cynllun integredig sengl sir benfro

Cynllun IntegredIg SenglSir Benfro2013 - 2018

5

I gael rhagor o wybodaeth cysylltwch â:

Marc ForsterRheolwr Cefnogi Partneriaethau a ChraffuCyngor Sir PenfroNeuadd y SirHwlfforddSir BenfroSA61 1TP

Ffôn: (01437) 776300LSB@pembrokeshire.gov.ukwww.pembrokeshirelocalserviceboard.co.uk

Cynllun Integredig SenglSir Benfro

2013-2018

I gael copi o'r ddogfen hon mewn print bras,Braille, tâp sain neu iaith arall ffoniwchJackie Meskimmon ar (01437) 776613.

Cwestiynau Cyffredin 02

Rhagair 04

1. Cyflwyniad 05

2. Gweledigaeth a fframwaith 06

3. Plant a Theuluoedd 08

4. Economi 17

5. Yr Amgylchedd 26

6. Iechyd, Gofal a Lles 36

7. Diogelu 45

8. Diogelwch 51

9. Monitro ac adolygu'r cynllun hwn 61

Cynnwys

1

Beth yw'r Cynllun Integredig Sengl?Y Cynllun Integredig Sengl yw'r ddogfen a fydd yn amlinellugweithgarwch y sectorau cyhoeddus, preifat a gwirfoddol yn SirBenfro dros y cyfnod 2013-2018. Mae'n disgrifio'r materion sydd obwys i Sir Benfro ac yn adnabod yr ymagwedd y bydd ystod ofudiadau yn ei mabwysiadu wrth geisio ymdrin â nhw. MaeLlywodraeth Cymru'n mynnu bod pob Awdurdod Lleol yn arwain arddatblygu Cynllun Integredig Sengl.

Ar gyfer pwy y mae'r Cynllun Integredig Sengl?Mae'r Cynllun Integredig Sengl ar gyfer pawb sy'n byw yn Sir Benfro,yn ymweld â'r sir neu sydd â diddordeb ynddi. Mae wedi cael eibaratoi ar gyfer ystod o gynulleidfaoedd: pobl Sir Benfro, y mudiadausy'n gwasanaethu Sir Benfro ac fel modd o gyfathrebu einblaenoriaethau i asiantaethau allanol a Llywodraeth Cymru.

Pwy sydd wedi paratoi'r Cynllun IntegredigSengl?Paratowyd y ddogfen hon gan Fwrdd Gwasanaethau Lleol (BGLl) SirBenfro a'i bartneriaethau cysylltiedig. Sefydlwyd BGLl ym mhobAwdurdod Lleol yng Nghymru, a'u diben yw darparu arweinyddiaethar y cyd ac adnabod cyfleoedd i ddarparwyr gwasanaethaugydweithio'n agosach. Mae BGLl Sir Benfro'n cynnwys uwchgynrychiolwyr Cyngor Sir Penfro, Heddlu Dyfed Powys, Bwrdd IechydHywel Dda, Cymdeithas Gwasanaethau Gwirfoddol Sir Benfro aLlywodraeth Cymru. Mae ystod o fudiadau eraill yn cefnogi gwaith yBGLl.

Mae Cyngor Sir Penfro'n gyfrifol am gefnogi'r partneriaethau syddwedi paratoi'r Cynllun hwn, ond mae'n bwysig pwysleisio nad cynllungan Gyngor Sir Penfro'n unig yw hwn.

2

Cwestiynau cyffredin

Sut mae'r Cynllun Integredig Senglwedi cael ei baratoi?Wrth baratoi'r ddogfen hon rydym wedi dadansoddi datao ystod helaeth o ffynonellau a chyfuno'r wybodaethhonno mewn "Asesiad Anghenion Sengl".

Rydym hefyd wedi adolygu'r cynlluniau a strategaethaueraill sydd o bwys i Sir Benfro. Cytunwyd ar gynnwysterfynol y Cynllun yn dilyn ystyriaeth o’r sylwadau helaetha gafwyd yn ystod y cyfnod ymgynghori o dri mis ar yCynllun drafft cychwynnol.

Mae'r cynllun yn adeiladu ar y gwaith ar y cyd addatblygwyd yn flaenorol trwy'r Cynllun Cymunedol agyflwynwyd gennym ym mis Mai 2010, yn ogystal âchynlluniau'r Partneriaethau Diogelwch Cymunedol, Planta Phobl Ifanc ac Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Lles agyhoeddwyd yn 2011, ac yn dod â'r cyfan ynghyd mewnun ddogfen.

Sut caiff y Cynllun Integredig Senglei roi ar waith?Caiff y Cynllun Integredig Sengl ei roi ar waith yn effeithioldim ond os bydd y mudiadau sydd wedi cyfrannu at eiddatblygiad yn dewis adlewyrchu ei flaenoriaethau yn eucynlluniau, eu strategaethau a'u gweithredoedd euhunain. Yn wir, mae'n ddyletswydd gyfreithiol ar lawer o'rmudiadau dan sylw i weithredu yn unol â'r CynllunIntegredig Sengl.

Bydd gan bartneriaethau cysylltiedig BGLl Sir Benfro,sy'n canolbwyntio ar bob un o'r meysydd canlyniadau,rôl arwyddocaol wrth roi'r Cynllun hwn ar waith.

Sut byddwch chi'n gwybod p'un afu'r Cynllun Integredig Sengl ynllwyddiant ai peidio?Mae'n bwysig y bydd modd i ni werthuso p'un a yw'rCynllun hwn wedi gwneud gwahaniaeth ai peidio. Rydymwedi pennu ystod o ddangosyddion pennawd yngysylltiedig â'r canlyniadau a nodir yn y Cynllun hwn ymmhob un o'i benodau â thema. Bydd y BGLl yn monitro'rrhain ar sail barhaus.

A allaf roi fy sylwadau ar y CynllunIntegredig Sengl?Gallwch, rydym bob amser â diddordeb mewn cywaineich barn. Mae'n bwysig eich bod yn dweud eich dweudar y Cynllun Integredig Sengl. Beth yw eich barn chi am yCynllun? Ydym ni wedi adnabod y materion cywir? Bethyw eich barn chi am ein cynigion i fynd i'r afael â nhw?Disgwyliwn y bydd modd i ni gyhoeddi diwygiadau i'rCynllun ar sail barhaus. Darperir manylion cyswllt ardudalen dau.

3

Mae'n bleser gennyf gyflwyno Cynllun Integredig SenglSir Benfro ar gyfer 2013-2018.

Mae'r Cynllun hwn yn disodli Cynllun Cymunedol SirBenfro 2010 - 2025. Mae'n adlewyrchu'r cynnydd awnaed ers dechrau'r broses Cynllunio Cymunedol arddechrau 2000. Mae'r perthnasoedd rhwng y mudiadaupartner sy'n gwasanaethu Sir Benfro bob amser wedibod yn rhai cadarnhaol, ond mae'n bwysig ein bod ynparhau i herio a chadw ein gilydd yn atebol.

Roedd ein Bwrdd Gwasanaethau Lleol - y corff sy'ndod ag arweinwyr y sectorau cyhoeddus a gwirfoddollleol ynghyd i weithredu ar y cyd gyda'r nod o wellaansawdd bywydau yn Sir Benfro - yn ddatblygiadcymharol newydd pan gyhoeddwyd y CynllunCymunedol diwethaf. Mae Bwrdd Gwasanaethau LleolSir Benfro'n canolbwyntio ar gael ei symbylu ganganlyniadau. Mae'n gallu cytuno ar flaenoriaethau arennir a dileu rhwystrau posib i gynnydd gan ei fod yndibynnu ar grŵp craidd o aelodau. Er hynny, mae hefydyn galw ar fudiadau eraill ag arbenigedd mewnmeysydd penodol pan fydd angen.

Er bod y perthnasoedd rhwng mudiadau'n gryfach nag erioed, mae'rher a wynebwn wrth geisio sicrhau bywyd gwell i bawb yn Sir Benfrohefyd yn fwy nad erioed. Mae gostyngiadau mewn gwariantcyhoeddus ar lefel genedlaethol yn rhoi pwysau sylweddol ar eingallu i gyflwyno agenda a rennir, ac weithiau bydd hyn yn achosistraen yn y perthnasoedd sy'n bodoli rhwng mudiadau. Fodd bynnag,

mae'r perthnasoedd hyn yn ased sylweddol. Nawr ynfwy nag erioed, mae angen i ni gydweithio ar drawsffiniau mudiadau a daearyddol traddodiadol i sicrhauein bod yn cael y budd pennaf allan o bob punt sy'ncael ei gwario i wella bywydau yn Sir Benfro.

Wynebwn heriau sylweddol o hyd yn Sir Benfro, ymaent oll wedi'u hesbonio'n fanwl yn y Cynllun hwn.Mae gennym boblogaeth sy'n heneiddio, ac mae hynyn parhau i roi pwysau sylweddol ar ein gwasanaethauiechyd, gofal cymdeithasol a gwirfoddol. Er bod einheconomi wedi parhau i berfformio'n rhesymol ddadros y blynyddoedd diwethaf, mae effaith y dirwasgiadyn amlwg yn ein trefi a'u dalgylchoedd. Mae ansawddyr amgylchedd lleol a rhai o'r lefelau isaf o drosedd acanhrefn yn y wlad yn parhau'n gryfderau sylweddol,ond bydd angen i ni weithio'n galed i sicrhau ein bod yncynnal y sefyllfa hon.

Mae'r cyfuniad hwn o faterion yn rhoi cyfle i niddangos gwerth gwirioneddol gwaith partneriaeth.Trwy weithio ar y cyd gallwn adeiladu ar einllwyddiannau a pharhau i weithio tuag at wellaansawdd bywydau pawb yn Sir Benfro. Mae'r hollbartneriaid sydd wedi cefnogi datblygiad y Cynllunhwn yn ymrwymedig i'r amcan hwn ac i sefydlu

egwyddorion datblygiad cynaliadwy yn ein gwaith.

Cafodd y cynllun terfynol ei lunio gan ystod o asiantaethau a grwpiaua chanddynt ddiddordeb yn dilyn ystyriaeth fanwl o ystod eang osylwadau a gafwyd yn ystod ymgynghoriad cyhoeddus o dri mis. Arran y partneriaid a fu’n cymryd rhan yn natblygu’r Cynllun hwn,dymunaf ddiolch i’r rheini a roddodd o’u hamser i astudio a rhoisylwadau ar y cynllun drafft.

4

Y Cyng. Jamie AdamsCadeirydd, Bwrdd

Gwasanaethau Lleol Sir Benfro

rhagair

1.1 Diben y Cynllun Integredig Sengl yw cyflwynodarlun clir o sut gall y sectorau cyhoeddus, preifat agwirfoddol gydweithio i wella ansawdd bywydaupawb yn Sir Benfro.

1.2 Mae'r Cynllun Integredig Sengl yn amlinellugweledigaeth hir dymor ar gyfer y Sir, yn seiliedig aruchelgeisiau a rennir gan drigolion, grwpiaucymunedol, arweinwyr lleol ac ymwelwyr. Bydd yweledigaeth hon yn symbylu'r gwaith partneriaethdros y 5 mlynedd nesaf. Y Cynllun Integredig Senglyw'r cynllun trosgynnol ar gyfer Sir Benfro.

1.3 Mae'r Cynllun yn disgrifio cyfres o ganlyniadau,blaenoriaethau a gweithredoedd pennawd. Byddcyflawni'r canlyniadau hyn yn mynnu bodpartneriaid yn cydweithio i adnabod y ffordd orau owneud gwahaniaeth mesuradwy ar gyfer pobl SirBenfro.

1.4 Mae'n bwysig i gydnabod y pwysau ar gyllidebau ybydd pob darparwr gwasanaethau yn eu hwynebuyn ystod cyfnod y Cynllun Integredig Sengl. Byddhyn yn gofyn am syniadau arloesol ac, o bosib,penderfyniadau anodd ynglŷn â dyrannu adnoddau.

1.5 Wrth ddatblygu'r Cynllun Integredig Sengl rydymwedi archwilio'r ystod lawn o broblemau y mae'r Siryn eu hwynebu. Er enghraifft, rydym wedi:

•dadansoddi gwybodaeth ac adnabod ytueddiadau sy'n bwysig i'r ardal leol,,

•cymryd yr amser i ddeall pryderon trigolion, fel ymaen nhw wedi'u mynegi mewn cynlluniau a

baratowyd gan gynghorau cymuned a grwpiaubuddiant lleol, ac

•adolygu'r cynlluniau a strategaethau eraill sydd obwys i Sir Benfro.

1.6 Er bod cyhoeddi'r Cynllun Integredig Sengl hwn ynarwyddocaol, mae'n bwysig i gydnabod y gwelirgwir werth cynllunio cymunedol o fewn naturddeinamig y broses - wrth gadw'r Cynllun ynberthnasol i Sir Benfro a'i phobl. Gobeithiwn y byddy materion a nodir yn y ddogfen hon yn ysgogitrafodaeth bellach ac y bydd modd i ni ddechrau arddeialog gyda'r gymuned ynglŷn â pha welliannauyr hoffai eu gweld yn cael eu rhoi ar waith. Byddwnyn diweddaru cynnwys y Cynllun hwn yn rheolaiddac yn cyhoeddi adroddiadau diweddaru.

1.7 Yn ogystal ag ymateb i anghenion lleol sy’n dod i’ramlwg, bydd hefyd yn ofynnol i’r partneriaidadolygu cynnwys y Cynllun hwn i sicrhau ei fod yngallu mynd i’r afael â newidiadau i ddeddfwriaethGenedlaethol. Er enghraifft, bydd yn hanfodol ibartneriaid gynnwys y manylion sy’n dod i’r amlwgo’r Bil Datblygu Cynaliadwy yn eu cynlluniaugweithredu ar y cyd yn ystod y blynyddoedd nesaf.

1.8 Bydd y blaenoriaethau a'r gweithredoedd pennawdsydd wedi'u hadnabod yn y Cynllun hwn yn cael eudatblygu gan y mudiadau unigol sydd wedi cefnogiei ddatblygiad, a chan y BGLl ac ystod obartneriaethau cysylltiedig eraill. Nid ydym ynbwriadu sefydlu mecanweithiau cyflwynoychwanegol os yw grwpiau eisoes yn bodoli.

Cy

flw

yn

iad

5

2.1 Yn syml, ein nod cyffredinol ar gyfer Sir Benfro yw:

Sicrhau bod Sir Benfro'n ffyniannus a'i bod yn parhau'negnïol ac yn arbennig

2.2 I gyflawni'r weledigaeth hon rydym wedi datblygu'r CynllunIntegredig Sengl hwn fel datganiad pennaf o'r amcan cynlluniostrategol ar gyfer Sir Benfro. Mae'r cynllun hwn yn disodli'rcynlluniau partneriaeth a ganlyn:

•Cynllun Cymunedol Sir Benfro 2010-2025•Y Cynllun Plant a Phobl Ifanc•Y Strategaeth Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Lles•Strategaeth Diogelwch Cymunedol Sir Benfro Ddiogelach

2.3 I ddatblygu'r cynllun hwn rydym wedi dadansoddi data o ystodhelaeth o ffynonellau a dod â'r wybodaeth honno ynghyd ar ffurfAsesiad Anghenion Sengl1. Rydym hefyd wedi adolygu'rcynlluniau a strategaethau eraill sydd o bwys i Sir Benfro.

2.4 Mae ein dadansoddiad o'r data a'r wybodaeth yn yr AsesiadAnghenion wedi'n galluogi ni i adnabod y chwe chanlyniad aganlyn y mae partneriaid wedi cytuno i weithio tuag atynt dros ypum mlynedd nesaf:

•Mae plant, pobl ifanc a theuluoedd yn cael y cyfle i gyflawni eupotensial dysgu a byw bywydau iach a hapus

•Mae economi Sir Benfro yn gystadleuol, yn gynhyrchiol ac yngynaliadwy

•Mae pobl Sir Benfro'n mwynhau amgylchedd dymunol,cynaliadwy ac amrywiol

•Mae pobl Sir Benfro yn fwy iach•Mae plant ac oedolion wedi'u diogelu•Mae cymunedau Sir Benfro yn teimlo'n ddiogel

2. gweledigaetha fframwaith

1 Gallwch weld ein Hasesiad Anghenion Sengl yn www.pembrokeshire.gov.uk. I gael rhagor owybodaeth cysylltwch â ni gan ddefnyddio'r manylion a roddwyd ar dudalen 2.

6

7

2.5 Mae'r penodau a ganlyn yn disgrifio pob canlyniad yn ei dro.Maent yn dechrau trwy gyflwyno pob canlyniad, yn crynhoi'rdata allweddol a'r heriau sy'n bodoli heddiw er mwyn sefydlu bleyr ydym ni nawr ac adnabod yr heriau sy'n debygol o fod obwys yn Sir Benfro erbyn 2018.

2.6 Ar ôl crynhoi'r heriau y bydd angen i bartneriaid fynd i'r afael ânhw er mwyn cyflwyno pob canlyniad a rennir, mae pob pennodyn rhestru'r blaenoriaethau strategol allweddol a gweithredoeddpennawd y mae'r partneriaid wedi cytuno i ganolbwyntio arnyntdros y pum mlynedd nesaf. Mae’r cynnwys yn canolbwyntio arweithredoedd lefel uchel, strategol sy’n cael eu rhannu. Byddrhagor o fanylder am yr hyn y mae'r partneriaid yn bwriadu eiwneud yn cael ei ddatblygu mewn cynlluniau partneriaeth ar ycyd ac mewn cynlluniau gwasanaeth unigol a fydd yn cefnogicyflwyniad y strategaeth drosgynnol hon.

2.7 Er ein bod wedi adnabod blaenoriaethau allweddol ar gyfer pobcanlyniad, mae'n glir y bydd rhai gweithredoedd yn cyfrannu atfwy nag un canlyniad. Bydd materion traws-bynciol megisdatblygiad cynaliadwy, trafnidiaeth, cydraddoldebau a thlodi yngolygu bod partneriaethau cysylltiol y BGLl yn gweithio gyda’igilydd. Wrth gydnabod yr effaith ehangach a ddaw yn sgil rhaio'n gweithredoedd, rydym wedi cynnwys cynrychioliadaugraffigol sy'n dangos i ba raddau y bydd ein blaenoriaethau'ncyfrannu at gyflwyniad pob canlyniad.

2.8 Trwy ganolbwyntio ar ymagwedd seiliedig ar ganlyniadau,mae partneriaid yn Sir Benfro yn dangos eu hymrwymiad igyflawni newid ystyrlon. Mae medru adnabod sut rydymyn gwybod bod ein gweithredoedd yn gweithio ynhollbwysig o ran ein galluogi i ddangos llwyddiant. Maepob pennod yn cynnwys cyfres o ddangosyddion pennawd a

fydd yn dangos effaith y mentrau ar y cyd. Gan ddefnyddioegwyddorion "Atebolrwydd Seiliedig ar Ganlyniadau"2, rydymwedi cynnwys siart ar gyfer pob dangosydd yn amlinellu'r datadros flynyddoedd diweddar ynghyd ag arwydd o'r hyn y bydd yndigwydd yn ein tyb ni dros y blynyddoedd nesaf os na wnawnunrhyw beth. Mae'r siartiau hefyd yn dangos y gwahaniaeth addaw trwy gyflwyno'r cynllun.

