bİyolojİk ÇeŞİtlİlİk ve genetİk kaynaklar … tbad-özetler.pdf · bilgi ufuk kirmizi...

BİYOÇEŞİTLİLİK VE GENETİK KAYNAKLAR ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

11-14 MART 2013

ANTALYA

11 Mart 2013

I.OTURUM

14.00-15.40

Başkanlık Divanının Oluşturulması

Dr.Esin DİLBİRLİĞİ Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar Programı TAGEM Sunu

Proje Lideri / Sunan Proje / Sunum Adı Kurum Projenin

Durumu

Zir. Yük. Müh. Yeşim REHBER DİKKAYA

KKTC Asma Gen Kaynakları KKTC TAE Bilgi

Dr. Mustafa ÖZDEMİR

Nazife Tuatay Bitki Koruma Müzesi Veri Tabanının Revizyonu ve Kataloğunun Hazırlanması ZMAE Bilgi

Prof.Dr.Yeşim YALÇIN MENDİ

Türkiye’de Doğal Olarak Yetişen Bazı Endemik Türlerin Klasik ve Biyoteknolojik Yöntemlerle Kültüre Alınması ve Ekonomiye Kazandırılması

Çukurova Ün. Bilgi

Müslime TANRİSEVEN

Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Bazı Thymus ve Origanum Türlerine Ait Uçucu Yağların Antimikrobiyal ve Antifungal Etkilerinin Belirlenmesi

BATEM Bilgi

Ufuk KIRMIZI Azerbaycan ve Türkiye’de Küresel Öneme Sahip

Tarımsal Miras Sistemlerinin Belirlenmesi, Değerlendirilmesi ve Yönetilmesi Projesi (GIAHS)

FAO-SEC Alt Bölge Ofisi

Bilgi

Lider:Dr. Ercan YILDIZ Yrtc:Hasan PINAR

Hatay İlinden Seleksiyon Yoluyla Elde Edilen Trabzon Hurması Genotiplerinde Tescil Edilebilecek Adayların Farklılıklarının Moleküler Yöntemlerle Belirlenmesi

M.Kemal Ün.

(ABKAİ) Bilgi

Nermin AKSÜMER Evcil Hayvan Genetik Kaynakları HAYSÜ

D Bilgi

Ara

15.40-16.00

II.OTURUM

16.00-18.00

PROGRAM: BİTKİ GENETİK KAYNAKLARI

Dr. Ümmügülsün YILDIZ

İzmir İlinde Bulunan Endemik Bitki Türlerinin Toplanması, Ex situ Muhafazası ve Tehdit Altında Olanların Belirlenmesi

EGE TAE Yeni

Dr. Mehmet Fatih YILMAZ

K.Maraş Doğal Florasında Bulunan Bazı Baklagil Yem Bitkisi Türlerinin Toplanması ve Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi

DAGKTAİ Yeni

Erdal ORMAN

Bazı Yerli Ceviz Genotiplerinin Agromorfolojik Ve Moleküler Tanımlanması (Doktora Tez Projesi) ABKAE Yeni

Oğuz GÜNDOĞDU

Çatı proje: Ülkemizde Pistacia Türlerinin tanımlanması ve Yayılım Alanlarının Belirlenmesi Alt proje: Pistacia mutica Fischer’nın Tanımlanması, Yayılımların Saptanması ve Bazı Tiplerinin Muhafazaya Alınması

AAİ Yeni

Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT

Tarm Kolleksiyon Bahçesinin Karakterizasyonu ve Türkiye Tohum Gen Bankası’nda Muhafazası TARM Yeni

12 Mart 2012

III.OTURUM

09.00-10.30

Tahir MACİT Malatya Yöresinde Unutulmakta Olan Geleneksel Bağcılık Tekniklerinin Derlenerek Muhafaza Edilmesi KAİ Yeni

İsmail KARA Geçit Bölgesi Sebze Genetik Kaynakları Araştırmaları GKTAE Yeni

Mehmet Erdem KİRAZ

Çatı Proje Adı: Doğu Akdeniz Bölgesinde Meyve Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

Yenidünya Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

ABKAİ Yeni

Ara

10.30-10.50

IV.OTURUM

10.50-12.30

Filiz BAYSAL

Çatı Proje Adı: Doğu Akdeniz Bölgesinde Meyve Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

Şeftali- Nektarin Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

ABKAİ Yeni

Mustafa BİRCAN

Çatı Proje Adı :Doğu Akdeniz Bölgesinde Meyve Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

Pikan Cevizi Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

ABKAİ Yeni

Dr. Gülden HASPOLAT

Türkiye Florasında Yayılış Gösteren Doğal Cyclamen Türlerinin Toplanması, Muhafazası, Karakterizasyonu ve Değerlendirme Olanakları

EGE TAE Devam

Dr. Ayfer TAN

Bitki Genetik Kaynaklarının Generatif (Ex Sıtu, Tohum) Muhafazası GELİŞME RAPORU-YENİ TEKLİF EGE TAE Devam

Erdinç OĞUR Bitki Genetik Kaynaklarının Ultra Soğuk Koşullarda Dondurularak Muhafaza Edilmesi (Kryoprezervasyon) Araştırmaları

EGE TAE Devam

V.OTURUM

14.00-15.40

(Dr.Hatice GEREN) İsmail SEVİM

Tahıl Genetik Kaynakları Araştırma Projesi GELİŞME RAPORU-YENİ TEKLİF EGETAE Devam

Dr.A. Şemsettin TAN

Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi

GELİŞME RAPORU-YENİ TEKLİF EGETAE Devam

Dr. Abdullah İNAL

Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi Türkiye Orijinli Keten (Linum usitatissmum L.) Genetik Kaynaklarının Karakterizasyonu ve Ön Değerlendirmesi Alt Projesi

EGETAE Devam

Dr. Hüseyin ÖZPINAR

Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi


Dr. Ertuğrul Proje Adı: Meyve Genetik Kaynakları Araştırma Projesi A) Meyve Genetik Kaynakları Çalışmaları

EGETAE Devam

ARDA B) Kocayemiş (Arbutus Spp.) Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Karakterizasyonu (Ege Dilimi) C) Badem (Prunus Communis L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

GELİŞME RAPORU-YENİ TEKLİF

Dr. Erol Küçük

Kestane (Castanea sativa Mill) Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası, Karakterizasyonu ve Değerlendirmesi GELİŞME RAPORU-YENİ TEKLİF

EGETAE Devam

(Sevgi MUTLU) Seyfullah BİNBİR

Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi GELİŞME RAPORU-YENİ TEKLİF EGETAE Devam

Ara

15.40-16.00

VI. OTURUM

16.00-18.00

Dr.Gülden HASPOLAT

Süs Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma


Dr. Alev KIR

Türkiye Börülce (Vigna unguiculata (L.) Walp) Yerel Çeşitlerinin Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu ve Kurak Koşullara Nispi Direncinin Ön Değerlendirmesi

EGETAE Devam

Dr. Necla TAŞ Çilek Üçgülü(Trifolium fragiferum L.) Doğal Populasyonlarının Karakterizasyonu ve Ön Değerlendirmesi

EGETAE Devam

PROGRAM: MİKROBİYAL GENETİK KAYNAKLAR VE MİKRO FLORA-MİKRO FAUNA PROGRAMI

Dr. Neşe ADANACIOĞLU

Makro Mantar Genetik Kaynakları Araştırma Projesi EGETAE Devam

Alaaddin ÖZDEMİR

Kahramanmaraş Bölgesinde Yetişen Bazı Orkide Türlerinin Mikorizaların İzolasyonu ve Tanımlanması

DAGKTAİ Devam

GENETİK KAYNAKLAR VERİ TABANI OLUŞTURULMASI PROGRAMI

Uz. Lerzan AYKAS

Bitki Genetik Kaynaklarının Dokümantasyonu


Dr. Sibel KADIOĞLU

Halk tarafından bilinen ve değerlendirilen bitki genetik kaynaklarının belirlenmesi DATAE Devam

Dr. Eylem TUGAY KARAGÜL

Yemeklik Tane Baklagiller Genetik Kaynakları Araştırma Projesi GELİŞME RAPORU-YENİ TEKLİF EGETAE Devam

13 Mart 2012

VII. OTURUM

09.00-10.30

PROGRAM: BİTKİ GENETİK KAYNAKLARI

Akın ARAS

Bitki Genetik Kaynaklarının Toplanması ve Muhafazası:

Alt1:Ankara İlinde Tehdit Altında Bulunan Endemik Bitki Türlerinin Toplanması ve ex-situ Muhafazası

Alt2: Ankara İlinde Yerel Ayaş Domatesinin Toplanması ve Muhafazası Projesi

Alt3: Eğriova Flora Çalışması

TARM Devam

Akın ARAS

Bazı Yerel Makarnalık Buğday Genotiplerinin Kuraklığa Toleransı Yönünden Morfolojik Karakterizasyonu, Kalite Özellikleri ve Sarı Pas Hastalığına Reaksiyonları ile Bazı Makarnalık Çeşitlerin Moleküler Özelliklerinin Belirlenmesi

TARM Devam

Yusuf Arslan

Türkiye’nin Crambe L. (Brassicaceae) Türlerinin Değerlendirilmesi, Yağ içeriğinin ve Yağ Asidi Kompozisyonlarının Belirlenerek Tarıma Uygun Türlerin Belirlenmesi

TARM Devam.

Yusuf ARSLAN

Kışa Dayanıklı Aspir Çeşiti Geliştirmek Amacıyla Carthamus L. Cinsine Ait Yabani Türlerin Islah Materyali Olarak Kullanılabilme Olanaklarının Araştırılması

TARM Devam

Rukiye MURAT DURAN

Tarla Bitkileri Genetik Kaynaklarının Muhafazası Projesi

GELİŞME RAPORU-YENİ TEKLİF TARM Devam

Dr. Erol KARAKURT

Orta Anadolu Bölgesinden Toplanan Korunga (Onobrychis sp. L.) Bitkilerinin Karekterizasyonu TARM Devam

İdris MACİT Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları (Trabzon Hurması, Kocayemiş, Kiraz, Vişne, Amasya Elması, Kestane)

KTAE Devam

Ara

10.30-10.50

VIII. OTURUM

10.50-12.30

Mehtap ÖZBAKIR ÖZER

Orta Karadeniz Bölgesi’nde Doğal Olarak Yetişen ve Sebze Olarak Tüketilen Madımak (Polygonum cognatum eissn.), Kaldırayak (Trachystemon orientalis (L.) G. Don.) ve Ebegümeci (Malva spp) Türlerinin Toplanması

KTAE Devam

Osman KAVAK

Doğu Akdeniz Bölgesinde Meyve Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

Keçiboynuzu Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

ABKAİ Devam

Hasan PINAR Badem Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi ve Moleküler Karakterizasyonu ABKAİ Devam

Güçer KAFA


Alt Proje 2: Doğu Akdeniz Bölgesinde Avokado Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

ABKAİ Devam

Dr. İbrahim Kürşat ÖZYURT

Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları 1. Alt Proje: Elma Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projesi 2. Alt Proje: Armut Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projesi 3. Alt Proje: Kiraz Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projesi Alt Proje: Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Erik Genetik Kaynakları

OKGKTAİ Devam

Duran KILIÇ

Orta Karadeniz Bölgesi Asma Genetik Kaynakları (Tokat, Çorum ve Amasya İllerinde Bulunan Yöresel Üzüm Çeşitlerinin Toplanması, Muhafazası ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi)

OKGKTAİ Devam

Mehmet SAĞLAM

Uluslararası Asma Çeşit Koleksiyonu Oluşturulması, Verimlilik ve Kalite Değerlerinin Belirlenmesi TBAİ Devam

IX. OTURUM

14.00-15.40

Özgü BAYRAK Bitki Islahında Moleküler Tanı Yöntemleri”

Roche Diagnost

ik Bilgi

Dr. Yılmaz BOZ

Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi, Tanımlanması ve Muhafazası Üzerinde Araştırmalar (Milli Koleksiyon Bağı Tesisi)

TBAİ Devam

Mustafa UZUN

Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi DATAE Devam

Pınar UYSAL

Erzurum, Erzincan, Bayburt İlleri Doğal Florasında Yetişen Gazal Boynuzu Türlerinin (Lotus Sp.) Toplanması, Morfolojik, Moleküler Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi

DATAE Devam

Turgay SEYMEN

Bazı yerli elma çeşit ve tiplerinde genetik çeşitliliğin morfolojik ve moleküler markörler ile belirlenmesi EMAİ Devam

Şerif ÖZONGUN

Meyve Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilme Araştırma Projesi EMAİ Devam

Kürşat Alp Aslan Bağ Genetik Kaynakları AAİ Devam

Ara

15.40-16.00

X. OTURUM

16.00-18.00

Dr.Halit Seyfettin ATLI

Proje Adı : Meyve Genetik Kaynakları Projesi

Alt Proje1 : Antepfıstığı Genetik Kaynakları

Alt Proje2 : Badem Genetik Kaynakları

Alt Proje3 : Ceviz Genetik Kaynakları

Alt Proje4 : Zeytin Genetik Kaynakları

AAİ Devam

Dr.Halit Seyfettin ATLI

Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Dağ Kirazının (Prunus prostrata Labill.) Tanımlanması, Yayılımının Saptanması ve Değişik Tiplerinin Korumaya (Ex situ) Alınması

AAİ Devam

Alaaddin ÖZDEMİR

Kahramanmaraş Florasında Bulunan Salep Orkidelerinin Morfolojik ve Moleküler Olarak Tanımlanması DAGKTAİ Devam

Muzaffer ÖZDEMİR

Doğu Akdeniz Florasında Bulunan; Ada Çayı (Salvia spp.), Oğul Otu (Melisa officinalis L. Subsp. İnodora) ve Dağ Çayı ( Sideritis spp.) Türlerinin Toplanması,

DAGKTAİ Devam

Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi

Ahmet SABANCI

Doğu Akdeniz Asma Gen Kaynaklarının Belirlenmesi ve Muhafazası DAGKTAİ Devam

Dr. Gülay BEŞİRLİ

Soğan (allium cepa l.) Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi Yenilebilir Soğan (Allium cepa L.) Genetik Kaynaklarının Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

ABKMAE Devam

Selma ÖZYİĞİT

Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi ABKMAE Devam

Arzu BAYIR Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Mersin (Myrtus communis L.)’in Toplanması ve Karakterizasyonu

BATAEM Devam

14 Mart 2012

XI. OTURUM

09.00-10.30

Nurtaç ÇINAR

Batı Akdeniz Bölgesi’nde Yayılış Gösteren Alıç (Crataegus) Türlerinin Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi

BATAEM Devam

Dr. Fethullah TEKİN

Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Ex-Situ Muhafazası, Karakterizasyonu ve Ön Değerlendirilmesi

GAP UTAEM Devam

Hilmi KOCATAŞ

İncir (Ficus carica L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

GAP UTAEM Devam

Mehmet ÇİÇEK

Proje Adı: Güneydoğu Anadolu Bölgesi Meyve Genetik kaynakları Araştırma Projesi

Alt Proje 1 : Güneydoğu Anadolu Bölgesi İncir (Ficus carica L.) Genetik kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Alt Proje 2 :Güneydoğu Anadolu Bölgesi Badem (Amygdalus communis L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

GAP UTAEM Devam

Celalettin AYGÜN

Batı Geçit Bölgesi Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi GKTAE Devam

Özlem BİLİR Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genetik Kaynaklarının Mikrosatellit DNA Belirteçlerine Dayalı Genetik Analizi (Doktora)

GKTAE Devam

İsmail KARA Geçit Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik GKTAE Devam

Kaynakları Araştırmaları

Ara

10.30-10.50

XII. OTURUM

10.50-12.30

Dr. İlker ERDOĞDU

Eskişehir’de Doğal Alanlardan Bazı Buğdaygil Yem Bitkileri Türlerinin Toplanması ve Islah Yönünden Önem Taşıyan Özelliklerinin Belirlenmesi

GKTAE Devam

İsmail ESMEK Doğu Anadolu Bağ Genetik Kaynakları Araştırma Projesi EBKAİ Devam

Zakine Kadıoğlu

Doğu Anadolu Bölgesinde Sebze Olarak Kullanılan Yabani Bitki Türlerinin Tespiti GELİŞME RAPORU-YENİ TEKLİF

EBKAİ Devam

Hüseyin VURGUN

Doğu Anadolu Meyve Genetik Kaynakları Araştırma Projesi EBKAİ Devam

Kayısı: Cemil ERNİM Dut:Yaşar ZENGİN Kızılcık: Tahir MACİT Alıç: Makbule YANAR

Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması ve Değerlendirilmesi

KAİ Devam

Hasan KOÇ Malatya, Elazığ ve Adıyaman İllerindeki Asma Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi GELİŞME RAPORU-YENİ TEKLİF

KAİ Devam

XIII. OTURUM

14.00-15.40

Hüseyin İrfan BALIK

Doğu Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları

Alt Proje : Fındık Genetik Kaynakları Projesi


FAİ Devam

Selda KAYALAK BALIK

Doğu Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları

Alt Proje : Karayemiş Genetik Kaynakları Projesi FAİ Devam


Hülya KAYA Zeytin Genetik Kaynaklarının Toplanması , Muhafazası ve Değerlendirilmesi GELİŞME RAPORU-YENİ TEKLİF

ZAİ Devam

M. Sacit İNAN Asma Genetik Kaynakları MBAİ Devam

Şaban IŞIK Orta Güney Anadolu Bölgesi Kıraç Alanlarda Yetişen Çokyıllık Buğdaygil Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

BDUTAE Devam

SONUÇLANAN PROJELER

Dr.Eylem TUĞAY KARAGÜL

Türkiye Orjinli Bakla (Vicia faba L.) Genetik Kaynaklarının Morfolojik ve Moleküler arekterizasyonu EGETAE Sonuç

Ara

15.40-16.00

XIV. OTURUM

16.00-18.00

Başak ÖZYILMAZ

Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Doğal Florasındaki Sebze Olarak Tüketilen Yabani Otlar ve Kullanımı OKGKTAİ Sonuç

Uzm. Mehmet TUTAR

Tıbbi ve Kokulu Bitkiler Genetik Kaynakları Araştırma Projesi EGETAE Sonuç

Uzm. Mehmet TUTAR

Ege ve Batı Akdeniz Bölgesinde Yayılış Gösteren Bazı Adaçayı (Salvia L.) Türlerinin Toplanması ve Karakterizasyonu

EGETAE Sonuç

İsmail KARA Kuzey – Batı Geçit Bölgesi Süs Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırmaları GKTAE Sonuç

İsmail KARA Kuzey – Batı Geçit Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları Araştırmaları GKTAE Sonuç

Sertifika Töreni

Dilek ve Temenniler

Kapanış

BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK VE GENETİK KAYNAKLAR ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI PROGRAMI KİTAPÇIĞI

11-14 Mart 2013

YENİ TEKLİF PROJELER

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No: Proje Başlığı: İzmir İlinde Bulunan Endemik Bitki Türlerinin

Toplanması, Ex situ Muhafazası ve Tehdit Altında Olanların Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Başlama – Bitiş Tarihleri 01/01/2014 - 31/12/2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL): 283.250

Proje Lideri Dr. Ümmügülsün YILDIZ Proje Yürütücüleri Dr. Neşe ADANACIOĞLU

Uzm. Erdinç OĞUR

Uzm. Lerzan Gül AYKAS Proje Özeti

İzmir farklı iklimsel özellikleri jeolojik ve jeomorfolojik oluşumları, kendine has toprak ve kaya yapısı ve sulak alanlarıyla birçok endemik ve nadir bitkiye ev sahipliği yapmaktadır. İzmir ilinde ülkemiz flora kayıtlarına göre 1532 bitki taksonu kayıtlı olup, bunların 132’si endemiktir. 1532 türün 1400 kadarı doğal, geri kalan tür ise kültür bitkisidir.

Türkiye’nin üçüncü büyük kenti olan İzmir’de görülen kentleşme, turizm, tarım ve sanayileşme İzmir fauna ve florasına büyük ölçüde zarar vermektedir. Literatürde, endemik bitkilerin populasyonlarında azalmalar olduğu ve bu azalmaların gittikçe arttığı bildirilmektedir. Bugüne kadar İzmir’de yapılan floristik araştırmalar ağırlıklı olarak dağlık alanlarda gerçekleştirilmiştir.

Proje kapsamında, İzmir ve çevresine, bitkilerin çiçeklenme ve tohum dönemleri dikkate alınarak survey ve arazi çalışmaları düzenlenecektir. Endemik bitki taksonların doğal yayılış alanları saptanarak elde edilecek bilgiler yardımı ile, Türkiye florasında tek bir lokalite ve tip örneğinden bilinen endemik bitki taksonlarının durumları hakkında daha ayrıntılı veriler sağlanacak ve tehlike kategorilerindeki değişiklikleri tespit edilecektir. Çalışma sonucunda elde edilen verilere göre hedef türlerin IUCN Kırmızı Liste Sınıfları ve Ölçütleri’ne göre değerlendirilmesi tekrarlanarak tehlike kategorileri yeniden belirlenecektir. Türler üzerinde tehdit oluşturan unsurlar ve koruma önlemleriyle ilgili açıklamalar belirlenecektir. Endemik bitkilerin sınıflandırılması, tehlike kategorileri ve bunların ex situ ve İn-situ muhafazaları araştırılacaktır.

Sürveyleri takip eden dönemlerde ise türlerin toplama çalışmaları yürütülecek ve tohumla üreyen türler Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE) Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynakları (BGK) Bölümü bünyesindeki Ulusal Gen bankasında, vejetatif materyal ise koleksiyon bahçelerinde muhafazaya alınacaktır. Bu proje ile İzmir’in endemik bitkileri dolayısıyla biyolojik çeşitliliği yöresel, ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtılacak ve endemik bitkilerin korunması, kamu farkındalığının oluşturulması çalışmanın en önemli getirilerinden birisi olacaktır.

AFA ADI: A 01 BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK ve GENETİK KAYNAKLAR PROGRAM ADI: P-01 BİTKİ GENETİK KAYNAKLARI Proje No : Proje Adı: K.Maraş Doğal Florasında Bulunan Bazı Baklagil Yem

Bitkisi Türlerinin Toplanması ve Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi

Yürütücü Kuruluş: Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / KAHRAMANMARAŞ

Proje Başlama ve Bitiş Tarihi: 01.01.2014 – 31.12.2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL):

111.500 TL. 2014: 22.000 TL. 2015: 22.000 TL. 2016: 22.500 TL.2017: 22.500 TL. 2018: 22.500 TL.

Proje Yürütücüleri: Dr. Mehmet Fatih YILMAZ (Proje Lideri), Dr. Rukiye KARA (Proje Yürütücüsü), Yrd. Doç. Dr. Mahmut KAPLAN (Proje Yürütücüsü – Kayseri Erciyes Üniversitesi Seyrani Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü).

Projeden Beklenen Faydalar: Bu çalışma sonucunda toplanacak olan baklagil yem bitkileri türlerinin Ülkemiz ve ilimiz için beklenen yararları, uygulamaya aktarılması ve ekonomiye katkısı şu şekilde sıralanabilir. • Son yıllarda büyük bir önem kazanan bitkisel genetik materyallerin toplanarak muhafaza altına alınması sağlanacaktır. • İleride yapılacak olan ıslah çalışmalarında morfolojik, biyolojik ve bazı tarımsal karakterleri önceden bilinen materyallerle çalışma olanağı ortaya çıkacaktır. • Çayır mera ıslahı ve yem bitkileri üretiminde yeni çeşitlerin gelişmesine yararı olacaktır. • Çiftlik hayvanlarının kaliteli kaba yem ile beslenmesi sosyo-ekonomik yapısı zayıf olan çiftçililerimize önemli derecede katkı sağlayacaktır. • Projenin uygulamaya dönük yaygın etkilerinin yanında, proje sonunda elde edilen bilimsel sonuçlar ile ülke ve dünya literatürüne katkıda bulunulmuş olacaktır.

AFA ADI : Sert Kabuklu Meyveler

PROGRAM ADI: Diğer Sert Kabuklu Meyveler (Ceviz)

Proje No:

Proje Başlığı Bazı Yerli Ceviz Genotiplerinin Agromorfolojik Ve Moleküler Tanımlanması (Doktora Tez Projesi)

Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014- 01.12.2015

Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL) 2014 45.000 TL 2015 28.500 TL

Proje Yürütücüsü Erdal ORMAN

Yardımcı Araştırmacılar Danışman: Prof. Dr. Serra HEPAKSOY

Proje Özeti

Türkiye, ceviz üretiminde yaklaşık 9 milyonu aşkın kayıtlı ağaç varlığı ve 180 bin ton civarındaki üretimle dünyanın önde gelen ülkelerinden birisidir (Faostat, 2010). Ülkemizin sahip olduğu bu miktardaki ceviz ağacının büyük bir kısmı tohumdan çıkmıştır. Bu nedenle, genetik açılımdan dolayı her bir ceviz ağacı, bir çeşit ya da genotip durumundadır. Bu durum ıslah açısından çok önemli bir avantajdır (Akça 2003). Islah amaçlı yapılan çalışmaların sürdürülmesi, üstün vasıflı ceviz genetik kaynaklarımızın belirlenmesi ve genetik zenginliğimizin ortaya çıkarılması gerekmektedir. Ülkemizde bu güne kadar yapılan ceviz seleksiyonlarında; dünya standartlarında hatta daha üstün vasıflı meyve özelliklerine sahip, ümit var tipler ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışmalardan elde edilen birçok ümitvar tip, enstitümüz Ceviz Genetik Kaynakları Parselinde koruma altına alınmıştır. Günümüzde, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü ceviz gen kaynağı olarak 110’un üzerinde standart yerli ve yabancı çeşit ve genotipe sahiptir. Ülkemizde yapılmış olan çalışmalarda, ceviz meyvelerinin boyutlarının tanımlanmasında meyve yüksekliği, meyve eni, meyve boyu, sütur çapı, yanak çapı, en büyük çap vb. tanımlamalar kullanılmış olmasına rağmen, bu tanımların ceviz meyvesinde hangi boyutlara ait olduğunu gösterir bir şekil bulunmamaktadır. Ülkemiz 1995 yılında UPOV sözleşmesini imzalamış bulunmaktadır ve bundan sonra çeşit özelliklerinin belirlenmesinde UPOV kriterleri kullanılacaktır. Bu çalışmayla, doğal bitki gen kaynakları bakımından oldukça zengin olan ülkemizde, bizler için önemli bir meyve türü olan cevizde, enstitümüz ceviz genetik kaynakları parselinde yer alan toplam 42 adet yerli ceviz genotipinin, morfolojik olarak UPOV kriterlerine göre, fenolojik gözlemleri, pomolojik analizleri yapılacaktır. Ayrıca Enstitümüz biyoteknoloji laboratuarında DNA (ISSR) parmak izi yöntemiyle de genetik yapıları ortaya konulacaktır.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar

PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No

Proje Başlığı

Çatı proje: Ülkemizde Pistacia Türlerinin tanımlanması ve Yayılım Alanlarının Belirlenmesi

Alt proje: Pistacia mutica Fischer’nın Tanımlanması, Yayılımların Saptanması ve Bazı Tiplerinin Muhafazaya Alınması

Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma İstasyon Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Gaziantep Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü

Başlama-Bitiş Tarihleri 2014 - 2016

Projenin Yıllara Göre Bütçesi(TL) 2014: 27.000 TL 2015:12.000 TL 2016:11.000 TL

Proje Yürütücüsü Oğuz GÜNDOĞDU

Yardımcı Araştırmacılar Dr. H. Seyfettin Atlı, Uz. Kamil SARPKAYA, Uz. Nergiz ASLAN, Yrd. Doç. Dr Berna BAŞ

Proje Özeti : Pistacia atlantica Desf.’nın alt türü olan P.mutica’ya Akdeniz ve Ege Bölgelerinde rastlanılmaktadır. Ülkemizde P.mutica ile ilgili yapılan araştırmalar sınırlıdır. Bu türümüzün muhafazası ile ilgili bir çalışma yapılmadığından kaybolma ihtimali bulunmaktadır.Diğer taraftan, antepfıstığı yetiştiriciliğinde ağaç gelişimi, verim ve meyve kalitesinin doğru anaç seçimi ile arttırılacağı bilinmektedir. Ülkemizde daha önce P. khinjuk Stocks, P. terebinthus L., P. vera L., P. atlantica türlerinin anaçlık özellikleri ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. Fakat P. mutica’nın anaçlık özellikleri ile ilgili bir çalışma yapılmamıştır. Kuvvetli ve yuvarlak şekilde gelişen taç yapısının olması ve yurt dışında yapılan bazı çalışmalarda iyi özellikler göstermesi nedeniyle P. mutica’nın bazı tiplerinin selekte edilmesi ve anaçlık özelliklerinin belirlenmesinin antepfıstığı yetiştiriciliğine katkısının olacağı düşünülmektedir.

Proje kapsamında, ülkemizde bulunan P. mutica’nın taç gelişim şekline bakılarak seçilen tiplerinin tohum çimlenme ve çöğür özellikleri belirlenecektir. Tartılı derecelendirme metoduyla öne çıkan 3 tip ile değişik özellikleri olan ( yaprak, tohum, çiçek, gelişme vb.) tipler seçilecek, genetik kaynaklar parsellerine muhafaza için aşılanacaktır. Ayrıca tiplerin moleküler karakterleri SSR markırları ile belirlenecektir. Bu proje ile P.mutica’nın tanımlaması yapılacak, yayılımları saptanacak, bazı anaçlık özellikleri belirlenecek, muhafazaya alınmasıyla da bundan sonra yapılacak çalışmalara veri ve materyal sağlanmış olacaktır.

AFA ADI : Endüstri Bitkileri

PROGRAM ADI : Tıbbi Aromatik Bitkiler- Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar

Proje No:

Proje Başlığı Tarm Kolleksiyon Bahçesinin Karakterizasyonu ve Türkiye Tohum Gen Bankası’nda Muhafazası

Projeyi Yürüten kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş

Merkez Efendi Geleneksel Tıp Derneği Kütahya Belediyesi Hekim Sinan Tıbbi Bitkiler Araştırma Merkezi

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014 - 31/12/2016

Projenin Toplam Bütçesi 43.600 TL

Proje Yürütücüsü Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT

Yardımcı Araştırıcılar

Gıda Müh. Nurettin ÇİNKAYA Zir. Yük. Müh. Çiğdem BOZDEMİR Dr. Kürşad ÖZBEK Zir Müh. Rukiye Murat DURAN Dr. Canan YAĞCI TÜZÜN Nazım TANRIKULU

Proje Özeti:

Türkiye florasında 9.221 tür ve 12.006 takson bulunmaktadır ve bunun yaklaşık 3000 kadarını tıbbi bitkilerin oluşturduğu bildirilmektedir. Botanik ve koleksiyon bahçelerinin kurulmasının temel amacı kaydedilmiş canlı bitki koleksiyonlarını devam ettirerek, materyallerin bilimsel araştırmalar, muhafaza, tanıtım ve eğitim amaçlı kullanımlarına imkan tanımaktır. Ülkemizde çeşitli Üniversite ve Araştırma Enstitülerinin bünyelerinde kurulmuş botanik ve koleksiyon bahçeleri bulunmakla birlikte bunların sayısı ve içerdikleri tür sayısı gelişmiş ülkelere kıyasla oldukça sınırlıdır. Günümüzde biyolojik çeşitliliğe verilen önem her geçen gün artmakta, birçok ülkede Ulusal gen bankalarından bağımsız Tıbbi bitkiler gen bankaları kurulmaktadır (Almanya, Fransa, Portekiz, Hindistan, İsrail, Mısır vb). Bu araştırmada Tarm koleksiyon bahçesindeki tıbbi ve aromatik bitkilere ilaveten, Merkez Efendi Tıp Derneği ve Kütahya Belediyesi Hekim Sinan Tıbbi Bitkiler Araştırma Merkezi’nden temin edilen 80 tıbbi ve aromatik bitki türü kullanılacaktır. Bitki türlerine ait koleksiyon bahçesi 2014 yılında tesis edilecek olup izleyen yıllarda (2015-2016) belirlenen fenotipik gözlemler alınacak ve türlerin herbaryum örnekleri oluşturulacaktır. Karakterizasyonu yapılan türlerin generatif materyali ve herbaryumu Türkiye Tohum Gen Bankasında ex-situ olarak muhafaza altına alınacaktır.

AFA ADI: Bitki Genetik Kaynakları PROGRAM ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar Proje No

Proje Başlığı Malatya Yöresinde Unutulmakta Olan Geleneksel Bağcılık Tekniklerinin Derlenerek Muhafaza Edilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Malatya

Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi(TL) 2014: 5.150,00 TL 2015:3.150,00 TL 2016: 7.950,00 TL

Proje Yürütücüsü Tahir MACİT

Yardımcı Araştırmacılar Erdoğan ÇÖÇEN, Cemil ERNİM, Makbule YANAR, Proje Özeti İlimizde bağcılığın tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Yapılan arazi çalışmalarında ve çiftçi ziyaretlerinde ilimizdeki geleneksel bağcılıkta çok farklı budama yöntemlerinin, dikim, hasat ve bakım tekniklerinin, kelime ve kavramların, kullanıldığı tespit edilmiştir. Ancak son zamanlarda geleneksel bağcılığa ait bu bilgilerin kaybolduğu gözlenmektedir. Geleneksel bağcılığa ait bu tekniklerin, kelime ve kavramların muhafaza edilerek kaybolmasının önlenmesi gerekmektedir.

İlimizde geleneksel yöntemlerle üretim yapılan bağ alanları çalışmanın materyalini oluşturmaktadır. Bu çalışmada geleneksel bağcılığa ait bu bilgiler bilgi derleme formu ile kayıt altına alınacak ve uygulamalar fotoğraflanacaktır. Daha sonra elde edilen bilgiler kitap haline getirilecektir. Böylece geleneksel bağcılığa ait bu verilerin kaybolması önlenecektir.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROĞRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No Proje Başlığı Geçit Bölgesi Sebze Genetik Kaynakları Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi 328 000 TL Projenin Yıllara Göre Bütçesi(TL)

2014 2015 2016 2017 2018 79 000 75 000 59 000 61 000 63 000

Proje Yürütücüsü İsmail KARA Yardımcı Araştırmacılar Nejla ÇALIŞKAN

Dr.Sali FİDAN Abdullah Taner KILINÇ Lerzan Gül AYKAS

Proje Özeti: Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsünün (GKTAE) çalışma alanına giren Geçit bölgesi Farklı Bölgelerin (ekolojilerin) etkileşim alanında bulunması ve marjinal alanlar ile farklı eko-sistemleri içermesi bakımından zengin bitki örtüsü, endemik tür ve yerel çeşitler yönünden oldukça zengin bir yöre durumundadır. Bu yörede modern tarıma uygun olmayan ve dağlık marjinal alanlarda yerel çeşitler çiftçiler tarafından hala ekilmektedir. Değişik tehdit faktörleri kültür bitkilerinin yabani akrabaları, ekonomik yönden önemli sebze türleri ve yöreye has endemik türler yok olma veya azalma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu nedenle bu genetik kaynak niteliğindeki bitkisel çeşitliliğin yoğun bir şekilde toplanarak ETAE Gen Bankasında ex situ olarak uzun süreli muhafazası amaçlanmıştır. Muhafaza amaçlı toplanacak olan yöre genetik kaynakları kendi yöresinde üretilerek Milli Gen bankasında Muhafazaya alınacak ve üretimleri sırasında karakterize edilecektir. Böylece yöre kuruluşları konuya dahil olarak işbirliğinin sağlanması, çalışmaların daha ekonomik gerçekleştirilmesi sağlanacaktır.Bu proje ile Geçit Bölgesinde yer alan Afyonkarahisar, Uşak, Denizli, Burdur ve Kütahya illerinde yetiştiriciliği yapılan yerel sebze çeşitlerinin araştırılması, yok olmalarını önlemek amacı ile toplanması, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsündeki (ETAE) Milli Gen Bankasında ex situ olarak uzun süreli muhafazaya alınması, karakterizasyon çalışmalarının yapılarak ıslahçıların kullanımına sunulması amaçlanmaktadır.

Beklenen Yararlar/Uygulamaya Aktarma/Ekonomiye Katkı:

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsünün çalışma bölgesi olması nedeniyle uzun süreli muhafaza amaçlı toplanacak olan yöre genetik kaynakları kendi yöresinde üretilerek Milli Gen bankasında Muhafazaya alınacak ve üretimleri sırasında karakterize edilecektir. Böylece yöre kuruluşları konuya dahil olacak işbirliği yapılarak çalışmaların daha ekonomik gerçekleştirilmesi sağlanacaktır.



Proje No : Proje Adı:

Çatı Proje Adı: Doğu Akdeniz Bölgesinde Meyve Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu Alt Proje Adı: Yenidünya Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

Yürütücü Kuruluş: Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü İşbirliği Yapılan Kuruluş:

Antalya Batı Akdeniz Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü

Proje Başlama ve Bitiş Tarihi :01.01.2014 31.12.2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL): 2014: 25.000 TL. 2015: 10.000 TL. 2016: 10.000

TL. 2017: 10.000 TL. 2018: 20.000 TL. Proje Yürütücüleri:

Osman KAVAK Alata B.K.A.İ. Hasan PINAR Alata B.K.A.İ. Mustafa ÜNLÜ Alata B.K.A.İ. Mustafa BİRCAN Alata B.K.A.İ. Nesrin KARATAŞ Alata B.K.A.İ. Filiz BAYSAL Alata B.K.A.İ. Seyla TEPE Antalya B.A.T.E.M. Prof. Dr. A. Aytekin POLAT MKÜ. Ziraat Fakültesi

Projeden Beklenen Faydalar: Bu proje sonucunda Alata’da oluşturulacak genetik kaynak parseli ile B.A.T.E.M.’ de bulunan Yenidünya genetik kaynak parselinin emniyet duplikasyonu sağlanmış olacaktır. Aynı zamanda Alata’da kurulacak olan genetik kaynak parselinde bulunup B.A.T.E.M. ‘de bulunmayan çeşit ve genotipler kendilerine sağlanacak ve genetik çeşitliliğin artması da sağlanmış olacaktır.. B.A.T.E.M.’de bulunan Yenidünya Genetik Kaynak Parselindeki mevcut materyallerin morfolojik ve moleküler karakterizasyonu yapılmamıştır. Bu çalışmada tüm materyalin morfolojik ve moleküler karakterizasyonun yapılması ile genotip ve çeşitlerin birbirilerinden farklılıkları ya da benzerlikleri ortaya konularak daha sonra yapılacak ıslah çalışmalarına destek sağlanmış olacaktır. Çeşit ve genotiplerin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi neticesinde yörede yetiştirme amacına uygun çeşit önerisinde bulunulabilecektir. Kurulacak olan genetik kaynak parseli aynı zamanda kuruluşa gelen ziyaretçiler ve yöre çiftçilerinde Yenidünya yetiştiriciliği konusunda ilgi oluşturabilecek veya mevcut ilgi düzeylerinin artmasına neden olabilecektir.



Proje No : Proje Adı: Doğu Akdeniz Bölgesinde Şeftali- Nektarin Genetik

Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

Yürütücü Kuruluş: Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu İşbirliği Yapılan Kuruluş: Yalova Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma

Enstitüsü- Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2014-2019 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL):

2014 9500 TL 2015 10000 TL 2016 24200 TL 2017 11200 TL 2018 11200 TL

Proje Yürütücüleri:

Filiz BAYSAL Mustafa BİRCAN Hasan PINAR Atilla ATA Mustafa ÜNLÜ Nesrin KARATAŞ Selma ÖZYİĞİT Hakan Murat ÜNLÜ

Projeden Beklenen Faydalar: Ülkemizde şeftali ve nektarin üretimi son 10 yıl içerisinde önemli derecede artmış bulunmaktadır. Erkenciden geçciye kadar çok sayıda şeftali ve nektarin çeşidinin yetişebilmesine olanak sağlaması, değişen çeşit deseninden dolayı pazarda uzun süre bulunabilmesi, erken yaşta verime yatması, taze tüketiminin yanı sıra işlenebilmesi son yıllarda iyi pazar fiyatı oluşturmasına sebep olmuştur. Ancak bütün şartlar uygun olmasına rağmen dünya şeftali üretiminde söz sahibi olmamamız bu alanda yapılacak çalışmaların arttırmasını ve şeftali- nektarin üretiminde potansiyele sahip Doğu Akdeniz Bölgesinde (Adana, Hatay, K. Maraş, Mersin, Osmaniye) gerekli ilginin arttırılması ve tedbirlerin alınması sağlanacaktır. Böylelikle toplanan çeşit ve genotiplerin belirgin ve ayırt edici özellikleri tespit edilecek ve bunların hangi yetiştiricilik amacına uygun olabilecekleri amaçlarına hizmet edecektir. Bu sebeplerle teklif edilen proje söz konusu alanlarda yapılacak projelere altyapı teşkil edecek araştırmalara bitkisel materyal sunacaktır. Proje çerçevesinde proje çalışma konusu ile ilgili genç araştırıcılar yetiştirilecektir. Çalışma sonucunda üretilen bilgilerle uluslar arası literatüre, oluşturulacak olan genetik kaynak koleksiyonuyla gen kaynaklarına önemli katkılar sağlanmış olacaktır.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar


Proje No : Proje Adı: (Çatı Proje: Doğu Akdeniz Bölgesinde Meyve Genetik

Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu) Pikan Cevizi Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

Yürütücü Kuruluş: Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

İşbirliği Yapılan Kuruluş: Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü , Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü

Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01/01/2014-31/12/2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL): 2014 :4.500 TL 2015:9.000 TL 2016 :

24.100 TL 2017: 11.200 TL 2018: 11.200 TL Proje Yürütücüleri: Mustafa BİRCAN,

Hasan PINAR, Mustafa ÜNLÜ, Filiz BAYSAL, Mehmet ÖZDEMİR, Doç.Dr.Bilge YILDIRIM YILMAZ, Prof.Dr.Turgut YEŞİLOĞLU

Projeden Beklenen Faydalar: Ülkemizde yetiştiriciliğinin giderek önem kazandığı bir tür olan pikan cevizinin genetik çeşitliliğin doğru şekilde değerlendirilmesi çok önemlidir. Özellikle bitki ıslahında yeni tekniklerin geliştirilmesi ile hem genetik kaynakların korunup değerlendirilmesinde hem de yeni çeşit geliştirmede çok aşama kaydedilmiştir. Bunlar moleküler markörlerin ıslahta kullanımının yanında genetik kaynakların morfolojik karakterizasyona destek olarak kullanılması genetik kaynakların değerlendirilmesinde en büyük araç olmuştur. Ülkemize yurtdışından getirilen ve Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü ile kendi istasyonumuz parsellerinde bulunan pikan cevizi çeşitleri bir araya getirilerek pomolojik, morfolojik ve fenolojik değerlendirmelerle birlikte moleküler olarak tanımlanması yapılması amaçlanmaktadır.

Bu çalışma ile Doğu Akdeniz Bölgesi’nin sahil kesimlerini temsil edecek şekilde kurulacak pikan cevizi koleksiyon parseliyle pikan cevizi çeşitleri karakterize edilip performansları incelenecektir. Çeşitlerden bölgemiz için bahçe tesisi önerisi verilebilecektir. Diğer yandan bu çalışmanın sonucunda değerlendirme sonuçlarına göre pikan cevizi yetiştiriciliğinde yaşanan sorunların çözümüne yönelik incelenen çeşitlerle yeni ıslah programı hazırlanarak giderek üretim alanı genişleyen pikan cevizi için üretimin arttırımına yönelik katkı sağlanabilecektir.

DEVAM EDEN PROJELER



Proje No:

Proje Başlığı: Türkiye Florasında Yayılış Gösteren Doğal Cyclamen Türlerinin Toplanması, Muhafazası, Karakterizasyonu ve Değerlendirme Olanakları

Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Menemen - İZMİR

Başlama-Bitiş Tarihleri: 2011-2015

Projenin Toplam Bütçesi: 2011: 25000 TL 2012: 23000 TL

Proje Yürütücüsü: Dr. Gülden HASPOLAT

Yardımcı Araştırıcılar: Uzm. Salih GÖKKÜR

Proje Özeti

Bu projede Türkiye florasında doğal olarak yayılış gösteren Cyclamen türlerinin toplanması, muhafazası, karakterizasyonu ve değerlendirme olanaklarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. 2012 yılı nisan ayında Rize ve Trabzon illerinden Cyclamen coum Miller. ve Cyclamen parviflorum Pobed. türleri toplanarak ETAE muhafaza yastıklarına dikilmiştir. Yastıklarda bulunan proje materyalinin sökümü haziran ayında yapılmıştır. Yaz aylarında muhafaza edilen materyal, ekim ayında çap ve ağırlık değerleri belirlenerek yeniden yastıklara dikilmiştir. UPOV ve IPGRI’de Cyclamen cinsine ait bir tanımlama listesi bulunmadığından yaprak, çiçek, yumru ve tohum özelliklerini kapsayan bir tanımlama listesine yönelik gözlemler alınıştır. C. graecum Link., C. cilicium Boiss & Hildebr ve C. Hederifolium Aiton türlerinde çiçeğe yönelik karakterizasyon çalışmaları yapılmıştır. Türlerin yaprak çeşitliliğine göre tek bitki seçimleri yapılmaktadır.

AFA ADI : Biyolojik çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No:

TAGEM/IY/96/17/02/007

Proje Başlığı:

Bitki Genetik Kaynaklarının Generatif (Ex Sıtu, Tohum) Muhafazası

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Başlama – Bitiş Tarihleri Sürekli proje (5 yıllık dilim, 2009-2013 dönemi) Projenin Toplam Bütçesi(TL) 2009: 64.100 TL 2010: 49.850 TL

2011: 83.050 TL 2012: 40.850 TL 2013: 53.650 TL

Proje yürütücüsü Dr. Ayfer TAN Yardımcı Araştırıcılar Uz. Lerzan AYKAS

Dr. Necla TAŞ Dr. Neşe ADANACIOĞLU Uz. Erdinç OĞUR Dr. Ümmügülsün YILDIZ

Proje Özeti Türkiye’deki bitki genetik kaynakları (BGK) ve biyolojik çeşitliliğin kaybolmadan

saklanması, günümüz ve gelecekteki araştırıcıların kullanımına sunulması projenin amacını oluşturmaktadır. Bunu gerçekleştirmek için; BGK’nın generatif olarak gen bankası ortamında muhafazasını devam ettirmek için gerekli her türlü bilimsel ve teknik çalışmaları yürütmek, tohum örneklerinin canlılık testleri ve diğer tohum fizyolojisi çalışmalarını yapmak, tohum örneklerinin canlılık test yöntemleri bilinmiyor ise bu test yöntemleri ile ilgili araştırmaları yürütmektir. Biyolojik çeşitliliğin muhafazası saklanacak örneklerin döllenme ve muhafaza biyolojileri bağlı olarak ex situ veya in situ muhafaza stratejilerinin uygun metotlarından biri seçilerek yapılmaktadır.

Her yıl toplanan örnekler iki set halinde 0oC ve -18oC muhafazaya alınmaktadır. Muhafaza öncesi tohumlar kurutularak canlılık ve rutubet testleri yapılmaktadır. Muhafazaya alınan materyalde de periyodik olarak canlılık testleri yapılarak muhafazadaki materyal test edilmektedir. Muhafazadaki materyal talepler doğrultusunda araştırmalarda kullanılmak üzere dağıtılmaktadır. Muhafazaya alınan materyalin herbaryum örnekleri de Herbaryumda saklanmaktadır.

2012 yılında, toplam 812 adet materyal muhafazaya alınmıştır. Gen Bankasından toplam 747 adet materyalin dağıtımı yapılmıştır. Araştırma amaçlı yurtdışı kuruluş ve gen bankalarından 8 adet materyalin introdüksiyonu yapılmıştır. Ayrıca uzun süreli muhafazaya alınan 325 adet tohum örneği, emniyet koleksiyonuna dahil edilmek üzere hazırlanmıştır. 2012 yılında toplanan 300 adet bitki örneğinin herbaryumları hazırlanmış ve Ulusal Gen Bankası Herbaryumunda saklamaya alınmıştır.

(YENİ TEKLİFİ)

AFA ADI : Biyolojik çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No: TAGEM/IY/96/17/02/007

Proje Başlığı: Bitki Genetik Kaynaklarının Ex Situ Muhafaza Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Başlama – Bitiş Tarihleri Sürekli proje (5 yıllık dilim, 2014-2016 dönemi) Projenin Toplam Bütçesi(TL) 2014: 190.050 2015: 147.318

2016: 143.053 2017: 149.858 2018:152.769 Proje yürütücüsü Dr. Ayfer TAN Yardımcı Araştırıcılar Uz. Lerzan AYKAS


Proje Özeti Türkiye’deki bitki genetik kaynakları (BGK) ve biyolojik çeşitliliğin kaybolmadan

saklanması, günümüz ve gelecekteki araştırıcıların kullanımına sunulması projenin amacını oluşturmaktadır. Bunu gerçekleştirmek için; BGK’nın generatif olarak gen bankası ortamında muhafazasını devam ettirmek için gerekli her türlü bilimsel ve teknik çalışmalar yürütülecektir. Tohum örneklerinin canlılık testleri ve diğer tohum fizyolojisi çalışmaları yapılacak, tohum örneklerinin canlılık test yöntemleri bilinmiyor ise bu test yöntemleri ile ilgili araştırmalar yürütülecektir. Biyolojik çeşitliliğin muhafazası saklanacak örneklerin döllenme ve muhafaza biyolojileri bağlı olarak ex situ veya in situ muhafaza stratejilerinin uygun metotlarından biri seçilerek yapılacaktır.

1. Materyal Ulusal program çerçevesinde toplanan ülkemizde mevcut yerel çeşitler ve/veya köy

populasyonları, doğal florada mevcut yabani türler ve geçit formlarının yanı sıra özel amaçlar için geliştirilmiş çeşitler ve bazı önemli karakterlere sahip ıslah materyali projenin materyalini oluşturmaktadır.

2. Metot Ulusal Gen Bankasında gerek muhafaza öncesi ve gerekse muhafaza sırasında ve

sonrasında yürütülen çalışmalar uluslararası standartlara göre yürütülecek olup, Proje kapsamında yürütülecek çalışmalar; herbaryum ve tanımlama, muhafaza, materyal değişimi ana başlıkları altında toplanabilir.

Her yıl toplanacak örnekler iki set halinde 0oC ve -18oC muhafazaya alınacaktır. Muhafaza öncesi tohumlar kurutularak canlılık ve rutubet testleri yapılacaktır. Muhafazaya alınan materyalde de periyodik olarak canlılık testleri yapılarak muhafazadaki materyal test edilecektir. Muhafazadaki materyal talepler doğrultusunda araştırmalarda kullanılmak üzere dağıtılacaktır. Muhafazaya alınan materyalin herbaryum örnekleri de Herbaryumda saklanacaktır.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No: TAGEM/TBAD/12/A01/P01/004 Proje Başlığı:

Bitki Genetik Kaynaklarının Ultra Soğuk Koşullarda Dondurularak Muhafaza Edilmesi (Kryoprezervasyon) Araştırmaları


Başlama – Bitiş Tarihleri Sürekli proje (5 yıllık dilim, 2012-2016 dönemi) Projenin Toplam Bütçesi(TL) 2012:40.000 TL 2013:10.000 TL 2014:10.000 TL

2015:10.000 TL 2016:10.000 TL

Proje Lideri Erdinç OĞUR Proje Yürütücüleri Dr. Neşe ADANACIOĞLU Proje Özeti

Ülkemiz üç önemli coğrafik bölgenin kesiştiği bir bölgede bulunması nedeniyle, bitki genetik kaynakları açısından çok zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Özellikle, tarımı yapılan türlere ait bitki genetik kaynaklarındaki çeşitliliğin korunması, bitkisel üretimin sürdürülebilirliği bakımından son derece önemlidir. Kryoprezervasyon, biyolojik materyalin canlı olarak dondurulup ultra düşük sıcaklıklarda sıvılaştırılmış gazların likit veya buhar fazında uzun süre muhafaza edilmesi olarak tanımlanır.

Bu çalışmada, özellikle inatçı (rekalsitrant) tohumlu türlerin, tohumlarında çimlenme sorunu olan veya vejetatif olarak muhafaza edilmelerinde zorluklar yaşanan bazı kültür bitkilerinin dondurularak muhafaza edilme imkânlarının araştırılması amaçlanmıştır. Projenin öncelikli hedefi Türkiye nane (Mentha sp.) ve sarımsak (Allium sativum L.) genetik kaynaklarının kryoprezervasyon ile muhafaza altına alınarak kryobankada saklanmasıdır.

Çalışma materyali olarak Genotip 74, Gömeç ve Çandarlı nane yerel çeşitleri ile Kastamonu-Taşköprü ve Balıkesir-Savaştepe sarımsak yerel çeşitleri kullanılmıştır. 2012 yılında bu materyallerin BGK-Muhafaza bahçesinde vejetatif olarak saklanma ve bakım çalışmaları sürdürülmüştür. Nane materyaline ait üç popülasyon mikro çoğaltım işlemleri ile aylık periyotlarla alt kültüre alınarak çoğaltılmış ve in vitro steril stok kültürler korunmuştur. Ayrıca, 2011 yılında nane ve sarımsak materyalinin her iki popülasyonuna uygulanan vitrifikasyon yöntemine göre kryoprezervasyon protokolleri bu yıl aynen tekrarlanmıştır. Kryoprezervasyon yöntemiyle korunan materyaller rejenerasyon ortamına aktarılarak yeniden kültür elde etme çalışmaları yürütülmüştür. Rejenerasyon çalışmalarında nanenin Gömeç popülasyonunun 30 adet eksplantından 3, Genotip 74 popülasyonunun 30 adet eksplantından 1 tanesinde canlanma ve bitki oluşumu izlenmiştir. Nane ve sarımsak materyallerinin sürgün uçlarının canlılık değerlendirmesi için halen kallus oluşturma ve bitki oluşturma gözlemleri devam etmektedir.



Proje No: TAGEM / TA /08 / 06/ 01 / 014

Proje Başlığı: TAHIL GENETİK KAYNAKLARI ARAŞTIRMA PROJESİ

Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Başlama-Bitiş Tarihleri: 2009 - 2013

Projenin Toplam Bütçesi(TL)

2009- 9.622 TL 2012- 13.233 TL 2010- 11.550 TL 2013- 16.233 TL 2011- 12.685 TL

Proje Yürütücüsü: Dr. Hatice GEREN

Yardımcı Araştırıcılar: Uzm. Riza ÜNSAL

Nurgül SARI

İsmail SEVİM

Yasemin AKSU

Aydın İMAMOĞLU

Proje Özeti:

Bu projeye ait çalışmalar, Enstitü'nün kuruluş ile başlamış, 1979 yılından itibaren ayrı bitki gruplarına dayalı ülkesel proje şeklinde sürdürülmüştür. Proje çerçevesinde yapılan çalışmalar sonucunda yurdumuzdan toplanan on binden fazla örnek tanımlanarak uzun süreli muhafazaya alınmıştır.1055 Zea mays tohum örneğinde karakterizasyon çalışması tamamlanmıştır. Ayrı bir proje olarak hazırlanmasına rağmen, bu proje içinde değerlendirilen 193 Avena sp. tohum örneğinde karakterizasyon/değerlendirme çalışmaları yapılmıştır. 1997–1998 döneminde 119 Hordeum sp. tohum örneğinde karakterizasyon çalışması sonuçlandırılmıştır.

Bu yıl, buğday genetik kaynakları çalışmaları kapsamında ulusal gen bankasından 25 adet tohum örneği alınmıştır. Çıkışı sağlanan 17 adet tohum örneğinden 15 adedinde yeterli tohum elde edilmiş olup, uzun süreli muhafaza için ulusal gen bankasına teslim edilmiştir. 2010-2011 yılı gen kaynakları üretim/yenileme çalışmasından kalan 3 adet tohum örneğinin üretim/yenilemesi yapılıp teslim edilmiştir. Arpa genetik kaynakları çalışması kapsamında 41 adet örnekte üretim yenileme yapılmıştır. Mısır Genetik Kaynakları çalışmalarında ise; bitki toplama programından gelen 4 adet mısır tohum örneğinde üretim/yenileme çalışması yapılmıştır. 29 Eylül 2012 tarihleri arasında Denizli, Muğla, Burdur ve Antalya illeri ve ilçelerini kapsayan bitki toplama programı gerçekleştirilmiştir. Bu toplama programında köylerde yetiştirilen köy populasyonlarının toplanması hedeflenmiştir. Bu kapsamda 3 adet Triticum, 6 adet Avena, 3 adet Zea, 2 adet Secale ve 4 adet Hordeum örneği toplanmıştır.

(YENİ TEKLİFİ)



Proje No:

Proje Başlığı: TAHIL GENETİK KAYNAKLARI ARAŞTIRMA PROJESİ


Başlama-Bitiş Tarihleri: 01/01/2014 - 31/12/2018

Projenin Toplam Bütçesi: 2014- 29425 TL 2017- 35285 TL 2015- 30375 TL 2018- 37460 TL 2016- 33225 TL

Proje Yürütücüsü: İsmail SEVİM

Yardımcı Araştırıcılar: Dr. Hatice GEREN

Uzm. Seda PELİT

Uzm. Riza ÜNSAL

Uzm. Serhat AKSU

Dr. Hakan HEKİMHAN

Ergül AY ÖZTÜRK

Aydın İMAMOĞLU

Proje Özeti:

Bu projenin amacı: Türkiye’nin ıslah edilmemiş, kültürü yapılan tahıl çeşitleri ve bunların yabani akrabalarının sörveyi, toplanması, üretim/yenilemesi, değerlendirilmesi, bunlara ait bilgilerin işlenmesi, uzun süreli saklanması ve istenildiğinde araştırmacılara sunulmasıdır.Türkiye iklimi ve coğrafik yapısı ile bitki çeşitliliği bakımından çok zengin bir ülke olup aynı zamanda birçok bitki türlerinin de gen merkezi durumundadır. Dolayısı ile tahıl genetik kaynakları türleri bakımından da çok çeşitliliğe sahiptir. Projemizin amacı; tahıl türlerine ait bu materyallerin toplanması, üretim/yenilemeye alınması çalışmalarının yanı sıra karakterizasyon ve değerlendirme çalışmalarının da yapılarak uzun süreli muhafazada saklanması, zaman zaman gerek yurtiçi ve gerek ise yurtdışındaki araştırmacıların hizmetine sunulması, elde edilen bilgilerin dökümantasyonudur. Projesi kapsamında Ulusal Tohum Gen Bankasından alınan yabani ve kültür formu tahıl türlerinin üretim/yenilemesi ve karakterizasyonu gerçekleştirilmiş, ayrıca bitki toplama programları ile elde edilen kültür ve yabani formda Triticum, Aegilops, Hordeum, Avena ve Zea mays gibi çeşitli tahıl türlerinde çok sayıda üretim/yenileme çalışmaları yapılmıştır.



Proje No: TAGEM/IY/96/17/05/001 Proje Başlığı: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ GENETİK KAYNAKLARI

ARAŞTIRMA PROJESİ Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Menemen-

İZMİR

İşbirliği Yapılan Kuruluş: Gıda Tarım ve Hayvancılık İl müdürlükleri (Toplama çalışmaları)


Projenin Toplam Bütçesi: 50800TL

Projenin 2013 Yılı Bütçesi: 10500TL

Proje lideri Dr. A. Şemsettin TAN

Proje Yürütücüleri: Dr. Ayfer TAN, Mehmet ALDEMİR, Ayşegül ALTUNOK, Dr. Ali PEKSÜSLÜ, Uz. Abdullah İNAL, İsmail YILMAZ, Hasan Kartal ve Uz. Lerzan AYKAS

Proje Özeti

Toplama Çalışmaları: Bu yıl toplama çalışmaları kapsamında toplam olarak 81 adet materyal toplanmıştır. Bursa (Yenişehir, Merkez ve İnegöl)’dan toplam olarak 19 adet çerezlik ayçiçeği (Helianthus annuus L.); Ayrıca, Denizli (1), Kastamonu (2), Çorum (1) ve Samsun (1)’dan toplam olarak 5 ayçiçeği; Muğla (3) ve Denizli (1)’den 4 adet susam (S. indicum L.); ayrıca, toplama programında yine Bursa (Yenişehir)’dan 1 adet domates (Arnavut biberi), 1 adet kırmızı dolmalık biber, 1 adet kıl sivri biber, 1 adet Demre biberi, 1 adet çarliston biberi ve 1 adet yağlık/salçalık biberi de toplanmıştır. Tarım İl Müdürlükleri ile protokol çerçevesinde İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri tarafından bu yıl Balıkesir (Kepsut)’den 1, Uşak’tan 2 adet susam (S. indicum L.); Samsun (Vezirkörü)’dan 7 adet kenevir (Cannabis sativa L.), Aksaray’dan 1, Erzurum’dan 21, Uşak’tan 2 ve Muğla’dan 1 adet çerezlik ayçiçeği (Helianthus annuus L.); Karabük’ten 2, Sinoptan 1 adet keten (L. Usitatisimum L.,); Konya-Hadım’dan 1 adet tömbeki tütünü; Uşak’tan 9 adet buğday örneği toplanarak kuruluşumuza iletilmiştir.

Üretim / Yenileme Çalışmaları: 2012 yılında 2 adet ayçiçeği ve 133 adet tütün (Nicotiana tabaccum L.) örneğinin üretim/yenilemeleri yapılarak, üretilen örnekler Ulusal Gen Bankasında uzun süreli muhafazaya alınmak üzere BGK Bölümüne aktarılmıştır. Üretim - yenileme çalışmaları kapsamında ayçiçeği, susam ve tütün türlerinde üretim yenileme çalışmaları yapılan örneklere ait ön değerlendirme yapılarak, bazı önemli özellikler kaydedilmiştir.

Karakterizasyon / Değerlendirme Çalışmaları: Bu yıl üretim yenileme çalışmaları yürütülen 89 adet Denizli ve 21 adet Erzurum çerezlik ayçiçeği (Helianthus annuus L.) ve üretim yenileme çalışması yapılan 133 tütün örneğinde aşağıda belirtilen 35 karakter (UPOV kriterleri) dikkate alınarak karakterizasyon çalışması gerçekleştirilmiştir.

Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları projesinin alt projesi olarak yürütülen “Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Türkiye Orijinli Keten (Linium usitatissmum L.) Genetik Kaynaklarının Karakterizasyonu ve Ön Değerlendirilmesi” projesi kapsamında yağlık ve liflik gruptaki ümitvar bazı materyalin verim denemelerinde değerlendirme çalışması yürütülmüştür.

(YENİ TEKLİFİ)



Proje No: TAGEM/IY/96/17/05/001 Proje Başlığı: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ GENETİK

KAYNAKLARI ARAŞTIRMA PROJESİ Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü,

Menemen-İZMİR

İşbirliği Yapılan Kuruluş: Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Md. (Materyal toplama)


Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL): 2014 2015 2016 2017 2018

125180 27090 28700 30510 32970

Proje Lideri: Dr. A. Şemsettin TAN

Proje Yürütücüleri: Dr. A. Şemsettin TAN

Dr. Ayfer TAN, Mehmet ALDEMİR, Ayşegül ALTUNOK, Dr. Ali PEKSÜSLÜ, Uz. Abdullah İNAL, İsmail YILMAZ, Hasan Kartal ve Uz. Lerzan AYKAS

Proje Özeti: Ülkemiz, kültür bitkilerinin farklılaşma merkezlerinden "Ortadoğu Merkezi" ve "Akdeniz Merkezi" içinde yer almaktadır. Dolayısıyla diğer bazı bitki gruplarında olduğu gibi, endüstri bitkileri grubuna giren türlerin bir kısmı da geniş bir varyasyon göstermektedir. Gerek ıslah çalışmaları, gerekse diğer bitkisel araştırmalar için, bu materyalin genetik kaynak niteliği taşıdığı açıktır. Bu sebeple de, söz konusu materyalin günümüzde ve gelecekte yararlanılmak üzere, kaybının önlenmesi ve korunması gerekmektedir. Ele alınmış olan bu proje ile, bu gereklilik genelinde, endüstri bitkileri grubuna dahil ve bir kısmı geniş varyasyona sahip türlerin, öncelikler esas alınarak surveyinin yapılması, toplanması, miktar ve canlılığını arttırmak için üretilip/yenilenmesi, özelliklerinin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve uzun süreli muhafazasının sağlanması amaçlanmaktadır.

Materyal : Türkiye’nin değişik yörelerinde dağılış gösteren, yerel çeşit olarak ekilen endüstri bitkileri ve bunların yabani akrabaları ile endüstride kullanım potansiyeline sahip, doğal florada mevcut endüstri bitki türleri ve bunların ETAE Ulusal Bitki Gen Bankası’nda muhafaza

edilen tohum örnekleri projenin materyalini oluşturmaktadır.

Metot

Survey ve Toplama: Endüstri bitkilerinin yayılış alanları ile yerel çeşit olarak ekilen endüstri bitkilerinin tespiti ve bunların toplanması. Toplanan materyal ve yabani türlerin teşhisleri Davis (1982)’e göre yapılacaktır. Ayrıca, İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri ile yapılan protokol çerçevesinde, İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri tarafından toplanacak endüstri bitkileri materyali de ETAE Ulusal Gen Bankası’nda muhafazaya alınacaktır.Toplama rastgele örnekleme yöntemi ile yapılacak, toplama yöresinde populasyonun varyasyon modelindeki aşırı sapmaların gözlendiği varyantlar selektif olarak örneklenerek (amaçlı örnekleme) materyale ilişkin toplama bilgileri Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünün Bitki Gen Kaynakları çalışmalarının standart formatlarına işlenenecektir.

Üretim ve Yenileme: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Gen Bankasında muhafaza edilen endüstri bitkileri türlerinden, çimlenme gücü düşen ve/veya miktarı azalan örnekler ile toplama programlarından gelen ve tohum miktarı uzun ve orta süreli muhafazaya yeterli olmayan, örnekler bu çalışmanın üretim materyalini oluşturacaktır. Üretim-yenileme sırasında döllenme biyolojilerine dikkate alınarak, üretim yenileme çalışmaları gerektiğinde izolasyon uygulanarak yapılacaktır. Üretim yenileme çalışmalarında örneklere ait tohumlar direkt olarak arazide planlanan yerlerine ekilecektir. Ayrıca, gerekli görülmesi durumunda üretim yenileme işlemi kontrollü koşullarda yapılacak veya önceden tüplerde yetiştirlen fideler tarlaya nakledilerek üretim gerçekleştirilecektir. Üretim yenileme işlemi sırasında türe ilişkin bazı karekterlerin gözlemi yapılacaktır.

Karekterizasyon: Endüstri bitkileri grubuna giren türlerin karekterizasyonunda kalıtımı yüksel morfolojik karekterler gözlenerek, karekterizasyonda IPGRI - CORESTA ve UPOV tanıtım listeleri kullanılacaktır (Anon., 1981; Anon., 1985). Karekter gözlem analizlerinde ise çoklu değişken analizlerinden Ana bileşen Analizi (Tan, 1983) kullanılacaktır. Örnekler içindeki farklı form gruplarını ayrıntılı belirlemek için gözlenen karakter verileri Ana Bileşen Analizi (ABA) kullanılarak analiz yapılacaktır.



Proje Başlığı Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi - Türkiye Orijinli Keten (Linum usitatissmum L.) Genetik Kaynaklarının Karakterizasyonu ve Ön Değerlendirmesi Alt Projesi


Başlama-Bitiş Tarihleri 2009-2013

Projenin Toplam Bütçesi(TL) 2009: 13.000 TL 2010: 14.000 TL

2011: 15.000 TL 2012: 16.000 TL

Proje Yürütücüsü Abdullah İnal

Yardımcı Araştırıcılar Dr. Ali Peksüslü, İsmail Yılmaz, Hasan Kartal

Proje Özeti

Bu projenin amacı, keten genetik kaynaklarımızın karakterize edilmesi, ön verim ve verim çalışmaları ile değerlendirilmesi ve üretilip yenilenmesidir. Projenin başlangıç materyali, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE) Ulusal Gen Bankasında muhafaza edilen, ülkemizde geçmişte keten yetiştiriciliği yapılan yörelerden toplanmış olan, yerel çeşit niteliğinde 155 keten populasyonudur.

Proje kapsamında 2009 ve 2010 yıllarında, materyalin tümünde karakterizasyon, orta ve uzun süreli muhafaza için üretim ve yenileme çalışmaları tamamlanmıştır. 2010 yılında ayrıca, 2007 yılındaki ön çalışmalar ve 2009 yılındaki gözlem ve verilere göre ümitvar olarak belirlenen materyal ile deneme kurularak bazı önemli agronomik özellikler yönünden ön değerlendirmeye (ÖD) alınmıştır.

Projenin 2011 yılı çalışma döneminde, 2009 ve 2010 yılı karakterizasyon çalışmaları ve 2010 yılı ÖD sonuçlarına göre ümitvar olarak belirlenen hatlarla Yağlık Keten Verim Denemesi (YKVD) ve Liflik Keten Verim Denemesi (LKVD) kurulmuştur. YKVD’nde, materyalin yan dal sayısı hariç, diğer özelikler yönünden, istatistiksel olarak farklı olduğu ortaya çıkmıştır. Tohum verimi yönünden ilk üç sırasıyla şöyle belirlenmiştir: Sarı-85 (263 kg/da), KY33 ve KY21 (238 kg/da). LKVD’nde, materyalin, ele alınan tüm özellikler yönünden, istatistiksel olarak farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Sap verimi bakımından ilk üç, sırasıyla şöyledir: Rolin (350 kg/da), KL17 (327 kg/da) ve KL 03 (288 kg/da).

Projenin 2012 yılı çalışma döneminde, 2011 yılında YKVD ve LKVD çalışması yürütülen hatlarla Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü olarak ikinci yıl verim denemeleri kurulmuştur. Alınan gözlemler: bitki boyu, %50 çiçeklenme gün sayısı, fizyolojik olgunluk gün sayısı, kapsülde tohum sayısı, bin tane ağırlığı, tane verimi, sap verimi, yağ oranı. YKVD materyali: 2010 yılı ÖD çalışmasından yağlık 27 materyalden ümitvar 11 hat, 2010 yılı

karakterizasyon çalışmalarında yağlık ümitvar 7 hat ve Sarı-85, Antares ve Sandra standart çeşitleri (toplam 21 materyal). YKVD’nde, materyal, kapsülde tohum sayısı dışında, diğer özelikler yönünden, istatistiksel olarak farklılık göstermiş, tohum verimi en yüksek olan Antares standart çeşidini (237 kg/da), KY03 (226 kg/da) ve KY25 (213 kg/da) hatları izlemiştir. LKVD materyali: 2010 ÖD çalışmasında liflik grupta yer alan 14 materyalden, ümitvar 11 hat, 2010 yılı karakterizasyon çalışmasından ümitvar 3 hat ve Hermes, Rolin ve Jitka standart çeşitleri (toplam 17 materyal). LKVD’nde, YKVD’ne paralel olarak, materyalin, kapsülde tohum sayısı hariç, diğer tüm özellikler bakımından, istatistiksel olarak farklı olduğu belirlenmiştir. Sap verimi yönünden en yüksek değerler, sırasıyla Rolin (353 kg/da), KL03 (324 kg/da) ve KL 17’den (304 kg/da) alınmıştır.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar

PRGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TA/03/03/01/04

Proje Başlığı Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Başlama - Bitiş Tarihleri 2009-2013(Sürekli)

Projenin Toplam Bütçesi 2009: 13180 TL 2010: 13230 TL 2011: 13280 TL 2012: 12880 TL 2013: 12880 TL

Proje Yürütücüsü Dr. Hüseyin ÖZPINAR


Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL

Uzm. Ali Alptekin ACAR

Uzm. Serhat AKSU

Uzm. Yasemin AKSU

Uzm. Ergül AY

Proje Özeti

Çok çeşitli nedenlerle erozyona uğrayan ve kaybolma tehlikesi bulunan yem bitkisi cins ve türlerinin toplanması, üretilmesi ve uzun süreli muhafaza altına alınması, buna bağlı olarak var olan materyalin, bitki üzerinde çalışan araştırıcıların hizmetine sunulması ve daha ileri aşamalarda gelecek kuşaklara yem bitkileri bakımından zengin bir genetik stok bırakılması projenin amaçlarını oluşturmaktadır.

Yem bitkilerinin toplanması, üretilmesi ve değerlendirilmesi çalışmaları 1964 yılında başlatılmıştır. 1978 yılından itibaren, Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi kapsamında çalışmalar sürdürülmektedir. 1964-2001 yılları arasında yaklaşık 10.070 adet farklı türlere ait yem bitkisi toplanmıştır. Miktar bakımından uzun süreli saklama için yeterli olmayanlar ile, generatif muhafaza ünitesinde miktarı azalan ya da çimlenme güçleri azalan 11.362 adet tohum örneğinde üretim yenileme çalışmaları yapılmıştır.

2012 yılında üretim-yenileme programına alınan toplam 16 materyalin tümü tohum miktarlarının muhafaza için yeterli olmaması nedeniyle 2012-2013 yılında yürütülecek olan yem bitkileri üretim - yenileme programına aktarılmıştır.2012 yılında Lathyrus cinsine ait 3 adet, Lupinus cinsine ait 1 adet, Pisum cinsine ait 2 adet, Vicia cinsine ait 1 adet materyalin üretim-yenilemesi yeterli çıkış sağlanamaması nedeniyle gerçekleştirilememiştir.

(YENİ TEKLİF)


PRGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları


0Proje Başlığı Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi


Başlama - Bitiş Tarihleri 2014-2018 (Sürekli)

Projenin Toplam Bütçesi

2014: 22.000 TL 2015: 24.450 TL

2016: 25.900 TL 2017: 23.550 TL

2018: 24.250 TL



Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL

Uzm. Ali Alptekin ACAR

Uzm. Serhat AKSU

Uzm. Yasemin AKSU

Uzm. Ergül AY

Araştırmanın Amacı ve Gerekçesi:

Ülkemizdeki yem bitkileri genetik kaynaklarını toplayarak uzun süreli muhafazaya almak ve Ulusal Gen Bankasında miktarı azalan ya da çimlenme yüzdesi düşen materyalin üretimini yapmaktır. Ayrıca mevcut bitki genetik kaynakları materyalinde karakterizasyon ve değerlendirme çalışmaları yapmak bu projenin amaçları arasındadır.

Materyal ve Metot:

Projenin materyalini, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde bulunan Ulusal Gen Bankası yem bitkileri materyali ile çeşitli bitki toplama programlarından gelecek olan tohum örnekleri projenin materyalini oluşturacaktır.

Türkiye’nin farklı bölgelerinde doğal floradan hedef bazı baklagil ve buğdaygil yem bitkileri genetik kaynaklarının toplaması yapılacaktır. Yeterli miktarda tohumu toplanan materyal muhafaza edilmek üzere Ulusal Gen Bankası’na teslim edilecektir. Tohumu yeterli olmayanlar ise tohum çoğaltımı gerçekleştirildikten sonra gen bankasına kazandırılacaktır.

Ayrıca toplama programları çerçevesinde, toplama önceliği türlere ait olan yerel populasyonlar ve çeşitler için bölgeler belirlenecek ve gidilecek bölgedeki tarım kuruluşları ile işbirliği yapılarak araziden ya da çiftçi ambarından örnekler alınacaktır.

Daha önce toplanan materyalde miktarları azalan veya çimlenme yüzdeleri düşenlerin üretim-

yenilemeleri gerçekleştirilecektir.

Çoğaltımı ve üretim-yenilemesi yapılan materyal üzerinde yüksek kalıtımlı bitki özelliklerine göre, çiçek rengi, çiçeklenme zamanı, büyüme özelliği, karakterizasyon çalışmaları gerçekleştirilecektir.

Tarlada yapılacak üretimlerde, ekim yeterli tohum içeren örnekler deneme mibzeri ile; az miktarda olanlar: elle sıraya ekim yapılacaktır. Ekimler; 5 m uzunluk, 30 cm sıra arası (üzerinde çalışılan yem bitkisi türüne bağlı olarak değişmekle beraber) şeklinde parsellere yapılacaktır.

Hasat, tohumların tam olgunlaştığı ancak tohum dökmelerinden önce gerçekleştirilecektir.

Küçük tohumlu ve tohum miktarları az olan örneklerde ise tohum çimlendirilmeleri multipotlarda yapılacak, fideler yatsılara ve ya seralarda gerçekleştirilecektir.

Yabancı döllenen materyalde ise mesafe izolasyonu yapılacak veya izolasyon kabinleri kullanılacaktır.Islah materyalinde kullanılabilecek materyalde derlendirme çalışmaları planlanabilecektir. Değerlendirme kriterleri önemli agronomik özellikler açısından gerçekleştirilecektir. Karakterlerin seçilmesinde Uluslararası Bitki Genetik Kaynakları Yem Bitkileri Tanımlama Listesinde (IBPGR) yararlanabilecektir.

Yem bitkilerinin toplanması, üretilmesi ve değerlendirilmesi çalışmaları 1964 yılında başlatılmıştır. 1978 yılından itibaren, Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi kapsamında çalışmalar sürdürülmektedir. 1964-2001 yılları arasında yaklaşık 10.070 adet farklı türlere ait yem bitkisi toplanmıştır. Miktar bakımından uzun süreli saklama için yeterli olmayanlar ile, generatif muhafaza ünitesinde miktarı azalan ya da çimlenme güçleri azalan 11.362 adet tohum örneğinde üretim yenileme çalışmaları yapılmıştır.

Sürekli olan bu proje ile, Türkiye florasında bulunan yem bitkileri genetik kaynakları materyalinin muhafaza altına alınması ile kaybolma tehlikesi önlenecektir. Materyal üzerinde yapılacak değerlendirme çalışmaları sayesinde önemli özelliklere sahip olanlar ıslah çalışmalarına temel teşkil edebilecek ve yeni çeşitlerin geliştirilmesinde katkı sağlayabilecektir.


PRGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No

Proje Başlığı Meyve Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş EGE TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

Başlama - Bitiş Tarihleri 01/01/2012 - 31/12/2012 (1964-; 2009-2013)


Proje Yürütücüsü Erol KÜÇÜK

Yardımcı Araştırıcılar Uzm. Andaç ÇAVDAR, Celal ŞAFAK, Deniz AKSOY, Fatih ÇAGIR, Uzm. Müge ŞAHİN, Uzm. Mürşide TURANLI

Proje Özeti

Anadolu; günümüzde yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan meyve türlerinin önemli bir kısmının (elma, armut, ayva, kiraz, vişne, erik, badem, ceviz, fındık, antepfıstığı, kestane, üzüm ve nar gibi) gen merkezi; bazı meyve türlerinin ise; uzun yıllardan beri kültürü yapıldığı için genetik çeşitlilik merkezidir. Meyve genetik kaynaklarındaki çeşitlilik; kültür çeşitlerinin kullanımının yaygınlaşması, yabani ve yerel çeşitlerde aşılama uygulamaları, ormancılık uygulamaları, şehirleşme gibi nedenlerden dolayı sürekli erozyona maruz kalmaktadır. Bu çeşitliliğin korunması ve gelecek nesillere aktarılması için, meyve genetik kaynaklarının surveyi, toplaması, yerinde (in situ) ve arazi gen bankalarında (ex situ) muhafaza edilmesi ve değerlendirmesi, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’ne (TAGEM) bağlı Araştırma Enstitüleri tarafından koordineli olarak yürütülmektedir. Bu konudaki çalışmalar Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde (ETAE) 1964 yılından beri sürdürülmektedir. 1964-1994 yılları arasında ise program ETAE tarafından koordine edilmiştir. Halen gerek ETAE gerekse meyve genetik kaynakları konusunda diğer araştırma enstitü ve istasyonlarına ait dökümantasyon işlemleri ETAE Bitki Genetik Kaynakları Bölümü’nce yürütülmektedir.TAGEM bünyesinde meyve genetik kaynakları konusunda çalışan enstitüler arasında, türler bazında muhafazadan birinci, ikinci derecede ve bazı türler için ise, yöresel muhafazadan sorumlu enstitüler belirlenmiş ve koordinasyon oluşturulmuştur. ETAE, erik, vişne, badem, kestane, nar ve ayva türlerinde muhafazadan birinci derecede sorumlu kuruluş; şeftali genetik kaynakları muhafazasında ise ikinci dereceden sorumlu kuruluş olarak çalışmalarını sürdürmektedir.ETAE meyve genetik kaynakları çalışmaları kapsamında 1964 yılından beri gerçekleştirilen survey, toplama, introdüksiyon çalışmaları sonucu 3177 örnek belirlenip kayıt altına alınmıştır. Bu örneklerin bir kısmı koordinasyon kapsamında diğer enstitülerce muhafaza edilmek üzere gönderilmişlerdir.

Bu araştırma projesi kapsamında ETAE’nin muhafazasından sorumlu olduğu türlerde, mevcut örneklerin arazi gen bankalarında muhafazası sürdürülmekte; yeni survey, toplama programları gerçekleştirilmektedir. Arazi gen bankasında mevcut olan ve yeni alınan bazı örneklerde de değerlendirme çalışmaları sürdürülmektedir.

(YENİ TEKLİFİ)



Proje No : Proje Adı: Meyve Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Yürütücü Kuruluş: EGE TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ İşbirliği Yapılan Kuruluş:- Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01/01/2014-31/12/2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL):

2014: 107.000 2015: 101.000 2016: 110.000 2017:109.000 2018: 110.000


Dr.Ertuğrul ARDA, Dr. Erol KÜÇÜK, Uz. Andaç ÇAVDAR, Celal ŞAFAK, Deniz AKSOY, Fatih ÇAĞIR, Uz. Müge ŞAHİN, Uz. Mürşide TURANLI

Projeden Beklenen Faydalar:

Anadolu; günümüzde yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan meyve türlerinin önemli bir kısmının (elma, armut, ayva, kiraz, vişne, erik, badem, ceviz, fındık, antepfıstığı, kestane, üzüm ve nar gibi) gen merkezi; bazı meyve türlerinin ise uzun yıllardan beri kültürü yapıldığı için genetik çeşitlilik merkezidir.

Meyve genetik kaynaklarındaki çeşitlilik; kültür çeşitlerinin kullanımının yaygınlaşması, yabani ve yerel çeşitlerde aşılama uygulamaları, ormancılık uygulamaları, şehirleşme gibi nedenlerden dolayı sürekli erozyona maruz kalmaktadır. Bu çeşitliliğin korunması ve gelecek nesillere aktarılması için, meyve genetik kaynaklarının surveyi, toplaması, yerinde (in situ) ve arazi gen bankalarında (ex situ) muhafaza edilmesi ve değerlendirmesi, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’ne (TAPGEM) bağlı Araştırma Enstitüleri tarafından koordineli olarak yürütülmektedir. Bu konudaki çalışmalar Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde (ETAE) 1964 yılından beri sürdürülmektedir. 1964-1994 yılları arasında ise program ETAE tarafından koordine edilmiştir. Halen gerek ETAE gerekse meyve genetik kaynakları konusunda diğer araştırma enstitü ve istasyonlarına ait dökümantasyon işlemleri ETAE Biyolojik çeşitlilik ve Bitki Genetik Kaynakları Bölümü’nce yürütülmektedir.

TAPGEM bünyesinde meyve genetik kaynakları konusunda çalışan enstitüler arasında, türler bazında muhafazadan birinci, ikinci derecede ve bazı türler için ise, yöresel muhafazadan sorumlu enstitüler belirlenmiş ve koordinasyon oluşturulmuştur. ETAE, erik, vişne, badem, kestane, nar ve ayva türlerinde muhafazadan birinci derecede sorumlu kuruluş; şeftali genetik kaynakları muhafazasında ise ikinci dereceden sorumlu kuruluş olarak çalışmalarını sürdürmektedir.

ETAE meyve genetik kaynakları çalışmaları kapsamında 1964 yılından beri gerçekleştirilen survey, toplama, introdüksiyon çalışmaları sonucu 3177 örnek belirlenip kayıt altına alınmıştır. Bu örneklerin bir kısmı koordinasyon kapsamında diğer enstitülerce

muhafaza edilmek üzere gönderilmişlerdir.

Bu araştırma projesi kapsamında ETAE’nin muhafazasından sorumlu olduğu türlerde, mevcut örneklerin arazi gen bankalarında muhafazası sürdürülmekte; yeni survey, toplama programları gerçekleştirilmektedir. Arazi gen bankasında mevcut olan ve yeni alınan bazı örneklerde de değerlendirme çalışmaları sürdürülmektedir.

Anadolu, elma, armut, ayva, kiraz, vişne, erik, badem, ceviz, fındık, antepfıstığı, üzüm ve nar gibi pek çok meyve türünün orijin merkezlerinden biridir. Kayısı ve şeftali gibi bazı ılıman iklim meyve türleri ise, binlerce yıl önce Türkiye'ye getirilmiştir. Başka ülkelerden introdüksiyonu yapılan standart çeşitlerin yetiştiricilikte kullanılması, orman açmaları, ağaç kesmeler, doğal afetler, kamu kuruluşlarının yer ve maddi darboğazları nedeni ile koleksiyonlarında sadece ticari çeşitleri bulundurmak istemeleri, aşılamalar ve yöresel çeşitleri elimine etmeleri gibi farklı nedenlerden dolayı çok zengin olan meyve-bağ genetik kaynağı varlığımız hızlı bir şekilde erozyona uğramaktadır.

Bu projenin amacı; Türkiye'de yayılış gösteren yabani meyve türleri, geçit formları, yöresel veya gelişmiş çeşitlerin surveyi, toplanması, muhafazası, değerlendirilmesi, üretimi, ve gerektiğinde bilgilerin araştırıcılara sağlanmasıdır.

Çarpık kentleşme, köyden şehre göç, ticari çeşit kullanma, tarım alanlarının yanlış kullanımı gibi nedenlerden dolayı hızla yok olan meyve genetik kaynağı materyalimiz, koruma altına alınacak ve ıslah programlarında kullanılacak olan genetik kaynakları oluşturulmuş olacaktır. Muhafaza altında bulunan bu materyaller üzerinde yapılacak olan değerlendirme çalışmaları sonunda üstün özelliklere sahip olanlar değişik ıslah yöntemleri kullanılarak yeni çeşit olarak tescil ettirilerek değişik özellikler bakımından üstün özellikler gösteren çeşitlerin fidanları üreticilere verilebilecektir.



Proje No:

Proje Başlığı: KESTANE (Castanea sativa Mill.) GENETİK KAYNAKLARININ TOPLANMASI, MUHAFAZASI, KARAKTERİZASYONU VE DEĞERLENDİRMESİ

Projeyi Yürüten Kuruluş: EGE TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ

Proje Yürütücüsü: Dr. Erol KÜÇÜK

Yardımcı Araştırıcılar: Andaç ÇAVDAR, Deniz AKSOY, Fatih ÇAĞIR, Müge ŞAHİN, Mürşide TURANLI (ETAE)

Dr. Mükerrem Çeliker, Cevdet Kaplan, Barbaros Çetinel (BZMAİ)

Başlama-Bitiş Tarihleri: 01.01.2006-31.12.2013

Projenin Toplam Bütçesi: 2009: 30.500 TL 2010: 33.500TL 2011: 33.500TL 2012: 30.500TL

Proje Özeti

Kestane (Castanea sativa Mill.) Akdeniz havzasında yayılım gösteren bir türdür. Kestanenin anavatanı ile ilgili yapılan birçok yayında, bu türün orijin merkezinin Türkiye olduğu ve buradan kültüre alınmış tür olarak Avrupa’ya yayıldığı belirtilmektedir.Gen merkezi olduğumuz bu türde, mevcut çeşitlilik gerek ülkemizde gerekse yayıldığı diğer ülkelerde, zaman içerisinde tehlike altına girmiştir. Kestane kanseri (Cryphonectria parasitica (Murr.) Barr.) başta olmak üzere, ormancılık uygulamaları ve aşılamalar bu türün genetik çeşitliliğini etkileyen en önemli tehdit unsurlarıdır.Bu çalışma ile kestane genetik kaynaklarının toplanması, arazi gen bankalarında muhafaza altına alınması, karakterizasyonu, değerlendirme çalışmalarının yapılması ve bu türün genetik çeşitliliğinin korunması amaçlanmaktadır.

Projede 2012 yılı çalışmalarında;

• Aşılı genotiplerin bakım işlemleri, • Bir survey programı gerçekleştirilmiştir.

Survey programı 08-18.10.2012 tarihleri arasında Zonguldak, Bartın ve Düzce İlleri’nde gerçekleştirilmiştir. Survey programı için belirtilen illerdeki Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İl ve İlçe Müdürlükleri ile, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman İşletme Müdürlüklerinden proje çalışmaları kapsamında, geçmiş yıllarda gerçekleştirilen anket verileri doğrultusunda kestane yetiştiricilik ve doğal yayılış alanlarında örneklemeler yapılmıştır. Çalışma sonucunda, arazi gen bankasında muhafaza edilmesi için aşı kalemi toplanmak üzere 30 örnek belirlenmiştir. Survey programında gözlenen en önemli unsur; survey yapılan sahalarda morfolojik özelliklerine göre kestane çeşitliliği, diğer survey alanları, özellikle Doğu Karadeniz’deki doğal yayılış alanları ile kıyaslandığında çok fazla değildir. Belirtilen illerde kestane doğal yayılış alanlarında aşılama uygulamaları çok yaygın değildir.

(YENİ TEKLİF)



Proje No:

Proje Başlığı: KESTANE (Castanea sativa Mill.) GENETİK KAYNAKLARININ TOPLANMASI, MUHAFAZASI, KARAKTERİZASYONU VE DEĞERLENDİRMESİ



Projenin Toplam Bütçesi: 2014: 59.000 TL 2015: 93.000TL 2016: 73.000TL 2017: 54.000TL 2018: 48.000TL

Proje Yürütücüsü: Dr. Erol KÜÇÜK

Yardımcı Araştırıcılar: Uzm. Andaç ÇAVDAR, Deniz AKSOY, Fatih ÇAĞIR, Uzm. Müge ŞAHİN, Uzm. Mürşide TURANLI, Dr. Ertuğrul ARDA (ETAE) Dr. Mükerrem Çeliker, Cevdet Kaplan, Barbaros Çetinel (BZMAİ)

Proje Özeti Kestane (Castanea sativa Mill.) Akdeniz havzasında yayılım gösteren bir türdür. Kestanenin anavatanı ile ilgili yapılan birçok yayında, bu türün orijin merkezinin Türkiye olduğu ve buradan kültüre alınmış tür olarak Avrupa’ya yayıldığı belirtilmektedir.Gen merkezi olduğumuz bu türde, mevcut çeşitlilik gerek ülkemizde gerekse yayıldığı diğer ülkelerde, zaman içerisinde tehlike altına girmiştir. Kestane kanseri (Cryphonectria parasitica (Murr.) Barr.) başta olmak üzere, ormancılık uygulamaları ve aşılamalar bu türün genetik çeşitliliğini etkileyen en önemli tehdit unsurlarıdır. Ülkemiz koşullarında özellikle kestane kanserinden dolayı kestanenin yetiştiği birçok alanda yetiştiricilik oldukça sınırlanmış, üretim alanları azalmış ve mevcut alanlarda da verimlilik düşmüştür.Bu çalışma ile kestane genetik kaynaklarının toplanması, arazi gen bankalarında muhafaza altına alınması, karakterizasyonu, değerlendirme çalışmalarının yapılması ve bu türün genetik çeşitliliğinin korunması amaçlanmaktadır.Bu proje aynı isimle 2006-2012 yılları arasında gerçekleştirilen projenin devamı niteliğinde 2. Dilimi olarak sunulmaktadır. Belirtilen projenin genel amaçlarının yanı sıra; bu dilim çalışmalarında;

1 dilimde survey yapılan alanlarda belirlenen örneklerin toplanması, survey programlarının yapılmadığı alanlara survey yapılması ve bu alanlardan da belirlenen örneklerin toplanması, toplanan örnekler arazi gen bankasının tesis edilmesi, Bu tesis üzerinde bakım işlemlerinin ve ilk değerlendirme çalışmalarının yapılması amaçlanmaktadır.


PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No:

Proje Başlığı Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi


Başlama- Bitiş Tarihleri 2009-2013

Projenin Toplam Bütçesi: 2009-32 700TL, 2010-19 275TL, 2011-24 900TL, 2012-27 475TL, 2013-37 100TL TOPLAM: 141 450TL

Proje Yürütücüsü Sevgi MUTLU

Yardımcı Araştırmacılar Uz. Mehmet Asım HAYTAOĞLU, Uz. Seyfullah BİNBİR, Uz. Ayşe KAHRAMAN

Proje Özeti Gelişen tekniklerin yardımıyla ivme kazanan çeşit geliştirme çalışmaları ve son

yıllarda izlenen tohumluk politikaları, yurdumuza birçok yeni çeşidin girmesine katkıda bulunmuştur. Yeni çeşitlerin, olumlu katkıları yanında köy çeşitlerinin ve primitif varyetelerin erozyona uğratılmasına neden olma gibi, çok önemli olumsuzlukları da bulunmaktadır. Çünkü primitif varyeteler ve köy çeşitleri gelecekteki araştırmalarda başvurulabilecek, bazı konulardaki potansiyelleri henüz aydınlatılamamış eşsiz kaynaklardır. Bu çalışma ile çeşitli nedenlerle kaybolma tehlikesi bulunan üretici elindeki sebze yerel populasyon veya çeşitlerinin toplanması, üretilmesi, muhafazası ve değerlendirilmesine çalışılacaktır. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ulusal Gen Bankası’nda toplanmış veya yeni toplanacak yerel sebze populasyon veya çeşitlerinin tanımlanması yapılacak, daha sonrada bunların değerlendirilerek ıslah programlarına aktarılmasına çalışılacaktır. Bu kaynaklara sahip çıkmak, onları özenle korumak, gelecek kuşaklara ve tüm insanlığa aktarmak projenin amacıdır.

Proje kapsamında 2012 yılında yapılan çalışmalar aşağıdaki gibidir.

Üretim/Yenileme Çalışmaları:

Bu yıl çalışmaları içinde domateste 22, biberde 24 ve patlıcanda 14 adet materyalde üretim-yenileme çalışması ve mevcut sarımsak materyalinin (93 adet) muhafazası çalışmaları yapılmıştır.

Toplama Çalışmaları:

Aydın, Muğla ve Denizli illeri ve ilçelerine 2012 yılında yapılan toplama programında 38 türde 352 adet bitki materyali toplanmıştır.

Karakterizasyon Çalışmaları:

Karakterizasyon çalışması 2012 yılında üretim yenileme yapılan 22 adet domates, 24 adet biber ve 14 adet patlıcan ve 27 adet sarımsak örneğinde yapılmıştır.

(YENİ TEKLİFİ)

AFA ADI : Genetik Kaynaklar ve Biyolojik Çeşitlilik


Proje No:

Proje Başlığı Sebze Genetik Kaynakları Araştırma Projesi



Projenin yıllara Göre Bütçesi(TL)

2014:83 600 TL 2015:40 900TL. 2016:46 600TL 2017:51 000TL 2018:55 500TL

Proje Yürütücüsü Uzm.Seyfullah BİNBİR

Yardımcı Araştırmacılar Sevgi MUTLU, Uzm.Mehmet Asım HAYTAOĞLU, Uzm.Ayşe KAHRAMAN, Uzm.Ş.Nergis ÇELİK

Proje Özeti

Bu çalışma ile çeşitli nedenlerle kaybolma tehlikesi bulunan üretici elindeki sebze yerel populasyon veya çeşitlerinin toplanması, üretilmesi, muhafazası ve değerlendirilmesine çalışılacaktır. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ulusal Gen Bankası’nda toplanmış veya yeni toplanacak yerel sebze populasyon veya çeşitlerinin tanımlanması yapılacak, daha sonrada bunların değerlendirilerek ıslah programlarına aktarılmasına çalışılacaktır.

.



Proje No:

Proje Başlığı: SÜS BİTKİLERİ GENETİK KAYNAKLARI ARAŞTIRMA PROJESİ


Başlama-Bitiş Tarihleri:

Projenin Toplam Bütçesi: 2011 20.000 TL



Proje Özeti

Projede; süs bitkisi olarak değerlendirilebilecek genetik varlığın saptanması ve muhafazası, ilerideki ıslah çalışmalarında yeni kullanım amaçlarına uygun genetik stok bulundurulması ve ekonomik öneme sahip, süs bitkisi olarak değerlendirilebilecek türlerin kullanılabilme olanaklarının araştırılmasına yönelik materyal temini amaçlanmaktadır. 2012 yılında muhafaza yastıklarında mevcut tüm vejetatif materyalin muhafaza, bakım, söküm (Haziran ayı), temizleme ve tasnifleme çalışmaları yürütülmüş, Ekim ayında materyallerin dikimi gerçekleştirilerek ve gözlemler alınmıştır. Crocus ve Cyclamen cinslerinde morfolojik karakterizasyon çalışmaları yapılmış çiçeğe ilişkin gözlemler alınmıştır.

(YENİ TEKLİFİ)



Proje No:

Proje Başlığı: SÜS BİTKİLERİ GENETİK KAYNAKLARI ARAŞTIRMA PROJESİ



Projenin Toplam Bütçesi: 162.900 TL



Proje Özeti:

Ülkemiz bitki örtüsü, süs bitkisi olan ve olabilecek bazı türler bakımından çok zengin bir doğal çeşitlilik içermektedir. Ülkemizin mevcut bitki çeşitliği yönünden sahip olduğu bu zenginlik ve birçok türün ana vatanı olması göz önüne alındığında; ülkemize ait yeni süs bitkileri türlerinin ortaya çıkarılması, geliştirilmesi ve ıslah çalışmalarında kullanılmak üzere değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Projede; süs bitkisi olarak değerlendirilebilecek genetik varlığın saptanması ve muhafazası, ilerideki ıslah çalışmalarında yeni kullanım amaçlarına uygun genetik stok bulundurulması ve ekonomik öneme sahip, süs bitkisi olarak değerlendirilebilecek türlerin kullanılabilme olanaklarının araştırılmasına yönelik materyal temini amaçlanmaktadır. Proje kapsamında survey-toplama çalışmaları yürütülecek ve ex situ muhafaza amaçlı vejetatif materyal, tohum ve herbaryum örnekleri toplanarak koruma altına alınacaktır.



Proje Numarası TAGEM/TA/11/06/01/014

Proje Başlığı

Türkiye Börülce (Vigna unguiculata (L.) Walp) Yerel Çeşitlerinin Morfolojik Karakterizasyonu ve Kurak Koşullara Nispi Direncinin Ön Değerlendirmesi

Proje Yürütücüsü Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE)

Raporun İlgili Olduğu Dönem 01/01/2012 - 31/12/2012 Proje Başlangıç Ve Bitiş Tarihleri 01/01/2010 - 31/12/2014

Proje Bütçesi 2010:7000 TL, 2011:8000 TL, 2012: 8000 TL, 2013: 10000 TL, 2014:10000 TL TOPLAM: 43000 TL

Proje Lideri Dr. Alev KIR

Proje Yürütücüleri

Dr. Ayfer TAN Uzm. Nüket AY Uzm. Lerzan Gül AYKAS Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ Biyolog Erdinç OĞUR Uzm. Ferdağ HELVACIOĞLU

İşbirliği Yapılan Kuruluş Ve Araştırıcılar

UTAEM-Menemen İZMİR Dr. Nil KORKMAZ- Uzm. Mehmet GÜNDÜZ Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Prof. Dr. Eftal DÜZYAMAN Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Danışman: Prof. Dr. İsmail TÜRKAN

PROJE ÖZETİ Ön çalışmaları 2008 ve 2009’da başlayan ve proje kesin teklifi 2010 yılında kabul

edilen araştırmada amaç, Türkiye orijinli börülce (Vigna unguiculata (L.) Walp) yerel çeşitlerinin kuraklığa nispi direnç göstermeleri açısından taramasını yaparak toleransı yüksek ve düşük olan populasyonları saptamaktır. Amaca yönelik olarak başlangıçtan bugüne çalışmalar, ETAE-Ulusal Tohum Gen Bankamızda üretim yenilemeye ihtiyaç duyulan materyalin yanı sıra; Ege, Akdeniz, Karadeniz ve Geçit kuşağı yörelerinde ekibimiz tarafından yapılan survey-toplama ve resmi yazışmalarla ülkemizin çeşitli yörelerinden gönderilen materyalle yürütülmüştür.

Projede morfolojik karakterizasyon (+üretim/yenileme) ve %50 kısıtlı sulama performansları belirlenen yerel börülcepopulasyonları sayısı 253’e ulaşmıştır. Proje başlangıcından itibaren, börülce ana üretim sezonunda materyalde iki ayrı tarla deneme seti ile yürütülmüştür. Bunlardan ilki, materyalin tanımlanması amacıyla, Ek Çizelge 1’deki agro-morfolojik karekterler ve bazı UPOV kriterleri gözlenerek belirlenmesi denemesidir. İkinci olarak, materyale %50 kısıtlı su uygulayarak verim ve verim komponentlerinin belirlenmesi gerçekleştirilmiştir. Denemelerde, Augmented deneme deseni kullanılmış olup, populasyonlar 3 tescilli standart (Karagöz-86, Akkız-86 ve Poyraz) ile yarıştırılmıştır. Uluslararası kuruluşlardan, kuraklığa tolerant standart temini konusunda girişimde bulunulmuş olup, önümüzdeki dönemde denemelere ilave edilecektir. Bu denemede, sulama

uygulamalarında, etkili kök derinliği (0-120 cm) dikkate alınmıştır. Toprak nemini belirlemede gravimetrik yöntem kullanılmıştır. Projede gelecek dönemde, proje kesin teklifinde açıkça belirtildiği şekilde öne çıkan populasyonlarla tarla kapasindeki nemin %0, %25, %50,%75 ve %100’ü oranlarında sulama uygulamalarının yapıldığı deneme, Tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurularak ön değerlendirmeler yapılacak ve ıslah çalışmaları için tanımlanmış yerel börülce populasyonları araştırıcıların bilgi ve kullanımına sunulacaktır.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları Proje No: TAGEM/TA/11/06/01/003

Proje Başlığı:

Çilek Üçgülü (Trifolium fragiferum L.) Doğal Populasyonlarının Karakterizasyonu ve Ön Değerlendirmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2011 - 31.12.2013

Projenin Toplam Bütçesi 2011: 10000 TL 2012: 8000 TL 2013:7000 TL

Proje Lideri Dr. Necla TAŞ

Proje Yürütücüleri Uzm. Lerzan AYKAS

Proje Özeti: Baklagil yem bitkileri özellikle toprağa azot sağlamaları, toprak yapısını iyileştirmeleri, yüksek verim ve kaliteli kaba yem sağlamaları nedeniyle bu tip alanların rehabilitasyonu ve değerlendirilmesinde kullanılacak bitkilerin başında gelmektedir. Olumsuz şartlarda yetiştirilebilecek baklagil yem bitkisi türlerinden birisi özellikle tuzlu ve nemli topraklara adapte olabilen çilek üçgülü (Trifolium fragiferum L.)’dür. Ülkemizdeki yem bitkileri araştırmaları genellikle ot üretimine yönelik türler üzerinde yoğunlaşmıştır. Olumsuz şartlarda yetiştirilebilecek yem bitkileri ile ilgili çalışmalar oldukça sınırlı sayıdadır. Orta tuzlu, drenajı zayıf ya da belirli aralıklarda su basan alanların ıslahı ve değerlendirilmesinde kullanılmak üzere buğdaygil yem bitkileri ile karışım halinde yetiştirilebilecek baklagil yem bitkilerine ihtiyaç vardır. Çilek üçgülü özellikle yonca, çayır üçgülü ve ak üçgülün yetişemediği bu tür alanlarda üzerinde çalışılması gereken baklagil yem bitkilerinden biridir.

Bu araştırmada ıslah çalışmalarına kaynak oluşturulması amacıyla Ulusal gen bankasında bulunan ve introdüksiyonu yapılan Türkiye kaynaklı çilek üçgülü tohum örneklerinin üretim-yenileme ile karakterizasyon ve ön değerlendirmesi yapılmaktadır. Projede 3 adet kontrol çeşidi kullanılmaktadır. Denemenin ikinci yılı olan 2012 yılında Bioversity International ve UPOV ak üçgül tanımlama listeleri kullanılarak 3 kontrol çeşidi ile 75 adet çilek üçgülü materyali; taç yaprak rengi, bitki büyüme şekli, yaprakçık şekli, yaprakçık ucu şekli, büyüme oranı, yaprak rengi, stolon sayısı, stolon kalınlığı, örtü derecesi, çiçek sayısı, çiçek çapı, yaz verimi, ilk çiçeklenme ve tohum olgunlaştırma tarihi, bitki boyu (cm), uç yaprakçık genişliği ve uzunluğu (mm), uç yaprakçık uzunluk/genişlik oranı, yaprak sap uzunluğu (cm), yaprak sap kalınlığı (mm), çiçek sap uzunluğu (cm), çiçek sap kalınlığı (mm), tohum verimi (g.) ve bin dane ağırlığı (g.) bakımından değerlendirilmiştir.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Mikrobiyal Genetik Kaynaklar ve Mikro Flora-Mikro Fauna Programı Proje No:

TAGEM/TBAD/12/A01/P06/001

Proje Başlığı:

Makromantar Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Başlama – Bitiş Tarihleri Sürekli proje (5 yıllık dilim, 2012-2016 dönemi) Projenin Toplam Bütçesi 2012: 15.000 TL 2013: 15.000 TL 2014: 15.000 TL

2015: 15.000 TL 2016: 12.500 TL.

Proje Lideri Dr. Neşe ADANACIOĞLU Proje Yürütücüleri

Dr. Ayfer TAN, Dr. Ümmügülsün YILDIZ, Uzm. Lerzan AYKAS, Uzm. Erdinç OĞUR

Proje Özeti Mantarlar gıda, kozmetik, endüstri, tıp ve ilaç sanayinde çok geniş kullanım alanına

sahip olması yönüyle yüksek ekonomik değer taşımaktadır. Türkiye sahip olduğu flora ve iklim koşulları nedeniyle değişik ortamlarda yetişen doğa mantarları yönünden oldukça zengindir. Türkiye genelinde yaklaşık 2400 mantar türü tespit edilmiştir. Araştırmalara göre, ülkemizden 40’a yakın yenilebilir mantar türü toplanmakta ve 25'e yakın tür ticarete konu edilip iç pazarlarda satılmakta ya da yurt dışına ihraç edilmektedir. Ancak, ekonomik değeri ve pazar payı yüksek olan bazı doğa mantarları bilinçsiz toplamalar sonucunda yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Ülkemizde, özellikle son 20 yılda makro mantarlar üzerine oldukça çok çalışma yapılmış olmasına rağmen ülkemizin makro mantar florası henüz tamamlanmamıştır. Bu da çok zengin olan makro mantarların halk tarafından tanınmasını ve tam olarak değerlendirilmesini sınırlandırmaktadır.

Bu proje ile daha önce yapılan çalışmalar ve proje çerçevesinde yürütülen envanter çalışmaları da dikkate alınarak ülkemiz makro mantar yayılış alanlarının belirlenmesi, tanımlamalarının yapılarak bu alanlardaki doğal makro mantar türlerinin belirlenmesi ve mantar türlerinin yenilebilirlik niteliklerinin ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Ayrıca, proje kapsamında toplanan mantar örneklerinden elde edilen sporlar saklanarak, ülkemiz mantar genetik kaynaklarının korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması hedeflenmektedir.

Bu hedef doğrultusunda projenin ilk beş yıllık diliminde, 2006–2011 yılları arasında, Türkiye genelinde anket çalışması yürütülmüş ve iller üzerinden yenilebilen mantarların envanteri çıkartılmıştır. Bu dönemde Ege ve Marmara Bölgesi’nden 673 makro mantar örneği toplanmış ve bunların 210 adedi tür bazında teşhis edilmiştir.

2012 yılında survey ve toplama programı düzenlenmiş ve 216 mantar örneği toplanmıştır. Toplanan mantar örneklerinin spor izleri alınarak muhafazaya alınmıştır. Kurutma işlemi gerçekleştirilerek fungaryum örnekleri hazırlanmış ve fungaryumdaki örnek sayısı 889’a ulaşmıştır. Yıl içerisinde 75 mantar örneğinin tür bazında teşhisi yapılmış, 20 familyaya ait 25 cins ve 38 tür tespit edilmiştir. Tanımlamaları gerçekleştirilen türler veri tabanına girilmiş ve foto fungaryuma ilave edilmiştir. 18-20 Ekim 2012 tarihlerinde düzenlenen IX. Türkiye Yemeklik Mantar Kongresi’ne iki poster çalışması sunulmuştur. Eğitim çalışmaları gerçekleştirilmiştir.


PROGRAM ADI : Mikrobiyal Genetik Kaynaklar ve Mikro Flora- Mikro Fauna

Proje No: TAGEM/TA/10/06/01/07

Proje Başlığı Kahramanmaraş Bölgesinde Yetişen Bazı Orkide Türlerinin Mikorizalarının İzolasyonu ve Tanımlanması (Yüksek Lisans Tezi)

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Başlama- Bitiş Tarihleri Nisan 2010-Kasım 2012


Proje Yürütücüsü Alaaddin ÖZDEMİR

Yardımcı Araştırmacılar

Proje Özeti :

Bütün orkideler zorunlu mikorizal bitkilerdir. Salep orkideleri çimlenme ve gelişimlerini gerçekleştirebilmeleri mutlak mikorizal fungusa ihtiyacı vardır.

Bu çalışma ile Kahramanmaraş doğal florasında yetişen salep orkideleri doğadan toplanarak 2 farklı izolasyın ve 3 farklı tanımlama ortamında çalışılarak farklı orkide türleriyle simbiyotik yaşam sağlayan mikorizal funguslar tespit edilecektir. Bu amaçla 2 farklı izolasyon ortamı (mikorizal izolasyon ortamı ve PDA) ve ( 3 farklı tanımlama ortamı (PDA, Malt Extract Agar ve Corn Meal Agar ) kullanılacaktır.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar için Veri Tabanı Geliştirme Proje No: TAGEM/IY/96/17/05/002 Proje Başlığı: Bitki Genetik Kaynaklarının Dokümantasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Başlama – Bitiş Tarihleri Sürekli proje (5 yıllık dilim, 2009-2013 dönemi) Projenin Toplam Bütçesi 2009: 34.700 TL 2010: 43,800 TL

2011: 62.400 TL 2012: 58.550 TL 2013: 74.000 Proje Lideri Uz. Lerzan AYKAS Proje Yürütücüleri Dr. Ayfer TAN


Proje Özeti Bitki Genetik Kaynakları (BGK)'nın sürvey/toplama, üretim/yenileme, muhafaza,

karakterizasyon ve değerlendirme çalışmalarına ait bilgilerin derlenmesi, işlenmesi, saklanması, BGK konusunda yürütülen çalışma ve araştırmalardan elde edilen verilerin standart olarak kaydedilip dokümantasyonun yapılması projenin amacını oluşturmaktadır. Muhafaza, pasaport, karakterizasyon ve değerlendirme verileri için farklı veri tabanları hazırlanmıştır. Uygun program paketleri ve sistem birimleri, sürvey-toplama programlarının planlanmasına yönelik harita program paketleri ve donanım birimleri çalışmalara yardımcı olmaktadır. BGK dokümantasyon çalışmaları 1964 yılında başlamış olup, 1979 yılından itibaren kayıt sistemi değiştirilmiş, standart formlar geliştirilmiştir.

2012 yılında 526 adet BGK örneği yıl içerisinde esas kaydı, introdüksiyonu yapılan 8 adet örneğin ise geçici kaydı yapılmıştır. Dağıtımı yapılan 747 adet örneğin miktar değişiklik verileri işlenmiştir. Karakterizasyonu yapılan 316 örneğe ait agro-morfolojik karakterizasyon verileri Karekterizasyon Veri Tabanına aktarılmıştır. Ulusal Gen Bankasındaki koleksiyonlara ait pasaport bilgilerinin aşamalı olarak anonim kullanıma açılması çalışmaları kapsamında, oluşturulan web tabanlı Ulusal Gen Bankası Veri Tabanı’nda, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’ne bağlı arazi gen bankaları koleksiyonlarının Meyve-Bağ Veri Tabanı’nda, Avrupa Bitki Genetik Kaynakları Tarama Katalogunda (EURISCO), Avrupa Capsicum Veri Tabanı’nda ve Avrupa Lens Veri Tabanı’nda güncelleştirme çalışmalarına devam edilmiştir.

(YENİ TEKLİFİ)

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar için Veri Tabanı Geliştirme Proje No: TAGEM/IY/96/17/05/002

Proje Başlığı: Bitki Genetik Kaynaklarının Dokümantasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Başlama – Bitiş Tarihleri Sürekli proje (5 yıllık dilim, 2014-2016 dönemi) Projenin Toplam Bütçesi

2014: 255.319 2015: 44.654 2016: 52.046 2017: 57.490 2018:58.038

Proje yürütücüsü Uz. Lerzan AYKAS Yardımcı Araştırıcılar

Dr. Ayfer TAN Dr. Necla TAŞ Dr. Neşe ADANACIOĞLU Uz. Erdinç OĞUR Dr. Ümmügülsün YILDIZ

Proje Özeti Bitki Genetik Kaynakları (BGK)'nın sürvey/toplama, üretim/yenileme, muhafaza,

karakterizasyon ve değerlendirme çalışmalarına ait bilgilerin derlenmesi, işlenmesi, saklanması, BGK konusunda yürütülen çalışma ve araştırmalardan elde edilen verilerin standart olarak kaydedilip dokümantasyonun yapılması projenin amacını oluşturmaktadır. Muhafaza, pasaport, karakterizasyon ve değerlendirme verileri için farklı veri tabanları hazırlanmıştır. Uygun program paketleri ve sistem birimleri, sürvey-toplama programlarının planlanmasına yönelik harita program paketleri ve donanım birimleri çalışmalara yardımcı olmaktadır. BGK dokümantasyon çalışmaları 1964 yılında başlamış olup, 1979 yılından itibaren kayıt sistemi değiştirilmiş, standart formlar geliştirilmiştir. Projedeki çalışmalar; Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’ne bağlı tohum ve arazi gen bankaları koleksiyonlarının, ex situ ve in situ koruma çalışmaları, bitki genetik kaynakları bitki grupları projeleri ve bitki genetik kaynakları karakterizasyon ve değerlendirme projeleri ile koordinasyon halinde yürütülmektedir.

1. Materyal Türkiye’de yetişen her türlü bitki genetik kaynakları materyali ve herbaryum

örneklerine ait sürvey, toplama, üretim/yenileme, değerlendirme, muhafaza/saklama çalışmalarına ait her türlü veri ve bilginin kayıtlı olduğu formlar, bilgisayar ortamlarına kaydedilen her türlü bilgi ve bunların oluşturdukları veri tabanı, bilgisayar programları projede kullanılan dokümantasyon materyalini oluşturmaktadır.

2. Metot BGK Dökümantasyonu Projesinin yeni beş yıllık diliminde (2014-2018) MySQL

Tabanlı, ilişkisel Veri Tabanı Yönetim Sistemi kullanılması planlanmaktadır. İlişkisel Veri Tabanı Yönetim sisteminde tekrarlara gerek yoktur. Veri tabanı sistemi, uygulamaların bir bütün olarak tasarlanmasını, alt sistemler arasında ilişkinin kurulmasını ve birden çok uygulamada kullanılan verilerin aynı veri tabanı içinde ortak kullanılacak biçimde tasarlanmasını öngörür. Tüm uygulamaların gereksinim duyduğu veriler birbirleriyle bütünleşik yapıdadır. Dolayısıyla veri kaynağı tek olarak tasarlanır ve böylece veri tekrarları önlenmiş olur.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI: Genetik Kaynaklar Veri Tabanı Oluşturulması

Proje No TAGEM/TBAD/13/A01/P05/006 Proje Başlığı Halk tarafından bilinen ve değerlendirilen bitki genetik

kaynaklarının belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2013- Aralık 2014 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 15.000 2014: 15.000 Proje Yürütücüsü Dr. Sibel KADIOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Tülay DİZİKISA Sadrettin YÜKSEL Proje Özeti

Coğrafi şartlar dünyanın her yerinde aynı değildir ve canlıların yeryüzünde dağılışı coğrafi şartlarla yakından ilgilidir. Canlı türleri kendi yaşam şartlarına uygun alanlarda yayılış gösterirler. Dünyadaki yaşamın sürmesinde biyolojik çeşitlilik başrolü oynamaktadır. Bu nedenle biyolojik çeşitlilik yalnızca tür çeşitliliği olarak düşünülmemelidir. Biyolojik çeşitlilik tüm canlıları ve bu canlıların yaşam alanlarının çeşitliliğini, birbirleri ve yaşadıkları ortamlarla olan ilişkilerini tanımlamaktadır. Canlılar yaşam alanlarını kaybettikleri anda birbirleri ile olan ilişkileri de yok olmaktadır. Her gün birçok türün kaybolmasından tek bir tür yani insanoğlu sorumlu olduğu gibi bu değerlerin kaybının azaltılması veya önlenmesi de yine insanoğlunun sorumluluğundadır.

Kaybedilen değerlerin hızında olmasa bile ülkemizde bitki genetik kaynaklarının toplanması ve korunması çalışmaları yoğun olarak son otuz-kırk yıldır sürdürülmektedir. Ayrıca geleneksel bilgilerin kullanımı ile ekonomik değer oluşturmada giderek artmaktadır. Yerel halkın genetik kaynakları kullanım ve koruma bilgileri tarımsal verimliliğe önemli katkılar sağlayan değerli bir kaynaktır ve göz ardı edilmemelidir. Birçok yerel bitki gıda, insan ve hayvan tedavisi, doğal boya, oyuncak, süs gibi birçok amaç için kullanılmaktadır ancak bu bitkiler ve onlarla ilgili bilgiler gerek doğal yaşamdan uzaklaşma nedeniyle genç nesillerin bilgisizliği ve ilgisizliğinden gerekse bu konuda fazla araştırma çalışmalarının olmamasından dolayı günümüzde hızla yok olmaktadır. Değişik ekolojik şartlar, farklı iklimsel özellikler ve toprak yapısından dolayı Doğu Anadolu Bölgesi zengin bir floraya sahiptir. Bu çalışmanın özünü farklı kültürlere sahip yöre halkının (Erzurum) halen alışkanlıklarını sürdürdüğü veya sürdürmeye çalıştığı zengin florada yer alan tecrübeli ve bilgili kişilerden yöresel bitkilere ait bilgilerin tespit edilmesi, geleneksel bilgilerin derlenmesi ve hem yöre bitkilerinin hem de halk bilgilerinin kayıt altına alınmasını ve korunmasını sağlayacak somut sonuçlar elde edilmesi oluşturmaktadır.


PROGRAM ADI : Doğal Kaynaklarda Veri Tabanının Oluşturulması

Proje No TAGEM / TA / 08 / 06 / 01 / 007 Proje Başlığı Yemeklik Tane Baklagiller Genetik Kaynakları Araştırma

Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Başlama – Bitiş Tarihleri 01 / 01 / 2009 ile 31 / 12 / 2013 arası Projenin Toplam Bütçesi 2009: 11.305 TL 2011:18.945 TL

2010: 15.150 TL 2012:22.110 TL 2013: 25.375 TL

Proje Yürütücüsü Uzm. Nüket AY Yardımcı Araştırmacılar Uzm. Sabiha VURAL

Dr. Eylem TUGAY KARAGÜL Proje Özeti Projede fasulye (Phaseolus vulgaris L.), bezelye (Pisum sativum L.), nohut (Cicer arietinum L .) ve bakla (Vicia faba L.) türlerinde üretim yenileme yapılmıştır. 68 adet fasulye genetik kaynağının üretim yenilemesi Bozdağ’da yapılmıştır. Bezelyede 10, nohutta 31, baklada 51 adet populasyonda tohum çoğaltımı gerçekleştirilmiştir. Bakla genetik kaynaklarının üretim yenilemesi izole koşullarda serada yapılmıştır. Projenin alt projesi olarak yürütülen….. projede Kastamonu, Sinop, Çorum ve Samsun’da toplama programı yapılmıştır. Yemeklik tane baklagil bölümünde de Sındırgı ve Bigadiç’ten bazı baklagil örnekleri toplanmıştır. Toplam olarak fasulyede 70, baklada 6, bezelyede 7, börülcede 43, nohutta 4 ve mercimekte 2 olmak üzere toplam 132 yerel çeşit toplanmıştır.

(YENİ TEKLİFİ)


PROGRAM ADI: Doğal Kaynaklarda Veri Tabanının Oluşturulması

Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır.

Proje Başlığı: Yemeklik Tane Baklagil Genetik Kaynakları Araştırma Projesi



Projenin Toplam Bütçesi: 93 525 TL

Proje Yürütücüsü: Dr. Eylem TUĞAY KARAGÜL

Yardımcı Araştırıcılar: Uzm. Halil ÖZTARHAN

Proje Özeti:

Yemeklik tane baklagil genetik kaynakları, ıslah programlarının bugünkü ve gelecekteki ihtiyaçlarını karşılamak için gen bankalarında muhafaza altına alınmalı, karakterize edilerek morfolojik ve fizyolojik özellikleri özellikleri belirlenmelidir. Projenin amacı, çiftçi elindeki baklagil yerel çeşitlerini toplayarak yok olmasını önlemek, bu genetik kaynakları Ulusal Gen Bankasında muhafaza etmek ve ıslah çalışmalarında değerlendirmek amacı ile karakterize etmektir. Proje materyalini bakla (Vicia faba L.), kuru fasulye (Phaseolus vulgaris L.), nohut (Cicer arietinum L.), börülce (Vigna ungiuculata L.), bezelye (Pisum sativum L.) genetik kaynakları oluşturacaktır. Projenin yönteminde izlenecek yol, toplama programı oluşturmak, üretim yenileme yapmak, karakterizasyon ile yerel çeşitleri değerlendirmek, karakterizasyon çalışmaları ile ortaya konan varyasyondan bitki ıslahında yararlanabilmek için o türün ıslah amacına uyan genotiplerini belirleyerek ıslah programına aktarmaktır.

Proje ile toplama yapılmamış bölgelerdeki yerel populasyonlar toplanarak bu zenginliğin yok olması önlenecektir. Bu kaynaklar ETAE Ulusal Gen Bankasında muhafaza altına alınacaktır. Üretim/yenileme yapılarak tohumları çoğaltılacak ve özellikleri tanımlanacaktır. Islah amacına uygun genotipler belirlenecektir.



Proje No TAGEM-TA-03-09-01-07 Proje Başlığı Bitki Genetik Kaynaklarının Toplanması ve Muhafazası Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Başlama ve Bitiş Tarihleri 2008-2012 Proje Toplam Bütçesi 167.000 TL Proje Yürütücüsü Dr. Kürşad Özbek Yardımcı Araştırmacılar Dr. Kürşad Özbek, Dr. Canan Yağcı Tüzün, Akın Aras,

Uzm. Şenay Boyraz Topaloğlu, Uzm. Elif Yetilmezer Koçak, Rukiye Murat Duran, Uzm. Onur Özer, İbrahim Karakoç, Dr. Emin Dönmez, Prof. Dr. Sadık Erik, Uzm. Haşim Altınözlü, Arş. Gör. Barış Özüdoğru, Harun Torunlar, Murat Güven Tuğaç, Prof. Dr. Nezaket Adıgüzel

Proje Özeti:

Tarla Bitkileri Genetik Kaynaklarının Muhafazası Projesi kapsamında tohum toplama programları ve yürütülen diğer projelerden elde edilen materyal, diğer enstitü stoklarından gönderilen materyal, üniversiteler ile ortak yürütülen araştırma projelerinden sağlanan tohumlar, Enstitümüzün diğer bölümlerinden gönderilen materyal ile gen bankasındaki materyal sayısı 2013 Ocak ayı itibariyle 30.968 adete ulaşmıştır. Bunlardan 15.496 adeti Türkiye Tohum Gen Bankası materyali, 13.940 adet ICARDA ve 1.262 adet ETAE yedekleme materyali şeklindedir. 2012 yılında Türkiye Tohum Gen Bankasında yeni kayıt sistemine göre 3.617 adet örnek baz ve aktif koleksiyon şeklinde muhafaza altına alınmıştır.

Araştırma Tavsiye Kurulu’nun kararına göre “Ankara İlinde Tehdit Altında Bulunan Endemik Bitki Türlerinin Ex-Situ Muhafazası”, “Eğriova Florası” ve “Ankara İlinde yerel Ayaş Domates Tohumluğunun Toplanması ve Muhafazası” projelerine çatı proje altında devam edilmesine karar verilmiştir.

“Ankara İlinde Tehdit Altında Bulunan Endemik Bitki Türlerinin Ex-Situ Muhafazası” ve “Eğriova Florası” alt projeleri kapsamında 2012 yılında ön arazi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Flora çalışması kapsamında proje alanından toplam 40 adet bitki örneği toplanmıştır. Ankara ilindeki endemik ve tehdit altındaki türlerin toplanması amacıyla iki kez arazi çalışması yapılmıştır. Bu çalışmalarda projenin hedef bitki türlerinden dördünün herbaryum örneği ve üç taksonun da tohum örnekleri toplanmıştır. 2013 yılında çalışma takvimine uygun biçimde arazi çalışmalarına devam edilmesi planlanmaktadır. Ankara İlinde Yerel Ayaş Domates Tohumluğunun Toplanması ve Muhafazası Projesi kapsamında yerel Ayaş domatesi konusunda çalışan sivil toplum örgütlerinden biri olan “Ayaşlı Grup “ yetkilileri ile görüşülmüş, başta Ayaş Bölgesi olmak üzere Nallıhan ve Beypazarı’nın bazı köylerinde de yerel domates ve sebze çeşitleri tarımının yapıldığı konusunda bilgi alınmıştır. Bu amaçla bahar döneminde yerel Ayaş domatesinin yoğun olarak üretiminin yapıldığı köylere gidilerek çiftçilerle görüşülecektir. Ekim ve hasat dönemlerinde yapılacak tarla ziyaretleri sonucunda toplanacak tohumlar çimlenme testleri yapıldıktan sonra kurutulup paketlenerek Türkiye Tohum Gen Bankası’nda uzun süreli muhafaza altına alınacaktır.



Proje No

Proje Başlığı Bazı Yerel Makarnalık Buğday Genotiplerinin Kuraklığa Toleransı Yönünden Morfolojik Karakterizasyonu, Kalite Özellikleri ve Sarı Pas Hastalığına Reaksiyonları ile Bazı Makarnalık Çeşitlerin Moleküler Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Başlama ve Bitiş Tarihleri 2013-2015 Proje Toplam Bütçesi 145.000 TL Proje Yürütücüsü Dr. Kürşad ÖZBEK Yardımcı Araştırmacılar Dr. Kürşad ÖZBEK, Rukiye Murat Duran, Dr. Canan Yağcı

Tüzün, Uzm.Bio. Onur Özer, Zir. Yük. Müh. Akın Aras, Zir. Yük. Müh. İbrahim Karakoç, Zir. Yük. Müh. Selami Yazar, Dr. Emin Dönmez, Bayram Özdemir, Dr. Ayten Salantur, Dr. Zafer Mert, Dr. Kadir Akan, Dr. Ayşe Yıldız, Uzm. Bio. Burcu Pulluk Uğur, Dr. Tufan Öz, Dr. Tülin Özderen, Doç. Dr. Alptekin Karagöz, Kazım Karaca, Prof. Dr. Meral Yücel, Prof. Dr. H.Avni Öktem, Dr. Remziye Yılmaz, Turgay Şanal

Proje Özeti:

Projede yerel makarnalık buğday genotipleri gen bankasında muhafaza edilmek üzere çoğaltılacaktır. Bu bağlamda 2012 yılı ekim ayında Haymana’da 250 adet makarnalık yerel çeşit ekilmiştir. Bu materyalin ekimi bir metrelik sıralara sıra arası 20 cm olacak şekilde yapılmıştır. Çeşitlerin çıkış gözlemi başta olmak üzere projede belirtilen diğer morfolojik gözlemler (bitki boyu, kılçıklılık, tüylülük, bayrak yaprak uzunluğu ve genişliği, bayrak yaprak ve başak mumsuluğu, bayrak yaprağın kıvrılma oranı, bayrak yaprağın yeşil kalma süresi, en üst boğum ara uzunluğu) alınacaktır. İlk yıldaki ekimde başak morfolojisi göz önünde bulundurularak popülasyonlardan başak verimi bakımından ümit var olarak görülen en fazla 100 adet başak seçilerek bir sonraki seneye ekilerek tek başak şeklinde çoğaltılacaktır. Proje takvimine uygun şekilde morfolojik karakterizasyonu yapılan örnekler; en toleranslı/dayanıklı ve en hassas olanları AFLP ile moleküler olarak da karakterize edilecektir. Bu karakterizasyonun morfolojik tarama sonuçlarının; ileri çalışmalarda ve ön ıslah için temel verileri ortaya koyacağı düşünülmektedir.



Proje No: Proje Başlığı

Kışa Dayanıklı Aspir Çeşiti Geliştirmek Amacıyla Carthamus L. Cinsine Ait Yabani Türlerin Islah Materyali Olarak Kullanılabilme Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Başlama – Bitiş Tarihleri 2011-2013 Projenin Toplam Bütçesi 75000 Proje Yürütücüsü Yusuf Arslan Yardımcı Araştırmacılar Duran Katar, İlhan Subaşı, Burcu Tarıkahya

Hacıoğlu, Asiye Subaşı, Safure Güler, Hümeyra Yaman

Proje Özeti Ülkemiz, üç floristik bölgenin kesişme noktasında bulunmasının yanı sıra sahip olduğu iklim farklılıklarının da etkisiyle bitki türleri bakımından dünyanın zengin ülkeleri arasında yer almaktadır (Atalay 1994, Arslan ve ark. 2002). Ülkemiz florasında Asteraceae (Compositae) familyasına bağlı 130 cins ve 1130 tür bulunmaktadır. Bu familyaya mensup cinslerden biri olan Carthamus L. cinsine ait dünyada 25 kadar tür olduğu bildirilmektedir. Türkiye Florasında ise 6 takson mevcuttur. Bunlardan Carthamus tinctorius L. doğal florada bulunmayan ancak yağ eldesi ve yalancı safran eldesi amacıyla kültürü yapılan bir türdür. Aspir tarımının ülkemizde gelişememe nedeni mevcut çeşitlerin kuru tarım alanlarında düşük tohum verimi ve düşük yağ oranı vermeleridir. Yürütülen aspir (C. tinctorius L.) ıslahı çalışmalarının ana amacı da bu olumsuzluğu ortadan kaldırabilmek için soğuğa ve kuraklığa toleranslı çeşitlerin geliştirilmesi olmalıdır. Soğuğa ve kurağa toleranslılık ıslahının temeli de bu özelliklere sahip kimi yabani Carthamus L. türlerinden bu özellikleri melezleme ıslahı yoluyla kültür türü olan Carthamus tinctorius’a aktarılmasıdır. Bu amaçla bu proje kapsamında bugüne kadar Türkiye’nin çeşitli bölgelerine toplam 11 adet arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. Yapılan arazi çalışmalarında toplam 74 popülasyondan herbaryum materyali, DNA izolasyonu için yaprak dokusu ve tohum alınmıştır. Gerçekleştirilen arazi çalışmalarında Türkiye’de doğal olarak yetişen Carthamus türlerinin tümü toplanmıştır: C. dentatus’dan 36, C. lanatus’dan 28, C. glaucus ‘dan 6, C. persicus’dan 1, C. tenuis subsp. tenuis’dan 1 ve C. tenuis subsp. gracillimus’dan 2 popülasyon. Toplanan tohumlar morfolojik olarak incelenmiş ve bu incelemeler sonucu makale haline getirilerek yayına gönderilmiştir.



Proje No Proje Başlığı Tarla Bitkileri Genetik Kaynaklarının Toplanması ve

Muhafazası Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Başlama ve Bitiş Tarihleri 2008-2012 Proje Toplam Bütçesi Proje Yürütücüsü Dr. Kürşad Özbek Yardımcı Araştırmacılar Dr. Canan YAĞCI TÜZÜN

Rukiye MURAT DURAN Akın ARAS Nurgül SARI Şenay BOYRAZ TOPALOĞLU Elif YETİLMEZER KOÇAK Firdevs ESEN

Proje özeti:

Türkiye bitki genetik çeşitliliği bakımından eşsiz bir konumda bulunmaktadır. Türkiye, jeomorfolojik, topografik ve iklimsel özellikleri sayesinde oldukça farklı habitatlara ve buna bağlı olarak da zengin bitki türleri ve endemizme sahiptir. Tohumlu ve tohumsuz bitki türü sayısı yaklaşık olarak 12.054, %32’si (3.905) ise endemiktir.

Türkiye, Akdeniz ve Yakın-doğu gen merkezlerinin kesiştiği bölgede yer almaktadır. Bu nedenle, Türkiye tarla ve yem bitkileri bakımından yüksek çeşitliliğe sahiptir ve bu bitkilerin çoğunun anavatanıdır. Tarla bitkilerinin çoğu halen geleneksel tarım yöntemleri ile yetiştirilmektedir.

Türkiye Tohum Gen Bankası (TTGB), Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde 2010 yılında kurulmuştur. TTGB’nin başlıca amaçları Türkiye’deki endemikleri de içeren bitki genetik kaynaklarının ve yabani türlerin toplanması, korunması ve moleküler-morfolojik karakterizasyonudur.

Bu projeyle tarla bitkilerinin, bunların yabani akrabalarının, yerel çeşitlerin ve bazı endemik bitkilerin tohumları toplanmış, kurutulmuş, paketlenmiş ve TTGB’nin soğuk odalarında muhafaza edilmiştir. Bu bitkilerin bazılarının herbaryum örnekleri de toplanmıştır. Şu anda TTGB’deki tohum aksesyon ve herbaryum örneği sayısı sırasıyla 31207 ve 6140’a ulaşmıştır.

(YENİ TEKLİFİ)



Proje No : Proje Adı: Tarla Bitkileri Genetik Kaynaklarının Toplanması ve

Muhafazası Yürütücü Kuruluş: Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü İşbirliği Yapılan Kuruluş: Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01/01/2014 – 31/12/2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL):

2014 :162500 2015:1825002016 :205000 2017:219500 2018:244500


Dr. Kürşad ÖZBEK Dr. Canan YAĞCI TÜZÜN Rukiye MURAT DURAN Akın ARAS Nurgül SARI Şenay BOYRAZ TOPALOĞLU Elif YETİLMEZER KOÇAK Firdevs ESEN

Projeden Beklenen Faydalar: Bu projenin en önemli çıktısı, TTGB bünyesindeki tarla bitkilerine ait tohum koleksiyonunun materyal ve tür sayısının artırılmasıdır. Bir diğer önemli çıktı da TTGB Herbaryumu’nun materyal sayısının artırılmasıdır. Genetik kaynakların korunması, uzun vadeli temel çalışmalardan olup, kısa dönem içinde yarara dönüşmesi beklenmemelidir. Şimdiye kadar yapılan çalışmalar sonucu birçok ıslah programlarına verilen çiftçi çeşitleri, melezleme programları içerisinde veya doğrudan seleksiyon yoluyla çeşide dönüştürülebilmektedir. Ayrıca gün geçtikçe gelişen yeni teknolojiler ve klasik yöntemler yardımıyla, bazı stres koşullarına dayanıklı oldukları bilinen yabani materyalin, istenen özelliklerinin kültür bitkilerine aktarılması ve bu yolla da yarar sağlamak olasıdır.



