Ćwiczenia z komputerem (dla wykonawców)
TRANSCRIPT
Ćwiczenia z komputerem (dla wykonawców)
Autor: mgr Przemysław Danowski
2010
Wstęp
Cel ogólny
Gdyby zadać pytanie współczesnym muzykom, dotyczące tego, jakich przedmiotów najczęściej
używają każdego dnia, oprócz instrumentów na których grają, prawdopodobnie jednymi z najczęściej
pojawiających się odpowiedzi byłyby – telefon komórkowy oraz komputer. Urządzenia te sukcesywnie opanowują kolejne dziedziny naszego życia. Dzięki nim komunikujemy się między sobą, dokonujemy
zakupów, robimy zdjęcia, nagrywamy filmy, gramy, tworzymy, pracujemy. Mogą nam również służyć w
procesie edukacji.
Niektóre dziedziny edukacji (np. nauka języków obcych) doskonale zaadaptowały nowe zdobycze
technologii cyfrowej. Niestety, w porównaniu do nich - edukacja muzyczna nadal pozostaje w tyle,
często bazując na archaicznych narzędziach. Nowoczesne pomoce naukowe niosą ze sobą jeszcze
jeden bardzo ważny aspekt – są wielkim uatrakcyjnieniem procesu edukacyjnego dla młodego
człowieka. Współczesna młodzież jest otoczona elektroniką ze wszystkich stron. Jednak nieczęsto
zostaje podjęty trud, aby wykorzystać te urządzenia w procesie edukacji muzycznej.
Kolejnym aspektem jest rozwój komunikacji i dostępu do wiedzy. W ciągu ubiegłych 20 lat, pojawiło się i rozwinęło nowe medium, jakim jest internet, który zrewolucjonizował sposób myślenia o
komunikacji pomiędzy ludźmi i instytucjami. Wszelkie trudności w komunikacji wynikające z odległości
zostały przełamane. Dzisiaj zdalny udział w wydarzeniach artystycznych, bądź edukacyjnych jest jak
najbardziej możliwy i praktykowany. Dostępność wiedzy z każdej dziedziny polepszyła się
diametralnie.
Edukacja muzyczna jest dziedziną, w której korzystanie z komputera jako pomocy naukowej może
przynieść doskonałe efekty. Wymaga to jednak osiągnięcia pewnej biegłości w posługiwaniu się
niezbędnym oprogramowaniem i osprzętem oraz poznaniu granicy między wspieraniem edukacji, a jej
mechanizacją. Czynnik ludzki nie może zostać zastąpiony żadną pomocą naukową, zwłaszcza w
takiej dziedzinie jaką jest muzyka, czy sztuka ogólnie pojęta. Pedagog powinien uczyć mądrego korzystania z pomocy naukowych, oraz znajdywać odpowiednie zastosowania na potrzeby
konkretnych problemów swoich uczniów. Rola pedagoga, jako moderatora pracy z wykorzystaniem
komputera jest nieodzowna, co sprawia, że zarówno uczeń jak i pedagog muszą posiadać
wspomnianą powyżej biegłość w pracy z nowoczesnymi urządzeniami.
Zajęcia „Ćwiczenia z komputerem dla wykonawców” mają na celu przybliżenie muzykom możliwości
jakie daje wykorzystanie komputera w ćwiczeniu na instrumencie. Umiejętności pracy z komputerem
1
również są przydatne w pracy dydaktycznej, co może być użyteczne dla uczestników zajęć, którzy
zostaną, bądź są, nauczycielami. Uczestnicy będą przez cykl zajęć pracowali nad wybranymi przez siebie utworami, sprawiającymi trudności techniczne i muzyczne.
Zakres tematyki jaką będą obejmowały zajęcia:
1. Wprowadzenie – przedstawienie problemu indywidualnego ćwiczenia i rzetelnej oceny własnych
postępów. Nakreślenie możliwości jakie daje praca z komputerem.
2. Nagrywanie materiału dźwiękowego, podstawy analizy i obróbki, przechowywanie, opisywanie meta
tagami.
3. Przedstawienie różnych narzędzi edycji audio, przydatnych do rozwiązywania różnych problemów
technicznych (intonacja, rytm, etc.). Udostępnianie i przechowywanie audio w internecie.
4. Digital Audio Workstation – podstawy pracy z rozbudowanym programem muzycznym, edycja audio,
tworzenie materiału MIDI, używanie wirtualnych instrumentów i efektów, wykorzystywanie modułu do tworzenia
partytur.
5. Komputerowe akompaniamenty – przedstawienie możliwości tworzenia akompaniamentów MIDI,
nagrywanie akompaniamentów audio, baza akompaniamentów dostępnych w internecie.
6. Przedstawienie rozbudowanego programu do tworzenia partytur, m.in. jako narzędzia do wprowadzania
nut akompaniamentów.
7. Nagrywanie materiału wideo, jako pomocy przy pracy nad odpowiednią postawą, ułożeniem
dłoni, i innymi zagadnieniami dotyczącymi ciała a sprawiającymi trudności.
8. Podstawy obróbki wideo, przechowywanie, kompresja, podstawy formatów wideo.
Udostępnianie i przechowywanie wideo w internecie.
9. Tworzenie cyfrowego dziennika postępów. Narzędzia do katalogowania materiałów cyfrowych.
10. Wykorzystanie authoringu DVD w pracy dydaktycznej.
11. Wykorzystanie internetu jako narzędzia komunikacji pedagog-uczeń, e-learning muzyczny.
12. Urządzenia mobilne (PDA, telefony komórkowe) jako muzyczne pomoce naukowe.
13. MusicPad, iPad – wirtualne partytury. Internetowe biblioteki nut. Digitalizacja materiałów
nutowych.
14. Przedstawienie materiałów dotyczących wykorzystania podobnych technik w edukacji na
świecie. Udostępnienie publicznych zbiorów oprogramowania i danych przydatnych w pracy z
komputerem.
15. Dostęp do rynku muzycznego poprzez internet, poszukiwanie przesłuchań, konkursów,
kursów muzycznych, stowarzyszeń i innych przydatnych materiałów, fachowe grupy i listy dyskusyjne.
2
Nowoczesne pomoce naukowe
Terminem nowoczesne pomoce naukowe można określić urządzenia bazujące na technologii
cyfrowej, które mogą wspomagać proces nauczania. W przypadku edukacji muzycznej, pomoce naukowe można podzielić na dwie kategorie – pierwsza kategoria obejmuje urządzenia stworzone
jako muzyczna pomoc naukowa (np.: metronom, tuner). Druga kategoria to urządzenia uniwersalne,
które dopiero po zastosowaniu specjalnego oprogramowania, bądź poprzez odpowiednie
wykorzystanie mogą stać się muzycznymi pomocami naukowymi (np.: komputer osobisty, rejestrator/
odtwarzacz audio). Urządzenia wymienione w pierwszej grupie mogą być z powodzeniem emulowane
przez softwarowe (programy komputerowe) odpowiedniki z grupy drugiej.
