DAYAN' MASon bir ay iqinde Tijrkiye'nin pek qok yerindekice-

zaevlerinde tutuklu ve hukLlmlriler tek tip elbiseye,sevk zinciri gibi uygulamalara kar$t qrkmak iQin aqttkgrevlne gittiler. $u anda kat,laniafln saytsr 700,u bul-makta. Tuiuklu aileleri de bu olayt desteklemek jQin

SaOmalcrlar Cezaevi onunde aqirk grevine baqladr-lar. Grev polis taraftndan zor kullantlarak daottlldr.Grevciler saqlanndan suniklenerek ekip arabalan-na bindirildiler... Bu arada aQlrk grvleri srlrerkdnSagmalctlar'da 7 tutuklu ol0m orucu iie bu kar$r qrkr-

Sr si.ird0rmekteler. Onbir ki$ide aqhk grevi nedeniytecezaevi hastanesine surLiklenerek gottlrUldri0unde,cezaevi doktorunca zaytf du$m0g bedenleri gozardredilerek veremli hastalann koQuguna atrldtlar. Buarada cezaevi doktorunun -ki insanlar iqin hipokratyemini etmigtir- davranl$lan herkesin her an boylebir cezaevi doktoruyla kargrlaqabilecegi olastIgt g62onrlne alrnarak deQerlendirilmelidir.

BiR INSAN NAsIL6loUnUlUne

Tek tip eibise, otoritenin insanlan kendi isteklerido0rultusunda tek tiplegtirmeye yonelmesinin ha-pishanedeki sembolik bir uzanttstdrr.

Yaylrn-baskrcr eQitim yoluyla insanlar; ailede,okulda. askerlikte, igyerlerinde vs. boyun e0en, za-rarlr (l) $eyler driglinmeyen, onceden haztrlanmlg birinsan tipine dooru (zorla) surilklenirler. Pavlov'unkopekleri gibi Qartlanmtg yaratrklar haline getirilme-ye qalrgrlrrlar. lnsanlann yaratlclhklafl ozgtirlUklerioranrnda gergeklik kazantr. OzgLirlukleri daraitllmlg,yokedilmi$ insanlarrn yaratlcrltklan da ancak stnlrltalanda soz konusudur.

insanlarr bu duruma getirmek igin kullanrlan eQi-tim mekanizmaslntn iqinde din ve korku unsuru daonemli yer tutar. Qocuklara anne-babadan ve do-layh olarak tanndan korkmalan agtlanrr ve boyleceegitimle pekigtirilen korku; bireylerin ve dotayrsrylatoplumlann davranrglarrnr biqimlendiren -yer yerbelirleyen- bir nitelik kazanrr. igsizlik, igten atlma,agIk gibi gegitli sistemsel dergeklerve yaptrnmtardabu konuda korku tacirlerine kaynaklrk eder. Haksrz-hk, somriru ve baskt -dolaytstyla otorite- ancakkorku Uzerine olugturulabilmekte ve sUregitmekte- .

dir. Bilinqli olarak yaratllan korku tek boyutlu insaniqin belirleyici birnitelikhalinegelmektedir. (insanlardo0al olarak korkabilirler, sorun korkudan annmakdegil, ona tutsak olmamaktr).

"Hayatrn orta aiEretmeni sustu, dondugiilmeleri gocuklannBir cenaze toreninde daha 6liim0kargrlamaya giitiirecegiz,

Ne yazrk ki, insanlairn gogu bu otoritgr makineninqarklan arasrnda (cinsel organlarrnr saklayarak

-qrlnkri ceza ve suQluluk do!al yagamr da bask al-hna almrgtrr-) 6lmeye baglarlar.

Gorece yumugak anlamtyla her yer cezaevidir.Herkes do$dugu andan itibaren nirfus kayrflanna

6zcUR BiR vA$AM igirv eognlstN ziNDAN

Ece Ayhan

figlenerek gozaltlna altntrlar ve egemen Llsi-ben Sl-rtnga edilmeye baglantr. Bu iglem sLiresince korku-nun Ium ti.irevieri ku lantltr.

Egemen iist-benden sry lamayan insanlar, bi-reysel varoluSlanni tarnamlayamadrklarl iqin "onlaralanr"nrn hapishanesinde ki$iliksizli0e mahkumolurlar. Bu hapishanenin duvarlart egemen iist-ben'in parqalanarak insantn her$eyi sorgulamaslylayrklrr ve buna insandaki yagamsal kaynaklar yardlrneder.

Egemen usl-ben i parQalayaniar her zarnan varo-

labildigi iQin bunlax da her baSkaldrrrCa kigiliksiz ta-bakadan yalttmak iqin (burada egemen.tlst-ben'inteorik olaiak parQalayamadan prdtikte koqullar so-nucu kurallafl delenleri de anmak gerek) ozel bina-lara kapat{ltrlar. igte buras, da (dam, cezaevi rnah-pushane, hapishane. kodes. iQeri vd.) mantlksalolarak otoriteyie aynr doneme rastlayan ve yuzylllar-

drr insaniarrn boyun e$rqlerinde aylplara. g0nahlara

e$lik eden korkunun -ve korkunun turevi olarak sin-

dirmenin- kaleleridir.