Proje No: TAGEM/TBDB/12/A01/P01/015

Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesinden Toplanan Korunga (Onobrychis sp. L.) Bitkilerinin Karekterizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü-ANKARA

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü– Ankara

Gazi Üni.Fen Fak. Biyoloji Böl.-Ankara

Proje Yürütücüsü Dr. Erol KARAKURT

Yardımcı Araştırmacılar Zir. Müh. Ali Koç

Dr. M. Ufuk ÖZBEK

Zir. Müh. İbrahim SEVİNDİK

Zir. Müh. Ertuğrul KILINÇ

Uzm. Biyolog Burcu PULLUK UĞUR

Uzm. Biyolog Şenay BOYRAZ TOPALOĞLU

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2012-2015

Projenin Toplam Bütçesi 36.000.-TL

Raporun ilgili olduğu dönem 01.01.2012-31.12.2012

Proje Özeti:

Amacı: Orta Anadolu Bölgesinden toplanan bazı korunga tek bitki ve popülâsyonlarında morfolojik, fenolojik ve tarımsal özelliklerin karekterizasyonu ile üstün özellik gösteren tek bitki veya genotiplerin ise korunga ıslahı çalışmasında temel materyal olarak kullanılmasıdır.

Materyal ve Metot: Orta Anadolu Bölgesinde toplanan 34 adet korunga materyalinden bitki elde edilen 26 adet tek bitkilerine ait tohum (meyve) kullanılarak gözlem bahçesi oluşturulmuştur. Deneme; Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü Polatlı Tarım İşletmesi ve TARM-İkizce araştırma ve uygulama çiftliğinde kurulmuştur. Korunga fideleri deneme tarlasına ocakvari her sırada 10 adet bitki olacak şekilde, sıra üzeri ve sıra arası 0.70m olarak dikilmiştir.

Gelişme Durumu:

1.Tarla çalışmaları: Polatlı lokasyonunda birinci biçim sonuçlarına göre seçilen tek bitki 66 adet, ikinci biçime göre 22 adet ve her iki biçimde öne çıkan ortak tek bitki sayısı ise 10 adettir. İkizce lokasyonunda birinci biçimde seçilen tek bitki 29 adet, ikinci biçimde 25 adet ve her iki

AFA ADI : Doğal Kaynaklar ve Çevre PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM/TA 070601002 Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, SAMSUN


Projenin Toplam Bütçesi: 2008: 52400 TL 2009: 40100 TL 2010: 42950 TL 2011: 45100 TL 2012: 52300 TL

Proje Yürütücüsü İdris MACİT Yardımcı Araştırmacılar Dr. Nejdet KAPLAN (KTAE, SAMSUN)

Prof. Dr. Leyla DEMİRSOY (OMÜ Ziraat Fak.) Prof. Dr. Hüsnü DEMİRSOY (OMÜ Ziraat Fak.) Prof. Dr. Ümit SERDAR (OMÜ Ziraat Fak.) Dr. Burhan ERENOĞLU (ABKMAE, YALOVA) Selda KAYALAK (FAE, GİRESUN) Erol KÜÇÜK (ETAE, İZMİR)

Proje Özeti Bu proje Ocak-2008’de başlamış olup 6 alt projeden oluşmaktadır. Bunlar Trabzon

hurması, Kocayemiş, Kiraz-Vişne, Elma, Kestane ve Karayemiş türlerine ait alt projelerdir. Bunlardan Trabzon hurması ve Kocayemiş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün 1. derecede sorumlu olduğu projelerdir. Kiraz-Vişne, Elma ve Kestane projesi bölgesel olarak yürütülmektedir. Karayemiş Fındık Araştırma Enstitüsünün 1. derecede sorumlu olduğu Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazi gen bankasında yedek parseli bulunan alt projedir.

Bu çalışma ile, Karadeniz bölgesi florasında var olan meyve türlerine ait farklı tiplerin belirlenmesinin yanı sıra ülkesel düzeyde de çalışmalar hedeflenmiştir. Bununla birlikte belirlenen materyalin çoğaltılarak arazi gen bankasında muhafaza altına alınması ve karakterizasyonlarının yapılması amaçlanmıştır.Meyve genetik kaynakları üzerinde yapılan bu çalışmalar sonucunda, muhafaza edilen özellikleri belirlenmiş materyaller değişik özellikler bakımından ıslah çalışmalarında kullanılabilecektir.

biçimde ortak tek bitki ise 5 adettir.

2.Tür teşhisi ve herbaryum çalışmaları: tür teşhisi ve herbariyum çalışmaları devam etmektedir.

3.Biyoteknoloji çalışmaları: RAPD-PCR analizleri, uygun primerlerin belirlenmesi, agaroz jel elektroforezi ve görüntüleme çalışmalarına devam edilmektedir.

4.Diğer çalışmalar: korunga İkizce lokasyonunda ikinci biçim sonrası sonbaharda külleme hastalığı görüldü. Yaprak numuneleri alındı ve epidemi % değer okumaları yapıldı.

(SONUÇ RAPORU) AFA ADI : Doğal Kaynaklar ve Çevre PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: TAGEM/TA 070601002 Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, SAMSUN


Projenin Toplam Bütçesi: 2008: 52400 TL 2009: 40100 TL 2010: 42950 TL 2011: 45100 TL 2012: 52300 TL

Proje Yürütücüsü İdris MACİT Yardımcı Araştırmacılar Dr. Nejdet KAPLAN (KTAE, SAMSUN)

Dr. Bahadır ALTUN Dr. Aysen KOÇ Prof. Dr. Leyla DEMİRSOY (OMÜ Ziraat Fak.) Prof. Dr. Hüsnü DEMİRSOY (OMÜ Ziraat Fak.) Prof. Dr. Ümit SERDAR (OMÜ Ziraat Fak.) Dr. Burhan ERENOĞLU (ABKMAE, YALOVA) Dr. Erol YALÇINKAYA Selda KAYALAK (FAE, GİRESUN) Dr. İlhan ÖZKARAKAŞ Kamil GÜRNİL Erol KÜÇÜK (ETAE, İZMİR)

Proje Özeti Bu proje Ocak-2008’de başlamış olup 6 alt projeden oluşmaktadır. Bunlar Trabzon

hurması, Kocayemiş, Kiraz-Vişne, Elma, Kestane ve Karayemiş türlerine ait alt projelerdir. Bunlardan Trabzon hurması ve Kocayemiş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün 1. derecede sorumlu olduğu projelerdir. Kiraz-Vişne, Elma ve Kestane projesi bölgesel olarak yürütülmektedir. Karayemiş Fındık Araştırma Enstitüsünün 1. derecede sorumlu olduğu Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazi gen bankasında yedek parseli bulunan alt projedir.Bu çalışma ile, Karadeniz bölgesi florasında var olan meyve türlerine ait farklı tiplerin belirlenmesinin yanı sıra ülkesel düzeyde de çalışmalar hedeflenmiştir. Bununla birlikte belirlenen materyalin çoğaltılarak arazi gen bankasında muhafaza altına alınması ve karakterizasyonlarının yapılması amaçlanmıştır.

Bu proje kapsamında Trabzon Hurmasında 88 çeşit/tip, Kirazda 58 tip, Elmada 65 tip, Kestanede 32 çeşit/tip, Karayemişte 75 tip olmak üzere toplamda, 318 materyal Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Arazi Gen Bankası B1 parselinde muhafaza altına alınmıştır. Bunlar oluşturulan veri tabanına işlenmiş hem Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde hem de Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünde dosyalanmıştır. Bu veri tabanı her yılın sonunda materyal giriş çıkışları belirtmek için güncellenmektedir. Veri tabanı içerisinde materyalin alındığı yer bilgileri, materyalin yerel isimler ya da sinonimleri, latince isimleri, muhafaza edildiği yerler, arazi gen bankasına alındığı tarih gibi birçok bilgi mevcuttur.Proje kapsamında karakterizasyon çalışmaları Trabzon hurmasında olup 77 adet materyalin karakterizasyonu tamamlanmıştır.



Proje Başlığı:

Orta Karadeniz Bölgesi’nde Doğal Olarak Yetişen ve Sebze Olarak Tüketilen Madımak (Polygonum cognatum Meissn.), Kaldırayak (Trachystemon orientalis (L.) G. Don.) ve Ebegümeci (Malva spp) Türlerinin Toplanması, Muhafazası, Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2011-01.01.2014

Projenin Toplam Bütçesi 2011: 20.200 TL 2012: 16.250TL 2013: 11.550 TL

Proje Yürütücüsü: Mehtap ÖZBAKIR ÖZER Yardımcı Araştırıcılar Mine AKSOY Proje Özeti

Madımak, kaldırayak ve ebegümeci türlerine ait bitki örnekleri, 2011 yılının ilkbahar döneminde (Nisan-Mayıs), bu türlerin yoğun olarak bulunduğu yerlerde yapılan arazi çalışmaları ile Samsun, Ordu, Amasya ve Tokat illerinden toplanmıştır. Mümkün olabildiğince değişik ekolojik ve coğrafi alanlardan örnek alınabilmesi hususu dikkate alınarak, toplam 20 ilçeden 4’er durak yeri belirlenmiş ve buralardan bitki örnekleri alınmıştır. Toplanan madımak, kaldırayak ve ebegümeci türleri 18.05.2012 tarihinde enstitü deneme arazisine dikilmişlerdir. Madımak ve kaldırayak materyalleri rizomlu bitki halinde, ebegümeci materyalleri ise tohumdan fide elde edilerek dikilmiştir. Denemeye alınan materyallerin tür teşhisleri yapılmıştır. Toplam 37 madımak materyalinde 6 tür tespit edilmiş olup bunlar Polygonum arenastrum (12 materyal), Polygonum cognatum (2 materyal), Polygonum aviculare (9 materyal), Polygonum salicifolium (9 materyal), Polygonum bistorta (2 materyal), ve Polygonum luzuloides (3 materyal) dir. Toplam 31 ebegümeci materyalinde ise 2 tür tespit edilmiş olup bunlar Malva neglecta (22 materyal) ve Malvella sherardiana (9 materyal) dır. Ayrıca 31 kaldırayak materyalinde farklı tür tespit edilememiş olup, tek tür Trachystemon orientalis’dir. Madımak, kaldırayak ve ebegümeci türlerinin hepsi mayıs-haziran ortasında hasat olum zamanına gelmiş olup, hasat edilen bitkilerin morfolojik karakterizasyonları yapılmıştır. Çalışmada yer alan ebegümeci materyallerinin bazı kimyasal analizleri yapılarak kuru madde, azot, protein, kül, pH, C vitamini, bazı makro ve mikro besin element içerikleri belirleme çalışmaları da yapılmıştır.


Proje No:

Proje Başlığı:

(Doğu Akdeniz Meyve Genetik Kaynaklarının Korunması)

Keçi Boynuzu Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş: Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2013 – Ocak 2018

Projenin Toplam Bütçesi 2013: 25.000 TL 2014: 10.000 TL 2015: 10.000 TL

2016: 10.000 TL 2017: 20.000 TL Proje Yürütücüsü: Osman KAVAK Yardımcı Araştırıcılar Mehmet Erdem KİRAZ, Hasan PINAR, Halil GÜR, Proje Özeti

Projede keçiboynuzu çeşit ve genotiplerinden oluşan genetik kaynakların fenolojik pomolojik, morfolojik ve moleküler karakterizasyonunun yapılarak muhafaza altına alınması amaçlanmaktadır.

Alata B.K.A.İ. arazisinde bulunan 5 çeşit 3 tip ile Doğu Akdeniz Bölgesi’nden toplanacak yabani ve kültür formundaki çeşit ve tipler materyal olarak kullanılacaktır.

Toplanan keçiboynuzu çeşit ve tipleri çöğür anacı üzerine aşılanarak her genotipten 10x10m olacak şekilde en az 3 adet bitki araziye aktarılacaktır. Morfolojik karakterizasyon, Pekmezci ve ark. 2005’e göre, moleküler karakterizasyon ise SRAP ve RAPD markır sistemine göre yapılacaktır.

Proje sonucunda bölgemizde mevcut keçiboynuzu çeşit ve genotipleri belirlenerek moleküler ve morfolojik karakterizasyonu yapılacaktır. Oluşturulacak genetik kaynak parseli keçiboynuzu ıslah programlarına destek sağlayabilecektir.

2013 yılı sonuna kadar Doğu Akdeniz Bölgesi taranacak, yabani ve kültür formundaki çeşit ve tipler seçilecektir.

AFA ADI : Doğal Kaynaklar ve Çevre

PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No:

Proje Başlığı Badem Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi ve Moleküler Karakterizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu

Başlama- Bitiş Tarihleri Aralık 2011 - Aralık 2014

Projenin yıllara Göre Bütçesi 2011:5000.TL 2012: 10.000.TL 2013:10.000 TL. 2014:5000 TL

Proje Yürütücüsü Hasan PINAR

Yardımcı Araştırmacılar Mustafa ÜNLÜ

Mustafa BİRCAN

Dr.Davut KELEŞ

Yrd. Doç. Aydın UZUN

Dr. Halit Seyfettin ATLI

Proje Özeti

Özellikle son yıllarda artan badem fidanı talepleri söz konusu tür için yeni çeşitlerin kullanımını gündeme taşımaktadır. Artan taleplere daha iyi cevap verebilmek için bölgelere adapte olabilecek, hastalık ve zararlılara dayanıklı, ayrıca verim ve kalite yönünden üstün genotiplerin belirlenmesi yada bu amaca yönelik olarak ıslah programlarının oluşturulması önem arzetmektedir. Bunun ilk basamağı ise mevcut çeşit ve genotiplerin tanımlanması ve muhafaza altına alınmasıdır. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsünde önceki yıllarda bazı badem çeşitleri ile seleksiyon sonucu elde edilen ve tanımlanması yapılmamış badem genotiplerinden oluşan badem parseli bulunmaktadır. Ayrıca Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü bünyesinde seleksiyon sonucu elde edilmiş badem genotipleri ve çeşitleri mevcuttur. Bu çalışmada Alata bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü ve Antepfıstığı Araştırma Enstitüsünde yer alan badem çeşit ve genotiplerinin Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsünde kurulacak yeni parselde fenolojik, pomolojik, morfolojik ve moleküler karakterizasyonun yapılması ve muhafazası amaçlanmıştır.

2012 yılı içerisinde bütün genotipler aşılanmış ve araziye 2013 ilkbaharında aktarılacaktır.

AFA ADI : Meyve- Bağ

PROGRAM ADI : Turunçgiller

Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır.

Proje Başlığı


Alt Proje 2 : Doğu Akdeniz Bölgesinde Avokado Genetik Kaynaklarının Muhafazası, Değerlendirilmesi, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu


Projenin Toplam Bütçesi: 2012: 10.000 TL 2013: 15.000 TL. 2014: 15.000 TL

2015: 15.000TL 2016: 10.000 TL 2017: 10.000 TL

Proje Yürütücüsü Dr. Güçer KAFA

Yardımcı Araştırmacılar Übeyit SEDAY, Hasan PINAR, Onur UYSAL, Sefa POLATÖZ

Proje TAGEM bünyesinde Avokado genetik kaynakları bağlamında BATEM’in yanı sıra

ikinci derecede sorumlu enstitü olan Alata BKAE’de Avokado genetik kaynaklarının BATEM ile paralel hale getirilmesi maksadı ile 49 çeşidin muhafaza altına alınması öngörülmektedir. Bu bağlamda her bir çeşitten 3 bitki olacak şekilde 4x6 m aralıklar ile genetik kaynak parselinin kurulumu gerçekleştirilecektir.

Kurulumu gerçekleştirilen parseldeki materyalin morfolojik ve moleküler Karakterizasyonu yapılacaktır. IPGRI tarafından yayınlanan tanımlama kılavuzu temel alınarak BATEM tarafından çeşit tescilinde kullanılmak üzere hazırlanan çeşit özellik belgesi morfolojik karakterizasyon çalışmalarında kullanılacaktır. Moleküler tanımlamada ise SRAP markır sistemi kullanılmaktadır. Proje faaliyetleri sorunsuz bir şekilde yürümektedir.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlik ve Genetik Kaynaklar

PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TA/11/06/01/016 Proje Başlığı Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Meyve Genetik Kaynakları

Araştırmaları Alt Proje: Elma Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projesi Alt Proje: Armut Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projesi Alt Proje: Kiraz Genetik Kaynaklarının Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projesi Alt Proje: Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Erik Genetik Kaynakları

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu- TOKAT

Başlama-Bitiş Tarihleri 2011 – 2015 Projenin Toplam Bütçesi 2011: 10250 TL

2012: 6600 TL 2013: 7500 TL 2014: 8450 TL 2015: 9050 TL

Proje Yürütücüsü Dr. İbrahim Kürşat ÖZYURT Yardımcı Araştırmacılar Mualla AYDIN - Ziraat Yüksek Mühendisi

Kaya ASTAN - Ziraat Mühendisi Abdullah Serhat EDİZER - Ziraat Yüksek Mühendisi Hüseyin TOPAL - Ziraat Mühendisi Duran KILIÇ - Ziraat Yüksek Mühendisi İdris MACİT - Ziraat Yüksek Mühendisi (KTAE) Yrd. Doç. Dr. Yemliha EDİZER - Ziraat Yüksek Mühendisi

Proje Özeti Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları kapsamında, 2012 yılında, 4 adet allt proje yürütülmüştür. Yürütülen alt projelerde gerçekleştirilen faaliyetler aşağıda belirtilmiştir. 1. Alt Proje: Surveyler sonucu ve 19 adet elma tipi kayıt altına alınmıştır. Kayıt altına alınan elma tiplerinden 12 tanesinden kalem alınabilmiş ve göz aşısı tekniği ile Ağustos ayı sonunda daha önce dikilen MM106 anaçlarına aşılanmıştır. Ayrıca 2011 yılı çalışmalarında aşılanan ve yeterli fidan elde edilemeyen tiplerden 5 tanesi yeniden aşılanmıştır. 2. Alt Proje: Surveyler sonucu 18 adet armut tipi kayıt altına alınmıştır. Kayıt altına alınan armut tiplerinden 12 tanesinden kalem alınabilmiş ve göz aşısı tekniği ile Ağustos ayı sonunda daha önce dikilen armut anaçlarına aşılanmıştır. Ayrıca 2011 yılı çalışmalarında aşılanan ve yeterli fidan elde edilemeyen tiplerden 8 tanesi yeniden aşılanmıştır. 3. Alt Proje: Surveyler sonucu 18 adet kiraz tipi kayıt altına alınmıştır. Kayıt altına alınan kiraz tiplerinden 5 tanesinden kalem alınabilmiş ve göz aşısı tekniği ile Ağustos ayı sonunda daha önce dikilen mahlep anaçlarına aşılanmıştır. Ayrıca 2011 yılı çalışmalarında aşılanan ve yeterli fidan elde edilemeyen tiplerden 5 tanesi yeniden aşılanmıştır. 4. Alt Proje: Erik çöğür ve klon anaçları ( Myrobolan) temin edilmiştir.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlik ve Genetik Kaynaklar

PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TA/11/06/01/015 Proje Başlığı Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Asma Genetik Kaynakları

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu- TOKAT

Başlama-Bitiş Tarihleri 2011 – 2015 Projenin Toplam Bütçesi 2011: 12.000 TL 2012: 10.000 TL 2013: 10.000 TL

2014: 10.000 TL 2015: 11.000 TL Proje Yürütücüsü Duran KILIÇ – Zir. Yük. Müh. Yardımcı Araştırmacılar Zir. Müh. Kaya ASTAN - Zir. Müh. Bülent BAŞARAN -

Zir. Yük. Müh. Kürşat ÖZYURT - Prof. Dr. Zeki KARA - Prof. Dr. Rüstem CANGİ - Yard. Doç. Dr. Adem YAĞCI - Öğr.Gör. Sinan KILIÇ - Dr. Sebahattin ÇELİK

Proje Özeti Dünya sekiz gen merkezine ayrılmıştır. Türkiye hem Ortadoğu hem de Akdeniz Gen Merkezi içerisinde yer almaktadır. Bu nedenle ülkemiz çok zengin genetik kaynak potansiyeline sahiptir.

Üzüm üreticilerimizin doğal olarak ekonomik öneme sahip standart çeşitlerle bağlarını tesis etmelerinden dolayı Ülkemizde bağ genetik kaynaklarımızı oluşturan yöresel çeşit ve tipler hızlı bir şekilde erozyona uğramaktadır. Bu gen erozyonunu önlemek amacıyla ülkemizde genetik kaynakların toplanmasına yönelik çalışmalara son yıllarda büyük önem verilmiş ve bazı bölgelerimizde bu çalışmalar başarıyla yürütülmektedir.

Bu çalışma ile Enstitünün çalışma alanı içerisinde bulunan bölgelerdeki bağ genetik kaynaklarının toplanması, toplanan çeşitlerle “Yöresel Asma Çeşit Muhafaza Bağı” kurulması ve bunları koruma altına alınarak yok olmasını önlemek, toplanan çeşitlerin kullanım amaçlarını belirlemek ve daha sonraki çalışmalar için zemin oluşturmak amaçlanmıştır.

İlk etapta bağ genetik kaynaklarının toplanmasına Tokat, Çorum ve Amasya illerinde başlanacaktır. Projeye 2012 yılında Sivas ili dahil edilmiştir. 2012 yılı proje çalışmaları kapsamında; yapılan survey çalışmalarında Tokat Merkez ve ilçelerinde 10, Sivas Merkez ve ilçelerinde 11 yöresel üzüm çeşidi tespit edilmiştir. Bu çeşitlere ait kalemler alınmış ve aşılama işlemi yapılacaktır. 2011 yılında belirlenen yöresel çeşitlerden aşılama sonucu fidan elde edilemeyen yöresel çeşitlerin 2012 yılında tekrar üretiminin yapılması için kalemleri alınmıştır. Fidan üretimi yapılan 20 yöresel çeşitten “Yöresel Asma Çeşit Muhafaza Bağı” kurulmuş ve sulama sistemi oluşturulmuştur.



Proje No: TAGEM/TBAD/13/A01/P01/010

Proje Başlığı Uluslar arası Asma Çeşit/Anaç Koleksiyonu Oluşturulması, Verimlilik ve Kalite Değerlerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü


Projenin yıllara Göre Bütçesi 2013 : 10.000TL 2014 :17.000TL 2015 : 17.000TL

2016 :16.000TL 2017 : 20.000TL

Proje Yürütücüsü Mehmet SAĞLAM

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Yılmaz BOZ, Tamer UYSAL, A. Semih YAŞASIN, Dr.Arzu GÜNDÜZ, Gürkan Güvenç AVCI, Mehmet GÜLCÜ, Gamze UYSAL SEÇKİN, Turgay KIRAN

Proje Özeti

Projenin amacı ülkemizde bulunan yabancı asma çeşitlerini toplayarak muhafaza etmek, bu çeşitlerle ilgili verim ve kalite çalışması yapmak, ıslah çalışmalarına genetik kaynak, yetiştirme çalışmalarına materyal temin etmektir.

Proje ile ülkemizde yetiştiriciliği yapılan, değişik enstitü ve üniversitelerin koleksiyonunda bulunan yabancı üzüm çeşitleri toplanarak Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu arazisinde her çeşitten 10 ar omcanın yer aldığı koleksiyon bağı oluşturulacaktır.

2012 yılında koleksiyon bağı oluşturulmuş ve kurumda bulunan 90 çeşidin dikimleri gerçekleştirilmiştir. Diğer kuruluşlarda bulunan 32 çeşitten fidan üretilmesi için kalem talebi yapılmıştır.

2013 yılında diğer çeşitlerden fidan elde edilecek ve koleksiyon bağına dikimi gerçekleştirilecek, bakımları yapılacak ve destek sistemleri oluşturulacaktır.



Proje No: TAGEM / TA/

Proje Başlığı

Türkiye Asma Genetik Kaynaklarının Belirlenmesi, Tanımlanması ve Muhafazası Üzerinde Araştırmalar (Milli Koleksiyon Bağı Tesisi)

Projeyi Yürüten Kuruluş Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Tamer UYSAL

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Yılmaz BOZ, A. Semih YAŞASIN, Dr.Arzu GÜNDÜZ,

Gürkan Güvenç AVCI, Mehmet SAĞLAM, Turgay KIRAN,

Erhan SOLAK

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2010-31.12.2014

Projenin Toplam Bütçesi: 2010 : 40.000 TL 2011 : 40.000 TL

2012 : 40.000 TL 2013 : 30.000 TL 2014 : 25.000 TL

Proje Özeti: Türkiye Asma Genetik Kaynakları Kataloğu'nun basımı tamamlanmış ve gerekli

kuruluşlara dağıtımı sağlanmıştır. Ülkemizdeki yerel asma çeşit/tiplerindeki eksiklerin tamamlanması amacıyla Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü tarafından gönderilen 90, Siirt ilinden gönderilen 18 çeşit/tip'ten elde edilen fidanların araziye dikimleri gerçekleşmiştir. Yeni koleksiyon bağında bulunan eksiklerin tamamlanması amacıyla arazide aşılama çalışmalarına devam edilmiştir. Toplam 27 çeşit/tipten anaç üzerine yarma aşı yapılmıştır.

03-06/09/2012 tarihleri arasında Nevşehir iline survey düzenlenmiştir. Daha önce yazışmaları yapılarak belirlenen eksik çeşit/tipler yerleri belirlenmiş, gerekli işaretlemeler ve fotoğraflamalar yapılmıştır. Ayrıca Nevşehir Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü sınırları içerisinde yerel ve standart üzüm çeşitlerinden oluşan bağ tesisi bulunmaktadır. Bağın büyük bir kısmı inşaatı devam etmekte olan Nevşehir Üniversitesi sınırları içerisinde kalmaktadır. Bu bağda koleksiyonumuzda bulunmadığı tespit edilen çeşit/tiplerin yerleri krokilerden faydalanarak belirlenmiştir. 2013 yılı içerisinde bunlardan aşı kalemi alınması planlanmıştır.

Asma genetik kaynakları koleksiyon bağlarında gerekli kültürel işlemler, bakım ve onarım işleri yapılmıştır. Dikim yapılan yeni bağlarda bakım işlemleri sürdürülmüş ve 2013 yılında destek sistemleri oluşturulacaktır.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynakları



Proje Başlığı Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2008 – 31.12.2012


Proje Yürütücüsü Mustafa UZUN

Yardımcı Araştırmacılar M. Merve ÖZGÖZ, Erdal AKSAKAL, S. Emre DUMLU, Ayten TAVLAŞ, Ayşe YAZICI, Kadir TERZİOĞLU, Pınar UYSAL, Murat ATICI

Proje Özeti

Tarımsal etkinlikler, ormancılık, yapılaşma, sanayileşme, iklim değişikliği, ekosistem parçalanması gibi biyolojik çeşitlilik üzerine olumsuz etkilerde bulunan etmenlerin gelecekte biyoçeşitliliğin durumunu ne ölçüde etkileyeceği sorusunun yanıtını almak için hazırlanan bir takım senaryolarda 2000 yılında % 45 düzeyinde olan potansiyelin 2030 yılında % 34–42 arasındaki bir düzeye kadar düşeceği hesaplanmıştır. Ülkemizde makineli tarımın gelişmeye başladığı 1950 yıllarından beri 12–13 milyon hektardan fazla çayır ve mera sürülerek tarla haline getirilmiştir. Biyolojik çeşitlilik, basta gıda olmak üzere insanların temel ihtiyaçlarını karşılamasında vazgeçilmez bir yere ve öneme sahiptir. İnsan faaliyetleri sonucu oluşan kirlilik kadar, doğal kaynakların sürekli ve yanlış kullanımı nedeniyle küresel biyolojik çeşitliliğin 2020 yılına kadar %20’sinin kaybedileceği tahmin edilmektedir. Doğu Anadolu Bölgesi çayır ve mera alanları birçok yem bitkisinin gen kaynağı durumundadır. Florada bulunan, arzulanan buğdaygil ve baklagil yem bitkileri bozulmuş terk edilmiş çayır mera alanlarının rehabilitasyonu için önemli bir potansiyele sahiptir. Bu çalışma ile Doğu Anadolu Bölgesi çayır-mera alanlarında bulunan gerek ot gerekse mera tipi olarak değerlendirilebilecek yem bitkilerinin toplanması ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Daha önce yapılan çalışmalarda tespit edilen, yörede en fazla rastlanan ve yem değeri yüksek olan türlerin tohumlarının toplanmasına dikkat edilmiştir. Projenin 2008-2012 yılları arasındaki diliminde 190 adet baklagil yem bitkisi, 62 adet buğdaygil yem bitkisi olmak üzere toplam 252 adet yem bitkisi türü toplanmıştır. 2011 yılında, 20 adet buğdaygil familyasından, 32 adet Baklagil familyasından olmak üzere toplam 52 adet türe ait tohumlar Ankara’da bulunan Ulusal Gen Bankasına transfer edilmiştir. 2012 yılında ise 13 adet buğdaygil familyasından, 92 adet Baklagil familyasından, 9 adet de Enstitümüzün geliştirmiş olduğu çeşit olmak üzere toplam 114 adet türe ait tohumlar İzmir’de bulunan Ulusal Gen Bankasına transfer edilmiştir. Ayrıca gözlem bahçesinde mera tipi olarak belirlenen korunga ve yonca hatları ileri ıslah kademeleri için araştırıcılara verilmiştir.2012 yılında ise 76 adet Festuca ovina,47 adet Phleum montanum,16 adet Agropyron cristatum 37 adet Koeleria cristata, 9 adet Dactylis glomerata bitkisi ileri ıslah kademesine aktarılmıştır.



Proje No TAGEM/TA /11 /06 /01 /002

Proje Başlığı

Erzurum, Erzincan, Bayburt İlleri Doğal Florasında Yetişen Gazal Boynuzu Türlerinin (Lotus Sp.) Toplanması, Morfolojik, Moleküler Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi


Proje Yürütücüsü Pınar UYSAL

Başlama – Bitiş Tarihleri 01/01/2011 - 31/12/2013


Proje Özeti

Proje 2010 yılında yeni teklif olarak sunulmuş ve kabul edilmiştir. Hizmet sözleşmesi 2010 yılı aralık ayı içerisinde imzalanmıştır. Proje tohum toplama ile 2011 yılı sonbaharında başlamıştır. Tohumlar ekilmeden önce buzdolabı şartlarında 10 gün bekletildikten sonra ve zımparalanarak tohum kabukları çizilmiş muhtemel dormansi kırılmıştır. Ön işlemlerden geçirilen tohumlar 2012 yılı ilkbaharında viyollerde çimlendirilmiş ve deneme arazisine aktarılacak büyüklüğe gelinceye kadar sera şartlarında bakımları yapılmıştır. Uygun büyüklüğe gelen fideler metre kareye bir bitki olacak şekilde şaşırtılmıştır. 2012 yılı içerisinde bitkilerin tür teşhisleri yaptırılmıştır. Projede ön görülen gözlem ve analizler yapılarak ve ıslaha aktarılacak bitkiler belirlenecek ve çelikleri alınacaktır.



Proje No TAGEM/TBAD/13/A01/P01/011

Proje Başlığı Bazı Yerli Elma Çeşit ve Tiplerinde Genetik Çeşitliliğin Morfolojik ve Moleküler Markörler ile Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Eğirdir

Başlama ve Bitiş Tarihi 01.01.2013 31.12.2014

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2013: 37000 2014:16000

Proje Yürütücüsü Turgay SEYMEN

Yardımcı Araştırıcılar Dr. Suat KAYMAK, Şerif ÖZONGUN, Figen ERASLAN, Yrd.Doç.Dr. Mehmet POLAT

Proje Özeti

Türkiye'de elmanın tarihi ile ilgili kayıtlar M. Ö. 6500 yıllarına kadar dayanmakta ve her biri birbirinden farklı 600'ün üzerinde yerel elma çeşidi bulunmaktadır. Bu önemli genetik kaynağın kullanılabilmesi için yerli çeşit/tip’lerin moleküler parmak izlerinin çıkarılması gerekmektedir. SRAP, kolay uygulanabilen, tekrarlanabilen, genetik çeşitliliğin araştırılması ve parmak izi çalışmalarında kullanılabilecek etkili ve ucuz bir sistem olarak kabul edilmiştir. Kurumumuz elma genetik kaynaklar parsellerinde 232 yerli çeşit/tip bulunmaktadır. Bu çeşit/tiplerin 179 tanesi ile SRAP markörleri kullanılarak Erciyes Üniversitesi ile çalışılmıştır. Bu projede çalışılmamış 53 çeşit/tip ve bilinen diğer çeşitler kullanılacaktır. Projede tam büyüklüğüne ulaşmamış yaprak örnekleri Mayıs ayı içerisinde toplanarak soğuk zincirle laboratuvara getirilecektir. DNA izolasyonu Doyle ve Doyle (1990)' un geliştirdiği protokole göre yapılacak, DNA miktarları spektrofotometre ile belirlenip PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) analizleri için 10 ng/ μl standart konsantrasyona getirilecektir. Hazırlanan PCR karışımıyla genlerin çoğaltılması sağlanarak Etidyum Bromürle boyanmış %1'lik agaroz jele yüklenerek 100V elektrik akımında yaklaşık 3 saat koşturulacak daha sonra DNA görüntüleme sistemi ile polimorfizim olup olmadığı belirlenerek poliformik data 1 ve 0 olarak skorlanacaktır. NTSYS-pc versiyon 2.1 programı ile UPGMA dendogramı oluşturulacaktır. Sonuçlar arazi çalışmaları ile alınmış fenolojik, pomolojik ve morfolojik veriler ışığında yorumlanacaktır. Proje çıktıları ile ıslah programlarında ebeveynler uzak akrabalardan seçilerek az sayıda bireyle geniş genetik varyasyon oluşturulabilecektir.




Proje Başlığı Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi



Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2013:30000 2014:30000 2015:20000 2016:25000 2017:20000

Proje Yürütücüsü Şerif ÖZONGUN

Yardımcı Araştırıcılar Turgay SEYMEN, Figen ERASLAN, Sinan BUTAR, Erol KÖSE

Proje Özeti Türkiye coğrafi konumu ile birçok meyve türünde gen kaynağı bakımından önemli bir yere sahip olup, bazı meyve türlerinde de orjin merkezi olarak kabul edilmektedir. Bu özellik, doğal yetişme ortamında, çok büyük bir genetik tür ve çeşit zenginliğini de beraberinde getirmektedir. Türkiye’de bulunan yerel çeşitlerinin, bitki ıslahçıları için sonsuz bir hazinedir. Ancak bu genetik çeşitlilik, çevresel ve diğer baskılarla erozyona uğramakta ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunmaktadır. Bu proje ile surveylerle ve başka kanallarla toplanmış olan yerli meyve çeşit ve tiplerimizin kaybolmalarını engelleme; yeni ıslah çalışmaları için genetik çeşitlilik sağlama; yerli genetik kaynaklarımızın tüm özelliklerini ortaya çıkarmak suretiyle, uluslar arası düzeyde sahip olma yetkisini kazanmak amaçlanmaktadır. Proje kapsamında armut, ayva, elma, erik, kiraz ve vişne meyve türlerinde ikinci derecede sorumlu kuruluş olarak 6 türde her çeşit/tip’den 3’er bitkinin sağlıklı bir şekilde ex-situ şartlarında korunması sağlanmaktadır.

AFA ADI: Meyve-Bağ

PROGRAM ADI: Bağ Araştırmaları


Proje Başlığı Bağ Genetik Kaynakları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü


Proje Bütçesi 2009: 8.334 TL, 2010: 1001 TL, 2011: 945 TL, 2012: 9.666 TL

Proje Yürütücüsü Kürşat Alp ASLAN

Yardımcı Araştırmacılar Selim ARPACI, H.Seyfettin ATLI, Kamil SARPKAYA

Proje Özeti Bitki Genetik Kaynakları Çalışma Grubu, 1985 yılında Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğünü antepfıstığı, badem ve bölgesel bağ çeşitlerinin koruma merkezi olarak görevlendirmiştir.

Bölgemizde bulunan 61 üzüm çeşit ve tipi Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Dr. Ahmet Münir Bilgen İşletmesinde muhafazaya alınmıştır. Bu projede genel amaç; ıslah ve diğer araştırma programlarınca kullanılacak materyalin toplanması ve korunması olduğundan, bölgesel üzüm çeşit ve tipinden 61 adedi korumaya alınmıştır. Şırnak’ tan getirilen aşı kalemleri yaşlı omcalara aşılanmış olup ve Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğünden Diyarbakır 2, Adıyaman 6 ve Şanlıurfa illerinden 4 farklı tiplerin kalemleri getirilmiş olup fidan üretimi yapılarak yerlerine dikilmiştir. Genetik kaynaklarında bulunan 40 adet mahalli üzüm çeşidi ve tipinin kurumumuzda herbaryum çalışmaları yapılmıştır.

Ayrıca genetik kaynaklarında bulunan 49 adet mahalli üzüm çeşidi ve tipinin kurumumuzda moleküler markör teknikleri ile tanımlanması yapılmaktadır.




Proje Başlığı

Meyve Genetik Kaynakları

Alt Proje 1 : Antepfıstığı Genetik Kaynakları

Alt Proje 2 : Badem Genetik Kaynakları

Alt Proje 3 : Ceviz Genetik Kaynakları

Alt Proje 4 : Zeytin Genetik Kaynakları

Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Halit Seyfettin ATLI

Yardımcı Araştırmacılar Uz. Selim ARPACI, Ertuğrul İLİKÇİOĞLU,

Kürşat Alp ASLAN, Uz. Kamil SAPKAYA

Başlama-Bitiş Tarihleri 1985 – 2016

Proje Bütçesi (TL) 2009= 800; 2010 = 556; 2011=945; 2012=9.666

Proje Özeti Bitki Genetik Kaynakları Çalışma Grubu 1985 yılında Antepfıstığı Araştırma

Müdürlüğünü; antepfıstığı, bağ ve badem çeşitlerinin koruma merkezi olarak görevlendirmiştir.

Çalışma grubu 2001 yılı toplantısında; Ceviz ve mahalli Zeytin çeşitleri genetik kaynaklarının muhafazası görevini de Müdürlüğümüze vermiştir. Grubun kararı ile 2007 yılında projemiz “Bağ Genetik Kaynakları” ve “Meyve Genetik Kaynakları” olarak ikiye ayrılmıştır.

Bu güne kadar; 47 antepfıstığı çeşit ve tipi ile 5 Pistacia türü, bademin; 14 çeşidi ve çeşit adayı, 85 tipi, 4 türü, cevizin 7 çeşidi, zeytinin 2 çeşidi muhafazaya alınmıştır.

Genetik kaynaklarına alınan tür, çeşit, tozlayıcı ve anaçların fenolojik gözlem, pomolojik değerlendirme ve anaçlık özelliklerinin tespiti yapılmaktadır. Bu kaynaklar yapılacak çalışmalara veri tabanı oluşturacaktır.




Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Dağ Kirazının (Prunus prostrata Labill.) Tanımlanması, Yayılımının Saptanması ve Değişik Tiplerinin Korumaya (Ex situ) Alınması

Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Başlama-Bitiş Tarihleri 2011 – 2014

Proje Bütçesi (TL) 2011:945; 2012:9.666

Proje Yürütücüsü Dr. Halit Seyfettin ATLI

Yardımcı Araştırmacılar Ertuğrul İLİKÇİOĞLU, Uz. Kamil SARPKAYA,

Oğuz GÜNDOĞDU

Proje Özeti

Ülkemizdeki doğal kaynakların önemi her geçen gün daha iyi anlaşılmakta, doğal kaynakların kaybolmaması için yapılan çalışmalar artmaktadır.

Dağ kirazı Güneydoğu Anadolu’nun birçok ilinde görülmektedir. Bu kiraz türü birçok bitkinin yetişemeyeceği taşlık, kayalık, kireçli topraklarda yetişebilmektedir. Yerde sürünen formları olduğu gibi 1-1.5 m boylananları da vardır. Çok gövdeli, ocak halinde görülmektedir. Bölgede değişik isimlerle anılmaktadır. Gaziantep’te Dağ kirazı, Yabani Kiraz, Adıyaman’ın ilçesi Kahta’da Zerdelya, Gerger’de Boğruç, Mardin’in ilçesi Midyat’ta Belaluk,Derik-Mazıdağı’nda Helalik denilmektedir.

Bu meyve türümüzün tanımlanması, dağılımlarının saptanması ve morfolojik, moleküler yönden farklı 10-15 tipinin korumaya alınması ile doğal kaynaklarımızdan birinin kaybolması önlenecek, bundan sonra yapılacak çalışmalara veri tabanı olacaktır.

Proje çalışmalarına 2011 yılında başlanmıştır. Projede 2011 yılı içerisinde tohum çimlendirme, çöğür gelişim değerlerinin saptanması, çelik köklendirme, değişik meyve türleri ile aşılama ve yeni tiplerden tohum alımı çalışmaları yapılmıştır.

Dağ kirazı tiplerinin odun çeliklerinin köklendirme çalışmalarına başlanmıştır. Gaziantep’teki 6 tipten 20-25 cm uzunluğunda çelikler alınarak 1000 ve 2000 ppm lik IBA çözeltisine batırılarak alttan ısıtmalı, perlit ortamında 3 Kasım’da köklendirmeye alınmıştır. 1000 ppm de köklenme olmamış, 2000 ppm de yalnız 16 nolu tipte % 3.33, 18 nolu tipte % 2.43 oranında köklenme elde edilmiştir. Bu yıl da 10 adet tipin çelikleri 3000 ve 4000 ppm IBA çözeltisi ile muamele edilerek köklendirmeye alınmıştır.

Aşılama çalışmalarında 42 (bordo meyveli) nolu ve 45 (sarı meyveli) nolu tip üzerine Kayısı (Şekerpare), Kiraz (0900 Ziraat) ve Badem (Ferraduel) aşılanmıştır. En yüksek aşı tutma oranları bademden elde edilmiş bunu kiraz takip etmiş, en düşük aşı tutumu kayısıdan elde edilmiştir. Aşı kaynaşma durumları önümüzdeki yıl belirlenecektir.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik Ve Genetik Kaynaklar


Proje No:

Proje Başlığı

Kahramanmaraş Florasında Bulunan Salep Orkidelerinin Morfolojik ve Moleküler Olarak Tanımlanması


Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2011-Aralık.2012

Projenin Toplam Bütçesi:

Proje Yürütücüsü Alaaddin ÖZDEMİR

Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Yüksel BÖLEK

Yrd. Doç. Dr. Bekir Bülent ARPACI

Yrd. Doç. Dr. Şule KISAKÜREK

Halil ESİMEK

Yalçın KAYA

Proje Özeti: Bu çalışma ile Kahramanmaraş florasında bulunan ve salep üretiminde kullanılan orkide türlerinin morfolojik ve moleküler özellikleri ile salep yumrularında bulunan Glukomanan miktarı araştırılacaktır. Bu amaçla çalışmada morfolojik tanımlama formları oluşturularak arazi çıkışları ile tespit edilen salep orkideleri bu formlara göre tanımlamaya çalışılacaktır. Çeşitli moleküler analiz yöntemleri ile tespit edilen türler içindeki genetik benzerliklerin ve farklılıkların ortaya konularak akrabalık ilişkilerinin belirlenmesi sağlanacak ve ortay konulacak bu benzerlikler ile doku kültüründe karşılaşılan sorunların ilişkilendirilmesine çalışılacaktır.



Proje No: TAGEM/TA/TBAD/12/A01/P01/012

Proje Başlığı

Doğu Akdeniz Florasında Bulunan; Ada Çayı (Salvia spp.), Oğul Otu (Melisa officinalis L. Subsp. İnodora) ve Dağ Çayı ( Sideritis spp.) Türlerinin Toplanması, Karakterizasyonu ve Değerlendirilmesi


Proje Yürütücüsü Muzaffer ÖZDEMİR


Doç. Dr. Ahmet İLÇİM

Osman ÖZATAR

Mehmet Akif ÇINKIR

Ahmet SABANCI

Başlama – Bitiş Tarihleri 2012-2016

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 25 000 TL

Proje Özeti: Proje 01.01.2012 tarihinde başlamıştır. Projeyle ilgili yapılan arazi çalışmalarında 2012 yılı K.Maraş, Osmaniye, Hatay, Adana ve Mersin illerine ve bu illere bağlı ilçelere ve köylerin belirli alanlarına surveyler düzenlenmiştir. Survey yapılan bu alanlardan örnekler (fotoğraf, herbaryum örnekleri, köklü bitkiler, bir kısım bitkiler için çelikler ve bulunduğu noktanın gps kayıtları) alınmıştır.

Surveyler neticesinde elde edilen çiçekli herbaryum örneklerinin tür teşhisleri Biyolog Doç. Dr Ahmet İLÇİM tarafından yapılmıştır.

Tür teşhisi yapılan Adaçayları, Dağ çayları ve Oğul otu:

1. Salvia tomentosa (çalba) 2. Salvia hypergia 3. Salvia verticillata 4. Salvia aucheri var. aucheri 5. Salvia candidissima ssp candidissima 6. Salvia sclarae (misk adaçayı) 7. Salvia multicaulis 8. Salvia pilifera 9. Salvia cilicika

Sideritis sp.

1. Sideritis syriaca

2. Sideritis perfoliata

1. Melisa officinalis ssp inodora

Çiçekli örnekleri olmadığı için tür teşhisi yapılmayan adaçayları:

1. Salvia sp. (K.Maraş merkez elmalar köyü, Ahırdağı Kandıl ve Kazma bağları civarında bulunan adaçayları (Bu çayların köklü fideleri genetik kaynaklar parseline dikimleri yapılmıştır.)

2. Salvia sp. Hatay İli merkez kisecik köyü, İskenderun Haymasekisi köyü



Proje No: TAGEM/TA/TBAD/11/06/01/010

Proje Başlığı Doğu Akdeniz Asma Gen Kaynaklarının Belirlenmesi ve Muhafazası



Başlama – Bitiş Tarihleri Ocak 2011-Ocak 2016

Projenin Toplam Bütçesi 2011:10.000 TL 2012:11.000 TL 2013:6.000 TL

2014:7.000 TL 2015:5.000 TL

Proje Yürütücüsü Ahmet SABANCI


Osman ÖZATAR

Remzi UĞUR

Mehmet POLAT

Özkan ALTUN

Proje Özeti: Ülkemiz, birçok meyve türünde olduğu gibi, asmanın da ana vatanları içerisinde yer almaktadır. Bu nedenle asmada geniş bir çeşit varyasyonu oluşmuştur. Ülkemizin farklı ekolojik bölgelerinde yetiştiricilikleri yapılan çok sayıda yöresel üzüm çeşidi bulunmaktadır. Bu bölgelerden biri olan Doğu Akdeniz bölgesi de bağcılıkta çok eski bir kültüre sahiptir. Aynı zamanda bu bölgede bağcılık ekonomik anlamda önemli bir merkez konumdadır. Proje Kahramanmaraş, Adana, Osmaniye ve Hatay illerini kapsamaktadır. 2011 yılı çalışmalarında üzüm çeşit veya tip olarak K.Maraş bölgesinde 16 adet, Adana bölgesinde 19 adet, Hatay bölgesinde ise 27 adet tespit edilmiştir. 2012 yılında ise K.Maraş bölgesinde 58 adet, Adana bölgesinde 28 adet, Osmaniye bölgesinde 6 adet Hatay bölgesinde ise 18 adet çeşit veya tip tespit edilmiştir.

2013 yılından itibaren Mersin ilinin asma gen kaynaklarının da projeye dahil edilmesini ve bu doğrultuda 20.000 TL. ek bir bütçe talebimizdir.

AFA ADI : A 01

PROGRAM ADI : P-01

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A01/P01/005

Proje Başlığı SOĞAN (Allium cepa L.)YETİŞTİRİCİLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Yenilebilir Soğan (Allium cepa L.) Genetik Kaynaklarının Muhafaza Ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-YALOVA

Proje Yürütücüsü Dr. Gülay BEŞİRLİ

Yardımcı Araştırmacılar Dr. İbrahim SÖNMEZ Uz. Erdal KAYA Uz. Mehmet ŞİMŞEK Dr. Neriman ÖZHATAY Prof. Dr. Nebahat SARI


Projenin Toplam Bütçesi: 2012: 30 000TL 2013:25 000 TL 2014:20 000 TL

2015: 20 000 TL 2016: 20 000L

Proje Özeti Bu projede amaç

1. Ülkemiz yenilebilir soğan materyallerini toplamak (Tohum ve soğan-baş) 2. Toplanan materyallerin UPOV kriterleri doğrultusunda özelliklerini belirlemek 3. Toplanan materyallerin tohum üretimini yapmak gen bankalarına paralellerini

göndermek 4. Piyasaya hibrit çeşitlerin hakim olması ile kaybolmaya yüz tutmuş lokal çeşitlerin

koruma altına alınmak 5. Türkiye soğanları veri tabanını oluşturmak 6. İleriye dönük, yapılacak çalışmalarda kullanılmak üzere saf hatların oluşturulması

2011 yılında yeni teklif projesi olarak sunulan projenin bütçesi onaylanmıştır. 2012 yılında toplanan materyalde UPOV kriterlerine göre morfolojik karekterizasyon yapılmıştır. Toplanan materyalde tohum üretimi aşamasında kullanılmak üzere farklı büyüklüklerde izolasyon kafesleri yaptırılmıştır. 2013 yılında materyal toplama, toplanan materyalde karekterizasyon ve tohum üretim çalışmaları yapılacaktır.


PROGRAM ADI : Bitkilerde Biyolojik/Genetik Çeşitlilik ve Muhafaza


Proje Başlığı Meyve Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Projesi


Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Selma ÖZYİĞİT


Dr. M. Emin AKÇAY, Dr. Burhan ERENOĞLU, Dr. Mehmet BAŞ, İsmail TOSUN, Dr. Nesrin AKTEPE TANGU,

Dr. Zeynep ÖZDEMİR EROĞLU, Ayşe FİDANCI,

Dr. Adnan DOĞAN, Erdal ORMAN

Başlama- Bitiş Tarihleri

Ocak 2012- Aralık 2017


2012: 17.809 TL 2013: 19.673 TL 2014: 21.451 TL

Proje Özeti Bitki genetik kaynaklarını; kaynakların aşırı kullanımı, genetik introdüksiyonlar, kirlilik, iklimsel değişiklikler, yetiştikleri habitatlardaki kayıplar, azalma, parçalanma, gelişme baskısı, genetik erozyon gibi nedenlerle yerli çeşit/tiplerin kaybolmalarını önlemek, yeni ıslah çalışmaları için baz materyal sağlamak; yerli genetik kaynaklarımızın tüm özelliklerini ortaya çıkarmak suretiyle, çeşide uluslararası düzeyde sahip olma yetkisini kazanmak amacıyla yürütülen bu proje;

Elma Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

Kiraz Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

Armut Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

Ceviz Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

Kestane Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

Şeftali Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

Sofralık Zeytin Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

Kızılcık Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

Üzümsü Meyveler Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi

Hünnap Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirmesi Alt projelerinden oluşmaktadır.



Proje No: TAGEM/TBAD/12/A01/P01/001 Proje Başlığı

Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Mersin (Myrtus communis L.)’in Toplanması ve Karakterizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2012-Ocak 2015 Projenin Toplam Bütçesi: 2012: 18.000 TL, 2013: 6.000 TL Proje Yürütücüsü Dr. Arzu BAYIR Yardımcı Araştırmacılar Dr. Saadet TUĞRUL AY, Dr. Ahu ÇINAR, Haluk TOKGÖZ,

Dr. Muharrem GÖLÜKÇÜ, Ramazan TOKER Proje Özeti

Çalışmanın ilk yılında proje takvimine bağlı olarak; proje ön hazırlık işlemlerinin tamamlanması (proje bütçesinden alımı yapılacak malzemelerin temini) ve survey gezileri (doğal yayılış alanlarındaki mersin bitkilerinin yerlerinin belirlenmesi, örneklerin toplanması) gerçekleştirilmiştir. Survey çalışmaları için; Gazipaşa, Alanya, Manavgat, Serik, Merkez, Kemer, Kumluca ilçelerinden alınan yaprak ve meyve örneklerinin fiziksel ve bazı biyokimyasal özellikleri analiz edilmiştir. Örnekler kurutulmaya bırakılmıştır. Bundan sonraki dönemde kuruyan yaprak ve meyvelere uçucu yağ, fenolik madde ve antioksidan aktivite analizleri yapılacaktır.


PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/12/A01/P01/007 Proje Başlığı Batı Akdeniz Bölgesi’nde Yayılış Gösteren Alıç (Crataegus)

Türlerinin Bazı Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM Başlama-Bitiş Tarihleri 01/ 01/ 12 - 31/ 12/ 16 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 4000 TL 2013: 9500 TL 2014: 5000 TL 2015:-

2016: 1500 Proje Yürütücüsü Nurtaç ÇINAR Yardımcı Araştırmacılar Fatma UYSAL, Ramazan TOKER, Dr.Arzu BAYIR, Fırat

AYAS, Bayram Kolak. Proje Özeti : Proje lokasyon tespit çalışmaları ile başlamıştır. Projede belirtilen güzergâhlara meyve döneminde (Ekim-Kasım) arazi çalışmaları düzenlenmiş, hazırlanan herbaryumlar, taze meyve örnekleri ve fotoğraf albümleri Akdeniz Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümleri’nde teşhis edilmiştir. Teşhisler sonucunda Crataegus orientalis var orientalis (sarı ve kırmızı meyveli), Crataegus aronia (azarolus) var minuta (Endemik), Crataegus sinaica, Crataegus stevenii (C. rhipidophylla subsp. rhipidophylla. ), Crataegus monogyna subsp. monogyna, Crataegus monogyna subsp. azarella, Crataegus azarolus var. aronia türleri doğrulanmıştır. Crataegus pentagyna türü 3 günlük arazi çalışmasına rağmen bulunamamıştır. Teşhis aşamasında türlerin isimleri ve alttür- varyete durumları ile ilgili değişiklikler olduğu belirlenmiştir.




Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Ex-Situ Muhafazası, Karakterizasyonu ve Ön Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi

Başlama ve Bitiş Tarihi 2011-2015

Projenin Toplam Bütçesi 2012: 8000 TL; 2013: 9000 TL; 2014: 7000 TL; 2015: 7000TL

Proje Yürütücüsü Dr. Fethullah TEKİN

Yardımcı Araştırıcılar Ersin KILINÇ

Proje Özeti

Proje kapsamında yer alan bitkiler ve bunlarla ilgili 2012 yılında yürütülen faaliyetler aşağıda belirtilmiştir.

Origanum acutidens (Hand.-Mazz.) Ietswaart: (1), (2); O. vulgare L. subsp. gracile (C. Koch) Ietswaart: (1), (2), (3); O. onites L.: (3), (4); O. syriacum var. Bevanii Ietsw, (2), (3), (4)

O. munzurense Kit Tan & Sorger: (3); Origanum minutiflorum O. Schwarz: (2), (3), (4)

O. minitum: (3); O. haussknechtii (1), (2); Thymbra sintenisii Bornm & Aznav: (1), (2), (3)

Thymbra spicata L. var. spicata: (3), (4); Satureja macrantha C.A. Meyer: (1), (2)

Satureja boissieri Hausskn. Ex Boiss. (1), (2), (3); Satureja aintabensis P.D. Davis (2), (3)

Satureja hortensis L. (1), (2), (3); Thymus vulgaris (2), (3), (4), (5); T. eriocalyx (Ronniger) Jalas: (3); T. kotschyanus Boiss & Hohen var. eriophorus (Ronniger) Jalas: (3);

T. kotschyanus Bois. & Hohen var. kotschyanus Boiss.: (3); T. kotschyanus Boiss. & Hohen var. glabrescens Boiss.: (3); T. cilicicus Boiss. & Bal.: (2), (4); T. citriodorus: (2), (3), (5); Salvia multicaulis vahl: (1), (2), (3), (5); Salvia syriaca L.: (1), (2), Salvia verticilata subsp. Verticilata: (1), (2), (3); Salvia suffruticosa montbret & Aucher ex Bentham: (1), (2); Salvia palaestina Bentham: (1), (2), (3); Sideritis volcanica: (1), (2); Sideritis perfoliata: (2); Sideritis sp. (Elbistan) : (1), (2); Sideritis sp. (Sivrice) : (1), (2), (3); Diğerleri: Nepeta italica: (2); Fritillaria impercialis: (1), (2), (3); Zizofora clinopodioides Lam: (1), (2), (3); Mentha spicata L. ssp. tomentosa (Brig.) Harley: (3); Lippia citriodora: (2), (3); Rosemarinus officinalis: (2), (3); Teucrium polium L.: (1), (2), (3): Rheum ribes L.: (1), (2);

Gundelia tournefortii: (1), (2), (3); Hyssopus officinalis: (2), (4); Stachys sp. (1), (2), (3); Arum sp. (1), (2), (5); Tanecetum sp. (2), (3); Melisa officinalis L. (2), (3), (5); Mentha spicata L. ssp. tomentosa (Brig.) Harley ((3), (4); M. piperita: (2); Mentha sp. (2); Mentha sp. (2); Geranium sp. (2), (3); Achillea sp (1), (2); İris germenica (3); Hyacinthus sp. (2), (5); İris aucery: (3); Narcissus sp. (1), (2), (5); Fritillaria persyca (2),(5); Amaryllis sp. (3); Lavadula sp (Hatay). (1), (2)

(1) Doğadan toplama (2) Serada çoğaltma (3) Koleksiyon bahçesinde korumaya alma (4) Antibakteriyel çalışmaya dahil etme (5) Ön değerlendirme için araziye tekerrürlü olarak dikme


PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TA/10/06/01/01

Proje Başlığı İncir (Ficus carica) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş İncir Araştırma İstasyonu Müdürlüğü


GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü

Başlama Bitiş Tarihleri Sürekli proje (5 yıllık 2.dilim, 2010-2014 dönemi)

Projenin Toplam Bütçesi 2013 : 11.000 TL.

Proje Yürütücüsü Hilmi KOCATAŞ

Yardımcı Araştırmacılar İlknur KÖSOĞLU, Mesut ÖZEN, Çiğdem YAMANER

Proje Özeti Bu çalışmamızın ilk çalışma diliminde, Alata Bahçe Bitkileri Araştırma Enstitüsü (ABKAE)’nden, Şen ve ark. (1993) tarafından Adana, Antalya, Mersin ve Hatay bölgelerinden selekte edilip ABKAE’nde oluşturulmuş olan incir çeşit ya da tipler 2003 yılında İAİ koleksiyon bahçesine fidanlarının dikimi yapılmıştır. Bu tiplerden bazılarının morfolojik ve pomolojik özellikleri incelenmiş olup, çalışmalar devam etmektedir. GDTAE ile işbirliği çerçevesinde Diyarbakır yöresinde yapılan survey çalışmaları sonucunda Zapi ve Kılhi çeşitlerinin 2009 yılında fidanları Müdürlüğümüz koleksiyon bahçesine dikimleri yapılmıştır.Yine GAPUATAEMM’ nün çalışmaları neticesinde elde edilen 9 tipin fidanları da 2012 yılında koleksiyonumuza dahil edilmiştir. Yalçınkaya ve ark. (2007) tarafından yapılan Bursa Siyahı seleksiyon çalışması sonucunda elde edilen 8 tipin 2008 yılında Müdürlüğümüz koleksiyon bahçesine dikimleri yapılmıştır. Önümüzdeki yıllarda bu Bursa Siyahı klonlarının Aydın koşullarında performansları belirlenecektir. Müdürlüğümüz erkek incir kolleksiyon bahçesinde olmayan erkek incir çeşit ya da tipleri, İzmir ilinin Bayındır ilçesinde bulunan TARİŞ’ e ait erkek incir kolleksiyon bahçesinden getirilip, Müdürlüğü müzün Umurlu’da bulunan koleksiyon bahçesine dikimi yapılmıştır. Yine erkek incir populasyonunun yoğun olduğu Balıkesir ili, Havran ilçesinden getirilen erkek incir tip ya da çeşitleri kolleksiyonumuza dahil edilmiş olup,önümüzdeki yıllarda bunların morfolojik ve pomolojik özellikleri belirlenecektir. Bu yıl Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümündeki koleksiyonunda mevcut 5 adet partenokarp çeşit koleksiyonumuza dahil edilmişitir. Proje yürütülerinden Çiğdem Yamaner’in kurumuzdan ayrılmış olması nedeniyle projeden çıkarılıp yerine Aytekin Belge’nin dahil edilmesini teklif ediyoruz.

Projemiz dahilinde halihazırdaki dişi çeşitlerimiz Erbeyli ve Umurluda bulunan tüm dişi çeşitlerin bölgelere göre düzenli bir plantasyonunu Umurludaki boş parselimizde yeniden dikilerek dişi koleksiyonumuz rehabilite edilmiştir. Yine bu yıl koleksiyon bahçelerimizle ilgili tüm yıllık bakım işlemleri ve gözlemlerine devam edilecektir.

AFA ADI : Doğal Kaynaklar ve Çevre PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları Proje No TAGEM/TBAD/12/A01/P01/009

Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Meyve Genetik kaynakları Araştırma Projesi

Alt Proje 1 : Güneydoğu Anadolu Bölgesi İncir (Ficus carica L.) Genetik kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Alt Proje 2 :Güneydoğu Anadolu Bölgesi Badem (Amygdalus communis L.) Genetik Kaynakları Muhafaza ve Değerlendirme Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Gap Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü-DİYARBAKIR


İncir Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-AYDIN

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-İZMİR

Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü- G.ANTEP

Dicle Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü-DİYARBAKIR

Başlama Bitiş Tarihleri 2012-2016


Proje Yürütücüsü Mehmet ÇİÇEK

Yardımcı Araştırmacılar Murat KAYA, Kenan ÇELİK, Songül ACAR, Hilmi KOCATAŞ, Dr. Erol KÜÇÜK, Dr. Halit Seyfettin ATLI, Yrd. Doç. Dr. Hakan YILDIRIM, Yrd. Doç. Dr. Zafer AKTÜRK

Proje Özeti

Günümüzde, tüm dünyada bitki genetik kaynağı materyalinin planlanması, muhafazası ve değerlendirilmesi büyük önem kazanmıştır. Çünkü germplasm materyalinin kaybolması genetik çeşitliliğin de kaybolmasına neden olmaktadır. Dünya üzerinde gen merkezi olarak adlandırılan alanlarda yoğun bir çeşitlilik ve varyasyon gösteren bitki türleri bulunmaktadır. Bu yörelerde bitkisel çeşitliliğin günümüzden geleceğe aktarılması, bunların korunması ve saklanmasıyla mümkün olacaktır. Ülkemizdeki bitki genetik zenginliği gelecek nesillere bırakılacak en büyük miras olacaktır. Meyve gibi vegetatif olarak üretilen bitkilerde genetik kaynakları muhafaza etmek tohumla üretilenlerdeki gibi kolay olmamakta, koleksiyon bahçelerinde koruma zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde genetik zenginlik sağlayan incir ve badem potansiyeli önemli bir düzeyde olup, bunlar

üzerinde günümüze kadar ancak sınırlı bir çalışma yapılmıştır. Doğal olarak yetiştirilen incir ve badem tiplerinden umutlu görülenleri seçmek ve bunlarla yapılacak çoğaltma, bu araştırmanın en önemli gerekçelerinden birini oluşturmaktadır.

AFA ADI: Doğal Kaynaklar

PROGRAM ADI:

Proje No:

Proje Adı Batı Geçit Bölgesi Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2012 -31.12.2016

Projenin Toplam Bütçesi: 2012: 40.000 TL, 2013: 20.000 TL, 2014: 20.000 TL, 2015: 20.000TL, 2016:20.000

Proje Yürütücüsü Celalettin AYGÜN

Yardımcı Araştırmacılar İsmail KARA A.Levent SEVER, Dr.İlker ERDOĞDU, A.Kadir ATALAY

Proje Özeti:. Toplanan materyal projede belirtilen karakterizasyon kriterlerine göre tanımlanıp (morfometrik karakterizasonunun yapılarak bitkiye ait bütün fenolojik ve fizyolojik özelliklerinin ortaya konulması) ön değerlendirme bilgileri alındıktan sonra ileri ıslah programlarına aktarılan bitkileri ıslahçıların hizmetine sunmak,

Bu amaçla bir toplama ekibi oluşturulmuş, hedef yöreler de hedef bitkiler toplanmaya başlanmış, bunun için gerekli alet ve ekipman kısman temin edilmiş, çalışmalar esnasında örnekleme stratejisine ve yöntemine dikkat edilerek, kayıtlar ilgili formlara dikkatlice tutulmuş, toplanan materyalin saklanması işlenmesi ve ilgili gen bankalarına gönderilmesine gelecekte özen gösterilecek olup, önerilen deneme desenine göre gözlemler alınacak ve sonuçlar analiz edilerek ileri ıslaha aktarılacak bitkiler tespit edilecektir.

Proje 2012 yılında başlamış olup, ilk yılda Eskişehir ili ve çevresinde 73 toplama noktasında 30.06.2012 – 20.09.2012 tarihleri arasında; Agropyron sp. 228 adet, Alopecurus sp. 70 adet, Astragalus sp. 37 adet, Briza media 5 adet, Bromus inermis 11 adet, Dactylis glomerata 274 adet, Dorycnium hirsitum 11 adet, Festuca sp. 350 adet, Hadyserum sp. 9 adet, Koeleria cristata 94 adet, Lolium sp. 1 adet, Lotus corniculatus 1 adet, Medicago sp. 617 adet, Onobrychis sp. 478 adet, Phleum sp. 166 adet, Poa sp.12 adet, Poterium sp. 177, Trifolium sp. 91 adet. ve Vicia sp. 1 adet olmak üzere toplamda 2633 adet bitki toplanmıştır. Ayrıca çeşit sahibi bulunan 9 kamu ve özel sektör kuruluşundan 115 adet tescil edilmiş bu çeşitlerin karakterizasyon çalışmalarında müşahit olarak kullanılması amacıyla talepte bulunulmuş ve bu kurum ve şirketlerden 17 adet tohum gönderilmiş, Bu amaçla yine Ege Tarımsal Araştırma

Enstitüsünden de 19 cins/tür’e ait tohumlar talep edilmiş buna ilaveten enstitümüzce daha önceki yıllarda tescil ettirilen iki çeşitte bu materyale ilave edilmiştir.

Toplanan materyal toplama formuna kaydedilerek enstitüye intikalinden sonra temizlenerek Batı Geçit Bölgesi Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Kayıt Defterine kaydedilerek kayıt numarası ile numaralandırılmış, ilkbaharın ekimleri yapılmak üzere muhafaza edilmektedir. Materyalin yeterli miktarda olmaması nedeniyle İşbirliği yapılması planlanan Gen Bankalarımıza gönderilememiştir. Ancak karakterisazyon çalışmaları yapılırken izolasyon mesafelerine ve bitkilerin döllenme biyolojilerine dikkat edilerek çoğaltılarak bu işlem gerçekleştirilecektir.

AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynakları


Proje No: Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genetik Kaynaklarının Mikrosatellit DNA Belirteçlerine Dayalı Genetik Analizi (Doktora)

Proje Adı TAGEM/TBAD/12/A01/P01/011


Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM, Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2012 - 31.12.2013


Proje Yürütücüsü Özlem BİLİR

Yardımcı Araştırmacılar Danışman: Prof. Dr. Sebahattin ÖZCAN

Proje Özeti: Proje kapsamında, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü serasına 103 adet fasulye materyali ekilmiştir. Bu genotipler gerek yurt içi gerekse yurt dışından temin edilen popülasyon ve çeşitlerden oluşmaktadır. Her fasulye genotipinden DNA izolasyonu gerçekleştirilmek için yaprak örnekleri alınmıştır. Alınan bu yaprak örnekleri -70 0C de DNA izolasyonu için muhafaza edilmektedir.

Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü Merkez Laboratuvarı’nda fasulye yapraklarından DNA izolasyonu yapılmaya başlanmıştır. Bu işlemler ile elde edilen DNA’ların konsantrasyonu hem nanodrop, hem de agaroz jelde kontrol edilmektedir. Buna ilaveten 2012 yılı sonlarında PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) yapılmaya başlanmış olup, PCR reaksiyonu denemeleri ile her bir mikrosatellit primerinin fasulye genotipleri için optimizasyon çalışmaları devam etmektedir.


PROĞRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları


Proje Adı Geçit Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik Kaynakları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012 Bütçesi:

154 000 TL 34 000

Proje Yürütücüsü İsmail KARA Yardımcı Araştırmacılar Serap TÜRKÖLMEZ

Dr.Ayfer TAN Lerzan AYKAS Doç.Dr. Tuncer TAŞKIN Doç.Dr.Mustafa KARGIOĞLU

Proje Özeti:

Geçit Bölgesinde yer alan Afyonkarahisar, Uşak, Denizli, Eskişehir, Kütahya ve Bilecik illerinde yetiştiriciliği yapılan ve doğal olarak yetişen tıbbi ve aromatik bitkilerin araştırılması, yok olmalarını önlemek amacı ile toplanması, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsündeki (ETAE) Milli Gen Bankasında ex situ olarak uzun süreli muhafazaya alınması, karakterizasyon çalışmalarının yapılarak ıslahçıların kullanımına sunulması amaçlanmaktadır.

2012 yılında Afyonkarahisar’ın Emirdağ,Çay, Şuhut, Sandıklı ilçeleri ile Bilecik ili Bozüyük ilçesinde 30 familyaya ait 100 herbaryum örneği ile 4 tohum örneği toplanarak Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Gen Bankasına gönderilmiştir.

Proje Değişiklik Önerisi:

1.Personel:

Serap TÜRKÖLMEZ’in projeden çıkarılması

Nejla ÇALIŞKAN’ın projede görev alması.

AFA ADI: Doğal Kaynaklar ve Çevre



Proje Adı Eskişehir’de Doğal Alanlardan Bazı Buğdaygil Yem Bitkileri Türlerinin Toplanması ve Islah Yönünden Önem Taşıyan Özelliklerinin Belirlenmesi


Başlama- Bitiş Tarihleri 2010- Aralık 2013

Projenin Toplam Bütçesi: 2010: 14650 TL, 2011: 13900 TL, 2012: 11000 TL, 2013: 10650 TL, TOPLAM: 50200 TL.

Proje Yürütücüsü Dr. İlker ERDOĞDU(GKTAEM)

Yardımcı Araştırmacılar A. Levent SEVER (GKTAEM), A. Kadir ATALAY(GKTAEM), İsmail KARA(GKTAEM)

Projenin Özeti: 2010 yılında toplanan tohumlarla 2011 yılında oluşturulan 2 no’lu plantasyonda gözlem ve ölçümler yapılmıştır. Bu plantasyonda Agropyron cristatum (otlak ayrığı), Dactylis glomerata (domuz ayrığı), Lolium perenne (İngiliz çimi), Agropyron intermedium (mavi ayrık), Koeleria cristata (gümüş otu) ve Festuca ovina (koyun yumağı) türlerine ait toplam 43 populasyon bulunmaktadır. Daha önceden oluşturulan 1 no’lu plantasyonda da gözlem ve ölçümler tekrarlanmıştır. Bu plantasyonda ise Agropyron cristatum (otlak ayrığı), Dactylis glomerata (domuz ayrığı), Lolium perenne (İngiliz çimi), Agropyron intermedium (mavi ayrık), Koeleria cristata (gümüş otu), Festuca ovina (koyun yumağı) ve Festuca rubra (kırmızı yumak) türlerinden toplam 80 populasyon bulunmaktadır. Bu durumda her biri başlangıçta 20 genotip bulunduran (bu genotiplerden bazıları kış, hastalık gibi sebeplerden kaybedilmiştir) toplam 123 populasyonda 2012 yılı içerisinde kışa dayanıklılık, pasa dayanıklılık, kardeşlenme potansiyeli, bayrak yaprak boyu, bayrak yaprak eni, ana sap uzunluğu, ana sap kalınlığı, ana saptaki boğum sayısı, ana saptaki boğum arası uzunluğu, renk, büyüme şekli, başaklanma potansiyeli, yaş ot potansiyeli, başaklanma gün sayısı ve çiçeklenme gün sayısı gözlem ve ölçümleri yapılmıştır.



Proje No: TAGEM/TA/11/06/01/008 Proje Başlığı Doğu Anadolu Bağ Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü ERZİNCAN


Projenin Toplam Bütçesi 45.000TL

Proje Yürütücüsü İsmail ESMEK

Yardımcı Araştırmacılar Nalan Nazan KALKAN, Birol KARADOĞAN, Hüseyin VURGUN, Hakan Murat ÜNLÜ, Mehmet Hüsrev ÖZ, Ömer TOHMA, Selahattin ALBAYRAK

Proje Özeti

Proje çalışmalarına, 1994 yılında başlanılmış olup, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yayılış gösteren asma türleri, geçit formları, yöresel veya gelişmiş çeşitlerin sürveyi, toplanması, muhafazası, değerlendirilmesi, üretimi, bilgilerin işlenmesi ve gerektiğinde araştırıcılara sunulması amaçlanmıştır. Yapılan sürvey çalışmaları sonucu, Erzincan, Erzurum, Iğdır, Artvin illerinde yayılış gösteren 47 üzüm tipi, Kuruluş (Bahçeliköy Beldesi) arazisinde 2x2 m mesafe ile her tipten 5 omca olacak şekilde koleksiyon bağına aktarılmıştır.

Rapor döneminde koleksiyon bağında gerekli kültürel bakım işlemlerinin yanı sıra sürvey çalışmaları sonucunda, Iğdır İli’nde tespit edilerek işaretlemesi yapılan Kara Gahet ve Herci tiplerinden örnek almak üzere adı geçen ilimize gidilmiş ve her iki çeşitten materyal alınarak köklendirme çalışmaları tamamlanmış olup, ilkbahar döneminde muhafaza bağına dikimleri yapılacaktır. Bu tiplerin yanı sıra Iğdır İli’nden alınan Kerimgandi ve Karaşanı, Artvin İli Yusufeli İlçesi’nden alınan Hüdai, Borçka İlçesi’nden alınan Aldesa ve İsabella tiplerinin köklendirme çalışmaları tamamlanmış olup, muhafaza bağına dikimleri yapılmıştır.

Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu’nda yapılan karakterizasyon çalışmaları ile metod birliği sağlanması düşünülerek proje teklifinde belirtilen OIV kriterleri yönünden, Nar Tanesi, Hacı Tesbihi, Kuş Üzümü ve Karul tiplerinin karakterizasyon çalışması yapılmıştır.




Proje Başlığı Doğu Anadolu Bölgesinde Sebze Olarak Kullanılan Yabani Bitki Türlerinin Tespiti

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü- Erzincan

Proje Yürütücüsü Zakine KADIOĞLU

Yardımcı Araştırmacılar Kemal ÇUKADAR, Meral ASLAY, N. Nazan KALKAN, Hüseyin VURGUN, Nihal BAYHAN


Projenin Toplam Bütçesi 2011; 9.000TL 2012; 9.800TL 2013; 11.200TL Proje Özeti

Bu proje ile sebze olarak tüketilen doğal (yabani) bitki türlerini tespit etmek, teşhislerini yaptırmak, kullanım şekillerini belirlemek, muhafaza amacı ile tohum örnekleri alınarak bu materyalleri erozyona uğratmadan gelecek nesillere aktarmak amaçlanmıştır.

Çalışmamıza, 2011 yılında Erzincan merkez ve köyleri, ilçe belde ve köylerinde toplama çalışmaları ile başlanmıştır. İlimizde sebze olarak tüketilen yabani bitki türlerinden, 114 bitki türü tespit edilmiş ve herbaryumları yapılarak, teşhisleri yaptırılmıştır. Tespit edilen bitki türlerinden 74 türün tohum örnekleri alınmıştır. Bu örneklere ait bilgiler, herbaryum ve tohum örnekleri, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ulusal Gen Bankasına ve Türkiye Tohum Gen Bankasına gönderilmiştir. Bu yıl ki (2012) çalışmalarımızda ise, Erzurum ve Erzincan ilçe ve köylerinde, toplama çalışmaları yapılmış 62 adet sebze olarak tüketilen bitki türü tespit edilmiş herbaryum örnekleri hazırlanarak, teşhisleri yaptırılmıştır. Tespit edilen bitki türlerinden 23 türün tohum örnekleri alınmıştır. Bu örneklere ait bilgiler, herbaryum ve tohum örnekleri, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ulusal Gen Bankasına ve Türkiye Tohum Gen Bankasına gönderilecektir.

2013 yılında Erzurum ilinde bitki tespitine ve toplama çalışmalarına devam edilecektir.

(YENİ TEKLİFİ)



Proje No:

Proje Başlığı Doğu Anadolu Bölgesinde Sebze Olarak Kullanılan Yabani Bitki Türlerinin Tespiti (Ara Teklif)

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü- Erzincan

Proje Yürütücüsü Zakine KADIOĞLU

Yardımcı Araştırmacılar Kemal ÇUKADAR, Meral ASLAY, N. Nazan KALKAN, Hüseyin VURGUN, Nihal BAYHAN


Projenin Toplam Bütçesi 2014 yılı; 16 750 TL 2016 yılı; 17 050 TL 2015 yılı; 14 900 TL 2017 yılı 20 200 TL

Proje Özeti

Bu proje ile sebze olarak tüketilen doğal (yabani) bitki türlerini tespit etmek, teşhislerini yaptırmak, kullanım şekillerini belirlemek, muhafaza amacı ile tohum örnekleri alınarak bu materyalleri erozyona uğratmadan gelecek nesillere aktarmak amaçlanmıştır.

Projemizin, Erzurum ve Erzincan İllerinde planlanan çalışmaları, 2011 yılında başlamış olup 3 yıl olarak planlanmıştır. Bu çalışma sonucunda sebze olarak tüketilen 176 bitki türü tespit edilmiştir. Bu türlerden 97 türün tohum örnekleri alınmıştır. 2013 yılında ise bu illerde toplama çalışmaları devam edecektir.

Projemizin bu diliminde ise, bölgemizde sebze olarak kullanılan yabani bitki türlerinin tespiti ve toplama çalışmaları, 2014–2017 yılları arasında Iğdır, Kars ve Ardahan illerinde yapılacaktır. Toplanan bitkilerin herbaryumları hazırlanıp teşhisleri yaptırılacaktır. Bu bitkilerin yöresel adları, bulunduğu yerin adresi, rakımı, enlem ve boylamları, yetiştikleri ortamın toprak yapıları, bitkinin kullanılan kısımları, kullanım şekilleri öğrenilerek kayıt altına alınacaktır. Kayıt altına alınan bilgiler, herbaryum örneklerinin ve alınan tohum örnekleri Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ulusal Gen Bankası ve Türkiye Tohum Gen Bankasına gönderilecektir.

2013 yılında Erzurum ilinde bitki tespitine ve toplama çalışmalarına devam edilecektir.



Proje No: TAGEM/TA/11/06/01/007 Proje Başlığı Doğu Anadolu Meyve Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu- Erzincan

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Menemen/İzmir Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Bahçe Bitkileri Böl. Erzurum

Başlama- Bitiş Tarihleri 2011-2015 Projenin Toplam Bütçesi: 76.000 TL Proje Yürütücüsü Hüseyin VURGUN Yardımcı Araştırmacılar Hakan Murat ÜNLÜ

Doç.Dr.Rafet ASLANTAŞ Salih Keskin Zakine KADIOĞLU İsmail ESMEK M. Hüsrev ÖZ Birol KARADOĞAN Nalan Nazan KALKAN Esra DORUKOĞLU Özkan BOZBEK Selahattin ALBAYRAK

Proje Özeti

Ülkemiz çok zengin genetik çeşitliliğe sahiptir. Farklı nedenlerden dolayı bu zengin kaynaklarımız hızla kaybolmaktadır. Bu proje ile Doğu Anadolu Bölgesi’nde yayılış gösteren, sörvey çalışmalarında toplanan yabani, yöresel veya geliştirilmiş elma, armut, kiraz, erik, kayısı, şeftali, vişne, dut, ayva ve kuşburnu çeşit ve tiplerinin muhafazası, değerlendirilmesi ve ıslah çalışmalarına baz materyal temini sağlanmış olacaktır.

Bitki genetik kaynakları ve genetik çeşitlilik önemli kaynak niteliğinde olup, bir bitki türünün gen havuzundaki kalıtsal bilginin çeşitliliği ve zenginliğini içermektedir. Bu türlerin korunması geleceğin bitkisel üretiminin güvence altına alınması bakımından oldukça önemlidir.

Proje çalışmalarına 1994 yılında başlanılmış olup halen devam etmektedir. Bahçeliköy Beldesi İstasyon Müdürlüğü arazisinde dut koleksiyon bahçesi her örnekten 3 ağaç ile 6x6 m, kuşburnu koleksiyon bahçesi her örnekten 3 ağaç ile 2x2 m. diğer bahçeler ise her örnekten 3 ağaç ile 5x4 m olacak şekilde kurulmuştur.

2012 yılında Artvin ili Şavşat ve Ardanuç ilçesi, Ardahan ili Posof ilçesinden 30 elma, 72 armut, 7 kiraz, 6 erik, 1 dut genotipinin aşılama çalışmaları yapılmıştır. Ayrıca koleksiyon bahçesinde eksik olan genotiplerin aşılama çalışmaları yapılmıştır.



Proje No

Proje Başlığı Meyve Genetik Kaynaklarının Toplanması ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü- Malatya

İşbirliği Yapılan Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu

Başlama- Bitiş Tarihleri Devamlı

Proje Bütçesi Kayısı: Toplam 31.000 TL Dut: Toplam Bütçe: 37.600 TL Kızılcık: Toplam:28.000 TL Alıç: Toplam Bütçe: 94.900 TL

Proje Yürütücüsü Kayısı: Cemil ERNİM Dut:Yaşar ZENGİN Kızılcık: Tahir MACİT Alıç: Makbule YANAR


Yaşar ZENGİN, Cemil ERNİM, Makbule YANAR, Tahir MACİT , Hasan KOÇ, Abdullah ERDOĞAN, Ali Rıza ŞAHİNOĞLU, Hatice ŞAHİNER, Kadir ÖZTÜRK, Sezai ŞAHİN, Erdoğan ÇÖÇEN Doç.Dr. K. Uğurtan YILMAZ, Doç. Dr. Tuncer TAŞKIN, Yrd.Doç.Dr.Tuncay KAN, Mehmet POLAT

Proje Özeti: Kayısı Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi:

Proje kapsamında 2012 yılında budamalar yapılmış, yabancı ot mücadelesi uygulanmış, sulama durumları düzenli olarak takip edilmiş, sıra arası ve üzeri toprak işlemeleri yapılmış ve sonbahar mücadelesi yapılmıştır duplikasyon Parseli’ne çeşit ve tiplerin aşılama ve taşıma çalışmalarına devam edilmiştir.

Kızılcık Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi:

2012 yılı içerisinde, Kızılcık Genetik Kaynakları parselinin bakım ve kültürel uygulamaları düzenli olarak yerine getirilmiştir. Denizli ili ve çevresinde survey çalışmaları yapılmıştır. Yapılan survey çalışmalarında, Honaz İlçe Merkezi ve Çivril İlçesi Gümüş suyu Beldesinde 6 yeni tip tespit edilmiştir. Tespit edilen tiplerde işaretleme yapılıp kayıtları alınmış ve 2013 yılı içerisinde çelik ile çoğaltarak genetik kaynaklar parseline dahil edileceklerdir. Ayrıca kızılcık genetik kaynakları parselinden eksiklerin tamamlanması ve duplikasyon parselinin oluşturulması için daldırma ile çoğaltma çalışmaları yapılmıştır.

Dut Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi:

Dut Genetik Parselinin yıllık bakım ve kültürel uygulamaları düzenli olarak yapılmıştır. Duplikasyon parselindeki eksiklerin tamamlanması ve 2012 yılında tespit edilen 3 tipte aşı ile

çoğaltma çalışmaları yapılmıştır.

Alıç Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi:

2012 yılı içerisinde Hatay, Mersin İllerinde tespit edilen tiplerde meyve örnekleri alınarak herbaryumlar hazırlanmış ve tür tespitleri yapılmıştır. Ayrınca bu tiplerden aşı kalemi alınarak, alıç genetik kaynaklarına dahil edilmiştir. Meyve döneminde yapılan survey çalışmalarında Malatya Beydağ’nda yeni iki tip tespit edilmiş meyve örneği alınarak pomolojik analizler ve işaretleme yapılmıştır. Alıç genetik kaynaklar parselinde bulunan tiplerde ve tüplerde yetiştirilen fidanlarda yıllık bakım ve kültürel işlemler yapılmıştır.



Proje No

Proje Başlığı Malatya, Elazığ ve Adıyaman İllerindeki Asma Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-MALATYA

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Manisa Bağ.Arş. İstasyonu Müd Tekirdağ Bağ.Arş. İstasyonu Müd Gaziosmanpaşa Üniversitesi Dicle Üniversitesi Harran Üniversitesi


Proje Bütçesi 2009: 18.200 TL, 2010: 28.050 TL, 2011: 21.550TL,

2012: 20.050 TL, 2013: 17.650 TL

Proje Yürütücüsü Hasan KOÇ


Cemil ERNİM- Kayısı Araştırma İstasyonu Müd.

Murat PALA- Kayısı Araştırma İstasyonu Müd.

Mehmet YILMAZ-- Kayısı Araştırma İstasyonu Müd.

Mustafa Sacit İNAN- Manisa Bağ.Arş. İstasyonu Müd

Ahmet Semih YAŞASIN- Tekirdağ Bağ.Arş. İstasyonu Müd

Yrd.Doç.Dr.Adem YAĞCI- Gaziosmanpaşa Üniversitesi

Doç.Dr.Hüseyin KARATAŞ- Dicle Üniversitesi

Prof.Dr.Sadettin GÜRSÖZ- Harran Üniversitesi

Proje Özeti: Ülkemiz asmanın anavatanı içerisinde yer alması sebebiyle geniş bir asma çeşit varyasyonuna sahiptir. Ülkemizin farklı ekolojik bölgelerinde olduğu gibi Malatya, Elazığ ve Adıyaman İllerinde de çok sayıda yöresel üzüm çeşidi bulunmaktadır. Bu yöredeki mevcut çeşit zenginliği kanser başta olmak üzere, floksera, ormancılık uygulamaları, son zamanlarda önemi daha da artan değişen çevre koşulları ve küresel ısınma nedeniyle tehlike altına girmiştir. Bu faktörlerin etkisiyle geçmişte bağlarıyla, pekmez ve pestilleriyle ünlü olan bu yöredeki bağ alanları azalmış, verimlilik düşmüştür. Kaybolma riski ile karşı karşıya kalan yöresel çeşitlerimizin muhafaza altına alınarak, koleksiyon parseli oluşturmak üzere bu çalışma 5 yıllık çalışma şeklinde planlanmıştır. Proje kapsamında bu yöreler vejatasyon dönemi içerisinde gezilip, çeşitler tespit edilecek ve oluşturulacak koleksiyon parseline aktarılacaktır. Daha sonra koleksiyon parselinde çeşitlerin fenolojik, pomolojik ve verim kriterleri takip edilerek kaydedilecektir. Projeye 2009 yılında başlanmış olup 2013 yılı 31 aralık tarihi itibariyle 1.aşaması tamamlanacaktır.1.Aşamada proje sahasında yapılan survey sonucunda farklılık gösteren omcaların koordinat bilgileri alınarak işaretleme yapılmıştır. Omcalara ait özellikler ön ampleografi değerlendirme formuna işlenmiştir.Yıllık gözlem sonuçları kayıt edilmiş ve kalemler araziden alınarak müdürlüğümüz Battalgazi kampusündeki Bağ fidanı aşılama ünitesinde 13 tip ve çeşit aşılanmıştır. 2013 yılı itibariyle bağ koleksiyon parseline aktarılacaktır. Ayrıca survey döneminde proje sahasında 6 adet yeni çeşit ve tip tespiti yapıldı.2013 yılında 2.aşama için yeni teklif proje hazırlandı.

(YENİ TEKLİFİ)



Proje No

Proje Başlığı Malatya, Elazığ ve Adıyaman İllerindeki Asma Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-MALATYA

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Manisa Bağ.Arş. İstasyonu Müd Tekirdağ Bağ.Arş. İstasyonu Müd Gaziosmanpaşa Üniversitesi Dicle Üniversitesi Harran Üniversitesi


Proje Bütçesi 2014: 25.600 TL, 2015: 40.300 TL, 2016: 14.000 TL, 2017: 16.250 TL, 2018: 16.250TL

Proje Yürütücüsü Hasan KOÇ


Cemil ERNİM- Kayısı Araştırma İstasyonu Müd.

Murat PALA- Kayısı Araştırma İstasyonu Müd.

Mehmet YILMAZ-- Kayısı Araştırma İstasyonu Müd.

Mustafa Sacit İNAN- Manisa Bağ.Arş. İstasyonu Müd

Ahmet Semih YAŞASIN- Tekirdağ Bağ.Arş. İstasyonu Müd

Yrd.Doç.Dr.Adem YAĞCI- Gaziosmanpaşa Üniversitesi

Doç.Dr.Hüseyin KARATAŞ- Dicle Üniversitesi

Prof.Dr.Sadettin GÜRSÖZ- Harran Üniversitesi

Proje Özeti: Ülkemiz asmanın anavatanı içerisinde yer alması sebebiyle geniş bir asma çeşit varyasyonuna sahiptir. Ülkemizin farklı ekolojik bölgelerinde olduğu gibi Malatya, Elazığ ve Adıyaman İllerinde de çok sayıda yöresel üzüm çeşidi bulunmaktadır. Bu yöredeki mevcut çeşit zenginliği kanser başta olmak üzere, floksera, ormancılık uygulamaları, son zamanlarda önemi daha da artan değişen çevre koşulları ve küresel ısınma nedeniyle tehlike altına girmiştir. Bu faktörlerin etkisiyle geçmişte bağlarıyla, pekmez ve pestilleriyle ünlü olan bu yöredeki bağ alanları azalmış, verimlilik düşmüştür.Kaybolma riski ile karşı karşıya kalan yöresel çeşitlerimizin muhafaza altına alınarak, koleksiyon parseli oluşturmak üzere bu çalışma 5 yıllık çalışma şeklinde planlanmıştır. Proje kapsamında bu yöreler vejatasyon dönemi içerisinde gezilip, çeşitler tespit edilecek ve oluşturulacak koleksiyon parseline aktarılacaktır. Daha sonra koleksiyon parselinde çeşitlerin fenolojik, pomolojik ve verim kriterleri takip edilerek kaydedilecektir. Projeye 2009 yılında başlanmış olup 2013 yılı 31 aralık tarihi itibariyle 1.aşaması tamamlanacaktır.1.Aşamada proje sahasında yapılan survey sonucunda farklılık gösteren omcaların koordinat bilgileri alınarak işaretleme yapılmıştır.Omcalara ait özellikler ön ampleografi değerlendirme formuna işlenmiştir.Yıllık gözlem sonuçları kayıt edilmiş ve kalemler araziden alınrak müdürlüğümüz Battalgazi kampusündeki Bağ fidanı aşılama ünitesinde aşılanmıştır.Bu proje teklifi çalışmanın tamamlanması için TAGEM’in Proje Yönetimi esaslarında “Projeler en fazla beş yıl süreli olabilir. Proje sürekli ise 4. yılın sonunda yeni teklif proje ile birlikte 4 yıllık ara sonuç raporu teklif edilir.” zorunluluğu nedeniyle teklif edilmektedir.




Proje Başlığı Doğu Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynakları Araştırmaları

Alt Proje: Fındık Genetik Kaynakları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Fındık Araştırma İstasyonu / Giresun


Projenin Toplam Bütçesi 2009: 20.000 TL 2010:10.000 TL 2011: 10.000TL

2012: 10.000 TL 2013:10.000 TL

Proje Yürütücüsü Hüseyin İrfan BALIK

Yardımcı Araştırmacılar Selda KAYALAK BALIK, Ahmet GÖĞÜS, Ömür DUYAR

Proje Özeti:

Yurdumuz fındığın anavatanı olması özelliğiyle oldukça zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Bununla beraber, özellikle son yıllarda yalnızca ticari değeri olan çeşitlere yönelme, hızlı kentleşme, yakacak için ağaç kesmeler, doğal afetler ve daha birçok farklı nedenlerle çok zengin olan fındık genetik kaynağı varlığımız hızla erozyona uğramaktadır. Bu nedenlerle projede, ülkemizde yayılış gösteren yöresel veya gelişmiş çeşitlerin ve yabani tip veya formların surveyi, toplanması, muhafazası, materyalin değerlendirilmesi, bilgilerin işlenmesi ve araştırıcıların kullanımına sunulması amaçlanmıştır. Fındık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü tarafından fındık genetik kaynakları ile ilgili çalışmalar 1969 yılında başlamıştır. Bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucu tespit edilen, farklı özelliklere sahip fındık tiplerinden 402 tanesi Fındık Araştırma İstasyonu Arazi Gen Bankasında muhafaza edilmektedir.

2012 yılında, Giresun’un Tirebolu ilçesi ve Erzurum’un Hınıs ilçesinde survey çalışması yapılmış ve farklı özelliklere sahip 5 fındık tipi belirlenmiştir. Bu tiplerden dip sürgünleri alınarak müdürlüğümüz arazisine getirilmiş ve fidan tüplerine dikimi yapılmıştır. Önümüzdeki yıllarda bu tiplerin karakterizasyonu yapılacaktır. Arazi gen bankasının dublikasyonunun oluşturulması yönünde çalışmalara devam edilmiş ve 344 tip araziye aktarılmıştır. Geri kalan tiplerden fidan elde etmeye çalışılmaktadır.

2013 yılında, arazi gen bankasında bulunan tiplerin yıllık bakım işlemleri yapılacak, önceki yıllarda tespit edilen fındık tiplerine ait fidanlar arazi gen bankasına aktarılacak ve survey çalışmalarına devam edilecektir.

(YENİ TEKLİFİ)



Proje No


Alt Proje: Fındık Genetik Kaynakları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Fındık Araştırma İstasyonu / Giresun

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2018


2017: 17.100 TL 2018: 16.600 TL

Proje Yürütücüsü Hüseyin İrfan BALIK

Yardımcı Araştırmacılar Selda KAYALAK BALIK, Ömür DUYAR,

Ahmet GÖĞÜS, Özge ÇUBUKLU, Özlem BOZTEPE,

Sinem ÇOBAN

Proje Özeti:

Ülkemiz fındığın anavatanı olması nedeniyle oldukça zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Bu çeşitlilik fındıkla ilgili ıslah çalışmalarına kaynak oluşturması açısından oldukça önemlidir. Son yıllarda ticari değeri yüksek olan çeşitlerin yaygınlaşması, hızlı kentleşme, erozyon ve daha birçok nedenle çok zengin fındık gen kaynağı varlığımız hızla kaybolmaktadır.

Fındık Araştırma İstasyonu tarafından fındık genetik kaynakları ile ilgili çalışmalar 1969 yılında başlamıştır. Bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucu tespit edilen, farklı özelliklere sahip fındık tiplerinden 402 tanesi Fındık Araştırma İstasyonu Arazi Gen Bankasında muhafaza edilmektedir.

Bu projede, Fındık Araştırma İstasyonu arazi gen bankasında bulunan fındık çeşit/tiplerinin muhafazası, kültürel işlemlerinin yerine getirilmesi, ülkemizde yayılış gösteren yöresel veya gelişmiş çeşitlerin ve yabani tip ya da formların surveyi, toplanması, muhafazası, karakterizasyonu, materyalin değerlendirilmesi, yeni çeşitlerin geliştirilmesine kaynak oluşturması, bilgilerin işlenmesi ve araştırıcıların kullanımına sunulması amaçlanmaktadır.




Proje Başlığı Doğu Karadeniz Bölgesi Meyve Genetik Kaynaklar Araştırmaları

Alt Proje: Karayemiş Genetik Kaynakları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Fındık Araştırma İstasyonu/Giresun


Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü/Samsun


Projenin Toplam Bütçesi 2009: 14.000 TL 2010: 9.000 TL 2011: 9.000TL

2012: 9.000 TL 2012: 9.000 TL

Proje Yürütücüsü Selda KAYALAK BALIK

Yardımcı Araştırmacılar Hüseyin İrfan BALIK, Çiğdem KÖSE, Erdal SIRAY, Ahmet GÖĞÜS, İdris MACİT

Proje Özeti:

Karayemiş Genetik Kaynakları Projesi ile Fındık Araştırma İstasyonu tarafından sonuçlandırılan, Karadeniz Bölgesi Karayemiş Seleksiyonu Projesi sonucu elde edilen 78 karayemiş tipinin uzun yıllar muhafaza edilmesi ve karayemiş konusunda yapılacak çalışmalara materyal sağlanması amaçlanmaktadır.

Karadeniz Bölgesi Karayemiş Seleksiyonu projesi ile Karadeniz Bölgesi’nde yapılan survey çalışmaları sonucunda Artvin’den 3, Rize’den 6, Trabzon’dan 14, Giresun’dan 13, Ordu’dan 23, Samsun’dan 7, Bolu’dan 8 ve Sakarya’dan 4 tane olmak üzere birbirinden farklı 78 karayemiş tipi belirlenmiştir. Belirlenen bu tiplerden çelikler alınarak sera ortamında köklendirilmiştir. Elde edilen bitkilerden her tipten 3’er adet olmak üzere Fındık Araştırma İstasyonu (Giresun) ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Samsun) bahçelerinde olmak üzere 2000 yılında seleksiyon parselleri kurulmuştur. Parselde bulunan tiplerin morfolojik, fenolojik gözlemleri ile pomolojik analizleri yapılarak karakterize edilmiştir.

Projenin Giresun’da bulunan arazi gen bankasında, 2012 yılında kültürel uygulamalar düzenli olarak yapılmıştır. Eksik tiplerden çelik alınıp serada köklendirilerek tüplü fidan elde edilmiştir. Ayrıca Samsun lokasyonunda yeni kurulacak olan Karayemiş genetik kaynaklar parseline dikilecek fidanlar çoğaltılarak Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ne gönderilmiştir. 2013 yılında projeye planlanan şekilde devam edilecektir.





Alt Proje: Karayemiş Genetik Kaynakları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Fındık Araştırma İstasyonu/Giresun


Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü/Samsun

Proje Yürütücüsü Selda KAYALAK BALIK

Yardımcı Araştırmacılar Hüseyin İrfan BALIK, Çiğdem KÖSE, Erdal SIRAY, Ahmet GÖĞÜS, Özlem BOZTEPE, Tuğba ER, İdris MACİT


Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2014: 12.200 TL 2015: 12.200 TL 2016: 12.200 TL

2017: 12.200 TL 2018: 12.700 TL

Proje Özeti:

Karayemiş Karadeniz Bölgesinin doğal bir bitkisidir. Bölgenin sahilinden 2000 m yüksekliklere kadar ve bazı iç kesimlerinde doğal bitki örtüsü içinde bol miktarda ve çok farklı özelliklerde bulunmaktadır. Bu bölgede taze meyve ve işlenmiş olarak (reçel, marmelat, pekmez, tuzlama v.b.) değerlendirilerek, yerel pazarlarda pazarlanmaktadır. Yoğun olarak yetiştirildikleri yerlerde bile kimyasal gübre ve zirai ilaç kullanılmamaktadır.

Bu proje ile Karadeniz Bölgesi Karayemiş Seleksiyonu Projesi sonucu elde edilen 78 tipten; Fındık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazilerinde kurulan arazi gen bankalarındaki materyallerin korunması ve kültürel bakımlarının yapılması sağlanacaktır. Ayrıca yapılacak surveyler sonucundan yeni tespit edilen tipler arazi gen bankasına aktarılacak ve karakterizasyonu yapılacaktır.

Ülkemizde ve Dünyada yeni bir meyve türü olan Karayemişin; ıslah, yetiştirme tekniği, gıda teknolojisi alanlarında yapılacak araştırmalar için materyal olarak kullanıma sunulması hedeflenmektedir ve üstün özellikli görülen tiplerin tescili için çalışmalar yürütülecektir.



Proje No

Proje Başlığı Zeytin Genetik Kaynaklarının Toplanması, Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Zeytincilik Araştırma İstasyonu

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2012 ile 31/12/2012 arası


2013 yılı bütçesi 19.350 TL

Proje Yürütücüsü Hülya KAYA


Proje Özeti:

Zeytin Genetik Kaynaklarıyla ilgili İstasyonumuzda ilk çalışmalar Zeytincilik

Araştırmaları Ülkesel Projesi altında Yerli ve Yabancı Zeytin Çeşitlerinin Özelliklerinin

Tespiti ve Koleksiyon Zeytinliğinin Tesisi Projesiyle 1968 yılında başlamıştır. 1980 yılından

itibaren tiplerin tanımlama çalışmaları başlamıştır. 1970-1972 yılları arasında İspanya, İtalya,

Fransa, Tunus ve Suriye’nin önemli zeytin çeşitlerinden aşı kalemleri ithal edilerek çöğürlere

aşılanmış ve 1974 yılında 28 çeşitten oluşan Yabancı Zeytin Çeşitleri Koleksiyon Bahçesi

oluşturulmuştur. Tanımlamaları gerçekleştirilen 88 Yerli ve 28 yabancı çeşitin tescil işlemleri

11.08.2005 tarihinde yayınlanan Resmi Gazete de yayınlanmıştır. 2005 yılında “Yamalak

Sarısı Mahalli Zeytin Çeşidinin Fenotipik Özelliklerinin Tanımlanması” isimli bir proje

tamamlanmış ve bu çeşidinde 06.04.2010 da tescili gerçekleşmiştir. Halen Yerli ve Yabancı

Koleksiyon bahçesinde 89 yerli, 32 yabancı tescilli çeşit bulunmaktadır.

Genel müdürlüğümüzün BBAD/101-315 sayı, 16/07/1999 yazılarına istinaden 6-

10/12/1999 Tarihlerinde yapılan “ Endüstri Bitkileri, Yağlı Tohumlar ve Bitki Genetik

Kaynakları Program Değerlendirme Toplantısında” alınan karar gereği 2000 yılından itibaren

sürekli proje olarak yürürlüğe girmiştir. Zeytin Genetik Kaynaklarının Toplanması

Muhafazası ve Değerlendirilmesi Projesi kapsamında 2008 yılından itibaren tekrar survey

çalışmaları başlamıştır. Bu kapsamda Trabzon, Artvin, Samsun, Sinop, Eskişehir, Bilecik,

Bursa, Çanakkale, Balıkesir, Aydın illerinde survey çalışmaları gerçekleşmiş ve farklı olan

tiplerden aşı kalemleri alınarak İstasyonumuzda koruma altına alınmıştır.

Ayrıca arazi gen bankasında bulunan zeytin çeşitlerinin Zeytincilik Araştırma

İstasyonunda 2011 yılında bitirilen Tübitak 1007 projesiyle moleküler karakterizasyonları

tamamlanmıştır. Bu projeyle bölüme moleküler ve genetik laboratuarı kazandırılmıştır.

Halen projede, İstasyonumuzun Kemalpaşa Üretim ve Araştırma sahasında bulunan Arazi Gen Bankasının muhafazası ve yenilenmesi gerçekleştirilmektedir. Zeytin yetiştiriciliği yapılan bölgelerde survey çalışmaları devam etmektedir. Çalışmalar sonucu getirilen yeni tipler aşılanarak koruma altına alınmaktadır.

1. Başlıca Faaliyetlerin Gerçekleşme Durumu:

Dönem Bulguları:

Zeytin arazi gen bankasında bulunan çeşit ve tiplerde karakterizasyon çalışmaları yapılmıştır. Çiçeklenme tarihleri, meyve kararma tarihleri, meyve özellikleri, çekirdek özellikleri, yaprak özellikleri, Zeytin sineği (Bactrocera oleae), Zeytin kabuklu bit (Parlatoria oleae ), Zeytin kızılkurdu (Lasioptera berlesiana) zarar oranlarına bakılmıştır.

İzmir Kemalpaşa şartlarında zeytin arazi gen bankasında bulunan çeşitlerde çiçeklenme başlangıcı 14 Mayıs tan itibaren başlamış Mayıs ayı sonunda çiçeklenmeler tamamlanmıştır. Meyvede kararma Ekim ayı başında gerçekleşmiştir. Uslu çeşidi en erken kararan çeşit olmuştur.

Arazi gen bankasında kültürel uygulamalar gerçekleştirilmiştir. Resimleme çalışmaları tamamlanmıştır.

Bursa, Balıkesir, Çanakkale illerinde survey çalışması yapılmıştır. Bu kapsamda Çanakkale Küçükkuyu’dan 7 tip, Balıkesir’den 2 tipten aşı kalemleri alınarak İstasyonumuzda koruma altına alınmıştır. Ayrıca 2011 yılında yapılan survey çalışması sonucunda Aydın ili Nazilli ilçesinden istasyonumuza getirilen 2 tipte aşıların tutmamasından dolayı Mayıs ayında belirlenen tiplerden tekrar aşı kalemi alınmaya gidilmiştir.

Zeytin Genetik Kaynakları ile ilgili İstasyonumuzda Uluslararası RESGEN projesi yürütülmektedir. Uluslararası Zeytinyağı Konseyi ile ortaklaşa yürütülen bu projede genetik kaynaklarımızda eksik olan veriler tamamlanmıştır. Proje kapsamında gelecek dönemde Dünya Zeytin Koleksiyonuna materyal gönderilecektir. Bu doğrultuda Materyal Transfer Anlaşması doldurulmuştur. Proje bu yıl itibarıyla bitmiş olup materyal gönderimi 2013

yılında yapılacaktır.

3. Yapılması Düşünülen Ara Yayınlar:

RESGEN projesi sonuçlanacağı için sonuç raporu yazılacaktır.

3. Darboğazlar:

Projede herhangi bir darboğaz bulunmamaktadır.

4. Projede Önerilen Değişiklikler:

4.1. Materyal ve Yöntem:

Materyal ve Yöntemde herhangi bir değişiklik yoktur.

4.2. Proje Faaliyet Takvimi:

Zeytin Survey Çalışması: Bursa, Balıkesir, Tekirdağ, Yalova

4.3. Personel:

Projede personel değişikliği yoktur.

(YENİTEKLİFİ)



Proje No

Proje Başlığı Zeytin Genetik Kaynaklarının Toplanması Muhafazası ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bornova Zeytincilik Araştırma İstasyonu


Projenin Toplam Bütçesi 112.000

Proje Yürütücüsü Hülya KAYA

Yardımcı Araştırmacılar Dr.Filiz SEFER, Mustafa ŞAHİN, Dr.Öznur ÇETİN, Nurengin METE, Uğur GÜLOĞLU, Mehmet HAKAN, Kenan ALTAN, Halil KÖKTÜRK, Nurcan ULUÇAY

KAYAR, Betül KAYA

Proje Özeti

Bitki genetik kaynakları, biyolojik çeşitlilik önemli kaynak niteliğinde olup bir bitki

türünün gen havuzundaki kalıtsal bilginin çeşitliliğini ve zenginliğini ön plana çıkarmaktadır.

Bu türlerin korunması, geleceğin bitkisel üretiminin güvence altına alınması bakımından

oldukça önemlidir.

Dünya üzerinde 2000 den fazla zeytin çeşidi olduğu tahmin edilmektedir. Ülkemizin de

zeytin açısından gerek bol miktarda yabanileri gerekse kültür çeşitleri olarak büyük bir

zenginliği olduğu bilinmektedir. Diğer zeytinci ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de botanik

tanımlaması yapılmamış, agronomik ve teknolojik özellikleri yeterince bilinmeyen çok sayıda

zeytin tipi bulunmaktadır. Ayrıca mahalli olarak seçilmiş ve yetiştirilmekte olan çeşitlerin

kendi bölgeleri dışında adaptasyon durumları bilinmediği gibi, farklı çeşitlerin aynı isimle

(homonim) anılması yanında aynı çeşidin farklı isimlerle (sinonim) anılması gibi bir çok

karışıklıklar bulunmaktadır.

Ülkemizde zeytin çeşitlerinin özelliklerini belirleme çalışmaları 1966 yıllarına

dayanmaktadır. İstasyonumuzda da 1968 yılında çalışmalara başlanılmış olup, tüm zeytinci

bölgeler taranarak 89 yerli çeşidin morfolojik tanımlaması yapılmış ve çeşitler tescil

edilmiştir. Ayrıca arazi gen bankasında bulunan zeytin çeşitlerinin Zeytincilik Araştırma

İstasyonunda 2011 yılında bitirilen Tübitak 1007 projesiyle moleküler karakterizasyonları

tamamlanmıştır. Bu projeyle bölüme moleküler ve genetik laboratuarı kazandırılmıştır.

Bu çalışma ile mevcut yerli ve yabancı arazi gen bankasının muhafazası gerçekleştirilecektir. Dönem içerisinde zeytin yetiştiriciliği yapılan bölgelerde yapılacak surveyler sonucu elde edilecek yeni tiplerin ve ıslah çalışmaları sonucunda elde edilecek yeni çeşitlerin arazi gen bankasına aktarılması amaçlanmaktadır. Ayrıca surveyler sonucunda bulunan yeni tiplerin moleküler karakterizasyonu yapılarak sinonim olanlar ayrılacaktır. Moleküler karakterizasyonda SSR, AFLP ve SNP teknikleri kullanılacaktır.



PROJE NUMARASI

PROJE BAŞLIĞI Asma Genetik Kaynakları

PROJE LİDERİ M. Sacit İNAN

PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ KURULUŞ Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

RAPORUN İLGİLİ OLDUĞU DÖNEM 01/01/2012 - 31/12/2012

Proje Özeti:

1. Başlıca Faaliyetlerin Gerçekleşme Durumu: Projede 2012 yılı için belirtilen hedeflerin

tamamı gerçekleştirilmiştir.

Dönem Bulguları

2012 yılında;

Ege Asma Genetik Kaynakları parseli ile Asma Genetik Kaynakları-2 ve 3

parsellerinde budama, yıl boyunca yapılması gereken bakım ve kültürel işlemler

gerçekleştirilmiştir.

Asma genetik Kaynakları-3 parselinde terbiye ve destek sistemi kurulmuştur.

Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu’ nda bulunan “Milli Koleksiyon Bağı” ından gönderilen 82 çeşitte üretilen fidanların metoda göre dikimi gerçekleştirilerek Genetik Kaynaklar-4 parseli oluşturulmuştur.

Kütahya Gediz ilçesinde alan tarama çalışmaları sonucunda Amat Üzümü, Beyaz Feslehan, Kınalı Beylerce, Gerence Üzümü, Çakır Büzgülü, Gediz Arşın, Pembe Çavuş, Gediz Misket olmak üzere 8 çeşit tespit edilmiş ve kısa ampelografileri kayıt altına alınmıştır.

Budama sezonu içerisinde İstasyonumuzda bulunan Ege Bölgesi Asma Genetik Kaynakları parselindeki çeşitlerden 100 tanesinden daha 20’şer kalem alınarak Milli Koleksiyon Bağı’ na aktarılmak üzere Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu’ na gönderilecektir.



Proje No


Proje Başlığı Orta Güney Anadolu Bölgesi Kıraç Alanlarda Yetişen Çok Yıllık Buğdaygil Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi (Research of genetic resources of perennial pasture grass species grown in drylands of the Central-South Anatolian Region)


Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü

Şaban IŞIK


Şeref AKSOYAK, Gazi ÖZCAN, Mehmet TEZEL, Seydi AYDOĞAN

Başlama-Bitiş Tarihleri

01/01/2012- 31/12/2016


2012:15000 2013:12000 2014:10000 2015:10000 2016:10000

Proje Özeti: Ülkemiz doğal florası yem bitkileri türlerince de oldukça zengin olmasına rağmen, ihtiyaç

duyulan tohumlar büyük oranda yurt dışından ithal edilerek karşılanmaktadır. Ancak farklı iklim ve çevre koşullarında üretilen bu tohumların Bölgemizde oluşturulan doğal ve yapay meralar için ne kadar uygun olduğu tartışmalıdır. Bu nedenle yem bitkileri türlerinin doğal alanlardan toplanması ve kültüre alınma olanaklarının araştırılarak tohumlarının çoğaltılması, ıslah yönünden önem taşıyan özelliklerinin belirlenmesi ülkemiz için önemli bir konudur.

Bu projenin amacı Orta Güney Anadolu Bölgesi doğal alanlardan bazı önemli mera

buğdaygil yembitkisi türlerinin toplanması ve bunların çeşit geliştirme çalışmalarında kullanım olanaklarının araştırılmasıdır. 2012 yılında başlamak üzere Bu proje ile Enstitü sorumluluk alanına giren Orta Güney Anadolu Bölgesi doğal alanlardan bazı buğdaygil yem bitkileri türlerinin toplanması, bunların morfolojik, biyolojik ve bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi, bitki türlerinin tohumlarını çoğaltarak, bölgeye ve benzeri ekolojik koşullara uyumlu çeşit/çeşitler geliştirilmesi için ıslahçıların kullanımına verilmesi hedeflenmiştir.

Projede Öngörülen Değişiklikler: Kurumdan ayrılan Serkan ATEŞ’in projeden çıkarılması, Dr.Ahmet GÜNEŞ’in projeye

dahil edilmesi.

SONUÇLANAN PROJELER

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No TAGEM/TA/08/06/01/004 Proje Başlığı Türkiye Orjinli Bakla (Vicia faba L.) Genetik Kaynaklarının

Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Başlama – Bitiş Tarihleri 01 / 01 / 2009 ile 31 / 12 / 2011 arası Projenin Toplam Bütçesi 96 550 TL Proje Yürütücüsü Dr. Eylem TUGAY KARAGÜL

Yardımcı Araştırmacılar Uzm. Nüket AY

Uzm. Sabiha VURAL

Proje Özeti:

225 adet yerel bakla çeşidi, 6 adet tescilli çeşit (Eresen87,Filiz99, Kıtık2003, Lara, Seher, Histal) ile birlikte 26 özellik yönünden morfolojik olarak karakterize edilmiştir. 54 adet örnek de RAPD markörleri ile moleküler olarak analiz edilmiştir. Analiz edilmeyen bakla örnekleri bakla ekim döneminde, 2012 Kasım ayında bir sıra olarak tarlada ekilmiştir. Bütçenin ve laboratuar olanaklarının moleküler çalışmayı yürütmeye elvermesi durumunda yaprak örnekleri sıradaki bitkilerden alınarak DNA izolasyonu yapılacaktır. RAPD markörleri yardımıyla moleküler analiz yapılacaktır.

AFA ADI : Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynaklar PROGRAM ADI : Genetik Kaynaklar Veri Tabanı Oluşturulması


Proje Başlığı Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Doğal Florasındaki Sebze Olarak Tüketilen Yabani Otlar ve Kullanımı

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü -Tokat


Projenin Toplam Bütçesi: 2011: 8300 TL 2012: 7800 TL Toplam: 16 100 Tl.

Proje Yürütücüsü Başak ÖZYILMAZ

Yardımcı Araştırmacılar Yrd. Doç. Dr. Bedrettin SELVİ (GOP Üni. Fen- Edebiyat Fak. Biyoloji Böl.) Dr. Sebahattin ÇELİK

Proje Özeti:

Hem doğal olarak bulunan hem de kültür bitkileri yanında yabancı ot olarak nitelendirilen bitkiler halk ilacı, gıda maddesi ve diğer amaçlarla uzun yıllardan beri kullanılmaktadır. Özellikle beslenme amacıyla civar dağ ve ormanlardan bitki toplayıcılığı halen devam etse de modernleşme, kentlere göç, sağlık sektöründeki gibi pek çok gelişme nedeniyle kırsal kesimin yararlandığı bitkiler haline dönüşmüştür.

Proje alanı olarak belirlenen Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Bölgesinde zengin bitki örtüsüne paralel olarak ot kültürü halen devam etmektedir. Ancak diğer bölgelerde olduğu gibi araştırma bölgesinde de yabani otları tanıyan insan sayısı, nesil gençleştikçe giderek azalmaktadır. İnsan beslenmesi için önemli olan bu kültürün gelecek nesillere aktarılması ve bu kültürün toplumun her kesiminin sofralarında yer alması, bu doğrultuda kırsal kesimde yaşayan insanlara gelir imkânı sağlanması, pazar oluşması, kültür bitkisi gibi yetiştirilerek tüketiminin sağlanması, doğadan aşırı ot toplanmasının önlenmesi ve bitki türlerinin tükenme tehlikesi ile karşı karşıya kalmalarının engellenmesi amaçlanmıştır.

Bu bağlamda survey çalışmaları yapılarak Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Bölgesinde doğal yayılış gösteren 79 bitki türünün yiyecek olarak tüketildiği belirlenmiştir. Belirlenen bu bitki türleri toplanmış ve toplanan örnekler Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü arazisinde muhafaza edilmiştir. Bu süreç içerisinde her tür için bitki teşhisi yapılmış, görüntüleme ve herbaryum örnekleri hazırlanmıştır. Ayrıca her bir bitki türünün morfolojik özellikleri yanında survey çalışmalarında tüketim şekilleri hakkında bilgi edinilmiştir.


PPROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No Proje Başlığı TIBBİ VE KOKULU BİTKİLER GENETİK KAYNAKLARI

ARAŞTIRMA PROJESİ Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Başlama-Bitiş Tarihleri 2008 - 2012 Projenin Toplam Bütçesi TL Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet TUTAR Yardımcı Araştırmacılar Ali Osman SARI, Aynur BİLGİÇ, Yasemin AKSU,

Fatih ÇİÇEK Proje Özeti

Proje 1979 yılında başlamış öncelikle Ege Bölgesi ele alınmıştır. 1979-2001 yılları arasında Ege, Güneydoğu Anadolu, Güneybatı Anadolu, Marmara-Trakya, Akdeniz ve Karadeniz İç Anadolu Bölgelerinde doğal yayılış gösteren bazı tıbbi ve kokulu bitkilerden herbaryum, tohum örneği toplanmıştır. Datura, Origanum ve Sideritis türlerinde karakterizasyon çalışmaları yürütülmüştür. Türkiye’nin değişik illerinden toplanan nane populasyonları vegetatif olarak muhafazaya alınmıştır 1979-2001 yılları arasında 1011 tohum, 1762 herbaryum ve 261 vegetatif örnek toplanmıştır. Üretim yenileme çalışmalarında 90 türde 466 örnekte üretim yenileme yapılmıştır.

2002-2007 yılları arasında farklı türlerden 222 herbaryum, 99 tohum örneği toplanmıştır. Bunun yanında Ege ve Marmara Bölgelerinden kendi projesinde kullanılmak üzere 60 adet kuşburnu klonu toplanmıştır.

2009 Nisan ayında Datça ve Marmaris’i hedefleyen bir survey faaliyeti düzenlenmiştir. 5 günlük programda hedef bölge detaylı olarak incelenmiştir. Tarım alanlarının çok fazla olmadığı yörede başlıca tarımsal ürünler badem, zeytin ve yazlık sebzelerdir. Turizm başlıca geçim kaynağı durumundadır. Yaygın olarak rastlanan anakayalar kireç taşı ve serpantindir. Vejetasyonda orman, maki ve frigana örneklerini görmek mümkündür. Birçok yerde Pinus brutia’nın hakim olduğu bitki birlikleri yer alırken yer yer Quercus coccifera, Phillyrea latifolia, Euphorbia sp., Genista acanthoclada ve Cistus türlerinin hakim olduğu alanlar da bulunmaktadır. Ağaç ve çalı formundaki rastlanabilecek diğer türler arasında Cupressus sempervirens, Liquidambar orientalis, Platanus orientalis, Cercis siliquastrum, Ceratonia siliqua, Arbutus türleri, Crataegus sp., Laurus nobilis, Myrtus comminis ve Pyrus amygdaliformis bulunmaktadır.

Adaçayı (Salvia fruticosa), kekik (Origanum onites), Dağçayı (Sideritis sp.), karabaş

(Lavandula stoechas), defne (Laurus nobilis), keçiboynuzu (Ceratonia siliqua) ve salep (Orchis, Serapias ve Anacamptis türleri) yörede yaygın olarak bulunan ve toplanarak ticareti yapılan başlıca tıbbi bitkilerdir. Ancak son yıllarda toplamaların ciddi oranda azaldığı yerli vatandaşlar tarafından beyan edilmiştir.

Yörede farklı habitatlar incelenerek çiçekte bulunan bitkilerden toplam 52 adet herbaryum

örneği alınmıştır.


PPROGRAM ADI : Bitki Genetik Kaynakları

Proje No Proje Başlığı EGE VE BATI AKDENİZ BÖLGESİNDE YAYILIŞ

GÖSTEREN BAZI ADAÇAYI (Salvia L.) TÜRLERİNİN TOPLANMASI VE KARAKTERİZASYONU

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Başlama-Bitiş Tarihleri 2008 - 2012 Projenin Toplam Bütçesi TL Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet TUTAR Yardımcı Araştırmacılar Ali Osman SARI, Sıdıka EKREN, Çiğdem SÖNMEZ, Aynur

BİLGİÇ, Yasemin AKSU, Fatih ÇİÇEK Proje Özeti

Türkiye’nin önemli Tıbbi ve Aromatik Bitkiler (TAB) ihraç ürünlerinden birisi de adaçayıdır. İhracata giden ürünün, daha önceleri kekikte olduğu gibi hemen hemen tamamı doğadan toplama veya yurt dışından ithal edip işleme yolu ile karşılanmaktadır. Ancak yıldan yıla artan ihracat miktarı ve bilinçsiz toplamalar doğada tahribata yol açmaktadır. Bu da istenen miktar ve kalitede ürünün elde edilmesini zorlaştırmaktadır. İstenen özelliklerde ve miktarda adaçayı üretimi için daha önceleri bir çok çalışma sonucunda belirtildiği gibi bu bitkinin kültüre alınması zorunlu hale gelmiştir.

Bu proje ile Türkiye doğal florasında bulunan adaçayı türlerinden Salvia fruticosa Mill. (Anadolu adaçayı) ve S. tomentosa Mill. (Çalba) ile bir çok ülkede tarımı yapılmakta olan Salvia officinalis L. (Tıbbi adaçayı) türlerinin Ulusal Gen Bankasında bulunan örnekleri ile Ege ve Batı Akdeniz Bölgelerinden toplanan popülasyonları materyal olarak kullanılmıştır. Proje süresince toplam 49 adaçayı popülasyonunun karakterizasyonu tamamlanmış, bunlardan 30 örneğin üretim yenilemesi gerçekleştirilerek Ulusal Gen Bankasına teslim edilmiştir.

Çalışma da bitki, gövde, yaprak, çiçek ve tohum özellikleri ile ilgili 52 karakterin incelendiği IPGR tarafından kabul edilen deskriptör kullanılmıştır.



Proje No TAGEM/TA/07/06/01/004 Proje Adı Kuzey – Batı Geçit Bölgesi Süs Bitkileri Genetik Kaynakları

Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2007-31.12.2011 Projenin Toplam Bütçesi 30 000 TL Proje Yürütücüsü İsmail KARA Yardımcı Araştırmacılar Serap TÜRKÖLMEZ

Ramis DAYIOĞLU Dr.Ayfer TAN Doç.Dr. Tuncer TAŞKIN Doç Dr. Atila OCAK

1.Proje Özeti:

Kuzey-Batı Geçit Bölgesinde yer alan Eskişehir, Kütahya ve Bilecik illerinde ev bahçelerinde yetiştiriciliği yapılan ve doğada yetişen süs bitkilerinin vegetatif ve generatif materyalinin toplanarak muhafaza altına alınması gelecekte bu konuda yapılacak araştırmalara altlık oluşturması bakımından önem taşımaktadır. Bu proje ile söz konusu bölgedeki süs bitkilerinin yetişme yerleri belirlenerek herbaryum, tohum ve yumru örnekleri alınarak karakterizasyon çalışmaları yapılmıştır.

2.Materyal : Bu projede Kuzey – Batı Geçit Bölgesindeki yer alan Eskişehir,Kütahya ve Bilecik illerinde ev bahçelerinde yetiştiriciliği yapılan ve doğada yetişen süs bitkilerinin vegetatif ve generatif kısımları materyali oluşturmaktadır.

3.Metod : Yer belirleme ve örnek toplama çalışmaları sözkonusu bölge ile ilgili yapılmış flora çalışmaları ile Flora of Turkey den yararlanılarak yapılmıştır. Üçer herbaryum örneği alınmış soğanlı ve yumrulu bitkilerden 1 m2 ye yetecek kadar örnek alınarak enstitü muhafaza bahçesinde ilgili yastıklara dikilerek bakım ve gözlemleri yapılmıştır.

Tanımlamada UPOV ve IPGRI kriterleri kullanılmıştır.

4.Literatür Özeti:

Bitki genetik kaynakları, genetik çeşitlilik için önemli kaynak niteliğinde olup, bir bitki türünün gen havuzundaki kalıtsal bilginin çeşitliliğini, zenginliğini içermektedir. Özellikle, günümüzden 10000 yıl öncesinde bitkilerin kültüre alınan yerel çeşitleri arasında gözlenen genetik çeşitlilik, aynı zamanda farklı yerel koşullara uyum özelliklerini yansıttığından bu türlerin evrimsel potansiyellerinin korunması ve ıslah çalışmalarında kullanılması açısından önem taşımaktadır. Bitki türlerinin değişen çevre koşullarına uyum sağlayabilmesi için, genetik çeşitliliğe sahip olması şarttır.

Bitki genetik kaynakları, yerel çeşitler olarak nitelendirilen köy populasyonları; bunların yabani akrabaları, artık kullanılmayan eski çeşitler ve kalıtsal özellikleri net olarak belirlenmiş

hatlardan oluşur.

Ülkemizde 12000 kadar bitki türü bulunmakta olup bunların yaklaşık üçte biri 4100 kadarı endemik türdür. Bu da tür çeşitliliği bakımından zenginliğimizin kanıtıdır. Bitki Genetik Kaynaklarının In situ ( Yerinde) Muhafazası konusunda Ulusal Plan 1996 yılında hazırlanmış ve muhafazaya alınacak öncelikli türler belirlenmiştir. Bu türler içinde, pancar türleri gibi endüstri bitkileri yanında, anavatanı ülkemiz olan bazı tıbbi ve kokulu bitkiler de yer almaktadır. Bu plan "Ulusal Biyolojik Çeşitlilik Eylem Planı " ile de uyum sağlamakta olup biyolojik çeşitliliğin korunması amacıyla ülkemizde yürütülen tüm, çalışmalara da atıfta bulunmaktadır.

Ülkemizde Bitki Genetik Kaynaklarının koordinasyonundan sorumlu kuruluş Tarım ve Köy İşleri Bakanlığına bağlı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü olup bu kuruluş, bitki genetik kaynaklarının ex situ muhafazası, survey, toplama,, karakterizasyon ve değerlendirme çalışmalarını yürütmektedir.(Tan A.)

5.Bulgular ve Tartışma:

Bu proje ile 2007-2011 yılları arasında Eskişehir, Kütahya ve Bilecik illerinde yetişen süs bitkilerinin yetişme yerlerinin belirlenmesi, herbaryum ve tohum örneklerinin toplanması çalışmaları yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda 33 familyaya ait 350 bitkinin yetişme yeri belirlenmiş, 232 herbaryum ve 17 tohum örneği toplanarak milli gen bankasına gönderilmiştir. Tulipa armena,, Tulipa sylvestris, Fritillaria pontica, Fritillaria pinardii, Fritillaria serpenticola, Fritillaria flescheriana, Galanthus elwesii, Galanthus gracilis, Crocus antalyensis, ve Crocus ancyrensis bitkileri muhafaza bahçesine alınmış ve karakterizasyonları tamamlanmıştır..



Proje No TAGEM/TA/07/06/01/004 Proje Adı Kuzey – Batı Geçit Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Genetik

Kaynakları Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2007-31.12.2011 Projenin Toplam Bütçesi 30 000 TL Proje Yürütücüsü İsmail KARA Yardımcı Araştırmacılar Serap TÜRKÖLMEZ

Ramis DAYIOĞLU Dr.Ayfer TAN Doç.Dr. Tuncer TAŞKIN Prof. Dr. K. H.Can BAŞER Doç Dr. Atila OCAK

1.Proje Özeti: Kuzey-Batı Geçit Bölgesinde yer alan Eskişehir, Kütahya ve Bilecik illerinde yetiştiriciliği yapılan ve doğada yetişen tıbbi – aromatik bitkilerin herbaryumlarının hazırlanıp tohumlarının toplanarak muhafaza altına alınması gelecekte bu konuda yapılacak araştırmalara altlık oluşturması bakımından önem taşımaktadır. Bu proje ile söz konusu bölgede yetiştiriciliği yapılan ve doğada yetişen tıbbi-aromatik bitkilerin herbaryumları hazırlanıp tohum örnekleri toplanarak Gen Bankasında muhafaza altına alınacaktır.

Bu proje ile Kuzey Batı ve Batı Geçit Bölgesinde yetiştiriciliği yapılan ve doğada bulunan tıbbi – aromatik bitkilerin araştırılması, yok olmalarını önlemek amacı ile toplanması, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsündeki (ETAE) Milli Gen Bankasında ex situ olarak uzun süreli muhafazaya alınması karakterizasyon çalışmalarının yapılarak ıslahçıların kullanımına sunulması amaçlanmaktadır.

2.Materyal :Kuzey-batı Geçit Bölgesinde yer alan Eskişehir, Kütahya ve Bilecik illerinde yapılan sürveylerle tespit edilen tıbbi ve aromatik bitkiler n projenin materyalini oluşturmaktadır.

3.Metod : Örnek toplama çalışmaları Türkiye Florası kitabında yer alan tıbbi ve aromatik bitkiler araştırılarak bulundukları yerin koordinatları, yükseltisi, habitatı gibi bilgiler toplama formuna yazılarak herbaryum örnekleri hazırlanıp tohum örnekleri toplanarak EATE Milli Gen Bankasında muhafazası ve kayıt altına alınması sağlanmıştır.

Örnek toplama çalışmaları tesadüfi örnekleme ve gözlem dayalı olarak yapılmıştır. Bitkilerin tohum örnekleri seçim yapılmadan populasyonu temsil edecek şekilde alınmıştır.

4.Bulgular ve Tartışma:

Bu proje ile 2007-2011 yılları arasında Eskişehir, Kütahya ve Bilecik illerinde yetişen tıbbi ve aromatik bitkilerin yetişme yerlerinin belirlenmesi, herbaryum ve tohum örneklerinin toplanması çalışmaları yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda 60 familyaya ait 1200 tıbbi bitkinin yetişme yeri belirlenmiş, 807 herbaryum ve 129 tohum örneği toplanarak milli gen bankasına gönderilmiştir. Koleksiyon bahçesine Origanum sipyleum, Foeniculum vulgare, Melissa officinalis, Atropa belladonna, Digitalis ferruginea, Datura inoxia, Asparagus officinalis, Peonia peregrina, Agrimonia eupatoria, Physalis alkekengi bitkileri alınmıştır.