Grupa I
urządzenia muzyczne
Grupa II
urządzenia uniwersalne
Metronom Telefon komórkowy
Tuner Palmtop
MusicPad iPad
Sekwencer MIDI Komputer osobisty
Podstawowym zastosowaniem muzycznych pomocy naukowych jest wspomaganie procesu
ćwiczenia na instrumencie. Umiejętne wykorzystanie tych narzędzi może znacznie przyspieszyć
przyswajanie ćwiczonego materiału. Oczywiście nieumiejętne korzystanie z metronomu, tunera i
innych urządzeń może również powodować niechciane efekty1, takie jak niemuzyczne frazowanie, czy
nienaturalne intonowanie dźwięków. Rolą pedagoga jest nauka umiejętnego posługiwania się
pomocami w tym także wymyślanie specjalnych ćwiczeń pomagających w rozwiązaniu konkretnych
trudności wykonawczych.
3
1 „Thoughts on practising”, Martin Schuring, 1999 http://www.public.asu.edu/~schuring/Oboe/practice.html
Rejestracja materia łu audio
Pewien dawny, włoski nauczyciel śpiewu, kiedy miał sposobność uczyć wybitnie
utalentowanego studenta zwykł mawiać: “Gdybyś nigdy nie ćwiczył sam, ale zawsze w mojej obecności, tak abym mógł kontrolować każdy dźwięk, który z siebie wydajesz, mógłbym z ciebie
uczynić najwspanialszego śpiewaka, jaki kiedykolwiek istniał!”2. Ta wypowiedź doskonale obrazuje
jaką wagę ma obiektywna obserwacja naszych poczynań. Niestety podczas gry na instrumencie nie
mamy zbyt wielkiej możliwości obiektywnego słuchania tego co gramy. Sam fizyczny kontakt z
instrumentem podczas grania powoduje, że drgania rozchodzą się bezpośrednio po kościach i
docierają w innej formie do zmysłu słuchu grającego, niż do słuchacza. Z pomocą w obiektywnym
odsłuchu naszego grania przychodzą rejestratory dźwięku. Ray Still, w przeprowadzonym z nim
wywiadzie3 wspomina, że od lat wszyscy jego studenci na zajęcia przynoszą taśmy, na których są
nagrywane wszystkie lekcje. Na to wspomnienie, przeprowadzający z nim wywiad Marc Fink, jego
były student z lat 60-tych, odpowiada, że ma jeszcze taśmy z nagraniami swoich własnych lekcji. Dzisiaj taśmy magnetofonowe stały się wspomnieniem analogowych lat XX wieku. Oprócz rewolucji
związanej z popularyzacją technik cyfrowych nagrywania dźwięku, nastąpiła również rewolucja w
formacie zapisu dźwięku cyfrowego. Dzięki wynalazkowi nowoczesnej kompresji dźwięku bazującej
na psychoakustycznym modelu ludzkiego ucha, wystarczą dziesięciokrotnie mniejsze zasoby
dyskowe do jego przechowywania, niż dotychczas. Mowa tutaj m.in. o popularnym formacie dźwięku
mp3. Na jednej, tradycyjnej płycie DVD-R można zmieścić 4,7 GB danych, przy czym 1 minuta
dźwięku skompresowanego, o jakości takiej, jak na CD-Audio, zajmuje ok. 1 MB. Daje nam to 4700
minut nagrania. Oznacza, że na jednej płycie DVD można zmieścić, w przybliżeniu, cały rok
nagranych lekcji. Możliwość analizowania postępów, a nawet stworzenie swego rodzaju “dziennika
audio” zajęć jest bardzo proste i nie wymaga dużych nakładów finansowych.
Różnorodność cyfrowych rejestratorów dźwięku jest olbrzymia. Od najprostszych dyktafonów,
wbudowanych nawet w telefony komórkowe, do wyrafinowanych, profesjonalnych urządzeń. W
ostatnich latach ceny zaawansowanego sprzętu bardzo zmalały, dzięki czemu, w zasadzie każdy
może nabyć na swoje potrzeby przenośny, cyfrowy odtwarzacz z wbudowanym rejestratorem
dźwięku. Oczywiście jako rejestrator może nam doskonale posłużyć komputer wyposażony w kartę
dźwiękową i mikrofon, oraz program do rejestrowania dźwięku. Systematyczne nagrywanie siebie
4
2 2001 r., korespondencja prywatna z Rayem Stillem, profesorem Northwestern Univeristy School of Music, legendarnym
pierwszym oboistą Chicago Symphony Orchestra w latach 1954-93
3 The Double Reed”, Marc Fink, volume 21, no. 3, 1998, str. 87
podczas ćwiczeń wymaga zdyscyplinowania, i rolą pedagoga jest to, aby zmobilizować ucznia do
robienia tego. Idealną sytuacją byłoby wyposażenie sali, w której odbywają się zajęcia w dobry rejestrator, z którego każdy uczeń mógłby kopiować sobie nagrania na własny użytek.
Drugim zastosowaniem dla rejestratorów jest odtwarzanie. W przypadku nagranych lekcji ważne jest,
aby był możliwy natychmiastowy odsłuch, dzięki któremu będzie można przeanalizować wraz z
uczniem zarejestrowany materiał. Dodatkowo dzięki specjalnym płytom, możliwe jest aby uczeń grał
utwory wraz z wcześniej nagranym akompaniamentem. Akompaniamenty zostały wydane przez takie
wydawnictwa jak Edition Peters musicPartner, czy Music Minus One. Nagrania z akompaniamentami
są dosyć znane, lecz nadal w polskich uczelniach rzadko się spotyka, aby były wykorzystywane na
zajęciach. Nagrania te obejmują zarówno utwory solowe, jak i dzieła kameralne oraz orkiestrowe.
Oczywistym jest, że nagranie nigdy nie zastąpi prawdziwej gry w zespole, bądź z akompaniatorem,
lecz w sytuacji, kiedy nie ma możliwości codziennych prób z muzykami, tego rodzaju ćwiczenia są bardzo pomocne w poznaniu całości ćwiczonego utworu. Dotychczas problem stanowiło jedno
tempo, w którym dany podkład został nagrany. Od kilku lat dostępne są na rynku urządzenia, które
potrafią w czasie rzeczywistym spowolnić albo przyspieszyć odtwarzany materiał, bez zmiany jego
stroju. Dzięki temu można dopasować tempo gry do własnych potrzeb. Podobne możliwości oferuje
oprogramowanie, które służy do rejestrowania i edycji dźwięku.
Materiał nagrany i przygotowany przez wydawców obejmuje dosyć wąski katalog dzieł, dlatego
zalecane jest tworzenie przez uczniów i pedagogów własnych nagrań akompaniamentów. W
przypadku, kiedy tego rodzaju nagrania są niedostępne, istnieje możliwość skorzystania z
akompaniamentów generowanych za pomocą MIDI.
Roland CD-2e – wielofunkcyjne urządzenie, z wbudowanym mikrofonem i głośnikami, umożliwiające nagrywanie w wielu
formatach (również bezpośrednio na CD i kartę Flash) i odsłuch, oraz odtwarzanie w różnych tempach, bez zmiany stroju
odtwarzanego materiału. 5
Proste metody rejestracji audio
Najprostszą metodą rejestracji materiału audio jest nagranie dokonane za pomocą dedykowanego
urządzenia, tzw. rekordera cyfrowego. Jest to niewielkich rozmiarów urządzenie wyposażone w
mikrofon dobrej jakości, potrafiące nagrywać materiał w różnych formatach cyfrowych. Wielu producentów sprzętu audio oferuje tego typu urządzenia, które są w bardzo przystępnych cenach
(mniej więcej równowartość cen kompaktowych cyfrowych aparatów fotograficznych). Rejestracja
następuje na pamięć wbudowaną, bądź nośnik (np.: kartę pamięci).