Hepimiz bir hiperborluYduk'Ve o gun bir eylemde QiSektendik.Alnrmrzda bir brqak yarasr gibi,

Bin yrllarrn suskunlu0uDokuld0k kuduz bir kentinKanayan qatlaklartndan.Yeterince genQtik,

Ne kendimiziNe de qagrmrzr esirgedik.BaQrrdrk doruklarrnda uqluklarlnBir brgak gibi saolandtDura$anhQtn yuregineYadsrmantn dinamigiBir uzun qr$lrk olup,Frrladrk goQe,

isyan ettik yaz.mzaUzanrp da bulutlara indirdik yeryuzuneZenginlesirken gok alabildrgineYoksullagryordu yer siltnircesine.

.., olmazlrk iqinde rehin papatyalar

ibret qarmrhtnda ne mehii iste!'

ne de su...

TEK TIPSadece glysileri deQildir insanr ve Qlplakll0lnr or-

ien. SansiLiler, kurallar, dilbilgisi. ckul yolu. bilmedi-o{miz vashlartn bize kulaktan soyledikleri, yapmaml-

ir istemedikleri trer ti.irlLi eglence fikri, nasrl oynandl-grnr eninde sonunda oQrendi$imiz, o0retilen bir s0ru

oyun. Sonra bunlan yasallagtlran kurumlar, sonra

kurumlarrn nezaket gereoi zorunlu baskllarl.. So-

nunda birbirimizi giydirmek konusunda biie ustalaql-

ioruz, burokratla$ryoruz. Bu konuda ktlltur sahibiol-mamrz bile ihtimal.

Bunlar QeQitli gorunse de hep aynr rengin tonlarl'bir gekilde tek tip olmak zorunlulu0u. tehlikesi var.

DiKKAT.

CEZAEVLERiNE

Bireyin ttim yaratrm potansi-yellerjni aqr0a vurabilmesi ve varlt-

0rn Qekincesiz ifade edebilmesidir,ozgrirltik. Bu ise ancak bagka birey-lerle bir arada gerqekle$ebilir. KigiozgtirltiQunu di0erlerinin dzgtlrliik-leriyle bir arada ve bu durumu karst-hkh kabul etme crtamrnda bulabilir.Yoksa. dag baErnda Ya$ayan birmLinzevi ya da zthnrndeki bir dunya-ya kendini hapseden bir kiqi 32991

olamaz. Qr.inku topluluk haiinde ya-gayan bir canit olarak. insanln ttirnyaratrm potansiyeilerini gelig!irmeimkanr dan yoksundur'. Diger yan-

dan da bir insan varltgtnl ancak dl-ger insanla!'ia rll$kil{ir iqince tfade

edebilir. Bu durumda ozgu: iig+ yahep birlikte ula$abiliriz ya da hepbirlilde tutsaorz.

Bugtlne dek insanlarln z'hlnlerlnl.bedenlerini, davrantglannr kontrolaltrna alma, onlart yonlendirme vebelirleme gayretleri iktidar. erk veotorite kaygrlanndan dogdu. Bukaygrlan tagryan her kigi ya da taba-ka dioer{erinin yagamtnr belirlememrlcadelesine giristi. Sonuqta orta-ya otoriter kurumiarve onlartn dola-ytmryla orgutlenmig toplum,ar QIkh.

Otoriteler ozellikle varllklarlnlnideoloJik temellerini "suq" diye ad-iandrrdrklan davranrglartn toplum-sal kabulu rizerine kurdular. Ve herotorite kendinden oncekilerjn ya-saklar qerqevesini devrairr. Bununiqinden kendi iqin hayati onem ta$t-mayanlafl geleneksel ahlaoa terkederken. di0erlerinl de hukuku iqineyerle$tirir. Boylece suqlar, aytplar,gunanlar gibi Qes'tli yasak kategori-leri odaya Qrkmrgtrr. Boyles! yasak-Iarla orri,.l olan oroflter toilium y apr-sr ozgurluiun irir an biie yaganma-srna izin vermemektedii. YasaKlarrqi0nernenrn genelde gorcu0u tepKidrglanmak ve rslah etmek gibj ortakbir nranx0a sanip olsa da. farkltiarzian vardrr. Bir kiginin Qevresincedigtalanmasr. bir isQinin igten atrl-masr, brr Qocugun dayak yemesi vebir insanrn hapishaneye tlktlmast;bunlann hepsi birer ceza oisa dabirbirinden Qok farklr durumlardtr.Sutun bunlann iqrnde cezaevrnin

Qok ozei bir yeri vardrr. Dioer ceza-larda kisinln ya$amrna krsmi mtlda-haleler yaprlmaktadrr ve yagamrnoLltuniuorl iQrnde bunlafln etk eriniazaltmanrn ya da ortadan kaldrrma- .