ÇAYIR MERA ve YEM BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME

TOPLANTISI PROGRAMI 11-14 Mart 2013

11 Mart 2013 Pazartesi

I. OTURUM 14:00 – 15:40


Durumu

Başkanlık Divanının Oluşturulması ve Gündem Hakkında Görüşmeler

Birgül GÜNER “Çayır Mera ve Yem Bitkileri Çalışma Grubu Sunusu” TAGEM

Sunu

AFA ÇAYIR MERA VE YEM BİTKİLERİ

PROGRAM Yem Bitkileri

Ülkesel Yem Bitkileri Araştırmaları Projesi Ülkesel Yem Bitkileri Islah Araştırmaları

Uzm. A.Alptekin

ACAR Dr. Firdevs N.İNAL



Ege Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları -Yonca Islah Çalışmaları -Fiğ Islah Çalışmaları -İtalyan Çimi Islah Çalışmaları -İskenderiye Üçgülü Islah Çalışmaları

Ege TAE Devam

ARA 15:40-16:00

II. OTURUM 16:00-18:00

Doç. Dr. Mustafa AVCI

Yonca (Medicago sativa L.) Islah ve Orijinal Tohumluk Üretimi Alt Yapı Geliştirme Projesi

Doğu Akdeniz

TAE Devam

Doç. Dr. Mustafa AVCI Yonca Islah Araştırmaları

Doğu Akdeniz

TAE Devam

Serhat AKSU Çim Bitkilerinde Çeşit Geliştirme Ege TAE Devam Ziya MUTLU Korunga Islah Projesi TARM Devam

Dr. Selahattin Çınar Çok Yıllık Sıcak Mevsim Buğdaygil Yem Bitkileri Islahı

Doğu Akdeniz

Devam

TAE

Dr. Semiha ÇEÇEN Batı Akdeniz Bölgesi Yem Bitkileri Islah Çalışmaları Batı

Akdeniz TAE

Devam

Dr. Reşat DEĞİRMENCİ

KKTC Koşullarına Uygun Fiğ Hatlarının Geliştirilmesi ve Fiğ Tescili

K.K.T.C. Bilgi

20:00- Projede Çalışan

Teknik Elemanlar “Mera Varlığının ve Mera Durum Sınıflarının Belirlenmesi Projesi” çalışması

12 Mart 2013 Salı I. OTURUM 09:00-10:30

Erdal AKSAKAL

Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları Korunga Islah Çalışması

Doğu Anadolu

TAE Devam

Pınar UYSAL Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı

Doğu Anadolu

TAE Devam

Süreyya Emre DUMLU

Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları Yonca Islah Çalışmaları

Doğu Anadolu

TAE Devam

Süreyya Emre DUMLU

Yem Bitkileri Yetiştiriciliği ve Islahı

Doğu Anadolu

TAE Bilgi

Dr. Sabahattin ÜNAL

Orta Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı

TARM Ara

Sonuç


Orta Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı

TARM Yeni Teklif

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30


Orta Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları Yonca Islah Araştırmaları

TARM Devam

Necda ÇANKAYA Karadeniz Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları Karadeniz

TAE Devam

Kadir İSPİRLİ

Karadeniz Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları (Ekonomik Değere Sahip Bazı Sebze Türlerinden Elde Edilen Atıkların Silaj Değerlerinin Belirlenmesi

Karadeniz TAE

Yeni

Üzerine Bir Araştırma)

Doç. Dr. Celal YÜCEL

Çukurova Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları İskenderiye Üçgülü (Trifolium alexandrinum L.) Islah Araştırmaları

Doğu Akdeniz

TAE Devam


Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi Ege TAE Bilgi

Dr. Sibel KADIOĞLU

Erzurum Ekolojisine Bazı Bakla Genotiplerinin Uyumu

Doğu Anadolu

TAE Devam

YEMEK ARASI 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:40

Dr. Sibel KADIOĞLU

Fosforlu Gübre ve Fosfor Çözücü Bakteri Uygulamasının iki Farklı Yem Bezelyesi Çeşidinde Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi

Doğu Anadolu

TAE

Sonuç

Dr. Erol KARAKURT

Orta Anadolu Bölgesinden Toplanan Korunga (Onobrychis sp. L.) Bitkilerinin Karekterizasyonu

TARM Bilgi

Muhittin BAĞCI Fiğ (Vicia sp.) Bitkisinde Gama Işını Uygulaması İle Mutasyon Islahı

TARM Devam

Dr. Şeref AKSOYAK

Yerel Fiğ Populasyonlarından Fiğ Çeşit Geliştirme Çalışmaları

BDUTAE Devam

Ayşe YAZICI Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları Buğdaygil Yem bitkileri Islah Çalışmaları

Doğu Anadolu

TAE Devam

ARA 15:40-16:00

IV. OTURUM 16:00-18:00

Ayten TAVLAŞ Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları Alaca taçotu (Coronilla varia L.) Islah Projesi

Doğu Anadolu

TAE Devam

Pınar UYSAL Doğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Islah Araştırmaları Gazal Boynuzu (Lotus Sp.) Islah Projesi

Doğu Anadolu

TAE Devam

Celalettin AYGÜN

Batı Geçit Bölgesi Yem Bitkileri Genetik Kaynakları Araştırma Projesi

Geçit Kuşağı TAE

Bilgi

Yavuz HAN Güneydoğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkisi Araştırmaları

GAPUTAEM

Devam

A. Levent SEVER Kışlık Fiğ Islah Çalışmaları Geçit

Kuşağı Devam

TAE 20:00-

Projede Çalışan Teknik Elemanlar

“Mera Varlığının ve Mera Durum Sınıflarının Belirlenmesi Projesi” çalışması

13 Mart 2013 Çarşamba I. OTURUM 09:00-10:30

Dr. Sibel KADIOĞLU

Erzurum Şartlarında Bazı Yem Bezelyesi Genotiplerinin Sonbahar ve İlkbaharda Yetiştirilebilme İmkânlarının Araştırılması

Doğu Anadolu

TAE Devam

Ülkesel Yem Bitkileri Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Dr. İlker İNAL

Çukurova Koşullarında, Farklı Sıra Aralıklarında Bazı Bitki Düzenleyicilerinin Yonca (Medicago sativa L.)’Nın Tohum Verimine ve Bitkisel Özelliklere Etkisi

Doğu Akdeniz

TAE Devam

Feyza Döndü GÜNDEL

Çukurova Şartlarında Bazı Sıcak Mevsim Baklagil Yem Bitkilerinin Adaptasyonu, Verim ve Kalitesi Üzerine Bir Araştırma

Doğu Akdeniz

TAE Devam

Yasin KORKMAZ Çukurova Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilebilecek Silajlık Mısır Çeşitlerinin Verim ve Silaj Kalitesi Üzerine Bir Araştırma

Doğu Akdeniz

TAE Devam

Dr. Selahattin ÇINAR Akdeniz İklim Kuşağında Bazı Çokyıllık Sıcak

Mevsim Buğdaygil Yem Bitkilerinin Yonca ile Karışımlarının Performanslarının Belirlenmesi (TÜBİTAK)

Doğu Akdeniz

TAE Bilgi

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Ziya MUTLU Bazı Kışlık Fiğ Türlerinde Biçim Zamanının Ot

Verimine Etkisi TARM Devam

Dr. Erol KARAKURT

1. Alt Proje: Orta Anadolu Koşullarında Fiğ-Buğday Ekim Nöbetinde Azaltılmış Toprak İşleme Yöntemlerinin Araştırılması 2. Alt Proje: Orta Anadolu Koşullarında Tahıl ve Fiğ Alt Bitki Ekim Olanaklarının Araştırılması

TARM Devam

Doç. Dr. Celal YÜCEL

Çukurova Koşullarında Bazı Tek Yıllık Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkilerinin Farklı Karışım Oranları ve Biçim Dönemlerinin Ot Verimi ve Silaj Kalitesine Etkileri

Alt Proje: Mısır ve soyanın farklı karışım oranları ve biçim

Doğu Akdeniz

TAE Devam

dönemlerinin ot verimi ve silaj kalitesine etkisi. Alt Proje:İskenderiye üçgülünün Triticale ve İtalyan çimi

ile Farklı Karışım Oranları ve Biçim Dönemlerinin Ot verimi ve Silaj Kalitesine Etkisi

A. Levent SEVER

Farklı Lokasyonlarda Dört Kanatlı Tuz Çalısı (A. canescens pursh nutt.) Bitkisinin Yem Üretimi, Toprak ıslahı ve Erozyonla Mücadele Yönünden Değerlendirilmesi


Devam

Dr. Mehmet Fatih YILMAZ

K.Maraş Doğal Florasında Bulunan Bazı Baklagil Yem Bitkisi Türlerinin Toplanması ve Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi

Doğu Akdeniz GKTAİ

Bilgi


III. OTURUM 14:00-15:40

AFA

ÇAYIR MERA VE YEM BİTKİLERİ

PROGRAM Çayır – Mera

TTSM (20 dakika) 2012 Yılı Çayır Mera - Yem Bitkileri ve Yeşil Alan Çim Bitkileri

Çeşit Tescil Denemeleri Bilgi

BÜGEM(30 dakika) Çayır-Mera Daire Başkanlığının Çalışmalarının Genel

Değerlendirmesi Sunu

Ülkesel Çayır-Mera Araştırmaları Projesi Dr. Ali MERMER

(30 dakika) Mera Varlığının ve Mera Durum Sınıflarının

Belirlenmesi Projesi TARM Bilgi

Ülkesel Mera Tipi Yem Bitkisi Islah Araştırmaları ARA

15:40-16:00 IV. OTURUM

16:00-18:00

Uzm. A.Alptekin ACAR

Dr. Firdevs N.İNAL Dr. Firdevs N.İNAL


Bazı Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkisi Türlerinde Çeşit Geliştirilmesi Ve Mera Islahında Kullanılma Olanaklarının Araştırılması - Kılçıksız Brom Çalışmaları - Domuz Ayrığı Islah Çalışmaları - Sarı Çiçekli Gazalboynuzu Islah Çalışmaları - Mavi Ayrık Islah Çalışmaları - Kamışsı Yumak Islah Çalışmaları

Ege TAE Ara

Sonuç


Uzm. A.Alptekin ACAR

Dr. Firdevs N.İNAL Dr. Firdevs N.İNAL



Bazı Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkisi Türlerinde Çeşit Geliştirilmesi Ve Mera Islahında Kullanılma Olanaklarının Araştırılması - Kılçıksız Brom Çalışmaları - Domuz Ayrığı Islah Çalışmaları - Sarı Çiçekli Gazalboynuzu Islah Çalışmaları - Mavi Ayrık Islah Çalışmaları - Kamışsı Yumak Islah Çalışmaları

Ege TAE Yeni Teklif

14 Mart 2013 Perşembe

I. OTURUM 09:00-10:30

Kadir TERZİOĞLU (TÜBİTAK)

Doğu Anadolu Bölgesinde Yetişen Doğal Korunga (Onobrychis sp.) Genotiplerinden Mera Tipi Korunga

Islahı

Doğu Anadolu

TAE Bilgi

Cengiz KURT Trakya Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları

TTAE Devam

Mustafa UZUN Doğu Anadolu Bölgesi Çayır Mera Alanlarında Bulunan Yem Bitkilerinin Kültüre Alınma Olanaklarının Araştırılması

Doğu Anadolu

TAE Devam

Dr. Sebahattin ÜNAL

Orta Anadolu Bölgesi Meralarının Islahında Kullanılabilecek Bazı Bitki Türlerinde Germplasmı Geliştirmek

TARM Devam

Cengiz KURT Edirne İli Meralarının Bitki Sosyolojisi Yönünden Araştırılması TTAE Devam

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Selahattin ÇINAR

Çukurova Taban Koşullarında Mera Tesisinde Kullanılabilecek Bazı Çok Yıllık Sıcak ve Serin Mevsim Buğdaygiller ile Baklagil Karışımlarının Performanslarının Saptanması Üzerine Bir Araştırma

Doğu Akdeniz

TAE Sonuç

Dr. İlker ERDOĞDU

Eskişehir’de Doğal Alanlardan Bazı Buğdaygil Yem Bitkileri Türlerinin Toplanması ve Islah Yönünden Önem Taşıyan Özelliklerinin Belirlenmesi


Bilgi

Ülkesel Çayır Mera Islah Ve Amenajman Sistemlerinin Geliştirilmesi Araştırmaları

Celalettin AYGÜN Çalı Bitkilerinin Meralarda Kullanılma İmkânlarının Geçit Devam

Araştırılması Kuşağı TAE

Soner GÜNAY Farklı Eğim Derecelerinde Korunan Ve Otlatılan Meralarda Bazı Islah Metodlarının Bitki Örtüsü Ve Su Erozyonuna Etkileri

ATSKAE

Devam

Ülkesel Suni Çayır Mera Tesisi Tekniklerinin Geliştirilmesi Araştırmaları

Gazi ÖZCAN Basit Ve Çoklu Karışımlardan Oluşan Yapay Meraların İlkbaharda Üç Farklı Otlatma Yoğunluğu Altında Verimleri ve Kuzuların Performansına Olan Etkileri

BDUTAE Devam

AFA TARIM EKONOMİSİ

PROGRAM

Sosyo-Ekonomik Araştırmalar

Sosyo-Ekonomik Araştırmalar Ülkesel Çayır Mera Ve Yem Bitkileri Sosyo-Ekonomik Araştırmaları

Celal CEVHER Tarımsal Desteklerin Yem Bitkisi Üretimi ve Sürdürülebilirliğine Etkisi

TARM Bilgi


III. OTURUM 14:00-15:40

SERTİFİKA TÖRENİ DİLEK VE TEMENNİLER, KAPANIŞ

ARA 15:40-16:00 16:00-18:00

PROTOKOL ÇALIŞMALARI

ÇAYIR MERA ve YEM BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI PROGRAMI KİTAPÇIĞI

11-14 Mart 2013

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri

Proje No TAGEM/TA/03/01/010/

Proje Adı Ege Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları


Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM


Projenin Toplam Bütçesi Toplam Bütçe:195.000 TL. 2013: 50.000 TL

Proje Yürütücüsü Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL


Dr. Hüseyin ÖZPINAR Uzm. Ali Alptekin ACAR Uzm. Serhat AKSU Uzm. Yasemin AKSU Uzm. Ergül AY Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ

Proje Özeti

Bu proje dört alt projeden; Yonca Islah Çalışmaları, Fiğ Islah Çalışmaları, İtalyan Çimi Islah Çalışmaları ve İskenderiye Üçgülü Islah Çalışmaları’ndan oluşmaktadır. Ege Bölgesi ekolojik koşullarına uygun, ot ve tohum verimleri yüksek ve hastalıklara dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi projelerin amacıdır.

1967 yılında başlayan ıslah çalışmaları sonucu şu ana kadar; sekiz adet adi fiğ Ürem 79, Kubilay 82, Bergama 97, Ulucak 97, Cumhuriyet 99, Selçuk 99, Soner ve Alper;iki adet tüylü fiğ Menemen 79 ve Efes 79, bir adet Macar fiği Egebeyazı 79; bir adet tek yıllık üçgül Demet 82, bir adet yıllık çim (Efe 82), iki adet koca fiğ Bozdağ ve Dikili, bir adet yonca Alsancak tescil ettirilmiştir. İki adet yeni adi fiğ çeşit adayımız ETAE-VS 2 ve ETAE-VS 4 çeşit tescil denemelerine alınmıştır.

I. ALT PROJE: YONCA ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Uzm. Ali Alptekin ACAR

2011-2012 yetiştirme döneminde, mevcut klonal hatlar içinden seçilen 18 adet klonun yer aldığı ETAE-3 yonca çeşit adayımıza ait, bir ‘elit bahçesi’ kurulmuştur. Geçen yıl kurulan yonca verim denemesi soğuklardan etkilendiği için çıkışlarda sorun yaşanmıştır. Bu nedenle, 2012 yılı Eylül ayında deneme yeniden ekilmiştir. 2009 S yonca çeşit tescil denemesinin üçüncü yılı tamamlanmıştır.

Sentetik I ve Sentetik II çeşit elit bahçesinden izolasyonlu koşullarda S0 tohumu alınmıştır. Alsancak çeşidinin orijinal tohumluk üretimi yapılmıştır.

II. ALT PROJE: FİĞ ISLAH ÇALIŞMALARI

Alt Proje Lideri: Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL

2011-2012 yetiştirme döneminde, 4 hat ve 12 standart çeşitten oluşan bir adi fiğ verim denemesinin (2.yılı) kurulmuştur. Yapılan analiz sonuçlarına göre, 2012 yılı ve 2010-2011 ve 2011-2012 yıllarının birleştirilmesi sonucu çeşit/hatların yeşil ot, kuru ot verimleri ve kuru madde yüzdeleri değerlendirilmiştir. 2012 yılı ve yıl birleştirilmesi sonucu yapılan değerlendirmede tohum verimi ve bin tane ağırlıkları istatistik açıdan önemli bulunmuştur.

Macar fiği ıslah çalışmaları kapsamında; augmented deneme desenine göre 4 tekerrürlü ve

toplam 23 hat/çeşidin yer aldığı denemede yapılan istatistik analizle hat/çeşitler arasında tohum verimi önemli bulunmuştur.

III. ALT PROJE: İTALYAN ÇİMİ ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR 2011-2012 yetiştirme döneminde, italyan çimi ıslah çalışmalarında augmented deneme

desenine göre 6 tekerrürlü, 4 standart çeşit ve 84 hat ile kurulan deneme Menemen koşullarında değerlendirilmiştir. Yapılan istatistik analiz sonucunda denemede kullanılan hat/çeşitler arasında tohum verimleri açısından önemli bir fark bulunamamıştır. Tarla gözlemleri ve tohum verimleri dikkate alınarak mevcut hatlar içinden bazılarının seçilerek bir sonraki yıl verim denemelerine alınmasına karar verilmiştir.

IV. ALT PROJE: İSKENDERİYE ÜÇGÜLÜ ISLAH ÇALIŞMALARI

Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR

2011-2012 yetiştirme döneminde, 69 hattın yer aldığı gözlem bahçesinden elde edilen tohum verimleri değerlendirilerek bu verimlere ait basit istatistikler (ortalama, varyans, ortalamanın standart hatası vb.) bulunmuştur. DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : A 03. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : P- 01 Yem Bitkileri

Proje No TAGEM/TBDA / 13 / A03 /01/001 Proje Adı Yonca Islah Araştırmaları Proje İngilizce Başlığı Alfalfa Breeding Researches Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013- 31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi Toplam 136.000 TL

2013 Bütçesi:100.000 TL. Proje yürütücüsü Doç. Dr. Mustafa AVCI Yardımcı araştırıcılar Dr.Selehattin ÇINAR,Doç.Dr. Celal YÜCEL, Dr. İlker

İNAL, Arif AKTAŞ, Hatice YÜCEL, Feyza GÜNDEL ,Dr. M.Reis AKKAYA

Proje Özeti

Sürekli proje özelliğinde olan bu çalışma, bölgemiz ekolojisine uygun ve farklı amaçlar için kullanılabilecek yonca çeşitlerinin geliştirilmesi amacıyla 2002 yılında başlatılmıştır. Başlangıçtan bu yana, öncelikle ihtiyaç duyulan ve tarla tarımı içerisinde ot üretimi amacıyla kullanılabilecek bir çeşit geliştirilmiştir. Geliştirilen bu çeşit tescil denemelerine alınmış ve 2011 yılında tescil edilerek “Nimet” ismiyle milli çeşit listesine girmiştir. Bu projenin III. beş yıllık dilimi ile geliştirilen çeşidin orijinal kademede tohumluk üretimi yanında, yine yeni çeşitlerin geliştirilmesi amacıyla proje sürdürülmektedir. Yine proje kapsamında planlanan suni mera tesisi ve doğal meralarının ıslahında kullanılabilecek otlatmaya uygun (mera tipi) yonca çeşitlerinin de geliştirilmesi amacıyla geçmiş yıllarda başlatılan ve halen otlatma baskısı altında devam ettirilen çalışmalarla amaca uygun genotipler tespit edilmiştir. İlkbahar döneminde bu genotiplerle klon hatları oluşturulacaktır.




Proje Adı Çim Bitkileri Çeşit Geliştirme Projesi




Projenin Toplam Bütçesi(TL) Toplam Bütçe:80 2013: 15.000 TL

Proje Yürütücüsü Serhat AKSU

Yardımcı Araştırıcılar Dr. Hüseyin ÖZPINAR Uzm. Ali Alptekin ACAR Dr. Firdevs Niksarlı İNAL

Proje Özeti Tesadüf blokları deneme desenine göre, 4 tekerrürlü olarak 1x1 m2’ lik alanlarda 10 adet çeşit adayı ve 7 adet standart çeşit ile kurulan Lolium perenne L. çim denemesinde, kışa dayanıklılık, kaplama derecesi, yaprak dokusu, yaprak rengi(kış,ilkbahar, yaz, sonbahar), kardeş sayısı, genel görünüm (kış,ilkbahar, yaz, sonbahar), yabancı bitki oranı ve seyrekleşme derecesi gözlemleri alınarak istatistiki olarak değerlendirilmiştir.

Bu değerlere göre parsellerde %50 çıkışın tespit edildiği çıkış hızı en hızlı 8 gün ile 16. çeşitte bulunurken, en yavaş çıkış hızı 20 gün ile 14. çeşitte görülmüştür. Çeşit ve çeşit adaylarının çıkış hızı ortalaması 13 gün olarak bulunmuştur.

Ekim tarihi ile parselin %75’inin bitki ile kaplandığı gün sayısını ifade eden kaplama hızı en hızlı 37 gün ile 16. çeşide, en yavaş kaplama hızı ise 54 gün ile 14. çeşide ait olduğu bulunmuştur. Çeşit ve çeşit adaylarının ortalaması ise, 43 gün olarak bulunmuştur.

Poa pratensis L. ve Lolium perenne L çim denemesi tekrar kurulacaktır. Festuca rubra L. populasyonlarından seçilen tek bitkilerden kurulan elit bahçesi enstitümüz alt istasyonu olan Bozdağ lokasyonuna taşınacaktır.



Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/003 Proje Adı Korunga Islah Projesi

Proje Başlığının İngilizcesi Breeding of Sainfoin Project Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Ens. Projeyi Destekleyen Kuruluşlar - Başlama ve Bitiş Tarihleri 2012-2016 Proje Toplam Bütçesi 49.250 Proje Yürütücüsü Ziya Mutlu Yardımcı Araştırmacılar Dr. Sabahaddin ÜNAL Proje Özeti: Bu araştırma Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü’nün Haymana İkizce araştırma çiftliğinde yürütülmektedir. Araştırmada 10 adet materyal yer almaktadır. Bu materyalden 8 tanesi enstitümüzde yürütülen Mera bitki türlerinde germplasmı geliştirme projesinden, birisi Çanakkale’den (yöresel populasyon) ve diğeri ise Amerika Birleşik Devletlerinden getirilen Shoshone çeşidir. Çalışmada ıslah metodu olarak yabancı döllenen çok yıllık yem bitkilerinde uygulanan “Toptan Seleksiyon Yöntemi” uygulanmaktadır. Projede yer alan materyalin 2011 ve 2012 yıllarında tohum üretme çalışmaları yapılmıştır. Tohum üretim parselleri, 400 m izolasyon mesafesi dikkate alınarak oluşturulmuş ve. parsellerin korunması için 2012 yılı bahar döneminde 1 m yüksekliğinde kafes telle çevrilmiş ve gerekli bakım işleri yapılmıştır. 2012 yılında aşağıdaki tabloda belirtilen miktarlarda tohum üretilmiştir. Üretilen tohum miktarı deneme kurmak için yeterli olmadığı için önümüzdeki yıl tohum üretimine devam edilecektir. Bunun için tohum üretim parsellerine Eylül ayı içerisinde tekrar ekim yapılmış ve elle sulama yapılarak bitkilerin çıkışı sağlanmıştır. Ekilen parsellerden L-l404 çıkış olmadığı için, L-1412 ise makinistler tarafından yanlışlıkla sürüldüğü için projeden çıkarılmıştır. Tohum üretim parsellerinde bu yıl bitki boyu, ana dal sayısı ve ana dalda yaprak sayısına göre pozitif seleksiyon yapılacak, istenmeyendiğer bitkiler parselden uzaklaştırılacaktır. İstenilen özellikteki bitkilerin kendi aralarında tozlanması sağlanacaktır

No Kayıt kodu Tohum Miktarı (gr) No Kayıt kodu Tohum Miktarı (gr) 1 L-1400 60 5 L-1410 465 2 L-1403 260 6 L-1407 160 3 L-1402 69 7 L-1730 240 4 L-1409 140 8 L-1733 105

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Çayır Mera Yem Bitkileri PROGRAM KODU : P01 Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/002 Proje Adı Çok Yıllık Sıcak Mevsim Buğdaygil Yem Bitkileri Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş

Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü


TAGEM


01.01.2012-30.12.2016


Toplam: 28.000 TL, 2013: 6.000 TL

Proje Yürütücüsü Feyza Döndü GÜNDEL Yardımcı Araştırıcılar

Doç.Dr. Mustafa AVCI, Arif AKTAŞ, Dr. İlker İNAL, Efkan AKÇALI

Proje Özeti

Araştırma ile Çukurova ekolojik koşullarında yaz döneminde yeşil yem süresini uzatmak

amacıyla bölgeye uygun, ot verimi ve kalitesi yüksek, mera tesisinde ve ot üretimi amacıyla kullanılabilecek rodos otu (Chloris gayana Khunt) ve adi yalancıdarı (Paspalum dilatatum Poir.) çeşitleri geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu nedenle, tescil edilmiş çeşitler, doğal vejetasyondan toplanan ekotipler ve diğer kaynaklardan sağlanan materyal kullanılarak yeterli genetik varyasyon oluşturulmaktadır. Oluşturulan kaynak populasyondan ıslah amacına uygun olanlardan seleksiyon yapılarak çeşit tescil işlemleri ile tohumluk üretimi aşamalarına geçilecektir.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Üretiminin Geliştirilmesi Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/ P01/001 Proje Adı Batı Akdeniz Bölgesi Yem Bitkileri Islah Projesi -

Adi Fiğ (Vicia sativa L.) Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş



Toplam Bütçe : 90.000 TL. 2013: 20.000 TL

Proje Yürütücüsü Alt Proje Yürütücüsü

Dr. Semiha Çeçen Cengiz Erdurmuş

Yardımcı Araştırmacılar -

Proje Özeti : Türkiye, florasında yayılış gösteren doğal bitki türleri ve tarımı yapılan kültür formlarının zenginliği ile bitkisel çeşitlilik yönünden büyük bir potansiyele sahiptir. Türkiye’de mevcut bitkisel çeşitliliğin günümüzden geleceğe aktarılması, bunların korunması ve saklanması ile mümkün olacaktır. Ülkemizde doğal floradaki bitkilerin ıslahı konusundaki çalışmalar yetersizdir. Doğal floradan toplanan hatlardan üstün özelliklere sahip olanlarda ıslah çalışmaları, üniversite ve araştırma enstitüsü işbirliği ile arttırılmalıdır. Özellikle yem bitkisi olarak önemli olan yonca, korunga, bezelye, fiğ, mürdümük, lupen ayrık, yumak, çim, salkım otları, çayır düğmesi vb. birçok bitki türünün yabani formları binlerce yıldan beri mevcuttur. Bu projede Antalya doğal florasından toplanan türlerde ıslah çalışmalarına başlayarak, bölge ekolojik koşullarına uygun yüksek verimli çeşitler geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu proje kapsamında hazırlanan ‘Adi fiğ ıslah çalışmaları’ alt projesinde Antalya doğal florasından toplanan adi fiğ populasyonlarından, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (7 pop), Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Ens. (20 pop) ve ICARDA’dan temin edilen (82 pop) adi fiğ populasyonlarından seçilen tek bitkilerin 27.11.2012 tarihinde BATEM-Aksu deneme alanına ekimi yapılmıştır. Proje kapsamında belirlenen gözlemler alınacaktır.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI: ÇAYIR MERA VE YEM BİTKİLERİ PROGRAM ADI: YEM BİTKİLERİ Proje No : TAGEM/TBAD/13/A03/P01/003 Proje Adı: Korunga Islah Çalışmaları

Yürütücü Kuruluş: Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü İşbirliği Yapılan Kuruluş: Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü

Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2013-31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi (TL):

47.000 TL 2013 Bütçesi: 25.000 TL


Erdal AKSAKAL Kadir TERZİOĞLU M. Merve ÖZGÖZ S. Emre DUMLU MustafaUZUN Ayten TAVLAŞ Ayşe YAZICI Pınar UYSAL Şerafettin ÇAKAL Murat ATICI

Projeden Beklenen Faydalar: Ot üretimi için geliştirilen yüksek verimli ve kaliteli korunga çeşitlerinden korunga kök kurduna dayanıklı, merada kullanacağımız korunga çeşitleri ıslah ederek kök kurdundan dolayı meydana gelen verim kayıplarını minimuma indirerek ve çiftçilerin birim alandan daha fazla verim almalarını sağlayıp gelirlerinin artırılması amaçlanmaktadır. Korunga Islah Çalışmaları sonucunda bölgenin kıraç şartlarında iyi bir rotasyonla nadas alanlarının azaltılması, dejenere olmuş meraların rehabilitasyonu ve dolayısı ile erozyonun önlenmesi, bölgemizdeki mevcut kaba yem açığının azaltılmasına katkıda bulunarak hayvancılığın gelişmesi hedeflenmektedir.

Ülkemizde tescil edilmiş mera tipi korunga çeşidi bulunmamaktadır. Özelikle 4342 sayılı Mera kanunu uygulamaya geçirildikten sonra başlatılan mera ıslah ve amenajman çalışmalarında yem bitkileri tohumuna ihtiyaç duyulmakta olup, ıslah çalışmalarında kullanılacak yem bitkisi tohumluk ihtiyacının büyük kısmı yurt dışından temin edilebilmektedir. Yurt dışından temin edilen korunga çeşitlerinin ülkemize adaptasyonu da ayrı bir sorundur. Hâlbuki bu proje sonucunda mera tipi korunga çeşidi geliştirilmek kaydı ile hem bu kaynaklarımızın yurt içinde kalması sağlanacak hem de çalışmada kullanılan materyalin ülkemiz doğal vejetasyonu olması sebebiyle geliştirilecek yeni çeşitlerin adaptasyonu gibi bir sorun ortadan kaldırılmış olacaktır.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI: Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: Yem Bitkileri Proje No : TAGEM/TBAD/13/A03/P01/005 Proje Adı: Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı

Yürütücü Kuruluş: Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü İşbirliği Yapılan Kuruluş:

Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü

Proje Başlama ve Bitiş Tarihi: 01/01/2013 - 31/12/2017 Projenin Toplam Bütçesi(TL): 34500 TL

2013 Bütçesi: 15500 TL Proje Yürütücüleri:

Pınar UYSAL Kadir TERZİOĞLU Erdal AKSAKAL Mustafa UZUN Mustafa Merve ÖZGÖZ Ayşe YILMAZ YAZICI S. Emre DUMLU Murat ATICI

Projeden Beklenen Faydalar: Bölge koşullarında yüksek verimli yem bezelyesi çeşitleri geliştirmek amacıyla yem bezelyesi ıslah programına 2009 yılında başlanmıştır. Yem bezelyesi ıslah çalışmalarında ‘’Tek Bitki Seleksiyon’’ metodu kullanılmaktadır. Projede materyal olarak yerel yem bezelyesi popülasyonları kullanılmıştır. Popülasyonlar Bayburt, Ardahan, Erzurum, Artvin illerinden toplanmıştır. Toplam 38 adet popülasyonla çalışmalar yürütülmüştür. 2012 yılı itibariyle 26 hat geliştirilmiştir. Projenin devam etmesi durumunda ilk etapta elde edilen 26 hat üzerinden ıslah çalışmalarına devam edilmesi planlanmaktadır. . Kontrol çeşitleri geçen hatlar olduğu takdirde tescil başvurusunda bulunulması hedeflenmektedir. Islah çalışmalarında bölgenin kendi materyali kullanılacağı için geliştirilen çeşitlerin uyum yetenekleri yüksek olacaktır. Çeşitler tarla zirati içerisinde yem bitkilerinin ekiliş oranını ve verimliliği artmasında büyük katkı sağlayacaktır. Ayrıca yeni popülasyonların veya genotiplerin toplanabilmesi durumunda ıslah programına bunlarında dahil edilmesi düşünülmektedir.

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/006 Proje Adı Yonca Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Başlama ve Bitiş tarihleri 01.01.2012-31.12.2016

Projenin Toplam Bütçesi 33.250

Proje Yürütücüsü Süreyya Emre DUMLU (Zir.Yük. Müh.)


Mustafa UZUN (Zir. Müh.) Erdal AKSAKAL (Zir. Müh.) Mustafa Merve ÖZGÖZ (Zir. Müh.) Kadir TERZİOĞLU (Zir. Müh.) Şerafettin ÇAKAL (Zir.Yük. Müh.) Murat ATICI (Zir. Müh.) Ayten TAVLAŞ (Zir.Yük. Müh.) Ayşe YAZICI (Zir.Yük. Müh.) Pınar UYSAL (Zir.Yük. Müh.)

Proje Özeti Savaş Yonca çeşidimizin orijinal kademede tohumluk üretim çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca Savaş Yonca çeşidimizin tohumluk üretim hakkı 5 yıl süreyle özel tohumculuk şirketine satılmıştır.Ömerbey yonca çeşidimizden orijinal kademede tohumluk üretimi yapılmış olup sertifikasyom faaliyetleri devam etmektedir. Sertifika alması durumunda tohumluk üretim hakkının özel sektöre satılması planlanmaktadır.Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü’nün koordinatörlüğünde ve Enstitümüzün işbirliği ile 2 adet tescil denemesi (Erzurum Merkez ve Pasinler lokasyonu) yürütülmektedir. Pasinler lokasyonundaki tescil denemesi 4. yılı itibariyle bu yıl sona ermiştir. Denemelerden alınan tarla gözlemleri ve verim sonuçları TTSMM’ ye gönderilmiştir.Otlatmaya dayanıklı yonca çeşidi geliştirmek amacıyla, genetik kaynakları projesi kapsamında, gözlem bahçesinden ıslah kademesine aktarılan yatık ve yarı-yatık yonca hatlarından 2009 ve 2010 yılı verim, verim unsurları ve kalite analizi verilerinin istatistik analiz sonuçlarına göre seçimi yapılan 30 hat, klonlama yöntemiyle çoğaltılarak elde edilen klonlardan 2011 yılı sonbahar ayında Pasinler lokasyonunda Tam Şansa Bağlı Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekerrür ve her tekerrür de 6 bitki olacak şekilde tesis edilmişti. Ancak, tesis deki bazı fidelerde ölümler gerçekleşmiş olup gece gündüz sıcaklık farkının yüksek olmasının bazı zayıf fidelerdeki bitki gövdesinin de sıcaklığının düşerek büzülmelere yol açıp ölümlere neden olduğunu düşünmekteyiz. Ölen fidelerin yerine, klonlarının alındığı ana bitkilerden tekrar klon alınarak köklendirilmiş ancak deneme sahasına aktarılmamıştır. Korunaklı bir bölümde muhafaza altına alınan bu klonların 2013 ilkbaharında denemeye aktarılması ve faaliyetler yürütülmesi planlanmaktadır.Ayrıca gözlem bahçesinde uzun zamandır kontrol altında tuttuğumuz ot tipi 10 adet dik ve yarı dik tek bitkiler ömür uzunlukları, dayanıklılık, verim ve verim unsurları açısından performans gösterdikleri için ıslah kademesine aktarılmıştır. Önümüzdeki yıl klonla çoğaltım ve alınacak gözlemler sonucunda polikros parseli kurulması planlanmaktadır.

SONUÇLANAN PROJELER (ARA SONUÇ RAPORU) AFA ADI: Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: Yem Bitkileri

Proje No Proje Adı Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı Proje Başlığının İngilizcesi Breeding of Annual Forage Legumes Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Başlama ve Bitiş Tarihleri 2008-2012 Proje Toplam Bütçesi Proje Yürütücüsü Dr. Sabahaddin ÜNAL Yardımcı Araştırmacılar Ziya MUTLU Proje Özeti:

Bu çalışmanın amacı bölge şartlarına adapte olan tek yıllık baklagil yem bitkilerinde dane ve ot verimi yüksek, kaliteli çeşit geliştirmektir. Yurtiçi ve yurtdışı kaynaklardan temin edilen oldukça geniş materyal üzerinde çalışılmış ve 14 adet çeşit geliştirilmiştir. Bu çalışmada introdüksiyon ve seleksiyon ıslah yöntemleri uygulanmıştır. Beyaz çiçekli Macar fiğinde 3 hat tescile sunulmuş olup tescil denemeleri tamamlanmıştır. Bu hatlardan yeni çeşitlerin tescil edilmesi ümit edilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Tek yıllık baklagil yem bitkileri, introdüksiyon, seleksiyon ıslahı, Macar fiğ. YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI: Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: Yem Bitkileri Proje No

Proje Adı Tek Yıllık Baklagil Yem Bitkileri Islahı Proje Başlığının İngilizcesi Breeding of Annual Forage Legumes Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Proje Toplam Bütçesi 36.500 TL.

2013:12900 TL. 2014:5900 TL. 2015: 5900 2016:5900 2017:5900 TL.

Proje Yürütücüsü Dr. Sabahaddin ÜNAL Yardımcı Araştırmacılar Ziya MUTLU Proje Özeti:

Proje 1988 yılında başlatılmış, 1993-1998 yılları arasında ICARDA ile ortaklaşa yürütülen “Yüksek Alanlar Projesi” kapsamında yürütülmüştür. 2001 yılında, yaygın fiğde (Vicia sativa L.); L-269/1, L-348/1, L-338/1 nolu hatlar sırayla Alınoğlu-2001, Farukbey-2001 ve Bakır-2001; mürdümükten (Lathyrus sativus L.) de L-794 nolu hat Gürbüz-2001 isimleriyle tescil edilmiştir. 2002 yılında, Macar fiğinde(Vicia pannonica Crantz), sırayla L-1004, L-996 nolu hatlar Oğuz-2002, Anadolupembesi-2002; tüylü fiğde, (Vicia villosa Roth) L-636/4 nolu hat Selçuklu-2002; tüylü meyveli fiğde (Vicia villosa ssp. dasyacarpa) sırayla L-694/1, L-1012, L-1177 nolu hatlar Eraç-2002, Baydurbey-2002, Seğmen-2002 ve koca fiğde (Vicia narbonensis L.) L-1023 nolu hat Tarman-2002 adlarıyla tescil edilmiştir.

Yaygın fiğde; kışa toleranslılık ve dane verimi üzerinde durulmuş ve L-1500, L-1544 ve L-581 nolu hatlar seçilerek tescile sunulmuştur. Bu çerçevede yaygın fiğ tescil denemesi 2006 ve 2007yılında 3 hat ve 3 kontrol çeşidi ( Alınoğlu-2001, Karaelçi ve Tamkoç ) ile Haymana, Esenboğa ve Konya’da ve 2007 yılında Haymana, Yenikent (iptal edilmiş) ve Konya’da ( iki lokasyon Araştırma ve Fakülte arazisinde) kurulmuş ve bu denemeler zamanında hasat edilmiştir. Deneme sonuçları sertifikasyon enstitüsüne gönderilmiştir. Deneme sonuçlarına göre L-1500, L-1544 ve L-581 nolu hatlar tescil ettirilmiş, sırayla Zemheri-08, Ayaz-08 ve Ankara moru-08 adlarını almışlardır.

2005 yılı sonbaharında, Macar fiği mikro verim denemesi, 120 hat arasından seçilen 17 hat ve kontrol çeşidi olarak da Tarm beyazı-98 ile Haymana’da tesis edilmiş ve hasadı yapılmıştır. 2006 ve 2007 yılları sonbaharında, mikro verim denemesinden seçilen 4 hat ve kontrol çeşidi olarak da Tarm beyazı-98 ile tesadüf blokları deneme deseninde verim denemesi iki lokasyonda (Yenimahalle ve Haymana ) tesis edilmiştir. Çiçeklenme tarihi, morfolojik özellikler ( ana sap uzunluğu, ana sap kalınlığı, doğal bitki boyu, ana sap sayısı), yeşil ve kuru ot verimi, tane verimi için çiçeklenme ve fizyolojik olum gün sayısı, bitkide bakla sayısı, baklada tohum sayısı, biyolojik verim ve tohum verim değerleri alınmıştır. Beyaz çiçekli Macar fiğinde 3 hat verim ve kalite açısından değerlendirilmiş tescil ettirilmelerinin uygun olacağı kanaatine varılmış bu nedenle müracaat edilmiştir. Tescil denemeleri 2009 yılı sonbaharında Konya, Eskişehir ve Ankara/Haymana’da 3 aday hattımızla tesadüf blokları deneme deseninde 6 çeşitli olarak kurulmuştur. Bu deneme sonuçları sertifikasyon enstitüsüne gönderilmiştir. Bu çalışma 2010 sonbaharında Konya, Eskişehir, Ankara/Haymana ve Ankara/Yenimahalle olmak üzere 4 lokasyonda aynı şekilde

tekrar tesis edilmiştir. Bu denemelerden yalnızca Ankara/Haymana ve Ankara/Yenimahalle lokasyonlarından sonuç alındığında aynı deneme 2011 sonbaharında Ankara/Haymana, Edirne, Tekirdağ, Eskişehir ve Konya lokasyonlarında tekrar kurulmuştur. Anahtar Kelimeler: Yaygın fiğ, Macar fiğ, Tüylü fiğ, Tüylü meyveli fiğ, Koca fiğ ve Mürdümük Project Title : Breeding of annual forage legumes

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI: Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TA/10/11/01/001

Proje Adı Yonca Islah Araştırmaları Proje Başlığının İngilizcesi Researches on Alfalfa Breeding Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Başlama ve Bitiş Tarihleri 2008-2012 Proje Toplam Bütçesi Proje Yürütücüsü Dr. Sabahaddin ÜNAL Yardımcı Araştırmacılar Ziya MUTLU Proje Özeti: Bu çalışma, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün Haymana/İkizce Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde yürütülmüştür. Çalışma, yurtiçi ve yurtdışı gen bankalarından, tohum toplama gezilerinden temin edilen yonca materyali üzerinde yapılmıştır. Yabancı döllenen bitkilerde uygulanan ıslah metotlarından toptan seçme metodu uygulanmıştır. Çalışmanın amacı bölge şartlarına adapte olabilen ot verimi yüksek ve kalite özellikleri iyi çeşit geliştirmektir.

1999 ve 2000 yıllarında iki gözlem bahçesi kurulmuş üstün özellik gösteren 65 hat seçilmiştir. Bu hatlardan oluşturulan klonal gözlem bahçesinde 2006 ve 2007 yıllarında her biçim öncesi morfolojik, fenolojik ve tarımsal özellikleri incelenmiştir. Alınan gözlem sonuçların değerlendirilmesinden sonra 48 hat seçilmiştir. 2008- 2012 yılları arasında tohumluk üretim faaliyetleri yürütülmüştür. Anahtar Kelimeler: Yonca, toptan seçme, morfolojik özellikler, fenolojik özellikler ve tarımsal özellikleri, hat. DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Çayır-Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TA/00/11/01/009

Proje Adı Karadeniz Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş KARADENİZ TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2008- 31.12.2012 Projenin Toplam Bütçesi Proje Yürütücüsü Necda ÇANKAYA Yardımcı Araştırmacılar Kadir İSPİRLİ, Fatih ALAY Proje Özeti: Tek yıllık baklagiller içerisinde yer alan yaygın fiğ (Vicia sativa L) hatları içerisinde en iyi performans gösteren 2751 no’lu hat, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü’ ne sunulmuş ve 2008 yılında “ALBAYRAK” adıyla tescil edilmiştir. Albayrak fiğ çeşidi ile ilgili gerekli yetiştirme tekniği çalışmaları yapılmıştır.

CIMMYT’ten temin edilen tritikale hatları arasından seçilenler ile kurulan verim denemesi sonucunda, üstün performans gösterenler arasından 8 hat 2 kontrol çeşitle birlikte, Bafra’da Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Enstitüsü’ nün arazinde ve Amasya’da Gökhöyük Tarım İşletmesinin arazisinde bölge verim denemeleri kurulmuştur. Araştırmada incelenen tritikale hatlarının tohum verimleri arasında Amasya ve Bafra lokasyonlarında ve lokasyon ortalamaları arasında %1 seviyesinde önemli fark bulunmuştur. Amasya lokasyonunda en yüksek tohum verimi 662.6 kg/da ile 3 no’ lu hattan, en düşük ise 345.6 kg/da ile 1 no’ lu hattan elde edilmiştir. Bafra lokasyonunda en yüksek tohum verimine 10 no’lu hat (760.6 kg/da) sahip olurken, en düşük tohum verimi 5 no’lu hattan (366.1 kg/da) elde edilmiştir. Her iki lokasyon ortalamaları dikkate alındığında tohum verimi değerlerine göre 3 hattın (2, 3 ve 10), kontrol çeşitlerden (tatlıcak ve presto) daha yüksek verime sahip olduğu belirlenmiştir. Samsun Gelemen lokasyonundan toplanan Gelemen üçgülü (Trifolium meneghinianum Clementi), Çayır üçgülü (Trifolium pratense L.), İngiliz çimi (Lolium perene L.) ve İtalyan çimine (Lolium multiflorum L) ait tohumlar uygun gruplar halinde izolasyon kabinleri içerisinde yetiştirilmişlerdir. Yarı kardeş aile seleksiyonu ıslah yöntemine göre üstün özellik gösteren hatlarda verim denemeleri kurulmuş ve sonuçlar elde edilmiştir. Üç yıllık verim sonuçlarına göre tek yıllık baklagillerden gelemen üçgülü ve çok yıllık baklagillerden çayır üçgülünde öne çıkan hatlardan 6 hat, iki populasyon ve standart çeşit, tek yıllık buğdaygil olan İtalyan çimi hatlarından da öne çıkan 5 hat ve 2 standart çeşit ile bölge verim denemeleri kurulmuştur. Anahtar Kelimeler: yaygın fiğ, tritikale, yem bitkileri, üçgül, ıslah YENİ TEKLİF PROJELER AFA ADI: Büyükbaş Hayvancılık PROGRAM ADI: Hayvan Besleme

Proje No: Yeni Teklif

Proje Adı

KARADENİZ BÖLGESİ YEM BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI (EKONOMİK DEĞERE SAHİP BAZI SEBZE TÜRLERİNDEN ELDE EDİLEN ATIKLARIN SİLAJ DEĞERLERİNİN BELİRLENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA)

Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014 - 31/12/2015

Projenin Toplam Bütçesi 115.500 TL. 2014: 61.200 TL, 2015: 54.300TL

Proje Yürütücüsü: Kadir İSPİRLİ


Prof. Dr. Ergin ÖZTÜRK Doç. Dr. A.Vaiz GARİPOĞLU Necda ÇANKAYA Fatih ALAY

Proje Özeti: Tokat, Amasya ve Samsun illerinde, TUİK verilerine göre büyükbaş ve küçükbaş hayvan sayıları, kuru ot ve silaj yemi üretimleri dikkate alındığında kuru ot ve silaj ihtiyacının sırasıyla % 34,7 ve % 42’lik kısmının karşılandığı görülmektedir (Anonim 2011). Geri kalan açığın öncelikle kaliteli kaba yem kaynaklarından karşılanabilmesi için çalışmalar yürütmekle birlikte, bir kısım sebze üretiminden arta kalan yeşil aksam artıklarının da bu amaçla değerlendirilebileceği düşünülmektedir. Tokat Amasya ve Samsun illerinde önemli düzeyde üretim potansiyeline sahip olan domates (yer, sırık) , biber (sivri, kapya), beyaz lahana, kırmızı lahana ve oturak taze fasulye sebze türlerinin üretim sonrası tarlada kalan yeşil aksam artıkları silajlık materyal, karşılaştırma materyali olarak da mısır silajı kullanılacaktır. Tek lokasyon olarak kabul edilen bölgede Tokat ve Samsun illerinde her bir bitki için seçilen 3’ er tarlada ekonomik hasat süreci tamamlandıktan sonra arta kalan artık yeşil aksamlar 60’ ar bitkiye tekabül eden alanlarda (SAxSÜ mesafe dikkate alınarak) hasatları gerçekleştirilecektir. Her bir tarlanın 3 farklı noktasından hasat edilen atıklar tartılarak bulk yapılacak ve ortalama ağırlıklarınca bir kütle kadar kısım 5 kg’ lık partiler halinde silaj yapılacaktır. Paralellik olması bakımından her bitkiden her tarla için 2’ şer adet silaj yapılacaktır. Dönem sonunda 96 adet ve 2 yılda 192 adet silaj paketi yapılmış olacaktır. Silajlar olgunlaştıktan sonra her bir bitki için dekara atık kütle verimi ve silaj kalite kriterlerine bakılarak mısır silajı ile karşılaştırma yapılacaktır. Proje ile bölgede kaliteli kaba yem kaynakları ile kıyas amaçlanmamakla beraber, mevcut atıkların açığı kapatmaya dönük performansları değerlendirilmeye çalışılacaktır.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Çayır Mera Yem Bitkileri PROGRAM KODU : P01 Yem Bitkileri Proje No TAGEM/ TA /11/01/003

Proje Başlığı İskenderiye Üçgülü (Trifolium alexandrinum L.) Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012-30.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi Proje Yürütücüsü Doç. Dr. Celal YÜCEL Yardımcı Araştırıcılar Doç. Dr. Mustafa AVCI, Dr. İlker İNAL, Dr. Murat Reis AKKAYA Proje Özeti : 2011 yılı kasım ayında 70x70 cm aralıklı ekilmiş olan 200 adet hem tek bitki sıraları ve hem de hat sıraları ile oluşturulan parsellerden 2012 Mayıs döneminde 70 adet tek bitki sırası seçilmiştir. 2012 Kasım döneminde, seçilen bu 70 tek bitki sıraları ile 4`er sıralık 2 tekerrürlü denemeler seklinde kurulmuştur. Mayıs-2013 döneminde bitkilerin gelişme dönemleri de izlenilerek, ot verimlerinin saptanmasının yanı sıra yapraklılık durumları da belirlendikten sonra ot verimi ve kalitesi bakımından en yüksek 20 hat sırası belirlenecektir.

DEVAM EDEN PROJELER GELİŞME RAPORU AFA ADI: A03- Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: P01- Yem Bitkileri

Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/004 Proje Adı Erzurum Ekolojisine Bazı Bakla Genotiplerinin Uyumu

(Adaptasyonu) Projeyi Yürüten Kuruluş DATAE Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2012- Aralık 2013 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 5.000

2013: 7.500 Proje Yürütücüsü Dr. Sibel KADIOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Şerafettin ÇAKAL Proje Özeti Erzurum ilinin yer aldığı çalışma havzasında geçim özellikle hayvancılık ile sağlanmaktadır. Doğal olarak çayır ve meralara dayalı yapılan hayvancılık nedeniyle bu alanlar aşırı derecede bozulup verimsizleşmektedir. Bozulan bu alanların korunması, kullanımlarının idaresi ve ıslahının yapılması gerektiği gibi bunun yanı sıra yem bitkileri tarımının artırılması da gerekmektedir. Ayrıca hayvancılıkta önemli bir diğer problemde kış döneminde hayvanların yeterli ve dengeli beslenememesidir. Kış döneminde hayvanların yeterince beslenebilmesi için ve meraların korunması amacıyla yetiştirilen geleneksel ürünlere ilave olarak yeni bitkilerinde üretim deseninde yer alması gerekmektedir. Ayrıca bunu değişen iklim şartlarına paralel olarak ürün desenin de zorunlu olarak değişeceği görüşü desteklemektedir. Tüm baklagillerde olduğu gibi hayvan baklası iyi bir münavebe bitkisidir. Tanelerinde yüksek oranda protein ihtiva ettiğinden hem taze hem de kuru olarak tüketilebilen değerli bir bitkisel protein kaynağıdır.. Bu projede; çok önemli bir baklagil bitkisi olan baklanın adaptasyon çalışması yapılarak soğuğa- kurağa -hastalık ve zararlılara dayanıklılık gibi birçok özellikleriyle Erzurum ekolojisine uyum gösterebilme yeteneğini ortaya çıkararak, bölge çiftçisine alternatif bir yem bitkisinin (arpa ve fiğin yanı sıra) tanıtılması yer almaktadır. Çalışmada Türkiye’nin farklı yerlerinden halk elinden toplanan genellikle at baklası olarak bilinen bakla populasyonlarının Pasinler ve Merkez olarak iki lokasyonda uyumu denenerek özellikle tohum olmak üzere yaş ot ve kuru madde verimlerinin belirlenmesine ve değişik yayım vasıtalarıyla üreticilere tanıtımına çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Baklagil yem bitkileri, bakla, hayvan baklası, at baklası, bakla yetiştiriciliği SONUÇ RAPORU AFA ADI: A03- Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: P01- Yem Bitkileri

Proje No TAGEM/TA/11/11/01/002 Proje Adı Fosforlu Gübre ve Fosfor Çözücü Bakteri Uygulamasının iki Farklı

Yem Bezelyesi Çeşidinde Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2011- Aralık 2012 Projenin Toplam Bütçesi 2011: 10.000

2012: 2.000 Proje Yürütücüsü Dr. Sibel KADIOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Proje Özeti Erzurum’da 2011-2012 yıllarında yürütülen bu araştırmada farklı bakterilerle aşılama (kontrol ve fosfor çözücü) ve fosfor dozlarının (0, 3 ve 6 kg/da P2O5) bezelye çeşitlerinin verim ve verim unsurlarına etkileri belirlenmiştir. Deneme tesadüf bloklarında bölünen deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Bu amaçla materyal olarak Kirazlı (yarı yapraklı) ve Ürünlü (normal yapraklı) bezelye çeşitlerinin tohumları ve Arthrobacter agilis bakterisi ve TSP (%43-45 P2O5) gübresi kullanılmıştır. Araştırmada bitki boyu, yatma indeksi, yaş ot ve kuru madde verimi, bitkide bakla ve baklada tane sayısı, tohum verimi, bin tane ağırlığı, hasat indeksi ve biyolojik verim değerleri üzerinde durulmuştur. Elde edilen sonuçlara göre bitki boyu 54,4-72,1 cm, yatma indeksi %25,2-37,2, yaş ot verimi 1103,7-1393,5 kg/da, kuru ot verimi 230,5-290,6 kg/da, bitkide bakla sayısı 6,5-7,8 adet, baklada tane sayısı 5,4-6,3 adet, tohum verimi 107,8-210,9 kg/da,1000 tane ağırlığı 182,3-200 g, biyolojik verim 361,2-451,8 kg/da ve hasat indeksi %15,2-26,6 arasında değişmiştir. Deneme alanı toprakları fosfor yönünden yeterli olduğu için fosforlu gübreye tepki kaydedilmiştir Yarı yapraklı Kirazlı çeşidinin yöre için normal yapraklı Ürünlü çeşidine göre daha uygun olduğu kanaatine varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Yem bezelyesi, fosfat ve azot çözücüler, bakteri aşılama, azot tespiti DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI: Çayır Mera Yem Bitkileri PROGRAM ADI: Yem Bitkileri

Proje No TAGEM/TA/11/11/01/001 Proje Adı Macar Fiği (Vicia panoca Crantz.) Bitkisinde Gama Işını Uygulaması

İle Mutasyon Islahı Proje Başlığının İngilizcesi Mutation Breeding In Hungarian Vetch (Vicia panoca Crantz) Plant

By The Aplication Gamma Rays Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2010-2015 Proje Toplam Bütçesi 21 700 tl. Proje Yürütücüsü Muhittin BAĞCI Yardımcı Araştırmacılar Hüseyin MUTLU Proje Özeti: Amaç; İncelenen materyallerde ıslah için uygun bir varyans oluşturmak, ümitvar bir çeşit çıkarmak veya çeşitlerden bir veya birkaçının bitkisel özelliklerinde gelişme sağlamaktır. Metot;Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü (TARM)’den sağlanan üç Macar fiği çeşitlerine ait toplam 7200 adet tohum, ışınlama gücü 2.190 kGy/saat olan Kobalt-60 (60Co) gama cell kaynağında 40, 60, 80 ve 100 Gy olmak üzere 4 farklı dozda ışınlanmıştır. Çimlendirme testleri ve fide özelliklerinin saptanması için çimlendirme dolabında tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Tarla denemesinde, her çesit x doz kombinasyonuna ait tohumlar deneme arazisinde hazırlanan parsellere 4 tekrarlamalı tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine uygun olarak ekilmiştir. Ana parselleri çeşitler, alt parselleri ise gama ışını dozları oluşturacak şekilde, 5’er sıra halinde ekilmiştir. Kalan tohumlar M1 bitkisini elde etmek için; dozlar alt parselleri, Çeşitler ana parseli oluşturacak şekilde ekilmiştir. M1 generasyonunda tohum verebilen bütün bitkiler ayrı ayrı hasat edilerek tohumları alınmıştır. M1 Çimlendirme Dolabı ve Serada İncelenen Özellikler (10 bitkide);Çimlenme oranı (%), ana sap uzunluğu (cm), kök uzunluğu (cm), yaş ağırlık (gr), kuru ağırlık (gr). M1 Tarla Denemesinde İncelenen Özellikler (10 bitkide); Çıkış Oranı (%), Çiçeklenme gün sayısı (gün), Ana sap uzunluğu (cm), Doğal bitki boyu (cm), Ana Dal sayısı (adet), Ana sap kalınlığı (mm), Bitki başına bakla Sayısı (adet), Bakla boyu (cm), Bakla başına dane sayısı (adet/ bakla). M1’deki İstatistiki Analizi; Tesadüf Blokları deneme desenine göre MSTAT-C programından yararlanılarak varyans analizi yapılmıştır. Uygulamalar arasındaki farklılıkların önem düzeyini belirleyebilmek amacıyla Duncan testi kullanılmıştır. M1 Sonuçları; Özellikle bu tür çalışmalar için ölçü kabul edilen LD50 (Letal doz 50) dikkate alındığında, M1 deki gözlem sonuçlarına göre 80 ve 100 Gy dozların bu çalışma için uygun dozlar olduğu sonucuna varılmıştır. M2 Sonuçları; M2 generasyonunu oluşturmak için hasat edilmiş olan M1 bitkilerinin tohumları her 10 sırada standart çeşit kullanılarak ekimleri yapılmıştır. M2 generasyonunda tohum verebilen bütün bitkiler ayrı ayrı hasat edilerek tohumları alınmıştır. M2 bitkilerinden elde edilen tohumlar M3 generasyonunu oluşturmak için her 10 sırada standart çeşit kullanılarak ekimleri yapılmıştır. M3 Sonuçları; M3 generasyonunda, bitkinin morfolojisi, ana sap uzunluğu, ana sap sayısı,

doğal bitki boyu, çiçek rengi, bakla sayısı ve yatma durumu gibi özellikler dikkate alınarak tek bitki seçimi yapılmış ve seçilen bitkilerin tohumları ayrı ayrı hasat edilmiştir. M3 Sonuçları; M3 bitkilerinden elde edilen tohumlar M4 generasyonunu oluşturmak için her 10 sırada standart çeşit kullanılarak ekimleri yapılmıştır. Yapılacak Çalışmalar; M4 generasyonunu oluşturmak üzere bir önceki yıl seçilmiş olan tek bitki tohumları her 10 sırada standart çeşit kullanılarak döl sırasına göre ekimleri yapılacaktır. Ekimi yapılmış olan döl sıraları; bitkinin morfolojisi, ana sap uzunluğu, ana sap sayısı, doğal bitki boyu, çiçek rengi, bakla sayısı ve yatma durumu gibi özellikler dikkate alınarak tek bitki seçimi yapılacak ve seçilen bitkilerin tohumları ayrı ayrı hasat edilerek tohumları alınacaktır. M5 ve M6 generasyonunu oluşturmak üzere bir önceki yıl seçilmiş olan hatlar Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre 4 tekerrürlü olarak ekilecektir. Denemeler 2 farklı lokasyonda yapılacaktır. Standart çeşitler bloklarda yer alacaktır. Ekimi yapılmış olan hatlar, alınacak ölçüm ve gözlemler bakımından karşılaştırılarak üstün performans gösteren hatlar seçilerek proje tamamlanacaktır. DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri

PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Üretiminin Geliştirilmesi

Proje No TAGEM/ TBAD/12/A03/P01/007

Proje Adı Yerel Fiğ Populasyonlarından Çeşit Geliştirme Çalışmaları (Variety Improving Studies for Common Vetch Populations)

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2012 ile 31/12/2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012:7000 2015:7000

2013:7000 2016:7000 2014:7000

Proje Yürütücüsü Dr. Şeref AKSOYAK Yardımcı Araştırmacılar Gazi ÖZCAN, Şaban IŞIK, Mehmet Tezel, Dr. Ahmet GÜNEŞ Proje Özeti 2012-2016 yıllarında 5 yıl süre ile yürütülecek olan bu projede materyal olarak kullanılacak fiğ tohumları öncelikle Orta Anadolu Bahri Dağdaş Tarımsal Araştırma Konya, Karaman, Niğde, Aksaray, Nevşehir illerine ait doğal alanlardan, çiftçi elindeki ve piyasada olan populasyonlardan, temin edilecektir. Bu materyallere ilave olarak TAGEM /TA/07/11/01/001 nolu proje kapsamında toplanan 28 adet adi fiğ ve 15 adet macar fiği materyali de bu proje kapsamına alınacaktır. Ancak Enstitüsünün görev ve sorumluluk alanına giren bölgeler dışında, bölgemiz için uygun olabilecek yerlerden toplanan ve çiftçi elindeki tohumlardan temin edildiği takdirde bunlardan da yararlanma yoluna gidilebilecektir. Araştırma, Orta Anadolu ekolojik koşullarına uygun ot veya tohum verimi bakımından üstün özelliklere sahip tek yıllık baklagil yem bitkilerinden Fiğ’de (Vicia sativa L.) saf hat seleksiyon ( tek bitki seçimi ) ıslah yöntemi ile yeni çeşitlerin geliştirilmesi amacıyla yürütülecektir. Yetiştirilen fiğler özellikler bakımından ümitvar düzeyde olursa bu hatlar, ileri ıslah kademelerine aktarılacaktır.

Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsünün görev ve sorumluluk alanına giren bölgelerinden toplanacak fiğ materyallerinden erkenci, saf ve karışım şeklinde yetiştirilebilecek, dane ve ot verimi yüksek çeşit geliştirmek amaçlanmaktadır.

Proje kapsamında fiğ kışlık ekimleri 17 Ekim 2011 tarihinde yapılmıştır. Ekilen materyal toplamı 164 adettir. Bu materyal sıralarından seçilen 208 materyal 9 Ekim 2012 tarihinde tekrar ekilmiştir. Adi fiğin ilk yıl ekimleri 4 Nisan 2011 tarihinde yapılmıştır. İlk yıl ekilen materyal 245 adettir. Bu materyallerden 300’ün üzerinde materyal seçilmiştir. Bu materyaller tekrar kontrol edilerek 2013 yılı Nisan ayı içerisinde uygun görülenlerin ekimi yapılacaktır. Metotta belirtildiği üzere ekilen materyallerin seçimleri yapılarak uygun görülenler bir üst kademeye alınacaktır. Anahtar Kelimeler: Fiğ, ıslah, hat ve çeşit, seleksiyon, ot ve tohum verimi DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI: Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: Yem Bitkileri Proje No : TAGEM/TBAD/13/A03/P01/007

Proje Adı:

Buğdaygil Yembitkileri Islah Çalışmaları Koyun yumağı (Festuca ovina)Islahı Çalışması Kelp kuyruğu (Pheleum sp.) Islahı Çalışması Otlak ayrığı (Agropryron cristatum) Islahı Çalışması Adi parlak ot (Koeleria cristata) Islahı Çalışması Domuz ayrığı (Dactylis glomerata) Islahı Çalışması

Yürütücü Kuruluş: Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü İşbirliği Yapılan Kuruluş: Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2013 - 31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi (TL):

63 500 TL 2013 Bütçesi: 37 250 TL


Ayşe YAZICI Erdal AKSAKAL Kadir TERZİOĞLU M. Merve ÖZGÖZ S. Emre DUMLU MustafaUZUN Ayten TAVLAŞ Pınar UYSAL Murat ATICI

Projeden Beklenen Faydalar: Ülkemiz ve özellikle Doğu Anadolu Bölgesi birçok buğdaygil yem bitkisinin gen merkezi konumunda olduğu halde ne yazık ki bu bitkilerden ülkemiz ve bölgemiz tarımında etkin bir şekilde faydalanılmamaktadır. Halbu ki bu bitkileri yabancı ülkelerde olduğu gibi tarımda çeşitli şekillerde (yem bitkisi yetiştiriciliği, mera ıslahı, suni çayır- mera tesisi, erozyon kontrolü) kullanmak ülke tarım ve ekonomisine çok önemli düzeyde katkılar sağlayacaktır. Buğdaygil yem bitkilerinin olumsuz toprak ve iklim şartlarında yetiştirilebilme kabiliyetleri onların tarımda oldukça geniş ölçüde kullanılabilmelerine olanak sağlar. Bu bitkiler, kuru ot, çayır – mera ve silo yemi şeklinde değerlendirilebilmektedir. Bu projede de ıslah edilmesi hedeflenen çeşit yada çeşitlerden Koyun yumağı (Festuca ovina) türüne ait olanlardan özellikle, mera ıslahı, suni mera tesisi ve erozyon kontrolü şeklinde yararlanılması; Otlak ayrığı (Agropryron cristatum), Adi parlak ot (Koeleria cristata) ve Domuz ayrığı (Dactylis glomerata) türlerine ait olanlardan kuru ot, çayır-mera ıslahı, suni çayır- mera tesisi ve erozyon kontrolü şeklinde; Kelp kuyruğu (Phleum sp.) türüne ait olanlardan ise kuru ot, otlakiye ve erozyon kontrolünün yanısıra özellikle Doğu Anadolu Bölgesinin yüksek rakımlı meralarının ıslahında yararlanılması projeden beklenen faydalardır. DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI: Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: Yem Bitkileri

Proje No : TAGEM/TBAD/13/A03/P01/008 Proje Adı: Alaca taçotu (Coronilla varia L.) Islah Projesi Yürütücü Kuruluş: Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü İşbirliği Yapılan Kuruluş: Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.20013- 31.12.2014 Projenin Toplam Bütçesi (TL): 8950 TL

2013 Bütçesi: 6950 TL


Zir. Yük. Müh. Ayten TAVLAŞ Zir. Yük. Müh. Ayşe YAZICI Zir. Yük. Müh. Pınar UYSAL Zir. Müh. Erdal AKSAKAL Zir. Yük. Müh. S. Emre DUMLU. Zir. Müh. M. Merve ÖZGÖZ Zir. Müh. Mustafa UZUN Zir. Müh. Kadir TERZİOĞLU Zir. Müh. Murat ATICI

Projeden Beklenen Faydalar: Ülkemizde hayvancılık sektörünün en önemli kaba yem kaynaklarından birisi olan doğal çayır ve meralar uzun yıllardan beri yanlış ve bilinçsiz kullanımları sonucu üretim güçlerini ve bitki örtüsünün büyük kısmını kaybetmiş bunun sonucu olarak da birer erozyon sahasına dönüşmeye yüz tutmuşlardır. Meraların durumunun düzeltilmesi için meralarda uygulanan erken ve aşırı otlatma baskısının kaldırılması en önemli husustur. Bunu yapabilmek için ülke genelinde yem bitkisi ekiliş alanlarının artırılması, aynı zamanda bitki örtüsünü büyük oranda kaybetmiş mera alanlarına uygun yem bitkilerinin ekimi gereklidir. Ülkemizde mera ıslahında kullanabilecek çeşitlerimiz çok sınırlı sayıdadır. Geliştirilecek Alaca taçotu çeşitleri mera ıslahında kullanılarak, mera kalitesi ve verimi üzerine olumlu yönde etki edecek ve aynı zamanda erozyon kontrolünde, toprak ve su kaybının önlenmesinde, çok önemli düzeyde katkılar sağlayacaktır.Ürün vermeyen arazilerde de yapay meralar oluşturularak bu alanlarda bir taraftan erozyonun önüne geçilirken diğer taraftan araziler değerlendirilerek ülke ekonomisine katkı sağlayacaktır.Yapay meraların verimleri doğal meralara göre daha yüksektir ve kaliteli yem üretirler. Karışımda bulunan türler genellikle derin köklüdür ve yaz kritik peryodunda da üretim yaparak doğal meraların yükünü hafifletirler. Farklı türlerin karışımlarından elde edilen yem, hayvanlar için daha dengeli ve besleyici olmaktadır. Yapay meralarda beslenen hayvanlara yararları yanında üzerinde yetiştirilen toprağa da birçok faydaları vardır. Özellikle baklagil yem bitkileri köklerinde bulunan yumrucuklarda yaşayan yumrucuk bakterileriyle havanın serbest azotunu toprağa bağlarlar. Yetiştirildiği toprağı azotça zenginleştirirler. Toprağın fiziksel ve kimyasal yapısını düzenlerler. Toprağı derin ve kuvvetli kök sistemleriyle etkileyip gevşetirler. Öte yandan bol miktarda organik madde sağlayarak toprağı zenginleştirirler. Bu suretle toprağın havalanma ve su tutma kapasitelerini artırarak önemli bir sorun olan toprak kaybını engellerler. Toprak yorgunluğunu gidermede ve zararlılarla mücadelede büyük rol oynarlar.Alaca taçotu mera bitkisi olmasının yanı sıra yeşil gübre bitkisi, maden ocaklarının bitkilendirilmesi ve yer örtücü süs bitkisi olarak da kullanılabilir. Bu bitkinin diğer bir özelliği fazla kullanılmış durumdaki kültür topraklarının eski veriminin yerine getirilmesinde çok elverişli olmasıdır. DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI :Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI :Yem Bitkileri Proje No: TAGEM/TBAD/13/A03/P01/009

Proje Adı Gazal Boynuzu (Lotus Sp.) Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2013- 31.12.2017

Projenin Toplam Bütçesi 34500 TL. 2013 :9500 TL

Proje Yürütücüsü Pınar UYSAL Yardımcı Araştırmacılar Kadir TERZİOĞLU

Erdal AKSAKAL Mustafa UZUN Mustafa Merve ÖZGÖZ Ayşe YILMAZ YAZICI S. Emre DUMLU Murat ATICI

Proje Özeti Çalışma, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsünde 2008 tarihinden şimdiye kadar yürütülen gazal boynuzu ıslah çalışmalarının devamı şeklinde planlanmıştır. Araştırma materyalini, 1987-1999 yılları arasında Doğu Anadolu bölgesinin doğal florasından toplanan ve çeşitli kaynaklardan temin edilen 32 adet ekotip oluşturmuştur. Eldeki mevcut tohumlar 2008 yılı mart ortası–nisan başında viyollere ekilerek fideler oluşturulmuştur. Serada birkaç hafta büyüyen genotipler mayıs ayı içerisinde tarlaya şaşırtılmıştır. Tarlada her bir genotipten aynı sıra üzerine 20 bitki şaşırtılmıştır. Her bir genotipin 20 bitki ile temsil edildiği sıralar 1m sıra aralığı ve 1m sıra üzeri mesafeler ile oluşturulmuştur. 2008 yılı tesis senesi olduğundan herhangi bir gözlem alınmamış olup gerekli bakım işleri yapılmıştır. Takip eden 2009-2010 yıllarında bu bitkilerin tutanlarından her genotipten 5 adedi morfolojik ve fenolojik özelliklerin belirlenmesinde ve tamamı verim özelliklerinin belirlenmesinde kullanılmıştır. Genotiplerde incelenen bitkisel ve agronomik özellikler yan dal sayısı, bitki boyu, sapta yaprak sayısı, dal sayısı, vejetatif büyüme şekli, çiçeklenmeye kadar geçen gün sayısı, çiçek rengi, bitkide salkım, salkımda çiçek sayısı, bitki başına yaş ot verimi, bitki başına kuru ot verimi ve sap kalınlığıdır.Alınan gözlemlere dayanılarak 2011 yılı içerisinde ümit var görülen tek bitkiler klonlanarak polikros parsellerinin oluşturulmasında kullanılmıştır. 2013 ve 2017 yılları arasında sentetik çeşit ıslah yönteminin esaslarına uygun çalışılarak çeşit ıslahına gidilecektir. DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Çayır-Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: Yem Bitkileri

Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/010 Proje Adı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Yem Bitkileri Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü, DİYARBAKIR

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Yavuz HAN Yardımcı Araştırmacılar Mehmet KARAMAN

Yrd. Doç. Dr. M. Salih SAYAR

Başlama - Bitiş Tarihleri 01.01. 2008 -31.12.2013


Proje Özeti Araştırma, Güneydoğu Anadolu Bölgesi koşullarına uygun ot veya tohum verimi bakımından üstün özelliklere sahip yem bitkilerini tespit etmek uygun olanlardan çeşit geliştirmek amacıyla yürütülmüştür. Proje için materyal bölgenin doğal florasından, çiftçinin elinde bulunan materyalden ve yurt içi ve yurtdışı introdüksiyon materyalinden elde edilmiştir. Araştırma da daha çok tek yıllık baklagil yem bitkileri üzerinde çalışılmış ve adaptasyon denemeleri sonucunda ümit var görülen hatlar, çeşit verim denemelerine alınmıştır. Çalışma 2011-2012 ekim sezonunda enstitü müdürlüğü deneme alanında yürütülmüştür. Denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüş, denemede aşağıda belirtilen hat ve çeşitler kullanılmış ve ekimler 16 kasım 2011’de yapılmıştır. Verim Denemesi Adi Fiğ Yem Bezelyesi Macar Fiği Burçak Koca Fiğ Mürdümük 7 Çeşit 13 Hat 8 Çeşit 6 Hat 6 Çeşit ve 6 Hat 8 Hat 3 Çeşit 7 Hat 1 Çeşit 23 Hat

Ön Verim Denemesi

Adi Fiğ Yem Bezelyesi Macar Fiği Burçak Koca Fiğ Mürdümük Tüylü Fiğ

18 Hat 18 Hat 32 Hat 18 Hat 16 Hat 27 Hat 12 Hat Adi Fiğ’de yeşil ot 1523-3299 kg, Yem Bezelyesi’nde 1193-2685 kg, Burçak’ta 1351-2333 kg, Mürdümük’te 2050-3500 kg, Koca Fiğ’de 2737-4672 kg, Macar Fiği 2083-3094 kg arasında değişmiştir. Islah çalışmasının ilk beş yılı tamamlanmış olup ara sonuç raporu 2013 yılı içerisinde hazırlanacaktır.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI: Ülkesel Yem Bitkileri Araştırmaları Projesi PROGRAM ADI: Ülkesel Yem Bitkileri Islah Araştırmaları


Proje Adı

Kışlık Fiğ Islah Araştırmaları



TAGEM

Başlama- Bitiş Tarihleri 10.2009 – 10.2014

Projenin Toplam Bütçesi: 44300 TL. 2013: 10400 TL, .

Proje Yürütücüsü A. Levent SEVER


Dr. İlker ERDOĞDU(GKTAE), A. Kadir ATALAY(GKTAE), T.Fikret KÖSE (GKTAE)

Proje Özeti: Bu projenin amacı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından temin edilen ve bazıları yurt dışı gen merkezlerinden sağlanmış olan 47’si yerli, 46’si yabancı toplam 93 macar fiği hattı kullanılarak bölge koşullarına uygun, kışa, kurağa dayanıklı, hastalık ve zararlılara dayanıklı, dane ve ot verimi yüksek yeni macar fiği çeşitlerinin geliştirilmesidir. Bu sayıya Doğu Anadolu T.Araştırma, Uludağ Üniv., ve Ege Tarımsal Araş. Enstitülerinden daha önce temin edilen hatlarında devreye girmesiyle incelenen hat sayısı 131’e çıkmış. Bu yıla ait gözlemler ve yeterli miktarda tohum alınarak 2011 ekiminde kurulan önverim denemesinde kimi hatlar elenerek sayı 121’e düşürülmüştür. 2012 yılında 121x3 triple lattice deneme deseninde hatlar denenmiş ve ileri çıkan hatlar yeşil ot (25x4), dane verimi(15x4) ve Adi fiğ de kışa dayanım açısından(10x4) 3farklı denemeye alınmıştır. Çalışmalar projeye uygun ilerlemektedir. 2011 yılı TTSM toplantılarında Hayvan pancarı hattımız Nedimbey, Koca fiğ hattımızda Balkan ismiyle tescil edilmiştir.


AFA ADI: A03- Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: P01- Yem Bitkileri

Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/005 Proje Adı Erzurum Şartlarında Bazı Yem Bezelyesi Genotiplerinin Sonbahar

ve İlkbaharda Yetiştirilebilme İmkânlarının Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş DATAE Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2012- Aralık 2014 Projenin Toplam Bütçesi 38900 TL.

2013: 8.200

Proje Yürütücüsü Dr. Sibel KADIOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Şerafettin ÇAKAL Proje Özeti: Türkiye’de özelliklede Kuzey Doğu Anadolu Bölgesi’nde hayvancılık önemli ölçüde çayır meraya dayalı olarak sürdürülmektedir. Gelişmekte olan hayvancılık nedeniyle aşırı derecede kullanılan bu alanlar bozulup verimsizleşmekte doğal olarak da bu alanların ıslahının ve yem bitkileri tarımının artırılması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Hayvancılığın en temel problemlerinden birisi özelikle kış döneminde hayvanların yeterli ve dengeli beslenememesidir. Bu nedenle çayır mera alanlarının ıslah ve amenajmanı yanı sıra yeterli önemi bulamayan yem bitkileri yetiştiriciliği programlarında özellikle tek yıllık baklagillere önem verilmesi gerekmektedir. Türkiye’de en fazla üretimi yapılan yem bitkileri, ekiliş alanı ve yaygınlığı itibariyle yonca, korunga, fiğ ve burçaktır. Bu dört ana bitkinin yanında; sudan otu, mısır, yem bezelyesi, hayvan baklası, mürdümük gibi birçok yem bitkisinin tarımının yapıldığı bilinmekle birlikte kesin ekim alanı istatistiklerde belli değildir. Yalnızca Kuzeydoğu Anadolu’da özellikle Bayburt’ta 40 dekarlık bir yem bezelyesi ekim alanının olduğu belirtilmektedir. Tek yıllık baklagiller özelikle de yem bezelyesi; toprağı uzun süre işgal etmemesi, geleneksel üretim modelini değiştirmemesi, nadas alanlarının değerlendirilmesi ve toprak yapısının iyileştirilmesinde önemli bir potansiyele sahip olması, işletmenin hem kaba hem de kesif yem ihtiyacına cevap vermesi gibi birçok nedenlerle alternatif ürün olarak tercih edilmelidir. Yem bezelyesinin Erzurum’da bir zamanlar “külür veya kürül” isimleri ile tarımının yapıldığı danelerinin ve otunun hayvan beslenmesinde kullanıldığı ve hala bazı ilçelerde azda olsa yetiştirildiği bilinmektedir. Ayrıca kuru tarım alanlarında Macar fiğinden daha yüksek potansiyele sahip olduğu görülen kışlık yem bezelyesi ıslahı ve üretimi yönündeki çalışmalara ağırlık verilmesi gerektiği de kaçınılmazdır. Kısaca Erzurum’da bir zamanlar yetiştiriciliği yapılırken bırakılan yem bezelyesinin önemini vurgulayarak yeniden tarıma kazandırmak ve değişen iklim şartlarına bağlı olarak aynı zamanda kışlık ekiminin de mümkün olup olamayacağını tespit etmek gerekmektedir. Dolayısıyla her iki ekim zamanında ürünün nasıl etkileneceğini, her iki ekim döneminde de ot ve tohum veriminin nasıl olacağını ortaya çıkarmak projenin özünü oluşturmaktadır. Çalışma Pasinler deneme alanında 21 çeşit/hat ve populasyondan oluşmakta olup Ekim 2011 ve Nisan 28’de yapılan sonbahar ve ilkbahar ekimleri değerlendirilmiş, 2012 yılı sonbahar ekimleri de Ekim ayında yapılmış çıkış gözlemleri ve soğuk zararı gözlemleri alınmıştır. Anahtar Kelimeler: Baklagil yem bitkileri, yem bezelyesi, kışlık ekim, ekim zamanı DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Çayır Mera Yem Bitkileri PROGRAM KODU : P01 Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/011 Proje Adı Çukurova Koşullarında, Farklı Sıra Aralıklarında Bazı Bitki

Düzenleyicilerinin Yonca (Medicago sativa L.)’nın Tohum Verimine ve Bitkisel Özelliklere Etkisi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-30.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi 61.500 TL,

2013: 34.500 TL Proje Yürütücüsü Dr. İlker İNAL Yardımcı Araştırıcılar Doç. Dr. Mustafa AVCI, Doç. Dr. Celal YÜCEL, Dr. Selahattin

ÇINAR, Arif AKTAŞ, Feyza Döndü GÜNDEL, Hatice YÜCEL, Dr. Fatih Mehmet YILMAZ, Fulya ÇAKIR KUŞTUTAN,

Proje Özeti Bu araştırma ile, Ülkemizde yem bitkileri yetiştiriciliğinin en büyük sorunlarından birisi

olan kaliteli tohumluk açığının giderilmesi amacıyla, Adana ve Kahramanmaraş şartlarında, yoncanın (Medicago sativa L.) en uygun sıra aralığı mesafesinin saptanması, tohumluk hasadında kaliteyi düşüren bitkilerin yeşil aksamlarının tohum hasadı öncesinde azaltılması için uygun yaprak döktürücü (defoliant) veya bitki kurutucunun (desiccant) belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma 2013-2015 yılları arasında, Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller deneme deseninde, 4 tekrarlamalı olarak yürütülmektedir. Denemede ana parselleri, 4 farklı sıra arası mesafesi (25, 50, 75 ve 100 cm), alt parselleri ise; yaprak döktürücü (Thidiazuron+ Diuron) uygulaması, bitki kurutucu (Paraquat) uygulaması, parseldeki bitkilerin tohum olgunlaştırdığı dönemde biçilerek toprak üzerinde doğal kurutulması ve kontrol parseli olarak da hiçbir uygulama yapmadan, parseldeki bitkiler tohum olgunlaşmasını tamamlandıktan tohumların hasat edilmesi olmak üzere 4 farklı uygulama oluşturmaktadır. DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI : Çayır Mera Yem Bitkileri PROGRAM KODU : P01 Yem Bitkileri Proje No TAGEM/TBAD/13/A03/P01/012

Proje Adı Çukurova Şartlarında Bazı Sıcak İklim Baklagil Yem Bitkilerinin Adaptasyonu, Verimi ve Kalitesi Üzerine Bir Araştırma

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-30.12.2014 Projenin Toplam Bütçesi 8.500 TL,

2013: 4.250 TL Proje Yürütücüsü Feyza Döndü GÜNDEL Yardımcı Araştırıcılar Proje Özeti Sıcak mevsim mera türlerinin bulunmadığı veya sulanmayan meralardan yaz dönemi boyunca verim alınamamakta ve mevcut potansiyel değerlendirilememektedir. Serin mevsim mera türlerine ilaveten, sıcak mevsim baklagillerinin de bulunduğu mera türlerinin kullanılmasıyla bölge meraları yıl boyunca yüksek verimli ve kaliteli ot üretebilme potansiyeline sahip olacaktır. Bu çalışma, ülkemizde ilk defa denenmek üzere yurt dışından getirilen bazı çok yıllık sıcak mevsim baklagil yem bitkilerinden Stylosanthes hamata, Stylosanthes guianensis, Aeschymane americana, Stylosanthes scabra’nın bölge koşullarına uyumu, verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi amacıyla tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak 2 yıl süre ile Çukurova şartlarında yürütülecektir.

Çalışma ile yurtdışından ilk defa getirilen türlerin ülkeye, bölgeye uyumunun belirlenmesi ile bu bitkiler ile yapılabilecek çalışmalar için de iyi bir veri olabilecektir. Bu şekilde yıl içerisindeki vejetasyon süresinin uzatılması ile ihtiyaç duyulan yeşil yem döneminin uzatılması hedeflenmiştir.

Bölgemizde ve ülkemizde sayısı ve niteliği az olan sıcak mevsim baklagil yem bitkileri üzerine yapılan bu araştırma sonuçlarından Enstitümüzün çalışma alanında yer alan Adana, Mersin, Hatay, Osmaniye, Kahramanmaraş, Gaziantep, Kilis, Adıyaman illerinde mera birimi çalışanları, diğer enstitülerde benzer konularda çalışan mera uzmanları, konuya ilgi duyan üniversitelerimizin öğretim üyeleri ve diğer araştırma enstitülerinin araştırmacıları ve tüm bu uğraşların merkezinde refah seviyesini artırmaya çalıştığımız üreticilerimiz yararlanabilecektir.

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Yem Bitkileri Proje No: TAGEM/TBAD/13/A03/P01/013 Proje Adı Çukurova Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilebilecek

Silajlık Mısır Çeşitlerinin Verim ve Silaj Kalitesi Üzerine Bir Araştırma

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş -

Başlama - Bitiş Tarihleri 01/01/2013 - 31/12/2015 Projenin Bütçesi 48500 TL.

2013: 18.500 Proje Yürütücüsü Yasin KORKMAZ Yardımcı Araştırıcılar Sait AYKANAT

Hatice YÜCEL Doç. Dr. Mustafa AVCI Doç. Dr. Celal YÜCEL Prof. Dr. Rüştü Hatipoğlu (Danışman)

Proje Özeti: Araştırma, Çukurova koşullarında ikinci ürün olarak yetiştirilebilecek bazı silajlık mısır

çeşitlerinin verim ve silaj kalitelerinin saptanması amacıyla yürütülecektir. Kamu ve özel kuruluşlardan temin edilen ve çoğunlukla silajlık olarak yetiştirilen 20 adet at dişi mısır çeşidi materyal olarak kullanılacaktır. Denemeler, 2013 ve 2015 yılları arasında, ikinci ürün koşullarında, tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı olarak, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Hacıali İşletmesi deneme alanında 3 yıl süreyle yürütülecektir. Araştırmada, ikinci ürün olarak yetiştirilecek çeşitlerin hasıl verimi ve verimle ilişkili özelliklerin saptanmasının yanı sıra, silaj kalitesi ile ilgili özellikler de saptanılacaktır. Anahtar Kelimeler Çukurova, Mısır (Zea mays L.), Çeşit, Hasıl Verim, Silaj, Kalite

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI: Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: Yem Bitkileri

Proje No TAGEM/TBAD/12/A03/P01/008 Proje Adı Bazı Kışlık Fiğ Türlerinde Biçim Zamanının Ot Verimine

Etkisi Proje Başlığının İngilizcesi The Efect of Various Harvesting in Some Winter Vetch

Species on Herbage Yield Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Ens. Projeyi Destekleyen Kuruluşlar - Başlama ve Bitiş Tarihleri 2012-2013 Proje Toplam Bütçesi 13.600 TL Proje Yürütücüsü Ziya Mutlu Yardımcı Araştırmacılar - Proje Özeti: Deneme Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü (TARM)’nün Haymana İkizce araştırma çiftliğinde tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak 2011 yılında kurulmuştur. Bu çalışmada Enstitümüz tarafından tescil ettirilen Tarmbeyazı-98 Macar fiği (Vicia pannonica Crantz.) ile Seğmen-2002 tüylü meyveli fiğ (Vicia villosa Roth ssp. dasycarpa (Ten.) Cavi.) çeşitleri kullanılmıştır. Yeşil ot verimi için hasat; çiçeklenme başlangıcı, % 50 çiçeklenme dönemi, tam çiçeklenme dönemi ve alt baklalarda tanelerin tam şeklini aldığı dönemler olmak üzere dört farklı dönemde yapılmıştır. Bu çalışmada fenolojik, morfolojik, tarımsal özellikler tespit edilmiştir. Alınan yeşil ot örnekleri kurutulduktan sonra öğütülerek, Dumas yöntemine göre analiz yapılmış, ham protein oranı ve verimi hesaplanmıştır. Çalışmanın iki yıllık ortalama sonuçlarına göre en yüksek yeşil verimi üçüncü biçimden alınmış ve bunu sırasıyla ikinci, birinci ve dördüncü biçimler takip etmişlerdir. En yüksek kuru ot verimi üçüncü biçimden alınmış ve bunu sırasıyla ikinci, dördüncü ve birinci biçimler takip etmişlerdir. En yüksek ham protein oranı birinci biçimden elde edilirken bunu sırasıyla iki, üç ve dördüncü biçimler izlemişlerdir. En yüksek ham protein verimi ise üçüncü biçimden alınmış, bunu sırasıyla iki, üç ve dördüncü biçimler takip etmişlerdir. Araştırmanın iki yıllık ortalama sonuçlarına göre kışlık fiğlerin yeşil ot için tam çiçeklenme zamanı biçilmesi tavsiye edilebilir. Anahtar Kelimeler: Macar Fiği, Tüylü Meyveli Fiğ, ot verimi, ham protein, ADF, NDF

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU) AFA ADI: ÇAYIR MERA VE YEM BİTKİLERİ

PROGRAM ADI: YEM BİTKİLERİ

Proje No: TAGEM/TBDB/12/A03/P01/009 Proje Adı ‘’ÜLKESEL YEM BİTKİLERİ YETİŞTİRME TEKNİĞİ

ARAŞTIRMALARI’’ 1. Alt Proje: Orta Anadolu Koşullarında Fiğ-Buğday Ekim Nöbetinde Azaltılmış Toprak İşleme Yöntemlerinin Araştırılması 2. Alt Proje: Orta Anadolu Koşullarında Tahıl ve Fiğ Alt Bitki Ekim Olanaklarının Araştırılması

Proje Başlığı İngilizcesi 1.Project: Researchs on Investigating Minimum Soil Tillage Methods in Vetch –Wheat Systems under Central Anatolian Conditions 2. Project: Researching for Opportunities of Growing Cereals and Vetch Lower-Plant under Central Anatolian Conditions

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü-ANKARA Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

1.Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü-ANKARA 2.Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-ADANA

Başlama ve Bitiş Tarihleri

2012-2015

Projenin Toplam Bütçesi 50.000.-TL Proje Lideri Dr. Erol KARAKURT Yardımcı Araştırmacılar Dr. Derya SÜREK,

Dr. Murat Reis AKKAYA, Zir. Müh. Hatice YÜCEL, Zir. Yük. Müh. Aliye PEHLİVAN, Zir. Müh. Kazım KARACA, Zir. Yük. Müh. Celal CEVHER

Raporun ilgili olduğu dönem

01.01.2012-31.12.2012

1.alt proje özeti: Amacı: Orta Anadolu Bölgesi koşullarında fiğ-buğday ekim nöbetinde azaltılmış toprak işleme ve sıfır toprak işleme ile her iki ürün için de üretim maliyetlerinin azaltılarak, toprak muhafazasının sağlanması ve toprakların verimliliğinin korunması amaçlanmıştır. Materyal ve Metot: Deneme; Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, Haymana Araştırma ve Uygulama Çiftliği tarlalarında kıraç koşullarda yürütülmektedir. Çalışmada; Tarmbeyazı-98 Macar fiği ve Alınoğlu-2001 yaygın fiğ ile Tosunbey buğday çeşidi materyal olarak kullanılmıştır. Deneme; tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme deseninde fiğ için üç farklı toprak işleme yöntemi ana parselleri; buğday için iki farklı toprak işleme alt parselleri oluşturacak şekilde, 3 tekerrürlü ve çakılı olarak yürütülmektedir. Çalışmada; agronomik gözlemler alınacak, kalite ve toprak verimlilik analizleri yapılacaktır. Gelişme Durumu (2012 yılı): Proje 2011 yılı sonbaharında başlamış olup; kışlık Tarmbeyazı-98 Macar fiği Ekim 2011de ve yazlık Alınoğlu-2001 yaygın fiğ çeşidi ise Nisan 2012 de ekilmiştir. 2011-2012 yılı ekim dönemi deneme yeri başlangıç toprak analiz ve 2012 yılı buğday ekimi öncesi farklı toprak derinliklerinde nem analiz değerleri çalışmaları devam etmektedir. Anahtar Kelimeler: ekim nöbeti, toprak işleme, fiğ, buğday, Orta Anadolu

2. alt proje özeti: Amacı: Orta Anadolu Bölgesinde ana ürün olan tahıl ekiliş alanlarında bir kısıtlamaya gitmeden, kaliteli ürün alarak ülke ekonomisine katkı sağlamak, girdi kullanımını azaltmak, bunun yanında önemli bir hayvan besleme kaynağı olan anız otlatmadan elde edilecek yararı arttırmak, tarımda sürdürülebilirlik ve toprak verimliliğini ön planda tutmaktır. Materyal ve Metot: deneme; TARM İkizce Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde kıraç koşullarda yürütülmektedir. Deneme tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekerrürlü ve çakılı olarak kurulmuştur. Materyal olarak Bayraktar–2000 buğday, Tarm–92 arpa ile Kıralkızı fiğ çeşidi denemede kullanılmaktadır. Tahıllar için; buğdayda 18 kg/da, arpada 20 kg/da tohum miktarı temel alınmıştır. 0, 20, 40, 60, 80, 100 ve 120 adet/m2 fiğ, buğday ve arpa ile birlikte karışık ve aynı sıraya ekimi yapılmıştır. Çalışmada; agronomik gözlemler alınacak ve kalite, ot kalitesi, toprak verimliliği ile ekonomik analizler yapılacaktır. Gelişme Durumu (2012 yılı): Materyal ve Metoda uygun olarak 2011 yılı ekim ayında ekim yapılmış olup, denemelerin uzun süre kar örtüsü altında kalması nedeniyle arpa ve buğdayların büyük oranda öldükleri tespit edilmiştir. Deneme, 2012 Ekim ayında materyal ve metoda uygun olarak tekrar kurulmuştur. Deneme yeri başlangıç toprak analiz değerleri ile tahıl ve fiğ alt bitki uygulaması ekim öncesi nem değerleri analiz çalışmaları devam etmektedir. Anahtar Kelimeler: ekim normu, tahıl, fiğ, alt bitki, Orta Anadolu

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Çayır Mera Yem Bitkileri PROGRAM KODU : P01 Yem Bitkileri

Proje No TAGEM/ TA /11/01/005 Proje Adı Çukurova Koşullarında Bazı Tek Yıllık Baklagil ve Buğdaygil Yem

Bitkilerinin Farklı Karışım Oranları ve Biçim Dönemlerinin Ot Verimi ve Silaj Kalitesine Etkisi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2011-30.12.2013 Projenin Toplam Bütçesi Proje Yürütücüsü Doç. Dr. Celal YÜCEL Yardımcı Araştırıcılar Dr. İlker İnal, Doç. Dr. Mustafa Avcı, Dr. Murat Reis Akkaya, Hatice

Yücel, , Arif Aktaş, Dr. Numan Kılıçalp, Zeynel Göçmez, Dr. Bülent Zorlugenç, Doç. Dr. Ebru Kafkas, Prof.Dr. Rüştü Hatipoğlu, Prof. Dr. Mustafa Kızılşimşek

Proje Özeti :

İskenderiye üçgülü+ tritikale denemesinde 3 farklı dönemde hasatlar yapılmıştır. İlk hasat İskenderiye üçgülünün %25 çiçeklenme döneminde yapılmıştır. Bu dönemde İskenderiye üçgülü yaş ot verimleri 1014.98-4656.68 kg/da, kuru ot değerleri 179.55-796.63 kg/da, tritikale yaş ot verimleri 1598.32-2133.35 kg/da, kuru ot verimleri 336.73-606.38 kg/da arasında değiştiği, toplam yaş ot verimlerinin 1805.0-4656.68 kg/da, toplam kuru ot verimlerinin ise 336.73-606.38 kg/da arasında değiştiği saptanmıştır.

İkinci hasat İskenderiye üçgülünün %75-100 çiçeklenme döneminde yapılmıştır. Bu dönemde

İskenderiye üçgülü yaş ot verimleri 1350.0-4860.0 kg/da, kuru ot değerleri 309.78-1055.58 kg/da, tritikale yaş ot verimleri 1357.50-2065.0 kg/da, kuru ot verimleri 447.98-729.63 kg/da arasında değiştiği, toplam yaş ot verimlerinin 1840.0-4860.0 kg/da, toplam kuru ot verimlerinin ise 637.78-1055.60 kg/da arasında değiştiği saptanmıştır.

Üçüncü hasat İskenderiye üçgülünün süt olum döneminde yapılmıştır. Bu dönemde İskenderiye üçgülü yaş ot verimleri 1433.33-4253.23 kg/da, kuru ot değerleri 429.43-984.35 kg/da, tritikale yaş ot verimleri 1306.65-2079.98 kg/da, kuru ot verimleri 583.53-944.40 kg/da arasında değiştiği, toplam yaş ot verimlerinin 2079.98-4393.33 kg/da, toplam kuru ot verimlerinin ise 944.40-1514.98 kg/da arasında değiştiği saptanmıştır.

İskenderiye ügülü+ tek yıllık çim denemesinde 3 farklı dönemde hasatlar yapılmıştır. İlk hasat İskenderiye üçgülünün %25 çiçeklenme döneminde yapılmıştır. Bu dönemde İskenderiye üçgülü yaş ot verimleri 660.0-3920.0 kg/da, kuru ot değerleri 175.42-842.96 kg/da, tek yıllık çim yaş ot verimleri 1230.0-3510.0 kg/da, kuru ot verimleri 260.46-753.02 kg/da arasında değiştiği, toplam yaş ot verimlerinin 3270.0-3920.0 kg/da, toplam kuru ot verimlerinin ise 722.32-898.40 kg/da arasında değiştiği saptanmıştır.

İkinci hasat İskenderiye üçgülünün %75-100 çiçeklenme döneminde yapılmıştır. Bu dönemde İskenderiye üçgülü yaş ot verimleri 850.0-4520.0 kg/da, kuru ot değerleri 212.19-1046.06 kg/da, tek yıllık çim yaş ot verimleri 1300.0-3850.0 kg/da, kuru ot verimleri 306.83-969.52 kg/da arasında değiştiği, toplam yaş ot verimlerinin 3790.0-4520.0 kg/da, toplam kuru ot verimlerinin ise 946.95-1084.06 kg/da arasında değiştiği saptanmıştır.

Üçüncü hasat İskenderiye üçgülünün süt olum döneminde yapılmıştır. Bu dönemde İskenderiye üçgülü yaş ot verimleri 390.0-2930.0 kg/da, kuru ot değerleri 143.75-951.41 kg/da, tek yıllık çim yaş ot verimleri 810.0-2590.0 kg/da, kuru ot verimleri 313.05-1015.76 kg/da arasında değiştiği, toplam yaş ot verimlerinin 2370.0-2930.0 kg/da, toplam kuru ot verimlerinin ise 838.77-1015.76 kg/da arasında değiştiği saptanmıştır.

Mısır+soya karışım denemesinde, değişik karışım oranlarından elde edilen verimlerin ışığında silajlar hazırlanmış ve bu silajlarda analizler yapılmıştır. Yine bu denemede mısır süt ve hamur olum dönemlerinde olmak üzere 2 farklı dönemde hasatlar yapılmıştır. Silajlardan elde edilen laktik asit değerleri 1. Biçimde 28.92-60.93, 2. Biçimde 20.15-36.79, asetik asit 1. Biçimde 4.48-10.39, 2. Biçimde 2.95-8.18, propiyonik asit 1.biçimde 1.09-1.42, 2. Biçimde 0.87-1.24, etonol 1.biçimde 2.17-4.17, 2. Biçimde 2.03-3.62, butirik asit 1. Biçimde 0.29-0.88, 2. Biçimde 0.61-0.90, pH 1. Biçimde 3.81-4.95, 2. Biçimde 3.98-4.85, %Kuru madde 1. Biçimde 0.28-0.32, 2. Biçimde 0.32-0.38 ve Ham proteinin ise 1. Biçimde 5.60-14.97, 2. Biçimde 6.15-14.43 arasında değiştiği saptanmışıtr.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI: Ülkesel Çayır-Mera Araştırmaları Projesi PROGRAM ADI: Ülkesel Yem Bitkileri Yetiştirme Tekniği Araştırmaları


Proje Adı

Farklı Lokasyonlarda Dört Kanatlı Tuz Çalısı (A. canescens pursh nutt.) Bitkisinin Yem Üretimi, Toprak ıslahı ve Erozyonla mücadele yönünden değerlendirilmesi.



Başlama- Bitiş Tarihleri 04.2011 – 12.2014


32000 TL 2013: 7000 TL

Proje Yürütücüsü A. Levent SEVER


Dr. İlker ERDOĞDU(ATAEM), Celalettin AYGÜN (ATAEM), A. Kadir ATALAY(ATAEM), Feti KİRTİŞ (KTSKAE), Süleyman AKKAYA(KTSKAE), Dr. Ahmet GÜNEŞ (BDUTAEM), Şaban IŞIK (BDUTAEM))

Proje Özeti:. Dünya genelinde sorunlu alanlarda toprak ıslahı ve erozyonla mücadele yanında kaba yem temini amacı ile de yaygın olarak kullanılmakta olan Atriplex canescens (Four wing salt bush) çalı bitkisi ülkemizde pek tanınmamaktadır. Tuzlu, alkali, aşırı kurak, aşırı eğimli ve maden çıkarılmış alanlarda bu çalımsı toprak yapısının iyileştirilmesi gibi amaçlarla kullanıldığında nispeten kolay ve ucuz bir yöntem olarak oldukça iyi sonuçlar vermiştir. Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde 2005 yılında, TAGEM tarafından Birleşik Amerika’dan getirtilen tohumlar kullanılarak çoğaltım ve adaptasyon çalışmaları başlatılmıştır. Bu projede Konya ve Eskişehir şartlarında farklı lokasyonlarda dört kanatlı tuz çalısı (Atriplex canescens) bitkisi yem değeri, toprak ıslahı gibi bazı özellikleri bakımından değerlendirilecektir. 2011 yılında çelikler mayıs ve haziran aylarında 3 lokasyonda 2 uygulama (2x2m) ve (3x3m) ve 6 tekerrürlü olarak dikilmiş ilk yıl boy gözlemleri alınmış ikinci yılda ise bitki yaş ot ve kuru ot verimleri alınmış, ot kalite analizleri yapılmıştır. Karapınar arazisinde toprakta nem ölçümleri yapılmıştır. Bitkiler 3 lokasyonda da canlılıklarını korumuş ve ilk kışı atlatmışlardır. 20113 yılı sonuçları da değerlendirilerek bitkinin farklı lokasyonlarda ve farklı toprak özelliklerinde mücadele şansı hakkında bir kanaat oluşacaktır.

ARA SONUÇ RAPORU

AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : Çayır Mera


Proje Adı Bazı Baklagil ve Buğdaygil Yembitkisi Türlerinde Çeşit Geliştirilmesi ve Mera ıslahında Kullanılma Olanaklarının Araştırılması




Projenin Toplam Bütçesi 119400 TL. 2013: 24.900 TL

Proje Yürütücüsü Uzm. Ali Alptekin ACAR

Yardımcı Araştırıcılar Dr. Hüseyin ÖZPINAR Dr. Firdevs Niksarlı İNAL Uzm. Serhat AKSU

Proje Özeti Bu proje beş alt projeden (Kılçıksız Brom Islah Çalışmaları, Domuz Ayrığı Islah Çalışmaları, Mavi

Ayrık Islah Çalışmaları, Kamışsı Yumak Islah Çalışmaları ve Sarı Çiçekli Gazal Boynuzu Islah Çalışmaları) oluşmaktadır. Her beş projenin de amacı; Ege Bölgesi ve benzeri ekolojik koşullara uyumlu ve yüksek verimli çeşit geliştirmek, geliştirilen çeşitlerin tohumluklarını üretmek ve mera ıslahında kullanılma durumlarını belirlemektir.

I. ALT PROJE: KILÇIKSIZ BROM ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Uzm. Ali Alptekin ACAR Bromus inermis (Kılçıksız Brom) bölge verim denemelerinin son yılında tohum verimleri tespit edildi.Yapılan analizler sonunda verimler arasında istatistiki anlamda önemli farklar bulundu. Çeşit adaylarımız en düşük 82,93 kg/da ve en yüksek 104,79 kg/da ile ilk verim grubunda yer alırken standart çeşitler diğer verim gruplarında yer almıştır II. ALT PROJE: DOMUZ AYRIĞI ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL Dactylis glomerata (Domuz ayrığı) bölge verim denemesinin son yılında tohum verimleri gözlemleri alınmıştır. Yapılan analizlerde tohum verimleri arasında istatistiki anlamda farklar bulunmuştur. Çeşit adaylarımız E1 (43,18 kd/da) ve E2 (48,27 kg/da) ilk verim grubunda yer alırken standart çeşitler diğer verim gruplarında yer almıştır. III. ALT PROJE: MAVİ AYRIK ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR Agropyron intermedium (Mavi ayrık) bölge verim denemesinin son yılında tohum verimleri incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda tohum verimleri arasındaki fark istatistiki anlamda önemli bulunmuştur. Tohum verimleri en yüksek 24,16 kg/da ile A2 çeşit adayından elde edilirken en düşük 7,64 kg/da ile A3 çeşit adayından elde edilmiştir IV. ALT PROJE: KAMIŞSI YUMAK ISLAH ÇALIŞMALARI

Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR Orta erkenci Festuca arundinacea (kamışsı yumak) çeşit adayı ile kurulan çeşit tescil denemesinin son yılında tohum verimleri tespit edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda tohum verimleri arasında istatistiki anlamda bir fark bulunamamıştır V. ALT PROJE: SARI ÇİÇEKLİ GAZALBOYNUZU ISLAH ÇALIŞMALARI Alt Proje Lideri: Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL Lotus corniculatus L. (Gazal Boynuzu) populasyonlarında kuru madde, tohum verimi ve gelişim gözlemleri dikkate alınarak seçilen çeşit adaylarının klonlama çalışmaları yapılmıştır.

YENİ TEKLİF PROJELER



Proje Adı Bazı Baklagil ve Buğdaygil Yembitkisi Türlerinde Çeşit Geliştirilmesi ve Mera ıslahında Kullanılma Olanaklarının Araştırılması




Projenin Toplam Bütçesi 2014: 153.950 TL 2015: 77.550 TL 2016: 68.050 TL 2017: 67.150 TL 2018: 64.250 TL

Proje Yürütücüsü Uzm. Ali Alptekin ACAR


Dr. Hüseyin ÖZPINAR Dr. Firdevs Niksarlı İNAL Uzm. Serhat AKSU Uzm. Ergül AY Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ

Proje Özeti Hayvanların gereksinimini karşılayacak miktarda kaliteli kaba yem üretilmesini sağlayacak ve yetersiz düzeyde olan meraların ıslahında kullanılabilecek yem ve mera bitkisi çeşit sayısı çok azdır, bazı türlerde ise bulunmamaktadır. Yüksek verimli ve değişik koşullara adapte olabilen, gerek tarla tarımı şeklinde ve gerekse de mera ıslahı amaçlı olarak kullanılabilecek baklagil ve buğdaygil yem bitkisi çeşitlerini geliştirmek bu projenin amacıdır.

Proje 6 alt projeden oluşmaktadır: I. Alt Proje: Kılçıksız Brom Islah Çalışmaları

Alt Proje Lideri: Uzm. Ali Alptekin ACAR II. Alt Proje: Kamışsı Yumak Islah Çalışmaları

Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR III. Alt Proje: Mavi Ayrık Islah Çalışmaları

Alt Proje Lideri: Dr. Hüseyin ÖZPINAR IV. Alt Proje: Domuz Ayrığı Islah Çalışmaları

Alt Proje Lideri: Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL V. Alt Proje: Sarı Çiçekli Gazalboynuzu Islah Çalışmaları

Alt Proje Lideri: Dr. Firdevs NİKSARLI İNAL VI. Alt Proje: İngiliz Çimi Islah Çalışmaları

Alt Proje Lideri: Uzm.Serhat AKSU

Anahtar Kelimeler: Yem bitkileri, baklagiller, buğdaygiller, çeşit, ıslah

Alınacak Gözlemler Buğdaygiller - Fide devresinde kardeşlenme kapasitesi (1-çok az, 9-çok fazla) - Gelişme durumu (1-yatık, 9-dik) - İlkbahar gelişimi (1- iyi, 9-zayıf) - Ot verim potansiyeli (1-çok düşük, 9-çok fazla) - %50 başaklanma devresi (1-çok erken, 9-çok geç) - Başaklanma durumu (1-çok düşük, 9-çok yüksek) - Başaklanmada gelişme durumu (1-yatık, 9-dik) -%50 çiçeklenme devresi (1-çok erken, 9-çok geç) Baklagiller - İlkbahar gelişimi (1- iyi, 9-zayıf) - Ot verim potansiyeli (1-çok düşük 9-çok fazla) - Gelişme durumu (1-yatık, 9-dik) - %50 çiçeklenme devresi (1-çok erken, 9-çok geç) - Bitkide bakla (kömeç) bağlama (1-çok düşük, 9-çok yüksek) - Çiçeklenme devresinde gelişme durumu (1-yatık, 9-dik) Diğer Türler Islah Çalışmaları Projenin ilerleyen yıllarında bölgemiz tarım sistemine ve ekolojik koşullarına uyum sağlayan çok yıllık baklagil ve buğdaygil yem bitkileri projeye dahil edilecektir. Yetiştirme Tekniği Çalışmaları Bölge tarım sistemine uygun olabilecek yeni yem bitkisi türleri ile adaptasyon çalışmaları yapılacaktır.

Tescilli çeşitler veya tescil edilecek olan yeni çeşitler ve geliştirilmiş materyal ile ekim sıklığı, karışım, gübreleme, yabancı ot mücadelesi ve tohum üretimi gibi değişik konuları içeren agronomi ve ayrıca şartlar oluşturulduğu zaman otlatma çalışmaları planlanıp uygulanacaktır. Yem Kalite analizleri

Proje kapsamında üzerinde çalışılan türlere ait yem kimyasal kalite analizleri (ADF, NDF, Ham protein vb.), Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Teknoloji Laboratuarı biriminde yapılacaktır. Örneklerin ham protein (HP) içerikleri AOAC (1990)’de bildirilen analiz yöntemlerine göre saptanacaktır. KM, örneklerin 105°C

sıcaklıkta 2 saat süreyle etüvde tutulması; HK, 550°C sıcaklıkta 4 saat kül fırınında yakılması sonucu; HP, Kjeldhal; HY, 4 saatlik eter ekstraksiyonu; HS ise asit-baz uygulamasıyla saptanacaktır. Materyalin hücre duvarı bileşenleri (NDF, ADF) Van Soest ve ark. (1991) tarafından bildirilen analiz yöntemlerine göre ANKOM 200 Fiber Analyzer cihazı ile belirlenecektir.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI: Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: Yem Bitkileri

Proje No :


Proje Adı: TRAKYA BÖLGESİ YEM BİTKİLERİ ARAŞTIRMALARI Yürütücü Kuruluş: Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü

İşbirliği Yapılan Kuruluş:

Namık Kemal Üniv. Zir. Fak. Tarla Bitkileri Böl. , T.Ü. Fen Bilimleri Estitüsü Biyoloji Bölümü

Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2013 - 31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi (TL):

55000 TL.

2013 Bütçesi: 10000TL.

Proje Yürütücüleri: Cengiz KURT Projeden Beklenen Faydalar: Doğal çayır-mera alanlarımızdan sonra kaliteli kaba yem üretilen, ikinci derecede önemli kaynak yem bitkileri alanlarımızdır . Bu projede, bir yandan bölgedeki mevcut gen kaynakları (buğdaygil, baklagil) üzerinde çalışılarak yeni çeşitlerin geliştirilmesi ve çiftçinin hizmetine sunulmasını amaçlanmıştır. Bölgenin koşulları ve bundan önce yapılan çalışmalar (Edirne İli Çayır Mera Alanlarında Bulunan Yem Bitkilerinin Belirlenmesi ve Kültüre Alınma Olanaklarının Araştırılması ), göz önüne alındığında ak üçgül ile karışıma girebilecek en yaygın buğdaygiller arasında Domuz Ayrığı , Çok Yıllık Çim, Brom, Festuca türleri, Poa türleri, Çayır Kelp Kuyruğu ve Ayrıkların önemli potansiyele sahip oldukları belirlenmiştir. Domuz ayrığı bölgeye en iyi adapte olan türlerden birisi olması, uzun ömürlü ve kolay tesis edilebilir olması, ilkbaharda erken gelişmeye başlaması ve kusursuz bir taban mera oluşturabilmesinden dolayı bu çalışmada tercih edilen diğer bir türdür.

Bu çalışmada kullanılacak olan tohumlar Poaceae familyasına aittir. Söz konusu bu materyaller, daha önceki çalışmalarda Edirne İli meralarından elde edilen Çok Yıllık Çim (Lolium perenne) ve Domuz Ayrığı (Dactylis glomerata) tohumlarıdır. Materyal olarak Çok Yıllık Çim ve Domuz Ayrığı bitkilerinin belirlenmesinde; Bölge çayır meralarında yaygın olarak botanik kompozisyonda yer alması, Kaliteli ot üreten yem bitkisi türlerinden olması ve tabii alanlarda gerek ot üretimi ve toprak muhafazası açısında gerekse suni çayır mera tesisi için tohumu üretilebilen türlerden olması nedeniyle seçilmiştir. Metod olarak; yabancı döllenen bitkilerde Toplu Seleksiyon Yöntemi (Populasyon, Fenotipe göre seçim, Seçilen bitkilerin karışık kültürü, Kontrol, Üretim ve kontrol, Üretim) kullanılacaktır. Bitkilerde Gözlenecek Morfolojik Karakterler ; Yaprak : Her türün alt yarısında 10'ar yaprak alınarak kompasla en ve boyları ölçülecektir. Bütün türlerde yaprağın tüylülük durumuyla birlikte en uzun saptaki yaprak sayıları da tespit edilecektir. Çiçek : Bitkilerde çiçek yapısının salkım, kömeç vs. oluşturma durumları, salkım veya kömeç durumları bulundurdukları çiçek sayıları belirlenecektir. Tohum : Meyve ve tohumların uzunluk ve genişlikleri binokülerde incelenecektir. Bitki Boyu ve Dallanma : Bitkiler çiçeklenme devresine geldiklerinde en uzun dalı toprak seviyesinden kesilerek Laboratuar da boyu, yan dal sayısı, yaprak çiçek sayıları tüylülük durumları tespit edilecektir. Ayrıca bitkilerin habitüs şekilleri de kaydedilecektir. Biyolojik Gözlemler 1- Tohum Bağlama : Bitkiler tohum olgunlaştırdıktan sonra tohum bağlamış çiçek veya meyveler sayılarak tohum bağlama oranı tespit edilecektir. 2- Fenolojik Gözlemler : a) Çiçeklenme başlangıcı : her türden 10 bitki de ilk çiçeğin görüldüğü gün kaydedilerek belirlenecektir. b) Tohum olgunlaştırma tarihi : Her türden 10 bitkide tohumların tamamen olgunlaştığı gün kaydedilerek belirlenecektir Yapılması planlanan bu çalışmalar ile tabii vejetasyonda mevcut türlerin özellikleri geliştirilerek bölge meralarının ıslahında kullanmak üzere çeşitlerin ıslahı hedeflenmiştir.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI : ÇAYIR MERA VE YEM BİTKİLERİ PROGRAM ADI : YEM BİTKİLERİ


Proje Adı Doğu Anadolu Bölgesi Çayır Mera Alanlarında Bulunan Yem Bitkilerinin Kültüre Alma Olanaklarının Araştırılması


Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Mustafa UZUN

Yardımcı Araştırmacılar M. Merve ÖZGÖZ, Erdal AKSAKAL, S. Emre DUMLU, Ayten TAVLAŞ, Ayşe YAZICI, Kadir TERZİOĞLU, Pınar UYSAL, Murat ATICI


Projenin Toplam Bütçesi 53300 TL 2013: 8.000 TL

Proje Özeti Yıllardan beri sürdürülen aşırı otlatma ve bilinçsiz kullanım, mera vejetasyonunda ki arzulanan türlerin yok olmasına neden olmaktadır. Bu tip aşırı oranda yıpranmış meraların ve terk edilmiş marjinal alanların ıslahında kullanılabilecek en etkili yöntemlerden biriside üstten tohumlamadır. Doğu Anadolu Bölgesi birçok önemli yem bitkisinin gen merkezi konumundadır. Özellikle mera ıslahında kullanılabilecek otlatmaya ve çevresel streslere dayanıklı yem bitkisi çeşitleri mevcut değildir. Yurdumuzda konu ile ilgili olarak yapılan çalışmalar yok denecek düzeydedir. Bu tür çalışmalarda ot üretimine yönelik olarak geliştirilmiş yem bitkileri kullanıldığından, başarılı ve sürdürülebilir bir mera vejetasyonu oluşturulamamıştır. Bölge florasında mevcut bitki türleri, bölge koşullarına adaptasyon kabiliyetlerinin yüksek olmasından dolayı, bu çalışmanın odak noktasını oluşturmaktadır. 2012 yılında serada viyollerde çimlendirilen 17 adet Trifolium sp., gözlem bahçesine aktarılmıştır. Gözlem bahçesinde, gözlemleri alınan 76 adet Festuca ovina, 47 adet Phleum montanum,16 adet Agropyron cristatum 37 adet Koeleria cristata, 9 adet Dactylis glomerata bitkisi 2012 yılında ileri ıslah kademesine aktarılmıştır. Diğer bitkilerin de gözlemleri alınarak, tohum hasatları yapılmış olup, 2013 yılında yenilenmek üzere gözlem bahçesinde gerekli tarımsal işlemler 2012 yılı sonbaharında yapılmıştır. 2012 yılı toplama çalışmaları kapsamında buğdaygil familyasından 6 farklı tür değişik lokasyonlarda toplanmıştır. 2012 yılında, 8 adet Dactylis glomerata, 2 adet Festuca sp., 3 adet Koeleria ciristata, olmak üzere 13 adet buğdaygil bitkisi ve 89 adet Medicago sp., 1 adet Onobrychis sp., 2 adet Trifolium pratense, olmak üzere 92 adet baklagil bitkisi İzmir’de bulunan Ulusal Gen Bankasına transfer edilmiştir. Yine Enstitümüzün geliştirmiş olduğu yem bitkisi çeşitlerinden 9 adet tescilli çeşide ait tohumluklarda aynı gen bankasına muhafaza amaçlı gönderilmiştir. Diğer Enstitü ve Üniversitelerin tohum talepleri de imkânlar ölçüsünde karşılanmıştır. Anahtar Kelimeler Mera Islahı, Çeşit Geliştirme, Yem Bitkisi, Gen Kaynakları Muhafazası

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI: Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI: Yem Bitkileri


Proje Adı Orta Anadolu Bölgesi Meralarının Islahında Kullanılabilecek Bitki Türlerinde Germplasmı Geliştirmek

Proje Başlığının İngilizcesi Germplasm Enhancement of Some Plant Species for Use in The

Rehabilitation of The Central Anatolia Rangelands Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Başlama ve Bitiş Tarihleri 2008-2012 Proje Toplam Bütçesi Proje Yürütücüsü Dr. Sabahaddin ÜNAL Yardımcı Araştırmacılar Ziya MUTLU Proje Özeti: Bu çalışmanın amacı mera ıslahında kullanılabilecek yem bitkisi çeşidi geliştirmektir. Farklı kaynaklardan sağlanan çok sayıda materyalle yürütülen bu çalışmada, toptan seçme metodu uygulanmış ve çeşit adayları belirlenmiştir. Potansiyel öneme sahip yonca, otlak ayrığı ve kılçıksız brom bitki türlerinde çalışmalar yoğunlaştırılmış, tohum üretimleri ve verim denemeleri tesis edilmiştir. Kılçıksız bromda bir adet çeşit adayı tescile sunulmuştur. Yonca ve otlak ayrığında nüve tohum üretimi ve deneme çalışmaları yürütülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Mera ıslahı, toptan seçme metodu, yonca, otlak ayrığı, kılçıksız brom


AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri

PROGRAM ADI : Çayır-Mera


SONUÇ RAPORU AFA ADI : Çayır Mera Yem Bitkileri PROGRAM KODU : P02 Çayır Mera

Proje Adı Edirne İli Meralarının Bitki Sosyolojisi Yönünden Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Projeyi Yürütücüsü Cengiz KURT Yardımcı Araştırmacılar Yard.Doç.Dr. Mehmet AYBEKE Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2010 - 31/12/2012 Projenin Yıllara Göre Bütçesi Proje Özeti:

Proje kapsamında Edirne ilinden seçilen farklı mera alanlarında fitososyolojik incelemeler yapılmıştır. Çalışmada Edirne İline bağlı üç (Lalapaşa, Keşan ve Meriç) ilçedeki 5 mera alanında araştırılmıştır. Bitki örtüsündeki farklılığa neden olabileceği tahmin edilen iklim verileri, toprak çeşitliliği incelenmiştir. Araştırmada Barun–Blanquet yöntemi kullanılmıştır. Tespit edilen topluluklar "Uluslararası Bitki Sosyolojisi Adlandırma Kodu" kurallarına göre aşağıdaki gibidir: Sınıf: Molinio-Arrhenatheretea; Ordo: Arrhenatheretalia; Alyans: Lolio- Cynosuretum; 1.Birlik: Thymo-Festucetum, 2. Birlik: Lolio-Cynosuretum birliği.

SINIF: Molinio-Arrhenatheretea Tx. Braun-Blanq. Bu sınıfa ait sintaksonomik gruplar, Akdeniz ve Avrupa ve Balkanlarda yoğun olarak bulunmaktadır. Ayrıca, bu sınıfta Irano-Turanian fitocoğrafik bölgelerdeki bazı bitkileri de kapsamaktadır (Braun-Blanquet 1951).

Ordo: Arrhenatheretalia: Bu ordo Güney Avrupa ve Orta Asya'daki çayır ve mera bitkilerini içine alacak şekilde oldukça geniş sahalarda homojen ve büyük topluluklar oluşturur.

Thymo-Festucetum birliği: Birlik Balkanlar ve İç Anadolu’da çayır ve meralarda yayılış gösterir Enez-Kılıçköy ve Meriç Nasuhbey, birliğin yaygın ve homojen olarak görüldüğü araştırma alanlarıdır. Birliğin floristik kompozisyonunda yer alan Anthemis tinctoria, Orchis laxiflora, Astragalus hamosus, Briza major, Avena fatua, Lotus corniculatus, Bromus japonicus, Spergularia media, Capsella bursa-pastoris Wiiliams ve Varley tarafından İngiltere’de özellikle tespit edilmiştir.

Lolio-Cynosuretum birliği: Alyansın tip birliğidir. Birlik, Hamzabeyli-Lalapaşa’ da tespit edilmiştir. Aynı birlik, Kuzey İngiltere’de 960-980 m’ler arasında tespit edilmiştir (Williams ve Varley). Fizyonomiye alyans karakterlerinden Lolium perene, Vicia sativa, Trachynia distachya, Trifolium arvense, Trfiolium sylvaticum hakimdir. Lokasyonlardaki ombro-termik diyagramlardan da görülecegi gibi Gaussen metoduna göre kurak devre Lalapaşa Hamzabeyli ve Küçünlü’de Haziran ayında baslayıp Eylül ayının ortalarına kadar, Keşan-Kılıçköy ve Meriç-Nasuhbey’de Mayıs sonundan Ekim ayının ortalarına kadar, Sinanköy mevkiinde ise istasyonlarında ise Haziran basından Ekim ortalarına kadar devam etmektedir. Kurak devrenin siddeti ve süresi Enez-Kılıçköy ve Meriç Nasuhbey’de birbirine yakındır. Lalapaşa Hamzabeyli ve Küçünlü’de ise kurak devrenin siddeti düsük süresi kısadır.

Proje No TAGEM/TA/10 /11 /02/003 Proje Adı Çukurova Taban Koşullarında Mera Tesisinde Kullanılabilecek Bazı Çok

Yıllık Sıcak ve Serin Mevsim Buğdaygil ile Baklagil Karışımlarının Performanslarının Saptanması

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2010-30.12.2012 Projenin Toplam Bütçesi 21.600 TL,

2010: 7.600 TL, 2011: 6.800 TL, 2012: 7.250 TL Proje Yürütücüsü Dr. Selahattin ÇINAR Yardımcı Araştırıcılar Doç. Dr. Mustafa AVCI, Arif AKTAŞ, Feyza Döndü GÜNDEL, Dr. İlker

İNAL, Dr. Murat Reis AKKAYA, Hatice YÜCEL Proje Sonuç ve Önerileri :

Araştırmada incelenen Rodos otu, köpekdişi ayrığı ve adi yalancı darının bölgede saf ve karışım

olarak yetiştirilebileceği, yoncanın belirtilen yazlık buğdaygiller ile iyi bir karışım oluşturduğu, ancak bu tip karışımların güvenli bir şekilde otlatılabilmesi için karışıma girecek yonca tohumluk miktarının belirlenmesi amacıyla araştırmaların yapılması gerektiği ortaya konmuştur.

Araştırmada incelenen karışımlardan, Y+RO, Y+KDA, Y+YD ikili karışımları ile Y+KDA+RO ve

Y+YD+RO karışımlarının ot verimi ve kalitesi açısından bölgede yetiştirilebilecek karışımlar olduğu ortaya çıkmıştır.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI: Çayır Mera Yem Bitkileri PROGRAM ADI: Çayır-Mera

Proje No: TAGEM / TA / 07 / 11 / 02 / 003 Proje Adı Çalı Bitkilerinin Meralarda Kullanılma İmkânlarının araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR




80000 TL. 2013:

Proje Yürütücüsü Celalettin AYGÜN

Yardımcı Araştırmacılar İsmail KARA, A.Levent SEVER, Dr.İlker ERDOĞDU, A.Kadir ATALAY, Dr.Hülya HANOĞLU

Proje Özeti:.

Çalı Bitkilerinin Meralarda Kullanılma İmkânları projesi çalışması 2007–2011 yılları arasında enstitünün merkez-söğütönünde bulunan arazisinde tesis edilmiş olup, deneme alanına ait toprak örnekleri 0-20 – 20-40 cm arasındaki derinliklerden alınarak enstitümüzün toprak su bölümü laboratuarlarında analiz edilmiştir. Buna göre deneme alanı 0-20 cm yüzeysel seviyede killi tınlı(55 CL), pH doymuş toprakta hafif alkali(7,26), tuzluluk 1,04 dS/m tuzsuz, toplam tuz % olarak 0,025, kireç% az kireçli(1,07) deneme alanında organik madde az (%1,53), yarayışlı fosfor kg/da fazla(10,04) ve potasyumca ise yeterli(82,95), 20-40 cm de ise tınlı(47 L), pH doymuş toprakta hafif alkali(7,30), tuzluluk 0,52 dS/m tuzsuz, toplam tuz % olarak 0,028, %kireç olarak (3,57) kireçli, yine bu seviyede organik madde çok az (%1,17), yarayışlı fosfor kg/da (7,17) yeterli ve potasyumca ise yeterli(60,30) olarak tespit edilmiştir.

Proje Faaliyetleri olarak belirtilen; 1-Keşif, Sürvey ve Tohum Toplama Çalışmaları 2- Tohum Toplama, Çimlendirme Çalışmaları 3- Tarla Denemeleri, Tohum Toplama, Laboratuar Çalışmaları 4-Birinci Beş Yılın Değer. ve Yayım Tohum Toplama Çalışmaları aşağıda izah edildiği şekilde sonlandırılmışır. Literatür çalışmaları sonucu: Eskişehir’de 12 Familya ya ait 18 cins içerisinde 38 tür, Kütahya’da 18 Familya ya ait 31 cins içerisinde 59 tür, Afyonkarahisar’da 12 Familya ya ait 18 cins içerisinde 44 tür, Isparta’da 22 Familya ya ait 41 cins içerisinde 116 tür, Uşak’da 6 Familya ya ait 13 cins içerisinde 24 tür, Bilecik’de 12 Familya ya ait 15 cins içerisinde 25 tür, Bolu’da 18Familya ya ait 28 cins içerisinde 54 tür, Burdur’da 9 Familya ya ait 11 cins içerisinde 55 tür ve Denizli ilinde26 Familya ya ait 46 cins içerisinde 84 tür bulunduğu, toplamda 146 ortak tür ile bir zenginlik teşkil ettiği belirlenmiş, Bu amaçla: tohum toplama çalışmalarında bölgeden 46 lokasyondan 75 adet tohum, 48 lokasyondan 95 adet herbaryum ve 7 lokasyondan 17 sürvey çalışması yapılmıştır. Toplanan çalılara ait tohumlarında dormansinin kırılması amacıyla 4 farklı uygulama yapılmış olup bunlar; 1-Ekim Tarihi : 18-19 Aralık 2007- Katlama(Soğukta dormansinin kırılması) 2-Ekim Tarihi : 15 Ocak 2008 GA3 Uygulaması- 1lt.1 gr.10 sn. 3-Ekim Tarihi : 31 Ocak 2008 Sülfürik Asit Uygulaması % 10 Sülfürik Asit/1,5 saat 4-Kaynar su uygulaması: 01.04.2008–04.04.2008 (100 ºC) 9 uygulama yapılmıştır.(1. uygulama: Kontrol, 2. uygulama: Daldır çıkar, 3. uygulama: 15 saniye kaynat, 4. uygulama: 30 saniye kaynat, 5. uygulama: 1 dakika kaynat, 6. uygulama: 2 dakika kaynat, 7. uygulama: 3 dakika kaynat, 8.uygulama: 4 dakika kaynat, 9. uygulama: 5 dk kaynat) şeklinde uygulanmış, çimlendirme çalışmaları sonuçları istatistiki olarak incelenmiş ve soğukta dormansinin kırılması şeklinde uygulanan çimlendirme çalkışmasının en iyi sonucu verdiği ve bitkilerden Clematis orientalis L.(A gurubu) birinci sırayı, Phillyrea latifolia L.nin (B gurubu) ikinci sırayı aldığı, Gonocytisus angulatus L. Un ise (C gurubu) üçüncü sırayı aldığı ve guruplamanın sırayla devam ettiği, 4. uygulama olan kaynar su uygulamasında tabi tutulan bitkilerden sadece 4 adet bitkide %20 - % 40 arasında değişen oranlarda çimlenme gözlemlenmiştir. Değişik alanlardan toplan bitkiler çeşitli şekillerde çimlendirilmiş, İlk çimlenmeler 16.03.2009 tarihinde başlamış olup, çimlenenler arasında Cephalaria procera, Acer campestre ilk sırayı almışlardır. Ayrıca; 2008 yılı içerisinde yapılan çimlendirme çalışmaları sonucu çimlenen 26 adet çalımsı bitki 13.04.2009 tarihinde deneme plantasyonuna ekimleri yapılmış, ilk ölçümler 22.04.2009 tarihinden itibaren alınmaya başlamış ve 12 ölçüm sonucu bitki boyları

ölçülmüştür. Bakım çalışmaları devam etmiş, son ölçümler 05.10.2009 tarihinde tamamlanmıştır. Aynı işlemler 2010 yılında da devam etmiş ve gerekli ölçüm ve gözlemler alınmıştır. 2010 yılında plantasyonu oluşturan bitkilerden bitki boyu ölçümleri iki haftada bir olmak üzere 13 kez tekrarlanmış, mevsimsel olarak(İlkbahar, yaz ve sonbahar) bitkiler hasat edilerek(yenilebilir kısımlar) yaprak ve saplardan ayrı ayrı yaş ot ve kuru ot verimleri alınmış, bitkilerde yaprak/sap oranları belirlenmiş, istatistiki olarak değerlendirilmiş, ayrıca bitkiler iki farklı otlatma uygulamasına tabi tutulmuş, ilk uygulamada; plantasyonda otlatma başarılı olamamış, ikinci uygulama olan kafeterya sisteminde bitkilerin hayvanlar(koyunlar) tarafından tercih edilebilirlikleri belirlenmiş(0-4 skalasına göre) 4 gurup oluşmuş, tercih edilme sırasına göre: Sık Tercih Edilenler; Gonocytisus angulatus Spach, Jasminum fruticans L, G. sphaerocephala Fenzl Ex Tchıhat, Atriplex canascens L, Orta Derece Tercih Edilenler; Clematis viticella L, Jasminum fruticans L, Globularia trichosantha Fisch. Mey, Cistus creticus L., Cephalaria procera Fısch. Et Lall., Cotoneaster horizontalis Decne, Phillerea latifolia L. Olurken Az Tercih Edilenler; Mahonia aquifolium L, Colutea cilicica Boıss. Et Bal, Sorbus domestica L., Colutea cilicia Boıss. Et Bal. Çok Az Tercih Edilenler ise sırasıyla; Smilax excelsa L, Pyracantha coccinea Roemer, Sorbus aria Crantz, Salvia wiedemannii Boıss olmuştur. Örnekler her bir bitkiden bitkinin biyolojisine ve verimine göre ilkbahar, yaz ve sonbaharda yaş ot verimleri alınarak, alınan örnekler 60 º C' de 48 saat kurutulduktan sonra kuru ağırlıkları hesaplanmış, 1 mm çapında parçalar halinde değirmende öğütülerek analize hazırlanmıştır. Örneklerin kuru madde, Ham Protein, Ham Sselüloz, Ham Yağ ve Ham kül içerikleri Weende Analiz Yöntemi’ne göre saptanacak, Örneklerin OM ve NÖM içerikleri hesap yoluyla bulunacaktır. Örneklerin nötr deterjanda çözünmeyen lif (NDF), asit deterjanda çözünmeyen lif (ADF) ve asit deterjanda çözünmeyen lignin (ADL) içeriklerinin belirlenmesinde Robertson ve Van Soest (1981) tarafından bildirilen yöntemler kullanılacaktır.. Hemisellüloz NDF ve ADF arasındaki farklılıktan, sellüloz ise ADF ve ADL arasındaki farklılıktan hesap yoluyla bulunmuş, Yemlerin rumende parçalanabillirliklerinin saptanmasında naylon kese yöntemi kullanılmış tüm yemler 2.5 mm boyutunda öğütülerek analize harı hale getirilmiş. Yem örneklerinin rumene yerleştirilmesinde 9x14 cm boyutlarında dekron keseler kullanılmıştır. Örneklerin rumende inkübasyon süreleri 4, 8, 16, 24, 48, 72 ve 96 saat olması planlanmış ancak gerek numune yetersizliği gerekse laboratuvar ve kanüllü hayvanların imkansızlığı nedeniyle klasik olarak 48 saat olarak alınmış ve parçalanabilirlikleri hesaplanmıştır. Örneklerin rumende parçalanabilirlik parametreleri P = a +b ( 1-e-ct ) exponensiyal denklemine göre Neway bilgisayar programında hesaplanmıştır. Sonuçlar istatistiki olarak değerlendirildikten sonra bölgeden toplanan ve incelenen Çalı ve Çalımsı Bitkilerin Meralarda Kullanılma İmkânları ile ilgili olarak tesviyelerde bulunulacak olup, bu amaçla sonuç raporu yazılmaktadır.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI : A – 03 – Çayır – Mera ve Yem Bitkileri PROGRAM ADI : P – 02 – Çayır – Mera

Proje No: TAGEM / TA / 07 / 11 / 02 / 002 Proje Başlığı:

Farklı Eğim Derecelerindeki Korunan ve Otlatılan Meralarda Bazı Islah Metodlarının Bitki Örtüsü ve Su Erozyonuna Etkileri

Projeyi Yürüten Kuruluş: Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma İstasyonu Müdürlüğü – KIRKLARELİ

Projeyi Destekleyen Kuruluş: Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü – EDİRNE N.K.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü – TEKİRDAĞ

Başlama - Bitiş Tarihleri: 01.10.2008 – 01.10.2013

Projenin Toplam Bütçesi: 111500TL 2008 2013 :11000TL

Proje Yürütücüsü: Soner GÜNAY

Yardımcı Araştırmacılar:

Cengiz KURT – Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yrd. Doç. Dr. Canan TUNA – N.K.Ü. Zir. Fak. Tarla Bitkileri Bölümü Yrd. Doç. Dr. Yahya TUNA – N.K.Ü. Zir. Fak. Zootekni Bölümü

Proje Özeti: Genellikle ülkemizin bütün meralarında olduğu üzere Kırklareli’ndeki mera alanları da, mera (amenajmanı) yönetimi kurallarına göre otlatılmadığı ve her mevsim bilinçsiz bir şekilde otlatmaya açık bırakıldığı için doğal bitki örtüsü açısından oldukça zayıf durumdadır. Yağan yağmur ve kar suları, bitki örtüsünün zayıflığı ve meralardaki eğimin de etkisiyle yüzey akışa geçerek toprak zerrelerini aşındırmakta ve buna paralel olarak mera alanlarındaki erozyon şiddetini arttırmaktadır. Bu alanlarda erozyon zararını minimuma indirebilmek amacıyla seki, karık, kuru eşik ve taşkın kontrol bentleri gibi toprak muhafaza tedbirlerinin yanında bitki örtüsünün güçlendirilerek verimli kılınması da gerekmektedir. Üstten Tohumlama, Gübreleme ve Korumanın doğal mera alanlarında erozyona ve mera ıslahına etkilerinin takip edildiği projemizde ayrıca vejetasyonda meydana gelen floristik ve botanik kompozisyon değişimleri de incelenmektedir. Otlatmanın düzenlenmesi ile birlikte kültürel tedbirlerin mera ıslahına ve erozyona etkilerinin belirlenmesi projemizin ana unsuru olarak düşünülmüştür. Bu işlemler Kırklareli ili, merkez ilçeye bağlı Koruköy merasında, % 6-12 ve % 12-20 oranındaki 2 farklı eğim üzerinde korunan ve otlatılan alanlarda uygulanmaktadır. Projemizin başarılı olması durumunda, benzer araştırmalara anahtar rol oynaması ve ışık tutması açısından da önemli olduğu düşünülmektedir. Ayrıca bölgede erozyona uğramış olan mera alanlarında şimdiye kadar bu konuda herhangi bir çalışmanın yürütülmemiş olması nedeniyle, bölgedeki meraların ıslah çalışmalarında fayda sağlayacağı düşünülerek uygulamaya konan ve 2012 Su Yılında tamamlanması gerekirken 1 sene uzatma alarak 2013 Su Yılında da devam edecek olan projemizin, 2012 Su Yılı içerisinde meradaki nem oranlarını belirlemeye yönelik mevsimsel olarak 3 farklı dönemde toprak örnekleri, yağışların şiddetli olduğu dönemlerde yüzey akışa geçen sulardan sediment örnekleri, botanik kompozisyonun belirlenmesine yönelik meraya hakim türler çiçeklendiği tarihlerde biçim yapılarak ot örnekleri alınmış ve ayrıca parsellerdeki vejetasyonun kaplama oranları da tespit edilerek yıllık sonuç (gelişme) raporumuzda değerlendirilmiştir.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri PROĞRAM ADI : Mera

Proje No TAGEM/TA/11/11/02/002 Proje Başlığı Basit ve çoklu karışımlardan oluşan yapay

meraların ilkbaharda üç farklı otlatma yoğunluğu altında verimleri ve otlatma yoğunluğunun koyunların performansına olan etkisi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü


Proje Yürütücüsü Gazi ÖZCAN Yardımcı Araştırmacılar Dr.Ahmet GÜNEŞ

Şaban IŞIK

Dr.A.Hamdi AKTAŞ

Mesut KIRBAŞ

Yrd.Dç.Dr. Ramazan ACAR (Danışman)

Dr. Serkan ATEŞ (Danışman)

Başlama – Bitiş Tarihleri 2011 - 2013 Projenin Toplam Bütçesi 34.000 TL Proje Özeti (200 Kelimeye kadar): 2012 Yılı çalışmaları kapsamında kullanılacak kuzu materyalinin temin edilememesi nedeniyle projenin otlatma, dolayısıyla yoğunluk kısmı ilk yıl gerçekleştirilememiştir. Mera karışımlarının düzenli olarak sulama ve ölçümleri yapılmış olup, bu sonuçlara göre; Mera karışımlarının toplam yıllık yas ot verimleri istatistikî olarak farklılık arzetmemiş (P> 0.05) buna karşın DA ve KY karışımları daha yüksek (P<0.05) toplam yaş ot verimlerine sahip olmuşlardır. Mera karışımlarının kuru ot verimleri mevsimsel olarak incelendiğinde sadece Haziran-Temmuz ayları döneminde KY ve DA meraları, IC ve CK meralarına göre daha yüksek (P<0.05) verim vermişlerdir. Meraların ak üçgül oranları sadece Ekim-Mayıs dönemleri arasında farklılık arzetmiş olup, bu dönemde IC meraları diğer mera karışımlarına göre daha yüksek (P<0.05) ak üçgül içeriğine sahip olmuşlardır. Benzer şekilde sadece Ekim-Mayıs dönemleri arasında meraların buğdaygil kompozisyonları arasında farklılık tespit edilmiş olup, bu dönemde IC ve CK meraları daha yüksek (P<0.05) oranda buğdaygil içeriğine sahip olmuşlardır. Mera karışımları arasında gazal boynuzu içerikleri açısından farklılık tespit edilmemiştir (P> 0.05). Ekim-Mayıs dönemleri arasında KY meraları diğer mera karışımlarının bünyesinde daha yüksek (P<0.05) oranda yabancı ot tespit edilmiş olup bu değer diğer dönemlerde benzer seyretmiştir. İkinci yıl kullanılması planlanan hayvan materyalinin temini için gerekli prosedür uygulanmış olup, çalışmalar proje kapsamında devam edecektir.