Można również wykorzystać do tych celów komputer osobisty. Większość notebooków jest
wyposażona we wbudowany mikrofon, ale aby uzyskać lepszą jakość można podłączyć zewnętrzny
mikrofon do wejścia w karcie dźwiękowej. Do rejestracji można użyć oprogramowania systemowego,
bądź dedykowanej aplikacji.
Kolejna metoda to rejestracja na telefon komórkowy. Nowe telefony są wyposażone w coraz lepsze
mikrofony, potrafią też kompresować materiał, oraz można na nich wykorzystać wiele różnych aplikacji
do odtwarzania, edycji, bądź katalogowania tego typu nagrań. Z nich bezpośrednio można nagrania umieszczać w internecie. Niektóre posiadają również możliwość podłączania zewnętrznego
mikrofonu. Wraz z rozwojem technologii tego rodzaju urządzenia będą wypierały notebooki.
Audacity – interfejs darmowego programu do rejestrowania i edycji dźwięku.
6
Ćwiczenia z rejestratorami
1. Wybierz bardzo prosty, krótki utwór, taki, który nie nastręcza trudności wykonawczych na Twoim
poziomie umiejętności i spróbuj zarejestrować jego wykonanie za pomocą dowolnego rodzaju
rejestratora (np. komputera). Odsłuchaj nagranie i postaraj się znaleźć elementy, które możesz
poprawić. Nagraj utwór ponownie uwzględniając poprawki. Porównaj oba nagrania, sprawdź, czy
udało Ci się zrealizować poprawki w sposób zgodny z zamierzeniem. Jeżeli są konieczne kolejne
korekty to nagraj kolejne wersje. Spróbuj zbliżyć się do ideału. Zachowaj materiał do kolejnych zadań.
2. Zachowaj powyższe nagrania w formacie mp3, wprowadzając do nich odpowiednie opisy
wykorzystując metatagi.
3. Wykorzystując materiał z powyższych nagrań, złóż w programie do edycji audio wersję z najlepiej
wykonanych fragmentów z różnych ujęć.
4. Nagraj fragment utworu, który sprawia Ci trudności techniczne (motoryczne, artykulacyjne,
intonacyjne, etc.). Wykorzystaj różne narzędzia programu edycyjnego do przeanalizowania
zarejestrowanego materiału (sopwolnienie, analiza częstotliwości, wykres dynamiki, etc.). Postaraj
się precyzyjnie zdiagnozować kłopotliwość poszczególnych fraz muzycznych.
5. Poproś swojego akompaniatora o możliwość zarejestrowania podczas próby partii fortepianu. Przygotuj płytę CD-Audio z zarejestrowanym akompaniamentem w kilku wersjach temp.
7
Metronom
Najpopularniejszym przyborem wykorzystywanym w ćwiczeniu przez muzyków jest
metronom. Urządzenie to powstało dzięki odkryciu przez Galileusza w XVI wieku prawa ruchu wahadłowego. Dopiero wiek później prawo to znalazło swoje zastosowanie w zegarach
wahadłowych, oraz pierwszych próbach stworzenia urządzenia zwanego metronomem, jakich podjął
się Etieune Loulie. Dopiero w 1812 roku Dietrich Nikolaus Winkel w Amsterdamie stworzył urządzenie
znane nam do dzisiaj. Johann Nepenuk Maelzel przejął pomysł od jego twórcy i zaczął masową
produkcję, jego metronom był używany m.in. przez Ludwiga van Beethovena. Jak widać w tym
wypadku urządzenie wspomagające ćwiczenie miało wpływ nie tylko na edukację ale też na samą
muzykę i jej wykonawstwo (oznaczenia tempa). W latach 70-tych XX-go wieku powstały pierwsze
precyzyjne cyfrowe metronomy, które dzisiaj znają wszyscy muzycy. Dzięki popularyzacji telefonów
komórkowych, zakup oddzielnego urządzenia stał się zbędny – wystarczy zainstalować odpowiednie
oprogramowanie, aby nasz telefon stał się wielofunkcyjnym metronomem. Oczywiście można też skorzystać z komputerowej aplikacji online, bądź offline. Podsumowując – jako metronom może nam
posłużyć dowolne urządzenie, na które można wgrać odpowiednie oprogramowanie.
Metronom jest najprostszym osobistym akompaniatorem. Podstawowa funkcja metronomu to
tykanie w określonych odstępach czasu, w okresie ustalanym jednostką uderzeń na minutę.
Nowoczesne metronomy cyfrowe mają możliwość definiowania dodatkowych akcentów w zależności
od oznaczenia taktowego. Często spotykane są urządzenia łączące w sobie funkcje metronomu i
tunera. Umiejętne stosowanie takiego metronomu to granie rytmów idealnie synchronicznie z
urządzeniem. Szczególnie zalecane są ćwiczenia z redukowaniem liczby uderzeń metronomu,
zaczynając od wielu na jeden takt, kończąc z jednym uderzeniem na dwa lub więcej taktów. Dzięki
takim ćwiczeniom można zapobiec niew łaściwemu, sztucznemu frazowaniu muzyki. Wykorzystywanie metronomu w ćwiczeniu często bywa krytykowane przez muzyków,
jednakże dokładniej dotyczy to ich niewłaściwego wykorzystywania. Ćwiczenie z metronomem ma
spełniać dwie podstawowe funkcje - wytworzenie u muzyka pamięci tempa, wraz z odniesieniem do
skali uderzeń na minutę, oraz wspomaganie ćwiczenia skomplikowanych rytmów. Aby wykształcić
pamięć tempa, należy w pierwszym okresie ćwiczenia utworu zawsze zaczynać grę z metronomem.
Po pewnym czasie można już zaczynać granie bez metronomu, ale należy sprawdzać po zakończeniu
części, jakie powstało odchylenie od nominalnego tempa.
8
W muzyce współczesnej często można spotkać fragmenty muzyczne, gdzie w niewielkich odstępach
następują zmiany oznaczeń taktowych i metrum. Dzięki zastosowaniu “inteligentnych” metronomów można bardzo sprawnie ćwiczyć tego rodzaju fragmenty. Inteligentnym metronomem nazywam
urządzenie, dzięki któremu możemy zdefiniować dowolne przebiegi rytmiczne. Takie metronomy są
popularne głównie wśród perkusistów, jednakże do tego typu zadań doskonale nadaje się każdy
sekwencer MIDI – sprzętowy, bądź programowy. Wraz z komplikacją stosowanych temp przez
kompozytorów, muzycy potrzebują coraz bardziej wyrafinowanych urządzeń wspomagających proces
precyzyjnego ćwiczenia przebiegów rytmicznych. Dzięki tego rodzaju metronomom można z
powodzeniem ćwiczyć najbardziej skomplikowane synkopy, polirytmy, oraz inne trudne przebiegi
rytmiczne często występujące w muzyce współczesnej.
DB-90: Dr. Rythm – profesjonalny, bardzo rozbudowany metronom firmy Boss.
