablet, sulu ortamda (aq) bünyesinde bulundurduğu asit ve bazın reaksiyonu sonucucunda karbondioksit çıkışını sağlamakla beraber, dağılmaya başlar. Dağılan katı haldeki bu madde ise etken maddedir. Yani, askorbik asidin dağılmaya başlaması ve su içerisinde çözünmesi. Efervesan tabletler yutulmazlar. Bu nedenle çözünmesi için yeterli miktarda su konulmalıdır.

Efervesan tablet içerisindeki yardımcı maddeler aslında oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Bu maddeler, misal sakaroz, tatlandırıcı görevi görmektedir ve bizim tableti kullanabilmemizi kolaylaştırmaktadır. H3C65O7, yani sitrik asit ve sodyum bikarbonat yani NaHCO3 de çözünmede büyük rol oynamaktadır. Bunu aşağıdaki genel efervesan tabletlerin çözünme reaksiyonunda da görebilyoruz.

3NaHCO3 (aq) + H3C6H5O7 (aq) ---> 3CO2 (g) + 3H2O (l) + Na3C6H5O7 (s)

aq = suda

g = gaz

l = sıvı

s = katı

Bu reaksiyonla beraber, etkin madde olan C Vitamini yani C6H8O6 serbest kalmaktadır ve suda çözünebilmektedir. Yani (s) halinden (aq) haline gelebilmektedir.

Aşağıda Sandoz Efervesan Vitamin-C tabletinin öğeleri ve miktarları verilmiştir.

n/a = kitapçıkta belirtilmemiş + = daha fazla

Öğeler Miktar

Kalsiyum laktat-glukonat 1000 mg

Kalsiyum Karbonat 327 mg

C Vitamini 1000 mg

Sakaroz 1846 mg

Sitrik asit n/a

Sodyum Bikarbonat n/a

Sukaril Sodyum 160 mg

Toplam + 4333 mg


SONUÇ Deney Raporu 1 Deney Adı: Efervesan Vitamin-C tabletinin suda tepkime vererek çözünmesi

Dersin Öğretim Üyesi: Raşit Tunç

Deneyi Yapan: Berkay Ertuğrul

Teslim Tarihi: 6.1.14

Deneyin Açıklanması

Kullanılan Malzemeler: Bardak, C Vitamini Efervesan Tableti (Sandoz), Su

Deneyin Amacı: C Vitamini efervesan tabletinin suda tepkime vererek çözündüğünü görmek, gaz çıkışını gözlemlemek, tepkimede oluşan sesi işitmek, renk değişimini gözlemlemek, yoğunluk değişimini gözlemlemek

Deneyin Yapılışı: Bir su bardağına (veya o hacimdeki bir bardağa) C vitamini efervesan tableti atılır ve suda çözünmesi beklenir, bu aşamada deneyde amaçlananlar gözlemlenir.

Deney Raporu 2 Deney Adı: Efervesan Vitamin-C tableti sulu çözeltisinin doyması





Kullanılan Malzemeler: Bardak, C Vitamini Efervesan Tableti (Sandoz), Su

Deneyin Amacı: Efervesan tabletin az miktardaki suda çözünmeyeceğini ve çözeltinin doyum noktasına ulaşacağını görmek

Deneyin Yapılışı: Bir bardağa çok az miktarda su konur ve C Vitamini efervesan tableti atılır, suda çözünmesi beklenir ve bir süre sonra çözünmenin durduğu ve çözeltinin doyduğu gözlemlenir.


Deney Raporu 3 Deney Adı: Efervesan Vitamin-C tableti sulu çözeltisinin kaynatılması





Kullanılan Malzemeler: C Vitamini tableti sulu çözeltisi, tava, ocak, kaşık, tartı, peçete

Deneyin Amacı: Efervesan tabletin su ile çözünürkenki tepkimesi sonrasında kütlesinin bir kısmını kaybettiğini görmek

Deneyin Yapılışı: C vitamini efervesan tabletinin sulu çözeltisi bir tavaya boşaltılır ve tava ocağa konulur, ocak açılır ve çözelti ısıtılmaya başlanır. Bir kaşık alınır ve dibi tutmasın/yanmasın diye ara ara karıştırılır. Suyun tamamen bitmesi beklenir ve katı hal, karamel kıvamına gelene kadar beklenir, bu kıvama gelince ise katı hal yanmadan tava ocaktan çekilir ve kaşık ile tavaya dağılmış haldeki katı hal, kaşık ile toplanır. Bu aşamadan sonra, sıra ölçüm aşamalarına gelir. İlk olarak, tartının üzerine tartı kirlenmesin diye bir peçete konulur, bu peçetenin üzerine de bir kaşık konulur, bu kaşığın üzerine ise bir çözünmemiş ve tepkimeye girmemiş tablet konulur, tartının gösterdiği değere bakılır. Daha sonra, çözünmüş ve tepkimeye girmiş ve buharlaştırılmış çözeltimizin kaşık ile topladığımız katı hali tartılır ve çıkan değer gözlenir, ilk çıkan değer, şimdi çıkan değerden farklı ve daha yüksek olacaktır.

Yorum: Tartım aşamaları tamamlandığında, eğer hatalı bir sonuç elde ediliyorsa, buharlaştırma aşamasında az buharlaştırılıp biraz su kalmış olması muhtemeldir. Olması gereken sonuç, tabletin orjinal halinin daha ağır gelmesidir. Aksi bir sonuç, deneyde yapılan bir hata anlamına gelmektedir. Orjinal tabletin daha ağır gelme sebebi ise, su ile tepkimeye girmemiş ve dahi herhangi bir gaz çıkışı ile kütle kaybına uğramamış olmasıdır.


Deney Raporu 4 Deney Adı: Efervesan Vitamin-C tableti suda çözünürken çıkan gaz ile sabit hacimli kapta oluşan basınç





Kullanılan Malzemeler: Kapağı çekilerek açılan bir kutu (örneğin Sandoz C Vitamini efervesan tableti kutusu), Efervesan Vitamin-C tablet, su

Deneyin Amacı: Efervesan tabletin su ile tepkimesinde çıkan gazın kapalı bir kapta yaptğı basıncın gözlenmesi

Deneyin Yapılışı: Kapağı çekilerek açılan bir kaba yeterli miktarda su konulur ve ardından efervesan C Vitamini tableti içine atıldığı gibi kabın kapağı kapatılır ve güvenlik amacıyla bölgeden bir miktar uzaklaşılır, kabın kapağı fırlar ve bu gözlenir, tepkime bitene kadar sürekli olarak her kapak fırlayışından sonra tekrar kapak kapatılabilir ve deney sürekli tekrarlanabilir. Tepkime hızı yavaşladıkça hem kapağın fırlayış hızı, hem de fırlayış sıklığı azalır.

Yorum: Kapak tepkime bitmeden tekrar tekrar kapatıldıktan sonra daha yavaş ve daha az sıklıkla fırlamıyorsa deneyde bir hata yapılmıştır, bu hata ise kapağın daha gevşek kapanmasıdır. Aynı zamanda, tepkime devam ederken hiç fırlamıyorsa ya kap sabit hacimli olmayıp, esnek bir kaptır ya da kapak yeterince sıkı kapatılmamıştır ve hava sızdırıyordur.


deney rapor ve tanıtımı berkay

Education