Proje No TAGEM/TA/11/11/02/002 Proje Basit ve çoklu karışımlardan oluşan yapay

meraların ilkbaharda üç farklı otlatma yoğunluğu altında verimleri ve otlatma yoğunluğunun koyunların performansına olan etkisi



Proje Yürütücüsü Gazi ÖZCAN Yardımcı Araştırmacılar Dr.Ahmet GÜNEŞ

Şaban IŞIK

Dr.A.Hamdi AKTAŞ

Mesut KIRBAŞ

Yrd.Dç.Dr. Ramazan ACAR (Danışman)

Dr. Serkan ATEŞ (Danışman)

Başlama – Bitiş Tarihleri 2011 - 2013 Projenin Toplam Bütçesi 34.000 TL Proje Özeti (200 Kelimeye kadar): 2012 Yılı çalışmaları kapsamında kullanılacak kuzu materyalinin temin edilememesi nedeniyle projenin otlatma, dolayısıyla yoğunluk kısmı ilk yıl gerçekleştirilememiştir. Mera karışımlarının düzenli olarak sulama ve ölçümleri yapılmış olup, bu sonuçlara göre; Mera karışımlarının toplam yıllık yas ot verimleri istatistikî olarak farklılık arzetmemiş (P> 0.05) buna karşın DA ve KY karışımları daha yüksek (P<0.05) toplam yaş ot verimlerine sahip olmuşlardır. Mera karışımlarının kuru ot verimleri mevsimsel olarak incelendiğinde sadece Haziran-Temmuz ayları döneminde KY ve DA meraları, IC ve CK meralarına göre daha yüksek (P<0.05) verim vermişlerdir. Meraların ak üçgül oranları sadece Ekim-Mayıs dönemleri arasında farklılık arzetmiş olup, bu dönemde IC meraları diğer mera karışımlarına göre daha yüksek (P<0.05) ak üçgül içeriğine sahip olmuşlardır. Benzer şekilde sadece Ekim-Mayıs dönemleri arasında meraların buğdaygil kompozisyonları arasında farklılık tespit edilmiş olup, bu dönemde IC ve CK meraları daha yüksek (P<0.05) oranda buğdaygil içeriğine sahip olmuşlardır. Mera karışımları arasında gazal boynuzu içerikleri açısından farklılık tespit edilmemiştir (P> 0.05). Ekim-Mayıs dönemleri arasında KY meraları diğer mera karışımlarının bünyesinde daha yüksek (P<0.05) oranda yabancı ot tespit edilmiş olup bu değer diğer dönemlerde benzer seyretmiştir. İkinci yıl kullanılması planlanan hayvan materyalinin temini için gerekli prosedür uygulanmış olup, çalışmalar proje kapsamında devam edecektir.

1

TC GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI

TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ (YAĞLI TOHUMLU BİTKİLER, PATATES VE DİĞER ENDÜSTRİ BİTKİLERİ) ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

11-15 Mart 2013 11 Mart 2013 Pazartesi

9:30-12:30 Ortak Açılış Programı

I. OTURUM 14:00-15:30


Durumu Başkanlık Divanının Oluşturulması

Dilaver ARSLAN Grup Koordinatörü Grup Koordinatörü Sunusu TAGEM SUNU

Dr. Nesrin ÇITAK

Yüksek Ve Orta Oleik Aside Sahip Ayçiçeği Hibritlerinin Islahı Ve Adaptasyonlarının Belirlenmesi Projesi

Trakya Birlik Bilgi

Yrd. Doç. Dr. Turgay ÇAKMAK

Sıcak Su Kaynaklarından İzole Edilen Mikroalglerin Kültüre Alınması, Kriyoprezervasyonu ve Endüstriyel Potansiyellerinin Değerlendirilmesi

İstanbul Medeniyet

Üniversitesi Bilgi

Esra BOZTEPE Biyokütleden Yakıt Briketi Üretimi Efsus Bilişim Bilgi

Ara 15:30-15:50

II. OTURUM 15:50-18:00

1. Enerji Tarımı Araştırmaları

Mustafa ACAR Proje Koordinatörü Sunumu KTAE SUNU Dr. Ayşegül EFENDİOĞLU ÇELİK

Bazı Tarımsal Artıkların Biyoetanol Üretiminde Kullanım İmkanlarının Araştırılması KTAE Devam

Şahin GİZLENCİ

Üreticilerimiz ve Fabrikalarımız İçin Sorun Teşkil Eden Bazı Tarımsal Atıkların Alternatif Enerji Kaynağı Olarak Kullanılabilme Olanaklarının Araştırılması

KTAE Devam

Dr. Reyhan KARAYEL

Ketencik’ in (Camelina sativa L. (Crantz)) Adaptasyonu ve Biyoyakıt Kalitesinin Belirlenmesi KTAE Yeni

Teklif

2. Ülkesel Yağlı Tohumlu Bitkiler Entegre Ürün Yönetimi Araştırma, Uygulama Ve Eğitim Projesi

2.1 Ülkesel Ayçiçeği Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama Ve Eğitim Projesi Doç. Dr. Yalçın KAYA Proje Koordinatörü Sunumu TTAE SUNU

2.1.1-Ülkesel Ayçiçeği Islah Araştırmaları Dr. Abdullah ÇİL Doğu Akdeniz Bölgesi Ayçiçeği Islah Çalışmaları DATAE -

Adana Yeni

Teklif

2


Doç. Dr. Yalçın KAYA Hibrit Ayçiçeği Çeşit Geliştirme Çalışmaları TTAE Ara

Sonuç Doç. Dr. Yalçın KAYA Yağlık Ayçiçeği Islahı Çalışmaları TTAE Yeni

Teklif Doç. Dr. Yalçın KAYA

Trakya Bölgesinde Ayçiçeğinde Problem Olan Orobanş Parazitinin Yeni Irklarına Dayanıklı Ayçiçeği Saf Hatlarının Geliştirilmesi TTAE Ara

Sonuç

Dr. Göksel EVCİ

Orobanşa Genetik Dayanıklılık Kaynaklarının Araştırılması Ve Orobanşa Dayanıklı Ayçiçeği Hatlarının Islahı TTAE Yeni

Teklif Doç. Dr. Yalçın KAYA Çerezlik Ayçiçeği Islah Çalışmaları TTAE Ara

Sonuç Dr. Göksel EVCİ Çerezlik Ayçiçeği Islah Çalışmaları TTAE Yeni

Teklif Ara

10:30-10:50 II. OTURUM 10:50-12:30

Dr. Göksel EVCİ Herbisitlere Dayanıklı Ayçiçeği Islah Çalışmaları TTAE Yeni

Teklif Dr. Oğuz GÜNDÜZ

Orta Anadolu Şartlarına Uygun Yeni Ayçiçeği Hatları ve Hibrit Çeşitlerinin Geliştirilmesi BDUTAE Yeni

Teklif Dr. A. Şemsettin TAN Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi ETAE Ara

Sonuç Dr. A. Şemsettin TAN Ege Bölgesi Ayçiçeği Araştırmaları Projesi ETAE Yeni

Teklif Yemek Arası 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Aydın KARAKUŞ Doğu Anadolu Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon ve Islah Projesi DATAE -

Erzurum Devam

2.1.2- Ayçiçeği Yetiştirme Tekniği Çalışmaları

Abdullah ÇİL Çukurova Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon Çalışmalar DATAE - Adana Devam

Mustafa ACAR Karadeniz Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon Projesi KTAE Devam

Özgü BAYRAK Bitki Islahında Moleküler Tanı Yöntemleri Roche Diagnostik SUNU

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

2.2.-Ülkesel Kolza Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi Şahin GİZLENCİ Proje Koordinatörü Sunumu KTAE SUNU

2.2.1-Ülkesel Kolza Islah Araştırmaları Şahin GİZLENCİ Karadeniz Bölgesi Kolza Islahı Çalışmaları KTAE Devam

3

Dr. Sami SÜZER Trakya Bölgesi Kolza Adaptasyon ve Islahı Araştırmaları TTAE Devam Dr. A. Şemsettin TAN Ege Bölgesi Kolza Araştırmaları Projesi ETAE Ara

Sonuç Dr. A. Şemsettin TAN Ege Bölgesi Kolza Araştırmaları Projesi ETAE Yeni

Teklif

2.2.2. Ülkesel Kolza Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Nigar ANĞIN Çukurova Bölgesi Kolza Adaptasyon ve Yetiştirme Tekniği Çalışmaları

DATAE - Adana Devam

Şerif KAHRAMAN

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Koşullarına Uygun Kışlık ve Yazlık Kolza Çeşitlerinin Saptanması

GAP UTAEM Devam

13 Mart 2013 Çarşamba I. OTURUM 09:00-10:30

2.3. Ülkesel Soya Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama Ve Eğitim Projesi Mehmet ERDOĞMUŞ Proje Koordinatörü Sunumu KTAE SUNU

Dr. Ali ÜSTÜN Soya Islahı Çalışmaları SAFGEN

Tohumculuk SUNU

Mehmet ERDOĞMUŞ Karadeniz Bölgesi Soya Islahı Araştırmaları KTAE Ara

Sonuç Mehmet ERDOĞMUŞ Karadeniz Bölgesi Soya Islahı Araştırmaları KTAE Yeni

Teklif Dr. Pınar ÇUBUKÇU Çukurova Bölgesi Soya Islah Çalışmaları DATAE -

Adana Ara

Sonuç Dr. Pınar ÇUBUKÇU Çukurova Bölgesi Soya Islah Çalışmaları DATAE -

Adana Yeni

Teklif Ara

10:30-10:50 II. OTURUM 10:50-12:30

Dr. Metin BABAOĞLU Marmara Bölgesi Soya Islah Araştırmaları TTAE Ara

Sonuç Dr. Metin BABAOĞLU Marmara Bölgesi Soya Islah Araştırmaları TTAE Yeni

Teklif Dr. Eylem TUGAY KARAGÜL Ege Bölgesi Soya Islah Çalışmaları ETAE Ara

Sonuç Dr. Eylem TUGAY KARAGÜL Ege Bölgesi Soya Islah Çalışmaları ETAE Yeni

Teklif Mehmet KOCATÜRK Batı Akdeniz Soya Islah Çalışmaları BATAE Ara

Sonuç Mehmet KOCATÜRK Batı Akdeniz Soya Islah Çalışmaları BATAE Yeni

Teklif Yemek Arası 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Dr. Hüseyin ARSLAN

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Şanlıurfa Yöresi Soya Islah Çalışmaları GAP TAE Ara

Sonuç

4

Dr. Hüseyin ARSLAN

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Şanlıurfa Yöresi Soya Islah Çalışmaları GAP TAE Yeni

Teklif Gönül GÜMÜŞÇÜ Orta Anadolu Bölgesi Soya Islah Projesi BDUTAE Ara

Sonuç Gönül GÜMÜŞÇÜ Orta Anadolu Bölgesi Soya Islah Projesi BDUTAE Yeni

Teklif Uğur SEVİLMİŞ Güneydoğu Anadolu Bölgesi Soya Islahı Araştırmaları GAP

UTAEM Ara

Sonuç Uğur SEVİLMİŞ Güneydoğu Anadolu Bölgesi Soya Islahı Araştırmaları GAP

UTAEM Yeni

Teklif Ara

15:30-15:50 IV. OTURUM

15:50-18:00 2.4. Ülkesel Susam Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama Ve Eğitim Projesi Araştırmaları

Dr. Şemsettin TAN Proje Koordinatörü Sunumu BATAEM SUNU Dr. Hüseyin ARSLAN Güneydoğu Anadolu Bölgesi Susam Islah Projesi GAP TAE Sonuç

Dr. A. Şemsettin TAN Ege Bölgesi Susam Araştırmaları Projesi ETAE Ara

Sonuç Dr. A. Şemsettin TAN Ege Bölgesi Susam Araştırmaları Projesi ETAE Yeni

Teklif Şeymus FURAT Ülkesel Susam Entegre Ürün Yönetimi Batı Akdeniz Susam

Araştırmaları Projesi BATAEM Ara Sonuç

Şeymus FURAT Ülkesel Susam Entegre Ürün Yönetimi Batı Akdeniz Susam Araştırmaları Projesi BATAEM Yeni

Teklif 2.5. Ülkesel Aspir Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları

Dr. Metin BABAOĞLU Proje Koordinatörü Sunumu TTAE SUNU

2.5.1. Ülkesel Aspir Islah Araştırmaları Dr. Fatma KAYAÇETİN

Mutasyon Islahı Yoluyla Kışa Dayanıklı Mutant Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Geliştirilmesi TBMAE Devam

14 Mart 2013 Perşembe I. OTURUM 09:00-10:30

Dr. Metin BABAOĞLU Marmara Bölgesi Aspir Islah Araştırmaları TTAE Ara

Sonuç Dr. Metin BABAOĞLU Marmara Bölgesi Aspir Islah Araştırmaları TTAE Yeni

Teklif Dr. Arzu KÖSE Geçit Bölgesi Aspir Islah Araştırmaları Projesi GKTAE Devam

Dr. Hasan KOÇ Orta Anadolu Bölgesi Aspir Islah Projesi BDUTAE Ara Sonuç

Dr. Hasan KOÇ Orta Anadolu Bölgesi Aspir Islah Projesi BDUTAE Yeni Teklif

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

5

Hümeyra YAMAN

Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerine Uygulanan Farklı Gama Işını Dozlarının M1 ve M2 Bitkilerinin Bazı Tarımsal Özellikleri ve İn vitro Adventif Sürgün Rejenerasyonu Üzerine Etkileri

TBMAE Devam

2.5.2. Ülkesel Aspir Yetiştirme Tekniği Araştırmaları Şerif KAHRAMAN

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Koşullarında Aspir İçin en Uygun Ekim Zamanının Belirlenmesi

GAP UTAEM Devam

Mehmet ERDOĞMUŞ

Orta Karadeniz Geçit Bölgesinde Aspir (Carthamus tinctorius L.) Ekim Zamanının ve Ekim Sıklığının Belirlenmesi KTAE Devam

2.6. Ülkesel Yerfıstığı Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları Abdullah KADİROĞLU Proje Koordinatörü Sunumu BATAEM SUNU

2.6.1. Ülkesel Yerfıstığı Islah Araştırmaları Abdullah KADİROĞLU Batı Akdeniz Yerfıstığı Araştırmaları BATAEM Ara

Sonuç Abdullah KADİROĞLU Batı Akdeniz Yerfıstığı Araştırmaları BATAEM Yeni

Teklif Abdullah KADİROĞLU

Yerfıstığı (Arachis Hypogaea L.) Yetiştiriciliğinde Farklı Çeşitler ve Sıra Üzeri Mesafelere Göre Tek ve Çift Sıralı Ekim Yöntemlerinin Karşılaştırılması

BATAEM Bilgi

Yemek Arası 12:30-14:00

III. OTURUM 14:00-15:30

Ayşe Nuran ÇİL Çukurova Bölgesi Yerfıstığı Islah Çalışmaları DATAE - Adana Devam

2.6.2. Ülkesel Yerfıstığı Yetiştirme Tekniği Araştırmaları Halil HATİPOĞLU

Şanlıurfa Koşullarında Yerfıstığı Bitkisinde Uygun Ekim Zamanının Belirlenmesi GAP TAE Devam

Mehmet SEZGİN

Yağlı Tohumlu Bitkilerde 2012 Yılı Tescil Denemelerinin ve Tohumluk Sertifikasyon Sisteminin Sunulması TTSM Bilgi

3. Diğer Endüstri Bitkileri Dr. Ali

PEKSÜSLÜ Proje Koordinatörü Sunumu ETAE SUNU Ara

15:30-15:50 IV. OTURUM

15:50-18:00 3.1. Şeker Pancarı Araştırmaları

Ömer Faruk NOYAN

Orta Karadeniz Geçit Kuşağında Bazı Şekerpancarı Çeşitlerinin Performanslarının Ve Cercospora’ya Dayanıklılıklarının Belirlenmesi

OKGKTAE Devam

Rıza ÜLKER Konya Koşullarında Bazı Şeker Pancarı Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi BDUTAE Devam

Dr. Canan KAYA

Şeker Pancarında Düşük Sıcaklığa Dayanıklı Çeşitlerin Belirlenmesi

DATAE - Erzurum Devam

Erdem ERTÜRK

Kahramanmaraş ve Şanlıurfa Koşullarında Kışlık -Yazlık Bazı Şeker Pancarı Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

DAGKTAE Devam

3.2. Tütün

Dr. Ali Tütün Araştırmaları ETAE Devam

6

PEKSÜSLÜ

Dr. Ali PEKSÜSLÜ Tütün Çeşit Tescil Projesi ETAE Devam

15 Mart 2013 Cuma I. OTURUM 09:00-10:30 3.3. Keten

Dr. Metin BABAOĞLU Ülkesel Keten Islah Araştırmaları TTAE Devam

Serkan Yılmaz Karadeniz Bölgesi Keten Islahı Araştırmaları KTAE Devam

Abdullah İNAL Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi - Türkiye Orijinli Keten (Linum usitatissmum L.) Genetik Kaynaklarının Karakterizasyonu ve Ön Değerlendirmesi Alt Projesi

ETAE Bilgi

4. Patates Hüseyin ONARAN Proje Koordinatörü Sunumu PAİ SUNU

4. Ülkesel Patates Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi 4.1. Patates Islah Çalışmaları

Doç. Dr. Mahmut Basri HALİTLİGİL

Bitkisel Üretimin Nükleer ve İlgili Tekniklerle Geliştirilmesi TAEK Bilgi

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Nejmi İNAN Anka Tohumculuk Patates Çalışmaları ANKA Tohumculuk Bilgi

Levent Abdullah ÜNLENEN

Türkiye’de Mevcut Bazı Patates Çeşitleri ile Islah Programında Gelen Klonların Patates Siğil Hastalığına Dayanıklılıklarının Moleküler Belirteçler İle Belirlenmesi

PAİ Devam

Dr. Canan KAYA Doğu Anadolu Bölgesi Patates Islah Projesi DATAE -

Erzurum Devam Hüseyin ONARAN Orta Anadolu Patates Islahı Projesi PAİ Devam Hüseyin ONARAN Mutasyon Islahı Yöntemiyle Patates Çeşit Islahı PAİ Devam


III. OTURUM 14:00-15:30

Dr. Gün KIRCALIOĞLU Ege Bölgesi Patates Islahı ETAE Devam

4.2. Patates Yetiştirme Tekniği Çalışmaları Prof. Dr. Mustafa Bülent TORUN

Niğde-Nevşehir Bölgesinde Patates Üretim Alanlarında Bitkilerin Bor’la Beslenme Düzeyi ile Bor Gübrelemesinin Yumru Verimi ve Kalitesi Üzerine Etkisinin Belirlenmesi Projesi

ÇÜ. Zir. Fak. Bilgi

Ömer GÜÇ Ana Ürün Patates Üretiminde Azotlu Gübre Uygulamalarının Optimizasyonu Üzerine Araştırmalar PAİ Devam

7

Hüseyin ONARAN

Niğde ve Nevşehir Koşullarında Farklı Ekim Nöbeti Sistemlerinin Patateste Verim ve Kalite Özellikleri ile Ürünün Ekonomik Değeri Üzerine Etkileri

PAİ Devam

Ara 15:30-16:00

IV. OTURUM 16:00-18:00

Mücahit KOMSER

Patateste 2012 Yılı Tescil Denemelerinin ve Tohumluk Sertifikasyon Sisteminin Sunulması TTSM SUNU

Endüstri Bitkileri Araştırma Programlarında Genel Değerlendirme ve Program Hedeflerine Uygun Yeni Araştırma Konularının ve İşbirliği İmkânlarının Görüşülmesi

Sertifika Töreni Dilek ve Temenniler

Kapanış

8

PROJE ÖZETLERİ


1. Enerji Tarımı Araştırmaları Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P10/002 Proje Başlığı Bazı Tarımsal Artıkların Biyoetanol Üretiminde Kullanım

İmkanlarının Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Ayşegül EFENDİOĞLU ÇELİK Yardımcı Araştırmacılar Mine AKSOY, Dr. Reyhan KARAYEL Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2012 / 31.12.2013 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 10.000 TL

2013: 10.000 TL Projenin 2012 çalışmaları; materyal temini ve elde materyallerin NDF, ADF ve ADL

analizleri sonucu, selüloz ve hemiselüloz içeriklerinin belirlenmesi; hemiselüloz ve selülozun biyoetanole dönüşüm verimliliklerinden yararlanarak 1 ton hammaddeden elde edilecek yakıt biyoetanolü miktarının kg ve L olarak belirlenmesini kapsamaktadır.

Projede kullanılan materyaller ve temin edildiği yerler; 1. Çay tozu: RİZE 2. Fındık zurufu: Çarşamba/SAMSUN 3. Çeltik sapı: Terme/SAMSUN 4. Çeltik kavuzu: Terme/SAMSUN 5. Mısır sapı: Tekkeköy/SAMSUN 6. Pamuk sapı: ŞANLIURFA 7. Şeker pancarı yaprakları: Suluova/AMASYA 8. Buğday sapı: Bafra/SAMSUN 9. Ayçiçeği sapları: Merzifon/AMASYA 10. Zeytin artıkları: İZMİR

Çalışmada kullanılan 10 materyalin % NDF, % ADF, % ADL, % Hemiselüloz ve % Selüloz analizleri yapılmış ve analiz sonuçları JMP paket programında istatistik analize tabi tutulmuştur. İstatistik analiz sonucunda incelenen tüm parametreler bakımından materyaller arasındaki farklılık P<0,01 düzeyinde önemli bulunmuştur.

Analiz sonucunda en yüksek litre cinsinden biyoetanol içeriği; 236,6 L ile buğday sapından, en düşük ise 92,2 L ile şeker pancarı yapraklarından elde edilmiştir. Yani 1 ton buğday sapından 236,6 L yakıt biyoetanolü elde edilebilmektedir. Elde edilen sonuçlara göre lignoselülozik materyallerin biyoetanol verimlilikleri selüloz ve hemiselüloz toplam miktarlarına paralel olarak artmaktadır.

9

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P10/001 Proje Başlığı Üreticilerimiz ve Fabrikalarımız İçin Sorun Teşkil Eden Bazı

Tarımsal Atıkların Alternatif Enerji Kaynağı Olarak Kullanılabilme Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Şahin GİZLENCİ Yardımcı Araştırmacılar Mustafa ACAR, Mahmut DOK, Mehmet ERDOĞMUŞ, Dr.

Ayşegül EFENDİOĞLU,

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2012 / 31.12.2014 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 20.000 TL

2013: 15.000 TL 2014: 10.000 TL

Çalışma, briketleme ve peletleme olarak 2 ayrı dilimde, tesadüf parselleri deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Bu araştırmanın çay fabrikası tozu, fındık zurufu, çeltik sapı, çeltik kavuzu, ayçiçeği sapı, mısır sapı, buğday sapı ve kolza sapı oluşturmaktadır. Projede kullanılacak materyaller ürünlerin işlendiği fabrikalardan ve hasat sonrası arazide kalan atıklardan temin edilmiştir. Nem içeriklerinin % 12-15 arasına düşürülmesi işlemi için açıkta kurutma işlemi gerçekleştirilmiştir. Yukarıda sayılan bu materyaller, Enstitü biyokütle ünitesine getirildikten sonra çekiçli değirmen ve öğütücülerden geçirildikten sonra ayrı ayrı pelet haline getirilmişlerdir. Briket işlemine materyalin neminin % 10 a düşmesiyle başlanacaktır. Elde edilen hammadde ve peletlerin ısıl değerlerini ve kimyasal bileşimlerini ölçmek amacıyla kalorimetre kullanılarak ısıl değer, kül ve nem içerikleri belirlenmiştir.

Denemede kullanılan materyallerin nem ve kül değerleriyle hammadde ve pelet haldeki materyallerin ısıl değerleri çizelge 1’de verilmiştir. Çizelge incelendiğinde, materyallerin analiz yapıldığı dönemdeki nem değerleri ile şu andaki (ocak ayı) nem değerleri dikkati çekmektedir. Analiz yapıldığı devrede nem değerlerinin, materyalin briket yapılması gereken nem değerinin bile altında olduğu, ocak ayında ise yaklaşık her materyalde 4-5 puan arttığı görülmüştür. Bundan da anlaşılacağı gibi, briket yapmanın en uygun zamanı, özellikle nemli bölgelerde yaz aylarıdır. Pelet yapımında ise nem fazla önemli olmayıp fazla kuru olması durumunda nemlendirmek bile gerekmektedir. Çizelgede materyallerin kül değerleri incelendiğinde en yüksek kül oranının çeltik kavuzu ve çeltik sapından elde edildiği görülmektedir. Bunun materyalin yapısından kaynaklandığı söylenebilir. En düşük kül oranı ise çay tozundan elde edilmiştir. Materyallerin ısıl değerleri, hem hammaddede, yani parçalanmış materyalden, hem de işlendikten sonra pelet haline gelmiş üründe bakılmıştır. Elde edilen ısıl değerlerin hammaddede peletten daha yüksek çıktığı, görülmektedir. Bunun nedeninin materyal işlenirken meydana gelen sıkışmadan olabileceği tahmin edilmektedir. İncelene materyaller içinde en yüksek kalori, çay tozundan elde edilirken, bunu sırasıyla mısır sapı ve fındık zurufu takip etmiştir. Daha sonra da buğday sapının geldiği görülmektedir. Bu 4 materyalin kalori değerinin 4000 cal/gr den daha yüksek olduğu görülmektedir. Ayçiçeği ve kolza sapı da 3900 cal/gr. Civarında kalori verirken, en düşük değerler çeltik sapı ve çeltik kavuzundan sırasıyla 3484 ve 3477 cal/gr olarak elde edilmişlerdir. Çalışmanın bu yılki bölümü, materyallerden briket yapmak ve elde edilen briketlerin dayanıklılık testlerinin, emisyon değerlerinin ve ısıl değerlerinin belirlenmesiyle devam edecektir. Ayrıca peletlerin de emisyon değerlerine bakılarak bu yılki çalışma sona erecektir.

Gelecek yıl çalışmaları: Projenin birinci yılında olduğu gibi projenin ikinci yılında da hem briketleme hem de peletleme çalışmalarındaki aşamaların aynısı yapılacaktır. Ancak çalışma 8 materyalin yalın olarak değil birbirleri ile kombinasyonlarını oluşturacak şekilde kurulacaktır. Oluşturulacak kombinasyonlarda her materyalin payı % 50 olarak alınacaktır.

10

Yeni Teklif Proje No Proje Başlığı Ketencik’ in (Camelina sativa L. (Crantz)) Adaptasyonu ve

Biyoyakıt Kalitesinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Reyhan KARAYEL Yardımcı Araştırmacılar Mustafa ACAR, Şahin GİZLENCİ, Dr. Ayşegül EFENDİOĞLU

ÇELİK

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2014/ 31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 48.750 TL

2015: 30.250 TL 2016: 35.000 TL 2017: 40.550 TL 2018: 45.450 TL

Proje Özeti: Ülke nüfusunun artışına ve ekonominin büyümesine paralel olarak enerjiye olan talep de

artmaktadır. Gelişmekte olan bir ülke olarak Türkiye’nin giderek artan enerji talebini karşılamada ülke kaynakları yetersiz kalmaktadır. Türkiye, bir taraftan yerli kaynak arama faaliyetlerini yoğunlaştırırken, bir taraftan da yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanılması, enerji verimliliğinin arttırılması, ülkenin coğrafi konumundan yararlanılması gibi diğer pek çok potansiyeli harekete geçirme çabası içindedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından birisi de biyodizeldir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), aldığı karar ile motorine yerli tarım ürünlerinden üretilmiş yağ asidi metil esteri (YAME) ilave zorunluluğu getirmiştir.

Ülkemiz iklim ve toprak yapısı itibariyle birçok bitkinin yetiştirilmesine uygun potansiyele sahiptir. Bu potansiyelin verimli bir şekilde kullanılabilmesi için mevcut yetiştiriciliği yapılan bitkilerin yanı sıra ülkemizde yetiştiriciliği yapılmayan ve ülkemizin ekolojik koşullarına uyum sağlayabileceği düşünülen alternatif enerji bitkisi olabilecek bitkilerin de üretim deseninde yerini alması gerekmektedir. Ülkemizde yetiştiriciliği yapılmayan ketencik bitkisinin yağından ASTM D6571 ve EN14214 biyodizel standartlarına uygun nitelikli biyodizel elde edilebilmektedir.

Bu proje ile; ketencik (Camelina sativa L. (Crantz)) hatlarının adaptasyonu, verim ve kalite özellikleri incelenerek biyodizel üretiminde kullanılabilirliğinin araştırılması ve bu hatlardan elde edilen biyodizellerin kalite özelliklerinin incelenerek TSE EN 14214 standartlarına uygunluğu test edilecektir. Böylece adaptasyon kabiliyeti iyi, standartlara uygun biyodizel elde edilebilen hatlar belirlenecektir.

11

2. Ülkesel Yağlı Tohumlu Bitkiler Entegre Ürün Yönetimi Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi 2.1. Ülkesel Ayçiçeği Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama Ve Eğitim Projesi

2.1.1. Ülkesel Ayçiçeği Islah Araştırmaları

Yeni Teklif Proje No TAGEM/TA/ Proje Başlığı Doğu Akdeniz Bölgesi Ayçiçeği Islah Çalışmaları Proje Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Abdullah ÇİL


Ayşe Nuran ÇİL Dr. Göksel EVCİ Doç. Dr. Yalçın KAYA Murat Reis AKKAYA Vakas ŞAHİN



2013: 15.250,00 TL 2014: 16.420,00 TL 2015: 17.340,00 TL 2016: 18.510,00 TL 2017: 19.680,00 TL

Proje Özeti:

Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ile Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü (TTAE) arasında yapılan bir protokol ile ayçiçeği ıslahı konusunda kurumlar arası işbirliği kararı alınmıştır. Bu protokol çerçevesinde TTAE tarafından geliştirilen hatlar, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından verim denemelerine alınacak, ümitvar olan hatlar bölge verim denemelerine alınacak ve istenilen özelliklere sahip hibrit hatlar tescile aday olarak sunulacaktır. Bu şekilde Doğu Akdeniz bölgesindeki ayçiçeği ıslah çalışmaları yürütülecek, geniş ekim alanları bulunan bölge için uygun çeşitlerin geliştirilmesi sağlanacak ve ülkemizin yağ açığının kapatılmasına katkıda bulunulacaktır. Ayrıca, çerezlik ıslah çalışmalarına başlanacak ve bu konuda üreticinin talep ettiği çeşitlerin ıslah edilmesine çalışılacaktır.

12

12 Mart 2013 Salı

Ara Sonuç Proje No TAGEM/TA/09/ Proje Başlığı Hibrit Ayçiçeği Çeşit Geliştirme Çalışmaları Alt Proje Başlığı Hibrit Ayçiçeği Çeşit Geliştirme Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Proje Yürütücüleri Doç. Dr. Yalçın KAYA (Proje Lideri), Dr. Göksel EVCİ, Veli

PEKCAN, M. İbrahim YILMAZ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Turhan KAHRAMAN (Laboratuar-Yağ Analizi) Başlama ve Bitiş Tarihleri 2009-2013 Proje Özeti:

2009-2012 yılları arasında enstitüde kurulan ıslah bahçesinde çeşitli kademelerde ana hatlarda toplam 676 ve restorer hatlarda ekilen 3.350 materyalden, istenilen özelliklere sahip 1.213 ana ve 6.029 restorer materyal tarlada seleksiyonları yapılarak seçilmiştir. Projede, toplam 51 ön verim, 10 özel şirket ve 6 adet çeşit tescil denemesinde toplam 1493 hibrit yer almıştır. Bölge verim denemeleri Edirne, Malkara, Lüleburgaz, Keşan da kurulmuştur.

Projede elde edilen ebeveyn hat çoğaltımı ve melezleme çalışmalarına bu dönemde de devam edilmiş, melezlemelerle, 3.569 adet test hibriti, ayrıca yurtdışı özel şirketlerle yapılan ortak çalışmalarla gelen CMS hatlarla ise 360 adet ortak test hibriti oluşturulmuştur. Ayrıca her yıl her biri 300 m2 izolasyon seralarda, enstitümüze ait ve satılan hibrit ve ebeveyn hatların çoğaltımı ve aday hibritlerin tohumluk üretimleri yapılmıştır. Projede bu dönemde yüksek oleik tip hat ıslahı çalışmalarında, çeşitli kademede oleik tip analarda toplam 400, restorer hatlarda 412 adet açılan materyaller ekilmiş ve istenilen özelliklerde toplam 4.024 tek bitki tarlada seçilmiştir. Yağ asidi analizleriyle yüksek oleikler belirlenerek, melezlemeye iklim odasında devam edilmiş ve mildiyöye genetik dayanıklılık amacıyla melezlemeler yapılmıştır.

2009-2012 yılları arasında orobanşa yüksek derecede toleranslı, yüksek oleik asit içerikli ve mildiyö hastalığına dayanıklı toplam 11 adet yağlık hibrit, 10 adet restorer ve 6 adet ana ebeveyn hattı tescile verilmiştir. 08 TR 003 hibrit çeşidimiz 2012 yılında tescil edilmiş olup, Orobanşa dayanıklı, Yüksek verim potansiyeli ve erkenci, Yağ oranı çok yüksektir (% 48-52).

Şu anda üretim izinli olan ve tescil denemelerinde yer alan çeşitlerimiz ise; Trakya Birlikle ortak Orobanşa dayanıksız, yüksek oleik 09 TR 008, Orobanşa dayanıklı, Orta oleik 09 TR 009 (Sarı Tohum) ve orobanşa dayanıklı, Orta Oleik 10 TR 054 hibritleri; Doğu Akdeniz TAE ile ortak 09 TR 001 ve Orobanşa dayanıklı, Karadeniz TAE ortak 09 TR 002; Orobanşa dayanıklı 10 TR 024, Orobanşa dayanıklı SARAY (SERTA Tohum), Orobanşa dayanıklı (Tekcan Tohum) TEKAY hibritlerimiz 2011 yılında; Mildiyöye ve Orobanşa dayanıklı, Yüksek Oleik 11 TR 077 hibritimiz ise 2012 yılında üretim izni almışlardır.

Yurt dışı hibritlerimiz; GKI Szged-Macaristan firmasıyla ortak hibritler Alman SAATEN UNION Firması tarafından üretilen CLARISSA ve INESSA, Romanya ve Ukrayna da tescilli, Rusya ve Kazakistan da tescil aşamasında, LAURA ise, Romanya da tescil aşamasındadır. ORACLE ve ORFEY; Rus AGROPLAZMA firmasıyla ortak hibrit olup, Rusya da tescil başvurusu yapılmıştır. TRAKYA ve ALANYA; Enstitümüze ait olup, satış hakları Ukrayna da SADY LLC firmasına verilmiş olup; tescile başvurusu yapılmıştır.

Bu dönemde Uluslararası alanda, Antalya da 2009 yılında Uluslararası Orobanş Sempozyumu, 2010 yılında Avrupa Ayçiçeği Biyoteknoloji Kongresi (SUNBIO); 2011 yılında Kuşadası’nda Uluslar arası Ayçiçeği Gen Kaynakları Sempozyumu düzenlenmiştir. Proje Lideri Doç Dr Yalçın KAYA; Uluslar arası Ayçiçeği Derneği Başkanlığına seçilmiş olup, 2016 Dünya Ayçiçeği Kongresi’nin organizasyonu Türkiye ye alınmıştır.

13

Yeni Teklif Proje No: Proje Başlığı Yağlık Ayçiçeği Islahı Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Yürütücüsü Doç. Dr. Yalçın KAYA Yardımcı Araştırmacılar Dr. Göksel EVCİ, Veli PEKCAN, M. İbrahim

YILMAZ Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014 - 31/12/2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2014: 35500 TL. 2015: 38000 TL. 2016:

39000TL. 2017:39500TL. 2018:40000TL. Proje Özeti Ayçiçeği hibrit geliştirme projesi 1970 yılında başlayan devamlı bir proje olup, ıslah çalışmaları Edirne’ deki enstitü tarlalarında yapılmaktadır. Proje bir kamu projesi olarak yeni gen kaynaklarının elde edilmesi gibi hedeflerinin yanında, aynı zamanda yüksek yağ ve tane verimine sahip ebeveyn hatları ve hibritlerinin geliştirilmesi gibi hedefleri de içermektedir. Ayçiçeği yabancı döllenen bir bitki olup, projede hibrit ve çeşit geliştirme ıslahı, pedigri yöntemi, fenotipik ve genotipik tekrarlamalı seleksiyon, kendileme, geriye melezleme gibi birçok ıslah metotları kullanılacaktır. Hibrit üretiminde CMS kaynaklardan yararlanıldığından, ana hat ıslah programı, maintanier ve CMS olmak üzere iki bölümden oluşacak olup, ayrıca restorer baba hat ıslahı da projede yer alacaktır.

Bunun yanında, normal linoleik tiplere ilave olarak yüksek oleik tip ayçiçeği hibritleri geliştirme amacıyla yapılan çalışmalara hız verilecektir. Projede geçmiş dönemde yapılan iklim odasıyla kış sezonunda da ıslah programını ilerletme imkânı sağlanıp, bir yılda 2-3 generasyon alınarak, çok kısa sürede çeşit geliştirme imkanı mevcuttur.

Projenin gelecek döneminde, daha çok “Trakya Bölgesinde ayçiçeğinde problem olan orobanş parazitinin yeni ırklarına dayanıklı ayçiçeği saf hatlarının geliştirilmesi” projesi kapsamında elde edilen kaynaklar kullanılarak yağ ve tane verimi yüksek hibrit çeşitler, ayrıca yüksek oleik asitli hibrit çeşitler geliştirilecektir.

Yine projenin bu döneminde, geliştirilen hibritlerin mildiyö hastalığına genetik dayanıklı olması için, ıslah çalışmaları gerek pedigri gerekse geri melez yöntemleriyle yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler : Ayçiçeği, Hibrit, Islah, Seleksiyon, CMS, Restorer, Yağ Oranı, Tane ve Yağ verimi, dayanıklılık, oleik asit.

14

Ara Sonuç Proje No Proje Başlığı Hibrit Ayçiçeği Çeşit Geliştirme Çalışmaları Alt Proje Başlığı Trakya Bölgesinde Ayçiçeğinde Problem Olan Orobanş Parazitinin Yeni

Irklarına Dayanıklı Ayçiçeği Saf Hatlarının Geliştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Proje Yürütücüleri Doç. Dr. Yalçın KAYA (Proje Lideri), Dr. Göksel EVCİ, Veli

PEKCAN, M. İbrahim YILMAZ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Turhan KAHRAMAN (Laboratuar-Yağ Analizi) Başlama-Bitiş Tarihleri 2009-2013 Proje Özeti:

Proje çerçevesinde 2009-2012 yılları arasında, geliştirilmiş toplam 11.358 adet Ana (CMS), Baba (Restorer) hat ve hibrit materyal, kışın iklim odasında yapay orobanş karıştırılmış toprakla saksılarda test edilmiştir. Islah bahçesinde yazın orobanşa dayanıklı genotipler ekimde bölgeden toplanan orobanş karışımı bulaştırılarak, orobanşa dayanıklılık gözlemleri ve buna göre seleksiyon yapılmıştır. Orobanş test bahçesi, yeni ırkların doğal bulaşık olduğu Tekirdağ Malkara da kurulmuş, toplam 1878 adet ebeveyn hat, hibrit ve ticari çeşitler tek sıra olarak ekimi yapılmıştır. Fizyolojik olgunlukta, orobanş sayımları yapılmış, çeşit ve hatlarda orobanş yoğunluğu ve saldırı derecesi bulunmuştur. Verim denemelerinde yer alan hibritlerde, ayrıca doğal koşullarda ekilen bölgelerde de orobanş gözlemleri yapılmıştır.

Enstitümüzde 2009-2012 yılları arasında kurulan toplam 23 adet IMI ön ve bölge verim, 5 adet şirket verim ve 4 adet IMI çeşit tescil verim denemesinde toplam 735 adet hibrit denenmiştir. Bölge verim denemesi olarak Edirne, Malkara, Lüleburgaz ve Keşan da kurulmuş ve önceki yıllarda enstitü çeşit verim denemelerinde üstün performans gösterenler yer almıştır. Bölge ve ön verim denemeler kontrol olarak, piyasada satılan ticari hibritler kullanılmıştır. Denemelerden elde edilen verimlerin ve alınan fenolojik gözlemler istatistikî olarak analiz edilmiş, alınan örneklerin teknolojik analizleri enstitü laboratuarında yapılmıştır.

Yine bu dönemde projede geliştirilen ebeveyn hatların çoğaltımı ve melezlenmesine devam edilmiş toplam 867 adet IMI test hibriti, yurtdışı araştırma enstitüleri ve özel şirketlerle yapılan çalışmalarla da, gönderilen CMS hattıyla 62 adet IMI ortak hibriti oluşturulmuştur.

Bu dönemde çok ve tek yıllık yabani kaynaklarla melezlemeyle yeni generasyonlardan ekilen çeşitli genotiplerden istenilen özelliklere sahip toplam 122 adet tek bitki seçilmiştir. Yabani kaynaklarla melezleme yapılarak yeni generasyonlar oluşturulmuştur. Projede mutasyon ıslahı amacıyla mutasyona uğratılan restorer bitkilerden daha önceki yıllarda dayanıklılık gösterenlerden toplam 97 adet kendileme yapılmıştır. Bu hatlarla test hibritleri oluşturulmuş ve yine bu hatlar gen kaynağı olarak kullanılmıştır. Çalışmalar sonucu, orobanşa dayanıklı ve toleranslı hatlar elde edilmiştir

2009-2012 yılları arasında, orobanşın yeni ırklarına yüksek derecede toleranslı yedi adet hibrit ve ülkemizde geliştirilen IMI grubu herbisitlere dayanıklı ilk yerli hibritimiz 10 IMI TR 029 2011 yılında tescile verilmiştir. Ayrıca bu dönemde orobanşa yüksek derecede toleranslı 7 adet restorer ve 2 adet ana, yine IMI grubu herbisitlerine dayanıklı 3 adet restorer ve 2 adet ana ebeveyn hattı olmak üzere toplam 14 adet ebeveyn hattı tescile verilmiştir.

15

Yeni Teklif Proje No: Proje Başlığı Orobanşa Genetik Dayanıklılık Kaynaklarının

Araştırılması Ve Orobanşa Dayanıklı Ayçiçeği Hatlarının Islahı

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş -- Projeyi Yürütücüsü Dr. Göksel EVCİ Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Yalçın KAYA, Veli PEKCAN, M.

İbrahim YILMAZ Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014 - 31/12/2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2014: 21000 TL. 2015: 24000 TL. 2016: 26000

TL. 2017: 26500 TL. 2018: 27000 TL. Proje Özeti

Orobanş (Orobanche spp.) ayçiçeğinde önemli bir zararlı parazit ottur. İklim koşullarına bağlı olarak her 20 yılda bir yeni ırklar oluşturmakta ve ayçiçeğinde genetik dayanıklılığa karşı direnç kazanabilmektedir. Trakya bölgesinin değişik bölgelerinden orobanşın tohumlarını toplanacaktır. Bu karışım orabanş tohumları yapay inokulasyon yoluyla saksılarda ve enstitü ıslah bahçesinde ayçiçeği ıslah materyaline bulaştırılarak materyalin dayanıklılığı test edilecektir. Ayrıca dayanıklı hatlar kullanılarak geliştirilen hibritlerin doğal bulaşık alanlarda, Malkara ilçesinde dayanıklılık testi yapılacaktır.

Projede, her 10-20 yılda bir oluşan orobanş yeni ırklarına karşı dayanıklı yeni ayçiçeği gen kaynakları oluşturmak amacıyla yabani materyaller ile türler arası melezlemeler yapılacaktır. Bu melezlerden elde edilen materyal, yapay koşullarda test edilecek, dayanıklı olanlara geri melezleme uygulanarak yeni ırklara dayanıklı ayçiçeği hatları elde edilmeye çalışılacaktır. Ayrıca farklı dayanıklılık kayaklarından elde edilen dayanıklılık genleriyle gen piramitleri oluşturularak hatlara uzun süreli dayanıklılık kazandırılmaya çalışılacaktır. Bu dayanıklı hatlar kullanılarak yeni ve verimli hibritler oluşturularak verim denemelerinde denenecektir.

Ayrıca hassas ayçiçeği ebeveyn hatlarına kimyasal yolla ve ışınlama yoluyla mutasyonlar uygulanacaktır. Mutasyona uğratılan kaynaklarda, orobanşın Trakya’da ve tüm ülke genelinin farklı bölgelerinden toplanan tohumlarıyla dayanıklılık testleri yapılacaktır. Mutasyon ıslahı yöntemi kullanılarak orobanşa dayanıklı yeni ebeveyn hatları geliştirilecektir. Bunlar dayanıklı ayçiçeği hibritleri üretilmesinde kullanılacaktır.

Anahtar Kelimeler : Ayçiçeği, Hibrit, Islah, Orobanşa Dayanıklılık, Mutasyon, Türler Arası Melez

16

Ara Sonuç Proje No TAGEM/TA/09/ Proje Başlığı Hibrit Ayçiçeği Çeşit Geliştirme Çalışmaları Alt Proje Başlığı Çerezlik Ayçiçeği Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Proje Yürütücüsü Doç. Dr. Yalçın KAYA (Proje Lideri), Dr. Göksel EVCİ, Veli

PEKCAN, M. İbrahim YILMAZ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Turhan KAHRAMAN (Laboratuar-Yağ Analizi) Başlama-Bitiş Tarihleri 2009-2013 Proje Özeti:

Proje çerçevesinde, 2009-2012 yılları arasında enstitüde kurulan ıslah bahçesinde çeşitli kademelerde toplam 778 adet çerezlik ana ve 895 adet restorer ıslah materyal ekilmiş ve tarlada seleksiyonları yapılmış ve istenilen özelliklere sahip analarda 3574 adet ve restorer hatlarda 4354 adet tek bitki seçilmiştir.

2009-2012 yılları arasında 25 adet çerezlik ön ve bölge verim ve 4 adet de çeşit tescil denemeleri kurulmuş olup, bu denemelerde 944 adet aday hibrit ve kontrol yer alımştır. Verim denemelerinde çeşitlerin fenolojik gözlemleri ve verimleri alınmış, elde edilen tane verimlerinin istatistikî analizleri yapılmıştır. Denemelerdeki numunelerin teknolojik analizleri de enstitü laboratuarında yapılmıştır.

Proje çerçevesinde 2009-2012 yılları arasında geliştirilen ebeveyn hatların çoğaltılmasına ve melezleme çalışmalarına devam edilmiştir. Melezlemeler sonucunda toplam 924 adet çeşitli çerezlik test hibriti oluşturulmuştur. Yine Yurtdışındaki araştırma enstitüleri ve özel şirketlerle yapılan ortak çalışmalar sonucunda gönderilen CMS hatlarıyla da toplam 14 adet çerezlik test hibritleri oluşturulmuştur. Açık döllenen çerezlik çeşit ıslahı çalışmaları kapsamında seralarda pozitif seleksiyon yoluyla seçilen bitkilere sibleme yapılarak yeni populasyonlar oluşturulmuştur. İzolasyon seralarında Palancı 1 hibritinin ebeveyn hatlarının çoğaltılması, restorer ve ana ebeveyn hattı çoğaltılması ve aday çerezlik hibritlerin çoğaltılması yapılmıştır.

2009-2012 yılları arasında 3 adet çerezlik hibrit çeşidimiz tescile verilmiş ve üretim izni alınmıştır. Yine 5 adet restorer ebeveyn hattı ve 3 adet ana ebeveyn hattımız tescile verilmiş ve tescil denemeleri süresince üretim izini alınmıştır. Bu dönemde ülkemizde çerezlik ayçiçeğinde ilk açık döllenen çeşidimiz Çiğdem ve ilk hibritimiz Palancı 1 tescil edilmiştir.

17

Yeni Teklif Proje No: Proje Başlığı Çerezlik Ayçiçeği Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Yürütücüsü Dr. Göksel EVCİ Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Yalçın KAYA, Veli PEKCAN, M.


TL. 2017:24500 TL. 2018: 25000 TL. Proje Özeti Çerezlik ayçiçeği ıslah çalışmaları ana (maintanier ve CMS) ve restorer hat ıslahı olmak üzere iki bölümden oluşacaktır. Projede amaç tüketici tercihine uygun, hastalıklara dayanıklı ve tane verimi yüksek çerezlik hibrit çeşitler ve ebeveyn hatlar geliştirmektir. Bu amaca ulaşmak için pedigri ve geri melez ıslah yöntemleri kullanılacaktır. Yeni kaynak geliştirmek amacıyla her yıl yeni melez kombinasyonları emasküle metoduyla ve elle yapılacaktır. Seleksiyonda erkenci, hastalıksız, kendine döllenmesi iyi, yatmaya ve kırılmaya dayanıklı, tabla eğikliği yeterli olan, orta boylu tip tek bitkileri seçmeye çalışılacaktır. Ayrıca tane seleksiyonunda uzun ve tombul çeşitler üzerinde durulacaktır. Tane renginde ise çizgili, tam beyaz ve koyu gri renkli tipler seçilmeye çalışılacaktır. Bu seçimler çerezlik piyasasının taleplerine uygun olarak yapılmaktadır. Bundan sonraki çerezlik ıslah çalışmalarında herbisitlere dayanıklılık ve orobanşa dayanıklılık çalışmalarına ağırlık verilecektir. Çünkü çerezlik ekilen alanlarda yabancı ot sorunu önemli bir sorundur ve orobanş sorunu da potansiyel bir tehlike olarak görülmektedir. Çerezlik test hibritleri 4 sıra dört tekerrürlü tesadüf blokları deneme desenine uygun olarak kurulan verim denemelerinde test edilecektir. Sıra uzunlukları 7,5 metre olacak ve denemeler sezonda iki kez sulanacaktır. Tescile verilecek çeşitlerin yer alacağı bölge verim denemeleri en az iki lokasyonda kurulacaktır.

Yeni kaynak geliştirmek amacıyla, özel firmalarla ve yabancı ülke enstitüleriyle işbirliği çalışmaları yapılmaya devam edecektir.

Anahtar Kelimeler : Çerezlik Ayçiçeği, Hibrit, Islah, Seleksiyon, hastalıklara dayanıklılık.

18

Yeni Teklif Proje No: Proje Başlığı Herbisitlere Dayanıklı Ayçiçeği Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Yürütücüsü Dr. Göksel EVCİ Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Yalçın KAYA, Veli PEKCAN, M.


TL. 2017: 37000 TL. 2018: 42000 TL. Proje Özeti

Geniş adaptasyon kabiliyetine rağmen, ayçiçeği alanları fazla değildir ve birim alandan alınan gelir düşüktür. Geniş alanlarda ekim ve verim arttırıcı önlemlerin alınmalıdır. Ayçiçeği verimindeki artış, yeni çeşitler geliştirmenin yanında, ileri yetiştirme tekniklerini kullanmak gereklidir. Herbisitlere dayanıklılık ıslahı ve temiz tarla teknolojisi (clear field) ile ilgili proje, bu iki amacı da kapsamaktadır.

Ayçiçeğinde geniş yapraklı otlara ve çıkış sonrasında gelen otlara karşı yeterli düzeyde herbisit alternatifleri geliştirilememiştir. Bu nedenle ayçiçeği tarımında yabancı otları ve orobanşı durduran herbistlerin yeri önemlidir. IMI grubu herbisitler, geniş yapraklı yabancı otları ve orobanşı kontrol etmektedir. Ayrıca, daha fazla otu kontrol eden ve daha ucuz hammaddeye sahip SU (sulphonylurea) herbisitlerine dayanıklı hibritler elde edilmeye çalışılacaktır. Ayrıca orobanşa ve SU herbisitlerine, aynı zamanda IMI herbisitlerine dayanıklılık özelliğine sahip ebeveynler geliştirilecek, böylece tarladaki ot türüne göre çiftçilere herbisit seçme imkanı verilecek, ot yoğunluğu az ise herbisit kullanmadan orobanşa genetik dayanıklılık sağlanacaktır.

Çalışmalarda pedigri ve geri melez ıslah metotları kullanılacaktır. Herbisitlere dayanıklılık seleksiyonu için 4-6 yapraklı evrede iki kat doz ilaçlamalar yapılacaktır. Açılan materyalin orobanş dayanıklılık testlerinde, inokülasyon yöntemi kullanılacaktır. İleri generasyon ebeveyn hatlar ile genel kombinasyon kabiliyetlerini test etmek amacıyla test hibritleri oluşturulacaktır.

Herbisitlere dayanıklı yerli hibritlerin elde edilmesiyle hibrit tohumluk konusunda dışa bağımlılık azalacaktır.

Anahtar Kelimeler : Ayçiçeği, Hibrit Islahı, Imidazolinone, Sulfonylurea, Herbisitlere Dayanıklılık.

19

Yeni Teklif Proje No: . Proje Başlığı Orta Anadolu Şartlarına Uygun Yeni Ayçiçeği Hatları ve Hibrit

Çeşitlerinin Geliştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü / Konya

Proje Yürütücüsü Dr. Oğuz GÜNDÜZ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Hasan KOÇ, Zir Yük. Müh. Gönül GÜMÜŞÇÜ, Zir. Yük. Müh. Rıza

ÜLKER, Zir. Yük. Müh. Hatice ERMİŞ, Zir. Yük. Müh. İlker TOPAL(Bitki Kor.), Zir. Yük. Müh. Mehmet ŞAHİN (Kalite)

Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2014 -Aralık 2018 Projenin yıllara Göre Bütçesi Toplam: 397.250 TL

2014: 237.750 TL 2015: 31.000 TL 2016: 35.000 TL 2017: 42.500 TL 2018: 51.000 TL

Proje Özeti: Ayçiçeği Dünyanın çeşitli bölgelerinde yetiştirilen ve çeşitli şekillerde tüketilen önemli bir yağ bitkisidir. Türkiye’de yağlık ayçiçeği ekim alanları günümüzde yıllık 650.000 – 700.000 hektara ulaşmış olup yıldan yıla artmaya devam etmektedir. Ülke ve Dünya nüfusuyla beraber gıda tüketimi ve tüketilen gıdaların çeşitliliği de artmaktadır. İhtiyaç duyulan bu çeşitliliğin ve tüketimin sağlanabilmesinin yolu, hastalık ve zararlılara dayanıklı verim ve kalite bakımından üstün nitelikli çeşitlerin tohumunun kullanılmasından geçmektedir. Üretim alanlarındaki artışa rağmen Türkiye’nin toplam yıllık bitkisel yağ üretimi, maalesef ihtiyacı karşılayamamaktadır. İhtiyaç duyulan yağ açığı ithalat yoluyla kapatılmaktadır. Konya ili ve çevresinde 2008’den beri ayçiçeği ekim alanları % 408’lük artışla 14.000 hektardan 57.000 hektara yükselmiştir. Ülkemizde bulunan kamu ve özel kuruluşlarının ıslah çalışmaları ise maalesef ihtiyaç duyulan yeni çeşit taleplerini karşılayamamakta bu sebeple hibrit tohum kullanımında her geçen gün dışa bağımlılığımız giderek artmaktadır. Yeni geliştirilecek hibrid ayçiçeği çeşitleri üretim fazlamız olan ve yaygın ekiliş alanı olan bitkilere hem ekonomik bir alternatif olacak hem de mevcut tarım sistemi içerisinde münavebede yer alarak sürdürülebilir tarım sisteminin bir parçası olabilecektir. İhtiyaç duyulan kaliteli çeşitlerin devamlılığın sağlanması ve dışa bağımlılığın azaltılması için ülkesel olarak kendi çeşitlerimize sahip olmamız gerekmektedir. Ülkemizin hemen hemen her bölgesinde üretimi her geçen yıl artan bu bitki türü üzerine yapılan çalışmalarda, ıslahında CMS, Sürüdürücü ve Restorer hatlarının kullanılma zorunluluğu gibi sebeplerle ıslah programlarında nihai ürüne ulaşma süresi diğer bitkilerdeki ıslah programlarından daha uzun olmaktadır. Gerek ıslahında geçen sürenin uzunluğu gerekse de CMS ve restorer hatların elde edilişindeki karışıklıklardan dolayı bu bitki üzerinde yapılan çalışmalar kısıtlı kalmaktadır. Islah çalışmaları toplanan ayçiçeği materyali üzerinde Döl Kontrollü Ebeveyn Seleksiyonu Yöntemi ile yürütülecektir. Proje sonunda; gerek üretici gerekse de sektörde bulunan yağ sanayicilerin isteklerine cevap veren, yüksek verimli, kaliteli homojen yapıya sahip yeni çeşitlerin geliştirilmesi yanında ve ilerideki ıslah çalışmaları için genetik kaynak oluşturması hedeflenmektedir.

20

Ara Sonuç Proje Başlığı: EGE BÖLGESİ AYÇİÇEĞİ ARAŞTIRMALARI

PROJESİ Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü,

Menemen-İZMİR İşbirliği Yapılan Kuruluş: Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Ortak çeşit

geliştirme, Yağ Analizleri, Ortak verim denemeleri) Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Lideri: Dr. A. Şemsettin TAN Proje Yürütücüleri: Dr. A. Şemsettin TAN

Mehmet ALDEMİR ve Uzm. Ayşegül ALTUNOK Başlama-Bitiş Tarihleri: 2009-2013 Projenin Toplam Bütçesi: 70970 TL. Projenin 2013 Yılı Bütçesi: 15000TL Proje Özeti: Yağlık ve çerezlik materyalde varyasyonu artırmak amacıyla seleksiyon ve kendileme uygulanarak istenilen özelliklerde (birinci ve özellikle ikinci ürün için kısa vegetasyon periyoduna sahip, çok erkenci, erkenci, hastalıklara dayanıklı, yüksek tane ve yağ verimine sahip, vb.) hibrit çeşit ıslahına yönelik olarak A, B ve Rf hatlar geliştirme çalışmaları sürdürülmüştür. Çerezlik (açık döllenen ve hibrit) çeşit ıslahında ticari firmaların ya da piyasanın istekleri göz önünde tutularak çalışmalar sürdürülmektedir.

ETAE yağlık hibrit çeşit ıslah çalışmaları kapsamında izolasyon kabinleri kullanılarak 3 CMS ve 2 Rf hatla bu yıl, toplam olarak 6 adet tek melez - F1 test melezi ile bunların A (CMS), B (maintainer) ve Rf (restorer) hatları elde edilmiştir. Bu kapsamda tescile aday iki yağlık çeşidimiz TURAY ve TANAY ile ETAE-YH-TM-4’ün tohumluk üretimi toplam olarak 13 adet izolasyon kabininde gerçekleştirilmiştir. ETAE yağlık hibrit çeşit ıslah çalışmaları kapsamında geliştirilen 2 adet Rf hat (ETAE-AY-Rf-980-6 ve ETAE-AY-Rf-2002-1) ile TTAE tarafından geliştirlen 3 adet CMS hat izolasyon kabinleri kullanılarak 6 adet tek melez - F1 test melezi elde edilmiştir. İzolasyon kabini (6 adet) kullanılarak yağlık hibrit çeşit adaylarımızın ebeveyni olan 2 adet yağlık restorer (Rf) (ETAE-Rf-980-6 ve ETAE-Rf-2002-1) hatta kendileme ve üretim yapılmıştır. Çerezlik A-B hatlarında (17 A hattı ve 17 B Hattı) 54 adet geri melezleme uygulanarak, 14 A ve B hattı elde edilmiştir. Kırk adet çerezlik B hatlarında uygulanan 160 kendileme ile 40 adet kendilenmiş hat elde edilmişitir. Denizli-Çivril ve Baklan’dan 2011 yılında toplanan materyal ekim öncesi tane özellikleri ön planda tutularak yapılan depo seleksiyonu sonucu elde edilen 89 materyal bu yıl gözlem bahçesine alınarak seleksiyon uygulanmıştır. Ayrıca, bu materyal ile oluşturulan bulk populasyonda uygulanan negatif ve pozitif seleksiyonlar sonucu tane rengi (beyaz – hafif çizgili), bitki boyu ve tabla durumu (orta boy, dik – hafif sarkık ile uzun boy, sarkık) S 0:1 generasyon testi metoduyla seleksiyon uygulanmıştır. Bu materyale ait depo seleksiyonu devam etmektedir. IMI (1 ve 2) ve HO (HA-413) grubunda 2011-12 kış döneminde serada başlatılan melezleme çalışmalarında IMI grubu herbisitlere dayanıklılık geninin aktarılması amacıyla 2 adet Rf hat (ETAE-AY-Rf-980-6 ve ETAE-AY-Rf-2002-1) ile TURAY, TANAY ve ETAE-YH-TM-4’ün ana ebeveynleri (B-432, B-436, B-456, B-473) geri melezleme programına alınmışlardır. IMI (1, 2, 3 ve 4) ile oleik grubu HA-412’ün üretim ve kendileme çalışması yapılmıştır. Ayrıca, B-432, B-436, B-456, B-473’e yüksek oleik geninin aktarmak için HA-412 donör olarak kullanılmıştır. Melezler seradan 04.05.2012 tarihinde hasat edilmiştir. Elde edilen F1 melez tohumlar 12.06.2012 tarihinde tarlaya ekilmiştir. BC1F1 tohumları 13.09.2012 tarihinde tarladan hasat edilmiştir. Tescile aday çerezlik çeşitlerimiz ETAE-ÇA-D2 ve ETAE-K’nın tohumluk üretimi 4 adet izolasyon kabininde gerçekleştirilmiştir. Islah çalışmalarımızda TTAE, MAY-AGRO, Agromar ve Safgen Tohumculuk ile işbirliği sürdürülmektedir. Tüm ıslah materyali ayçiçeği pası (Puccinia helianthi Schw.) doğal koşullarda bakımından da değerlendirilmiştir.

Verim denemeleri: Birinci ürün koşullarında yürütülen 1 adet yağlık hibrit çeşit tescil denemesi (24 çeşit) ve 1 adet yağlık hibrit çeşit önverim denemesi (Ç-H-ÖVD: 15 çeşit adayı) toplam olarak 39 yağlık ve çerezlik çeşit ve çeşit adayı yer almıştır.

21

Yeni Teklif Proje Başlığı: EGE BÖLGESİ AYÇİÇEĞİ ARAŞTIRMALARI



geliştirme, Yağ Analizleri, Ortak verim denemeleri) ve Tohum firmaları

Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Başlama-Bitiş Tarihleri: 2014-2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL):

2014 2015 2016 2017 2018 42880 21665 22900 25785 27870

Proje Lideri: Dr. A. Şemsettin TAN Proje Yürütücüleri: Dr. A. Şemsettin TAN

Mehmet ALDEMİR ve Uzm. Ayşegül ALTUNOK Proje Özeti: İnsan beslenmesinde bitkisel yağların önemi büyüktür. Ayçiçeği, yüksek yağ oranı (%45-50) ve yağ kalitesiyle bitkisel yağ üretimindeki %50 pay ile yağ bitkileri üretiminde başta gelen ayçiçeği, 2010 yılı verilerine göre ülke genelinde 641400 ha alanda ekilerek, 1170000 ton yağlık ve 150000 ton çerezlik üretim gerçekleşmiştir. Ancak, yetersiz üretim nedeniyle yağ açığımız 1000000 tonu aşmış bulunmaktadır. Bu açığı kapatmak amacıyla 2322000 ton yağlı tohum, 1046000 ton ham yağ ve 1301000 ton küspe ithalatı karşılığı toplam olarak 3,122 milyar ABD doları (yağlı tohum için: 1, 358 milyar ABD $’ı; ham yağ için 1, 338 milyar ABD $’ı ve küspe ithalatı için 426 milyon ABD $’ı) ödenmiştir (Anonim, 2011a; Anonim, 2011b; Anonymous, 2011).

Bu durum dikkate alındığında, üretimin %100’ün üzerinde artması gerektiği açık olarak görülmektedir. Ülkemizde bu potansiyel mevcut olup; üretim artışı, ekim alanlarının genişletilmesi yanı sıra birim alandaki verimin artırılması ve ikinci ürün tarımına önem verilmesiyle mümkün olabilir. Tane ve yağ verimi ile yağının kalitesi yüksek, vejetasyon periyodu üretim alan ve dönemlerine (ana ve ikinci ürün) uygun, önemli hastalıklara, zararlılara ve stres faktörlerine toleranslı ve/veya mukavim, yağlık ve çerezlik germplasm ve çeşit (hibrit veya açık döllenen) geliştirmek projenin ana amacını oluşturmaktadır. Ayrıca, ayçiçeğinin silajlık değerinin araştırılması; yağ kalitesi bakımından önem taşıyan yağ asitleri (oleik, linoleik, palmitik ve stearik) ile ilgili çalışmaların yapılması; araştırmaların ekonomik açıdan da değerlendirilerek, sorunların çözümü ve elde edilen bulguların plan-program yapılarak bulguların Tarımsal Yeniliklerin Yaygınlaştırılması Projesi kapsamında en kısa zamanda üreticilere ulaştırılması projede hedeflenmiştir. Proje Bölgede ana ve ikinci ürün tarımına uygun yağlık ve çerezlik çeşitlerin geliştirilmesine yönelik çalışmalar ve ıslah programını kapsamaktadır. Araştırmalar aşağıdaki konulara yönelik olarak sürdürülecektir;

- Yağlık ve çerezlik ayçiçeği ıslah ve genetik araştırmalarla varyasyonu artırmak ve yeni kombinasyonlar oluşturmak, populasyon, germplazm, kendileme ve melezleme çalışmaları ile GKY ve ÖKY yüksek hatlar geliştirmek, - Yağlık ve çerezlik hibrit ve açık döllenen çeşit geliştirmeye yönelik ıslah çalışmalarıyla istenilen özelliklere (adaptasyon kabiliyeti yüksek, ana ve ikinci ürün koşullarına uygun, yağ oranı yüksek, önemli hastalıklar ve stres koşullarına toleranslı veya dayanıklı) ve yüksek verim potansiyeline sahip çeşit geliştirmek, - Yüksek verim amacıyla agronomik araştırmalar, - Çiftçi şartlarında denemeler ve adaptasyon çalışmaları (farklı bölgeler, birinci ve ikinci ürün ekim zamanları); - Bitki genetik kaynakları materyalinin değerlendirilerek, ıslahta kullanılması, - Hastalıklar [Puccinia helianthi Schw.; Plasmopara halstedii (Farl.) Berl de Toni.] vb. bazı önemli özelliklerin kalıtımı, dayanıklılık çalışmaları ve ırk çalışmaları.

22

Devam Eden Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P01/02-002 Proje Başlığı Doğu Anadolu Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon ve Islah Projesi

Sunflower Adaptation and Improvement Project in Eastern Anatolia Region

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / Erzurum

Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Aydın KARAKUŞ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Canan KAYA

Zir. Yük. Müh. Fırat SEFAOĞLU Zir. Yük. Müh. Alper POLAT

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2012 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 7500 TL 2013: 10000 TL 2014: 10000 TL

2015: 10000 TL 2016: 10000 TL Proje Özeti Proje hedefleri doğrultusunda, TTAE (Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü) tarafından geliştirilerek ön verim denemelerinde ön plana çıkmış ve üstün performans göstermiş 11 adet hat ve 4 adet kontrol çeşit deneme materyalini oluşturmuştur. Çalışmalar Enstitümüz Pasinler ve Ilıca deneme istasyonlarında olmak üzere iki lokasyonda “tesadüf blokları deneme desenine” göre, 4 tekerrürlü ve sıra arası 70 cm, sıra üzeri 30 cm olacak şekilde kurulmuştur. Deneme alanında toprak hazırlığı 2011 yılı sonbaharında (derin sürüm) yapılmıştır. 2012 Yılı ilkbahar döneminde ekimden önce deneme alanında yabancı ot ilaçlaması yapılarak hafif sürüm yapılmış ve toprak analiz sonuçlarına göre taban gübresi verilmiştir. 10 Mayıs 2012 tarihinde ekim; 14 Haziran 2012’de 1. çapa ve tekleme; 4 Temmuz 2012’de ise ikinci çapa ve N’lu gübrenin 2. yarısı verilmiştir. Deneme alanlarına 17 Temmuz, 31 Temmuz ve 14 Ağustos 2012 tarihlerinde olmak üzere 3 defa sulama yapılmıştır. 17 Eylül 2012 tarihinden itibaren olgunlaşan hatların hasadına başlanmış ve elde edilen veriler, uygun istatistik analiz programıyla değerlendirilmiştir. Yürütülen çalışmada en yüksek verim Pactol (510,86 kg/da) ve Sanbro (481,68 kg/da) dan, en düşük verim ise TTAE11-18 ( 348,55 kg/da) ile TTAE11-17 (342,59 kg/da)’ dan elde edilmiştir. Yağ verimi ise en yüksek Tunca (224,12 kg/da) ve Pactol (205,96 kg/da), en düşük ise TTAE11-17 (132,58 kg/da) ve TTAE10-28 (120,77 kg/da)’ den elde edilmiştir. Tanedeki yağ oranı % 48,05 (Tunca) ile 38,70 (TTAE10-28) arasında değişmiştir. Bin tane ağırlığı 76,95-53,24 gr tabla çapı 20,22-17,70 cm; bitki boyu 145,62-116,37 cm; çiçeklenme gün sayısı 79,1-76,5 gün; fizyolojik olum gün sayısı 130-128,5 gün arasında arasında değişmiştir. % Kabuk oranı en yüksek TTAE10-22 (% 32,77) en düşük ise TTAE10-31 (% 25,19) den elde edilmiştir. Anahtar Kelimeler Yağlık ayçiçeği, Islah, hibrit çeşit

23

2.1.2. Ayçiçeği Yetiştirme Tekniği Çalışmaları

Devam Eden 1.Proje Adı 2. Projenin İngilizce Adı :

Çukurova Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon Çalışmaları Cukurova Region Sunflower Adaptation Studies

3. Proje No : TAGEM/TA/09/05/01/005-3 4.Yürütücü Kuruluş : Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/ ADANA 5. Proje Lideri : Proje Yürütücüleri :

Dr. Abdullah ÇİL Ayşe Nuran ÇİL, Vakas ŞAHİN, Dr. Murat R. AKKAYA

6. İşbirliği Yapılan Kuruluş: TTAE 7. Başlama ve Bitiş Tarihi : 2009-2013 8. Dönem Bulguları ve Tartışma : Adaptasyon çalışmaları sonucu öne çıkan Sanbro çeşidi ve G4 X K7-SN:11 X 6973-R hattı materyal olarak kullanıldı. Ana ürün için ekim zamanı 08 Şubat, 18 Şubat, 28 Şubat, 10 Mart, 20 Mart, 30 Mart, 10 Nisan, 20 Nisan, 30 Nisan ve 10 Mayıs olmak üzere 10 ekim zamanı şeklinde ekildi. İkinci ürün için ise ekim zamanı 12 Haziran, 22 Haziran, 02 Temmuz, 12 Temmuz ve 22 Temmuz olmak üzere beş ekim zamanı şeklinde planlandı. Şimdiye kadar dört ekim zamanı ekildi. Son ekim zamanı ise 22 Temmuzda ekimi yapıldı. Araştırmada, denemeler tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme deseninde kuruldu. Denemelerinde ana parsel “ekim zamanı”, alt parsel ise “çeşitler” olarak düzenlendi Denemeler 3 tekerrürlü olacak şekilde kuruldu, parsel uzunluğu ana üründe 7,0 m ikinci üründe ise 6,0 m, sıra arası mesafe 70 cm. ve sıra üzeri mesafe ana üründe 35 cm ikinci üründe 30 cm olmak üzere, ekilen parsel alanı ana üründe (0,7 x 7,0m x 4 sıra) 19,60 m2 ikini üründe ise (0.7 x 6,0m x 4 sıra) 16,80 m2

olacak şekilde ekimi yapıldı. Ekim zamanı denemelerinde ana üründe tabla çapı 18,6 cm ile 22,8 cm arasında değişmiştir. En uzun tabla çapı Mart ayının 20’inde yapılan ekimde elde edilmiştir. İkinci üründe ise 12 Haziranda ekilen parsellerden elde edilmiştir. Bitki boyu değerleri, 158,2 cm (Mayıs9) ile 205,3 cm (Şubat 28) arasında değişmiştir. 1000 dane ağırlığı 62,7 gr (Mayıs09) ile 85,4 gr (Mart10) arasında değişmiştir. İkinci üründe ise 59,1 gr(Hazira12) ile 50,1 gün (Temmuz22) arasında değişti. %50 çiçeklenme gün sayısı 53,5 gün (Mayıs9) ile 85,4 gün (Mart10) arasında değişti. Tane veriminde ana üründe 216,1 Kg/da (Mayıs9) ile 378,6 Kg/da (Mart20) arasında değişen değerler elde edilirken, ikinci üründe ise 257,5 (Temmuz22) Kg/da ile 400,6 Kg/da (Haziran12) arasında değişen değerler elde edildi.

24

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P01/02-001 Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Ayçiçeği Adaptasyon Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Mustafa ACAR Yardımcı Araştırmacılar Şahin GİZLENCİ, Emel KARACA ÖNER Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2012 / 31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 7.500 TL

2013: 10.000 TL 2014: 10.000 TL 2015: 10.000 TL 2016: 8.000 TL

2012 yılı çalışmaları Amasya / Gökhöyük ve Tokat lokasyonlarında gerçekleştirilmiştir. Denemelerde TTAE (Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü) tarafından gönderilen 15 ayçiçeği çeşit ve hattı materyal olarak kullanılmıştır. Bunlardan 4 tanesi çeşit, 11 tanesi de hattır.

Amasya lokasyonunda; Kuş zararı (%90-95) olması nedeniyle Amasya lokasyonu iptal edilmiştir.

Tokat lokasyonunda; verimler 327 kg/da ile 191 kg/da arasında değişmiştir. En yüksek verim SANBRO çeşidinden, en düşük verim ise TTAE11-11 hattından elde edilmiştir.

25

2.2. Ülkesel Kolza Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi 2.2.1. Ülkesel Kolza Islah Araştırmaları

Devam Eden Proje No TAGEM/TA/O5/02/O1/003 Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Kolza Islahı Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü /Samsun

Proje Yürütücüsü Şahin GİZLENCİ Yardımcı Araştırmacılar Mustafa ACAR, Dr. Hüseyin ÖZÇELİK, Emel KARACA ÖNER Başlama- Bitiş Tarihleri Eylül 2009 / Aralık 2013 Projenin Toplam Bütçesi 2011:27.350 TL

2012:33.800 TL 2013: 38.500 TL

Proje Özeti Çalışmada, Enstitümüz kolza ıslah çalışmalarından seleksiyon yolu ile seçilen 10 hat ve 9

kontrol çeşidi materyal olarak kullanılmıştır. Denemede elde edilen veriler, tesadüf blokları deneme desenine göre Jmp istatistik paket programında varyans analizine tabi tutulmuştur. Denemeye alınan çeşit ve hatların verim (kg/da) değerlerine ait sonuçlar incelendiğinde çeşitler/hatlar ile verim (kg/da) değerleri arasındaki fark önemli (P< 0.01) çıkmıştır. Verim değerleri 105.92-359.48 kg/da arasında bir değişim göstermiştir. En yüksek verim 359.48 kg/da ile Californium çeşidinden elde edilirken en düşük verim ise 105.92 kg/da ile KT-28 hattından elde edilmiştir.

Kolza ıslah çalışmaları çerçevesinde yapılan seleksiyon sonunda:

18 adet kendilenmiş (S1) kademesindeki materyalden 50 adet materyal seçilerek (S2) kademesine aktarılmıştır.





Seleksiyon işlemi sonunda ön plana çıkan, KT 2, KT 3, KT 4, KT 8, KT 20, KT 25, KT 28, KT 33, KT 39 ve KT 46 hatları Elvis kolza çeşidi ile melezlenmiştir. Yapılan melez kombinasyonlarında yaklaşık % 50-60 oranında bir tutma oranı elde edilmiştir. En düşük melez tutma oranı KT-46 X Elvis kombinasyonundan elde edilmiştir.

26

Devam Eden Proje No TAGEM/TA/05/02/01/001 Proje Başlığı Trakya Bölgesi Kolza Adaptasyon ve Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Karadeniz ve Merkez Tarımsal Araştırma Enstitüleri, M.K.Ü. Ziraat Fakültesi, Trakya'daki Tarım İl Müdürlükleri, Önder Çiftçi Birliği

Proje Yürütücüsü Dr. Sami SÜZER (Bölüm Başkanı) Yardımcı Araştırıcılar Dr. İrfan ÖZTÜRK, Dr. Turhan KAHRAMAN, Nihan HANAY

M.Sc. , Işın Aydın M.Sc., O. Onur AŞKIN M.Sc. Başlama - Bitiş Tarihi 2010-2014 Projenin Toplam Bütçesi 2010: 20.000 TL 2011: 20.500 TL

2012: 21.000 TL 2013: 21.500 TL 2014: 22.000 TL

Proje Özeti: Projenin amacı; Trakya koşullarına uygun, kışa dayanıklı, tane dökmeyen, verimli, yağ oranı yüksek, yağında erusik asit ve küspesinde glukozinulat içermeyen çift sıfır yeni kolza çeşitlerinin adaptasyon, melezleme ve seleksiyon gibi ıslah yöntemleriyle geliştirilmesidir. Bu döneme kadar yapılan çalışmalarda; farklı kaynaklardan temin edilen kolza materyalleriyle oluşturulan gözlem ve ıslah bahçelerinde uygun ebeveynler arasında 2011 yılına kadar toplam 179 melez kombinasyonu gerçekleştirilmiştir. İleri kademedeki kolza materyalleri (populasyon) arasında amaca uygun yapılan seleksiyonlar sonucu elde edilen hatlarla verim denemeleri kurulmuştur. 2009 yılında 1hat tescile aday gösterilmiş ve 11.4.2012 tarihinde Süzer ismiyle tescil ettirilmiştir. 2011-2012 yılında kolza araştırmalarında açılan materyalin farklı kademelerinde toplam 97 materyalin ekimi yapılmıştır. Toplam 30 adet yeni melez kombinasyonundan 21’i başarılı olmuştur. Islah bahçesinde yapılan gözlem ve ölçümlerde ilk çiçeklenme tarihleri 3–12 Nisan, fizyolojik olum tarihleri 5-12 Haziran, bitki boyları 120 – 150 cm, kışa dayanma 1-2, yatma 1-2, harnup çatlatma % 0-5, 1000 tane ağırlığı 4.1 – 5.9 g ve yağ oranlarının 41.3- 53.4 arasında değiştiği görülmüştür. Tesadüf Blokları deneme deseninde 8 çeşitle yapılan verim denemesinde çeşitler arasında dekardan alınan verim farkı istatistiksel açıdan % 0.01 düzeyinde önemli bulunmuştur. Demede, ortalama tane verimleri; Enstitümüzde geliştirilen TK-20 hattı 308 kg/da ile üçüncü, TK-10 302.4 kg/da ile dördüncü, TK-14 298.0 kg/da ile beşinci, TK-12 287.3 kg/da ile 6’ıncı olarak kontrol çeşitlerden ikisini istatistiki olarak önemli oranda geçmiştir. Aynı denemede kontrol çeşit olarak yer alan Elvis 339.1 kg/da, Süzer 338.0.0 kg/da, Nelson 265.0 kg/da ve Bristol 251.4 kg/da tane verimi vermiştir. Ayrıca Enstitüde 12 çeşitli Kışlık Kolza Tescil denemesi yapılmış ve sonuçları ilgili kuruma gönderilmiştir. Gelecek yıl çalışmaları olarak; bu araştırmaya, 2011-2012 döneminde 97 farklı genotipin bulunduğu gözlem bahçesi; 21 adet F-1, 21 adet F-2, 13 adet F-3, 9 adet F-4, 15 adet F-5, 8 adet F-6, 5 adet F-7 ve 5 adet F-8 hattının bulunduğu açılan materyal; birer adet çeşit verim ve kışlık çeşit tescil denemesi ile devam edilecektir.

27

Ara Sonuç Proje No: TAGEM/IY/ Proje Başlığı: EGE BÖLGESİ KOLZA ARAŞTIRMALARI


Menemen-İZMİR İşbirliği Yapılan Kuruluş: Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Ondokuz Mayıs

Üniv. Zir. Fak. (Yağ Analizleri, Yağ asitleri ve protein analizleri)

Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Lideri: Dr. A. Şemsettin TAN Proje Yürütücüleri: Dr. A. Şemsettin TAN

Mehmet ALDEMİR ve Uzm. Ayşegül ALTUNOK Başlama-Bitiş Tarihleri: 2009-2013 Projenin Toplam Bütçesi: 24500 TL. Projenin 2013 Yılı Bütçesi: 5000TL

Proje Özeti 2011 – 2012 yılı ekim döneminde Bornova koşullarında EÜZF’de 1 adet ÇVD (13 çeşit ve

hat) kurulmuştur. Ancak, fidecik devresindeki şiddetli yağışlar nedeniyle deneme parsellerinde oluşan bitki kayıpları nedeniyle değerlendirme yapılamamıştır.

Bu dönemde; 2010 – 2011 yılı ekim döneminde ETAE Kolza Araştırmaları Projesi kapsamında geşiltirilen 9 çeşit/çeşit adayı (ETAE-K-1.1, ETAE-K-2.1, ETAE-K-3.3, ETAE-K - 4 . 1, ETAE-K-5.1, ETAE-K-5-2-1, ETAE-K-19.1, ETAE-K-23.1, ETAE-K-25.2) ve standart çeşitler Gladyatör, Heros , Licosmos ve Sary ile kurulan denemenin yağ, yağ asitleri, protein ve glukozinolat analizleri gerçekleştirilmiştir.

Denemede yer alan çeşitlere ait yağ oranları en yüksek olarak, ETAE-K-1.1 çeşidinden % 46,5 olarak elde edilmişitir. Standart çeşitlerin yağ oranları en yüksek olarak Heros (%45,2) ve en düşük olarak Sary (%39,6) çeşitlerinden elde edilmiştir. Yağ verimi olarak yapılan değerlendirmede en yüksek değer ETAE-K-2.1’den 161,1 kg/da olarak elde edilirken, en düşük değer 63,7 kg/da ile standart çeşit Sary’den elde edilmişitr.

Protein oranı en düşük %22,33 (ETAE-K-25.2), en yüksek % 25,59 (ETAE-K-19.1) ve ortalama olarak %23,98 olarak saptanmıştır.

Glikosinolat miktarı en düşük 21,30 µ mol/ g (Sary), en yüksek 40,11 µ mol/ g (ETAE-K-1.1 ve ETAE-K-3.3) ve ortalama olarak 28,49 µ mol/ g olarak saptanmıştır.

Yağ asitleri bakımından yapılan değerlendirmede, çeşitlerin oleik asit değerleri %67,15 (ETAE-K-25.2) ile %52,27 (Sary); Linoleik asit değerleri %23,49 (Sary) ve %19,70 (Heros); linolenik asit değerleri %8,50 (ETAE-K-3.3) ve %7,41 (Gladyatör); Palmitik asit değerleri %5,36 (Licosmos) ve %4,16 (Heros); Stearik asit değerleri ise %0,17 (ETAE-K-1.1) ve %1,64 (ETAE-K-5.1) arasında değişim göstermiştir. Erusik asit değerleri ise %0,05 (ETAE-K-23.1) ve %0,35 (Heros) arasında değişim göstermiştir.

28

Yeni Teklif Proje No: TAGEM/IY/ Proje Başlığı: Ege Bölgesi Kolza Araştırmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü,


geliştirme, Yağ Analizleri, Ortak verim denemeleri) Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Başlama-Bitiş Tarihleri: 2014-2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL):

2014 2015 2016 2017 2018 35630 14215 15775 15935 14570


Mehmet ALDEMİR Uzm. Ayşegül ALTUNOK

Proje Özeti: Artan nüfusla birlikte beslenme, dünyada ve ülkemizde bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır.

İnsan beslenmesinde, özellikle bitkisel yağların önemi büyüktür. Ülkemizde yıllık 1000000 ton dolayındaki bitkisel yağ açığının kapatılabilmesi için, halen

üretimde bulunan yağ bitkilerinin kalite ve kantitelerinin artırılması çalışmalarının yanısıra, yeni yağ bitkileri arayışı içine de girilmiştir.

İklim, toprak koşulları ve münavebe sistemlerine uygunluğu, % 40-50 yağ oranı, % 20-25 arasında protein oranı; glikozinolat ile erusik asitten ari oluşu (0-0), lif oranının çok düşük olması ve yağ asitleri kompozisyonu açısından oldukça yüksek kalitede (oleik asit: %59,8; linoleik asit: %19,4; linolenik asit: %10,2; palmitik asit: %9,2; eikosenoik asit: %0,2 ve erusik asit: % 0,3) olması nedeniyle kolza (kanola) yağ ve yem endüstrisince aranılan bir kültür bitkisi olarak akla gelmektedir.

Kolza Avrupa’da yaygın bir şekilde biodizel yapımında da kullanılmaktadır. Kolzadan elde edilen biomotorin Avrupa’da başta Avusturya, Fransa ve İtalya da üretilmekte ve dizel motorlarda ve toplu taşımacılıkta kullanımı teşvik edilmektedir. Gerek ikinci ürün münavebe sistemi içinde buğdaya alternatif olan ve gerekse pamuk ekimleri öncesi ve ayrıca kısıtlanan tütün alanlarında ekimi yapılabilecek kolzanın yağ açığımızın kapatılmasına önemli ölçüde katkıda bulunacağı açık olarak görülmektedir.

Ülkemizin yağ açığı dikkate alındığında, kolzanın alternatif bir bitki olarak karşımıza çıktığı görülmektedir. Kışlık ve yazlık olarak ekiminin yapılabileceği dikkate alındığında, bölgelere göre uygun çeşitlerin saptanması, başta yetiştirme teknikleri olmak üzere tüm disiplinlerde çok yönlü olarak araştırmaların yürütülmesi kolza üretiminin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması açısından büyük önem taşımaktadır.

Yağ açığımızın kapatılmasına katkıda bulunmak; kolza üretimini artırmak amacıyla, bölgenin ve ülkemizin değişik ekolojilerinde kolza tarımına uygun, yüksek verim potansiyeline sahip çeşitlerin araştırılarak üretimde yer almasını sağlamak; kolza tarımında önemli sorun olan hastalık etmenleri zararlılar ve diğer stres koşullarına dayanıklı ya da toleranslı yüksek verimli ve kaliteli çeşitlerin saptanması; kolza bitkisinin Ege Bölgesi tarımındaki yerinin araştırılması; insan ve hayvan beslenmesi ve biyodizel olarak taşıdığı önem nedeniyle, çeşitli yönlerini bir bütün olarak araştırmak ve elde edilecek araştırma bulgularının ve geliştirilen çeşitlerin üreticilere hızlı bir şekilde iletilmesini sağlamak, projenin ana amacını oluşturmaktadır.

29

2.1.2. Ülkesel Kolza Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Devam Eden PROJE BAŞLIĞI Çukurova Bölgesi Kolza Adaptasyon ve Yetiştirme Tekniği

Çalışmaları

PROJE NUMARASI TAGEM / TA /09 / 05/ 01 /001-1

PROJE LİDERİ Nigar ANĞIN

PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ

Dogu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

RAPORUN İLGİLİ OLDUĞU DÖNEM

01/07/2012 ile 31/12/2012 arası

Proje Özeti: Başlıca Faaliyetlerin Gerçekleşme Durumu: 2012 yılı kolza ekim zamanı çalışmaları tohum ithalatının yapılmaması dolayısıyla tohum tedarik edilemediğinden ekimler gerçekleştirilememiştir. 1.1 Dönem Bulguları: 2009-2011 yılları arasında Çukurova bölgesinde, kışlık ara ürün döneminde yetiştirilecek tane verimi ve yağ içeriği yüksek kolza (Brassica napus L.) çeşitlerinin adaptasyonlarının saptanması amacıyla yapılan projede fizyolojik yazlık kolza çeşitlerinin hem verim hem de yağ içeriği bakımından kışlık çeşitlere göre daha iyi sonuç gösterdiği görülmüştür.

Projenin 2. aşamasının amacı ise bölgeye adaptasyon sağlayan çeşitlerin ekim zamanlarının verim, yağ ve

protein oranlarına etkilerinin belirlenmesi çalışmaları tohum ithalatının yapılmaması dolayısıyla tohum tedarik edilemediğinden ekimler gerçekleştirilememiştir. 2. Yapılması Düşünülen Ara Yayınlar: Yok 3. Darboğazlar:

Çiçeklenme döneminden sonra bölgede yüksek oranlarda seyreden hava sıcaklığı ve yüksek nemin

etkisiyle afit ve külleme hastalıkları nedeniyle, bitkiler zarar görmekte ve hasatta verim düşüklüğüne sebep olmaktadır.

Bölgede kolzanın dane dolduma ve olgunlaşma dönemlerinde kuş zararı yoğun olarak görülmekte ve bu nedenle denemeleri korumak için denemenin tamamı gölgeleme materyali ile kapatılmaktadır. Bu nedenle deneme parsellerinin maruz kaldığı sıcaklık ve nem miktarıda artmakta, buna bağlı olarakta hastalık ve zararlı etmenleri artmaktadır. 4. Projede Önerilen Değişiklikler:

2013 yılı enstitü komite toplantısı kurul kararı sonucunda projenin sonlandırılarak 2013 yılı içinde

adaptasyon çalışmasının sonuç raporunun hazırlanmasına ve ekim zamanı denemesinin iptal edilmesine karar verilmiştir.

30

Devam Eden Proje No TAGEM/TA/08/05/01/002 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Koşullarına Uygun Kışlık ve Yazlık Kolza

Çeşitlerinin Saptanması Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Şerif KAHRAMAN Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Davut KARAASLAN Başlama-Bitiş Tarihleri 05 Aralık 2007 - 04 Aralık 2012 Projenin Toplam Bütçesi

2009 - 5000 TL 2010 - 6000 TL 2011 - 6000 TL 2012 - 6000 TL

Proje Özeti: Dünya’da yağlı tohumlu bitkiler sırlamasında önemli bir yere sahip olan kolzanın ülkemizde üretiminin çok düşük olması ülkemiz tarımı için önemli bir eksikliktir. Kolza tohumlarının ortalama % 45 yağ içermesi, küspesinin kıymetli bir hayvan yemi olması, tam mekanizasyona uygunluğu, kışlık ara ürün olarak yetiştirilebilmesi, tahıllara oranla daha erken hasat olgunluğuna gelmesi ve ikinci ürün tarımına gerekli olan zamanı temin etmesi gibi sebepler bu bitkinin değerini daha da arttırmaktadır. Diğer taraftan kolzanın biodizel üretiminde kullanılması, fosil kökenli kaynaklardan elde edilen yakıtların yerini almasa dahi, bu yakıtların %10’luk kısmını karşılayabileceği, çevreyi daha az kirletmesi ve nadasa bırakılan alanlarda kolza üretimini teşvik etmesi açısından da önem arz etmektedir. Biodizel, doğal su kaynaklarının ve toprağın daha iyi bir şekilde korunmasını ve ekolojik olarak hassas olan alanlara çevreyi koruyucu yeni bir enerji sunmaktadır.

Kışlık ara ürün olarak alternatif bir bitki olan kolzanın bölgede yetiştirilmesi ile birlikte bölgeye ekonomik bir canlılık sağlanmış olacaktır. Bütün bunlara ek olarak sürekli gündeme gelip çözülemeyen bir sorun haline gelen bitkisel yağ açığımızda ancak kolza başta olmak üzere benzer alternatif yağ bitkilerinin üretime sokulması ve gereken ilginin gösterilmesi ile çözümü mümkün olabilecektir. Tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak kurulan denemenin neticesinde sulu tarım ile birlikte Güneydoğu Anadolu Bölgesinde doğabilecek alternatif ürün açığına kolza gibi önemli bir bitkinin devreye sokulması ile cevap verilmesi düşünülmüştür. Bu araştırmada Güneydoğu Anadolu Bölgesi ekolojisine uygun kolza hatlarının adaptasyon kabiliyetlerinin belirlenmesi ve kültürel uygulamaların kolza bitkisinin tohum verimi ile yağ kalitesi üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

31

13 Mart 2013 Çarşamba

2.3. Ülkesel Soya Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi

Ara Sonuç AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ PROGRAM ADI: Yağlı Tohumlar Proje No: TAGEM/TA/03/02/01/002 Proje Başlığı: Karadeniz Bölgesi Soya Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Mehmet ERDOĞMUŞ Yardımcı Araştırıcılar

Meral ERGİN Serkan YILMAZ

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2009-31/12/2013

Projenin Toplam Bütçesi 2009: 8.900 2010: 9.470 2011: 10.000 2012: 11.000 2013: 12.000

Proje Özeti

Bu projede sahil ve iç kesimlerinde soya üretim alanlarına adaptasyonu iyi, yüksek verimli ve yağ ve protein oranı fazla olan soya çeşitlerini belirlemek, geliştirmek ve bölge çiftçisinin hizmetine sunmak amaçlanmaktadır. Bu amaçla yapılan melezlemelerde ebeveyn seçimleri yapılırken yüksek verim, yatmaya dayanıklılık, olum süreleri gibi birçok unsur göz önüne alınmakta ve bu özellikler bakımından iyi olan çeşitler ebeveyn olarak kullanılmaktadır.

2009-2012 yılları arasında farklı ebeveynlerden oluşan toplam 31 kombinasyonda yaklaşık 8000 adet melezleme yapılmıştır. F kademelerinde farklı sayılarda kombinasyonlarda çalışılmıştır. Dört yıllık dönem içerisinde F1’de ve F2’de 30’ar kombinasyonda, F3’de 19 kombinasyonda, F4’de 26 kombinasyonda yer alan farklı sayıda bitkilerde çalışılmıştır. Tek bitki seleksiyonu yapılan F5 kademesinde söz konusu dönem içerisinde 676 bitki seçilerek harmanlanmış ve F6 kademesinde toplam 133 tek bitki sırası oluşturulmuştur. Ön verim denemelerinde 154 hat, Verim denemelerinde 182 hat (ikişer yıl) değerlendirilmiş ve öne çıkan hatlar Bölge verim ve Ülkesel verim denemelerine tabi tutulmuştur. Bu denemelerde diğer enstitülerden gelen çeşit adayları ile birlikte toplam 30 hat kontrol çeşitlerle birlikte gözlemlenmiştir.

2009-2012 yılları ıslah projeleri sonucunda 2012 yılı itibariyle F1 aşamasına geçmiş 16 kombinasyon, F2 aşamasında 9 kombinasyonda 189 adet melez tek bitki, F3’de 12 kombinasyon, F4 kademesinde 2 kombinasyon, F5’de 8 kombinasyon bulunmaktadır. F6 aşamasında 157 adet tek bitki ayrı olarak harmanlanmış ve muhafaza altına alınmıştır. Ayrıca Ön verim aşamasında 15 hat, Verim denemesi aşamasında 29 hat ve Bölge Verim denemelerinde kullanılacak 13 hat bulunmaktadır.

32

Yeni Teklif AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ PROGRAM ADI: Yağlı Tohumlar Proje No: TAGEM/TA/ Proje Başlığı: Karadeniz Bölgesi Soya Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Mehmet ERDOĞMUŞ Yardımcı Araştırıcılar

Meral ERGİN Serkan YILMAZ


Talep Edilen Bütçe 2014: 39.850 2015: 44.250 2016: 49.300 2017: 54.200 2018: 59.800 Proje Özeti

Soya dünyadaki bitkisel yağların ve yüksek proteinli hayvan yemlerinin başlıca kaynağıdır.

Tohumlarında %18-22 arasında yağ, %35-45 arasında protein içeren soya; yüksek hazmolunabilme niteliği ile yem rasyonu hazırlamada sıkça kullanılan bir hammaddedir . Türkiye’de yağ açığının yanında, hayvansal ürünlere olan talep artışı ve hayvancılıktaki gelişmelere paralel olarak hayvan yemi ihtiyacı da artmaktadır. Bu nedenle soyanın ithalatı, ham yağ yanında tane ve küspe olarak da yıldan yıla artış göstermektedir. Tarımsal sanayinin geliştirilmesinde ana rol oynayabilecek soyanın üretimi bu nedenle arttırılmalıdır.

Soya üretimini arttırmak iki yolla mümkündür. Birincisi üretim alanlarının arttırılması, ikincisi ise üretime alınacak çeşitlerin çiftçilerin arzuladığı özelliklere ve yüksek verim potansiyeline sahip olmasıdır. Ülkemizin soya ihtiyacını karşılayabilmesi için her iki seçeneğinde ele alınması gerekmektedir. İkinci alternatif yerine getirildiği takdirde soyada maliyetlerde azalma olacağı için bu üründen elde edilecek gelir artacak, dolayısıyla da üretim alanlarını arttırmak kolaylaşacaktır.

Bu proje ile ülkemiz genelinde yüksek verim potansiyeline sahip, ana ve ikinci ürüne uygun, yatmaya dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu hedefler doğrultusunda Enstitümüzde, 1999 yılından itibaren aralıksız devam eden melezleme ve seleksiyon çalışmaları neticesinde 2012 yılı sonu itibariyle; 16 adet F1, 9 adet F2, 12 adet F3, 2 adet F4 ve 8 adet F5 kombinasyonları, 157 adet F6 kademesinde tek bitki materyali mevcuttur. Ön verim kademesinde 20 adet, verim kademelerinde 39 ve bölge verim kademesinde ise 9 adet proje amaçlarına uygun soya hattımız bulunmaktadır.

2014-2018 tarihlerini kapsayan proje döneminde; melezlemeler ve açılan F materyallerindeki seleksiyonların yanında, seçilen hatlarla ilgili verim denemelerine devam edilecektir. İleri hatlarla yapılacak bölge verim denemeleri sonuçlarına göre belirlenecek hat/hatlar Çeşit Tescil ve Sertifikasyon Kurumuna çeşit adayları olarak gönderilecektir.

33

Ara Sonuç AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ PROGRAM ADI: Yağlı Tohumlar Proje No: TAGEM/TA/09/05/01/001-1 Proje Başlığı: Çukurova Bölgesi Soya Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş: Dogu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: PINAR ÇUBUKCU Yardımcı Araştırıcılar NİGAR ANGIN Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2009-31.12.2013

Projenin Toplam Bütçesi (TL) 2009: 15000 2010: 16000 2011: 17000 2012: 18000 2013: 19000

Proje Özeti

Çukurova Bölgesi soya ıslah çalışmalarının amacı, erkenci, bölgeye uygun

yüksek verimli, yağ ve protein oranı yuksek olan soya çeşitlerini belirlemek, geliştirmek ve bölge çiftçisinin hizmetine sunmaktır. Bu amaçla 2009-2012 yılları arasında yapılan soya ıslah çalışmalarında; melezleme programı geregince, farklı ana ve baba hattın kullanıldığı melez bahçesinde yaklaşık 3322 adet melezleme yapılmış ve bunlardan 176 adet melez bakla elde edilmistir. Acilan materyal olarak, 2009-2012 yillari arasinda 526 adet F1-F6 kademesinden hattın tohumları ekilip değerlendirilerek bunların arasından tek bitkiler secilmistir. Çeşit verim denemelerinde ise, I.ürün denemelerinde 24, ikinci ürün denemelerinde ise 16 hat test edilmis ve umitar hatlar belirlenmistir. Kurulusumuza ait hatların başka bölgelerdeki performanslarının belirlenmesi amacıyla İzmir, Antalya ve Diyarbakır lokasyonlarındaki verim denemelerinde test edilmesi sağlanmıştır.

34

Yeni Teklif

Proje No: Proje Başlığı Çukurova Bölgesi Soya Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüleri Dr. Pınar ÇUBUKÇU Yardımcı Araştırıcılar Nigar ANGIN, Dr. Murat Reis AKKAYA Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2014 – 31.12.2018 Projenin yıllara göre bütçesi 1.yıl: 15.250 TL 2.yıl: 16.420 TL 3.yıl: 17.340 TL

4.yıl: 18.510 TL 5.yıl: 19.680 TL Toplam:87.200TL

Proje Özeti Projenin amacı verimli ve nitelikli, erkenci, özellikle Çukurova Bölgesinde ana ve ikinci ürün tarımına uygun soya çeşitlerini geliştirmektir. Bu amaçla, melezlemeler yapılacak ve elde edilen melez döllerinden tek bitki seçimleri yapılacaktır. Tohum miktarına göre gözlem bahçeleri ve verim denemeleri ile sürdürülecek olan hatlardan erkenci, hastalıklara ve zararlılara dayanıklı, verimli ve endüstrinin çeşitli alanlarında kullanılmaya uygun kaliteli soya çeşitleri geliştirilecektir.

Anahtar Kelimeler Soya, Glycine max L. , verim, verim öğeleri, protein oranı, aminoasit içeriği, yağ oranı, yağ asitleri içeriği.

35

Ara Sonuç Proje No : TAGEM/TA/09/05/01/001-7 Proje Başlığı : MARMARA BÖLGESİ SOYA ISLAH

ARAŞTIRMALARI Proje İngilizce Başlığı : Marmara Region Soybean Breeding Research Projeyi Yürüten Kuruluş : TRAKYA TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ Projeyi Destekleyen Kuruluşlar : - Proje Yürütücüsü : Dr. Metin BABAOĞLU (Proje Lideri) Yardımcı Araştırmacılar : Dr. Turhan KAHRAMAN (Laboratuar-Yağ Analizi) Başlama-Bitiş Tarihleri : 2009 - 2013 Projenin Toplam Bütçesi : 36.250 TL Proje Özeti: Proje bir ıslah çalışması olduğundan, uzun yıllar almaktadır. Bu nedenle, proje 5’er yıllık dönemler halinde yürütülmektedir. Bu dönem, Proje 2009-2013 yılları arasında yürütülmektedir. Projenin ilk 4 yıllık döneminde (2009-2012), Gözlem-melez bahçesinde toplam 863 materyal, erkencilik, bitki boyu, bakla sayısı, ilk bakla yüksekliği, bin tane ağırlığı, parsel verimi, yağ oranı ve protein oranı gibi karakterler yönünden değerlendirilmiştir. Bu materyallerde yapılan yağ analizleri sonuçlarına göre; (kuru madde üzerinden), oranlar, % 12.0-22.5 arasında değişmiştir. Protein oranları ise, (% 13 nem üzerinden) % 26.7-40.1 arasında değişmiştir. Değerlendirmeler sonucunda, üstün bulunan materyaller arasında toplam 26 adet melez kombinasyonu yapılmış ve tohum elde edilmiştir. Bu materyaller, F populasyonları olarak değerlendirilmiş ve pedigri metodu uygulanarak tek bitki seleksiyonları yapılmıştır. İlk 4 yıllık dönemde, toplam 8 adet verim denemesi kurulmuş ve bu denemelerde toplam 120 adet materyal test edilmiştir. Denemelerde alınan sonuçlar, 174-473 kg/da arasında değişim göstermiştir. Denemelerde yağ oranları, (kuru madde üzerinden) % 14.8-22.2 arasında değişim göstermiştir. Protein oranları ise, (% 13 nem üzerinden) % 27.3-35.5 arasında değişmiştir. Projenin bu dört yıllık döneminde, denemelerde standart çeşitlerden üstün bulunan bir hattımız 2011 yılı başında TRE-S10/02 kod numarası ile tescile teklif edilmiş ve Çeşit Tescil denemesinde 2 yıllık deneme süresini doldurarak tescil aşamasına gelmiştir. Bu hattımızdan 2012 yılında 500 kg elit tohumluk üretimi de yapılmıştır. Diğer bir hattımız ise, 2012 yılı sonunda TRE-S12/12 kod numarası ile tescile teklif edilmiştir ve üretim izni için de başvurulmuştur. Bu hattımız 2013 yılından itibaren Çeşit Tescil Denemelerindeki yerini alacaktır. Anahtar Kelimeler :Soya, Marmara, ıslah, yağ, protein, verim

36

Yeni Teklif Proje No : - Proje Başlığı : MARMARA BÖLGESİ SOYA ISLAH

ARAŞTIRMALARI Projeyi Yürüten Kuruluş : TRAKYA TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ Projeyi Destekleyen Kuruluş : - Proje Yürütücüleri : Dr. Metin BABAOĞLU (Proje Lideri)

Merve GÜZEL (Islah) Yardımcı Araştırmacılar : Gıda Yük.Müh. Orhan O. AŞKIN (Laboratuar-Yağ Analizi)

Gıda Yük.Müh. Işın AYDIN (Laboratuar-Yağ Analizi) Başlama-Bitiş Tarihleri : 2014-2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi : 2014 : 16.500 TL 2017 : 26.500 TL

2015 : 19.500 TL 2018 : 33.500 TL 2016 : 25.000 TL

Proje Özeti: Yağ bitkileri üretimimiz ve kişi başına yıllık yağ tüketimimiz göz önüne alındığında, üretilen miktarın nüfusumuza yeterli olmadığı açık olarak görülebilir. Beslenme açısından önemli bir yere sahip olan bitkisel yağlardaki ortaya çıkan eksiklik, yurt dışı kaynaklardan ithalat yolu ile karşılanmaktadır. Ayrıca, hayvancılık sektörünün olmazsa olmazı olan soya, yem rasyonlarında mutlaka bulunması gereken bir girdi olarak yurt dışından ithal edilmektedir. Bu amaçla, yüksek miktardaki döviz ülkeden çıkmaktadır. Her yıl, karşılığı 2.000.000-2.500.000 ton tane olan soya ve soya türevleri (yağ, küspe vs.) ithal edilmektedir. Buna karşılık, Ülke olarak soya üretimimiz yıllık 100.000 ton’a ancak son bir-iki yılda ulaşabilmiştir. Tüm yağlı tohumlara ve türevlerine ödediğimiz döviz miktarı son olarak 3.000.000.000 (üç milyar) doları aşmıştır. Bitkisel yağ ihtiyacımızı ve hayvancılık sektörü için mutlak gerekli soya ve soya türevlerini eğer kendi kaynaklarımızdan karşılayamazsak, artan nüfusumuzla beraber bu ihtiyacımız da artacak ve açığın kapatılması için, yurt dışına daha fazla döviz ödemek zorunda kalacağız. Bu eksikliğin, ithalata gitmeden veya en aza indirilerek ülkemiz kaynaklarından karşılanması mümkündür. Ülkemizdeki tarımsal potansiyel buna yeterlidir. Bu amaçla ülkemizdeki soya üretimi arttırılmak zorundadır. Bu nedenle, tane verimi, yağ ve protein oranları yüksek, geniş adaptasyon yeteneğine sahip yeni soya çeşitlerinin geliştirilmesi ve bunların üretime kazandırılması gerekir. Bu proje bir ıslah projesi olup, 5’er yıllık dönemler halinde yürütülmektedir. Daha önce, 2003-2007 ve 2009-2013 yılları arasında birinci ve ikinci 5 yıllık dönem çalışmaları yürütülen projenin üçüncü 5 yıllık dönem çalışmaları 2014-2018 yılları arasında yürütülecektir. Bu proje ile, soya bitkisinde yeni çeşitler, ıslah yolu ile geliştirilecektir. Bu çeşitler ile ülkemizdeki soya ekim alanlarının genişletilmesi ve böylece bitkisel yağ açığımızın ve hayvancılık sektörümüzün ihtiyacı olan soya ve soya türevlerinin ithalatının bir miktar da olsa azaltılmasına katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Projenin ikinci 5 yıllık (2009-2013) döneminde elde edilecek F materyalleri (açılan populasyonlar) ve Dünya’nın değişik bölgelerine ait toplanmış ve temin edilmiş yaklaşık 200 materyal, projenin çalışma kaynağını oluşturacaktır. Yapılacak olan, çiçeklenme gün sayısı, olgunlaşma gün sayısı, bitki boyu, bitkide bakla sayısı, ilk bakla yüksekliği, tane verimi, 1000 TA, yağ oranı, protein oranı ve hastalıklara dayanıklılık gibi bazı gözlemler sonucunda bölgemiz ve ülkemiz açısından uygun görülecek materyaller ebeveyn olarak kullanılarak melezleme çalışmalarına, projenin ilk ve ikinci 5 yıllık dönemlerinde olduğu gibi devam edilecektir. Daha önceki dönem çalışmalarında olduğu gibi, melezleme sonrası elde edilecek F materyallerinde, pedigri metodu kullanılacaktır. Durulma gösteren yeni hatlar, mevcut çeşitlerle kıyaslamalı olarak denemeye alınacak ve ıslah amaçları açısından üstün görülenler tescil edilmek üzere ilgili kuruluşa teklif edilecektir. Anahtar Kelimeler : Marmara , Soya, ıslah, verim, yağ, protein

37

Ara Sonuç Proje No: TAGEM/09/05/01/001-5 Proje Başlığı: Ege Bölgesi Soya Islah Çalışmaları Proje İngilizce Başlığı:

Soybean Breeding Studies in Aegean Region

Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar:

TAGEM

Proje Yürütücüsü: Dr. Eylem TUĞAY KARAGÜL Yardımcı Araştırıcılar:

Uzm. Nüket AY Uzm. Sabiha VURAL

Başlama-Bitiş Tarihleri: Projenin Toplam Bütçesi:

36 190 TL

Proje Özeti: Projenin amacı Ege Bölgesi koşullarına uygun verimli, kaliteli ve erkenci soya çeşitlerini geliştirmektir. Bu amaçla, melezleme programı yürütülmüştür. Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ne ait farklı kademelerdeki açılan materyalden Ege Bölgesi’ne uygun tek bitki seçimleri yapılmıştır. Tohum miktarına göre gözlem bahçeleri, verim denemeleri ve bölge verim denemeleri kurulmuştur. Denemelerde yer alan hatların kalite özellikleri incelenmiştir. Denemelerden tane verimi, yüz tane ağırlığı ve kalite yönünden değerlendirilerek seçilen hatlar Menemen’de ve Beydere’de bölge verim denemesine alınmıştır. Denemelerde (SVD-1) ETA 9 hattı 2008 yılında dekara 368 kg (ana ürün) ve 296 kg (ikinci ürün) tane verimi ile en yüksek verimi getirmiştir. Bu hattın protein oranı ikinci ürün koşullarında %42’dir, ETA3 hattı ise %44 ile en yüksek protein oranına sahiptir. Genotiplerin yağ oranları %16-19 arasında değişmiştir. Linoleik yağ asidi yönünden en yüksek değer ETA7 (%56), oleik yağ asidi yönünden de ETA2 (%29,5) hattına aittir. Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ne ait hatlar ile ana ürün koşullarında kurulan bir denemede (SVD-2) de ETA4012 (Cinsoy) dekara 350 kg ile en yüksek tane verimine sahip olmuştur. İki hat (ÇTAE581 ve ÇTAE633) dekara 280 kg tane verimi ile Umut2002 (332 kg/da) çeşidinden sonra yüksek verim getirmişlerdir. 2009 yılında ETA3 hattı (SVD-1) dekara 387 kg tane verimi ile en yüksek verimi vermiştir. Bu hat linoleik yağ asidi yönünden en yüksek değere sahip olmuştur (%54), ETA6 ve ETA8 hatları ile de en yüksek protein oranı değerini paylaşmıştır (%36). İkinci verim denemesinde (SVD-2) HA2007 en yüksek verimi (287 kg/da) getirirken ÇTAE825 hattı dekara 225 kg verim ile ikinci sırada yer almıştır. En yüksek protein oranına sahip hat ÇTAE633(%35) olmuştur. Bu iki verim denemesinden seçilen 8 hat ve 4 standart çeşit ile 2010 yılında Menemen’de ve Beydere’de bölge verim denemesi kurulmuştur. ÇTAE633 hattı Menemen’de 2. ürün koşullarında en yüksek verimi vermiştir (227 kg/da). Bu hattın yüz tane ağırlığı değeri de 23 g ile en yüksektir. Beydere’de de ÇTAE581 hattı dekara 164 kg verim ile en yüksek değere sahip olmuştur. Düşük tane verimleri büyük ölçüde 2010 yılının Temmuz ve Ağustos aylarındaki yüksek sıcaklıklarından kaynaklanmıştır. Genotiplerin protein oranları Menemen’de %36-39; Beydere’de %30-35 arasında değişmiştir. Verim denemesi olarak kurulan bir denemede de bir hat (çu04-122) 246 kg/da verim getirmiştir. Menemen’de 2011 yılında ana ürün (191 kg/da) ve ikinci ürün (266 kg/da) koşullarında en yüksek verim ETA 4 hattına ait olmuştur. Beydere’de ise bu hat dekara 267 kg verim ile yüksek bir değer vermiştir. İki yıl süreyle Menemen’de ve Beydere’de yürütülen bu denemeden seçilecek bir hat tescil denemelerine alınacaktır. İkinci ürün koşullarında kurulan verim denemelerinde de çu04-67 hattı dekara 349 kg tane verimi ile, çu04-01 hattı da dekara 355 kg tane verimi ile en yüksek değere sahip olmuşlardır. İkinci ürün koşullarında yürütülen bölge verim denemeleri 2012 yılında Menemen’de ve Diyarbakır’da kurulmuştur. On iki hat ve 4 çeşit (Umut2002, Cinsoy, Ataem7, Arısoy) ile Menemen’de yürütülen denemede en yüksek tane verimi dekara 474 kg ile ETA10 hattına ait olmuştur. Bu hat ile aynı grupta yer alan ETA12 hattı da 457 kg/da tane verimi ile yüksek değere sahiptir. Standartların üzerindeki 7 hattın verimi dekara 349 ile 474 kg arasında değişmiştir. Bu hatların yüz tane ağırlıkları 20-24 g arasında değişmiştir. Yüz tane ağırlığı yönünden en yüksek değer ise 27 g ile ETA2 hattına aittir. Sekiz hat ve 4 çeşit (Umut2002, Cinsoy, Ataem7, Arısoy) ile yürütülen denemede ise en yüksek verim dekara 308 kg ile Umut2002 çeşidine aittir. Denemede tane verimleri 156-308 kg/da arasında değişmiştir. En yüksek verime sahip hat 293 kg/da ile ETA20 hattına ait olmuştur. Bu hattı izleyen ETA14 hattı (274 kg/da) 26,6 g yüz tane ağırlığı ile en yüksek değere sahiptir. Anahtar Kelimeler: Soya, Glycine max. L., tane verimi, verim öğeleri, kalite

38

Yeni Teklif Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır. Proje Başlığı: Ege Bölgesi Soya Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş:

TAGEM

Proje Yürütücüsü: Dr. Eylem TUĞAY KARAGÜL Yardımcı Araştırıcılar:

Uzm. Halil ÖZTARHAN Dr. Ceylan BÜYÜKKİLECİ

Başlama-Bitiş Tarihleri: 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi:

2014 : 12 500 TL 2015: 14 500 TL 2016: 16 000 TL 2017: 17 500 TL 2018: 18 500 TL

Proje Özeti: Projenin amacı verimli ve nitelikli, ikinci ürün koşulları için de erkenci soya çeşitlerini geliştirmektir. Türkiye’nin yağ açığının azaltılmasında ayçiçeği ve zeytinyağından sonra soya yağı önemli bir seçenektir. Soya yağının temel yağ asitlerini linoleik asit, linolenik asit, oleik asit, palmitik asit ve stearik asit oluşturmaktadır. Soya yağının yemeklik niteliğini kazanması uygun yağ asidi bileşimini içermesine bağlıdır. Bu da yüksek linoleik asit, düşük linolenik asit ve yüksek oleik asit içeriği ile sağlanır. Soyanın yemeklik kullanımı için çoğunlukla altın renkli veya açık hilum rengine sahip tane istenir. Diğer yandan soyanın % 35-40 oranında protein içeriği, soyayı hem insan hem de hayvan beslenmesinde protein kaynağı olarak vazgeçilmez bir konuma getirmektedir. Soya proteininin aminoasit kalitesinin arttırılması için de methionin düzeyinin arttırılması gereklidir. Soya ıslahında temel amaçlar arttırılmış protein konsantrasyonu, yeterli aminoasit dengesi ve uygun yağ asidi kompozisyonudur. Sonuç olarak projenin amacı yüksek yemeklik yağ kalitesine, yüksek protein oranına ve methionin içeriğine sahip verimli soya çeşitleri geliştirmek ve bitkisel üretimi arttırmaya destek olmaktır. Araştırmanın materyalini verim denemelerinde öne çıkan hatlar ve çeşitlerle, melezleme ile elde edilen farklı kademelerdeki açılan materyal oluşturacaktır. Tek bitki seçimleri yapılacak, tohum miktarına göre gözlem bahçeleri ve tekerrürlü verim denemeleri kurulacaktır. Öne çıkan hatlar farklı yerlerde bölge verim denemelerine alınacaktır. Seçimde verim ve verim öğeleri ile kaliteyi belirleyen protein ve yağ oranları ile yağ asidi ve aminoasit içerikleri esas alıncaktır. Yağ asitlerinde yüksek linoleik, düşük linolenik asit içeriği; aminoasitlerde yüksek methionin oranı göz önünde tutulacaktır. Kalite analizleri GC (gaz karmatografisi) ve HPLC (high performance liquid chramatografy) yöntemi ile yapılacaktır. Protein analizleri Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde, yağ asitleri ve aminoasitler İzmir Gıda Kontrol Laboratuvarında, yağ analizleri Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde yapılacaktır. Anahtar Kelimeler: Soya, Glycine max L. , verim, verim öğeleri, protein oranı, aminoasit içeriği, yağ oranı, yağ asitleri içeriği.

39

Ara Sonuç Proje No Proje Başlığı Batı Akdeniz Soya Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Mehmet KOCATÜRK Yardımcı Araştırmacılar Abdullah KADİROĞLU Başlama-Bitiş Tarihleri 2009-2013 Projenin Toplam Bütçesi (TL) 27.600

(2009:5.000 2010:5.470 2011:5.890 2012:5.410 2013:5.830)

Proje Özeti: İkinci ürüne uygun olan bölgemizde ikinci ürün ve/veya ana ürün olarak yetiştirilebilen üstün verimli, erkenci, kaliteli ve hastalık-zararlılara dayanıklı soya (Gylcine max) çeşitleri geliştirmek ve bu çeşitlere ait agronomik özellikleri belirlemektir. Ayrıca, çiftçi şartlarında demostrasyon ekimleri yaparak üreticilere ıslah edilen soya çeşitlerini yerinde göstermek ve soya ekilişini arttırmaktır. 2009 yılında, tesadüf blokları deneme desenine göre, ana ürün ve ikinci ürün çeşit verim denemeleri ve çeşit tescil denemeleri kurulmuştur. 2 kombinasyonda melezleme çalışmalarına devam edilmiştir. F1, F3, F5, F6 materyallerinde seleksiyon çalışmaları yürütülmüş olup tescilli ATAEM-7 ve Mitchell çeşidinin elit ve orijinal tohumluk üretimleri yapılmıştır. Ana ürün çeşit verim denemelerinde BATEM-201, BATEM-213, BATEM-203, BATEM-208, BATEM-204 çeşit adayları; ikinci ürün çeşit verim denemelerinde ise BATEM-203, BATEM-204, ATA-140 çeşit adayları dikkati çekmiştir. F1’de melez tek bitkilerin hasadı yapılmıştır. Elde edilen baklalar zarflara konularak muhafaza altına alınmıştır. Tescilli ATAEM-7 ve Mitchell çeşitlerinin tohumluk üretimleri yapılmıştır. 2010 yılında, tesadüf blokları deneme desenine göre ana ürün ve ikinci ürün çeşit verim denemeleri ve çeşit tescil denemeleri kurulmuştur. Ana ürün çeşit verim denemelerinde, BATEM-201, BATEM-209, BATEM-210, BATEM-214, BATEM-216, ATA-140 çeşit adayları; ikinci ürün çeşit verim denemelerinde ise BATEM-201, BATEM-203, BATEM-207, BATEM-214, BATEM-218, BATEM-225 çeşit adayları dikkati çekmiştir. 2 kombinasyonda melezleme çalışmalarına devam edilmiştir. F2, F4, F6 materyallerinde seleksiyon çalışmaları yürütülmüştür. F7 kademesinde ise yeni hatların parsel hasatları yapılmıştır. Batem-Erensoy çeşidi tescil ettirilmiştir. Tescilli ATAEM-7, Batem-Erensoy ve Mitchell çeşitlerinin tohumluk üretimleri yapılmıştır. 2011 yılında, tesadüf blokları deneme desenine göre ana ürün ve ikinci ürün çeşit verim denemeleri ve çeşit tescil denemeleri kurulmuştur. Ana ürün çeşit verim denemesinde, çeşitlerin verimleri 271-382 kg/da arasında değişmiştir. ATA-140, BATEM-213, ATA-137, BATEM-201 ve BATEM-210 çeşit adayları dikkati çekmiştir. Seleksiyon çalışmaları yürütülmüş olup önceki yılların melezleme çalışmalarından elde edilen açılan materyaller değerlendirilmiştir. Tescilli ATAEM-7, Batem-Erensoy ve Mitchell çeşitlerinin tohumluk üretimleri yapılmıştır. 2012 yılında tesadüf blokları deneme desenine göre, ana ürün ve ikinci ürün çeşit verim denemeleri ve çeşit tescil denemeleri kurulmuştur. Ana ürün çeşit verim denemesinde, çeşitlerin verimleri 220-417 kg/da arasında değişmiştir., ATA-137, BATEM-204, BATEM-223, BATEM-306 ve BATEM-307 çeşit adayları dikkati çekmiştir. Seleksiyon çalışmaları yürütülmüş olup önceki yılların melezleme çalışmalarından elde edilen açılan materyaller değerlendirilmiştir. Elde edilen baklalar zarflara konularak muhafaza altına alınmıştır. Tescilli ATAEM-7, Batem-Erensoy ve Mitchell çeşitlerinin tohumluk üretimleri yapılmıştır.

40

Yeni Teklif Proje No Proje Başlığı Batı Akdeniz Soya Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Mehmet KOCATÜRK Yardımcı Araştırmacılar Abdullah KADİROĞLU, Metin Durmuş ÇETİN Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014 – 31/12/2018 (Sürekli) Projenin Toplam Bütçesi (TL) Projenin Özeti: Ülkemizin artan soya (Glycine max L.) tüketimini karşılamak, ekolojik dengeyi korumak, bitki ürün çeşitliliği sunmak ve üreticilerin maddi kayıplarını azaltmak için soya ekiliş alanlarının arttırılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkemizin yıllık 1.5 milyon tona yaklaşan eşdeğer soya tohum tüketiminin büyük bir kısmını karşılayabilecek durumda olması, gelecek için umut verici olmasına rağmen, üreticilerin ekonomik ve teknik yönden desteklenmesi ve soya yetiştiriciliği yapılan bölgelere uygun yeni soya çeşitlerinin geliştirilmesi için ülkesel soya ıslah projelerinin yürütülmesi kaçınılmaz olmaktadır. Batı Akdeniz bölgesi için hazırlanan soya ıslah projesi ile; Akdeniz bölgesine uygun, ana/ikinci ürün olarak yetişebilen, üstün verimli, hastalıklara dayanımı iyi olan ve biyoteknolojik yolla elde edilen soya çeşitlerine alternatif olabilecek çeşitlerin geliştirilmesi yanında elde edilen çeşitlerin muhafazası ve sertifikalı tohumluk üretimi amaçlanmaktadır. Antalya’da Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünde yapılacak olan bu çalışmada yurtiçi/yurtdışı kaynaklı soya hat/çeşitler ile melezlemeler yapılacak ve F2’ den itibaren açılan generasyonlarda Pedigri ya da Tek Tohum Soyu metotlarına göre bitki seçimleri yapılacaktır. Ayrıca, önceki yılların ıslah programlarından gelen değişik kademelerdeki hatlar da değerlendirmeye alınacaktır. Üstün özelliklere sahip olan ileri kademe hatlar değişik bölgelerde denendikten sonra, uygun olanlar tescile sunulacaktır.

41

Ara Sonuç PROJE BAŞLIĞI Ülkesel soya entegre ürün yönetimi araştırmaları

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Şanlıurfa yöresi soya ıslah çalışmaları PROJE NUMARASI TAGEM/TA/09/05/01/001-4

PROJE LİDERİ Dr. Hüseyin ARSLAN YARDIMCI ARAŞTIRMACILAR

Halil HATİPOĞLU Dr. Mehmet KARAKUŞ

PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ KURULUŞ

GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - Ş.URFA

RAPORUN İLGİLİ OLDUĞU DÖNEM

2009-2012

Proje Özeti:

2009 yılında yeni teklif olarak sunulan Ülkesel soya entegre ürün yönetimi araştırmaları Güneydoğu Anadolu Bölgesi Şanlıurfa yöresi soya ıslah çalışmaları isimli projemizde 2009 yılında 2 adet ana ürün denemesi (19 hat ve 4 standart çeşit / 11 hat 4 standart çeşit) ve 1 adet ikinci ürün denemesinde 11 hat ve 4 standart çeşit kullanılarak yürütülmüştür. Ana ürün denemelerinde ekim 05-06/05/2009 tarihlerinde, hasat ise 01-06/10/2009 tarihlerinde yapılmıştır. İkinci ürün denemesinde ekim 19/06/2009 tarihinde yapılmış olup, hasatlar 20-27/10/2009 tarihlerinde yapılmıştır. 2010 yılında 2 adet ana ürün denemesi (18 hat ve 2 standart çeşit / 8 hat ve 2 standart çeşit) ve 2 adet ikinci ürün denemesinde 18 hat ve 2 standart çeşit kullanılarak yürütülmüştür. Ana ürün denemelerinde ekim 11/05/2009 tarihinde yapılmış olup, hasatlar ise 22/09/2010 - 05/10/2010 tarihlerinde yapılmıştır. İkinci ürün denemelerinde ekim 22-25/06/2010 tarihinde yapılmış olup, hasatlar 08-20/10/2010-08/11/2010 tarihlerinde yapılmıştır. 2011 yılında 2 adet ana ürün denemelerinde 14 hat ve 2 standart çeşit ve 2 adet ikinci ürün denemesinde 14 hat ve 2 standart çeşit kullanılarak yürütülmüştür. Ana ürün denemelerinde ekim 05-06/05/2011 tarihlerinde yapılmış olup, hasatlar ise 05-14/10/2011 tarihlerinde yapılmıştır. İkinci ürün denemelerinde ekim 23-24/06/2011 tarihlerinde yapılmış olup, hasatlar 17-28/10/2011 tarihlerinde yapılmıştır. 2012 yılında 2 adet ana ürün denemelerinde 9 hat ve 2 standart çeşit ve 2 adet ikinci ürün denemesinde 9 hat ve 2 standart çeşit kullanılarak yürütülmüştür. Ana ürün denemelerinde ekim 08/05/2012 tarihinde yapılmış olup, hasatlar ise 01-11/10/2012 tarihlerinde yapılmıştır. İkinci ürün denemelerinde ekim 26-27/06/2012 tarihlerinde yapılmış olup, hasatlar 18-19/10/2012 tarihlerinde yapılmıştır.

2009-2012 yılları arasında yürütülen tüm denemeler; parsel boyu 6 m her parselde 4 sıra, sıra arası 70 cm sıra üzeri ana ürün denemelerinde 5 cm, ikinci ürün denemelerinde ise 3 cm olarak tesadüf blokları deneme deseninde kuruldu. Bu denemelerde ihtiyaç duyuldukça sulama, çapalama vb. gibi bakım işleri yapıldı. Denemede bitki boyu, bitkide bakla sayısı, yatma, tane dökme, verim ve 1000 tane ağırlığı gibi bitkisel özelliklere ait gözlemler alınmıştır.

42

Yeni Teklif Proje No:

Proje Başlığı

Ülkesel Soya Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları Güneydoğu Anadolu Bölgesi Şanlıurfa Yöresi Soya Islah Çalışmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet KARAKUŞ Yardımcı Araştırmacılar Halil HATİPOĞLU

Dr. Hüseyin ARSLAN Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014

31.12.2018 Talep Edilen Bütçe 75.000-TL

Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) Yüksek sıcaklık ana ürün ve ikinci ürün soya tarımında çiçek dökülmelerine, döllenmeye ve dolayısıyla tohum verimine olumsuz olarak etki etmektedir. Bu projedeki amaç, soya bitkisinde yüksek sıcaklığa, yatma ve kapsül çatlamalarına dayanıklı ilk bakla yüksekliği iyi, verimi yüksek yeni çeşitler ıslah yolu ile geliştirmektir. Tarla denemeleri enstitü araştırma istasyonunda 2014 ile 2018 üretim yıllarında kurulacaktır. Projede; 2009-2013 yıllarında yürütülen ıslah projesindeki ileri çıkmış ümitvar hat ile Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Ege Tarımsal Araştırma Enstitüleri tarafından yapılmış melezlemelerden yarı yol(f3,f5 vb) kademesinden materyal temin edilecektir. Güneydoğu Anadolu Projesinin tam olarak faaliyete girmesi ile birlikte proje içerisinde yer alan illerde yağ bitkileri üretimi artacaktır. Bu amaçla üretime alınabilecek bitkilerden bir tanesi de soya dır. Bu çalışma ile öncelikle bölgeye uygun çeşidin geliştirilmesi, soya ekim alanlarının istenilen düzeye çıkartılması, ileriki yıllarda da ülkemizin diğer bölgelerindeki soya ekim alanlarının arttırılması ve böylece bitkisel yağ açığımızın azaltılmasına bir miktar katkıda bulunacaktır. Ayrıca bölgemizde yağlı tohumlu bitkilerin ürün artışı olması durumunda yağlı tohum sanayisinin gelişmesi amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Soya, Yüksek Sıcaklık, Çeşit, Verim Abstract High temperatures affect flower abortion and fertilization causing decreasen in yield of soybean planted as main or second crop. Aims of projects, are to improve new cultivars that have high yield, good first pod height, tolerance the capsul shattering, lodging, and high temperature on soybean plant. Field experiments will be carried during the 2014/2018 growing seasons at research station. The project, carried out in 2009-2013 came forward promising line breeding project and Blacksea Agricultural Research Institute. We will also include the plant population derived from our previous single plant selection experiment. When the GAP project is completed, the oil production within the project area will increase. With this project, new soybean cultivars will be developed through breeding and soybean growing areas both in the region and in Turkey will be extented. Afterall, the deficiency in vegetable oil will be diminished. Success with this project may lead an increase in planting and production of oil crops, helping to improve the oil industry in GAP region. Key Words: Soybean, High Temperature, Cultivars, Yield,

43

Ara Sonuç Proje No: TAGEM/TA/09/05/01/001-6 Proje Başlığı: Orta Anadolu Bölgesi Soya Islah Projesi Proje Yürütücü Kuruluş: Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü İş Birliği Yapılan Kuruluşlar: Karadeniz Tar. Arş.Enst., Batı Akdeniz Tar. Arş.Enst Proje Lideri: Gönül GÜMÜŞÇÜ Yardımcı Araştırmacılar: : Dr. Hasan KOÇ, Rıza ÜLKER, Ramazan KELEŞ, Dr. Aysun AKÇACIK Başlama-Bitiş Tarihleri:2009-2013 Projenin Toplam Bütçesi:41.000 TL

2004 yılından beri Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünden F4 kademesinde temin edilen materyalle bugüne kadar ön çalışma mahiyetinde yürütülen çalışmada; yapılan seleksiyonlar sonucu 16 hat geliştirilmiş, bunlardan 2 hat (BDS 21 ve BDS 27) seçilmiştir. Proje süresince bunlarla ilgili ön verim, verim ve bölge verim denemeleri kuruldu. Tescil denemeleri sonucunda 2012 yılında 1 tanesi( BDS 27) Çetinbey adı ile tescil edildi. Ayrıca proje süresince gönderilen tescil deneme setleri kurulup ilgili kuruluşa sonuçlar gönderildi.

Seçilen diğer hat 2008 den beri çeşitli lokasyonlarda ve Konya koşullarında denenmiştir.2012 yılında en son yapılan bölge verim denemesi ile aday çeşit (BDS 21) hakkında biraz daha çalışma yapılması gerektiği kanısına varılmıştır. Bunun açıklaması tablo 5 ile aşağıda açıklanmıştır. Projenin 2. Dilimine 2009 yılında başlanmıştır. 2005 yılından beri Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünden F4 kademesinde temin edilen materyalle bugüne kadar çalışmalar yürütülmüştür. 2009 yılında Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünden temin edilen 8 populasyon az sulama (kısıtlı sulama) ve normal sulama koşullarında yetiştirilmiş olup, seleksiyon yapılırken yatma, bakla sayısı ve olum müddeti göz önünde bulundurulmuştur. Kısıtlı sulamada normal sulamanın %70’i kadar su verilmiştir. Temin edilen 8 populasyonda populasyon seleksiyonu ve tek bitki seleksiyonu yapılmıştır.

Ümitvar görülmeyen populasyonlar elimine edilmiştir. Kısıtlı sulama şartlarında normal sulamaya nazaran genotiplerin ayrımını sağlayacak daha geniş bir morfolojik varyasyon ortaya çıkmıştır . 2009 yılında 165 hat seçilmiştir.