2.9 Mae manylion pellach sut rydym yn bwriadu monitro ac adolygucynnydd y cynllun hwn wedi'u cynnwys ar ddiwedd y ddogfen.

2 Mae Atebolrwydd Seiliedig ar Ganlyniadau (RBA) yn ddull disgybledig o gynllunio, cyflwyno acatebolrwydd y gellir ei ddefnyddio i wella ansawdd bywydau mewn cymunedau yn ogystal â gwellaperfformiad partneriaethau a gwasanaethau. Mae RBA yn ymagwedd syml at fesur sy'n defnyddio iaithglir ac yn canolbwyntio ar y canlyniadau a'r effaith ar gymunedau a defnyddwyr gwasanaethau.

3. Plant a theuluoeddMae plant, pobl ifanc a theuluoedd yn cael

y cyfle i gyflawni eu potensial dysgu abyw bywydau iach a hapus

3.1 Cy5wyniad

3.1.1 Fel partneriaid, mae creu cyfleoedd i blant, pobl ifanc atheuluoedd gael bywydau iach, hapus a llawn boddhad yn rhanannatod o'r gwaith a wnawn. Mae ein Cynllun Integredig Senglyn darparu fframwaith strategol i alluogi ein partneriaid i lunio,targedu a chyflwyno gwasanaethau sydd wedi'u dylunio i sicrhaubod hawliau'r holl blant, pobl ifanc a theuluoedd wedi'uhamddiffyn a'u hyrwyddo, a'u bod yn cael y cyfle i fanteisio ar yrholl gyfleoedd sydd ar gael iddynt.

3.1.2 Cyfeirbwynt allweddol i ni wrth ddatblygu a chyflwyno einblaenoriaethau yw dogfen arweiniad Llywodraeth Cymru Plant aPhobl Ifanc: Gweithredu'r Hawliau, sy'n disgrifio saith Nod Craidda ddylunnir o gwmpas Hawliau a sefydlwyd gan Gyfamod yCenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn. Mae'r Nodau Craiddhyn wedi cael eu hymgorffori yn ein cynlluniau cyflwyno i sicrhauein bod yn cyflawni ein hymrwymiad i’r egwyddorion hyn.

3.1.3 Er mai ein nod yw gwella canlyniadau ar gyfer yr holl blant aphobl ifanc, byddwn yn canolbwyntio'n benodol ar blant a phoblifanc sy'n byw mewn tlodi. Yn hyn o beth, rydym wedi'n symbylugan yr hinsawdd economaidd gyfredol sy'n gwneud bywyd ynanodd i lawer o deuluoedd, a chan ein cyfrifoldebau statudol odan y Mesur Plant a Theuluoedd (Cymru); deddfwriaethallweddol Llywodraeth Cymru sydd wedi'i dylunio i fynd i'r afael âthlodi ymysg plant yng Nghymru. Yn unol â’r ddeddfwriaeth hon,bydd y Cynllun Integredig Sengl hwn hefyd yn strategaeth tlodiplant ar gyfer Sir Benfro.

3.1.4 Mae ein hymagwedd yn seiliedig ar wybod nad yw'n bosib creunewidiadau ystyrlon a chyflwyno canlyniadau sy'n creu buddion

8

• Mae canran y babanod sy'n bwydo ar y fron ar ôl cael eu geniwedi codi o 57% yn 2006 i tua 60% yn 2010. Er bod hynuwchben y ffigur ar gyfer Cymru (53%) mae'n cymharu'nanffafriol â chyfraddau yng Ngheredigion a Sir Gâr.

• Mae cyfraddau imiwneiddio'n cynyddu'n gyffredinol, ond maeail frechiadau/brechiadau atgyfnerthu yn parhau'n sylweddolis na brechiadau sylfaenol. Yn gyffredinol mae cyfraddaudefnyddio'n is mewn ardaloedd gwledig nag ardaloedd trefola gallai hyn fod yn arwydd o fwy o anhawster wrth hygyrchugwasanaethau.

• Nododd yr Asesiad Digonolrwydd Gofal Plant diweddaraf fodnifer y lleoedd gofal plant yn dirywio (14.7 i bob 100 o blant,gostyngiad o 18% ers mis Tachwedd 2010). Testun pryderpellach yw dosbarthiad anwastad y ddarpariaeth, sy'n golygudiffyg dewis ac argaeledd, yn benodol yn rhannau gogleddol ySir a rhai ardaloedd yn y de. Ceir bylchau penodol mewndarpariaeth gwasanaethau Cymraeg ac argaeledd yn ystodcyfnodau gwyliau.

3.2.2 Mae mynediad i gyfleoedd dysgu a hyfforddiant o safon ynhollbwysig er mwyn i blant gyrraedd eu potensial llawn.Byddwn yn ymdrechu i gyflwyno gwasanaethau sy'n galluogidysgwyr o bob cefndir i hygyrchu cyfleoedd dysgu safonolmewn sefyllfaoedd ffurfiol ac anffurfiol.

• Ar hyn o bryd, mae gwasanaethau addysg yr Awdurdod Lleolar gyfer plant a phobl ifanc - yn ogystal â’i allu i wella - yn caeleu hystyried yn anfoddhaol gan Estyn.

• Yn 2012, nid oedd perfformiad ysgolion cynradd yn Sir Benfroyn cymharu’n dda ag ysgolion tebyg mewn awdurdodau eraill.Roedd canran y dysgwyr a oedd wedi cyflawni dangosydd yCyfnod Sylfaen yn is na chyfartaledd Cymru. Yng NghyfnodAllweddol 2, roedd y ganran a oedd yn cyflawni’r dangosyddpwnc craidd yn debyg i gyfartaledd Cymru, ar ôl bod

ar gyfer poblogaethau cyfan, megis plant a phobl ifanc, os byddmudiadau neu asiantaethau'n gweithio ar eu pennau eu hunain.Nid oes yr un mudiad unigol sy'n gyfrifol am sicrhau bod plant,pobl ifanc a theuluoedd yn cael y cyfle i gyflawni eu potensialdysgu a byw bywydau iach a hapus ar ei ben ei hun. Ynhytrach, cydnabyddwn y gallwn weithio tuag at wireddu'rcanlyniad hwn dim ond os byddwn yn cydlynu ac yn cyflwynogwasanaethau gyda'n gilydd.

3.2 Ble ydym ni nawr?

3.2.1 Mae profiadau plentyn yn y blynyddoedd cynnar (0-7 oed) ynhollbwysig o ran cynnydd a datblygiad cyffredinol yr unigolyn.Rydym wedi rhoi pwyslais penodol ar iechyd plant yn yblynyddoedd cynnar ac iechyd eu teuluoedd. Fel y mae’rdystiolaeth yn awgrymu, mae hyn yn cael effaith sylweddol arddatblygiad corfforol ac emosiynol, lefelau cyrhaeddiad,dewisiadau ffordd o fyw ac iechyd a lles yn y dyfodol. Maeiechyd gwael hefyd yn llawer mwy tebygol o fod yn broblemgyda phlant a phobl ifanc sy'n byw mewn tlodi.

• Mae cyfran y babanod y mae eu pwysau geni'n isel(genedigaethau unigol o dan 2.5 kg) yn rhoi arwydd o iechydcyffredinol mamau. Mae pwysau geni isel babanod yngysylltiedig â chyfraddau marwolaeth babanod a hefyd â risgychydig yn uwch o gymhlethdodau datblygiadol. Roeddcyfradd Sir Benfro yn 6.5% yn 2010, llai na chyfradd Cymru o7% ond yn uwch na'rcyfraddau yn yrardaloedd cyfagos,Ceredigion (4.9%) aSir Gâr (5.5%).

9

uwchlaw’r cyfartaledd hwn yn ystod yblynyddoedd blaenorol.

• Roedd perfformiad ysgolion uwchradd Sir Benfrowedi gwella ar raddfa gyflymach yn 2012 nachyfartaledd Cymru. Yng Nghyfnod Allweddol 3 aChyfnod Allweddol 4, roedd perfformiad yncymharu’n dda ag ysgolion mewn awdurdodaueraill ledled Cymru o ran y dangosyddion a oeddyn cynnwys Saesneg neu Gymraeg iaith gyntaf aMathemateg.

• Ym mhob cyfnod allweddol, nid oedd y disgyblionmwyaf galluog wedi gwneud mor dda â’r disgwylar lefelau uwch y cwricwlwm cenedlaethol agraddau TGAU.

• Wrth gymharu â lefelau perfformiad ysgoliontebyg ar feincnodau prydau ysgol am ddim, roeddperfformiad ysgolion cynradd Sir Benfro yn is na’rcyfartaledd yn y Cyfnod Sylfaen ac ymhell islawcyfartaledd Cyfnod Allweddol 2. Yn y cyfnodauallweddol hyn, roedd gormod o ysgolion yn ychwarter gwaelod, ac mae’n ymddangos fel pebai perfformiad yn gwaethygu.

• Yn 2011, canran dysgwyr Sir Benfro a oedd yngadael yr ysgol heb unrhyw gymwysteraucydnabyddedig oedd yr ail ffigur gwaethaf yngNghymru. Roedd perfformiad wedi gwaethygu ersy flwyddyn flaenorol.

• Yn 2011, er bod presenoldeb mewn ysgolioncynradd yn unol â chyfartaledd Cymru o’igymharu ag ysgolion tebyg ar y meincnodauprydau ysgol am ddim, roedd tua dwy allan o dairo’r ysgolion cynradd yn yr hanner isaf.

• Roedd presenoldeb mewn ysgolion uwchradd

wedi gwella dros y ddwy flynedd ddiwethaf acroedd yn uwch na chyfartaledd Cymru yn 2012.Fodd bynnag, yn 2011 dim ond un ysgol oedd yn ychwarter uchaf, ac roedd pedair yn y chwarter isafo’u cymharu ag ysgolion tebyg.

• Roedd 10.1% o boblogaeth Sir Benfro'n ymwneudâ dysgu ôl-16 oed yn 2009/10. Roedd hyn yn uwchna ffigur cyfartalog Cymru o 9.1%, a'r ailberfformiad gorau ymysg yr holl ardaloeddawdurdod lleol.

3.2.3 Rydym am i'r holl blant a phobl ifanc yn Sir Benfrofod yn ddiogel, gwneud dewisiadau ffordd o fywiach a phrofi lefelau uchel o les emosiynol achorfforol. Hefyd, rydym am weld plant a phoblifanc sy'n hapus ac yn cymryd rhan, sy'n awyddus iwneud cyfraniad cadarnhaol at eu cymunedau achymryd rhan yn weithredol yn y materion a'rpenderfyniadau sydd o bwys iddynt. Fel partneriaid,byddwn yn parhau i gyflwyno gwasanaethau sy'ncefnogi'r nodau hyn.

• Datgelodd Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymruar gyfer Plant (2011) fod gan Sir Benfro ardaloeddymysg y rhai mwyaf a lleiaf difreintiedig yngNghymru o ran iechyd. Mae pob un o ysgolion yn

10

cofrestredig, ac mae 18,707 o ddefnyddwyr yn yrystod oedran 0-15. Dyma'r 5ed cyfradd cymrydrhan uchaf yng Nghymru (fesul 1,000 oboblogaeth). Mae cyfraddau cymryd rhan mewnclybiau chwaraeon allgyrsiol mewn ysgolion ac yny gymuned tua'r un â ffigur cyfartalog Cymru.

3.2.4 Mae byw mewn tlodi yn effeithio'n sylweddol argyfleoedd bywyd plentyn, yn benodol mewnperthynas â’u dyheadau, cymwysterau cyfleoeddcyflogaeth ac iechyd. Mae'r hinsawdd economaiddgyfredol yn gwneud bywyd hyd yn oed yn fwy anoddar gyfer llawer o deuluoedd, ac mae'r effeithiaudilynol ar ddatblygiad plant a phobl ifanc ynsylweddol ar sawl lefel wahanol. Byddwn yncymryd camau i ymdrin â'r cylch tlodi3.

• Datgelodd Mynegai Amddifadedd Lluosog Cymruar gyfer Plant (2011) fod gan Sir Benfro ardaloeddymysg y rhai mwyaf a lleiaf difreintiedig yngNghymru o ran cyflogaeth ac incwm. Mae canran yplant a phobl ifanc sydd wedi'u diffinio fel "bywmewn tlodi" tua 20%, ychydig yn is na ffigurcyfartalog Cymru.

• Yn 2010, roedd 12.7% o bobl 16-64 oed yn SirBenfro nad oedd ganddynt unrhyw gymwysterau.

• Mae cyfraddau cyflogaeth yn Sir Benfro'n cyfatebyn fras i'r ffigurau Cymru gyfan, ond mae naturdymhorol rhai sectorau cyflogaeth yn golygu eubod yn destun cryn dipyn o amrywiad. Ar ddiwedd2011, roedd 15.4% o blant a phobl ifanc yn Sir

Sir Benfro, ynghyd â llawer o bartneriaid mewnlleoliadau cyn-ysgol, wedi ymrwymo i'r cynllunYsgolion Hybu Iechyd. Mae pob bwydlen ysgolgynradd yn cydymffurfio â'r fenter Blas am Oes.

• Mae troseddau wedi'u cofnodi yn isel yn SirBenfro o'i gymharu â Chymru'n gyffredinol, acmae achosion o droseddau gyda phlentyn feldioddefwr wedi parhau'n gymharol sefydlog ers2008. Mae cam-drin domestig yn cael effaithsylweddol ar blant a phobl ifanc. Mae ffiguraucenedlaethol yn awgrymu y bydd 1 o bob 4 ofenywod yn cael eu heffeithio gan gam-drindomestig rhywbryd yn eu bywydau. Fel ycydnabyddir mewn rhan arall o'r ddogfen hon,mae cam-drin domestig yn fwy o broblem yn SirBenfro nac yng ngweddill ardal Heddlu DyfedPowys.

• Cefnogodd y Gwasanaeth Profedigaeth a CholledSandy Bear 197 o blant a phobl ifanc a brofoddanawsterau emosiynol yn 2011-12.

• Yn 2011 cafwyd 147 o ddamweiniau traffig ar yffordd yn ymwneud â gyrwyr ifanc yn Sir Benfro.

• Yn Sir Benfro mae 80% o’r grŵp oedran 0-25 ynddefnyddwyr Gwasanaethau Hamdden

11

3 Pan fydd plant a phobl ifanc sy'n tyfu i fyny mewn tlodi'n fwy tebygol o fyw mewntlodi fel oedolion.

Benfro'n byw mewn aelwydydd heb waith o'igymharu â chyfradd Cymru gyfan o 18.6%.

• Mae'r gyfradd hawlwyr y Lwfans Ceiswyr Gwaithar gyfer pobl 18-24 oed yn symud yn unol â'ramrywiad tymhorol a amlygwyd uchod (rhwng7.5% a 11.5% dros y 12 mis diwethaf) a chafwydcynnydd sylweddol mewn hawlwyr ers dechrau'rdirwasgiad (er hynny mae'r cyfanswm yn parhau'nis na chyfartaledd Cymru a'r DU). Fodd bynnag,mae cyfran y teuluoedd sy'n hygyrchu budd-daliadau i bobl mewn gwaith (e.e. credydau treth)llawer yn uwch na ffigur cyfartalog Cymru.

• Mae ardal glwstwr Sir Benfro (sy’n cynnwys rhai oardaloedd mwyaf difreintiedig Hwlffordd, Penfro aDoc Penfro), wedi cael arian trwy gyfrwng rhaglenCymunedau’n Gyntaf. Mae’r cynllun hwn yncefnogi’r bobl fwyaf difreintiedig yn einhardaloedd mwyaf difreintiedig, gyda’r nod ogyfrannu tuag at liniaru tlodi parhaol. Mae’rrhaglen wedi’i thargedu’n benodol at leihau’rbylchau mewn addysg /sgiliau, bylchaueconomaidd ac iechyd rhwng ein hardaloeddmwyaf difreintiedig a’n hardaloedd mwy cefnog.

3.3 Sir Benfro 2018

3.3.1 Yn ogystal â'r problemau sy'n bodoli heddiw, mae'rCynllun hwn hefyd yn anelu at adnabod a mynd i'rafael â'r heriau sy'n debygol o ddod i'r amlwg ynystod oes y cynllun.

3.3.2 Hyd y gellir rhagweld, bydd ein gallu i ddiwalluanghenion plant a phobl ifanc yn cael ei effeithio a'isiapio gan yr hinsawdd economaidd anodd, a'rpwysau parhaus canlyniadol ar gyllidebau sectorcyhoeddus. Ffactor sylweddol arall yw nifercynyddol y bobl oedrannus. Mae'n anochel y byddgalw cynyddol am ddarpariaeth gofal cymdeithasoli oedolion yn cael effaith ar wasanaethau eraill - gangynnwys y rhai a ddarperir i blant a phobl ifanc.

3.3.3 Oni bai bod partneriaid yn datblygu ymagweddmwy cydweithiol, cydlynol ac arloesol at gyflwynogwasanaethau wrth ymateb i'r amgylchiadau heriolhyn, gallai'r effeithiau niweidiol ehangach ar blant,pobl ifanc a theuluoedd yn gyffredinol gynnwys:• cynnydd yn nifer y teuluoedd sy'n byw mewn

tlodi,• risg gynyddol o blant a phobl ifanc yn tyfu i fyny

gyda lefelau isel o les yn gyffredinol, risg gynyddolo iechyd gwael, gyda chyrhaeddiad is a dyheadauisel,

• amharu ar effaith newidiadau arfaethedig mewnDiwygio Lles

12

• plant a phobl ifanc sy'n fwy agored i effeithiautroseddu, a hynny fel cyflawnwyr ac feldioddefwyr,

• risg gynyddol o argyfyngau teuluol e.e.camddefnyddio alcohol / sylweddau, cam-drin /trais domestig, tlodi bwyd, tlodi tanwydd,

• anghydraddoldebau yng ngallu pobl ifanc i gaelmynediad i ddarpariaeth gwasanaethau yncynyddu,

• gostyngiad mewn cyfleoedd cyflogaeth a lefelauincwm is, a

• bygythiad cynyddol i gydlyniad cymunedol.

3.3.4 Rhan allweddol o'n hymateb i'r heriau hyn fydddatblygiad parhaus o ran gwasanaethauintegredig a dargedir at wella canlyniadau ar gyfery teulu cyfan, yn benodol y rhai sy'n canolbwyntioar atal ac ymyrraeth gynnar.

