ciropedia anábasis i
TRANSCRIPT
2
DE LA CIROPEDIA LIBRO I
1- ¡Qué difícil es gobernar a sereshumanos![1,1] 5Ennoiá poq! h2mi<n e1géneto o7sai dhmokratíai
katelúqhsan u2pò tw<n a5llwç pwç bouloménwn
politeúesqai ma<llon h6 e1n dhmokratíj, o7sai t! au3
monarcíai, o7sai te o1ligarcíai a1nñ'rhntai h5dh u2pò
dh'mwn, kaì o7soi turannei<n e1piceirh'santeç oi2 mèn
au1tw<n kaì tacù pámpan katelúqhsan, oi2 dè ka6n
o2posonou<n crónon a5rconteç diagénwntai,
qaumázontai w2ç sofoí te kaì eu1tucei<ç a5ndreç
gegenhménoi. polloùç d! e 1dokou <men
katamemaqhkénai kaì e1n i1díoiç oi5koiç toùç mèn
e5contaç kaì pleíonaç oi1kétaç, toùç dè kaì pánu
o1lígouç, kaì o7mwç ou1dè toi<ç o1lígoiç toútoiç pánu
ti dunaménouç crh<sqai peiqoménoiç toùç
despótaç.
Traducción:
Una vez (poq!, que es pote) se nos ocurrió la reflexión de
1- “Son admirados” es la voz media del verbo qaumázw.
2- w2ç con un participio expresa un matiz final o causal, como en este caso.
3- e1dokou<men katamemaqhkénai es literalmente "parecíamos haber notado".
Del infinitivo katamemaqhkénai depende una completiva del participiodunaménouç.
4- Es la traducción más natural y apropiada del participio e5contaç con
pleíonaç oi1kétaç: "que tienen numerosos criados" es lo mismo que "con
muchos criados".
3
cuántas democracias han sido destruidas por los que querían
gobernarse de otra forma antes que en democracia, y, a su
vez, cuántas monarquías y cuántas oligarquías están abolidas
por el pueblo, y cuántos, que intentaron imponer la tiranía,
unos de ellos fueron derrocados por completo incluso
rápidamente, y otros, en cambio, cuanto (o2posonoûn)
tiempo, sea el que sea (o2posonoûn), se hayan mantenido
gobernando, son admirados por haber sido (w2ç ...1 2
gegenhménoi) hombres sabios y afortunados. Nos parecía
que habíamos notado que muchos con no sólo numerosos,3 4
sino incluso muy pocos criados (oi1kétaç) en sus casas
particulares, ni siquiera (ou1dé), sin embargo, con esos pocos
no eran capaces en absoluto (pánu ti) los amos de tratarlos
mostrándose aquéllos obedientes (peiqoménoiç).
5- Del verbo e1nnoéw. Este texto es la continuación del anterior.
6- "Gobernantes".
7- Funciona como adverbio: "también".
8- El antecedente de este relativo es zv'wn, que va con toútwn.
9- "lógicamente", "naturalmente", "con razón".
10- e1dokoûmen o2rân sería literalmente “parecíamos apreciar ”, es decir “nos
parecía notar”. Del infinitivo o2rân depende una completiva del participio
e1qeloúsaç, acusativo plural femenino que concuerda con tàç a1gélaç.
11- ñ4 es un adverbio relativo: “por donde...”
4
2- Es más fácil gobernar a las bestias.[1,2] e5ti dè pròç toútoiç e1nenoou<men o7ti a5rconteç5 6
mén ei1si kaì oi2 boukóloi tw<n bow<n kaì oi27
i2ppoforboì tw<n i7ppwn, kaì pánteç dè oi2
kaloúmenoi nomei<ç w4n a6n e1pistatw<si zv'wn8
ei1kótwç a6n a5rconteç toútwn nomízointo* pásaç9
toínun taútaç tàç a1gélaç e1dokou<men o2ra<n10
ma<llon e1qeloúsaç peíqesqai toi<ç nomeu<sin h6 toùç
a1nqrw'pouç toi<ç a5rcousi. poreúontaí te gàr ai2
a1gélai ñ4 a6n au1tàç eu1qúnwsin oi2 nomei<ç, némontaí11
te cwría e1f! o2poi<a a6n au1tàç e1págwsin, a1pécontaí
te w4n a6n au1tàç a1peírgwsi* kaì toi<ç karpoi<ç
12- “De ellos”, refiriéndose a los rebaños.
13- Del verbo e1áw.
14- Este infinitivo rige dativo, que es, en este caso, toi<ç karpoi<ç toínuntoi<ç gignoménoiç.
15- Del verbo ai1sqánomai.
16- Participio acusativo femenino singular concertado con a1gélhn.
17- Esta conjunción w2ç tiene aquí valor final con los infinitivos que le siguen:
“para...”
18- Date cuenta de que este participio está en voz media, que se traduce, en
general, como pasiva.
19- Este participio forma una completiva dependiente del verbo de percepción
ai5sqwntai. A la vez, del participio depende el infinitivo a5rcein.
5
toínun toi<ç gignoménoiç e1x au1tw<n e1w<si toùç12 13
noméaç crh<sqai ou7twç o7pwç a6n au1toì boúlwntai.14
e5ti toínun ou1demían pw'pote a1gélhn ñ1sqh'meqa15
susta<san e1pì tòn noméa ou5te w2ç mh> peíqesqai16 17
ou5te w2ç mh> e1pitrépein tv< karpv< crh<sqai, a1llà kaì
calepw'teraí ei1sin ai2 a1gélai pa<si toi<ç
a1llofúloiç h6 toi<ç a5rcousí te kaì w1felouménoiç18
a1p! au1tw<n* a5nqrwpoi dè e1p! ou1dénaç ma<llon
sunístantai h6 e1pì toútouç ou8ç a6n ai5sqwntai
a5rcein au1tw<n e1piceirou<ntaç .19
6
3- El rey Ciro fue un gobernante fuerade lo común.[1,3]... e1peidh> dè e1nenoh'samen o7ti Ku<roç e1géneto
Pérshç, o8ç pampóllouç mèn a1nqrw'pouç e1kth'sato
peiqoménouç au1tv<, pampóllaç dè póleiç,
pámpolla dè e5qnh, e1k toútou dh> h1nagkazómeqa
metanoei<n mh> ou5te tw<n a1dunátwn ou5te tw<n calepw<n
e5rgwn ñ3 tò a1nqrw'pwn a5rcein, h5n tiç e1pistaménwç
tou<to práttñ. Kúrv gou<n i5smen e1qelh'santaç
peíqesqai toùç mèn a1pécontaç pampóllwn h2merw<n
o2dón, toùç dè kaì mhnw<n, toùç dè ou1d! e2wrakótaç
pw'pot! au1tón, toùç dè kaì eu3 ei1dótaç o7ti ou1d! a6n
i5doien, kaì o7mwç h5qelon au1tv< u2pakoúein.
Traducción:
..Pero cuando caímos en la cuenta (e1nenoh’samen) de que
existió el persa Ciro, que consiguió muchísimos hombres
obedientes a él, muchísimas ciudades, muchísimas naciones,
a partir de eso nos veíamos forzados a cambiar de idea: que
el gobernar hombres quizás no sea (ñ3, subjuntivo de ei1mi)
de las obras imposibles ni de las difíciles, si llegado el caso
7
(h5n) uno lo hace con sabiduría. Por ejemplo (goûn) a Ciro
sabemos que tenían voluntad de obedecerle no sólo los que
distaban un trayecto de muchos días, sino también de meses,
los que ni siquiera lo habían visto nunca, los que incluso
sabían bien que ni siquiera lo verían, y, sin embargo, estaban
dispuestos a someterse.
20- Este texto se sustenta en tres verbos principales yuxtapuestos:
-h2gh'sato, del verbo h2géomai, en el que no se aprecia el aumento
porque ya la raíz empieza por h y no se puede alargar.-katestréyato.-h3rxe.
Antes del primer verbo, dos participios concertados en nominativo se refieren al
sujeto: paralabw’n (“habiendo recibido en herencia”); y o2rmhqeíç (“habiendo
partido”, “habiéndose puesto en movimiento”).
21- Debes buscar e2kw’n, con terminación en -wn propia del nominativo singular.
Este adjetivo concierta con Mh’dwn.
22- Los pueblos asiáticos mencionados en este texto son, por orden: los medos,
hircanios, sirios, asirios, árabes, capadocios, frigios, lidios, carios, fenicios,
babilonios, bactrios, indios, cilicios, sacas, paflagonios, magadidas....
23- Aquí el verbo e5cw no significa tener, sino “poder”.
8
4- Extensión del imperio de Ciro.[1,4] Ku<roç dè paralabw>n w2saútwç ou7tw kaì tà e1n tñ<20
1Asíj e5qnh au1tónoma o5nta o2rmhqeìç sùn o1lígñ Persw<n
stratij< e2kóntwn mèn h2gh'sato Mh'dwn, e2kóntwn dè21 2 2
2Urkaníwn, katestréyato dè Súrouç, 1Assuríouç,
1Arabíouç, Kappadókaç, Frúgaç a1mfotérouç, Ludoúç,
Ka<raç, Foínikaç, Babulwníouç, h3rxe dè Baktríwn kaì
1Indw<n kaì Kilíkwn, w2saútwç dè Sakw<n kaì Paflagónwn
kaì Magadidw<n, kaì a5llwn dè pampóllwn e1qnw<n, w4n ou1d!
a6n tà o1nómata e5coi tiç ei1pei<n, e1ph<rxe dè kaì 2Ellh'nwn23
tw<n e1n tñ< 1Asíj, katabàç d! e1pì qálattan kaì Kupríwn
kaì Ai1guptíwn.
24- Recuerda que w2ç puede tener matices adverbiales (finales o causales)
cuando va con un participio. Aquí tiene un matiz causal: w2ç.... o5nta, "puesto
que era...."
25- Recuerda: de dokoûmen la traducción literal es "parecemos", pero la
correcta es "nos parece que.."
9
5- Planteamiento de la obra entera: lafigura de Ciro.[1,6] h2mei<ç mèn dh> w2ç a5xion o5nta qaumázesqai24
tou<ton tòn a5ndra e1skeyámeqa tíç pot! w6n geneàn
kaì poían tinà fúsin e5cwn kaì poíj tinì
paideuqeìç paideíj tosou<ton dih'negken ei1ç tò
a5rcein a1nqrw'pwn. o7sa ou3n kaì e1puqómeqa kaì
ñ1sqh<sqai dokou<men perì au1tou<, tau<ta25
peirasómeqa dihgh'sasqai.
Traducción:
Nosotros, puesto que este hombre era digno de ser admirado,
nos pusimos a indagar siendo quién por linaje, teniendo qué
tipo de naturaleza y educado con qué educación llegó a ser
diferente hasta tal punto (tosoûton) para gobernar a los
hombres. Por consiguiente, cuanto averiguamos y nos parece
que hemos aprendido sobre él, lo intentaremos exponer.
26- Literalmente o2 Kûroç légetai es “Ciro se dice..”. La traducción adecuada
es “se dice que Ciro..”
27- Cambises, padre de Ciro, en genitivo singular.
28- Los perseidas, los descendientes del héroe griego Perseo. He aquí la
genealogía histórica de Ciro II, el Grande, del que habla la Ciropedia:
Astiages (rey medo) Ciro I (rey persa)
� �
Mandane| � }Cambises
Ciro II
10
6- Linaje y carácter del niño Ciro.[2,1] patròç mèn dh> o2 Ku<roç légetai genésqai26
Kambúsou Persw<n basiléwç* o2 dè Kambúshç27
ou4toç tou< Perseidw<n génouç h3n* oi2 dè Persei<dai28
a1pò Perséwç klñ'zontai* mhtròç dè o2mologei<tai
Mandánhç genésqai* h2 dè Mandánh au7th
!Astuágouç h3n qugáthr tou< Mh'dwn genoménou
basiléwç. fu<nai dè o2 Ku<roç légetai kaì a5detai
e5ti kaì nu<n u2pò tw<n barbárwn ei3doç mèn
kállistoç, yuch>n dè filanqrwpótatoç kaì
filomaqéstatoç kaì filotimótatoç, w7ste pánta
mèn pónon a1natlh<nai, pánta dè kíndunon u2pomei<nai
tou< e1painei<sqai e7neka.
29- Es aoristo del verbo e1pitíqhmi.
30- El acusativo de a1rch’-h<ç puede usarse como un adverbio.
11
7- Educación típica persa: el estadoantes que la familia.[2, 2] e1paideúqh ge mh>n e1n Persw<n nómoiç* ou2=toi dè
dokou<sin oi2 nómoi a5rcesqai tou< koinou< a1gaqou<
e1pimeloúmenoi ou1k e5nqenper e1n tai<ç pleístaiç
pólesin a5rcontai. ai2 mèn gàr plei<stai póleiç
a1fei<sai paideúein o7pwç tiç e1qélei toùç e2autou<
pai<daç, kaì au1toùç toùç presbutérouç o7pwç
e1qélousi diágein, e5peita prostáttousin au1toi<ç mh>
kléptein mhdè a2rpázein, mh> bíj ei1ç oi1kían
pariénai, mh> paíein o8n mh> díkaion, mh> moiceúein, mh>
a1peiqei<n a5rconti, kaì ta3lla tà toiau<ta w2saútwç*
h6n dé tiç toútwn ti parabaínñ, zhmían au1toi<ç
e1péqesan . [3] oi2 dè Persikoì nómoi prolabónteç29
e1pimélontai o7pwç th>n a1rch>n mh> toiou<toi e5sontai30
oi2 poli<tai oi4oi ponhrou< tinoç h6 ai1scrou< e5rgou
e1fíesqai.
Traducción:
Fue educado, entonces, en las leyes de los persas. Parece que
12
esas leyes empiezan a preocuparse (e1pimeloúmenoi) del
bien común no desde donde (e5nqenper) comienzan en la
mayoría de las ciudades. Pues la mayoría de las ciudades,
permitiendo educar como uno quiere a sus propios hijos, y
a los mayores vivir como ellos quieren, después les ordenan
no robar ni saquear, no entrar en una casa por la fuerza, no
golpear a quien no es lícito, no cometer adulterio, no
desobedecer a la autoridad y, de la misma manera, todas las
demás cosas de ese tipo. Y si acaso alguno infringe algo de
esto, le imponen un castigo. En cambio, las leyes persas,
anticipándose, se preocupan de cómo, desde el principio,
sus ciudadanos no serán tales que sean capaces (oi4oi) de
sentir inclinación (e1fíesqai, en voz media) por alguna
vileza o acción vergonzosa.
31- Participio de futuro con valor final: “para aprender....” A la frase de o7ti en la
que está este participio le falta el verbo e5rcontai.
32- Este genitivo complementa a a5rconteç.
33- paisí (y también el sintagma comparativo w7sper a1ndrásin) es un dativo
posesivo del verbo gígnetai: “los niños tienen..”. El sujeto (la cosa poseída, en
este caso) es e1gklh’mata.
34- oi7wn dh> ei1kóç: “que pueden ser verosímiles”
35- Otro participio que forma una completiva dependiente del verbo gnw <si.
13
8- La justicia en la educación de losniños persas.[2,6] oi2 mèn dh> pai<deç ei1ç tà didaskalei<a
foitw<nteç diágousi manqánonteç dikaiosúnhn* kaì
légousin o7ti e1pì tou<to e5rcontai w7sper par! h2mi<n
o7ti grámmata maqhsómenoi . oi2 d! a5rconteç31
au1tw<n diatelou<si tò plei<ston th<ç h2méraç32
dikázonteç au1toi<ç. gígnetai gàr dh> kaì paisì33
pròç a1llh'louç w7sper a1ndrásin e1gklh'mata kaì
kloph<ç kaì a2rpagh<ç kaì bíaç kaì a1páthç kaì
kakologíaç kaì a5llwn oi7wn dh> ei1kóç . [7] ou8ç d!34
a6n gnw<si toútwn ti a1dikou<ntaç , timwrou<ntai.35
kolázousi dè kaì o8n a6n a1díkwç e1gkalou<nta
eu2rískwsi.
36- Aoristo de subjuntivo de a1fíhmi.