2010 yılında augmented deneme deseninde F6 kademesinde tek bitki sırası olacak şekilde ekimi yapılmış. Bu tek bitki sıralarından seleksiyon yapılırken yatma ve bakla sayısı ve olum müddeti tane iriliği hillum rengi ve standart çeşitlerle mukayesesi göz önünde bulundurulmuştur. 2010 yılında seçilmiş 75 hat 2011 yılında augmented deneme deseninde F6 kademesinde tek bitki sırası olacak şekilde ekimi yapılmıştır.

2011 yılında seçilmiş 45 hat 2012 yılında Tesadüf blokları deneme deseninde deneme deseninde 2 sıra 2 tekrarlı olarak ekimi yapılmıştır. Ayrıca F7 kademesinde tek bitki sırası olacak şekilde ekimi yapılmıştır. Ve 2012 yılında 27 hat seçilmiştir. Bu tek bitki sıralarından seleksiyon yapılırken istatistik analiz ile birlikte yatma, bakla sayısı, olum müddeti, tane iriliği, hillum rengi, protein oranı, yağ oranı ve standart çeşitlerle mukayesesi göz önünde bulundurulmuştur. 2012 yılında seleksiyon yapılan genotipler tablo 4’de verilmiştir. 2012 yılında seçilen bu 27 hat F8 kademesinde 4 sıra 2-3 tekrar olacak şekilde ekimi yapılacak ve farklılık yeknesaklık ve durulmuşluğunu sağlamak amacıyla tek bitki sıraları olarak ekimi yapılacaktır. Bu seçilen hatların verimleri 364,8 kg/da ile 125,3 kg/da arasında yer almaktadır. Hatların protein oranı % 27,1-%37,1 arasında yağ oranı % 13,3-%19,3 arasında yer almaktadır. Yapılan denemelerde Zn ve Fe uygulaması yapılmamıştır. Böylece hatların Zn ve Fe toleransı da gözlemlenmektedir.

2012 yılında Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünden gönderilen 7 kombinasyon melezinde popülasyon seleksiyonu ve tek bitki seleksiyonu yapılmıştır. 2 populasyon elimine edildi. Kalan 5 populasyondan 80 adet tek bitki seçildi.

44

Yeni Teklif Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Soya Islah Projesi (Soybean Breeding

Project for Central Anatolian Region) Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü,

Konya Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Gönül GÜMÜŞÇÜ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Hasan KOÇ, Rıza ÜLKER, Dr. Oğuz Gündüz, Hatice

Ermiş, Kalite ve Tek.Birimi Elemanı(Berat DEMİR), Hastalık ve Zar. Birimi Elemanı(Murat Nadi TAŞ)

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi 180.000

2014: 28.100 TL 2015: 31.200 TL 2016: 34.700 TL 2017: 40.850 TL 2018: 45.150 TL

Proje Özeti: Gerekçe: Ülkemizin yemeklik yağ açığının kapatılabilmesi için yıllardır çalışmalar yürütülmüştür. Bu çalışmalarda yer yer başarı sağlanmış olsa da ülkemizin yemeklik yağ elde edilmesine yönelik tohum üretimi halen ihtiyacın çok gerisindedir. İç Anadolu bölgesi, kışların soğuk geçmesi yanında yağış ve topraktaki organik madde azlığı gibi özellikleri ile tanınmaktadır. Bölgeye geniş ölçüde kuru tarım sistemi hakim olmakla birlikte önemli derecede sulanan alanlar da mevcuttur. Amaç : Planlanan bu proje ile yağlı tohum üretiminde ilk sıralarda yer alan, Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz bölgelerinin yanı sıra Orta Anadolu Bölgesinin sulanan alanlarında soya fasulyesi alternatif ürün olabilecek bir bitkidir. İç Anadolu bölgesinde soya ile ilgili araştırmalar yok denecek seviyededir. Orta Anadolu şartlarına mukavim, verimi ve yağ oranı yüksek, kuraklık ve diğer stres faktörleri ile hastalık ve zararlılara toleranslı soya fasulyesi hat ve çeşitlerinin geliştirilmesi bir ihtiyaçtır. Materyal Metot: Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsünde soya ile ilgili çalışmalara 2005 yılında Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nden temin edilen materyaller ile soya için ön çalışmalar yürütülmüştür. Enstitümüzde yapılan demonstrasyon çalışmalarında soya fasulyesinde 350–400 kg/da verim seviyesi yakalanmıştır. Bu proje sonucunda ümitvar görülen 12 hattan bir çeşit için tescil başvurusu yapılmış ve 2012 yılında BDS 27 numaralı hat ÇETİNBEY adı ile tescil edilmiştir. 2012-2013 yılı itibarıyla ümitvar görülen 20 hat seçilmiştir. Gelecek dönem çalışmalarda bu hatların ön verim denemeleri yapılacak ve tescil dahil diğer denemeler bunu takip edecektir. Ayrıca Islah çalışmaları kapsamında Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından gönderilecek F3- F4 kademesindeki kombinasyon melezlerinde tek bitki ve popülasyon seleksiyonu yapılarak materyal temin edilecek ve seleksiyon çalışmaları ile amaca uygun çeşitlerin geliştirilmesi sağlanacaktır. Eldeki çeşitli kademelerdeki materyalle kademe ilerletme çalışmaları devam edecektir. Beklenen yarar ve Katkı: Ülkemizde soya bitkisinde en önemli problemlerden birisi bölge ekolojilerine uygun yüksek verimli çeşitlerin eksikliğidir. Özellikle İç Anadolu ve diğer bölge ekolojilerine uygun erkenci çeşitlerin geliştirilmesi sağlanmaya çalışılmaktadır. Bölgeye uygun erkenci çeşitlerin geliştirilmesi ile soya ekiliş alanlarının ve üretiminin arttırılması sağlanacaktır. Böylece ülkemizde ve bölgemizde yağ açığının kapatılması, toprakların organik maddece zenginleştirilmesi, iyileştirilmesi ve hayvancılıkta kullanılacak kesif yem ihtiyacının karşılanması ve münavebe sistemine soyanın katılması sağlanacaktır. Düşük yağ kapasiteli çalışan yağ fabrikalarına da hammadde temin edilecektir. Tescil edilen ÇETİNBEY çeşidimiz ile İç Anadolu bölgesi çiftçisine soya tanıtılarak, ekimi yaygınlaştırılmış olacaktır. Ayrıca yörede vejetasyon süresinin uzun olmaması ve Zn noksanlığının bulunması nedeniyle elde edilecek çeşitler ve tescil dilen çeşidimiz 2. ürün ekimi yapılan bölgeler için de uygun olacaktır. Yapılan tabii seleksiyon etkisiyle bu programdan çıkan çeşitler topraktaki çinko yetersizliğine dayanıklı olacaktır.

45

Ara Sonuç Proje No TAGEM/TA/09/05/01/001-3 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Soya Islah Çalışmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Şerif KAHRAMAN Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Davut KARAASLAN

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/ 01/ 2009 - 31/ 12 / 2013 Projenin Toplam Bütçesi

2009 - 5.000TL 2010 – 6.500TL 2011-8.000 2012 – 10.500 TL 2013 – 15.000TL

Proje Özeti: Tohumlarında % 36-40 protein, % 18-24 yağ, % 26 karbonhidrat ve % 8 madensel maddeler içeren soya fasulyesi insan ve hayvan beslenmesinde önemli bir yere sahip olup, sanayide geniş alanlarda kullanılması, hayvan beslenmesinde çok önemli bir yer tutması, gıda maddesi olarak kullanılması ve ülke tarımına yapabileceği katkılarda göz önüne alındığında tarla tarımı ekim nöbeti sistemi içerisinde yer alması gereken vazgeçilmez bir bitki olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye'de birinci ve ikinci ürün olarak geniş ekim alanı potansiyeli mevcuttur. Bu alanlar uygun soya çeşitleri ile değerlendirildiğinde bitkisel yağ açığımızın kapanmasına ilave olarak, kaliteli kesif yem üretimimizin artmasına da katkısı olacaktır. Kuzey ve güney dilimleri olmak üzere iki ayrı bölümden oluşan soya ıslah çalışmaları kapsamında Güney diliminde yürüteceğimiz bu proje kapsamında Koordinatör enstitü ve diğer Tarımsal Araştırma Enstitülerinin ortak melezleme proğramları ile elde edecekleri ileri hatların, çeşitli verim ve kalite unsurları bakımından test edilmek üzere verim denemelerine alınması ve tescil ettirilerek bölgedeki üreticilerimizin hizmetine sunulması amacıyla yürütülmekredir. 2009-2012 yılları arasında 4 yıl boyunca ana ve 2. üründe diğer Araştırma Enstitülerinin ortak melez ve hatlarından ve standart çeşitlerden oluşan setler (74 hat/çeşit), kurumumuzda adaptasyon denemesine alınarak ıslah programı sürdürülmüştür. Projede önerilen değişiklikte proje liderliğine Ziraat Yüksek Mühendisi Uğur SEVİLMİŞ’in getirilmesine ve proje lideri Ziraat Yüksek Mühendisi Şerif KAHRAMAN’ın projede yürütücü olarak görev yapması önerilmektedir.

46

Yeni Teklif Proje No Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Soya Islah Çalışmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Uğur SEVİLMİŞ Yardımcı Araştırmacılar

Zir. Yük. Müh. Şerif KAHRAMAN Doç. Dr. Davut KARAASLAN

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/ 01/ 2009 - 31/ 12 / 2013 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2014 - 8.600TL 2015 – 9.550TL 2016-11.000 2017 – 12.450 TL 2018 – 13.400TL

Proje Özeti: Tohumlarında % 36-40 protein, % 18-24 yağ, % 26 karbonhidrat ve % 8 madensel maddeler içeren soya fasulyesi insan ve hayvan beslenmesinde önemli bir yere sahip olup, sanayide geniş alanlarda kullanılması, hayvan beslenmesinde çok önemli bir yer tutması, gıda maddesi olarak kullanılması ve ülke tarımına yapabileceği katkılarda göz önüne alındığında tarla tarımı ekim nöbeti sistemi içerisinde yer alması gereken vazgeçilmez bir bitki olarak karşımıza çıkmaktadır. Diğer taraftan bakıldığında ülkemizde mevcut olan bitkisel yağ açığının kapatılabilmesi için en önde gelen önemli yağ bitkilerinden olan soya fasulyesinin üretiminin yaygınlaştırılması için gerekli çabaların yeterli seviyede gösterilmemesi sahip olduğumuz potansiyel kaynaklarımızı uygun bir biçimde kullanamadığımızın göstergelerinden birisidir. Ancak bu durumun zaman kaybedilmeden tekrar ele alınması ve sürekli bir çözümün bu konuda da yürürlüğe konulması gereklidir. Dünyada üretim ve tüketim yönünden hakkettiği yeri almasına rağmen, ülkemizde istenilen seviyelere bir türlü gelemeyen soyanın, Türkiye'de birinci ve ikinci ürün olarak geniş ekim alanı potansiyeli mevcuttur. Bu alanlar uygun soya çeşitleri ile değerlendirildiğinde bitkisel yağ açığımızın kapanmasına ilave olarak, kaliteli kesif yem üretimimizin artmasına da katkısı olacaktır. Kuzey ve güney dilimleri olmak üzere iki ayrı bölümden oluşan soya ıslah çalışmaları kapsamında Güney diliminde yürüteceğimiz bu proje kapsamında Koordinatör enstitü ve diğer Tarımsal Araştırma Enstitülerinin ortak melezleme proğramları ile elde edecekleri ileri hatların, çeşitli verim ve kalite unsurları bakımından test edilmek üzere verim denemelerine alınması ve tescil ettirilerek bölgedeki üreticilerimizin hizmetine sunulması amacıyla hazırlanmıştır.

47

2.4. Ülkesel Susam Entegre ürün Yönetimi Araştırma Uygulama ve Eğitim Projesi Araştırmaları

Sonuç Proje No: TAGEM/TA/08/05/01/004

Proje Başlığı

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Susam Islah Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü - ŞANLIURFA


TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Hüseyin ARSLAN Yardımcı Araştırmacılar Halil HATİPOĞLU

Dr. Mehmet KARAKUŞ Başlama- Bitiş Tarihleri 2007

2011 Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) 2007 öncesi kurumumuzda yürütülen susam projesindeki hatlar, bölgeden toplanan ve gen

bankasından tedarik edilen susam genotipler ile tescilli olan susam çeşitlerinden Özberk-82, Muganlı-57,

Gölmarmara ve Baydar-2001 materyal olarak kullanılmıştır. Tarla denemeleri, 2008-2009, 2009-2010 ve 2010-2011 yılları yetiştirme dönemlerinde yürütülmüştür.

Denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Talat Demirören Araştırma İstasyonu ve Gündaş Araştırma İstasyonunda 2 lokasyonda yürütülmüştür.

Deneme yeri, ön bitkinin hasadından sonra, ekime hazır hale getirilmiştir. Denemelerde; parsel boyu 6 m

her parselde 4 sıra, sıra arası 70 cm, sıra üzeri 15 cm olacak şekilde elle ekimler yapıldı. Denemelerde

dekara saf olarak, 4 kg fosfor ve 8 kg azot olacak şekilde ekimden önce gübreleme yapılmıştır. Bu

denemelerde bitkiler 10-15 cm boylandığında seyreltme, ihtiyaç duyuldukça da sulama, çapalama vb.

bakım işleri yapıldı. Denemelerde bitki boyu, bitkide yan dal sayısı, bitkide kapsül sayısı, verim ve 1000

tane ağırlığı gibi bitkisel özelliklere ait gözlemler alınmıştır. Bu proje kapsamında 2010 yılında 1 (ARSLANBEY), 2012 yılında 2 (HATİPOĞLU ve BOYDAK) toplamda 3 susam çeşidi tescil ettirildi.

48

Ara Sonuç Proje No: Proje Başlığı: EGE BÖLGESİ SUSAM ARAŞTIRMALARI


Menemen-İZMİR İşbirliği Yapılan Kuruluş: Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Yağ Analizleri) Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje lideri Dr. A. Şemsettin TAN Proje Yürütücüleri: Dr. A. Şemsettin TAN

Mehmet ALDEMİR ve Ayşegül ALTUNOK Başlama-Bitiş Tarihleri: 2009-2013 Projenin Toplam Bütçesi: 70700 TL Projenin 2013 Yılı Bütçesi: 15000TL Proje Özeti

Susam ıslah programında ticari istekler dikkate alınarak özellikle açık sarı ve sarı susam grubu ıslah çalışmaları yanında, tohum rengi olarak beyaz ve açık sarıdan koyu sarıya değişim gösteren materyal yanında beyaz, açık sarı, sarı, kahverengi, siyah ve koyu renk grubunda; tek - üç kapsüllü, uzun, çok uzun boylu, bol dallı dalsız, sık tüylü ve sık kapsüllü susam materyalinde seleksiyon ve kendileme çalışmalarını kapsayan ıslah çalışmaları sürdürülmüştür.

Yüksek verim potansiyeline sahip ve çok uzun boylu (1.5-2.5 m) dalsız veya 1-2 dallı, çok

sık ve tüylü kapsüllü, koyu tohum rengindeki geççi materyalin başta tohum olmak üzere bazı özelliklerinin geliştirilmesi amacıyla 2006 yılında yapılan resiproklu melezlere (Orhangazi 99 x C47 ve C47 x Orhangazi 99) ait F5 generasyonunda seleksiyon ve kendileme uygulanmıştır. Ayrıca, sık kapsüllü, dalsız, çok uzun boylu, kahverengi tane rengindeki materyal ile bol dallı, beyaz taneli, uzun boylu materyal ile uygulanan melez programında (2003 yılında elde edilen melezler) seleksiyon ve kendileme uygulanmıştır. Islah materyaline ait tohumların temizliği, değerlendirilmesi ve bunlara ait teknolojik analizler devam etmektedir. 2012 yılında 4 adet çeşit/çeşit adayının yer aldığı birinci ürün Çeşit Tescil Denemesi ve 5 adet çeşit/çeşit adayının yer aldığı ikinci ürün Çeşit Tescil Denemesi kurulmuştur. Denemeler, sıra arası mesafesi 70 cm, sıra üzeri 20 cm olacak şekilde, 4 tekerrürlü olarak ekilmiştir. Ayrıca, birinci ürün koşullarında değerlendirilen ÖVD-1’de 18, ÖVD-2’de 10, gözlem bahçesinde ise 2012 yılında seçilen toplam olarak 132 materyal standart çeşitlerle (7 çeşit) yer almıştır.

49

Yeni Teklif Proje No: Proje Başlığı: EGE BÖLGESİ SUSAM ARAŞTIRMALARI



geliştirme, Yağ Analizleri, Ortak verim denemeleri) Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Başlama-Bitiş Tarihleri: 2014-2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL):

2014 2015 2016 2017 2018 39830 21465 24100 26635 27670


Mehmet ALDEMİR Uzm. Ayşegül ALTUNOK

Proje Özeti: İnsan beslenmesinde, bitkisel yağlar enerji kaynağı olarak büyük öneme sahiptir. Susam, yüksek oranda yağ (%50-60) ve zengin proteine (%20-25) sahip tohumu için üretilmektedir. Yağı oldukça stabil, yüksek oranda doymamış yağ asitlerince zengin ve oldukça kalitelidir. Susam tarımının önündeki en büyük engellerden birisi düşük verimdir. Kaliteli ve yüksek verim düzeyine sahip tescilli çeşitlerin bulunmasına rağmen, Türkiye’de genel olarak düşük verimli yerel çeşitler ve populasyonlar kullanıldığı için ekim alanları azalmaktadır. Ortalama verim ise oldukça düşük olup 73,8 kg/da' dır. Üretim alanlarının genişletilmesi yerine birim alanda yüksek verimli çeşitlerin üretilerek, üretimin artırılması önem taşımaktadır. Bu proje ile elde edilecek yararlar: Susam Araştırma Projesinin misyonu geleneksel ıslah metotları uygulanarak yüksek verimli çeşitlerin geliştirilmesi olup, bu amaca ulaşmak ve susam üretimini artırmak amacıyla, bölgenin değişik ekolojilerinde birinci ve ikinci ürün susam tarımına uygun, sulu ve kuru koşullarda yüksek verim potansiyeline sahip çeşitlerin geliştirilerek üretimde yer alması, susam tarımında önemli bir sorun olan hastalıklardan özellikle solgunluğa neden olan hastalık etmenlerine ve diğer stres koşullarına dayanıklı ya da toleranslı yüksek verimli çeşitlerin geliştirilmesi, susam bitkisinin Ege Bölgesi tarımındaki yerinin araştırılması projesinin ana amacını oluşturmaktadır. Araştırmanın odak ve hedefleri;

• Yüksek verimli, farklı tane renklerinde (beyaz, sarı, kahverengi, yeşil, siyah), ana ve ikinci ürün koşulların uygun, yüksek kalitede çeşit ıslahı,

• Islah çalışmalarını yetiştirme tekniği çalışmaları ile desteklemek, • Çiftçi şartlarında, bölge verim denemeleri ile genotip x çevre interaksiyonu dikkate alınarak

farklı çevrelere adapte olabilen yüksek verimli çeşitlerin saptanması, • Susam germplasmının geliştirilmesi ve genetiği, • Bitki Genetik Kaynakları materyalden değerlendirilerek, bu materyalin yüksek verimli çeşit

ıslahında yararlanılması, • Bitki Genetik Kaynakları materyalinin muhafazası, üretim ve yenilemesi ve bunlardan

germplasm olarak yararlanmak, • Genetik çalışmalarla, susam ıslahında önem taşıyan özelliklerin kalıtımını saptamak.

50

Ara Sonuç Proje No TAGEM/TA/00/02/02/01

Proje Başlığı Batı Akdeniz Bölgesi Susam Araştırmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü


Proje Yürütücüsü Şeymus FURAT


Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2009 – 31/12/2012

Proje Özeti:

2009-2012 yılları arasında Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ nde ana ve ikinci ürün

şartlarına uygun erkenci, yüksek verimli, yüksek yağ ve protein oranı olan çeşit geliştirmek ve agronomik

çalışmalarını yapmak amacıyla saf hat seleksiyonu uygulanmıştır.

Araştırmalarda materyal olarak, 1979 yılından itibaren yurt içi yurt dışı kaynaklardan yararlanılarak

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde oluşturulan 121 çeşit gözlem bahçesinden yararlanılmıştır.

Ana ve ikinci ürün çeşit verim denemeleri tesadüf blokları deneme desenine göre kurulmuştur.

Tüm genotiplerde, ilk çiçek tarihi, % 50 çiçeklenme tarihi, ilk kapsül tarihi, ilk kapsül yüksekliği, bitkide

kapsül sayısı, bitkide yan dal sayısı, bitki boyu, kapsülde dane sayısı, bin dane ağırlığı ve verim, tarımsal

özellikler olarak incelenmiştir. Kontrol çeşitlerimizi verim bakımından geçen veya yakın bulunan ümitvar

hatlar tespit edilmiş olup 2 adet hat 2010 yılında tescile gönderilmiştir.

51

Yeni Teklif Proje No TAGEM/TA/00/02/02/01

Proje Başlığı Batı Akdeniz Bölgesi Susam Araştırmaları Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü


Proje Yürütücüsü Şeymus FURAT


Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014 – 01/01/2018

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 29.600 Projenin Özeti: Susamın ekolojik isteklerine uygun durumda bulunan ve Ülkemiz susam üretiminde önemli bir paya sahip olan Batı Akdeniz’de susam ana ve ikinci ürün olarak geniş ekiliş alanlarına sahip olup mevcut ürün patterni içinde vazgeçilmez bir alternatif konumundadır. 30 yıldan daha uzun bir süreden beri Enstitümüzde sürdürülen susam araştırmaları sonunda çiftçi tarafından beğenilen ve aranılan çeşitler elde edilerek tescil ettirilmiştir. Bu çalışmaların ve elde edilen bilgi, tecrübe ve materyal birikimini kaybetmemek ve Bölgemiz ekolojisine uygun yüksek verimli susam çeşitleri geliştirmek, bu amaç için proje süresi boyunca çeşit verim denemeleri kurmak ve proje süresi sonunda tescile aday çeşit sunmak amaçlanmıştır. Buna ilave olarak Enstitümüz tarafından tescil ettirilmiş olan Muganlı-57, Özberk-82, Gölmarmara ve Baydar-2001 çeşitlerinin tohumlukları üretilecek, elimizde mevcut olan çeşitlerin muhafazasını sağlanacak ve verim denemelerine alınacak olan çeşitleri belirlemek için gözlem bahçeleri oluşturulacaktır.

52

2.5. Ülkesel Aspir Entegre ürün Yönetimi Araştırmaları 2.5.1. Ülkesel Aspir Islah Araştırmaları

Devam Eden Proje No TAGEM/TA/ Proje Başlığı Mutasyon Islahı Yoluyla Kışa Dayanıklı Mutant Aspir (Carthamus

tinctorius L.) Hatlarının Geliştirilmesi. Proje Başlığının İngilizcesi Development of Mutant Safflower (Carthamus tinctorius L.) Lines

Tolerating to Winter Through Mutation Breeding. Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Fatma KAYAÇETİN Yardımcı Araştırmacılar Zir. Yük. Müh. Yusuf ARSLAN, Gıda Müh. İlhan SUBAŞI, Yrd.

Doç. Dr. Duran KATAR Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/04/2011- 31/12/2015 Proje Toplam Bütçesi 16600 TL Proje Özeti: ( 200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) 2011-12 yetiştirme sezonunda, M2 generasyonunda bitki boyu (cm), dal sayısı (adet/bitki),

tabla sayısı (adet), tabladaki tohum sayısı (adet/bitki), tabladaki tohum verimi (g), bitkinin tohum

verimi (g), bin tane ağırlığı (g) gibi kriterler esas alınarak 123 ümitvar görülen mutant, bir sonraki yıl

M3 generasyonunu elde etmek üzere seçilmiştir. M2 generasyonunda seçilen, 123 adet bitkinin

tohumları kendi içerisinde homojenliği sağlayacak şekilde karıştırılarak ikiye bölünmüş ve soğuğa

toleransın belirlenmesi için sonbaharda ekilmiştir. Tohumluğun diğer yarısı ise, materyalin

kaybolmasını engellemek için ilkbaharda ekilecektir.

53

14 Mart 2013 Perşembe Ara Sonuç Proje No : TAGEM/TA/09/05/01/002 Proje Başlığı : MARMARA BÖLGESİ ASPİR ISLAH

ARAŞTIRMALARI Proje İngilizce Başlığı : Safflower Breeding Research in Marmara Region Projeyi Yürüten Kuruluş : TRAKYA TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ Projeyi Destekleyen Kuruluşlar : - Proje Yürütücüsü : Dr. Metin BABAOĞLU (Proje Lideri) Yardımcı Araştırmacılar : Dr. Turhan KAHRAMAN (Laboratuar-Yağ Analizi) Başlama-Bitiş Tarihleri : 2009 - 2013 Projenin Toplam Bütçesi : 23.900 TL Proje Özeti: Proje 2009-2013 yılları arasında yürütülmektedir. Proje bir ıslah çalışması olduğundan, uzun yıllar almaktadır. Bu nedenle, proje 5’er yıllık dönemler halinde yürütülmektedir. Projenin ilk 4 yıllık döneminde (2009-2012), Gözlem-melez bahçesinde, 136’sı oleik, 1029 ‘u da linoleik olmak üzere toplam 1165 materyal, erkencilik, bitki boyu, tabla sayısı, tablada tane sayısı, bin tane ağırlığı, parsel verimi, yağ oranı gibi karakterler yönünden değerlendirilmiştir. Bu materyallerde yapılan yağ analizleri sonuçlarına göre; (kuru madde üzerinden), Oleik tiplerde % 19.2-47.9 Linoleik tiplerde ise, % 18.7-46.8 arasında değişmiştir. Değerlendirmeler sonucunda, üstün bulunan materyaller arasında, 22 det oleik tipte, 27 adet de linoleik tipte olmak üzere toplam 49 adet melez kombinasyonu yapılmış ve tohum elde edilmiştir. Bu materyaller, F populasyonları olarak değerlendirilmiş ve pedigri metodu uygulanarak tek bitki seleksiyonları yapılmıştır. Gözlem-melez bahçesi içerisinde yer alan materyallerden bölge ve ülkemiz için ümitli olabilecek materyallerin yer aldığı toplam 20 adet verim denemesi kurulmuş ve bu denemelerde toplam 255 adet materyal test edilmiştir. Denemeler Edirne-merkez, Kırklareli-Lüleburgaz ve Tekirdağ lokasyonlarında kurulmuştur. Herhangi bir sulama işlemi yapılmayan bu denemelerde alınan sonuçlar, 109-455 kg/da arasında değişim göstermiştir. Projenin ilk 4 yıllık döneminde (2009-2012), denemelerde standart çeşitlerden daha üstün olduğu belirlenen linoleik tipte bir hat, 2009 yılı sonunda tescile teklif edilmiş ve 2010 yılında Çeşit Tescil Denemesinde TRE-ASL-09/14 kod numarası ile yer almış, 2 yıllık deneme süresini doldurarak tescil aşamasına gelmiştir. Bu hattımızdan 500 kg elit tohumluk üretilerek, tohum çoğaltma şamasına gelinmiştir. Ayrıca, oleik tipteki bir hattımız da, 2012 yılı sonunda TRE-ASO12/08 kod numarası ile Tescile teklif edilmiştir. Ayrıca, standart çeşitlere Cobalt 60 uygulaması ile başlatılan mutasyon çalışmaları ile hastalıklara dayanıklı çeşit geliştirme ve kışlık aspir geliştirme çalışmaları da devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler :Aspir, Marmara, oleik, linoleik, ıslah, yağ, verim

54

Yeni Teklif Proje No : - Proje Başlığı : MARMARA BÖLGESİ ASPİR ISLAH

ARAŞTIRMALARI Projeyi Yürüten Kuruluş : TRAKYA TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ Projeyi Destekleyen Kuruluş : - Proje Yürütücüleri : Dr. Metin BABAOĞLU (Proje Lideri)

Merve GÜZEL (Islah) Yardımcı Araştırmacılar : Gıda Yük.Müh. Orhan O. AŞKIN (Laboratuar-Yağ Analizi)

Gıda Yük.Müh. Işın AYDIN (Laboratuar-Yağ Analizi) Başlama-Bitiş Tarihleri : 2014-2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi : 2014 : 16.500 TL 2017 : 26.500 TL

2015 : 19.000 TL 2018 : 39.000 TL 2016 : 25.000 TL

Proje Özeti: Bu proje bir ıslah projesi olup, 5’er yıllık dönemler halinde yürütülmektedir. Daha önce, 2003-2007 ve 2009-2013 yılları arasında birinci ve ikinci 5 yıllık dönem çalışmaları yürütülen projenin üçüncü 5 yıllık dönem çalışmaları 2014-2018 yılları arasında yürütülecektir. Yağ bitkileri üretimimiz ve kişi başına yıllık yağ tüketimimiz göz önüne alındığında, üretilen miktarın nüfusumuza yeterli olmadığı açık olarak görülebilir. Beslenme açısından önemli bir yere sahip olan bitkisel yağlardaki ortaya çıkan eksiklik, yurt dışı kaynaklardan ithalat yolu ile karşılanmaktadır. Bu amaçla, yüksek miktardaki döviz ülkeden çıkmaktadır. Tüm yağlı tohumlara ve türevlerine (yağ, küspe vs.) ödediğimiz döviz miktarı son olarak 3.000.000.000 (üç milyar) doları aşmıştır. Bitkisel yağ ihtiyacımızı eğer kendi kaynaklarımızdan karşılayamazsak, artan nüfusumuzla beraber bu ihtiyacımız da artacak ve açığın kapatılması için, yurt dışına daha fazla döviz ödemek zorunda kalacağız. Bu eksikliğin, ithalata gitmeden veya en aza indirerek ülkemiz kaynaklarından karşılanması mümkündür. Ülkemizdeki tarımsal potansiyel buna yeterlidir. Bu amaçla, anavatanlarından bir tanesi de ülkemiz olan ve kuraklığa dayanıklı Aspir bitkisinin ülkemizdeki üretimi arttırılmak zorundadır. Bu nedenle, tane verimi ve yağ oranı yüksek, geniş adaptasyon yeteneğine sahip aspir çeşitlerinin geliştirilmesi ve bunların üretime kazandırılması gerekir. Bu proje ile, Aspir bitkisinde yeni çeşitler, ıslah yolu ile geliştirilecektir. Bu çeşitler ile ülkemizdeki Aspir ekim alanlarının genişletilmesi, üretiminin arttırılması ve böylece bitkisel yağ açığımızın bir miktar da olsa azaltılmasına katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Projenin ikinci 5 yıllık (2009-2013) döneminde elde edilecek F materyalleri (açılan populasyonlar) ve Dünya’nın değişik bölgelerine ait toplanmış ve temin edilmiş oleik ve linoleik tipte yaklaşık 500 materyal, projenin çalışma kaynağını oluşturacaktır. Yapılacak olan, çiçeklenme gün sayısı, olgunlaşma gün sayısı, bitki boyu, bitkide tabla sayısı, tablada tane sayısı, tane verimi, 1000 TA, yağ oranı ve hastalıklara dayanıklılık gibi bazı gözlemler sonucunda bölgemiz ve ülkemiz açısından uygun görülecek materyaller ebeveyn olarak kullanılarak melezleme çalışmalarına, projenin ilk ve ikinci 5 yıllık dönemlerinde de olduğu gibi devam edilecektir. Daha önceki dönem çalışmalarında olduğu gibi, melezleme sonrası elde edilecek F materyallerinde, pedigri metodu kullanılacaktır. Durulma gösteren yeni hatlar, mevcut çeşitlerle kıyaslamalı olarak denemeye alınacak ve ıslah amaçları açısından üstün görülenler tescil edilmek üzere ilgili kuruluşa teklif edilecektir. Ayrıca, bir önceki 5 yıllık dönemde başlatılan mutasyon çalışmaları (standart çeşitlere Cobalt 60 uygulaması) ile hastalıklara dayanıklı çeşit geliştirme ve kışlık aspir geliştirme çalışmaları da devam ettirilecektir. Anahtar Kelimeler : Marmara , Aspir, ıslah, verim, yağ, oleik, linoleik

55

Devam Eden Proje No: Proje Adı

Geçit Bölgesi Aspir Islah Araştırmaları Projesi


Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Arzu KÖSE


Ferda Ç. KOŞAR, Tevfik Fikret KÖSE, Yakup Karaman



53.000 TL

Proje Özeti: Bu proje çerçevesinde, aspir ıslah çalışmaları ile üretici, tüketici, sanayici isteklerine uygun yeni çeşitler geliştirerek üretim zincirine katmak amaçlanmaktadır.

Araştırmada materyal olarak; kuruluşumuzda geçmiş yıllarda yürütülen aspir ıslah çalışmaları sonrasında elde edilen stok materyal, yurt dışından gen bankası aracılığı ile temin edilen hat/çeşitler, çiftçi populasyonları ve melezleme çalışmaları sonucunda elde edilen hatlar kullanılmaktadır. Proje kapsamında yürütülen ıslah araştırmalarında seleksiyon, melezleme ve mutasyon ıslah metotları kullanılmaktadır.

Seleksiyon ıslahı metodu ile farklı genotipler arasından kalite ve verim kriterleri bakımından çevreye en iyi uyumu gösteren bireyler seçilmeye çalışılmaktadır. Teksel seleksiyon yöntemi ile populasyondan morfolojik yapıları bakımından birbirinden farklılık gösteren, ıslah hedeflerine uygun elit bitkiler seçilerek her bitki bir sonraki sene tek bitki sıralarına alınmaktadır. Bitkilerin değişik gelişme dönemlerinde yapılan gözlem ve değerlendirmelerine dayanarak arzu edilmeyen özelliğe sahip sıralar elimine edilirken seçilen sıralar da ayrı ayrı hasat edilmektedir. Bu işlemlere ıslah hedeflerine uygun bireyler elde edilene kadar devam edilmektedir. 2012 yılı çalışmalarında da seleksiyon işlemine devam edilmiştir.

Melezleme (kombinasyon) ıslahı çalışmalarında bir yada birkaç birey ya da genotiplere dağılmış özelikleri bir tek bireyde bir araya getirmek hedeflenmektedir. Bu amaçla özellikleri önceden belirlenmiş ıslah hedeflerine uygun atalar melezleme işlemine alınır ve F2 generasyonundan itibaren açılmalar takip edilerek elde edilen varyasyondan faydalanılmaya çalışılmaktadır. Kuruluşumuzda, aspir melez çalışmalarına 2005 yılında başlanmıştır. Islah hedefleri doğrultusunda her yıl melezleme işlemleri devam etmektedir.

2007 yılında başlayan mutasyon ıslahı çalışmaları ile elde edilen M6 kademesine getirilmiş materyalin ekimi, seleksiyonu ve hasadı 2012 yılında da sürdürülmüştür. Islah araştırmaları sonucunda elde edilen ileri çıkmış hat ve standart çeşitlerden oluşan verim denemeleri kuru ve sulu şartlarda yürütülmüştür. Ayrıca bu yıl Balcı çeşidinin kademeli tohumluk üretimleri yapılmıştır. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Enstitüsü tarafından kuruluşumuza gönderilen kışlık ve yazlık olmak üzere tescil denemeleri yürütülmüştür.

56

Ara Sonuç Proje No: TAGEM/TA/09/05/01/003 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Aspir Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar Trakya Tar. Arş.Enst., Geçit Kuşağı Tar. Arş.Enst. Proje Yürütücüsü Dr. Hasan KOÇ Yardımcı Araştırmacılar Rıza ÜLKER, Gönül GÜMÜŞCÜ, Dr. Ahmet GÜNEŞ, Birol

ERCAN, Dr. Aysun GÖÇMEN. Başlama-Bitiş Tarihleri 2009-2013 Projenin Toplam Bütcesi 2009: 4 000 TL 2012: 4 000

2010: 5 000 TL 2013: 5000 2011: 5 000

Proje Özeti: Aspir ıslahı çalışmalarında çalışmalarımızı üç bölümde yürütmekteyiz. 1.Seleksiyon Çalışmaları Bu çalışmalarımız yurt içi ve yurt dışı kökenli popülasyonlardan seleksiyonla hatları oluşturma ve bu hatlarda karakterizasyon çalışmalarını ihtiva etmektedir. 2007 yılında yerli ve yabancı kaynaklardan temin edilen aspir hat ve populasyonları, birer sıra ve daha rahat seleksiyona imkân vermesi açısından 60cm sıra arası ve 20cm sıra üzeri mesafesi olacak şekilde ekimi yapılmıştır. Bu popülasyonlardan 245 adet tek bitki daha çok morfolojik özelliklerine göre seçilmiştir.

2008, ilkbaharda ekilen yerli ve yabancı populasyonlar içerisinden üstünlük gösteren 245 adet tek bitki ayrı sıralar halinde her 10 sırada bir sıra Remzi Bey çeşidi standart olarak ekilmiştir. Tohum verimi, yağ oranı, protein oranı, bitki tipi gibi özellikler yönünden uygun bulunan 86 hat bir sonraki kademeye aktarılmıştır.

2009 yılında bu 86 hat ve iki standart çeşit(Remzibey ve Dinçer) üç tekerrürlü olarak ön verim denemesi kurulmuştur. 2010 yılında bu hatlardan tohum verimi, yağ oranı, yağ verimi üniformite gibi özellikler yönünden üstünlük gösteren hatlarla verim denemesi kurulmuştur. 2011 yılında Verim Denemesinden seçilen 11 hat ve iki standart çeşitle(Remzibey, Dinçer) birinci verim denemesi kurulmuştur. 2012 yılında 11 hat ve üç standart çeşitle(Remzibey, Dinçer,Balcı) ikinci verim denemesi kurulmuştur. 2 .Melezleme Çalışmaları

2010 yılında Soğuğa dayanıklı hatlarımız ve yağ oranı yüksek olan hatlardan melez bahçesi seçilen hatlar ve tescilli çeşitler ebeveyn olarak kullanılarak melez bahçesi oluşturulmuştur.

2011 yılında melezleme çalışmalarına devam edilmiş ayrıca bir önceki yıldan elde edilen F1 tohumları ayrı ayrı ekilerek F2 bitkileri elde edilmiştir. F2 den tek bitkiler seçilerek bir sonraki kademeye aktarılmıştır.

3. Soğuğa Dayanıklılık Çalışmaları Kışa dayanıklı aspir hatları geliştirme çalışmaları kapsamında elimizde bulunan hatlar kar örtüsüz -14 dereceye kadar dayanırken,tescilli çeşitler bu sıcaklıklarda tamamen zarar görmemiştir. 2011 yılında geliştirdiğimiz 7 kışlık hat ve 2 tescilli aspir çeşidiyle(Remzibey ve Dinçer) verim denemesi kurulmuş, ve daha önce soğuğa dayanıklılığı tespit edilen populasyonlardan seçilen 40 adet tek bitki kışlık olarak ekim ayının son haftasında ekilmiştir. Ekimin geç olması sonucu toprak sıcaklığının aniden düşmesi sebebiyle parsellerde çıkışın büyük bir kısmı gerçekleşmemiş, 2012 ocak ayında sıcaklığın -19 dereceye kadar Düşmesine rağmen kar örtüsü sebebiyle çıkan bitkilerde soğuktan zarar görmemiştir. Çıkışlar ancak Mart ayında gerçekleşmiştir.

57

Yeni Teklif Proje No: Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Aspir Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar Trakya Tar. Arş.Enst., Geçit Kuşağı Tar. Arş.Enst. Proje Yürütücüsü Dr. Hasan KOÇ Yardımcı Araştırmacılar Rıza ÜLKER, Gönül GÜMÜŞCÜ, Dr. Ahmet GÜNEŞ, Dr.

Oğuz GÜNDÜZ, Hatice ERMİŞ, Birol ERCAN( Bitki Koruma), Hande ÖNMEZ(Kalite).

Başlama-Bitiş Tarihleri 2014-2018 Projenin Toplam Bütçesi 2014: 14 000 TL 2017: 17 000 TL

2015: 15 000 TL 2018: 18 000 TL 2016: 16 000 TL

Proje Özeti Gerekçe: Ülkemizin yağ açığının kapatılması açısından kurağa dayanıklı bir yağ bitkisi olarak ön

planda değerlendirilmesi gereken aspirde; tatminkar verim potansiyeline ulaşmış çeşitlerin geliştirilmesi, ekim alanı ve üretim miktarlarının artışına katkı sağlayacaktır. Hem üretici hem de sanayici açısından aspirin tercih edilmesi için tohum verimi ve yağ oranının birlikte ele alınması gereklidir.

Aspir ekiminin yaygınlaşmamasının en temel nedenlerden birisi bu bitkinin veriminin oldukça düşük olmasıdır. Kurak alanlara ekilen bu bitkinin gelişme döneminde aniden bastıran sıcaklar ve gittikçe artan kuraklık verimini düşürmektedir.Proje ile soğuğa dayanıklı,tohum ve yağ verimi yüksek çeşit adayları geliştirilecektir. Amaç: Orta Anadolu Bölgesi, aspir ıslah projesinin amacı, tohum verimi ve yağ oranı yüksek, soğuğa dayanıklı aspir hat ve çeşitleri geliştirmektir. Ülkede mevcut yağlı tohumlu bitkiler üretimindeki açığın kapatılmasına katkıda bulunulacaktır. Materyal ve Metot : Çeşit geliştirmede kaynak materyal olarak , ABD Tarım Bakanlığı Gen Bankasından temin edilen toplam 14 ülke menşeyli 111 adet aspir genotipleri ve yerel popülasyonlardan daha önceki yaptığımız ıslah çalışmalarıyla elde ettiğimiz hatlar kullanılacaktır. Ayrıca önceki yıllardaki soğuğa dayanıklılık bakımından seçilen 7 adet hatta değerlendirilecektir. Projede ihtiyaca göre yerli ve yabancı kaynaklardan aspir genotipleri temini devam edecektir. Bu materyallerden seleksiyonla yeni hatlar oluşturmaya devam ederken, bu hatlar ve tescilli çeşitler arasında melezleme çalışmaları sürecektir. Melezleme ile varyasyon oluşturulacak devamında F2 den başlayarak Pedigri seleksiyon metodu uygulanacaktır. Sürekli tek bitkiler seçilerek tek bitki sıraları oluşturulacaktır. F6’ da gözlem bahçesi oluşturulacak daha sonraki yıllarda ön verim, verim denemeleri kurulacaktır. Verim denemesi aşamasında en az iki lokasyonda hatlar denenerek çeşit adayları belirlenmeye çalışılacaktır.

Beklenen Yarar ve Katkı: Türkiye’de tüketilen yağın tamamına yakını bitkisel kaynaklı olup, ülkede üretilen yağlı tohumlardan elde edilen bitkisel yağ ise tüketimimizi karşılayamamaktadır. Üretim açığını azaltmak verim ve ekim alanlarındaki artışlarla mümkün olabilir. Kurağa orta derecede dayanıklı olması Konya yöresi için aspir bitkisini ön plana çıkarmış, çiftçi yeniden aspir yetiştiriciliğine ilgi duymaya başlamıştır. Nitekim 2007 yılında aspir ekilişi 16 bin dekar iken, 2011 yılında yaklaşık 8 kat artarak 131 bin dekara çıkmıştır. Buğday, arpa tarımı için kullanılan tüm alet ekipmanların aspir tarımında da kullanılması önemli bir avantaj sağlayacaktır. Orta Anadolu şartlarında aspir üretimini sınırlayan en önemli unsur düşük verim ve alım garantisinin olmayışıdır. Bu araştırmada yapılan ıslah çalışmalarıyla aspir bitkisinde tohum verimi, yağ oranı ve kalitesinin artırılması ülke ekonomisine katkı sağlayacaktır.

58

Devam Eden

Proje No 13/A04/P01/10-001 Proje Başlığı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerine Uygulanan Farklı

Gama Işını Dozlarının M1 ve M2 Bitkilerinin Bazı Tarımsal Özellikleri ve İn vitro Adventif Sürgün Rejenerasyonu Üzerine Etkileri

Proje Başlığının İngilizcesi The Effects of Different Gama Radiation Doses on The Agricultural Characters of M1 and M2 Plants of Safflower (Carthamus tinctorius L.) Cultivars and on in vitro Adventitious Shoot Regeneration

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Hümeyra YAMAN Yardımcı Araştırmacılar - Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.03.2012-01.03.2014 Proje Toplam Bütçesi 14.950 T Proje Özeti: (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) Bu çalışma Ankara koşullarında Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü arazisinde yürütülmüştür. Remzibey-05, Dinçer ve Shifa (Tacikistan) aspir çeşitlerine 200, 300, 400, 500 ve 600 Gry dozları uygulanmış (Cs 137 doz hızı 0,549 kGy/saat) tır. Bu tohumlar ilk yıl ekilerek M1 jenerasyonlarındaki bitkilerin bazı tarımsal özelliklerine bakılmıştır. M2 yi oluşturmak amacıyla M1 bitkilerinden elde edilen tohumlar ekilmiş ve bu bitkilerinde bazı tarımsal özelliklerine bakılmıştır. Uygun mutasyon frekansı oluşturacak ve ıslah için yeterli düzeyde yeni varyasyonlar meydana getirecek olan en uygun gama dozları her çeşit için ayrı ayrı incelenmiştr. Ayrıca farklı gama ışını dozlarının aspir çeşitlerinde in vitro, adventif sürgün rejenerasyonu etkileri incelenmektedir. Bu proje çalışması ile somatik mutasyonlar teşvik edilerek mutasyon uygulamasının rejenerasyon frekansı üzerine etkilerini belirlemek hedeflenmiştir. Sterilizasyon koşulları belirlenmiş ve farklı ortamların her çeşit için farklı explantlarda adventif sürgün rejenerasyonu üzerine etkisine bakılmaya başlanmıştır. Doku Kültürü çalışmaları halihazırda devam etmektedir. Bu çalışmalara 2013-2014 yılı süresince devam edecektir. Anahtar Kelimeler: aspir, mutasyon, invitro, gama ışını, adventif sürgün rejenerasyonu

59

2.5.2. Ülkesel Aspir Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Devam Eden

Proje No TAGEM/TA/10/05/01/002 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Koşullarında Aspir İçin en Uygun Ekim

Zamanının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Şerif KAHRAMAN Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Davut KARAASLAN Başlama-Bitiş Tarihleri 01 Eylül 2009 - 31 Aralık 2012 Projenin Toplam Bütçesi

2010 -7500 TL 2011- 11000 TL 2012- 13000 TL

Proje Özeti: Aspir tohumlarının bünyesinde ortalama %35 yağ ihtiva etmesi, küspesinin değerli bir hayvan yemi olması, tam mekanizasyona uygunluğu, kışlık ara ürün olarak yetiştirilebilmesi bu bitkinin önemini daha da artmaktadır. Ayrıca kolzanın biodizel üretiminde kullanılması tarıma yeni bir perspektif kazandıracaktır. Fosil kökenli kaynaklardan elde edilen yakıtların yerini almasa dahi, bu yakıtların %5-10’luk kısmını karşılayabileceği, çevreyi daha az kirletmesi ve nadasa bırakılan alanlarda aspir üretimini teşvik etmesi açısından da önem arz etmektedir. Biodizel, doğal su kaynaklarının ve toprağın daha iyi bir şekilde korunmasını ve ekolojik olarak hassas olan alanlara çevreyi koruyucu yeni bir enerji sunmaktadır. Kışlık ara ürün olarak alternatif bir bitki olan aspirin bölgede yetiştirilmesi ile birlikte bölgeye ekonomik bir canlılık sağlanmış olacaktır. Ayrıca kronik bir problem haline gelmiş olan bitkisel yağ açığımızda ancak aspir gibi alternatif yağ bitkilerinin üretime sokulması ve gereken ilginin gösterilmesi ile çözümü mümkün olabilecektir.

Tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak kurulan denemenin neticesinde Güneydoğu Anadolu Bölgesinde aspir için en uygun ekim zamanı tespit edilmiş ve alternatif ürün açığına önemli bir bitkinin devreye sokulması ile cevap verilmesi düşünülmüştür. Bu araştırmanın amacı giderek önem kazanan ve stratejik olarak gündeme gelen yağ bitkileri yetiştiriciliğini, özelliklede Aspir bitkisinin yetiştiriciliğini Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Yaygınlaştırmaktır.

60

Devam Eden AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ PROGRAM ADI: Yağlı Tohumlar Proje No: TAGEM/TA/11/05/01/002

Proje Başlığı: Orta Karadeniz Geçit Bölgesinde Aspir (Carthamus tinctorius L.) Ekim

Zamanının ve Ekim Sıklığının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Mehmet ERDOĞMUŞ


Meral ERGİN Mustafa ACAR

Şahin GİZLENCİ Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2011-31/12/2013

Projenin Toplam Bütçesi 2009: - 2010: - 2011: 5200 2012: 6250 2013: 6500

Proje Özeti

Çalışma kapsamında denemeler, Samsun (Kavak) ve Amasya (Suluova)

olmak üzere iki lokasyonda kurulmuştur. Tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak ana parsellere ekim zamanları, alt parsellere tohum miktarları getirilmiştir. Denemeler kışlık 4 ekim zamanı (10 Ekim, 20 Ekim, 30 Ekim, 10 Kasım) ve yazlık 4 ekim zamanı (1 Mart, 11 Mart, 21 Mart , 31 Mart) ve tohum miktarları 4 uygulama (40, 80, 120 ve 160 tohum/m2) olacak şekilde kurulmuştur.

Suluova Kışlık Denemede en yüksek verim değeri ortalaması 3. ekim zamanından (224,93 kg/da) elde edilmiştir. Tohum miktarı ortalamaları incelendiğinde ise en yüksek verim değerinin 241,79 kg/da ile 160 tohum/ m2 den elde edildiği görülmektedir. Yazlık Denemede ise en yüksek verim değeri ortalaması 4. ekim zamanından (205,74 kg/da) elde edilmiştir. Tohum miktarı ortalamaları incelendiğinde ise en yüksek verim değerinin (187,04) kg/da ile 160 tohum/ m2 den elde edilmiştir.

Kavak Kışlık Denemesinde soğuk zararından dolayı sonuç alınamamış ve deneme değerlendirilememiştir. Yazlık denemede ise en yüksek verim değeri ortalaması 2. ekim zamanından (148,66 kg/da) elde edilmiştir. Tohum miktarı ortalamaları incelendiğinde ise en yüksek verim değerinin 164,01 kg/da ile 160 tohum/ m2 den elde edildiği görülmektedir.

61

2.6. Ülkesel Yerfıstığı Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları 2.6.1. Ülkesel Yerfıstığı Islah Araştırmaları

Ara Sonuç Proje No TAGEM/TA/09/05/01/004 Proje Başlığı Batı Akdeniz Yerfıstığı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Abdullah KADİROĞLU Yardımcı Araştırmacılar Mehmet KOCATÜRK Başlama-Bitiş Tarihleri 2009-2013 Projenin Toplam Bütçesi (TL) 43.000 Proje Özeti: Bölge şartlarına uyumlu, verimli, yarı yatık, gineforları kuvvetli, hastalık ve zararlılara dayanıklı çeşitleri geliştirmek veya belirlemek ve bu çeşitlerin agronomik özelliklerini tespit etmek, geliştirilen bu çeşitlerin muhafazasını sağlayarak başlangıç tohumluklarını üretmektir.

2009 yılı çalışmalarında; çeşit verim denemesi kurulmuştur. Verim bakımından istatistiksel olarak standart çeşit olan NC-7’yi geçen olmamıştır. Sultan çeşidi ilk sırada yer almıştır. İlk sıradakiler sırasıyla Sultan, NC-7, 12008, Anamur-K ve Batem-5025 olmuştur ve bunların da verimleri sırasıyla 518, 480, 478, 472 ve 454 kg/da olmuştur. Bunların % iç oranları sırasıyla 52, 66, 71, 68 ve 63; 100 tohum ağırlıkları ise sırasıyla 98, 102, 104, 85 ve 97 gr olmuştur. Doktora tezi kapsamında tarla denemesi olarak kurulan “Yerfıstığı (Arachis hypogaea L.) Yetiştiriciliğinde Farklı Çeşitler ve Sıra Üzeri Mesafelere Göre Tek ve Çift Sıralı Ekim Yöntemlerinin Karşılaştırılması” denemesi; ekimden sonraki yoğun porsuk zararı ve hasat dönemindeki yağışların sonucunda toprakta kalan meyve kaybının çok olması nedeniyle iptal edilmiştir. NC-7 çeşidinde 2. Yıl olarak denenen Agrojips (CaSO4.2H2O)’in 0, 15, 30,45 ve 60 kg/da dozlarından elde edilen verimler sırasıyla 404, 398, 477, 471, 354 kg/da olmuştur. F1 açılan materyaller ekilmiştir. Çom x Osmaniye, Florispan x GeorgiaGreen, BATEM-5025 x Arıoğlu-2003, Arıoğlu-2003 x Osmaniye-2003 kombinasyonlarında melezlemeler yapılmıştır. Gözlem bahçesinde Virginia-Runner’dan 235, Spanish-Valancia’dan 73 ve Mutasyon hat ekimi yapılmıştır.

2010 yılı çalışmalarında; çeşit verim denemesinde, NC-7 ve Sultan standart çeşit olarak kullanılmıştır. NC-7’yi ’yi 10 çeşit geçmiştir. ICGV-88378 ise Sultan’ı geçerek daha önceki yıllarda olduğu gibi ilk sırada yer almıştır. 1000 dane ağırlığı ve % iç oranı bakımından da ilk sıralarda yer almıştır. ICGV-88378 hattı 2005 yılından beri ÇVD’lerde denenmektedir. Verim ve kalite bakımından öne çıktığı için bu yıl tescile aday olarak sunulmuştur. Doktora tezi kapsamında tarla denemesi olarak kurulan “Yerfıstığı (Arachis hypogaea L.) Yetiştiriciliğinde Farklı Çeşitler ve Sıra Üzeri Mesafelere Göre Tek ve Çift Sıralı Ekim Yöntemlerinin Karşılaştırılması” denemesinin 2. Yıl denemesi kurulmuştur. Verim bakımından çeşitlere göre Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde bir sıralama elde edilmiştir. Sıra üzeri mesafelere göre verim değerleri birbirine yakın bulunmuştur. Ekim yöntemlerinde ise tüm çeşitlerde çift sıra ekim yöntemi tek sıraya göre daha verimli olmuştur. Jips denemesinin 3. Ve son yıl denemesi kurulmuştur. Bu denemede kalsiyum kaynağı olarak, Agrojips (CaSO4.2H2O) adıyla satılan ve % 29 kalsiyum oksit (CaO) ve % 42 kükürt trioksit (SO3) içeren gübre kullanılmıştır. Deneme Tesadüf Blokları Deneme Desenine Göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuştur. 0, 15, 30, 45 ve 60 kg/da Jips dozlarındaki verimler sırasıyla 251, 271, 206, 288 ve 206 kg/da olarak bulunmuştur. 3 kombinasyonlu yeni melezlemeler yapılmış, F2 ve F1 açılan materyal (sırasıyla 3 ve 4 kombinasyonlu) ekimi ve tek tohum soyuna göre meyve hasatı yapılmıştır. Hindistan’da bulunan ICRISAT’tan (The International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics) 24 adet yeni materyal getirtilmiştir. Her bir hat birer sıra ekilerek bazı gözlemler alınmıştır. Demostrasyon Amaçlı Bakteri Azot Denemesi, herhangi bir proje kapsamında olmayıp demostrasyon amaçlı olarak sadece bu yıl NC-7 üretimler üzerinde 3 tekerrürlü olarak tesadüf blokları deneme desenine göre yürütülmüştür. Verilen N dozları ise 1. Sudan önce uygulanmıştır. Hiç N verilmemesi durumunda bakteri aşılaması ile verim artmıştır. Aşılama ile birlikte biraz N verilmesinde daha da verim artmıştır. Sonuç itibariyle hiç bakteri aşılama yapılmasa bile 5 kg/da N uygulanması gerektiğini göstermiştir. 2011 Yılı çalışmalarında: ABD’den (USDA, ARS) 263 adet yeni materyal getirtilmiştir. Her bir hat birer sıra ekilerek UPOV kriterlerine göre gözlemleri alındı. Her bir hattın bitki, meyve ve dane resmi çekildi, 2012 ön verim denemelerine alınmak üzere tohum kalitesi öne çıkanlar (27 adet) seçildi. Enstitümüzün çeşit adayının (ICGV-88378) denendiği ilk yıl çeşit verim denemesi kuruldu. 13 hat ve 3 tescilli çeşitten oluşan 16 konulu çeşit verim denemesi kuruldu. 5032 hattı verim ve % Yağ bakımından, V. Banbim P. ve 75/1073-A hatları verim, tohum kalitesi bakımından ümitvar bulunmuşlardır. Saksılarda 3 kombinasyonlu melezlemeler yapıldı, F1-F2-F3 kademede tek tohum soyu seleksiyon yöntemine göre açılan materyaller ekilmiştir. 2012 yılı çalışmalarında; çeşit verim denemesi kurulmuştur. Çeşit verim denemesinde, verim bakımından istatistiksel olarak 75/1073-A, HALİSBEY, ICGV-88426 ve 5032 ilk sıralarda yer almışlardır. Çeşitlerin verimleri298-412 kg/da arasında değişiklik göstermiştir. Geçen yıl ABD’den getirtilen 263 hat içinden seçilen 27 hatla çeşit ön verim denemesi kurulmuştur. PI-291985, PI-596514, PI-258490, PI-343359 verim bakımından ilk sıralarda yer almışlardır. Çeşit tescil denemesi kurulmuştur. Saksılarda melezleme çalışmalarına devam edilmiştir. Önceki yılların melezlerinden elde edilen materyallerde seleksiyon çalışmaları yapılmıştır. Tescilli çeşitlerin tohumluk üretimleri yapılmıştır.

62

Yeni Teklif

Proje No TAGEM tarafından doldurulacaktır. Proje Başlığı Batı Akdeniz Yerfıstığı Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Abdullah Kadiroğlu Yardımcı Araştırmacılar Zir. Müh. Mehmet Kocatürk Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014 - 31.12.2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2014: 10.340 TL 2015: 11.374 TL 2016: 12.511 TL 2017: 13.763 2018: 15.139

Proje Özeti : Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünde 60 yılı aşkın bir süredir yerfıstığı ıslahı çalışmaları sonucunda NC-7, Çom, Gazipaşa, Florispan ve BATEM-5025 çeşitleri geliştirilerek tescil ettirilmiş olup halen tescil denemeleri devam eden 1 adet çeşit adayı hattımız mevcuttur. Yurt içi ve yurt dışından temin edilen genetik materyalin değerlendirilmesiyle ve yapılan melezleme ve seleksiyon çalışmalarıyla üstün özellikli yeni hatlar geliştirilmiştir. Bundan sonra yapılacak çalışmalarda; intrüdüksiyon, seleksiyon ve melezleme çalışmalarıyla genetik materyaller daha da zenginleştirilecektir. Gözlem bahçelerinde denenen bu materyallerin özellikleri belirlenecek ve verim, kalite, biyotik ve abiyotik şartlara dayanıklılık gibi üstün özellikte olanlar verim denemelerine alınacaktır. Verim denemelerinde stabil olarak standartları geçen hatlar tescile aday olarak sunulacaktır. Yerfıstığı genetik materyallerin ve tescilli çeşitlerin muhafazası ve yenilenmesine devam edilecektir. Bunun yanında, Batı Akdeniz Yerfıstığı Araştırmaları çatı projesi altında yetiştirme tekniği konularında bugüne kadar pek çok araştırma yürütülmüş ve gelecekte de yürütülecektir.

Anahtar Kelimeler: yerfıstığı, verim, çeşit, ıslah

63

Bilgi

Proje Başlığı Yerfıstığı (Arachis Hypogaea L.) Yetiştiriciliğinde Farklı Çeşitler ve Sıra Üzeri Mesafelere Göre Tek ve Çift Sıralı Ekim Yöntemlerinin Karşılaştırılması

Proje Lideri Abdullah KADİROĞLU

Projeyi Yürüten Kuruluş Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü

Proje Yürütücüleri Projeyi Destekleyen Kurum/lar

Süleyman Demirel Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi (BAP)

Başlama-Bitiş Tarihleri 09.03.2010 - 09.03.2012 Projenin Toplam Bütçesi 10.000 TL Proje Özeti : Bu çalışmanın amacı; farklı büyüme formlarına sahip yerfıstığı çeşitleri için, en yüksek verim ve kaliteli ürünün alınabileceği ekim yöntemini belirlemektir. Bu amaçla; farklı sıra üzeri mesafelere göre (10, 15, 20 cm) klasik ekim yöntemi olan tek sıra ekim yöntemi (70-70-70 cm sıra aralığı) ile çift sıra ekim yöntemi (70-25-70 cm sıra aralığı); farklı gelişme formundaki çeşitlerde (yatık Georgia Green, yarı yatık NC-7, yarı dik Halisbey, dik Florispan) denenmiştir. Meyve verimi (kg/da) bakımından; tüm sıra üzeri mesafe ve ekim yöntemlerinde çeşitler Halisbey > NC-7 > Florispan > Georgia Green şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla 555.15, 469.91, 397.43 ve 354.23 kg/da), tüm çeşit ve ekim yöntemlerinde sıra üzeri mesafeler 15 cm ≥ 20 cm ≥ 10 cm şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla 448.55, 447.38 ve 436.60 kg/da) ve tüm çeşit ve sıra üzeri mesafelerde ekim yöntemleri ise çift sıra > tek sıra şeklinde (genel ortalama olarak sırasıyla 487.29 ve 401.06 kg/da) sıralanmıştır. Sıra arası ve sıra üzeri ekim sıklığı azaldıkça bitki başına verim, meyve sayısı ve I. kalite meyve sayısında artışlar ve II. kalite meyve sayısında ise azalışlar olmuştur. Diğer incelenen özellikler bakımından sadece çeşitlere göre önemli ve anlamlı değişimler meydana gelmiştir.

64

Devam Eden

1. Proje Adı : 2. Projenin İngilizce Adı :

Çukurova Bölgesi Yerfıstığı Islah Çalışmaları Cukurova Region Peanut Breeding Studies

3. Proje No : TAGEM/TA/07/05/01/001 4.Yürütücü Kuruluş : Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/ ADANA 5. Proje Lideri : Proje Yürütücüleri :

Ayşe Nuran ÇİL Dr. Abdullah ÇİL, Vakas ŞAHİN, Dr. Murat R. AKKAYA, Hatice YÜCEL, Doç. Dr. Levent EFİL

6. İşbirliği Yapılan Kuruluş: ICRISAT, BATEM 7. Başlama ve Bitiş Tarihi : 2012-2017 8. Dönem Bulguları ve Tartışma :

Projede gözlem bahçesi, ön verim denemesi, çeşit verim denemesi ve bölge verim denemeleri kurularak mevcut materyalin performansı test edilmektedir. Yurt içi ve yurtdışı kaynaklardan materyal temin yoluna gidilmekte aynı zamanda melezleme programı başlatılmıştır. Seçimleri yapılmış olan hat ve materyallerin ekimleri yapılarak, ıslah süreci projede öngörüldüğü şekliyle, çalışma takvimine uygun olarak sürdürülecektir. Projede, tohumları çoğaltılan 110 adet yerfıstığı hattı 6 adet ön verim denemesi kurularak test edilmiştir. Daha önceki yıllarda test edilen 24 adet hat 3 adet çeşit verim denemesi şeklinde ekilmiştir. Ayrıca daha önceki yıllarda çeşit verim denemesine alınarak üstün performans gösteren hatlar Adana ve Osmaniye olmak üzere iki lokasyonda denenmiştir.

Bütün denemeler Tesadüf Blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü, parsel uzunluğu 5 m, sıra arası mesafe 70 cm ve sıra üzeri mesafe 20 cm olacak şekilde Nisan ayı içerisinde ekimleri yapılmıştır. Denemelerde, NC-7, Çom, Sultan ve Halis Bey çeşitleri kontrol olarak kullanılmıştır.

Denemeler Eylül ayı sonu ve Ekim ayı başlangıcında hasat edilerek gerekli gözlemler alınmıştır. Kalite ile ilgili laboratuar gözlemleri devam etmektedir.

65

2.6.2. Ülkesel Yerfıstığı Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A04/P01/03 Proje Başlığı Şanlıurfa Koşullarında Yerfıstığı (Arachis hypogaea L.) Bitkisinin Uygun

Ekim Zamanının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-Şanlıurfa


TAGEM

Proje Yürütücüsü Halil HATİPOĞLU Yardımcı Araştırmacılar Dr.Hüseyin ARSLAN, Dr.Mehmet KARAKUŞ Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2014


Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) Bu çalışma ile Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ürün deseni yelpazesini daha da geniş tutmak için

alternatif sayılabilecek yerfıstığı bitkisinin uygun ekim zamanı tespit edilecektir. Bölge çiftçisinin piyasa

şartlarına bağlı olarak yeni ürün arayışına girdiğinde, bu çalışma sonucunda öneride bulunulacaktır. Şanlıurfa koşullarında yerfıstığı için uygun ekim zamanını belirlemek amacı ile iki yerfıstığı çeşidi

(Nc-07, Florispan) ve sekiz farklı ekim zamanı (15 Nisan, 25 Nisan, 5 Mayıs, 15 Mayıs, 25 Mayıs, 5

Haziran, 15 Haziran, 25 Haziran) denenecektir. Deneme tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme

desenine göre 4 tekerrürlü olacak şekilde ekim zamanları ana parselleri çeşitler ise alt parselleri

oluşturacaktır. Araştırma, kurumumuz (GAPTAEM) Talat DEMİRÖREN Araştırma istasyonunda 2013 ve

2014 yıllarında yürütülecektir. Araştırmada, Çiçeklenme Gün Sayısı, Ginofor Oluşum Gün Sayısı, Bitki

Boyu, Bitki Başına Dal Sayısı, Bitki Başına Kapsül Sayısı, Bitki Başına Kapsül Ağırlığı, Kapsüldeki tane

sayısı, 100 Tohum Ağırlığı, İç Oranı, Tane Verimi, Protein Oranı, Yağ Oranı ve Yağ verimi değerleri

incelenecektir.

66

3. Diğer Endüstri Bitkileri 3.1. Şekerpancarı Araştırmaları

Devam Eden

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A04/P07/03 Proje Başlığı Orta Karadeniz Geçit Kuşağında Bazı Şekerpancarı Çeşitlerinin

Performanslarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu-Tokat


TAGEM

Proje Yürütücüsü Ömer Faruk NOYAN- Zir.Yük.Müh. Yardımcı Araştırmacılar Rahime KARATAŞ- Zir.Yük.Müh.

Başak ÖZYILMAZ- Zir.Yük.Müh. Dr. Rıza KAYA- Zir.Yük.Müh. Ayşegül BOYACIOĞLU- Zir.Yük.Müh.

Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2013 – 31/12/2014

Projenin yıllara Göre Bütçesi

2013:6 000 TL. 2014:4 000TL

Proje Özeti : Şeker, dünya ticaretindeki önemli ürünlerden biridir ve ülkelerin kendi ihtiyaçlarını sağlamaları bakımından da büyük politik öneme sahiptir. Ülkemizin de içerisinde bulunduğu iklim kuşağında şekerpancarı; üretim ve istihdam açısından önem arz etmektedir. Dünya şeker üretiminin %65’ i şekerkamışından elde edilirken geri kalanı şekerpancarından elde edilmektedir. Şekerkamışı şekerinin maliyetinin şekerpancarına göre 2-2,5 kat ucuz olması rekabeti olumsuz etkilemektedir.

AB ülkelerinin % 95’inde pancar şekeri üretimi yapılmaktadır. Bu ülkeler daha ucuza kamış şekeri temin edebilecekleri halde pancar şekeri üretiminden vazgeçmemektedirler. Bununda nedeni pancar ziraatının ve sanayisinin üreticilere sağladığı katma değerdir. AB ülkelerinden Almanya, iç tüketiminin % 30’u, Fransa ise % 52’sinden fazla şeker üretmektedir. Ülkemizde % 28 seviyelerindedir. Dünyada 2010 yılında toplam 4 663 610 ha alanda 227 691 779 ton, ülkemizde ise 328 651 ha alanda 17 942 100 ton şekerpancarı üretim gerçekleşmiştir.

Ülkemizde şeker pancarı tarımı, şeker pancarı üretimiyle geçimini temin eden yaklaşık 500 bin çiftçinin, diğer bir ifadeyle 3 milyon insanın yanısıra; tarım, hayvancılık yani yem, ilaç, et, süt, nakliye ve hizmet sektörleriyle de iç içe geçmiş durumdadır. Konu, tarım, tarımsal sanayi, işlenmiş temel gıda ürünleri ve istihdam gibi değişik dal ve konularda bir bütünlük oluşturmaktadır.

Bu nedenlerden dolayı yöremizde şekerpancarı üretiminde kaliteli ve yüksek verimli çeşitlerin yanısıra hastalıklara dayanıklı çeşitlerinde belirlenmesi amacıyla bu proje hazırlanmıştır. Tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülecek olan projede; bölgemizde yaygın olarak kullanılan ve önerilen, Esperanza, Valentina, Felicita, Begonia ve Coyote çeşitleri kullanılacaktır. Bu proje ile elde edilen sonuçlar değerlendirilerek kalite özellikleri yüksek, verimli ve hastalıklara dayanıklı çeşit veya çeşitler belirlenecek daha sonraki aşamada yapılacak şekerpancarı ıslah çalışmalarına katkı sağlanmaya çalışılacaktır. Proje 2013 yılı mart ayı içerisinde şekerpancarı ekimi ile başlayacaktır. Anahtar Kelimeler: tokat, şekerpancarı, çeşit, verim, kalite

67

Devam Eden


Proje Başlığı Konya Koşullarında Bazı Şeker Pancarı Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Konya Şeker Sanayi Ticaret A.Ş. KWS Türk Tarım Ticaret A.Ş.

Proje Yürütücüsü Rıza ÜLKER


Dr. Hasan KOÇ

Gönül GÜMÜŞÇÜ

Kalite Bölümü Personeli

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2014

Projenin Toplam Bütçesi 21500 TL (10000 TL Tagem-11500 TL Proje Ortakları) Proje Özeti:

Şeker Pancarı insan beslenmesinde önemli yeri bulunan ve değişik kullanım alanları olan bir kültür bitkisidir. Ülkemizde 20. yy başlarında yetiştirilmeye başlanmış ve bugün 3291669 da alanda 17942112 ton üretim gerçekleştirilmektedir (TUİK, 2012). En yüksek ekim alanı (773061 da) ve üretim (4935320 ton/yıl) Konya İlindedir. Görüldüğü gibi Konya İlinde Ülkemiz Şeker Pancarı üretiminin yaklaşık %28’ i gerçekleşmektedir.

Çalışma, Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü araştırma alanlarında yürütülecektir. Deneme Nisan Ayı içerisinde, ilgili kuruluşlardan temin edilecek tescilli ve üretim izinli çeşitlerle, Tesadüf Blokları Deneme Deseninde dört tekerrürlü olarak yürütülecektir. Deneme parselleri 3 sıralı, sıra uzunluğu 10 m, sıra arası mesafe 45 cm, sıra üzeri 20 cm olacak şekilde oluşturulacaktır.

Denemede yapılacak gözlem ve değerlendirmeler: 1. Bitki sayısı (adet), 2. Yaprak gelişimi (1-5), 3. Tohuma kalkan bitki sayısı (adet), 4. Hasatta kök sayısı (adet), 5. Kök görünümü (1-5), 6. Kök verimi (kg/da), 7. Şeker varlığı (%), 8. Arıtılmış şeker varlığı (%), 9. Arıtılmış şeker verimi (ton/da).

68

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P07/02 Proje Başlığı Erzurum koşullarında bazı şeker pancarı genotiplerinin (Beta vulgaris

saccharifera L.) hasat tarihi ile ekonomik parametreleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Canan KAYA Yardımcı Araştırmacılar Zir.Yük. Müh. Fırat SEFAOĞLU

Zir. Yük. Müh. Aydın KARAKUŞ Zir. Yük. Müh. Talip TUNÇ

Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2015 Projenin Toplam Bütçesi TOPLAM : 54 000 ¨ Proje Özeti Ülkemizde çiftçilerimizin pazarlama sorunu yaşamadıkları tek ürün şeker

pancarıdır. Tarım ve endüstri kesiminde oluşturduğu istihdam, alternatif ürünlerle kıyaslanmayacak kadar yüksek olup, gelişmekte olan bölgelerimizde ve özellikle Doğu Anadolu da bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılması ve kırsal kesimde istihdama katkısı bakımından da önemi büyüktür. Yürütülecek olan çalışmayla değişik hasat tarihlerinin çeşitlerin ekonomik parametreleri üzerine etkileri belirlenecek ve kümeleme analizi yapılarak, analiz sonucuna göre aynı kümede yer alan düşük sıcaklığa dayanıklı çeşitler belirlenecektir. Deneme materyalini işbirliği yapılan kuruluşlar/tohumculuk şirketlerinden temin edilen 16 çeşit (Idaho, Tomcat, Eldorado, Zanzibar, Mohican, SR-380, SR-374, SR-485, Maden, Aranka, Sandrina, Esperia, Turbata, Dionetta, Begonia, Amata) oluşturmaktadır. Sulama ve gübreleme konularında Enstitümüz Sulama ve Toprak Yönetimi birimleri sorumlu olacaktır. Denemeler nisan ayının son haftası ile mayıs ayının ilk haftasında TDÖD teknik talimatlarına uygun olarak ekilecek, 3 farklı tarihte (Ekim ayının1. ve 3. haftası ile kasım ayının 1. haftası) hasat yapılacaktır. Çalışmada, kök verimi (kg/da),%şeker oranı, %arıtılmış şeker oranı, %usare safiyeti, % KM, arıtılmış şeker verimi (kg/da) değişimleri tespit edilecektir. 2012 yılında ön çalışma yapılmıştır. 1. Hasatta verim 8529,6-5257,0 kg/da arasında değişirken, en yüksek ham şeker verimi 1333,8 kg/da olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler Şeker pancarı, düşük sıcaklıklara dayanıklılık, şeker oranı, pancar verimi

69

Devam Eden Proje No: TAGEM/TBAD/127A047P07/03

Proje Başlığı

Kahramanmaraş ve Şanlıurfa Koşullarında Kışlık -Yazlık Bazı Şeker Pancarı Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü ve GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü



Proje Yürütücüsü Erdem ERTÜRK

Yardımcı Araştırmacılar Nedim ACAR, Betül ÇAKMAK, Mehmet KARAKUŞ, Erdal ERBİL

Başlama- Bitiş Tarihleri 1 Ekim 2011–1 Aralık 2013


Proje Özeti: Bu proje ile Ülkemizin Doğu Akdeniz ve Güney Doğu Anadolu Bölgesinde şeker pancarının kışlık olarak yetiştirilebilme olanaklarının araştırılarak, yazlık şeker pancarı üretiminin verim ve kalite özellikleri ile kışlık şeker pancarı verim ve kalite özellikleri belirlenerek karşılaştırılacaktır. Araştırmada, ekim öncesi toprak ve nematod tahlili yapılarak nematodsuz alanlara 6 adet kışlık şekerpancarı tohum çeşidi, 4 Ekim 2011 tarihinde Şanlıurfa Akçakale Gündaş istasyonuna, 4 Kasım 2011 tarihinde de Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu müdürlüğümüz deneme alanına ekilmiştir. Şanlıurfa’da ekim işlemi, tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak el markörü ile çizilere 2–3 cm derinliğe düşecek şekilde, sıra arası 45 cm ve parsel uzunluğu 10 m olacak şekilde 4 sıralı olarak ekilmiş ve çıkışlar sağlanmıştır. Kahramanmaraş’ta ekim, tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak 5 sıralı şekerpancarı ekim mibzeri ile 2-3cm derinliğe düşecek şekilde, sıra arası 45 cm, sıra üzeri 8cm, parsel uzunluğu 10 m olacak şekilde ekim yapılmış ve çıkışlar sağlanmış, ilerleyen zamanlarda kış donlarından etkilenmiştir. Denemede ihtiyaç duyuldukça sulama, çapalama vb. gibi bakım işleri yapıldı. Her iki lokasyonda kışlık şekerpancarı hasadı 16 Haziran 2012 tarihinde yapılmış verim kalite özelliklerinin istatistikî analizleri yapılmıştır. Yine aynı metotla 17 adet yazlık şekerpancarı çeşidi 21 Mart 2012 tarihinde Kahramanmaraş’ta, 2 Nisan 2012 Tarihinde de Şanlıurfa Akçakale Gündaş istasyonuna ekilmiştir. Denemede ihtiyaç duyuldukça sulama, çapalama vb. gibi bakım işleri yapıldı. Yazlık şekerpancarları 25 Eylül 2012 Tarihinde her iki lokasyonda da hasad edilerek istatistikî analizler yapılmıştır. Projenin 2. yılının kışlık şekerpancarı ekimleri aynı metodla 15 Ekim 2012 tarihinde Şanlıurfa Akçakale Gündaş istasyonuna 16 Ekim 2012 Tarihinde ise Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu müdürlüğümüz deneme alanına ekilmiştir. Her iki lokasyonda da çıkışlar sağlanmıştır.

70

3.2. Tütün Devam Eden Proje No Proje Başlığı Tütün Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Ali PEKSÜSLÜ Yardımcı Araştırıcılar İsmail YILMAZ, Abdullah İNAL, Hasan KARTAL Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2016 (Sürekli proje) Projenin Toplam Bütçesi 2009: 21.500 TL 2010: 23.000 TL

2011: 24.000 TL 2012: 25.000 TL Proje Özeti Seleksiyon Islahı: 2012 yılında, Ege Bölgesi tütünlerine ait 6 adet genotip ve Akhisar 97 standart çeşidiyle Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre, 3 tekerrürlü deneme kurulmuş ve gözlem bahçesi oluşturulmuştur. Bazı morfolojik ve agronomik (çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, yaprak sayısı), verim ve kalite özelliklerine ilişkin gözlemler alınmıştır. Yapılan istatistiksel analiz ve değerlendirmede, verim, yaprak sayısı ve %50 çiçeklenme gün sayısı bakımından materyalin farklı olduğu ortaya çıkmıştır. Bu sonuçlara göre; ele alınan tüm kriterler yönünden değerlendirildiğinde öne çıkanlar, yaprak sayısı yönünden sırasıyla K25 ve K26, %50 çiçeklenme gün sayısı (erkencilik) bakımından sırasıyla K26 ve K22, verim açısından sırasıyla K24 ve K22, ekspertiz yönünden ise sırasıyla K27 ve K24 numaralı hatlardır. Genotiplerden K27 ve K28’in kuraklığa karşı hassas olduğu gözlenmiştir. Morfolojik, fizyolojik, agronomik ve kalite (ekspertiz) değerleri göz önüne alınarak yapılan genel değerlendirmeye göre, 2013 yılında 6 ileri hat ve standart çeşit ile çalışmaya devam edilecektir. Mavi Küfe Dayanıklı Tütün Islahı: Geriye melezleme çalışmalarıyla mavi küfe dayanıklı olarak geliştirilen, Ege Bölgesi Sarıbağlar Grubu materyalinden seçilmiş olan 2 ileri hat (391/1, 397/2) ve standart çeşitlerle (İzmir Özbaş, Reşatbey, Ege 97, Akhisar 97), Menemen’de Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü verim ve kalite denemesi kurulmuştur. Materyalin ele alınan tüm özellikler yönünden istatistiksel olarak farklı olduğu gözlenmiştir. Bitki boyuna göre Ege 97’yi (104,6 cm), 391/1 (98,2 cm) ve İzmir Özbaş (93,8 cm) izlemiştir. Yaprak sayısı açısından ilk üç materyal 391/1 (32,6), İzmir Özbaş (31,0) ve Akhisar 97’dir (30,9). Erkencilik durumu (%50 çiçeklenme gün sayısı) dikkate alındığında materyal Reşatbey (56,7 gün), 397/2 (56,7 gün) şeklinde sıralanmıştır. 2013 yılında 2 ileri hatla bölgede, çiftçi koşullarında verim denemesi kurulacaktır.

71

Devam Eden Proje Başlığı Tütün Çeşit Tescil Projesi Proje Lideri Dr. Ali PEKSÜSLÜ Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Proje Yürütücüleri Dr. Ali PEKSÜSLÜ, İsmail YILMAZ, Abdulah İNAL,

Hasan KARTAL Projeyi Destekleyen Kurum/lar Ege Tütün İhracatçıları Birliği (ETİB) Başlama-Bitiş Tarihleri 2011-2013 Projenin Toplam Bütçesi 168.000 TL Proje Özeti Bu projenin amacı; daha önce Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, TEKEL ve çeşitli üniversitelerin uzun yıllar içerisinde geliştirmiş oldukları tütün çeşitlerinin yanı sıra, özel sektörün de İzmir tütünleri üzerinde yıllar içerisinde yürütmüş olduğu seleksiyon çalışmaları ile elde ettiği ileri hatların, ekonomiklik, verim ve ekspertiz bakımından üstünlüklerinin ve daha önce geliştirilen çeşitlerle ilişkisinin ortaya konması, varsa ileri unsurlarının belirlenip tescil edilerek sektörün hizmetine aktarılmasıdır. Proje materyali, geçmiş yıllarda ETİB tarafından seleksiyon ıslahı ile elde edilen 8 ileri hat (E1-E8) ve ETAE’ne ait 11 tescilli çeşittir (İzmir Özbaş-101, Akhisar97-200, Karabağlar 6265, Usturalı97, İzmir Kokulu 64, Sarıbağlar-407, Karabağlar1007, Kokulu Tekel-157, Reşatbey 97, Ege97 ve Otan 97). Proje kapsamında, 2012 yılında, 2011 yılında seçilen 4 ileri hat (Birlik124, 125, 127, 128) ile tescilli çeşitlerden Karabağlar 6265, Usturalı97, Reşatbey 97 ve Otan 97 ile Menemen’de 2 tekerrürlü FYD denemesi ve morfolojik gözlem bahçesi kurulmuştur. FYD denemesinde yaprak sayısı, bitki boyu, verim, % 50 çiçeklenme gün sayısı, kimyasal kalite (% kül, % nikotin, % toplam şeker, % klor ve % nem) ve ekspertiz (%AG, %BG, %KP, sınıf) ve değerleri alınmıştır. Gözlem bahçesinde ise UPOV gözlem standartlarına göre 35 gözlem alınmıştır. Sonuçlar TTSM’ne sunulmuştur.

72

15 Mart Cuma 2013

3.3. Keten Devam Eden Proje No : TAGEM/TA/08/05/05/001 Proje Başlığı : ÜLKESEL KETEN ISLAH ARAŞTIRMALARI Projeyi Yürüten Kuruluş : TRAKYA TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ Projeyi Destekleyen Kuruluş : - Proje Yürütücüsü : Dr. Metin BABAOĞLU (Proje Lideri) Yardımcı Araştırmacılar : Dr. Turhan KAHRAMAN (Laboratuar-Yağ Analizi) Başlama-Bitiş Tarihleri : 2008-2012 Projenin Toplam Bütçesi : Projenin 5 Yıllık Toplam Bütçesi : 25.000 TL Proje Özeti: Proje bir ıslah projesi olduğundan, devamlı bir projedir. Beş yıllık dönemler halinde çalışmalar yürütülmektedir. İlk 5 yıllık dönem, 2008-2012 yılları arasında yürütülmüştür. Projenin ilk 4 yılı (2008-2011) sonunda ara sonuç raporu yazılmış olup, ikinci 5 yıllık dönem (2013-2017) çalışmaları için proje teklif edilmiş ve kabul edilmiştir. Bu nedenle, burada projenin birinci 5 yıllık döneminin son yılı olan 2012 yılında yürütülen çalışmalar hakkında bilgiler yer alacaktır. Bu yıl (2012), Dünya’nın farklı bölgelerine ait 143 adet materyal 2 m uzunluğunda 3’er sıraya, sıralar önceden ıslatılarak, elle ekilmişlerdir. Materyaller üzerinde, bölgeye uyumları konusunda yardımcı olacak çiçeklenme tarihi, fizyolojik olum tarihi, bitki boyu, bitkide kapsül sayısı, kapsülde tane sayısı, parsel verimi ve tanede yağ oranı gibi karakterler üzerinde durularak notlar alınmıştır. Çiçeklenme süreleri ekim tarihinden itibaren 39-58 gün, olgunlaşma süreleri ise, 72-87 gün arasında değişmiştir. Bitki boyu 51-108 cm arasında, bitkide kapsül sayısı 11-51 adet arasında, kapsülde tane sayısı 6.2-9.6 adet arasında, 1000 TA 3.3-6.2 g arasında değişim göstermiştir. Tanede yağ oranları ise, (kuru madde, % 0 nem, üzerinden) % 28.0 - 39.2 arasında değişmiştir.

Bu dönemde 5 materyali kapsayan bir adet verim denemesi 14.04.2012 tarihinde Edirne Merkezde kurulmuştur. Denemede Sarı-85 çeşidi standart olarak kullanılmıştır. Tane verimleri dekara 118-136 kg arasında değişmiştir. En yüksek verim 136 kg/da ile Türkiye orijinli PI 172960 Clli 1370 numaralı materyalden sağlanmıştır. En düşük verim ise, 118 kg/da ile, yine Türkiye orijinli olan PI 175769 Clli 1400 numaralı materyalden alınmıştır. Yağ oranları ise, (kuru madde üzerinden) % 33.8-37.5 arasında değişirken, en yüksek yağ oranı yine Türkiye orijinli olan PI 175769 Clli 1400 numaralı materyalden alınmıştır.

Islah Çalışmaları olarak; Melezleme çalışmalarında, gözlem-melez bahçesi olarak ekimi yapılan toplam 143 materyal içerisinden uygun görülenler ebeveyn olarak kullanılarak bu yıl toplam 5 kombinasyon melez yapılmıştır. Melezlerden elde edilen tohumlar, 2013 yılında F1 olarak ekileceklerdir. Bu yıl (2012) ekilen 5 adet F1 materyali ise, toplu hasat (bulk) yapılarak kayıt altına alınmıştır. Yine, bu yıl ekimi yapılan 3 adet F2 materyali içerisinden tek bitki (pedigri) seleksiyon yöntemiyle toplam 22 adet tek bitki seçilmiştir. Yine ekimi yapılan 27 adet F3 populasyonu içerisinden 31 adet tek bitki seçilmiştir. Ayrıca, ekimi yapılan 59 adet F4 populasyonu içerisinden 52 adet tek bitki seleksiyonu yapılmış olup, bu materyaller bir sonraki yılda bir üst “F” kademesine aktarılacaktır.

Tohumluk üretimi olarak ise, Ülkemizin ilk ve tek tescilli keten çeşidi olan Sarı-85’ten bu yıl 500 kg Elit kademede tohumluk üretimi de yapılmıştır.

73

Devam Eden AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ PROGRAM ADI: Yağlı Bitkiler Proje No: TAGEM /TA/ 11/05/05/007

Proje Başlığı: Karadeniz Bölgesi Keten Islahı Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Serkan YILMAZ Yardımcı Araştırıcılar Şahin GİZLENCİ, Mustafa ACAR, Mehmet ERDOĞMUŞ Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2012 - 31/12/2012

Projenin Toplam Bütçesi 2011: 10.000 2012: 10.400 2013: 12.000

Proje Özeti

Bu projede Karadeniz bölgesi sahil kuşağı ile iç geçit bölgelerinde yağlık ve

liflik olarak yetiştirilebilecek keten çeşitlerini belirlemektir. Bu amaçla 22 adet keten çeşidi Samsun ve Suluova şartlarında kışlık ve yazlık olarak ekilmişlerdir. Bu denemelerde alınan gözlemler; Tane verimi, 1000 tane ağırlığı, bitki boyu, teknik sap uzunluğu, yan dal sayısı, bitkide kapsül sayısı ve kapsülde tane sayısı verileri alınmıştır.

Deneme materyalleri Kışlık denemeler Suluova ve Samsun’da Ekim ayının son haftalarında kurulmuştur. Kışlık denemelerden Suluova lokasyonu bitki çıkışlarındaki problemler nedeniyle iptal edilmiştir. Bu deneme bu yıl tekrar kurulmuştur. Yazlık denemeler Suluova’da Mart ayında Samsun’da ise Mayıs ayının ortalarında kurulmuştur. Samsun’da kurulan denemeler enstitü’nün Samsun - Çarşamba’daki deneme arazisine ekilmiştir. Verim denemeleri tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Parsel alanları ekimde 4 m2, hasatta 3,2 m2’dir. Parsellerde sıra sayısı 4 olup ekimler, sıra arası 35 cm ve sıra üzeri 3-5 cm olarak gerçekleştirilmiştir. Keten yetiştiriciliği için gerekli tüm bakım işlemleri zamanında gerçekleştirilmiştir.

Bu yıl 8 kombinasyonda melezleme yapılmıştır. Toplam 66 adet kapsül elde edilmiştir. F5 kademesinde 4 kombinasyondan toplam 870 tek bitki sırası ekilmiş olup 289 adet tek bitki hasadı yapılmıştır.

Kışlık denemelerden Samsun lokasyonu verim ortalaması 91,37 kg/da olmuştur. Yazlık denemelerden Samsun lokasyonu verim ortalaması 113,75 kg/da olarak gerçekleşmiştir. Suluova lokasyonu ise ortalama 125,24 kg/da olarak gerçekleşmiştir. Yaz denemeleri birleştirilmiş analiz sonucuna göre ortalama verim 134,14 kg/da olarak tespit edilmiştir.

74

Bilgi Proje Başlığı Endüstri Bitkileri Genetik Kaynakları Projesi - Türkiye Orijinli

Keten (Linum usitatissmum L.) Genetik Kaynaklarının Karakterizasyonu ve Ön Değerlendirmesi Alt Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Abdullah İnal Yardımcı Araştırıcılar Dr. Ali Peksüslü, İsmail Yılmaz, Hasan Kartal Başlama-Bitiş Tarihleri 2009-2013 Projenin Toplam Bütçesi 2009: 13.000 TL 2010: 14.000 TL

2011: 15.000 TL 2012: 16.000 TL Proje Özeti Bu projenin amacı, keten genetik kaynaklarımızın karakterize edilmesi, ön verim ve verim çalışmaları ile değerlendirilmesi ve üretilip yenilenmesidir. Projenin başlangıç materyali, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE) Ulusal Gen Bankasında muhafaza edilen, ülkemizde geçmişte keten yetiştiriciliği yapılan yörelerden toplanmış olan, yerel çeşit niteliğinde 155 keten populasyonudur. Proje kapsamında 2009 ve 2010 yıllarında, materyalin tümünde karakterizasyon, orta ve uzun süreli muhafaza için üretim ve yenileme çalışmaları tamamlanmıştır. 2010 yılında ayrıca, 2007 yılındaki ön çalışmalar ve 2009 yılındaki gözlem ve verilere göre ümitvar olarak belirlenen materyal ile deneme kurularak bazı önemli agronomik özellikler yönünden ön değerlendirmeye (ÖD) alınmıştır. Projenin 2011 yılı çalışma döneminde, 2009 ve 2010 yılı karakterizasyon çalışmaları ve 2010 yılı ÖD sonuçlarına göre ümitvar olarak belirlenen hatlarla Yağlık Keten Verim Denemesi (YKVD) ve Liflik Keten Verim Denemesi (LKVD) kurulmuştur. YKVD’nde, materyalin yan dal sayısı hariç, diğer özelikler yönünden, istatistiksel olarak farklı olduğu ortaya çıkmıştır. Tohum verimi yönünden ilk üç sırasıyla şöyle belirlenmiştir: Sarı-85 (263 kg/da), KY33 ve KY21 (238 kg/da). LKVD’nde, materyalin, ele alınan tüm özellikler yönünden, istatistiksel olarak farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Sap verimi bakımından ilk üç, sırasıyla şöyledir: Rolin (350 kg/da), KL17 (327 kg/da) ve KL 03 (288 kg/da). Projenin 2012 yılı çalışma döneminde, 2011 yılında YKVD ve LKVD çalışması yürütülen hatlarla Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 3 tekerrürlü olarak ikinci yıl verim denemeleri kurulmuştur. Alınan gözlemler: bitki boyu, %50 çiçeklenme gün sayısı, fizyolojik olgunluk gün sayısı, kapsülde tohum sayısı, bin tane ağırlığı, tane verimi, sap verimi, yağ oranı. YKVD materyali: 2010 yılı ÖD çalışmasından yağlık 27 materyalden ümitvar 11 hat, 2010 yılı karakterizasyon çalışmalarında yağlık ümitvar 7 hat ve Sarı-85, Antares ve Sandra standart çeşitleri (toplam 21 materyal). YKVD’nde, materyal, kapsülde tohum sayısı dışında, diğer özelikler yönünden, istatistiksel olarak farklılık göstermiş, tohum verimi en yüksek olan Antares standart çeşidini (237 kg/da), KY03 (226 kg/da) ve KY25 (213 kg/da) hatları izlemiştir. LKVD materyali: 2010 ÖD çalışmasında liflik grupta yer alan 14 materyalden, ümitvar 11 hat, 2010 yılı karakterizasyon çalışmasından ümitvar 3 hat ve Hermes, Rolin ve Jitka standart çeşitleri (toplam 17 materyal). LKVD’nde, YKVD’ne paralel olarak, materyalin, kapsülde tohum sayısı hariç, diğer tüm özellikler bakımından, istatistiksel olarak farklı olduğu belirlenmiştir. Sap verimi yönünden en yüksek değerler, sırasıyla Rolin (353 kg/da), KL03 (324 kg/da) ve KL 17’den (304 kg/da) alınmıştır.

75

4. Ülkesel Patates Entegre Ürün Yönetimi Araştırma, Uygulama ve Eğitim Projesi

4.1. Patates Islah Çalışmaları Bilgi Proje No: TUR/5/024 Proje Başlığı Bitkisel Üretimin Nükleer ve İlgili Tekniklerle Geliştirilmesi


Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) –Sarayköy Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (SANAEM)- Uygulama Bölümü-Tarım Birimi

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar 1. Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü 2. Ankara Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Doç. Dr. Mahmut Basri HALİTLİGİL


1. TAEK-SANAEM: Doç. Dr. Mahmut Basri HALİTLİGİL, Hakan KIŞLAL, Yüksel DURNA, Nejdet BABAHANOĞLU 2. Patates Araştırma Enstitüsü: Hüseyin ONARAN, Murat NAM, 3. Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü Dr. Bülent SÖNMEZ, Muhittin Toygun MERTCAN

Başlama-Bitiş Tarihleri Nisan 2010 – Aralık 2012 Projenin Toplam Bütçesi: Yurt Dışı Destekli Proje Özeti:

Niğde Patates Araştırma İstasyonu arazisinde 2011 yılında parsellere buğday ve yonca ekimleri yapılmıştır. 2011 yılı Ekim ayının son haftasında Yonca parselleri sürülerek toprağa karıştırılmıştır. 2012 yılı Mayıs ayında bütün parsellere patates dikimi için parseller hazır hale getirilerek patates dikimleri yapılmıştır. Patates dikimleri yapılmadan önce bütün parsellerden belirli derinliklerden (30-60-90) toprak örnekleri alınmış ve nötron probe okumaları yapılmıştır.

Deneme parsellerine patates dikimi ile birlikte % 2 ax. 20 Kg/da azot ( Amonyum sülfat) olacak şekilde 15N ile 15 gün ara ile 4 uygulamada gübrelemesi yapılmıştır. 2012 yılı Ekim ayı sonunda patates hasadı yapılarak verimler alınmıştır. 15N analizleri için bitki, yumru ve toprak örnekleri alınarak analize hazır hale getirilmiş ve analizler devam etmektedir. Bu projenin 2012 yılı itibariyle tarla deneme kısmı bitmiş olup 2013 yılında analiz sonuçları değerlendirilerek sonuç raporu hazırlanacaktır.

76

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P04/01 Proje Başlığı Türkiye’de Mevcut Bazı Patates Çeşitleri ile Islah Programında Gelen Klonların Patates

Siğil Hastalığına Dayanıklılıklarının Moleküler Belirteçler İle Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş

Niğde Patates Araştırma İstasyonu Müdürlüğü


MKÜ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü

Proje Yürütücüsü Levent Abdullah ÜNLENEN Yardımcı Araştırmacılar

Hüseyin ONARAN, Mehmet Emin ÇALIŞKAN, Murat NAM, Uğur PIRLAK N. Arzu GÜRBÜZ, Ömer GÜÇ, Abdurrahman CAGLI, Yasemin BORAN, Tuğba USLU, Ali KARATAŞ

Başlama-Bitiş Tarihi

01.01.2013-31.12.2016


2013: 17.500,00 TL 2014: 8.000,00 TL 2015: 8.500,00 TL 2016: 3.000,00 TL

Proje Özeti Ülkemizde patates tarımı İç Anadolu bölgesinde yoğunlaşmıştır. 2003 yılında ilk olarak Ordu, Niğde ve Nevşehir illerinde uluslararası karantinaya tabi Patates Siğili hastalığı etmeni Synchytrium endobioticum (Schilbersky) tespit edilmiştir. Bu tespitlerin ardından bu illerde tohumluk patates üretimi yasaklanırken, bulaşık tarlalar ile bu tarlalara komşu tarlalarda yemeklik patates tarımı da yasaklanmıştır. Yapılan çalışmalar sonucu Niğde, Nevşehir ve Kayseri illerindeki ırkların 6 ve 18 olduğu tespit edilmiştir.

Patates siğili hastalığının kimyasal kontrolü mümkün değildir. Hastalığın yayılmasını engellemek için bulaşıklık tespit edilen tarla patates tarımına yasaklanırken, güvenlik kuşağı olarak adlandırılan bulaşık tarlaya komşu tarlalarda, bulaşık tarlada tespit edilen patates siğili ırkına dayanıklı çeşitlerinin yetiştirilmesi önerilmektedir. Ülkemizde tescilli 70’den fazla patates çeşidi bulunmasına karşın mevcut ırklara dayanıklılık durumları kesin olarak bilinmemektedir.

Bu çalışmanın amacı ülkemizde üretim izinli ve tescilli bazı patates çeşitleri ile Patates Araştırma İstasyonu Müdürlüğü ıslah programından gelen klonların Patates Siğili hastalığının 6 ve 18 ırklarına karşı dayanıklılıkları tarla denemeleri ve moleküler belirteçler yardımıyla belirlenerek, çiftçilerin kısa sürede dayanıklı çeşitlerin tarımını yapmalarına olanak sağlamaktır.

2013 yılında belirlenen çeşitlerin ve klonların tohumlukları Niğde kuruluş arazisinde ve Nevşehir’de bulaşık alanda dikimleri yapılarak hasat sonrası değerlendirmeler yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Patates, Dayanıklılık Islahı, Siğil Hastalığı, Moleküler Belirteçler

77

Devam Eden Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P04/001 Proje Başlığı Doğu Anadolu Bölgesi Patates Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Canan KAYA Yardımcı Araştırmacılar Zir.Yük. Müh. Fırat SEFAOĞLU

Zir. Yük. Müh. Aydın KARAKUŞ Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2012 Projenin Toplam Bütçesi TOPLAM : 116 000 ¨ Proje Özeti Bölgemize uygun, yüksek verimli ve depolamaya dayanıklı patates

çeşitlerinin geliştirilmesi amacıyla ıslah çalışmaları sera, tarla ve laboratuar koşullarında devam etmiştir. Tarla denemeleri; 1 adet klon verim denemesi, 4 adet ön verim denemesi ve erken generasyon (3.generasyon) materyalinden oluşurken, sera materyali; 2010-2011 yıllarında yapılan melezlerden elde edilen gerçek patates tohumlarından (GPT) erken generasyon materyali (1.generasyon) ile süper elit kademede temel tohumluk mini yumru üretimlerini kapsamaktadır. Laboratuar materyali ise serbest ticari çeşitler ile ıslah materyalinden seçilmiş olan klonların nükleer stoklarından oluşmaktadır. Klon verim, ön verim ve erken generasyon materyallerinin depolama davranışları da göz önünde bulundurularak seçilecek klonlarla 2013 yılında “bölge verim, klon verim ve ön verim denemeleri” yürütülecektir. Doku kültürü çalışmaları kapsamında 10 300 adet süper elit mini yumru (agria+granola), 650 kg ön elit ve yaklaşık 50 ton elit kademede sertifikalı tohumluk üretimi yapılmış, aday klonların muhafazası ve hızlı çoğaltım çalışmaları devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler Patates ıslahı, doku kültürü, sertifikalı tohumluk üretimi.

78

Devam Eden Proje No: TAGEM/TA/11/05/03/001 Proje Başlığı Orta Anadolu Patates Islahı Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Hüseyin ONARAN Yardımcı Araştırmacılar

L.Abdullah ÜNLENEN, Murat NAM, Abdurrahman CAĞLI, Ömer GÜÇ, Uğur PIRLAK, N.Arzu GÜRBÜZ,

Başlama-Bitiş Tarihleri 01 Ocak 2011 – 31 Aralık 2015 Projenin Toplam Bütçesi 149.000,00 TL

Proje Özeti: Proje kapsamında 2012 yılı içerisinde melezleme, seleksiyon ve doku kültürü çalışmaları yapılmıştır. 1. Enstitü Islah Klonları (Çeşit Adayları) ile Granola x Huincul Melezlerinden gelen Klonlar ile Yapılan Seleksiyon Çalışmaları: 2003 yılında 3 farklı kombinasyondan gelen melezler ile yapılan çalışmalar sonucunda seçilen, 5 adet çeşit adayı klonlar ile 2006 yılından gelen Granola x Huincul Melezlerinden gelen 10 adet çeşit adayı klonlar, Agata, Agria, Marabel, Lady Olympia ve Granola standart çeşitleri ile 4 tekerrürlü olarak Enstitü ve Nevşehir lokasyonlarında verim denemeleri yürütülmüştür. PA-03-2-16 ve PA-06-1-43 nolu klonlar yerli çeşit adayları olarak tescil denemelerine alınmak üzere tescile sunulmuştur. 2. 2007 Yılı GPT’lerinden Seçilen Klonların Adaptasyon Deneme Çalışmaları: 2007 yılında yapılan melezlemeler sonucu, 21 farklı kombinasyondan gelen 61 adet klon 2012 yılında kuruluş arazisinde verim denemesine alınarak, seleksiyon çalışmaları yürütülmüştür. 4. 2008 Yılı GPT’lerinden Seçilen Klonların Ön Verim Deneme Çalışmaları: 2008 yılında yapılan melezlemeler sonucu, 15 farklı kombinasyondan gelen toplam 139 adet klon 2012 yılında ön verim denemesine alınmış ve seleksiyon çalışmaları yapılmaktadır. 5. 2009 Yılı GPT’lerinden Seçilen 3. Klonal Generasyon Seleksiyon Çalışmaları: 2009 2010 yıllarında yapılan melezlemeler sonucu 16 farklı kombinasyondan gelen GPT’ler kullanılarak 2011 yılında 2. Klonal Generasyonda toplam 92 adet klon seçilmiştir. Seçilen klonlar 2012 yılında 10 yumru/sıra olacak şekilde 2 sıralı olarak 70 x 30 cm dikim normunda 3. Klonal Generasyon olarak kuruluş deneme alanına dikilmiştir. Seleksiyon sonucunda seçilen klonlar 2013 yılı dikim döneminde ön verim denemesine alınacaktır. 6. 2009 Yılı GPT’lerinden Seçilen 2. Klonal Generasyon Seleksiyon Çalışmaları: 2009 yılında yapılan melezlemeler sonucu 8 farklı kombinasyondan gelen GPT’ler kullanılarak 2011 yılında 1. Klonal Generasyonda toplam 118 adet klon seçilmiştir. Seçilen klonlar 2012 yılında 2. Klonal Generasyonda 6 yumru/sıra olacak şekilde tek sıralı olarak 70 x 30 cm dikim normunda dikilmiştir. Seleksiyon çalışmaları ile 48 klon seçilmiştir. 7. 2010 Yılı GPT’lerinden Seçilen 1. Klonal Generesyon Seleksiyon Çalışmaları: 2010 yılında yapılan melezlemeler sonucu 8 farklı kombinasyondan gelen GPT’ler kullanılarak 2011 yılında Fide Generasyonunda toplam 5077 adet klon seçilmiştir. Seçilen klonlardan alınan tek yumrular 2012 yılında 1. Klonal Generasyonda 70 x 60 cm dikim normunda dikilmiştir. Seleksiyon çalışmaları ile 438 klon seçilmiştir 8. 2011 Yılı GPT’lerinden Seçilen Fide Generesyonu Seleksiyon Çalışmaları: 2011 yılında yapılan melezlemeler sonucu 18 farklı kombinasyondan gelen GPT’ler kullanılarak 2012 yılında 7443 adet GPT tül seraya saksılar içerisine ekilerek, 6330 tek yumru seçilmiştir. 9. Melezleme ve GPT Üretimi; 2012 yılında 64 kombinasyonda melezleme çalışmaları yapılarak, 95,263 adet Gerçek Patates Tohumları (GPT) elde edilmiştir 10. Doku Kültürü çalışmaları: Çeşit adaylarının çoğaltımı devam etmektedir.

79

Devam Eden Proje No: TAGEM/TA/05/02/05/001 Proje Başlığı Mutasyon Islahı Yöntemiyle Patates Çeşit Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş

1- Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK-SANAEM) 2- Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü

Proje Yürütücüsü Hüseyin ONARAN Yardımcı Araştırmacılar

Abdurrahman CAĞLI, L.Abdullah ÜNLENEN, Ali KARATAŞ ( Niğde Patates Araştırma İstasyonu Müdürlüğü) Süreyya ŞEKERCİ, Dr. Zafer SAĞEL, Dr. Hayrettin PEŞKİRCİOĞLU (TAEK-SANAEM) Prof.Dr.Halis ARIOĞLU (Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi)


01.01.2010-31.12.2014

Projenin Toplam Bütçesi 65.850TL Proje Özeti Orta Anadolu Bölgesine uygun, verim kapasitesi yüksek, ekolojik koşullara uyum sağlayan, hastalık ve zararlılar ile taşımaya dayanıklı, muhafaza süresi uzun, ve tüketici isteklerine cevap verebilecek çeşitlere ihtiyaç vardır.

Bu çalışma, bölgeye adaptasyonu yüksek, hastalık ve zararlılara toleranslı, verimli patates çeşitleri Mutasyon Islahı yöntemiyle geliştirilerek yöre çiftçisine sunulması amacıyla yürütülmeye başlanmıştır.

Proje çalışmalarına 2005 yılında başlanmış ve çalışma 2012 yılında da devamlı proje kapsamında planlandığı gibi yürütülmüştür. Araştırma dönemi içerisinde, 08.05.2012 tarihinde Enstitü arazisine, 30.05.2012 tarihinde Nevşehir/Gülşehir lokasyonlarına bir önceki yıl seçilmiş 16 Mutasyon klonu ve 4 standartlı; sıra arası 70 cm, sıra üzeri 30 cm olacak şekilde dört tekerrürlü tesadüf blokları deneme desenine uygun olarak her parsel 2 sıra ve her sırada 27’ şer yumru olacak şekilde denemeler kurulmuştur. Bitkilerin gelişimi süresince gerekli fenolojik gözlemler düzenli olarak kaydedilmiştir. Enstitü lokasyonu 14.09.2012 ve Nevşehir/Gülşehir lokasyonu 20.10.2012 tarihlerinde hasatları yapılmıştır. Elde edilen veriler MSTAT-C istastik programından faydalanılarak tesadüf blokları deneme desenine göre, varyans analizine tabi tutulmuş uygulamalar arasındaki farklılıklar F testine göre belirlenmiş ve değişim katsayıları (%) hesaplanmıştır.

Yapılan analizler sonucunda her iki lokasyondan elde edilen yumru verimleri ortalamasında 46 no’lu klon 4886 kg/da ile A grubunda ilk sırada, 49 no’lu klon 4795 kg/da ile AB grubunda ikinci sırada , 655 no’lu klon 4657 kg/da ile ABC grubunda üçüncü sırada yer alarak, denemedeki standart çeşitler olan Agata, Agria, Marfona ve.Marabel çeşitlerinin önünde yer almışlardır. Ayrıca yüksek verimli mutasyon klonlarının doku kültürü yoluyla çoğaltımlarına devam edilmektedir.

80

Devam Eden Proje No Proje Başlığı Ege Bölgesi Patates Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Gün KIRCALIOĞLU Yardımcı Araştırıcılar Celal ŞAFAK – Uz. Çağla ÇOLAK Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2016 (Sürekli proje) Projenin Toplam Bütçesi 217.000 TL Proje Özeti 2009 yılında sonuçlanmış TÜBİTAK projesinden aktarılan materyal ile Achirana*LT-7 melezlerinden geliştirilen klonların değerlendirilmesine 2010 yılında da devam edilmiş zamanda introdüksiyon materyali orijinli melezlerde seleksiyon yapılmıştır. 2011 yılında augmented deneme desenine göre değerlendirilen TÜBİTAK klonlarından 34, önverim denemesi ile değerlendirilen enstitü klonlardan 6 klon, klon verim denemesine alınmıştır. 2011 yılı denemeleri sonucu seçilen 35 klonun teknolojik özellikleri ve depolamaya yatkınlıkları ile birlikte tekrar değerlendirilmesine karar verilmiştir. 2012 yılında, 2011 yılından seçilen 35 klon ve 6 CİP klonu, 6 standart çeşit ile Gölhisar lokasyonunda denemeye alınmıştır. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuş, denemede yer alan klon ve standartların bitki ve yumru özellikleri kaydedilmiş, parsel verim ve pazarlanabilir verim oranları değerlendirilmiştir. Klon verim denemesinde yer alan klon ve standart çeşitlerin teknolojik özellikleri ve depolamaya yatkınlıkları belirlenmiştir. Gölhisar lokasyonyonunda ayrıca, klon verim denemesi için yeterli yumru sayısına ulaşılamayan 39 klon ve 5 standart çeşit ile augmented deneme desenine göre gözlem bahçesi kurulmuştur, bu klonlar 2013 yılında klon verim denemesine alınacaktır. CIP tarafından gönderilen klonların ve ıslah materyalinin doku kültürü ile çoğaltımına devam edilmiştir.

81

4.2. Patates Yetiştirme Tekniği Çalışmaları

Bilgi

Proje No: BOREN 2012 Ç.0367

Proje Başlığı Niğde-Nevşehir Bölgesinde Patates Üretim Alanlarında Bitkilerin Bor’la Beslenme Düzeyi ile Bor Gübrelemesinin Yumru Verimi ve Kalitesi Üzerine Etkisinin Belirlenmesi Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Niğde Patates Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Mustafa Bülent TORUN


1-Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi: Prof. Dr. M. Bülent Torun, Yrd. Doç. Dr. K.Yalçın Gülüt, Ebru Ertarğın 2-Patates Araştırma İstasyonu Müdürlüğü: Hüseyin ONARAN, L. Abdullah ÜNLENEN, Murat NAM, Tuğba USLU

Başlama-Bitiş Tarihleri 20/06/2012 (32 Ay) Projenin Toplam Bütçesi: 249.078 Proje Özeti:

Bölgede patates üretim alanlarında aşırı gübre, su ve tarımsal ilaç kullanılarak bitkide verim ve kalitede azalmaya ve bu tür agronomik uygulamaların bir sonucu çevre sorunlarına da yol açmaktadır. Ayrıca birim üretim maliyeti artmakta ve ürün getirisi düşmektedir.

Bu sorunların önüne geçilmesinde en önemli çözümlerden birisi toprak ve bitki analizlerine dayalı bitkisel üretim gerçekleştirmektir. Toprak özelliklerine dikkate almadan yapılan bir beslenme bitkide verim ve kalitede düşüşlere yol açacaktır.

Niğde ve Nevşehir bölgesindeki patates üretim alanlarının toprakları hafif ve orta hafif tekstürlü olup, organik madde içeriği son derece düşüktür.

Yıkanmış, kumlu ve asit topraklarda ise en yaygın mineral beslenme sorunlarının başında mikro elementler olduğu ve literatürde özellikle patates üretim alanlarında B noksanlığının ciddi bir sorun olduğu bildirilmiştir. Bor noksanlığında bitkilerin diğer besin element noksanlıklarına ve hastalık etmenlerine karşı duyarlılığının arttığı gösterilmiştir. Bu bilgiler bölgedeki patates üretiminde görülen mineral beslenme bozukluklarının ve hastalıkların bitkilerdeki yetersiz B beslenmesinden kaynaklanabileceğine işaret etmektedir.

Bu noktadan hareketle, Niğde ve Nevşehir patates üretim alanlarında bitkilerin B’la beslenme düzeyinin belirlenmesi öncelikli bir hedef olmalıdır.

Bu çalışmanın sonuçlarına göre Niğde ve Nevşehir patates üretim alanlarında B’un bitkinin veriminde ve yumru kalitesinde etkilerini ortaya koymak için 2012 yılındaki yaprak, toprak ve yumru analizleri sonucuna göre 2013 yılında tarla denemeleri gerçekleştirilecektir.

82

Devam Eden

Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P04/02 Proje Başlığı Ana Ürün Patates Üretiminde Azotlu Gübre Uygulamalarının Optimizasyonu Üzerine

Araştırmalar Projeyi Yürüten Kuruluş

Niğde Patates Araştırma İstasyonu Müdürlüğü


MKÜ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü

Proje Yürütücüsü Ömer GÜÇ Yardımcı Araştırmacılar

Mehmet Emin ÇALIŞKAN, Uğur PIRLAK, N. Arzu GÜRBÜZ, Yasemin BORAN, Tuğba USLU, Ali KARATAŞ

Başlama-Bitiş Tarihi

01.01.2013- 31.12.2016


2013: 10.000,00 TL 2014: 4.500,00 TL 2015: 5.000,00 TL 2016: 5.500,00 TL

Proje Özeti Ülkemizde özellikle Niğde ve Nevşehir yöreleri başta olmak üzere ana ürün patates üretiminde çok fazla azotlu gübre kullanıldığı (>50 kg/da) bilinmektedir. Patates üretimi yapılan toprakların kumlu yapıda olması ve üretim sezonu boyunca çok fazla sulama yapılması (14-18 adet) nedeniyle uygulanan azotlu gübrenin önemli bir kısmı bitkiler tarafından alınamadan yıkanmaktadır. Bunun sonucunda üreticiler daha fazla azotlu gübre kullanım yoluna gitmekte, sonuçta hem üretim maliyeti önemli ölçüde artmakta hem de yer altı sularındaki nitrat oranı her geçen gün artmaktadır. Bu nedenle, Niğde-Nevşehir bölgesi için patateste azotlu gübre uygulamalarının optimizasyonuna yönelik çalışmaların ivedilikle yapılması gerekmektedir. Bu proje ile Niğde koşullarında yemeklik ve sanayilik patates üretiminde uygun azotlu gübre miktarı, gübre formu ve uygulama zamanının belirlenerek etkin bir azotlu gübre uygulama programının oluşturulması amaçlanmaktadır.

Bu proje ile Niğde koşullarında yemeklik ve sanayilik patates üretiminde uygun azotlu gübre miktarı, gübre formu ve uygulama zamanının belirlenmesi sağlanacaktır. Etkin bir azotlu gübre uygulama programının oluşturulması ve üreticilerin bu doğrultuda patates ekim alanlarında gübrelemeye gitmeleri sağlanacaktır.

2013 yılında belirlenen sanayilik ve yemeklik patates çeşitlerinin tohumlukları Niğde kuruluş arazisinde dikimleri yapılarak, uygulanacak azot dozları sonucunda hasat sonrası değerlendirmeler yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler Patates, azot dozu, azotlu gübre formu, uygulama zamanı,

83

Devam Eden

Proje No TAGEM/TA/02/02/05/003 Proje Başlığı Niğde ve Nevşehir Koşullarında Farklı Ekim Nöbeti

Sistemlerinin Patateste Verim ve Kalite Özellikleri ile Ürünün Ekonomik Değeri Üzerine Etkileri

Projenin İngilizce Başlığı Effects of different cropping systems on yield and quality of potato under Niğde and Nevşehir conditions.

Projeyi Yürüten Kuruluş Niğde Patates Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Proje Yürütücüsü Hüseyin ONARAN Yardımcı Araştırmacılar Hüseyin ONARAN, L.Abdullah ÜNLENEN, Murat Nam, Ömer

Güç, M.Emin ÇALIŞKAN, Başlama-Bitiş Tarihleri Ocak 2012- Aralık 2016 Projenin Toplam Bütçesi 75.000 TL Proje Özeti: Proje çalışmaları, 2002 yılında Enstitü deneme alanlarında oluşturulan sabit parseller üzerinde yürütülmeye başlanmıştır. Tarla denemeleri, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Denemelerde parsel büyüklüğü 5.6m x10m = 56 m2 olarak düzenlenmiş ve parsel yerleri sabitlenmiştir. Projede Niğde ve Nevşehir yörelerinde uygulanabilecek 18 farklı ekim nöbeti sistemi incelenerek ve dikim frekansı 1,2,3,4 ve 6’ lı olmuştur. Patates çeşidi olarak sertifikalı Agria çeşidi kullanılmaktadır. Patates dikimleri 70 x 30 cm sıklıkta yapılmış ve standart bakım işlemleri uygulanmıştır. Diğer bitkiler için de yörede yaygın olarak tarımı yapılan veya halen tarımı yapılmayan bitkilerde benzer ekolojik koşullarda yürütülen çalışmalar sonunda yöre için önerilebilecek çeşitler kullanılmaktadır.

Bugüne kadar yapılan proje çalışmalarında; ikili münavebe (patates, mısır, patates/ patates, fasulye, patates/ patates, buğday, patates ), üçlü münavebe (patates, kolza, ayçiçeği, patates / patates, buğday, fasulye, patates/ patates, ayçiçeği, nohut, patates / patates, M.fiği, mısır, patates), dörtlü münavebe (patates, fasulye, ş.pancarı, buğday, patates/ patates, nohut, buğday, fasulye, patates/ patates, kolza, ayçiçeği, M.fiği, patates ) ve altılı münavebe (patates, nohut, buğday, M. fiği, mısır, fasulye, patates/ patates, M. fiği, ayçiçeği, kolza, M.fiği, mısır, patates / patates, fasulye, ş.pancarı, buğday, fasulye, açiçeği, patates) sistemlerinde en yüksek net gelirlere ulaşılmıştır.

Her ekim nöbeti sistemi içerisinde, ikili, üçlü, dörtlü ve altılı olarak döngüsünü tamamlayan ekim nöbeti sistemlerinde topraktaki değişmeleri izlemek açısından, bitki besin elementlerinin durumu ve hastalık zararlıların seyri yönünden toprak analizleri yaptırılmıştır. Bitki besin maddeleri yönünden yapılan analizlerde üst üste patates dikiminin yapıldığı parsellerde demir, çinko ve mangan eksikliği yanında, pazarlanabilir yumru oranında da diğer münavebe sistemleri uygulanan parsellere göre belirgin düşüş gözlenmiştir. Yine hastalık ve zararlılar yönünden yapılan analizlerde, özellikle patateste bitki paraziti nematodlar yönünden yapılan analizlerde olumsuz bir durumla karşılaşılmamıştır.

2012 yılı sonbaharında, 2013 yılı içerisinde hasat edilmek üzere çakılı sabit parsellere buğday, Macar fiği ekimleri yapılmıştır. 2013 yılı içerisinde patates, fasulye, ayçiçeği, mısır, ve nohut ekim ve dikimleri yapılarak, münavebe sistemi döngüsünün devam etmesi sağlanacaktır. Anahtar Kelimeler: Patates, ekim nöbeti, dikim frekansı, tarla tarımı

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ (PAMUK ) ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

(11-13 Mart 2013) 11 Mart 2013 Pazartesi Ortak Açılış Programı

09:00-12:30 Yemek Arası 12:30-14:00 I. OTURUM 14:00-15:30



Birnur İLHAN Grup Koordinatörü Sunusu TAGEM Sunu Ülkesel Pamuk Eüy Araştırma, Uygulama Ve Eğitim Projesi

M.Koray Şimşek Proje Koordinatörü Sunumu PAİ Sunu

1.Ülkesel Pamuk Islahı ve Biyoteknoloji Alt Projesi 1.1.Ege Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları

Mehmet ÇOBAN

Resiproksuz Diallel Melez Popülasyonlarında Verim, Verim Unsurları ve Lif Kalite Özelliklerinin İncelenmesi

PAİ Yeni

Süleyman ÇİÇEK

Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitleri Geliştirilmesinde Diallel Melezleme Yönteminin Kullanılması

PAİ Sonuç Devam

Ara 15:30-15:50

II. OTURUM 15:50-18:00

Mehmet Çoban Bazı Pamuk (Gossypium hirsutum L. X Gossypium barbadense L.) Melezlerinde Lif Kalite Özelliklerinin İncelenmesi

PAİ Devam

Mehmet Çoban Bazı Pamuk Çeşitlerinde Farklı Kültür Tiplerinin İn Vitro Koşulşllarda Somatik Embriyogenez Üzerine Etkileri

PAİ Devam

Süleyman ÇİÇEK

Ege Bölgesi Standart Pamuk Çeşitlerinin Muhafaza Islahı PAİ Devam

Dr. Volkan SEZENER

Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesinde Line X Tester Yönteminin Kullanılması

PAİ Devam

Dr. Volkan SEZENER

Pamukta Genetik Stok ve İntrodüksiyon Materyali ile Çeşit Geliştirme Araştırmaları. PAİ Devam

Dr. Volkan SEZENER

Pamuk Islahında, Moleküler Teknolojileri Kullanarak Vertillicium Solgunluğuna Dayanıklı Hatların Geliştirilmesi

PAİ Devam

Dr. Oktay ERDOĞAN

Bazı Pamuk Çeşit Adaylarının Verticillium Solgunluk Hastalığı Etmeni (Verticillium dahliae Kleb.)’ne Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi

PAİ Devam

Levent YAZICI

Bazı Pamuk Çeşitlerinde Gamma Işınlamasının (Cobalt-60) Mutasyon Etkilerinin Saptanması PAİ Devam

1.2.Çukurova-Akdeniz Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları

B.S.ÖZBEK

Çukurova Bölgesinin, Standart Pamuk Çeşidi Ç.1518 (Gosssypium hirsutum L.)’in, Lif Teknolojik Özelliklerinin Geliştirilmesi Ve Lüle Sarkma Direncinin Arttırılması Üzerine Bir Araştırma

DATAE Sonuç


Dr. Şaire Ramiz TÜRKOĞLU

Çukurova Bölgesinde Melezleme Islahı ile Lif Kalitesi Yüksek ve Verimli Yeni Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi ve Saf Hatların Oluşturulmasında Biyoteknolojik Yöntemlerin Kullanılması

DATAE Devam

Sedat SÜLLÜ Çukurova Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları DATAE Devam

Ayten DOLANÇAY

Melezleme Islahı ile Çeşit Geliştirme ve Adaptasyon Araştırmaları DATAE Devam

İbrahim ÇELİK Antalya Yöresi Pamuk Ekim Alanlarında Görülen Solgunluk Hastalığı (Verticillium dahliae Kleb)’na Dayanıklı Pamuk Islahı

BATEM Devam

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

1.3.GAP Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları

Ayten DOLANÇAY

GAP Pamuk Entegre Ürün Yönetimi Araştırma Projesi (Çeşit Geliştirme, Yetiştirme Teknikleri, Entegre Zararlı Yönetimi)

DATAE Sonuç

Ramazan Şadet GÜVERCİN

Çoklu Dizi (LinexTester) Yöntemine Göre Elde Edilen Pamuk (Gossypium ssp.) Melezlerinde Ekim Zamanının Bazı Erkencilik, Verim ve Lif Kalite Unsurlarına Etkisi (Doktora Projesi)

DAGKTAİ Sonuç

Dr. Çetin KARADEMİR

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Araştırmaları Kuraklık Stresi ve Normal Sulama Koşullarında Bazı Pamuk Hat/Çeşitlerin Tepkilerinin Belirlenmesi

GAP UTAEM Sonuç

Dr. Emine KARADEMİR

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Araştırmaları: Bazı İleri Pamuk Hat/Çeşitlerinin Diyarbakır ve Mardin Koşullarına Adaptasyonu

GAP UTAEM Devam


III. OTURUM 14:00-15:30


Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları (III. Aşama)Verimli ve Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

GAP UTAEM Devam


Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Araştırmaları: Yüksek Sıcaklık Stresine Tolerant Pamuk Islahı

GAP UTAEM Devam


GAP Bölgesine Uygun Pamuk Çeşitlerinin Çift Melez Yöntemi ile Geliştirilmesi

GAP UTAEM Devam


Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları : (III. Aşama) Verimli ve II. Ürüne Uygun Erkenci Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

GAP UTAEM Devam

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Dr. Çetin KARADEMİR

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Araştırmaları: (II.Aşama) Line x Tester Analiz Yöntemi ile GAP Bölgesine Uygun Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi

GAP UTAEM Devam

Nazife ÖZKAN OGUR

GAP Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları (URFA) GAP TAE Devam

Serhan CANDEMİR

Doğal Renkli Life Sahip Pamuk Genotiplerinin Geliştirilmesi DAGKTAİ Devam

Hatice Mehtap KODAZ

Pamuk Bitkisinde (G. hirsutum L. G. barbadenseL.) EthylMethaneSulphonateMutageninin, Etkisiyle Belirlenen Hatlar İçerisinden Yeni Tiplerin Seçilmesi

DAGKTAİ Devam

Güven BORZAN

Maraş-92 ve Erşan-92 Pamuk Çeşitleri Muhafaza Islahı DAGKTAİ Devam


I. OTURUM 09:00-10:30

Doğan GÖZCÜ Kahramanmaraş’ta Bazı Pamuk Çeşitlerinin Solgunluk Hastalığı (VerticilliumdahliaeKleb.)’na Duyarlılıklarının Belirlenmesi

DAGKTAİ Devam

Mücahit KOMSER

Pamukta 2012 Yılı Tescil Denemelerinin ve Tohumluk Sertifikasyon Sisteminin Sunulması TTSM Sunu

2.Pamuk Lif Teknolojisi Araştırmaları

Dr. Nedim ÖZBEK Türkiye Lif Kalitesi Veri Tabanının Oluşturulması PAİ Devam

Dr.Nedim ÖZBEK

Ege Bölgesinde Makine ile Toplanan Pamuklarda Başlıca Kontaminantların Belirlenmesi ve Kontaminasyonsuz Pamuk Üretim Olanaklarının Araştırılması

PAİ Yeni

Dr. Nedim ÖZBEK

Pamukta (Gossypium hirsutum L.) Düşük Sıcaklıklarda Uygulanan Farklı Hasat Yardımcılarının Uygulama Başarısı ve Lif Kalitesi Üzerine Etkileri

PAİ Yeni

Dr. Feride ÖNCAN SÜMER

Ege Bölgesinde Pamuk Üretim Havzalarında Pamuk Lif Kalite Dağılımları ve Havzalar Arasındaki Farklılıkların Araştırılması

PAİ Yeni

Şerife Balcı Pamukta Hasat Zamanında Gerçekleşen Yağışın Verim ve Kalite Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi PAİ Yeni

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

II. OTURUM 10:50-12:30

3.Pamuk Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

M.Koray ŞİMŞEK

Salisilik Asidin Pamukta (Gossypium hirsutum L.) Kuraklığa Bağlı Fizyolojik Parametreler ve Lif Kalitesi Üzerine Etkisi

PAİ Yeni

Dr. Metin Durmuş ÇETİN

Antalya’da İkinci Ürün Pamuk Tarımı Olanaklarının Araştırılması BATEM Yeni

M. Niyazi KIVILCIM

Büyük Menderes ve Gediz Havzalarının Organik Doğal Renkli Bazı Pamuk Çeşitlerinde Verim ve Lif Kalitesi Üzerine Etkisinin Araştırılması.

PAİ Devam


III. OTURUM 14:00-15:30

M.Koray ŞİMŞEK

Ege Bölgesinde İkinci Ürün Pamuk Üretiminde Farklı Toprak İşleme Ve Ekim Sistemlerinin Karşılaştırılmaları

PAİ Devam

Mehmet DEMİRTAŞ

Fiğ Anızına Ana Ürün Pamuk Ekim Olanaklarının Araştırılması PAİ Devam

Ramazan Şadet GÜVERCİN

Kahramanmaraş ve Elbistan Ova Koşullarına Uygun Erkenci Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerinin Belirlenmesi ve Çoklu Dizi (LinexTester) Yöntemince Elde Edilecek Melezlerden Yeni Genotiplerin Geliştirilmesi (TÜBİTAK)

DAGKTAİ Bilgi

Betül KOLAY

Diyarbakır İli Koşullarında Farklı Toprak İşleme Yöntemleri Kullanılarak Yeşil Gübrelemenin Ana Ürün Pamuk ve Mısırda Verim, Verim Unsurları ile Toprak Özelliklerine Etkisinin Belirlenmesi

GAP UTAEM Bilgi

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:30-18:00



Kapanış

YENİ TEKLİF PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04

PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No :- Proje Adı: Resiproksuz Diallel Melez Popülasyonlarında Verim, Verim Unsurları ve Lif Kalite Özelliklerinin İncelenmesi Yürütücü Kuruluş: Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN İşbirliği Yapılan Kuruluş:- Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2014-31.12.2018 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL): 2014: 6.900 2015: 7.400 2016: 7.900 2017:8.400 2018: 8.900 Proje Yürütücüleri: Mehmet ÇOBAN - Ziraat Yüksek Mühendisi Süleyman ÇİÇEK - Ziraat Yüksek Mühendisi Projeden Beklenen Faydalar: Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğünde yürütülen bu araştırmaya GSN-12, Şahin 2000, Claudia, BA 308, Lider ve Delcerro çeşitlerinin resiproksuz diallel analiz yöntemine uygun olarak 2011 yılında melezlenmesi ile başlanmıştır. 2012 yılında ebeveynler ve 20 adet F1 melez kombinasyonu 1 sıra 6 m uzunluğunda ve 4 tekerrürlü olarak tesadüf blokları deneme desenine uygun olarak ekilmiştir. Melez popülasyonların F1 generasyonundaki verim ve lif kalite özellikleri birlikte değerlendirildiğinde GSN-12 x Şahin 2000, GSN-12 x BA 308, GSN-12 x Lider, Şahin 2000 x Lider, Şahin 2000 x Delcerro, BA 308 x Lider, Lider x Delcerro, Claudia x BA 308, Claudia x Naz 07, Claudia x Şahin 2000, Şahin 2000 x Naz 07, Şahin 2000 x BA 308, BA 308 x Naz 07, BA 308 x Şahin 2000 ve Lider x Şahin 2000 melezlerinde uygulanacak tek bitki seleksiyonu ile kabul edilebilir verim potansiyeli ve iyileştirilmiş lif uzunluğuna sahip pamuk hatlarının geliştirilebileceği sonucuna varılmıştır. Değerlendirmelerde; kütlü pamuk verimi(kg/da), çırçır randımanı (%), koza sayısı, tek koza kütlü ağırlığı gibi bazı tarımsal özelliklerle lif inceliği (mic.) , lif uzunluğu ve lif mukavemeti gibi bazı lif teknolojik özellikleri, F2 ve F3 generasyonlarında kendileme deprasyonları da dikkate alınarak tek bitki seleksiyonunlarına devam edilecektir.

SONUÇLANAN DEVAM PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM/TA/07.05.02.002 Proje Başlığı Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitleri

Geliştirilmesinde Diallel Melezleme Yönteminin Kullanılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Süleyman ÇİÇEK-Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Eyyüp HAREM – Ziraat Yüksek Mühendisi Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2007-31.12.2011 Projenin Toplam Bütçesi 2007: 2.600 TL 2010: 2.600 TL

2008: 2.600 TL 2011: 2.600 TL 2009: 2.600 TL

Proje Özeti 2007 yılında mevcut 10 kombinasyona ait F2 tohumları ile ebeveynler kontrol olarak ekilmiştir. 2009 yılında F4 kademesinde yeterli sayıda tek bitki seçimi yapılmıştır. Ayrıca 2007 yılı itibariyle Carmen x Aşkabat 100, Carmen x Delcerro, Nazilli 84 S x Aşkabat 100, Nazilli 84 S x Delcerro, Gürelbey x Aşkabat 100 ve Gürelbey x Delcerro kombinasyonları projeye dahil edilmiştir.

2008 yılında projede yer alan F3 kademesindeki diallel melez kombinasyonlar, geri melez (GM1F2) ve (GM2F1) kombinasyonları ile ebeveynleri ( Carmen, Nazilli 84 S, Gürelbey, Delcerro, Aşkabat 100) kontrol olmak üzere tekerrürsüz düz sıralar halinde ekilmiş ve 2009

tohumlukları elde edilmiştir.

2009 yılında F4 kademesindeki diallel melez kombinasyonları ve geri melez (GM1F3) ve (GM2F2) kombinasyonları ile bu kombinasyonların ebeveynleri olan ( Carmen, Nazilli 84 S, Gürelbey, Delcerro, Aşkabat 100) çeşitleri kontrol olmak üzere tekerrürsüz düz sıralar halinde ekilmiştir. Bitki seçimi yapılarak bulk metodu uygulanmıştır. 2010 yılında F5 kademesindeki diallel melez ve geri melez (GM1F4) ve (GM2F3) kombinasyonları ebeveynleri ile beraber tekerrürsüz düz sıralar halinde ekilmiştir. Tek bitki seçimi yapılamamış, tek koza alınarak bütün sıralar 2011 yılında F6 kombinasyonlarını oluşturacak şekilde generasyon atlatılmıştır.

2011 yılında F6 kademesindeki diallel melez kombinasyonları ve geri melez (GM1F5) ve (GM2F4) kombinasyonları ile ebeveynleri tekerrürsüz düz sıralar halinde ekilmiş ve yeterli sayıda tek bitki seçimleri yapılmıştır. Proje başlangıcından beri bulk metodu ile gelen (GM2F4 ) kombinasyonlarından ileriki dönemlerde tek bitki seçimlerine başlanılarak bundan sonraki aşamalarda pedigree seleksiyon yöntemi ile devam edilmesine karar verilmiştir. 2012 yılında elde edilen materyal kullanılarak 2013 yılından itibaren yeni teklif proje ile devam etmesi kararlaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Pamuk, Verim, Lif kalitesi, Diallel melez, Geri melez

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No

Proje Başlığı Bazı Pamuk (Gossypium hirsutum L. X Gossypium barbadense L.) Melezlerinde Lif Kalite Özelliklerinin İncelenmesi


Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Mehmet ÇOBAN-Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar - Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2014 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 4.500 TL 2013: 5.000 TL

2014: 5.500 TL Proje Özeti

Bu çalışmada materyal olarak Gossypium hirsutum L. türüne ait altı genotip, Claudia, Candia, Şahin 2000, BA 308, Naz 07 ve Fantom ana ebeveyn, Gossypium barbadense L. türüne ait iki çeşit Giza 45 ve Avesto baba ebeveyn olarak kullanılmıştır.

Baba ve ana olarak kullanılacak çeşitlerin çiçeklenme tarihlerinin birbirlerine denk getirilebilmesi için, ana ebeveynler iki zamanlı olarak 19.05.2012 ve 30.05.2012 tarihlerinde ekilmiştir. Birinci ekimde baba olarak kullanılacak çeşitler ile ana ebeveynler, ikinci ekimde ana ebeveynler kullanılacak çeşitler sıra arası 70 cm, sıra üzeri 20 cm ve dörder sıralı olarak ekilmiştir.