Dodatkowymi funkcjami zaawansowanych metronomów często bywa możliwość definiowania
dźwięku “tyknięcia”, a nawet wykorzystywanie próbek ludzkiego głosu, który recytuje kolejne wartości.
Metronomy, dla rozszerzenia funkcjonalności, często są zintegrowane z tunerami, czyli urządzeniami
wskazującymi częstotliwość dźwięku.
9
Interfejs programowego metronomu enable Metronome, imitujący prawdziwe urządzenie.
Ćwiczenia z metronomem
1. Ćwicz utwór z metronomem zaczynając od ustawienia uderzeń metronomu na każdą wartość
podziału taktu (np. cztery uderzenia przy oznaczeniu taktowym 4/4). Powtarzaj ćwiczenie ustawiając uderzenia metronomu coraz rzadziej (dwa uderzenia w takcie, jedno uderzenie w takcie,
jedno uderzenie na dwa takty, jedno uderzenie na cztery takty, itd.).
2. Wymyśl sobie tempo (wartość uderzeń na minute - BPM) i zacznij je klaskać, uruchom metronom i
sprawdź czy Twoje wyobrażenie o danym tempie jest zgodne z prawdziwym tempem, wybijanym
przez metronom.
3. Zastosuj umiejtności z poprzedniego rozdziału, zarejestruj swoje ćwiczenie z towarzyszeniem
metronomu i je przeanalizuj wykorzystując edytor audio.
10
Tuner
Tuner stroboskopowy został wynaleziony w latach 40-tych XX wieku. Początkowo
produkowany z myślą o stroicielach instrumentów strunowych, w latach 70-tych trafił na pulpity instrumentalistów dętych. W latach 90-tych jego cyfrowy odpowiednik stał się, obok metronomu,
bardzo popularnym urządzeniem. Zwłaszcza dla oboistów stanowi on wielką pomoc przy podawaniu
stroju dla orkiestry. Jest to urządzenie, które wskazuje częstotliwość dźwięku w odniesieniu do
wybranego stroju. Urządzenia te są wyposażone we wbudowany mikrofon, który wychwytuje dźwięki
z bliskiego pola wokół niego.
Popularny, kieszonkowy tuner Korg CA30
Korzystanie z tunera jest bardzo przydatne przy kształceniu dobrej intonacji. Oprócz
podstawowej funkcji, bardziej rozbudowane tunery softwarowe, mają możliwość pokazania
graficznego wykresu widma dźwięku. Dzięki temu możemy prześledzić wykres dźwięku wraz z tym,
jak wyglądają podbicia poszczególnych tonów składowych.
11
Interfejs softwarowego tunera Chromatia Tuner, wraz z analizatorem spektrum, podczas grania dźwięku a1 na oboju.
Ćwiczenia z tunerem
Oprócz wskazywania częstotliwości dźwięku, niektóre tunery są wyposażone w opcję
podawania dźwięku referencyjnego, do którego można się dostrajać. Jest to bardzo przydatna
funkcja, dzięki której można wykonywać bardzo ważne ćwiczenia. Wszelkie wprawki techniczne, takie jak długie dźwięki, interwały, gamy czy pasaże, można grać przy burdonie podawanym przez tuner.
Dzięki tym ćwiczeniom można rozwijać umiejętność dostrajania się do danego dźwięku, oraz poznać
dobrze właściwe brzmienie interwałów. Oczywiście ćwiczenie to można wykonywać wykorzystując
nagrane dźwięki, bądź odtwarzane przez sekwencer MIDI. Takie ćwiczeniowe burdony MIDI są
udostępnione w sekcji MIDI, na stronie International Double Reed Society (Międzynarodowe
Stowarzyszenie Podwójnostroikowe). Z burdonem można ćwiczyć również fragmenty z utworów i
etiud, które są kłopotliwe intonacyjnie. Tego rodzaju ćwiczenia doskonale wpływają na umiejętności
strojenia w zespołach muzycznych. Dodatkowym wsparciem w tego rodzaju ćwiczeniach może być
nagrywanie ich, w celu późniejszej analizy. 12
MIDI
MIDI (Musical Instrument Digital Interface) jest systemem służącym do przekazywania informacji
pomiędzy elektronicznymi instrumentami muzycznymi. Umożliwia on komputerom, syntezatorom i kartom dźwiękowym kontrolować się nawzajem i wymieniać informacje pomiędzy sobą. Standard
MIDI został stworzony w 1983 roku. Wraz z rozwojem komputerów osobistych standard MIDI został
zaadaptowany do komunikacji między komputerem a kartą dźwiękową. Pozwoliło to komponować
muzykę, oraz odtwarzać ją korzystając wyłącznie z komputera, przy użyciu odpowiedniego
oprogramowania. Dzięki temu poprzez wpisanie sekwencji dźwięku do programu komputerowego,
bądź urządzenia zwanego sekwencerem, możemy je później odtwarzać przy pomocy banku brzmień
zawartego w module brzmieniowym. W ten sposób właśnie działają pliki z rozszerzeniem “mid”.
Wcześniej wspomniane były burdony, które można wykorzystywać do ćwiczenia intonacji.
Sekwencer Yamaha QY-10 – jeden z pierwszych sekwencerów MIDI z lat 90-tych kieszonkowego formatu
13
Jako sekwencje MIDI mogą być wprowadzone akompaniamenty utworów solowych, oraz całe partie
utworów kameralnych czy orkiestrowych – po wyciszeniu partii danego instrumentu mogą służyć tak jak wcześniej wspomniane specjalistyczne nagrania. Sekwencje mogą być wprowadzane poprzez
granie na kontrolerze MIDI zaopatrzonym w klawiaturę fortepianu, bądź mogą być wprowadzane jako
nuty. Tego rodzaju akompaniament mogą być odtwarzane bezpośrednio na sprzęcie zaopatrzonym w
moduł brzmieniowy MIDI, bądź mogą zostać wyeksportowane do jednego z popularnych formatów
audio, np.: mp3. Współczesne moduły brzmieniowe bardzo dobrze imitują brzmienie prawdziwych
instrumentów, czego dowodem mogą być powstałe nagrania z akompaniamentem wirtualnej
orkiestry. Dzięki wykorzystaniu sekwencerów midi można dowolnie manipulować tempem
odtwarzanego akompaniamentu, włączać i wyłączać poszczególne głosy bądź dodawać kliknięcia
metronomu.
Steinberg Cubase - interfejs popularnego programu komputerowego zawierającego m.in. sekwencer MIDI
W internecie istnieje bardzo obszerna baza plików midi z zakresu muzyki poważnej. Jedną z
najobszerniejszych baz jest Classical Music Archives prowadzona przez Pierre'a R. Schwob'a.
Znajduje się w niej około 40-stu tysięcy plików, z utworami dwóch tysięcy różnych kompozytorów. Dzięki temu można między innymi ćwiczyć studia orkiestrowe poznając “kulisy” wszystkich wejść
solowych.
Oprócz tradycyjnych sekwencerów, w podobną funkcję są wyposażone programy do edycji partytur.