3.4 Beth ydym ni'n mynd i'w wneud?

3.4.1 Ar sail yr wybodaeth sydd ar gael i ni, rydym wedicytuno i ffocysu ein gwaith ar bedair blaenoriaethallweddol:• Mae plant, pobl ifanc a theuluoedd Sir Benfro yn

cael y cyfle i gyflawni'u potensial llawn• Mae diogelwch a lles plant, pobl ifanc a

theuluoedd Sir Benfro yn cael eu diogelu a'uhyrwyddo

• Mae hawliau plant, pobl ifanc a theuluoedd SirBenfro yn cael eu diogelu a'u cefnogi

• Nid yw plant, pobl ifanc a theuluoedd Sir Benfro odan anfantais oherwydd tlodi

13

14

Mae plant, pobl ifanc a theuluoedd Sir Benfro yn cael y cyfle i gyflawni eu potensial dysgu a byw bywydau iach a hapus Cyfraniad at y Canlyniad

BLAENORIAETH

Beth rydym eisiau ei gyflawni:

GWEITHRED BENNAWD

Byddwn yn: Plan

taTh

eulu

oedd

Econ

omi

YrAm

gylc

hedd

Iech

yd

Diog

elu

Diog

elw

ch

Mae plant, pobl ifanc a theuluoedd Sir Benfro yn cael y cyfle i gyflawni'u potensial llawn

Darparu gwasanaethau sy'n briodol ar gyfer anghenion teuluoedd

Gwella iechyd plant yn y blynyddoedd cynnar ac iechyd eu teuluoedd

Paratoi plant ar gyfer dysgu gydol oes

Cefnogi plant a phobl ifanc trwy gydol eu dysgu i uchafu cyrhaeddiad Cefnogi plant a phobl ifanc i hygyrchu eu hawl gyffredinol i ddarpariaeth trwy gydol eu dysgu Sicrhau gwaith cydlynol ac aml-asiantaeth gyda phlant a phobl ifanc mewn grwpiau agored i niwed penodol

Mae diogelwch a lles plant, pobl ifanc a theuluoedd Sir Benfro yn cael eu diogelu a'u hyrwyddo

Amddiffyn plant a phobl ifanc rhag niwed

Gwella iechyd corfforol ac emosiynol i blant a phobl ifanc

Adnabod a lleihau anghydraddoldebau iechyd lleol

Hyrwyddo diogelwch plant a phobl ifanc yn yr aelwyd

Hyrwyddo diogelwch plant a phobl ifanc yn y gymuned

Amddiffyn plant a phobl ifanc rhag niwed ac effaith camddefnyddio sylweddau

Darparu cyfleoedd tai i ddiwallu anghenion pobl ifanc

15

Mae plant, pobl ifanc a theuluoedd Sir Benfro yn cael y cyfle i gyflawni eu potensial dysgu a byw bywydau iach a hapus Cyfraniad at y Canlyniad

BLAENORIAETH


GWEITHRED BENNAWD

Byddwn yn: Plan

taTh

eulu

oedd

Econ

omi

YrAm

gylc

hedd

Iech

yd

Diog

elu

Diog

elw

ch

Nid yw plant, pobl ifanc a theuluoedd Sir Benfro o dan anfantais oherwydd tlodi

Cyflwyno gweithredu cydlynol ac aml-asiantaeth i sicrhau bod nodau bras Strategaeth Tlodi Plant Cymru'n cael eu croesawu a'u rhoi ar waith

Cefnogi rhieni plant a phobl ifanc mewn grwpiau agored i niwed i fanteisio ar gyfleoedd i gynyddu a chadw incwm yr aelwyd

Cefnogi plant, pobl ifanc a'u rhieni i fwyafu cyfleoedd cyflogaeth â thâl

Mae hawliau plant, pobl ifanc a theuluoedd Sir Benfro yn cael eu diogelu a'u cefnogi

Sicrhau bod cyflwyniad ein gwasanaethau'n seiliedig ar ymrwymiad a rennir i barchu, gwerthfawrogi ac ymgysylltu â phlant a phobl ifanc Darparu gwybodaeth ar gyfer plant, pobl ifanc a theuluoedd trwy ystod o gyfryngau Annog a chefnogi plant a phobl ifanc i ymwneud â phenderfyniadau sy'n effeithio arnynt Darparu gwasanaethau eiriolaeth ar gyfer plant a phobl ifanc

Cefnogi datblygiad cyfleoedd gwirfoddoli ar gyfer plant a phobl ifanc Hyrwyddo chwaraeon, chwarae a ffordd actif o fyw Cynyddu lefel y gweithgarwch diwylliannol a chymdeithasol ar gyfer plant a phobl ifanc

16

3.5 Sut byddwn yn gwybod bod hyn yn gweithio?

3.5.1 Byddwn yn mesur ein cynnydd yn erbyn yr ystod o ddangosyddion pennawd a ddangosir isod. Dewiswyd y dangosyddion hyn oherwyddeu bod, ar y cyd, yn darparu darlun cytbwys o ansawdd bywyd yn Sir Benfro. Trwy gydweithio ein nod yw ‘troi'r gromlin’ a gwellaperfformiad Sir Benfro. Mae'r llinell doredig ddu'n cynrychioli'r gwahaniaeth y bwriadwn ei gyflawni trwy gyflwyno'r Cynllun hwn.

4.00%

4.50%

5.00%

5.50%

6.00%

6.50%

7.00%

7.50%

8.00%

8.50%

9.00%

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Genedigaethau byw gyda phwysau geni isel

Cymru Ceredigion Sir Benfro Sir Gâr

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

Chwe

fror-0

8

Chwe

fror-0

9

Chwe

fror-1

0

Chwe

fror-1

1

Chwe

fror-1

2

Chwe

fror-1

3

Chwe

fror-1

4

Chwe

fror-1

5

% o blant mewn teuluoedd di-waith

Sir Benfro Cymru

35%

40%

45%

50%

55%

60%

2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14

Lefel 2 CA4 yn cynnwys Saesneg/Cymraeg + Mathemateg

Sir Benfro Cymru

1500

1750

2000

2250

2500

2750

3000

3250

3500

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Nifer y lleoedd gofal plant yn Sir Benfro

2.5%

3.0%

3.5%

4.0%

4.5%

5.0%

5.5%

6.0%

6.5%

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

% y bobl ifanc NEET newydd

Blwyddyn 11 Blwyddyn 13

Agenda Datblygu Data: Datblygu mesurau i asesueffaith tlodi plant

4. economiMae economi Sir Benfro yn gystadleuol,

yn gynhyrchiol ac yn gynaliadwy

4.1 Cy5wyniad

4.1.1 Mae'r Cynllun Integredig Sengl wedi cael ei ddatblygu aradeg o ansicrwydd economaidd byd-eang parhaus.Rhagwelir y bydd economi'r DU yn tyfu'n sylweddol arafachna dros y deng mlynedd diwethaf.

4.1.2 Mae'r newidiadau yn yr economi fyd-eang yn cyflwyni heriaunewydd. Mae'r boblogaeth yn heneiddio ac mae'r oedranymddeol yn codi, gan newid nodweddion y farchnad lafur.Mae marchnadoedd datblygol newydd yn darparu cyfleoeddallforio ond maen nhw hefyd yn ffynhonnell gystadleuaeth.Mae defnyddwyr yn disgwyl amserau ymateb cyflymach atheilwra cynyddol. Mae diwydiannau traddodiadol megiscynhyrchu ac adeiladu wedi gorfod datblygu dulliau newyddsy'n fwy effeithlon a chreadigol, gan ystyried effaith "bywydcyfan" cynhyrchu a gwaredu.

4.1.3 Mae economi Sir Benfro'n adlewyrchu ei daearyddiaethymylol, sydd yn gyfle ac yn rhwystr. Mae'r Sir yn elwa oamgylchedd naturiol eithriadol, cyfraddau diweithdracymharol isel, cyfraddau cyflogaeth cymharol uchel (ynenwedig hunangyflogaeth) a mynediad dŵr dwfn da ar gyferllongau, sydd wedi denu'r datblygiadau yn y sector ynni.

4.1.4 Mae llawer o lwyddiannau Sir Benfro yn ddiweddar yn deillioo ddatblygiadau yn y sector ynni a'r effaith ddilynol ar ygadwyn gyflenwi. Mae'n debygol y bydd datblygiadaupellach yn y sector hwn dros y 10 mlynedd nesaf gangynnwys cynhyrchu gwres a phŵer cyfunedig, datblygiadaugwynt, tonnau a llanw.

17

4.1.5 Mae'r blaenoriaethau ar gyfer datblygu'r economiyn Sir Benfro wedi'u gosod yng nghyd-destunpolisïau Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU.Mae'n rhaid i gynhyrchedd cynyddol, cyfleoeddcyflogaeth cryf a gweithlu deinamig a hynod ofedrus fod yn ffocws ar gyfer y partneriaid er mwyni ni gyflawni safonau bywyd gwell ar gyfer pobl SirBenfro yn y cyd-destun Cenedlaethol hwn.


4.2.1 I ddatblygu'r economi yn Sir Benfro, byddwn yncanolbwyntio ar helpu pobl i gyflawni’r dysgu, ysgiliau a'r hyder i wella'u cyfleoedd cyflogaeth.Mae angen cefnogaeth ar y boblogaeth oedrangwaith yn Sir Benfro, yn y lle cyntaf i gael mynediadi gyflogaeth ac yna i symud ymlaen at gyflogaeth âgwerth uwch.

• Yn hanesyddol mae Sir Benfro wedi proficyfraddau diweithdra uchel, yn enwedig mewnaneddiadau megis Doc Penfro acAberdaugleddau. Erbyn mis Mehefin 2007, roeddy gyfradd wedi gostwng i 1.3% yn Sir Benfro, panoedd cyfartaledd Cymru'n 2.1% a chyfartaleddDU yn 2.2%. Mae diweithdra wedi cynyddu ers ydyddiad hwnnw i 3.6% yn Ionawr 2013 o’igymharu â 4.2% yng Nghymru a 3.8% yn y DU,ond mae wedi aros yn is na chyfartaledd Cymru.Er hynny mae cyfradd y cynnydd yn Sir Benfrowedi bod yn gyflymach na'r cyfartaledd. O’rrheini mewn cyflogaeth, mae gan Sir Benfro

gyfradd uwch o weithwyr rhan amser, 31.2% o’igymharu â ffigur cyfartalog yng Nghymru o27.8% a chyfartaledd yn y DU o 27.1%. Pryderarall i’r farchnad lafur yw lefel diweithdra ymhlithpobl ifanc. Y lefel yn Sir Benfro yw 8.1%, sy’n isna ffigur cyfartalog Cymru o 8.2% ond ymhell ary blaen i gyfartaledd y DU ar 7.0%. Mae proffildiweithdra yn adlewyrchu’r cyfnodau brig mewnadeiladu a chau purfeydd sy’n gwaethygu’rffactorau lleol.

• Nid yw sgiliau ar gyfer cyflogaeth yr un peth âchymwysterau. Mae tair gwaith yn fwy ofusnesau yn Sir Benfro wedi nodi eu bod ynystyried diffyg sgiliau yn fwy o her i recriwtio na'rrhai a nododd ddiffyg cymwysterau. Mae angendiweddaru sgiliau’r gweithlu ac mae angen iddyntadlewyrchu gofynion newidiol yr economi.Nododd arolwg busnes diweddar yn Sir Benfronad oes gan bedwar allan o bob pump ofusnesau brosesau ffurfiol ar gyfer hyfforddi adatblygu eu gweithlu, a bod ychydig iawn o'rbusnesau hyn yn bwriadu newid eu hymagweddyn ystod y flwyddyn i ddod.

18

• Mae nifer y busnesau newydd yn arwydd oddiwylliant entrepreneuraidd yr ardal a'i photensial idyfu. Fe'i rhoddir yn aml fel ystadegyn pwysig wrthasesu perfformiad yr economi a'r tebygolrwydd ybydd y perfformiad hwn yn cael ei gynnal. Asesirbusnesau newydd yn aml ar sail cymhariaeth âphoblogaeth oedolion yr ardal. Yn 2005 roedd ganSir Benfro y gyfradd uchaf o fusnesau newydd fesul10,000 o'r boblogaeth oedran gwaith (81) o unrhywAwdurdod Lleol yng Nghymru. Yn 2010 cwympoddy ffigur yn sylweddol i 39 fesul 10,000 o'rboblogaeth oedran gwaith. Dros yr un cyfnodcododd y gyfradd busnesau sy'n cau fesul 10,000o'r boblogaeth oedran gwaith o 66 i 72.

• Mae'r sectorau amaeth, bwyd a thwristiaeth yngyflogwyr arwyddocaol yn y Sir ac mae ganddyntgadwynau cyflenwi lleol cryno. Mae twristiaeth ar eiphen ei hun yn darparu tua 14,180 o swyddiuniongyrchol amser llawn. Mae’r diwydiannau hyn yndibynnu’n helaeth ar safon yr amgylchedd naturiol iddatblygu’u cynhyrchion a’u gwasanaethau. Maeswyddi yn y sectorau hyn yn tueddu i fod â thâl isel,yn rhan amser ac yn dymhorol.

• Mae Canolfan Arloesedd y Bont yn Noc Penfro'ndangos ein hymrwymiad i ddatblygu busnesau âlefel uchel o sgiliau a arweinir gan wybodaeth.Mae'r ffocws a'r buddsoddiad ar ddatblygu'reconomi gwybodaeth yn seiliedig ar yr angen iamrywiaethu o swyddi gwerth ychwanegol isel.Mae ein cefnogaeth ar gyfer busnes seiliedig arwybodaeth wedi'i gosod yn erbyn diffyg sefydliadaddysg uwch arwyddocaol yn y Sir.

• Gallai cyfraddau hunangyflogaeth cymharol uchelSir Benfro arwain at gasgliadau efallai fodcymwysterau ffurfiol yn llai pwysig na symbyliadentrepreneuraidd. Er hynny, gallai fod yn wirhefyd nad yw Sir Benfro'n manteisio ar ymeysydd twf allweddol sy'n dibynnu ar lefelauuchel o gymwysterau.

4.2.2 Mae Sir Benfro'n dibynnu ar fentrau bach achanolig i symbylu'r economi. Rydym ynymrwymedig i helpu sicrhau fod busnesaullwyddiannus yn tyfu, yn ffynnu ac yn cyflogi.

• Mae gan Sir Benfro dros 12,375 o fusnesaucofrestredig. O'r rhain, mae 11,650 neu 94.1%yn cyflogi llai na 10 o bobl. O'r gweithlu, mae12% yn hunangyflogedig. Ar hyn o bryd mae ganSir Benfro y 3ydd dwysedd busnes uchaf (nifer ogwmnïau fesul 10,000 o boblogaeth oedrangwaith) yng Nghymru (650); y cyfartaledd yngNghymru yw 464. O ran maint busnesau, maehefyd yn amlwg yn Sir Benfro mai micro yw'rpeth arferol, fel y mae mewn llawer o ardaloeddgwledig. Roedd gan y busnes cyfartalog yn SirBenfro 3.3 o gyflogeion yn 2011, sef traean yn llaina'r busnes cyfartalog yng Nghymru.

19

• Mae cwtogiadau ar wariant yn y sectorcyhoeddus wedi cael effaith ar y trydydd sector.Er mwyn mynd i'r afael â'r gostyngiadau mewnincwm a gweithgareddau, mae angen cefnogaethar y trydydd sector a mentrau cymdeithasol iamrywiaethu eu cyfleoedd incwm. Mae gan SirBenfro nifer o fentrau cymdeithasol llwyddiannus.

4.2.3 I helpu'r economi i hygyrchu cyfleoedd marchnadnewydd, anelwn at ddarparu isadeiledd abuddsoddiad i gefnogi economi deinamig affyniannus.

• Mae arian Ewropeaidd yn darparu cymorthhanfodol bwysig ar gyfer ymdrechion datblygueconomaidd yn Sir Benfro. Rhwng 2007 a 2012,roedd buddsoddiad o Gronfa DatblyguRhanbarthol Ewrop a’r Gronfa GymdeithasolEwropeaidd yn gyfanswm o dros £76m i’r Sir. Ynogystal, mae Sir Benfro hefyd yn elwa o arianCynllun Datblygu Gwledig Cymru a ChronfaPysgodfeydd Ewrop. Mae’r cronfeydd hyn yn caeleu defnyddio i ariannu’n rhannol brosiectau achynlluniau i hyrwyddo ysfa gystadleuol

busnesau, datblygu sgiliau, darparugwasanaethau i gymunedau gwledig a mynd i’rafael â diweithdra a thlodi.

• Mae canolfannau manwerthu'r Sir yn elfen bwysigo’n hisadeiledd economaidd ond mae'r rhagolwgyn gymysg ar gyfer canol ein trefi. Mae arferionsiopa newidiol, yn ogystal â chyfyngiadau lleol argynllun diriaethol ein trefi, yn cyflwyno heriausylweddol. Mae data ar eiddo masnachol gwagyn rhoi darlun rhannol, gan mai ansawdd y cynnigmanwerthu sydd o bwys i bobl leol ac ymwelwyryn gymaint â nifer yr unedau gwag. Ar draws y Sirmae'r gyfradd unedau gwag yng nghanol y trefi'n14.5% ar gyfartaledd, mae hyn yn cymharu âchyfradd unedau gwag gyfartalog o 15% ar drawsy DU. Yn lleol, mae cyfraddau'n amrywio o lai na4% yn Arberth i bron 20% yn Aberdaugleddau.Rydym yn gweithio’n galed i sicrhau bod ein prifaneddiadau yn gweddu i'w gilydd yn fwy effeithiol.

• Cafwyd cyfnod o fuddsoddiad cyson yn y sectorynni dros y pum mlynedd diwethaf. Mae hyn yndebygol o barhau, gyda chynnig i osod gwaithgwres a phŵer cyfunedig ar safle LNG SouthHook. Mae cryn dipyn o ddiddordeb mewnprosiectau ynni adnewyddadwy hefyd, gangynnwys gosodiadau ynni'r haul ar raddfa caeau,ynni ton a llanw a thyrbinau gwynt alltraeth.

• Dros flynyddoedd diweddar mae'r sector ynniwedi buddsoddi dros £3 biliwn yn Sir Benfro.Mae hyn wedi arwain at welliant mewn lefelaucyflogau cyfartalog a chyfraddau cyflogaeth yn ysir. Mae'r sector yn darparu 2500 o swyddi'nuniongyrchol ac mae busnesau cadwyn gyflenwi

20

a gwasanaeth yn elwa ohono. Mae cyfleusterauSir Benfro'n darparu 25% o gyflenwad nwy acolew y DU ac yn cyfrannu dros £2 biliwn yflwyddyn mewn trethi. Cydnabuwydpwysigrwydd y cyfraniad hwn ym mis Ebrill 2012pan ddyfarnwyd statws Parth Menter iAberdaugleddau gan Lywodraeth Cymru.

• Mae datblygiadau marina a harbwr arfaethedig ynNoc Penfro, Aberdaugleddau ac Abergwaun yncynrychioli buddsoddiad mewn darpariaethhamdden uchel ei gwerth. Mae hyn yn darparucyfleoedd ar gyfer twristiaeth uwch ei gwerth, ynogystal ag ystod o gyfleoedd cadwyn gyflenwiehangach megis peirianneg forol, datblyguporthladdoedd a rheilffyrdd a thai. Mae safonisadeiledd y porthladdoedd yn darparu cyfleoeddi gefnogi rhoi prosiectau ynni ton a llanw a gwyntalltraeth ar waith. Marchnad ychwanegol ar gyfery porthladdoedd yw'r sector llongau mordaithcynyddol. Fodd bynnag, bydd angen i isadeileddy porthladdoedd wella ymhellach er mwyn i nifanteisio ar y duedd hon.