Ebeveynler çoklu dizi uyarınca melezlenmiş, melezlemelerde Poehlman (1959)’ın belirttiği teknikler uygulanmıştır. Melezlemeler sırasında kayıt tutularak, silkme gösteren etiketler toplanmış ve yeterli miktarda tohum elde edinceye kadar kombinasyonlar üzerinde çalışılmıştır. Melezlenen çiçeklerin tutum oranını arttırmak amacıyla 1. pozisyondaki çiçekler üzerinde çalışılmış, melezlenemeyen çiçekler ise koparılmıştır. İkinci ve üçüncü yılların anaç tohumlarını elde etmek amacıyla melez bahçesindeki 20 bitkide kendileme yapılmıştır.

Hasat döneminde açan kozalar meyve sapları ile birlikte toplanarak, aynı kombinasyonda olan kozalar bir torbada toplanmış, tohumlar liflerinde elle ayrılarak F1 tohumlukları elde edilmiştir. F1 tohumlukları üçe ayrılacak bir kısmı geri melezlemede, bir kısmı F2 ‘lerin üretiminde, bir kısmı da üçüncü yıl ekilmek üzere saklanacaktır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P02/03 Proje Başlığı Pamukta (Gossypium hirsutum L.) In Vitro Kültür

Tiplerinin Farklı Eksplant Kaynaklarından Tam Bitki Rejenerasyonlarının Sağlanması Üzerine Etkileri

Projenin İngilizce Başlığı Effects of in vitro culture types from different explant resources on cotton (Gossypium hirsutum L.)

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Mehmet ÇOBAN- Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Prof.Dr.Aynur GÜREL

Dr. Volkan SEZENER Dr. Şadiye HAYTA Arş. Gör.Meltem BAYRAKTAR

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2014 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 45.000 TL

2014: 40.000 TL Proje Özeti

Pamuk çeşitlerinde in vitro koşullarda embriyogenez ve organogenez rejenerasyonları kullanılarak tam bitkiye dönüşümlerin sağlanması esastır. Oluşturulan protokollere dayanılarak çeşitli araştırmaların planlanması daha kolaylaşmaktadır. Bitki hücre ve doku kültürünün uygulama alanları arasında yer alan anter kültürü ve izole mikrospor kültürü ile; haploit bitkiler elde edilmekte, bu haploit bitkilerden kromozom katlanmaları ile homozigot bireyler oluşturularak ıslah programlarına kısa sürede entegrasyon sağlanabilmektedir. Bütün bu hususlar dikkate alındığında, Gossypium hirsutum türüne ait pamuk genotiplerinde haploit bireylerin biyoteknolojik yöntemler kullanılarak elde edilmesi hala üzerinde çalışılması gereken konular arasında yer almaktadır.

Bu çalışma ile Nazilli Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü tarafından tescil ettirilen farklı pamuk çeşitlerinde (Nazilli 143 ve Özbek 100) in vitro koşullarda değişik eksplant kaynaklarından (hipokotil, anter, izole mikrospor) farklı kültür tipleri yardımıyla rejenerantların elde edilmelerine, bunların tam bitkilere dönüştürülmelerinin sağlanmasına ve ileriye yönelik olarak planlanması düşünülen çalışmalara ışık tutacak bilgi birikiminin oluşturulmasına çalışılacaktır.

Projeye ocak ayı itibariyle başlanmış olup, bu kapsamda Nazilli 143 ve Özbek 100 çeşitlerinin tohumlarının yüzey sterilizasyonları yapılarak ½ MS ortamında çimlendirilerek kallus teşviki için bir alt kültüre alınmıştır. Proje iş eylem planında belirtilen şekilde devam etmektedir.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM/TA/00.03.01.03

Proje Başlığı Ege Bölgesi Standart Pamuk Çeşitlerinin Muhafaza Islahı

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN


Proje Yürütücüsü Süleyman ÇİÇEK-Ziraat Yüksek Mühendisi

Yardımcı Araştırmacılar Eyyüp HAREM-Ziraat Yüksek Mühendisi Mehmet ÇOBAN -Ziraat Mühendisi


Projenin Toplam Bütçesi 2010: 5.000 TL 2013: 5.000 TL 2011: 5.000 TL 2014: 5.000 TL 2012: 5.000 TL

Proje Özeti

Proje materyalini Nazilli Pamuk Araştırma İstasyonu tarafından geliştirilen çeşitlerden, GSN-12, Nazilli 663 ve Gürelbey çeşitleri oluşturmuştur. Materyalde belirtilen çeşitlerden, çeşidin morfolojik özelliklerini taşıyan, hastalıklı olmayan bitkiler seçilerek bazı agronomik ve lif teknolojik özellikleri tespit edilmekte ve bu özellikler yönünden iyi durumda olan ve çeşidin özelliklerini temsil eden bitkiler, her bir bitki bir döl sırası oluşturacak şekilde ekilmektedir.

Sıralar 12 m uzunluğunda, her 10 sırada bir bu çeşitlerin kontrolleri konularak ve hasat zamanına yakın, döl sıraları içinden ELİT tohumluk üretmek amacıyla, solgunluk (Verticillium dahliae Kleb.) hastalığına yakalanmamış, normal gelişme periyodunu devam ettiren, aşırı boylanmayan ya da çok kısa olmayan, bitki standı iyi, çeşit özelliklerini temsil eden döl sıraları seçilmektedir. Seçilen döl sıraları çırçır randımanı ve lif teknolojik özellikleri yönünden de irdelenerek, bu özellikleri en iyi olan döl sıraları bulk yapılmak üzere tekrar gözden geçirilmektedir.

Materyal ve metod kısmında anlatılan işlemler yerine getirilmiş ve yeterli miktarda elit tohumluk her çeşit için üretilmiştir. 2013 yılında döl sıralarını oluşturacak olan tek bitkiler her çeşitten yeterli miktarda ve çeşit özellik belgesindeki değerlerine uygun olarak seçilmiştir. Diğer seçilen döl sıraları ise gelecek yıllar için gerekli olan elit tohumluk üretiminde kullanılmak üzere bulk edilerek hazırlanmıştır. Projenin 2013 yılındaki materyalini oluşturacak olan çeşitler Enstitü kurulunca tohumluk ihtiyacına göre daha sonra belirlenecektir.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM/ TA /07/05/02/001

Proje Başlığı Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesinde Line X Tester Yönteminin Kullanılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş - Proje Yürütücüsü Dr. Volkan SEZENER-Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2007-31.12.2013 Projenin Toplam Bütçesi Proje Özeti

2002-2005 yılları arasında Enstitümüzde yürütülen “Pamuk Melez Populasyonlarında Verim Bileşenlerinin Kalıtımı ve Genetik Korelasyonların Saptanması” adlı doktora projesi kapsamında Line x tester (3x5) melezleme tekniği kullanılarak oluşturulan, F2 kademedeki 18 kombinasyondan seçilen yaklaşık 853 adet tek bitki arasından agronomik ve teknolojik özellikleri oldukça iyi 150 adet seçilmiş ve elde edilen tek bitkiler ile “Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesinde Line X Tester Yönteminin Kullanılması”, çalışmanın materyali oluşturulmuştur.

Çalışmada, Line x Tester melezleme tekniği kullanılarak oluşturulan populasyondan “Pedigree Islah Metodu” kullanılarak lif kalite özellikleri üstün, verimli çeşit geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın ilk aşamasında elde edilen F2 populasyonundan seçilen tek bitkiler F3 – F5 kademelerinde üç yıl boyunca Agumented desende ekilerek, üstün tek bitki döl sıralarından tek bitki seçimleri yapılmıştır. Daha sonra verimli ve kaliteli ümit var hatlar ile ileri hat denemelerine devam edilmiştir.

Proje’nin liderliği 2011 yılında Dr. Volkan Sezener’e devredilmiştir. 2011 Yılında F7 populasyonuna getirilen 95 no’ lu Deltapine x Carmen melezi, 140 no’lu SG125 x Carmen melezi, 149 no’ lu SG125 x Carmen melezi, 155 no’ lu SG125 x Carmen melezi ve 216 no’ lu SG125 X Aydın 110 melezine ait 5 ileri hat ile GSN-12, Carmen ve BA-308 çeşitleri birlikte 4 tekerrürlü, 12 metre uzunluğunda 8’ er sıra olarak tesadüf blokları deneme deseninde mikro verim denemesine alınmış ancak incelenen özellikler bakımından bazı hatların henüz homozigotlaşmadığı saptanmıştır.

Projeden elde edilen ileri hatların çeşit tescil aşamasına girmeden önce hem hastalık gözlemleri bakımından hem de diğer özelliklerin ve ileri hatların homozigotluk açılımının ayrıntılı olarak irdelenmesi bakımından projenin iki yıl daha uzatılmasının uygun olacağı belirlenmiştir.

2012 yılında öne çıkan 5 ileri hat (95, 140, 149, 155, 216) 12 sıra 50 metre uzunluğunda büyük parsellere ekilerek homozigotlaştırma çalışmalarına devam edilmiştir. Ayrıca 95 ve 155 numaralı hatlar Bölge Adaptasyon denemelerine alınarak tek yıllık performansları incelenmiştir.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04

PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM/ TA /07/05/02/001

Proje Başlığı Pamukta Genetik Stok ve İntrodüksiyon Materyali ile Çeşit Geliştirme Araştırmaları.

Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Proje Yürütücüsü Dr. Volkan SEZENER-Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Mehmet ÇOBAN-Ziraat Yüksek Mühendisi Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2009-31.12.2013 Projenin Toplam Bütçesi Proje Özeti

Projenin Genetik stok canlılık ve yeni genetik stokların kazandırılması kısmında, Pamuk Araştırma İstasyonu bünyesinde bulunan ve genetik stok materyalinin tamamı (550 adet) 06.05.2012 tarihinde ekilmiştir. Her genotip 12 m uzunluğunda 2’şer sıralı olarak ekilerek, çiçeklenme, koza açma ve hasat öncesi dönemlerde incelenmiş ve tip dışı görülen bitkiler parsellerden uzaklaştırılmıştır. Çiçeklenme döneminde her genotipte mümkün olduğunca kendileme yapılmıştır. Çalışmanın kurulma amacı kaliteli tohumluk elde edilmesi olduğu için, hasat 29.10.2012 tarihinde tek el olarak yapılmıştır.

2012 yılında Pamuk Araştırma İstasyonu bünyesinde Nazilli-AYDIN ve Sarayköy-DENİZLİ kurulan Çeşit verim Denemesi toplam 8 adet genotipten oluşturulmuştur. Çizelge 1: 2012 yılında çeşit Verim Denemesinde İncelenen İleri hatlar ve Kontrol Çeşitler

Sıra No Çeşit adı Kaynak Tescile Önerilen Ad

Islahçısı

1 63 PAİ SEZENER 76

Dr.Volkan SEZENER (%70) Dr. Oktay ERDOĞAN (%30)

2 89 PAİ NAZ 07 Dr.Volkan SEZENER 3 95 PAİ - Dr.Volkan SEZENER 4 155 PAİ - Dr.Volkan SEZENER 5 BA 308 (K) PROGEN PROGEN 6 Barut 2005

(K) PAİ PAİ

7 Carmen (K) BAYER BAYER 8 GSN 12 (K) PAİ PAİ

Yetiştirme dönemi boyunca kültürel işlemler zamanında ve tekniğine göre yapılmış ve gerekli gözlemler zamanında alınmıştır. Hasat öncesi bitkide koza sayısı (adet), bitki boyu (cm), tek koza kütlü ağırlığı (g), odun dalı sayısı(adet), meyve dalı sayısı (adet) gibi fenolojik gözlemlerin tamamı alınmış, hasat sonrasında Kütlü ve lif verimi (kg/da), çırçır randımanı (%), erkencilik oranı (%) ve lif kalite özelliklerinin tamamı saptanmıştır.

İncelenen özellikler sonucunda, kütlü verimi, lif verimi, randıman, lif kalite özellikleri ve Verticillium solgunluğuna toleranslık bakımından ön plan çıkan 63 (SEZENER76) ve 89 (NAZ 07) ileri hatlarının Tescile gönderilmesine Pamuk Araştırma İstasyonu Araştırma Komitesi tarafından karar verilmiştir.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02

Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P02/02 Proje Başlığı Pamuk Islahında, Moleküler Teknolojileri Kullanarak

Verticillium Solgunluğuna Dayanıklı Hatların Geliştirilmesi Projenin İngilizce Başlığı Improvement of Cotton Varieties Which Resistant for

Verticillium by Using Molecular Techniques Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr. Volkan SEZENER - Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Dr. Oktay ERDOĞAN

Mehmet ÇOBAN Tülay EMREBAŞ Prof. Dr. M. Bahattin TANYOLAÇ (Danışman)

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 181.870 TL 2014: 73.550 TL

2015: 80.300 TL 2016: 56.500 TL 2017: 53.900 TL

Proje ÖzetiPamuk değişik kullanım alanlarıyla Dünyada ve Türkiye’de; tarım, sanayi ve ticaret bakımından önemli bir konuma sahiptir. Pamuk lifi kullanımı son verilere göre, tüm kullanılan lifler içerisinde % 49’luk bir paya sahip olup, tüketilen tüm lif bitkileri bakımından son 10 yıl içerisinde en yüksek paya sahiptir. Pamuk lifi; doğal oluşu, sağlamlığı, hava geçirgenliği gibi özellikleri ile diğer bitkisel ve sentetik elyaflara göre daha fazla tercih edilmektedir. Pamuk lifi tüketimi ve gereksinimi, dünya nüfusunun hızla artması, öte yandan gelişmiş toplumlarda hayat seviyesinin yükselmesi ile artmıştır. Türkiye, dünya’da tekstil ürünleri üretiminde giderek daha büyük önem kazanmakta ve her yıl önemli miktarlarda pamuk elyafı üretimi gerçekleştirmektedir. Ancak, toplam pamuk elyafı üretimi ihtiyacın gerisinde kalmakta ve her yıl toplam üretimin %50’sine yakın miktarlarda elyaf ithal edilmektedir. Bu da ülkemiz ekonomisine ciddi kayıplara sebep olmakta ve tekstil sektörümüzü giderek hammadde temini bakımından dışarıya bağımlı kılmaktadır.

Ülkemizde pamuk üretimini ve verimini sınırlandıran birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerden biri, toprak orijinli bir fungustan kaynaklanan Verticillium solgunluğudur (Verticillium dahliae Kleb.). Bu hastalık ülkemiz ve dünya’da pamuk üretiminde %20’lere varan kayıplara sebep olabilmektedir.

Etmenin toprak kökenli bir patojen olması ve toprak sterilizasyonunun geniş alanlarda pratik ve ucuz olmaması nedeniyle ekonomik bir mücadelesi yoktur. Verticillium Solgunluğu ile mücadelede en önemli yöntemlerden bir tanesi hastalık etmenine karşı dayanıklı çeşit kullanmaktır.

Klasik ıslah yöntemleri ile dayanıklılık çalışmalarında günümüze kadar belirli seviyelerde sonuçlar elde edilebilmiştir. Ancak gen havuzunun daralması ve fenotipe dayalı seleksiyon çalışmaları ile klasik ıslahta yeni ve çarpıcı gelişmeler elde edilememektedir.

Günümüzde geliştirilen moleküler işaretleyicilerin ve genom haritalarının bitki ıslahında ve genetiğinde kullanılması bitki ıslahçılarına yeni ufuklar ve imkânlar sunmuştur.

Ülkemizde ve dünyada pamuğun en önemli hastalığı olan Verticillium Solgunluğuna dayanıklılık sağlayan genlerin generasyonlar boyunca takibinde ve işaretlenmesinde DNA markörleri çok faydalı olacaktır.

Dolayısıyla, bu projenin esas çalışma konusu, moleküler pamuk ıslahını verticillium dayanıklılığı için gerçekleştirmektir.

Çalışmada seçilen; SSR, SNP ve AFLP işaretleyici sistemleri kullanılarak verticiliuma dayanıklılık için belirlenen lokusları (QTL = Quantitative Trait Loci) saptamak ve bu QTL’ler ile işaretleyiciye dayalı seleksiyon yaparak hedef genomik bölgeleri arzu edilen çeşitlere aktarmak amaçlanmıştır.

Bu amaçla; ilk olarak Verticillium solgunluğuna dayanıklı (Giza 45) ve hassas (Albania 61-72) pamuk çeşitleri laboratuar koşullarında saksı denemesine alınıp V.dahliae Kleb.’e karşı duyarlılıkları konidi süspansiyon yöntemi ile belirlenecektir daha sonra bu çeşitler arasında melezlemeler yapılacak, yapılan melezlerin ve ebeveynlerin, F1 ve F2 populasyonları üzerinde fenotipik çalışmalar yapılıp aynı zamanda F2’de fenotipi belirlenen her bir bitkinin DNA’sı izole edilerek genotipik çalışmalar yürütülecektir.

Bu şekilde elde edilecek markörler devam etmekte olan çeşit geliştirme çalışmalarında kullanılarak test edileceklerdir. Ayrıca elde edilen sonuçlar bundan sonraki çalışmalara da ışık tutacaktır.

DEVAM EDEN PROJE


PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM-BS-10/05–02/02-11 Proje Başlığı

Bazı Pamuk Çeşit Adaylarının Verticillium Solgunluk Hastalığı Etmeni (Verticillium dahliae Kleb.)’ne Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi


Projeyi Destekleyen Kuruluş ADÜ Ziraat Fakültesi-Koçarlı/AYDIN

Proje Yürütücüsü Dr. Oktay ERDOĞAN-Ziraat Yüksek Mühendisi

Yardımcı Araştırmacılar Halil DÜNDAR-Ziraat Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Kemal BENLİOĞLU (Danışman)


Projenin Toplam Bütçesi 2010: Enstitü imkanları 2011:6.700 TL 2012:7.500 TL 2013:8.500 TL

Proje Özeti Çalışmada, 11 genotip (8 adet çeşit adayı, 3 adet kontrol çeşit)’in Verticillium solgunluğuna karşı reaksiyonları ile bazı verim ve lif teknolojik özellikleri belirlenmiştir. % 5-10, % 50-60 koza açımı ve gövde kesitinde yürütülen denemelerde hastalık şiddeti bakımından tolerant Carmen çeşidi ve 83 no’lu hat en tolerant genotipler olarak saptanırken, duyarlı Çukurova 1518 kontrol çeşidinde en yüksek hastalık şiddeti değeri tespit edilmiştir. Saksı denemesinde Vd11 (yaprak dökmeyen patotip) ve PYDV6 (yaprak döken patotip) izolatlarında tolerant Carmen, 83, 116, 292 ve 109 no’lu genotiplerde en düşük hastalık şiddeti değeri saptanırken, duyarlı Çukurova 1518 kontrol çeşidinde ise en yüksek hastalık şiddeti değeri saptanmıştır. En fazla koza sayısı Carmen, BA 308, 292, 83, 109 ve 116 no’lu genotiplerde, en yüksek 100 tohum ağırlığı değeri 83 no’lu genotipte, en yüksek kütlü pamuk verimi Carmen, 292, 116, 83, BA 308 ve 109 no’lu genotiplerde, en yüksek çırçır randımanı değeri 109 ve 214 no’lu genotiplerde, en ince lif değeri 255 no’lu genotipte, en uzun lif değeri 255, 83 ve 116 no’lu genotiplerde, en yüksek lif mukavemeti değeri ise 83 no’lu genotipte belirlenmiştir. Hastalık şiddeti ile kütlü pamuk verimi, koza sayısı, çırçır randımanı, lif kopma dayanıklılığı ve uniformite indeksi arasında negatif yönde önemli bir korelasyon saptanmıştır.

DEVAM EDEN PROJE


PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P02/04 Proje Başlığı Pamuk Bitkisinde (Gossypium hirsutum L.) Gama Işınının

(Cobalt 60) Mutasyon Etkisinin Araştırılması. Projenin İngilizce Başlığı Investigation of the Effect of Mutation of Gamma Ray

(Cobalt 60) s in Cotton Plant (Gossypium hirsutum L.). Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Levent YAZİCİ- Ziraat Yüksek Mühendisi Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Mehmet MERT(Danışman)

Eyyüp HAREM (Ziraat Yük. Müh.) Süleyman ÇİÇEK(Ziraat Y. Müh.) Hakan ÇİFÇİ (Tekniker) Yrd. Doç. Dr.Nina TUNCEL (Akdeniz Üniversitesi)

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013 2014 2015 2016 2017

7950 4950 4500 5500 7100

Proje Özeti Bu çalışma, Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’ne ait iklim odası ve deneme

arazisinde yapılacaktır. Proje 2013-2017 yıllarında 5 yıl süre ile uygulanacaktır. Projede, Nazilli 663 ve İpek 607 pamuk çeşitlerinde gama ışını (Cobalt-60) etkili mutasyon doz değeri belirlenerek, Cobalt-60 mutagen etkisiyle oluşturulan tarla populasyonunda ebeveyn çeşitlerden fizyolojik, morfolojik ve teknolojik özellikler yönünden üstün bitkiler seçilecektir. Bu bitkilerden seleksiyonla erkenci ve lif teknolojik özellikleri iyi pamuk hatları geliştirilecek ve istenilen özellikteki hatlar ileride çeşitli melezleme ve ıslah çalışmalarında kullanabilmek üzere genetik stokta toplanacaktır. Proje iki aşamada gerçekleştirilecektir.

İlk aşamada; çeşitlere özgü tohumlar 8 farklı dozda Atom Enerjisi Kurumunda ışınlanacak (0,150,250,350,450,550,650,750 gray) ve tesadüf parselleri deneme deseninde kontrollü koşullarda 3 tekerrürlü olarak, kurumumuz iklim odasında plastik saksılara ekilecektir. Denemede çimlenme süresi, çimlenme yüzdesi, hipokotil boyu, epikotil boyu, fide boyu, yaş ve kuru ağırlık ölçümleri ile ilgili veri toplanacak ve varyans analizleri yapılacaktır. Bitkilerde ölçülen değerlerin kontrol bitkisine göre %50 azaltmış dozu etkili doz olarak hesaplanacak ve çeşitlerin uygun radyasyon dozu belirlenecektir.

Projenin ikinci aşaması; Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü deneme arazisinde gerçekleştirilecektir. İlk ön denemede çeşitlere ait etkili doz (ED50) değeri belirlendikten sonra, tespit edilen etkili dozların % 10 üstü ve altı baz alınacaktır. 5000 tane tohum Atom Enerjisi Kurumunda Gama (Cobalt-60) mutagenine ile ışınlanacak ve deneme arazisine ekilecektir. Oluşturulan populasyonda tek bitki ve tek tohum dölü seleksiyon yöntemi uygulanacak olup fizyolojik, morfolojik ve teknolojik bakımından üstün özellikli bitkiler seçilecektir.Proje 2013 Ocak ayı itibari ile başlamıştır. Akdeniz Üniversitesi Fizik Bölümü Cobalt-60 kaynağında her çeşide 0,150,250,350,450,550,650,750 dozlarda gama ışını dozları uygulanmıştır. Deneme kurumumuz laboratuvar ortamında 15 tekerrürlü olarak kurulmuş, olup çalışmalar devam etmektedir.

SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04

PROGRAM ADI : PAMUKTA VERİMLİLİĞİN VE KALİTENİN ARTIRILMASI

Proje No

Proje Başlığı Çukurova Bölgesinin, Standart Pamuk Çeşidi Ç.1518 (Gosssypium hirsutum L.)’in, Lif Teknolojik Özelliklerinin Geliştirilmesi Ve Lüle Sarkma Direncinin Arttırılması Üzerine Bir Araştırma

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ADANA


Proje Yürütücüsü Bekir S. ÖZBEK

Yardımcı Araştırmacılar Sedat SÜLLÜ, Şaire R. TÜRKOĞLU , Ayten DOLANÇAY, Hacer KAYA KOCATÜRK, Petek TOKLU


Projenin Toplam Bütçesi 2009: 2500 TL. 2010: 3000 TL. 2011: 3500 TL.

Proje Özeti : Proje Kapsamında 3 yıl içinde yapılan çalışmalar; 1- Adana Soy verim 1 ve 2 Denemeleri 2- Hatay Soy Verim 1 ve 2 Denemeleri 3- Adana Soy Verim 3 Denemesi 4- Adana ve Hatay Renkli Verim Denemeleri 5- Tohumluk Üretim 2011 itibariyle projede 3 yıllık süre dolmuştur. Bu 3 yıl, elde bulunan BC3F2 kademesinden seçilen hatlardan, BC3F4 kademesindeki seçilen hatlar ve geçmiş yıllardan gelen ÇDF8, ÇSF8, ÇGF8, BC1F7, BC2F6, BC3F5 populasyonlarından gelen hatlardan ön verim ve bölge verim denemeleri oluşturulmuş bunun sonucunda, 2010 yılında Beren pamuk çeşidi tescil edilmiş ayrıca 2012 yılında Soyverim 1 denemesinde bulunan ÇD/278 hattımızın tescili yapılmak üzere tescil merkezine müracaatı yapılmıştır.

2012 yılında seçilen materyalle, yeni oluşturulacak çatı projesinin oluşumuna kadar Çukurova ıslah Projeleri kapsamında yürüyen projeyle beraber çalışmalara devam edilecektir. 2011 itibariyle, 8 yıllık renkli pamuk Çalışmalarında da sona gelinmiştir.

Standart olarak kabul DT Nazilli çeşidinden, yapılan denemelerde verim ve çırçır randımanı bakımından üstün olan ÇR 14 ve ÇR 5 hatlarımızın 2012 yılında tescili yapılmak üzere tescil merkezine müracaatı yapılmıştır.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04

PROGRAM ADI :PAMUKTA VERİMLİLİĞİN VE KALİTENİN ARTIRILMASI –P 02 Proje No

Proje Başlığı

Çukurova Bölgesinde Melezleme Islahı ile Lif Kalitesi Yüksek ve Verimli Yeni Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi ve Saf Hatların Oluşturulmasında Biyoteknolojik Yöntemlerin Kullanılması



Proje Yürütücüsü Dr. Şaire Ramiz TÜRKOĞLU

Yardımcı Araştırıcılar Ayten DOLANÇAY, Hacer KAYA KOCATÜRK, Dr. Petek TOKLU Sedat SÜLLÜ, Bekir Sıtkı ÖZBEK


Projenin Toplam Bütçesi 2011: 5500 TL; 2012:5300 TL

2013:6250 TL; 2014:7250 TL

Proje Özeti:

Proje temel olarak, her yıl yapılan melezlemelerle sürekli yeni kombinasyonların oluşturulduğu ve gelecekte her yıl yeni çeşit adaylarının elde edilebileceği sürekli bir Klasik Pamuk Islah Programı olarak planlanmıştır. Bu çalışmanın öncelikli amacı Çukurova Bölgesi için verimli ve yüksek lif kalitesine sahip pamuk çeşitleri elde etmektir. Projede melezleme ıslahı, haploidi tekniği ve mutasyon ıslahı olmak üzere üç çalışma yürütülmektedir.

Melezleme Islahı çalışmalarında sürekliliğin sağlanması amacıyla her yıl yapılan melezlemelerle yeni kombinasyonlar oluşturulmaktadır. Elde edilmiş olan F0,F1,F2,F3,F4,F5,F6,F7,F8 ve F9 döl kuşağındaki hatlar kendi kademesine uygun yöntemler uyarınca değerlendirilmektedir. 2012 yılından itibaren ıslah programının sürekliliği başlamış olup, her yıl Enstitümüzce Tescil başvurusu yapılabilecek yeni çeşit adaylarının elde edilebileceği döngü sağlanmıştır. 2012 yılında iki adet hat tescil denemelerinde yer almış ve 2013 yılında ise 3 adet melez hattın tescil başvurusunun yapılması kararlaştırılmıştır.

Işınlanmış Polen ile Tozlama tekniğinin kullanıldığı haploidi çalışmasında 10 farklı ışın dozu ve 5 farklı embriyo yaşı denenmiş ve sağlıklı embriyoların elde edildiği en uygun ışın dozu ve embriyo yaşı saptanmıştır. Çalışmada öncelikle elde edilen materyali in vitro kültürde sağlıklı olarak çoğaltma ve ploidi düzeyi belirlemeye yönelik araştırmaların yapılması planlanmaktadır.Mutasyon çalışmasında havsız tohumlu bitkiler elde edilmiş olup havsız tohum özelliğinin kalıtımı ve sürdürülebilmesi ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ-A 04

PROGRAM ADI : PAMUKTA VERİMLİLİĞİN VE KALİTENİN ARTIRILMASI

Proje No

Proje Başlığı Çukurova Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları



Proje Yürütücüsü Sedat SÜLLÜ

Yardımcı Araştırıcılar Şaire R. TÜRKOĞLU, Bekir S. ÖZBEK, Ayten DOLANÇAY, Hacer KAYA KOCATÜRK, Petek TOKLU


Projenin Toplam Bütçesi 2011: 5500 TL; 2012:5300 TL

2013:6250 TL; 2014:7250 TL

Proje Özeti Bölge Çeşit Verim 1,2 (Adana) denemeleri, F5, F7,F9,F10 denemelerinin, kuraklık denemesinin ekimleri ve melez bahçesinin ekimleri; müessese deneme alanında 10-12.05.2010 ve Bölge Çeşit Verim 1,2 (Hatay) Hatay’da 09.05.2010 tarihlerinde yapılmıştır. 2.Ürün Denemesi 06.06.2012 tarihinde arpa ön bitkisinin hasadından sonra ekilmiştir.Enstitümüz deneme alınanda ekimi yapılan denemelerinin hasatları 10.09.2012-15.10.2011 tarihleri arasında ve Hatay denemelerinin hasatları 22.09.2011 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Mevcut denemelere ait kütlülerin ve koza numunelerinin çırçırlanmaları tamamlanmıştır. Denemelere ait numuneler Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne gönderilmiştir. Bölge Çeşit Verim Denemesi (1)’de 7 hat+3 çeşit, Bölge Çeşit Verim Denemesi (2)’de 8 hat+2 çeşit, F5’te 5 hat+2 çeşit, F7-F9-F10’da 6 hat+2 çeşit, Su stresine tolerantlılık denemesinde 17 hat+2 çeşit ve 2. Ürün denemesinde 7 hat + 5 çeşit ve 56 melez kombinasyon denenmiştir. 8 x8 Diallel melezlerden oluşan 56 adet F2 kombinasyonlarından 100’er adet tek bitki seçimi yapılmış, bunlardan da çırçır randımanlarına göre ebebeynler ve melez ortalamaları ile kıyaslanarak yaklaşık her kombinasyondan 50’şer adedi lif analizleri için seçilmiştir. F1 hatları kombinasyonları : 2011 yılında melezlemeleri yapılan 56 hattın F1 üretimleri yapılmış, yeterli miktarda tohum elde edilmiştir.Tescil’e aday olarak Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü’ne gönderilen ÇD 278, ÇR 14 ve ÇR 5 hatlarının tohumluk üretimleri ve Beren çeşidinin Orijinal kademede 300 kg tohumluk üretimleri yapılmıştır.Ayrıca 2013 yılında tescile aday olarak 2 hat seçilerek başvurusu yapılmıştır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ-A 04 PROGRAM ADI : PAMUKTA VERİMLİLİĞİN VE KALİTENİN ARTIRILMASI- Proje No TAGEM/TA/003/01/10

Proje Başlığı Melezleme Islahı ile Çeşit Geliştirme ve Adaptasyon Araştırmaları

Koordinatör Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Yürütücü Kuruluşlar Mayagro Tohumculuk A.Ş. BURSA, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Müdürlüğü ADANA, Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Nazilli/AYDIN, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü DİYARBAKIR, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ŞANLIURFA, Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü K.ARAŞ


TAGEM

Proje Yürütücüsü Ayten DOLANÇAY Yardımcı Araştırıcılar ZekiNASIRCI, Hüseyin KURTAR, Yusuf AKTAY, Şaire

R.TÜRKOĞLU,. HacerKAYA KOCATÜRK, Petek TOKLU, SedatSÜLLÜ, Bekir S.ÖZBEK, SüleymanÇİÇEK, EyüpHAREM, EmineKARADEMİR, ÇetinKARADEMİR, Nazife ÖZKAN OGUR, , Ömer KÜÇÜK, Bülent ÇETİN, Abuş YILDIRIM, GüvenBORZAN, Ramazan Ş.GÜVERCİN


Projenin Toplam Bütçesi 2009: 112.300 TL 2010:133.900 TL 2011: 120.500 TL 2012: 131.200 TL 2013: 120.100 TL

Proje Özeti: 2008 yılındaAdana, Nazilli, Kahramanmaraş ve Diyarbakır’da yeni bir melezleme programı çerçevesinde 85 yeni melez kombinasyon elde edilmiştir. 2008-2009 kış sezonunda Kosta Rika’da yetiştirilen F1generasyonu, 2009 yılı ekim döneminde enstitülerde ekilmiştir.2009 yılı hasat sezonunda ise tek bitki seleksiyonları yapılmıştır. 2010 yılı ekim sezonunda F3 döl sıralarının değerlendirlmesi sonucunda ise zıt sezon üretimi için gönderilecek F4 generasyonuna ait materyal belirlenmiştir. 2009 ve 2010 yılında ayrıca 100 yeni melez kombinasyon oluşturulmuştur. 100 melez F1 ise zıt sezon üretimi için Kosta Rika’ya gönderilmiştir. 2011 yılına ise toplam 384 F5, 5 lokasyonda Augmented Deneme Deseninde ekilmişlerdir.Hasat öncesi F2 populasyonlarından bitki seleksiyonları yapılmıştır ve 2012 yılında F3’e aktarılacaklar belirlenmiştir.F5 genarasyonunhasadı sonucunda ise Porto Riko’da üretimi yapılacak F6 materyali belirlenmiştir. 2011-2012 kış üretim sezonunda Porto Rika’da yetiştirilen F6 materyalinin, 2012 pamuk sezonunda F7 soylarıise 5 enstitüde 1 sıralı 4 tekerrürlü denemelere alınmıştır. Denemelerin değerlendirilmesi sonucunda, her lokasyondaümitvar görülen yeni soylar, 2013 yılında Çok Lokasyonlu Adaptasyon Denemelerine alınacaktır.2012 yılında 3 lokasyonda ekilen F3 döl sıralarının hasatlarısonucunda 318 adet F3 döl sırası ise F4 generasyonu yetiştirilmek üzere Porto Riko’ya gönderilmiştir. 2. İş paketi olarak sürdürülen Çeşit Adaptasyon Denemeleri, 2012 yılında Adana, Hatay, Şanlıurfa ve Diyarbakır’da yürütülmüştür.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ-A 04

PROGRAM ADI : PAMUK-P 02

Proje No

Proje Başlığı Antalya Yöresi Pamuk Ekim Alanlarında Görülen Solgunluk Hastalığı (Verticillium dahliae Kleb)’na Dayanıklı Pamuk Islahı


Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/ ANTALYA



Proje Yürütücüsü İbrahim ÇELİK

Yardımcı Araştırmacılar Metin Durmuş ÇETİN, Oktay ERDOĞAN, Nejla ÇELİK

Başlama-Bitiş Tarihleri 2010- 2013


2011:8400-TL, 2012: 8400-TL, 2013: 9900-TL, 2014:14300-TL

Proje Özeti :

2012 yılında bir önceki yılda yürütülen çalışma aynen tekrarlanmış olup denemede 31 adet hat ve 5 adet kontrol çeşitle (Ç-1518, N-84S, CARMEN, SG 125, ST 373) birlikte 4 sıralı 12 m uzunluğunda 3 tekerrürlü olarak ekilmiştir. Ekim, sulama, gübreleme, çapalama, hastalık ve zararlılarla mücadele gibi kültürel uygulamalar zamanında yapılmıştır.

Projede bu yıl hastalık gözlemleri, Bitki boyu, odun dalı, meyve dalı, 100 tohum ağırlığı, çırçır randımanı ve bitki formu gözlemleri alınmıştır. Hasat öncesi 14 Ekimde % 50 koza açım döneminde, 0–4 skalasına göre yaprak hastalık gözlemleri, 20 Aralıkta 0–4 skalasına göre 10 bitkide gövde kesitindeki hastalık gözlemleri alınmıştır. Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde lif ve lif teknolojisine ait kalite analizleri yapılmıştır.

2013 yılında 31 olan hat sayısı 20’ye indirilerek Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi yönetmeliğine göre denemeye alınacaktır.

SONUÇLANAN POJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ-A 04

PROGRAM ADI : PAMUK

Proje No TAGEM/TA/2001-24

Proje Başlığı GAP PAMUK ENTEGRE ÜRÜN YÖNETİMİ ARAŞTIRMA PROJESİ (Çeşit Geliştirme, Yetiştirme Teknikleri, Entegre Zararlı Yönetimi)

Projeyi Yürüten Kuruluş Nazilli PAİ, GAP TAE, GAP Uluslararası TAE ve EM , Diyarbakır ZMA İstasyonu, Adana ZMAE Diyarbakır, DATAEM , Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı TAE,Kahramanmaraş


Proje Yürütücüsü Proje Koordinatörü Zeki NASIRCI’nın Temmuz 2010 tarihinde emekli olması dolayısıyla o tarihten bu yana proje yükümlülüklerini Enstitümüz adına Ayten DOLANÇAY yerine getirmektedir.

Yardımcı Araştırıcılar Uzm.Musa BÜYÜK, Nazife ÖZKAN OĞUR, Dr. Emine KARADEMİR, Dr.Çetin KARADEMİR, Remzi EKİNCİ Dr. Şaire R. TÜRKOĞLU Hacer KAYA, Dr. Petek TOKLU, Sedat SÜLLÜ,Bekir S. ÖZBEK, Ayten DOĞANÇAY

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2007- 31.12.2011

Projenin Toplam Bütçesi 1. yıl 90 000, 2. Yıl 100 000, 3. yıl 110 000, 4. yıl 130 000, 5. Yıl 150 000 Toplam 580 000

01.01.2007- 31.12.2011 tarihleri arasında 2. dilimi yürütülen projenin Çeşit Geliştirme İş Paketi çerçevesinde, Şanlıurfa GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Diyarbakır GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Nazilli Pamuk Araştırma İstasyonu ve Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ortaklığıyla, ÖZKAN ve UĞUR çeşitleri 2010 yılında,, ZN 243 çeşidi ise 2011’de tescil edilmiştir. Geliştirilen bu çeşitlerin tohumluk üretim programları da Şanlıurfa’da oluşturulmuştur.

Yine 2008 yılında, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Eğitim Merkezi ortaklığı ile tescil edilip, tohumluk üretim ve satış hakları MayAgro tohumculuk A.Ş.’ne devredilen ADN P 01 çeşidinin elit tohumluk üretimleri Şanlıurfa GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından yapılmaktadır. Projenin Entegre Zararlı Yönetimine ilişkin 2. dilim çalışmaları, çeşit geliştirme iş paketi ile koordineli olarak Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Bitki Koruma uzmanları tarafından yürütülmüş olup, her pamuk sezonunda, hastalık, zararlı, yabancı ot ve doğal düşmanların periyodik sayım ve kontrolleri yapılarak, bunların populasyon gelişimleri sürekli izlenmiştir. Mücadelesi gereken etmenlere karşı entegre mücadele ilke ve prensipleri doğrultusunda uygun mücadele ilaç ve dozları ile mücadele yapılmıştır. Mücadelesi gerekmeyen etmenlerin populasyon gelişimleri ve yoğunlukları izlenerek kaydedilmiştir. Projenin 2. diliminin yürütüldüğü süreçte, projenin Yetiştirme Teknikleri iş paketi çerçevesinde herhangi bir çalışma yapılmamıştır

SONUÇLANAN POJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ--A 04


Proje No:

Proje Başlığı

Çoklu Dizi (LinexTester) Yöntemine Göre Elde Edilen Pamuk (Gossypium ssp.) Melezlerinde Ekim Zamanının Bazı Erkencilik, Verim ve Lif Kalite Unsurlarına Etkisi (Doktora Projesi)



Proje Yürütücüsü Ramazan Şadet GÜVERCİN


Başlama- Bitiş Tarihleri 31.03.2010–31.03.2012


2009:…………...TL 2010:…..…..…..TL 2011:……….…..TL

2012:………… ..TL

Proje Özeti: Bu çalışma, farklı çevre koşullarının pamukta erkencilik, verim ve lif kalite özelliklerine etkisini belirlemek amacıyla 2010 ve 2011 yıllarında yürütülmüştür. Çoklu dizi (lines x tester) analiz yöntemince elde edilen melezlerin kullanıldığı çalışmada, 3 ekim zamanı ve 14 genotip (Anaçlar (6) + melezler (8)) kullanılmıştır. 2011 yılında, 3 ekim zamanını (26 Nisan-16 Mayıs ve 4 Haziran) kapsayan 9 tekerrürlü deneme yürütülmüş ve proje kapsamındaki veriler temin edilmiştir.

Çalışma sonunda elde edilen bulgular, 18 Temmuz 2012 tarihindeki oturumda tez jürisi tarafından kabul edilmiştir.

Tezin tamamı www.yok.gov.tr adresindeki “ulusal tez merkezi” nde yayımlanmıştır.

http://www.yok.gov.tr/

SONUÇLANAN POJE

AFA ADI:ENDÜSTRİ BİTKİLERİ -A 04


Proje No

Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Araştırmaları

Kuraklık Stresi ve Normal Sulama Koşullarında Bazı Pamuk Hat/Çeşitlerin Tepkilerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü


Proje Yürütücüsü Dr. Çetin KARADEMİR

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Emine KARADEMİR Dr. Remzi EKİNCİ

Başlama - Bitiş Tarihleri 2010-2011

Projenin Toplam Bütçesi 2010: 5.500 TL 2011: 7.500 TL

Proje Özeti : Bu çalışmada; 2001 yılından beri Enstitümüzde “Kuraklık Stresine Dayanıklı Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi” projesi kapsamında elde edilen ileri 8 adet hat (BMR 25, SMR 15, TMR 26, BST 1, SER 21, SST 8, CMR 24, SER 18) ile bölgemizde yoğun olarak ekilen 4 adet standart çeşitlerin (Stoneville 468, Lider ( BA 119), GW Teks ve Şahin 2000) yer aldığı, normal sulama koşulları ve su stresi koşulları altında verdikleri tepki incelenip; kuraklık stresinin normal sulama koşullarına göre pamuk bitkisinde verim, verim ölçütleri, lif teknolojik özellikleri ile bazı morfolojik ve fizyolojik özelliklere olan etkisi incelenmiştir.

Deneme Tesadüf Bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Ana parselleri su stresi ve normal sulama uygulanan alanlar, alt parselleri ise çeşitler oluşturmuştur. Birleştirilmiş analiz sonuçlarına göre;

Su stresinin pamuk verimini ve teknolojik özelliklerini önemli derecede etkilediğini göstermiştir. Bu çalışmada su stresi koşulları altında kütlü pamuk verimi ve lif verimi yaklaşık olarak %50 oranında azalma göstermiştir. Su stresi koşulları altında SER 18, SST 8 hatları ile Stoneville 468 çeşidi en yüksek verimleri vermiştir.

Su stresi pamukta teknolojik özellikleri olumsuz yönde etkilemiştir. Su stresinden dolayı lif uzunluğu, lif inceliği, lif dayanıklılığı ve lif kopma uzaması değerlerinde azalmalar belirlenmiş, ancak lif uniformitesi özelliğinin su stresinden etkilenmediği görülmüştür.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ -A 04

PROGRAM ADI : PAMUK-P02



Bazı İleri Pamuk Hat/Çeşitlerinin Diyarbakır ve Mardin Koşullarına Adaptasyonu



Proje Lideri Dr. Emine KARADEMİR

Proje Yürütücüleri Dr. Çetin KARADEMİR

Başlama - Bitiş Tarihleri Nisan 2010- Aralık 2014

Projenin Toplam Bütçesi 2010 :3.200 TL 2011:4.500 TL

2012:5.000 TL 2013: 7100 TL

2014: 6.200 TL

Proje Özeti

Çalışma 2012 yılında Diyarbakır ve Mardin’de 20 adet hat ve çeşit kullanılarak yürütülmüştür. Denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüş, denemede 17 adet yeni hat ve 3 adet kontrol çeşit (Stoneville 468, ADN P 01 ve Teks) yer almıştır.

Diyarbakır'da kütlü pamuk veriminin 342.22-414.25 kg/da arasında değiştiği ve ortalama kütlü pamuk veriminin 375.10 kg/da olduğu, TSPXTLX06-1-75 (414.25 kg/da), STTLX06-5-47 (411.83 kg/da), SC-9-2 (403.65 kg/da) hatlarının kontrol çeşit Stoneville 468 (405.92 kg/da) çeşidi ile aynı istatistiki grupta yer aldıkları belirlenmiştir.

İlk el kütlü oranı yönünden denemede yer alan hat/çeşitler arasında %1 önem düzeyinde farklılıkların bulunduğu belirlenmiştir. Çırçır randımanı ve lif kalite özellikleri yönü ile değerlendirmeler yapılacaktır. Mardin lokasyonunda ise deneme sağlıklı olmadığı için iptal edilmiştir.

DEVAM EDEN PROJE



Proje No TAGEM/TA/10/

Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları (III. Aşama)

Verimli ve Lif Kalite Özellikleri Üstün Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi






Projenin Toplam Bütçesi 2009:........TL 2010 :.......TL 2011:........TL 2012:........TL 2013:........TL 2014:........TL Toplam :

Proje Özeti 2011 yılında seçilen 18 adet ileri hat iki adet kontrol çeşit (Stoneville 468, GW Teks) ile birlikte 2012 yılında tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak denenmiştir.

Denemede kütlü pamuk veriminin 311.94 kg/da ile 456.58 kg/da arasında değiştiği, ortalama kütlü pamuk veriminin 391.03 kg/da olduğu belirlenmiştir. 2 nolu hat (450.71 kg/da), 12 nolu hat (439.29 kg/da) ve 9 nolu (427.19 kg/da) hatlar Stoneville 468 kontrol çeşidi (456.58 kg/da) ile aynı grupta yer almışlardır.

İlk el kütlü oranı yönünden % 92.06 ile 96.78 arasında değişen değerler elde edilmiş, 11 nolu hat en yüksek, GW Teks kontrol çeşidi ise en düşük ilk el kütlü oranına sahip çeşitler olarak belirlenmişlerdir. Denemede lif teknolojik analizler yapılarak verim ve kalite değerlerine göre üstün bulunan 4-5 hat seçilerek 2013 yılına aktarılacaktır. 2013 yılında tescile esas özellikler tescil formuna aktarılarak tescil için gerekli başvurular yapılacaktır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ -A 04 PROGRAM ADI : PAMUK-P 02 Proje No


Yüksek Sıcaklık Stresine Tolerant Pamuk Islahı





Başlama - Bitiş Tarihleri Nisan 2010- Aralık 2014

Projenin Toplam Bütçesi 2010 :3.500 TL 2011:4.350 TL 2012:5.550 TL 2013:8.000 TL 2013:8.000 TL 2014:7.100 TL

Proje Özeti Ülkemizin diğer bölgelerinde olduğu gibi, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde de küresel ısınmaya bağlı olarak iklim değişiklikleri yaşanmakta, seller, kuraklık ve yüksek sıcaklık gibi faktörler pamuk üretimini olumsuz yönde etkilemektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Temmuz ve Ağustos aylarında etkili olan 40 ◦C nin üzerindeki yüksek sıcaklıklar pamuk bitkisinde verim ve kalitenin azalmasına neden olmaktadır. Bu amaçla bir ıslah programı başlatılmıştır. 2010 yılında 54 kombinasyonda yapılan melezleme sonucunda elde edilen melez kombinasyonlara ait tohumlar anaçları ile birlikte 2011 yılında tesadüf blokları deneme desenine göre tekrarlamalı olarak ekilerek kıyaslanmıştır. Çalışmada kütlü pamuk verimi, çırçır randımanı, lif verimi, klorofil içeriği, fotosentez oranı, PAR photosynthetically active radiation), fluorescence (yansıma ) gibi parametreler incelenmiştir.

Kütlü pamuk verimi, lif verimi, fotosentez oranı, çırçır randımanı yönünden hatların özel uyum yeteneği belirlenmiş ve 11 adet kombinasyonun özel uyum yeteneklerinin (%1) düzeyinde, 33 adet hattın (%5) düzeyinde önemli olduğu belirlenmiştir. Özel uyum yeteneği yüksek 11 adet kombinasyon 8 sıralı parsellere, özel uyum yeteneği orta düzeyde bulunan 33 adet kombinasyon ebeveynleri ile birlikte 4 sıralı parsellere 12 m uzunluğunda 70 cm sıra arası, 20 cm sıra üzeri mesafede 2 Mayıs 2012 tarihinde mibzerle ekilmiştir. 1. el hasat öncesinde koza sayısı yüksek, morfolojik ve fizyolojik görünümü iyi, hastalık ve zarlılara tolerant olan tek bitkiler her kombinasyondan seçilerek ayrı ayrı hasat edilmiştir. Bu bitkilerde tek bitki verimi, çırçır randımanı ve lif teknolojik özelliklere göre değerlendirmeler yapılarak üstün değere sahip olanlar bir sonraki generasyona aktarılacaktır.

DEVAM EDEN PROJE




Proje Başlığı GAP Bölgesine Uygun Pamuk Çeşitlerinin Çift Melez Yöntemi ile Geliştirilmesi (2011-2014)






Projenin Toplam Bütçesi 2009:........TL 2010 :.......TL

2011:........TL 2012:........TL

2013:........TL 2014:........TL

Toplam : 15.400 TL

Proje Özeti

2011 yılında, çift melez (Double-Cross) metoduna uygun olarak elde edilen çift melez F2’leri 12 m uzunluğundaki 4 sıradan oluşan parsellere ekilerek; 664 adet tek bitki seçimi yapılmıştır.

Bu tek bitkilerden 2012 yılında toplam 440 adet tek bitki 12 m uzunluğunda 1'er sıralı parsellere ekilmiş, 1. el hasat öncesi dönemde 225 adet tek bitki seçilmiştir. 2012 yılında ekimi yapılan sıralarda kütlü pamuk verimi yönünden 123.81 ile 558.33 kg/da arasında değişen oranda minimum ve maksimum değerler elde edilmiştir.

Ortalama kütlü pamuk verimi 348.99 kg/da olarak tespit edilmiştir. Seçilen tek bitkilerde verim, çırçır randımanı ve lif kalite özellikleri belirlenerek, üstün bulunan tek bitkiler bir sonraki generasyona (F4 generasyonuna) aktarılacaktır.

DEVAM EDEN PROJE




Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Çalışmaları (III. Aşama)

Verimli ve II. Ürüne Uygun Erkenci Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi






Projenin Toplam Bütçesi 2009:........TL 2010 :.......TL 2011:........TL 2012:........TL 2013:........TL 2014:........TL Toplam : TL

Proje Özeti 2012 yılında 10 adet ileri F7 hattı iki adet kontrol çeşit (Stoneville 468, Fantom) ile birlikte tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak 33.6 m2 lik parsellere 12 m uzunluğunda 4 sıra olarak ekilmiştir.

Ekim 3 Mayıs 2012 tarihinde mibzerle yapılmıştır. Denemede kütlü pamuk verimi 307.85 ile 467.00 kg/da arasında değişmiştir.

Denemenin ortalama kütlü pamuk veriminin 370.92 kg/da olduğu belirlenmiş, Stoneville 468 (467.00 kg/da), 6/5 hattı (426.19 kg/da) ve 3/6 hattı (412.46 kg/da) kütlü pamuk verimi ile aynı istatistiki grupta yer almışlardır.

İlk el kütlü oranı yönünden hat/çeşitler arasında istatistiki önem düzeyinde farklılıkların bulunduğu belirlenmiş, denemede % 91.24 ile 97.89 arasında değişen oranda ilk el kütlü oranı değerleri elde edilmiştir. Çırçır randımanı ve lif kalite parametreleri belirlendikten sonra seçilecek 3 veya 4 ümitvar hat 2013 yılına aktarılacak ve tescil öncesi gerekli işlemler yapılacaktır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ -A 04



Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Islah Araştırmaları (II.Aşama) Line x Tester Analiz Yöntemi ile GAP Bölgesine Uygun Pamuk Çeşitlerinin Geliştirilmesi



Proje Lideri Dr. Çetin KARADEMİR

Proje Yürütücüleri Dr. Emine KARADEMİR

Başlama - Bitiş Tarihleri Mart 2011- Aralık 2014

Projenin Toplam Bütçesi 2011: 3.000 TL 2012: 3.600 TL 2013: 4.000 TL 2014: 4.500 TL

Proje Özeti : Bu projenin başlıca amacı, Türkiye pamuk ekim alanı ve üretiminde önemli bir yeri bulanan GAP bölgesi koşullarına uygun yüksek verimli, üstün teknolojik özelliklere sahip, hastalık ve zararlılara tolerant pamuk çeşitleri geliştirebilmektir. Genetik çeşitliliğin ve ebeveynler arasındaki genetik uzaklığın çeşit geliştirme çalışmalarında önemli olduğu, üstün özellikte çeşitlerin bu şekilde elde edildiği bilinmektedir. Bu çalışmada farklı orijinlere sahip pamuk çeşitlerinin bölge standart çeşitleri ile melezlenerek, en iyi melez kombinasyonun Çoklu Dizi (Line x tester) analiz yöntemi ile saptanması ve bu kombinasyonlardan yeni verimli ve kaliteli pamuk çeşitlerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. 2006 yılında 21 kombinasyonda melezlemeler yapılmıştır. Melezlemelerde ebeveyn (anaç) olarak GAP Bölgesinin standart pamuk çeşitlerinden Stoneville 453, Maraş 92 ve Sayar 314 çeşitleri ile farklı orijinlere ait Fibermax 832, Tam 94 L 25, Teks, Aşkabat 71, Giza 45, Bahar 14, Gedera 236 çeşitleri kullanılmıştır. 2012 yılında 56 adet F6 hattı ile 5 adet kontrol çeşit ilave edilerek Augmented deneme desenine göre 4 bloklu deneme yürütülmüştür. Ekimde her parsel 12 m uzunluğunda dörder sıralı parsellere ekilmiştir. Bu sıralarda koza tutumu, fenolojik görünüm, hastalık ve zararlılara dayanıklılık gibi gözlemler alınmıştır. Deneme kütlü pamuk verimi yönünden değerlendirilmiş, 199.17 ile 440.59 kg/da arasında değişen verim miktarları elde edilmiştir. Denemenin verim ortalaması 343.99 kg/da olup, kontrol çeşitlerden üstün bulunan hatlar belirlenmiştir. Denemede 2012 yılı değerlendirme sonuçlarına göre kontrol çeşitlerden verim, çırçır randımanı ve lif kalite yönü ile üstünlük gösteren hatlar seçilerek bir sonraki generasyona (F7) aktarılacaktır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ-A 04 PROGRAM ADI : PAMUK-P02

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P02/02-002 Proje Başlığı

GAP BÖLGESİ PAMUK ISLAH ÇALIŞMALARI

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-ŞANLIURFA


TAGEM

Proje Yürütücüsü Nazife ÖZKAN OGUR Yardımcı Araştırmacılar Ömer KÜÇÜK, Bülent ÇETİN, Abuş YILDIRIM


Proje Özeti: GAP bölgesinde halen geniş üretim alanlarında ekilmekte olan Stoneville – 468, BA119 Deltapine çeşitlerine alternatif, yüksek verim potansiyeli yanında gelişen tekstil sanayinin istediği elyaf özelliklerine sahip, bölgenin doğal iklimsel özelliği itibarıyla sıcaklık ve susuzluk stresine toleranslı yeni çeşitlerin geliştirilmesi projenin amacıdır. Çizelge 1. 2010 yılında yapılan melez ebeveynleri

SIRA NO ANNE BABA 1 STV-468 ÇERDO45 2 CARMEN ÇERDO45 3 STV-468 CLAUDİA 4 STV-468 GÜREL BEY 5 STV-468 AYDIN-110 6 STV-468 EGE-2009 7 STV-468 CLADİO 8 STV-468 CANDİA 9 STV-468 GLORYA 10 STV-468 ABDİN 11 Ston-468 NAZİLLİ 143 12 Ston-468 NAZİLLİ 342 13 Ston-468 NCH8-1 14 Ston-468 NAMSİ 15 Ston468 Özbek 100

Yapılan işlemler: 1-2010 yılında yapılan melezlerin ana ebeveyni Stonoville-468 olmak üzere, kuraklığa dayanıklı, erkenci ve kaliteli çeşitler baba ebeveyn olarak kullanılmıştır. 2010 yılında melezleme çalışmaları yapılmıştır. 2011 yılında F1’ler ekilmiştir. 2012 yılında F2 populasyonu ekilmiş ve F2’den tek bitki seçimleri yapılmıştır. 2- 2011 yılında elde edilen F1’lerle geri melez bir çalışması yapılmıştır. 3-2012 yılında geri melez-1 F1’ler tarlaya ekildi 2012 yılında geri melez-2 çalışması yapıldı. 4-F6 kademesinde yer alan NÖ hatlarının tekerrürlü, verim denemesi ve tek bitkileri ekilmiştir.

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ

PROĞRAM ADI : PAMUK

Proje Başlığı Doğal Renkli Life Sahip Pamuk Genotiplerinin Geliştirilmesi

Yürütücü Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü



Proje Yürütücüsü Serhan CANDEMİR

Yardımcı Araştırmacılar Ramazan Ş. GÜVERCİN

Güven BORZAN

Başlama ve Bitiş Tarihi 01/01//2011-31/12/2015

Projenin Yıllara

Göre Bütçesi

2011: 9.998 TL 2014: 9.018 TL

2012: 9.748 TL 2015: 9.208 TL

2013: 6.868 TL Genel Toplam: 44.840 TL

Proje Özeti: Bu araştırma Enstitümüz sorumluluğunda yürütülen“Pamukta Doğal Renkli Lif Özelliğinin Kalıtımı, Verim, Verim Unsurları ve Teknolojik Özellikleri ile İlişkisi” isimli projenin 3. dilimini kapsamaktadır. Çalışmanın ilk 2 diliminde resiprok melezlemeler ve akabinde doğal renkli liflere sahip teksel bitki seleksiyonları yapılmıştır. Çalışmanın bu yılında verim denemelerinin kurulması ve teksel bitki seçimleri devam etmektedir. Çalışmanın son iki yılında da uygun genotipler ile bölge verim denemeleri yapılacaktır. Çalışma neticesinde verim ve teknolojik özellikler yönünden üstün, istenilen renk vasıflarına sahip, doğal lifli genotiplerin tescil işlemlerine müracaat edilecektir. Bu sayede ekolojik tarım için gerekli çeşit sorunu çözümlenecektir.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLER-A 04



Proje Başlığı

Pamuk Bitkisinde (G. hirsutum L. G. barbadense L.) Ethyl Methane Sulphonate Mutageninin, Etkisiyle Belirlenen Hatlar İçerisinden Yeni Tiplerin Seçilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştıma İstasyonu Müdürlüğü



Proje Yürütücüsü Hatice Mehtap KODAZ

Yardımcı Araştırmacılar Güven BORZAN


Projenin Yıllara Göre Bütçesi:

2011: 2000 TL 2012: 3000 TL 2013: 4000 TL 2014: 5000 TL

Proje Özeti:

Bu çalışma, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin standart çeşitlerinden birisi olan Teks (Gossypium hirsutum L.) ile G. barbadense L. türüne ait Aşkabad-100 pamuk çeşitlerinin Ethyl Methane Sulphonate (EMS) mutageninin etkisi ile oluşacak populasyonlarında mutant tiplerini saptamak, bölge standart pamuk çeşidinden verim ve kalite özellikleri yönünden üstün olan bazı hatları doğrudan seçmek; bu pamuk çeşitlerinden farklı olup, istenilen morfolojik ve fizyolojik özelliklere sahip olan hatları, ileride çeşitli melezleme çalışmalarında kullanabilmek üzere genetik stokta toplamak ve böylece bölge pamuk tarımına ve daha sonra yapılacak pamuk ıslah çalışmalarına yardımcı olabilmek amacıyla yapılmıştır.

Çalışmamızda M6 döl kuşağı içerisinden lif kalitesi ve verim bakımından seçtiğimiz ;

11 adet T/0.5/12 , 19 adet T/1/12, 3 adet T/1/6 , 3 adet T/0.5/636 Teks hattı , 7 adet A/1/6 ,

24 adet A/0.5/6 12 adet A/0.5/12 A-100 hattı kontrolleriyle birlikte 11.05.2012 tarihinde ekilmiştir. Ekim sezonu içerisinde gerekli bütün kültürel uygulamalar ve gözlemler alınmıştır. Deneme 24.09.2012 tarihinde tek elde sıra hasadı yapılmıştır. Çalışmanın çırçırlama işlemi halen devam etmektedir.

DEVAM EDEN PROJE


PROĞRAM ADI : PAMUK-P02


Proje Başlığı

Maraş-92, Erşan-92 ve Furkan Pamuk Çeşitleri Muhafaza Islahı




Proje Yürütücüsü Güven BORZAN Yardımcı Araştırmacılar Ramazan Ş. GÜVERCİN

Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2010-Aralık 2014


2010: 4500 TL 2011: 4950 TL 2012: 5300 TL 2013: 5750 TL 2014: 6100 TL

Proje Özeti : Bu çalışmada; Maraş-92 ve Erşan-92 pamuk çeşitlerinin soy arılığını sürdürmek ve dereceli tohumluğunu hazırlamak amaçlanmaktadır. Denemenin Materyali; Maraş-92 ve Erşan-92 pamuk çeşitleridir.

Çalışma; her çeşide ait 36’şar soyla “Augmented” desenine göre 6 tekerrürlü olarak ve çeşitlerin orijinal, sertifikalı 1 ve sertifikalı 2 kademedeki tohumlukları kontrol olarak kullanılmak suretiyle 08/05/2012 tarihinde ekilmişler ve 05/09/2012 tarihinde hasat edilmişlerdir. Hasattan önce her çeşitten öncelikle sıra seçimi yapılmış daha sonra da bu sıralar içerisinden tek bitki seçimleri yapılmıştır. Tek bitki seçimlerinde çeşit morfolojisine uygunluk, solgunluğa dayanıklılık, verim v.b. durumları dikkate alınmıştır. Parseller tek sıralı; 70 cm. sıra arası ve 12 m. boyundadır. Çalışmada; Maraş-92 çeşidinden 19 adet sıra ve bu sıralardan 89 adet tek bitki ve Erşan-92 çeşidinden ise 23 adet sıra ve bu sıralar içerisinden 96 adet tek bitki seçimi yapılmıştır.

Furkan çeşidinde ise henüz orijinal, sertifikalı 1 ve sertifikalı 2 kademeleri oluşmadığından deneme kurulamamış, ancak üretim parselinden tek bitki seçimi yapılmıştır.

Elde edilen sonuçlara göre yapılacak değerlendirme sonucunda Elit tohumluğa gönderilecek sıralar ile bir sonraki yılın döl sıralarını oluşturacak tek bitkilerin seçimi yapılacaktır.

DEVAM EDEN PROJE


PROGRAM ADI : PAMUK-02

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P02/02-003

Proje Başlığı

Kahramanmaraş’ta Bazı Pamuk Çeşitlerinin Solgunluk Hastalığı (Verticillium dahliae Kleb.)’na Duyarlılıklarının Belirlenmesi




Proje Yürütücüsü Doğan GÖZCÜ

Yardımcı Araştırmacılar Betül ÇAKMAK, Dr. Hale GÜNAÇTI



2011:……..TL 2012: 6.000 TL

Proje Özeti: Bölgemizde pamuk tarımını olumsuz yönde etkileyen faktörlerin başında solgunluk hastalığı (Verticillium dahliae Kleb.) gelmektedir. Solgunluk hastalığına tolerant ticari pamuk çeşitlerinin tespit edilmesi ve bunların kullanımı ile hastalıktan kaynaklanan kayıpların en aza indirilmesi önem arz etmektedir.

Çalışma, ülkemizde pamuk ıslah çalışmaları sonucu geliştirilen ve özel firmalar tarafından yurt dışından getirilen 3’ü kontrol toplam 18 pamuk çeşit ve çeşit adayı Araştırma İstasyonu Müdürlüğümüzün Verticillium solgunluğu ile doğal olarak bulaşık deneme arazisinde, tesadüf blokları deneme deseninde üç tekerrürlü olarak ekilmiştir. Hastalık sayımları tarlada, % 5-10 ile % 50-60 koza açımı döneminde yaprak belirtilerine göre 0-4 ve hasat sonrası gövde kesitine bakılarak 0-3 skalasına göre; saksı denemesinde ise, 4-6 yapraklı dönemde kök bölgesine spor süspansiyonu konulacak bitkiler hastalığın seyrine takiben yaklaşık 3-5 hafta sonra yapraktan solgunluk hastalığı belirtilerine göre 0-4 solgunluk skalası esas alınarak hastalık şiddetine göre duyarlılıkları belirlenmiştir. Ayrıca, bazı verim parametreleri ve lif teknolojik özellikleri ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır.

Çalışmamızda, pamuk çeşitlerinin solgunluk hastalığı ile doğal olarak bulaşık deneme alanında duyarlılıkları incelendiğinde; her iki dönemde (% 5-10 ve % 50-60 koza açımı) yapraktan ve hasat sonrası gövde kesiti hastalık sayımlarında; duyarlı kontrol Çukurova 1518 1.60, 2.31 ve 2.67 hastalık şiddeti ile en duyarlı bulunurken, bunu 1.55, 2.24 ve 2.63 ile Beren çeşidi izlemiştir. Tolerant kontrol Teks çeşidi ise 0.27, 0.39 ve 0.46 hastalık şiddeti ile diğerlerine göre en tolerant çeşit olarak tespit edilmiştir.

Denemede, kütlü pamuk verimi bakımından Gloria (472 kg/da) çeşidinden en yüksek kütlü verimi elde edilirken, bunu DP 396 (467 kg/da) ve DP 499 (466 kg/da) çeşitleri izlemiştir. En düşük kütlü pamuk verimi ise Beren (348 kg/da) çeşidinden elde edilmiştir.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ-A 04 PROGRAM ADI: PAMUK-P 02 Proje No TAGEM/

Proje Başlığı Türkiye Lif Kalitesi Veri Tabanının Oluşturulması

Projeyi Yürüten Kuruluşlar Pamuk Araştırma İstasyonu Doğu Akdeniz Tarımsal Araş. Enstitüsü Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarı. Araş. İstas. GAP Toprak-Su Kaynakları ve Tar.Araş. Enstitüsü GAP Uluslar arası Tarım. Araş. ve Eğitim Merkezi

Projeyi Destekleyen Kuruluş İzmir Ticaret Borsası, Söke Ticaret Borsası

Proje Koordinatörü Dr.Nedim ÖZBEK

Proje Yürütücüleri Nedim ÖZBEK, Hacer KAYA KOCATÜRK, Nazife ÖZKAN OĞUR, Güven BORZAN, Dr. Çetin KARADEMİR

Yardımcı Araştırmacılar Özkan TAŞAGİREN, Aylin ALTINAY, Önder ERALP, Dr. Petek TOKLU, Dr. Emine KARADEMİR

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2010-31/12/2012

Projenin Toplam Bütçesi 2010: 21.500TL 2011: 24.000TL 2012: 26.500TL

ÖZET: Proje çeşit performans çalışmaları ve havza örnekleme çalışmaları olarak 2 başlık altında yürütülmüştür. Çeşit performans çalışmalarında; Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde önemli oranda ekimi yapılan çeşitler belirlenerek, üretim bölgelerinde tesadüf blokları deneme deseninde 4’er tekerrür olarak ekilmiş, çeşitlerin kalite değerlerinin karşılaştırılmıştır. Örnekleme çalışmaları ise, Ege Bölgesinde; Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes Havzaları ve Söke Ovası, Akdeniz Bölgesinde; Yüreğir, Ceyhan, Amik ve Kahramanmaraş Ovaları, Güney Doğu Anadolu Bölgesinde; Bismil, Diyarbakır, Hilvan/Siverek ve Harran Ovaları, olmak üzere belirlenen 13 havzadan 25 adet makine ile toplanmış, 25 adet el ile toplanmış, olmak üzere toplam 650 adet elyaf örneği alınarak, HVI ve AFİS cihazlarında lif kalite analizleri yapılmıştır. Elde edilen veriler JUMP 5.0.1. istatistik paket programlarında değerlendirilmiştirYapılan değerlendirmede; bölgelerde önemli olarak ekimi yapılan pamuk çeşitlerinin birçok kalite parametresi olarak birbirlerinden farklılık gösterdikleri saptanmıştır. Diğer taraftan havzalardan alınan elyaf örnekleri karşılaştırıldığında; bölgeler arasında kalite farklılıkları bulunduğu gibi havzalar arasında da kalite farklılıklarının bulunduğu saptanmıştır. Bölgeler arası kalite farklılıklarında bölgelerde yaygın olarak ekilen çeşitlerin genotipik özellikleri ile birlikte, bölgelerdeki hasat koşulları ve hasat anındaki çevresel etmenlerin önemli rol oynadığı söylenebilir. Diğer taraftan ülkemizde üretilen pamuklar kalite açısından değerlendirildiğinde; lif uzunluğu, lif kopma dayanıklılığı, lif uzunluk uyumu, lif inceliği gibi lif kalitesi değerlerinde önemli bir sorun bulunmazken, bazı havzalarda özellikle yüksek yabancı madde ve tohum kabuğu gibi problemler bulunduğu saptanmıştır.

YENİ PROJE TEKLİF


PROGRAM ADI: PAMUK- P 02

Proje No

Proje Başlığı Ege Bölgesinde Makine ile Toplanan Pamuklarda Başlıca Kontaminantların Belirlenmesi ve Kontaminasyonsuz Pamuk Üretim Olanaklarının Araştırılması



Proje Yürütücüsü Dr. Nedim ÖZBEK - Ziraat Yüksek Mühendisi

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Feride ÖNCAN SÜMER ,Şerife BALCI- Murat ÇOBAN- Özkan TAŞAGİREN


Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2013: 7.700 – 2014:13.000 – 2015:5.380 TL.

PROJE ÖZETİ

Kontaminasyon, özellikle Hindistan, Pakistan, Türkiye ve bazı Afrika ülkelerinin pamuk ticaretinde önemli sorunlara neden olmaktadır.

Bu çalışmada Ege Bölgesindeki mevcut kontaminantların belirlenmesi ve kontrollü üretim yolu ile azaltılabilme olanaklarının araştırılması amaçlanmıştır. Çalışma Ege Bölgesinde en fazla pamuk ekim alanına sahip, aynı zamanda makinalı hasadın en yoğun olarak yapıldığı üç alanda (Söke, Menemen, Koçarlı) yürütülecektir. Proje 3 yıl olarak planlanmış, 1. Yıl; kontaminasyon açısından mevcut durumun saptanması, 2. Yıl eğitim çalışmaları, kontrollü üretim, hasat ve çırçırlama faaliyetleri, 3.yıl; verilerin değerlendirilmesi şeklindedir.

1. yıl: Söke ilçesinde 3 adet, Menemen ve Koçarlı ilçelerinde 1’er adet olmak üzere belirlenen 5 çırçır işletmesinde kütlülerde kontaminantlar belirlenerek gruplandırılacaktır. Aynı yıl projede belirlenen iplik fabrikalarında bu alanlarda üretilmiş ve makine ile hasat edilmiş pamuk elyaflarındaki kontaminantlar belirlenerek gruplandırılacaktır.

2.yıl: Bir önceki yıl belirlenmiş çırçır işletmelerinin alım yaptığı üreticilere yönelik eğitim çalışmaların yapılanacaktır.

Tarla bazında üretim, hasat yardımcı uygulaması, hasat ve nakliye faaliyetleri bir sorumlu nezaretinde gerçekleştirilecek, hasat edilen pamuklar ayrı ayrı depolanacak, çırçırlanacak ve kayıt altına alınacaktır.

3.yıl: iplik işletmelerinde kontaminantlar tekrar belirlenecektir.

Çalışma sonucunda 1.yıl ve 2.yıl kontaminasyon miktarı ve kontaminant tipleri karşılaştırılarak çalışma raporu hazırlanacaktır.

Anahtar Kelimeler: Pamuk, Kontaminasyon, Çırçırlama, İplik

YENİ TEKLİF PROJE


PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No : - Proje Adı: Pamukta (Gossypium hirsutum L.) Düşük Sıcaklıklarda Uygulanan Farklı Hasat Yardımcılarının Uygulama Başarısı ve Lif Kalitesi Üzerine Etkileri Yürütücü Kuruluş: Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN İşbirliği Yapılan Kuruluş:- Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2014-31.12.2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL): 2014: 18.400 2015: 17.400 2016: - 2017: - Proje Yürütücüleri: Dr. Nedim ÖZBEK - Ziraat Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Aydın ÜNAY- Öğretim Üyesi Dr. Feride ÖNCAN SÜMER - Ziraat Yüksek Mühendisi Şerife BALCI- Ziraat Yüksek Mühendisi Sergül ÇOPUL- Ziraat Yüksek Mühendisi Nebi AKYOL- Ziraat Mühendisi Özkan TAŞAGİREN-Tekniker

Projeden Beklenen Faydalar: Makinalı hasadın yaygınlaşması sonucu hasada yardımcı kimyasalların kullanımı giderek önem kazanmıştır. Hasada yardımcı kimyasallar; koza açtırıcılar, yaprak döktürücüler, bitki kurutucular ve diğer materyallerdir. Kimyasalların bazıları hormonal etkiye sahipken, bazıları herbisidal etki göstermektedir. Özellikle hormonal etkiye sahip olanlar uygulama sırasında ve sonrasındaki hava sıcaklıklarına karşı hassastır. Pamuklarda kullanılan hasat yardımcıların büyük bölümü hormonal etkili kimyasallardır. Ege Bölgesinde, geç ekilen tarlalarda veya normal zamanda ekimi yapılan geççi çeşitlerde hasat yardımcı uygulamaları Ekim ayı ortasında; 2. ürün pamuklarda ise Ekim sonunda yapılmaktadır. Bu tarihlerde hava sıcaklıkları mevcut hasat yardımcılarının etkinlik sınırlarının altına düşmektedir. Bu nedenle, bu gibi durumlarda daha düşük sıcaklıklarda etkinlik gösteren hasat yardımcıların kullanımına gereksinim duyulmaktadır. Bu çalışmada, daha düşük sıcaklıklarda etkinlik gösterebilen hasat yardımcı kimyasallar, farklı kombinasyonlarda kullanılarak, etkinliklerinin belirlenmesi, sıcaklık değerlerine göre kombinasyonların oluşturulması, herbisidal ve desicant etkili kimyasalların kullanılabilirliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla; Ekim ayı sonunda hasat yardımcı uygulaması yapılacak şekilde Haziran ayı başında ekim yapılacaktır. Deneme tesadüf blokları deneme deseninde, 3 tekrarlamalı olarak kurulacaktır. Kimyasal uygulamaları; en üst çatlamış koza sayısı 5 olduğunda Thidiazuron, Dimethipin, Tribifos, Ethephon, Paraquat ve Sodium Cholorate etkili maddeler ve bu etkili maddelerden oluşturulacak 8 farklı kombinasyon ile uygulamalar yapılacak ve bu kimyasalların etkinlikleri ile lif kalitesi üzerine etkileri araştırılacaktır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ-A 04

PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No :- Proje Adı: Ege Bölgesinde Pamuk Üretim Havzalarında Pamuk Lif Kalite Dağılımları ve Havzalar Arasındaki Farklılıkların Araştırılması Yürütücü Kuruluş: Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN İşbirliği Yapılan Kuruluş:- Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2013-31.12.2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL): 2014 : 4.000 2015: 4.400 2016: 5.300 2017:- Proje Yürütücüleri: Dr. Feride ÖNCAN SÜMER - Ziraat Yüksek Mühendisi Dr. Nedim ÖZBEK - Ziraat Yüksek Mühendisi Şerife BALCI- Ziraat Yüksek Mühendisi Özkan TAŞAGİREN-Tekniker

Projeden Beklenen Faydalar: Pamuk lifinin kalitesi, genotipik, çevresel, çoğu zaman her iki faktörün etkisiyle pluşmaktadır. Bu güne kadar yapılan çalışmalarda, lif uzunluğu, lif mukavemeti ve lif inceliği gibi önemli kalite kriterleri üzerine daha çok genotipik faktörler etkisi bulunurken, elyaf parlaklığı, elyaf sarılık değeri ve yabancı madde içeriği gibi kriterler üzerine daha çok hasat şekli ve hasat koşulları gibi çevresel etmenlerin etkili olduğu bildirilmiştir. Ülkemizde bölgeler arasında olduğu gibi bölge içinde de bazı iklimsel ve çevresel farklılıklar bulunmaktadır. Havzalarda lif karakterleri farklı çeşitler üretilebilmektedir. Son yıllarda ülkemiz pamuk üretim alanlarında makinalı hasadın yaygınlaşması, makinalı hasat öncesi ve sonrası yapılan ilave uygulamalara bağlı olarak bazı kalite değişiklikleri görülebilmektedir. Bu çalışma örnekleme çalışmaları ve çeşit performans denemeleri olmak üzere iki başlık altında yürütülecektir. Çeşit performans çalışmalarında bölgede % 5 ve üzerinde ekimi yapılan çeşitler tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı olarak ekilecek verim ve kalite karşılaştırmaları yapılacaktır. Örnekleme çalışmalarında ise belirlenen 5 önemli havzadan, el ve makine ile toplanmış pamuklardan 50’şer balyadan lif örnekleri alınacaktır. Lifler HVI ve AFİS’de analiz edilerek, tesadüf parsellerinde faktöriyel deneme deseninde değerlendirilecektir. Bu çalışma sonucunda bölgelerdeki pamuk çeşitleri, çırçır randımanı ve fiziksel özellikleri açısından karşılaştırılacak, bölgenin lif kalite dağılımları ve hasat yöntemlerinin kalite parametreleri üzerine etkisi saptanacaktır.

YENİ PROJE



Proje No : - Proje Adı: Pamukta Hasat Zamanında Gerçekleşen Yağışın Verim ve Kalite Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi Yürütücü Kuruluş: Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN İşbirliği Yapılan Kuruluş: - Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2014-31.12.2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL): 2014: 24.500 2015: 11.500 2016: - 2017: - Proje Yürütücüleri: Şerife BALCI - Ziraat Yüksek Mühendisi Dr. Nedim ÖZBEK - Ziraat Yüksek Mühendisi Doç. Dr. Ahmet KILIÇKAN – Dr. Feride ÖNCAN SÜMER - Ziraat Yüksek Mühendisi Özkan TAŞAGİREN-Tekniker

Projeden Özeti: İklim koşullarından sıcaklık ve yağış pamuğun ekim alanlarını belirlerler. Üretim sezonu başı ve sonundaki yağışlar üretim sezonunun sınırlanmasına neden olur. Hasat zamanındaki yağışlar hasat zamanını geciktirir, maliyeti artırır, verim ve kalite kayıplarına neden olur. Verim ve kalite kayıplarında çeşidin morfolojik özellikleri ile birlikte yağışın miktarı, şiddeti, zamanı gibi birçok önemli etken rol oynar.

Çeşitlerin yağış karşısında etkilenme oranları farklıdır. Ege Bölgesinde 2012/2013 sezonunda yaklaşık 23 pamuk çeşidinin üretimi gerçekleştirilmiştir. Bu çeşitlerden yaygın olarak ekilenler Flash, Baly-308, Stonaville 373, Claudia ve Gloria çeşitleridir. Bu çeşitlerin bölge içerisindeki toplam ekim oranları %70-80 olarak gerçekleşmiştir. Çeşitler, koza yapısı ve lif özellikleri bakımından birbirinden farklıdır. Çalışmada, bölgede en çok ekilmekte olan 6 pamuk çeşidi materyal olarak alınarak, tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı tarla denemesi kurulacaktır. Deneme tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekrarlamalı deneme kurulacaktır. Çalışmada çeşitlerin koza yapısı (çenet açısı, koza açıklığı, çenet derinliği) ve lüle kopma kuvveti gibi fiziko-mekanik özellikleri belirlenecektir. Daha sonra gerçekleşen her yağış sonrası yere döküm oranları, lif kalitesindeki değişim, tohum çimlenme oranındaki değişim ve serbest yağ asidi değişimleri incelenecektir. Elde edilen veriler yağış miktarı ile ilişkilendirilerek regresyon ve çoklu regresyon denklemleri ile özellikler arası ilişkiler ve yere döküm bileşenleri belirlenecektir.

YENİ PROJE TEKLİF



Proje No :- Proje Adı: Salisilik Asidin Pamukta (Gossypium hirsutum L.) Kuraklığa Bağlı Fizyolojik Parametreler ve Lif Kalitesi Üzerine Etkisi Yürütücü Kuruluş: Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN İşbirliği Yapılan Kuruluş:- Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2014-31.12.2015 Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL): 2014: 51.100 2015: 23.100


M.Koray ŞİMŞEK-Ziraat Yüksek Mühendisi

Mehmet DEMİRTAŞ- Ziraat Yüksek Mühendisi

Nebi AKYOL- Ziraat Mühendisi

Halil DÜNDAR-Ziraat Yüksek Mühendisi Projeden Beklenen Faydalar: Bu çalışma Büyük Menderes havzası Nazilli Ovasında sulanabilir koşullarda, 70 cm x 15 cm ekim sıklığında, 4 sıralı, 12 m uzunluğundaki parsellerde, bölünmüş parseller deneme desenine göre 4 tekerrürlü kurulacaktır. Çalışmada materyal olarak kullanılacak GSN 12 pamuk çeşidi ana parsellerde tarla kapasitesinin % 100’ü, % 75’i, % 50’si, %25’i miktarlarında sulama yapılarak ve hiç sulamadan kuraklık stresi oluşturulacak, alt parsellerde ise çiçeklenme başlangıcından itibaren 10 gün ara ile 4 kez 0 mg/da, 50mg/da, 500 mg/da, 5g/da, 50g/da dozlarında salisilik asit (SA) yapraktan uygulanacaktır. Denemede farklı doz ve kuraklık seviyelerinde salisilik asit uygulaması ile kuraklığa bağlı fizyolojik parametrelerde ortaya çıkabilecek değişikliklerin belirlenmesi, lif kalitesi üzerine etkisi ve salisilik asidin kuraklığa töleranslık yönünden etkisinin belirlenmesi amaçlanmaktadır.

YENİ PROJE TEKLİF

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ -A04 PROGRAM ADI : PAMUK -P 02 Proje No

Proje Başlığı Antalya’da İkinci Ürün Pamuk Tarımı Olanaklarının Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


Antbirlik Pamuk Ve Narenciye Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr. Metin Durmuş ÇETİN

Yardımcı Araştırmacılar İbrahim ÇELİK, Dr. Önder KABAŞ, Mehmet KOCATÜRK, Musa KUZGUN, İmdat KESKİN

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.05.2014-29.02.2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

2013:…….TL 2014: 26000TL 2015: 4000TL

Proje Özeti: Korumalı tarım, özellikle verim ve maliyet açısından çiftçilerin ilgisini çekecek ve uygulaması yaygınlaşacak olan bir tarım tekniğidir ve bu durum birçok bilimsel çalışma ile ispatlanmıştır. Toprak erozyonunu büyük oranda azaltması ve biyolojik aktiviteyi artırarak doğal yapıyı koruması bakımından da tüm kamuoyunun gündeminde yerini alması beklenen bir tarımsal uygulamadır. Bu çalışma, Antalya’da, 2. ürün pamuk tarımında farklı toprak işleme ile ekim yöntemlerinin; verim ve verim bileşenlerine, mekanizasyonun etkisi belirlenerek, en uygun toprak işleme yöntemlerinin tespit edilmesi amacıyla, 2014-2015 üretim sezonunda, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme arazisinde yürütülecektir. Üç farklı toprak işleme yönteminin (anıza direk ekim, sırta ekim ve geleneksel toprak işleme) ve 4 pamuk çeşidi ve 2 pamuk hattının kullanılacağı bu çalışma, tesadüf blokları deneme deseninde bölünmüş parsellere göre yürütülecektir. Deneme sonunda bazı bitkisel özelliklerin yanında tarım makinaları ve işletmecilik açısından alan kapasiteleri, yakıt tüketimi, işgücü gereksinimi ve maliyet unsurları belirlenecektir

Anahtar Kelimeler: İkinci ürün, Pamuk, Sırta ekim, Anıza ekim

DEVAM PROJE

AFA ADI :ENDÜSTRİ BİTKİLERİ-A04 PROGRAM ADI :ORGANİK TARIM PAMUK ARAŞTIRMALARI-P 02 Proje No TBOD-2011-03 Proje Adı -Büyük Menderes ve Gediz Havzalarının Organik

Doğal Renkli Bazı Pamuk Çeşitlerinde Verim ve Lif Kalitesi Üzerine Etkisinin Araştırılması.




Proje Yürütücüsü M. Niyazi KIVILCIM - Ziraat Yüksek Mühendisi

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Nedim ÖZBEK - Ziraat Yüksek Mühendisi Halil DÜNDAR - Ziraat Yüksek Mühendisi Ülfet ERDAL - Ziraat Yüksek Mühendisi Vural KARAGÜL - Ziraat Yüksek Mühendisi Neslihan UZUN- Ziraat Yüksek Mühendisi

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012 - 31.12.2015

Projenin Toplam Bütçesi 2012-40.000TL, 2013-40.000TL, 2014-40.000TL, 2015-40.000TL

Proje Özeti: Proje kapsamında Sarayköy ve Menemen’de tarla denemeleri kurulmuştur. Denemelere Nazilli DT-15 renkli kontrol çeşit, Aydın-110, Nazilli-84 beyaz, Emirel, Akdemir renkli çeşitler alınmıştır. Denemeler tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü kurulmuştur. Deneme parsel alanı ekimde 67,2m² hasatta Sarayköy’de 28,0m², Menemen’de 33,6m² alınmıştır. Sarayköy’de pamuk ekimi öncesi yeşil gübreleme amacıyla 12,5Kg/da adi fiğ+3kg/da arpa 05.12.2011’de ekilmiştir. Yeşil gübre bitkileri çiçeklenme döneminde pamuk ekimi öncesi diskaro ile parçalanarak toprağa karıştırılmıştır. Yeşil gübreleme ile birlikte 200Kg/da organik ticari gübre uygulanmıştır. Menemen’de sadece 400Kg/da organik ticari gübre uygulanmıştır.

Pamuk ekiminde 6-8kg/da havlı tohum kullanılmıştır. Tohumluklar çimlendirme testine tabi tutulmuş ve çimlenme oranları %90-%98 arasında tespit edilmiştir.

Deneme alanından ekim öncesi ve hasat sonrası toprak örnekleri alınmış, ekim öncesi sonuçları alınmış ve toprakların tınlı, killi-tınlı, organik madde miktarı %0,4 düzeyde çok düşük bulunmuştur. Hasatta alınan örneklerin analiz sonuçları alınamamıştır. Denemeler 2 kez çapalanmış ve 1 kez seyreltilmiştir. Sulamalar bitki su isteği belirtileri dikkate alınarak, Menemen’de 4, Sarayköy’de 3 kez yapılmıştır. Hasat Sarayköy’de 2, Menemen’de 1 kez yapılmıştır. Parsel veriminden dekara verimler hesaplanmıştır. Ortalama verimler Sarayköy’de 209,5 – 234,9 Menemen’de 109-273Kg/da bulunmuştur. Çeşitler Sarayköy’de farksız; Menemen’de %99 güvenle farklı çıkmıştır. Çırçır randımanı, koza ağırlığı, tohum hav rengi, 100 tohum ağırlığı, lif kalite, elyaf renk analizleri alınamamıştır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: ENDÜSTRİ BİTKİLERİ- A 04 PROGRAM ADI: PAMUK- P 02 Proje No TAGEM/TA/11/05/02/005

Proje Başlığı

Ege Bölgesinde İkinci Ürün Pamuk Üretiminde Farklı Toprak İşleme Ve Ekim Sistemlerinin Karşılaştırılmaları


Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Nazilli/AYDIN




M.Koray ŞİMŞEK-Ziraat Yüksek Mühendisi


M. Niyazi KIVILCIM- Ziraat Yüksek Mühendisi Mehmet DEMİRTAŞ-Ziraat Yüksek Mühendisi Önder ERALP- Ziraat Yüksek Mühendisi Aylin ALTINAY GÜNDOĞDU-Makine Mühendisi


01.01.2011-31.12.2012


71.000 TL

Proje Özeti Bu çalışma Büyük Menderes havzası Nazilli Ovasında sulanabilir koşullarda, buğday hasadı tamamlandıktan sonra, 70 cm sıra arası mesafede, 8 sıralı ve 40 m uzunluğunda tesadüf blokları deneme desenine göre 5 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemede Pamuk Araştırma İstasyonu Müdürlüğüne ait erkenci pamuk çeşidi NP Özbek 100 materyal olarak kullanılmıştır. Bu çalışmada buğday hasadı sonrası anız yakılmaksızın doğrudan ekim, azaltılmış toprak işlemeli ekim, şeritvari toprak işlemeli ekim ve geleneksel ekim yöntemleriyle ikinci ürün pamuk ekimi yapılmış ve bu yöntemlerin geleneksel ekim yöntemi ile bitki gelişimi ve verim yönünden karşılaştırılarak, en uygun yöntemin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Materyal ve metoda bağlı olarak Tarla Filiz Çıkışı (%), İlk Çiçek Açma Süresi (gün), İlk Koza Açma Süresi (gün), Koza Olgunluk Süresi (gün), Bitki Boyu (cm), Ortalama çıkış süresi(Gün), Kütlü Pamuk Verimi (kg/da), iş gücü gereksinimi ile ilgili sayım ve ölçümler zamanında yapılmıştır. Elde edilen veriler ışığında uygulanan yöntemler ekonomik analize tabi tutulmuştur.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : ENDÜSTRİ BİTKİLERİ -A04 PROGRAM ADI :TARIMSAL MEKANİZASYON VE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P02/03/001

Proje Adı Fiğ Anızına Ana Ürün Pamuk Ekim Olanaklarının Araştırılması




Proje Yürütücüsü Mehmet DEMİRTAŞ-Ziraat Yüksek Mühendisi

Yardımcı Araştırmacılar M.Koray ŞİMŞEK -Ziraat Yüksek Mühendisi Halil DÜNDAR - Ziraat Yüksek Mühendisi Ali GÜLER - Ziraat Mühendisi Nebi AKYOL - Ziraat Yüksek Mühendisi Önder ERALP- Ziraat Yüksek Mühendisi

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012 - 31.12.2014 Projenin Toplam Bütçesi 2012-18.000TL 2013-19.000TL 2014-20.000TL

Proje Özeti:Denemede fiğ ekimi yapılan parsellere 3 kg saf azot uygulaması yapılmıştır. Arpa 3kg/da ekim normunda elle savrularak, fiğ 15 kg/da ekim normunda mibzerle 15.11.2012 tarihinde ekim yapılmıştır. Fiğ bitkisinin gübre olarak kullanılacağı parsellerde 12.04.2012 tarihinde fiğ bitkisi parçalanarak toprak altına alınmıştır. Fiğ bitkisinin hayvan yemi olarak değerlendirileceği parsellerde ise 12.04.2012 tarihinde fiğ bitkisi biçilmiş ve 29.04.2012 tarihinde tarladan kaldırılmıştır. Denemde yaklaşık 3000 kg yaş fiğ otu elde edilmiştir. Yeşil ot örnekleri 70°C’ de sabit ağırlığa gelinceye kadar kurutularak kuru ot verimi belirlenmiştir. Denemede kuru fiğ otu verimi ortalama 450kg/da olarak tespit edilmiştir. Kurutulan fiğ bitkisinden alınan numunelerin laboratuarda yapılan analizinde azot miktarı 0,015 olarak tespit edilmiştir. Fiğ bitkisinin gübre olarak kullanıldığı parsellere 450*0,015= 6,75kg saf azot eksik verilmiştir. Pamuk ekimleri 14.05.2012 tarihinde yapılmıştır.

Pamuk verimlerinin yapılan istatistik analizinde konular arasındaki fark önemsiz bulunmuştur. Deneme verim ortalamaları kontrol parsellerinde 370kg/da, fiğ bitkisinin gübre olarak toprağa karıştırıldığı parsellerde 356kg/da, fiğ bitkisinin hayvan yemi olarak kullanıldığı ve toprağın işlenerek pamuk ekimi yapılan parsellerde 360kg/da, fiğ bitkisinin hayvan yemi olarak kullanıldığı ve toprağın işlenmeden anıza pamuk ekimi yapılan parsellerde 364kg/da pamuk verimi elde edilmiştir.

Yabancı ot sayımları 01.06.2012 tarihinde 1. el çapası öncesi yapılan yabancı ot sayımlarında; fiğ bitkisi hasat edilerek anıza pamuk ekilen parsellerde Topalak (Cyperus rotundus) yoğunluğunda diğer parsellere göre bir düşüş gözlenmiştir. Pamuğun 1. sulama sonrası 30.07.2012 tarihinde yapılan yabancı ot sayımında ise fiğ bitkisinin gübre olarak toprağa karıştırıldığı parsellerde Yapışkan ot (Cetaria verticillata) yoğunluğunda diğer parsellere göre bir düşüş gözlenmiştir.

BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER (GELİŞME RAPORU)

TUBİTAK 1001

Proje Başlığı

Kahramanmaraş ve Elbistan Ova Koşullarına Uygun Erkenci Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerinin Belirlenmesi ve Çoklu Dizi (LinexTester) Yöntemince Elde Edilecek Melezlerden Yeni Genotiplerin Geliştirilmesi

Proje Lideri Ramazan Şadet GÜVERCİN

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, Kahramanmaraş.


TUBİTAK

Proje Yürütücüleri Güven BOZAN

Prof. Dr. Fatih KILLI

Prof. Dr. Mustafa OĞLAKÇI (Danışman)

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2011-31.12.2013


Proje Özeti:

Bu çalışmada, erkenci pamuk yetiştiriciliğinin sağladığı avantajlardan faydalanmak amacıyla, Kahramanmaraş ve Elbistan koşullarında yetiştirilebilecek, erkenci pamuk çeşitlerinin belirlenmesi ve çoklu dizi (Line x Tester) yöntemine göre elde edilen melezlerden, yeni erkenci çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Çalışmada 1 adet geççi, 2 adet orta erkenci ve 5 adet erkenci pamuk çeşitlerinin yanı sıra, bu çeşitlerin çoklu dizi (Line x Tester) analiz yöntemine göre 2011 yılında melezlenmesinden elde edilen 15 adet F1 kombinasyonu, bitkisel materyal olarak kullanılmaktadır.

2012 Yılında, Elbistan koşullarında pamuk yetiştirilmesi ve hasat yapılması başarılmıştır. Bir yıllık çalışma sonucunda, Elbistan koşullarına benzer bölgelerde Fantom, Berke ve Beliizvor çeşitlerin yetiştirilerek, ortalama 250 kg da-1 kütlü pamuk verimi alınabilineceği belirlenirken, bir adet F1 kombinasyondan ise bölge verimini 300 kgda-1 ve üzerine çıkarılabilecek yeni genotiplerin geliştirilebilineceği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kahramanmaraş-Elbistan, Pamuk, Erkencilik, Çoklu dizi, Heterosis ve Heterobeltiosis

BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER (GELİŞME RAPORU)

AFA ADI:Tahıllar

PROGRAM ADI: Mısır (Pamuk Araştırmaları grubuna bilgi amaçlı sunulmaktadır.)

Proje No:

Proje Başlığı: Diyarbakır İli Koşullarında Farklı Toprak İşleme Yöntemleri Kullanılarak Yeşil Gübrelemenin Ana Ürün Pamuk ve Mısırda Verim, Verim Unsurları ile Toprak Özelliklerine Etkisinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş: GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Betül KOLAY Yardımcı Araştırmacılar: Özlem AVŞAR, Şeyhmus ATAKUL,

Dr.Emine KARADEMİR, Yrd.Doç.Dr. Songül GÜRSOY (Danışman), Yrd.Doç.Dr.Salih SAYAR (Danışman) Doç.Dr. İlhan DORAN (Danışman)

Başlama-Bitiş Tarihleri: 2009-2012 Projenin Toplam Bütçesi 37000 Proje özeti; Daha önceki yıllarda sırtlara doğrudan ekim ve doğrudan ekim konuları verim ve bazı parametreler yönünden geri kalırken, denemenin 3. yılında bu uygulama konuları diğer konular ile istatistiksel olarak aynı çıkmıştır. En yüksek verim kimyasal gübre uygulanmış doğrudan ekim uygulamasından elde edilmiştir. En düşük verim ise kimyasal gübre uygulanmamış sırtlara doğrudan ekim konusundan elde edilmiştir. Bitki boyu, meyve dalı sayısı, koza sayısı yönünden kimyasal gübre uygulanmış konulardan daha yüksek değerler elde edilmiştir. Yeşil gübreli geleneksel ekimde çırçır randımanı daha yüksek bulunmuştur. Sırtlara doğrudan ekim konusunda, toprak sıcaklığının daha yüksek olduğu görülmüştür.

Pamuk ekimi öncesi tarlada yeşil ot miktarı, yeşil gübreli geleneksel ekim konusunda daha yüksek bulunmuştur.

1

SERİN İKLİM TAHILLARI ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI 11 - 15 Mart 2013


I. OTURUM 14:00 – 15:40

Proje Lideri/ Sunan Proje /Sunum Adı Kurum Projenin

Durumu Başkanlık Divanının Oluşturulması ve Gündem Hakkında Görüşmeler

Dr. Semra ACER

Tahıllar ve Yemeklik Tane Baklagiller Program Hedeflerinin Gerçekleşme Durumu ve 2012 Yılı Çalışmaları Genel Değerlendirilmesi

TAGEM Sunu

Kamu, Özel Sektör ve Üniversite Sunuları Sunu

Ülkesel Serin İklim Tahılları EÜY Araştırmaları

Prof. Dr. Bahattin TANYOLAÇ

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığında Tescil Edilmiş Bazı Tarla Bitkileri Çeşitlerinin DNA Parmak İzlerinin Çıkarılması ve Bunların Kataloğunun Oluşturulması

Ege Ü. Müh. F. Biyomühendislik B.

ARGE Bilgi

ARA 15:40-16:00

II. OTURUM 16:00-18:00

Ülkesel Yazlık Dilim Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

Rıza ÜNSAL Ege Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları ETAE Sonuç Devam

Dr. Şadiye YAKTUBAY

Çukurova Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Doğu Akdeniz Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları DATAE Sonuç

Devam

Sertaç TEKDAL Güneydoğu Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

GAP UTAEM

Sonuç Devam

Ali İLKHAN GAP Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Çalışmaları GAP TAE Devam

Ülkesel Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

Dr. Ayten SALANTUR Orta Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları TARM Sonuç

Devam Mustafa ÇAKMAK Geçit Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları GKTAE Sonuç

Devam

Musa TÜRKÖZ Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları BDUTAE Sonuç Devam

12 Mart 2013 Salı

I. OTURUM 09:00-10:30

2

Ülkesel Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR

Doğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları DATAE Devam

Bayram ÖZDEMİR Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları TARM Sonuç Devam

Mustafa ÇAKMAK Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları GKTAE Sonuç

Devam ARA

10:30-10:50 II. OTURUM 10:50-12:30

Özcan YORGANCILAR

Anter Kültürü Yöntemi Kullanılarak (Double Haploidi ) Ekmeklik ve Bisküvilik Buğday Hattı Geliştirme Projesi GKTAE

Özel Sektör İşbirliği Bilgi

Dr.İrfan ÖZTÜRK Trakya-Marmara Bölgesi Buğday Islah Araştırmaları TTAE Sonuç Devam

Dr. Seyfi TANER Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları BDUTAE Sonuç Devam

Enes YAKIŞIR Kışlık Ekmeklik Buğday Melez Bahçesinin Kuraklığa, Hastalıklara Tolerans ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi BDUTAE Devam


III. OTURUM 14:00-15:40

Özgü BAYRAK Bitki Islahında Moleküler Tanı Yöntemleri Roche Bilgi

Ülkesel Yazlık Dilim Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

Seda PELİT Yazlık Dilim Serin İklim Tahıllarında Anter Kültür Yönteminin Uygulanması Çalışmaları ETAE Yeni

Dr. İrfan ERDEMCİ

Güneydoğu Anadolu Geçit Bölgesi Fakültatif Buğday Islah Araştırmaları

GAP UTAEM Yeni

Rıza ÜNSAL Ege Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları ETAE Sonuç Devam

ARA 15:40– 16.00

IV. OTURUM 16.00 – 18.00

Hasan Orhan BAYRAMOĞLU Karadeniz Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları KTAE Sonuç

Devam Dr. M. Nazım DİNÇER

Çukurova Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Doğu Akdeniz Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları DATAE Sonuç

Devam Ali İLKHAN GAP Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Çalışmaları GAP TAE Devam

Ali KOÇ Batı Akdeniz Bölgesi Sahil Kuşağı Adaptasyon Çalışmaları BATAE Devam

Hasan GEZGİNÇ Güneydoğu Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları DAGKAİ Devam

3

20.00-21.00 Ülkesel Kalite ve Hastalık Koordinasyon Toplantısı İlgililere bildirilecek


I. OTURUM 09.00 – 10.30

Hüsnü AKTAŞ Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları GAP UTAEM

Sonuç Devam

M. Erkan BAYRAM Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları MAİ Devam

Yeni

M. Erkan BAYRAM

Yüksek ve Düşük Moleküler Ağırlıklı Gluten Alt-Birimlerinden Yararlanılarak Ekmeklik Buğdayda Kalitenin Belirlenmesi

MAİ Devam

Ülkesel Buğday Kalite Araştırmaları

Asuman K.EVLİCE

Bulgurun Fonksiyonel Özellikleri ve Teknolojik Kalitesine Buğday Çeşidi Ve Üretim Yönteminin Etkisi (Doktora) TARM Devam

Mehmet ŞAHİN Yulaf Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi BDUTAE Yeni ARA

10.30 – 10.50 II. OTURUM 10.50-12:30

Yaşar KARADUMAN

Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi GKTAE Devam

Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK

Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

BDUTAE Devam

Oğuz ACAR Ülkesel Makarnalık Buğday Kalite Araştırmaları TARM Sonuç Devam


III. OTURUM 14:00-15:40

Yaşar KARADUMAN

Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Ekmeklik Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi GKTAE Devam

Orhan Onur AŞKIN

Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi TTAE Sonuç

Devam

Seydi AYDOĞAN Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi BDUTAE Devam

Dr. Alaettin KEÇELİ Ülkesel Ekmeklik Buğday Kalite Araştırmaları TARM Sonuç

Devam

ARA 15:40-16:00

IV. OTURUM 16:00-18:00

Ülkesel Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

4

Sertaç TEKDAL Makarnalık Buğday Islahında Sıcaklık Stresine Toleransın Belirlenmesinde Kullanılabilecek Fizyolojik ve Morfolojik Parametrelerin Araştırılması

GAP UTAEM

Sonuç

Sertaç TEKDAL Türkiye’deki Durum Buğday Çeşitleri ile Bazı Yerel Populasyon ve İleri Kademede Hatların Bulgurluk Kalitesi Yönünden Taranması

GAP UTAEM Bilgi

Enver KENDAL Bazı makarnalık buğday çeşitlerinde genotip x çevre interaksiyonunun kalite ve verim özellikleri üzerine etkisi (Doktora)

GUTAEM Devam

Dr. Erdinç SAVAŞLI

Derine Azot Uygulamasının Ekmeklik Buğdayın Tane Proteini Kapsamı Üzerine Etkisi GKTAE Devam

Dr. Abdulkadir AVÇİN

Çukurova Şartlarında Ekmeklik ve Makarnalık Buğdayların Yüksek Sıcaklığa Toleranslarının Araştırılması DATAE Devam


I. OTURUM 09:00-10:30

Murat KÜÇÜKÇONGAR

Orta Anadolu ve Batı Geçit Bölgesinde Buğday Çeşitlerinin Yaygınlığının İzlenmesi BDUTAE Sonuç

Murat KÜÇÜKÇONGAR

Orta Anadolu ve Geçit Bölgelerinde Yerel Buğday Çeşitlerin Envanterinin Çıkarılması (FAO) BDUTAE Bilgi

Mustafa KAN Karadeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde Yerel Buğday Çeşitlerin Envanterinin Çıkarılması (FAO)

BDUTAE Bilgi

Dr. Erdinç SAVAŞLI Eskişehir Koşullarında Buğdayda Azotlu Gübre Kalibrasyonu GKTAE Devam

Dr.Erdinç SAVAŞLI

Ekmeklik Buğday Islahında Kullanılabilecek Fizyolojik Parametrelerin Belirlenmesi GKTAE Devam

ARA 10:30-10.50

II. OTURUM 10.50-12:30

Oğuz ÖNDER Değişik Dozlarda Uygulanan Azotun Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Karbonhidrat Translokasyonuna Etkisinin Belirlenmesi (Doktora)

GKTAE Devam

Hüsnü AKTAŞ Güneydoğu Anadolu Şartlarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Kalite Yönüyle Stabilite Yetenekleri ve Mikro Element İçeriklerinin Araştırılması (Doktora)

GAP UTAEM Devam

Mehmet KARAMAN

Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Fizyolojik ve Morfolojik Özelliklerinin Araştırılması

GAP UTAEM Devam

Çetin ÇAĞLAR Orta Anadolu Ekim Nöbeti Araştırmaları TARM Devam Yeni

Fevzi PARTİGÖÇ Konya İlinde Kuru Koşullarda Geleneksel ve Doğrudan Ekim Yöntemlerinde Farklı Münavebe Sistemlerinin Karşılaştırılması BDUTAE Devam


III. OTURUM 14:00-15:40

İzzet ÖZSEVEN Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Su Baskınlarına Toleranslarının Belirlenmesi. (Doktora) MAİ Devam

5

Dr. Nur KOYUNCU

Buğday ve arpada anter kültürü için en uygun yetiştirme koşullarının belirlenmesi ve anterlerin ultra soğuk koşullarda muhafazasının optimizasyonu

TARM Devam

Dr. Mikail ÇALIŞKAN

Bazı Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Ekin Sap Arılarına (Cephidae: Hymenoptera) Dayanıklılık Sağlayan Sap Sertlik Genlerinin Moleküler Markörlerle Taranması ve Zararlıya Karşı Çeşit Reaksiyonlarının Belirlenmesi

TARM Devam

Recep KODAŞ Ankara Ekolojik Koşullarında Organik Olarak Yetiştirilen Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

TARM Bilgi

Ülkesel Serin İklim Tahılları Hastalık ve Zararlı Araştırmaları Aysel YORGANCILAR

Buğday Kök ve Kök Boğazı Çürüklüğü Hastalığı ile Buğday Kist ve Lezyon Nematodlarına Dayanıklılık Kaynaklarının Geliştirilmesi GKTAE Devam

Birol ERCAN Buğday ve Arpada İleri Çıkmış Hatların Hastalıklara (Pas, Sürme, Rastık ve Arpa Yaprak Hastalıkları) Karşı Test Edilmesi BDUTAE Devam

Yeni ARA

15.40 – 16.00 IV. OTURUM 16.00 – 18.00

Vesile URİN Doğu ve Güney Marmara Serin İklim Tahıl Hastalıkları Araştırmaları Projesi MAİM Devam

Yeni

Dr. Zafer MERT Ülkesel Serin İklim Tahılları Hastalık Araştırmaları Projesi TARM Devam Yeni

Ülkesel Yazlık Dilim Arpa Islah Araştırmaları Aydın İMAMOĞLU Ege Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları ETAE Sonuç

Devam

Ali İLKHAN GAP Bölgesi Arpa Islah Çalışmaları GAP TAE Devam

Dr. Hasan AY Çukurova Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları DATAE Devam

Enver KENDAL Güneydoğu Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları GAP UTAEM

Sonuç Devam

15 Mart 2013 Cuma

I. OTURUM 09.00 – 10.30

Ülkesel Kışlık Dilim Arpa Islah Araştırmaları İsmail SAYIM Kavuzsuz Arpa Bilgi Soner YÜKSEL Bazı kavuzsuz arpa (Hordeum vulgare L.) genotiplerinde gelişme

dönemleri ile verim ve verim öğelerinin belirlenmesi (Doktora) GKTAE Yeni

Soner YÜKSEL Geçit Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları GKTAE Sonuç Devam

Namuk ERGÜN Orta Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Ülkesel Kışlık Dilim Yemlik ve Maltlık arpa Islah Çalışmaları TARM Sonuç

Devam


Doğu Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları DATAE Devam

ARA 10:30-10.50

II. OTURUM 10.50-11.45

6

Dr. Ramazan AYRANCI Arpa Islah Araştırmaları

Arpa Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi BDUTAE Sonuç Devam Devam

Dr. İrfan ÖZTÜRK Trakya-Marmara Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları TTAE Sonuç Devam

Orhan Onur AŞKIN

Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Arpa Islah Materyalinin Kalite Özellikleri Belirlenmesi TTAE Sonuç

Devam YEMEK ARASI

11.45-14:00 III. OTURUM

14:00-15:40 Rahime KARATAŞ

Maltlık Arpa Hibritlerinin Malt ve Agronomik Özelliklerinin İncelenmesi OAGKTAİ Devam

Arzu AKIN Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Arpa Kalite Çalışmaları GKTAE Devam

Dr. Safure GÜLER Ülkesel Arpa Kalite Araştırmaları TARM Sonuç Devam

Ülkesel Yulaf Islah Araştırmaları Mustafa ÇAKMAK Geçit Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları GKTAE Yeni

Sait ÇERİ Ülkesel Yulaf Islah Araştırmaları BDUTAE Sonuç Devam

ARA 15:40-16.00

III. OTURUM 16.00-18.00

Aydın İMAMOĞLU Ege Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları ETAE Devam

Yeni

Remzi AVCI Trakya-Marmara Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları TTAE Devam

Ülkesel Tritikale Islah Araştırmaları Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR

Ümranhanım tritikale çeşidinin alternatif kullanım alanlarının sanayiye kazandırılması ve tritikale tarımının geliştirilmesi DATAE Bilgi

Mustafa ÇAKMAK Geçit Bölgesi Tritikale Islah Araştırmaları GKTAE Yeni Dr. Emel ÖZER Ülkesel Tritikale Islah Araştırmaları BDUTAE Devam Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK

Tritikale Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi BDUTAE Devam


Doğu Anadolu Bölgesi Tritikale Islah Araştırmaları DATAE Devam

Ülkesel Çavdar Islah Araştırmaları

Dr. Emel ÖZER Çavdar Çeşit Geliştirme Projesi BDUTAE Devam

Dr. Bekir AKTAŞ Serin İklim Tahılları Tescil Denemelerinin Sunulması TTSM Sunu

Yeni Araştırma Konuları ve Projelerin Belirlenmesi Sertifika Töreni

Dilek ve Temenniler Kapanış

7

Ülkesel Yazlık Dilim Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları

AFA ADI: Tahıllar PROGRAM ADI: Makarnalık Buğday Proje No: TAGEM / Proje Başlığı: Ege Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü: Uzm. Riza ÜNSAL Yardımcı Araştırıcılar: Dr. Hatice GEREN İsmail SEVİM Özge YILDIZ Başlama-Bitiş Tarihleri: 2008 - 2012 Projenin Toplam Bütçesi:

2008- 25.000 TL 2011- 27.000 TL 2009- 25.000 TL 2012- 28.000 TL 2010- 26.000 TL

Proje Özeti: Ege Bölgesi Makarnalık Buğday Islahı çalışmaları, her yıl bu programda yapılan

melezlerden gelen ve yurt dışından temin edilen çok sayıda materyalin yer aldığı gözlem bahçeleri ve açılan materyal üzerinde yapılan test, gözlem ve seleksiyonların yanında, bu seleksiyonlar sonucunda belirlenen çeşit adaylarını Menemen ve bölgenin değişik yerlerinde test etmeyi de kapsamaktadır. Bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucunda Gediz 75, Ege 88, Salihli 92, Şölen 2002, Tüten 2002, GAP ve Turabi çeşitleri tescil ettirilerek üretime sunulmuştur.

Sürekli proje kapsamında, 2012 yılı hedefleri büyük çoğunlukla gerçekleşmiştir. Makarnalık buğday ıslahı aşamaları olarak; melezleme, F1-F7 kademesindeki açılan materyalde seleksiyon, verim denemeleri ve değerlendirilmesi ile 2 makarnalık ve 1 tritikale çeşidinden 28.300 kg orijinal kademede tohumluk üretimi gerçekleştirilmiştir. Melezleme programında 165 melez kombinasyonu yapılmıştır. Gözlem bahçelerinde 102 hat/çeşit incelenmiştir. DF1 kademesinde 155, DF2 – DF7’da 444, TF4 kademesinde ise 8 hat değerlendirilmiştir.

Kalite ile ilgili çalışmalarda hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı gibi fiziksel analizlerin yanı sıra Zeleny sedim, yaş-kuru gluten, gluten indeks gibi bazı kimyasal analizlerde yapılmıştır.

Yazlık dilim bölge verim denemesi yürütülmüştür. Yazlık dilimde yer alan 3 enstitüye 177 adet F3 gönderilmiştir. Alatay İsimli bir hat tescile verilmiştir. Proje No

Proje Başlığı Çukurova Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları


Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. M. Nazım DİNÇER

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Şadiye YAKTUBAY, A. Alpaslan EZİCİ

Başlama-Bitiş Tarihleri 2008-2012 Projenin Toplam Bütçesi 161.600 Proje Özeti: Her yıl yapılan melezlemelerle sürekli yeni kombinasyonların oluşturulduğu ve gelecekte her yıl

8

yeni çeşit adaylarının elde edilebileceği sürekli bir Klasik Buğday Islah Programı olarak planlanmıştır. Bu çalışmanın öncelikli amacı, Doğu Akdeniz Bölgesi için yüksek verimli, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, kaliteli, hastalıklara dayanıklı, yatmaya dayanıklı ve orta erkenci makarnalık buğday çeşitleri geliştirmek amacıyla yürütülmüştür.

Melezleme Islahı çalışmalarında sürekliliğin sağlanması amacıyla her yıl yapılan melezlemelerle yeni kombinasyonlar oluşturulmuştur. Beş yıllık süre içerisinde 469 adet melez yapılmıştır. Elde edilmiş olan F1,F2,F3,F4,F5,F6 ve F7 döl kuşağındaki hatlar kendi kademesine uygun yöntemler uyarınca değerlendirilmiştir. 2008-2012 yılları içerisinde açılan materyal sayısından ekilen 4265 hat olup bunlardan 3832 hat seçilmiştir. Gözlem bahçesinden 1054 hat ekilerek 144 hat seçilmiştir. Gözlem bahçesi ve F7 kademesinde durulan hatlardan seçilen 300 hat ön verim denemesinde iki veya tek tekerrürlü olarak ekilmiştir. Kalite test sonuçları ve tarla gözlemleri yanı sıra verim değerlerine göre seçilen 92 hat verim denemelerine aktarılmıştır. Verim Denemelerinden 5’i standart çeşit olmak üzere 259 adet hat veya çeşit ekilerek 89 hat seçilmiştir. Doğankent,Ceyhan/ADANA ve Hatay lokasyonlarında yürütülen Bölge Verim denmemelerinden 125 adet hat veya çeşit ekilerek 57 hat seçilmiştir.

2010 yılında bir adet ve 2012 yılında iki adet olmak üzere 2008-2012 yıllarını kapsayan beş yıllık süre içerisinde toplam üç makarnalık buğday hattımız tescile sunularak denemelerde yer almıştır. 2010 yılındaki hatın tescil görüşmeleri bu yıl tescil komitesince değerlendirilip sonlandırılacaktır.

Proje No TAGEM/TA/08 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah

Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş GAP UTAEM / DİYARBAKIR Projeyi Destekleyen Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü Tarla Bitkileri Merkez Araştırma enstitüsü Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Diyarbakır Zirai Mücadele İstasyon Müd.

Proje Yürütücüsü Sertaç TEKDAL Yardımcı Araştırmacılar Enver KENDAL, Hüsnü AKTAŞ, Mehmet KARAMAN Başlama – Bitiş Tarihleri 2008 - 2012 Projenin Toplam Bütçesi 2008: 24.000 2009: 24.000

2010: 25.000 2011: 28.000 2012: 28.000 Proje Özeti Araştırmada amaç, makarna ve bulgur sanayisinin istekleri doğrultusunda verimli, kaliteli ve hastalıklara dayanıklı uygun makarnalık buğday çeşitlerin geliştirilmesidir Geçmişte sadece yüksek verim dikkate alınırken, günümüzde tüketici istekleri ve artan rekabet göz önüne alındığında kalitenin de ön plana çıktığı görülmektedir. Bu nedenle verimle birlikte öne çıkan kalite özellikleri açısından zengin çeşitlerin geliştirilmesine yoğunlaşılmaktadır.

Makarnalık Buğday Islah Programı kapsamında kullanılan hat, çeşit ve yerel köy populasyonları, ulusal buğday genetik kaynakları ve uluslararası araştırma merkezlerinden (CIMMYT-ICARDA) temin edilmektedir.

2011-2012 yetiştirme sezonunda; Bölge Verim ve Verim ve Çeşit Tescil Denemeleri Diyarbakır enstitü, Kızıltepe, Hazro ve Adıyaman lokasyonlarında ekilmiştir.

Dönem Bulguları ve Tartışma Farklı kademelerde açılan materyalden (F1+F3(Diyarbakır, Adana ve İzmir)+F4+F5+Tek

9

Başak) toplam 856 adet üzerinde çalışılmış olup; F3 kademesindeki toplam 285 materyal 59 tanesi F4 kademesine ve F4 kademesindeki 25 materyal F5 kademesine aktarılmıştır. F5 kademesindeki 76 materyalden 331 tek başak seçilirken, 338 tek başaktan 183 hat gözlem bahçesine aktarılmıştır. Gözlem bahçesindeki 90 materyalden 20 tanesi ve 192 adet dış materyalden (IDON) 60 tanesi ön verim denemelerine alınmıştır. Ön verim denemesindeki 80 materyalden 40 tanesi seçilmiş ve 20 hatlık iki verim denemesi oluşturulmuştur. Verim denemesi 1.2’den 12 tanesi bölge verim denemelerine alınırken, 20 hatlık verim denemesi 1.1, verim denemesi 1.2’ye aktarılmıştır. Bölge verim denemesindeki 20 hat, kuru ve sulu şartlarda ekilmek suretiyle gözlenmiş ve 9 nolu hat çeşit adayı olarak Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğüne sunulmuş, 8 hat ise tekrar denenmek üzere oluşturulan yeni sulu ve kuru bölge verim denemelerine alınmıştır. Projenin yürütüldüğü 2007-2012 yılları arasında çalışma kapsamında; 2008 yılında üstün özelliklere sahip olan Artuklu, Eyyubi, Şahinbey çeşitleri, 2010 yılında ise Güneyyıldızı ve Zühre çeşitleri tescil ettirilmiştir. 2012 yılında da öne çıkan bir hattımız, çeşit adayı olarak tescile sunulmuştur ve 2012-2013 ekim sezonunda tescil denemelerine alınmıştır.

Proje No: TAGEM/TA/

Proje Başlığı

GAP Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Çalışmaları



Proje Yürütücüsü Ali İLKHAN Yardımcı Araştırmacılar İ.Halil CÖMERT, Cemile ADIYAMAN


Projenin Toplam Bütçesi: 53.300

Proje Özeti: Dünya’da 212 milyon hektar ekim alanı, 635.3 milyon ton üretimi ve Türkiye’de de 8.5 milyon hektar ekim alanı ve 18.2 milyon ton üretimiyle bitkisel üretimde en önemli kültür bitkisi durumunda olan buğday, Dünya’da toplam tahıl ekilişinin % 32’sini, üretiminin de % 35’ini, Türkiye’de toplam tahıl ekilişinin % 67’sini ve üretiminin de % 62’sini tek başına sağlamaktadır (FAO, 1999).

Türkiye’de buğday ekim alanının %12 si, arpa ekim alanının %17si, Buğday üretiminin %10'u, arpa üretiminin %15'i GAP illerinde gerçekleşmektedir. GAP illeri toplam tarla bitkileri tarımında; ekim alanı olarak buğday %47, arpa %24, Üretim olarak buğday %49; arpa %27 pay almaktadır. Güneydoğu Anadolu bölgesinde işlemeye elverişli arazi varlığının %38 gibi büyük bölümü Şanlıurfa ilinde bulunmaktadır (DİE, 1986 ).

Mevcut istatistiklere göre Şanlıurfa’da en fazla ekim alanı bulan ürün buğdaydır. Şanlıurfa ili 429.765 hektarlık buğday ekim alanı ve 632.471 tonluk yıllık üretimiyle bölgenin en büyük buğday üreticisidir. 1980’ den bu yana ekim alanlarında büyük değişim olmamasına karşın üretimde 1995’den sonra düzenli bir artış görülmektedir (DİE,1999). Üretimdeki bu artış; sulama imkanlarının artması, daha iyi yetiştirme tekniği yöntemlerinin uygulanması yanında yeni geliştirilen üstün verim ve kaliteli çeşitlerin üretime alınmasına bağlanabilir. GAP projesi tamamlandıktan sonra bölgede 1.633.000 hektar tarım alanı sulamaya açılacaktır. Ayrıca GAP bölgesinde bir çok yerde DSİ ve şahıslara ait yeraltı pompaj sulamaları ile sulu tarım yapılmakta ve bu alanların tamamında pamuk üretimi yapılmaktadır. Ancak üst üste aynı ürün ekilmesinin zararları zamanla çiftçiler tarafından da benimsenmekte ve pamuktan sonra

10

münavebe bitkisi olarak buğday veya arpa ekimi yapılmaktadır. Sulanan alanlarda vazgeçilmez bir münavebe bitkisi olan buğday ve arpanın ekim nöbetine sokulması ve sınırlı destek sulamaya en yüksek olumlu tepki gösteren genotiplerin seçilmesi amaçlanmaktadır. Projenin Gelişme Durumu : Bu yıla kadar yapılan çalışmalar ve elde edilen bulgular :

Uzun yıllar lokasyon verimleri ve elde edilen kalite analiz sonuçları dikkate alınarak yapılan değerlendirme sonucunda, Akçakale 2000 ve Gündaş çeşitleri tescil ettirilmiştir. Ayrıca kurağa ve yüksek sıcaklığa tolerant hatların sayısı arttırılmıştır. Bu yıl çalışmaları :

2011-2012 Ekiliş sezonunda 11 adet verim denemesi, 3 adet ÖVD, 4 adet GB ve 4 adet BVD ( 2 lokasyon) kurulmuştur.Yapılan analizler sonunda verim, agronomik ve kalite özellikleri öne çıkan hatlar seçilerek 2013 denemelerine alınmışlardır.

2011-2012 EKİLİŞ SEZONU İŞ PROGRAMI

Denemeler Ekilen Materyal Sayısı Seçilen Materyal Sayısı

Açılan Materyal 259 420 başak Gözlem Bahçeleri 320 77 Ön Verim Denemeleri 489 236 Verim Denemeleri 227 183 Bölge Verim Den. 64 64 Tohumluk Üretimi 5000 başak 300 bitki

Ülkesel Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Proje No TAGEM/TA/08/07/02/006 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Proje Başlığının İngilizcesi Durum Wheat Breeding for the Central Anatolia Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Yürütücüsü Selami YAZAR Yardımcı Araştırmacılar Dr. Emin DÖNMEZ, Dr. Ayten SALANTUR, Bayram

ÖZDEMİR ve Mehmet Emin ALYAMAÇ Başlama ve Bitiş Tarihleri 2013-2017 Proje Toplam Bütçesi 150.000 Proje Özeti: 2011-2012 döneminde Makarnalık buğday ıslah araştırmaları kuru koşullarda makarnalık buğday çalışmaları ve ülkesel kuru makarnalık buğday ıslah çalışmaları olmak üzere 2 program halinde yürütülmüştür. Kuru koşullarda 3330 tek başak sırasından 350 hat durum ön verim denemesine, durum ön verim denemelerinde 573 hat (DÖVD) bitkisel özellikler, verim, hastalık ve kalite yönüyle değerlendirilmiş, 80 hat ileri kademe makarnalık verim denemelerine aktarılmıştır. Bölge verim denemesinde 20 hat değerlendirilmiş, 2 hat OBVD-KM’ye aktarılmaya değer bulunmuştur. Ülkesel makarnalık buğday verim denemeleri TARM, GKTAE, BDUTAE tarafından kuru koşullarda (12 hat-çeşit) yürütülmüş ve ilgili enstitülerce değerlendirilmiştir. 2011-2012 sezonunda Ekim ayındaki 10 °C’nin, Kasım ayında fotosentez minimumunun altındaki sıcaklıklar (1-2 °C) toprakta yeterli nem olmasına rağmen bitki gelişimi olumsuz yönde etkilenmiş çimlenme ve çıkışlar yavaş ve zayıf olmuştur. Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran

11

aylarında bütün lokasyonlarda uzun yıllar ortalamasının altında alınan yağışlar tane ve sap verimlerini olumsuz yönde etkilemiştir. Orta Anadolu Bölgesi Makarnalık Buğday Islah Çalışmalarının yürütüldüğü yerler İkizce, Altınova (TİM), Malya (TİM), Gözlü (TİM), Ulaş (TİM) olup, hasatlar 25 Temmuz – 25 Ağustos başarıyla tamamlanmıştır. Verim denemelerinin istatistik analizleri ve değerlendirmeleri 25 Ağustos-15 Eylül 2012 tarihleri arasında tamamlanarak, 2012-2013 yılı denemeleri planlanmış ve ekimleri yapılmıştır. Sonuç raporu gelişme raporu ile birlikte sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Makarnalık buğday, ıslah, verim, kalite, hastalık Proje No Proje Başlığı Geçit Bölgesi Makarnalık Buğday Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Mustafa ÇAKMAK Yardımcı Araştırmacılar Savaş BELEN (ıslah), Soner YÜKSEL (ıslah),

Suat ÖZDEMİR (ıslah), Z.Şaban Tunca (ıslah), Şahin ŞENTÜRK (çeşit muhafaza ıslahı), Aysel YORGANCILAR (hastalık), A. Taner Kılınç (hastalık), Yaşar KARADUMAN (kalite), Özcan YORGANCILAR (biyoteknoloji)

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2008-2012 Proje Toplam Bütçesi 82.000 TL Proje Özeti : Bu projenin amacı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü yürütülen kışlık makarnalık buğday ıslah programlarındaki materyalin, materyal sayı ve kademesine göre değişik kalite testleri uygulayarak teknolojik kalitesini belirlemek ve kaliteli makarnalık çeşit ve germplasm geliştirmek için bu sonuçlara göre seleksiyon yapmada Buğday Islah Bölümüne katkıda bulunmaktır. Proje kapsamında makarnalık buğday kalitesinin belirlenmesi için gözlem bahçesi, ön verim, verim ve bölge verim denemelerinde 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, b* değeri, karotenoid pigment miktarı, protein miktarı, CIMMYT sedimentasyon değeri analizleri yapılmıştır. Proje kapsamında Makarnalık Gözlem Bahçesi‘nden 316 örnek; Makarnalık Verim Denemesi’nden kuruda 64 örnek; Makarnalık Buğday Bölge Verim Denemesi’nde 4 lokasyondan 80 örnek ve suluda 25 örnek analiz edilmiştir. Makarnalık kalitesi iyi olan bazı hatlar Kalite Gözlem Bahçesine seçilmiştir. Analiz sonuçları zamanında ıslah programlarına aktarılmış olup ıslah materyalinin kalite yönünden de değerlendirilmesi sağlanmıştır. Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P02/005 Proje Başlığı Makarnalık Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Yürütücüsü Musa TÜRKÖZ Yardımcı Araştırmacılar Fatih ÖZDEMİR, Dr. Seyfi TANER, Dr. Emel ÖZER, Ramazan AYRANCI,

12

Sait CERİ, Enes YAKIŞIR, İbrahim Kara, Yüksel KAYA A.GÖÇMEN AKÇACIK ( Kalite Böl.), İlker TOPAL( Bitk. Sağl. Ve Hast.)

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2013-2017 Proje Toplam Bütçesi 2013: 12.000;

2014:13.000;2015:15.000;2016:20.000;2017:22.00 Proje Özeti: Proje Özeti: Proje kapsamında, Tescile aday gösterilen hatlardan bugüne kadar, BDMM-19 kodlu hat SELÇUKLU-97 adıyla, BDMM-98-11S kodlu hat ise MERAM-02 adıyla Konya vb. yörelerin sulu tarım alanları için tescil ettirilmiştir. 2011 yılında ise BDMM 11/1K kodlu hattımız tescile sunulmuştur. 2011-12 deneme yılında 101 adet MF1 1s x1m olarak Konya Merkezde, KMF5 kademesindeki 82 genotipten seçilmiş olan 10 genotipten toplanan başaklar başak sırası olarak (240 sıra), SMÖVD’deki 2 genotipten toplanan başaklar başak sırası olarak (48 sıra), KMF4 kademesindeki 99 genotipten seçilmiş olan 20 genotipten toplanan başaklar başak sırası olarak (480 sıra) suluya, yine 2010-2011 deneme yılında ekilmiş olan KMF4 kademesindeki 99 genotipten seçilmiş olan 29 genotipten toplanan başaklar başak sırası olarak (696 sıra), KMF5 kademesindeki 82 genotipten seçilmiş olan 30 genotipten toplanan başaklar başak sırası olarak (720 sıra), KMBVD’deki 5 genotipten seçilen başaklar başak sırası olarak (120 sıra) kuruya 1sx1m olarak Konya merkezde, KMF3 kademesindeki 130 genotipten 91 adet genotip seçilerek KMF4 kademesinde, 31 adet genotipten seçilerek SMF4 kademesinde 6sx6m olarak, KMBS’ndan seçilmiş olan 27 genotip KMGB kademesinde 32 adetlik deneme seti olarak, Yine seçilen 14 genotip 37 adetlik deneme seti olarak 6sx5m parsellere Konya Merkezde makineli olarak ekilip denenmiştir. “Ülkesel Serin İklim Tahılları Projesi” çerçevesinde işbirliği yapılan kuruluşlardan Ankara TARM’dan gelen materyallerin gelmesinde aksaklık olmuş ve 2008-2009 deneme yılında Enstitümüze F3 ve F4 kademesinde materyal gönderilmediğinden ekim yapılamamış ve bir sonraki yıla materyal aktarılamamıştır. Bu nedenden dolayı 2011-12 deneme yılında SMÖVD kurulamamıştır. 90 genotipten oluşan KMÖVD Konya ve İ.Çumra’da 3’er tekerrürlü olarak 6s x 7m boyutlarındaki parsellerde, 80 genotipten oluşan KMVD Konya, İ.Çumra’da, 80 genotipten oluşan SMVD Konya’da 4’er tekerrürlü olarak 6s x 7m boyutlarındaki parsellerde, 80 genotipten oluşan KMBVD Konya, İ. Çumra, Konya/Altınova, Karaman, Aksaray-Koçaş, Ankara-Bala ve Eskişehir’de, 80 genotipten oluşan SMBVD Konya, ve Eskişehir’de 4’er tekerrürlü olarak 6s x 7m boyutlarındaki parsellerde denenmiştir. Makarnalık buğday ıslah programının yürütüldüğü enstitülerin KMBVD’lerinden seçilen hatlardan oluşturulan 50 genotipten oluşan KMOBV deneme seti Konya ve İ.Çumra’da denenmiştir. Enstitüler arası materyal alışverişine bağlı olarak Eskişehir ATAE tarafından gönderilen 48 genotiplik ESK. KMBVD Konya Merkezde, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon kuruluşundan gönderilmiş olan 24 genotiplik SMTES seti ve 40 genotipten oluşan KMTES seti Konya Merkezde denenmiştir. 2012-2013 deneme yılında ise; 90 hat (2160 sıra) kuru ve 42 hat (1008 sıra) sulu olmak üzere 132 hat (3168 sıra) dan oluşan MBS, 1s x 1m olarak, “Ülkesel Serin İklim Tahılları Projesi” çerçevesinde işbirliği yapılan kuruluşlardan Ankara TARM ve Eskişehir GKTA Enstitülerinden gelen Esk-KMF3-1 (107 adet), Esk-KMF2-1 (75 adet), Ank-KMF4 (183 adet), Ank-KMF3-2 (210 adet), 126 genotipten oluşan SMGB ve 117 genotipten oluşan KMGB 6s x 6m boyutlarındaki parsellerde, 75 genotipten oluşan SMÖVD Konya’da 3 tekerrürlü olarak, 126 genotipten oluşan KMÖVD Konya ve İ.Çumra’da 3 tekerrürlü olarak 6s x 7m boyutlarındaki parsellere Konya Merkezde ekilmiştir. 100 genotipten oluşan KMVD Konya ve İ.Çumra’da 4’er tekerrürlü olarak, 80 genotipten oluşan KMBVD Konya/Merkez, İ.Çumra, Karaman, Aksaray/Koçaş, Konya/Gözlü Ankara ve Eskişehir’de, 100 genotipten oluşan SMBVD Konya, Ankara ve Eskişehir’de 4’er tekerrürlü olarak 6s x 7m boyutlarındaki parsellere ekilmiştir. MVD ve MBVD’lerindeki genotipler ayrıca tohum üretimi için Konya’da 8s x 25m boyutlarındaki parsellere ekilmiştir. Enstitüler arası materyal alış-verişine bağlı olarak Eskişehir ATAE tarafından gönderilen ESK. KMBVD (96 adet) Konya ve İçeri Çumra’da, Ankara TARM tarafından gönderilen KMBVD (96 adet) Konya/Merkezde 6s x 7m boyutlarındaki parsellere ekilmiştir. KMOBVD’ de (50 adet) Konya ve İ.Çumra’da ekilmiştir. KM-TES (28 adet) Konya/Merkezde ekilmiştir Projede Öngörülen Değişiklikler:

13

Şah İsmail CERİT başka bir bölümde görevli olduğundan ve projeye katkısı bulunmadığından bu projeden çıkarılması, Dr. Telat YILDIRIM, Meltem YAŞAR ve Melek BAYRAKTAROĞLU’nun Islah Ve Genetik Bölümü Serin İklim Tahılları Biriminde göreve başlamalarından dolayı projeye katılmaları.