14
Edytory partytur
W dobie komputeryzacji edycja nut na komputerze to dla muzyka równie istotna umiejętność,
jak pisanie dokumentów tekstowych czy korzystanie z poczty elektronicznej. Oprócz przygotowywania własnych materiałów do wydruku, pozwala na wprowadzanie utworów jako
sekwencje midi. Zaawansowane sekwencery midi posiadają możliwość wprowadzania tekstu
nutowego, natomiast do bardzo precyzyjnego zapisu nutowego służą specjalistyczne aplikacje.
Steinberg Cubase – okno edycji partytury
Wśród specjalistycznego oprogramowania dwiema wiodącymi aplikacjami są Sibelius oraz
Finale. Obie są wyposażone w narzędzie umożliwiające odczyt zeskanowanego tekstu nutowego, do
formatu właściwego danej aplikacji, jak również wprowadzania danych poprzez granie na klawiaturze
midi, a nawet przez granie lub śpiewanie do mikrofonu.
15
Sibelius - interfejs profesjonalnego programu do edycji nut.
Korzystając z tego oprogramowania można bardzo szybko wprowadzić potrzebny materiał muzyczny
i odtwarzać go przy pomocy biblioteki brzmień opartej na próbkach dźwięków prawdziwych
instrumentów. Nowością związaną z nutami jest ostatnio wprowadzone na rynek urządzenie MusicPad, firmy FreeHand Systems. Jest to przenośny komputer zaopatrzony w ciekłokrystaliczny,
dotykowy wyświetlacz formatu A4. Obsługiwany przez specjalne oprogramowanie pozwala na
przechowywanie nut w postaci cyfrowej, z możliwością notowania uwag bezpośrednio na nich, oraz
odtwarzania ich poprzez MIDI. Przewracanie stron może odbywać się na zasadzie naciśnięcia
specjalnego pedału, bądź przycisku pilota. Obsługuje bezprzewodową sieć komputerową, ma
wbudowany metronom, tuner, oraz odtwarzacz mp3. Można przypuszczać, że tego typu urządzenia
w niedalekiej przyszłości staną się standardem w najznamienitszych salach koncertowych świata.
Podobne funkcje może spełniać iPad firmy Apple, oraz Kindle firmy Amazon. W Polsce aktualnie są to
jeszcze mało popularne urządzenia, ale wkrótce mogą stać się niezbędnym narzędziem każdego
muzyka.
16
iPad z aplikacją musicnotes – nowoczesny pulpit muzyczny.
Ćwiczenia z MIDI i edytorami partytur
1. Wybierz utwór do którego przygotujesz samodzielnie akomaniament MIDI. Wprowadź tekst
muzyczny akomaniamentu do komputera wybierając jedną z możliwych metod. W edytorze MIDI
dobierz odpowiednie brzmienie oraz wprowadź niezbędne oznaczenia, które spowodują, że
brzmienie akompaniamentu będzie odpowiednio naturalne muzycznie (dynamika, artykulacja, etc.)
2. Znajdź w internecie wybrany utwór orkeistrowy w postaci MIDI. Usuń z niego partię swojego instrumentu i dostosuj jego brzmienie tak, aby było jak najlepsze. Pzzygotuj plik mp3 z tak
spreparowanym akompaniamentem.
3. Wprowadź nuty utworu do edytora partytur korzystając z modułu skanowania.
4. Utwórz akompaniament MIDI metronomowy do wybranego utworu, uwzględniający zmiany tempa
oraz odpowiednie taktowanie i akcenty. Przygotuj jego wersję mp3.
17
Wideo
Rozwój w dziedzinie techniki cyfrowej spowodował kolosalny skok w dostępie do obróbki wideo. Jeszcze do niedawna edycja wideo wymagała posiadania drogiego, wyspecjalizowanego
sprzętu. Dzisiaj wystarczy do tego komputer osobisty, który może posłużyć zarówno jako rejestrator
(za pośrednictwem tzw. webcamu, czyli kamerki do videochatów internetowych) oraz edytor.
Najpopularniejsze systemy operacyjne są standardowo wyposażone w oprogramowanie do obróbki
wideo. Rejestracja wideo może pomóc w bardzo ważnym aspekcie ćwiczenia utworu - analizy
poprawnej postawy, ruchów, napięć mięśni oraz ogólnego zachowania podczas występu. Dotychczas
popularne było wykorzystywanie lustra do tego typu ćwiczeń. Rejestracja wideo daje dużo
dodatkowych korzyści. Obserwacja nie bezpośrednio w trakcie wykonywania pozwala na pełne
skupienie się podczas ćwiczenia na utworze, natomiast analizę można przeprowadzić po zakończeniu
aktywnego ćwiczenia. Rejestrację można przeprowadzić z różnych ujęć, w przypadku lustra (nie mówimy tu o skomplikowanym systemie luster, w zasadzie niedostępnym w normalnych warunkach)
można było obserwować tylko en face. Można stosować przybliżenia, w celu precyzyjnej obserwacji.
Równolegle można rejestrować dźwięk, dzięki czemu uzyskujemy całościowy obraz naszego
wykonawstwa. Materiał można zachować w celu porównywania i obserwowania postępów. Nagrany
materiał może służyć innym muzykom w celach dydaktycznych. Zalety powyższej metody można
wymieniać niemalże w nieskończoność.
iMovie - interfejs programu do amatorskiej edycji wideo
18
Kolejnym aspektem pracy z wideo jest możliwość przygotowywania swojego muzycznego portfolio.
Coraz częściej tego typu materiały są wymagane przez instytucje muzyczne przy ubieganiu się o pracę. Umiejętne stworzenie takiego materiału może przyczynić się do zwiększenia szans uzyskania
pozytywnego wyniku rekrutacji.
Wraz z rozwojem infrastruktury sieci komputerowej materiały wideo zaczynają dominować w
przestrzeni internetowej jako jeden z najchętniej oglądanych rodzajów treści. Oglądanie materiałów
wideo w rozdzielczości Full HD jest już normą. W ten sposób również można tworzyć biblioteki
materiałów do których dostęp dla innych użytkowników jest bardzo prosty.
Umiejętność pracy z materiałem wideo jest kluczową cechą jaką powinien współcześnie posiadać
pedagog muzyczny. Od pierwszych chwil nauki gry na instrumencie wykorzystanie tego narzędzia
może znacznie wpłynąć na tempo postępów ucznia. Bardzo trudno jest przekazać wszelkie aspekty
gry, bez odpowiedniej ilustracji. Pokazywanie na własnym przykładzie właściwych zachowań jest też często bezcelowe, gdyż poziom różniący pedagoga i ucznia na początku edukacji jest tak duży, że
zaprezentowanie błędów popełnianych przez ucznia jest niemożliwe, gdyż nauczyciel już ma
odpowiednie nawyki. Materiał wideo jest obiektywny, nie wykrzywia obrazu, nie może przez to
wpłynąć negatywnie na relację pedagog-uczeń. Dokładna analiza i porównywanie nagrań z różnych
etapów pozwoli na wyciągnięcie właściwych wniosków dotyczących skuteczności ćwiczenia i jakości
postępów.
Istnieje jeszcze jeden aspekt, który dotyczy motywowania ucznia do ćwiczenia. Można polecić
uczniowi, aby nagrywał wszystkie swoje sesje z ćwiczeniem. Oprócz możliwości sprawdzenia, czy
uczeń ćwiczy we właściwy sposób, to jest to też sposób, aby przypilnować czy poświęca
odpowiednia ilość czasu na przygotowywanie się do zajęć.
