ciropedia anábasis i

54
PEQUEÑA ANTOLOGÍA DE JENOFONTE (LIBRO I DE LA CIROPEDIA Y LA ANÁBASIS)

Upload: secundumnaturam

Post on 28-Dec-2015

74 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

PEQUEÑA ANTOLOGÍA

DE

JENOFONTE

(LIBRO I DE LA CIROPEDIA Y LA ANÁBASIS)

2

DE LA CIROPEDIA LIBRO I

1- ¡Qué difícil es gobernar a sereshumanos![1,1] 5Ennoiá poq! h2mi<n e1géneto o7sai dhmokratíai

katelúqhsan u2pò tw<n a5llwç pwç bouloménwn

politeúesqai ma<llon h6 e1n dhmokratíj, o7sai t! au3

monarcíai, o7sai te o1ligarcíai a1nñ'rhntai h5dh u2pò

dh'mwn, kaì o7soi turannei<n e1piceirh'santeç oi2 mèn

au1tw<n kaì tacù pámpan katelúqhsan, oi2 dè ka6n

o2posonou<n crónon a5rconteç diagénwntai,

qaumázontai w2ç sofoí te kaì eu1tucei<ç a5ndreç

gegenhménoi. polloùç d! e 1dokou <men

katamemaqhkénai kaì e1n i1díoiç oi5koiç toùç mèn

e5contaç kaì pleíonaç oi1kétaç, toùç dè kaì pánu

o1lígouç, kaì o7mwç ou1dè toi<ç o1lígoiç toútoiç pánu

ti dunaménouç crh<sqai peiqoménoiç toùç

despótaç.

Traducción:

Una vez (poq!, que es pote) se nos ocurrió la reflexión de

1- “Son admirados” es la voz media del verbo qaumázw.

2- w2ç con un participio expresa un matiz final o causal, como en este caso.

3- e1dokou<men katamemaqhkénai es literalmente "parecíamos haber notado".

Del infinitivo katamemaqhkénai depende una completiva del participiodunaménouç.

4- Es la traducción más natural y apropiada del participio e5contaç con

pleíonaç oi1kétaç: "que tienen numerosos criados" es lo mismo que "con

muchos criados".

3

cuántas democracias han sido destruidas por los que querían

gobernarse de otra forma antes que en democracia, y, a su

vez, cuántas monarquías y cuántas oligarquías están abolidas

por el pueblo, y cuántos, que intentaron imponer la tiranía,

unos de ellos fueron derrocados por completo incluso

rápidamente, y otros, en cambio, cuanto (o2posonoûn)

tiempo, sea el que sea (o2posonoûn), se hayan mantenido

gobernando, son admirados por haber sido (w2ç ...1 2

gegenhménoi) hombres sabios y afortunados. Nos parecía

que habíamos notado que muchos con no sólo numerosos,3 4

sino incluso muy pocos criados (oi1kétaç) en sus casas

particulares, ni siquiera (ou1dé), sin embargo, con esos pocos

no eran capaces en absoluto (pánu ti) los amos de tratarlos

mostrándose aquéllos obedientes (peiqoménoiç).

5- Del verbo e1nnoéw. Este texto es la continuación del anterior.

6- "Gobernantes".

7- Funciona como adverbio: "también".

8- El antecedente de este relativo es zv'wn, que va con toútwn.

9- "lógicamente", "naturalmente", "con razón".

10- e1dokoûmen o2rân sería literalmente “parecíamos apreciar ”, es decir “nos

parecía notar”. Del infinitivo o2rân depende una completiva del participio

e1qeloúsaç, acusativo plural femenino que concuerda con tàç a1gélaç.

11- ñ4 es un adverbio relativo: “por donde...”

4

2- Es más fácil gobernar a las bestias.[1,2] e5ti dè pròç toútoiç e1nenoou<men o7ti a5rconteç5 6

mén ei1si kaì oi2 boukóloi tw<n bow<n kaì oi27

i2ppoforboì tw<n i7ppwn, kaì pánteç dè oi2

kaloúmenoi nomei<ç w4n a6n e1pistatw<si zv'wn8

ei1kótwç a6n a5rconteç toútwn nomízointo* pásaç9

toínun taútaç tàç a1gélaç e1dokou<men o2ra<n10

ma<llon e1qeloúsaç peíqesqai toi<ç nomeu<sin h6 toùç

a1nqrw'pouç toi<ç a5rcousi. poreúontaí te gàr ai2

a1gélai ñ4 a6n au1tàç eu1qúnwsin oi2 nomei<ç, némontaí11

te cwría e1f! o2poi<a a6n au1tàç e1págwsin, a1pécontaí

te w4n a6n au1tàç a1peírgwsi* kaì toi<ç karpoi<ç

12- “De ellos”, refiriéndose a los rebaños.

13- Del verbo e1áw.

14- Este infinitivo rige dativo, que es, en este caso, toi<ç karpoi<ç toínuntoi<ç gignoménoiç.

15- Del verbo ai1sqánomai.

16- Participio acusativo femenino singular concertado con a1gélhn.

17- Esta conjunción w2ç tiene aquí valor final con los infinitivos que le siguen:

“para...”

18- Date cuenta de que este participio está en voz media, que se traduce, en

general, como pasiva.

19- Este participio forma una completiva dependiente del verbo de percepción

ai5sqwntai. A la vez, del participio depende el infinitivo a5rcein.

5

toínun toi<ç gignoménoiç e1x au1tw<n e1w<si toùç12 13

noméaç crh<sqai ou7twç o7pwç a6n au1toì boúlwntai.14

e5ti toínun ou1demían pw'pote a1gélhn ñ1sqh'meqa15

susta<san e1pì tòn noméa ou5te w2ç mh> peíqesqai16 17

ou5te w2ç mh> e1pitrépein tv< karpv< crh<sqai, a1llà kaì

calepw'teraí ei1sin ai2 a1gélai pa<si toi<ç

a1llofúloiç h6 toi<ç a5rcousí te kaì w1felouménoiç18

a1p! au1tw<n* a5nqrwpoi dè e1p! ou1dénaç ma<llon

sunístantai h6 e1pì toútouç ou8ç a6n ai5sqwntai

a5rcein au1tw<n e1piceirou<ntaç .19

6

3- El rey Ciro fue un gobernante fuerade lo común.[1,3]... e1peidh> dè e1nenoh'samen o7ti Ku<roç e1géneto

Pérshç, o8ç pampóllouç mèn a1nqrw'pouç e1kth'sato

peiqoménouç au1tv<, pampóllaç dè póleiç,

pámpolla dè e5qnh, e1k toútou dh> h1nagkazómeqa

metanoei<n mh> ou5te tw<n a1dunátwn ou5te tw<n calepw<n

e5rgwn ñ3 tò a1nqrw'pwn a5rcein, h5n tiç e1pistaménwç

tou<to práttñ. Kúrv gou<n i5smen e1qelh'santaç

peíqesqai toùç mèn a1pécontaç pampóllwn h2merw<n

o2dón, toùç dè kaì mhnw<n, toùç dè ou1d! e2wrakótaç

pw'pot! au1tón, toùç dè kaì eu3 ei1dótaç o7ti ou1d! a6n

i5doien, kaì o7mwç h5qelon au1tv< u2pakoúein.

Traducción:

..Pero cuando caímos en la cuenta (e1nenoh’samen) de que

existió el persa Ciro, que consiguió muchísimos hombres

obedientes a él, muchísimas ciudades, muchísimas naciones,

a partir de eso nos veíamos forzados a cambiar de idea: que

el gobernar hombres quizás no sea (ñ3, subjuntivo de ei1mi)

de las obras imposibles ni de las difíciles, si llegado el caso

7

(h5n) uno lo hace con sabiduría. Por ejemplo (goûn) a Ciro

sabemos que tenían voluntad de obedecerle no sólo los que

distaban un trayecto de muchos días, sino también de meses,

los que ni siquiera lo habían visto nunca, los que incluso

sabían bien que ni siquiera lo verían, y, sin embargo, estaban

dispuestos a someterse.

20- Este texto se sustenta en tres verbos principales yuxtapuestos:

-h2gh'sato, del verbo h2géomai, en el que no se aprecia el aumento

porque ya la raíz empieza por h y no se puede alargar.-katestréyato.-h3rxe.