Ülkesel Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A12/P01/01-006 Proje Başlığı Doğu Anadolu Buğday Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR Yardımcı Araştırmacılar Ahmet KÜÇÜKÖZDEMİR, Berrin DUMLU, Vedat

BEDİRHANOĞLU Başlama ve Bitiş Tarihleri 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 20.000 TL, 2013: 20.000 TL, 2014: 20.000 TL , 2015:

25.000 TL, 2016: 25.000 TL Proje Özeti: 31 Ekim itibariyle bölgemizde tahıl ekimlerinin %80 i tamamlanmış, ancak tarla hazırlığı yapamayan veya sertifikalı tohumluk bulamayan çiftiler ile rakımı düşük bölgelerdeki çiftçiler Kasım ayı sonuna kadar ekimlere devam etmişlerdir. Eylül-Ekim aylarında ekimleri yapılmış tarlalarda ekimlerden sonra yeterli yağış olmaması ve gece sıcaklılarının çok düşük olması nedeniyle kış öncesi yeterli çıkış sağlanamamıştır. Bu sebeplerden dolayı bölgemizde yer yer alatav olayı da meydana gelmiştir. Geç ekim yapılan arazilerde ise kışlık tahıllar çıkış yapamadan kışa girmiştir. Kasım ayı başlarından itibaren bölgede düşük sıcaklıklar hakim olmuş, özellikle de gece sıcaklıkları -25 0C’yi bulurken yeterli kar örtüsü de meydana gelmemiştir. Kış boyunca bölgemizde yoğun kar yağışları ve çok düşük sıcaklıklar (-400C’ye varan) meydana gelmiştir. Kış öncesi iyi çıkış yapamayan ve güçlü bir şekilde kışa giremeyen bitkilerde kullanılan çeşide bağlı olarak %50 - 70 seviyesinde kış zararı gözlenmiştir. Bazı lokasyonlarda çiftçiler kışlık tahıl ekili tarlalarına tekrar yazlık çeşitler ekerek sonuç almaya çalışmaktadırlar. Bölgemizde bu problemin yanı sıra kar yağışları ve düşük sıcaklıklar kış ayları boyunca devam etmiş, tarım arazileri nisan aynın ikinci haftasına kadar kar altında kalmıştır. Kar kalınlığı da fazla olduğu için sıcaklıkların yükselmesiyle kar hızlı bir şekilde erimeye başlamış, özellikle taban arazilerde kar küfü problemi ortaya çıkmıştır. Kök hastalıklarına hassas çeşitlerin ekili olduğu alanlarda bu problem önemli zarara yol açmıştır. Bahsedilen nedenlerden dolayı çok ciddi verim kayıpları söz konusu olacaktır. Nisan ayında hava sıcaklıları yükselmiş fakat yağışlar istenilen düzeyde olmamış, Mayıs ayı başında yağışlar yoğunlaşmıştır. Bölgemizde kış zararı kış ölümü şeklinde gerçekleşmiş, kıştan çıkabilen bitkilerde daha sonra herhangi bir zarar gözlenmemiştir. Kış zararı maksimum seviyede yaşandığından m2de başak sayısı da çok düşüktür. Nisan ayından beri süregelen yoğun yağışlar bitki büyümesine olumlu etki yapmış ancak düşük seyreden hava sıcaklıkları beklenen bitki gelişmesini engellemiştir. Kış zararına dayanıklı buğday (Doğu 88, Ayyıldız, Lancer, Alparslan gibi) ve tritikale çeşitleri (Ümranhanım) kıştan zarar görmemiş, mayıs sonu itibariyle iyi bir gelişme göstermişlerdir. Haziran ayı boyunca seyreden düşük sıcaklıklar, özellikle de gündüz-gece arasında 20 dereceye varan sıcaklık farkları bitkilerde gelişmeyi engellemiştir. Haziran sonu ve Temmuz başında seyreden yüksek sıcaklıklar ve yetersiz yağışlar nedeniyle yaşanan kuraklık ve sıcak stresi bitkileri önemli derecede etkilemiştir. Erzurum bölgesinde Temmuz ayı başına kadar seyreden düşük sıcaklıklar ve yetersiz yağışlar (haziran ayı uzun yıllar ortalama yağış miktarı 50-55 mm iken 2012 yılında 7 mm yağış

14

düşmüştür) bitki gelişmesini olumsuz etkilemiştir. Bu nedenle bitki boyları 60-70 cm olmuştur. Buna ilaveten dane doldurma süresi kısa olmuş ve daneler cılız kalmıştır. Vegetasyon peryodu içerisinde yaşanan bu olumsuzluklar verimde de önemli bir kayba sebep olmuştur. Elde edilen bilgilere ve kurulan deneme sonuçlarına göre bu bölgelerde kuru şartlarda 180-220 kg/da, sulu şartlarda ise 300-350 kg/da verim elde edilmiştir. Ancak hem kış zararı hem de yaz aylarında yaşanan kuraklık bitkilerde önemli zarara neden olmuştur. Bölgemizde bu yıl yoğun olarak görülen kar küfü nedeniyle özellikle Muş bölgesinde buğdaylarda kök ölümleri meydana geldiğinden tarlalar ya tamamen boş kalmış ya da yer yer büyük boşluklar oluşmuştur. Özellikle bu bölgede yaygınlaştırılmaya çalışılan yurt dışı kaynaklı çeşitlerin boyları 20-30 cm civarında kalmış, kuraklık nedeniyle erken sararmışlardır. Bu bölgede de kuru şartlarda verim 100-150 kg/da civarında gerçekleşmiştir. Bölge illerinden alınan bilgilere göre Enstitümüze ait çeşitlerin ekili olduğu tarlalarda herhangi bir olumsuzluk gözlenmediği ancak diğer çeşitlerin (hatta yıllardır bölgede yaygın ekimi yapılan Bezostaya çeşidi de dahil olmak üzere) ekili olduğu alanlarda önemli kış ve kurak zararı olduğu bildirilmiştir. Mayıs ayında yabancı ot mücadelesini yapılması gereken dönemde, yoğun yağışlar nedeniyle yabancı ot ilaçlamalarında istenen başarı sağlanamamıştır. Çiftçilerin çoğu yabancı ot ilaçlaması yapmamakta dolayısıyla tarlalarda yağışların da etkisiyle önemli derecede yabancı ot problemi ortaya çıkmaktadır. Yazlık ekim yapan çiftçiler ekim sonrası Nisan ve Mayıs ayındaki yağışlar nedeniyle iyi derecede çıkış elde edebilmiştir. Ancak daha sonra vejetasyon süresi içerisinde yaşanan kuraklık yazlık çeşitlerde de büyük verim kayıpları olmasına yol açmıştır. Sonuç olarak 2012 Doğu Anadolu Bölgesi buğday verim ortalaması 150-200 kg/da olarak tahmin edilmektedir. 2012 yılında özellikle soğuğa dayanıklılık ve kalite amaçlı melezler yapılmış, 26 kombinasyon oluşturulmuştur. Açılan kademede 1278 materyal üzerinde çalışılmış, 289 hat seçilirken; gözlem bahçelerinde toplam 2752 hat üzerinde çalışılmış 333 hattın seçimi yapılmıştır. Sulu ve kuru verim denemelerinde 155 genotipten 29 hattın seçimi yapılmış; Bölge verim denemelerinde ise 47 genotipten 11 genotip seçilmiştir. Seçilen genotipler bir üst ıslah kademesine aktarılmıştır. Kuru verim denemelerinden ortalama 158,1, sulu verim denemelerinden 300,5kg/da verim alınmıştır. Kuru bölge verim denemelerinden Ilıca’da 157,5, Pasinler’de 239,3, Erzincan’da 144,8, Muş’ta 189 kg/da; sulu bölge verim denemelerinden ise Pasinler’de 312,9 Erzincan’da 195,3 Muş’ta 166,5 kg/da verim elde edilmiştir. Proje No TAGEM/TA/08/07/01/007 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Proje Başlığının İngilizcesi Bread Wheat Breeding for the Central Anatolia Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Yürütücüsü Selami YAZAR Yardımcı Araştırmacılar Dr. Emin DÖNMEZ, Dr. Ayten SALANTUR, Bayram

ÖZDEMİR, Mehmet Emin ALYAMAÇ ve Yardımcı Birim Biyoteknoloji Dr. Cuma KARAOĞLU

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2008 ile 31/12/2012 arası Proje Toplam Bütçesi 388.000

15

Proje Özeti: 2011-2012 döneminde Ekmeklik buğday ıslah araştırmaları kuru, destek sulu ve Ülkesel olmak üzere 3 program halinde yürütülmüştür. Kuru koşullarda 8237 tek başak sırasından 619 hat ön verim denemesine, ön verim denemelerinde 1633 hat (ÖVD, SÖVD ve DHÖVD) bitkisel özellikler, verim, hastalık ve kalite yönüyle değerlendirilmiş, 220 hat ileri kademe verim denemelerine (İEVD, İSVD, İDHVD) aktarılmıştır. Destek sulu koşullarda 1791 tek başak ekilmiş, 133 hat destek sulu ön verim denemesine aktarılmıştır. Bölge verim denemelerinde 40 hat değerlendirilmiş, 5 hat OBVD-KE’ye, 4 hat OBVD-SE’ye aktarılmış ve ilgili enstitülerin deneme lokasyonlarında ekimleri yapılmıştır. Ülkesel ekmeklik buğday verim denemeleri TARM, GKTAE, KTAE, BDUTAE, DATAE, TTAE tarafından sulu ve kuru koşullarda (48 hat-çeşit) yürütülmüştür. 2011-2012 sezonunda Ekim ayındaki 10 °C’nin, Kasım ayında fotosentez minimumunun altındaki sıcaklıklar (1-2 °C) toprakta yeterli nem olmasına rağmen bitki gelişimi olumsuz yönde etkilenmiş çimlenme ve çıkışlar yavaş ve zayıf olmuştur. Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında bütün lokasyonlarda uzun yıllar ortalamasının altında alınan yağışlar tane ve sap verimlerini olumsuz yönde etkilemiştir. Orta Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Çalışmalarının yürütüldüğü yerler İkizce, Altınova (TİM), Malya (TİM), Gözlü (TİM), Ulaş(TİM) ve Edirne olup tüm hasatlar 25 Temmuz – 25 Ağustos başarıyla tamamlanmıştır. Destek sulu koşullardaki ıslah çalışmaları A.O.Ç. (Ankara Merkez) ve Edirne’de yürütülmüştür. Verim denemelerinin istatistik analizleri ve değerlendirmeleri 25 Ağustos-15 Eylül 2012 tarihleri arasında tamamlanarak, 2012-2013 yılı denemeleri planlanmıştır. Sonuç raporu gelişme raporu ile birlikte sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Ekmeklik buğday, ıslah, verim, kalite, hastalık

Proje No TAGEM/TA/08/12/03/001 Proje Başlığı Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Yürütücüsü Mustafa ÇAKMAK Yardımcı Araştırmacılar Savaş BELEN (ıslah), Soner YÜKSEL (ıslah), Suat ÖZDEMİR

(ıslah), Z.Şaban Tunca (ıslah), Şahin ŞENTÜRK (çeşit muhafaza ıslahı), Aysel YORGANCILAR (hastalık), A. Taner Kılınç (hastalık), Yaşar KARADUMAN (kalite), Özcan YORGANCILAR (biyoteknoloji), Yakup KARAMAN (müdür)

Başlama ve Bitiş Tarihleri 1.1.2008 -31.1.2012 Proje Toplam Bütçesi 186.000 TL. Proje Özeti : 2011 sonbaharında ekimin ardından havaların ani soğuması nedeniyle denemelerde çıkışlar çok gecikmiş, kışa zayıf giren bitkilerde kış ölümleri, erken ilkbaharda soğuk zararı meydana gelmiştir. Bitkilerde fenolojik dönemler 10 gün kadar gecikmiştir. Kışa dayanımı iyi olmayan, materyaller daha fazla zarar görmüştür. Deneme verim ortalamaları Eskişehir’de 345-408, Kütahya’da 345-379, Uşak’ta 276-295, Afyon’da 204-224 kg/da arasında olmuştur. Standart çeşitlerden Nacibey 412, Altay2000 385, Müfitbey ise 383 kg/da verim ortalamasına sahip olmuşlardır. Yürütülen melezleme çalışmalarında 438 kombinasyon elde edilmiştir. Açılan kademede (F1-F3) toplam 765 kombinasyon değerlendirilmiştir. Diğer ıslah programlarından gelen F2 materyali ile beraber F1-F3 kademesinde toplam 1698 popülasyon bu yıl ekilmiştir. F4 kademesindeki 552 popülasyondan yaklaşık 16000 başak seçilerek başak sırası olarak ekilmiştir. F5 başak sıralarından seçilen hatlardan 765 tanesi kuru, 360 tanesi ise sulu gözlem bahçesine

16

alınmıştır. Kuru gözlem bahçesindeki 900 hattan 338 tanesi ön verim denemesine alınmıştır. Sulu gözlem bahçesindeki 500 hattan ve IWWIP materyalinden seçilen 112 hat sulu verim denemesine, kuru ön verim denemesindeki 275 hattan ve IWWIP den seçilen 110 hat kuru verim denemesine alınmıştır. Kuru ve sulu verim denemelerindeki hatlar ve IWWIP den seçilen hatlar ile kırmızı-beyaz taneli ve sulu-kuru şartlarda 4 ayrı bölge verim denemesi oluşturulmuş, sulular 3, kurular ise 8 lokasyonda ekilmiştir. 2 kuru, 2 sulu, bölge verim denemesindeki 20 şer hattan iyi özelliklere sahip olan 4 er hat ortak bölge verim denemesine alınmıştır. Ortak bölge verim denemelerinde bulunan 3 kuru ve 4 sulu hattın daha iyi daha iyi değerlendirilmesi ve tohumluk üretiminin yapılması için çeşit adayları verim denemesi oluşturularak bir yıl daha izlenmesine karar verilmiştir.

Özel Sektör İşbirliği Bilgi Proje Başlığı Anter Kültürü Yöntemi Kullanılarak (Double Haploidi ) Ekmeklik ve

Bisküvilik Buğday Hattı Geliştirme Projesi’ Proje Lideri Özcan YORGANCILAR ve Serdar DİKMEN Projeyi Yürüten Kuruluş

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüleri Mustafa ÇAKMAK, Aysel YORGANCILAR, Yaşar KARADUMAN, Şahin ŞENTÜRK(Tayin oldu)


DİKMEN TARIM LTD. ŞTİ.

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.07.2012 – 31.12. 2018 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 30.000 TL, 2013: 33.000 TL, 2014: 28.900 TL, 2015: 30.150 TL

2016: 20.350 TL, 2017: 17.800 TL, 2018: 12.400 TL TOPLAM: 172.600 TL

Proje Özeti: Araştırmanın amacı, özelliği bilinen buğday çeşitlerinden melez yapılarak F1 ve F2 kademesinde anter kültürü yöntemi kullanarak, ıslah süresini kısaltıp kaliteli ve hastalıklara dayanıklı hatlar geliştirmektir. Bunun içinde 2012 yılında Ekmeklik buğday materyali olarak Sönmez, Müfitbey, Soyer, Gerek, ES26, Kıraç66, Atay85 Bezostaya, Gelibolu, Nacibey, Altay, Tosunbey, KateA-1, Sultan, Harmankaya, Aldane, Ke-3(hat), Esperia, Krasunia, Nota çeşitleri Bisküvilik buğday materyeli olarak Çetinel2000, Yıldız2000, Ak702, İzgi2001 Porsuk2800, Karizma, Antille, Artico çeşitleri enstitü deneme arazisine ekilmiştir. 2013 yılının mayıs ayında melezlemeler yapılarak F1 bitkileri elde edilecek ve aynı yıl Ekim ayında tarlaya ekilecektir. Elimizde bulunan F2 bitkilerinden anter alınarak labaratuarda optimizasyon çalışmaları yapılacaktır.

SONUÇLANAN PROJELER AFA ADI : Tahıllar PROĞRAM ADI : Ekmeklik Buğday Proje No TAGEM/

17

Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Buğday Islah Araştırmaları Projenin İngilizce Başlığı Wheat Breeding Research in Trakya-Marmara Region Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. İrfan ÖZTÜRK Yardımcı Araştırmacılar Remzi AVCI, Vedat Çağlar GİRGİN Başlama - Bitiş tarihleri Ekim 2007- Eylül 2012 Projenin Toplam Bütçesi TOPLAM: 122.000 TL Proje Özeti

Projenin amacı; ekmeklik buğdayda yüksek verimli, ekmeklik kalitesi iyi, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, soğuğa, kurağa ve bölgede yaygın olan hastalıklara dayanıklı yeni çeşitler geliştirmektir. Araştırmada ıslah çalışmalarında introdüksiyon ve melezleme yöntemleri kullanılmıştır. Açılan materyalde modifiye bulk metodu kullanılmıştır. Verim denemelerinde tesadüf blokları ve üçlü latis deneme desenleri kullanılmış ve hasatta parsel alanı 6m2 olacak şekilde ekilmiştir. Araştırmada genotipler; tane verimi, hastalıklara dayanıklılık ve kalite özellikleri öncelikli olmak üzere morfolojik, fizyolojik ve teknolojik karakterlerine göre değerlendirilmiştir

2007 ve 2012 yılları arasında yürütülen ıslah çalışmaları kapsamında 753 genotipten oluşan melez bahçesinde toplam 808 kombinasyon melezleme yapılmıştır. Açılan materyalde farklı kademelerde toplam 18.887 popülasyon üzerinde çalışılmış olup yapılan seleksiyonu sonucunda seçilen durulmuş hatlar bulk edilerek verim denemelerine aktarılmıştır. Toplam 132 verim denemesinde 3794 genotip yer almış ve seleksiyon özelliklerine göre değerlendirilmesi yapılmıştır. IWWIP proğramı kapsamında toplam 114 nörseride 13.184 genotipin ekimi yapılarak gerekli seleksiyon ve diğer çalışmalar devam etmiştir. Hastalık gözlem bahçesinde 1933 genotip ve diğer bütün ıslah materyali tarla koşullarında hastalık değerlendirilmesi yapılmıştır. Islah çalışmalarında yer alan bütün genotiplerin kalite analizlerinin yapılmasına devam edilmiştir. Bölgede üretimi yapılan çeşitlerle yeni çeşitlerin tanıtımının yapıldığı demonstrasyon çalışmaları bu dönemde de devam etmiştir. Toplam 8 ekmeklik buğday çeşidinden 2387 ton tohumluk üretimi yapılmıştır. Proje dönemi içerisinde 2009 yılında Aldane ve Selimiye, 2010 yılında Bereket çeşitleri tescil edilmiştir. Ayrıca 2011 yılında 1 çeşit, 2012 yılında ise 3 çeşit tescil denemelerine başlamıştır.

Anahtar Kelimeler: Buğday, Islah, Çeşit, Verim, Kalite, Hastalıklara dayanıklılık

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI: TAHILLAR PROGRAM ADI: Ekmeklik Buğday Proje No: TAGEM/TBAD /13 /A12 /P01/ 009 Proje Başlığı Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen

18

Kuruluş Proje Yürütücüsü Dr. Seyfi TANER Yardımcı Araştırmacılar Müh. Enes Yakışır, Müh. Sait Çeri, Dr. Emel Özer, Yük. Müh.

Ramazan Ayrancı, M ü h . Musa Türköz, Dr. Hasan Koç, Y ü k . M ü h . Birol Ercan, Yük. Müh. Mehmet Şahin, Müh. Ş. İsmail Cerit, Yük. Müh. Yüksel Kaya.

Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütcesi 2013: 15000; 2014:17000; 2015:18000; 2016: 20000; 2017;

22000 Proje Özeti: Yapılan ıslah çalışmaları sonucunda bugüne kadar DAĞDAŞ-94, KINACI-97, KARAHAN-99, GÖKSU-99, KONYA-02, BAĞCI-02, EKİZ, AHMETAĞA ve ERAYBEY ismiyle 9 ekmeklik buğday çeşidi tescil ettirilerek Türk çiftçisinin hizmetine sunulmuştur. F1-F4 kademelerinde suluda 976 ve kuruda 773 olmak üzere toplam 1749 genotip; Başak sırası olarak ise suluda 28 hat ve kuruda 214 hat olmak üzere 242 hattan 5808 başak sırası; Gözlem bahçesi olarak da suluda 225 ve kuruda 300 olmak üzere toplam 525 genotip denenmiş ve seçilenler bir üst kademeye aktarılmıştır. 49 hat/çeşitten oluşan KEÖVD (3 tekerrürlü) Konya ve İçeri Çumra’da, 25 hat/çeşitten oluşan SEÖVD (4 tekerrürlü) 6s x 7m boyutundaki parsellerde Konya’da; 25 hat/çeşitten oluşan KEVD Konya, Altınova ve İçeri Çumra’da 4 tekerrürlü; 20 hat/çeşitten oluşan SEVD, 4 tekerrürlü olarak Konya’da; 25 hat/çeşitten oluşan KEBVD Merkez (Konya), İçeri Çumra (Konya), Altınova (Konya), Aslanapa (Eskişehir) ve Emirdağ (Afyon), Merkez (Karaman), Merkez (Niğde), Bala (Ankara), Koçaş (Aksaray) yerlerinde; yine 25 hat ve çeşitten oluşan KEBVD-2 Merkez (Konya)’da; 20 hat/çeşitten oluşan SEBVD ise Merkez (Konya), Edirne ve Merkez (Eskişehir) yerlerinde 4 tekerrürlü olarak denenmiş ve yapılan seçimler değerlendirilerek alt kademelerdekiler bir üst kademeye aktarılmış ve Bölge Verim Kademesinden k u r u ş a r t l a r i ç i n BDME 11/1k, BDME 11/2k, BDME 11/3k kodlu 3 h a t tescile teklif edilmiştir. Ayrıca bu proje kapsamında daha önce tescile teklif edilen BDME 09/1k ve BDME 09/2k k o d l u h a t l a r ı n t e s c i l d e ğ e r l e n d i r m e l e r i d e v a m e t m e k t e d i r . EVD ve EBVD’lerdeki genotiplerin tohum üretimi, 8s x 25m boyutundaki üretim parsellerinde Konya’da yapılmıştır. Ayrıca her yıl, her çeşit ve adayın elit tohum üretimini devam ettirmek için, 1200’er adet başak sırası oluşturulmakta ve Konya’da ekilmektedir. Kışlık ekmeklik buğday ıslah programının yürütüldüğü enstitülerin SEBVD ve KEBVD’lerinden seçilen genotiplerin birleştirilmesiyle oluşturulan SEOBVD Konya’da, KEOBVD ise Konya ve İçeri Çumra’da denenmiştir. Kış şartlarının olumsuzluğundan dolayı çıkışlar oldukça seyrek olmuş, bununla birlikte yıllık yağış ortalamasının uzun yıllar ortalamasının (320 mm) altında (260 mm) olması ile birlikte verim düşüklüğüne sebep olmuş, özellikle de kuru şartlardaki tüm denemelerde seleksiyonu oldukça olumsuz yönde etkilemiştir. Bunu yanında iklimden dolayı hem tarla şartlarında hem de özel şartlar oluşturulan hastalık bahçesinde hastalıklar gelişmediği için genotipler hastalık yönünden değerlendirilememiştir. 2012-13 sezonunda F1-F4 Kademelerinde suluda 1214 ve kuruda 1737 olmak üzere toplam 2951 genotip; Başak sırası olarak ise suluda 36 hat ve kuruda 253 hat olmak üzere 289 hattan 6936 başak sırası; Gözlem bahçesi olarak da suluda 225 ve kuruda 225 olmak üzere toplam 450 genotip; Ayrıca verim kademelerinde 111 suluda ve 150 kuruda olmak üzere toplam 261 hat/çeşit tekrarlamalı ve değişik alt bögelerde; Her yıl olduğu gibi enstitülerarası materyal değişimi amaçlı ve Tescil denemelerine ait hat/çeşitler denenmek üzere ekimleri yapılmıştır. Projede Öngörülen Değişiklikler: Bölüm değişikliğinden dolayı Dr. Hasan Koç projeden ayrılması; birimde görevlendirilen Dr. Telat Yıldırım ile Zir Yük Müh. İbrahim Kara ve Enstitümüzde 4B kapsamında göreve başlayıp,

19

birimde görevlendirilen Zir. Yük. Müh Meltem Yaşar ve Ziraat Yüksek Müh. Melek Bayraktaroğlu’ nun projeye dahil edilmesi. İş Bölümü Proje Lideri; Dr. Seyfi Taner, Yardımcı Araştırmacı; Enes Yakışır – Yük. Müh. Yüksel Kaya Destek Elemanları; Ekim ve Hasat Harman işleri (Sait Çeri, Dr. Emel Özer, Yük. Müh. Ramazan Ayrancı, Müh. Musa Türköz, Dr. Telat Yıldırım, Yük. Müh. İbrahim Kara, Yük. Müh. Meltem Yaşar, Yük. Müh. Melek Bayraktaroğlu), Tohumluk Üretimleri (Müh. Ş. İsmail Cerit); Hastalık çalışmaları (Yük. Müh. Birol Ercan); Kalite çalışmaları Dr. Aysun Göçmen Akcacık

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A12/P01/01-004 Proje Başlığı Kışlık Ekmeklik Buğday Melez Bahçesinin Kuraklığa, Hastalıklara

Tolerans ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Projeyi Yürüten Kuruluş

Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü


Proje Yürütücüsü Enes YAKIŞIR Yardımcı Araştırmacılar Dr. Seyfi Taner, Zir. Yük. Fatih Özdemir, Müh. Seydi Aydoğan, Dr.

Hasan Koç, Dr. Emel Özer, Zir. Yük. İbrahim Kara, Zir. Yük. Ramazan Ayrancı, Müh. Said Çeri, Müh. Musa Türköz, Müh. Şah İsmail Cerit, Selami Yazar, Dr. Necmettin Bolat, Zir. Yük. Birol Ercan, Müh.İlker Topal, Dr. Ahmet Güneş, Zir. Yük. Müh. Kazım Gür, Dr. Zafer Mert, Dr. Kadir Akan, Zir. Yük. Lütfi Çetin, Dr. Adnan Tülek, Dr.Aysun Göçmen Akçacık

Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2014 Projenin Toplam Bütcesi 2012: 20.000 2013: 20.000 2014: 5.000 Proje Özeti: Projenin ikinci yıl çalışması olarak; tohum üretim amaçlı arazi şartlarında (kuru) ekilerek (Merkez/Konya) bir sonraki yıla ait tarla denemelerinde kullanılmak üzere tohumluk üretimi yapılmış ve ön seçim amaçlı yağmur korunağı altına ekilen 510 genotip 300 mm su seviyesinde test edilmiştir. Yapılan çalışmalarda dane verimi, bitki boyu, erken dönem toprak yüzeyini kapama (NDVI), başaklanma süresi (gün), bayrak yaprak klorofil içeriği (SPAD), süt olum dönemi bitki örtü sıcaklığı (0C) ve hamur olum dönemi bitki örtü sıcaklığı (0C) açısından değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmelere göre 90 genotip üçüncü yıl çalışmaları olarak (2012-13) yağmur korunağı (Merkez/Konya); tarla denemeleri 3 alt bölgede (Merkez/Konya, Merkez/Eskişehir ve Haymana/Ankara) 3 tekrarlı olarak ekilmiştir. Hastalık ve Kalite çalışmaları 2012-13 ve 2013-14 deneme sezonlarında değerlendirilecektir. Projede Öngörülen Değişiklikler: -Yağmur korunağı alanının yetersiz olması hem genotip sayısını hem de uygulama sayısını sınırlamaktadır. Bu nedenle ikinci yıl yağmur korunağı araştırmaları olarak 250 mm ve 300 mm su seviyesinde öngörülen çalışmaları ancak 250 veya 300 mm su seviyesinde denenecektir (250 mm veya 300 mm’de denenmesi konusunda “Grup” kararına uyulacaktır). - Bölüm değişikliğinden dolayı Dr. Hasan Koç, Dr. Ahmet Güneş, Zir. Yük. Müh. Kazım Gür’ün projeden ayrılması; emekli olan Dr. Necmettin Bolat’ın yerine Zir. Yük. Müh. Mustafa Çakmak’ın projeye dahil edilmesi; birimde görevlendirilen Dr. Telat Yıldırım ve Biyolog Ahmet

20

Çoban ile Enstitümüzde 4B kapsamında göreve başlayıp, birimde görevlendirilen Zir. Yük. Müh Meltem Yaşar, Zir. Yük. Müh. Murat Nadi Taş ve Zir. Yük. Müh. Melek Bayraktaroğlu’ nun projeye dahil edilmesi.

Ülkesel Yazlık Dilim Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

YENİ TEKLİF PROJE Proje No: TAGEM/TA/

Proje Başlığı Yazlık Dilim Serin İklim Tahıllarında Anter Kültür Yönteminin Uygulanması Çalışmaları

Projeyi Yürüten kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Uzm.Seda PELİT Yardımcı Araştırıcılar Aydın İMAMOĞLU, Rıza ÜNSAL, Fatma AYDIN Başlama-Bitiş Tarihleri Projenin Toplam Bütçesi 125,400 TL Proje Özeti:

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü bünyesinde halihazırda devam eden arpa ve buğday ıslah projelerinin melez programında bulunan F2 kademesindeki arpa (Hordeum vulgare) ve buğday (Triticum sp.) ıslah materyalinin anter kültür yoluyla durultulması esasına dayanmaktadır. Mısır, buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahıllarda yapılan haploid çalışmalarında çok kullanılan biyoteknolojik yöntemlerden biri anter kültür çalışmalarıdır. Bitkilerden melezleme sonrası elde etmek istediğimiz verim , kalite, dayanıklılık v.b. özelliklerinin saflaştırılması amacı için klasik ıslah yöntemine göre 6-7 ekim sezonu beklemek gerekirken, anter kültürü yöntemi ile üretilen doubled haplaoid bitkiler sayesinde bu süreyi 4-5 yıl kısaltmak mümkündür. Değişik tahıl türleri için en uygun ortamı belirlemek zordur. Türler veya hatta genotipler, farklı besin ortamlarına ihtiyaç duyabildiklerinden dolayı genel bir öneri verilememektedir (Gürel ve ark., 1992). Bu nedenle 190-2 , FHG ve BAC3 kültür ortamları kullanılırken aynı zamanda ön soğuk muamelesinin etkilerini gözlemleyebilmek için genotipler 3 ayrı muameleye tabi tutulacaktır. Deneme bölünen bölünmüş parseller şeklinde 3 tekrarlı olarak kurulacaktır. İstenen gelişmeyi gösteren genotiplerden elde edilen haploid bitkilerde kolkisin uygulaması yapılacak ve meydana gelen tohumlar tahıl ıslah programına dahil edilecektir.

Proje No

Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Geçit Bölgesi Fakültatif Buğday Islah Araştırmaları

Proje İngilizce Başlığı Southeastern Anatolia Transition Region Wheat Breeding

21

Researchs Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Dr.İrfan ERDEMCİ Yardımcı Araştırmacılar Hüsnü AKTAŞ, Mehmet KARAMAN, Belgizar ÇAM (Kalite) Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/09/2013 - 01/09/2018 Projenin Toplam Bütçesi 110.300 TL

2014 : 16.600 TL 2015 : 19.000 TL 2016 : 21.700 TL 2017 : 24.900 TL 2018 : 28.100 TL

Proje Özeti: Dünyanın birçok yerinde yetiştirilebilen ve birçok çeşide sahip, tek yıllık bir bitki olan buğday; gerek dünyada ve gerekse ülkemizde en fazla üretilen tarım ürünüdür. Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve komşu geçit illeri (Malatya, Elazığ, Bingöl, Bitlis ve Hakkari)’nde dahil olduğu 1.48 milyon ha. buğday ekim alanı, ülkemiz buğday ekim alanlarının yaklaşık %18’ni oluşturmaktadır (Anonim, 2011). Güneydoğu Anadolu bölgesi ile komşu geçit illerinde içinde bulunduğu alanlar 3 agro-ekolojik alt bölgeye ayırmak mümkündür. Bölgenin birinci alt bölgesi ile ikinci alt bölgesinde kışlar çok sert olmaz, yazlık dilim buğday yetiştirme sınırları içerisinde yer almaktadır. Ancak bölgenin üçüncü alt bölgesi (bölgenin kuzey kesimleri) ile komşu geçit illeri (Malatya, Elazığ, Bitlis, Bingöl ve Hakkari)’nde içinde bulunduğu ve bölge buğday ekim alanlarının yaklaşık %30’unu oluşturan alanlarda kış ayları daha sert geçmekte ve kışa dayanıklı alternatif buğday yetiştirme sınırları içerisinde yer almaktadır.

Bölgede ortalama verim; yıllara göre değişmekle birlikte, 151-375 kg/da arasında değişmektedir. Bu verim güneyden - kuzeye (yazlık dilimden-kışlık dilime) doğru gidildikçe azalmaktadır. Söz konusu geçit bölgede, kışa dayanıklı altarnatif buğday çeşidin bulunmaması, bu alanlara yönelik şimdiye kadar bir ıslah programının başlatılmaması, bu alanların kışa dayanıklı alternatif buğday için test merkezi yönünden fırsat alanı niteliğinde olması projenin temel gerekçesini oluşturmaktadır. Proje 2013-2018 yılları arasında, Eğitim merkezi deneme alanlarında, Elazığ ve Malatya lokasyonlarında yürütülecektir. Proje materyali; yerel köy populasyonları, Ulusal buğday genetik kaynakları materyali, işbirliği yapılan enstitülerin ıslah programlarında kullanılan hat ve çeşitler, Uluslararası Araştırma Merkezleri ile yurtdışı kaynaklardan temin edilen materyalden oluşacaktır. Çeşit geliştirmeye yönelik ıslah çalışmalarında; introdüksiyon, seleksiyon ve melezleme yöntemleri kullanılacaktır. Melezlemeler; uygun ebeveynlerin (kışlık x yazlık) güdümlü melezlenmeleri yoluyla kurumun deneme alanlarından yapılacaktır. Melezlenme yoluyla yaratılan varyasyonlar ile yurtiçi ve yurt dışında temin edilecek F3 kademesindeki (kışlık x yazlık) materyaller enstitü arazilerinde modifiye bulk yöntemiyle seçilerek F5 generasyonuna kader getirilecek, daha sonra F5 kademesindeki materyalin bir seti Enstitü arazisinde bir seti de Malatya veya Elazığ illinde kurulacak ve tek başak seçimine gidilecektir. Açılan materyal dan seçilen tek bitkiler ile yabancı nörserilerden seçilen hatlar, gözlem bahçesine alınarak daha geniş parsellerde gerekli bütün gözlemler yapılarak bölgeye uyum sağlayan durulmuş hatlar, bölgenin farklı lokasyonlarında ve iş birliği yapılan diğer araştırma kuruluşların bu lokasyonlarında tekrarlamalı verim denemelerinde denenerek çeşit adayları belirlenecektir.

Bu proje ile enstitünün sorumluluk alanına giren ve önemli bir buğday ekiliş alanına sahip olan ova bölgeleriyle dağlık yüksek rakımlı bölgeler arasında kalan geçit alanlarında daha çok orta erkenci, kışa dayanıklı, yüksek verimli ve kaliteli alternatif buğday çeşitlerine yönelik ıslah

22

çalışmaları başlatılacak, biotik ve abiotik streslere dayanıklı yeni çeşitler geliştirilerek bölge çiftçisine sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Buğday, Islah, Kalite, Altarnatif Buğday

AFA ADI: Tahıllar PROGRAM ADI: Ekmeklik Buğday Proje No: TAGEM Proje Başlığı: Ege Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü: Uzm. Riza ÜNSAL Yardımcı Araştırıcılar: Dr. Hatice GEREN, İsmail SEVİM, Dr. Ceylan

BÜYÜKKİLECİ Başlama-Bitiş Tarihleri: 2008 - 2012 Projenin Toplam Bütçesi:

2008- 37.000 TL 2011- 42.000 TL 2009- 40.000 TL 2012- 42.000 TL 2010- 40.000 TL

Proje Özeti: Ege Bölgesi Ekmeklik Buğday Islahı Araştırmaları projesi, her yıl yapılan melezleme

çalışmalarını, yurt dışından temin edilen binlerce materyalin yer aldığı gözlem bahçeleri ve açılan materyal üzerinde yapılan hastalık testleri, gözlem ve seleksiyonların yanında, bu seleksiyonlar sonucunda belirlenen çeşit adaylarının Menemen ve bölgenin değişik yerlerinde deneme kurularak bunların test edilmesi çalışmalarını içermektedir.. Programın başlangıcından itibaren, 12 adet ekmeklik buğday çeşidi geliştirilmiştir. Bu çeşitler Cumhuriyet 75, Ata 81, İzmir 85, Marmara 86, Kaklıç 88, Kaşifbey 95, Basribey 95, Ziyabey 98, Gönen 98, Meta-2002, Alibey ve Menemen’dir. Ayrıca bu çeşitlere ait elit ve orijinal kademede üretilen tohumluklar, tohumluk üreten resmi ve özel kuruluşlara royalty karşılığında üretim hakları devredilerek satılmaktadır. Üretimi yapılacak çeşitlerin miktarı gelen talepler doğrultusunda belirlenmektedir.

Sürekli proje kapsamında, 2012 yılı hedefleri büyük oranda gerçekleşmiştir. Ekmeklik

buğday ıslahı çalışmaları olarak; melezlemede 375 kombinasyon, F1-F7 kademesindeki 2467 adet açılan materyalde seleksiyon, 3 lokasyonda bölge verim denemesi ve 18 adet verim denemsi kurularak değerlendirilmiştir. 6 çeşitten toplam 40.850 kg elit ve orijinal-1 kademede tohumluk üretimleri gerçekleştirilmiştir. Kalite ile ilgili çalışmalarda, hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı gibi fiziksel analizlerin yanı sıra Zeleny sedim, yaş-kuru gluten, gluten indeks gibi bazı kimyasal analizlerde yapılmıştır. Bunların yanında ülkesel hastalık projesinden gelen pas kapan nörseleri ve diğer materyal ile gözlem bahçeleri yapay inokulayon uygulanarak gözlemleri alınmıştır. Yazlık dilim bölge verim denemesi yürütülmüştür. Yazlık dilimde yer alan 5 enstitüye 288 adet F3 gönderilmiştir.

Zeybek ve Efe adında 2 hat tescile verilmiştir.

23

Proje No: TAGEM Proje Başlığı: Karadeniz Bölgesi Serin İklim Tahılları Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü: Dr. Hasan ÖZCAN Yardımcı Araştırıcılar: H.Orhan BAYRAMOĞLU, Cemal ŞERMET. Başlama-Bitiş Tarihleri: 2008-2012 Projenin Toplam Bütçesi:

Proje Özeti: Serin iklim tahılları ıslah projesi kapsamında açılan materyal ve gözlem bahçeleri Samsun

lokasyonunda, verim denemeleri Samsun-Bafra, Amasya-gökhöyük, Amasya-Suluova ve Tokat lokasyonlarında yürütülmüştür.

Tokatta çimlenme ve çıkış, Gökhöyük/Amasya da ise alatav problemi yaşanmıştır. Bölge genelinde sapa kalkma, çiçeklenme ve dane dolumu çok az bir yağışla gerçekleşmiştir. Samsun ve Bafrada Nisan ve Mayıs aylarında oluşan kuraklık sonrası alınan 40 mm yağışla genotiplerin tümünü etkileyen septoria epidemisi gelişmiş, bitkiler fotosentez yeteneklerini erken kaybetmiştir. Sarı veya kahverengi pas gelişimine zaman kalmamıştır.

Hasatı geciktiren yağışlarda başakta çimlenmeye sebep olarak, verim ve kaliteyi bozan gelişmeler olarak öne çıkmıştır.

Melezleme çalışmaları sonucu 143 melez kombinasyonu oluşturulmuştur. 208 adet F1 kademesi melez kombinasyonu yetiştirilmiştir. Yine yetiştirilen 81 adet F2 kademesinden melez kombinasyonundan 24 adedi seçilmiştir. 1573 adet F3 kademesi melez kombinasyonundan 32 adedi seçilmiştir. 517 adet F4 kademesi melez kombinasyonundan 140 adedi seçilmiştir. 1136 adet F5 tek başak sırasından 40 adet hat seçilmiştir. 347 adet F6 tek başak sırasından 90 adet seçim yapılmıştır. F7 kademesindeki 25 hattanda 5 adet seçim yapılmıştır.

Buğday Gözlem Bahçesinde 140 genotip ile çalışılmış 40 hat ön verim denemesine seçilmiştir. 18 adet hastalık gözlem bahçesinde 2000 genotip üzerinde hastalık okuması yapılmış ilgili kuruluşlara gönderilmiştir.

Ön verim denemesi Bafra/Samsun lokasyonunda yürütülmüştür. Verimler arası fark önemli bulunmuş. Ortalama verim dekara 710.2 kg olarak gerçekleşmiştir. Denemede en yüksek tane verimi 798.1 kg/da ile Özcan çeşidinden, en düşük verim 626 kg/da ile 24 no ‘lu hattan elde edilmiştir. Denemede yer alan genotiplerin ortalama bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, başaklanma gün sayısı ve bitki boyu sırasıyla 40.8, 74,9 kg, 133.3 gün ve 101.0 cm’dir. Ön verim denemesinden 19 hat verim denemesine seçilmiştir. Seleksiyonda kırmızı dane rengine oldukça önem verilmiştir.

Verim denemeleri (VD.1 ve VD.2) Bafra/Samsun ve Gökhöyük/Amasya lokasyonlarında, CIMMYT orijinli buğday verim denemesi (AYT-IRR ve YT-IRR,) yürütülmüştür.AYT-IRR ve YT-IRR denemeleri ise Bafra/Samsun lokasyonunda yürütülmüştür. CIMMYT için yürütülen denemelerin sonuçları kuruluşun Türkiye ofisine gönderilmiştir.

VD.1 Bafra/Samsun ve Gökhöyük/Amasya lokasyonlarının ortalama tane verimleri sırasıyla 724.0 kg/da ve 268.6 kg/da olarak saptanmıştır. Bafra/Samsun lokasyonunda en yüksek ortalama tane verimi 11 nolu hat’tan (836.0), en düşük ortalama tane verimi ise 18 no’lu hat’tan (585.8) elde edilmiştir. Gökhöyük/Amasya lokasyonunda ise en yüksek ortalama tane verimi 11 nolu hat’tan (367.8), en düşük ortalama tane verimi ise 18 no’lu hat’tan (218.1) elde edilmiştir. 1, 4, 6, 11, 12, 13, 14, 16, 18, 19, 22 ve 23 no ‘lu hatlar Bölge Verim Denemesine

24

alınmıştır.

VD.2 Bafra/Samsun ve Gökhöyük/Amasya lokasyonlarının ortalama tane verimleri sırasıyla 691.3 kg/da ve 308.1 kg/da olarak saptanmıştır. En yüksek ortalama tane verimi Bafra/Samsun lokasyonunda 8 no’lu hattan (769.8 kg/da), en düşük ortalama tane verimi ise Gökhöyük/Amasya lokasyonunda 13 nolu hattan (229.2 kg/da) elde edilmiştir.

Bafra/Samsun lokasyonunda tane verimi 634.0 kg/da ile 769.8 kg/da arasında değişirken, Gökhöyük/Amasya lokasyonunda bu değerler 229.2 kg/da ile 388.3 kg/da arasında değişmiştir. Seçilen 2, 3, 8, 11, 12, 16, 17 ve 19 no ‘lu hatlar Bölge Verim Denemesine alınmıştır.

Bölge verim denemesi 2011-12 yetiştirme sezonunda Bafra/Samsun, Gökhöyük/Amasya, Suluova/Amasya ve Tokat lokasyonlarında yürütülmüştür. Denemede 9 çeşit ve 16 hat yer almıştır.

Bütün lokasyonlarda genotipler arasında verim bakımından önemli farklılıklar saptanmıştır. çeşit x lokasyon interaksiyonu önemli bulunmuştur.

Lokasyonlar ortalamasına göre ortalama tane verimi 526.6 kg/da’dır. En yüksek tane verimi 585.1 kg/da ile Sakin çeşidinden elde edilirken, en düşük tane verimi ise 412.9 kg/da ile 17 no’lu hattan elde edilmiştir.

Lokasyonlar içerisinde en yüksek tane verimi ortalaması 655 kg/da ile Bafra/Samsun lokasyonunda, en düşük tane verimi 275.8 kg/da ile Gökhöyük/Amasya lokasyonunda gerçekleşmiştir. Lokasyonlar içerisinde en yüksek tane verimi Suluova/Amasya lokasyonunda 782.5 kg/da ile 7 no‘lu hattan, en düşük verim ise 205.4 kg/da ile Gökhöyük/Amasya lokasyonunda 17 no ‘lu hattan elde edilmiştir. Tüm lokasyonların ortalamalarına göre Sakin çeşidi ile 6 ve 7 nolu hatlar ön plana çıkmıştır.

Ortak verim denemeleri kapsamında 3 adet verim denemesi yürütülmüştür. Bu denemelerden YDBVD ve OBVD-SE denemesi Bafra/Samsun, OBVD-KE denemesi Gökhöyük/Amasya lokasyonunda kurulmuştur. Deneme sonuçları koordinatör enstitülere gönderilmiştir. Ayrıca 4 adet ekmeklik buğday tescil denemesi yürütülmüştür. Denemeler Bafra/Samsun, Gökhöyük/Amasya, Suluova/Amasya ve Tokat lokasyonlarında kurulmuştur. Elde edilen veriler ilgili kuruma gönderilmiştir

Ayrıca iki yıllık tescil denemeleri sonucunda bir adet ekmeklik buğday hattımız Altındane ismiyle çeşit olarak tescil edilmiştir.

SONUÇ PROJESİ AFA ADI : Tahıllar PROGRAM ADI : Ekmeklik Buğday Proje No TAGEM/TA/08

Proje Başlığı Çukurova Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. M. Nazım DİNÇER

25

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Şadiye YAKTUBAY, A. Alpaslan EZİCİ

Başlama-Bitiş Tarihleri 2008-2012 Projenin Toplam Bütçesi 203.700 Proje Özeti:

Proje temel olarak, her yıl yapılan melezlemelerle sürekli yeni kombinasyonların oluşturulduğu ve gelecekte her yıl yeni çeşit adaylarının elde edilebileceği sürekli bir Klasik Buğday Islah Programı olarak planlanmıştır. Bu çalışmanın öncelikli amacı, Doğu Akdeniz Bölgesi için yüksek verimli, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, kaliteli, hastalıklara dayanıklı, yatmaya dayanıklı ve orta erkenci ekmeklik buğday çeşitleri geliştirmek amacıyla yürütülmüştür.

Melezleme Islahı çalışmalarında sürekliliğin sağlanması amacıyla her yıl yapılan melezlemelerle yeni kombinasyonlar oluşturulmuştur. 2008-2012 yılları arasında 1458 adet melez yapılmıştır. Elde edilmiş olan F1,F2,F3,F4,F5,F6 ve F7 döl kuşağındaki hatlar kendi kademesine uygun yöntemler uyarınca değerlendirilmiştir. Beş yıl içerisindeki açılan materyal sayısından ekilen 17570 hat olup bunlardan15226 hat seçilmiştir. Gözlem bahçesinden 5559 hat ekilerek 389 hat seçilmiştir. Gözlem bahçesi ve F7 kademesinde durulan hatlardan seçilen 1075 hat ön verim denemesinde iki veya tek tekerrürlü olarak ekilmiştir. Kalite test sonuçları ve tarla gözlemleri yanı sıra verim değerlerine göre seçilen 305 hat verim denemelerine aktarılmıştır. Verim Denemelerinden 5’i standart çeşit olmak üzere 550 adet hat veya çeşit ekilerek 200 hat seçilmiştir. Doğankent,Ceyhan/ADANA ve Hatay lokasyonlarında yürütülen Bölge Verim denmemelerinden 125 adet hat veya çeşit ekilerek 78 hat seçilmiştir.

2010 yılında dört adet, 2011 yılında iki adet ve 2012 yılında iki adet olmak üzere 2008-2012 yıllarını kapsayan beş yıllık süre içerisinde toplam sekiz ekmeklik buğday hattımız tescile sunularak denemelerde yer almıştır. 2010 yılındaki hatların tescil görüşmeleri bu yıl tescil komitesince sonlandırılacaktır.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Tahıllar PROGRAM ADI : Ekmeklik Buğday

Proje No: TAGEM/TA/

Proje Başlığı

GAP Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Çalışmaları



TAGEM



ProjeninToplam Bütçesi: 16.000

26

Proje Özeti

Dünya’da 212 milyon hektar ekim alanı, 635.3 milyon ton üretimi ve Türkiye’de de 8.5 milyon hektar ekim alanı ve 18.2 milyon ton üretimiyle bitkisel üretimde en önemli kültür bitkisi durumunda olan buğday, Dünya’da toplam tahıl ekilişinin % 32’sini, üretiminin de % 35’ini, Türkiye’de toplam tahıl ekilişinin % 67’sini ve üretiminin de % 62’sini tek başına sağlamaktadır (FAO, 1999).


Mevcut istatistiklere göre Şanlıurfa’da en fazla ekim alanı bulan ürün buğdaydır. Şanlıurfa ili 429.765 hektarlık buğday ekim alanı ve 632.471 tonluk yıllık üretimiyle bölgenin en büyük buğday üreticisidir. 1980’ den bu yana ekim alanlarında büyük değişim olmamasına karşın üretimde 1995’den sonra düzenli bir artış görülmektedir (DİE,1999). Üretimdeki bu artış; sulama imkanlarının artması, daha iyi yetiştirme tekniği yöntemlerinin uygulanması yanında yeni geliştirilen üstün verim ve kaliteli çeşitlerin üretime alınmasına bağlanabilir. GAP projesi tamamlandıktan sonra bölgede 1.633.000 hektar tarım alanı sulamaya açılacaktır. Ayrıca GAP bölgesinde bir çok yerde DSİ ve şahıslara ait yeraltı pompaj sulamaları ile sulu tarım yapılmakta ve bu alanların tamamında pamuk üretimi yapılmaktadır. Ancak üst üste aynı ürün ekilmesinin zararları zamanla çiftçiler tarafından da benimsenmekte ve pamuktan sonra münavebe bitkisi olarak buğday veya arpa ekimi yapılmaktadır. Sulanan alanlarda vazgeçilmez bir münavebe bitkisi olan buğday ve arpanın ekim nöbetine sokulması ve sınırlı destek sulamaya en yüksek olumlu tepki gösteren genotiplerin seçilmesi amaçlanmaktadır. Projenin Gelişme Durumu : Bu yıla kadar yapılan çalışmalar ve elde edilen bulgular :

Uzun yıllar lokasyon verimleri ve elde edilen kalite analiz sonuçları dikkate alınarak yapılan değerlendirme sonucunda, 2009 yılında 1adet hat için üretim izni alınmış ve tescil için başvuru yapılmıştır. Ayrıca kurağa ve yüksek sıcaklığa dayanıklı hatların sayısı arttırılmıştır. Bu yıl çalışmaları :

2011-2012 Ekiliş sezonunda 6 adet verim denemesi, 3 adet ÖVD, 9 adet GB ve açılan materyal ile 3 adet BVD ( 2 lokasyon) kurulmuştur.Yapılan analizler sonunda verim, agronomik ve kalite özellikleri öne çıkan hatlar seçilerek 2013 denemelerine alınmışlardır.

2011-2012 EKİLİŞ SEZONU İŞ PROGRAMI Denemeler Ekilen Materyal Sayısı Seçilen Materyal Sayısı Açılan Materyal 719 112 başak Gözlem Bahçeleri 587 55 Ön Verim Denemeleri 190 52 Verim Denemeleri 195 125 Bölge Verim Den. 48 48 Tohumluk Üretimi 5000 hat 350 bitki

Proje No Proje Başlığı Batı Akdeniz Bölgesi Serin İklim Tahılları Adaptasyon Çalışmaları

27

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ANTALYA Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü ALİ KOÇ Yardımcı Araştırmacılar Mustafa SOYSAL- Tuncer MUTLU- Murat ÇALIŞKAN- Çetin

SAYILGAN(Yeni) Başlama-Bitiş Tarihleri 2012- 2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012 :10 000 TL 2013 5000 TL 2014 5000 TL 2015 5000TL 2016

5000TL Proje Özeti Batı Akdeniz Bölgesindeki, son zamanlarda un fabrikaları kaliteli ekmeklik buğday temininde zorluk yaşanmaktadır. Özellikle artan ekmeklik buğday talepleri bölgede karşılanamaz duruma gelmiştir. ATSO (Antalya Ticaret Borsası)’nda yapılan toplantılarda Un Sanayicilerinin Ekmeklik Buğday bulmakta zorlandıkları gözlenmiştir. Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü bünyesinde 1995 yılına kadar buğday ıslah araştırmaları yapılmıştır. Bu dönemden sonra enstitü yapısında yapılan değişiklikler, araştırmaların birleştirilmesi, eleman sirkülasyonundaki hızlı değişimler ve benzeri nedenlerden dolayı araştırmalarına son verilmiştir. Bölgede gittikçe önem arz eden ekmeklik buğdayın sorunlarına çözüm bulmak amacıyla hazırlanan söz konusu teklif projesi, sahil kuşağında çalışan diğer tarımsal araştırma enstitüleri ile işbirliğini öngörmekte olup, bu çalışma sonucu çeşit geliştirme çalışmaları ile ıslah materyalinin araştırıcılar tarafından daha etkin kullanımı sağlanacaktır. Geniş bir alanda test edilecek olan bu materyal hakkında bilgi birikiminin artmasını ve buğday üreticisi ve tüketicisinin ihtiyaçlarına cevap verebilecek yeni çeşitlerin geliştirilmesini kolaylaştıracaktır. Yapılacak bu çalışma ile özellikle agroekolojik yönden oldukça farklılık gösteren Batı Akdeniz Bölgesine uygun kaliteli ekmeklik çeşitlerin geliştirilmesi temel hedef olarak seçilmiştir. Bu çalışmada materyal olarak ülkesel çalışma kapsamında melezleme yapan Ege ve Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitülerinden F3 kademesinde ve uluslar arası araştırma kuruluşları, köy popülasyonundan materyallerle çalışılmaktadır.

Bu kapsamda koordinatör enstitüden temin edilen 25 çeşitli ve 4 tekerrürlü bölge verim denemesi, F3 kademesinde 244 hat,30 çeşitli gözlem bahçesi, Icarda dan temin edilen 360 adet hat ve 102 adet köy popülasyonu ile 18 Kasım 2011 denemeler kurulmuştur. 25 -30 Mayıs 2012 yılında hasadı yapılmıştır. Dekara verimler 450 ile 855 Kg/da arasında değişmiştir. Diğer analiz sonuçları devam etmektedir

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P01/01-002 Proje Başlığı Güneydoğu Geçit Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Projesi Proje İngilizce Başlığı

Southeast Transitional Region Bread Wheat Breeding Project


Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Hasan GEZGİNÇ Yardımcı Araştırmacılar Rukiye KARA, B. Ali ARIKAN Başlama - Bitiş Tarihleri Ekim–2012 / Ekim–2016 Projenin Yıllara Göre Bütçesi: 2012: 30000 TL 2013: 5000 TL 2014: 5000 TL

2015: 5000 TL 2016: 5000 TL

28

Proje Özeti: Ülkemizin önemli serin iklim tahılları üretim merkezi durumunda olan Güneydoğu Geçit bölgesinde, verim ve kalitenin yükseltilmesi için çeşit zenginliğinin sürdürülerek, verimli ve kaliteli yeni ekmeklik buğday çeşitlerinin geliştirilmesi gereklidir. Bölge koşullarına uyumlu, hastalıklara dayanıklı, kaliteli, yüksek verimli ekmeklik buğday çeşitlerini geliştirmek ve bu çeşitlerin elit, orijinal tohumluklarını üretmek bu projenin amaçlarını oluşturmaktadır. Çeşit geliştirmek amacıyla yürütülen bu çalışmada modifiye bulk yöntemi kullanılmaktadır. 2011-12 deneme yılında OF3 olarak ekilen toplam 1211 populasyondan yapılan seçim sonucunda 198 adet populasyon F4 kademesine, 224 adet F4 populasyonundan yapılan seçim sonucunda 30 adet populasyon F5 kademesine aktarılmıştır. 560 adet F5 populayondan ise 26 adet seçim yapılmıştır. F5 ve F6 kademesine aktarılan materyallerde sarı, kahverengi ve kara pas hastalığı görülen hatlar yoğun bir seleksiyona tabi tutulmuştur. Bu şekilde seçilen 26 adet materyal ön verim denemesine alınmış, ancak elde edilen tohumun yetersiz olmasından dolayı bu tohumlar 2012-13 sezonunda tohum çoğaltma şeklinde ekimi yapılmıştır. 3 adet materyal ise ön verim denemesine alınmıştır. Ülkesel materyal temini kapsamında gelen OF3’lerden 1100 adet populasyon deneme alanına 1 er metre uzunluğunda 2 sıra olarak ekilmiştir. IWWIP programında; 2576 adet materyalin ekimi yapılmış ve değerlendirmeler sonucunda bölge koşullarına uygun özellik gösteren 61 adet materyal seçimi yapılarak değerlendirilmeye alınmıştır. Ayrıca, IWWIP programı kapsamında bu yıl 1251 adet materyalinde ekimi yapılmıştır. Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/PO01/011 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ekmeklik Buğday Islahı

Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi


Ege, Çukurova ve Zirai Mücadele Araşt. Enstitüleri

Proje Yürütücüsü Hüsnü AKTAŞ Yardımcı Araştırmacılar Mehmet KAHRAMAN-İrfan ERDEMCİ-Enver KENDAL-

Sertaç TEKDAL Başlama-Bitiş Tarihleri 2007-2012 Projenin Yıllara Göre Bütçesi

93000 TL

AMAÇ: Bölge koşullarına uygun sulu ve kuruda verimli kaliteli ve hastalıklara dayanıklı çeşitli tüketim gruplarının ihtiyaç duyduğu çeşit geliştirmektir. 1.açılan materyal

F3 , F4 ve F5 kademesinde olan toplam 510 genotip içerisinden 250 tek başak olarak F5’ten olmak üzere toplamda 500 adet genotip bir sonraki kademelere aktarılmıştır 2.hastalık gözlem bahçeleri Ülkesel KHKPN, KPKN. SPKN, KPDK, TÇ-B ve dışkaynaklı olan YR-RES-AL, IYRTN, RWKLDN nörserilerinde gerekli gözlemler yapılıp sonuçlar ilgili birimlere aktarılmıştır. 3.ön verim ve verim denemeleri Ön verim denemesinde 100, Verim denemesi 1.1’ de 25 ve verim denemesi 2.1 ‘de 25 ve Verim Denemesi 1.2’de 25’er genotip kullanılmış bunlar içerisinden kalite ve verim yönünde öne çıkan toplamda 45 hat Verim denemesi ve Verim denemesi 2. yıla ve Bölge Verim Denemesine aktarılmıştır. Analizlerde her dört denemede kullanılan genotipler arasındaki tane verimi farkı istatistiki açıdan önemli bulunmuştur. 4. Dış kaynaklı ıwwıp materyali IWWIP materyalinden seçilmiş olan alternatif ve kışlık tabiatlı genotipler, kışı daha soğuk olan

29

Malatya ve Hazro ilçeleri ve aynı zamanda Diyarbakır’ın Kuzeyi , Malatya ,Elazığ illerine uygun olduğunu düşündüğümüz genotipler seçilmiştir. Deneme setlerinde kullanılşmış olan genotiplerin tane verimleri arasındaki farklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur. FAWWON-SA ve FAWWON-IRR deneme setlerinde seçimler yapılarak ön verim denemesine aktarılmıştır. 5. Dış kaynaklı deneme setleri CIMMYT orjinli olan SAWYT, ESBWYT , IBWSN ve Heat Tolerans Nurseri denemelerinde yapılan istatistiki analizlerde genotipler arasındaki verim farkı istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Verim ve fiziksel kalite yönünden iyi olan hatlar veri ve Ön verim denemelerine aktarılmıştır. 6.bölge verim denemeleri (D.BAKIR-KIZILTEPE-HAZRO LOKASYONLARI) Kuru ve Sulu Bölge verim denemelerinde aynı genotipler kullanılmıştır. ve yetiştirme sezonunun genel olarak yağışlı geçmesi nedeniyle hem sulu hem de kuru denemeler birleştirilmiştir. Lokasyon ortalamalarından anlaşılacağı üzere 665 kg/da verim ortalaması ile 19 nolu hat ve 631 kg/da verim ortalaması ile 22 nolu hat ilk sıralarda yer almışlardır. Bitki tipi, bazı agronomik özellikler, fiziksel ve kimyasal kalite parametreleri göz önüne alınarak 14 nolu hattın kalite parametreleri yönünden iyi özelliklere sahip olması nedeniyle tescile teklif edilmiştir. Yapılan stabilite analizinde 14 nolu hattın b değeri 0,90 olarak tespit edilmiştir. 7. Çeşit tescil denemeleri 7.1 çtd. Ekm. Kuru: Diyarbakır , Kızıltepe, Adıyaman, Hazro, Elazığ lokasyonlarında kurulan denemlerde gerekli gözlemler alınmış ve Tescil Sertifikasyon birimine aktarılmıştır. Bu deneme seinde enstitümüze ait bir hat bulunmaktadır. 7.2. Çtd. Ekm. Sulu: Diyarbakır ve Kızıltepe, Adıyaman lokasyonlarında kurulan denemelerde gerekli gözlemler alınmış ve Tescil Sertifikasyon birimine aktarılmıştır.

Proje No TAGEM /TA/ 09/ 07/01/003 Proje Başlığı Güney Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü M. Erkan BAYRAM Yardımcı Araştırmacılar Lütfü DEMİR, İzzet ÖZSEVEN, Şinasi ORHAN, Bülent CENGİZ

(Kalite), Yakup NOGAY(Kalite) Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2009-31/12/2013 Projenin Toplam Bütçesi

2009 20000 TL 2010 22800 TL 2011 18500 TL 2012 20200 TL 2013 21000 TL

Proje Özeti İklim ve toprak özelliklerinin sağladığı yüksek verim potansiyeli nedeniyle Bölgemizin

ülkemiz buğday üretimindeki yeri oldukça önemlidir. Buğday hastalıklarının doğal olarak geliştiği bölgemiz ıslah çalışmaları açısından da büyük öneme sahiptir. Projenin amacı bölgemiz ve Ülke geneline uygun yüksek kalite ve verimde, hastalıklara ve yatmaya dayanıklı, yetiştirme tekniği karakterleri yönünden daha üstün yeni çeşitler ve genetik kaynaklar geliştirmektir.

2011-2012 sezonunda bölge verim denemelerinin yürütüldüğü lokasyonlardaki yağış durumu Sakarya’da 672,4 mm, Pamukova’da 669,2 mm, Karacabey 428 mm ve Bandırma’da 704,2 mm olarak gerçekleşmiştir. Bandırma’da çıkış döneminde alınan yüksek yağışlar çıkışlarda sıkıntı oluşturmuş ve deneme hatasını artırmıştır. Mayıs ayında alınan yüksek yağışlar başakta fusarium’u artırmıştır. Mayıs ve Haziran ayındaki düşük sıcaklıklar kahverengi pasın geç gelmesine sebep olmuş ancak etkili olmuştur. Bunun yanında başakta çimlenme, kök ve kökboğazı hastalıkları, embriyo kararması gibi hastalıklar etkili olmuştur.

30

Gözlem bahçeleri ve açılan materyalden 13857 materyal incelenerek 2077 adedi bir üst kademeye, 543’ü ise verim denemelerine aktarılmıştır. Ülkesel proje kapsamında yazlık x kışlık olmak üzere 356 adet melez gerçekleştirilmiş, 374 adet hat ise F3 kademesinde çoğaltılarak, 10 enstitüye gönderilmiştir.

Dört lokasyonda 1580 hat ve çeşitle yürütülen 55 verim denemesi sonucunda 320 adet hat bir üst denemeye aktarılmış olup, 3 hattımız ise tescile sunulmuştur. ÖV Denemelerinden 596,7 kg/da, Verim Denemelerinden 666,4 kg/da, beyaz taneli BVD’lerden 551 kg/da, kırmızı taneli BVD’lerden 548 kg/da ve kışlık ve alternatif karakterli hatlar BVD’lerden 635 kg/da ortalama verim alınmıştır.

Tahirova-2000, Hanlı, Beşköprü, Pamukova-97, Momtchil ve Bezostaya çeşitlerimizden elit ve orijinal kademelerde 186,4 ton tohumluk üretilmiştir.

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P01/01-001 Proje Başlığı

Ülkesel Serin İklim Tahılları EÜY Araştırmaları Projesi Yüksek ve Düşük Moleküler Ağırlıklı Gluten Alt-Birimlerinden Yararlanılarak Ekmeklik Buğdayda Kalitenin Belirlenmesi (Doktora Tezi)


Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü



Proje Yürütücüsü M. Erkan BAYRAM

Danışman Prof. Dr. Kayıhan Z. KORKUT (NKÜ)


Projenin Toplam Bütçesi 2012 : 25.000 TL 2013 : 10.000 TL

31

Proje Özeti : Buğday ıslahçıları yüksek ekmeklik kalitesine sahip hatları seçerken SDS ve Zeleny sedimentasyon testleri, alveografik ve miksografik değerlendirme, pişirme testleri ve diğer metodları kullanmaktadır. Ancak bu uygulamalar yüksek miktarda tane kullanımını gerektirdiğinden erken generasyonda kullanılamamaktadır. SDS-PAGE yöntemi ile çok az miktarda tane numunesi ile protein bantları belirlenebilmektedir. Bu çalışma ile SDS-PAGE Elektroforez Yöntemi ile YMA ve DMA altünitelerini yöneten alleller ile kalite özellikleri arasındaki ilişkiler ortaya konacak, ıslah programı içerisinde ekmeklik kalitesi yüksek genotiplerin belirlenip belirlenemeyeceği araştırılarak, yöntemin erken generasyonda markır destekli seleksiyona uygunluğu incelenecektir.

Araştırma istasyonu arazisinde mevcut 25-30 sıralık tek başak sıralarının iyi vasıfta olanlardan seçilen başaklar değerlendirilerek seçilen 4 tek başak Kasım ayında yapılan ekimlerde deneme ekimini takiben başak sıraya olacak şekilde ekilmiştir.Çalışmada kullanılacak materyalin bulunduğu, tip dışı temizliği yapılmış, 25-30 sıralık tek başak sıralarından uygun olanları bulk halinde orak ile biçilip, patöz ile harman edilerek eleklenmiştir. Elde edilen her hat ve çeşit tohumluğu, kalite ve diğer analizlerin yapılabilmesi amacıyla 8x8 kısmen dengeli üçlü latis desenine göre 3 tekrarlamalı olan denemenin hazırlanmasında kullanılmış ve deneme Mısır Araştırma İstasyonu Pamukova İşletmesi arazisinde 16.11.2012 tarihinde ekilmiştir. Deneme parsel büyüklüğü ekimde 12,5 m2 olarak uygulanmış olup, hasatta 10 m2 olarak biçilecektir.

Elektroforez analizleri ile gerekli klasik kalite analizleri 2013 yılında hasatı takiben yapılacaktır.

Ülkesel Buğday Kalite Araştırmaları

AFA ADI: TAHILLAR PROGRAM ADI:Makarnalık Buğday

Proje No TAGEM/TA/11/07/02/002 Proje Başlığı Bulgurun Fonksiyonel Özellikleri ve Teknolojik Kalitesine Buğday

Çeşidi ve Üretim Yönteminin Etkisi

Proje Başlığının İngilizcesi The effect of wheat variety and production method on functional properties and technological quality of bulgur

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Asuman KAPLAN EVLİCE Yardımcı Araştırmacılar - Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.06.2010 – 31.05. 2013 Proje Toplam Bütçesi 58.000 TL Proje Özeti: Bu çalışmada bulgur yapımına en uygun buğday çeşitleri ve üretim yönteminin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla iki üretim sezonunda ve iki farklı lokasyonda yetiştirilen buğday çeşitlerinden iki farklı pişirme yöntemi (buharlı pişiricide ve otoklavda) kullanılarak bulgur elde edilecektir. Üretilen bulgur örneklerinin fiziksel, kimyasal ve kalite özellikleri araştırılarak bulgura uygun çeşitler ve üretim yöntemi saptanacaktır. Ayrıca, uygulanan testler içerisinde bulgur özelliklerinin belirlenmesinde kullanılabilecek uygun ve pratik kriterler belirlenmeye çalışılacaktır. Bu amaçla şimdiye kadar temin edilen çeşitler yabancı madde yönünden mekanik olarak temizlendikten sonra, gözle süne emgili tanelerden de ayrılmıştır. Temizlenen buğday örneklerinin hektolitre ve bin tane ağırlığı, tane iriliği ve camsılığı, soyma sayısı, rutubet, protein ve kül miktarı, gluten miktarı ve indeksi, renk değeri, düşme sayısı, zeleny ve SDS sedimentasyon değeri 4 paralel

32

olarak tayin edilmiştir. Buharlı pişiricide bulgur pişirme işlemi daha önce uygulanmamış bir yöntem olup, bu yöntemde kullanılacak su miktarı ile pişirme süresi ön denemelerle belirlenmiştir. Bulgur üretiminde uygulanacak tavlama zamanı, verilecek su miktarı ve kabuk soyma süresi yine ön çalışmalar ile belirlenmiştir. Önümüzdeki çalışma döneminde, elde edilen bulgur örneklerinde fiziksel ve kimyasal bazı analizlerin yapılması planlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Buğday, bulgur, kalite özellikleri

Proje No Proje Başlığı Yulaf Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Yürütücüsü Mehmet ŞAHİN Yardımcı Araştırmacılar Hande Önmez Seydi Aydoğan Aysun Göçmen Akçacık Berat Demir

Sait ÇERİ Sümerya Hamzaoğlu Başlama ve Bitiş Tarihleri 2014-2018 Proje Toplam Bütçesi 30500TL

Yulaf(Avena sativa) hayvan yemi ve insan gıdası olarak değişik alanlarda kullanılmaktadır. Ülkemizde de son yıllarda insan gıdası olarak bisküvi sanayinde kullanılmaya başlanmıştır. Geçmişten bugüne hayvan beslenmesindeki önemi çok iyi bilinmektedir. Buna rağmen yulafın üretimi ve tüketimi olması gereken seviyelerde değildir. Bu çalışmanın amacı; Bölgemizde kışlık yulaf üretiminde etkili olan biyotik ve abiyotik faktörlere dayanıklı, verimli, kaliteli yeni çeşitler geliştirmektir. Bu proje Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsünde sürdürülen, Yulaf ıslah çalışmalarına paralel olarak yürütülecektir. Erken generasyon ve ileri generasyon ıslah kademelerinde kalite analizleri yapılacaktır. Tane verimi ve kalite özellikleri yönüyle öne çıkan hatlar bir üst kademeye aktarılacaktır. Anahtar Kelimeler: Yulaf, protein, yağ

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P02/03-00 Proje Başlığı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Makarnalık

Buğday Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Yaşar KARADUMAN Yardımcı Araştırmacılar Arzu AKIN, Serap TÜRKÖLMEZ, Savaş BELEN, Mustafa

ÇAKMAK, Soner YÜKSEL Başlama ve Bitiş Tarihleri Ocak 2012-Aralık 2016 Proje Toplam Bütçesi 2012=5.000 TL 2013=3.325 TL 2014=4.050 TL 2015=4.500 TL

2016=5.250 TL Proje Özeti: Bu projenin amacı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde yürütülen kışlık makarnalık buğday ıslah programlarındaki materyalin, materyal sayı ve kademesine göre değişik kalite testleri uygulayarak teknolojik kalitesini belirlemek ve kaliteli makarnalık çeşit ve germplasm geliştirmek için bu sonuçlara göre seleksiyon yapmada Buğday Islah Bölümüne katkıda bulunmaktır. Proje kapsamında makarnalık buğday kalitesinin belirlenmesi için gözlem

33

bahçesi, ön verim, verim ve bölge verim denemelerinde 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, b* değeri, karotenoid pigment miktarı, protein miktarı, CIMMYT sedimentasyon değeri analizleri yapılmıştır. Proje kapsamında Makarnalık Gözlem Bahçesi‘nden 316 örnek; Makarnalık Verim Denemesi’nden kuruda 64 örnek; Makarnalık Buğday Bölge Verim Denemesi’nde 4 lokasyondan 80 örnek ve suluda 25 örnek analiz edilmiştir. Makarnalık kalitesi iyi olan bazı hatlar Kalite Gözlem Bahçesine seçilmiştir. Analiz sonuçları zamanında ıslah programlarına aktarılmış olup ıslah materyalinin kalite yönünden de değerlendirilmesi sağlanmıştır.

Proje No: TAGEM/TA/11/07/02/001 Proje Başlığı: Makarnalık Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin

Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü Konya Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK Yardımcı Araştırıcılar: Mehmet Şahin, Seydi AYDOĞAN ve Musa TÜRKÖZ, Hande

ÖNMEZ, Berat DEMİR Başlama-Bitiş Tarihleri: 01.01.2011 – 31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi:

14.250 TL

Proje Özeti: Ön verim, verim ve bölge verim denemelerinin her birinde toplam hat ve çeşit sayısı KMÖVD 30 ( 25 hat +5 standart), KMVD 20 (16 hat + 4 standart çeşit olup Konya-merkez ve, Çumra lokasyonlarında), KMBVD 20 (16 hat + 4 standart çeşit olup Konya-merkez ve Çumra lokasyonlarında, (SMVD 20 (16 hat + 4 standart çeşit olup Konya-merkez lokasyonunda), SMBVD 20 (16 hat + 4 standart çeşit olup merkez lokasyonlarda) kuru ve sulu şartlara ait materyallerin analizleri 2 tekerrürlü olarak yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen verilerin varyans analizlerine göre gruplandırma yapılarak sonuçlar ıslah materyallerinin seçiminde kullanılmıştır. 2011-2012 yılı makarnalık buğday materyallerinin ön verim, verim ve bölge verim kademelerine ait örnekler alınarak bu örneklerde (nem, protein oranı, kül, renk (b), SDS sedimantasyon, bin tane ve hektolitre ağırlıkları olmak üzere kalite ve istatistik analizleri yapılmıştır. Ön verim, verim ve bölge verim denemelerindeki ortalama protein oranları; KMÖVD’de % 14.94, KMVD’de % 13.44, KMBVD ‘de % 13.70, SMVD %12.19, SMBVD’de % 12.57 olduğu tespit edilmiştir. SDS sedimantasyon incelediğimizde KMÖVD’de 27.95 ml, KMVD’de 24.9 ml, KMBVD ‘de 23.6 ml, SMVD 20 ml ve SMBVD’de 23.3 ml elde edilmiştir.Makarnalık buğday örneklerinde renk,bin tane ağırlığı, hektolitre, camsılık gibi analizlerde yapılıp materyallerin değerlendirilmesinde kullanılmıştır. 2013 yılında çalışmalar planlanan şekilde sürdürülecektir.

Projede Öngörülen Değişiklikler : Bölümümüze yeni katılan Biyolog Sümerya HAMZAOĞLU proje çalışmasına dahil edilecektir.

Proje No TAGEM/TA/

34

Proje Başlığı Ülkesel Kışlık Dilim Makarnalık Buğday Kalite Araştırmaları

Proje Başlığının İngilizcesi National Winter Durum Wheat Quality Research Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Orta Anadolu Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Aliye PEHLİVAN Yardımcı Araştırmacılar Turgay ŞANAL, Dr.Tülin ÖZDEREN, Asuman KAPLAN

EVLİCE, Kazım KARACA, Dr. Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER, Dr. Alaettin KEÇELİ, Asiye SEİS SUBAŞI, Ramazan AVCIOĞLU, Oğuz ACAR, Seda ÖZBAY

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2008 – 31/12/2012 Proje Toplam Bütçesi 80.000 TL Proje Özeti: Ön verim denemelerinde ve İKMVD deneme setlerinde materyaller una öğütülüp SDS sedimentasyon ve b sarılık değeri unda yapılmıştır. Durum Ön Verim (DÖVD) deneme setinde. SDS sedimentasyon analizinde standart çeşitlerde en yüksek değer Eminbey ( 62 ml), hatlarda ise 99 nolu hatta (86 ml) saptanmıştır. 16 hat SDS sedimm ve b sarılık değeri yönünden Eminbey çeşidinden kaliteli bulunmuştur. 15 hat ise rengi düşük ancak sedimentasyon değeri Eminbey çeşidinden yüksek bulunmuştur. İKMVD-55 deneme setinde en yüksek SDS sedimentasyon değeri standart çeşitler arasında Eminbey ( 63 ml), hatlarda ise 0119 nolu hatta (61ml) saptanmıştır. 8 hat SDS sedim. ve b sarılık değeri yönünden Eminbey ve Çeşit-1252 arasında bulunmuştur. 10 hat b sarılık değeri bakımından Kızıltan çeşidinden daha kaliteli bulunmuştur. MBVD denemeleri 7 hat standartların SDS sedimentasyon ortalamasından daha iyi bulunmuştur. b sarılık değerinde ise 9 hat daha yüksek bulunmuştur. İKMVD-51 denemesinde 14 hat standartların ortalamasından daha yüksek SDS sedimentasyon değeri vermiştir, b sarılık değerinde ise 7 hat standartların ortalamasından daha yüksek bulunmuştur. İKMVD-52 denemesinde 17 hat standartların SDS sedimentasyon ortalamasından daha iyi bulunmuştur. b sarılık değerinde ise 7 hat standartların ortalamasından daha yüksek bulunmuştur. İKMVD-53 deneme setinde 10 hat standartların SDS sedimentasyon ortalamasından daha yüksek değere vermiştir, b sarılık değerinde ise 10 hat standartların ortalamasından daha yüksek bulunmuştur. İKMVD-54 denemesinde ise 3 hat standartların SDS sedimentasyon ortalamasından daha iyi bulunmuştur, b sarılık değerinde ise 14 hat standartların ortalamasından daha yüksek bulunmuştur. OBVD denemesi 3 lokasyonda 9 çeşit adayı, 6 standart olarak düzenlenmiştir. TARM (MBVD-021) adayı SDS sedim. ve b sarılık değeri yönünden en iyi değerleri göstermiştir. 3 çeşit adayı standartların SDS sedimentasyon ortalamasından daha iyi bulunmuştur, b sarılık değerinde ise standartların ortalaması 22,60 saptanmış ve tüm adaylar standart ortalamasından daha yüksek sarılık değeri göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Makarnalık Buğday, Kışlık, Kalite, İrmik Rengi

Proje No TAGEM/TA/ Proje Başlığı Ülkesel Yazlık Dilim Makarnalık Buğday Kalite Araştırmaları

Proje Başlığının İngilizcesi National Spring Durum Wheat Quality Research, Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Mısır Araştırma İstasyonu, GAP Uluslar arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

35

Proje Yürütücüsü Dr.Tülin ÖZDEREN Yardımcı Araştırmacılar Turgay ŞANAL, Aliye PEHLİVAN, Asuman KAPLAN EVLİCE,

Kazım KARACA, Dr. Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER, Dr. Alaettin KEÇELİ, Asiye SEİS SUBAŞI, Ramazan AVCIOĞLU, Oğuz ACAR, Seda ÖZBAY

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2008 – 31/12/2012 Proje Toplam Bütçesi 45.000 TL Proje Özeti: Yazlık dilim materyali Ortak Bölve Verim Denemesi Adana, Ceyhan ve Diyarbakır lokasyonlarında 12 lik deneme seti (9 hat,3 standart ) ekilmiştir. Hektolitre ağırlığı 4 nolu hatta 81,9 kg/hlt ile en yüksek, 11 nolu hatta da 79,3 kg/hlt ağırlığı ile en düşük değere sahip olduğu saptanmıştır. Standartlarda ise Fuatbey 2000 ve Svevo 79,8 kg/hlt ile en yüksek, Şölen 2002 çeşidi 78,7 kg/hlt ile en düşük sonucu verdiği bulunmuştur. 1000 tane ağırlığı yönünden 7 nolu hat 39,7 g ile en yüksek ve 11 nolu hat 32,8 g ile en düşük değeri göstermiştir. Standartlarda Fuatbey 2000 çeşidi 39,1 g ile en yüksek, Şölen 2002 çeşidi ise 35,8 g ile en düşük 1000 tane ağırlığı değerini göstermiştir. Camsı tane oranı yönünden 4 ve 6 nolu hatlar % 94 ile en yüksek, 11 nolu hat % 89 ile en düşük değeri göstermiştir. Standartlarda ise, Svevo % 95 ile en yüksek, Fuatbey 2000 ve Şölen 2002 % 93 ile en düşük camsılık oranını göstermiştir. Tanede protein oranı yönünden 9 nolu hat % 15,8 ile en yüksek, 11 nolu hat % 13,4 ile en düşük değeri göstermiştir. Svevo çeşidi % 15,3 ile en yüksek değeri vermiş olup, Şölen 2002 ise % 14,1 ile en düşük tanede protein oranında bulunmuştur. SDS sedimentasyon değeri en yüksek olan (10ml) 24 nolu hat olup, en düşük değeri (17 ml) 5 ve 6 nolu hat vermiştir. Standart çeşitler arasında en yüksek SDS sedimentasyon değerini (23 ml) Svevo çeşidi vermiş olup, en düşük SDS sedimentasyon değeri (11 ml) Fuatbey 2000 çeşidinde görülmüştür. b sarılık değeri ise 11nolu hatlarda en yüksek değerde (26,24) olup, en düşük (20,45) değeri 8 nolu hat vermiştir. Standart çeşitler içinde en yüksek b sarılık değerini (26,12) Svevo çeşidi gösterirken, en düşük b sarılık değerini (21,64) Fuatbey 2000 çeşidinde saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Makarnalık Buğday, Yazlık, Kalite, İrmik Rengi

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P01/01-005 Proje Başlığı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kışlık Ekmeklik Buğday

Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Yaşar KARADUMAN Yardımcı Araştırmacılar Arzu AKIN, Serap TÜRKÖLMEZ, Savaş BELEN, Mustafa

ÇAKMAK, Özcan YORGANCILAR Başlama ve Bitiş Tarihleri Ocak 2012 -Aralık 2016 Proje Toplam Bütçesi 2012=31.800 TL 2013=7.000 TL 2014= 5.000 TL

2015=4.000 TL 2016=4.000 TL Proje Özeti: Bu projenin amacı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Estitüsü Müdürlüğü Buğday Islah Bölümü’nde yürütülen kışlık ekmeklik buğday ıslah programındaki materyalin teknolojik kalitesini belirlemek ve kaliteli çeşit ve germplasm geliştirmek için seleksiyon yapmada Islah Bölümüne veri sağlamaktır. Bu amaçla kışlık ekmeklik buğday ıslah materyalinde Gözlem Bahçesi, Ön Verim ve Verim denemelerinde 1000 tane ağırlığı, PSI sertlik, protein miktarı, CIMMYT ve makro SDS sedimentasyon analizleri; ayrıca verim denemelerinde solvent tutma kapasitesi-laktik asit, bölge verim denemelerinde ise hektolitre ağırlığı, solvent tutma kapasitesi-laktik asit ve farinograf ile hamur reolojik özelliklerinin belirlenmesi analizleri yapılmıştır. Yüksek molekül ağırlıklı glutenin

36

alt birimleri analizi için metod çalışması yapılmıştır.

Gözlem Bahçesi’nde kuruda 1024 ve suluda 544; Ön Verim Denemesi‘nde 600; Verim Denemesinde kuruda 121ve suluda 121 örnekte kalite analizleri yapılmıştır. Ayrıca bisküvilik denemelerinde 246 örnekte alkali su tutma kapasitesi analizleri de yapılmıştır. Bölge Verim Denemesi’nde kuruda BVD-Kırmızı ve BVD-Beyaz toplam 240 örnek ve suluda SBVD-Beyaz ve SBVD-Kırmızı toplam 96 örnek değerlendirilmiştir. Ortak Bölge Verim Denemesine ve Kalite Gözlem Bahçesine seçilen hatların ve standartların bazı hamur reolojik özellikleri belirlenmiştir. Bütün analiz sonuçları zamanında Islah Bölümüne aktarılmış olup bir üst kademeye geçecek materyalin kalite yönünden değerlendirilmesinde kullanılmıştır. Kalite açısından başarılı bazı kombinasyonlar Kalite Gözlem Bahçesine aktarılmıştır.

Proje No Proje Başlığı Trakya Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin

Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Orhan Onur AŞKIN Yardımcı Araştırmacılar Işın AYDIN Başlama - Bitiş tarihleri Ekim 2008- Eylül 2013 Projenin Toplam Bütçesi 17.000 TL Proje Özeti Projenin amacı; Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü ekmeklik buğday ıslah materyalinin, kalite özelliklerinin belirlenmesidir. Bilindiği üzere buğdayda kalite; çeşit, çevre ve bunların arasındaki etkileşime göre değişmektedir. Trakya Bölgesi’nde özellikle çevre koşullarının etkisi ile bazı yıllarda düşük kalitede ürün elde edilmektedir. Ayrıca bölgedeki yağışların düzensizliği özellikle tane dolum dönemi ve hasat döneminde fazla miktarda yağış düşmesi hastalık ve zararlılar, yetiştirme tekniği uygulamalarındaki yanlışlıklar kaliteli ürün elde edilmesine engel olmaktadır. Bölge üretiminde kaliteyi etkileyen en önemli unsur tanede protein ve nişasta dolum süresindeki olumsuz iklim koşullarıdır. Enstitümüz tarafından geliştirilen çeşitler Trakya Bölgesi’nde yaklaşık olarak %60 oranında üretimde yer aldığı gibi Orta Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve bazı geçit bölgelerinde de geniş alanda ekimi yapılmaktadır. Bu sorunlardan dolayı ekmeklik kalitesi yüksek hatların tespit edilerek ıslah proğramında kullanılması, kaliteli çeşitlerin tescil edilerek bölgede üretiminin yaygınlaştırılması, bölge üretici ve sanayicisinin taleplerine cevap verilmesi ile bölgenin tahıl üretimine ve kaliteli ürün elde edilmesi çok önem arz etmektedir. Islah çalışmalarında geliştirilen yeni hatlar, verim denemeleri, gözlem bahçesi ve melez bahçelerinde yer alan çeşit ve hatlar ile IWWIP materyalinden seçilen genotiplerin kalite analizlerinin yapılmasına devam edilmiştir. Enstitüde yapılan kalite analizi çalışmalarında; bin tane ağırlığı (g), hektolitre ağırlığı (kg), protein oranı (%), tane sertliği, sedimantasyon (ml), gluten oranı (%) ve gluten indeksi (%) analizleri yapılmaktadır. 2012 yılında toplam 431 genotipin analizi yapılmıştır. Kalite analizi yapılan materyaller; ÖVD1’de 64, ÖVD2’de 36, EBVD 49, BBVD’de 4 lokasyonda 100, ÇVD’de 19 ve gözlem bahçesinde 163 genotipte analizler tamamlanmıştır. Bu materyaller haricinde makarnalık buğday, tritikale ve bazı özel amaçlı denemelerde farklı analizler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ekmeklik Buğday, Çeşit, Kalite, Protein

37

Proje No: TAGEM/TA/11/07/01/002 Proje Başlığı: Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin

Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Seydi AYDOĞAN Yardımcı Araştırıcılar: Mehmet ŞAHİN, Aysun GÖÇMEN AKÇACIK, Seyfi TANER,

Yüksel KAYA, Hande ÖNMEZ, Berat DEMİR Başlama-Bitiş Tarihleri: 01.01.2011 – 31.12.2015 Projenin Toplam Bütçesi: 12.250 TL Proje Özeti: Bu projede gerek ithalatçı ülkeler gerekse iç tüketimin kalite isteklerine cevap verecek şekilde çeşit geliştirilmesine katkıda bulunmak, yeni ve mevcut çeşitlerin kalite özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Ön verim, verim ve bölge verim denemelerinin her birinde toplam hat ve çeşit sayısı KEÖVD 56, KEVD 25, KEBVD 25, KEBVD-2, SEÖVD 30, SEVD 20 ve SEBVD 20, Konya-merkez ve dış lokasyonlarında yetiştirilen kuru ve sulu şartlara ait materyallerin analizleri 2 tekerrürlü olarak yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen verilerin varyans analizleri yapılmış olup, sonuçlar ıslah materyallerinin seleksiyonunda kullanılmıştır. 2011-2012 yılı ekmeklik buğday materyallerinin ön verim, verim ve bölge verim kademelerine ait örneklerde; nem, protein oranı, gluten, zeleny sedimantasyon, farinograf, ekstensograf, mixograf, ekmek denemeleri, bin tane ve hektolitre ağırlıkları olmak üzere kalite ve istatistik analizleri yapılmıştır. Verim ve bölge verim denemelerindeki ortalama protein oranları; KEVD % 12.6, KEBVD % 13.40, KEBVD-2 % 13.6, SEVD % 12.45, SEBVD % 12.45 olduğu tespit edilmiştir. Zeleny sedeimantasyon değerlerini incelediğimizde KEVD 43.5 ml, KEBVD 44.0 ml, KEBVD-2 47.7, SEVD 36.90 ml, SEBV 41.40 ml olduğu tespit edilmiştir. Farinograf gelişme süresi ve su absorbsiyonu değeri ise KEVD 10.3 dk- % 61.5, KEBVD 7.9 dk -% 60.6, KEBVD-2 8.2 dk -% 63.6, SEVD 8.2 dk -% 61.90 ve SEBVD 10.4 dk.-% 62.7 olduğu tespit edilmiştir. Ekstensograf enerji ve max.direnç değeri ise KEVD 174 cm2-2.4 BU, KEBVD 129 cm2-2.8 BU, KEBVD-2 141 cm2-2 BU, SEVD 124 cm2-2.2 BU ve SEBVD 134 cm2-2.2 BU olduğu tespit edilmiştir. Ekmek hacim değeri ise KEVD de 400 cm3, KEBVD de 423 cm3 , KEBVD-2 de 525 cm3 , SEVD de 455 cm3 ve SEBVD de 474 cm3 olduğu tespit edilmiştir. 2013 yılında çalışmalar planlanan şekilde sürdürülecektir. Projede Öngörülen Değişiklikler: Enstitü laboratuarımıza Farinograf , Ekstensograf ve ekmek yapım ünitesi kurulmuş olup proje materyali bu cihazlarda analiz edilmiştir ve sonuçların değerlendirilmesinde kullanılmaya başlanmıştır. Bölümümüze yeni katılan Biyolog Sümerya HAMZAOĞLU proje çalışmasına dahil edilecektir.

Proje No TAGEM/TA/03/03/01/029 Proje Başlığı Ülkesel Kışlık Dilim Ekmeklik Buğday Kalite Araştırmaları

Proje Başlığının İngilizcesi National Winter Wheat Quality Research,

38



Proje Yürütücüsü Turgay ŞANAL Yardımcı Araştırmacılar Aliye PEHLİVAN, Asuman KAPLAN EVLİCE, Kazım KARACA,

Dr.Tülin ÖZDEREN, Dr. Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER, Dr. Alaettin KEÇELİ, Asiye SEİS SUBAŞI, Ramazan AVCIOĞLU, Oğuz ACAR, Seda ÖZBAY, Yaşar KARADUMAN, Turhan KAHRAMAN, Seydi AYDOĞDU

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2008 – 31/12/2012 Proje Toplam Bütçesi 102.000 TL Proje Özeti: Kuru Ekmeklik Ortak Bölge Verim Denemesi-Kırmızı tane rengine sahip çeşitlerle yapılan deneme içerisinde 09-010 BDUTAE(KEBVD-22), 09-010 TARM (OBVD-KE-2), DATAE-1, ATAE-BVD-B-18, ATAE-BVD-K-9 no’lu hatlar ekmeklik kalite yönünden iyi değerlere sahip olmuşlardır. Denemede yer alan hatlardan en yüksek hektolitre ağırlığına Konya’nın 09-010 BDUTAE(KEBVD-9) ve 09-010 BDUTAE(KEBVD-25) nolu hatları sahip olmuşlardır. En yüksek 1000 tane ağırlığına 09-010 BDUTAE(KEBVD-22), ve 09-010 BDUTAE(KEBVD-25) nolu hatlar, denemde yer alan hat ve çeşitlerin protein oranları genelde yüksek olup en yüksek protein ağırlığı 09-010 BDUTAE(KEBVD-22), ve 09-010 TARM (OBVD-KE-2 nolu hatlar da görülmüştür. Zeleny sonuçları dikkate e alındığında sırası ile ATAE-BVD-K-9, ATAE-BVD-B-18 ve DATAE-1, alveograf enerji değerinde ise ATAE-BVD-B-18 (310 joule), 09-010 TARM (OBVD-KE-2) (305 Joule), en yüksek en düşük enerji ve Zeleny değerine ise DATAE-2 hattında bulunmuştur. Kuru Ekmeklik Ortak Bölge Verim Denemesi-Beyaz tane rengine sahip çeşitlerle yapılan deneme içerisinde, olan ATAE-BVD-B-8 hektolitre ağırlığı (79 kg/hlt) ve 1000 tane ağırlığında (25,1 g) Zeleny sedimantasyon değeri (52 ml), alveograf enerji değeri (241 joule) ve farinograf su absorbsiyonu (%62) değerleri ile en iyi durumda hattır. Bu denemede en yüksek enerji değerine ANK 20/YAKAR//YAKAR (245 joule) hattı sahip olmuştur. Sulu Ekmeklik Ortak Bölge Verim Denemesi-Kırmızı tane rengine sahip çeşitlerle yapılan deneme yer alan hatlardan en yüksek hektolitre ağırlığına 80 kg/hlt. ile 09-010 BDUTAE(SEBVD-10) ve SİTAP-10-06 hatları ı sahip olmuşlardır. En yüksek 1000 tane ağırlığına (41,4g ) ve protein oranına (16,1) ve Zeleny sedimantasyon değeri (55 ml) ve ekmek hacmi (537 ml) olan 09-010 BDUTAE(SEBVD-10 hattı sahip olmuştur, alveograf enerji değeri (297 jolue) ve farinograf su absorbsiyonu (%65) unda ise SITAP-10-06 göstermiştir. Sulu Ekmeklik Ortak Bölge Verim Denemesi-Kırmızı tane rengine sahip çeşitlerle yapılan deneme yer alan hatlardan en yüksek hektolitre ağırlığına 81 kg/hlt. ile SITAP-en yüksek değere sahip olmuştur. En yüksek 1000 tane ağırlığına 41,6 ve 41,5g ile sırası ile ATAE-4 ve ATAE-2 hatları sahiptir. Protein oranına %16,7 ile SİTAP-10-21 ve 47 ml Zeleny sedimantasyon değeri ile SİTAP-10-04 hattı vermiştir. 274 joule ile en yüksek enerji değerine 09-010 TARM (OBVD-SE-1) ve SİTAP-10-04 hatları sahiptir. En yüksek ekmek hacmi 517 ml ile 09-010 TARM (OBVD-SE-2 hattı sahip olmuştur. Anahtar Kelimeler: Ekmeklik Buğday, Kışlık, Enerji değeri, Su absorbsiyonu

Proje No TAGEM/TA/03/03/01/028 Proje Başlığı Ülkesel Yazlık Dilim Ekmeklik Buğday Kalite Araştırmaları

Proje Başlığının İngilizcesi National Spring Wheat Quality Research

39


Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Mısır Araştırma İstasyonu, GAP Uluslar arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Turgay ŞANAL Yardımcı Araştırmacılar Aliye PEHLİVAN, Asuman KAPLAN EVLİCE, Kazım KARACA,

Tülin ÖZDEREN, Safure GÜLER, Dönüş ERMİŞER, Alaettin KEÇELİ, Asiye SEİS SUBAŞI, Ramazan AVCIOĞLU, Oğuz ACAR, Seda ÖZBAY, Hüsnü AKTAŞ

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2008 – 31/12/2012 Proje Toplam Bütçesi 50.000 TL Proje Özeti: Proje kapsamında 2012 yılında 175 ileri kademe materyalinde yapılan analiz sonuçlarına göre kırmızı ortak bölge verim denemsinde hektolitre ağırlığı (79,8kg/hl) ile en yüksek değer HAT-17 den elde edilmiştir.1000 tane ağırlığı en yüksek (36,5g) değer ile VRATSA… ve SPILLMAN….. hatlarında bulunmuştur. Tanede protein oranı (%15,4) en yüksek Zeleny sedimantasyon (42 ml), alveograf enerji değeri (253 Joule) ve en düşük farinograf yumuşama derecesi (77BU) değerleri ile HAT-17 de görülmüştür. Farinograf su absorbsiyon değeri %64 ile PAMUKOVA97….. ve OSMANGAZİ…hatlarında görülmüştür. Laboratuar şartlarında yapılan ekmek denemelerinde en yüksek ekmek hacmi 458 ml ile VRATSA… hattı vermiştir. Beyaz bölge verim denemelerine bakıldığında ise en yüksek hektolitre ağırlığı (79,8 kg/hl) değeri ile FINSI.. ve (79,5 kg/hl) değeri le HAT-16 hatlarında görülmüştür. 1000 tane ağırlığı olarak en yüksek değeri 41,3 g ile FRET2.. hattı göstermiştir. % 15,5 ile tanede protein oranı en yüksek olan hat HAT-18’dir. En yüksek zeleny sedimentasyon değeri 52 ml ile TSI/VEE… ve CHEN/AE…. Hatlarında görülmüştür. En yüksek alveograf enerji değerini ise (249 joule ) ile FINSI… hattı vermiştir. En yüksek farinograf su absorbsiyon değerini %64 ile WAKANZ.. hattı verirken en düşük farinograf yumuşama değeri (69 BU) ve en yüksek ekmek hacmi (481 ml) URES/BOW… hattında görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Ekmeklik Buğday, Yazlık, Kalite

Ülkesel Yetiştirme Tekniği Araştırtmaları

Proje No TAGEM/TA/11/07/02/003 Proje Başlığı Makarnalık Buğday Islahında Sıcaklık Stresine Toleransın

Belirlenmesinde Kullanılabilecek Fizyolojik ve Morfolojik Parametrelerin Araştırılması

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP UTAEM / DİYARBAKIR Projeyi Destekleyen Kuruluş Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Diyarbakır Zirai Mücadele İstasyon Müd. Proje Yürütücüsü Sertaç TEKDAL Yardımcı Araştırmacılar Enver KENDAL, Hüsnü AKTAŞ,

Mehmet KARAMAN Başlama – Bitiş Tarihleri Eylül 2010 - Eylül 2012 Projenin Toplam Bütçesi 2011: 3.200 TL 2012: 4.000 TL

40

Proje Özeti : Bu çalışmada, makarnalık buğday ıslahında sıcaklık stresine dayanıklılık için kullanılabilecek kolay ve hızlı ölçülebilen bazı fizyolojik ve morfolojik parametreler incelenmiştir. Bu amaçla, yerel çeşitler dahil 13 makarnalık buğday çeşidi kullanılmıştır. Deneme, sulu koşullarda tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak erken ve geç ekim olmak üzere Enstitü Arazisinde iki yıl süreyle yürütülmüştür. Çalışma sonucunda, sıcaklık stresine maruz çevreler için çiftçilerimize uygun bazı çeşitlerin tavsiye edilmesi ve makarnalık buğday ıslah çalışmalarında fizyolojik ve morfolojik özelliklerin kullanılması hedeflenmektedir. Dönem Bulguları ve Tartışma Deneme, normal ve geç ekim olarak kurulmuş olup, Temmuz 2012’de hasat edilmiştir. Çalışmanın yürütüldüğü yetiştirme sezonunda elde edilen sonuçlar özetle aşağıda verilmiştir: Sıcaklık Hassasiyet İndeks (SHİ) değeri açısından; Diyarbakır-81 çeşidi tolerant; Fırat-93, Bağacak, Sorgül, Sarıçanak-98, Svevo ve Omrabi orta tolerant; Çeşit-1252, Fuatbey-2000, Özberk, Şölen ve Zühre çeşitleri ise hassas olarak tespit edilmişlerdir. Geç ekim yapılarak oluşturulmaya çalışılan stres koşullarında; tane verimi, biyolojik verim, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, birim alanda başak, başakta tane ile başakta başakçık sayıları ve başak uzunluğunda düşüşler gözlenirken, bitki örtüsü sıcaklığı ile tane doldurma süresi kısalmak suretiyle tane dolum hızında artış meydana gelmiştir. Fizyolojik özellikler açısından bitki örtüsü sıcaklığı ile klorofil içeriğinin seleksiyon kriteri olarak kullanılabileceği görülmüştür. Morfolojik özelliklerden mumsuluk ve yaprak dikliğinin stres koşullarına karşı bir dayanıklılık göstergesi olduğuna dair bulgu elde edilmemesine karşın, tane verimi ile önemli pozitif ilişkiye sahip olmalarından dolayı, seleksiyon kriteri olarak kullanılabileceği düşünülmektedir. Araştırmanın yürütüldüğü 2011-2012 yetiştirme sezonunda da önceki yıl olduğu gibi uzun süreli yüksek sıcaklıklar söz konusu olmadığından, stresin etkisi istenen seviyede gerçekleşmemiştir. SONUÇ İki yıllık çalışma sonucunda SHİ değeri açısından; Diyarbakır-81 çeşidi tolerant; Fırat-93 çeşidi tolerant/orta tolerant, Sarıçanak-98 çeşidi orta tolerant ve Şölen çeşidi ise hassas reaksiyon göstermiştir. Geç ekim yapılarak oluşturulmaya çalışılan stres koşullarında iki yıllık çalışma sonuçlarına göre; tane verimi, biyolojik verim, bin tane ağırlığı, birim alanda başak sayısı, başakta tane sayısı, başakta başakçık sayısı ve başak uzunluğu düşüş gösterirken, bitki örtüsü sıcaklığı ile tane doldurma süresi kısalarak tane dolum hızında artış meydana gelmiştir. Fizyolojik özellikler açısından bitki örtüsü sıcaklığının hem SHİ hem de verimle, klorofil içeriğinin ise verimle önemli bir ilişkiye sahip olması sebebiyle bu özelliklerin seleksiyon kriterleri olarak kullanılabileceği düşünülmektedir. Morfolojik özelliklerden mumsuluk ve yaprak dikliğinin stres koşullarına karşı bir dayanıklılık göstergesi olduğuna dair bulgu elde edilmemesine karşın, araştırmanın tüm şartlarında sözkonusu özelliklerin tane verimi ile önemli pozitif ilişkiye sahip olmalarından dolayı, seleksiyon kriterleri olarak kullanılabilecekleri görülmüştür. Araştırmanın yürütüldüğü iki yılda da beklendiği gibi uzun süreli yüksek sıcaklıklar söz konusu olmadığından, stresin etkisi istenen seviyede gerçekleşmemiştir. Bu nedenle bu konu üzerinde yapılacak çalışmalardan daha güvenilir sonuçların elde edilebilmesi için kontrollü şartların da çalışmanın gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

TÜBİTAK 1001 PROJESİ

Proje Başlığı Türkiye’deki Durum Buğday Çeşitleri ile Bazı Yerel Populasyon ve İleri Kademede Hatların Bulgurluk Kalitesi Yönünden Taranması

Proje Lideri Sertaç TEKDAL Projeyi Yürüten Kuruluş GAP UTAEM / DİYARBAKIR

41

Proje Yürütücüleri Enver KENDAL, Hüsnü AKTAŞ, Doç. Dr. Mustafa BAYRAM, Yrd. Doç. Dr. Hasan KILIÇ, Yrd. Doç. Mehmet YILDIRIM

Başlama – Bitiş Tarihleri Ekim 2011- Ekim 2014 Projenin Toplam Bütçesi 167.350 TL Proje Özeti Projenin amacı, ülkemizdeki tescilli durum buğday çeşitleri, bazı yerel popülasyonlar ve ileri kademede hatların bulgurluk kalitelerini belirlemek amacıyla bir tarama gerçekleştirerek, durum buğdayların bulgurluk kalite özelliklerinin saptanmamış olmasından dolayı kalite açığını kapatmak için bulgur sanayisinin uygulamakta olduğu bazı suni kalite uygulamaları ile insan sağlığını tehdit eden unsurların azaltılmasına, dünyada artan bulgur tüketimine paralel olarak ülkemizin bulgur kalite standartları ile kaliteli bulgur üretim ve ihracatının arttırılmasına ve bulgurluk kalitesi yüksek genotiplerin durum buğday ıslah programlarında ebeveyn olarak kullanılabilmesine katkı sağlamaktır. Ülkemizde tescilli 50 adet çeşit, 25 adet yerel popülasyon ve ileri kademede olup verim ve kalite özellikleri yönünden ümitvar 75 adet hat olmak üzere toplam 150 adet genotip, çalışmanın materyalini oluşturmaktadır. 2011-2012 yetiştirme sezonunda araştırmanın ilk yılının ekimleri Diyarbakır ve Kızıltepe lokasyonlarında gerçekleştirilmiştir. Projenin 1. yılında öngörüldüğü şekilde elde edilen materyal üzerinden, durum kalite analizleri aşaması kapsamında; tane verimi, hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı, protein oranı, tane rengi, mini sds değeri ile kül analizleri gerçekleştirilmiştir. Verim açısından lokasyonlar arası önemli fark çıkmazken, ortalama 750 kg/da civarında seyretmiştir. Her iki lokasyonunda da en yüksek ortalama hatlardan, en düşük ortalama ise yerel popülasyonlardan elde edilmiştir. Bin tane ağırlığı’nın lokasyon ortalaması Diyarbakır’da 35 gr, Kızıltepe’de ise 45 gr olarak ölçülmüştür. Diyarbakır lokasyonunda en yüksek ortalama yerel popülasyonlardan, en düşük ortalama hatlardan elde edilmiştir. Kızıltepe lokasyonunda ise en yüksek ortalama tescilli çeşitlerden, en düşük ortalama hatlardan elde edilmiştir. Hektolitre ağırlığı lokasyon ortalaması Diyarbakır’da 83,7 kg/hl iken, Kızıltepe’de ise 81,5 kg/hl olarak ölçülmüştür. Her iki lokasyonunda da en yüksek ortalama hatlardan, en düşük ortalaması ise yerel popülasyonlardan elde edilmiştir. Camsılık oranı lokasyon ortalaması Diyarbakır’da % 99, Kızıltepe’de ise % 90 olarak tespit edilmiştir. Diyarbakır lokasyonunda tüm kategoriler eşit olurken, Kızıltepe lokasyonunda en yüksek ortalama yerel popülasyonlardan elde edilirken, en düşük ortalama hatlardan elde edilmiştir. Protein içeriği lokasyon ortalaması Diyarbakır’da 15,8 iken, Kızıltepe’de 13,3 olarak tespit edilmiştir. Her iki lokasyonunda da en yüksek ortalama yerel popülasyonlardan, en düşük ortalama ise hatlardan elde edilmiştir. Mini SDS açısından lokasyonlar arası önemli fark çıkmazken, ortalama 7,0 civarında seyretmiştir. Her iki lokasyonunda da en yüksek ortalama hatlardan, en düşük ortalama ise yerel popülasyonlardan elde edilmiştir. Renk değeri lokasyon ortalaması Diyarbakır’da 24,5 iken, Kızıltepe’de 22,7 olarak tespit edilmiştir. Her iki lokasyonunda da en yüksek ortalama hatlardan, en düşük ortalama ise yerel popülasyonlardan elde edilmiştir. Ancak lokasyon x çeşit interaksiyonu önemsiz bulunmuştur. Kül oranı açısından lokasyonlar arası önemli fark çıkmazken, ortalama 1,33 civarında seyretmiştir. Diyarbakır lokasyonunda en yüksek ortalama yerel popülasyonlardan, en düşük ortalama tescilli çeşitlerden elde edilmiştir. Kızıltepe lokasyonunda ise en yüksek ortalama hatlardan, en düşük ortalama ise tescilli çeşitlerden elde edilmiştir. Özellikler arası interaksiyon

42

Verim Hektolitre Bin Dane Camsılık Protein Msds Kül Renk Verim 0,33** -0,04 0,08 -0,24** 0,18** -0,13** 0,09* Hektolitre 0,55** -0,36** -0,69** -0,01 -0,37** -0,22** Bin Dane -0,47** -0,62** -0,20** -0,30** -0,50** Camsılık 0,64** 0,17** 0,07 0,38** Protein 0,07 0,24** 0,38** Msds 0,12** 0,17** Kül 0,19** Renk

Anahtar Kelimeler: Durum Buğday, Bulgur, Tarama, Kalite, İnteraksiyon.

Proje No Proje Başlığı Bazı makarnalık buğday çeşitlerinde genotip x çevre

interaksiyonunun kalite ve verim özellikleri üzerine etkisi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş Mustafa Kemal Üniversitesi/Ziraat Fakültesi/Tarla Bitkileri

Bölümü Proje Yürütücüsü Enver KENDAL, Okan ŞENER Yardımcı Araştırmacılar Başlama – Bitiş Tarihleri 2011/2012 Projenin Toplam Bütçesi 2011(10000), 2012(10000). Makarnalık buğday yetiştiriciliği yönünden önemli bir bölgemiz olan Güneydoğu Anadolu Bölgesinde kaliteli makarnalık buğday üretimini gerçekleştirmek üzere; agroekolojik yönden farklılık gösteren kalite alt bölgelerini saptamak, bölgede yoğun olarak ekilen ve bölgede yeni geliştirilen bazı çeşitlerin bu alt bölgelerdeki kalite ve verim performanslarını karşılaştırmak, makarnalık buğdaydan elde edilen bazı özel gıdaların üretimine yönelik faaliyet gösteren sanayi kuruluşlarına kaliteli ham madde sağlamak, SDS PAGE’ de (Sodyum dodesil sülfat poliakrilamit jelde elektroforezi) protein bantlarına göre söz konusu çeşitlerde genetik benzerlik/farklılık analizlerini yapmak ve en önemlisi de bu analiz yöntemini GAPUTAEM’ de devam eden ıslah programında devam ettirmek ve daha isabetli seleksiyon ile sağlıklı sonuçları elde etmek için bu çalışma yürütülmektedir.

Bu araştırma, 2011 yılında Güneydoğu Anadolu Bölgesini temsil eden 3 ayrı alt bölgede olmak üzere; 1. lokasyon 1. alt bölgeyi temsilen Kızıltepe yağışa dayalı şartlarda, 2. lokasyon 2. alt bölgeyi temsilen Diyarbakır’ da kuru şartlarda, 3. lokasyon yine 2. alt bölgeyi temsilen Diyarbakır’da sulu şartlarda, 4. lokasyon 3. alt bölgeyi temsilen Diyarbakır’ın Bingöl ve Elazığ sınırında yer alan Hani ilçesinde yağışa dayalı şartlarda toplam dört çevrede yürütülmüştür. Araştırmada; Artuklu, Aydın 93, Eyyubi, Güneyyıldızı, Harran 95, Sarıçanak 98, Svevo, Şahinbey, Zenit ve Zühre çeşitleri olmak üzere toplam 10 çeşit kullanılmıştır. Araştırma tesadüf blokları deneme desenine göre yürütülmüştür.

Araştırmanın 1. yılında şu ana kadar; metrekarede sap sayısı, metrekarede başak sayısı, bitki boyu, başaklanma süresi, başaklanma-erme süresi, başak uzunluğu, başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başak verimi, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, tane verimi, camsılık ve protein oranı msds, irmik rengi gözlemleri üzerinde analizler yapılmış, yaş gluten miktarı, gluten indeksi, ve sds page analizleri devam etmektedir.

Yetiştirme sezonunda yağış yönünden ekstrem bir yıl geçmiştir. Deneme ekimlerinden önce sadece 3. alt bölgemizde yer alan Hani lokasyonunda yağış meydana gelmiş, yağışlardan hemen sonra toprak işlenerek ekim yapılmış fakat deneme alanında kısmen alatav meydana gelmiştir. Diğer (1. ve 2. ) alt bölgelerde ise ekimler kuruya yapılmış ve ekimden itibaren Ocak ayının ilk günlerine kadar yağış kaydedilmemiş ve ancak Şubat ayının ilk günlerinde bitki çıkışları gözlenmiştir.

43

Kızıltepe lokasyonunda ekimden sonra bitki çıkışı için yağmurlama sulama yöntemi ile sulanmıştır. Ancak ocak ayından itibaren her 3 alt bölgede de buğday için son derece düzenli bir yağış kaydedilmiştir. Hani lokasyonu hafif soğuk ve fare zararına maruz kalsa da sonuçları etkileyecek bir zarar ya da hastalık görülmemiştir. 2011/2012 Yılı Programı : Denemeler tekrar aynı lokasyonlara ekilmiş ve 2. yılın gözlemlerine de başlanmıştır.

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/007 Proje Adı Derine Azot Uygulamasının Ekmeklik Buğdayın Tane Proteini

Kapsamı Üzerine Etkisi Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü- ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Erdinç Savaşlı Yardımcı Araştırmacılar Dr.Cemal Çekiç(emekli), Oğuz Önder, Ramis Dayıoğlu, Yaşar

Karaduman, Arzu Akın, Abdullah Altay, Nuri Tuncer Başlama-Bitiş Tarihleri Ekim 2012, 2014 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 29 000 TL, 2013: 29 000 TL, 2014: 22 000 TL Proje Özeti Kurak koşullarda, buğday gelişme döneminin geç safhalarında, yani tane doldurma devresinde üst toprağın kuru olması nedeniyle bitki köklerinin aktivite gösterdiği derinliklerde yeterli miktarda azot bulundurmak tane protein oranlarını geliştirebilmek için önemli olmaktadır.

2011 yılında sonuçlanan 106G111’nolu (TÜBİTAK) projesi kapsamında elde edilen çıktılardan birisi de erken ve derine azot uygulamasıdır. Bu proje kapsamında gerekli alet modifikasyonu başarı ile tamamlanmış ve proje çalışmaları kapsamında test edilmiştir. Erken ve derine uygulamaların, belirli koşullarda bitkinin azot alım etkinliğini arttırma yönünden olumlu katkısı bu çalışmayla belirlenmiştir. Azotun bir kısmının nadas dönemi başlangıcındaki sonbaharda kullanıldığı uygulama ve azotun dörtte birinin nadas dönemi ilkbaharında verildiği uygulama, geleneksel uygulamaya oranla bitki azot alımını bir miktar arttırmışsa da bu artış beklenen düzeyin altında gerçekleşmiştir. Tane doldurma sürecindeki kuraklıklara karşı önerilen yöntemle alınan bu sonuç, deneme yılında geç dönemde mevsim normallerine göre daha uygun yıllarda bu yöntemin daha büyük katkı sağlaması beklendiğinden, bu çalışmanın sürdürülmesinde yarar görülmüştür.

Bu çalışmada, 6 farklı azotlu gübre kullanma zamanında, Bezostaya1 ve Müfitbey çeşitleri kullanılarak Eskişehir koşullarında, derine azot uygulamasının tane protein kapsamı üzerine etkisi araştırılacaktır. Toplam uygulanan azotlu gübrenin yarısı ve dörtte biri, ekim öncesindeki nadas devresinin, sonbahar döneminde, 40 cm derinliğe modifiye edilmiş çizel ile uygulanmıştır. İlkbahar (anız bozma) döneminde benzer uygulamalar yapılacaktır.

Proje No: TAGEM/TA/10/07/01/001 Proje Başlığı: Çukurova Şartlarında Ekmeklik ve Makarnalık Buğdayların

Yüksek Sıcaklığa Toleranslarının Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-

ADANA Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Abdulkadir AVÇİN Yardımcı Araştırıcılar Dr. Nazım DİNÇER

44

Başlama ve Bitiş Tarihleri 1/11/2009-31/12/2012 Projenin Bütçesi 21500 TL Proje Özeti Proje 2011 Kasım’ında Enstitü arazisinde iki deneme şeklinde 16 ekmeklik ve 16 makaralık hatlarla tesadüf blokları deneme deseninde erken ve geç ekilerek kurulmuştur. Denemelerde gözlemler ve ölçümler yapılarak Haziran ayında hasat edilmişlerdir. Bu yılki sonuçlara göre, ekmekliklerde 8 hat, makarnalık hatlarda ise 7 hat orta derecede toleranslı bulunmuştur. Gerek ekmeklik ve gerekse makarnalık buğdaylarda verim ile dane dolum hızı arasında sırasıyla pozitif ve yüksek (0.971**, 0.9945**) ilişkiler bulunmuştur.

Proje No TAGEM/TA/10/01/004 Proje Başlığı Orta Anadolu ve Batı Geçit Bölgesinde Buğday

Çeşitlerinin Yaygınlığının İzlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş BDUTAE, TARM, BGTAE Projeyi Destekleyen Kuruluş Proje Yürütücüsü Murat KÜÇÜKÇONGAR Yardımcı Araştırmacılar Mustafa KAN (BDUTAE), Sevinç KARABAK (TARM)

Necmettin BOLAT (BGTAE), Emel ÖZER (BDUTAE), Aysun GÖÇMEN (BDUTAE), Seydi AYDOĞAN (BDUTAE), Erkan ULUDAĞ (BDUTAE), Yakup KARAMAN (ATAE), Oğuzcan ULUCAN (BGTAE), Soner YÜKSEL (BGTAE), Ramis DAYIOĞLU (BGTAE), Suat ÖZDEMİR (BGTAE), Yaşar KARADUMAN (ATAE) Neriman ÖZKAN (TARM), Çiğdem BOZDEMİR (TARM), Rahmi TAŞCI (TARM), Dr.Ayten SALANTUR (TARM), Bayram ÖZDEMİR (TARM) N.Tülin ÖZDEREN (TARM), Kazım KARACA (TARM)

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.06.2010-31.05.2013 Projenin Toplam Bütçesi 200.000 TL Proje Özeti: Bu çalışma ile Konya, Karaman, Aksaray, Niğde, Ankara, Yozgat, Sivas, Eskişehir, Kütahya, Afyon illerinde üretici şartlarında yetiştirilen buğday çeşitlerinin ekim alanı, üretim miktarlarının tespiti, buğday fiziki girdi kullanımının belirlenmesi ve her yıl çeşitler bazında bu ürünlerin üretiminin ve fiyatlarının takibi ve bölgesel bazda sadece buğdayda kalite analizlerinin yapılarak çeşit bazında kalitelerin belirlenmesi ve buğdayın kullanıldığı sanayide (un, makarna, bisküvi, yem sanayi) ve tohum bayilerindeki durumlarının tespiti amaçlanmıştır. Böylece bölgesel bazda çeşit izleme veri tabanı oluşturularak yıllar bazında geliştirilen çeşitlerin hem üretici şartlarında hem de piyasada durumları hakkında bilgi edinilerek yapılacak çalışmalara istatistiki veri tabanı sağlanacaktır. Bu çalışma kapsamında 2010,2011 ve 2012 yıllarında üretici, sanayi ve tohum bayileri ile anket çalışmalar yapılmış olup sonuç raporunun yazımı devam etmektedir.

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P01/07-002 Proje Adı Eskişehir Koşullarında Buğdayda Azotlu Gübre Kalibrasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü- ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Erdinç Savaşlı

45

Yardımcı Araştırmacılar Dr.Cemal Çekiç (emekli), Oğuz Önder, Ramis Dayıoğlu, Yaşar Karaduman

Başlama-Bitiş Tarihleri Ekim 2012, 2014 Projenin Toplam Bütçesi 2012:.7 500 TL, 2013:.7 500 TL, 2014: .6 000 TL Proje Özeti Dünyada son yıllarda giderek yaygınlaşan modern Mevsim-İçi (In Season) azotlu gübre yönetim sistemlerini uygulamaya aktarmadan önce gerekli kalibrasyon çalışmalarını yapıp, kuru ve sulu koşullar için ayrı ayrı yapılacak bu çalışma sonucunda elde olunan kalibrasyon denklemleri kullanılmak suretiyle, çiftçi tarlalarında bu uygulamaların hem tane kalitesi hem de azot ekonomisi açısından etkilerinin belirlenmesi gerekmektedir. TÜBİTAK 106G111 nolu projenin sonuçları, ülkemizde de yeterli çalışma yapılıp güvenilir kalibrasyon denklemleri elde olunması koşuluyla kullanılabilir olduğuna dair umut vermiştir. Mevsim içi azotlu gübre tavsiye sisteminde kullanılan kalibrasyon denklemleri, yurtdışındaki örneklerinde de görüldüğü gibi, süreklilik arz etmektedir. Çünkü bu denklemler ne kadar çok denemenin sonucundan elde olunursa bölge normallerini temsil etme niteliği o kadar artmaktadır. Bu amaçla, 2012 hasat döneminde kuru koşullarda (3 lokasyonda) Altay2000, Gerek79, Sönmez2001 ve Bezostaya1 buğday çeşitleri ile 0,3,6,9,12 ve 15 kg N/da azot dozlarında, sulanır koşullarda (2 lokasyonda) ise Alpu2001, Konya2002, KateA1 ve Bezostaya1 buğday çeşitleri ile 0,4,8,12,16 ve 20 kg N/da olmak üzere 6 azot seviyesinde Tesadüf Bloklarında Faktöriyel deneme deseninde denemeler yürütülmüştür. Kuru ve sulu koşullar için bu yıla ait kalibrasyon denklemleri elde edilmiştir. Bu denklemler kullanılarak çiftçi tarlalarında ilkbaharda azotlu gübre tavsiyeleri yapılacaktır.

Proje No TAGEM/TA/08/07/01/012 Proje Adı Ekmeklik Buğday Islahında Kullanılabilecek Fizyolojik

Parametrelerin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü- ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr.Cemal Çekiç (Emekli) Yardımcı Araştırmacılar H. Müfit Kalaycı (Danışman), Dr.Erdinç Savaşlı, Ramis

Dayıoğlu, Oğuz Önder, Mustafa Çakmak, Savaş Belen, Dr.Necmettin Bolat (Emekli)

Başlama-Bitiş Tarihleri Ekim 2008, 2013 Projenin Toplam Bütçesi 2008: 35.000 TL, 2009: 20.000 TL, 2010: 20.000 TL Proje Özeti Bu proje bir sistem yaklaşımının temelini oluşturma çabası içinde olup, aslında sonsuz olarak nitelenen çeşit ıslah programlarında uygulanmakta olan geleneksel yöntemlerin yerini almaktan çok, onlara katkı sağlayıp daha etkili olmalarına yardımcı olacak bir yaklaşımı içermektedir. Verim potansiyelini ve bölge koşullarında kurağa dayanıklılığı belirlediği tespit edilen önemli parametreler göz önünde tutularak yapılacak melezleme programları, ıslah programları sonucunda arzu edilen özelliklere sahip genotiplerin elde edilme şansını arttıracaktır. Bu çalışmanın bir başka yararı ise, araştırma tarihi boyunca tescil edilmiş çok sayıda çeşit projeye dahil edileceğinden, geriye dönük (retrospective) bir değerlendirmeyle, bugüne kadarki genetik kazancın hangi parametrelerdeki gelişmeyle sağlandığının ve hangi parametreler açısından gelişmeye ihtiyaç duyulduğunun belirlenebilecek olmasıdır. Bu çalışma 49 çeşit ve hat ile 4 tekerrürlü Latis Kare deneme deseninde, kuru (yağmura bağımlı), destek sulu, sulu olmak üzere 3 set olarak yürütülmüştür. 2011-2012 hasat yılı sonuçlarına göre; Kuraklık Şiddeti % 23, ortalama verimler kuruda 433, destek suluda 565 ve suluda 648 kg/da’dır. Her üç settede değişik gelişme dönemlerine (Zadoks 31, 40, 69 ve 94) göre SPAD, NDVI,

46

Kardeşlenme ve Biyomas ölçümleri yapılmıştır. Ayrıca çeşitlerin translokasyon oranları, bayrak yaprak yeşil kalma süreleri, bitki boyu, bitki örtüsü sıcaklığı ve başaklanma tarihleri belirlenmiştir. Bu yıl itibariyle proje tamamlanmış olup, proje sonuç raporu yazımına başlanacaktır.

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P01/07-001 Proje Adı Değişik Dozlarda Uygulanan Azotun Bazı Ekmeklik Buğday

Çeşitlerinin Karbonhidrat Translokasyonuna Etkisinin Belirlenmesi. (Doktora Tezi)

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü- ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Oğuz ÖNDER, Prof.Dr. Sait GEZGİN (Danışman) Yardımcı Araştırmacılar Başlama-Bitiş Tarihleri Ekim 2011, Ekim 2013 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 4.000 TL, 2013: 4.000 TL Proje Özeti Günümüzde dünya buğday üretimindeki ortalama yıllık artış, talepteki artışları karşılamak için yeterli düzeyde görülmemektedir. Yeşil Devrim olarak adlandırılan gelişmenin başlamasından bu yana üretimdeki artışa en büyük katkı cüceleştirme genlerinin introdüksiyonuyla elde olunan hasat indeksi artışlarından gelmiş, ancak bu süreçte radyasyon kullanma etkinlikleri ve toplam biyolojik kütlede bir artış gözlenmemiştir. Hasat indeksinin teorik limit olarak ifade edilen % 60 düzeylerine yaklaşmış olması, bundan sonraki üretim artışları açısından biyolojik kütlenin önemlilik derecesinin yeniden değerlendirilmesini gerekli kılmaktadır. Yukarıda belirtilen nedenlerle, fizyoloji gibi farklı disiplinlerin entegrasyonuyla güçlendirilmiş yeni bir çeşit ıslah anlayışının gerekliliği öngörülmektedir. Bu çalışma; 4 genotip ve 4 farklı azot seviyesinde, Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller deneme deseninde, destek sulama ve yağmura bağımlı olmak üzere 2 set halinde, Eskişehir’de, 2 yıl sürdürülecektir. Denemede yer alan ölçüm ve gözlemler aşağıda sıralanmıştır: Biyomas örneklemeleri; Sapa kalkma, Bayrak yaprak, Süt olum, Hasat olgunluğu dönemlerinde planlandığı gibi yapılmıştır. Sapa kalkma döneminde sulu set yağmurlama olarak sulanmıştır. Düzenli olarak klorofil okumaları yapılmıştır. Suda çözünebilir karbonhidrat, biyomas, rezerv translokasyonu, sap doluluk oranı, bayrak yaprak klorofil içeriği ve yeşil alan sürdürme, başaklanma zamanı, hasat indeksi ve verim unsurları değerlendirilmiştir. Bitki ve tane örneklerinde azot alım etkinliği analizleri halen devam etmektedir.

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/PO1/013 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Şartlarında Bazı Ekmeklik Buğday

Çeşitlerinin Kalite Yönüyle Stabilite Yetenekleri ve Mikro Element İçeriklerinin Araştırılması


Projeyi Destekleyen Kuruluş Proje Yürütücüsü Hüsnü AKTAŞ Yardımcı Araştırmacılar

47

Başlama-Bitiş Tarihleri EYLÜL-2011 - EYLÜL- 2013 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 24.000 TL 2011-2012 SEZONU DÖNEM BULGULARI 2011/12 sezonunda bölgenin genelinde yağışlar uzun yıllar ortalamasının altında gerçekleşmiştir. Kasım, Ocak, Şubat aylarındaki yağışlar uzun yıllar ortalamasının üstünde gerçekleşirken bu durum olası kuraklık etkisini azaltmıştır. Mart ve Nisan ayının yağış miktarnın düşük oluşu protein oranının pozitif etkilemiş ve kalite değerlerinin yüksek olduğu bir sezon olarak değerlendirilebilir. Bölgenin bazı alanlarında kuraklık etkisi görülmüştür. (Adıyaman, Elazığ,Hazro, Bismil gibi.) Bütün çevrelerden elde edilen protein analiz sonuçlarına göre protein oranı, yaş gluten miktarı, Zeleny sedimantasyon, Setlik, bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, gluten indeks değerleri bakımından çeşitler arasındaki fark istatistiki olarak % 1 ve % 5 seviyesinde önemli bulunmuş olup, yapılan yapılan birleşik analizlerde de çevreler istatistiki olarak önemli bulunmuş ve ayrıca çeşit x Çevre interaksiyonu da istatistiki olarak % 1 seviyesinde önemli bulunmuştur. Bu sonuçlar bize stabilite analizlerinin yapılabileceğimizi de göstermektedir. Elde edilen sonuçlara göre protein oranı, yaş gluten miktarı, Zeleny sedimantasyon değeri bakımından Bezostaya ve Karatopak çeşitleri önde yer almıştır. Bin tane ağırlığı bakımından Pehlivan çeşidi, Hektolitre ağırlığı bakımından ise Adana-99 ve Osmaniyem çeşitleri, Sertlik değeri bakımından ise 12. ve 14. genotipler öne çıkmıştır. NOT: SDS-PAGE tekniği ile Yüksek Moleküler Ağırlıklı glutenin alt birimleri allelik varyasyonlarının tespiti için dikey elektroforez cihazının kurulumu tamamlanmış olup analizlere başlanmıştır. Ayrıca farinograf ve ektansograf cihazlarının kurulumu ve gerekli eğitimler alınmış olup, hamur reolojik analizlerinden çeşitlere ait unların su absorbsiyon kapasitesi, hamur stabilite değeri, hamur yumuşama değeri, yoğurma toleransı, hamur gelişim süresi değeri, hamur direnç değeri, hamur uzayabilirlilik değeri ve enerji değeri analizleri yapılmaya başlanmıştır.

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P01/012 Proje Başlığı Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Fizyolojik ve Morfolojik

Özelliklerinin Araştırılması


Projeyi Destekleyen Kuruluş Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi-DİYARBAKIR Proje Yürütücüsü Mehmet KARAMAN Yardımcı Araştırmacılar

Başlama-Bitiş Tarihleri 2013-2014 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 17.000 TL

Ülkemizde ıslahçılar, yüksek verimli yeni çeşitler geliştirerek üretime kazandırmakta ve ıslah

programlarında yoğun çalışmalar yapmaktadırlar. Fakat yapılan tüm çalışmalara rağmen buğday ıslah

programlarında fizyolojik parametrelerle ilgili çalışmalar yinede yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle; bu

çalışmada; bazı ekmeklik buğday çeşitleri fizyolojik ve morfolojik özellikler bakımından araştırılmaktadır.

Bu çalışmada 10 adet tescilli ekmeklik buğday çeşidi (Karatopak, Ceyhan-99, Nurkent, Pehlivan,

Cemre, Çeşit-1, Çeşit-2, Tahirova-2000, Çeşit-3, Katea-1) kullanılmıştır. Deneme 21/11/2012 tarihinde

kurumumuz arazisinde tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak ekilmiştir. Denemeye ait

48

bitki çıkış tarihi ve m2 deki bitki sayısı gözlemleri alınmıştır. Bu çalışma sonucunda fizyolojik ve

morfolojik parametreler irdelenecektir. Yapılacak olan gözlemler ve analizler neticesinde elde edeceğimiz

bulgularla ıslah programlarına katkı sağlanacaktır. Buğday’da fizyolojik parametrelerin morfolojik

parametreler ve verim unsurları üzerinde ne derecede etkili olduğu belirlenecektir.

Bu çalışma sonucunda elde edilen veriler ışığında yöreye en iyi adapte olabilen ve aynı zamanda

verimi ve kalitesi yüksek olan çeşit veya çeşitler tespit edilip, ilimiz çiftçilerine çeşit seçiminde tavsiyede

bulunulacaktır.

Proje No Proje Başlığı Orta Anadolu’da Dörtlü Ekim Nöbetleri Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Muzaffer AVCI Yardımcı Araştırmacılar Çetin Çağlar, Recep Kodaş, Esra Akçelik, Dr. Neslihan Şengül Başlama ve Bitiş Tarihleri Proje Toplam Bütçesi 20.000 TL Proje Özeti: Araştırma iki yerde ve aynı ekim nöbetleri fakat farklı uygulamalarla sürdürülmektedir. Birinci yer İkizce Ziraat Fakültesi Araştırma çiftliğindedir (ZFÇ). Burada toprak şartları derinlik olarak daha derin ve tekstür ağırdır, meyil daha azdır. İkinci yer, TARM Araştırma çiftliğindedir. Buradaki toprak daha yüzlek (40-60 cm) , meyil nispeten daha fazladır, bir tepe üzerinde bulunmaktadır. Ekim nöbetlerinde her yıl hem ön bitkilerden hem de bu bitkilerden sonra ekilen buğdaydan verimler alınmaktadır. Başka bir deyişle dört tarla kullanılmakta biri ön bitkilere biri ön bitkileri izleyen buğdaya, bir diğeri nadas ve sonuncusu da bu nadası izleyen buğdaya ayrılmıştır. İncelenen ekim nöbetleri: 1. Nadas/buğday/kışlık mercimek/buğday 2. Nadas/buğday/yazlık mercimek/buğday 3. Nadas/buğday/ayçiçeği/buğday 4. Nadas/buğday/buğday/buğday 5. Nadas/buğday/ayçiçeği/buğday TARM çiftliğinde ve ZFÇ buğday (ikizce-96) ekilmiştir. Ekim yapılan her iki lokasyonda da nadası izleyen buğdayın bu yılki verim değerlerinde ekim nöbetlerine göre istatistiksel açıdan farklılık bulunmamıştır. TARM çiftliğinde yazlık mercimek/buğday/nadas/buğday ekim nöbetinden, ZFÇ da ise ayçiçeği/buğday/nadas/buğday ekim nöbetinden en yüksek verim alınmıştır. Her iki lokasyonda da ön bitkiyi izleyen buğday verimlerinde ekim nöbetlerine göre istatistiksel açıdan farklılık bulunmamıştır. TARM çiftliğinde nadas/buğday/ayçiçeği/buğday ekim nöbetinden, ZFÇ da ise nadas/buğday/ayçiçeği/buğday ekim nöbetinden en yüksek verim alınmıştır. Proje Özeti: Araştırma iki yerde ve aynı ekim nöbetleri fakat farklı uygulamalarla sürdürülmektedir. Birinci

49

yer İkizce Ziraat Fakültesi Araştırma çiftliğindedir (ZFÇ). Burada toprak şartları derinlik ve tekstür olarak daha derin ve ağırdır, meyil daha azdır. İkinci yer, TARM Araştırma çiftliğindedir. Buradaki toprak daha yüzlek (40-60 cm), meyil nispeten daha fazladır, bir tepe üzerinde bulunmaktadır. Ekim nöbetlerinde her yıl hem ön bitkilerden hem de bu bitkilerden sonra ekilen buğdaydan verimler alınmaktadır. Ekim nöbetleri kışlık ve yazlık mercimek, kışlık fiğ, aspir, ayçiçeği, yulaf, buğday, nadas, nohudu izleyen buğday (İkizce-96) olmak üzere 9 tiptir. Ekim yapılan her iki lokasyonda da bu yılki verim değerleri ekim nöbetlerine göre farklılık arz etmiştir (p<0.05) . Buna göre ayçiçeği ve yazlık mercimekten sonraki buğday verimleri en yüksektir. Yine her iki lokasyonda da buğdaydan sonra gelen buğday parsellerinden verim alınamamıştır. Hasat indekslerine bakıldığında, ayçiçeğinden sonra gelen buğdayda en yüksek olmuş ve bunu nadastan sonra gelen buğday izlemiştir. Anahtar Kelimeler: Ekim nöbeti, nadas, buğday, yazlık mercimek, kışlık mercimek, ayçiçeği

Proje No: TAGEM/TA/11/07/01/003 Proje Başlığı Konya İlinde Kuru Koşullarda Geleneksel ve Doğrudan Ekim

Yöntemlerinde Farklı Münavebe Sistemlerinin Karşılaştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslar Arası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Fevzi Partigöç Yardımcı Araştırmacılar İrfan Gültekin, Rifat Zafer Arısoy, Yasin Kaya, Fevzi Partigöç,

Serpil Gültekin, Mehmet Şahin, Sami Vurucu, Seydi Aydoğan, Fatih Özdemir, Alper Taner, Refik Uyanöz.

Başlama-Bitiş Tarihleri Projenin Yıllara Göre Bütçesi 17.000 TL

Proje Özeti: Deneme, "Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Deseninde” dört tekerrürlü olarak kuruldu. Ana parsel konularını toprak işleme sistemleri oluşturuldu.