14
9- Templanza, obediencia y sobriedad.[2,8] didáskousi dè toùç pai<daç kaì swfrosúnhn*
méga dè sumbálletai ei1ç tò manqánein swfronei<n
au1toùç o7ti kaì toùç presbutérouç o2rw<sin a1nà
pa<san h2méran swfrónwç diágontaç. didáskousi dè
au1toùç kaì peíqesqai toi<ç a5rcousi* méga dè kaì
ei1ç tou<to sumbálletai o7ti o2rw<si toùç
presbutérouç peiqoménouç toi<ç a5rcousin
i1scurw<ç. didáskousi dè kaì e1gkráteian gastròç
kaì potou<* méga dè kaì ei1ç tou<to sumbálletai o7ti
o2rw<si toùç presbutérouç ou1 prósqen a1pióntaç
gastròç e7neka prìn a6n a1fw<sin oi2 a5rconteç, kaì36
o7ti ou1 parà mhtrì sitou<ntai oi2 pai<deç, a1llà parà
tv< didaskálv, o7tan oi2 a5rconteç shmh'nwsi.
férontai dè oi5koqen si<ton mèn a5rton, o5yon dè
kárdamon, piei<n dé, h5n tiç diyñ<, kw'qwna, w2ç a1pò
tou< potamou< a1rúsasqai.
Traducción:
Enseñan a los niños también la templanza. Contribuye
15
mucho a que aprendan a vivir ellos con templanza el hecho
de que (o7ti) ven que sus mayores durante todo el día viven
con templanza. Les enseñan a obedecer a los jefes. Y
también contribuye mucho el ver que sus mayores obedecen
a los jefes a rajatabla. Les enseñan también la moderación en
la comida (gastróç, por metonimia) y en la bebida. Y
también a esto contribuye mucho el ver que sus mayores no
se marchan del puesto (a1píontaç) para ir a comer
(gastròç e7neka) antes de que (prósqen... prín) lo
permitan (a1fw<sin) sus jefes, y que los niños no coman con
su madre, sino con su maestro cuando los jefes lo indiquen.
Se llevan de casa de comida pan, de acompañamiento berro,
y beber, si alguno acaso tiene sed, un tazón para sacar agua
del río.
37- Observa en el diccionario que esta preposición e7neka funciona en anástrofe:
su régimen, en genitivo, se expresa antes que ella.
38- “por algo”.
39- 3ª persona del singular del aoristo de subjuntivo activo de deî, es necesario.
40- h5 e1sqíein... h5 pínein...: “que comen.... o que beben”
41- 3ª persona del imperativo de aoristo pasivo: “que recuerde”
16
10- Los efebos se dedican a la caza.[2,11] ... tou<to dè poiou<si tou< e1qízesqai e7neka , i7n!37
e1án ti kaì e1n polémv deh'sñ , dúnwntai tau1tò38 39
poiei<n. kaì o5yon dè tou<to e5cousin oi2 thlikou<toi o7
ti a6n qhráswsin* ei1 dè mh', tò kárdamon. ei1 dé tiç
au1toùç oi5etai h6 e1sqíein a1hdw<ç, o7tan kárdamon40
mónon e5cwsin e1pì tv< sítv, h6 pínein a1hdw<ç, o7tan
u7dwr pínwsin, a1namnhsqh'tw pw<ç mèn h2dù ma<za kaì41
a5rtoç peinw<nti fagei<n, pw<ç dè h2dù u7dwr piei<n
diyw<nti.
42- Literalmente sólo dice “ellos deliberan de muerte”.
17
11- La clase de los ancianos.[2,14] oi2 d! au3 geraíteroi ou2=toi strateúontai mèn
ou1kéti e5xw th<ç e2autw<n, oi5koi dè ménonteç
dikázousi tá te koinà kaì tà i5dia pánta. kaì
qanátou dè ou2=toi krínousi, kaì tàç a1rcàç ou2=toi
pásaç ai2rou<ntai* kaì h5n tiç h6 e1n e1fh'boiç h6 e1n
teleíoiç a1ndrásin e1llípñ ti tw<n nomímwn, faínousi
mèn oi2 fúlarcoi e7kastoi kaì tw<n a5llwn o2
boulómenoç, oi2 dè geraíteroi a1koúsanteç
e1kkrínousin* o2 dè e1kkriqeìç a5timoç diatelei< tòn
loipòn bíon.
Traducción:
Estos ancianos, por su parte, ya no prestan servicio militar
fuera de su propio territorio (e5xw th<ç e2autw<n), sino que
permanecen en la patria y resuelven todos los asuntos
públicos y privados. Ellos deliberan las sentencias de
muerte y eligen ellos todos los cargos. Y si acaso alguien42
de entre los efebos o de entre los adultos (teleíoiç
a1ndrásin) descuida alguna ley, lo sacan a la luz
18
(faínousi) los filarcos de su tribu (oi2 fúlarcoi
e7kastoi) y el que quiere de las demás, y los ancianos, tras
escuchar, lo excluyen, y el excluido pasa el resto de su vida
privado de derechos (a5timoç).
43- Una vez más se trata de una estructura impersonal forzada. Literalmente
dice: "los persas son dichos que..." Debemos traducir: "se dice que los persas..."
44- tàç dw'deka muriádaç: "doce diezmiles". Haz la cuenta.
45- Del verbo a1pelaúnw.
46- Del sustantivo timh’-h<ç.
47- Del sustantivo a1rch’-h<ç.
19
12- La igualdad de los persas es sóloaparente.[2,15] ..légontai mèn gàr Pérsai a1mfì tàç dw'deka43
muriádaç ei3nai* toútwn d! ou1deìç a1pelh'latai44 45
nómv timw<n kaì a1rcw<n , a1ll! e5xesti pa<si Pérsaiç46 47
pémpein toùç e2autw<n pai<daç ei1ç tà koinà th<ç
dikaiosúnhç didaskalei<a. a1ll! oi2 mèn dunámenoi
tréfein toùç pai<daç a1rgou<ntaç pémpousin, oi2 dè
mh> dunámenoi ou1 pémpousin. oi8 d! a6n paideuqw<si
parà toi<ç dhmosíoiç didaskáloiç, e5xestin au1toi<ç
e1n toi<ç e1fh'boiç neaniskeúesqai, toi<ç dè mh>
diapaideuqei<sin ou7twç ou1k e5xestin.
48- El verbo está en singular porque su sujeto es neutro plural: martúria.
49- tò fúshç mestoùç faínesqai: “el manifestarse llenos de ventosidad”.
50- e1kponeísqai: “gastándolos con el ejercicio”.
20
13- El régimen alimenticio.[2,16] kaì nu<n dè e5ti e1mménei martúria kaì th<ç48
metríaç diaíthç au1tw<n kaì tou< e1kponei<sqai th>n
díaitan. ai1scròn mèn gàr e5ti kaì nu<n e1sti Pérsaiç
kaì tò ptúein kaì tò a1pomúttesqai kaì tò fúshç
mestoùç faínesqai, ai1scròn dé e1sti kaì tò i1ónta
poi faneròn genésqai h6 tou< ou1rh<sai e7neka h6 kaì
a5llou tinòç toioútou. tau<ta dè ou1k a6n e1dúnanto
poiei<n, ei1 mh> kaì diaítñ metríj e1crw<nto kaì tò
u2gròn e1kponou<nteç a1nh'liskon, w7ste a5llñ pñ
a1pocwrei<n.
Traducción:
Todavía ahora quedan (e1mménei) testimonios de su dieta equilibrada y de que
digieren la comida. Pues todavía hoy en día es vergonzoso para los persas
escupir, sonarse y ventosearse , y es vergonzoso también el hacerse visible49
yendo (i1ónta) a algún lugar (poi) bien a orinar bien a alguna otra cosa de ese
tipo (toioúto). Esto no podrían hacerlo si no disfrutaran de una dieta
equilibrada y gastaran los líquidos con el ejercicio .50
51- oi4a.... w 5n, mira en el diccionario construcción del adverbio oi4a con un
participio.
52- Participio del verbo filéw.
53- Es decir: “entre los persas, los auténticos persas”.. Podemos prescindir de la
aclaración.
54- w1ç kalóç: “qué hermoso”.