Antes del primer verbo, dos participios concertados en nominativo se refieren al

sujeto: paralabw’n (“habiendo recibido en herencia”); y o2rmhqeíç (“habiendo

partido”, “habiéndose puesto en movimiento”).

21- Debes buscar e2kw’n, con terminación en -wn propia del nominativo singular.

Este adjetivo concierta con Mh’dwn.

22- Los pueblos asiáticos mencionados en este texto son, por orden: los medos,

hircanios, sirios, asirios, árabes, capadocios, frigios, lidios, carios, fenicios,

babilonios, bactrios, indios, cilicios, sacas, paflagonios, magadidas....

23- Aquí el verbo e5cw no significa tener, sino “poder”.

8

4- Extensión del imperio de Ciro.[1,4] Ku<roç dè paralabw>n w2saútwç ou7tw kaì tà e1n tñ<20

1Asíj e5qnh au1tónoma o5nta o2rmhqeìç sùn o1lígñ Persw<n

stratij< e2kóntwn mèn h2gh'sato Mh'dwn, e2kóntwn dè21 2 2

2Urkaníwn, katestréyato dè Súrouç, 1Assuríouç,

1Arabíouç, Kappadókaç, Frúgaç a1mfotérouç, Ludoúç,

Ka<raç, Foínikaç, Babulwníouç, h3rxe dè Baktríwn kaì

1Indw<n kaì Kilíkwn, w2saútwç dè Sakw<n kaì Paflagónwn

kaì Magadidw<n, kaì a5llwn dè pampóllwn e1qnw<n, w4n ou1d!

a6n tà o1nómata e5coi tiç ei1pei<n, e1ph<rxe dè kaì 2Ellh'nwn23

tw<n e1n tñ< 1Asíj, katabàç d! e1pì qálattan kaì Kupríwn

kaì Ai1guptíwn.

24- Recuerda que w2ç puede tener matices adverbiales (finales o causales)

cuando va con un participio. Aquí tiene un matiz causal: w2ç.... o5nta, "puesto

que era...."

25- Recuerda: de dokoûmen la traducción literal es "parecemos", pero la

correcta es "nos parece que.."

9

5- Planteamiento de la obra entera: lafigura de Ciro.[1,6] h2mei<ç mèn dh> w2ç a5xion o5nta qaumázesqai24

tou<ton tòn a5ndra e1skeyámeqa tíç pot! w6n geneàn

kaì poían tinà fúsin e5cwn kaì poíj tinì

paideuqeìç paideíj tosou<ton dih'negken ei1ç tò

a5rcein a1nqrw'pwn. o7sa ou3n kaì e1puqómeqa kaì

ñ1sqh<sqai dokou<men perì au1tou<, tau<ta25

peirasómeqa dihgh'sasqai.

Traducción:

Nosotros, puesto que este hombre era digno de ser admirado,

nos pusimos a indagar siendo quién por linaje, teniendo qué

tipo de naturaleza y educado con qué educación llegó a ser

diferente hasta tal punto (tosoûton) para gobernar a los

hombres. Por consiguiente, cuanto averiguamos y nos parece

que hemos aprendido sobre él, lo intentaremos exponer.

26- Literalmente o2 Kûroç légetai es “Ciro se dice..”. La traducción adecuada

es “se dice que Ciro..”

27- Cambises, padre de Ciro, en genitivo singular.

28- Los perseidas, los descendientes del héroe griego Perseo. He aquí la

genealogía histórica de Ciro II, el Grande, del que habla la Ciropedia:

Astiages (rey medo) Ciro I (rey persa)

� �

Mandane| � }Cambises

Ciro II

10

6- Linaje y carácter del niño Ciro.[2,1] patròç mèn dh> o2 Ku<roç légetai genésqai26

Kambúsou Persw<n basiléwç* o2 dè Kambúshç27

ou4toç tou< Perseidw<n génouç h3n* oi2 dè Persei<dai28

a1pò Perséwç klñ'zontai* mhtròç dè o2mologei<tai

Mandánhç genésqai* h2 dè Mandánh au7th

!Astuágouç h3n qugáthr tou< Mh'dwn genoménou

basiléwç. fu<nai dè o2 Ku<roç légetai kaì a5detai

e5ti kaì nu<n u2pò tw<n barbárwn ei3doç mèn

kállistoç, yuch>n dè filanqrwpótatoç kaì

filomaqéstatoç kaì filotimótatoç, w7ste pánta

mèn pónon a1natlh<nai, pánta dè kíndunon u2pomei<nai

tou< e1painei<sqai e7neka.

29- Es aoristo del verbo e1pitíqhmi.

30- El acusativo de a1rch’-h<ç puede usarse como un adverbio.

11

7- Educación típica persa: el estadoantes que la familia.[2, 2] e1paideúqh ge mh>n e1n Persw<n nómoiç* ou2=toi dè

dokou<sin oi2 nómoi a5rcesqai tou< koinou< a1gaqou<

e1pimeloúmenoi ou1k e5nqenper e1n tai<ç pleístaiç

pólesin a5rcontai. ai2 mèn gàr plei<stai póleiç

a1fei<sai paideúein o7pwç tiç e1qélei toùç e2autou<

pai<daç, kaì au1toùç toùç presbutérouç o7pwç

e1qélousi diágein, e5peita prostáttousin au1toi<ç mh>

kléptein mhdè a2rpázein, mh> bíj ei1ç oi1kían

pariénai, mh> paíein o8n mh> díkaion, mh> moiceúein, mh>

a1peiqei<n a5rconti, kaì ta3lla tà toiau<ta w2saútwç*

h6n dé tiç toútwn ti parabaínñ, zhmían au1toi<ç

e1péqesan . [3] oi2 dè Persikoì nómoi prolabónteç29

e1pimélontai o7pwç th>n a1rch>n mh> toiou<toi e5sontai30

oi2 poli<tai oi4oi ponhrou< tinoç h6 ai1scrou< e5rgou

e1fíesqai.

Traducción:

Fue educado, entonces, en las leyes de los persas. Parece que

12

esas leyes empiezan a preocuparse (e1pimeloúmenoi) del

bien común no desde donde (e5nqenper) comienzan en la

mayoría de las ciudades. Pues la mayoría de las ciudades,

permitiendo educar como uno quiere a sus propios hijos, y

a los mayores vivir como ellos quieren, después les ordenan

no robar ni saquear, no entrar en una casa por la fuerza, no

golpear a quien no es lícito, no cometer adulterio, no

desobedecer a la autoridad y, de la misma manera, todas las

demás cosas de ese tipo. Y si acaso alguno infringe algo de

esto, le imponen un castigo. En cambio, las leyes persas,

anticipándose, se preocupan de cómo, desde el principio,

sus ciudadanos no serán tales que sean capaces (oi4oi) de

sentir inclinación (e1fíesqai, en voz media) por alguna

vileza o acción vergonzosa.

31- Participio de futuro con valor final: “para aprender....” A la frase de o7ti en la

que está este participio le falta el verbo e5rcontai.

32- Este genitivo complementa a a5rconteç.

33- paisí (y también el sintagma comparativo w7sper a1ndrásin) es un dativo

posesivo del verbo gígnetai: “los niños tienen..”. El sujeto (la cosa poseída, en

este caso) es e1gklh’mata.

34- oi7wn dh> ei1kóç: “que pueden ser verosímiles”

35- Otro participio que forma una completiva dependiente del verbo gnw <si.

13

8- La justicia en la educación de losniños persas.[2,6] oi2 mèn dh> pai<deç ei1ç tà didaskalei<a

foitw<nteç diágousi manqánonteç dikaiosúnhn* kaì

légousin o7ti e1pì tou<to e5rcontai w7sper par! h2mi<n

o7ti grámmata maqhsómenoi . oi2 d! a5rconteç31

au1tw<n diatelou<si tò plei<ston th<ç h2méraç32

dikázonteç au1toi<ç. gígnetai gàr dh> kaì paisì33

pròç a1llh'louç w7sper a1ndrásin e1gklh'mata kaì

kloph<ç kaì a2rpagh<ç kaì bíaç kaì a1páthç kaì

kakologíaç kaì a5llwn oi7wn dh> ei1kóç . [7] ou8ç d!34

a6n gnw<si toútwn ti a1dikou<ntaç , timwrou<ntai.35

kolázousi dè kaì o8n a6n a1díkwç e1gkalou<nta

eu2rískwsi.

36- Aoristo de subjuntivo de a1fíhmi.

14

9- Templanza, obediencia y sobriedad.[2,8] didáskousi dè toùç pai<daç kaì swfrosúnhn*

méga dè sumbálletai ei1ç tò manqánein swfronei<n

au1toùç o7ti kaì toùç presbutérouç o2rw<sin a1nà

pa<san h2méran swfrónwç diágontaç. didáskousi dè

au1toùç kaì peíqesqai toi<ç a5rcousi* méga dè kaì

ei1ç tou<to sumbálletai o7ti o2rw<si toùç

presbutérouç peiqoménouç toi<ç a5rcousin

i1scurw<ç. didáskousi dè kaì e1gkráteian gastròç

kaì potou<* méga dè kaì ei1ç tou<to sumbálletai o7ti

o2rw<si toùç presbutérouç ou1 prósqen a1pióntaç

gastròç e7neka prìn a6n a1fw<sin oi2 a5rconteç, kaì36

o7ti ou1 parà mhtrì sitou<ntai oi2 pai<deç, a1llà parà

tv< didaskálv, o7tan oi2 a5rconteç shmh'nwsi.

férontai dè oi5koqen si<ton mèn a5rton, o5yon dè

kárdamon, piei<n dé, h5n tiç diyñ<, kw'qwna, w2ç a1pò

tou< potamou< a1rúsasqai.

Traducción:

Enseñan a los niños también la templanza. Contribuye

15

mucho a que aprendan a vivir ellos con templanza el hecho

de que (o7ti) ven que sus mayores durante todo el día viven

con templanza. Les enseñan a obedecer a los jefes. Y

también contribuye mucho el ver que sus mayores obedecen

a los jefes a rajatabla. Les enseñan también la moderación en

la comida (gastróç, por metonimia) y en la bebida. Y

también a esto contribuye mucho el ver que sus mayores no

se marchan del puesto (a1píontaç) para ir a comer

(gastròç e7neka) antes de que (prósqen... prín) lo

permitan (a1fw<sin) sus jefes, y que los niños no coman con

su madre, sino con su maestro cuando los jefes lo indiquen.

Se llevan de casa de comida pan, de acompañamiento berro,

y beber, si alguno acaso tiene sed, un tazón para sacar agua

del río.

37- Observa en el diccionario que esta preposición e7neka funciona en anástrofe:

su régimen, en genitivo, se expresa antes que ella.

38- “por algo”.

39- 3ª persona del singular del aoristo de subjuntivo activo de deî, es necesario.

40- h5 e1sqíein... h5 pínein...: “que comen.... o que beben”

41- 3ª persona del imperativo de aoristo pasivo: “que recuerde”

16

10- Los efebos se dedican a la caza.[2,11] ... tou<to dè poiou<si tou< e1qízesqai e7neka , i7n!37

e1án ti kaì e1n polémv deh'sñ , dúnwntai tau1tò38 39

poiei<n. kaì o5yon dè tou<to e5cousin oi2 thlikou<toi o7

ti a6n qhráswsin* ei1 dè mh', tò kárdamon. ei1 dé tiç

au1toùç oi5etai h6 e1sqíein a1hdw<ç, o7tan kárdamon40

mónon e5cwsin e1pì tv< sítv, h6 pínein a1hdw<ç, o7tan

u7dwr pínwsin, a1namnhsqh'tw pw<ç mèn h2dù ma<za kaì41

a5rtoç peinw<nti fagei<n, pw<ç dè h2dù u7dwr piei<n

diyw<nti.

42- Literalmente sólo dice “ellos deliberan de muerte”.

17

11- La clase de los ancianos.[2,14] oi2 d! au3 geraíteroi ou2=toi strateúontai mèn

ou1kéti e5xw th<ç e2autw<n, oi5koi dè ménonteç

dikázousi tá te koinà kaì tà i5dia pánta. kaì

qanátou dè ou2=toi krínousi, kaì tàç a1rcàç ou2=toi

pásaç ai2rou<ntai* kaì h5n tiç h6 e1n e1fh'boiç h6 e1n

teleíoiç a1ndrásin e1llípñ ti tw<n nomímwn, faínousi

mèn oi2 fúlarcoi e7kastoi kaì tw<n a5llwn o2

boulómenoç, oi2 dè geraíteroi a1koúsanteç

e1kkrínousin* o2 dè e1kkriqeìç a5timoç diatelei< tòn

loipòn bíon.

Traducción:

Estos ancianos, por su parte, ya no prestan servicio militar

fuera de su propio territorio (e5xw th<ç e2autw<n), sino que

permanecen en la patria y resuelven todos los asuntos

públicos y privados. Ellos deliberan las sentencias de

muerte y eligen ellos todos los cargos. Y si acaso alguien42

de entre los efebos o de entre los adultos (teleíoiç

a1ndrásin) descuida alguna ley, lo sacan a la luz

18

(faínousi) los filarcos de su tribu (oi2 fúlarcoi

e7kastoi) y el que quiere de las demás, y los ancianos, tras

escuchar, lo excluyen, y el excluido pasa el resto de su vida

privado de derechos (a5timoç).

43- Una vez más se trata de una estructura impersonal forzada. Literalmente

dice: "los persas son dichos que..." Debemos traducir: "se dice que los persas..."

44- tàç dw'deka muriádaç: "doce diezmiles". Haz la cuenta.

45- Del verbo a1pelaúnw.

46- Del sustantivo timh’-h<ç.

47- Del sustantivo a1rch’-h<ç.

19

12- La igualdad de los persas es sóloaparente.[2,15] ..légontai mèn gàr Pérsai a1mfì tàç dw'deka43

muriádaç ei3nai* toútwn d! ou1deìç a1pelh'latai44 45

nómv timw<n kaì a1rcw<n , a1ll! e5xesti pa<si Pérsaiç46 47

pémpein toùç e2autw<n pai<daç ei1ç tà koinà th<ç

dikaiosúnhç didaskalei<a. a1ll! oi2 mèn dunámenoi

tréfein toùç pai<daç a1rgou<ntaç pémpousin, oi2 dè

mh> dunámenoi ou1 pémpousin. oi8 d! a6n paideuqw<si

parà toi<ç dhmosíoiç didaskáloiç, e5xestin au1toi<ç

e1n toi<ç e1fh'boiç neaniskeúesqai, toi<ç dè mh>

diapaideuqei<sin ou7twç ou1k e5xestin.

48- El verbo está en singular porque su sujeto es neutro plural: martúria.

49- tò fúshç mestoùç faínesqai: “el manifestarse llenos de ventosidad”.

50- e1kponeísqai: “gastándolos con el ejercicio”.

20

13- El régimen alimenticio.[2,16] kaì nu<n dè e5ti e1mménei martúria kaì th<ç48

metríaç diaíthç au1tw<n kaì tou< e1kponei<sqai th>n

díaitan. ai1scròn mèn gàr e5ti kaì nu<n e1sti Pérsaiç

kaì tò ptúein kaì tò a1pomúttesqai kaì tò fúshç

mestoùç faínesqai, ai1scròn dé e1sti kaì tò i1ónta

poi faneròn genésqai h6 tou< ou1rh<sai e7neka h6 kaì

a5llou tinòç toioútou. tau<ta dè ou1k a6n e1dúnanto

poiei<n, ei1 mh> kaì diaítñ metríj e1crw<nto kaì tò

u2gròn e1kponou<nteç a1nh'liskon, w7ste a5llñ pñ

a1pocwrei<n.

Traducción:

Todavía ahora quedan (e1mménei) testimonios de su dieta equilibrada y de que

digieren la comida. Pues todavía hoy en día es vergonzoso para los persas

escupir, sonarse y ventosearse , y es vergonzoso también el hacerse visible49

yendo (i1ónta) a algún lugar (poi) bien a orinar bien a alguna otra cosa de ese

tipo (toioúto). Esto no podrían hacerlo si no disfrutaran de una dieta

equilibrada y gastaran los líquidos con el ejercicio .50

51- oi4a.... w 5n, mira en el diccionario construcción del adverbio oi4a con un

participio.

52- Participio del verbo filéw.

53- Es decir: “entre los persas, los auténticos persas”.. Podemos prescindir de la

aclaración.

54- w1ç kalóç: “qué hermoso”.

21

14- Ciro viaja a Media para estar con suabuelo.[3,2] w2ç dè a1fíketo tácista kaì e5gnw o2 Ku<roç tòn

1Astuághn th<ç mhtròç patéra o5nta, eu1qùç oi4a dh>

pai<ç fúsei filóstorgoç w6n h1spázeto te au1tòn51

w7sper a6n ei5 tiç pálai sunteqramménoç kaì pálai

filw<n a1spázoito, kaì o2rw<n dh> au1tòn kekosmhménon52

kaì o1fqalmw<n u2pografñ< kaì crw'matoç e1ntríyei kaì

kómaiç prosqétoiç -a8 dh> nómima h3n e1n Mh'doiç*

tau<ta gàr pánta Mhdiká e1sti, kaì oi2 porfuroi<

citw<neç kaì oi2 kándueç kaì oi2 streptoì oi2 perì tñ<

dérñ kaì tà yélia tà perì tai<ç cersín, e1n Pérsaiç

dè toi<ç oi5koi kaì nu<n e5ti polù kaì e1sqh<teç53

faulóterai kaì díaitai eu1telésterai-, o2rw<n dh> tòn

kósmon tou< páppou, e1mblépwn au1tv< e5legen* w3

mh<ter, w2ç kalóç moi o2 páppoç. e1rwtw'shç dè54

55- e1rwtw'shç dè au1tòn th<ç mhtròç es un genitivo absoluto.

56- póteroç.... h5.. son los introductores de una pregunta indirecta doble: "si le

parecía más bello......o..."

57- Aoristo sigmático con pérdida de la sigma: a1pekrínato < a1p-e-krin-sa-to

58- La palabra qúra (“puerta”) se usa aquí metonímicamente: “palacio”, “corte”.

59- "Con mucho", "con mucha diferencia".

22

au1tòn th<ç mhtròç póteroç kallíwn au1tv< dokei<55 56

ei3nai, o2 path>r h6 ou2=toç, a1pekrínato a5ra o2 Ku<roç*57

w3 mh<ter, Persw<n mèn polù kállistoç o2 e1mòç

path'r, Mh'dwn méntoi o7swn e2w'raka e1gw> kaì e1n tai<ç

o2doi<ç kaì e1pì tai<ç qúraiç polù ou2=toç o2 e1mòç58 59

páppoç kállistoç.

23

15- Astiages disfruta con su nieto.[3,3] a1ntaspazómenoç dè o2 páppoç au1tòn kaì

stolh>n kalh>n e1néduse kaì streptoi<ç kaì yelíoiç

e1tíma kaì e1kósmei, kaì ei5 poi e1xelaúnoi, e1f! i7ppou

crusocalínou perih<gen, w7sper kaì au1tòç ei1w'qei

poreúesqai. o2 dè Ku<roç a7te pai<ç w6n kaì

filókaloç kaì filótimoç ñ7deto tñ< stolñ<, kaì

i2ppeúein manqánwn u2perécairen* e1n Pérsaiç gàr

dià tò calepòn ei3nai kaì tréfein i7ppouç kaì

i2ppeúein e1n o1reinñ< ou5sñ tñ< cw'rj kaì i1dei<n i7ppon

pánu spánion h3n.

Traducción:

El abuelo, devolviéndole el saludo, no sólo (el primer kaí)

lo vistió con una hermosa túnica, sino que también lo honró

y adornó con collares y pulseras; si tenía que salir

(e1xelaúnoi, en optativo) a algún sitio lo montaba sobre un

caballo de bridas de oro, como también él mismo

acostumbraba a montar. Ciro, como era un muchacho amante

de la belleza y de los honores, estaba contento con su túnica

y se alegraba extraordinariamente (u2perécairen)

24

aprendiendo a montar a caballo, porque entre los persas,

como es difícil no sólo criar sino también montar a caballo

en un terreno que es montañoso, era muy raro incluso ver un

caballo.

60- toiaúth: “de este tipo:”

61- El orden, si la frase estuviese en español, sería pai<ç mégaç e5cwn mikròncitw<na e1kdúsaç pai<da mikròn e5conta mégan citw<na.

62- Observa en el diccionario que este verbo se construye con dos acusativos.

63- tòn d! e1keínou: se entiende tòn d! citw<na e1keínou.

64- “sentencié”, “resolví”.

65- tou< a2rmóttontoç: “de lo que queda bien”.

66- Infinitivo de aoristo sigmático de krínw con pérdida de la sigma: krînai <krînsai

25

16- La igualdad queda bien, pero no esjusta. Defensa de la propiedad privada.Un caso práctico.[3,17] h3n dè h2 díkh toiaúth * pai<ç mégaç mikròn60

e5cwn citw<na pai<da mikròn mégan e5conta citw<na

e1kdúsaç au1tòn tòn mèn e2autou< e1kei<non h1mfíese ,61 62

tòn d! e1keínou au1tòç e1nédu. e1gw> ou3n toútoiç63

dikázwn e5gnwn béltion ei3nai a1mfotéroiç tòn64

a2rmóttonta e2káteron citw<na e5cein. e1n toútv dh' me

e5paisen o2 didáskaloç, léxaç o7ti o2póte mèn tou<

a2rmóttontoç ei5hn krith'ç, ou7tw déoi poiei<n, o2póte65

dè kri<nai déoi potérou o2 citw>n ei5h, tou<t! e5fh66

67- De nuevo esta estructura de interrgación doble: póteron.... h5...: “si.....

o....”

26

skeptéon ei3nai* tíç kth<siç dikaía e1stí, pótera tò67

bíj a1felómenon e5cein h6 tò poihsámenon h6

priámenon kekth<sqai* e1peì dè [e5fh] tò mèn nómimon

díkaion ei3nai, tò dè a5nomon bíaion, sùn tv< nómv

e1kéleuen a1eì tòn dikasth>n th>n yh<fon tíqesqai.

68- tàç duscwríaç es proléptico.

27

17- Ciro sale de caza.[4,7] e1peì d! ou3n e5gnw o2 1Astuághç sfódra au1tòn

e1piqumou<nta e5xw qhra<n, e1kpémpei au1tòn sùn tv<

qeív kaì fúlakaç sumpémpei e1f! i7ppwn

presbutérouç, o7pwç a1pò tw<n duscwriw<n

fuláttoien au1tòn kaì ei1 tw<n a1gríwn ti faneíh

qhríwn. o2 ou3n Ku<roç tw<n e2poménwn proqúmwç

e1punqáneto poíoiç ou1 crh> qhríoiç pelázein kaì

poi<a crh> qarrou<nta diw'kein. oi2 d! e5legon o7ti

a5rktoi te polloùç h5dh plhsiásantaç diéfqeiran

kaì káproi kaì léonteç kaì pardáleiç, ai2 dè

e5lafoi kaì dorkádeç kaì oi2 a5grioi oi3eç kaì oi2

o5noi oi2 a5grioi a1sinei<ç ei1sin. e5legon dè kaì tou<to,

tàç duscwríaç o7ti déoi fuláttesqai ou1dèn h4tton68

h6 tà qhría* polloùç gàr h5dh au1toi<ç toi<ç i7ppoiç

katakrhmnisqh<nai. [8] kaì o2 Ku<roç pánta tau<ta

e1mánqane proqúmwç* w2ç dè ei3den e5lafon

e1kphdh'sasan, pántwn e1pilaqómenoç w4n h5kousen

e1díwken ou1dèn a5llo o2rw<n h6 o7pñ e5feuge. kaí pwç

diaphdw<n au1tv< o2 i7ppoç píptei ei1ç gónata, kaì

69- La persona preguntada figura en genitivo, correspondiente al ablativo del

latín que también rigen los verbos de preguntar.

70- Recuerda: en latín y en griego rigen dativo los verbos que significan

acercarse o aproximarse.

28

mikrou< ka1kei<non e1xetrach'lisen.

Traducción:

Por consiguiente, cuando Astiages comprendió que él (Ciro)

deseaba apasionadamente (sfódra) salir a cazar, lo envía

con su tío y envía además a guardias veteranos a caballo para

que lo protegieran de los terrenos accidentados y por si

apareciera alguna fiera salvaje. Y Ciro preguntaba con

interés a los que lo acompañaban (e2poménwn ) a qué fieras69

es preciso no acercarse (pelázein ) y a cuáles tiene uno70

que perseguir con confianza (qarroûnta). Ellos le decían

que los osos habían matado ya a muchos que se acercaron, y

jabalíes, leones y panteras, pero los ciervos, gacelas, ovejas

y burros salvajes son inofensivos. Decían también esto: que

de los terrenos accidentados no era necesario precaverse

menos que de las fieras, porque muchos ya se habían

despeñado con sus mismos caballos. Ciro aprendía todas

estas cosas con interés. Pero en cuanto vio una cierva

29

brincando, olvidándose (e1pilaqómenoç) de todo lo que

había oído, lo persiguió no mirando otra cosa que a dónde

huía. Y al saltar casualmente su caballo cae de manos y por

poco lo lanza por la cabeza también a él .

71- ..légetai ei1peîn: “..se dice que dijo..”

72- boúloito, a5cqoito, mémfoito son verbos en presente de optativo: el

primero, oblicuo; los otros dos, potenciales.

73- doúç es el nominativo singular masculino del participio de aoristo del verbodídwmi.

74- Este sustantivo e1lpídaç megálaç (“esperanzas”) rige el infinitivo

e5sesqai: “grandes esperanzas de que... “

75- Este adjetivo i2kanóç rige los infinitivos w1feleîn y a1niân: “capaz de...”

76- e1f! es e1pí con apócope de la iota final y contagio del modo aspirado a la pi,

que se convierte en la aspirada de su mismo punto articulatorio labial.

30

18- Ciro desea ya volver a Persia con supadre.[4,25]...o2 Ku<roç dè e1ntau<qa légetai ei1pei<n o7ti71

a1piénai boúloito, mh> o2 path'r ti a5cqoito kaì h2

póliç mémfoito . kaì tv< !Astuágei dè e1dókei ei3nai72

a1nagkai<on a1popémpein au1tón. e5nqa dh> i7ppouç te

au1tv< doùç ou8ç au1tòç e1peqúmei labei<n kaì a5lla73

suskeuásaç pollà e5pempe kaì dià tò filei<n au1tòn

kaì a7ma e1lpídaç e5cwn megálaç e1n au1tv< a5ndra74

e5sesqai i2kanòn kaì fílouç w1felei<n kaì e1cqroùç75

a1nia<n. a1piónta dè tòn Ku<ron proúpempon pánteç

[kaì pai<deç] kaì h7likeç kaì a5ndreç kaì géronteç

e1f! i7ppwn kaì !Astuághç au1tóç, kaì ou1déna76

77- o7ntin! es o7ntina, acusativo singular masculino (como paîda): “fuera quien

fuera”.

78- dakrúont! es dakrúonta, también acusativo singular masculino, que

concierta con ou1déna: “

31

e5fasan o7ntin! ou1 dakrúont! a1postréfesqai. [26]77 78

kaì Ku<ron dè au1tòn légetai sùn polloi<ç dakrúoiç

a1pocwrh<sai.

79- Participio de aoristo sigmático de lanqánw. w2ç.... lh’santa tà..

shmeîa: “pues las señales.... no estarían ocultas...

32

19- Ciro, ya adulto, parte con buenaugurio a una expedición militar.[6,1] Ku<roç dè e1lqw>n oi5kade kaì proseuxámenoç

2Estíj patrv'j kaì Diì patrv'v kaì toi<ç a5lloiç

qeoi<ç w2rma<to e1pì th>n strateían, sumproúpempe dè

au1tòn kaì o2 path'r. e1peì dè e5xw th<ç oi1kíaç

e1génonto, légontai a1strapaì kaì brontaì au1tv<

ai5sioi genésqai. toútwn dè fanéntwn ou1dèn a5llo e5ti

oi1wnizómenoi e1poreúonto, w2ç ou1déna a6n lh’santa79

tà tou< megístou qeou< shmei<a.

Traducción:

Ciro, yendo a casa y elevando súplicas a la Hestia patria, al Zeus patrio

y a los demás dioses se dirigió a su campaña militar, y lo acompañaba

su padre. Cuando estuvieron fuera del palacio, dicen que hubo

relámpagos y truenos favorables para él. Habiéndose revelado estos

presagios, no presagiando ellos ya ningún otro emprendieron la marcha,

pues las señales del gran dios no estarían ocultas a nadie.

80- Verbo en primera persona del singular: habla Ciro en primera persona

dialogando con su padre: “reflexiono sobre quiénes...., y quiénes....”

81- a5rconteç es un predicativo: “como gobernantes suyos”.

82- moi dokeî: “me parece que...”

83- Participio de futuro traducible con matiz final: “a enfrentarnos...”

84- Falso relativo, como en latín. Se traduce por nuestro demostrativo: “estos”.

85- Verbo de lengua aclarativo: “, dijo Ciro,”

86- a 1rxámenoç a1pò tw<n h2metérwn fílwn toútwn: “empezando por estos

amigos nuestros”.

87- Completiva de participio que depende del verbo principal ai1sqánomai: “me

doy cuenta de que ou7ç consideran que...” La frase es complicada, porque de ese

participio h2gouménouç depende el infinitivo deîn, del que, a su vez, dependediaférein.

88- Determina a deipneîn.

33

20- Los gobernantes persas son mejoresque los de los enemigos.[6,8]... o7tan méntoi ge pròç a5llouç a1nqrw'pouç i1dw>n

katanoh'sw oi4oi o5nteç diagígnontai a5rconteç kaì80 81

oi4oi o5nteç a1ntagwnistaì h2mi<n e5sontai, pánu moi

dokei< ai1scròn ei3nai tò toioútouç u2popth<xai kaì82

mh> qélein i1énai au1toi<ç a1ntagwniouménouç * ou7ç ,83 84

e5fh , e1gw> ai1sqánomai a1rxámenoç a1pò tw<n85 86

h2metérwn fílwn toútwn h2gouménouç dei<n tòn87

a5rconta tw<n a1rcoménwn diaférein tv< kaì88

89- tv< \jdiourgei<n crh<nai: “en que disfruta de vivir bien”.

34

polutelésteron deipnei<n kaì pléon e5cein e5ndon

crusíon kaì pleíona crónon kaqeúdein kaì pánta

a1ponw'teron tw<n a1rcoménwn diágein. e1gw> dè oi3mai,

e5fh, tòn a5rconta ou1 tv< \jdiourgei<n crh<nai89

diaférein tw<n a1rcoménwn, a1llà tv< pronoei<n kaì

filoponei<n.

90- Rige el acusativo que va después.

35

21- Cuidar de la salud de los soldados.Misión de los médicos:

[6,15]... perì dè u2gieíaç, a1koúwn kaì o2rw<n o7ti kaì

póleiç ai2 crñ'zousai u2giaínein i1atroùç ai2rou<ntai

kaì oi2 strathgoì tw<n stratiwtw<n e7neken i1atroùç

e1xágousin, ou7tw kaì e1gw> e1peì e1n tv< télei toútv

e1genómhn, eu1qùç toútou e1pemelh'qhn, kaì oi3mai, e5fh,

w3 páter, pánu i2kanoùç th>n i1atrikh>n técnhn e7xein

met! e1mautou< a5ndraç.

Traducción:

..acerca de la salud, al oír y ver que no sólo las ciudades que

necesitan (ai2 crñ'zousai) tener salud eligen médicos, sino

que también los generales llevan médicos para sus soldados,

así también yo, en cuanto estuve en este cargo, me preocupé

enseguida de esto, y creo, padre, dijo Ciro, que tendré

conmigo a hombres muy capaces (i2kanoùç ) en el arte de90

la medicina.

Misión del general y de cada uno: prevenir mejor

que curar.

[6,15]... pròç tau<ta dh> o2 path>r ei3pen* [16] a1ll!, w3

91- “remendones”, “reparadores”, “zurcidores”.

92- Del verbo i1áomai.

93- Recuerda que el acusativo de a1rch’-h<ç puede usarse como un adverbio.

94- De todas las acepciones de este verbo debes elegir la de “estar enfermo” o

“enfermar”.

95- tína acompaña a o2dòn.

96- Esta vez el adjetivo i2kanóç rige el infinitivo que está a su lado.

97- Este verbo méllw forma una perífrasis con un infinitivo (en esta frase

ménein): “ir a + infinitivo”

98- e1n tv< au1tv< tópv: “en el mismo sitio”.

99- “campamento”, “lugar del campamento”.

36

pai<, e5fh, ou2=toi mèn ou8ç légeiç, w7sper i2matíwn

\agéntwn ei1sí tineç a1kestaí , ou7tw kaì oi2 i1atroí,91

o7tan tinèç nosh'swsi, tóte i1w<ntai toútouç* soì dè92

toútou megaloprepestéra e5stai h2 th<ç u2gieíaç

e1piméleia* tò gàr a1rch>n mh> kámnein tò93 94

stráteuma, toútou soi dei< mélein. kaì tína dh> e1gw',95

e5fh, w3 páter, o2dòn i1w>n tou<to práttein i2kanòç96

e5somai; h6n mèn dh'pou crónon tinà méllñç e1n tv<97

au1tv< ménein, u2gieinou< prw<ton dei< stratopédou mh>98 99

a1melh<sai* toútou dè ou1k a6n a2mártoiç, a5nper

100- Mira en el diccionario la traducción de este verbo cuando va con un

participio (légonteç).

101- a7nqrwpoi = oi2 a5nqrwpoi: “los hombres”, “la gente”.

102- La frase entera: “se ponen como testigos (mártureç) evidentes de cada

uno de ellos los cuerpos (de la gente) y el color de piel”.

103- Imperativo del verbo mimnh’skw.

104- 2ª persona del singular del presente de indicativo de la voz media del verbopeiráw.

105- Participio del verbo ei5seimi.

106- moi dokeî: “me parece que...”

107- ma<llon paraménein: “se mantiene más...”

37

melh'sñ soi. kaì gàr légonteç ou1dèn paúontai100

a7nqrwpoi perí te tw<n noshrw<n cwríwn kaì perì101

tw<n u2gieinw<n* mártureç dè safei<ç e2katéroiç au1tw<n

parístantai tá te sw'mata kaì tà crw'mata .102

e5peita dè ou1 tà cwría mónon a1rkései skéyasqai,

a1llà mnh'sqhti sù pw<ç peirj< sautou<103 104

e1pimelei<sqai o7pwç u2giaínñç. [17] kaì o2 Ku<roç

ei3pe* prw<ton mèn nh> Día peirw<mai mhdépote

u2perpímplasqai* dúsforon gár* e5peita dè e1kponw<

tà ei1siónta * ou7tw gár moi dokei< h7 te u2gíeia105 106

ma<llon paraménein kaì i1scùç prosgenésqai. ou7tw107

toínun, e5fh, w3 pai<, kaì tw<n a5llwn dei< e1pimelei<sqai.

108- Es importante que adviertas que está en voz media.

109- e1netoí: “atrevidos”.

110- tau5t! a6n diapráttoien: “podrían conseguir las mismas cosas”.

38

22- No animar con esperanzasinfundadas.[6,19]... h6n pollákiç prosdokíaç a1gaqw<n e1mbalw>n

yeúdhtaí tiç, ou1d! o2pótan a1lhqei<ç e1lpídaç légñ o2

toiou<toç peíqein dúnatai. a1llà tou< mèn au1tòn

légein a8 mh> safw<ç ei1deíh ei5rgesqai dei<, w3 pai<,108

a5lloi d! e1netoì légonteç tau5t! a6n diapráttoien *109 110

th>n d! au1tou< parakéleusin ei1ç toùç megístouç

kindúnouç dei< w2ç málista e1n pístei diasv'zein.

Traducción:

Si alguien miente muchas veces lanzando expectativas de bienes, ni siquiera

cuando, llegado el caso, diga esperanzas ciertas un hombre así puede

convencer. Al contrario, es necesario apartarse de decir uno mismo lo que no

pueda saber con seguridad, hijo mío; otros, atrevidos (e1netoí), diciéndolo

podrían conseguir las mismas cosas. Pero es preciso que la exhortación de

uno mismo se mantenga en la mayor confianza posible (w2ç málista e1n

pístei) de cara a grandes peligros.

111- o2ra <n moi dokw<: “me parece observar que..”, en boca de Ciro. A

continuación, del infinitivo “o2rân” depende una completiva de participio: tò

protrépon.... o5n (participio neutro de ei1mi): ...”lo que empuja .......es..”

112- tò..... e1paineîn kaì timân: estructura en enclave.

113- Ahora habla Cambises, el padre de Ciro.

114- tó.... e7pesqai: “el obedecer”, “la obediencia”, también con una pequeña

estructura en enclave.

115- Optativo con a5n de gignw’skw : “puedes conocer....”

116- touq! es toûto.

39

23- El premio y el castigo y la confianzaciega.[6,20]... kaì toínun katanow<n perì toútwn e1n pa<sin

o2ra<n moi dokw< tò protrépon peíqesqai málista111

o6n tò tòn peiqómenon e1painei<n te kaì tima<n, tòn112

dè a1peiqou<nta a1timázein te kaì kolázein. [21] kaì113

e1pì mén ge tò a1nágkñ e7pesqai au7th, w3 pai<, h2 o2dóç114

e1stin* e1pì dè tò krei<tton toútou polú, tò e2kóntaç

peíqesqai, a5llh e1stì suntomwtéra. o8n gàr a6n

h2gh'swntai perì tou< sumférontoç e2autoi<ç

fronimw'teron e2autw<n ei3nai, toútv oi2 a5nqrwpoi

u2perhdéwç peíqontai. gnoíhç d! a6n o7ti tou<q!115 116

117- Recuerda que este verbo con un adverbio de modo se traduce por “ser”,

“estar” o “encontrarse”.

118- Participio de futuro.

119- w2ç..... kaloûsin: “cómo llaman”, “cómo buscan”.

120- “en cambio, cuando...”

121- pánu tí: “en absoluto”.

122- Ahora habla Ciro.

123- Y responde brevemente su padre.

40

ou7twç e5cei e1n a5lloiç te polloi<ç kaì dh> kaì e1n117

toi<ç kámnousin, w2ç proqúmwç toùç e1pitáxontaç118

o7 ti crh> poiei<n kalou<si * kaì e1n qaláttñ dè w2ç119

proqúmwç toi<ç kubernh'taiç oi2 sumpléonteç

peíqontai* kaì ou7ç g! a6n nomíswsí tineç béltion

au2tw<n o2doùç ei1dénai, w2ç i1scurw<ç toútwn ou1d!

a1poleípesqai qélousin. o7tan dè oi5wntai120

peiqómenoi kakón ti lh'yesqai, ou5te zhmíaiç pánu

ti qélousin ei5kein ou5te dw'roiç e1paíresqai. ou1dè121

gàr dw<ra e1pì tv< au2tou< kakv< e2kw>n ou1deìç

lambánei. [22] légeiç sú, w3 páter, ei1ç tò122

peiqoménouç e5cein ou1dèn ei3nai a1nusimw'teron tou<

fronimw'teron dokei<n ei3nai tw<n a1rcoménwn; légw123

gàr ou3n, e5fh.

41

24- Cómo ganarse el afecto de losamigos.[6,24]... tou<to mén, e5fh, w3 pai<, calepòn* tò a1eì

dúnasqai eu3 poiei<n ou8ç a5n tiç e1qélñ* tò dè

sunhdómenón te faínesqai, h5n ti a1gaqòn au1toi<ç

sumbaínñ, kaì sunacqómenon, h5n ti kakón, kaì

sunepikourei<n proqumoúmenon tai<ç a1poríaiç

au1tw<n, kaì foboúmenon mh' ti sfalw<si, kaì pronoei<n

peirw'menon w2ç mh> sfállwntai.

Traducción:

Esto, hijo mío, dijo, es difícil: el poder siempre beneficiar a

los que uno quiera en cada caso; el mostrarse regocijado, si

acaso algo bueno les sucede, y afligido, si algo malo; acudir

en auxilio bien dispuesto a sus dificultades, temeroso de que

(mh’) se equivoquen en algo e intentando tomar medidas

(pronoei<n) para que no se equivoquen.

124- pléon d! e5cein: el diccionario explica cómo se traduce esta expresión.

125- oi4on... a5ndra: “¡qué clase de hombre!”

126- pw<ç.... e1didáskete;: “¿Cómo es que nos enseñabais...?”

127- Optativo potencial.

42

25- Cómo ser superior a los enemigos.[6,27] pléon d! e5cein , w3 páter, polemíwn pw<ç a5n124

tiç dúnaito málista; ou1 mà Dí', e5fh, ou1kéti tou<to

fau<lon, w3 pai<, ou1d! a2plou<n e5rgon e1rwtj<ç* a1ll! eu3

i5sqi o7ti dei< tòn méllonta tou<to poih'sein kaì

e1píboulon ei3nai kaì kruyínoun kaì doleròn kaì

a1patew<na kaì klépthn kaì a7rpaga kaì e1n pantì

pleonékthn tw<n polemíwn. kaì o2 Ku<roç e1pigelásaç

ei3pen* w3 2Hrákleiç, oi4on sù légeiç, w3 páter, dei<n125

a5ndra me genésqai. oi4oç a6n , e5fh, w3 pai<,

dikaiótatóç te kaì nomimw'tatoç a1nh>r ei5hç. [28]

pw<ç mh'n, e5fh, pai<daç o5ntaç h2ma<ç kaì e1fh'bouç

ta1nantía toútwn e1didáskete; naì mà Dí', e5fh, kaì nu<n126

pròç toùç fílouç te kaì polítaç* o7pwç dé ge

toùç polemíouç dúnaisqe kakw<ç poiei<n ou1k127

oi3sqa manqánontaç u2ma<ç pollàç kakourgíaç; ou1

dh<ta, e5fh, e5gwge, w3 páter.

43

DE LA ANÁBASIS LIBRO I

1- La familia del rey persa Darío.Enemistad.Dareíou kaì Parusátidoç gígnontai paîdeç dúo,

presbúteroç mèn !Artaxérxhç, new'teroç dè Kûroç.

e1peì d! h1sqénei Dareîoç kaì u2pw'pteue teleuth>n toû

bíou, e1boúleto oi4 tw> paîde a1mfotérw pareînai. o2

mèn ou3n presbúteroç parw>n e1túgcane* Kûron dè

metapémpetai a1pò th<ç a1rch<ç h4ç au1tòn satráphn

e1poíhse, kaì strathgòn d! au1tòn a1pédeixe pántwn

o7soi ei1ç Kastwloû pedíon a2qroízontai. a1nabaínei

ou3n o2 Kûroç labw>n Tissaférnhn w2ç fílon, kaì tw<n

2Ellh'nwn e5cwn o2plítaç triakosíouç, a5rconta d!

au1tw<n Xenían Parrásion. e1peì d! e1teleúthse

Dareîoç kaì katésth ei1ç th>n basileían

!Artaxérxhç, Tissaférnhç diabállei tòn Kûron

pròç tòn a1delfòn w2ç e1pibouleúoi au1tv<. o2 dè

peíqetai kaì sullambánei Kûron w2ç a1poktenw<n* h2

dè mh'thr e1xaithsaménh au1tòn a1popémpei pálin e1pì

th>n a1rch>n.

44

2O d! w2ç a1ph<lqe kinduneúsaç kaì a1timasqeíç,

bouleúetai o7pwç mh’pote e5ti e5stai e1pì tw< a1delfv<,

a1llá, h6n dúnhtai, basileúsei a1nt! e1keínou.

Parúsatiç mèn dh> h2 mh’thr u2ph<rce tv< Kúrv,

filoûsa au1tòn mâllon h6 tòn basileúonta

!Artaxérxhn. o7stiç d! a1fikneîto tw<n parà

basiléwç pròç au1tòn pántaç ou7tw diatiqeìç

a1pepémpeto w7ste au1tw< mâllon fílouç ei3nai h6

basileî. kaì tw<n par! e2autw< dè barbárwn

e1pemeleîto, w2ç polemeîn te i2kanoì ei3en kaì

eu1noikw<ç e5coien au1tv<. th>n dè 2Ellhnikh>n dúnamin

h7qroizen w2ç málista e1dúnato e1pikruptómenoç,

o7pwç o7ti a1paraskeuótaton láboi basiléa.

45

2- Avance de Ciro por varias ciudadesKûroç dè e5cwn ou8ç ei5rhka w2rmâto a1pò Sárdewn*

kaì e1xelaúnei dià th<ç Ludíaç staqmoùç treîç

parasággaç ei5kosi kaì dúo e1pì tòn Maíandron

potamón. toútou tò eu3roç dúo pléqra* géfura dè

e1ph<n e1zeugménh ploíoiç. toûton diabàç e1xelaúnei

dià Frugíaç staqmòn e7na parasággaç o1ktw> ei1ç

Kolossáç, pólin oi1kouménhn kaì eu1daímona kaì

megálhn. e1ntaûqa e5meinen h2méraç e2ptá* kaì h4ke

Ménwn o2 Qettalòç o2plítaç e5cwn cilíouç kaì

peltastàç pentakosíouç, Dólopaç kaì Ai1niânaç

kaì !Olunqíouç. E1 nteûqen e1xelaúnei staqmoùç treîç

parasággaç ei5kosin ei1ç Kelaináç, th<ç Frugíaç

pólin oi1kouménhn, megálhn kaì eu1daímona. e1ntaûqa

Kúrv basíleia h3n kaì parádeisoç mégaç a1gríwn

qhríwn plh'rhç, a8 e1keînoç e1qh'reuen a1pò i7ppou,

o2póte gumnásai boúloito e2autón te kaì toùç

i7ppouç. dià mésou dè toû paradeísou \eî o2

Maíandroç potamóç* ai2 dè phgaì au1toû ei1sin e1k

tw<n basileíwn* \eî dè kaì dià th<ç Kelainw<n

pólewç. 5Esti dè kaì megálou basiléwç basíleia e1n

46

Kelainaîç e1rumnà e1pì taîç phgaîç toû Marsúou

potamoû u2pò tñ< a1kropólei* \eî dè kaì ou4toç dià

th<ç pólewç kaì e1mbállei ei1ç tòn Maíandron* toû

dè Marsúou tò eu3róç e1stin ei5kosi kaì pénte

podw<n. e1ntaûqa légetai !Apóllwn e1kdeîrai

Marsúan nikh'saç e1rízonta oi2 perì sofíaç, kaì tò

dérmakremásai e1n tv< a5ntrv o7qen ai2 phgaí* dià dè

toûto o2 potamòç kaleîtai Marsúaç.

47

3- Ardid de Clearco!Entaûqa e5meinen o2 Kûroç kaì h2 stratià h2méraç

ei5kosin* oi2 gàr stratiw<tai ou1k e5fasan i1énai toû

prósw* u2pw’pteuon gàr h5dh e1pì basiléa i1énai*

misqwqh<nai dè ou1k e1pì toútw e5fasan. prw<toç dè

Kléarcoç toùç au2toû stratiw’taç e1biázeto i1énai*

oi2 d! au1tón te e5ballon kaì tà u2pozúgia tà e1keínou,

e1peì a5rxainto proiénai. Kléarcoç dè tóte mèn

mikròn e1xéfuge mh> katapetrwqh<nai, u7steron d! e1peì

e5gnw o7ti ou1 dunh’setai biásasqai, sunh’gagen

e1kklhsían tw<n au2toû stratiwtw<n. kaì prw<ton mèn

e1dákrue polùn crónon e2stw’ç* oi2 dè o2rw<nteç

e1qaúmazon kaì e1siw’pwn* ei3ta dè e5lexe toiáde.

«5Andreç stratiw<tai, mh> qaumázete o7ti calepw<ç

férw toîç paroûsi

prágmasin. e1moì gàr xénoç Kûroç e1géneto kaí me

feúgonta e1k

th<ç patrídoç tá te a5lla e1tímhse kaì muríouç

e5dwke dareikoúç* ou8ç e1gw> labw>n ou1k ei1ç tò i5dion

kateqémhn e1moì ou1dè kaqhdupáqhsa, a1ll! ei1ç u2mâç

e1dapánwn. kaì prw<ton mèn pròç toùç Qrâkaç

48

e1polémhsa, kaì u2pèr th<ç 2Elládoç e1timwroúmhn meq!

u2mw<n, e1k th<ç Cerronh’sou au1toùç e1xelaúnwn

bouloménouç a1faireîsqai toùç e1noikoûntaç

7Ellhnaç th>n gh<n. e1peidh> dè Kûroç e1kálei, labw>n

u2mâç e1poreuómhn, i7na ei5 ti déoito w1feloíhn au1tòn

a1nq! w4n eu3 e5paqon u2p! e1keínou. e1peì dè u2meîç ou1

boúlesqe sumporeúesqai, a1nágkh dh’ moi h6 u2mâç

prodónta tñ< Kúrou filíj crh<sqai h6 pròç e1keînon

yeusámenon meq! u2mw<n ei3nai. ei1 mèn dh> díkaia

poih’sw ou1k oi3da, ai7rh’somai d! ou3n u2mâç kaì sùn

u2mîn o7 ti a6n déñ peísomai. kaì ou5pote e1reî ou1deìç

w2ç e1gw> 7Ellhnaç a1gagw>n ei1ç toùç barbárouç,

prodoùç toùç 7Ellhnaç th>n tw<n barbárwn filían

ei2lómhn, a1ll! e1peì u2meîç e1moì ou1 qélete peíqesqai

ou1dè e7pesqai, e1gw> sùn u2mîn e7yomai kaì o7 ti a6n déñ

peísomai. nomízw gàr u2mâç e1moì ei3nai kaì patrída

kaì fílouç kaì summácouç, kaì sùn u2mîn mèn a6n

oi3mai ei3nai tímioç o7pou a6n w3, u2mw<n dè e5rhmoç w6n

ou1k a6n i2kanòç oi3mai ei3nai ou5t! a6n fílon w1felh<sai

ou5t! a6n e1cqròn a1léxasqai. w2ç e1moû ou3n i1óntoç o7pñ

a6n kaì u2meîç ou7tw th>n gnw’mhn e5cete».

49

taûta ei3pen* oi2 dè stratiw<tai oi7 te au1toû e1keínou

kaì oi2 a5lloi taûta a1koúsanteç o7ti ou1 faíh parà

basiléa poreúesqai e1pñ’nesan* parà dè Xeníou kaì

Pasíwnoç pleíouç h6 discílioi labónteç tà o7pla

kaì tà skeuofóra e1stratopedeúsanto parà

Kleárcw. Kûroç dè toútoiç a1porw<n te kaì

lupoúmenoç metepémpeto tòn Kléarcon* o2 dè i1énai

mèn ou1k h5qele, láqrj dè tw<n stratiwtw<n pémpwn

au1tw< a5ggelon e5lege qarreîn w2ç katasthsoménwn

toútwn ei1ç tò déon. metapémpesqai d! e1kéleuen

au1tón* au1tòç d! ou1k e5fh i1énai.

50

4- Ciro llega a Iso!Enteûqen e1xelaúnei staqmoùç dúo parasággaç

déka e1pì tòn Yáron potamón, ou4 h3n tò eu3roç tría

pléqra. e1nteûqen e1xelaúnei staqmòn e7na

parasággaç pénte e1pì tòn Púramon potamón, ou4 h3n

tò eu3roç stádion. e1nteûqen e1xelaúnei staqmoùç dúo

parasággaç pentekaídeka ei1ç !Issoúç, th<ç

Kilikíaç e1scáthn pólin e1pì tñ< qaláttñ oi1kouménhn,

megálhn kaì eu1daímona. e1ntaûqa e5meinan h2méraç

treîç* kaì Kúrv parh<san ai2 e1k Peloponnh'sou nh<eç

triákonta kaì pénte kaì e1p! au1taîç naúarcoç

Puqagóraç Lakedaimónioç. h2geîto d! au1taîç

Tamw>ç Ai1gúptioç e1x !Efésou, e5cwn naûç e2téraç

Kúrou pénte kaì ei5kosin, ai4ç e1poliórkei Mílhton,

o7te Tissaférnei fílh h3n, kaì sunepolémei Kúrv

pròç au1tòn.

51

5- Arenga de CiroKûroç dè sugkalésaç toùç strathgoùç ei3pen*

«a1poleloípasin h2mâç Xeníaç kaì Pasíwn. a1ll! eu3

ge méntoi e1pistásqwn o7ti ou5te a1podedrákasin

(oi3da gàr o7pñ oi5contai) ou5te a1popefeúgasin (e5cw

gàr trih’reiç w7ste e2leîn tò e1keínwn ploîon), a1llà

mà toùç qeoùç ou1k e5gwge au1toùç diw’xw, ou1d! e1reî

ou1deìç w2ç e1gw> e7wç mèn a6n parñ< tiç crw<mai,

e1peidàn dè a1piénai boúlhtai, sullabw>n kaì au1toùç

kakw<ç poiw< kaì tà crh’mata a1posulw<. a1llà i5twsan,

ei1dóteç o7ti kakíouç ei1sì perì h2mâç h6 h2meîç perì

e1keínouç. kaítoi e5cw ge au1tw<n kaì tékna kaì

gunaîkaç e1n Trállesi frouroúmena* a1ll! ou1dè

toútwn sterh’sontai, a1ll! a1polh’yontai th<ç prósqen

e7neka perì e1mè a1reth<ç». kaì o2 mèn taûta ei3pen* oi2

dè 7Ellhneç, ei5 tiç kaì a1qumóteroç h3n pròç th>n

a1nábasin, a1koúonteç th>n Kúrou a1reth>n h7dion kaì

proqumóteron suneporeúonto.

52

6- Disciplina de los nobles persasKaì dh’ pote stenocwríaç kaì phloû fanéntoç taîç

a2máxaiç dusporeútou e1pésth o2 Kûroç sùn toîç

perì au1tòn a1rístoiç kaì eu1daimonestátoiç kaì

e5taxe Gloûn kaì Pígrhta labóntaç toû barbarikoû

stratoû sunekbibázein tàç a2máxaç. e1peì d!

e1dókoun au1tv<< scolaíwç poieîn, w7sper o5rgñ<

e1kéleuse toùç perì au1tòn Pérsaç toùç kratístouç

sunepispeûsai tàç a2máxaç. e5nqa dh> méroç ti th<ç

eu1taxíaç h3n qeásasqai. r2íyanteç gàr toùç

porfuroûç kánduç o7pou e5tucen e7kastoç e2sthkw’ç,

i7ento w7sper a6n drámoi tiç e1pì níkñ kaì mála katà

pranoûç ghlófou, e5conteç toútouç te toùç

poluteleîç citw<naç kaì tàç poikílaç a1naxurídaç,

e5nioi dè kaì streptoùç perì toîç trach’loiç kaì

yélia perì taîç cersín* eu1qùç dè sùn toútoiç

ei1sphdh’santeç ei1ç tòn phlòn qâtton h6 w7ç tiç a6n

w5eto metew’rouç e1xekómisan tàç a2máxaç. tò dè

súmpan dh<loç h3n Kûroç w2ç speúdwn pâsan th>n

o2dòn kaì ou1 diatríbwn o7pou mh> e1pisitismoû e7neka

h5 tinoç a5llou a1nagkaíou e1kaqézeto, nomízwn, o7sv

53

qâtton e5lqoi, tosoútv a1paraskeuastotérv basileî

maceîsqai, o7sv dè scolaíteron, tosoútv pléon

sunageíresqai basileî stráteuma. kaì sunideîn d!

h3n tv< proséconti tòn noûn th< basiléwç a1rch<

plh’qei mèn cw’raç kaì a1nqrw’pwn i1scurà ou3sa, toîç

dè mh’kesi tw<n o2dw<n kaì tv< diespásqai tàç

dunámeiç a1sqenh’ç, ei5 tiç dià tacéwn tòn pólemon

poioîto.

54

7- Ciro se enfrenta a su hermano ymuereSùn toútoiç dè w6n kaqorj< basiléa kaì tò a1mf!

e1keînon stîfoç* kaì eu1qùç ou1k h1nésceto, a1ll! ei1pw>n

«tòn a5ndra o2rw<» i7eto e1p! au1tòn kaì paíei katà tò

stérnon kaì titrw'skei dià toû qw'rakoç, w7ç fhsi

Kthsíaç o2 i1atróç, o8ç kaì i1ásasqai au1tòç tò

traûma fhsi. paíonta d! au1tòn a1kontízei tiç paltv<

u2pò tòn o1fqalmòn biaíwç* kaì e1ntaûqa macómenoi

kaì basileùç kaì Kûroç kaì a1mf! au1toùç u2pèr

e2katérou, o2pósoi mèn tw<n a1mfì basiléa a1péqnñskon

Kthsíaç légei* par! e1keínv gàr h3n* Kûroç dè

au1tóç te a1péqane kaì o1ktw> oi2 a5ristoi tw<n perì

au1tòn e5keinto e1p! au1tv<.