Toprak işleme sistemlerinde;

1- Doğrudan ekim ( Toprağı herhangi bir amaçla önceden işlemeden, tohumu ve ekimle birlikte verilen gübreyi tohum yatağına bırakabilmek için en az düzeyde toprak yüzeyini açarak ekim yapan özel mibzer kullanılarak uygulanan sistem.),

2-Geleneksel ekim (Soklu pullukla ilk sürüm yapıldığı, gerekli sayıda ikincil işlemenin kazayağı ya da yaylı tırmıkla yapıldığı ve ekimlerin daha önceden işlenmiş bu parsellere mibzerle yapıldığı sistem.) yer almakta olup,

Alt parsellerde ise ikili ve dörtlü ekim nöbetleri yer almıştır.

İkili Ekim Nöbeti: a) Buğday-Buğday-Buğday-Buğday-Buğday

b) Buğday-Nadas-Buğday-Nadas-Buğday

c) Buğday-Nohut-Buğday-Nohut-Buğday

d) Buğday-Mercimek-Buğday-Mercimek-Buğday

e) Buğday-Kimyon-Buğday-Kimyon-Buğday

50

f) Buğday-Aspir-Buğday-Aspir-Buğday

g) Buğday-Fiğ-Buğday-Fiğ-Buğday

Dörtlü Ekim Nöbeti: a) Buğday-Nadas-Buğday-Nohut-Buğday

b) Buğday-Nadas-Buğday-Mercimek-Buğday

c) Buğday-Nadas-Buğday-Kimyon-Buğday

d) Buğday-Nadas-Buğday-Aspir-Buğday

e) Buğday-Nadas-Buğday-Fiğ-Buğday

(Not : Fiğ yeşil ot elde etmek amacıyla ekilmektedir.) şeklinde uygulanmaktadır.

Çalışmaya yıl etkisini önlemek için çakılı alanlarda dönerli şeritler halinde her yıl her uygulamanın tarlada bulunması esasına göre devam edilmektedir.

2010-11 yetiştirme döneminde yukarıdaki plana göre ön bitkilerin ekimleri yapılmış olup 24-27 Ekim 2011 tarihleri arasında plana göre ekilmesi gereken Buğday ve Fiğ ekimleri gerçekleştirildi. 16-17 Nisan 2012 tarihlerinde yazlık ürünlerin ekimleri gerçekleştirildi. Yazlık ekimlerden Kimyon, tohumdaki çimlenme probleminden dolayı hiçbir parselde çıkışları tamamlayamadı. Bu yüzden Kimyonla ilgili herhangi bir gözlem ve veri elde edilemedi.

Elde edilen verilere bakıldığında İkili Ekim Nöbeti Buğday verimleri için; Ekim Yöntemlerinin ve farklı ön bitkilerden elde edilen değerler arasında farklılık görülmesine rağmen bu fark istatistiksel olarak anlamlı çıkmamıştır. İkili Ekim Nöbeti Sisteminde Geleneksel Ekimde 235 kg/da verim alınırken Doğrudan Ekimde 208 kg/da verim alınmıştır.

Ön bitkilere göre ise elde edilen buğday verimleri; Mercimek sonrası 238 kg/da, Kimyon sonrası 234 kg/da, Nadas sonrası 230 kg/da, Fiğ sonrası 226 kg/da, Nohut sonrası 215 kg/da ve Aspir sonrası 186 kg/da olmuştur.

Dörtlü Ekim Nöbeti Buğday verimleri için; Ekim Yöntemleri arasında istatistiki anlamda bir fark belirlenemezken Ön bitkilere göre farklılıklar tespit edilmiştir. Ön bitkilerin verim üzerine etkisi Ekim yöntemlerine göre farklılık göstermiştir. Dötlü Ekim Nöbeti Sisteminde Geleneksel Ekimde 257 kg/da verim alınırken Doğrudan Ekimde 264 kg/da verim alınmıştır.

Dörtlü Ekim Nöbeti Sisteminde ön bitkilere göre elde edilen buğday verimleri; Mercimek sonrası 269 kg/da, Kimyon sonrası 272 kg/da, Nadas sonrası 311 kg/da, Fiğ sonrası 259 kg/da, Nohut sonrası 266 kg/da ve Aspir sonrası 185 kg/da olmuştur.

Münavebede yer alan diğer bitkilere ait yapılan istatistik analiz sonuçlarında;

Elde edilen fiğ verimlerine göre ekim sistemleri arasında fark çıkmamış, ikili ekim nöbetinde doğrudan ekimde fiğ verimi 166 kg/da iken, geleneksel ekimde 189 kg/da olmuştur. Dörtlü ekim nöbetinde ise doğrudan ekimde fiğ verimi 174 kg/da, geleneksel ekimde 237 kg/da olarak gerçekleşmiştir.

Aspir verimlerine göre ise ekim sistemleri arasında ikili ekim nöbetinde %1 seviyesinde önemli olurken, dörtlü ekim nöbetinde %5 seviyesinde önemli bulunmuştur. İkili ekim nöbetinde doğrudan ekimde aspir verimi 33 kg/da iken, geleneksel ekimde 120 kg/da olmuştur. Dörtlü ekim nöbetinde ise doğrudan ekim sisteminde aspir verimi 37 kg/da iken, geleneksel ekimde 123 kg/da olarak gerçekleşmiştir.

Nohut verimlerine göre ekim sistemleri arasında fark çıkmazken, ikili ekim nöbetinde doğrudan ekimde nohut verimi 19 kg/da iken, geleneksel ekimde 59 kg/da olmuştur. Dörtlü ekim nöbetinde ise

51

doğrudan ekimde nohut verimi 37 kg/da, geleneksel ekimde 26 kg/da olarak gerçekleşmiştir.

Mercimekte ise bütün parsellerde bitki çıkışlarının tam olmasına rağmen dane dolumları gerçekleşmemiş, bu yüzden bu yılın değerleri analize tabi tutulmamıştır.

Projede Öngörülen Değişiklikler: Zir.Yük.Müh. Kazım GÜR’ün projeye dahil edilmesi ve ekim nöbeti içerisinde yer alan Kimyon bitkisinin çıkarılarak yerine tohum elde etmek amacıyla Macar Fiği’nin ikame edilmesi.


Proje Başlığı

Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Genotiplerinin Su Baskınlarına Toleranslarının Belirlenmesi (Doktora Tezi) (Danışmanı: Prof. Dr. Temel GENÇTAN)

Projeyi Yürüten Kuruluş Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü İzzet ÖZSEVEN Yardımcı Araştırmacılar _ Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2013-31/12/2014 Projenin Toplam Bütçesi

2013: 20.000-TL 2014: 15.000-TL Toplam : 35.000-TL

Proje Özeti Yüksek yağışlı bölgelerde ve sulanan alanlarda buğday üretimini kısıtlayan önemli faktörlerden bir tanesi su baskınlarıdır. Su baskınının bitki gelişme dönemine ve baskın süresine göre değişmekle birlikte buğday verimini %20-50 oranında azalttığı tespit edilmiştir. Araştırmalar, su baskınına toleranslı çeşit geliştirmenin mümkün olduğunu göstermektedir. Bu çalışmanın amacı su baskınına toleranslı ekmeklik buğday çeşitleri geliştirilmesine dayanak teşkil etmek üzere Türkiye genelinde yaygın olarak üretimi yapılan bazı ekmeklik buğday çeşitleri ile bazı ileri ekmeklik buğday hatlarının su baskını stresine toleranslarının belirlenmesidir. Bu çalışmada ayrıca buğdayda su baskınına tolerans için ıslahta kullanılabilecek seleksiyon kriterlerinin ve verim kayıplarının saptanmasına da çalışılacaktır. Bu gelişme dönemi içerisinde materyal olarak kullanılacak çeşitlerden Tahirova-2000, Pamukova-97, Hanlı, Beşköprü, Momtchil, ve Bezostaya 1, Aday-1, Aday-2, Ducula-4, Ceyhan-99, Basribey-95, Kate A1, Doğu-88, Sakin, Tosunbey, Golia, Flamura-85, Atay-85, Sultan-95 ve Sagittario çeşitlerinin tohumlukları temin edilerek denemelerin kurulacağı kasalara projede öngörülen şekilde Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Merkez İşletmesi’nde ekilmiştir. Tohumlar ekim öncesinde toprak altı zararlıları ile rastık ve sürme hastalıklarına karşı ilaçlanmıştır. Ekim öncesinde toprağa azotlu ve fosforlu gübreler kullanılarak taban gübresi uygulaması yapılmıştır. Bitki çıkışları tamamlanmıştır.

Proje No Proje Başlığı Buğday ve arpada anter kültürü için en uygun yetiştirme koşullarının

belirlenmesi ve anterlerin ultra soğuk koşullarda muhafazasının optimizasyonu

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

52

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Yürütücüsü Nur KOYUNCU Yardımcı Araştırmacılar Ayten SALANTUR, Cuma KARAOĞLU, Burcu TARIKAHYA

HACIOĞLU, Namuk ERGÜN, Gülden ÇETİN ÖZKAN, Burcu PULLUK UĞUR, Elif YETİLMEZER KOÇAK

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.02.2013-31.01.2015 Proje Toplam Bütçesi 55.000 TL Proje Özeti: Projemizin çalışma takvimi 2013 yılı Şubat ayında başlamaktadır. Çalışmanın sera aşaması eylül ve mart aylarında başlatılmak üzere planlanmıştır. Mart ayında başlatılacak dönem için kışlık çeşitlere (Bezostaja-1, Bayraktar-2000, İkizce-96, Çetin-2000) ait tohumlar 21 Ocak tarihinde, alternatif çeşitlere (Tosunbey, Demir-2000, Zeynelağa, Tarm-92) ait tohumlar 18 Şubat tarihinde ön işlem uygulanarak +4 °C’de bekletileceklerdir. Böylelikle kışlıklar 6, alternatifler 2 hafta bekletilmiş olarak 4 Mart tarihinde serada saksılara dikileceklerdir. Projenin sera aşaması için bir ön çalışma olarak 2012 yılı Eylül ayında bir ekim yapılmıştır. Buğday ve arpa tohumları 12 saat ıslatıldıktan sonra kurulanıp kese kağıdına alınarak iklim dolabına +4 °C’ye konulmuşlardır. Alternatifler 2 hafta, kışlıklar 6 hafta bekletilerek 3 Eylül tarihinde serada saksılara ekilmişlerdir. Arpalardan Zeynelağa ve Tarm-92 çeşitleri 10 Kasım tarihinden, buğdaylardan Tosunbey 28 Kasım ve Demir-2000 10 Aralık tarihinden itibaren başaklanmaya başlamışlardır. Ancak her iki cinste de kışlık çeşitler raporun yazıldığı 16 Ocak tarihi itibari ile halen başaklanmamışlardır. Yapılan ön çalışmada kışlık çeşitlerin vernalizasyonu için +4 °C’de 6 hafta bekletmenin yeterli olmadığı düşünülmektedir. Bu nedenle 6 haftaya ek olarak 8 ve 10 haftalık sürelerle iklim dolabında bekletilmeleri önerilmektedir. Proje bütçesi 55.000 TL olarak kabul edilmiştir. 2013 yılında 1 adet iklim dolabı, 2 adet inkübatör, 1 adet sıvı azot tankı ile kimyasal ve sarf malzemelerinin alımı yapılacaktır. Henüz bir alım yapılmamıştır. Anahtar Kelimeler: Doubled haploid (DH), buğday, arpa, anter, sera, ultra soğuk koşullarda muhafaza

Dr. Mikail ÇALIŞKAN

Bazı Ekmeklik ve Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Ekin Sap Arılarına (Cephidae: Hymenoptera) Dayanıklılık Sağlayan Sap Sertlik Genlerinin Moleküler Markörlerle Taranması ve Zararlıya Karşı Çeşit Reaksiyonlarının Belirlenmesi

TARM

Proje No TAGEM/TBAD/13/A12/P01/019 Proje Başlığı Ankara Ekolojik Koşullarında Organik Olarak Yetiştirilen

Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (TARM) Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Yürütücüsü Zir. Yük Müh Recep KODAŞ Yardımcı Araştırmacılar Dr. Muzaffer AVCI, Zir. Müh Çetin ÇAĞLAR, Zir. Yük Müh

Rahmi TAŞÇI, Gıda Müh Asiye SEİS SUBAŞI, Gıda Müh Dönüş ERMİŞER, Kimyager Seda ÖZBAY

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/10/2012-- 31/12/2017 Proje Toplam Bütçesi 53.000 TL Proje Özeti:

53

Projede TİGEM’in İç Anadolu Bölgesindeki Tarım İşletmelerinde, 2010 yılında en fazla üretimi yapılıp dağıtılan 6 buğday çeşidi (TOSUNBEY, BEZOSTAJA-1, BAYRAKTAR-2000, SÖNMEZ-2001, GÜN-91 ve İKİZCE-96) ile bölgede 1940’lı yıllarda kuru tarımda kimyasal gübre kullanılmadan yaygın olarak yetiştirilen 2 buğday çeşidi (KÖSE 220/39 ve SİVAS 111/33) olmak üzere 8 ekmeklik buğday çeşidi ele alınacaktır. Materyal olarak hiçbir kimyasal uygulamaya tabi tutulmamış buğday tohumları kullanılacaktır. Organik yetiştiricilikte 3 farklı uygulama [Sertifikalı Organik Ticari Gübre(AG), Yeşil Gübre(YG) ve Yeşil Gübre + Sertifikalı Organik Ticari Gübre(YG+AG)] kullanılacak ve kontrol için bu 8 çeşit konvansiyonel tarımda kimyasal gübreleme ile yetiştirilecektir. Araştırma sonunda da ekonomik analizi yapılarak organik yetiştiricilik ile konvansiyonel yetiştiriciliğin maliyet ve kârlılığı karşılaştırılacaktır. Gelişme Durumu (2012 yılı): Yeşil gübre olarak değerlendirilmek üzere 2011 kış döneminde 11 kg/da hesabıyla ekilen kışlık fiğler(Seğmen) 2012 baharında % 10-20 çiçeklenme döneminde toprağa karıştırıldı. Arazi diskaro ile sürüldü ve 1 kez tırmıkla düzeltildi. Ahır Gübresi (Organik sertifikalı ticari hayvan gübresi) parseline ekimden 1-2 hafta önce gübreler atıldı. 31 Ekim 2012 tarihinde parsel mibzeri ile 1X10 m boyutunda 6 sıra olarak parsellere 8 buğday çeşidinin ekimi gerçekleştirildi. Konvansiyonel uygulama için ekilen buğdaylara kimyasal gübre kullanıldı. Ayrıca gelecek sene projenin uygulanacağı araziye yeşil gübre olması için kışlık fiğ (Seğmen) ekildi. Anahtar Kelimeler: Organik tarım, organik buğday yetiştiriciliği, buğday çeşitleri, verim ve kalite

Ülkesel Serin İklim Tahılları Hastalık ve Zararlı Araştırmaları

Proje No Proje Başlığı Buğday Kök ve Kök Boğazı Çürüklüğü Hastalığı ile Buğday Kist

ve Lezyon Nematodlarına Dayanıklılık Kaynaklarının Geliştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Necmettin BOLAT (25.04. 2012 tarihinde emekli olmuştur.)

Yardımcı Araştırmacılar Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü: Mustafa ÇAKMAK (ıslah), Savaş BELEN (ıslah), Soner Yüksel (ıslah), Suat Özdemir (ıslah), Aysel YORGANCILAR (hastalık), A. Taner Kılınç (hastalık), Özcan Yorgancılar (biyoteknoloji), Özlem Bilir (biyoteknoloji) Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü: Dr. Emin Dönmez (ıslah), Dr. Selami Yazar (ıslah), Bayram Özdemir (ıslah), Ayten Salantur (ıslah), Dr. Mikail Çalışkan (biyoteknoloji), Ayşe Yıldız (biyoteknoloji), Muzaffer Avcı (yetiştirme tekniği) Adana Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü: Halil Toktay (entomoloji), Mustafa İmren (entomoloji), Adem Özaslandan (entomoloji), Efgan Akçalı (fitopatoloji) Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü: Mehmet Kılıç (nematoloji), Atilla Öcal (nematoloji), Fatih Ölmez (fitopatoloji) Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü: Nazım Dinçer (Islah), Şadiye Yaktubay (ıslah) Sakarya Tarımsal Araştırma Enstitüsü: Lütfi Demir (ıslah), Vesile Urin (ıslah) Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü: İrfan Öztürk (ıslah),

54

Adnan Tülek (fitopatoloji), Kemal Akın Danışmanın Adı-Soyadı : Doç. Dr. Seyit Ahmet BAĞCI, Selçuk Üniversitesi, Sarayönü Meslek Yüksek Okulu (Kök ve Kök Boğazı Hastalıkları)

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2011 – 31.12. 2015


2011: 50.000 TL 2014: 31.000 TL 2012: 54.000 TL 2015: 43.500 TL 2013: 40.000 TL

Proje Özeti: Projenin amacı, ülkemizde kışlık ve yazlık buğday ıslah çalışmaları materyalinin kök ve kök boğazı çürüklüğü hastalığı ile tahıl nematodlarına karşı test edilerek dayanıklı genotiplerin belirlenmesi ve bu patojenlere karşı dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesine katkıda bulunulması, ıslah çalışmalarında dayanıklı genotiplerin kullanılarak yeni geliştirilen materyale dayanıklılık genlerinin aktarılması ve konu ile ilgili bazı genetik temel araştırmaların yapılmasıdır. Kök ve kök boğazı çürüklüğü (Fusarium culmorum) hastalığına karşı buğday ıslah programındaki ön verim, verim ve bölge verim denemelerindeki 451 hat, ayrıca 2011 yılında test edilerek dayanıklı bulunan 40 adet tescilli çeşit ve 35 adet yurt dışı kaynaklı buğday çeşidi büyütme odasında kontrollü koşullarda test edilmiştir. Kök ve kök boğazı çürüklüğü hastalığına karşı test edilen 451 hat ve çeşitten 137’si dayanıklı ve orta dayanıklı bulunmuş ve ikinci kez test tekrarlanmıştır. İkinci kez test edilen 137 hattan 73 ‘ü dayanıklı ve orta dayanıklı bulunurken 64 hat orta hassas bulunmuştur. Test edilen yurt içi ve yurt dışı kaynaklı tescilli çeşitlerden Altay, Kırgız, Soyer, P8-6, Mızrak, Bayraktar, Ekiz, Gelibolu, Prostor, Tekirdağ, Nota, Quality, Kaan, Tanya, Fortuna, Genius, Oksana, İzvor, Litera, SC32303 – IT2 ve SC32377 – IT2 dayanıklı çeşitler arasında yer almıştır.

Tahıl Kist Nematoduna (Heterodera Filpjevi) karşı 451 hat ve çeşit, 241 tecilli buğday, yulaf ve tritikale çeşitleri, 35 yurt dışı materyal test edilmiştir. Test edilen 451 hat ve çeşitten 53’ü dayanıklı ve orta dayanıklı, 241 adet tescilli çeşitten 101 dayanıklı ve orta dayanıklı bulunmuştur. Dayanıklı bulunan çeşitler 2. kez test edilmiştir. İkinci kez test edilen 53 çeşit ve hattan 38’i ve 101 tescilli çeşidin 49’u dayanıklı ve orta dayanıklı bulunmuştur.

Islah materyali içerisinde kök ve kök boğazı çürüklüğü ve nematoda karşı dayanıklılık test sonuçları seleksiyonda bir kriter olarak kullanılmıştır.

Projede önerilen Değişiklikler Proje liderliğine Aysel YORGANCILAR’ın,

Enstitümüzde 2012 yılında Bitki Sağlığı Bölümünde göreve başlayan Aysun KETEN ve Berkan YILMAZ’ın projeye dahil edilmesi önerilmiştir.

Proje No: TAGEM/TA/09/07/002 Proje Başlığı Buğday ve Arpada ileri Çıkmış Hatların Hastalıklara Karşı Test

Edilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü


Proje Yürütücüsü Birol ERCAN

55

Yardımcı Araştırmacılar İlker TOPAL, Fatih ÖZDEMİR, Murat Nadi TAŞ, İbrahim KARA, Dr. Seyfi TANER, Musa TÜRKÖZ, Ramazan AYRANCI, Sait ÇERİ, Dr. Emel ÖZER, Enes YAKIŞIR, Dr. Hasan KOÇ

Başlama-Bitiş Tarihleri 2008-2013 Projenin Toplam Bütçesi 2009: 20.000 2012: 6.500 2010: 5.500 2013: 7.000 2011: 6.000 Proje Özeti: Proje kapsamında 2011- 2012 ekim sezonu için nörseriler oluşturulmuş ve Ekim ayında enstitü merkez arazisinde ekimleri yapılmıştır. Enstitü materyalinin özellikle pas hastalıklarına karşı tepkilerinin belirlenmesinde 2011-2012 gelişme sezonunda pas hastalıkları için uygun koşullar yeterli düzeyde oluşmamıştır. Bu yıl içerisinde kök çürüklüğü deneme parsellerinden alınan verilerin 1-5 skalasına göre değerlendirilmesi sonucunda; toplamda 348 buğday hattının gelişme geriliği bakımından 123 adet hattın 1 seviyesinde (≤%5) ,47 adet hat 2 seviyesinde (%5-10) ,17 adet hat 3 seviyesinde (%10-30) ve 161 hatta ise herhangi bir hastalık bulgusuna rastlanmamıştır. Beyaz başak olarak değerlendirilecek olursak;108 adet hat 1 seviyesinde (≤%5),165 adet hat 2 seviyesinde (%5-10),40 adet hat 3 seviyesinde (%10-30),9 adet hat 4 seviyesinde (%30-50) ve 26 adet hat ise hiç reaksiyon göstermemiştir. Arpada ise doğal koşullarda Arpa çizgi yaprak lekesi ile Arpa Yaprak Lekesi gözlemleri tüm arpa ıslah kademelerinde yapılmış ve değişik seviyelerde hastalık düzeyleri kaydedilmiştir Proje kapsamında 2012-2013 ekim sezonu için nörseriler Ekim ayında enstitü merkez arazisinde ekimleri yapılmıştır. Projede Öngörülen Değişiklikler: Murat Nadi TAŞ ve Enes YAKIŞIR’ ın projeye yardımcı araştırmacı olarak ilave edilmesi.

Proje No

Proje Başlığı Doğu ve Güney Marmara Serin İklim Tahıl Hastalıkları Araştırmaları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü


Proje Yürütücüsü Vesile URİN

Yardımcı Araştırmacılar Özge KÜÇÜK, Yavuz AĞI

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014 - 31.12.2018

Projenin Toplam Bütçesi 30000

56

Proje Özeti : Projeyle müdürlüğümüz sorumluluk alanında, serin iklim tahılları üretim alanlarında verim

artışını engelleyen ve kalitenin düşmesine neden olan bazı önemli hastalık etmenlerinin ekonomiye verdiği zararın en aza indirgenmesi hedeflenmektedir. Proje, üzerinde çalışılacak hastalıkların uzun vadede, çevreye duyarlı ve etkin bir şekilde kontrol altına alınabilmesi amaçlanmaktadır. Proje kışlık ve yazlık yetiştiriciliğe uygun bölgelere yönelik olarak yürütülen ıslah programlarına da entegre olacak şekilde planlanmıştır. Projenin kapsamını ekmeklik ve makarnalık buğday materyalinin Sakarya ilinde dayanıklılık testleri, hastalıkların izlenmesi ve pas hastalıklarında fizyolojik farklılıkların belirlenmesi, dayanıklılık genleriyle ilişkili bazı moleküler markerlerla çeşitlerin taranması için örnek toplama oluşturmaktadır. Proje çerçevesinde öncelikle önemli bazı hastalıklara karşı dayanıklı çeşitler geliştirilmesine yönelik olarak, önemli ve ümitvar görülen materyal bölgemizde görülen önemli hastalıklara karşı doğal koşullarda dayanıklılık testlerine tabi tutularak söz konusu materyalin değişik hastalıklara karşı dayanıklılık özellikleri ortaya konacak ve çeşit olarak teklif edilmesi düşünülen genotiplerin, test edilen hastalıklara karşı dayanıklılık özelliği taşıyan materyaller içerisinden seçilmesine olanak sağlanacaktır. Bununla birlikte eş zamanlı ve eş güdümlü yürütülen veya yürütülecek olan ıslah çalışmaları için melezlemelerde dayanıklılık kaynağı olarak kullanılabilecek materyal de belirlenmiş olacaktır. Bu çalışmalara ek olarak buğday Pas hastalığı etmenlerinin Sakarya ilinde gösterdikleri ırk-virulans farklılıkları da proje kapsamında incelenecektir.

Proje No TAGEM /TA/ 09/ 07/09/001 Proje Başlığı Ülkesel Serin İklim Tahıl Hastalıkları Araştırmaları Projesi (ÜSİT-

HAP) Proje Başlığının İngilizcesi National Research Project for Diseases of Temperate Cereals Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr.Zafer Mert Yardımcı Araştırmacılar Lütfi Çetin, Seval Albustan, Kadir Akan, Selami Yazar, Emin

Dönmez, Ayten Salantur, Bayram Özdemir Taner Akar, İsmail Sayım, Namuk Ergun, Sinan Aydoğan, Aysel Yorgancılar, A.Taner Kılınç, Necmettin Bolat, Özcan Yorgancılar, Mustafa Çakmak, Savaş Belen, Özlem Bilir, Suat Özdemir, Soner Yüksel, Birol Ercan, İlker Topal ,Fatih Özdemir, Emel Özer, Seyfi Taner, Yüksel Kaya, İbrahim Kara, Ramazan Ayrancı, Sait Çeri, Musa TÜRKÖZ, Ümran Küçüközdemir, Rıza Ünsal, Hatice Geren, İsmail Sevim, Aydın İmamoğlu, Nurgül Sarı,Hasan Ay, Ahmet Akyol İzzet Özseven, M. Erkan Bayram, Lütfü Demir, Şinasi Orhan, İrfan İnce, Vesile Aydın, Adnan Tülek, Kemal Akın, İrfan Öztürk, Remzi Avcı, Turhan Kahraman, Enver Kendal, Hüsnü Aktaş, Ahmet Altıkat, Sertaç Tekdal, Hasan Orhan Bayramoğlu, Nevzat Aydın, Cemal Şermet, Dr. Rukiye KARA, Hasan GEZGİNÇ Ve Bayram Ali ARIKAN Ali İlkhan

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2012 Proje Toplam Bütçesi 204.000 TL

57

Proje Özeti: Ülkemizde buğday ve arpa üretiminin yapıldığı alanlarda verimin artırılmasını engelleyen ve kalitenin düşmesine neden olan hastalıklara yol açan fungal etmenlerin etkin bir şekilde kontrol altına alınabilmesi oldukça önemli bir konudur. Bu kapsamda 2011-2012 gelişme sezonunda buğday ıslah materyali ve çeşitler; Sarı, kahverengi ve kara pas, Sürme, Külleme; Arpa ise Yaprak lekesi ve Çizgili yaprak lekesi hastalıklarına karşı doğal ve yapay epidemi koşulları altında test edilmiştir. Proje kapsamında, 11 enstitü içerisinde 1.996 genotipten oluşan 26 buğday nörserisi ile 85 hattan oluşan 2 arpa nörserinin paylaşımı sağlanmıştır. 2012 yılında sarı pas oldukça sınırlı alanda gelişme gösterirken Marmara bölgesinde ve bazı kıyı kesimlerinde Kahverengi pas ve külleme hastalıkları görülmüştür. Doğal ve yapay epidemi koşulları altında yürütülen test çalışmaları sonucunda buğdayda 724 genotip sarı pasa ve 220 genotip kahverengi pasa dayanıklı olarak bulunmuştur.

Bu çalışmalara ek olarak buğday pas etmenlerinde ortaya çıkan virulens farklılıkları serada yürütülen ırk çalışmaları ve ırk ayırıcı setlerin farklı lokasyonlarda ekilerek doğal koşullar altında reaksiyonlarının izlenmesi yoluyla belirlenmiştir. Sarı pas dayanıklılık genleri, (Yr1, Yr3, Yr4, Yr5, Yr10 ve Yr15), Kahverengi pas dayanıklılık genleri (Lr9, 19 ve Lr24), kara pas dayanıklılık genleri (Sr24, Sr26, Sr27 ve Sr31) tüm lokasyonlarda dayanıklı olarak belirlenmiştir. Bu program ıslah programları arasında hastalıklara dayanıklı materyal değişimine olanak sağlamıştır. Anahtar Kelimeler: Buğday, Arpa, Sarı Pas, Kahverengi Pas, Dayanıklılık genleri

Ülkesel Yazlık Dilim Arpa Islah Araştırmaları

Proje No: TAGEM/TA/03/03/03/005 Proje Başlığı Ege Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Aydın İMAMOĞLU

Yardımcı Araştırıcılar Nurgül SARI*, Seda PELİT, Ceylan BÜYÜKKİLECİ, Özge YILDIZ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2008-31/12/2012

Projenin Toplam Bütçesi 2008: 18400 TL 2009: 22400 TL 2011: 31400 TL 2010: 26400 TL 2012: 38400 TL

58

Proje Özeti: Arpa ıslah çalışmaları 1968 yılında başlamış olup bu çalışmalar introdüksiyon, melezleme, gözlem bahçeleri, açılan materyal, verim denemeleri ve tohumluk üretimleri ana başlıkları ile özetlenebilir. 2011-2012 üretim sezonunda yürütülen ıslah programında 288 adet hat ve çeşitten oluşan ETAE arpa melez bahçesi ve 85 adetlik maltlık melez bahçesi ve 125 adet hat ve çeşitten oluşan gözlem bahçesi ekimleri yapılarak gerekli gözlemler alınmıştır.

Melez programında 303 adet kombinasyon yapılmıştır. Islah programında kullanılan yöntem modifiye bulk yöntemi olup açılan materyalde F2 kademesinden F7 kademesine kadar toplam 3524 adet materyal ekilerek gerekli gözlemler alınmış olup, 2019 adedi bir ileri kademede ekilmek üzere seçilmiştir. Yürütülen verim denemelerinde ise; Verim, 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein ve tane irilik sınıflamasına göre değerlendirilmiş.

AÖVD (Menemen Lok.) 80 hat ve 4 standart ile augmented deneme desenine göre ekilerek değerlendirilmiş,. yapılan değerlendirme sonucunda seçilen 7 hat verim denemelerine alınmıştır. Verim denemelerinin değerlendirilmesi sonucunda da AVD-1’ den 7,9,14,17,18,20 ve 22 numaralı hatlar, AVD-2’den 6,7,8,10,11,13,14,17,19,21 ve 22 numaralı hatlar seçilerek bir sonraki yıl verim denemelerine alınmış, ABVD-1 ise 2 yıl denemelerine taşınmıştır.

Tescil denemelerine aday gösterilen 6 sıralı 2 arpa hattı için Bayrak ve Sancak isimleri verilerek üretim izni alınmıştır. KOD PEDİGRİLER META-A-1 (BAYRAK) ARRAYAN/OLMO//LEO-B/3/Lignee527/Aths//Aths/Lignee686

SEA-2000-68-0S-10S-0S-7S-1S-5S META-A-2 (SANCAK) 1861112/ROBUR/7/ HLLA/EH

21B/6/MAN/HUIZ//M69.69/3/APAM/RL//H 272/4/CP/BRA/5/JOSO SEA2000-114-0S-9S-0S-0S-9S-4S

Proje No: TAGEM/TA/

Proje Başlığı

GAP Bölgesi Arpa Islah Çalışmaları



TAGEM



ProjeninToplam Bütçesi: 15.300 TL

59

Proje Özeti: Dünya’da 212 milyon hektar ekim alanı, 635.3 milyon ton üretimi ve Türkiye’de de 8.5 milyon hektar ekim alanı ve 18.2 milyon ton üretimiyle bitkisel üretimde en önemli kültür bitkisi durumunda olan buğday, Dünya’da toplam tahıl ekilişinin % 32’sini, üretiminin de % 35’ini, Türkiye’de toplam tahıl ekilişinin % 67’sini ve üretiminin de % 62’sini tek başına sağlamaktadır (FAO, 1999).


Güneydoğu Anadolu bölgesinde sulu tarımın başlamasıyla birlikte hayvancılık azalmaya başlamıştır. Bunu en önemli nedeni birim alanda en fazla geliri getiren ürünlerin ekilmesidir. Arpanın ekim alanının daralması beraberinde hayvancılığında azalmasına neden olmuştur.

Bu çalışmada bölge koşullarına adapte olabilecek, yüksek protein içerikli, sulamaya elverişli ve verim potansiyeli yüksek arpa çeşitlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışmanın materyali Ege Tarımsal Araştırma enstitüsü, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma enstitüsü ve Cimmyt’ten sağlanmıştır. Sulanan alanlarda vazgeçilmez yem bitkisi olan arpanın ekim nöbetine sokulması ve sınırlı destek sulamaya en yüksek olumlu tepki gösteren genotiplerin seçilmesi amaçlanmaktadır. Projenin Gelişme Durumu : Bu yıla kadar yapılan çalışmalar ve elde edilen bulgular :

Uzun yıllar lokasyon verimleri ve elde edilen kalite analiz sonuçları dikkate alınarak yapılan değerlendirme ve bölge çiftçisinin istekleri doğrultusunda ileri hatlar bölge verim denemeleri aşamasına gelmişlerdir. Bu yıl çalışmaları :

2011-2012 Ekiliş sezonunda, 2 adet ÖVD, 2 adet GB ve 2 adet BVD kurulmuştur.Yapılan analizler sonunda verim, agronomik ve kalite özellikleri öne çıkan hatlar seçilerek 2013 denemelerine alınmışlardır.

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A12/P05/01 Proje Başlığı: Çukurova Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ADANA Projeyi Destekleyen Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR

Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü. ANKARA Proje Yürütücüsü Dr. Hasan AY Yardımcı Araştırıcılar Dr. Murat Reis AKKAYA Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2012 31/12/2016 Projenin Bütçesi 2012 : 7000-TL, 2013: 5000-TL, 2014 : 5000-TL, 2015: 5000-TL,

2016: 5000-TL Proje Özeti

Çukurova bölgesinde üstün verimli, hastalıklara dayanıklı, yem kalitesi iyi, sağlam saplı, yatmayan ve kuraklık ve soğuğa tolerant veya dayanıklı arpa çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.

2012 yılı için ICARDA ve koordinatör kuruluş olan Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünden ayrıca Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsünden gelen materyal gerekli incelemelerin ardından 26-28 Mayıs 2012 tarihlerinde hasad edilmiştir. Hasad edilen denemelerde materyal temizliği yapılmış. Gerekli ölçüm ve tartımlar yapılmıştır. Ön verim denemeleri, gözlem bahçesi ve açılan materyal denemelerinde gerekli incelemeler yapılmıştır.

2012-2013 yılı için ön verim denemelerindeki materyal, verim denemelerine aktarılmıştır.

60

Gözlem bahçesinde değerlendirilerek beğenilen hatlar ön verim denemelerine alınmış olup, F3 kademesinde materyalden başak örnekleri seçilenlerin F4 kademesine aktarılmıştır. Diğer materyal ise gözlem bahçesi şeklinde ekilmiştir. Ayrıca Ege Tarımsal Araştırmadan F3 kademesinde gelen materyalin ekimi de yine 2012-13 sezonu için gerçekleşmiştir. Anahtar Kelimeler Arpa, verim, protein, yemlik kalitesi

Proje No: Proje Başlığı: Güneydoğu Anadolu Bölgesi Arpa Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi

Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş CIMMYT, ICARDA, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Tarla

Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Ceylanpınar TİM, Adıyaman, Batman, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Mardin ve Malatya, Tarım İl Müdürlükleri

Proje Yürütücüsü Enver KENDAL Yardımcı Araştırıcılar Sertaç TEKDAL, Hüsnü AKTAŞ, Mehmet KARAMAN Başlama ve Bitiş Tarihleri 2008/2012 Projenin Bütçesi 2008(12000), 2009(12000), 2010(13000), 2011(15000),

2012(15000) TL Projenin Özeti: Serin İklim Tahılları projesi çerçevesinde enstitünün kurulduğu 1962 yılından beri çeşitli üretici ve tüketici gruplarının istekleri doğrultusunda, bölge ekolojisine uygun yüksek verimli, kaliteli, hastalık ve zararlılara tolerant veya mukavim yemlik arpa çeşitlerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Enstitümüzde yürütülen arpa ıslahı programında kullanılan materyal (hat, çeşit, yerel köy populasyonları) ulusal arpa genetik kaynakları ve uluslararası Araştırma Merkezlerinden temin edilen materyalden oluşmaktadır.

2011-2012 sezonunda; farklı kademelerden oluşan (F3+F4+F5) toplam 206 adet hat değerlendirilmiş olup F3 ten 70 hat seçilerek F4 ’e, F4’ten 68 hat bulk edilerek F5’ e aktarılmış ve F5’ den 350 adet tek başak seçilerek tek başak sıralarına ekilmiştir. F7 kademesinde 329 tek başak sırası ekilmiş bunlardan 91 adedi Gözlem Bahçesine aktarılmıştır. Gözlem bahçesinde ekilen 156 hattan 36 hat, dış kaynaklı Gözlem Bahçesi olarak ekilen 367 hatan 44 hat seçilerek toplamda 75 hat ve çeşitten oluşan Ön Verim denemesi oluşturulmuştur. Dış kaynaklı ve makinalı materyal olarak 72 hat ekilmiş, bunlardan 20 adedi seçilerek VD.2.1’e aktarılmıştır. Ön verim denemesinde ekilen 80 hat üzerinde gerekli gözlemler ve kalite analizleri de yapıldıktan sonra öne çıkan 20 hat VD.1.1’e aktarılmıştır. Verim denemesi 1-1 bir yıl daha denenmek üzere verim denemesi 2-1 şeklinde tekrarlanmıştır. İkinci yılında olan Verim denemesinin iki yıllık analizleri yapılarak değerlendirilmiş ve 10 hat seçilerek BVD’ ye aktarılmıştır. 25 hattan oluşan Bölge Verim Denemesi tüm detayları ile analiz edilerek öne çıkan 23 nolu hat tescile teklif edilmiştir. Bunların haricinde 6 genotipten oluşan Çeşit Tescil Denemesi Arpa ve 5 genotipten oluşan Çeşit Tescil Tritikale denemesi 6 lokasyonda yürütülmüş alınan gözlemler zamanında Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğüne gönderilmiştir. Tescilli çeşitlerimizden; Şahin 91, Sur 93, Altıkat ve Samyeli çeşitlerinden toplam 1000 adet tek başak, ayrıca Şahin 91, Altıkat ve Samyeli çeşitlerinden 500’er kg Sur 93 çeşidinden ise 200 kg elit tohumluk üretilmiştir.

2011/12 yetiştirme sezonu arpa yetiştiriciliği açısından değerlendirdiğimizde Enstitü arazisindeki denemeler nadasa ekilmiş ve ekimden sonra havaların yağışlı geçmesi ile çıkışlar zamanında gerçekleşmiştir. Gelişme döneminde mevsim şartları arpa yetiştiriciliği için elverişli geçmiş ve sezon sorunsuz atlatılmıştır. Ancak Kızıltepe ve Hazro lokasyonlarında ekimden sonra

61

havaların kurak geçmesi ve soğumasına bağlı olarak bitkiler yeterince çıkış yapamamış hatta kısmen alatav da meydana gelmiştir. Kızıltepe lokasyonumuzda arpa alanlarının az olmasına bağlı olarak denemelerimiz kuş zararına maruz kalmıştır. Yine aynı lokasyonda gelişme dönemi kurak geçmesi nedeni ile Bölge Verim Denemesinde takviye sulama yapılmıştır. Merkez lokasyonda en iyi tane verimi elde edilirken dış lokasyonlar geride kalmıştır. 2011/2012 Yılında yurt içi, yurt dışından gelen ve eldeki mevcut materyal Enstitü Arazisi, Hazro ilçesi Sarıçanak Köyü, Adıyaman / Merkez, Elazığ/Merkez ve Mardin/Kızıltepe ilçesinde ekilmiş ve sonuçlandırılmıştır.

Bu projenin başladığı 2008 yılından 2012 yılına kadar 5 yıllık proje süresince bir çok materyal değerlendirilmiş ve bu süreçte 2011 yılında ALTIKAT ve SAMYELİ çeşitleri tescil edilmiş ayrıca her yıl bir adet olmak üzere 3 adet hat tescile teklif edilmiştir. 2010 yılında tescile teklif edilen Aday 1’ in tescil denemelerindeki deneme süreci bitmiş olup 2013 yılının mart ayında tescilde görüşülecektir. Diğer 2 aday hattımızın ise henüz tescil süreçleri devam etmektedir. 2008-12 dönemi Arpa Islah programı kapsamında tescil edilen yeni arpa çeşitleri ile birlikte enstitümüz yaklaşık 20 yıl sonra yeniden yeni arpa çeşitlerini geliştirme fırsatı yakalamıştır. Ayrıca Arpa Islah Projesi kapsamında tescil denemelerinde yer alan 3 aday hat ile birlikte her kademede materyal mevcut olup projenin alt yapısı genişletilerek devam etmektedir. Tescil edilen ve 2013 yılı itibarı ile üretime geçilecek yeni arpa çeşitlerimize yönelik yoğun talep olmaktadır. Özellikle geliştirilen ve altı sıralı olan ALTIKAT çeşidimizin bölge çiftçilerimizin altı sıralı arpa çeşitlerine yönelik taleplerini ve meraklarını giderecektir.

2012/2013 Yılı Programı: Programa alınan deneme setleri Enstitü arazisi, Diyarbakır/Hazro, Adıyaman (Merkez), Mardin/ Kızıltepe ve Küçükköy lokasyonlarında ekilmiştir.

Ülkesel Kışlık Dilim Arpa Islah Araştırmaları

Proje No: TAGEM/TA/

Proje Başlığı

Bazı kavuzsuz arpa (Hordeum vulgare L.) genotiplerinde gelişme dönemleri ile verim ve verim öğelerinin belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


Proje Yürütücüsü Soner YÜKSEL Yardımcı Araştırmacılar


Projenin Toplam Bütçesi: 8000

Proje Özeti

Bu çalışmada, gıda, yem ve diğer endüstriyel alanlardaki yaygın kullanımı nedeniyle son yıllarda üretimi ve ıslah çalışmaları önem kazanan kavuzsuz arpanın Orta Anadolu şartlarında gelişme dönemleri, verim ve verim öğelerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Proje çıktıları: Kavuzsuz arpa hatlarının yazlık ekimlerinde sulu ve kuru koşullarda özellikleri belirlenecektir.

Genetik materyal: Geliştirilen ıslah materyali ulusal ıslah programları ve diğer araştırma

62

faaliyetlerince kullanılacaktır.

• Üstün özellikli yeni kavuzsuz arpa hatlarını belirlemek • Islah ve araştırma çalışmaları için gen kaynağı geliştirmek • Bitki ve ıslah çalışmalarına yönelik bilimsel veri ve yorumlar üretmek • Kavuzsuz arpa hatları için üreticilere tavsiye edebileceğimiz bilgileri geliştirmek ve

üreticilerimize aktarmak • Gıda ve yem sanayinde kullanıma uygun kavuzsuz arpa hatlarını belirlemek

ÇIKTILARIN UYGULAMAYA AKTARILMASI VE YAYGINLAŞTIRILMASI

• Özellikleri belirlenmiş materyalin tohumlukları çoğaltıldıktan sonra ıslah materyali olarak melez bahçesinde gen kaynağı olarak kullanılacak ve yeterli miktarda tohumluk aynı konuda çalışan diğer enstitülere gönderilecektir. Gen kaynağı olarak kullanılabilecek özellikteki materyal ilgili tüm projelerde kullanıma açılacak ve ulusal gen bankasına gönderilecektir.

• Proje kapsamında elde edilen bulgular kongreler, sempozyumlar, basılı yayın ve makaleler yoluyla duyurulacaktır.

Proje No TAGEM/TA/ Proje Başlığı Geçit Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Yürütücüsü Soner YÜKSEL

Yardımcı Araştırmacılar Mustafa Çakmak (Islah), Savaş BELEN (Islah), Z.Şaban TUNCA (Islah), Yaşar KARADUMAN (Kalite), Aysel YORGANCILAR (Hastalık), A.Taner KILINÇ (Hastalık)



2008: 10.000 TL 2011: 15.000 TL 2009: 10.000 TL 2012: 15.000 TL 2010: 12.000 TL

63

Proje Özeti: Melez bahçesinde bulunan 212 hat-çeşit, kombinasyon çalışmalarında kullanılmakta ve ıslah metodu olarak modifiye bulk yöntemi uygulanmaktadır.

Melezleme de her kombinasyon için 5 başak kullanılmış olup 178 yeni melez kombinasyonu yapılmıştır. 2011-2012 yılında F1 kademesinden 58 tanesi seçilmiş ve 2012-2013 yılı çalışmalarına F2 kademesi olarak alınmış ve ekilmiştir. F2 kademesinde 246, F3 kademesinde 142 başak seçilmiş, aynı kombinasyona ait başaklar bulk edilerek ekimleri yapılmıştır. F4 kademesindeki 195 kombinasyonun tamamından 3900 tek başak seçilerek gelecek yıl çalışmalarına alınmıştır. F5 tek-başak kademesinde bulunan 92 kombinasyona ait 2640 tek başaktan 459 hat seçilerek önümüzdeki yıl için gözlem bahçesine alınmıştır. Verim denemeleri Eskişehir ve Hamidiye, bölge verim denemeleri bu lokasyonlara ilaveten Uşak, Afyonkarahisar, Konya ile Kütahya bölgelerinde kurulmuştur. 2011-2012 üretim yılında, sorumlu olduğumuz Batı Geçit Bölgesi illerinde genel olarak bitkilerin uzun süre kar altında kalmasından dolayı kar küfü (Fusarium nivale) ve kış zararı meydana gelmiş bu yüzden verim ve kalite kayıpları yaşanmıştır. Hamidiye ve Konya (Çumra) lokasyonlarında yaşanan çıkış problemleri yüzünden bu lokasyonlar değerlendirmeye alınmamıştır. Bölgede verimler 262,4-578,2 kg/da arasında değişmiştir. Bölge verim denemelerinde değerlendirmeye alınan 4 lokasyonda hatların ve standartların verim durumları ile diğer tarla gözlemleri dikkate alınarak 1, 3, 4, 19 ve 21 numaralı hatlar 2012-2013 yılı ortak bölge verim denemesine seçilmiş ve ekimleri yapılmıştır. 2010-2011 ve 2011-2012 yıllarında yürütülen ortak arpa bölge verim denemesi sonuçlarına göre 9 (YEA5252-2) numaralı hattımız ile 1007 Tübitak Maltlık Arpa Geliştirme Projesi kapsamında maltlık olarak üstün değerler gösteren YEA4193-1 kodlu hattımız Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğüne çeşit adayı olarak teklif edilmişlerdir.

Proje No TAGEM/TA/ Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Proje Başlığının İngilizcesi Barley Breeding Research for Central Anatolia Region Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Yürütücüsü İsmail SAYİM Yardımcı Araştırmacılar Namuk ERGÜN, Sinan AYDOĞAN Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2008-31.12.2012 Proje Toplam Bütçesi 200.000 TL Proje Özeti: Orta Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmalarının amacı Orta Anadolu ve Geçit bölgelerinin biyotik ve abiyotik koşullarına iyi uyum sağlayan, yüksek verimli ve kaliteli yeni yemlik ve maltlık çeşitler ile genetik materyal geliştirmek, kışlık arpa ıslahı konusunda çalışan enstitüler arasında koordinasyon ve işbirliği sağlamaktır. Projenin beş yıllık periyodu içinde 2008-2009 ve 2009-2010 yıllarında yapılan değerlendirmeler sonucunda destek sulu koşullarda yetiştirilmek üzere alternatif tabiatlı Ank. Aday-1 ve Ank. Aday-2 yemlik arpa çeşit adayları ile yazlık kavuzsuz arpa çeşit adayı çeşit olmaları için tescile aday gösterilmişlerdir. Ank. Aday-1 hattı “AKAR” adıyla ve yazlık kavuzsuz çeşit adayı ise “ÖZEN” adıyla 2012 yılında tescil edilmiştir. 2009-2010 yılında destek sulu koşullarda yetiştirilmek Ank. Aday-3, ve Ank. Aday–4 tescile aday gösterilmiş, bu hatların yer aldığı tescil denemelerinin iki yıllık deneme süresi tamamlanmıştır. 2013 yılında tescil kurulunda deneme sonuçları tartışılıp çeşit olup olmayacakları görüşülecektir. Yine 2010-2011 sezonunda alternatif özellikte Ank. Aday-7 ve Ank. Aday 8 kavuzsuz arpa çeşit adayları Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğüne tescil edilmek üzere verilmiştir. Ayrıca ülkesel arpa ıslahı çalışmaları kapsamında kışlık arpa ıslahı konusunda çalışan enstitülerin F3 ve Gözlem bahçelerinden

64

oluşan Ortak F3 ve Ortak Gözlem bahçeleri oluşturularak materyal paylaşımı sağlanmıştır. Yine ülkesel çalışmalar çerçevesinde kışlık arpa ıslahında çalışan enstitülerin ileri kademe hatlarından oluşan Ortak Arpa Bölge Verim Denemeleri oluşturularak, ortak denemeler yürütülmüş ve sonuçlar değerlendirmek üzere ilgili enstitülerle paylaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Yemlik arpa, maltlık arpa, çeşit geliştirme, yüksek verim, kalite, arpa çizgili yaprak lekesi ve yaprak lekesi hastalıklarına dayanıklılık.

Proje No TAGEM/TA/07/07/05/0011 Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü İsmail SAYİM Yardımcı Araştırmacılar Namuk ERGÜN, Sinan AYDOĞAN Başlama ve Bitiş Tarihleri 01.01.2008-31.12.2012 Proje Toplam Bütçesi 200.000 TL Proje Özeti:

1. Maltlık Arpa Islah Çalışmaları Bu çalışmanın amacı Türkiye’de malt ve bira sanayinin iç ve dış pazar isteklerine uygun kalitede maltlık arpa çeşitleri geliştirmektir. 2011-2012 yetiştirme sezonunda, önceki yılların verim ve bölge verim denemelerinden fiziksel ve morfolojik gözlemler ışığında seçilen 24 hat/çeşitten oluşan Maltlık Arpa Bölge Verim Denemesinin (MABVD) 5 seti Haymana, Gözlü, Altınova, Ulaş ve Malya lokasyonlarında kışlık olarak ekilmiştir. 25’er hat/çeşitten oluşan Maltlık Arpa Verim Denemeleri ise (MAVD 1 ve 2) Haymana lokasyonunda yine kışlık olarak ekilmiştir. Haymana lokasyonu yoğun karküfü hastalığı, Gözlü lokasyonu aşırı zabrus zararı ve Ulaş lokasyonu da çıkış öncesi don zararı ve ilkbaharda yağış azlığı nedeniyle değerlendirilememiştir. 2011-2012 yetiştirme sezonunda yaşanan olumsuzluklar dolayısıyla, denemelerden elverişli bir değerlendirme yapılamamış, aynı deneme setleri 2012-2013 yetiştirme sezonunda denenmek üzere bölge genelindeki lokasyonlara ekilmiştir.

2. Yemlik Arpa Islah Çalışmaları Yemlik Arpa Islahı çalışmalarında ise amaç, Orta Anadolu ve Geçit Bölgeleri için bölge şartlarında geniş ölçüde uyum sağlayan, kışa, kurağa, hastalıklara, yatmaya dayanıklı, üstün verimli, iç ve dış pazar isteklerine cevap verecek kaliteye sahip yemlik arpa çeşitleri geliştirmektir. 2011-2012 yetiştirme sezonunda, Melez Bahçesi, Tek Başak, Açılan Materyal ve Ön verim denemesi kademesinde toplam 8156 adet materyalin Haymana’da ekimi yapılmıştır. 24 hat/çeşitten oluşan Yemlik Arpa Verim denemeleri (YAVD 1-8) Haymana lokasyonunda, 24 hat/çeşitten oluşan Yemlik Bölge Verim denemeleri (YABVD 1,2,3 ve 4), kışlık olarak bölge genelindeki lokasyonlarında ekilmiştir. Maltlık çalışmalarda yaşanan olumsuzlukların aynısı bu çalışmada da yaşandığından aynı deneme setleri 2012-2013 yetiştirme sezonunda denenmek üzere bölge genelindeki lokasyonlara yeniden ekilmiştir.

3. Ülkesel Kışlık Dilim Yemlik ve Maltlık arpa Islah Çalışmaları Bu çalışma ile ülkemizdeki kışlık yemlik ve maltlık arpa geliştirme çalışmalarının koordinasyonu ve düzenlenmesi amaçlanmıştır. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (TARM) koordinatörlüğünde yürütülen projede 342 adet F3 kademesindeki materyal ile 139 hat/çeşitten oluşan ortak gözlem bahçesi, değerlendirilmek üzere kışlık dilimde çalışan araştırma enstitülerine gönderilmiştir. Bunun yanında kışlık dilimde çalışan enstitülerin ileri kademe materyalini içeren 20 hat ve çeşitten oluşan Ortak Arpa Bölge Verim Denemesi 11 lokasyonda (TARM 5, GKTAE 3, BDUTAE 2, TTAE 1) ekilmek üzere enstitülere gönderilmiştir. 2011-2012 sezonunda alınan sonuçlarla, denemelerin iki yıllık kısmı tamamlanmış, denemelerin iki yıllık verim, kalite ve hastalık sonuçları kendi hatları ile ilgili yapacakları çalışmalar için ilgili enstitülerle paylaşılmıştır.

65

Anahtar Kelimeler: Yemlik arpa, maltlık arpa, çeşit geliştirme, yüksek verim, kalite, arpa çizgili yaprak lekesi ve yaprak lekesi hastalıklarına dayanıklılık.

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A12/P05/05-001 Proje Başlığı Doğu Anadolu Arpa Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR Yardımcı Araştırmacılar - Başlama ve Bitiş Tarihleri 2007-2011 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 10.000 TL 2013: 10.000 TL 2014: 10.000 TL 2015:

12.000 TL 2016: 12.000 TL Proje Özeti: Arpa ıslahı çalışmalarında yurt içerisinden ve yurt dışından temin edilen değişik kademelerdeki hat ve çeşitlerle çalışılarak çeşit geliştirme yoluna gidilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda bölgenin iklim koşullarına uyum sağlayan kışlık bir hat tescil ettirilmek üzere 2008’de Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğü’ne sunulmuş ve Mart 2011’de OLGUN ismi ile tescil edilmiştir. Bu çeşidin elit üretimleri yapılmış, 2011-2012 ekim yılında orijinal kademede üretilmek üzere ekilmiştir. Ayrıca bu çeşidin üretim hakkının devri konusunda çalışmalar başlatılmış, birkaç tohumculuk şirketi ve kuruluşuna deneme amaçlı tohum gönderilmiştir ve bu girişimlerin sonucunda Büke Tarım ve Hayvancılık İthalat İhracat ve Ticaret Ltd. Şti. ile sözleşme yapılmıştır.

31 Ekim itibariyle bölgemizde tahıl ekimlerinin %80 i tamamlanmış, ancak tarla hazırlığı yapamayan veya sertifikalı tohumluk bulamayan çiftiler ile rakımı düşük bölgelerdeki çiftçiler Kasım ayı sonuna kadar ekimlere devam etmişlerdir. Eylül-Ekim aylarında ekimleri yapılmış tarlalarda ekimlerden sonra yeterli yağış olmaması ve gece sıcaklılarının çok düşük olması nedeniyle kış öncesi yeterli çıkış sağlanamamıştır. Bu sebeplerden dolayı bölgemizde yer yer alatav olayı da meydana gelmiştir. Geç ekim yapılan arazilerde ise kışlık tahıllar çıkış yapamadan kışa girmiştir. Kasım ayı başlarından itibaren bölgede düşük sıcaklıklar hakim olmuş, özellikle de gece sıcaklıkları -25 0C’yi bulurken yeterli kar örtüsünün de olmaması bitkilerin iyi bir gelişme gösterememesinin yanında zarar görmelerine neden olmuştur. Kış boyunca bölgemizde yoğun kar yağışları ve çok düşük sıcaklıklar (-400C’ye varan) meydana gelmiştir. Kış öncesi iyi çıkış yapamayan ve güçlü bir şekilde kışa giremeyen bitkilerde kullanılan çeşide bağlı olarak %50 - 70 seviyesinde kış zararı gözlenmiştir. Bölgemizde bu problemin yanı sıra kar yağışları ve düşük sıcaklıklar kış ayları boyunca devam etmiş, tarım arazileri nisan aynın ikinci haftasına kadar kar altında kalmıştır. Kar kalınlığı da fazla olduğu için sıcaklıkların yükselmesiyle kar hızlı bir şekilde erimeye başlamış, özellikle taban arazilerde kar küfü problemi ortaya çıkmıştır. Kök hastalıklarına hassas çeşitlerin ekili olduğu alanlarda bu problem önemli zarara yol açmıştır. Bahsedilen nedenlerden dolayı çok ciddi verim kayıpları söz konusu olacaktır. Nisan ayında hava sıcaklıları yükselmiş fakat yağışlar istenilen düzeyde olmamış, Mayıs ayı başında yağışlar yoğunlaşmıştır. Bölgemizde kış zararı kış ölümü şeklinde gerçekleşmiş, kıştan çıkabilen bitkilerde daha sonra ciddi verim kayıpları gözlenmiştir. Kış zararı maksimum seviyede yaşandığından m2de başak sayısı da çok düşüktür. Nisan ayından beri süregelen yoğun yağışlar bitki büyümesine olumlu etki yapmış ancak düşük seyreden hava sıcaklıkları beklenen bitki gelişmesini engellemiştir. Haziran ayı boyunca seyreden düşük sıcaklıklar, özellikle de gündüz-gece arasında 20 dereceye varan sıcaklık farkları bitkilerde gelişmeyi engellemiştir. Haziran sonu ve Temmuz başında seyreden yüksek sıcaklıklar ve yetersiz yağışlar nedeniyle yaşanan kuraklık ve sıcak stresi bitkileri önemli derecede etkilemiştir. Erzurum bölgesinde Temmuz ayı başına kadar seyreden düşük sıcaklıklar ve yetersiz yağışlar (haziran ayı uzun yıllar ortalama yağış miktarı 50-55 mm iken 2012 yılında 7 mm yağış düşmüştür) bitki gelişmesini olumsuz etkilemiştir. Vegetasyon peryodu içerisinde yaşanan bu olumsuzluklar verimde de önemli bir kayba sebep olmuştur.

66

2012 yılında açılan kademlerde ve gözlem bahçelerinde toplam 524 hat üzerinde çalışılmış, 20 hat seçilmiştir. Bölge verim denemeleri kuru şartlarda Pasinler, Ilıca, Muş ve Erzincan olmak üzere 4 lokasyonda kurulmuştur. Pasinler, Ilıca ve Muş lokasyonlarından değerlendirilebilecek sonuçlar elde edilememiştir. Erzincan lokasyonundan 178,3 kg/da, verim alınmıştır. Mart 2011’de tescil ettirilen OLGUN isimli mutlak kışlık çeşidin üretim hakkı özel bir tohumculuk şirketine satılmıştır. Bu bağlamda 2012 yılında orijinal 1 kademede 800 kg tohum devredilmiştir.

Proje No TAGEM /TA/08/07/05/005

Proje Başlığı Arpa Islah Araştırmaları

Proje İngilizce Başlığı Barley Breeding Researches


Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Ramazan Ayrancı

Yardımcı Araştırmacılar Sait Çeri, Dr. Seyfi Taner, Dr. Emel Özer, Yüksel Kaya, Seydi Aydoğan, İlker Topal, Musa Türköz, Enes Yakışır Şah İsmail Cerit, İbrahim Kara

Başlama – Bitiş Tarihleri 01/10/2007 - 31/09/2012

Projenin Toplam Bütçesi 76000 TL.

Proje Özeti 2007-2012 yetiştirme dönemlerini kapsayan arpa ıslah araştırmaları, ülkemizin ihtiyaçlarına

cevap verecek şekilde, çevresel stres faktörlerine toleranslı, yemlik veya maltlık kalitesi yüksek arpa çeşitleri geliştirmek amacıyla, ikisi sabit olmak üzere, yıllara göre değişen sayıda, toplam onbir lokasyonda (Konya merkez, İçeriçumra, Obruk, Altınova, Karaman, Niğde, Aksaray, Polatlı, Bala, Ankara, Eskişehir) yürütülmüştür. Ülkesel arpa ıslah programı çerçevesinde melezlemeden elde edilen arpa populasyonları araştırmanın bitkisel materyalini oluşturmuş, arpa ıslah materyalinin seleksiyonunda klasik ıslah yöntemi kullanılmış ve ileri kademedeki arpa materyali hastalık ve kalite yönünden de değerlendirilmiştir.

Arpa ıslah araştırmalarının yürütüldüğü beş yıllık dönemde, açılan generasyonlar (F1-F4) kademelerinde toplam 2513 popülasyon test edilmiş ve 837 populasyon seçilmiştir. F5 (başak sırası) kademesinde toplam 15672 genotip değerlendirilmiş ve 1141 genotip seçilmiştir. Toplam 2047 materyal gözlem bahçesi denemesinde test edilmiş ve bunların 413’ü seçilmiştir. Ön verim denemelerinde toplam 453 materyal değerlendirilmiş ve 176 genotip seçilmiştir. Toplam 236 genotip verim denemelerine alınmış ve 82 genotip seçilmiştir. Kuru arpa bölge verim denemesinde 175 genotip değerlendirilmiş ve 43 genotip seçilmiştir.

Bu süreç içinde bölge verim denemesine gelen ileri hatlardan 2008 yılında 4 adeti (07-08 SABVD-7, 12, 18 nolu hatlar ve 07-08 SAVD-7 nolu hat) ve 2012 yılında 4 adeti (11-12 KABVD-6, 19, 23, 24 nolu hatlar) olmak üzere toplam 8 hat, çok çevrede denenmek üzere ortak bölge verim denemesine gönderilmiş ve 2011 yılında iki adet aday arpa hatları (BDMA 11-1 K, BDMA 11-2 K) tescil için TTSM’ne gönderilmiştir. Henüz bu hatların tescil denemeleri devam etmektedir. Bu proje çerçevesinde bu yıla kadar, Karatay-94, Konevi-98, Beyşehir-98 yağmura dayalı şartlar için, Kıral-97 ve Larende arpa çeşitleri ise sulu şartlar için tescil ettirilerek çiftçilerimizin hizmetine sunulmuştur.

67

Anahtar Kelimeler: Arpa, ıslah, çeşit.

Proje No TAGEM /TA/

Proje Başlığı Arpa Islah Araştırmaları



Proje Yürütücüsü Dr. Ramazan Ayrancı

Yardımcı Araştırmacılar Sait Çeri, Dr. Seyfi Taner, Dr. Emel Özer, Musa Türköz, Enes Yakışır, Yüksel Kaya, Seydi Aydoğan, İlker Topal, Şah İsmail Cerit, İbrahim Kara

Başlama – Bitiş Tarihleri 01/10/2007 - 31/09/2012 (2011-2012 dönemi)

Projenin Toplam Bütçesi 2008: 13000 TL. 2009: 15000 TL. 2010: 16000 TL. 2011: 16000 TL. 2012: 16000 TL.

Proje Özeti 2011-12 yetiştirme döneminde arpa ıslah araştırmaları, projede belirtilen amaçlar ve materyal-metot doğrultusunda, ikisi sabit olmak üzere toplam sekiz lokasyonda (Konya merkez, İçeriçumra, Altınova, Karaman, Niğde, Aksaray, Bala, Eskişehir) yürütülmüştür. Açılan materyal ve Gözlem Bahçesi denemeleri Konya merkez lokasyonunda yer almıştır. Açılan materyal kademesinde (AF3-AF4) toplam 342 materyal değerlendirmeye alınmış ve bu materyalden 125 populasyon seçilmiştir. AF5 (Bşk. Sırası) kademesinde 3648 materyal ekilmiş ve 196 hat seçilmiştir. Gözlem Bahçesinde toplam 474 materyal test edilmiş ve 84 genotip seçilmiştir. Ön verim ve verim denemeleri Konya ve İçeriçumra lokasyonunda değerlendirmeye alınmıştır. Latis deneme desenine göre kurulmuş olan iki adet ön verim demesinde toplam 98 materyal test edilmiş ve yapılan gözlem ve analizler sonucu 42 hat seçilmiştir. Kuru arpa verim denemesi de latis deneme desenine göre yürütülmüş olup, 42 materyal test edilmiş ve 19 hat seçilmiştir. Bölge verim denemeleri yukarıda belirtilen toplam 8 lokasyonda yürütülmüştür. Tesadüf blokları deneme deseninde, 4 tekerrürlü olarak kurulmuş olan denemede 25 genotip test edilmiştir. Yapılan tarla gözlemleri, hastalık testleri ve kalite analizleri değerlendirmesi sonucuna göre, ortalamanın üzerinde ve standartlara göre ön plana çıktığı belirlenen 4 hat (11-12 KABVD-6, 11-12 KABVD-19, 11-12 KABVD-23, 11-12 KABVD-24) ülkesel program çerçevesinde “Ortak Arpa Bölge Verim Denemesi’ne” gönderilmiştir. Kuru arpa ortak bölge verim denemesi de Konya Merkez ve İçeriçumra lokasyonlarında denemeye alınmış, elde edilen veriler TARM’a gönderilmiştir. Kavuzsuz arpa tescil, kuru arpa tescil ve sulu arpa tescil denemeleri Konya Merkez lokasyonunda yürütülmüş olup, alınan gözlem ve veriler TTSM’ye gönderilmiştir. 2011-12 döneminde değerlendirmeye alınan arpa ıslah materyalinden başarılı görülerek seçilen populasyon veya genotipler uygulanan ıslah metodu çerçevesinde bir kademe ilerletilerek oluşturulan yeni denemeler, 2012-13 dönemi için ilgili lokasyonlarda kurulmuştur. Projede Öngörülen Değişiklikler: Birime katılan Dr.Telat YILDIRIM, Meltem YAŞAR ve Melek BAYRAKTAROĞLU’nun dahil edilmesi.


Proje Başlığı Arpa Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi



68

Proje Yürütücüsü Seydi AYDOĞAN

Yardımcı Araştırmacılar Mehmet ŞAHİN, Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK, Dr.Ramazan AYRANCI, Berat DEMİR, Hande ÖNMEZ



Proje Özeti: Bu projede gerek ithalatçı ülkeler gerekse iç tüketimin kalite isteklerine cevap verecek şekilde çeşit geliştirilmesine katkıda bulunmak, yeni ve mevcut çeşitlerin kalite özelliklerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Ön verim, verim ve bölge verim denemelerinin her birinde toplam hat ve çeşit sayısı KAÖVD-1 49 (42 hat + 7 standart), KAÖVD-2 49 (42 hat + 7 standart), KAVD 42 (35 hat + 7 standart çeşit olup Konya-merkez ve Çumra lokasyonlarında), KABVD 25 (20 hat + 5 standart çeşit olup Konya-merkez ve Çumra lokasyonlarında yetiştirilen materyallerin analizleri 2 tekerrürlü olarak yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen verilerin varyans analizlerine göre gruplandırma yapılarak sonuçlar ıslah materyallerinin seçiminde kullanılmıştır. 2011-2012 yılı arpa materyallerinin verim ve bölge verim kademelerine ait örnekler alınarak bu örneklerde nem, protein oranı, selüloz oranı, elek analizi, bin tane ağırlığı ve hektolitre ağırlığı olmak üzere kalite ve istatistik analizleri yapılmıştır. Verim ve bölge verim denemelerindeki ortalama protein oranları; KAVD’de % 11.81 ve KABVD ‘de % 12.05 olarak tespit edilmiştir. Bin tane ağırlığı ortalaması KAVD’de 43.31 g, KABVD’de 44.96 g, elek analizi ise (% 2,5+2,8) üzeri KAVD de % 72.00 ve KABVD de ise % 66.06 olduğu belirlenmiştir. 2013 yılında çalışmalar planlanan şekilde sürdürülecektir.

Projede Öngörülen Değişiklikler: Bölümümüze yeni katılan Sümeyra HAMZAOĞLU projeye dahil edilecektir.

Proje No TAGEM/ Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Arpa Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. İrfan ÖZTÜRK Yardımcı Araştırmacılar Remzi AVCI, Vedat Çağlar GİRGİN Başlama - Bitiş tarihleri Ekim 2007- Eylül 2012 Projenin Toplam Bütçesi TOPLAM: 76.000 TL Proje Özeti

Projenin amacı; arpada yüksek verimli, malt kalitesi iyi, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, soğuk, kuraklık ve bölgede yaygın olan hastalıklara dayanıklı çeşitler elde etmektir. Bu çalışmada introdüksiyon ve melezleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada genotiplerde; verim, yem ve malt kalitesi, kışa ve kurağa dayanıklılık, hastalıklara dayanıklılıkla ilgili testler ve tarla gözlemleri yapılmıştır. Açılan materyalde modifiye bulk metodu kullanılmıştır. Verim denemelerinde tesadüf blokları ve üçlü latis deneme desenleri kullanılmış, parseller 6 sıralı, hasatta parsel alanı 6m2 olacak şekilde düzenlenmiştir.

2007 ve 2012 yılları arasında yürütülen ıslah çalışmaları kapsamında 423 genotipten oluşan melez bahçesinde toplam 620 kombinasyon melezleme yapılmıştır. Açılan materyalde farklı kademelerde toplam 17.111 popülasyon üzerinde çalışılmış olup yapılan seleksiyonu sonucunda seçilen durulmuş hatlar bulk edilerek verim denemelerine aktarılmıştır. Toplam 61 verim denemesinde 2121 genotip yer almış ve seleksiyon özelliklerine göre değerlendirilmiştir. Hastalık ve diğer gözlem bahçesinde 1816 genotip yer almış olup, verim denemeleri ve melez bahçesinde yer

69

alan genotiplerin özellikle yemlik kalite analizlerinin yapımına bu proje döneminde de devam edilmiştir. Proje döneminde Sladoran, Bolayır ve Martı arpa çeşitlerinden elit ve orijinal kademelerde yaklaşık 177 ton tohumluk üretimi yapılmıştır. Bölgede üretimi yapılan çeşitlerle aday çeşitlerin tanıtımının yapıldığı demonstrasyon çalışmalarına devam edilmiştir. Proje dönemi içerisinde 2007 yılında Bolayır, 2009 yılında Martı ve 2011 yılında Harman çeşitleri tescil edilmiştir. Ayrıca 2011 yılında 1 çeşit 2012 yılında 2 çeşit tescil denemelerine alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Arpa, Islah, Çeşit, Malt, Yemlik, Verim

Proje No Proje Başlığı Trakya Marmara Bölgesi Ekmeklik Buğday Islah Materyalinin

Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Orhan Onur AŞKIN Yardımcı Araştırmacılar Işın AYDIN, Dr. İrfan ÖZTÜRK, Remzi AVCI Başlama - Bitiş tarihleri Ekim 2008- Eylül 2013 Projenin Toplam Bütçesi 17.000 TL Proje Özeti Projenin amacı; Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü ekmeklik buğday ıslah materyalinin, kalite özelliklerinin belirlenmesidir. Bilindiği üzere buğdayda kalite; çeşit, çevre ve bunların arasındaki etkileşime göre değişmektedir. Trakya Bölgesi’nde özellikle çevre koşullarının etkisi ile bazı yıllarda düşük kalitede ürün elde edilmektedir. Ayrıca bölgedeki yağışların düzensizliği özellikle tane dolum dönemi ve hasat döneminde fazla miktarda yağış düşmesi hastalık ve zararlılar, yetiştirme tekniği uygulamalarındaki yanlışlıklar kaliteli ürün elde edilmesine engel olmaktadır. Bölge üretiminde kaliteyi etkileyen en önemli unsur tanede protein ve nişasta dolum süresindeki olumsuz iklim koşullarıdır. Enstitümüz tarafından geliştirilen çeşitler Trakya Bölgesi’nde yaklaşık olarak %60 oranında üretimde yer aldığı gibi Orta Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve bazı geçit bölgelerinde de geniş alanda ekimi yapılmaktadır. Bu sorunlardan dolayı ekmeklik kalitesi yüksek hatların tespit edilerek ıslah proğramında kullanılması, kaliteli çeşitlerin tescil edilerek bölgede üretiminin yaygınlaştırılması, bölge üretici ve sanayicisinin taleplerine cevap verilmesi ile bölgenin tahıl üretimine ve kaliteli ürün elde edilmesi çok önem arz etmektedir. Islah çalışmalarında geliştirilen yeni hatlar, verim denemeleri, gözlem bahçesi ve melez bahçelerinde yer alan çeşit ve hatlar ile IWWIP materyalinden seçilen genotiplerin kalite analizlerinin yapılmasına devam edilmiştir. Enstitüde yapılan kalite analizi çalışmalarında; bin tane ağırlığı (g), hektolitre ağırlığı (kg), protein oranı (%), tane sertliği, sedimantasyon (ml), gluten oranı (%) ve gluten indeksi (%) analizleri yapılmaktadır. 2012 yılında toplam 431 genotipin analizi yapılmıştır. Kalite analizi yapılan materyaller; ÖVD1’de 64, ÖVD2’de 36, EBVD 49, BBVD’de 4 lokasyonda 100, ÇVD’de 19 ve gözlem bahçesinde 163 genotipte analizler tamamlanmıştır. Bu materyaller haricinde makarnalık buğday, tritikale ve bazı özel amaçlı denemelerde farklı analizler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ekmeklik Buğday, Çeşit, Kalite, Protein

Proje No:

70

TAGEM/TBAD/13/A12/PO5/011

Proje Başlığı Maltlık Arpalarda Diallel F1 Melez Döllerinde Agronomik ve Bazı Fiziksel Malt Kalite Karakterlerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü – Tokat

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Lideri Zir. Y. Müh. Rahime KARATAŞ

Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Nejdet KANDEMİR Başlama- Bitiş Tarihleri 2013 – 2015

Projenin Toplam Bütçesi: 2013: 3.000 2014: 5.000 Proje Özeti Türkiye’de toplam arpa üretimi içerisinde maltlık arpa üretiminin miktarı oldukça düşüktür. Maltlık arpaların yemlik arpalara göre ekonomik getirisinin fazla olması ve ihraç edilme potansiyelinin yüksek olmasından dolayı maltlık arpa üretiminin arttırılması gereği ortaya çıkmaktadır. Malt sektörü için gerekli olan maltın karşılanması, kimyasal ve fiziksel açıdan kaliteli ve verimli arpa çeşitlerinin kullanılmasıyla mümkündür. Türkiye’de üretilen bazı maltlık arpa çeşitleri kalite kriterleri bakımından dünya standartlarına uygun olmadığı bilinmektedir. Bu bağlamda, yüksek verimli ve kaliteli çeşitlere ihtiyaç duyulmaktadır

Söz konusu amaca yönelik ıslah çalışmaları içinde melezleme (heterosis) ıslahı ön plana çıkmaktadır. Bu bağlamda yapılacak çalışmada Türkiye maltlık arpa çeşitlerinden Zeynelağa, Aydanhanım, Efes3, Tokak 157/37 ile Kuzey Amerika kaliteli maltlık arpa çeşidi Harrington arasında [(5x5)/2] yarım diallel melezleme metodu kullanılarak F1 melezler elde edilecektir. Bu çeşitler arasında elle yapılacak olan melez tohum üretimi sonrasında F1 melezleri ve ebeveynler agronomik ve bazı fiziksel malt kalite özellikleri bakımından karşılaştırılarak bu özelliklere ait heterosis ve heterobeltiosis oranları incelenecektir.

Projenin sunulduğu Mart 2011 tarihinden itibaren tohumlar elde edilmiştir. Kışlık ve yazlık ekim planlanmış ve kışlık ekim 06/11/2012 tarihinde her çeşitten dörder sıra olacak şekilde yapılmıştır. 20/11/2012 tarihinde ise çıkışlar kaydedilmiştir. Yazlık ekimin bölgenin iklim faktörlerine bağlı olarak 01/03/2012 - 15/03/2012 tarihleri arasında yapılması planlanmaktadır.


Proje Başlığı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Arpa Kalite

Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Arzu AKIN

Yardımcı Araştırmacılar Yaşar KARADUMAN, Soner YÜKSEL, Oğuzhan ULUCAN

Başlama – Bitiş Tarihleri Ocak 2013 -Aralık 2017

Projenin Toplam Bütçesi 2013=10.000 TL 2014= 11.000 TL 2015=14.000 TL 2016=15.000 TL 2017=16.000 TL

71

Proje Özeti: Bu projenin amacı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Arpa Islah Birimi arpa ıslah materyalinin verim ve hastalıklara dayanıklılık gibi özellikleri yanında yemlik ve maltlık açısından kalite özelliklerinin durumu erken generasyonlardan, çeşit tescil aşamasına kadar belirlenemektir. Bu amaçlarla;

Gözlem Bahçesi Denemelerinde : 1000 dane ağırlığı, protein miktarı, elek analizi yapıldıktan sonra yemlik olarak seçilen hatlarda kuru madde yatini, beta glukan miktarı, ham selüloz miktarı ,kavuz oranı

Ön Verim Denemelerinde: Yemlik olarak belirlenen hatlarda 1000 dane ağırlığı, protein miktarı, kuru madde tayini, beta glukan miktarı, ham selüloz miktarı, kavuz miktarı; Maltlık olarak belirlenen hatlarda 1000 dane ağırlığı, protein miktarı,kavuz oranı ,elek analizi

Verim ve Bölge Verim Denemelerinde:Yemlik olarak belirlene hatlarda 1000 dane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein miktarı, kuru madde tayini, beta glukan miktarı, ham selüloz oranı,kavuz oranı ; Maltlık olarak belirlenen hatlarda 1000 dane ağırlığı, hektolitre, protein miktarı, kavuz oranı,elek analizi, elek sınıflandırmasında 2,5+2,8 mm lik elekler üzerinde %75 den fazlası kalan numunelerden malt üretilecek, yapılan maltlarda friabilite ye göre seçilenlerde ince ve kalın extrakt oranı tayini analizleri yapılacaktır.

Proje No TAGEM/TA Proje Başlığı Ülkesel Kışlık Dilim Arpa Kalite Araştırmaları

Proje Başlığının İngilizcesi National Winter Barley Quality Research Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Yürütücüsü Dr. Safure GÜLER Yardımcı Araştırmacılar Turgay ŞANAL, Aliye PEHLİVAN, Asuman KAPLAN EVLİCE,

Kazım KARACA, Dr.Tülin ÖZDEREN, Dönüş ERMİŞER, Dr. Alaettin KEÇELİ, Asiye SEİS SUBAŞI, Ramazan AVCIOĞLU, Oğuz ACAR, Seda ÖZBAY

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2008 – 31/12/2012 Proje Toplam Bütçesi 64.000 TL Proje Özeti: Arpa Ortak Bölge Verim Denemesi Orta Anadolu Bölgesinde en iyi irilik sınıfı 3 değeriyle hat- 1’de saptanırken 4 değeri ile aynı kategoride hat-6,11 ve hat-16 izlemiştir. En yüksek elek üstü değerleri buna paralel olarak yine sırasıyla hat-1 (%86,6), hat-6 (% 78,9), hat-11 (%78,2) izlemiştir. Protein oranı düşük olan(12,0’den küçük) hat ve çeşitler maltlık olarak, protein oranı yüksek olan hat ve çeşitler ise yemlik olarak değerlendirilebilir. Hat 1, 6, 11,16 nolu hatlar (TARM) ile Tarm-92 ve İnce çeşidi genel kalite kriterleri yönüyle iyi durumdadır. Malt sanayine uygun arpaların hektolitre ağırlığının 66-68’ kg dan az olmaması istenir (Türker 1977). Tanenin şekli, sertliği, rutubet miktarı vb. faktörler hektolitre ağırlığını etkilemektedir Bu denemede ortalama değer (69,2 kg/hlt)) ve literatür bulgularının üzerinde çıkan değerlerde mevcuttur. Maltlık arpa bölge verim denemesinde en iyi irilik sınıfına 3 değeriyle 16, 13, 1, 9, 15 ve 10 nolu hat izlemiştir. En yüksek elek üstü değerleri buna paralel olarak yine sırasıyla Hat 16 (% 90,8), Hat 13 (88,6) saptanmıştır. Bu genotiplerin protein oranları ise çevre ortalaması en yüksek % 16,1 ve en düşük değer % 15,1 saptanmıştır. Bu deneme yerinde genel olarak yüksek malt kalitesi için arzulanan protein seviyesinin üzerinde bir oran saptanmıştır.

72

Arpa içerdiği protein, diyet lif (DL; dietry fiber) ve özellikle zengin nişasta miktarı nedeniyle hayvan beslemede yaygın olarak kullanılmaktadır. Arpanın besleme kalitesi üzerine çeşidin etkisini belirlemek amacıyla yapılan bir çalışmada çeşitler arasında nişasta miktarı ve hazmolma kabiliyeti ve canlı ağırlık artışı yönünden önemli farklılıklar saptanmıştır ( Hunt 1995, Boss ve Bowman 1996). Nişasta miktarını çeşidin yanında ikliminde önemli ölçüde etkilediği belirtilmektedir (Bach Knudsen ve ark. 1987). Hayvan beslemede protein ekonomik olarak önemli bir besin kaynağıdır. Ancak yemlik arpada proteinlerin içerdiği lisin methionine ve threonine amino asitleri tek mideli hayvan beslemede sınırlayıcı bir faktördür (Ewertson 1977).Yemlik Bölge Verim Denemelerinde hektolitre ağırlığı, 1000 tane ağırlığı, 2.5 mm elek üstü, ve protein oranı ile ilgili analizler tamamlanmıştır. Analiz sonuçlarına göre öne çıkan hatlar değerlendirilmiştir. Yemlik Arpa Bölge Verim Denemesi-1’de 102, 114, 115, 120, 124 nolu hatlar ile Tarm-92 ve Aydanhanım çeşidinin protein oranları oldukça yüksek olup genel kalite kriterleri yönüylede iyi durumdadır.Yemlik Arpa Bölge Verim Denemesi-2’de 202, 214, 215, 216, 221, 223 nolu hatlar ile Tarm-92 Aydanhanım çeşidinin protein oranları oldukça yüksek olup genel kalite kriterleri yönüylede iyi durumdadır.Yemlik Arpa Bölge Verim Denemesi-3’de 302, 305, 311, 317, 319, 320, 321 nolu hatlar ile Tarm-92 ve Aydanhanım çeşidinin protein oranları oldukça yüksek olup genel kalite kriterleri yönüylede iyi durumdadır. Yemlik Arpa Bölge Verim Denemesi-4’de 401, 402, 405, 412, 417 nolu hatlar ile Tarm-92 çeşidinin protein oranları oldukça yüksek olup genel kalite kriterleri yönüylede iyi durumdadır. Yemlik Arpa Bölge Verim Denemesi-5’de 506, 507, 518, 523, 524 nolu hatlar ile Tarm-92 ve Aydanhanım çeşidinin protein oranları oldukça yüksek olup genel kalite kriterleri yönüylede iyi durumdadır. Anahtar Kelimeler: Arpa, Kışlık, Kalite, Malt, İrilik Sınıfı

Proje No TAGEM/TA/ Proje Başlığı Ülkesel Yazlık Dilim Arpa Kalite Araştırmaları

Proje Başlığının İngilizcesi National Spring Barley Quality Research, Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar

Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, GAP Uluslar arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Proje Yürütücüsü Dr. Safure GÜLER Yardımcı Araştırmacılar Turgay ŞANAL, Aliye PEHLİVAN, Asuman KAPLAN EVLİCE,

Kazım KARACA, Dr.Tülin ÖZDEREN, Dönüş ERMİŞER, Dr. Alaettin KEÇELİ, Asiye SEİS SUBAŞI, Ramazan AVCIOĞLU, Oğuz ACAR, Seda ÖZBAY

Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2008 – 31/12/2012 Proje Toplam Bütçesi 40.000 TL Proje Özeti: 2012 yılında enstitülerden numune gelmemiştir. Anahtar Kelimeler: Arpa, Yazlık, Kalite, Malt

Ülkesel Yulaf Islah Araştırmaları

Proje No

Proje Başlığı Geçit Kuşağı Yulaf Islah Araştırmaları

73



Bozok Üniversitesi Zir.Fak. (Doc. Dr. Zeki Mut.), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniv. Ziraat Fak. (Yard.Doc.Dr. Ziya Dumlupınar) teknik işbirliği ve materyal sağlamada katkı vereceklerdir. ETİ (Tam Gıda) Özel sektör olarak sektörün ihtiyaç duyduğu özellikler yönünden AR-GE desteği vereceklerdir.

Proje Yürütücüsü Mustafa ÇAKMAK



Projenin Toplam Bütçesi 52000 TL

Yulaf, Türkiye serin iklim tahılları ekilişinde ve üretiminde dördüncü, üretimde ise 3. sırada yer almaktadır. Orta Anadolu Bölgesinde 14.867 ha, üretim ise 41.637 ton, tane verimi 280 kg/da olmuştur (TÜİK 2012). Orta Anadolu ve geçit bölgeleri yulaf üretiminde Trakya ve Marmara bölgesinden sonra ikinci sırada gelmektedir. Kışlık bölgeler için uygun, bisküvi sanayinin giderek artan yulaf talebine cevap verebilecek kalitede çeşitlerin geliştirilmesi gerekmektedir. Hayvancılıkta kaba yem açığının kapatılması için de besleyicilik değeri yüksek olan yulaf ıslah çalışmalarının yürütülmesi önem taşımaktadır. Yulaf son yıllara kadar sadece hayvan beslenmesinde kullanılırken, bugün insan beslenmesinde aranan bir ürün olmaya başlamıştır. Yulaf tanesinin fonksiyonel özelliklerinden dolayı insan beslenmesinde kullanımı artış eğilimi göstermektedir. Orta Anadolu ve Geçit Bölgelerinde ekonomik yetiştiricilik, bisküvi sektörünün artan yulaf ihtiyacı ve hayvan beslemede tane ve kaba yem ihtiyaçlarını karşılamak için bölgeye uygun kışlık yulaf çeşitlerinin geliştirilmesi amacıyla Enstitümüzde uzun yıllar önce yürütülen fakat sonradan kapatılan ıslah çalışmalarının yeniden başlatılması yaralı olacaktır. Proje kapsamında öncelikle koordinatör Enstitüden (Bahri Dağdaş UTAEM) temin edilen ıslah materyali, Ulusal Gen Bankası ve bölgeden toplanacak yerel materyal kullanılacaktır. Seleksiyon yöntemi olarak buğday ıslah çalışmalarındaki gibi değiştirilmiş bulk metodu uygulanacaktır. Tane kalitesine yönelik testler aktif olarak kullanılarak istenilen sanayiye yönelik özellikler ve kaba yem verimine göre seleksiyon yapılacaktır.


Proje Başlığı Ülkesel Yulaf Islah Projesi


Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Sait ÇERİ

Yardımcı Araştırmacılar Yüksel Kaya, Emel Özer, Seyfi Taner, Ramazan Ayrancı, Musa Türköz, Enes Yakışır, Şah İsmail Cerit, Fatih Özdemir

Başlama – Bitiş Tarihleri 01/10/2007-01/10/2012

Projenin Toplam Bütçesi 2007-2008: 9000TL 2009-2010: 10000TL 2008-2009: 10000 2010-2011: 12000 TL 2011-2012:12000TL TOPLAM: 53000TL

74

Proje Özeti 2007-2012 yetiştirme dönemlerini kapsayan yulaf ıslah araştırmaları, ülkemizin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde, çevresel stres faktörlerine toleranslı, çeşitli ihtiyaçlara uygun kalitesi yüksek yulaf çeşitleri geliştirmek amacıyla, ikisi sabit olmak üzere, yıllara göre değişen sayıda lokasyonlarda (Konya merkez, İçeri Çumra, Karaman, Niğde, Aksaray, Polatlı, Bala, Ankara, Eskişehir) yürütülmüştür. Ülkesel yulaf ıslah programı çerçevesinde değişik kaynaklardan sağlanan materyaller Yulaf Islah Projesi yürüten diğer enstitülerle de paylaşılmıştır. Yulaf ıslah materyalinin seleksiyonunda klasik ıslah yöntemi kullanılmış ve ileri kademedeki yulaf materyali hastalık ve kalite yönünden de değerlendirilmiştir. Yulaf ıslah araştırmalarının yürütüldüğü beş yıllık dönemde, açılan generasyonlar (F1-F4) kademelerinde toplam 724 populasyon test edilmiştir. F5 (salkım sırası) kademesinde toplam 173 genotipin salkım sırası yapılmıştır. Toplam 661 materyal gözlem bahçesi denemesinde test edilmiştir. Sulu ve kuru Ön verim denemelerinde toplam 322 materyal değerlendirilmiştir. Toplam 217 genotip sulu ve kuru verim denemelerine test edilmiştir.. Kuru ve sulu bölge verim denemelerinde toplam 155 genotip değerlendirilmiştir. Son dönemde ileri kademe materyallerin daha iyi değerlendirilmesi amacıyla yeni üst kademe olarak Yulaf Elit Verim kademesinde de 25 hat test edilmiştir. Bu süreç içinde Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsüne değişik kademelerde toplam 427 materyal gönderilmiştir 2009 yılında bir adet aday yulaf hattımız (BDMY 09-19) tescil için TTSM’ne gönderilmiştir. Bu hattımızın tescil denemeleri 2012 de tamamlanmış tescilin olumlu olması beklenmektedir. Gnderilen materyaller içerisinden Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü 2 hattı ve Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsüde 1 hattı tescil için TTSM’ne gönderilmişlerdir . Bu proje çerçevesinde bu yıla kadar, Seydişehir ve Faikbey kuru şartlar için tescil ettirilerek çiftçilerimizin hizmetine sunulmuştur. Projede Öngörülen Değişiklikler: Birime katılan Dr.Telat YILDIRIM, Meltem YAŞAR ve Melek BAYRAKTAROĞLU’nun dahil edilmesi. 2011-12 Proje Özeti 2010-12 yetiştirme döneminde denenen hatlar soğuğa, kurağa, hastalığa dayanıklılık, dane özellikleri iyi olup olmadığına, yatmaya dayanıklılık, kılçıklılık durumu, tane verimi …gibi özellikleri ve standartlarla olan farklarına bakılarak bir üst kademeye aktarılmışlar yada tekrar gözlemlenmek üzere seçilmişlerdir. 14 hat çeşitten oluşan 2011-12 Yulaf Melez Bahçesi aynen 2012-13 yetiştirme döneminde de Konya-Merkez lokasyonumuza ekilmiştir. 2011-12 Yetiştirme Döneminde Konya-Merkez lokasyonuna elle ekilen ve 183 hattan oluşan Kuaker Yulaf Nörserinden 110 hat 2012-13 Yulaf Gözlem Bahçesine aktarılmıştır. 2011-12 Yetiştirme Döneminde Konya-Merkez ve İçeri Çumra lokasyonlarına ekilen ve 252 hat ve çeşitten oluşan Yulaf Gözlem Bahçesi-1 kademesindeki hatlardan 11 materyal 2012-13 Yulaf Ön Verim Denemesi-1 kademesine; 17 materyal 2012-13 Yulaf Ön Verim Denemesi-2 kademesine aktarılmıştır. 10 materyal de tekrar gözlemlemek için 2012-13 Yulaf Gözlem Bahçesine alınmıştır. 2011-12 Yetiştirme Döneminde Konya-Merkez lokasyonunda ekilen ve 548 hat ve çeşitten oluşan Yulaf Gözlem Bahçesi-2 kademesindeki hatlardan 41 materyal 2012-13 Yulaf Ön Verim Denemesi-1 kademesine; 36 materyal 2012-13 Yulaf Ön Verim Denemesi-2 kademesine aktarılmıştır. 46 adet hat da tekrar gözlemlenmek amacıyla 2012-13 Yulaf Gözlem Bahçesine aktarılmıştır. 2011-12 Yetiştirme Döneminde Konya-Merkez ve İçeri Çumra lokasyonlarında ekilen 81 hat ve çeşitten oluşan Yulaf Ön Verim Denemesinden 34 tanesi 2012-13 Yulaf Verim Denemesine aktarılmıştır. 2011-12 Yetiştirme Döneminde Konya-Merkez, İçeri Çumra ve Koçaş lokasyonlarına ekilen ve 81 hat ve çeşitten oluşan Yulaf Verim Denemesinden 4 hat 2012-13 Elit Verim Kademesine; 26 hat da 2012-13 Yulaf Bölge Verim kademesine aktarılmıştır.

75

2011-12 Yetiştirme Döneminde Konya-Merkez, İçeri Çumra, Koçaş, Niğde ve Eskişehir lokasyonlarına ekilen ve 30 hat çeşitten oluşan Yulaf Bölge Verim kademesindeki hatlardan 7 hat 2012-13 Elit Verim kademesine aktarılmıştır. 2011-12 Yetiştirme Döneminde Konya-Merkez, İçeri Çumra, Karaman, Bala ve Eskişehir lokasyonlarına ekilen ve 25 hat ve çeşitten oluşan Yulaf Elit Verim denemesini oluşturan hatlardan 13 tanesi tekrar gözlemlenmek üzere bu kademede tutulmuştur. SEYDİŞEHİR, FAİKBEY yulaf çeşitlerimizin ve aday hattımızın Salkım Sıraları ve Elit Kademleri oluşturulmuştur.

Proje No: TAGEM/TA/09 07/08/001 Proje Başlığı Ege Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Aydın İMAMOĞLU

Yardımcı Araştırıcılar Seda PELİT, Hakan HEKİMHAN, Ceylan BÜYÜKKİLECİ, Özge YILDIZ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014 31/12/2018 Projenin Toplam Bütçesi 356,400 Proje Özeti: Yulaf; yem, gıda, ilaç ve kozmetik sanayinin aranılan bitkilerinden birisi olup, ülkemizde çok eskiden beri yetiştirilmektedir. Hayvan yemi ve insan gıdası olmasının yanında; ilaç ve kozmetik sanayinde kullanım alanlarının artması sebebiyle özellikle son yıllarda oldukça önem kazanmıştır. Yulaf tarımına ilgi ve talebin artmasına rağmen, üreticilerin ihtiyaçlarına cevap verecek yeterli sayıda geliştirilmiş ticari çeşitlerin bulunmayışı yulaf tarımının yaygınlaşmasını kısıtlar niteliktedir. Bu durum özellikle sahil kuşağında daha fazla etkin olmaktadır. Projenin ilk döneminde Ulusal Gen Bankası aracılığı ile 108 adet materyal getirilmiş,ayrıca karakterizasyonu tamamlanan 180 adet yulaf materyali ile 36 adet adet yulaf materyali gen bankasından temin edilmiştir. Bunun yanı sıra bölgede yapılan toplama sonucu 22 adet yerel populasyon ile çalışmalara başlanmıştır. Bu dönemde 3 adet yulaf hattı tescile aday gösterilmiş, bunlardan 2 tanesi 2012 yılında Sarı ve Fetih isimleri ile üretim izni almıştır. Bu çalışmanın bu dönemindede yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan temin edilecek yazlık yulaf örnekleri Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme tarlalarına ekilerek, seleksiyon ıslahına tabi tutulacaktır. Üstün verim ve kaliteli olanları seçilerek sahil kuşağı için uygun yulaf çeşit veya çeşitleri geliştirme çalışmalarına devam edilecektir.

Proje No TAGEM/TA/10/07/01/005 Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Yulaf Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Remzi AVCI Yardımcı Araştırmacılar Dr. İrfan ÖZTÜRK, Vedat Çağlar GİRGİN Başlama - Bitiş tarihleri 01/01/ 2010- 31/12/ 2014 Projenin Toplam Bütçesi 2010: 7.000 TL 2013:8 .500 TL

2011: 7.500 TL 2014: 8.500 TL 2012: 7.900 TL TOPLAM: 39.400 TL

Proje Özeti Projenin amacı; Trakya-Marmara bölgesi için geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, yüksek verimli,

76

kışa, kurağa, yatmaya ve bölgede yaygın olan bazı hastalıklara dayanıklı çeşitler geliştirmektir. Açılan materyalde modifiye bulk metodu, verim denemelerinde ise tesadüf blokları ve üçlü latis deneme desenleri kullanılmıştır. 2011-12 yılında toplam 47 hat ve çeşitten oluşan 3 zamanlı melez bahçesi ve diğer ıslah materyali üzerinde çalışılarak 24 adet melez yapılmıştır. 7 adet F1Y materyali ekilmiş ve 211 adet F6 metaryali gözlem amacıyla standart çeşitlerle birlikte gözlem bahçesine ekilmiştir. Seçilen 47 durulmuş hat tohum çoğaltma ve deneme öncesi değerlendirilmek amacıyla gözlem bahçesine alınmıştır. Bu sezonda 146 hat ve çeşitten oluşan 5 adet verim denemesi kurulmuştur. Denemelerde yapılan gözlemlerde verim, kalite, soğuğa ve yatmaya dayanıklılık, bitki boyu, yaprak hastalıkları gibi karakterler üzerinde durulmuştur. Yapılan değerlendirmeler sonucu YÖVD’den 30, YVD’den 10, BBVD’den 10, Yulaf gözlem bahçesinden (tek parsel ekim) 13 hat seçilmiştir. Yulaf bölge verim denemeleri bölgede 2 yerde kurulmuştur. 193 genotipin kalite analizi (bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, protein) yapılmıştır. Ekim döneminde tarla koşullarında yağış ve sıcaklık hastalık gelişimi için yeterli olmadığından, Taç pası orta düzeyde epidemi yaparken, külleme hastalığı özellikle Mart ayı yağışlarının düşük olması ve Nisan ayındaki yağışların lokal olması sebebiyle orta veya düşük oranda epidemi yapmıştır. Yulaf ıslah çalışmaları sonucunda; 2011 yılında LA9810IBI-58-2011 ve FL9421-A1-B2 -2011 genotiplerin tesciline başvurulmuş, aynı zamanda bu iki aday çeşide üretim izni alınmıştır.

Ülkesel Tritikale Islah Araştırmaları

Bilgi Proje No: Proje Başlığı Ümranhanım Tritikale Çeşidinin Alternatif Kullanım Alanlarının

Sanayiye Kazandırılması ve Tritikale Tarımının Geliştirilmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Bayramoğlu Un ve Yem Sanayi Tic. A.Ş Projenin Önerileceği Kuruluş 1505-TÜBİTAK Proje Yürütücüsü Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR Yardımcı Araştırmacılar Zir. Yük. Müh. Berrin DUMLU Zir. Yük. Müh. Hatice Cengiz

Zir. Müh. Vedat BEDİRHANOĞLU Zir. Yük. Müh. Ramazan SELÇUK Yrd. Doç. Dr. Ferit AYDIN

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2013-2015 Projenin Toplam Bütçesi 750.000 TL

Proje Gerekçesi ve Önemi: Tahıllar insan beslenmesinde doğrudan ya da dolaylı olarak kullanılan temel ürünlerdir. Tahıllar geçmişte ve günümüzde olduğu gibi gelecekte de insanlığın temel besinini oluşturacak ve nüfus artışı karşısında önemini sürdürecektir. Dünyada ciddi boyutta başlayan küresel ısınma bitkisel üretimi önemli oranda etkilemeye başlamıştır. Sık yaşanan kuraklıklar, aşırı ve beklenmedik zamanlarda gelen yağışlar, pek çok ülkenin tarımında alışılmış sistemleri ve dengeleri bozmaktadır. Ekolojide meydana gelen değişimler, yeni koşullara uyum sağlayabilecek bitki türlerinin tarım alanlarına kazandırılmasını zorunlu hale getirmektedir. Bölgemizin ekolojik koşullarına uygun yüksek verimli ve verim stabilitesi iyi olan Ümranhanım tritikale çeşidinin; ekim alanlarını genişleterek çiftçilerin hizmetine sunulması ve teknolojide kullanılması oldukça önemlidir. Bölge tarım arazilerinin %77’ sinin sulanamayan arazilerden oluştuğu ve tarıma elverişsiz arazilerin oranının %21 olduğu göz önüne alınırsa; marjinal toprakların değerlendirilmesi, tarıma kazandırılması ve buğdaydan düşük verim alınan bölgelerde tritikalenin yetiştirilmesi, bölge tarımına çok önemli katkı yapacaktır. Pazar olanaklarının kısıtlı olduğu bölgemizde alternatif pazar oluşacaktır. Tritikale hayvan beslenmesine alternatif olarak ekmek yapımında, makarna, bisküvi ve kraker üretimde, kahvaltılık

77

tahıl gevrekleri, kek üretimde, malt ve bira üretiminde de kullanılabilmektedir.

Projenin Amacı: Projemiz de ilk olarak bölgemizde tritikale yetiştiriciliğinin teşvik edilip üretim alanlarının artırılması ve yetiştirilen Ümranhanım tritikale çeşidinin alternatif kullanım alanlarının yeni teknolojiye kazandırılması amaçlanmaktadır. Bu proje ile bölgemizde geliştirilen Ümranhanım çeşidinin ekim alanlarını genişletmek, sanayiye yeni hammadde kazandırmak, projemize ortak olacak işletmenin mevcut alt yapısını yeni teknolojilerle geliştirmek, proje çıktılarını bölge sanayicisine aktarmak, müşteri kuruluşa proje süresi boyunca teknik personel istihdamı sağlamak.

Proje Materyali: Projede Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen Ümranhanım Tritikale çeşidi kullanılacaktır.

Proje Metodu: 1-Üretimin artırılması çalışmaları: Ümranhanım tritikale çeşidinin yoğun tahıl üretimi yapılan Erzurum, Erzincan, Muş, Van, Kars ve Ağrı illerinde önder çiftçi arazilerinde demonstrasyonlar kurulacak,.tohumluk üretimini artıracak çalışmalar yapılacaktır.

2-Ümranhanım tritikale çeşidinin farklı kullanım alanlarını yeni teknolojilere kazandırılması:

a)Proje ortağımız Bayramoğlu Un ve Yem Fabrikası bölge çiftçisinden temin edilecek Ümranhanım çeşidinden tam tritikale unu ve kepeksiz un elde ederek, ekmek ve pasta üreticilerine aktaracak,

b)Ekmek-pasta üreticileri bu unlardan değişik ürünler elde edip halka satacaklardır. Bu ürünleri alan tüketicilerle memnuniyet anketi çalışmaları yapılacak.

c)Atatürk Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü’nde bu çeşidin kalite parametreleri ölçülecek ve değerlendirilecektir. Değerlendirilecek parametreler :

Ekmekte Kantitatif Değerlendirme Parametreleri

Ağırlık, Hacim, Kabuk rengi, İç renk, Sertlik, Gözenek değerleri

Duyusal Değerlendirme

Koku, Tad, Tazelik, Genel değerlendirme:

Kalite analizleri

Nem tayini, Kül tayini, Protein tayini, Sedimentasyon tayini,

Düşme sayısı, Yaş gluten tayini:

d) Efes Pilsen tarafından çeşidin malt özellikleri araştırılacak ve sonuçlar değerlendirilecektir.

3- Sonuçların değerlendirilmesi:

Elde edilecek veriler ve üretim sonuçları birleştirilerek hangi alanlarda değerlendirilebileceği tespit edilecektir. Ülkesel ve uluslararası yeni pazar oluşumuna ışık tutacaktır.

Tarla günleri, seminerler, paneller düzenlenerek proje çıktıları üreticilere, tüketicilere sunulacaktır.

Proje No Proje Başlığı Geçit Bölgesi Tritikale Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM, Proje Yürütücüsü Mustafa Çakmak Yardımcı Araştırmacılar Başlama - Bitiş tarihleri 2014-2018

78

Projenin Toplam Bütçesi 41000 TL Proje Özeti

Artan nüfusun gıda gereksinimini karşılamak amacıyla marjinal alanlarda da üretim yapmak mecburiyeti doğmuştur. Tritikale, yetersiz yağış alan kurak tarım alanlarına iyi uyum göstermekte ve diğer tahıllara göre birim alandan daha yüksek tane verimi vermektedir. Tuzlu tarım alanlarında, bor fazlalılığı yani toksitesi olan arazilerde, molibden, çinko gibi mikro besin maddesi noksanlığı görülen tarlalarda, bazı hastalıkların görüldüğü problemli tarım alanlarında buğday ve arpadan daha iyi sonuç vermektedir.

Türkiye’de son yıllarda artan kaba yem açığı, üreticilerin değişik alternatiflere yönelmesine neden olmaktadır. Bu arayışlar içerisinde tritikalenin dane yem ve ot amaçlı üretimi artmaktadır. 2011 yılında Türkiye’de ekilen alan 29,782 ha, üretim 103.797 ton, tane verimi 349 olmuştur (TÜİK 2012).

Çayır meralarda otlatma yoğunluğunu azaltmak için yem bitkileri ekiliş ve üretim alanlarının arttırılması gerekmektedir. Kuraklık, iklim değişikliği ve giderek verimliliği azalan topraklar tritikale gibi olumsuz koşullarda ekonomik üretim yapılabilecek bitki türlerinin geliştirilmesini zorunlu hale getirmektedir.

Tritikale tane olarak veya hasıl, saman, silaj ve otlatmak için tek başına veya karışım şeklinde hayvan beslenmesinde kullanılır. Tane olarak kanatlıların beslenmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. İnsan beslenmesinde ise buğday paçalına ve bisküvi ürünlerine karıştırılarak kullanımı vardır. Tritikale ve buğday etanol üretimi için en uygun bitkidir bu sebeple gelecekte enerji bitkisi olarak kullanımı da söz konusu olabilecektir.

Orta Anadolu ve Geçit Bölgelerinde hayvan beslemede tane ve kaba yem ihtiyaçlarını karşılamak için bölgeye uygun kışlık tritikale çeşitlerinin geliştirilmesi gerekmektedir.

Proje kapsamında öncelikle koordinatör Enstitüden ve Uluslar arası kuruluş olan CIMMYT den temin edilen ıslah materyali, kullanılacaktır. Seleksiyon yöntemi olarak buğday ıslah çalışmalarındaki gibi değiştirilmiş bulk metodu uygulanacaktır. Kuru koşullarda dane verimi ve yeşil-kuru ot verimini artırmak amaçlı seleksiyon yapılacaktır.


Proje Başlığı Ülkesel Tritikale Islah Araştırmaları


Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Emel ÖZER

Yardımcı Araştırmacılar Seyfi Taner, Ramazan Ayrancı, Sait Çeri, Musa Türköz, Yüksel Kaya, Şah İsmail Çerit, Enes Yakışır, İbrahim Kara, Hasan KOÇ, İlker Topal, Aysun G. Akcaçık


Projenin Toplam Bütçesi TOPLAM: 71000TL

Proje Özeti: Bu proje ile bölgesel olarak Konya da, 1987’den beri devam eden tritikale çalışmalarının devam ettirilmesi ve elde edilen materyallerin incelenerek tane ve ot için uygun çeşitlerin geliştirilmesi ve ülkesel olarak yayılması amaçlanmaktadır. İlk olarak çeşit adaptasyonu ile başlayan tritikale çalışmalarına 2002 yılında başlanan melezleme çalışmaları ile devam edilmiştir. Açılan kademelerde (F2-F5) çok sayıda materyal, tek başak ve başak sırası çeşitli gözlem ve ölçümler sonunda değerlendirmeye tabi tutularak, seçilenler bir üst kademeye veya gözlem bahçelerine aktarılacaktır. Bu seçilen materyaller OVD’de, buradan seçilenler de VD’de denenecektir. Verim ve BVD için, yıllara göre değişmekle beraber, Konya-Merkez ve Çumra başta olmak üzere yakın çevreler kullanılacaktır. Projeye ortak diğer Enstitülerle tohum durumuna göre F3 kademesi, BVD setleri gönderilecektir. Bu enstitülerden gelen sonuçlara göre seçimlere karar verilecektir. Bölgemizde kışlık tritikale tane ve ot üretiminde etkili olan biyotik ve abiyotik faktörlere dayanıklı veya

79

toleranslı, verimli, kaliteli, değişik amaçlara uygun, sulu ve kuru şartlar için yeni çeşitler geliştirmek projemizin ana amacını oluşturmaktadır. 2011-2012 sezonunda yapilan calismalari sonucunda 58 adet F1 hatti, 20 adet F2, 45 adet F3 ve 66 adet F4 ve 32 adet F5 secimi yapilip tarlaya ekimi yapilmistir. 49 adet hat gozlem bahcesinden secilerek on verim denemesi 3 tekerrurlu olarak 7x8 eksik latis duzeninde ekimi yapilmistir. 20 adet hat ve 5 adet cesitten olusturulan tritikale verim ve bolge verim denemeleri 4 tekerrurlu olarak tesaduf parselleri deneme desenine gore ekimi yapilmistir. Konya-iceri Cumra, Karaman ve Konya-Gozlu lokasyonlarina TBVD ekimleri gerceklerstirilmisitir. 68 hat ve cesitten olusturulan TMB merkez elle ekim arazisine 1s 2m olarak ekimi yapilmistir. Bu güne kadar yapılan çalışmalar neticesinde TATLICAK 97, MİKHAM 2002, MELEZ 2001 ve ALPERBEY tritikale çeşitleri tescil ettirilmiştir. Tritikale ıslahı ile uğraşan diğer ülkelerle yeni hatların temini ve bu hatların melezlemelerde kullanılmasına devam edilecektir. Projede Öngörülen Değişiklikler: Serin Iklim Tahillari Biriminde gorev almayan Dr. Hasan KOC projeden cikarilmasi. 4B kadrasundan enstitumuze atanan Zir. Yuk. Muh. Meltem YAŞAR, Zir.Yük.Müh. Melek BAYRAKTAROĞLU VE Dr. Talat YILDIRIM”ın projeye dahil edilmesi. ATK kararlari geregince Kalite ve Teknoloji bolumunden Dr. Aysun G. AKCACIK ve Bitki Hastaliklari Bolumunden Zir. Muh. Ilker TOPAL’in projeye dahil edilmesi.

Proje No TAGEM/TA/11/07/08/001 Proje Başlığı Tritikale Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin

Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM, Proje Yürütücüsü Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK Yardımcı Araştırmacılar Mehmet ŞAHİN, Seydi AYDOĞAN, Dr. Emel ÖZER, Hande

ÖNMEZ, Berat DEMİR Başlama - Bitiş tarihleri 01.01.2011 – 01.01.2016 Projenin Toplam Bütçesi 12.250 TL Proje Özeti: Bu projede gerek sanayici gerekse çiftçilerin ve tüketicilerin kalite isteklerine cevap verecek şekilde çeşit geliştirilmesine katkıda bulunmak, yeni ve mevcut çeşitlerin kalite özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Ön verim 56 (50 hat+ 6 standart), verim ve bölge verim denemelerinin her birinde toplam hat ve çeşit sayısı 25 ( 20 hat+ 5 standart çeşit) olup Merkez ve Çumra lokasyonlarında yetiştirilen kuru şartlara ait materyallerin analizleri 2 tekerrürlü olarak yapılmıştır. Islah bölümü ile birlikte verim ve kalite özelliklerine ait değerler dikkate alınarak uygun olan hatların seçimleri yapılmıştır. Bu proje kapsamında elde edilen verilerin varyans analizleri ve gruplandırma yapılarak sonuçlar ıslah materyallerinin seçiminde kullanılmıştır. 2011-2012 yılı tritikale materyallerinin verim ve bölge verim kademelerine ait örnekler alınarak bu örneklerde nem, protein, hektolitre ve bin tane olmak üzere kalite ve istatistik analizleri yapılmıştır.Ön verim, Verim ve bölge verim denemelerindeki ortalama protein oranları; KTÖVD’de % 12.82, KTVD’de % 11.92, KTBVD‘de % 12.68 olduğu tespit edilmiştir. Bin tane ağırlıkları ise KTÖVD’de 32.31 g, KTVD’de 33.92 g ve KTBVD’de 32.87 g olduğu belirlenmiştir. 2012 yılında çalışmalar planlanan şekilde sürdürülecektir.

80

Projede Öngörülen Değişiklikler: Bölümümüze yeni katılan Biyolog Sümerya Hamzaoğlu proje çalışmasına dahil edilecektir.

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A12/P01/01-006 Proje Başlığı Doğu Anadolu Tritikale Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR Yardımcı Araştırmacılar - Başlama ve Bitiş Tarihleri 2007-2011 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 5.000 TL 2013: 5.000 TL 2014: 5.000 TL 2015: 5.000

TL 2016: 5.000 TL Proje Özeti: 2011 Eylül, Ekim aylarında ekimlerde herhangi bir problem yaşanmamıştır. Ekimleri müteakip iyi bir kış öncesi çıkış için yeterli yağışın olmayışı ve Kasım ayı başlarında sıcaklıkların -25 0C’ye düşmesi bitkilerin ya çıkış yapmadan veya çok zayıf bir çıkışla kışa girmesine neden olmuştur. Kış aylarında -400C’lere varan hava sıcaklıkları zayıf bitkilere çok zarar vermiştir. Önemli ölçüde kış zararı söz konusu olmuştur. Bu problemin yanı sıra kar yağışları ve düşük sıcaklıklar kış ayları boyunca devam etmiş, tarım arazileri nisan ayının ikinci haftasına kadar kar altında kalmıştır. Mart sonu itibariyle arazilerin hala kar altında oluşu kış zararının boyutunu artırmıştır. Ancak tritikale, kışa ve soğuğa dayanıklı yapısı sayesinde ağır kış şartlarından arpa tarlaları kadar büyük oranda zarar görmemiştir. Nisan ayında yeterli yağış olmamasından dolayı bitkiler iyi bir gelişme göstermemiş, kuraklık stresine maruz kalmıştır. Vejetasyon süresi boyunca yağışlara rağmen hastalıkların gelişmesi için gerekli sıcaklık söz konusu olmadığından pas vb. hastalıklar görülmemiştir Ayrıca tritikale kök hastalıklarına dayanıklı oluşu nedeniyle kar küfü hastalığından etkilenmemiştir. Yağışlara bağlı olarak yabancı ot gelişimi de yüksek düzeyde gerçekleşmiş yabancı ot ilaçlaması zamanında yapılamamıştır. Tritikalelerde yüksek gelişme durumu yabancı otu bastırmış olduğundan herhangi bir sorunla karşılaşılmamıştır. Yine kuraklık ve düşük sıcaklıklar nedeniyle rakımı yüksek ve daha soğuk bölgelerde başaklanmalar gecikmiş dolayısıyla hasatlar da Ağustos ayının sonlarına kadar devam etmiştir. Enstitümüz tarafından geliştirilen Ümranhanım çeşidimizin elit ve orijinal tohumluk üretimleri devam etmektedir. Aynı zamanda bu çeşidin üretim hakkını kısmen devralan tohumculuk şirketi tarafından sertifikalı tohumluk üretimleri yapılmakta olup, 2012 yılında kısmen de olsa bölgemiz çiftçisine ulaştırılmıştır. İlgili şirket bu çeşidin bölge çiftçisine daha fazla ulaşması için bölgedeki tohumluk bayilikleriyle gerekli bağlantıları yapmıştır. 2011’de toplam 136 hattan oluşan çeşitli kademelerdeki açılan materyal ve gözlem bahçelerinden 21 hat seçilmiştir. Verim denemelerinde 41 genotipten 21 hattın seçimi yapılmış; 6 genotipten oluşan bölge verim denemesinde herhangi bir seçim yapılmaksızın tekrarlanmasına karar verilmiştir. Verim denemelerinden ortalama 166,6, bölge verim denemelerinden ise Ilıca’da 144.5, Pasinler’de 360,9, Erzincan’da 186,9, Muş’ta 199,4 kg/da verim elde edilmiştir.

Ülkesel Çavdar Islah Araştırmaları

81

Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/908/001 Proje Başlığı Çavdar Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Emel Özer Yardımcı Araştırmacılar Zir. Yük. Müh. İbrahim Kara, Dr. Seyfi Taner, Dr. Ramazan

Ayrancı, Zir. Müh. Musa Türköz, Zir. Müh. Enes Yakışır, Zir. Yük. Müh. Yüksel Kaya, Zir. Müh. Sait Çeri, Zir. Yük. Müh. Ş. İsmail Cerit

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2013-2017 Projenin Toplam Bütçesi 67.500 Proje Özeti: Anavatanı Anadolu olan çavdar, serin iklim tahılları içinde ıslah çalışması yapılmamış tek bitkidir. Bu proje ile çavdar konusunda çalışmaların başlatılması ve elde edilen materyallerin incelenerek bölgemize uygun çeşitlerin geliştirilmesi ve ülkesel olarak yayılması amaçlanmaktadır. İlk olarak çeşit adaptasyonu ile çavdar çalışmalarına başlanılacaktır. Enstitü bünyesinde bulunan hatlar, gen bankalarından istenecek hat ve çeşitler, çavdar ıslahı ile uğraşan ülkelerden temin edilecek materyaller ve yetiştiği çevrelerden toplanan yerel çavdar materyalleri projemizin materyallerini oluşturacaktır. İler ki dönemlerde melezleme çalışmaları ile devam edilecektir. Açılan kademelerde (F2-F5) çok sayıda materyal, tek başak ve başak sırası çeşitli gözlem ve ölçümler sonunda değerlendirmeye tabi tutularak, seçilenler bir üst kademeye veya gözlem bahçelerine aktarılacaktır. Bu seçilen materyaller OVD, buradan seçilenler de VD denenecektir. Verim ve BVD için, yıllara göre değişmekle beraber, Konya-Merkez ve Çumra başta olmak üzere yakın çevreler kullanılacaktır. Enstitümüz tarafından Aslım-95 çeşidi 1995 yılında tescil ettirilmiştir. O yıllardan beri çavdarla ilgili yapılan bir çalışma yoktur. Son yıllarda çavdarın hayvan yemi olarak kullanılmasından ziyade insan beslemesine girmesi gerekliliği gün geçtikçe önemini arttırmaktadır. Yapılan çalışmalar çavdarın insan beslenmesinde kullanılmasının kalp-damar hastalıkları, obezite ile savaş gibi pek çok durumda faydalı olduğunu bildirilmektedir. Bölgemizde kışlık çavdar üretiminde etkili olan biyotik ve abiyotik faktörlere dayanıklı veya toleranslı, verimli, kaliteli, değişik amaçlara uygun kuru şartlar için yeni çeşitler geliştirmek projemizin ana amacını oluşturmaktadır. 2012-2013 ekim döneminde Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü gen merkezinden gelen 50 adet materyal 1sx2m olarak elle ekim deneme alanına ekimi yapılmıştır. Diğer çalışmalardan toplanan “Çanakkale Çavdar” kodlu deneme seti 30 adet ve “Yerel Materyal” kodu altında hazırlanan deneme seti de 14 adet 1sx2m olarak elle ekim deneme alanına ekimi yapılmıştır. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde bulunan gen bankasından gönderilen 16 adet materyal ise ekim zamanından sonra geldiği için eklimi gerçekleştirilememiştir. Bir sonraki deneme yılında değerlendirilecektir. Ekimleri yapılan materyallerin karakterizasyonları yapılıp saflaştırma çalışmaları sürdürülecektir. Projede Öngörülen Değişiklikler: Projenin yürütücüsü olarak Zir. Yük. Müh. İbrahim KARA’nın görevlendirilmesi, Dr. Telat YILDIRIM, Zir. Yük. Müh. Meltem YAŞAR, Zir. Yük. Müh. Melek BAYRAKTAROĞLU, Dr. Aysun G. AKCACIK ve Zir. Yük. Müh. Murat Nadi TAŞ ‘ın projeye dahil edilmeleri, Zir. Yük. Müh. Ş. İsmail CERİT’in bölüm değişikliği nedeniyle projeden çıkarılması.

SICAK İKLİM TAHILLARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTILARI (10 - 15 Mart 2013)


Ortak Açılış Programı

Yemek arası

I. OTURUM 14:00-15:30

Proje lideri/Sunan Proje/Sunum Adı Kurum Projenin Durumu

Başkanlık Divanının Oluşturulması

Vicdan ACAR Koordinatör

Tahıllar ve Yemeklik Tane Baklagiller Çalışma Sunusu TAGEM Sunu

ÜLKESEL SICAK İKLİM TAHILLARI EÜY ARAŞTIRMALARI

ÜLKESEL MISIR ISLAH ARAŞTIRMALARI

Rahime CENGİZ Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları MAİ Devam Yeni

Ara 15:30-15:50

II.OTURUM 15:50 – 17:00

Rahime CENGİZ- M.Cavit SEZER

Marmara Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları - Marmara Bölgesi Tane Mısır Islah Araştırmaları - Marmara Bölgesi Silajlık Mısır Islah Araştırmaları - Marmara Bölgesi Şeker Mısır Islah Araştırmaları - Marmara Bölgesi Populasyon Islah Araştırmaları

MAİ Devam Yeni

Rahime Cengiz

Melez Mısır Islahında Dihaploid Hatların Elde Edilmesi ve Kullanılması

MAİ Devam

12 Mart 2013 Salı

I.OTURUM 09:00-10:30

Mesut ESMERAY

Ülkesel Mısır Islah Biyoteknoloji Araştırmaları

MAİ

Devam

Mesut ESMERAY Mısır Heterotik Gruplarında Genetik Analizleri(Doktora Tezi) MAİ

Devam

Niyazi AKARKEN Mısır Genotiplerinin Sıcaklığa Tolerans Faktörleri Bakımından Karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi) MAİ

Devam

Ahmet DUMAN Ülkesel Mısır Islah Materyallerinde Silaj Kalite Değerlerinin Belirlenmesi MAİ Devam

Bülent CENGİZ Ülkesel Mısır Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi MAİ

Devam

Eşref ÖZBEY Kendilenmiş Mısır Hatlarının Moleküler ve Morfolojik Karakterizasonu (Yüksek Lisans) MAİ Sonuç

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Mehmet PAMUKÇU

Akdeniz Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları - Akdeniz Bölgesi Tane Mısır Islah Araştırmaları - Akdeniz Bölgesi Beyaz Mısır Islah Araştırmaları - Akdeniz Bölgesi Cin Mısır Islah Araştırmaları - Akdeniz Bölgesi Silajlık Mısır Islah Araştırmaları - Akdeniz Bölgesi Şeker Mısır Islah Araştırmaları

- Akdeniz Bölgesi koçan Kurduna Dayanıklılık Islahı Çalışmaları

BATEM Devam

yeni

Şekip ERDAL Bazı Mısır Hatlarının Su Stresi ve Normal Koşullar Altında Kombinasyon Yeteneklerinin Belirlenmesi BATEM Devam

Dr. İbrahim CERİT Çukurova Mısır Islah Araştırmaları

DATAE Devam Yeni


III.OTURUM 14:00-15:30

M. Ali TÜRKAY Çukurova Bölgesinde Mısır Koçan Kurdu (Sesamia Nonagrioides Lef.) ve Mısır Kurdu (Ostrinia Nubilalis Hübn.)’na Dayanıklı Mısır Islahı

DATAE Devam Yeni

M. Ali TÜRKAY Mısır Bitkisinde Mısırkurdu ve Mısır Koçan kurduna Dayanıklılığı Sağlayan Genetik Yapının Belirlenmesi ve Verimin Artırılması

DATAE Devam

Erkan ÖZATA Karadeniz Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları KTAE Devam

Mehmet TEZEL Orta Anadolu Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları BDUTAE Devam

Mehmet TEZEL Orta Anadolu Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları BDUTAE Sonuç

Gazi ÖZCAN Ülkesel Mısır Hatlarının Kuraklığa Toleranslarının Belirlenmesi BDUTAE Devam

Ara 15:30-15:50

IV.OTURUM 15:50-17:00

Dr.Hüseyin ÖZPINAR

Ege Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları - Silajlık Mısır Çeşit Geliştirme Islahı

ETAE Devam

Şehmus ATAKUL

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mısır Adaptasyon Araştırmaları - Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Ana Ürün Bölge Verim Denemesi (Diyarbakır Lokasyonu-2012 )

GAP UTAEM Devam-Yeni

Cafer Hakan YILMAZ

Ülkesel Mısır Adaptasyon Projesi Bazı Mısır Çeşitlerinin Kahramanmaraş Koşullarına Adaptasyonun Belirlenmesi

DAGKAİ Devam


I.OTURUM 09:00-10:30

Doç.Dr.Selma Onarıcı

Böceklere Dayanıklı Transgenik Mısır Bitkilerinin Geliştirilmesi

Marmara –TÜBİTAK- Tanıtım

Timuçin TAŞ

GAP Bölgesi Mısır Adaptasyon Araştırmaları Güneydoğu Anadolu Bölgesine Uygun Tane ve Silajlık Mısır Çeşitlerinin Belirlenmesi (Şanlıurfa Lokasyonu)

GAP TAE Devam

Timuçin TAŞ

GAP Bölgesine Uygun Mısır Hat Ve Çeşitlerinin Belirlenmesi GAP TAE Yeni Teklif

Ömer GÜÇ Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları Adaptasyon Çalışmaları (Niğde Lokasyonu) PAİ Devam

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

ÜLKESEL MISIR YETİŞTİRME TEKNİĞİ ARAŞTIRMALARI

Özgü BAYRAK Bitki Islahında Moleküler Tanı Yöntemleri Roche Bilgi

Dr. Ali BOLAT İkinci Ürün Mısır Yetiştiriciliğinde Bazı Yabancı Ot İlaçlama Yöntemlerinin Mısır Tane Verimi ve Yabancı Ot Kontrol Düzeylerine Olan Etkilerinin Belirlenmesi

DATAE Bilgi

Erdal GÖNÜLAL

Dane Mısırda Farklı Fenolojik Dönemlerdeki Kısıtlı Su Uygulamalarının Verim ve verim öğelerine Etkilerinin Belirlenmesi

KTSKAE Devam

Şekip ERDAL Bazı Mısır Hatlarının Su Stresi ve Normal Koşullar Altında Kombinasyon Yeteneklerinin Belirlenmesi BATEM Devam

Mehmet PAMUKÇU

Antalya Sahil Koşullarında Mısır ve Soyanın İkinci Ürün Silajlık Olarak Birlikte Ekimle Yetiştirme Olanakları BATEM Sonuç

Erkan ÖZATA Şeker Mısırda (Zea mays saccharata Sturt.) Ekim Sıklığı ve Azot Dozlarının Taze Koçan Verimi İle Verim Öğeleri Üzerine Etkisi ( Doktora Tez Projesi)

KTAE Sonuç



Mahmut DOK

Orta Karadeniz Bölgesinde Toprak işlemeli ve Toprak işlemesiz Şartlarda Yapılan Mısır Yetiştiriciliğinde Yabancı Otlara Karşı En Uygun Mücadele Yönteminin Belirlenmesi

KTAE

Bilgi

Halil KAPAR Mısırda Yeni Çeşitlerin Adaptasyonu ve Yetiştirme Tekniklerinin Geliştirilmesi KTAE

Devam

Şehmus ATAKUL

Diyarbakır Koşullarında Farklı Ekim Zamanının Altı Şeker Mısırı(Zea mays L. Saccharata Sturt) Çeşidinde Taze Koçan ve Tane Verimi ile Bazı Tarımsal Özelliklere Etkisi

GAP UTAEM

Devam

Timuçin TAŞ

Harran Ovası İkinci Ürün Koşullarında Yetiştirilen Mısır Bitkisinin Değişik Büyüme Dönemlerinde, Farklı Hasat Zamanlarının ve Sıra Üzeri Bitki Sıklıklarının Verim ve Bazı Tarımsal Karakterlere Etkisi

GAP TAE

Sonuç

Betül KOLAY

Diyarbakır İli Koşullarında Farklı Toprak İşleme Yöntemleri Kullanılarak Yeşil Gübrelemenin Ana Ürün Pamuk ve Mısırda Verim, Verim Unsurları ile Toprak Özelliklerine Etkisinin Belirlenmesi

GAP

UTAEM

Devam

Ara 15:30-15:50

IV.OTURUM 15:50-17:00

Özlem AVŞAR Fertigasyon Yöntemiyle Farklı Miktarlarda Azot Uygulamalarının Şeker Mısır Verim Ve Verim Parametreleri Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi

GAP UTAEM

Yeni teklif

Talip ATÇEKEN Naci DEMİRCİ

Fertigasyon Yöntemiyle Farklı Miktarlarda Azot ve Su Uygulamalarının Silajlık Mısır Verimi Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi

KTSÇAİM

Sonuç

Dr. Özden DAYI

Değişik Ekim Zamanlarının Şeker Mısır (Zea mays saccharata Sturt.) Çeşitlerinin Taze Koçan Verimi ve Kalite Kriterleri Üzerine Etkileri

MAİ

Sonuç


I.OTURUM 09:00-10:30

A. Faik YILDIRIM

Marmara Bölgesi Mısır Islah Araştırmalarında Geliştirilen Genotiplerin Sap ve Koçan Çürüklüğü Hastalığına Neden Olan Fusarium moniliforme’ye Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi

AZMMAE

Bilgi

Kemal DEĞİRMENCİ

Batı Karadeniz Bölgesi Mısır Ekim Alanlarındaki Virüs Hastalıklarının Belirlenmesi ve Bazı Kendilenmiş Mısır Hatlarının Maize dwarf mosaic potyvirus (MDMV) ile Sugarcane mosaic potyvirus (SCMV)’e karşı Dayanıklılıklarının Moleküler Markırlar Kullanılarak Tespit Edilmesi

AZMMAE

Bilgi

Tuncay ÜRE

Mısır ve Çeltik Tescil Denemelerinin Sunulması

TTSMM

Bilgi

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

ÜLKESEL ÇELTİK ENTEGRE ÜRÜN YÖNETİM ARAŞTIRMALARI

ÜLKESEL ÇELTİK ISLAH ARAŞTIRMALARI

Dr. Necmi BEŞER Ülkesel Çeltik Islah Araştırmaları

TTAE Devam

Dr. Necmi BEŞER Çeltik yanıklık hastalığına (Magnaporthe grisea) dayanıklı çeltik ıslahı çalışmaları TTAE Devam

Dr. Halil SÜREK Trakya-Marmara Bölgesi Çeltik Islah araştırmaları TTAE Devam

Dr. Halil SÜREK Yabancı Ot İlaçlarına Dayanıklı Çeltik Islahı TTAE Devam



Dr.Mevlüt ŞAHİN Karadeniz Bölgesi Çeltik Islah Araştırmaları KTAE Devam

Rasim ÜNAN

Çeltik (Oryza sativa L.) Genotiplerinin Soğuğa Tolerans Yönünden Değerlendirilmesi(Doktora Tez Projesi)

TTAE Devam

Mahmut DOK

Çeltik Tarlalarında Değişik Baklagil Yem Bitkilerinin Kışlık Ara Ürün Olarak Yetiştirme İmkânlarının Araştırılması

KTAE Sonuç

Yeni Araştırma Konuları ve Proje Fikirlerinin Belirlenmesi

Ara 15:30-15:50

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI : Tahıllar PROGRAM ADI : Mısır

Proje no TAGEM /TA/ 09/ 07/03/002 Proje Adı

Marmara Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

15:50-17:00

Sertifika Töreni

Dilek ve Temenniler Kapanış

Kuruluş Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Rahime CENGİZ Yardımcı Araştırmacılar

M.Cavit SEZER, Ahmet DUMAN, Dr. Özden DAYI, A.Eşref ÖZBEY, Mesut ESMERAY, Niyazi AKARKEN, Bülent CENGİZ (Kalite), Yakup NOGAY(Kalite)


01.01.2009-31.12.2013


2009: 27365 TL 2010: 20852 TL 2011: 22096 TL 2012: 23606 TL 2013: 30713 TL Toplam : 124.632 TL

Proje Özeti Marmara Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları; Tane Mısır Islah Araştırmaları, Silajlık Mısır Islah

Araştırmaları, Şeker Mısır Islah Araştırmaları ve Populasyon Islah Araştırmaları olarak dört alt çalışma şeklinde yürütülmüştür.

Tane, silajlık mısır ve şeker mısır ıslah araştırmaları; kendilenmiş hat geliştirme, sentetik materyallerin oluşturulması, melez mısır yapımı ve çeşit verim denemelerinin değerlendirilmesi metodolojisinde yürütülmüştür. 2012 yılında tane ve silaj amaçlı, 343 adet materyalde kendileme çalışmaları yapılmıştır. Bu materyaller 75 farklı genetik yapı içermektedir. Hasatta 168 adet genotip 2013 yılında yoklama melezi yapılmak üzere seçilmiştir. 34 adet genotip ise bir sonraki yıl kendilemeye devam etmek üzere alınmıştır. Kendilenmiş hatların karakterizasyon ve durulma çalışmasında 201 adet materyalde kendileme yapılmış, 17 adet durulmuş hat tohum çoğaltımı ve melez yapımında kullanılmak üzere seçilmiştir. Kaynak materyal geliştirme çalışmasında 416 adet farklı materyalde kendileme ve bulk çalışmaları birlikte yürütülmüştür. Yüksek protein, yüksek yağ ve silaj kalitesi konularında sentetik kaynak materyallerin oluşturulması çalışmaları devam etmektedir. Şeker mısır ıslah çalışmaları; kendilenmiş hat geliştirme, kaynak materyallerin oluşturulması, yoklama melezi yapımı ve yoklama melezi verim denemelerinin kurulup değerlendirilmesi yöntemi biçiminde devam etmiştir. Şeker mısır ıslah çalışmasında 397 adet materyalde kendileme yapılmıştır. Söz konusu materyaller 37 adet farklı genotipten gelmektedir. Bu materyallerin 13 adedi kaynak materyal oluşturma amaçlıdır. Yoklama melezi verim denemelerinde seçim ve değerlendirmeler devam etmektedir.

2012 yılında 151 adet durulmuş kendilenmiş hattın tohum çoğaltımı yapılmıştır. Melezleme çalışmalarında ise denemelerde yer alan ve yeni kombinasyonların yer aldığı toplam 156 adet melez kombinasyonunun tohum çoğaltımı yapılmıştır.

Populasyon Islahında; Adapop 1, Adapop 3, Adapop 9, Adapop 11 adlı materyallerde çalışmalarımız sürdürülmüştür. Adapop 1 materyalinde “Döl Kontrol Verim Denemesi” kurulmuştur. Adapop 3 materyalinde “Adapop 3 Populasyon Verim Denemesi” Samsun ve Sakarya’da kurulmuştur. Adapop 9 materyalinde “Adapop 9 Populasyon Verim Denemesi” Konya ve Sakarya’da kurulmuştur. Adapop 11 materyalinde ise “Adapop 11 Silajlık Mısır Populasyon Verim Denemesi” İzmir ve Sakarya’da kurulmuştur.

Tane ve silaj amaçlı denemeler Ülkesel proje formatında yürütülmüştür. Çoklu lokasyonlardaki verim sonuçlarına göre ADA 8.2 ve ADA 9.14 çeşitleri tescil edilmek üzere seçilmiştir. Yoklama melezi gözlem bahçeleri Lattice deneme deseninde kurularak ümitvar hatlar seçilmiştir.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI : Tahıllar PROGRAM ADI : Mısır Proje No

TÜBİTAK-1007 110G087 No’lu Proje

Proje Başlığı Melez Mısır Islahında Dihaploid Hatların Elde Edilmesi ve Kullanılması


Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Namık Kemal Üniversitesi


Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu

Proje Yürütücüleri

Rahime CENGİZ Prof.Dr. Kayıhan Z.KORKUT


M. Cavit SEZER, A. Eşref ÖZBEY, Dr. Özden DAYI, Mesut ESMERAY, Ahmet DUMAN, