Çelik yapı kesit Çizimi_steel4

T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

İNŞAAT TEKNOLOJİSİ

ÇELİK YAPI KESİT ÇİZİMLERİ

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

• Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler.

• Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ...............................................................................................................iv GİRİŞ ..................................................................................................................................1 ÖĞRENME FAALİYETİ - 1 ...............................................................................................3 1. ENİNE KESİT ÇİZİMİ ....................................................................................................3

1.1. Kesit Çizme Kuralları ................................................................................................3 1.2. Tretuvar .....................................................................................................................3 1.3. İç Merdiven ...............................................................................................................4

1.3.1. Tanımı.................................................................................................................4 1.3.2. Çeşitleri...............................................................................................................4 1.3.3. Çizimi .................................................................................................................9

1.4. Düşey Yapı Elemanları ............................................................................................13 1.4.1. Duvar ................................................................................................................13 1.4.2. Kolon ................................................................................................................15 1.4.3. Asansör Kesiti Çizimi........................................................................................17

1.5. Döşeme....................................................................................................................20 1.5.1. Tanımı...............................................................................................................20 1.5.2. Çeşitleri.............................................................................................................20 1.5.2.1. Döşemeler Üzerine Gelen Yük ve Döşeme Açıklıklarına Göre........................20 1.5.3. Çizimi ...............................................................................................................21

1.6. Sıva .........................................................................................................................24 1.6.1. Tanımı...............................................................................................................24 1.6.2. Çeşitleri.............................................................................................................24 1.6.3. Çizimi ...............................................................................................................24

1.7. Pencere....................................................................................................................25 1.7.1. Tanımı...............................................................................................................25 1.7.2. Çeşitleri.............................................................................................................25 1.7.3. Pencere Görünüş Çizimi ....................................................................................25 1.7.4. Pencere kesit çizimi ...........................................................................................27

1.8. Kapı.........................................................................................................................29 1.8.1. Tanımı...............................................................................................................29 1.8.2. Çeşitleri.............................................................................................................29 1.8.3. Kapı Görünüş Çizimi.........................................................................................29 1.8.4. Kapı Kesit Çizimi ..............................................................................................31

1.9. Temel ......................................................................................................................32 1.9.1. Tanımı...............................................................................................................32 1.9.2. Çeşitleri.............................................................................................................32 1.9.3. Çizimi ...............................................................................................................32

1.10. Çatı........................................................................................................................35 1.10.1. Tanımı.............................................................................................................35 1.10.2. Çeşitleri ...........................................................................................................35 1.10.3. Çizimi .............................................................................................................36

1.11. Baca ......................................................................................................................42 1.11.1. Tanımı.............................................................................................................42 1.11.2. Çeşitleri ...........................................................................................................42 1.11.3. Çizimi .............................................................................................................43

İÇİNDEKİLER

ii

1.12. Yağmur Oluğu ve İniş Borularının Çizimi ..............................................................45 1.13. Ölçülendirme .........................................................................................................46

1.13.1. Çizgisel Ölçülendirme .....................................................................................46 1.13.2. Kotlu Ölçülendirme .........................................................................................46

1.14. Yazı .......................................................................................................................47 1.14.1. Mahal Yazıları Tanımı .....................................................................................47 1.14.2. Kesit Elemanları Bilgileri ................................................................................47

1.15. Taramalar ..............................................................................................................47 UYGULAMA FAALİYETİ............................................................................................49 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME..................................................................................53

ÖĞRENME FAALİYETİ - 2 .............................................................................................54 2. BOYUNA KESİT ÇİZİMİ .............................................................................................54

2.1. Tretuvar Kesit Çizimi...............................................................................................54 2.2. Dış Merdiven ...........................................................................................................54

2.2.1. Tanımı...............................................................................................................54 2.2.2. Çeşitleri.............................................................................................................54 2.2.3. Çizimi ...............................................................................................................54

2.3. Pencere Çizimleri.....................................................................................................56 2.4. Kapı Çizimleri .........................................................................................................57 2.5. Düşey Yapı Elemanlarının Kesit Çizimi ...................................................................58

2.5.1. Asansör Kesiti Çizimi........................................................................................58 2.6. Döşeme Çizimleri ....................................................................................................59

2.6.1. Normal Döşeme.................................................................................................59 2.6.2. Düşük Döşeme ..................................................................................................59

2.7. Sıva Çizimi..............................................................................................................59 2.8. Temel Çizimi ...........................................................................................................60 2.9. Çatı Çizimi ..............................................................................................................60

2.9.1. Alt ve Üst Başlık Çubukları ...............................................................................63 2.9.1.1. Alt Başlık Çubuğu ..........................................................................................63 2.9.1.2. Üst Başlık Çubuğu..........................................................................................63 2.9.2. Aşık...................................................................................................................64 2.9.3. Çatı Kaplamaları................................................................................................65 2.9.4. Mertekler...........................................................................................................65 2.9.5. Rüzgâr Bağlantıları............................................................................................69

2.10. Baca Çizimi ...........................................................................................................72 2.11. Yağmur Oluğu ve İniş Borularının Çizimi ..............................................................73 2.12. Ölçülendirme .........................................................................................................74 2.13.Yazı........................................................................................................................74

2.13.1. Mahal Yazıları Tanımı .....................................................................................74 2.13.2. Kesit Elemanları Bilgileri ................................................................................75

2.14. Taramalar ..............................................................................................................75 2.14.1. Döşemede Tarama ...........................................................................................75 2.14.2. Kirişlerde Tarama ............................................................................................75 2.14.3. Çatıda Tarama .................................................................................................76 2.14.4. Temelde Tarama..............................................................................................76

UYGULAMA FAALİYETİ............................................................................................78 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME..................................................................................82

iii

MODÜL DEĞERLENDİRME...........................................................................................83 CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................84 KAYNAKÇA ....................................................................................................................85

iv

AÇIKLAMALAR KOD 582YIM210 ALAN İnşaat Teknolojisi DAL/MESLEK Çelik Yapı Teknik Ressamlığı MODÜLÜN ADI Çelik Yapı Kesit Çizimleri

MODÜLÜN TANIMI Bu modül çelik yapı kesitlerinin çizimini yapma beceri, tavır ve tutumlarının açıklandığı öğretim materyalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOŞUL Çelik Yapı Plan Çizimleri modülünü başarmış olmak

YETERLİK Çelik yapının enine ve boyuna kesit çizimini yapmak.

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç Ø Okul içi gerekli ortam, okul dışı araştırma yapabileceği işletmeler belirtildiğinde kesit ve görünüş çizimlerini standartlara uygun olarak yapabilecektir. Amaçlar 1. Çelik yapının enine kesit çizimini yapabileceksiniz. 2. Çelik yapının boyuna kesit çizimini yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Çizim masası, çizim kağıdı (eskiz, aydınger vb.), yapıştırma bandı, temizlik araçları, T cetveli veya paralel cetvel, gönye, pergel, çizim kalemleri.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Modül içeriğinde yer alan faaliyetleri tamamladıktan sonra verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgi, beceri ve uygulamalarınızı değerlendireceksiniz.

Öğretmen, modül sonunda performans testi uygulayacak, kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ Sevgili Öğrenci,

İnsanların öğrenmesi gereken bilgi miktarı ve düzeyi sürekli artmaktadır. Özellikle son yıllarda teknoloji hızla ilerlemekte ve bu ilerleme sonucunda bütün mesleklerde olduğu gibi inşaat teknolojisi alanında da yeni dallar ortaya çıkmaktadır.

Hepimizin bildiği gibi inşaat alanı, insanlığın var oluşundan bu güne kadar devamlı olarak gelişmektedir. İnsanlığın çağdaş ve modern hayata geçmesi ile inşaat alanında da hızlı gelişmeler meydana gelmiştir. Günümüzde farklı hammaddeler ve teknikler yardımıyla değişik malzemeler geliştirilerek toplumun ihtiyaçları karşılanmaktadır. Bunun yanında inşaat alanı, kendi içinde birçok dala bölünmüştür. Bunlar sizlere birer modül olarak sunulmaktadır. Bu modüller ayrı ayrı alınıp hepsi tamamlandığında inşaat teknolojisi alanının bütününü teşkil edecektir.

.Bu amaçla Çelik Yapı Kesit Çizimi modülünde yapı teknik, şartname ve kurallarına uygun olarak sizlere çelik yapıda kesit çizim bilgileri kazandırılacaktır.

+

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ - 1

Uygun ortam sağlandığında yönetmelik ve şartnameler göz önünde bulundurularak binanın enine kesit çizimini öğrenebileceksiniz.

Ø Çevrenizde bulunan konut inşaatlarını gezerek yapı elemanlarının nasıl yapıldığını ve yapılma koşullarını araştırınız. Yapı elemanlarına ait bilgiler edininiz. Bu bilgileri çizimlerinizle bütünleştiriniz.

1. ENİNE KESİT ÇİZİMİ

1.1. Kesit Çizme Kuralları

Bir yapının kesiti çizilirken aşağıdaki kurallara uyulması gerekir: Ø Kat planını kesit yönüne göre masanın üst tarafına bağlayınız. Ø Yeni çizim paftasını masanıza bağlayınız. Ø Kesit çizgisinin kat planında kestiği noktaları kurşun kalemle yeni paftaya

taşıyınız. Ø Kesit çizgisinin değdiği noktaları koyu çizgilerle çiziniz. Ø Gerekli yazı, ölçülendirme ve tarama işlemlerini yapınız. İşleminizi bitiriniz.

1.2. Tretuvar

Ø Tanımı : Binanın dış tesirlerden korunması (yağmur ve kar suyu), bina etrafında yürünmesi, bina çevresinin bakımı ve onarımı gibi nedenlerle kâgir malzemeden yapılan yapı elemanlarına tretuvar denir. Uygulamada tretuvar genişliği genellikle 100 cm alınmaktadır. Bu ölçü duruma göre değişebilir.

Ø Çizimi : Tretuvar çiziminde dikkat edilecek hususlar şunlardır:

• Tretuvar beton yüksekliği 10-15 cm arasında olmalıdır (Şekil 1.1.a). • Blokaj altına 15 cm kalınlığında blokaj serilmelidir (Şekil 1.1.b ). • Tretuvar genişliği, yapı arsasının durumu ve iki insanın yan yana

yürüyebilmesi de dikkate alınarak seçilmelidir. Normal koşullarda genişlik en az 100 cm alınmalıdır.

• Tretuvar yağmur borusunun altına yerleştirilmeli ve dışa doğru meyil verilmelidir (Şekil 1.1.c).


AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

a) b)

c)

Şekil 1.1 : Tretuvarın aşamalı olarak oluşturulması

1.3. İç Merdiven 1.3.1. Tanımı

Binaların iç kısmında ya da dışarıda etrafı kapalı olarak yapılan merdivenlerdir. 1.3.2. Çeşitleri

Merdivenler fonksiyonlarına, yapıldıkları malzemeye ve yapılış şekillerine göre çeşitlendirilebilir.

5

1.3.2.1. Fonksiyonlarına Göre Merdivenler

Ø Kat merdivenleri: Bina katları arasında normal iniş çıkışı sağlayan merdivenlerdir.

Ø Yangın merdivenleri: Bir yangın anında kullanılmak üzere kat merdivenleri ve

asansörlerin dışında, bina içi veya dışında yapılan merdivenlerdir. Bu tip merdivenlerde kullanılacak malzeme yangına karşı dayanıklı olmalıdır (Şekil 1.2).

Şekil 1.2 : Yangın merdiveni

6

1.3.2.2. Yapıldıkları Malzemeye Göre

Ø Kâgir Merdivenler: Beton, taş vb. malzeme ile yapılan merdivenlerdir. Kâgir ya da betonarme binalarda yapılırlar.

Ø Ahşap Merdivenler: Ahşap malzeme ile yapılan merdivenlerdir. Daha çok iki

veya üç katlı ahşap binalarda, daire iç bağlantılarında ve çatı katı çıkışlarında tercih edilirler.

Ø Betonarme Merdivenler: Betonarme ve çelik binalarda günümüzde en çok

uygulanan merdiven çeşididir. Ø Metal Merdivenler: Çelik profil ve sac kullanılarak yapılan merdivenlerdir.

Genellikle fabrika, galeri, çatı katları, yangın merdivenleri bu malzeme kullanılarak yapılır.

1.3.2.3. Yapılış Şekillerine Göre Merdivenler

Ø Düz Merdivenler Düz merdivenler; tek kollu, iki kollu ve üç kollu merdivenler şeklinde üç gruba

ayrılırlar. Tek kollu merdivenler de kendi aralarında sahanlıklı ve sahanlıksız merdivenler olmak üzere ikiye ayrılır.

Sahanlıklı merdivenler halkın yoğun olarak kullandığı (hastane, okul vb.) yerlerde yapılır. Sahanlık sayısı merdiven basamak adedine göre bir veya iki tane düzenlenebilir. Şekil 1.3’te 17 basamaklı sahanlıklı bir merdiven planı ve üç boyutlu görünümü verilmiştir.

Şekil 1.3 : Tek kollu sahanlıklı merdiven planı ve üç boyutlu görünümü

7

Şekil 1.4’te sahanlıksız merdivenin plan, ön, sağ ve güney batı cephelerinden görünüşleri görülmektedir.

Bu merdivende rıht adedi 17, basamak adedi ise 17-1 = 16’dır.

Şekil 1.4 : Sahanlıksız merdivenden görünümler

İki kollu merdivenler, köşe sahanlıklı (L tipi) ve orta sahanlıklı (U tipi) merdiven olmak üzere iki çeşittir (Şekil 1.5).

Şekil 1.5 : L ve U tipi merdivenler

8

Üç kollu merdivenler ise iş merkezleri, okullar, hastaneler, sinema salonları vb. insan sayısının fazla olduğu yerlerde yapılırlar.

Ø Döner Merdivenler

Döner merdivenler; çeyrek, yarım ve tam döner merdivenler olmak üzere üç sınıfa ayrılırlar. Şekil 1.6 ve Şekil 1.7’de çeyrek ve yarım döner merdivenler görülmektedir.

Şekil 1.6 : Çeyrek döner merdiven

Şekil 1.7 :Yarım döner merdiven

9

Şekil 1.8’de ise tam döner (270 derecelik) merdivenin plan, ön, sağ ve kuzeybatı görünümleri görülmektedir. Bu tip merdivenler konutlar ve iş merkezlerinde uygulanmaktadır.

Şekil 1.8 : Tam döner merdiven görünümü 1.3.3. Çizimi

Şekil 1.9, Şekil 1.10 ve Şekil 1.11‘den yararlanarak iki kollu ortada sahanlıklı iki basamağı döndürülen bir merdivenin kesitinin çizilmesi aşağıda aşamalı olarak anlatılmıştır. Siz de bu uyarıları dikkate alarak merdiven çizimini yapabilirsiniz:

Ø Masaya çizim kağıdınızı bağlayınız (ilgili ölçeği dikkate alarak).

Ø Merdiven planını kesit çizim yönüne göre karşınıza alınız veya boş çizim

kâğıdının altına veya üstüne yapıştırınız.

Ø Merdiven zemin çizgisini çiziniz (Şekil 1.9’daki kalın mavi çizgi).

Ø Her bir koldaki merdiven rıht çizgilerini çiziniz (aynı şekildeki yatay pembe

çizgiler).

Ø Her bir koldaki merdiven basamak çizgilerini plandan taşıyarak çiziniz (aynı

şekildeki düşey kesik çizgiler).

Ø Merdiven kolunun alt çizgisini (plak beton kalınlığı) çiziniz.

10

Ø Merdiven korkuluk çubuklarını çiziniz.

Ø Korkuluğun küpeştesini çiziniz.

Ø Merdiven rıht sayılarını şekildeki gibi numaralandırınız.

Ø Merdiven sahanlık döşemesini belirleyiniz (aynı şekildeki yeşil çizgi).

Ø Merdiven bilgilerini yazınız (rıht, basamak vb).

Ø Gereksiz çizgileri siliniz.

Ø Yatay ve düşey ölçülendirmesini şekildeki gibi yapınız.

Ø Rapido kalemiyle uç kalınlıklarını dikkate alarak çiziminizi tamamlayınız.

Şekil 1.9 : Birinci koldaki merdiven çizgilerinin taşınması

11

Şekil 1.10 : İkinci koldaki merdiven çizgilerinin taşınması

12

Şekil 1.11 : Merdivenin oluşumu

Yukarıdaki merdiven şekillerinde, merdiven çiziminin işlem basamakları genel olarak verilmiştir. Şekil 1.12’de örnek çelik merdiven çizimi görülmektedir. Her iki merdivende de çizim aşamaları aynı olup ufak farklılıklar gösterir.

13

Şekil 1.12 :Merdiven planı ve -A kesiti görünümü

1.4. Düşey Yapı Elemanları 1.4.1. Duvar 1.4.1.1. Tanımı

Duvar, yapının dışarıyla irtibatını kesen, yapıyı dış etkilerden koruyan ve mahalleri birbirinden ayıran yapı elemanıdır.

1.4.1.2. Çeşitleri

Duvarlar yapıldıkları malzemeye göre taş, tuğla, gaz beton, beton, ahşap pano, alçı panel vb. şeklinde sınıflandırılırlar.

Yapıldıkları yere göre ise dış ve iç duvarlar olmak üzere ikiye ayrılır. İç mahallerde tuğla veya alçılı pano, dış duvarlarda ise tuğla, gaz beton veya beton kullanılabilir.

Duvarlar üzerine gelen yükleri taşıma durumlarına göre taşıyıcı duvarlar ve taşıyıcı olmayan duvarlar olmak üzere ikiye ayrılırlar. Taşıyıcı olmayan duvarlar bölme duvar olarak da adlandırılır.

14

1.4.1.3. Çizimi

Duvar çizimi, betonarme ve yığma yapı projelerinde olduğu gibidir. Dış duvarlar iklim durumuna göre tuğla veya gaz beton kullanılarak proje hesap verilerine göre belirlenen kalınlıkta yapılır. İç duvarlar ise genellikle 13.5 cm veya 8.5 cm kalınlıkta olur.

Şekil 1.13’te bir binanın kesitinde işaretli yerlerde bina duvarlarının bir bölümünü görmektesiniz.

Şekil 1.13 : A-A kesitinin görünümü

15

Duvarın nokta detayları plan ve kesit olmak üzere Şekil 1.14’te gösterilmiştir. (Duvar gaz beton malzemeden yapılmıştır. Bilindiği gibi gaz beton bir miktar ısı yalıtımı sağlayan hafif bir duvar örgü malzemesidir).

a. plan c. kesit

Şekil 1.14 :Duvarın plan ve kesiti 1.4.2. Kolon 1.4.2.1. Tanımı

Kolon, iskelet yapılarda üzerine gelen yükleri taşıyan düşey bir yapı elemanıdır. Çelik yapılarda kolonlar iki şekilde düzenlenir. Bunlardan Çelik Yapı Planı modülünde bahsedilmişti. Kısaca burada bir daha tekrarlayalım. Kolonlar beton içerisinde ve çelik kafes şeklinde olmak üzere iki şekilde uygulanır.

1.4.2.2. Çeşitleri

Kolonlar tek ve birleşik profilli olmak üzere ikiye ayrılır. Kolonlarda kullanılan profiller çok çeşitli olmakla beraber en fazla kullanılan profil çeşitleri Şekil 1.15’te görülmektedir.

Şekil 1.15 :Projede çelik kolon görünümleri (UNP : U-Normal-Profili,I : I Profili, IPE: Geniş

başlı I profili

16

1.4.2.3. Çizimi

Kolon çizimleri ile ilgili olarak “Çelik Yapı Plan Çizimi” modülüne bakınız. Şekil 1.16 da örnek bir projede çelik kolonların gösterilişi verilmiştir.

Şekil 1.16: Projede çelik kolon görünümleri

Resim 1.1’de çelik kolonun döşeme ızgarası ve kirişle birleşimi, Resim 1.2’de ise kolonun kirişle birleşimi görülmektedir.

17

Resim 1.1 :Çelik kolonun döşeme ile birleşimi

Resim 1.2 :Çelik kolonun kirişle birleşiminin görünümü

1.4.3. Asansör Kesiti Çizimi Ø Asansör planını kesit yönüne göre karşınıza alınız.

Ø Planda asansörü kesen çizgileri kâğıdınıza aktarınız.

Ø Kesilen ayrıtları koyu çizgilerle çiziniz.

18

Ø Şekil üzerine yazıları yazınız.

Ø Şekil üzerinde gerekli ölçülendirmeleri yapınız.

Şekil 1.17’de örnek bir asansör planı görülmektedir.

Şekil 1.17: Asansör planı

Yukarıda anlatılanlara göre uygulama yaptığınızda asansör planına göre alınan A-A kesiti Şekil 1.18‘de görülmektedir. Asansör çizimini yapabilmek için A-A kesit çizgisinin planda kestiği noktalar taşıma çizgileri yardımıyla en kesit paftasına taşınmalıdır.

19

Şekil 1.18: Asansörün A-A kesiti

20

1.5. Döşeme

1.5.1. Tanımı

Döşeme, binada katları birbirinden ayıran, üzerine gelen yükleri taşıyarak mesnetlere nakleden yapı elemanlarıdır. Döşemeler; ahşap, kagir, betonarme ve çelik malzemelerden yapılırlar. Çelik döşemelerin yapımında taşıyıcı eleman olarak standart çelik profilleri kullanılır. Bu tür döşemelerin özelliği, taşıyıcı profillerin ve aralarına tekniğine uygun döşenen donatıların beton içinde kalacak şekilde oluşturulmasıdır. Resim 1.3’te örnek bir çelik yapıda döşemenin yapılışı görülmektedir.

Resim 1.3: Çelik döşeme görünümü

1.5.2. Çeşitleri 1.5.2.1. Döşemeler Üzerine Gelen Yük ve Döşeme Açıklıklarına Göre

Ø Düz (plak) döşeme, Ø Mantar döşeme, Ø Kirişli döşeme, Ø Nervürlü döşeme (dişli döşeme), Ø Asmolen (bloklu) döşeme olarak yapılırlar.

Şimdi bu döşemelerden en fazla kullanılanları tanıyalım.

21

Ø Düz (Plak) Döşeme

Açıklığı az olan ve üzerine fazla yük gelmeyen betonarme döşemeler düz döşeme olarak yapılırlar. Üzerine gelen yükü oturduğu kirişe aktarırlar. Döşemeler çalışma şekline göre hurdi ya da dal olarak düzenlenir. Düz ve pilye demirleri dal döşemelerde her iki yönde, hurdi döşemelerde her iki yönde düz, sadece kısa kenar doğrultusunda pilye atılmaktadır. Pilye demirleri komşu döşemeye 1/4’ü oranında geçmektedir.

Ø Asmolen Döşeme Açıklığı çok olan ve üzerine fazla yük gelen döşemelerde beton, pişirilmiş kil vb.

malzemeden bloklar kullanılarak, döşeme altında kirişler oluşturularak yapılan döşemelerdir. Özellikle asmolen sesi yutması nedeniyle iyi bir ses yalıtımcısıdır.

Çelik yapıda da döşemenin uygulanış biçimine göre normal ve düşük döşeme olmak üzere iki şekilde yapılır. Normal döşeme oda, salon, antre vb. yerlerde, düşük döşeme ise WC ve banyo gibi ıslak mekanlarda pis su sifonunun gizlenmesi amacıyla uygulanmaktadır. Düşük döşeme normal döşemeye göre 20-30 cm mesafe daha düşüktür.

Çelik yapılarda döşeme iki şekilde düzenlenir. Bunlar; betonarme yapılarda olduğu gibi yapılan döşemeler (çelik profilin beton içerisine gömülmesi) ile kirişler arasına ızgara profil (I, U profili) atıldıktan sonra üzerine panel beton tabakası döşenerek yapılan döşemelerdir. Örnek uygulamada bu sistem kullanılmıştır.

1.5.3. Çizimi

1.5.3.1. Normal Döşeme

Betonarme ve çelik yapılarda döşeme genellikle betonarmeden yapılır. Son yıllarda özellikle geniş açıklıklı yapılarda (iş merkezi, fabrika, kongre salonları vb.) betonarme döşeme yanında çelik döşeme sistemi de uygulanmaktadır.

Çelik konutlarda döşemenin yapılışında iki yöntem kullanılır. Betonarme yapılarda olduğu gibi yapılan döşemeler (çelik profilin beton içerisine gömülmesi). Şekil 1.19’da profilin kiriş ve döşemede beton içerisinde döşenmiş görünümü verilmiştir.

Şekil 1.19: Çelik profilin beton içerisine gömülmesinin kesitte görünümü

22

Şekil 1.20’de profilin döşeme ve kirişte çizilmiş detay görünümünü verilmiştir.

Şekil 1.20: Kiriş ve döşemenin 6 no.lu nokta detay görünümü

Kirişler arasına ızgara profil (I, U profili) atıldıktan sonra üzerine panel beton tabakası döşenerek yapılan döşemeler, genellikle iş merkezleri ve fabrikalarda kullanılır. Resim 1.4’te ızgara döşeme sistemi, Şekil 1.21.a ve b’de ise kirişe destek levhasıyla bağlanan döşeme ızgarası görülmektedir. Bağlantı destek levhası kirişe kaynak veya cıvatayla tutturulduktan sonra, döşeme ızgarası aynı birleştirme araçlarıyla bu levhaya bağlanarak gerçekleştirilir.

Resim 1.4 :Döşeme ızgarasının kirişe bağlanması

23

a) b) Şekil 1.21: Kirişe destek levhasıyla bağlanan döşeme ızgarası görünümü

Çelik profiller daha sonra değerlendirilecekse (başka bir yerde kullanılacak veya yapı geçici olarak kullanılacaksa) bağlantılar cıvatayla yapılır. Şekil 1.22’de bir kirişin kolona cıvatayla bağlantı şekilleri görülmektedir. Bu tip uygulama genellikle fabrika yapılarında görülür.

a) b) Şekil 1.22: Kolon ve ızgara döşeme bağlantısı görünümleri

Resim 1.5’te görüldüğü gibi döşeme yapıldıktan sonra üzeri sac levha ile kapatılır.

Resim 1.5 : Döşemenin sac levha ile kapatılması

24

1.5.3.2. Düşük Döşeme

Binalarda banyo ve WC’lerde pis su sifonunun gizlenmesi amacıyla döşemeler düşük yapılır. Normal döşemeye göre düşüklüğü 20-30 cm arasındadır. Düşük döşemeler çelik yapılarda normal döşemelerde olduğu gibi betonarme veya çelikten oluşturulur. Şekil 1.23’teki örnek uygulamada düşük döşeme I profilinden oluşturulmuş üzerine panel beton tabakası bağlanmıştır.

Şekil 1.23:Düşük döşeme ve bağlantı görünümü

1.6. Sıva

1.6.1. Tanımı

Sıva yapı yüzeylerinin kaplanması amacıyla kâgir malzemeden yapılan bir kaplama çeşididir.

1.6.2. Çeşitleri Sıvalar, iç ve dış sıva olmak üzere ikiye ayrılır. Dış sıvalarda katkı maddeleri

kullanılarak su ve ısı geçirgenliği artırılabilir. İç sıvalarda ise kâgir yüzey alçı ile kaplanabilir.

Sıva kalınlıkları; İç Dış

1.5-2 cm 2-3 cm 1.6.3. Çizimi

Planda (yatay kesit) ve kesitlerde sıva çizimi aynı şekilde yapılır. Çelik yapılara özgü özel bir sıva yapma yöntemi yoktur. Genellikle betonarme yapılardaki sıva uygulama şekli burada da yapılmaktadır. Bu yapılarda pano şeklinde levhalar bölme elemanı olarak (duvar vb.) kullanılmaktadır. Bu panolar gerekirse kendine özgü yöntemlerle sıvanmaktadır.

Şekil 1.24’te kolon, duvar ve sıvanın planda (a) ve kesitte görünümü (b) verilmiştir.

25

a)

b) Şekil 1.24: Farklı malzemeden yapılan duvar ve sıva detay görünümü

1.7. Pencere

1.7.1. Tanımı

Yapının dış çevre ile irtibatını, mekanların aydınlatılmasını ve havalandırılmasını sağlayan yapı elemanlarıdır. Pencereler değişik tip ve şekillerde yapılabilirler.

1.7.2. Çeşitleri Pencereler; ahşap, kâgir, metal ve PVC malzemeden yapılırlar.

1.7.3. Pencere Görünüş Çizimi Pencere planından faydalanarak pencere görünüşleri çizilir. Pencere görünüşlerini

çizebilmek için;

26

Ø Planı varsa kesitiyle birlikte karşınıza alınız.

Ø Pencereye ait çizgileri yapıştırdığınız çizim kağıdına taşıyınız.

Ø Görünen çizgileri düz, görünmeyen çizgileri kesik çizgilerle çiziniz.

Ø Açılış yönünü belirtiniz.

Ø Pencere yazılarını yazınız.

Ø Poz numaraları isteniyorsa açıklamalarıyla birlikte veriniz.

Ø Gerekli ölçülendirmesini yapınız.

Ø Gerekli kurallara uygun olarak taramaları yapınız.

Şekil 1.25‘te bir pencerenin görünüşü ve en kesiti görülmektedir.

Şekil 1.25: Pencere görünüşü çıkarmak

27

1.7.4. Pencere kesit çizimi

Pencere kesit çizimi de görünüş çiziminde olduğu gibi plandan yararlanılarak yapılır. Kesit çiziminde pencere içerisinde bulunan malzemeler de görüleceğinden bunların yerli yerinde çizime aktarılması gerekir. Önceki modüllerden öğrendiğiniz gibi kesilen elemanları kalın çizgi ile kesilmeyen yani görünen elemanları da orta kalınlıkta çizgi ile çizmeyi unutmayınız. Kesit olan kısımları tekniğine uygun olarak tarayınız. Daha sonra kuralına uygun olarak ölçülendiriniz.

Şekil 1.26’da değişik kapı ve pencere şekilleri, Şekil 1.27’de tuvalet ve banyo pencereleri, Şekil 1.28 ve Şekil 1.29’da oda ve salon pencerelerinin görünüş ve kesitleri verilmiştir.

a) b)

c) Şekil 1.26: Topal kapı kesit ve görünüşleri

28

Şekil 1.27: Tuvalet ve banyo penceresi kesit ve görünüşleri

Şekil 1.28: Oda penceresi kesit ve görünüşleri

29

Şekil 1.29: Oda ve salon penceresi kesit ve görünüşleri

1.8. Kapı 1.8.1. Tanımı

Bir yapıda mahaller arasında geçişi sağlayan yapı elemanlarına kapı denir.

1.8.2. Çeşitleri Kapılar yapıldıkları yere göre iç ve dış kapılar olmak üzere ikiye ayrılır. Yapıldıkları

malzemeye göre ise ahşap, metal, PVC gibi çeşitlere ayrılmaktadır.

1.8.3. Kapı Görünüş Çizimi Kapı görünüş çizimleri de diğer elemanların görünüş çizimlerinde olduğu gibi

planlardan yararlanılarak taşıma çizgileriyle çizilir. Şekil 1.30’da daire giriş kapısı, oda kapısı ile banyo-WC ve balkon kapılarının planı görülmektedir. Kapı planında görülen kapı kanadı ve kolu genelde proje çizimlerinde kullanılmamaktadır. Burada bilgi edinmeniz amacıyla gösterilmiştir.

30

Şekil 1.30: Daire giriş, oda ile banyo-WC ve balkon kapılarının planı

Kapı görünüş çizimi için yapılması gerekenler aşağıda sıralanmıştır:

Ø Şekil 1.31’deki kapı planını (kat planı da olabilir) karşınıza alınız veya çizim

kâğıdının üst tarafına bağlayınız.

Ø Planda kapıya ait çizgileri T cetveli ve gönye yardımıyla çizim kâğıdınıza

taşıyınız.

Ø Açılış yönlerini çiziniz.

Ø Kapı kollarını çiziniz.

Ø Ölçülendirmesini yapınız.

Ø Kapıya ait bilgileri yazınız.

Bu işlemler yapıldıktan sonra Şekil 1.32’deki kapı çizimleri elde edilecektir.

Şekil 1.31: 100/210, 90/210 ve 80/210 ölçülerindeki kapıların planları

31

Şekil 1.32: Kapı görünüşleri

1.8.4. Kapı Kesit Çizimi Kapı kesit çizimleri de diğer elemanların kesit çizimlerinde olduğu gibi planlardan

yararlanılarak taşıma çizgileriyle çizilir. Şekil 1.33’te farklı boyutlardaki kapıların görünüş ve kesitleri görülmektedir. Ayrıca nokta detayları istendiğinde ölçek 1/1, 1/2 ve 1/5 ölçeklerinde detaylarda çizilebilir.

Şekil 1.33: 100/210 ve 90/210 ölçülerindeki kapıların görünüş ve en kesitleri

32

1.9. Temel 1.9.1. Tanımı

Temel yapı yüklerini zemine ileten yapı elemanlarıdır.

1.9.2. Çeşitleri

Temellerin münferit, mütemadi (sürekli), radye, ızgara ve kazık temel olmak üzere çeşitleri vardır.

Çelik yapılarda zemin durumuna göre yukarıdaki temellerden birisi uygulanır (bk. Çelik Yapı Temelleri Çizimi modülü).

1.9.3. Çizimi

Çelik yapılarda en fazla kullanılan temeller münferit, ızgara ve kazık temellerdir (bk. Çelik Yapı Temelleri).

Tekil temel çizimi işlem basamakları aşağıda verilmiştir:

Ø Bodrum kat planından yararlanarak aks ve kolon bilgilerini alınız.

Ø Temel çizimi için tekniğine uygun ölçeği seçiniz.

Ø Aks çizgilerini kâğıdınıza aktarınız (Şekil 1.34’te mavi ile gösterilen çizgiler).

Ø Kolonu akslara göre yerleştiriniz.

Ø Temel pabuçlarını kolon ve akslara göre yerleştiriniz.

Ø Temeli tekniğine uygun ölçülendiriniz.

Ø Temele ait gerekli bilgileri üzerine yazınız.

Ø Tekniğine uygun taramaları yapınız.

Şekil 1.34’te yuvalı çelik tekil temel şeklinin plan ve kesitleri görülmektedir.

33

Şekil 1.34: Yuvalı çelik temel planı ve kesitleri

Şekil 1.35’de ise ankrajlı tekil temelin plan ve kesitleri görülmektedir.

Şekil 1.35: Ankrajlı çelik temel planı ve kesitleri

34

Şekil 1.36’da kazık temelin kesitleri görülmektedir.

Ø Bodrum kat planından yararlanarak aks ve kolon bilgilerini alınız.



Ø Temel pabuçlarını kolon ve akslara göre yerleştiriniz.




Şekil 1.36:Üç farklı kazık temel kesitinin görünümü

Izgara temel çiziminin işlem basamakları aşağıda verilmiştir:

Ø Bodrum kat planı ve zemin yapısından yararlanarak aks ve kolon bilgilerini

alınız.


Ø Aks çizgilerini kâğıdınıza aktarınız (Şekil 1.37’de gri renk ile gösterilen çizgiler).


Ø Temel ızgarasını kolon ve akslara göre yerleştiriniz.




Şekil 1.37’de ızgara temelin plan ve kesiti görülmektedir.

35

Şekil 1.37: Izgara temel plan ve kesit görünümü

1.10. Çatı 1.10.1. Tanımı

Binanın yukarıdan gelen dış tesirlerden korunması ve yapı estetiği amacıyla yapılır. Çatı şekli binanın çatı katı döşemesi, iklim özellikleri vb. duruma göre değişiklik gösterir. Çatı binanın dış görünümü estetik yönden güzelleştireceği gibi yanlış tatbikat da yapıya çok şey kaybettirir. Çelik yapılarda çatılar, kafes ve uzay sistem kullanılarak yapılır. Yapının özelliğine ve kaplama malzeme çeşidine göre çatı şekli değişiklik gösterir.

1.10.2. Çeşitleri Kafes kirişlerde çatı sistemleri;

Ø Üçgen, Ø Trapez, Ø Paralel başlıklı, Ø Parabolik olmak üzere dörde ayrılır. Şekil 1.38’de kafes kirişlere ait çizimler görülmektedir.

36

Şekil 1.38: Çelik kafes kirişlerin görünümü

1.10.3. Çizimi Çelik çatılar genellikle fabrika ve iş merkezlerinde uygulanmaktadır. Konutlarda ucuz

olması nedeniyle genellikle ahşap çatı yapılır.

Konut veya fabrikalarda çelik çatı uygulandığında genellikle çatı elemanları da çelikten oluşur.

Çelik çatı çiziminin işlem basamakları aşağıda anlatıldığı şekilde yapılmalıdır:

37

Ø Çelik Çatı Planı Çizimi İşlem Basamakları

• Son kat planını göz önüne alarak aks çizgilerini çiziniz. (Şekil 1.39’da

dört daireli yapının bir dairesi ve Şekil 1.40’da ise tamamı görülmektedir. Daireler simetriktir.

• Çatı saçak paylarını normal döşemeye ilave ederek son kat döşemesini çiziniz.

• Plandan yararlanarak kolonları çiziniz (aşağıdaki şekilde kolon çizgileri I profilinden meydana gelmiştir.).

• Çatı planındaki mahalleri belirleyiniz. • Çatı planını tekniğine uygun ölçülendiriniz.

Şekil 1.39: Dört daireli yapının bir dairesinin görünümü

38

Şekil 1.40 : Dört dairenin tamamının görünümü

Çatı tanzimi, binanın mimari özelliği, çevre koşulları ve mimarın estetik anlayışına göre değişiklik gösterir. Örnekteki bina için uygun çatı tanzimi Şekil 1.41’de görülmektedir).

39

Şekil 1.41: Çatı tanzimi

Ø Çatı Kesiti (A-A) Çizimi İşlem Basamakları

• Uygun boyutta çizim kağıdı masaya bağlanır. • Çatı planındaki kesit çizgilerinden (A-A, B-B vb.) faydalanarak çatıya ait

döşeme çizgisi çizilir. • Çatı eğimine göre dikme yerleri belirlenip ölçüsüne göre çizilir. • Çatı eğimine göre üst başlık çubuğu ölçüsüne göre çizilir. • Belirlenen mesafelere göre üst başlık üzerine aşıklar yerleştirilir. • İhtiyaca göre mertek düzenlenir (aşık üzerine kaplama tahtası da

düzenlenebilir). • Yönetmelik esaslarına göre su yalıtım malzemesi (bitümlü karton gibi)

çizilir. Çatı örtüsü tekniğine uygun olarak (kiremit, oluklu levha, sac vb.) çizilir.

• Buraya kadar olan çalışmalar kurşun kalemle yapılmalıdır.

40

• Kurşun kalem çizim tekniğine göre çalışma bitirildikten sonra resim çinilenir.

Şekil 1.42: Çatının A-A kesitinin tamamının görünümü

Şekil 1.43’te çatı düğüm noktası ayrıntıları görülmektedir.

Şekil 1.43: Çatı düğüm noktalarının görünümü

8 no’lu düğüm noktası Şekil 1.44’te görülmektedir.

Düğüm noktalarını oluşturulabilmek için genellikle aşağıdaki işlem basamakları

uygulanır:

Ø Makası oluşturan elemanların eksen (aks) çizgileri çizilir.

41

Ø Eksen çizgilerine göre profil kalınlıkları çizilir. (Tüm levhalarda eksen

çizgilerinin çeliğin ortasından geçmediğini hatırlayınız.)

Ø Bayrak levhaları çizilir. Bayrak levhası sac levhadan seçilir. Birleştirmeleri

genellikle kaynak veya perçinle yapılır.

Ø Üst başlık çubukları çizilir.

Ø Aşıklar en veya boy kesit durumu dikkate alınarak çizilir.

Ø Duruma göre önce mertek daha sonra kaplama tahtası şeklinde çizilebilir.

Ø Kaplama tahtasının üzerine 3-5 mm kalınlığında su yalıtım malzemesi gösterilir.

Ø Çatı örtü malzeme çeşidine göre çizilir.

Şekil 1.44 :8 no’lu düğüm noktasının görünümü

Aşığı üst başlık çubuğuna bağlayan destek profili detayı Şekil 1.45’te, kiriş, diyagonal, döşeme ve dikme bağlantı düğüm noktası Şekil 1.46’da görülmektedir. Şekilden de görüldüğü gibi destek profili aşığa cıvatalarla tutturulmuştur.

Şekil 1.45 :Destek profili detayı

42

Şekil 1.46 :9 no’lu nokta detayı

1.11. Baca 1.11.1. Tanımı

Baca, yapılardaki pis koku, duman ve zararlı maddelerin uzaklaştırılması veya bazı tesisatların içinden geçirilmesi amacıyla yapılan kanallardır. 1.11.2. Çeşitleri

Bacaların, binalarda yapılış amaçlarına göre çeşitleri vardır.

Ø Ateş bacaları: Çeşitli amaçlarla kullanılan ateş kaynaklarından çıkan duman ve gazların bina dışına atılması için yapılan bacalardır. Binalarda soba, mutfak, şömine, ocak, şofben, kombi vb. gereçler bacalara bağlıdır.

En iyi baca kesiti daire olmakla birlikte, tuğla duvar örgüsünde kare veya dikdörtgen biçiminde yapılmalıdır. Günümüzde içi daire kesitli baca tuğlası imal edilmektedir. Dikdörtgen kesitlerde kısa kenarın uzun kenara oranı 1/2’den fazla olmamalıdır.

Bacaların yapımı imar yönetmeliğine uygun olmalıdır.

• Baca boyutu en az 15 x 15 deliklerden oluşmalıdır. • Bacanın çatıdan yüksekliği 80 cm olmalıdır. • İki baca aynı kanala bağlanıyorsa, baca delikleri arasındaki mesafe 30

cm’den az olmamalıdır. Ø Çöp bacaları: Çok katlı konut yapılarında, okul, hastane vb. kamu hizmeti

gören binalarda çöp toplama hizmetini kolay ve sıhhi yapmak için mutfak, ofis gibi hizmet kısımlarında başlayan ve en alt katta çöp toplama yerinde son bulan çöp bacaları yapılır. Altlarına konulan ve değiştirilebilen arabalarda biriken çöp, bu kattan dışarıya çıkartılır. Çatıda havalandırma menfezi ve sık sık temizlenip dezenfekte edici sularla yıkanması için temizlik tertibatı bulundurulmalıdır. Çöp

43

bacaları en az 30 cm çapında daire kesitli yapılır. İç yüzeyi galvanizli sac ya da sırlı pişmiş künklerle kaplanır. Her katta çöpün kolay atılabileceği eğimli ve kendi kendine kapanan bir kapak bulunur. Çöpler insan sağlığı bakımından naylon torbalar içerisine konmalı ve binadan bu şekilde uzaklaştırılmalıdır.

Ø Havalandırma bacaları: Özellikle dış duvara pencere açılamayan banyo, WC vb. yerlerdeki kirlenen hava ile kokuları dışarı atmak ve temiz hava temin etmek üzere yapılan kanallardır. Bu bacalar doğal sirkülasyonla veya aspiratörle çalışır. Baca kesitleri kare ya da dikdörtgen biçiminde, dar kenarı en az 50 cm olmalı, dikdörtgen kesitli olması halinde, birbirine oranı ise 1/3’ten az olmamalıdır. En dar havalandırma baca kesiti 50x60 cm’den az olamaz. Hava değişiminin kolay olması için vasistaslı ya da açılır pencerelerin karşısındaki duvarda düzenlenmesi, hava akımının kontrolü için bu bacaların duvardaki deliklerine açık panjur konulması uygun olur.

Ø Tesisat bacaları: Bina içinde elektrik kablosu, tesisat boruları düşey ya da yatay döşenmekte ve bunların çirkin görüntü vermemesi için yapılan kanallar içinden geçirilmesi sağlanmaktadır. Yapılan bu kanallara tesisat bacası denir.

Tesisatın bakımı ve onarımı için açılabilir olmaları ya da içerisine girilebilir biçimde düzenlenmeleri gerekir. Sac ya da ahşap tesisat baca kapakları menteşe ile ya da vida ile yerlerine sabitlenir. Bu kapaklar gerektiğinde açılarak tesisatla ilgili bakım ve onarım yapılır.

Büyük binalarda bodrumdan çatıya kadar çıkan, içerisinde merdiven, kat hizalarında demir ızgaradan döşemeleri, aydınlatma tertibatı bulunan ve çatıdan havalandırılan, geniş tesisat bacaları yapılır. Tesisat bacaları çok katlı ve çok daireli yapılarda uygulanır.

1.11.3. Çizimi

1.11.3.1. Ateş Bacası

Ateş bacasının çizimi Şekil 1.47’de görülmektedir.

Şekil 1.47 :Ateş bacasının planda görünümü

44

1.11.3.2. Çöp bacası

Çöp bacasının çizimi Şekil 1.48’de görülmektedir.

Şekil 1.48 :Çöp bacası görünümü

1.11.3.3. Havalandırma bacası

Havalandırma bacasının çizimi Şekil 1.49’da görülmektedir.

Şekil 1.49: Havalandırma bacası görünümü

1.11.3.4. Tesisat bacası

Tesisat bacasının çizimi Şekil 1.50’de görülmektedir

45

Şekil 1.50: Tesisat bacası görünümü

1.12. Yağmur Oluğu ve İniş Borularının Çizimi Ahşap ve çelik yapılarda yağmur oluğu ve yağmur borularının yapılışı aynı şekildedir.

Her iki boruda günümüzde PVC malzeme kullanılarak imal edilmektedir. Boru çapları 10 cm’dir. Şekil 1.51’de yağmur borusu ve oluğunun farklı iki duvar ve çatıda görünümü verilmiştir.

Şekil 1.51: Yağmur oluğu ve iniş borularının görünümü

46

1.13. Ölçülendirme 1.13.1. Çizgisel Ölçülendirme

Çelik yapılarda çizgisel ölçülendirme betonarme yapılarda olduğu gibi yapılır. Çizgisel ölçülendirmenin nasıl yapılacağı Çelik Yapı Plan Çizimi modülünde anlatılmıştır. Konu ile bilgileri hatırlamak için adı geçen modüle bakınız.

1.13.2. Kotlu Ölçülendirme

Kotlu ölçülendirme, Çelik Yapı Plan Çizimi modülünde de bahsedildiği gibi plan, görünüş ve kesitlerde tekniğine uygun yapılır. Kotlu ölçülendirmenin nasıl yapılacağı Çelik Yapı Plan Çizimi modülünde anlatılmıştır. Konu ile bilgileri hatırlamak için adı geçen modüle bakınız.. Şekil 1.52’de çizgisel ve kotlu ölçülendirme örneği görülmektedir.

Şekil 1.52: Çizgisel ve kotlu ölçülendirme

47

1.14. Yazı

1.14.1. Mahal Yazıları Tanımı

Yapıdaki oda, salon, mutfak WC, banyo, balkon, merdiven vb. gibi mahallerin proje bilgilerinin gösterilmesidir.

1.14.2. Kesit Elemanları Bilgileri Kat planında kesit düzleminden etkilenen yapı bölümlerindeki elemanların teknik

resim kurallarına göre gösterilmesidir. Kesit yeri belirlenirken en çok bilgi verilmesi gereken yerler (düşük döşeme, merdiven vb.) seçilmelidir.

1.15. Taramalar Tarama işlemi en son yapılan işlemlerdendir. Kesitin anlatmak istediği özellikleri

belirtmek için tekniğine uygun tarama deseni kullanılır. Şekil 1.53’de kiriş ve döşemede, Şekil 1.54’te ise temellerde yapılan taramalar görülmektedir.

a)

b) Şekil 1.53 :Kiriş ve döşemede yapılan taramalar

48

Şekil 1.54: Temelde yapılan taramalar

49

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

Ø Kesit çizme kurallarını öğreniniz. Ø İmar yönetmeliği: İlgili belediyece yayınlanmış yönetmelikler.

Ø Çizim kâğıdınızı masaya bağlayınız.

Ø Çelik yapı kesit çizim alanını belirleyiniz.

Ø Tretuvarın tanımını öğreniniz.

Ø Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Şartnamesi: Bayındırlık ve İskân Bakanlığınca hazırlanmış olan Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik.

Ø Zemin çizgisini çiziniz.

Ø Tretuvarı çiziniz.

Ø Merdiven tanımı ve çeşitlerini öğreniniz.

Ø TS 498 Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri ve TS 648 Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları’nda çelik yapılar ile ilgili genel açıklamalar.

Ø İç merdiven rıht yüksekliği ile basamak genişliğini dikkate alarak rıht ve basamakların çizimini yapınız. Ø İş önlüğünüzü giyiniz.

Ø Çizimleri dikkatli bir şekilde yapınız. Ø İç merdiven korkuluk ve küpeştelerini çiziniz.

Ø Düşey elemanları (kolon, duvar) çiziniz. Ø Atölyenizde görsel araç ve gereçleri

kullanınız.

Ø Kat yüksekliklerini belirleyiniz. Ø Çizim yaparken güvenlik tedbirlerini alınız.

Ø Örnek çalışmaları dikkatle inceleyiniz. Ø Kat döşemeleri (düz ve düşük döşeme) çiziniz.

Ø Sıvaları çiziniz. Ø Çizim kâğıdınızı masaya düzgün bir şekilde bağlayınız.

Ø Pencereleri çiziniz.

Ø T cetveli ve gönyenizi temizleyiniz.

Ø Kapıları çiziniz.

Ø Temeli çiziniz. Ø Temiz ve düzenli olunuz.

Ø Çatıyı çiziniz.

Ø Bacaları çiziniz.

Ø Yağmur oluğu ve iniş borularını çiziniz.


50

Ø Çizgisel ve kotlu ölçülendirmeleri yapınız.

Ø Yazıları yazınız.

Ø Taramaları yapınız.

51

Yukarıda anlatılanlardan yola çıkarak:

1. Aşağıdaki merdivenin görünüşünü çiziniz (önce planı çiziniz ardından görünüşünü 1/20 ölçekte çiziniz).

Korkuluk yüksekliği: 100 cm Kol genişliği: 120 cm

Şekil 1.55 :Çizimi yapılacak camlı çelik merdiven yan görünüşü 2. Aşağıdaki iki kollu orta sahanlıklı çelik merdivenin A - A kesitini çiziniz.

Kat yüksekliğini 280 cm, korkuluk yüksekliğini 90 cm alınız.

Şekil 1.56 :İki kollu orta sahanlıklı merdiven planı

52

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre yaptığınız uygulamayı değerlendiriniz.

Gerçekleşme düzeyine göre evet- hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz.

Dersin adı Çelik Proje Çizimi Öğrencinin Amaç Kesit çizme becerilerinin ölçülmesi Adı soyadı Konu Enine kesit çizmek Sınıf Nu

Değerlendirme Kriterleri Evet Hayır

1. Kesit çiziminde kullanılacak araç ve gereçleri hazırladınız mı?

2. Kesit çizme kurallarını öğrendiniz mi? 3. Çizimde kullanacağınız kâğıt formatını seçtiniz mi? 4. Kâğıdınızı düzgün bir şekilde masaya yapıştırdınız mı? 5. Kat yüksekliğini belirlediniz mi? 6. Kolon ve duvar çizgilerini çizdiniz mi? 7. Merdiven rıht ve basamak çizgilerini çizdiniz mi? 8. Döşeme çizgilerini çizdiniz mi? 9. Asansörü çizdiniz mi? 10. Pencere çizgilerini çizdiniz mi? 11. Kapı çizgilerini çizdiniz mi? 12. Çatı çizgilerini çizdiniz mi? 13. Baca çizgilerini çizdiniz mi? 14. Yağmur oluğu ve borusunu çizdiniz mi? 15. Görünüş halindeki bina elemanlarını çizdiniz mi? 16. Çizgisel ölçülendirmeyi yaptınız mı? 17. Kotlu ölçülendirmeyi yaptınız mı? 18. Mahalleri belirlediniz mi? 19. Taramaları yaptınız mı?

20. Kesit çizgilerini çizgi çeşidine uygun rapido kalemiyle çizdiniz mi?

21. Projeyi temiz ve düzgün kullandınız mı? Bu değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek

eksiklerinizi tamamlayınız.

53


Aşağıdaki sorular çoktan seçmeli olarak hazırlanmış sorulardır. Lütfen dikkatlice okuyarak cevap veriniz.

1) Bina dış kenarında zemin üzerinde yapılan kâgir yapı elemanı aşağıdakilerden

hangisidir? A) Döşeme B) Tretuvar C) Zemin D) Su basman

2) Merdiven kenarında yapılan ve insanların düşmesini önleyen yapı elemanının adı

aşağıdakilerden hangisidir? A) Eşik B) Limonluk C) Korkuluk D) Yükseklik

3) Kat yüksekliğinin oluşmasında aşağıdaki yapı elemanlarından hangisi belirleyicidir?

A) Merdiven B) Pencere C) Duvar D) Kapı 4) Yapılardaki kabinli düşey taşıyıcının adı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Rampa B) Merdiven C) Asansör D) Yürüyen merdiven 5) Çelik kolonlarda en çok kullanılan profil ikilisi aşağıdakilerden hangisidir?

A) L - I profili B) T – I profili C) U – L profili D) U – I profili 6) Tarama çizgileri aşağıdaki rapido kalemlerinden hangisiyle yapılmalıdır?

A) 0.2 B) 0.4 C) 0.6 D) 0.8 7) Yağmur oluğu ve borusunda kullanılan boru çapı aşağıdakilerden hangisinde doğru

verilmiştir? A) 6 cm B) 10 cm C) 14 cm D) 18 cm

8) Çelik çatıda üst başlık çubuğunun üzerinde düzenlenen çelik elemanın adı

aşağıdakilerden hangisidir? A) Kaplama tahtası B) Mertek C) Çatı örtüsü D) Aşık

DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek

değerlendiriniz. Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru yanıtladıysanız

diğer faaliyete geçiniz.


54


Uygun ortam sağlandığında yönetmelik ve şartnameler göz önünde bulundurularak binanın boyuna kesit çizimini öğrenebileceksiniz .

Ø Çevrenizde bulunan konut inşaatlarını gezerek yapı elemanlarının nasıl yapıldığını ve yapılma koşullarını araştırınız. Yapı elemanlarına ait bilgiler edininiz. Bu bilgileri çizimlerinizle bütünleştiriniz.

2. BOYUNA KESİT ÇİZİMİ

2.1. Tretuvar Kesit Çizimi

Tretuvar boyunca alınan kesite boy kesit denir. Tretuvar boy kesiti çizimi için enine kesit çiziminden yararlanınız.

2.2. Dış Merdiven 2.2.1. Tanımı

Binaların dış kısmında veya açık alanlarda yapılan merdivenlerdir. Bu merdivenlerin yapımında kullanılacak malzemeler dış etkilere karşı dayanıklı olanlardan seçilmelidir.

2.2.2. Çeşitleri

Merdiven çeşitleri için enine kesit çiziminde verilen 1.3.2’ye bakınız. 2.2.3. Çizimi

Merdivenlerin boyuna kesit çizimleri, yukarıda anlatılan en kesit tekniğinde olduğu

gibidir. Şekil 2.1‘de tek kollu bir merdivenin planı görülmektedir. Bu merdivenin kesitini çizebilmek için aşağıdaki işlemler yapılır.

AMAÇ

ARAŞTIRMA

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

55

Ø Merdiven kesiti çizimi işlem basamakları

• Merdiven kesitini çizeceğiniz kağıdı bağlayınız. • Merdivene ait zemin çizgisini çiziniz. • Merdiven planından faydalanarak rıht ve basamak çizgilerini çiziniz. • Merdivenin korkuluk, küpeşte vb. elemanlarını tekniğine uygun olarak

çiziniz. • Merdiven haricinde görülen diğer yapı elemanlarını (kapı, pencere vb.)

çiziniz. • Kurşun kalemle çizim işlemlerinizi tamamladıktan sonra resmi

çinileyiniz. • Şekil 2.2’de görüldüğü gibi kesite ait merdiven bilgilerini yazınız.

Şekil 2.1: Merdiven planı görünümü

56

Şekil 2.2 :Merdiven boy kesiti görünümü 2.3. Pencere Çizimleri

Oda penceresi boy kesiti Şekil 2.3‘te, banyo ve WC pencere boy kesiti ise Şekil 2.4‘te görülmektedir. Pencerelerin çizim tekniği en kesitte olduğu gibidir.

Şekil 2.3 :Pencere boy kesiti görünümü

57

Şekil 2.4 :Banyo ve WC penceresi boy kesit görünümü

2.4. Kapı Çizimleri

Farklı tipteki kapıların görünüş ve boy kesitlerinin görünümü Şekil 2.5‘te görülmektedir. Kapıların çizim tekniği en kesitte olduğu gibidir.

Şekil 2.5: Kapı görünüş ve boy kesitinin görünümü

58

2.5. Düşey Yapı Elemanlarının Kesit Çizimi Yapı içerisinde düşey elemanlardan bir diğeri asansörlerdir.

2.5.1. Asansör Kesiti Çizimi Asansör çizimini yapabilmek için aşağıdaki işlem basamaklarının yapılması gerekir:

Ø Asansör planını masaya yapıştırınız. Ø Kesilen ve görülen nesnelere ait noktaları yeni çizim paftasına taşıyınız. Ø Görülen ve kesilen ayrıtları kurşun kalem ve rapido ile tekniğine uygun olarak

çiziniz.

Kesitin son aşaması Şekil 2.6’da görülmektedir.

Şekil 2.6: Asansör kesiti görünümü

59

2.6. Döşeme Çizimleri 2.6.1. Normal Döşeme

Normal döşeme çizimi en kesitte verildiği gibidir. Şekil 2.7’de çelik profilli normal bir döşemenin kesiti ve döşeme kiriş detayı örnek olarak görülmektedir.

Şekil 2.7: Normal döşemede kesit ve detay görünümü

2.6.2. Düşük Döşeme

Düşük döşeme çizimi en kesitte verildiği gibidir. Şekil 2.8’de örnek bir düşük döşemede kesit ve detay görülmektedir.

a) b) Şekil 2.8 :Düşük döşemede kesit ve detay görünümü

2.7. Sıva Çizimi

Çelik yapılardaki yapı elemanlarında sıva çizimi betonarme binalarda olduğu gibidir. Burada farklı olan tek şey çelik kolon ve kirişin geldiği yerlerde çeliğin kaplanmasıdır. Kaplanma farklı şekillerde olabilir. Bunlardan birincisi kolon ve kirişin üzerine tel çekilmesi, bir diğer yöntem tabaka şeklinde kapatma olabilir. Günümüz teknolojisinde değişik uygulamalar yapılmaktadır. Şekil 2.9’da örnek olarak iki farklı duvar uygulaması ve sıva detayı görülmektedir.

60

Şekil 2.9 : Sıva detayından bir görünüm

2.8. Temel Çizimi

Temel çizimi en kesitte verildiği gibidir. Konu ile alakalı bilgiler için 1.9.3 e bakınız. Normal ve ankrajlı temelde kesit çizimi örnek olarak Şekil 2.10‘da görülmektedir.

Şekil 2.10 :Ankrajlı temelde kesit çizimi

2.9. Çatı Çizimi

Çelik çatılarda çatı düzenlenmesi ahşap yapılara göre farklılık gösterir. Bu farklılık

çatıda kullanılan elemanların çeşidi ve yapısından kaynaklanmaktadır. Çatı çizimi betonarme yapıda olduğu gibidir.

61

Ø Önce çatı katı planında çatı tanzimi yapılır. Şekil 2.11’de örnek bir binanın çatı

tanzimi görülmektedir. Ø Daha sonra çatı tanziminde çatıyı oluşturan tepe mahya, eğik mahya, dere

mahya vb. elemanlara ait çizgiler çizilir. Ø Plan üzerinde kesit çizgisinin (A-A veya B-B) çatıyı kestiği noktadan kesit

paftasına taşıma yöntemine göre çizgiler taşınır. Ø Çatı alt başlık çubuğu varsa çizilir. Ø Dikme ve diyagonallere ait profil eksen çizgileri çizilir. Ø Çatı üst başlık çubuğu çizilir. Ø Çatı aşığı çizilir. Ø Mertek (varsa) çizilir. Malzemeden tasarruf amacıyla mertek yerine çelik latalar

da kullanılmaktadır. Ø Düğüm noktalarında bayrak levhaları oluşturulur. Bayrak levhası her düğüm

noktasında bulundurulur. Ø Çatı aşığı üzerine gerekiyorsa mertek çizilir. Mertek gerekmiyorsa latalar

yerleştirilir veya kaplama tahtası konur.

Şekil 2.11 :Çatı tanziminin görünümü

62

Şekil 2.12’de örnek binanın B-B kesitinde çelik çatının düzenlenmesi ve yapının durumu görülmektedir.

Şekil 2.12: Binanın B-B (boy) kesitinin görünümü

Ø Farklı görünümdeki düğüm noktalarının nokta detayını gösteren çemberler çizilir

(detay 1, 2… vb.).

Ø Çatıyı meydana getiren elemanlara ait bilgiler yazılır.

Ø Çatı ölçülendirilir.

Şekil 2.13‘te çatının sol tarafının yakından görülmektedir.

Şekil 2.13: Çatının sol simetrik tarafının görünümü

Çatının düğüm noktaları Şekil 2.14‘te görülmektedir.

63

Şekil 2.14: Düğüm noktalarının görünümü

Çelik çatıda çatıyı oluşturan elemanlar; alt ve üst başlık çubukları, kaplama tahtası

veya çelik latalar, aşık, mertek (gerekiyorsa) ve destek profilleridir. Ayrıca diğer yapılarda olduğu gibi binanın korunmasına yönelik yalıtım malzemeleridir. Şekil 2.15‘te görülen 1 ve 2 nolu detayda çatıyı oluşturan elemanlar görülmektedir. 2.9.1. Alt ve Üst Başlık Çubukları 2.9.1.1. Alt Başlık Çubuğu

Çatının döşemesini oluşturur. Çatı üzerindeki yükleri karşılayan çelik elemanlardır. Alt başlık çubukları genellikle I, U veya T profillerinden yapılır.

2.9.1.2. Üst Başlık Çubuğu

Çatı üstünde teşekkül ettirilir. Üzerinde aşık, mertek, kaplama elemanları bulunur. Bu profil de alt başlık çubuğunda olduğu gibi aynı profillerden oluşturulur.

64

Şekil 2.15 :1 ve 2 nolu detayların görünümü

2.9.2. Aşık Aşıklar, yapı boyunca esas taşıyıcı (makas) kirişe dik olarak uzanan, çatı yüklerini

doğrudan merteklerden veya latalardan alarak esas taşıyıcı kirişlere aktaran elemanlardır. Görevi, çatı düzleminde oluşturulan rüzgar bağlantıları ile birlikte üst başlığı burkulmaya karşı koruma görevini yapmaktır. Aşığın üst başlık üzerine birleşiminin kolay ve sağlam olması bakımından aşıklar çatı düzlemine dik konumda olacak şekilde düzenlenmelidir. Şekil 2.16‘da 3 nolu detay resminde bu diklik görülmektedir.

Şekil 2.16 :3 nolu detay resmin görünümü

65

3 nolu detay resminden de görüldüğü gibi üst başlık üzerine U profili köşebentle desteklenerek tutturulmuştur. Şekil 2.17‘de U profilinin üst başlığa tutturulmasının üç boyutlu ortamdaki görünümü verilmiştir.

Şekil 2.17 :U profilin üst başlığa tutturulması

2.9.3. Çatı Kaplamaları

Çatı kaplaması üzerine etki eden yükleri aşıklara aktarabilecek dayanıma sahip olmalıdır. Bu özellikleri sağlayan kaplamalardan hafif olanlar tercih edilmelidir.

Kaplamalar, ahşap kaplama, bims beton çatı plakları, gaz beton çatı levhaları, asbestli çimento oluklu levhalar, oluklu galvanize sac levhalar, galvanize ve alüminyum trapez profil levhalardan oluşur. Şekil 2.18’de örnek çatı kaplamaları görülmektedir.

Şekil 2.18 :Örnek çatı kaplamalarının görünümü

2.9.4. Mertekler Çelik çatılarda mertekler ahşap ve çelik olabilir. Ahşap mertekler değişik çatı örtüleri

kullanılması halinde tercih edilir. Daha ekonomiktir ve yapımları daha kolaydır. Çatıdan aydınlatma yapılacaksa çelik mertekler kullanılır.

Ahşap merteklerin kesiti dikdörtgendir. Mertek çelik olarak düzenlenecekse T profili veya köşebent(L profili) kullanılır.

Mertek ara mesafesi yüklere göre, 70 -125 cm alınır. Yük arttıkça ara mesafe azaltılır. Hafif çatı örtülü yapılarda uzunluk 125 cm’ye kadar artırılabilir. Mertek aralarının büyük olması özellikle atölye, fabrika, hâl vb. çatıdan bol ışık alınması istendiğinde gerekli olabilir.

66

Mertekler yüklerini aşıklara verir. Aşık ara mesafesi 2 – 4 m kadar olabilir. Bu nedenle mertek boyları da bu miktardadır. Merteklerin her biri ikiden fazla aşığa otursa bile tek açıklı iki mesnetli bir kiriş gibi hesaplanır.

Saçak yapılacaksa mertekler, aşıktan sonra (saçak payı) kadar daha uzatılır. Bu kısımda mertek konsol kiriş biçiminde (balkon ve çıkmalarda olduğu gibi) çalışır. Saçakta devam eden merteğin en az iki aşığa oturması gerekir. Çelik mertekler daima çelik aşıklara otururlar. Bu bakımdan birleşimin iyi yapılabilmesi bakımından aşıklar çatı düzlemine dik bir şekilde yerleştirilmelidir.

Şekil 2.19’da mertek düzenlenmiş çelik çatı makası görülmektedir.

Şekil 2.19 :Mertek düzenlenmiş çatı makası görünümü

Aşıklar daima kafes kiriş düğüm noktasında üst başlık çubuklarına oturtulup birleştirilir. Birleştirme, montaj ve daha sonradan sökme işlemi yapılacaksa cıvata ile gerçekleştirilir. Duruma göre kaynak ve perçinli birleştirmelerde yapılır. Bu birleştirmenin hassasiyetine ve özelliğine bağlıdır. Şekil 2.20’de ahşap aşık ve merteğin çatı makasına oturuş şekli görülmektedir. Aşık birincisi çatı düzlemine dik konumda ikincisi ise yer düzlemine dik konumda olmak üzere iki şekilde düzenlenir. Aşığın dinamik etkilere karşı makasa tam birleşmesi şarttır.

Birleştirmelerde zorunlu olmadıkça aşıklar çelik olarak düzenlenmelidir. Düzenlemede genellikle U veya I aşık profiller kullanılır.

67

Şekil 2.20 :Merteğin çatı makasında oturuş şekli

İkinci birleştirme ise yer düzlemine dik konumdadır. Bu birleştirmede aşık altı taban korniyeri ile beslenmelidir. Şekil 2.21’de aşığın yer düzlemine dik konumda birleşimi görülmektedir.

Şekil 2.21 :Aşığın yer düzlemine dik birleşimi

Şekil 2.22‘de 4 nu.lu detay görülmektedir. Bu resimde çatı elemanları duvara saplanmıştır.

68

Şekil 2.22 : 4 no.lu detayın görünümü

Şekil 2.23‘te 4 nu.lu detayın üç boyutlu ortamdaki görüntüsü verilmiştir.

Şekil 2.23 :4 nu.lu detayın üç boyutlu ortamda görünümü

Şekil 2.24‘te 5 nu.lu detay görülmektedir. Bu detay resminde bayrak levhasıyla dikme, diyagonal çubuğunun birleşimini görülmektedir.

Şekil 2.24 : 5 no.lu detayın görünümü Resim 2.1 :Diyagonal görünümü

69

2.9.5. Rüzgâr Bağlantıları

Çelik kafes kirişler düzlemsel taşıyıcı sistemlerdir. Yani kafes kirişler kendi düzlemlerine çakışan yükleri uygun bir şekilde taşıyabilir. Buna karşılık kafes kirişler yatay etkilere karşı mukavemetsiz durumdadır. Yatay etkiler rüzgâr ve deprem kuvvetleridir. Rüzgâr ve deprem etkileri ile kafes kirişler mesnetlerinden geçen eksen etrafında dönerek devrilir. Aşıklar çatı makaslarını bu devrilmeye karşı birbirine bağlamakta ise de yatay kuvvetlerin aşıklara gelmesi ve munzam gerilmeler oluşması istenmez. Bu nedenle çatı kafes kirişlerin yatay yüklere karşı ayrıcı takviye edilmesi gerekir. Yapılan bu takviyeye rüzgâr bağlantısı denir. Şekil 2.25’te örnek bir çatıda rüzgâr bağlantısı görülmektedir.

Şekil 2.25 :Rüzgâr bağlantısı

70

2.9.5.1. Rüzgâr Bağlantısının Çiziminin Yapılışı

Rüzgâr bağlantısı makasların üst başlık seviyesinde çelik çubuklarla (köşebent, T profili veya lama demirleri) bağlanmasıyla yapılır. Çubukların birleştirilmelerinde perçin, cıvata ve kaynak kullanılır. İki makas ve iki aşık arasında kalan boşluk bu çubuklarla uygun biçimde örülür.

Çatı makaslarının sayısına göre rüzgar bağlantısı her makasta yapılmaz. Genel olarak birer makas atlanarak yapılır. Böylece birbirine bağlanan makaslar rüzgar ve depremden kaynaklanan kuvvetleri emniyetle karşılar. Burada gerek kafes kiriş üst başlık çubukları gerekse rüzgar bağlantı çubukları ayrı bir kafes sistem oluşturur. Yatay yükler bu sistem tarafından taşınır ve uygun biçimde kafes kiriş mesnetlerine aktarılır.

Şekil 2.26’da da görüldüğü gibi iki makastan oluşan çatıda Şekil 2.25’te görülen şeklin biraz daha büyütülmüş hali görülmektedir. Buradaki büyütmenin esas amacı ölçülendirme yazılarının okunur olmasıdır.

Şekil 2.26 :Çatı makasının büyütülmüş görünümü

71

Rüzgâr bağlantılarında T profili, köşebent veya lama demirleri kullanılır. Köşebentler 45 x 45 x 5 veya 50 x 50 x 5 mm boyutlarındadır. Rüzgar bağlantısı çubukları iki şekilde oluşturulur. Birinci şekilde çubuklardan biri korniyer diğeri lama demirinden yapılır. Lama demiri ile korniyerin kesim noktası olan çapraz noktasında iki çubuk birbirini keser ve bu noktada perçin veya cıvatalı birleştirme yapılır.

Diğer oluşumda her iki rüzgar bağlantı çubuğu da korniyer veya T profilinden yapılır. Bu durumda çapraz noktasında çubukların birinci oluşumda olduğu gibi düğüm noktası oluşamayacağından bu durumda Şekil 2.27 ve 2.28’de E ve F detaylarında görüldüğü gibi düğüm levhası oluşturularak tespit levhası kullanılarak profiller kaynaklı birleşim yapılır.

Şekil 2.27 :E detayının görünümü

Şekil 2.28 :F detayının görünümü

72

Şekil 2.29’da ise çelik yapının üç boyutlu ortamda görünüşünü görülmektedir.

Şekil 2.29 :Birleşimin üç boyutlu ortamdaki görünümü

2.10. Baca Çizimi

Çelik yapılarda baca çizimleri betonarme yapılarda olduğu gibidir. Boy kesit çizimi aynen en kesitte olduğu gibidir (Şekil 2.30).

Şekil 2.30 :Boy kesitte bacaların görünümü

73

2.11. Yağmur Oluğu ve İniş Borularının Çizimi Çelik yapılarda yağmur olukları çinko galvanize sacdan, yağmur boruları ise

genellikle PVC malzemeden yapılır. Yağmur olukları kar sularını taşıyarak yağmur borularına aktarır. Burada esas taşıyıcı yağmur olukları olduğu için daha sağlam malzeme tercih edilmektedir. Boru çapları 10 cm’dir. Şekil 2.31’de örnek olarak yağmur oluğu ve borusunun boy ve en kesiti görülmektedir.

Şekil 2.31 :Yağmur oluğu ve borusunun en ve boy kesitinin görünümü

74

2.12. Ölçülendirme

Çizgisel ve kotlu ölçülendirmenin nasıl yapılacağı Çelik Yapı Plan Çizimi modülünde anlatılmıştır. Konu ile bilgileri hatırlamak için adı geçen modüle bakınız Şekil 2.32’de örnek bir çizgisel ve kotlu ölçülendirme görülmektedir.

Şekil 2.32 :Çizgisel ve kotlu ölçülendirmenin örnek dairede görünümü

2.13.Yazı

2.13.1. Mahal Yazıları Tanımı

Konu ile ilgili bilgiler için en kesit konusuna bakınız.

75

2.13.2. Kesit Elemanları Bilgileri Konu ile ilgili bilgiler için en kesit konusuna bakınız. Şekil 2.33’te örnek bir kiriş ve

döşeme bilgileri görülmektedir.

Şekil 2.33 :Örnek bir kesitte bilgilerin verilmesi

2.14. Taramalar

Taramalar ile ilgili bilgiler için en kesit konusuna bakınız.

2.14.1. Döşemede Tarama Konu ile ilgili bilgiler için en kesit konusuna bakınız. Şekil 2.34’de örnek bir döşeme

taraması görülmektedir.

Şekil 2.34 :Döşeme taramasının görünümü

2.14.2. Kirişlerde Tarama

Konu ile ilgili bilgiler için en kesit konusuna bakınız. Taramalar 45 derecelik çizgilerden oluşur. Çizgiler düzenli aralıklarda çizilmelidir. Şekil 2.35’te kirişlerdeki tarama örneği görülmektedir.

76

Şekil 2.35 :Kiriş taramasının yapılması 2.14.3. Çatıda Tarama

Çatıdaki taramalarda malzemenin çeşidine göre değişmektedir. Çelik malzeme 45 derecelik düz çizgilerden oluşur. Şekil 2.36’da çelik U profili ve desteğin taranması görülmektedir.

Şekil 2.36 :Çelik U profilin ve desteğin taranması 2.14.4. Temelde Tarama

Konu ile ilgili bilgiler için en kesit konusuna bakınız. Şekil 2.37’de yuvalı ve ankrajlı temelde boy kesitte taramalara bir örnek görülmektedir.

77

Şekil 2.37 :Temel taraması

78


İşlem Basamakları Öneriler

Ø Çizim kâğıdınızı bağlayınız.

Ø Çelik yapı kesit çizim alanını belirleyiniz.

Ø Zemin çizgisini çiziniz.

Ø Tretuvarı çiziniz.

Ø Dış merdivenin tanımı ve çeşitlerini öğreniniz.

Ø Dış merdiveni çiziniz.

Ø Düşey elemanları (kolon, duvar) çiziniz.

Ø Kat yüksekliklerini belirleyiniz.

Ø Kat döşemelerini çiziniz.

Ø Sıvaları çiziniz.

Ø Pencereleri çiziniz.

Ø Kapıları çiziniz.

Ø Temeli çiziniz.

Ø Çatıyı çiziniz.

Ø Bacaları çiziniz.

Ø Yağmur oluğu ve iniş borularını çiziniz.

Ø Çizgisel ve kotlu ölçülendirmeleri yapınız.

Ø Yazıları yazınız.

Ø Taramaları yapınız.

Ø İmar yönetmeliği: İlgili belediyece yayınlanmış yönetmelikler.

Ø Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Şartnamesi :Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca hazırlanmış olan Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik.

Ø TS 498 Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri ve TS 648 Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları’nda çelik yapılar ile ilgili genel açıklamalar.

Ø İş önlüğünüzü giyiniz.

Ø Çizimleri dikkatli bir şekilde yapınız.

Ø Atölyenizde görsel araç ve gereçleri kullanınız.

Ø Çizim yaparken güvenlik tedbirlerini alınız.

Ø Örnek çalışmaları dikkatle inceleyiniz.

Ø Çizim kağıdınızı masaya düzgün bir şekilde bağlayınız.

Ø T cetveli ve gönyenizi temizleyiniz.

Ø Temiz ve düzenli olunuz.

1. Şekil 2.38’de görülen çatı planı, A-A ve B-B kesitlerini 1/50 ölçeğinde çiziniz. Çatıyı çelik ve ahşap olarak ayrı ayrı düzenleyiniz.

Yapı kat yüksekliği 280 cm’dir.

Çatı eğitim %30 olarak hesaplanacaktır.


79

Şekil 2.38 :Kesiti çizilecek çatı tanziminin görünümü

2. Şekil 2.39’da görülen kolonun temele bağlantısını ve A-A kesitini 1/20 ölçeğinde çiziniz.

80

Şekil 2.39 :Kolonun temele bağlantısının görünümü

81

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre yaptığınız uygulamayı

değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre evet- hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa

işaretleyiniz.

Dersin adı Çelik Proje Çizimi Öğrencinin Amaç Kesit çizme becerilerinin ölçülmesi Adı soyadı Konu Boyuna kesit çizmek Sınıf-No

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ EVET HAYIR

1 Kesit çiziminde kullanılacak araç ve gereçleri hazırladınız mı?

2 Çizimde kullanacağınız kağıdı hazırladınız mı? 3 Kağıdınızı düzgün bir şekilde masaya yapıştırdınız mı? 4 Kat yüksekliğini belirlediniz mi? 5 Çelik yapıda kolon ve duvar çizgilerini çizdiniz mi? 6 Döşeme çizgilerini çizdiniz mi? 7 Merdiven rıht ve basamaklarını çizdiniz mi? 8 Merdivenin korkuluk ve küpeştesini çizdiniz mi? 9 Asansörü çizdiniz mi?

10 Pencere ve kapı çizgilerini çizdiniz mi? 11 Sıvaları çizdiniz mi? 12 Çizgisel ve kotlu ölçülendirmeleri yaptınız mı? 13 Temeli çizdiniz mi? 14 Çatıyı çizdiniz mi? 15 Yağmur borusu ve oluğunu çizdiniz mi? 16 Bacayı çizdiniz mi? 17 Görünüş halindeki bina elemanlarını çizdiniz mi? 18 Yazıları yazdınız mı? 19 Taramaları yaptınız mı? 20 Projeniz temiz ve düzgün mü?

Bu değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek

eksiklerinizi tamamlayınız.

82

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek

eksiklerinizi tamamlayınız. Aşağıdaki sorular çoktan seçmeli olarak hazırlanmış sorulardır. Lütfen dikkatlice

okuyarak cevap veriniz.

1. Aşığın kaymasına engel olan genellikle L profilinden yapılan, onu üst başlığa bağlayan çelik elemanın adı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Payanda B) Destek C) Profil D) Gergi 2. Merdiven korkuluğunun üst tarafında yapılan elle tutulan elemanın adı

aşağıdakilerden hangisidir? A) Destek B) Limonluk C) Küpeşte D) Eşik 3. Aşağıdakilerden hangisi çatı kaplaması değildir? A) Ahşap B) Gaz beton levha C) Galvanize sac D) Oluklu levha 4. Yapı boyunca esas taşıyıcı kirişe dik olarak uzanan, çatı yüklerini doğrudan veya

merteklerden alarak esas kirişe aktaran kirişin adı aşağıdakilerden hangisidir? A) Kaplama B) Aşık C)Rüzgar bağlantısı D) Bayrak levhası 5. Aşağıdakilerden hangisi bayrak levhasının görevidir?

A) Düğüm noktalarında birleşim sağlamak B) Üst başlıkta aşığı tutmak C) Alt başlıkta dikmeye destek olarak kullanılması D) Kaplama olarak kullanılması

6. Yağmur borusu ve oluğunda kullanılan galvanize sac ve pvc’nin çapı genellikle

aşağıdakilerden hangisidir? A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 7. Aşıklar genellikle aşağıdaki profil ikilisinden hangisi ile yapılır? A) I ve Z profili B) I ve U profili C) L ve U profili D) T ve I profili 8. Bir binada rıht yüksekliği 17 cm, rıht adedi 16 ise kat yüksekliği aşağıdakilerden

hangisidir? A) 262 cm B) 282 cm C) 288 cm D) 272 cm

DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek

değerlendiriniz. Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru yanıtladıysanız

diğer faaliyete geçiniz


83

MODÜL DEĞERLENDİRME Aşağıdaki performans testi ile modülle kazandığınız yeterliliği ölçebilirsiniz.

Gerçekleşme düzeyine göre evet – hayır seçeneklerinden uygun olan kutucuğu işaretleyiniz.

PERFORMANS TESTİ Dersin adı İnşaat Teknolojisi (Çelik Yapı Teknik

Ressamlığı) Öğrencinin

Amaç Yapı elemanlarını tanımak, proje okumak, çizmek becerilerinin ölçülmesi Adı soyadı

Konu Çelik Yapı Kesiti Çizimi Sınıf Nu. Zaman Başlangıç saati Bitiş saati

Harcanan süre

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ EVET HAYIR 1 İmar yönetmeliklerini okudunuz mu?

2 Proje çizimine başlamadan önce gerekli olan kalem ve kağıtları hazırladınız mı?

3 Çelik yapı kesit alanını belirlediniz mi? 4 Tretuvar çizgilerini çizdiniz mi? 5 Duvar, kolon ve sıva çizgilerini çizdiniz mi? 6 İç ve dış merdiven kesitini çizdiniz mi? 7 Kat döşemelerini belirledinizi mi? 8 Düşük döşeme çizgilerini çizdiniz mi? 9 Merdiven korkuluk ve küpeştesini çizdiniz mi?

10 Pencereleri ve kapıları çizdiniz mi? 11 Asansör boy kesitini çizdiniz mi? 12 Bacaları plandaki yerlerine göre yerleştirdiniz mi? 12 Yağmur oluğu ve borusunu çizdiniz mi? 13 Çizgisel ve kotlu ölçülendirmeyi yaptınız mı? 14 Yazıları uygun şablonlarla yazdınız mı? 15 Taramaları yaptınız mı?

16 Projeniz temiz ve düzgün mü? Son kontrolleri yaptınız mı?

Performans testi değerlendirmesi sonucunda eksik olduğunuz konuları yeniden tekrar

ederek eksik bilgilerinizi tamamlayınız.

MODÜL DEĞERLENDİRME

84

CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ-1’İN CEVAP ANAHTARI

1. B 2. C 3. A 4. C 5. D 6. A 7. B 8. D

ÖĞRENME FAALİYETİ-2’NİN CEVAP ANAHTARI

1. B 2. C 3. D 4. B 5. A 6. C 7. B 8. D

CEVAP ANAHTARLARI

85

KAYNAKÇA Ø KUTLU Şahin, Çelik Yapılar Temel Ders Kitabı, S.H.Ç.E.K Basımevi,

Ankara, 2001.

Ø Prof. Y. Müh. ARDAN Fahrettin, Çelik Yapı Elemanları, Güven Kitabevi,

Ankara, 1973.

Ø Doç. Dr. OYMAEL Sabit, Yapı Bilgisi III Temel Ders Kitabı, Milli Eğitim

Basımevi, İstanbul, 2003.

Ø Yüksek Mim. ERGEN Bahri, Bina Bilgisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul,

1986.

Ø Türk Standartları, Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin

Hesap Değerleri (TS. 498), Türk Standartları Enstitüsü, 1987.

Ø Türk Standartları, Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları (ST 648), Türk

Standartları Enstitüsü, 1982.

Ø ÇELİK Emrah, 3ds MAX 7 İle Görselleştirme, Değişim Yayınları, İstanbul,

2005.

Ø Çelik Yapılar Sempozyumu Bildirisi Kitabı, TMMOB İnşaat Mühendisleri

Odası Yayını, 21-22 Nisan 2005, Ankara.

Ø PEHLİVAN Muslahattin, Bilgisayarlı Çizim Atölyesi Temel Ders Kitabı 1,

İhlas Gazetecilik A.Ş, İstanbul, 2005.

Ø PEHLİVAN Muslahattin, Bilgisayarlı Çizim Atölyesi Temel Ders Kitabı 2,

M.E.B. Devlet Kitapları Müdürlüğü, İstanbul, 2005.

KAYNAKÇA

Çelik yapı kesit Çizimi_steel4

Documents