21
14- Ciro viaja a Media para estar con suabuelo.[3,2] w2ç dè a1fíketo tácista kaì e5gnw o2 Ku<roç tòn
1Astuághn th<ç mhtròç patéra o5nta, eu1qùç oi4a dh>
pai<ç fúsei filóstorgoç w6n h1spázeto te au1tòn51
w7sper a6n ei5 tiç pálai sunteqramménoç kaì pálai
filw<n a1spázoito, kaì o2rw<n dh> au1tòn kekosmhménon52
kaì o1fqalmw<n u2pografñ< kaì crw'matoç e1ntríyei kaì
kómaiç prosqétoiç -a8 dh> nómima h3n e1n Mh'doiç*
tau<ta gàr pánta Mhdiká e1sti, kaì oi2 porfuroi<
citw<neç kaì oi2 kándueç kaì oi2 streptoì oi2 perì tñ<
dérñ kaì tà yélia tà perì tai<ç cersín, e1n Pérsaiç
dè toi<ç oi5koi kaì nu<n e5ti polù kaì e1sqh<teç53
faulóterai kaì díaitai eu1telésterai-, o2rw<n dh> tòn
kósmon tou< páppou, e1mblépwn au1tv< e5legen* w3
mh<ter, w2ç kalóç moi o2 páppoç. e1rwtw'shç dè54
55- e1rwtw'shç dè au1tòn th<ç mhtròç es un genitivo absoluto.
56- póteroç.... h5.. son los introductores de una pregunta indirecta doble: "si le
parecía más bello......o..."
57- Aoristo sigmático con pérdida de la sigma: a1pekrínato < a1p-e-krin-sa-to
58- La palabra qúra (“puerta”) se usa aquí metonímicamente: “palacio”, “corte”.
59- "Con mucho", "con mucha diferencia".
22
au1tòn th<ç mhtròç póteroç kallíwn au1tv< dokei<55 56
ei3nai, o2 path>r h6 ou2=toç, a1pekrínato a5ra o2 Ku<roç*57
w3 mh<ter, Persw<n mèn polù kállistoç o2 e1mòç
path'r, Mh'dwn méntoi o7swn e2w'raka e1gw> kaì e1n tai<ç
o2doi<ç kaì e1pì tai<ç qúraiç polù ou2=toç o2 e1mòç58 59
páppoç kállistoç.
23
15- Astiages disfruta con su nieto.[3,3] a1ntaspazómenoç dè o2 páppoç au1tòn kaì
stolh>n kalh>n e1néduse kaì streptoi<ç kaì yelíoiç
e1tíma kaì e1kósmei, kaì ei5 poi e1xelaúnoi, e1f! i7ppou
crusocalínou perih<gen, w7sper kaì au1tòç ei1w'qei
poreúesqai. o2 dè Ku<roç a7te pai<ç w6n kaì
filókaloç kaì filótimoç ñ7deto tñ< stolñ<, kaì
i2ppeúein manqánwn u2perécairen* e1n Pérsaiç gàr
dià tò calepòn ei3nai kaì tréfein i7ppouç kaì
i2ppeúein e1n o1reinñ< ou5sñ tñ< cw'rj kaì i1dei<n i7ppon
pánu spánion h3n.
Traducción:
El abuelo, devolviéndole el saludo, no sólo (el primer kaí)
lo vistió con una hermosa túnica, sino que también lo honró
y adornó con collares y pulseras; si tenía que salir
(e1xelaúnoi, en optativo) a algún sitio lo montaba sobre un
caballo de bridas de oro, como también él mismo
acostumbraba a montar. Ciro, como era un muchacho amante
de la belleza y de los honores, estaba contento con su túnica
y se alegraba extraordinariamente (u2perécairen)
24
aprendiendo a montar a caballo, porque entre los persas,
como es difícil no sólo criar sino también montar a caballo
en un terreno que es montañoso, era muy raro incluso ver un
caballo.
60- toiaúth: “de este tipo:”
61- El orden, si la frase estuviese en español, sería pai<ç mégaç e5cwn mikròncitw<na e1kdúsaç pai<da mikròn e5conta mégan citw<na.
62- Observa en el diccionario que este verbo se construye con dos acusativos.
63- tòn d! e1keínou: se entiende tòn d! citw<na e1keínou.
64- “sentencié”, “resolví”.
65- tou< a2rmóttontoç: “de lo que queda bien”.
66- Infinitivo de aoristo sigmático de krínw con pérdida de la sigma: krînai <krînsai
25
16- La igualdad queda bien, pero no esjusta. Defensa de la propiedad privada.Un caso práctico.[3,17] h3n dè h2 díkh toiaúth * pai<ç mégaç mikròn60
e5cwn citw<na pai<da mikròn mégan e5conta citw<na
e1kdúsaç au1tòn tòn mèn e2autou< e1kei<non h1mfíese ,61 62
tòn d! e1keínou au1tòç e1nédu. e1gw> ou3n toútoiç63
dikázwn e5gnwn béltion ei3nai a1mfotéroiç tòn64
a2rmóttonta e2káteron citw<na e5cein. e1n toútv dh' me
e5paisen o2 didáskaloç, léxaç o7ti o2póte mèn tou<
a2rmóttontoç ei5hn krith'ç, ou7tw déoi poiei<n, o2póte65
dè kri<nai déoi potérou o2 citw>n ei5h, tou<t! e5fh66
67- De nuevo esta estructura de interrgación doble: póteron.... h5...: “si.....
o....”
26
skeptéon ei3nai* tíç kth<siç dikaía e1stí, pótera tò67
bíj a1felómenon e5cein h6 tò poihsámenon h6
priámenon kekth<sqai* e1peì dè [e5fh] tò mèn nómimon
díkaion ei3nai, tò dè a5nomon bíaion, sùn tv< nómv
e1kéleuen a1eì tòn dikasth>n th>n yh<fon tíqesqai.
68- tàç duscwríaç es proléptico.
27
17- Ciro sale de caza.[4,7] e1peì d! ou3n e5gnw o2 1Astuághç sfódra au1tòn
e1piqumou<nta e5xw qhra<n, e1kpémpei au1tòn sùn tv<
qeív kaì fúlakaç sumpémpei e1f! i7ppwn
presbutérouç, o7pwç a1pò tw<n duscwriw<n
fuláttoien au1tòn kaì ei1 tw<n a1gríwn ti faneíh
qhríwn. o2 ou3n Ku<roç tw<n e2poménwn proqúmwç
e1punqáneto poíoiç ou1 crh> qhríoiç pelázein kaì
poi<a crh> qarrou<nta diw'kein. oi2 d! e5legon o7ti
a5rktoi te polloùç h5dh plhsiásantaç diéfqeiran
kaì káproi kaì léonteç kaì pardáleiç, ai2 dè
e5lafoi kaì dorkádeç kaì oi2 a5grioi oi3eç kaì oi2
o5noi oi2 a5grioi a1sinei<ç ei1sin. e5legon dè kaì tou<to,
tàç duscwríaç o7ti déoi fuláttesqai ou1dèn h4tton68
h6 tà qhría* polloùç gàr h5dh au1toi<ç toi<ç i7ppoiç
katakrhmnisqh<nai. [8] kaì o2 Ku<roç pánta tau<ta
e1mánqane proqúmwç* w2ç dè ei3den e5lafon
e1kphdh'sasan, pántwn e1pilaqómenoç w4n h5kousen
e1díwken ou1dèn a5llo o2rw<n h6 o7pñ e5feuge. kaí pwç
diaphdw<n au1tv< o2 i7ppoç píptei ei1ç gónata, kaì
69- La persona preguntada figura en genitivo, correspondiente al ablativo del
latín que también rigen los verbos de preguntar.
70- Recuerda: en latín y en griego rigen dativo los verbos que significan
acercarse o aproximarse.
28
mikrou< ka1kei<non e1xetrach'lisen.
Traducción:
Por consiguiente, cuando Astiages comprendió que él (Ciro)
deseaba apasionadamente (sfódra) salir a cazar, lo envía
con su tío y envía además a guardias veteranos a caballo para
que lo protegieran de los terrenos accidentados y por si
apareciera alguna fiera salvaje. Y Ciro preguntaba con
interés a los que lo acompañaban (e2poménwn ) a qué fieras69
es preciso no acercarse (pelázein ) y a cuáles tiene uno70
que perseguir con confianza (qarroûnta). Ellos le decían
que los osos habían matado ya a muchos que se acercaron, y
jabalíes, leones y panteras, pero los ciervos, gacelas, ovejas
y burros salvajes son inofensivos. Decían también esto: que
de los terrenos accidentados no era necesario precaverse
menos que de las fieras, porque muchos ya se habían
despeñado con sus mismos caballos. Ciro aprendía todas
estas cosas con interés. Pero en cuanto vio una cierva
29
brincando, olvidándose (e1pilaqómenoç) de todo lo que
había oído, lo persiguió no mirando otra cosa que a dónde
huía. Y al saltar casualmente su caballo cae de manos y por
poco lo lanza por la cabeza también a él .