• Ystyrir o hyd bod buddsoddi yn y rhwydwaithffyrdd yn flaenoriaeth i economi Sir Benfro.

Gwelwyd rhai gwelliannau i'r A40 yn Llangwathen,gyda gwelliannau pellach wedi'u cynllunio ar gyferLlanddewi Felffre a'r A477. Mae'r gwaith ar y“Llwybr Deheuol Strategol” a Heol Bulfordnewydd ym mynd rhagddo.

• Mae Llywodraeth Cymru a BT wedi cytuno'nddiweddar ar raglen fuddsoddi i gyflwyno bandeang 'Cenhedlaeth Nesaf'4 i 96% o aelwydydd abusnesau yng Nghymru erbyn 2015. ByddParthau Menter ymysg yr ardaloedd cyntaf i elwao'r buddsoddiad hwn. O ystyried natur wledigllawer o Sir Benfro, mae’n debygol y bydd llawero aelwydydd a busnesau'n parhau yn y 4% nafyddant yn elwa o'r prosiect hwn. Mae CynllunCefnogi Band Eang Llywodraeth Cymru'n ymgaisi ymdrin â hyn trwy ariannu prosiectau lleol, megisprosiect Band Eang Cymunedol Treleddyd Fawr.Mae Cyngor Sir Penfro ar hyn o bryd yn cyflawnidatrysiadau band eang cymunedol trwyuwchraddio’r isadeiledd TGCh i fynd i’r afael âmannau araf a’r rhai heb wasanaeth.

21

4 Cyfeirir at fand eang cenhedlaeth nesaf hefyd fel band eang 'goruwchgyflymder' neu fand eang 'cyflymder uchel'. Gall band eang cenhedlaethnesaf gynnig llawer mwy o led band, yn gyffredinol hyd at dair gwaith yngyflymach na band eang sylfaenol, gan olygu lawrlwytho o wefannau'ngyflymach.

22

4.3 Sir Benfro 2018

4.3.1 Yn ogystal â'r problemau sy'n bodoli heddiw, mae'r Cynllunhwn hefyd yn anelu at adnabod a mynd i'r afael â'r heriau sy'ndebygol o ddod i'r amlwg yn ystod bywyd y cynllun.

4.3.2 Hyd y gellir rhagweld, bydd ein gallu i sicrhau bod gan SirBenfro economi gystadleuol, cynhyrchiol a chynaliadwy yn caelei effeithio gan yr hinsawdd economaidd anodd, a'r pwysauparhaus canlyniadol ar gyllidebau sector cyhoeddus. Mae'nrhaid i ni sicrhau ein bod yn cynllunio at yr hir dymor, ganymateb ar yr un pryd i heriau'r hinsawdd economaidd bresennol.

4.3.3 Mae’r heriau allweddol ychwanegol i fynd i'r afael â nhw dros yblynyddoedd nesaf yn cynnwys:

• cyfraddau isel o dwf Gwerth Ychwanegol Crynswth/CynnyrchMewnwladol Crynswth a thwf diweithdra,

• dibyniaeth ar nifer cyfyngedig o sectorau i greu swyddi a dewiscymharol gyfyngedig o swyddi neu gyfleoedd i symud ymlaen,

• cyfran gymharol fawr o aelwydydd gyda phobl â thâl isel ac yngweithio’n rhan amser,

• llai o swyddi medrus yn y categorïau proffesiynol / proffesiynolcyswllt,

• niferoedd cymharol isel o bobl a chanddynt sgiliau lefel 3 acuwch,

• darparu datblygu sgiliau yn y fformat cywir ar gyfer cyflogwyr,• yn defnyddio lefelau gostyngol o arian Ewropeaidd yn

gatalydd i gryfhau’r economi,• cefnogi ein dinasyddion yn sgil cyflwyno’r Ddeddf Diwygio

Lles,• rôl newidiol ein canol trefi,• datblygu diwylliant o arloesedd, menter a chyflogaeth, ac• uchafu cyfleoedd statws Ardal Menter.


4.4.1 Ar sail yr wybodaeth sydd ar gael i ni, rydym wedi cytuno iffocysu ein gwaith ar dair blaenoriaeth allweddol:

• Pobl sydd â'r dysgu, y sgiliau a'r hyder i wella'u cyfleoeddcyflogaeth

• Busnesau llwyddiannus sy'n tyfu, yn ffynnu ac yn cyflogi• Isadeiledd a buddsoddiad i gefnogi economi deinamig a

ffyniannus

23

Mae economi Sir Benfro yn ffyniannus ac yn llewyrchus

Cyfraniad at y Canlyniad

BLAENORIAETH


GWEITHRED BENNAWD

Byddwn yn: Pl

anta

Theu

luoe

dd

Econ

omi

YrAm

gylch

edd

Iech

yd

Diog

elu

Diog

elw

ch

Pobl sydd â'r dysgu, y sgiliau a'r hyder i wella'u cyfleoedd cyflogaeth

Datblygu a chyflwyno mentrau cyflogaeth

Datblygu mentrau i gefnogi deallusrwydd yn y farchnad lafur a sgiliau'r dyfodol

Lleihau rhwystrau i weithio

Cefnogi datblygu sgiliau sector allweddol

Targedu datblygiad mentrau Gwyddoniaeth, Technoleg, Peirianneg a Mathemateg

Cyflwyno sgiliau arweinyddiaeth a rheoli

Busnesau llwyddiannus sy'n tyfu, yn ffynnu ac yn cyflogi

Hyrwyddo a chefnogi mentrau bach a chanolig cychwynnol

Hyrwyddo gweithgarwch entrepreneuraidd mewn ysgolion a cholegau

Datblygu'r defnydd o gymalau budd cymunedol mewn contractau sector cyhoeddus

Hyrwyddo Sir Benfro fel canolbwynt ynni'r DU

Darparu cefnogaeth i'r sectorau bwyd, twristiaeth ac amaeth Cynyddu ansawdd ac amrywiaeth y cynnig twristiaeth trwy'r Bartneriaeth Gyrchfannau Cefnogi mentrau cymdeithasol newydd a phresennol

Mae economi Sir Benfro yn ffyniannus ac yn llewyrchus

Cyfraniad at y Canlyniad

BLAENORIAETH


GWEITHRED BENNAWD

Byddwn yn: Pl

anta

Theu

luoe

dd

Econ

omi

YrAm

gylch

edd

Iech

yd

Diog

elu

Diog

elw

ch

Isadeiledd a buddsoddiad i gefnogi economi deinamig a ffyniannus

Gwella mynediad, cyflymder a chysylltedd cyfathrebu symudol a band eang

Hyrwyddo datblygiad canol ein trefi a'n pentrefi

Cefnogi datblygiadau porthladd, marina a mordaith

Datblygu Canolfan Arloesedd y Bont fel both arloesedd mewn busnes

Cefnogi cyflwyniad y Parth Menter

Mynd ati i ddatblygu ein safleoedd cyflogaeth strategol

24

25



0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Pennawd y pen ar brisiau sylfaenol cyfredol

De-orllewin Cymru Cymru Y DERYNAS UNEDIG

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

5500

6000

6500

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Nifer o fusnesau gweithredol

Ceredigion Sir Penfro Sir Gâr

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Maw

2006

Jun

2006

Med

i200

6De

c200

6M

aw20

07Ju

n20

07M

edi2

007

Dec2

007

Maw

2008

Jun

2008

Med

i200

8De

c200

8M

aw20

09Ju

n20

09M

edi2

009

Dec2

009

Maw

2010

Jun

2010

Med

i201

0De

c201

0M

aw20

11Ju

n20

11M

edi2

011

Dec2

011

Maw

2012

Med

i201

2M

aw20

13M

edi2

013

Maw

2014

Med

i201

4M

aw20

15M

edi2

015

Maw

2016

Med

i201

6M

aw20

17M

edi2

017

Cyflogaeth yn Sir Benfro

% 16-64 oed mewn cyflogaeth % 16- % 16-

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

-64 oed

Sir Gâr Ceredigion Sir Benfro Cymru

5 Nid oes unrhyw ddata ar gyfer Sir Benfro ar gael ar hyn o bryd.

5

5. yr AmgylcheddMae pobl Sir Benfro'n mwynhau amgylchedd

dymunol, cynaliadwy ac amrywiol

5.1 Cy5wyniad

5.1.1 Mae dysgu byw'n gynaliadwy a diogelu ein hamgylchedd ynhollbwysig i iechyd a ffyniant Sir Benfro a'i phobl yn ydyfodol. Cydnabyddir yn gyffredinol bod amgylchedd naturioliach ac amrywiol yn bwysig wrth gyfrannu i ansawdd bywyda'i fod hefyd yn ffactor allweddol wrth gynnal twfeconomaidd.

5.1.2 Er bod pwysigrwydd ein hamgylchedd yn cael ei gydnabod,mae'n amlwg nad yw'r ffordd yr ydym yn manteisio ar y bydnaturiol a defnyddio ei adnoddau ar hyn o bryd yngynaliadwy. Ni allwn barhau i ddefnyddio deunyddiau morgyflym ag yr ydym ar hyn o bryd, fel arall bydd cenedlaethau'rdyfodol yn wynebu problemau difrifol a diffyg adnoddaunaturiol. Yn lle mae'n rhaid i ni barchu ein cyfyngiadauamgylcheddol a byw y tu mewn iddynt.

5.1.3 Ar hyn o bryd mae Llywodraeth Cymru'n ymgynghori ar eiMesur Datblygu Cynaliadwy, y mae ei fwriad yw rhoi datblygucynaliadwy wrth wraidd gwneud penderfyniadau ar yr hollwasanaethau cyhoeddus a'u cyflwyno. Byddwn yn gweithioy tu mewn i'r fframwaith datblygol hwn i sicrhau bod eingwaith yn cefnogi lles amgylcheddol ein dinasyddion. Maecynigion ar gyfer Bil Cynllunio, Bil Amgylcheddol a BilTreftadaeth oll yn debygol o ddwyn ffrwyth yn ystod cyfnod yCynllun hwn ac mae gan y cyfan y potensial i gyfrannu tuagat ei ganlyniadau.

26

27

• Yn y dyfodol bydd angen dull ecosystem holistig tuag at reolitir sy’n cydbwyso’r defnydd o adnoddau naturiol gydagofynion cadwraeth. Bydd angen i’r dull hwn ystyriedmaterion megis newid hinsawdd, trwy gynnal systemgysylltiedig o lefydd agored i roi bob cyfle i gynefinoedd arhywogaethau addasu i’r effaith.

• Mae Asiantaeth yr Amgylchedd Cymru, Cyngor Cefn GwladCymru, Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Sir Benfro aChyngor Sir Penfro wedi bodloni’r targedau a osodwyd ganLywodraeth Cymru’n gyson i leihau CO2. Mae pob sefydliadyn ymroddedig i fodloni neu ragori ar holl dargedau’r dyfodol.

• Mae Cyngor Cefn Gwlad Cymru ac Awdurdod ParcCenedlaethol Arfordir Sir Benfro ill dau wedi ennill achrediad yDdraig Werdd ar gyfer rheolaeth amgylcheddol effeithiol acmaent yn ystyried yr opsiynau i ddilyn ISO 14001 a BS8555.Mae Asiantaeth yr Amgylchedd Cymru wedi cyflawniachrediad EMAS. Mae pob sefydliad wedi rhoi ar waith nifer ogynlluniau cynaliadwyedd gan gynnwys uwchraddioinswleiddio tai, gosod rheolyddion ynni effeithlon, gwneudrhagor o ddefnydd o ynni adnewyddadwy, lleihau teithiaumewn ceir, newid i fiodanwydd a phrynu’n lleol.

• Mae nifer y paneli solar sydd wedi’u gosod ar dai preifat acymddangosiad twrbeini gwynt ledled y Sir yn arwydd clir fodunigolion a’r sector preifat yn buddsoddi mewn cynlluniau ynniadnewyddadwy. Bydd gosodiadau ynni adnewyddadwy ar y tirac ar y môr hefyd yn ymddangos fwy fwy ar dirlun Sir Benfro.

• Mae mudiadau yn Sir Benfro wedi cydweithio i sicrhau cwrddâ thargedau ailgylchu Llywodraeth Cymru trwy ddarparugwasanaethau casglu ymyl y ffordd, a thrwy greu pwyntiauailgylchu diogel a dymunol. Ar hyn o bryd, mae 54% owastraff wedi’i ddargyfeirio i gael ei ailddefnyddio, ei ailgylchuneu ei gompostio.


5.2.1 Ni ellir mynd i'r afael yn effeithiol â newid hinsawdd trwyweithio ar ein pennau ein hunain - mae'n dylanwadu arnom ni igyd, ac ar draws ffiniau daearyddol a threfniadaethol. Mae'nrhaid i ni gydweithio i ddyfeisio strategaethau a fydd yn helpu iliniaru ei effaith. Bydd ein hymateb yn parhau i gynnwys gwellacyfleusterau gwastraff ac ailgylchu, lleihau allyriadau carbon ahyrwyddo atebion arloesol i’r heriau a wynebwn.

• Mae ystadegau Swyddfa’r Tywydd yn dangos bod hinsawdd yDU yn cynhesu’n raddol ers 1960 ac mae modelu hinsawddyn rhagweld bydd y duedd hon yn parhau. Mae Llywodraeth yDU wedi nodi mai newid hinsawdd yw un o’r bygythiadaumwyaf difrifol sy’n wynebu’r byd ac yn rhagweld y galltymheredd cyfartalog y byd godi rhwng 1.1°C a 6.4°Cuwchben lefelau 1990 erbyn diwedd y ganrif hon.

• Mae dogfen ymgynghori Llywodraeth Cymru ‘Cymru Fyw:Fframwaith Amgylchedd Naturiol’ yn nodi’r cynigion i sicrhaufod gan Gymru ecosystemau fwyfwy gwydn ac amrywiol sy’ncynnig manteision economaidd, amgylcheddol achymdeithasol. Maent yn cynnwys ystyried yr amgylchedd ynsystem gyfan a rhoi ar waith broses gynllunio gofodol sengl aseiliwyd ar risg.

• Mae mudiadau lleol yn ailddefnyddio neu'nailgylchu sypiau mawr o ddodrefn, dillad aceitemau eraill. Er enghraifft yn 2011/12ailddefnyddiodd ac ailgylchodd PembrokeshireFRAME Ltd 430 tunnell o ddodrefn, dillad aceitemau cartref eraill, gan gynrychioli 2.43% o'rcyfanswm ailgylchu a recordiwyd gan y Cyngor Sir.Mae siopau elusennau hefyd yn gwneud cyfraniadarwyddocaol, ond nid yw'r wybodaeth hon yn caelei chofnodi. Yn seiliedig ar ystadegau cenedlaethol,amcangyfrifir y gallai siopau elusennau fod yncyfrannu 4.3% pellach o ailgylchu 'cuddiedig'.

• Mae Awdurdod y Parc Cenedlaethol a'r Cyngor Sirwedi cydnabod yr angen am ddatblygu taifforddiadwy o safon ac wedi cefnogi safonaudylunio adeiladu priodol a chynaliadwy.

• Mae'r partneriaid yn gweithio i gynydduymwybyddiaeth ar ystod o faterion amgylcheddolgyda'r sector preifat a chyda'r cyhoedd. Mae’r dulliauymgysylltu’n cynnwys rhaglenni addysg wedi'uteilwra a anelir at bob grŵp oedran, darparu cyngor ifusnesau ar ddefnyddio adnoddau a mentrau carbonisel, neu drefnu digwyddiadau sy'n canolbwyntio aryr amgylchedd naturiol neu hanesyddol.

• Mae partneriaeth sy'n cynnwys LlywodraethCymru, y Cyngor Sir, Cyngor Cefn Gwlad Cymru,Asiantaeth yr Amgylchedd Cymru, Network Rail, yrYmddiriedolaeth Genedlaethol, y Gymdeithas Tir aBusnesau Cefn Gwlad a PCNPA wedi datblyguCynllun Rheoli'r Draethlin, sy'n adnabod risgiau igymunedau, busnesau, isadeiledd a chynefinoeddo ganlyniad i newid hinsawdd a chynnydd yn lefel ymôr. Mae'r cynllun hefyd yn cynnig gweithredu i

liniaru'r bygythiadau trwy weithio’n effeithiolmewn partneriaeth.

5.2.2 Mae amgylchedd naturiol eithriadol Sir Benfro'nun o'n hasedau mwyaf. Mae traean o'r Sir wedi'idiogelu gan statws Parc Cenedlaethol ac maenifer a maint y dynodiadau cadwraeth yngydnabyddiaeth glir o’i phwysigrwydd o ranbioamrywiaeth a daeareg.• Mae asedau naturiol Sir Benfro yn golygu ei bod

yn lleoliad gwyliau pwysig. Mae twristiaeth ynddiwydiant allweddol yr amcangyfrifir ei bod yncyfrannu bron i £570 miliwn i’r economi leol acyn cefnogi mwy na 16,000 o swyddi’nuniongyrchol ac anuniongyrchol.

• Mae ystod eang o sefydliadau ac unigolion yncyfrannu tuag at reoli’r amgylchedd naturiol trwyweithio mewn partneriaeth. Mae’n cynnwyscynlluniau amaethyddol amgylcheddol, rheolisafleoedd dynodedig, gweithio ar brosiectaurheoli tir mawr, rheoli gwarchodfeydd naturcenedlaethol, gweithio gyda pherchnogion tir,rheoli afonydd, a gweithio mewn partneriaeth âdiwydiant (e.e. grŵp GwyliadwriaethAmgylcheddol Dyfrffyrdd Aberdaugleddau).

28

diwylliannol, cymdeithasol, economaidd acamgylcheddol ar gyfer pobl leol a ffocws penodolar gynaliadwyedd.

• Mae Partneriaeth Fioamrywiaeth Sir Benfro yngyfrifol am gyflwyno’r Cynllun GweithreduBioamrywiaeth Leol. Mae'r cynllun yn nodistrategaethau i ymdrin ag ystod o heriauamgylcheddol gan gynnwys gwella amgylcheddaudŵr croyw, arfordirol a mewndirol, adfer ac ail-greucynefinoedd a diogelu rhywogaethau.

• Ymfalchïwn yn ansawdd ein hamgylchedd. Maeasesiad annibynnol o Sir Benfro wedi barnu bod98.8% o gefnffyrdd a thir perthnasol wedi’u cynnal achadw at safon uchel neu dderbyniol o lendid. Maegan Sir Benfro 12 traeth Baner Las (mwy nagunrhyw ran arall o'r DU), 1 parc gwledig BanerWerdd a mwy na 50 o Wobrau Arfordir a Glan Môr -y mwyaf yng Nghymru.