nrn yollan bulunabilir. Yine bu ceza-

larcia bii'eye tepktveren gdqler baztalanlarda hakimdirler ve hakimtyetalanlannrn drslnda kalan yerler kiSi-ye ya$ama zemini olabllmektedir.Cezaevindeki birey ise toplumdakrt0m yaEamr kapsaytcr ve en guQll:

otorite ile karsr KarQtvad r Onunkaosayrcrlr0r digrnda kaian bir ya-

Qam alanr zaten yoktur. Boyleae"suqlu" slfattnl aian ki$i artrk bunutrim yaqamr boyunca ta$tyacaktti.'ner ye:oe. Cezaevt de bu otofllenil:kapsayrc,lr0rnr ve htikmediclli0ini i}:'Rez daha ifade etn]es,or'. Oraoa tr-sanlara lamarnen sunr ve bllti]n si-nrnafln qoK qok daratllldrEt bir d ur. v.-.

yaratrlmrqtrr. DrS d0nyanln belirlen-rni$ seQenekleri dani orada yoktu.Alternaifsiz. bir tek Eekiloe ya$ana-bilecek gibi duzenienmiEtir her qev.

Ve otorite burada bireyi atomize ei-meyi, kendi karqrstndaki guQstjzlil-

0unu hissettrrmeyr. onu yok elmeviamaqrar. Bu dtsaflda(rler iQln oeotoritenin gucunun iyi bir propagan-dasr olacaktrr; pigmanltklar, itiraflar.af dilemeler vs. Ancak insanlarl tut-sak krlan Sey qevrelerindekidort du-var degil, o duvarlafl sessizce ka-bullenisleridir. Az ya da qok, kabaya oa incelikli. gorunur ya da gorun-mez b0tun tutsak edici otoriteraraqlara karQr gltmak ozgtirltigunilk adrmrdrr. Otorite, ozgur tutsakbedenlere kargrguqs0zour. Bu yuz-den otorite iQin her Sey boy{esi YO-LUNDA gitmiyor. lnsan bilinci varlt-

0rnr korumak ve ozg0rl00ti yakala-mak iqin en seQeneksiz ve zorbacakosullardd bile karql koyus tarzlarrgeligtiriyor.

igte bugtin TLirkiye'de bir kez da-ha bu yaEanmaktadrr. Cezaevlerin-de gitgide artan baskl ve zorbairoakargr bagkaldtran insanlar yalnlz

degiller. lnsan dooasr kendine oru-len tLim duvarlan igeriden ve dlgarr-dan, toplumsal dayantqma ile od(a-dan kaldrracaktrr. O cezaevleri kl,varoluslan nedeniyle insanca ko-gullara sahip olamazlat. Cezaevle-rinin var olabildioi hiq bir. toplumdainsanca varolugtan ve ozgilrlilktensoz edilemez. O2gur bir diinYa, on-lann ortadan kalKlot bir dLinya ola-caktrr.

,',

KAR$L TOPLUMSAL DAYANI$MA! YA$AS|N ozCunlUxl

lFp:l :r(

aS

tC-a

f: lti:lltfi:; ; t:::r;t.!

cER9EKLE9EN OzcUnlUx

'Hapishanelerde ozgurluk yok'demek haprshane Kurucutalntn ts-tedrgi grbi gormektir ozgilrlu0u. On-lann dilini konu$maktrr bir anlamda.

Daolarda ya da booaz kryrsrndaelini kolunu sallaya sallaya dolagan,e bunun engeilenebilecegini ta-sarlayamayan biri iqin, bunu yapa-bilme ozgrirlriori iqi bog bir laftanbaska ne otabilir ki? Ozgurluk. oz-gLlrl0ksLlzlrl0e kargr somutlastr0r

'/oroe anlamtnt buiur; tlpkr yaqama.5i.cor:''. olumun karsrsrnda somut-la$masl, anrani,nr bulmasr gibi.0lUm. normat Kogullardaki insanrn.hiQ bir zaman hazrr olmadr0r, hep''bagrna gelen" bir olaydrr. CanI kal-ma isteoi, ol0mri reddetmeye itenn-sanr, "Kendini koruma duygusu'dedi0imrz o kaknem duyguyla kesr-lir ellmiz ayaormrz, ve segimler, ya-$amak, ne pahasrna olursa orsunyagamak iqin yaprlrr go0unlukla."lnsan olug"un tutsakh0rdrr bu.

, lnsan, "lnsan olugu" 6[ime hazrrolabilmekle kanrtlar. Yagamr, in-sansal ozgrirluk adrna reddedebil-mek, o[im0- qok genig anlamrylao[imr.], hapisi, igkenceyi, aqlr0r se-gebilmek. Bunu seqebilenler, drga-ndakr bir qok insandan Qok daha oz-gr.irler kuSkusuz. Ozgtirlu$0 segiyorve gerqeklegtiriyorlar onlar.

YIKILSIN KORKUNUN TUM KALELERI!

Sahibive Sorumlu Yazigl€ri Miidiirii: Ahmel KlrriYoneim Yeri: Piyerloli Cad. Silahlar Mektebi Sok.Ahmel Bostancl Han No: 11, Qembertilas/lsTgaskr: Gol Matbaasr

IF'. 'f,f' rt"r.

W,,ax

\

I

EEffiTFII xov onnir I

Isoll