71- ..légetai ei1peîn: “..se dice que dijo..”
72- boúloito, a5cqoito, mémfoito son verbos en presente de optativo: el
primero, oblicuo; los otros dos, potenciales.
73- doúç es el nominativo singular masculino del participio de aoristo del verbodídwmi.
74- Este sustantivo e1lpídaç megálaç (“esperanzas”) rige el infinitivo
e5sesqai: “grandes esperanzas de que... “
75- Este adjetivo i2kanóç rige los infinitivos w1feleîn y a1niân: “capaz de...”
76- e1f! es e1pí con apócope de la iota final y contagio del modo aspirado a la pi,
que se convierte en la aspirada de su mismo punto articulatorio labial.
30
18- Ciro desea ya volver a Persia con supadre.[4,25]...o2 Ku<roç dè e1ntau<qa légetai ei1pei<n o7ti71
a1piénai boúloito, mh> o2 path'r ti a5cqoito kaì h2
póliç mémfoito . kaì tv< !Astuágei dè e1dókei ei3nai72
a1nagkai<on a1popémpein au1tón. e5nqa dh> i7ppouç te
au1tv< doùç ou8ç au1tòç e1peqúmei labei<n kaì a5lla73
suskeuásaç pollà e5pempe kaì dià tò filei<n au1tòn
kaì a7ma e1lpídaç e5cwn megálaç e1n au1tv< a5ndra74
e5sesqai i2kanòn kaì fílouç w1felei<n kaì e1cqroùç75
a1nia<n. a1piónta dè tòn Ku<ron proúpempon pánteç
[kaì pai<deç] kaì h7likeç kaì a5ndreç kaì géronteç
e1f! i7ppwn kaì !Astuághç au1tóç, kaì ou1déna76
77- o7ntin! es o7ntina, acusativo singular masculino (como paîda): “fuera quien
fuera”.
78- dakrúont! es dakrúonta, también acusativo singular masculino, que
concierta con ou1déna: “
31
e5fasan o7ntin! ou1 dakrúont! a1postréfesqai. [26]77 78
kaì Ku<ron dè au1tòn légetai sùn polloi<ç dakrúoiç
a1pocwrh<sai.
79- Participio de aoristo sigmático de lanqánw. w2ç.... lh’santa tà..
shmeîa: “pues las señales.... no estarían ocultas...
32
19- Ciro, ya adulto, parte con buenaugurio a una expedición militar.[6,1] Ku<roç dè e1lqw>n oi5kade kaì proseuxámenoç
2Estíj patrv'j kaì Diì patrv'v kaì toi<ç a5lloiç
qeoi<ç w2rma<to e1pì th>n strateían, sumproúpempe dè
au1tòn kaì o2 path'r. e1peì dè e5xw th<ç oi1kíaç
e1génonto, légontai a1strapaì kaì brontaì au1tv<
ai5sioi genésqai. toútwn dè fanéntwn ou1dèn a5llo e5ti
oi1wnizómenoi e1poreúonto, w2ç ou1déna a6n lh’santa79
tà tou< megístou qeou< shmei<a.
Traducción:
Ciro, yendo a casa y elevando súplicas a la Hestia patria, al Zeus patrio
y a los demás dioses se dirigió a su campaña militar, y lo acompañaba
su padre. Cuando estuvieron fuera del palacio, dicen que hubo
relámpagos y truenos favorables para él. Habiéndose revelado estos
presagios, no presagiando ellos ya ningún otro emprendieron la marcha,
pues las señales del gran dios no estarían ocultas a nadie.
80- Verbo en primera persona del singular: habla Ciro en primera persona
dialogando con su padre: “reflexiono sobre quiénes...., y quiénes....”
81- a5rconteç es un predicativo: “como gobernantes suyos”.
82- moi dokeî: “me parece que...”
83- Participio de futuro traducible con matiz final: “a enfrentarnos...”
84- Falso relativo, como en latín. Se traduce por nuestro demostrativo: “estos”.
85- Verbo de lengua aclarativo: “, dijo Ciro,”
86- a 1rxámenoç a1pò tw<n h2metérwn fílwn toútwn: “empezando por estos
amigos nuestros”.
87- Completiva de participio que depende del verbo principal ai1sqánomai: “me
doy cuenta de que ou7ç consideran que...” La frase es complicada, porque de ese
participio h2gouménouç depende el infinitivo deîn, del que, a su vez, dependediaférein.
88- Determina a deipneîn.
33
20- Los gobernantes persas son mejoresque los de los enemigos.[6,8]... o7tan méntoi ge pròç a5llouç a1nqrw'pouç i1dw>n
katanoh'sw oi4oi o5nteç diagígnontai a5rconteç kaì80 81
oi4oi o5nteç a1ntagwnistaì h2mi<n e5sontai, pánu moi
dokei< ai1scròn ei3nai tò toioútouç u2popth<xai kaì82
mh> qélein i1énai au1toi<ç a1ntagwniouménouç * ou7ç ,83 84
e5fh , e1gw> ai1sqánomai a1rxámenoç a1pò tw<n85 86
h2metérwn fílwn toútwn h2gouménouç dei<n tòn87
a5rconta tw<n a1rcoménwn diaférein tv< kaì88
89- tv< \jdiourgei<n crh<nai: “en que disfruta de vivir bien”.
34
polutelésteron deipnei<n kaì pléon e5cein e5ndon
crusíon kaì pleíona crónon kaqeúdein kaì pánta
a1ponw'teron tw<n a1rcoménwn diágein. e1gw> dè oi3mai,
e5fh, tòn a5rconta ou1 tv< \jdiourgei<n crh<nai89
diaférein tw<n a1rcoménwn, a1llà tv< pronoei<n kaì
filoponei<n.
90- Rige el acusativo que va después.
35
21- Cuidar de la salud de los soldados.Misión de los médicos:
[6,15]... perì dè u2gieíaç, a1koúwn kaì o2rw<n o7ti kaì
póleiç ai2 crñ'zousai u2giaínein i1atroùç ai2rou<ntai
kaì oi2 strathgoì tw<n stratiwtw<n e7neken i1atroùç
e1xágousin, ou7tw kaì e1gw> e1peì e1n tv< télei toútv
e1genómhn, eu1qùç toútou e1pemelh'qhn, kaì oi3mai, e5fh,
w3 páter, pánu i2kanoùç th>n i1atrikh>n técnhn e7xein
met! e1mautou< a5ndraç.
Traducción:
..acerca de la salud, al oír y ver que no sólo las ciudades que
necesitan (ai2 crñ'zousai) tener salud eligen médicos, sino
que también los generales llevan médicos para sus soldados,
así también yo, en cuanto estuve en este cargo, me preocupé
enseguida de esto, y creo, padre, dijo Ciro, que tendré
conmigo a hombres muy capaces (i2kanoùç ) en el arte de90
la medicina.
Misión del general y de cada uno: prevenir mejor
que curar.
[6,15]... pròç tau<ta dh> o2 path>r ei3pen* [16] a1ll!, w3
91- “remendones”, “reparadores”, “zurcidores”.
92- Del verbo i1áomai.
93- Recuerda que el acusativo de a1rch’-h<ç puede usarse como un adverbio.
94- De todas las acepciones de este verbo debes elegir la de “estar enfermo” o
“enfermar”.
95- tína acompaña a o2dòn.
96- Esta vez el adjetivo i2kanóç rige el infinitivo que está a su lado.
97- Este verbo méllw forma una perífrasis con un infinitivo (en esta frase
ménein): “ir a + infinitivo”
98- e1n tv< au1tv< tópv: “en el mismo sitio”.
99- “campamento”, “lugar del campamento”.
36
pai<, e5fh, ou2=toi mèn ou8ç légeiç, w7sper i2matíwn
\agéntwn ei1sí tineç a1kestaí , ou7tw kaì oi2 i1atroí,91
o7tan tinèç nosh'swsi, tóte i1w<ntai toútouç* soì dè92
toútou megaloprepestéra e5stai h2 th<ç u2gieíaç
e1piméleia* tò gàr a1rch>n mh> kámnein tò93 94
stráteuma, toútou soi dei< mélein. kaì tína dh> e1gw',95
e5fh, w3 páter, o2dòn i1w>n tou<to práttein i2kanòç96
e5somai; h6n mèn dh'pou crónon tinà méllñç e1n tv<97
au1tv< ménein, u2gieinou< prw<ton dei< stratopédou mh>98 99
a1melh<sai* toútou dè ou1k a6n a2mártoiç, a5nper
100- Mira en el diccionario la traducción de este verbo cuando va con un
participio (légonteç).
101- a7nqrwpoi = oi2 a5nqrwpoi: “los hombres”, “la gente”.
102- La frase entera: “se ponen como testigos (mártureç) evidentes de cada
uno de ellos los cuerpos (de la gente) y el color de piel”.
103- Imperativo del verbo mimnh’skw.
104- 2ª persona del singular del presente de indicativo de la voz media del verbopeiráw.
105- Participio del verbo ei5seimi.
106- moi dokeî: “me parece que...”
107- ma<llon paraménein: “se mantiene más...”
37
melh'sñ soi. kaì gàr légonteç ou1dèn paúontai100
a7nqrwpoi perí te tw<n noshrw<n cwríwn kaì perì101
tw<n u2gieinw<n* mártureç dè safei<ç e2katéroiç au1tw<n
parístantai tá te sw'mata kaì tà crw'mata .102
e5peita dè ou1 tà cwría mónon a1rkései skéyasqai,
a1llà mnh'sqhti sù pw<ç peirj< sautou<103 104
e1pimelei<sqai o7pwç u2giaínñç. [17] kaì o2 Ku<roç
ei3pe* prw<ton mèn nh> Día peirw<mai mhdépote
u2perpímplasqai* dúsforon gár* e5peita dè e1kponw<
tà ei1siónta * ou7tw gár moi dokei< h7 te u2gíeia105 106
ma<llon paraménein kaì i1scùç prosgenésqai. ou7tw107
toínun, e5fh, w3 pai<, kaì tw<n a5llwn dei< e1pimelei<sqai.
108- Es importante que adviertas que está en voz media.
109- e1netoí: “atrevidos”.
110- tau5t! a6n diapráttoien: “podrían conseguir las mismas cosas”.
38
22- No animar con esperanzasinfundadas.[6,19]... h6n pollákiç prosdokíaç a1gaqw<n e1mbalw>n
yeúdhtaí tiç, ou1d! o2pótan a1lhqei<ç e1lpídaç légñ o2
toiou<toç peíqein dúnatai. a1llà tou< mèn au1tòn
légein a8 mh> safw<ç ei1deíh ei5rgesqai dei<, w3 pai<,108
a5lloi d! e1netoì légonteç tau5t! a6n diapráttoien *109 110
th>n d! au1tou< parakéleusin ei1ç toùç megístouç
kindúnouç dei< w2ç málista e1n pístei diasv'zein.
Traducción:
Si alguien miente muchas veces lanzando expectativas de bienes, ni siquiera
cuando, llegado el caso, diga esperanzas ciertas un hombre así puede
convencer. Al contrario, es necesario apartarse de decir uno mismo lo que no
pueda saber con seguridad, hijo mío; otros, atrevidos (e1netoí), diciéndolo
podrían conseguir las mismas cosas. Pero es preciso que la exhortación de
uno mismo se mantenga en la mayor confianza posible (w2ç málista e1n
pístei) de cara a grandes peligros.
111- o2ra <n moi dokw<: “me parece observar que..”, en boca de Ciro. A
continuación, del infinitivo “o2rân” depende una completiva de participio: tò
protrépon.... o5n (participio neutro de ei1mi): ...”lo que empuja .......es..”
112- tò..... e1paineîn kaì timân: estructura en enclave.
113- Ahora habla Cambises, el padre de Ciro.
114- tó.... e7pesqai: “el obedecer”, “la obediencia”, también con una pequeña
estructura en enclave.
115- Optativo con a5n de gignw’skw : “puedes conocer....”
116- touq! es toûto.
39
23- El premio y el castigo y la confianzaciega.[6,20]... kaì toínun katanow<n perì toútwn e1n pa<sin
o2ra<n moi dokw< tò protrépon peíqesqai málista111
o6n tò tòn peiqómenon e1painei<n te kaì tima<n, tòn112
dè a1peiqou<nta a1timázein te kaì kolázein. [21] kaì113
e1pì mén ge tò a1nágkñ e7pesqai au7th, w3 pai<, h2 o2dóç114
e1stin* e1pì dè tò krei<tton toútou polú, tò e2kóntaç
peíqesqai, a5llh e1stì suntomwtéra. o8n gàr a6n
h2gh'swntai perì tou< sumférontoç e2autoi<ç
fronimw'teron e2autw<n ei3nai, toútv oi2 a5nqrwpoi
u2perhdéwç peíqontai. gnoíhç d! a6n o7ti tou<q!115 116
117- Recuerda que este verbo con un adverbio de modo se traduce por “ser”,
“estar” o “encontrarse”.
118- Participio de futuro.
119- w2ç..... kaloûsin: “cómo llaman”, “cómo buscan”.
120- “en cambio, cuando...”
121- pánu tí: “en absoluto”.
122- Ahora habla Ciro.
123- Y responde brevemente su padre.
40
ou7twç e5cei e1n a5lloiç te polloi<ç kaì dh> kaì e1n117
toi<ç kámnousin, w2ç proqúmwç toùç e1pitáxontaç118
o7 ti crh> poiei<n kalou<si * kaì e1n qaláttñ dè w2ç119
proqúmwç toi<ç kubernh'taiç oi2 sumpléonteç
peíqontai* kaì ou7ç g! a6n nomíswsí tineç béltion
au2tw<n o2doùç ei1dénai, w2ç i1scurw<ç toútwn ou1d!
a1poleípesqai qélousin. o7tan dè oi5wntai120
peiqómenoi kakón ti lh'yesqai, ou5te zhmíaiç pánu
ti qélousin ei5kein ou5te dw'roiç e1paíresqai. ou1dè121
gàr dw<ra e1pì tv< au2tou< kakv< e2kw>n ou1deìç
lambánei. [22] légeiç sú, w3 páter, ei1ç tò122
peiqoménouç e5cein ou1dèn ei3nai a1nusimw'teron tou<
fronimw'teron dokei<n ei3nai tw<n a1rcoménwn; légw123
gàr ou3n, e5fh.
41
24- Cómo ganarse el afecto de losamigos.[6,24]... tou<to mén, e5fh, w3 pai<, calepòn* tò a1eì
dúnasqai eu3 poiei<n ou8ç a5n tiç e1qélñ* tò dè
sunhdómenón te faínesqai, h5n ti a1gaqòn au1toi<ç
sumbaínñ, kaì sunacqómenon, h5n ti kakón, kaì
sunepikourei<n proqumoúmenon tai<ç a1poríaiç
au1tw<n, kaì foboúmenon mh' ti sfalw<si, kaì pronoei<n
peirw'menon w2ç mh> sfállwntai.
Traducción:
Esto, hijo mío, dijo, es difícil: el poder siempre beneficiar a
los que uno quiera en cada caso; el mostrarse regocijado, si
acaso algo bueno les sucede, y afligido, si algo malo; acudir
en auxilio bien dispuesto a sus dificultades, temeroso de que
(mh’) se equivoquen en algo e intentando tomar medidas
(pronoei<n) para que no se equivoquen.
124- pléon d! e5cein: el diccionario explica cómo se traduce esta expresión.
125- oi4on... a5ndra: “¡qué clase de hombre!”
126- pw<ç.... e1didáskete;: “¿Cómo es que nos enseñabais...?”
127- Optativo potencial.
42
25- Cómo ser superior a los enemigos.[6,27] pléon d! e5cein , w3 páter, polemíwn pw<ç a5n124
tiç dúnaito málista; ou1 mà Dí', e5fh, ou1kéti tou<to
fau<lon, w3 pai<, ou1d! a2plou<n e5rgon e1rwtj<ç* a1ll! eu3
i5sqi o7ti dei< tòn méllonta tou<to poih'sein kaì
e1píboulon ei3nai kaì kruyínoun kaì doleròn kaì
a1patew<na kaì klépthn kaì a7rpaga kaì e1n pantì
pleonékthn tw<n polemíwn. kaì o2 Ku<roç e1pigelásaç
ei3pen* w3 2Hrákleiç, oi4on sù légeiç, w3 páter, dei<n125
a5ndra me genésqai. oi4oç a6n , e5fh, w3 pai<,
dikaiótatóç te kaì nomimw'tatoç a1nh>r ei5hç. [28]
pw<ç mh'n, e5fh, pai<daç o5ntaç h2ma<ç kaì e1fh'bouç
ta1nantía toútwn e1didáskete; naì mà Dí', e5fh, kaì nu<n126
pròç toùç fílouç te kaì polítaç* o7pwç dé ge
toùç polemíouç dúnaisqe kakw<ç poiei<n ou1k127
oi3sqa manqánontaç u2ma<ç pollàç kakourgíaç; ou1
dh<ta, e5fh, e5gwge, w3 páter.
43
DE LA ANÁBASIS LIBRO I
1- La familia del rey persa Darío.Enemistad.Dareíou kaì Parusátidoç gígnontai paîdeç dúo,
presbúteroç mèn !Artaxérxhç, new'teroç dè Kûroç.
e1peì d! h1sqénei Dareîoç kaì u2pw'pteue teleuth>n toû
bíou, e1boúleto oi4 tw> paîde a1mfotérw pareînai. o2
mèn ou3n presbúteroç parw>n e1túgcane* Kûron dè
metapémpetai a1pò th<ç a1rch<ç h4ç au1tòn satráphn
e1poíhse, kaì strathgòn d! au1tòn a1pédeixe pántwn
o7soi ei1ç Kastwloû pedíon a2qroízontai. a1nabaínei
ou3n o2 Kûroç labw>n Tissaférnhn w2ç fílon, kaì tw<n
2Ellh'nwn e5cwn o2plítaç triakosíouç, a5rconta d!
au1tw<n Xenían Parrásion. e1peì d! e1teleúthse
Dareîoç kaì katésth ei1ç th>n basileían
!Artaxérxhç, Tissaférnhç diabállei tòn Kûron
pròç tòn a1delfòn w2ç e1pibouleúoi au1tv<. o2 dè
peíqetai kaì sullambánei Kûron w2ç a1poktenw<n* h2
dè mh'thr e1xaithsaménh au1tòn a1popémpei pálin e1pì
th>n a1rch>n.
44
2O d! w2ç a1ph<lqe kinduneúsaç kaì a1timasqeíç,
bouleúetai o7pwç mh’pote e5ti e5stai e1pì tw< a1delfv<,
a1llá, h6n dúnhtai, basileúsei a1nt! e1keínou.
Parúsatiç mèn dh> h2 mh’thr u2ph<rce tv< Kúrv,
filoûsa au1tòn mâllon h6 tòn basileúonta
!Artaxérxhn. o7stiç d! a1fikneîto tw<n parà
basiléwç pròç au1tòn pántaç ou7tw diatiqeìç
a1pepémpeto w7ste au1tw< mâllon fílouç ei3nai h6
basileî. kaì tw<n par! e2autw< dè barbárwn
e1pemeleîto, w2ç polemeîn te i2kanoì ei3en kaì
eu1noikw<ç e5coien au1tv<. th>n dè 2Ellhnikh>n dúnamin
h7qroizen w2ç málista e1dúnato e1pikruptómenoç,
o7pwç o7ti a1paraskeuótaton láboi basiléa.
45
2- Avance de Ciro por varias ciudadesKûroç dè e5cwn ou8ç ei5rhka w2rmâto a1pò Sárdewn*
kaì e1xelaúnei dià th<ç Ludíaç staqmoùç treîç
parasággaç ei5kosi kaì dúo e1pì tòn Maíandron
potamón. toútou tò eu3roç dúo pléqra* géfura dè
e1ph<n e1zeugménh ploíoiç. toûton diabàç e1xelaúnei
dià Frugíaç staqmòn e7na parasággaç o1ktw> ei1ç
Kolossáç, pólin oi1kouménhn kaì eu1daímona kaì
megálhn. e1ntaûqa e5meinen h2méraç e2ptá* kaì h4ke
Ménwn o2 Qettalòç o2plítaç e5cwn cilíouç kaì
peltastàç pentakosíouç, Dólopaç kaì Ai1niânaç
kaì !Olunqíouç. E1 nteûqen e1xelaúnei staqmoùç treîç
parasággaç ei5kosin ei1ç Kelaináç, th<ç Frugíaç
pólin oi1kouménhn, megálhn kaì eu1daímona. e1ntaûqa
Kúrv basíleia h3n kaì parádeisoç mégaç a1gríwn
qhríwn plh'rhç, a8 e1keînoç e1qh'reuen a1pò i7ppou,
o2póte gumnásai boúloito e2autón te kaì toùç
i7ppouç. dià mésou dè toû paradeísou \eî o2
Maíandroç potamóç* ai2 dè phgaì au1toû ei1sin e1k
tw<n basileíwn* \eî dè kaì dià th<ç Kelainw<n
pólewç. 5Esti dè kaì megálou basiléwç basíleia e1n
46
Kelainaîç e1rumnà e1pì taîç phgaîç toû Marsúou
potamoû u2pò tñ< a1kropólei* \eî dè kaì ou4toç dià
th<ç pólewç kaì e1mbállei ei1ç tòn Maíandron* toû
dè Marsúou tò eu3róç e1stin ei5kosi kaì pénte
podw<n. e1ntaûqa légetai !Apóllwn e1kdeîrai
Marsúan nikh'saç e1rízonta oi2 perì sofíaç, kaì tò
dérmakremásai e1n tv< a5ntrv o7qen ai2 phgaí* dià dè
toûto o2 potamòç kaleîtai Marsúaç.
47
3- Ardid de Clearco!Entaûqa e5meinen o2 Kûroç kaì h2 stratià h2méraç
ei5kosin* oi2 gàr stratiw<tai ou1k e5fasan i1énai toû
prósw* u2pw’pteuon gàr h5dh e1pì basiléa i1énai*
misqwqh<nai dè ou1k e1pì toútw e5fasan. prw<toç dè
Kléarcoç toùç au2toû stratiw’taç e1biázeto i1énai*
oi2 d! au1tón te e5ballon kaì tà u2pozúgia tà e1keínou,
e1peì a5rxainto proiénai. Kléarcoç dè tóte mèn
mikròn e1xéfuge mh> katapetrwqh<nai, u7steron d! e1peì
e5gnw o7ti ou1 dunh’setai biásasqai, sunh’gagen
e1kklhsían tw<n au2toû stratiwtw<n. kaì prw<ton mèn
e1dákrue polùn crónon e2stw’ç* oi2 dè o2rw<nteç
e1qaúmazon kaì e1siw’pwn* ei3ta dè e5lexe toiáde.
«5Andreç stratiw<tai, mh> qaumázete o7ti calepw<ç
férw toîç paroûsi
prágmasin. e1moì gàr xénoç Kûroç e1géneto kaí me
feúgonta e1k
th<ç patrídoç tá te a5lla e1tímhse kaì muríouç
e5dwke dareikoúç* ou8ç e1gw> labw>n ou1k ei1ç tò i5dion
kateqémhn e1moì ou1dè kaqhdupáqhsa, a1ll! ei1ç u2mâç
e1dapánwn. kaì prw<ton mèn pròç toùç Qrâkaç
48
e1polémhsa, kaì u2pèr th<ç 2Elládoç e1timwroúmhn meq!
u2mw<n, e1k th<ç Cerronh’sou au1toùç e1xelaúnwn
bouloménouç a1faireîsqai toùç e1noikoûntaç
7Ellhnaç th>n gh<n. e1peidh> dè Kûroç e1kálei, labw>n
u2mâç e1poreuómhn, i7na ei5 ti déoito w1feloíhn au1tòn
a1nq! w4n eu3 e5paqon u2p! e1keínou. e1peì dè u2meîç ou1
boúlesqe sumporeúesqai, a1nágkh dh’ moi h6 u2mâç
prodónta tñ< Kúrou filíj crh<sqai h6 pròç e1keînon
yeusámenon meq! u2mw<n ei3nai. ei1 mèn dh> díkaia
poih’sw ou1k oi3da, ai7rh’somai d! ou3n u2mâç kaì sùn
u2mîn o7 ti a6n déñ peísomai. kaì ou5pote e1reî ou1deìç
w2ç e1gw> 7Ellhnaç a1gagw>n ei1ç toùç barbárouç,
prodoùç toùç 7Ellhnaç th>n tw<n barbárwn filían
ei2lómhn, a1ll! e1peì u2meîç e1moì ou1 qélete peíqesqai
ou1dè e7pesqai, e1gw> sùn u2mîn e7yomai kaì o7 ti a6n déñ
peísomai. nomízw gàr u2mâç e1moì ei3nai kaì patrída
kaì fílouç kaì summácouç, kaì sùn u2mîn mèn a6n
oi3mai ei3nai tímioç o7pou a6n w3, u2mw<n dè e5rhmoç w6n
ou1k a6n i2kanòç oi3mai ei3nai ou5t! a6n fílon w1felh<sai
ou5t! a6n e1cqròn a1léxasqai. w2ç e1moû ou3n i1óntoç o7pñ
a6n kaì u2meîç ou7tw th>n gnw’mhn e5cete».
49
taûta ei3pen* oi2 dè stratiw<tai oi7 te au1toû e1keínou
kaì oi2 a5lloi taûta a1koúsanteç o7ti ou1 faíh parà
basiléa poreúesqai e1pñ’nesan* parà dè Xeníou kaì
Pasíwnoç pleíouç h6 discílioi labónteç tà o7pla
kaì tà skeuofóra e1stratopedeúsanto parà
Kleárcw. Kûroç dè toútoiç a1porw<n te kaì
lupoúmenoç metepémpeto tòn Kléarcon* o2 dè i1énai
mèn ou1k h5qele, láqrj dè tw<n stratiwtw<n pémpwn
au1tw< a5ggelon e5lege qarreîn w2ç katasthsoménwn
toútwn ei1ç tò déon. metapémpesqai d! e1kéleuen
au1tón* au1tòç d! ou1k e5fh i1énai.
50
4- Ciro llega a Iso!Enteûqen e1xelaúnei staqmoùç dúo parasággaç
déka e1pì tòn Yáron potamón, ou4 h3n tò eu3roç tría
pléqra. e1nteûqen e1xelaúnei staqmòn e7na
parasággaç pénte e1pì tòn Púramon potamón, ou4 h3n
tò eu3roç stádion. e1nteûqen e1xelaúnei staqmoùç dúo
parasággaç pentekaídeka ei1ç !Issoúç, th<ç
Kilikíaç e1scáthn pólin e1pì tñ< qaláttñ oi1kouménhn,
megálhn kaì eu1daímona. e1ntaûqa e5meinan h2méraç
treîç* kaì Kúrv parh<san ai2 e1k Peloponnh'sou nh<eç
triákonta kaì pénte kaì e1p! au1taîç naúarcoç
Puqagóraç Lakedaimónioç. h2geîto d! au1taîç
Tamw>ç Ai1gúptioç e1x !Efésou, e5cwn naûç e2téraç
Kúrou pénte kaì ei5kosin, ai4ç e1poliórkei Mílhton,
o7te Tissaférnei fílh h3n, kaì sunepolémei Kúrv
pròç au1tòn.
51
5- Arenga de CiroKûroç dè sugkalésaç toùç strathgoùç ei3pen*
«a1poleloípasin h2mâç Xeníaç kaì Pasíwn. a1ll! eu3
ge méntoi e1pistásqwn o7ti ou5te a1podedrákasin
(oi3da gàr o7pñ oi5contai) ou5te a1popefeúgasin (e5cw
gàr trih’reiç w7ste e2leîn tò e1keínwn ploîon), a1llà
mà toùç qeoùç ou1k e5gwge au1toùç diw’xw, ou1d! e1reî
ou1deìç w2ç e1gw> e7wç mèn a6n parñ< tiç crw<mai,
e1peidàn dè a1piénai boúlhtai, sullabw>n kaì au1toùç
kakw<ç poiw< kaì tà crh’mata a1posulw<. a1llà i5twsan,
ei1dóteç o7ti kakíouç ei1sì perì h2mâç h6 h2meîç perì
e1keínouç. kaítoi e5cw ge au1tw<n kaì tékna kaì
gunaîkaç e1n Trállesi frouroúmena* a1ll! ou1dè
toútwn sterh’sontai, a1ll! a1polh’yontai th<ç prósqen
e7neka perì e1mè a1reth<ç». kaì o2 mèn taûta ei3pen* oi2
dè 7Ellhneç, ei5 tiç kaì a1qumóteroç h3n pròç th>n
a1nábasin, a1koúonteç th>n Kúrou a1reth>n h7dion kaì
proqumóteron suneporeúonto.
52
6- Disciplina de los nobles persasKaì dh’ pote stenocwríaç kaì phloû fanéntoç taîç
a2máxaiç dusporeútou e1pésth o2 Kûroç sùn toîç
perì au1tòn a1rístoiç kaì eu1daimonestátoiç kaì
e5taxe Gloûn kaì Pígrhta labóntaç toû barbarikoû
stratoû sunekbibázein tàç a2máxaç. e1peì d!
e1dókoun au1tv<< scolaíwç poieîn, w7sper o5rgñ<
e1kéleuse toùç perì au1tòn Pérsaç toùç kratístouç
sunepispeûsai tàç a2máxaç. e5nqa dh> méroç ti th<ç
eu1taxíaç h3n qeásasqai. r2íyanteç gàr toùç
porfuroûç kánduç o7pou e5tucen e7kastoç e2sthkw’ç,
i7ento w7sper a6n drámoi tiç e1pì níkñ kaì mála katà
pranoûç ghlófou, e5conteç toútouç te toùç
poluteleîç citw<naç kaì tàç poikílaç a1naxurídaç,
e5nioi dè kaì streptoùç perì toîç trach’loiç kaì
yélia perì taîç cersín* eu1qùç dè sùn toútoiç
ei1sphdh’santeç ei1ç tòn phlòn qâtton h6 w7ç tiç a6n
w5eto metew’rouç e1xekómisan tàç a2máxaç. tò dè
súmpan dh<loç h3n Kûroç w2ç speúdwn pâsan th>n
o2dòn kaì ou1 diatríbwn o7pou mh> e1pisitismoû e7neka
h5 tinoç a5llou a1nagkaíou e1kaqézeto, nomízwn, o7sv
53
qâtton e5lqoi, tosoútv a1paraskeuastotérv basileî
maceîsqai, o7sv dè scolaíteron, tosoútv pléon
sunageíresqai basileî stráteuma. kaì sunideîn d!
h3n tv< proséconti tòn noûn th< basiléwç a1rch<
plh’qei mèn cw’raç kaì a1nqrw’pwn i1scurà ou3sa, toîç
dè mh’kesi tw<n o2dw<n kaì tv< diespásqai tàç
dunámeiç a1sqenh’ç, ei5 tiç dià tacéwn tòn pólemon
poioîto.
54
7- Ciro se enfrenta a su hermano ymuereSùn toútoiç dè w6n kaqorj< basiléa kaì tò a1mf!
e1keînon stîfoç* kaì eu1qùç ou1k h1nésceto, a1ll! ei1pw>n
«tòn a5ndra o2rw<» i7eto e1p! au1tòn kaì paíei katà tò
stérnon kaì titrw'skei dià toû qw'rakoç, w7ç fhsi
Kthsíaç o2 i1atróç, o8ç kaì i1ásasqai au1tòç tò
traûma fhsi. paíonta d! au1tòn a1kontízei tiç paltv<
u2pò tòn o1fqalmòn biaíwç* kaì e1ntaûqa macómenoi
kaì basileùç kaì Kûroç kaì a1mf! au1toùç u2pèr
e2katérou, o2pósoi mèn tw<n a1mfì basiléa a1péqnñskon
Kthsíaç légei* par! e1keínv gàr h3n* Kûroç dè
au1tóç te a1péqane kaì o1ktw> oi2 a5ristoi tw<n perì
au1tòn e5keinto e1p! au1tv<.