5.2.3 Mae mynediad dibynadwy i asedau isadeileddmegis ffyrdd, trydan, TGCh, dŵr a charthffosiaethyn anghenraid ar gyfer y gymdeithas fodern. Ganfod Sir Benfro'n sir wledig, mae'n rhaid i ni barhau igynnal a gwella’r gwella’r isadeiledd ac adnoddaucyfathrebu angenrheidiol sy'n galluogi pobl ihygyrchu gwasanaethau lleol. Wrth wneud hynrydym hefyd yn cefnogi bywiogrwydd hir dymor eincymunedau trwy greu cyfleoedd cyflogaeth lleol.Mae cludiant yn fater arbennig o bwysig i bobl a’nher yw ceisio lleihau dibyniaeth ar berson unigol ynteithio mewn car.

• Mae’r Cynlluniau Datblygu Lleol ar gyfer Sir Benfrowedi adnabod cynaladwyedd fel blaenoriaeth

• Yn bartneriaid cynllunio, mae Cyngor Sir Penfroac Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir SirBenfro wedi cynhyrchu Cynllun Datblygu Lleol yrun sy’n sefydlu’r strategaethau a’r polisïau iarwain y defnydd a’r datblygiad o dir yn SirBenfro hyd at 2021. Mae pob cynllun yncydnabod pwysigrwydd yr amgylchedd naturiol ahanesyddol ac yn cynnwys polisïau clir gyda’rnod o ddiogelu a chynnal cymeriad nodedig y Sir.

• Rydym yn cydnabod gwerth ein hamgylcheddhanesyddol a’i phwysigrwydd i’n helpu i ddeallein cefndir a chadw ein treftadaeth ddiwylliannolunigryw. Yn ogystal, rydym yn cydnabod bod ganyr amgylchedd adeiledig effaith uniongyrchol aransawdd bywydau pobl. Mae ystod eang osefydliadau ac unigolion yn gweithio gyda’i gilyddi ddehongli a chadw nodweddion arbennig achymeriad nodedig Sir Benfro, a’i gwneud ynhygyrch i gynulleidfa ehangach.

• Mae PLANED, partneriaeth sy’n cael ei harwaingan y gymuned, yn gweithio ledled Sir Benfro igyflawni prosiectau sydd â manteision

29

allweddol. Dylanwadir yn gryf ar y strategaeth argyfer datblygu yn y dyfodol gan argaeleddgwasanaethau presennol, cyfleoedd cyflogaeth agalluoedd yr isadeiledd cludiant presennol.

• Mae awdurdodau lleol yn defnyddio amrywiaeth oddulliau i hysbysebu a rhoi cyngor ar fynediad i'rllwybrau a llwybrau ceffyl o dan eu gofal nhw, acyn cynnal safleoedd a meysydd parcio niferussy'n darparu mynediad i lwybrau cerdded athraethau poblogaidd. Yn ogystal â darparucyfleoedd ar gyfer cludiant cynaliadwy ar droedac ar feic, mae gan ein rhwydwaith hawliautramwy cyhoeddus arwyddocâd economaidd argyfer y diwydiant twristiaeth. Mae hawliau tramwycyhoeddus hefyd yn darparu cyfleoedd ar gyferhamdden ac ymarfer corff iach.

• Mae’r Cynlluniau Datblygu Lleol yn cefnogicerdded a beicio fel dewisiadau cynaliadwyamgen o deithio yn Sir Benfro, a hynny felgweithgareddau hamdden ac yn ddulliau cyfleuso deithio sy'n llesol i'r amgylchedd ar gyferteithiau byrrach. Ers 2001, buddsoddwyd

£5,306,000 mewn 26 o gynlluniau gwella ar drawsy Sir i ddarparu llwybrau diogel mewncymunedau, yn enwedig i ysgolion. Maehyfforddiant diogelwch ffyrdd at safonaucenedlaethol ar gael i'r holl blant ysgol gynradd(ac i oedolion ar gais).

• Mae darpariaeth cludiant mewn sir wledig fel SirBenfro yn fater cymhleth trawsbynciol sy’ndylanwadu ar holl ganlyniadau’r CynllunIntegredig Sengl ond yn enwedig y rheini sy’nberthnasol i’r Economi ac Iechyd. Maehygyrchedd a fforddiadwyedd cludiantcyhoeddus, preifat a chymunedol yn effeithio’nddifrifol ar y dewisiadau sydd ar gael i nifer odrigolion o ran mynediad i wasanaethau,cyfleoedd cyflogaeth a hamdden. Mae dwyseddpoblogaeth isel a chyfyngiadau ar adnoddau’ngolygu bod arloesedd a hyblygrwydd o randarpariaeth cludiant yn anghenraid, yn enwedig argyfer y rheini a chanddynt incwm isel ac sy’nchwilio am waith, neu ar gyfer y rheini achanddynt broblemau iechyd a symudedd acangen cael mynediad i wasanaethau.

• Mae'r defnydd o gludiant cyhoeddus yn cael eihyrwyddo’n eang ac mae Awdurdod y ParcCenedlaethol a'r Cyngor Sir yn cefnogiGwasanaeth Bws yr Arfordir sy'n darparumynediad i bob rhan o'r arfordir gan ddefnyddiocerbydau addas i gadeiriau olwyn.

• Mae'r tair llinell reilffordd yn Sir Benfro'n darparucysylltiad â'r rhwydwaith rheilffyrdd cenedlaetholynghyd â rhai cyfleoedd cymudo lleol. Er hynny,bysiau yw'r brif ffurf ar gludiant cyhoeddus a

30

ddefnyddir, er bod gwasanaethau rheolaidd amynych wedi'u cyfyngu i'r prif rwydwaith ffyrdd.Mae'r defnydd o gludiant cyhoeddus i deithio i'rgwaith yn gyfyngedig (3.01% ar fysiau ac 0.38%ar y rheilffordd) o'i gymharu â 65% o bobl sy'nteithio i'r gwaith yn y car. Ceir preifat yw’r brifffurf ar gludiant o hyd ac isadeiledd y priffyrddyw’r ffactor unigol pwysicaf sy’n effeithio ardeithio i'r gwaith.

• Mae'r defnydd o wasanaethau cludiantcymunedol gwirfoddol yn helpu'r rhai nad oesganddynt fynediad i'w cludiant eu hunain ac nadoes ganddynt neu na allant ddefnyddiogwasanaethau cludiant cyhoeddus confensiynol.Yn ogystal, mae darpariaeth symudol yn cynniggwasanaethau gwerthfawr i bobl yn eu cartrefi euhunain, gan helpu i gefnogi byw’n annibynnol abrwydro yn erbyn unigedd gwledig.

• Ers 2010, mae Bwrdd Iechyd Hywel Dda a’rCyngor Sir wedi cyflogi swyddog cludiant amserllawn i ddatblygu opsiynau cludiant nad ydynt ynfrys ar gyfer cleifion. Yn Sir Benfro, yn ystod yflwyddyn ariannol 2011/12 gwnaed 1,584 o

deithiau gan gleifion ym mysiau mini'r Cyngor Sir,ar gost gyfartalog o £26.68. Y gost gyfartalog argyfer y teithiau hyn mewn ambiwlans fyddai£41.99. Yn ystod yr un cyfnod, gwnaed 674 odeithiau gan gleifion mewn cerbydau cludiantcymunedol, am gost gyfartalog o £6.00 y daith.Gyda’i gilydd mae’r mentrau hyn wedi arbed mwyna £51,000.

• Mae Sir Benfro'n bell o brif glymdrefi De Cymruac mae cysylltiadau ffordd i Sir Benfro ac oddimewn iddi'n gyfyngedig, heb unrhyw draffyrddneu ffyrdd deuol, er mai hon yw un o’r prif ffyrddtrafnidiaeth i Weriniaeth Iwerddon. Er hynny, maeisadeiledd y priffyrdd yn gynhwysfawr, gangynnwys 175 milltir o gefnffyrdd a phrif heolydddosbarth A a mwy na 1,400 o filltiroedd o ffyrdderaill ar draws poblogaeth fach y cefn gwlad.Gellir cymharu cyflwr cefnffyrdd Sir Benfro agawdurdodau eraill, gyda 6.3% o ffyrdd-A yn caeleu hasesu yn rhai mewn cyflwr gwael, sy'n agosat y ffigur cyfartalog o 6% ar gyfer Cymru.

31

5.3 Sir Benfro 2018

5.3.1 Yn ogystal â'r problemau sy'n bodoli heddiw, mae'r Cynllunhwn hefyd yn anelu at adnabod a mynd i'r afael â'r heriau sy'ndebygol o ddod i'r amlwg yn ystod oes y cynllun hwn.

5.3.2 Mae’r Adran Ynni a Newid Hinsawdd wedi adnabod nifer oeffeithiau tebygol sy'n deillio o newid hinsawdd gan gynnwys:

• rhagor o ddigwyddiadau tywydd eithafol yn arwain at lifogydda sychder,

• effeithiau niweidiol ar iechyd planhigion ac anifeiliaid,• cynnydd yn y prinder o fwyd a dŵr,• cynnydd hir dymor na ellir ei gywiro yn lefel y môr; a• bygythiad cynyddol i isadeiledd a allai:o ddadleoli pobl ac amharu ar wasanaethau a chyfathrebu, ao niweidio neu ddinistrio asedau megis ffyrdd, rheilffyrdd,

cyflenwadau trydan

5.3.3 Bydd bodloni gofynion deddfwriaeth yr UE, LlywodraethPrydain a Chymru yn golygu:

• cynyddu cyfanswm y gwastraff sy’n rhaid ei ailgylchu a’igompostio, a

• lleihau ôl troed carbon sefydliadau a gweithgareddau.

5.3.4 Bydd prisiau ynni, tanwydd a bwyd yn cynyddu a fydd yn:• cael effaith negyddol anghymesur ar ardal wledig anghysbell

fel Sir Benfro,• rhoi rhagor o straen ariannol ar aelwydydd gan beri caledi i’r

rheini ar incwm isel neu incwm sefydlog,• ei wneud yn anoddach i fusnesau gwledig gystadlu, a• gwneud rhagor o wasanaethau bws yn anghynaladwy.


5.4.1 Ar sail yr wybodaeth sydd ar gael i ni, rydym wedi cytuno iffocysu ein gwaith ar dair blaenoriaeth allweddol:

• Bydd Sir Benfro yn mynd i'r afael â her newid yn yr hinsawdd• Bydd ansawdd amgylchedd Sir Benfro'n cael ei ddiogelu a'i

wella• Bydd gan Sir Benfro gysylltiadau cyfathrebu da i'r Sir ac o fewn y Sir.

32

Mae pobl Sir Benfro'n mwynhau amgylchedd dymunol, cynaliadwy ac amrywiol Cyfraniad at y Canlyniad

BLAENORIAETH


GWEITHRED BENNAWD

Byddwn yn: Pl

anta

Theu

luoe

dd

Econ

omi

YrAm

gylch

edd

Iech

yd

Diog

elu

Diog

elw

ch

Bydd Sir Benfro yn mynd i'r afael â her newid yn yr hinsawdd

Cwrdd â thargedau ailgylchu/compostio Llywodraeth Cymru

Cwrdd â thargedau gostwng carbon Llywodraeth Cymru

Hyrwyddo cynaladwyedd trwy raglen addysg gynhwysfawr

Creu cymunedau gwydn sy'n gallu ymdopi â newid hinsawdd

Defnyddio'r CDLl i hyrwyddo datblygu cynaliadwy

Hyrwyddo gweithgarwch economaidd isel ei effaith mewn cymunedau lleol

Bydd ansawdd amgylchedd Sir Benfro'n cael ei ddiogelu a'i wella

Cynnal ansawdd traethau Sir Benfro a d r ymdrochi

Diogelu bioamrywiaeth Sir Benfro

Gweithio i ddifodi chwyn ymledol anfrodorol

Gwella ansawdd aer a sicrhau statws ecolegol da ardaloedd o dd r

Diogelu amgylchedd hanesyddol a naturiol Sir Benfro

33

34

Mae pobl Sir Benfro'n mwynhau amgylchedd dymunol, cynaliadwy ac amrywiol Cyfraniad at y Canlyniad

BLAENORIAETH


GWEITHRED BENNAWD

Byddwn yn: Pl

anta

Theu

luoe

dd

Econ

omi

YrAm

gylc

hedd

Iech

yd

Diog

elu

Diog

elw

ch

Bydd gan Sir Benfro gysylltiadau cyfathrebu da i'r Sir ac o fewn y Sir

Lobïo dros a hyrwyddo'r defnydd o systemau TGCh gwell

Cynnal a chadw llwybrau troed a cheffyl at safon dda

Hyrwyddo cerdded a beicio fel ffyrdd cynaliadwy o deithio

Integreiddio gwasanaethau ac isadeiledd bws, rheilffordd, beicio a cherdded

Hyrwyddo a chefnogi cludiant cyhoeddus fforddiadwy a hygyrch

Hyrwyddo a chefnogi mentrau cludiant cymunedol

Cynnal a chadw ffyrdd at safon dda

35



0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

% gostyngiad mewn carbon

Gostyngiad Targed Gostyngiad Gwirioneddol

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

Gwaredu Gwastraff

Tirlenwi Ailgylchedig Compostio lwfansau tirlenwi

0.00%

1.00%

2.00%

3.00%

4.00%

5.00%

6.00%

7.00%

8.00%

9.00%

2007-08 2008-09 2009-10 2010-11 2011-12

Ffyrdd dosbarth A mewn cyflwr gwael

Cymru Sir Benfro Sir Gâr Ceredigion

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17

Sir Benfro Sir Gâr Ceredigion Cymru

92%

93%

94%

95%

96%

97%

98%

99%

100%

2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11

Strydoedd wedi'u glanhau at safon uchel neu dderbyniol

Sir Benfro Sir Gâr Ceredigion

Agenda Datblygu Data: Datblygu mesurau i asesucyflwr bioamrywiaeth yn Sir Benfro

6. Iechyd, gofal a llesMae pobl Sir Benfro yn fwy iach

6.1 Cy5wyniad

6.1.1 Cydnabyddir yn gyffredinol bod llawer o ffactorau'n effeithioar iechyd. Ar lefel unigol mae ffactorau biolegol sefydlog,megis oedran, rhyw a chyfansoddiad genetig, a ffactorauffordd o fyw y gellir eu newid fel ysmygu, deiet ac ymarfercorff. Ar lefel uwch yw'r penderfynyddion ehangach sy'ndylanwadu ar iechyd, yn uniongyrchol neu'n anuniongyrchol,gan gynnwys ffactorau amgylcheddol, cymdeithasol aceconomaidd.

6.1.2 Cydnabuwyd ers tro nad yw gwella iechyd a lles yn rhywbethy gall un mudiad unigol ei wneud ar ei ben ei hun. Gallmudiadau sy'n gweithio mewn partneriaeth gyflwyno gwellcanlyniadau na'r rhai sy'n gweithio ar wahân. Dyna pam maeCyngor Sir Penfro a Bwrdd Iechyd Hywel Dda wedi gweithioar y cyd gyda phartneriaid yn y sector gwirfoddol, IechydCyhoeddus Cymru a'r gymuned ehangach i ganolbwyntio ary canlyniad hwn. Mae gennym gyfrifoldeb i gydweithio iymdrin ag ystod y cydrannau sy'n gwneud iechyd da asicrhau bod pawb mor iach ag y gallant fod.

6.1.3 Mae gennym rôl i'w chwarae fel unigolion hefyd; mae'n rhaidi ni gymryd mwy o gyfrifoldeb dros ein hiechyd ein hunain.Mae angen annog yr ymdeimlad hwn o gyfrifoldeb yn ygymuned ehangach - fodd bynnag gallai annog unigolion ifabwysiadu ffyrdd mwy iach o fyw brofi i fod yn hersylweddol.

36

cymdeithasol, oherwydd bydd y grŵp oedran hwn yn fwytebygol o fod angen y gwasanaethau hyn.

• Yn 2001, roedd ychydig o dan 9% o’r boblogaeth dros 75oed. Yn 2011, cynyddodd hyn i 10% ac erbyn 2021 rhagweliry bydd yn 13%. Mae hyn yn cyfateb i gynnydd o dros 50% ynnifer y bobl dros 75 oed rhwng 2011 a 2021.

• Mae nifer y bobl yn Sir Benfro sy’n derbyn gwasanaethaucymdeithasol i oedolion wedi cynyddu’n sylweddol (o tua30%) ers 2007. Mae’r mwyafrif o’r cynnydd hwn ymhlith yrheini dros 65 oed. Mae’r cynnydd yn y galw ar adnoddaucyfyngedig yn golygu y bydd rhaid adolygu pa wasanaethauyr ydym yn eu darparu, sut yr ydym yn eu darparu ac i bwy ygallwn eu darparu

• Mae nifer y cwsmeriaid dros 18 oed sy’n derbyngwasanaethau wedi cynyddu o 36% ers 2009/10. Maecwsmeriaid hefyd yn dewis derbyn gofal yn y cartref wrth i ofalcartref gael ei ystyried yn gynyddol yn lle darpariaeth cartrefgofal.

• Mae’r cynnydd yn nifer y bobl hŷn yn debygol o gael eigysylltu â chynnydd mewn cyflyrau cronig sy’n berthnasol ioedran, megis afiechydon cylchrediad ac anadlol achanserau. Yn 2010, yr achosion marwolaeth mwyaf niferusyng Nghymru oedd afiechydon y system gylchrediad (33%),canser (28%) ac afiechydon y system anadlol (14%).

• Mae anghenion iechyd pobl wedi newid ers i’r gwasanaethaucymunedol presennol gael eu llunio 10 i 15 mlynedd yn ôl. Yrher bellach yw datblygu gwasanaethau iechyd a gofalcymdeithasol ymatebol 24 awr sy’n cefnogi grwpiau sy’nagored i niwed a chadw pobl allan o ofal sefydliadolamhriodol. Trwy ddatblygu ymyraethau wedi’u targedu,bellach mae gwasanaethau’n cael eu darparu i gefnogi poblyn y gymuned yn hirach. Dengys ffigurau ar hyn o bryd, bod94.8% o gwsmeriaid gofal cymdeithasol dros 18 oed a


6.2.1 Mae disgwyliad hyd oes yn y Sir yn cynyddu. Mae disgwyliadhyd oes ymysg dynion yn Sir Benfro yn agos at y ffigurcyfartalog ar gyfer Cymru ac wedi cynyddu'n gyson yn unol â'rffigur Cymru gyfan (cynnydd o 4% ar gyfer disgwyliad hyd oeso enedigaeth dros ddeng mlynedd). Mae disgwyliad hyd oes argyfer menywod ychydig uwchben y ffigur cyfartalog ar gyferCymru ac wedi cynyddu'n unol â ffigur cyfartalog Cymru (2.9%dros ddeng mlynedd). Wrth i ddisgwyliad oes barhau i gynyddu,mae’n bwysig nodi y gallai nifer o’r blynyddoedd ychwanegolhyn o fywyd olygu iechyd llai ffafriol neu gyfnodau hir o iechydgwael a dibyniaeth.