Dzięki wykorzystaniu odpowiednich aplikacji, w bardzo prosty sposób można przygotować płytę
DVD-Video, bądź zamieścić materiał filmowy w internecie. Najpopularniejszy serwis społecznościowy
wideo - YouTube pozwala nawet na nagrywanie materiału bezpośrednio do serwisu, bez konieczności
pośredniej obróbki.
Ćwiczenia z wykorzystaniem wideo
Zarejestruj swoją sesję ćwiczeniową używając kamery. Zarejestruj materiał tak, aby uchwycić
newralgiczne części ciała (dłonie, przeponę, zadęcie, postawę, etc.). Zarejestruj kilka powtórzeń, na
każdym stosując inne ujęcie. Wprowadź w programie do edycji wideo odpowiednie opisy i wygeneruj
materiał w postaci odpowiedniej aby przygotować z niego płytę DVD i umożliwić wgranie do serwisu
internetowego (MPEG-2 i MPEG-4). Przygotuj w programie do authoringu płytę DVD, oraz wgraj
materiał do serwisu YouTube.
19
Internet
W ciągu ubiegłych 20 lat powstało nowe, potężne medium jakim jest internet. Dzięki coraz
większej popularności internetu jakość komunikacji na odległość zwiększyła się diametralnie. Fakt ten wpłynął na stan komunikacji w obrębie kół zainteresowań wszelkich rodzajów, również związanych z
edukacją muzyczną. Internet pozwala na bezpośrednie komunikowanie się z użytkownikami sieci,
uczestnictwo w grupowych dyskusjach, oraz wymianę materiałów w postaci cyfrowej. Podstawowym
warunkiem jest znajomość zasobów internetu i umiejętność wyszukiwania potrzebnych informacji.
Oto podstawowe “narzędzia” dostępne dzięki internetowi:
1) Strony WWW – to jeden z dwóch podstawowych sposobów komunikowania się w internecie,
obok poczty elektronicznej. Są to dokumenty, do których dostęp uzyskujemy za pomocą przeglądarki
internetowej. Zawarte na nich informacje to głównie teksty, lecz mogą również zawierać elementy
interaktywne i multimedialne.
2) Poczta elektroniczna – popularna platforma komunikacji, dzięki której można wysyłać listy i dokumenty cyfrowe.
3) Grupy, listy i fora dyskusyjne – to platformy komunikacji publicznej, grupowej. Dzięki nim wielu
użytkowników może ze sobą korespondować tak, aby wszyscy na bieżąco mogli widzieć tok
dyskusji.
4) Chaty, komunikatory – to programy, dzięki którym użytkownicy mogą ze sobą korespondować
w czasie rzeczywistym, poprzez wpisywanie tekstów, bądź prowadzić rozmowę przy pomocy
mikrofonów, oraz kamer.
5) Dokumenty elektroniczne – to pliki komputerowe, które mogą zawierać programy, dźwięki,
filmy, teksty i inne dane. Mogą one być odtwarzane bezpośrednio na komputerze, bądź przenoszone
na nośniki i odtwarzane na sprzętach przeznaczonych do ich projekcji (np. dźwięki, czy filmy mogą zostać nagrane na płyty, a nuty mogą zostać wydrukowane).
6) Sklepy internetowe – to specjalne strony internetowe, gdzie przy użyciu transakcji
bezgotówkowych można nabyć towary. Umożliwiają zaopatrywanie się w potrzebne przybory,
nagrania czy literaturę muzyczną. Dzięki bezpiecznym transakcjom przy użyciu karty kredytowej
możemy bez najmniejszych problemów zdobyć rzeczy do niedawna jeszcze w zasadzie niedostępne.
7) Serwisy społecznościowe - są to interaktywne portale internetowe, opierające się o zasadę
rejestracji użytkowników. Dzięki temu każdy może utworzyć swój i dołączyć do odpowiedniej grupy
użytkowników, dobieranej wg. np.: znajomości osobistych lub tematyki zawodowej.
20
Najwięcej informacji i materiałów udostępniają organizacje i stowarzyszenia muzyków.
Wzorcowym przykładem jest International Double Reed Society. Jest to stowarzyszenie skupiające muzyków grających na instrumentach podwójnostroikowych. Wśród materiałów udostępnionych w
serwisie internetowym IDRS znajdują się nagrania wideo i audio z corocznych konferencji
stowarzyszenia, wraz z przesłuchaniami konkursowymi, nuty, artykuły, zdjęcia stroików i wiele innych,
bezcennych pozycji.
Jako przykład doskonałego wykorzystania możliwości internetu może posłużyć, przytoczony
przez Karen Birch w artykule “Oboist and Internet 2”, kurs regulacji mechanizmu oboju, prowadzony
przez Johna Symera za pośrednictwem internetu. W kursie tym brało udział około dwudziestu
studentów University of Delaware, oboiści z University of Oklahoma oraz muzycy New World
Symphony. Te trzy lokacje były od siebie oddalone o tysiące kilometrów, jednak dzięki zastosowaniu
monitorów, kamer i mikrofonów, oraz szybkiego łącza internetowego bariera odległości została pokonana.
Mapa najważniejszych zasobów internetowych przydatnych muzykom
Wydawnictwa muzyczne - nagrania:
Accent - http://www.accent-records.com
Apex, Elatus, Erato, Teldec - http://www.warnerclassics.com
ASV Ltd. - http://www.sanctuaryclassics.com
BIS - http://www.bis.se
Boston Records- http://www.bostonrecords.com
Brilliant Classics - http://www.joanrecords.com
Cala Records - http://www.calarecords.com
Cedille Records - http://www.cedillerecords.org
Chandos - http://www.chandos-records.com
CPO - http://www.cpo.de
Crystal Records - http://www.crystalrecords.com
Decca - http://www.deccaclassics.com
Denon - http://www.denonrecordsus.com
21
Deutsche Grammophon - http://www.deutschegrammophon.com
DUX - http://www.dux.pl
ecm - http://www.ecmrecords.com
Éditions de l'Oiseau-Lyre - http://www.oiseau-lyre.com
EMI Classics - http://www.emiclassics.com
Harmonia Mundi - http://www.harmoniamundi.com
Hyperion Records - http://www.hyperion-records.co.uk
MDG - http://www.mdg.de
Naxos - http://www.naxos.com
New World Records - http://www.newworldrecords.org
Sony Classical - http://www.sonyclassical.com
Virgin Classics - http://www.virginclassics.com
Wydawnictwa i księgarnie muzyczne - nuty:
Amoris International - http://www.amoris.com
Barenreiter - http://www.baerenreiter.com
Billaudot – http://www.billaudot.com
Boosey & Hawkes – http://www.boosey.com
Breitkopf and Hartel – http://www.breitkopf.com
Doblinger – http://www.doblinger.at
Durand, Eschig – http://www.durand-salabert-eschig.com
Editio Musica Budapest – http://www.emb.hu
Edition Peters – http://www.edition-peters.com
Euterpe - http://www.euterpe.pl
Fuzeau – http://www.fuzeau.com
Henle – http://www.henle.de
22
Hortus Musicus – http://www.hortusmusicus.com
Kunzelmann – http://www.kunzelmann.ch/
Leduc – http://www.alphonseleduc.com
PWM – http://www.pwm.com.pl
Schirmer – http://www.schirmer.com
Schott – http://www.schott-music.com
Sikorski – http://www.sikorski.de
Southern Music Company – http://www.southernmusic.com
TrevCo Music - http://www.trevcomusic.com
Universal Edition – http://www.universaledition.com
Darmowe biblioteki nut:
Sheet Music Archive – http://www.sheetmusicarchive.net
Arcadia Early Music Archive – http://www.acadiau.ca/~gcallon/www/site-map.htm
Mutopia Project – http://www.mutopiaproject.org
Free Sheetmusic from Johan Tufvesson - http://www.lysator.liu.se/~tuben/scores
Rowy.net, Sheet Music Resources – http://www.rowy.net
Werner Icking Archive - http://icking-music-archive.org
Materiały MIDI:
Classical Midi Resource – http://www.classicalmidiresource.com
Classical Music Archives - http://www.classicalarchives.com
Classical Music Midi Page – http://www.classicalmusicmidipage.com
CMC – http://www.classicalmidiconnection.com/cmc
Kunst der Fuge – http://www.kunstderfuge.com
Midi World – http://www.midiworld.com
23
Strony o muzykach, konkursach i przesłuchaniach:
Musicians Page – http://www.musicianspage.com
Musical Chairs – http://www.musicalchairs.info
World Federation of International Music Competitions – http://www.wfimc.org
My Auditions - http://myauditions.com
Przesłuchania.com - http://www.przesluchania.com
Strony z odnośnikami do oprogramowania muzycznego:
Apple Logic Studio - http://www.apple.com/logicstudio/
Cakewalk – http://www.cakewalk.com
Finale – http://www.finalemusic.com
Harmony Central – http://www.harmony-central.com
HitSquad – http://www.hitsquad.com
Mozart Music Csoftware – http://www.mozart.co.uk
Sibelius – http://www.sibelius.com
Sony Media Software – http://www.sonymediasoftware.com
Steinberg – http://www.steinberg.net
Biblioteczne bazy zasobów muzycznych internetu:
Worldwide Internet Music Resources – http://library.music.indiana.edu/music_resources
Sibelius Academy Music Resources - http://www2.siba.fi/Kulttuuripalvelut/music.html
Classical.net – http://www.classical.net
SKDesigns Music Resources on the Internet – http://skdesigns.com/internet/music
24
Bibliografia
Artykuły
Marc Fink, “Interview with Ray Still”,
The Double Reed, vol. 21, no. 3 , 1997, USA, str. 87
“Mechanical Aids to Learning”, London Times, Anglia, 1930
Gerald Corey, “Annoucements and new items”,
To the World Bassonists, vol. 5, Nr 1, 1975, USA
Terry B. Ewell, “Bassoon Lessons with Arnold Schwarzenegger, or What I Did on my Summer
Vacation ...“,
The Journal of the International Double Reed Society, vol. 26, 1998, USA, str. 99
Terry B. Ewell, “Keyboard Technology in the Double Reed Studio”,
The Double Reed, vol. 22 No. 2, 1999, USA, str. 57
Ronald Klimko, “Bassooning in New York: An Interview with Frank Morelli”,
The Double Reed, vol. 25, No. 1, 2002, USA, str. 19
Marcel Tabuteau, Robert Sabin, “Marcel Tabuteau of Philadelphia Orchestra Sumarizes
Training”, The Double Reed, vol. 22, No. 1, 1999, USA, str. 107
Charles-David Lehrer, “The Double Reed Archaeologist: A Guide to its Contents”,
The Double Reed, vol. 24, No. 4, 2001, USA, str. 25
Karen Birch, “Oboist and Internet 2”,
The Double Reed, vol 28, No. 2, 2005, USA, str. 100
Opracowania książkowe
Robert Sprenkle, David Ledet, “Art of Oboe Playing“ , wyd. Summy-Birchard, 1961, USA
Stanisław Kot, “Historia wychowania”, wyd. ŻAK, 1996, Warszawa
25
Źródła internetowe
Malcolm Messiter,“The Virtual Orchestra Story”, Classical Music Archives,
http://www.classicalarchives.com/articles/messiter0103.html
Frederick Franz, “Metronome Techniques”, Second digital edition, version 0.9.2, July 1997,
http://www.franzmfg.com/mt.htm
Martin Schuring, “Thoughts on practising”, 1999,
http://www.public.asu.edu/~schuring/Oboe/practice.html
Inne źródła
2001 r., korespondencja prywatna z Rayem Stillem, profesorem Northwestern Univeristy
School of Music
26
Glosariusz
Burdon - z francuskiego „bourdon” - to długi dźwięk, będący podstawą harmoniczną danego fragmentu muzycznego.
Może być to również dwudźwięk (z kwintą), ewentualnie cały akord.
Emulator - program komputerowy, który duplikuje funkcje jednego systemu informatycznego w innym, dzięki czemu ów
drugi system zwraca te same rezultaty, co pierwszy. Mówimy wtedy, że pierwszy system jest emulowany przez drugi. Jedną
z form emulatorów są programy, które umożliwiają uruchamianie aplikacji na komputerze lub systemie operacyjnym innym
niż ten na który zostały napisane . Programy te mogą też emulować poszczególne funkcje oprogramowania i sprzętu
standardowo niedostępne w ramach danego systemu.
Grupy dyskusyjne - (ang. Usenet) to światowego zasięgu systemem wymiany informacji przy użyciu internetu, znanym
także jako niusy (po polsku), tudzież angielskich news. Usługa pozwalająca na automatyczną wymianę poczty elektronicznej
lub innego rodzaju pisanych komunikatów w obrębie pewnej grupy osób. Działanie swoje opierają na protokole NNTP (ang.
Network News Trasport Protocol). W sieci newsów wyróżnia się serwery i czytniki. Serwery zajmują się przesyłaniem
artykułów między sobą i udostępnianiem ich części.
IDRS – Międzynarodowe Stowarzyszenie Podwójnostroikowe (ang. The International Double Reed Society), założone w
1971 roku , jest międzynarodową organizacją skupiającą muzyków grających na instrumentach podwójnostroikowych,
producentów instrumentów, akcesoriów, stroików, a także sympatyków. Stowarzyszenie ma 4,400 członków z 56 krajów.
Statutową działalnością jest wydawanie publikacji (m.in. kwartalnik Double Reed), organizowanie dorocznych konferencji,
oraz konkursu im. Fernada Gilleta. Funduje również granty, oraz zamawia utwory na instrumenty podwójnostroikowe.
Interfejs - wygląd ekranu w dowolnym programie komputerowym (aplikacji), jak również sam tak zwany pulpit roboczy
pochodzący z systemu operacyjnego, na który patrzy użytkownik komputera to również interfejsy - odpowiednio: interfejs
aplikacji i interfejs użytkownika systemu operacyjnego - łączą one człowieka z komputerem. Obecnie stary interfejs tekstowy
został praktycznie całkowicie zastąpiony przez interfejs graficzny.
Java - jest obiektowym językiem programowania. Programy napisane w Javie można uruchomić na wielu urządzeniach,
takich jak telefony komórkowe lub komputery oraz pod różnymi systemami operacyjnymi, przy użyciu Wirtualnej maszyny
Javy, która musi być w danym środowisku zainstalowana.
Kompresja danych - polega na zmianie sposobu zapisu informacji w taki sposób, aby zmniejszyć objętość zbioru, nie
zmieniając przenoszonych informacji. Innymi słowy chodzi o wyrażenie tego samego zestawu informacji, lecz za pomocą
mniejszej liczby bitów. Działaniem przeciwnym do kompresji jest dekompresja.
27
Lista dyskusyjna - to forma internetowej grupy dyskusyjnej polegającej na automatycznym rozsyłaniu e-maili przysyłanych
na adres listy do osób które zdecydowały się na zapisanie się do takiej listy. Tego rodzaju listy są najstarszą formą
funkcjonowania grup dyskusyjnych w internecie i powstały one niemal równocześnie z samym internetem. Listy dyskusyjne
pozwalają prowadzić dyskusję na określony temat wielu osobom jednocześnie przy wykorzystaniu poczty elektronicznej.
Sama idea list jest bardzo prosta. Aby prowadzić dyskusję na wybrany temat wystarczy posiadać konto pocztowe i
jakikolwiek program (klient) pocztowy, oraz zapisać się do danej listy.
MIDI - skrót od Musical Instrument Digital Interface jest systemem (interfejs, software i zestaw komend) służącym do
przekazywania informacji pomiędzy elektronicznymi instrumentami muzycznymi. MIDI umożliwia komputerom, syntezatorom,
kartom dźwiękowym i podobnym urządzeniom kontrolować się nawzajem oraz wymieniać informacje między sobą. Wraz z
rozwojem komputerów osobistych i technologii multimedialnych standard MIDI został zaadaptowany do komunikacji między
komputerem, a kartą dźwiękową.
MP3 - (ang. MPEG-1/2 Audio Layer-3) to popularny format stratnej kompresji dźwięku używający modelu
psychoakustycznego. Format został stworzony we Fraunhofer Institute. Dźwięk skompresowany z przepływnością (ang.
bitrate) 128 kbps daje zazwyczaj zadowalającą jakość na przeciętnym sprzęcie odsłuchowym w komputerach osobistych
(128 kbps przyjmuje się jako odpowiadającą niskiej jakości odtwarzaczom CD), dźwięk skompresowany przy 192 kbps jest
dla większości ludzi nieodróżnialny od oryginału. Niektórzy słuchacze w celu uzyskania większej jakości dźwięku stosują
jeszcze słabszą kompresję (256 lub nawet 320 kbps). Jakość zależy również w dużym stopniu od używanego do kompresji
enkodera. Najpopularniejszymi programami służącymi do odsłuchiwania plików MP3 są Winamp (na platformie Windows),
foobar2000 (platforma Windows), Windows Media Player (platforma Windows, instalowany wraz z systemem), XMMS (w
Linuksie) oraz iTunes firmy Apple (na platformach Mac OS i Windows). Pliki w tym formacie posiadają rozszerzenie “mp3”.
Offline - (z ang. dosłownie – odłączony od linii) to angielski termin określający sposób oglądania porcji materiałów
pobranych z Internetu bądź innej sieci komputerowej. Może też dotyczyć przygotowywania czegoś, co później ma zostać za
jej pośrednictwem przesłane, bez utrzymywania połączenia z tą siecią. Terminem o przeciwnym znaczeniu jest termin online.
Online - (z ang. dosłownie - na lini) - jest to zwykle status osoby, serwera lub innego przedmiotu związanego z dostępem do
Internetu, który informuje o dostępności - aktywności. Przeciwieństwem trybu online jest tryb offline.
Oprogramowanie - (ang. software), czyli zestaw instrukcji przeznaczonych do wykonania dla komputera. Celem
oprogramowania jest przetwarzanie danych w określonym przez twórcę zakresie. Oprogramowanie jest synonimem
terminów program komputerowy oraz aplikacja, przy czym stosuje się go zazwyczaj do określania większych programów
oraz ich zbiorów.
Palmtop - (także: PDA, Personal Digital Assistant, komputer kieszonkowy) to mały, przenośny komputer osobisty. Mniejszy
od laptopa - z powodzeniem mieści się w dłoni lub w kieszeni (ang. palm - dłoń, top - na wierzchu). Palmtopy są
komputerami programowalnymi - można do nich wgrywać oprogramowanie, np. pobrane lub zakupione w Internecie.
28
Palmtopy obsługuje się między innymi rysikiem, gdyż wyposażone są w ekran dotykowy. Większość z nich rozpoznaje pismo
odręczne (lub zbliżone do niego znaki graffiti), a niektóre posiadają także wbudowaną klawiaturę kciukową. Zastosowanie
palmtopów jest bardzo szerokie. Mogą służyć zarówno w życiu prywatnym, jak i w pracy.
Sekwencer - urządzenie sterujące syntezatorem. Oryginalne sekwencery, sterujące syntezatorami analogowymi, były
skomplikowanymi urządzeniami, opartymi na technologii analogowej lub hybrydowej - analogowo-cyfrowej, nadawały się do
współpracy tylko z syntezatorem, dla którego zostały zaprojektowane. Pojawienie się intefejsu MIDI zrewolucjonizowało
technologię sekwencerów. Oryginalne sekwencery MIDI, były specjalnymi komputerami, sterującymi jakimkolwiek
syntezatorem z wejściem MIDI. Współcześnie, sekwencerem może być dowolny komputer wyposażony w odpowiedni
program. Specjalizowany sekwencer jest także jednym z elementów składowych automatu perkusyjnego.
Software – patrz: Oprogramowanie.
System operacyjny - (ang. skrót OS Operating System) - jest to zbiór programów pośredniczących pomiędzy aplikacjami
użytkownika a sprzętem (najczęściej komputerem).
29
Test weryfikacyjny na I część kursu
Zadanie 1
Wykorzystując komputer PC i odpowiednie oprogramowanie zarejestruj dźwiękowo krótki utwór
muzyczny, wraz z samodzielnie przygotowanym za pomocą narzędzi MIDI akompaniamentem.
Przygotowanie z tego materiału płytę CD-Audio.
Zadanie 2
Odpowedz na pytania:
1) Zaznacz które formaty są formatami kompresji STRATNEJ dźwięku:
a) AIFF b) MP3 c) Apple Lossless d) AC-3
2) Programami do edycji partytur są:
a) Sibelius b) Finale c) Audacity d) Logic
Odpowiedzi: 1 - b, d, 2 - a, b
Test weryfikacyjny na II część kursu
Zadanie 1
Wykorzystując komputer PC i odpowiednie oprogramowanie zarejestruj przy pomocy kamery krótki
utwór muzyczny, opracuj to nagranie tak, aby posiadało opis nazwy utworu i kompozytora
wkomponowany w materiał wideo. Przygotuj z zarejestrowanego materiału płytę DVD-Video
posiadającą menu.
Zadanie 2
Odpowedz na pytania:
1) W standardzie DVD wykorzystuje się kompresję wideo:
a) MPEG-1 b) MPEG-2 c) MPEG-3 d) MPEG-4
2) Najpopularniejsza częstotliwość próbkowania dźwięku stosowana w DVD-Video to
a) 32 kHz b) 44.1 kHz c) 48 kHz d) 96 kHz
Odpowiedzi: 1 - b, 2 - c
30