6.2.2 Gyda chynnydd mewn disgwyliad oes bu newid yn y boblogaeth,â phobl hŷn bellach yn fwy o’r gyfran boblogaeth. Y newidiadaudemograffig mwyaf sylweddol a welwyd hyd yn hyn, a rhagweliry bydd hyn yn parhau, yw’r cynnydd yn nifer y bobl hŷn yn y Sir.Yn 2001, roedd tua 19% o’r boblogaeth yn 65 oed a hŷn. Erbyn2011, roedd hyn wedi cynyddu i 22%. Mae cyfran y bobl hŷn yny grŵp oedran 65 oed a hŷn hefyd yn cynyddu, sy’n berthnasoliawn i ddarpariaeth gwasanaethau iechyd a gofal

37

90.45% o gwsmeriaid dros 65 oed yn cael eucefnogi yn y gymuned.

• Yn ôl canlyniadau Arolwg Iechyd Cymru 2010/11,mae 9% o’r boblogaeth sy’n oedolion ar hyn obryd yn cael eu trin am salwch meddwl.Amcangyfrifir bod gan 1,846 o bobl dros 65 oedddementia cynnar.

• Rydym yn cydnabod y bydd angen ar boblfynediad i wahanol fathau o wasanaethau arwahanol gyfnodau yn eu bywyd. Bydd ygwasanaethau hyn yn gwahaniaethu mewn natura bydd angen iddynt ymateb i’r newid mewnanghenion, o gritigol a sylweddol, i gymedrol neuisel. Bydd darparwr y gwasanaethau hefyd ynnewid yn unol â hynny.

6.2.3 Gwyddys bod ymddygiad iechyd pobl yn effeithioar eu hiechyd a risg marwolaeth, gyda deiet iach achytbwys a gweithgaredd corfforol rheolaidd ynrhannau hanfodol o fyw'n iach. Mae ysmygu,deiet gwael a defnydd gormodol o alcohol i gydyn cael effaith fawr ar iechyd, gan arwain yn amlat bobl yn dioddef o salwch tymor hir amarwolaeth gynnar. Mae tystiolaeth yn awgrymubod unigolion yn ymwneud yn gynyddol â'rymddygiadau negyddol hyn, gan arwain atganlyniadau iechyd gwael.

• Gostyngodd cyfraddau ysmygu cyffredinol ymysgoedolion yn Sir Benfro o 26% yn 2003/04 i 24%(ychydig yn uwch na'r ffigur Cymru gyfan o 23%).Fodd bynnag, erys ysmygu fel yr achos unigolmwyaf o farwolaeth y gellid ei hosgoi yngNghymru.

• Mae data Arolwg Iechyd Cymru 2011 yncadarnhau bod 39% o oedolion Sir Benfro wediadrodd am yfed alcohol uwchben y terfyn dyddiolargymelledig o leiaf un diwrnod yn ystod yrwythnos ddiwethaf, gan gynnwys 22% aadroddodd am yfed yn wyllt. Roedd y ffigurauCymru gyfan yn 44% a 27% yr un.

• Mae cyfraddau gordewdra'n cynyddu'n gyflym,gyda chynnydd o tua 20% mewn deng mlynedda chyfraddau ar gyfer y Sir yn agos at neuuwchben cyfartaledd Cymru. Mae ffiguraudiweddar Arolwg Iechyd Cymru'n awgrymu bodtua 22% o oedolion yn Sir Benfro yn ordew. Maegordewdra yn cynyddu'r risg o ddatblygu ystodhelaeth o glefydau cronig, gan gynnwys clefyd ysiwgr math 2, pwysau gwaed uchel a chlefydcardiofasgwlaidd gan gynnwys strôc. Gall hefydamharu ar les ac ansawdd bywyd yr unigolyn.

• Parhaodd lefelau gweithgarwch corfforol yngymharol sefydlog gyda thua 3 o bob 10 ooedolion yn adrodd am 5 neu fwy o ddiwrnodau

38

Sir Benfro mor gyffredin o'i gymharu â gweddillCymru, a bod yr achosion sydd gennym wedi'ucrynhoi bron yn gyfan gwbl yn rhannau trefol ySir. Mae gan Sir Benfro nifer cymharol fach oardaloedd difreintiedig. Mae llai na 5% o drigolionyn byw mewn cymunedau sy'n dod o dan y 10%o ardaloedd mwyaf difreintiedig yng Nghymru.

• Cydnabuwyd ers tro bod gofalwyr (perthnasoedd,cyfeillion a chymdogion nad ydynt yn derbyn tâl)yn darparu cyfran sylweddol a chynyddol o ofal,gan helpu pobl i barhau i fyw yn eu cartrefi.Cydnabyddir hefyd y gall gofalu am eraill gaeleffaith andwyol ar iechyd a lles. Yn ôl Cyfrifiad2011, roedd cyfanswm o 15,195 o ofalwyr yn SirBenfro, gan gynrychioli 12% o'r boblogaeth.

• Mae ein cymunedau’n aml yn agored i gostaucludiant costus ac argaeledd. Mae darparurhwydwaith cludiant sydd wedi’i gydlynu’n dda acopsiynau i fodloni anghenion pobl mewnardaloedd gwledig yn hanfodol. Mae pobl hebgludiant yn parhau’n unig yn ddaearyddol, ynmethu â chael mynediad i wasanaethau,gweithgareddau a chyfleoedd gwaith. Nid yw unar ddeg y cant o aelwydydd yng nghefn gwladCymru yn berchen ar nac â mynediad i gerbydmodur. Mae pobl ar incwm isel a phobl dros 65oed yn ffurfio canran uchel o’r categori hwn.

• Yn ogystal â wynebu anawsterau wrth hygyrchugwasanaethau iechyd, mae unigolion na allanthygyrchu cludiant yn hwylus yn aml yn colli allanar fynd i weithgareddau cymdeithasol a hamdden.Mae hyn yn ynysu'r unigolyn o gymdeithas, sy’ngallu cael effaith andwyol ar ei iechyd a lles.

actif yr wythnos yn 2011. Fodd bynnag,adroddodd tua 3 o bob 10 o oedolion nadoeddent wedi gwneud unrhyw weithgarwchcorfforol yn ystod yr wythnos flaenorol.

6.2.4 Mae anghydraddoldebau iechyd yn fwy namater technegol neu academaidd;gwahaniaethau ydyn nhw a all effeithio'n fawr arfywyd yr unigolyn. Mae anghydraddoldebau'ndeillio o sawl ffactor megis tlodi, lleoliaddaearyddol, diwylliant a ffordd o fyw. Er bod rhaio'r rhain yn bethau na allwn eu newid, gellir osgoillawer o'r gwahaniaethau mewn iechyd rhwngrhannau gwahanol o'n cymdeithas.

• Mae'r cyswllt rhwng amddifadedd economaidd-cymdeithasol a chanlyniadau iechyd gwael wedi'isefydlu ers tro. Mae gan hwn y potensial i gaeleffaith negyddol ar gydlyniad cymunedol. Mae'namlwg o adroddiad cryno Mynegai AmddifadeddLluosog Cymru (MALlC) nad yw amddifadedd yn

39

• Ceir ymwybyddiaeth gynyddol yn y modd maeiechyd a thai yn cyd-fynd a'r pwysigrwydd o sut ygall tai dal ddylanwadu ar les corfforol, meddyliola chymdeithasol unigolion a chymunedau.Cydnabyddir hefyd bod amgylchedd sefydlog yny cartref yn gallu arwain at well cyfleoeddaddysgol a chyflogaeth. Mae’n bwysig darparu taipriodol, fforddiadwy i fodloni anghenion tai poblsy’n agored i niwed a darparu’r dewis a’r cymorthiddynt allu byw yn eu cymunedau lleol lle bynnagbo’n bosibl.

• Ceir prinder o dai fforddiadwy yn Sir Benfro.Mae'r cynnydd mewn prisiau tai ers 2001 yngolygu bod prynu tŷ y tu hwnt i gyrraedd y rhanfwyaf o aelwydydd nad ydynt yn berchen ar eucartref ar hyn o bryd. Yn 2011 roedd y pris tŷcanolrif yn Sir Benfro yn £152,500 a'r pris tŷ yn ychwartel isaf oedd £117,000. Yn ystod yr unflwyddyn, yr incwm aelwyd canolrif oedd £23,430,cymhareb fforddadwyedd tai o 5:1.

6.3 Sir Benfro 2018

6.3.1 Yn ogystal â'r problemau sy'n bodoli heddiw,mae'r Cynllun hwn hefyd yn anelu at adnabod amynd i'r afael â'r heriau sy'n debygol o ddod i'ramlwg yn ystod oes y cynllun hwn.

6.3.2 Bydd Sir Benfro yn gweld cynnydd sylweddol ynei phoblogaeth hŷn yn ystod y 10 mlynedd nesaf.Mae’r bwlch mewn disgwyliad oes rhwng yrardaloedd lleiaf a mwyaf difreintiedig yn SirBenfro yn sylweddol a rhaid mynd i’r afael â hyner mwyn osgoi rhagor o annhegwch. Rydymeisoes yn gweld llawer mwy o bobl hŷn ynmewnfudo na’r mwyafrif o siroedd, oherwyddystyrir Sir Benfro yn lle deniadol i fyw, yn enwedigyn hwyrach mewn bywyd. Rydym eisoes yngweld galw sylweddol ar gyfer ein gwasanaethauiechyd a gofal cymdeithasol a bydd hyn ynparhau. Mae’n amlwg na allwn gynnal eingwasanaethau yn eu fformat presennol a byddrhaid i ni weithio gyda’n cymunedau a’nhunigolion i hyrwyddo ffyrdd iach o fyw ac annogunigolion i barhau mor iach ac annibynnol âphosibl gydag ychydig iawn o gefnogaeth.

6.3.3 Dros y blynyddoedd nesaf, bydd partneriaid ynparhau i brofi pwysau difrifol ar gyllidebau. Bydd ycynnydd a ragwelir yn y galw am adnoddaucyfyngedig yn gofyn am adolygiad o'rgwasanaethau a ddarparwn, sut rydym yn eudarparu a phwy dylai fod yn gymwys i'w derbyn.

40

Bellach yr her yw ystyried ad-drefnu sylweddol yn ymodd y cyflawnir y gwasanaethau i fodloni’rcynnydd yn y galw a ddisgwylir.

6.3.4 Yr heriau sylweddol sy'n wynebu Sir Benfro yw:

• yr hinsawdd economaidd y byddwn yn ei hwynebuynghyd â’r galw cynyddol am wasanaethau, yrhagwelir y bydd yn dyblu erbyn 2033,

• cynnydd yn y cymorth sydd ei angen ar gwsmeriaida chanddynt anghenion cymhleth cynyddol ermwyn eu galluogi i aros yn eu cartrefi;

• y twf a ragwelir ym mhoblogaeth trigolion y Sir(amcangyfrifir y bydd yn cynyddu i 124,587 odrigolion erbyn 2021) â phobl 65+ oed yn cynydduo 21.1% i 26.6% o'r boblogaeth, a'r

• cynnydd a ragwelir yn nifer yr unigolion sy’n cymrydrhan mewn ymddygiadau sy’n niweidiol i iechyd.

6.3.5 Er mwyn mynd i'r afael â'r heriau hyn bydd angen ini ddatblygu ymatebion aml-asiantaeth i wellacanlyniadau ar gyfer y boblogaeth gyfan, ganganolbwyntio'n benodol ar hybu iechyd acymyrraeth gynnar.


6.4.1 Ar sail yr wybodaeth sydd ar gael i ni, rydym wedicytuno i ffocysu ein gwaith ar dair blaenoriaethallweddol.

• Helpu a chefnogi pobl i gymryd cyfrifoldeb droswella'u hiechyd a'u lles trwy gydol eu bywydau

• Lleihau anghydraddoldebau trwy weithio ar drawssectorau

• Darparu gwasanaethau iechyd a gofalcymdeithasol priodol a chynaliadwy ar gyfer poblSir Benfro

41

42

Mae pobl Sir Benfro yn fwy iach Cyfraniad at y Canlyniad

BLAENORIAETH


GWEITHRED BENNAWD

Byddwn yn: Plan

taTh

eulu

oedd

Econ

omi

YrAm

gylc

hedd

Iech

yd

Diog

elu

Diog

elw

ch

Bydd pobl yn cael eu helpu a'u cefnogi i gymryd cyfrifoldeb dros wella'u hiechyd a'u lles trwy gydol eu bywydau

Gweithio tuag at roi dogfen y fframwaith strategol dros Iechyd Cyhoeddus 'Ein Dyfodol Iach' ar waith, i wella ansawdd a hyd bywyd a darparu canlyniadau tecach i bawb

Cefnogi pobl i gael iechyd meddwl da a herio stigma a gwahaniaethu

Datblygu gwasanaethau sy'n symud y ffocws tuag at atal ac ymyrraeth gynnar, lleihau unigedd ac eithrio a hyrwyddo annibyniaeth

Gostwng lefelau gordewdra trwy hyroedran

Cynyddu lefelau gweithgarwch corfforol a gostwng ymddygiad eisteddog

Byddwn yn lleihau anghydraddoldebau trwy weithio ar draws sectorau

Darparu tai fforddiadwy a phriodol

Darparu cyngor a chefnogaeth er mwyn i ofalwyr wella'u lles a lles y bobl y maen nhw'n gofalu amdanynt

Darparu gwasanaethau cludiant cymunedol sy'n diwallu ystod eang o anghenion i alluogi mynediad priodol i weithgareddau iechyd a chymdeithasol (siopa, llyfrgell, etc.)

43

Mae pobl Sir Benfro yn fwy iach Cyfraniad at y Canlyniad

BLAENORIAETH


GWEITHRED BENNAWD

Byddwn yn: Plan

taTh

eulu

oedd

Econ

omi

YrAm

gylch

edd

Iech

yd

Diog

elu

Diog

elw

ch

Bydd pobl yn Sir Benfro yn derbyn gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol priodol a chynaliadwy

Darparu gwasanaethau gofal sylfaenol, cymunedol a chymdeithasol priodol a fydd yn galluogi'r unigolyn iawn i hygyrchu'r gwasanaeth cywir ar yr amser cywir yn y lle cywir

Gweithio mewn partneriaeth â'r sector gwirfoddol i gyflwyno gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol sy'n gwella iechyd a lles pobl Sir Benfro

73

74

75

76

77

78

79

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Disgwyliad Hyd Oes

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17

% o ofalwyr y cynigiwyd asesiad neu adolygiad iddynt

0%

10%

20%

30%

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

% Gordewdra a gweithgarwch corfforol ymysg oedolion

% Gordewdra Ymysg Oedolion % Gweithgarwch Corfforol Ymysg Oedolion

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

4

4.5

2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17

44



Agenda Datblygu Data: Datblygu mesurau i asesu'rachosion o dderbyniadau annisgwyl i'r ysbyty a hefydiechyd meddwl

7. diogeluMae plant ac oedolion wedi'u diogelu

7.1 Cy5wyniad

7.1.1 Mae diogelu oedolion a phlant yn fater i bawb. Mae BwrddDiogelu Plant Sir Benfro (BDPSB) a'r Pwyllgor AmddiffynOedolion yn arwain ein gwaith yn y maes hwn.

7.1.2 Mynnodd Deddf Plant 2004 fod pob awdurdod lleol yngNghymru'n sefydlu Bwrdd Diogelu Plant Lleol (BDPLl) igydlynu'r hyn sy'n cael ei wneud gan fudiadau lleol allweddoli ddiogelu a hyrwyddo lles plant.

7.1.3 Gweledigaeth BDPSB yw y gall pob plentyn yn Sir Benfrodyfu i fyny mewn amgylchedd diogel a llawn cariad, hebgamdriniaeth esgeulustod a throsedd, sy'n eu galluogi ifwynhau iechyd da a chyflawni eu potensial.

7.1.4 Yn 2000, cyhoeddwyd arweiniad strategol o'r enw 'MewnDwylo Diogel' ar gyfer awdurdodau yng Nghymru. Fesefydlodd y fframwaith cenedlaethol ar gyfer datblygupolisïau, gweithdrefnau ac arweiniad ar gyfer amddiffynoedolion agored i niwed.

7.1.5 Mae materion Amddiffyn Oedolion yn cael eu trin yn unol âPholisïau a Gweithdrefnau Dros Dro Cymru Gyfan (2010).Mae Pwyllgor Amddiffyn Oedolion Sir Benfro'n cydweithio'nagos â Fforwm Amddiffyn Oedolion Dyfed Powys i gynydduymwybyddiaeth o gyfrifoldebau Amddiffyn Oedolion ac ynsicrhau bod pob un o'u mudiadau'n glynu wrth Bolisïau aGweithdrefnau Dros Dro Cymru Gyfan 2010.

45


7.2.1 Mae Sir Benfro wedi bod yn destun craffu a heriauarwyddocaol mewn perthynas â diogelu plant drosy 18 mis blaenorol. Cynhaliwyd y lefel hon o graffutrwy nifer o archwiliadau allweddol ac wedi arwainat lefel o her a chefnogaeth allanol yn cael eudarparu i Gyngor Sir Penfro. Mae adroddiadauarchwilio gan Estyn ac Arolygaeth GwasanaethauGofal Cymdeithasol Cymru wedi adnabod diffygionclir mewn safonau arfer.

• Mae rhai o'r meysydd allweddol ar gyfer gwellianta adnabuwyd yn ystod yr archwiliadau'n cynnwys:o yr angen am gadw cofnodion clir a chywir,o yr angen am newid diwylliannol mewn Addysg ac

ysgolion,o gwella arfer mewn Adnoddau Dynol,o datblygu systemau sicrhau ansawdd effeithiol ar

gyfer prosesau a gweithdrefnau diogelu,o ffurfioli mecanweithiau adrodd gydag Aelodau,o her broffesiynol a dal asiantaethau'n atebol,o defnyddio technegau ataliaeth a rheoli

ymddygiad,o uwch Aelodau a swyddogion yn dangos

arweinyddiaeth trwy sefydlu trefniadau monitroac atebolrwydd effeithiol,

o y berthynas rhwng gweithwyr proffesiynoladdysg a gwasanaethau cymdeithasol, a

o gwella arfer camdriniaeth proffesiynol.• Mae nifer y plant ar y Gofrestr Amddiffyn Plant

wedi gweld cynnydd cyson. Cafwyd cynnydd mwydramatig yn ddiweddar, ac yn ail chwarter

2012/13 roedd 130 o blant ar y Gofrestr (46 oeddy ffigur yn 2007/08). Mae'n debygol bodymwybyddiaeth gynyddol o faterion diogelu wediarwain at gynnydd yn nifer y cyfeiriadau agwelliant wrth adnabod plant mewn perygl.

• O'r plant ar y Gofrestr Amddiffyn Plant arddiwedd mis Medi 2012, cofrestrwyd dros 41% odan y categori niwed emosiynol. Yn y mwyafrif oachosion dyma ble mae cam-drin domestig wedicael ei adnabod fel ffactor risg. Y ffactorau risgsylweddol eraill yw rhieni sy'n camddefnyddiosylweddau a salwch meddwl.

• Yn ystod 2011/12 derbyniodd 126 o blant ogrwpiau agored i niwed penodol yn Sir Benfrogefnogaeth eiriolaeth gan wasanaeth annibynnola gomisiynwyd ar y cyd gyda phartneriaid yngNgheredigion. Cynllunnir gweithredoedd pellachi sicrhau bod argymhellion o "Lleisiau Coll",adolygiad o wasanaethau eiriolaeth proffesiynolyng Nghymru gan y Comisiynydd Plant, yn caeleu rhoi ar waith.

46

proffil dioddefwyr, pwy sy'n cam-drin, sut a blewedi aros yn gyson. Mae camdriniaeth acesgeulustra corfforol yn parhau fel y ffurfiaumwyaf cyffredin ar gamdriniaeth, er boddioddefwyr yn aml yn dioddef o fwy nag un ffurf.Mae pobl yr un mor debygol o gael eu cam-drinyn eu cartrefi eu hunain ag mewn lleoliad gofal, acmae'r sawl sy'n cyflawni'r camdriniaeth yr un mordebygol o fod y aelod o staff ag yn aelod odeulu’r dioddefwr, neu rywun y maen nhw'n eiadnabod. Nid yw camdriniaeth gan ddieithriaid yndod o dan gylch gwaith y broses amddiffynoedolion, sy'n canolbwyntio ar sefyllfaoedd pangeir tor-ymddiriedaeth mewn perthynas syddeisoes yn bodoli.

• O ran sut yr ymchwilir i honiadau o gam-drinoedolion sy'n agored i niwed, ymchwilir i 12% oachosion yr adroddir amdanynt o dan y brosesymchwilio anhroseddol, sydd wedi'i nodi ymMholisïau a Gweithdrefnau Cymru Gyfan DrosDro. Mae'r cyfryw ymchwiliadau, sydd yn aml ynymwneud â dadansoddiad o leoliadau gofal, ynddarnau hir a chymhleth o waith. Yn ystod2011/12, cynhaliwyd naw ymchwiliad ar y cydgyda AGGCC. Mae ymchwiliadau gan ddarparwyri ymddygiad eu staff eu hunain, gan ddefnyddioprosesau disgyblu mewnol, hefyd yn cael eucyflawni mewn rhai amgylchiadau. Roedd y rhainyn cyfrif am 17% o'r achosion yr adroddwydamdanynt y ystod 2011/12.

• Cafwyd cynnydd sydyn yng nghanran yr achosiono gam-drin honedig sy'n digwydd yn aelwyd yrunigolyn. Gallai hyn fod o ganlyniad i

7.2.2 Mae cyfeiriadau ar gyfer diogelu oedolion hefydwedi cynyddu yn unol ag ymwybyddiaethgynyddol dros flynyddoedd diweddar. Er hynny,cafwyd gostyngiad cyffredinol yn nifer y bobl sy'ncael eu rheoli gan y tîm amddiffyn oedolion. Maehyn yn adlewyrchu'r ffocws ar hyfforddiant adatblygiad a gyflawnwyd trwy gydol y flwyddyn,nid yn unig gyda swyddogion ond hefyd gydagAelodau a grwpiau agored i niwed.

• Rhwng 2009/10 a 2011/12 cynyddodd nifer ycyfeiriadau a wnaed o 669 i 825. Fodd bynnag,cododd nifer yr unigolion a gyrhaeddodd ytrothwy ar gyfer eu trin o dan y gweithdrefnau o139 i 142 dros yr un cyfnod. Roedd hyn oganlyniad i sgrinio pryderon yr adroddwydamdanynt, nad oeddynt yn bodloni’r trothwyon argyfer cynnal ymchwiliad, yn well.

• Dros amser ar draws Cymru, mae’r tueddiadaumewn perthynas â'r mathau o gamdriniaeth,

47

ymwybyddiaeth gynyddol ond gallai hefyd fod oganlyniad i'r nifer cynyddol o bobl â chyflyrau acanghenion cymhleth sy'n cael eu cefnogi i aros yneu cartrefi. Cafwyd cynnydd sylweddol hefyd ynnifer yr achosion lle honnir mai perthynas sy'ngyfrifol am y gamdriniaeth.

• Mae ystod o wasanaethau eiriolaeth statudol acanstatudol sy'n gallu cynnig cefnogaeth i oedolionagored i niwed yn Sir Benfro. Yn 2011/12adroddwyd bod y defnydd o wasanaethaueiriolaeth yn is na'r hyn a ddisgwyliwyd.

• Mae'n ddyletswydd ar weithwyr proffesiynol iystyried cyfeirio i'r gwasanaeth Eirioli Annibynnolo ran Galluedd Meddyliol (IMCA) er mwyn cefnogia chynrychioli oedolion agored i niwed trwyweithdrefnau amddiffyn oedolion. Yn ystod2011/12 derbyniodd y gwasanaeth IMCA drichyfeiriad ffurfiol a thri ymholiad na symudoddymlaen at gamau ffurfiol. Er bod hyn yn debyg iSir Gâr a Cheredigion, roedd yn rhif llawer yn isna'r hyn y gellir ei ddisgwyl o'i gymharu â ffigurauâ dderbynnir o ddarparwyr IMCA eraill mewnrhannau eraill o Gymru.

7.3 Sir Benfro 2018

7.3.1 Yn ogystal â'r problemau a adnabuwyd sy'n bodoliheddiw, mae'r Cynllun hwn hefyd yn anelu atadnabod a mynd i'r afael â'r heriau sy'n debygol oddod i'r amlwg yn ystod oes y cynllun hwn.

7.3.2 Dylanwadir ar ein gallu i sicrhau bod plant ac oedolionyn cael eu diogelu gan yr hinsawdd economaiddanodd, a'r pwysau parhaus canlyniadol ar gyllidebausector cyhoeddus. Mae newidiadau demograffigmegis pobl yn byw yn hirach, mwy o achosion oglefydau megis dementia a mwy o blant yn caeldiagnosis anabledd hefyd yn debygol o gynyddupwysau ar wasanaethau. Dylanwadir hefyd ar y fforddy mae gwasanaethau'n cydweithio i ddiogelu plant acoedolion gan ddeddfwriaeth newydd ar amddiffyn adiogelu plant ac oedolion a hefyd gan gynigion igydlynu cefnogaeth ar sail ranbarthol.

7.3.3 Mae'r heriau allweddol ychwanegol sy'n debygol oddod i'r amlwg dros y pum mlynedd nesaf yn cynnwys:

• cynnydd yn nifer y plant ar y gofrestr amddiffynplant,

• cynnydd yn nifer y Plant sy'n Derbyn Gofal a Phlantmewn Angen,

• cynnydd yn nifer y cyfeiriadau amddiffyn oedolion,• mwy o bwysau ar wasanaethau aml-asiantaeth, a• methu ag adnabod plant ac oedolion mewn perygl

o gael eu cam-drin os bydd gwasanaethau'n caeleu gostwng neu eu colli oherwydd cyfyngiadau argyllidebau.

48


7.4.1 Ar sail yr wybodaeth sydd ar gael i ni, rydym wedicytuno i ffocysu ein gwaith ar un flaenoriaethallweddol:

• Bydd Sir Benfro yn sicrhau diogelu plant, poblifanc ac oedolion agored i niwed.

5.2 Where are we now?

49

Mae plant ac oedolion yn cael eu diogelu Cyfraniad at y Canlyniad

BLAENORIAETH


GWEITHRED BENNAWD

Byddwn yn:

Plan

taTh

eulu

oedd

Econ

omi

YrAm

gylc

hedd

Iech

yd

Diog

elu

Diog

elw

ch

Bydd Sir Benfro yn sicrhau diogelu plant, pobl ifanc ac oedolion agored i niwed

Adolygu gwasanaethau eiriolaeth a chymryd rhan yn Sir Benfro i sicrhau bod lleisiau plant ac oedolion agored i niwed yn cael eu clywed ledled y sir.

Gweithio i sicrhau bod y diwylliant o fewn Addysg yn hyrwyddo diogelu ym mhob un o'i lleoliadau.

Sicrhau adnoddau digonol i fodloni'r galw mewn gwaith rheng flaen.

Sicrhau bod arfer Adnoddau Dynol diogel yn cael ei ymgorffori ym mhob lleoliad.

50


7.5.1 Byddwn yn mesur ein cynnydd yn erbyn yr ystod o ddangosyddion pennawd a ddangosir isod. Dewiswyd y dangosyddion hyn oherwyddeu bod, ar y cyd, yn darparu darlun cytbwys o ansawdd bywyd yn Sir Benfro. Trwy gydweithio ein nod yw gwella perfformiad Sir Benfro.Nid yw'n briodol cynnwys rhagfynegiadau perfformiad ar gyfer y dyfodol gyda'r dangosyddion penodol hyn.

0

20

40

60

80

100

120

140

2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12

Nifer y plant ar y Gofrestr Amddiffyn Plant

Sir Penfro Cyfartaledd Cymru

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2006/07 2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12

Testunau pryder yr adroddwyd amdanynt i Dîm Amddiffyn Oedolion Sir Benfro

Nifer y cyfeiriadau

0

50

100

150

200

250

300

2009/10 2010/11 2011/12

Sir Benfro Cyfartaledd Cymru

84%

86%

88%

90%

92%

94%

96%

98%

100%

2010/11 2011/12

Nifer y cyfeiriadau oedolion lle rheolwyd y risg

Agenda Datblygu Data: Datblygu cerdyn sgoriocytbwys i asesu diogelu plant, pobl ifanc ac oedolionagored i niwed

8. diogelwchMae cymunedau Sir Benfro yn teimlo'n ddiogel

8.1 Cy5wyniad

8.1.1 Mae Sir Benfro yn un o'r lleoedd mwyaf diogel i fyw yngNghymru a Lloegr, gyda lefelau isel iawn o drosedd acanhrefn o'i gymharu ag ardaloedd eraill. Er hynny, rydym ynymwybodol iawn bod rhai problemau lleol yn bodoli, apharhawn yn ymrwymedig i wneud popeth y gallwn i wneudSir Benfro hyd yn oed yn fwy diogel. Er gwaetha'r lefelau iseliawn o drosedd ac anhrefn, cydnabyddwn hefyd fod ofn odroseddu’n bryder sylweddol o hyd ar gyfer llawer o'ntrigolion ac felly mae rhoi sicrhad i'r cyhoedd yn elfen bwysigo'n gwaith. Mae trosedd a’r pryder am drosedd yn caeleffaith negyddol ar gydlyniad cymunedol.

8.1.2 Er i ni wynebu heriau sylweddol yn yr hinsawdd ariannol aceconomaidd bresennol, trwy gydweithio mewn ffyrdd newydda mwy effeithiol byddwn yn parhau i lwyddo wrth leihautrosedd ac anhrefn a'i broblemau cysylltiedig yn Sir Benfro.

8.1.3 Dim ond trwy gydweithio â'r gymuned ehangach y gallwngyflawni gwir welliannau. Ein nod yw sicrhau bod y cyhoeddyn cymryd rhan yn y cynlluniau a phrosiectau hyn.


8.2.1 Mae ymddygiad gwrthgymdeithasol yn fater uchel ei broffilar hyn o bryd. Mae'r mwyafrif o achosion yr adroddir amdanyntyn Sir Benfro yn ymddygiad sy'n achosi twrw a niwsans, yn amlgan gymdogion. Gall yr ymddygiad hwn gael effaith sylweddolar ansawdd bywyd a chydlyniad ein cymunedau.

51

8.2.2 Gweithiwn yn galed i fynd i’r afael ag ymddygiadgwrthgymdeithasol ar sail aml-asiantaeth, ganymateb mewn ffordd effeithiol a chydlynol ynseiliedig ar atal ac ymyrraeth gynnar. Gall ycanfyddiad cyffredinol o bobl ifanc yn benodol fodyn negyddol iawn. Mae addysg a gwaith atal ynhelpu i ymdrin â'r canfyddiadau hyn.

• Ymddygiad gwrthgymdeithasol yw'r flaenoriaethuchaf sy'n dod allan o’r cyfarfodydd Partneriaida Chymunedau Gyda'i Gilydd (PACT)diweddaraf, gan gynrychioli 66% o’rblaenoriaethau sy’n dod i’r amlwg. Datgelodd yPanel Dinasyddion diweddaraf mai ymddygiadgwrthgymdeithasol oedd yr ail flaenoriaeth uchafar gyfer trigolion Sir Benfro, gyda mynediad i /gweladwyedd yr heddlu fel y flaenoriaeth uchaf.

• Yn ystod 2012, gostyngodd achosion oymddygiad gwrthgymdeithasol 9.6% o'igymharu â'r un cyfnod yn 2011. Gostyngodddifrod troseddol hefyd, gyda lefelau cyfredol23.8% yn llai na'r flwyddyn flaenorol.

• Mae Sir Benfro wedi gweld gostyngiad cysondros flynyddoedd diweddar yn nifer y plant aphobl ifanc sy'n ymwneud â'r system cyfiawndertroseddol am y tro cyntaf. Hanerodd y nifer o255 yn 2007/8 i 121 yn 2011/12. Yn 2009/10 a2010/11 cyflawnodd Sir Benfro ostyngiad aoedd yn fwy na'r hyn a gyflawnwyd naill ai'nrhanbarthol neu'n genedlaethol.

• Mae'r defnydd o Gontractau YmddygiadDerbyniol gyda phobl ifanc yn ymyrraeth effeithiol,gyda'r mwyafrif o bobl ifanc yn eu cwblhau'nllwyddiannus a rhieni'n dewis parhau i hyrwyddo'rymddygiad a amlinellir yn y cytundebau.

• Mae Gwersyll Gwyllt wedi bod yn rhedeg ynllwyddiannus ers tair blynedd. Dyma gynllundargyfeirio aml-asiantaeth ar gyfer pobl ifancmewn perygl o droseddu. Bwriedir i'rgweithgareddau addysgu a herio'r bobl ifanc, ganeu helpu i gynyddu eu hymwybyddiaeth o sut maeeu hymddygiad yn effeithio ar eraill a'u hannogrhag ymwneud â throseddu ac ymddygiadgwrthgymdeithasol.

• Mae'r wythnos Cymdogaethau ar Waith yn parhau ifod yn wythnos gadarnhaol iawn o weithredu sy'ncanolbwyntio ar y gymuned, gan alluogi trigolionac asiantaethau lleol i gydweithio i ddod o hyd iatebion i broblemau lleol er mwyn gwella ansawddbywyd yn y gymuned a lleihau'r risg o drosedd acanhrefn.

8.2.3 Mae lleihau effeithiau niweidiol camddefnyddiosylweddau yn hollbwysig; mae'r effeithiau'n helaethac yn taro ergyd i blant, pobl ifanc, oedolion,teuluoedd a chymunedau cyfan. Er bod troseddaucyffuriau'n cyfrif am 9.4% yn unig o droseddau agofnodir ar draws Sir Benfro, gwyddwn foddefnyddwyr cyffuriau'n cyflawni cryn dipyn odroseddau caffaelgar (lladrad) i ddiwallu eu hangenam gyffuriau. Mae'r niwed a achosir gan

52

• Yn ardal Hywel Dda, mae tua 6,300 odderbyniadau i'r ysbyty bob blwyddyn a achosirgan broblemau gysylltiedig ag alcohol ac mae tua200 o gleifion bob blwyddyn yn cael eu derbyn i'rysbyty o ganlyniad i gamddefnyddio cyffuriau.Dengys yr ystadegau diweddaraf ar gyfer ardalHeddlu Dyfed Powys y cyfeiriwyd 2,690 ounigolion i wasanaethau trin alcohol a 1,492 iwasanaethau trin cyffuriau. Mae deuddeg y canto gyfeiriadau alcohol a 4.8% o gyfeiriadaucyffuriau’n adrodd bod o leiaf un plentyn yn bywyn yr aelwyd.

• Mae'r heddlu a thimau trwyddedu a safonaumasnach yn cydweithio i gyflawni nifer oymgyrchoedd profion prynu trwy'r flwyddyn, gansicrhau nad yw busnesau lleol yn gwerthu alcoholi gwsmeriaid dan oed.

• Mae SUDDS (y Gwasanaeth Alcohol a ChyffuriauDan 18 Oed Arbenigol) yn darparu cyngorparhaus i bobl ifanc, rhieni a gweithwyrproffesiynol sy'n gweithio gyda phobl ifanc igynyddu ymwybyddiaeth o berygloncamddefnyddio sylweddau.

8.2.4 Mae cam-drin domestig yn flaenoriaeth ucheliawn ar gyfer yr holl asiantaethau partner sy'ngweithio i gefnogi dioddefwyr a delio âchyflawnwyr. Mae cam-drin domestig yn digwyddar draws cymdeithas beth bynnag yw'r oedran,rhyw, hil, rhywioldeb, statws economaidd adaearyddiaeth. Rydym hefyd yn ymrwymo iweithio gyda’n gilydd i wella diogelwch ffyrdd alleihau nifer y bobl sy’n cael eu lladd neu’u

gamddefnyddio alcohol yn helaeth; maetroseddau treisgar ar draws y Sir yn parhau i fodyn gysylltiedig â'r economi nos, gydag alcohol felffactor arwyddocaol.

• Dangosodd arolwg diweddar y Swyddfa Gartref oaresteion fod 55% o bobl a arestiwyd ar gyfertroseddau caffaelgar wedi adrodd am gymrydheroin, crac neu gocên yn ystod y 12 misblaenorol. Mae 58% o droseddau treisgar yn SirBenfro'n ymwneud â throseddwr neu ddioddefwro dan ddylanwad alcohol.

• Mae'r ffigurau cyfredol ar gyfer cyfanswm ytroseddu cyffuriau yn Sir Benfro'n dangoscynnydd o 6.6% o'i gymharu â'r flwyddynflaenorol. Mae hyn yn adlewyrchu gweithredu'rheddlu, sydd wedi bod yn rhagweithiol iawn yn ymaes hwn gyda nifer o ymgyrchoedd diweddar ynarwain at euogfarnau uchel eu proffil. Mae hyn yncael effaith glir ar lefelau troseddu a gofnodir.

• Canolbwyntiodd Ymgyrch Poker ar aflonyddu arrwydweithiau camddefnyddio heroin o fewn y Sir,gan gyflawni rhai canlyniadau hynod o gadarnhaol.Mae nifer sylweddol o ddefnyddwyr heroin bellachyn ymwneud â gwasanaethau trin camddefnyddiosylweddau o ganlyniad i'r ymgyrch.

53

hanafu’n ddifrifol ar ffyrdd Cymru. Mewncydnabyddiaeth o’r materion uchod anelwn atamddiffyn “Hawl i fod yn Ddiogel” pob unigolyn.

• Bydd cynifer ag 1 o bob 4 o fenywod ac 1 o bob 6o ddynion yn cael eu heffeithio gan gam-drindomestig rhyw bryd yn eu bywydau. Dengys yffigurau diweddaraf mai’r gyfradd ddatrys ar gyfertroseddau cam-drin domestig yn ardal HeddluDyfed Powys oedd 51.6%.

• Mae Sir Benfro'n profi'r ail faint uchaf o droseddaudomestig yn ardal Heddlu Dyfed Powys, gyda'rffigurau presennol yn dangos cynnydd o 7.5% o'igymharu â'r flwyddyn flaenorol. Fodd bynnag, maegweithgareddau gorfodi a dargedir wedi'ucanolbwyntio ar y mater hwn a, chydagymgyrchoedd i gynyddu ymwybyddiaeth ac annogadrodd am y cyfryw droseddau, bydd hyn yn caeleffaith ar lefelau'r troseddau a gofnodir.

• Mae gan Sir Benfro y nifer isaf o droseddaudomestig gyda dioddefwyr sy'n adrodd amdroseddu mwy nag unwaith yn ardal Heddlu DyfedPowys (9.5%), ond mae ganddi y nifer uchaf oachosion sy’n digwydd mwy nag unwaith (19.4%).

• Yn 2012 trafodwyd 167 o deuluoedd mewnCynadleddau Asesu Risg Aml-asiantaeth. Roeddcyfanswm o 238 o blant o fewn yr aelwydydd hyn.Mae cipolwg o blant ar y gofrestr amddiffyn plantyn dangos y cafodd cam-drin domestig eiadnabod mewn 43.6% o achosion.

• Mae pryderon ynglŷn â chamdriniaeth mewnperthnasoedd pobl ifanc yn eu harddegau wedicynyddu dros flynyddoedd diweddar ac mae SirBenfro wedi ymateb i hyn trwy beilota pecyn offerperthnasoedd yn yr arddegau mewn nifer oysgolion. Mae staff sy'n gweithio gyda phobl ifancyn cael eu hyfforddi er mwyn i'r pecyn offer gael eigyflwyno ar draws y Sir.

• Mae rôl yr Ymgynghorydd Trais DomestigAnnibynnol yn hollbwysig wrth gynyddu diogelwchdioddefwyr cam-drin domestig; parhawn i sicrhaudarpariaeth y gwasanaeth hwn ar draws rhannaumwy gwledig y Sir.

• Mae pobl ifanc mewn perygl anghymesur o gael eulladd neu’u hanafu’n ddifrifol ar y ffyrdd a nhw yw’rgrŵp oedran sydd mewn mwyaf o berygl. Dim ond11% ohonynt sy’n ddeiliaid trwyddedau gyrru ondanafwyd 23% ohonynt yn genedlaethol yn 2011.

• Darperir ymyraethau addysgiadol ym mhob un o’rwyth ysgol uwchradd ar hyn o bryd yn Sir Benfro,gan gynnwys cyflwyniad drama a gweithdaiamlasiantaeth.

• Mae marwolaethau plant ar y ffyrdd yn Sir Benfroyn brin iawn diolch byth, gyda chyfartaledd o 1.1 yflwyddyn rhwng 1995 a 2005. Mae’r FforwmDiogelwch ar y Ffyrdd yn rhoi ar waith raglengytbwys o addysg diogelwch plant, gwelliannau

54

amgylcheddol, lleihau cyflymder cerbydau adiogelwch yn y car i fynd i’r afael ag anafiadau i blant.

8.2.5 Yn 2010, ymgymerodd Partneriaethau DiogelwchCymunedol â chyfrifoldeb dros ostwng aildroseddu ofewn eu hardaloedd. Trwy leihau lefel aildrosedduanelwn at ddiogelu'r cyhoedd, lleiafu'r niwed aachosir i ddioddefwyr a lleihau effaith aildroseddu ofewn ein cymunedau.

• Mae cyfanswm y troseddau a gofnodir wedi dangosgostyngiad cyson, gyda ffigurau cyfredol 9.1% ilawr o'i gymharu â'r flwyddyn flaenorol. Maecyfraddau datgelu wedi cynyddu gyda'r gyfraddbresennol ar 48.6%, cynnydd o 4.5% o'i gymharuâ'r un cyfnod y llynedd.

• Dengys ffigurau diweddar ostyngiad o 41% mewntroseddu o'i gymharu â'r flwyddyn flaenorol ynachos Troseddwyr Cyson a Throseddwyr âBlaenoriaeth Sir Benfro; roedd hyn yn uwch na'rgostyngiad cenedlaethol o 29%.

• Rhoddwyd Prosiect Cleddau ar waith yn y Sir ynddiweddar; mae hyn yn anelu at ostwng nifer ytroseddau a gyflawnir yn Sir Benfro trwy dargedu'rtroseddwyr hynny sy'n cyflawni nifer uchel odroseddau ac yn achosi'r niwsans mwyaf o fewnein cymunedau. Ers dechrau 2012, mae wythunigolyn wedi gadael Prosiect Cleddau; roeddchwech o'r rhain yn ymadawiadau llwyddiannus yndilyn cyfnod parhaus o sefydlogrwydd a gostyngiadsylweddol mewn troseddu. Gadawodd dau ganiddynt symud allan o'r ardal.

• Mae tai'n parhau'n fater sylweddol i droseddwyr,gyda 58% o garfan Prosiect Cleddau yn y gymunedheb lety priodol ar hyn o bryd. Mae ProsiectCleddau'n gweithio i sicrhau y cynigir triniaethbriodol i droseddwyr ag anghenion camddefnyddiosylweddau a adnabyddir; ar hyn o bryd mae 60%o'r rhai ag angen a adnabyddir yn ymwneud âgwasanaethau triniaeth.

• Mae’r cynllun Bobi Fan yn darparu cyngor achyfarpar diogelwch ar gyfer dioddefwyrbyrgleriaeth mynych ac ar gyfer y rhai mwyafagored i niwed ac mewn perygl yn y gymuned.

8.2.6 Yn 2006 cyhoeddodd y Llywodraeth CONTEST6, ystrategaeth hir dymor ar gyfer mynd i'r afael âtherfysgaeth. Mae pedwar llinyn i hwn:

Atal pobl rhag mynd yn derfysgwyr neugefnogi eithafiaeth dreisgar

Ymlid atal ymosodiadau terfysgaethProtect cryfhau ein hamddiffyniad cyffredinol yn

erbyn ymosodiadau terfysgaeth, aPharatoi pan na allwn atal ymosodiad, lliniaru ei

effaith

8.2.7 Er bod y cyfryw ddigwyddiadau'n digwydd yn anaml,mae asiantaethau partner yn Sir Benfro'ncanolbwyntio ar sicrhau bod swyddogaethauCONTEST yn cael eu prif-ffrydio yn y busnes bob

55

6 CONTEST yw strategaeth wrthderfysgaeth y Deyrnas Unedig. Mae'rstrategaeth yn adlewyrchu'r bygythiad terfysgaeth newidiol ac yn anelu atostwng y risg o derfysgaeth i'r DU a'i buddiannau tramor, er mwyn i bobl fyweu bywydau'n rhydd ac yn hyderus.

56

dydd. Dylai adnabod unigolion a allai fod yn agored i gael euhecsbloetio gan unrhyw nifer o grwpiau eithafwyr fod ynfusnes craidd yn yr un modd yr ydym yn adnabod y rhai sy'nagored i drais na'r rhai sydd â phroblemau gysylltiedig agiechyd. Mae cydlyniad cymunedol yn helpu cymunedau iddatblygu a chynnal gwydnwch i derfysgaeth.

• Mae gweithgarwch a gwybodaeth weithredol yn Sir Benfro yndangos bod bygythiadau o unrhyw ffurf ar eithafiaeth ynparhau'n isel.

• Cyflwynwyd deg sesiwn hyfforddi yn 2011/12 i gynydduymwybyddiaeth am linyn Atal yr agenda CONTEST. Ymysg yrhai'n bresennol oedd staff a llywodraethwyr ysgolion,cydlynwyr gwarchod y gymdogaeth a gweithwyr proffesiynolallweddol sy'n gweithio gydag unigolion agored i niwed yn ySir.

• Mae partneriaid yn cydweithio'n agos iawn â sefydliadauaddysg yn y Sir i sicrhau mecanweithiau adrodd a chyfeiriopriodol ar gyfer ymdrin ag unrhyw bryderon sy'n gysylltiedigag Atal.

• Dilynir amserlen barhaus o ymarferion cynllunio brys aml-asiantaeth mewn partneriaeth â'n prif ddarparwyr diwydiannoli sicrhau cynlluniau ar gyfer darparu'r ymateb mwyaf effeithioli unrhyw beth a allai ddigwydd.

8.3 Sir Benfro 2018

8.3.1 Yn ogystal â'r problemau sy'n bodoli heddiw, mae'r Cynllunhwn hefyd yn anelu at adnabod a mynd i'r afael â'r heriau sy'ndebygol o ddod i'r amlwg yn ystod oes y cynllun hwn.

8.3.2 Bydd cyflwyno Diogelwch Cymunedol yn Sir Benfro'n wynebunifer o heriau dros y blynyddoedd i ddod. Rydym yn gwneudpopeth y gallwn i liniaru'r rhain, ond cydnabyddwn eu bod ynbryderon hynod o real ac arwyddocaol, maen nhw'n cynnwys:

• y gallu i ddarparu gwasanaethau cyson a gwell gydagadnoddau a chyllid gostyngol,

• cynnydd yn y boblogaeth sy'n heneiddio, a allai arwain at ofncynyddol o droseddu a rhan helaethaf o'r gymuned sy'nagored i droseddau megis byrgleriaeth trwy dynnu sylw,

• gostyngiad mewn incwm gwario aelwydydd a allai annoglefelau uwch o yfed gartref, gan arwain at gynnydd mewnanghydfod domestig a chyda chymdogion, camddefnyddiosylweddau a phroblemau teuluol,

• anterthau cyfreithlon newydd yn dod i'r amlwg yn barhaus,• yr hinsawdd economaidd gyfredol, a allai achosi problemau

ariannol difrifol ac felly cynnydd mewn troseddau caffaelgar,• darparu gwasanaethau hygyrch a theg mewn cymunedau

gwledig nad ydynt yn cael eu gwasanaethau'n dda gangysylltiadau cludiant cyhoeddus,

• argaeledd llety priodol a chefnogaeth gysylltiedig ar gyfercymunedau, gan gynnwys dioddefwyr a throseddwyr, a

• cydbwyso'r canfyddiad a'r realiti o Sir ddiogel sydd âchyfradd droseddu isel iawn yn erbyn pryder anghymesur ouchel o droseddu.

57


8.4.1 Ar sail yr wybodaeth sydd ar gael i ni, rydym wedi cytuno iffocysu ein gwaith ar bum blaenoriaeth allweddol:

• Darparu ymateb effeithiol a chydlynol i ymddygiadgwrthgymdeithasol, gan ganolbwyntio ar atal ac ymyrraeth gynnar

• Lleihau'r niwed a achosir gan gamddefnyddio sylweddau• Amddiffyn hawl pob unigolyn i fod yn ddiogel• Lleihau effaith aildroseddu yn ein cymunedau• Atal eithafiaeth dreisgar

Mae cymunedau Sir Benfro yn teimlo'n ddiogel Cyfraniad at y Canlyniad

BLAENORIAETH


GWEITHRED BENNAWD

Byddwn yn: Pl

anta

Theu

luoe

dd

Econ

omi

YrAm

gylch

edd

Iech

yd

Diog

elu

Diog

elw

ch

Darparu ymateb effeithiol a chydlynol i ymddygiad gwrthgymdeithasol, gan ganolbwyntio ar atal ac ymyrraeth gynnar

Mynd i'r afael ag ymddygiad gwrthgymdeithasol yn gynnar

Darparu ymyrraeth gynnar ar gyfer pobl ifanc i leiafu'r tebygolrwydd y byddant yn gorfod ymwneud â'r system cyfiawnder troseddol Sicrhau bod dioddefwyr ymddygiad gwrthgymdeithasol mynych ac agored i niwed yn cael eu hadnabod a'u hamddiffyn Monitro gweithgarwch sy'n ymwneud â chyswllt cymunedau gydag asiantaethau

Sicrhau bod asiantaethau partner yn ymwybodol o ystod lawn yr offer a'r pwerau sydd ar gael i daclo ymddygiad gwrthgymdeithasol a'u bod yn eu defnyddio'n effeithiol

Lleihau'r niwed a achosir gan gamddefnyddio sylweddau

Aflonyddu ar rwydweithiau cyffuriau presennol a datblygol trwy orfodi a thriniaeth Cyflawni gwaith atal ac ymyrraeth gynnar gyda phobl ifanc gan gynnwys ffocws ar gyffuriau newydd a datblygol Lleihau'r niwed a achosir i bobl ifanc gan rieni sy'n camddefnyddio sylweddau Darparu system driniaeth gynhwysfawr sy'n ymdrin â phob sylwedd problemus Diwallu anghenion teuluoedd a gofalwyr y rhai sy'n camddefnyddio cyffuriau ac alcohol Hyrwyddo economi nos mwy diogel, gan gynnwys lleihau effaith troseddau treisgar sy'n gysylltiedig ag alcohol

58


BLAENORIAETH


GWEITHRED BENNAWD

Byddwn yn: Pl

anta

Theu

luoe

dd

Econ

omi

YrAm

gylch

edd

Iech

yd

Diog

elu

Diog

elw

ch

Amddiffyn hawl pob unigolyn i fod yn ddiogel

Parhau i gynyddu ymwybyddiaeth o gam-drin domestig a hyrwyddo gwasanaethau

Sicrhafcu bod pobl ifanc yn ymwybodol o berthnasoedd iach ac afiach a'u bod yn gallu adnabod ymddygiad camdriniol Parhau i ddatblygu gwasanaethau i ddarparu cyngor a chefnogaeth effeithiol i'r rhai sy'n cael eu heffeithio gan gam-drin domestig Gweithio gyda phartneriaid cyfiawnder troseddol i wella'r ymateb i gam-drin domestig

Rheoli cyflawnwyr yn effeithiol i leihau risg

Gweithio gyda phartneriaid i wella diogelwch ar y ffyrdd a thargedu defnyddwyr ffyrdd risg uchel trwy addysg a gorfodaeth

Lleihau effaith aildroseddu yn ein cymunedau

Darparu fframwaith rheoli troseddwyr integredig effeithiol, gan gynnwys gwasanaethau pontio ar gyfer troseddwyr ifanc

Gostwng lefelau aildroseddu ymysg y garfan rheoli troseddwyr integredig

Gwella gwaith aml-asiantaeth ymhellach i sicrhau bod ystod o wasanaethau cofleidiol ar gael i ailintegreiddio troseddwyr i'n cymunedau Gweithio gyda phartneriaid trwy fframweithiau aml-asiantaeth i leiafu effaith aildroseddu ar gymunedau lleol

59


BLAENORIAETH


GWEITHRED BENNAWD

Byddwn yn: Pl

anta

Theu

luoe

dd

Econ

omi

YrAm

gylch

edd

Iech

yd

Diog

elu

Diog

elw

ch

Atal eithafiaeth dreisgar

Adnabod unigolion a allai fod yn agored i gael eu hecsbloetio gan grwpiau eithafwyr

Parhau i ddarparu hyfforddiant ac ymwybyddiaeth i bartneriaid allweddol sydd â chyswllt rheolaidd â grwpiau a allai fod yn agored i niwed

Monitro trefniadau cynllunio brys aml-asiantaeth i gryfhau ein hamddiffyniad cyffredinol yn erbyn ymosodiadau terfysgaeth

60



0

50

100

150

200

250

300

2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2013/14 2014/15 2015/16 2016/17

54

56

58

60

62

64

66

68

70

2010 2011 2012 2013 2014

Cyfanswm y bobl a laddwyd neu a anafwyd yn ddifrifol mewn gwrthdrawiadau traffig ffyrdd

* Y targed hirdymor ar gyfer y dangosydd hwn yw 58 erbyn 2020

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14

0

10

20

30

40

50

60

2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14

45

50

55

60

65

70

75

2007/08 2008/09 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14

-drin Domestig

2010 2011 2012 2013 2014

9. Monitro acadolygu'r

Cynllun hwn

9.1 Bydd cynnydd mewn perthynas â'rCynllun hwn yn cael ei fonitro ar lefelstrategol gan BGLl Sir Benfro a'ibartneriaethau cysylltiedig fel y nodiryn y siart strwythur ar y dudalen nesaf.Bydd Pwyllgorau LlywodraethuIntegredig Hywel Dda ac Aelodauetholedig ar Bwyllgorau Trosolwg aChraffu Cyngor Sir Penfro hefyd ynadolygu ac yn herio cynnydd ypartneriaid wrth gyflawni’r deilliannaua nodwyd yn y Cynllun hwn.

9.2 Bydd y grwpiau partneriaeth yndibynnu ar gefnogaeth rheoliperfformiad a ddarperir gan GyngorSir Penfro. Mae'r Cyngor yn defnyddiosystem electronig o'r enw Ffynnon idracio ei gynnydd mewn ystod ofeysydd gwasanaeth. Gellir teilwra'rsystem i fonitro p'un a yw prosiectaua rhaglenni'n cael eu rhoi ar waith yneffeithiol ai beidio, a gellir ei defnyddioi gysylltu'r wybodaeth hon â'rdangosyddion pennawd perthnasol.

9.3 Er ei fod yn bwysig y gallwn ddangosbod prosiectau'n cael eu cyflwyno,mae'n bwysicach ein bod yn gwybodpa effaith y mae'r prosiectau hyn yn eichael mewn gwirionedd. Gan hynnyrydym wedi adnabod cyfres oddangosyddion pennawd sydd, gyda'i

gilydd (ac wrth edrych arnynt ochr ynochr â'r wybodaeth a gasglwn mewnperthynas â chyflwyno prosiectau), yndarparu darlun cyffredinol o ansawddbywyd yn Sir Benfro. Nid yw'rdangosyddion hyn yn berffaith -weithiau mae'n anodd creucysylltiadau manwl gywir rhwng ycyfryw ddangosyddion a'r prosiectaua roddwyd ar waith - ond maen nhw'ndarparu lefel fwy soffistigedig ofewnwelediad na fyddem yn elwaohono petawn yn dibynnu arwybodaeth o'r prosiect yn unig.

9.4 Bydd y BGLl a'i bartneriaethaucysylltiedig hefyd yn monitro ystodeang o ddangosyddion eraill er mwyndod i ddealltwriaeth gynhwysfawr o'rcynnydd rydym yn ei wneud wrthgyflawni ein canlyniadau ar y cyd.

9.5 Mae'n arfer da i adolygu anghenion,gweithredoedd a dangosyddion obryd i'w gilydd a bydd y BGLl yncynnal adolygiadau rheolaidd o'rCynllun. Bydd aelodau o'r cyhoedd agrwpiau cymunedol yn cymryd rhanyn yr adolygiadau hyn - yn wir, un ofuddion y broses gynllunio integredigfydd datblygu deialog mwy cysonrhwng darparwyr gwasanaethau a'ucwsmeriaid.

61

62

Bwrdd Gwasanaethau Lleol

Cynllun Integredig Sengl

Plant a Theuluoedd

Economi Amgylchedd Iechyd, Gofal a Lles

Diogelwch Diogelu

Gweithredol PPPI

Economi Fforwm

Amgylchedd Sir Benfro

Bwrdd Iechyd, Gofal

Cymdeithasol a Lles

Partneriaeth Diogelwch Cymunedol

Bwrdd Lleol Diogelu Plant

Pwyllgor Diogelu

Oedolion

cynllun integredig sengl sir benfro

Documents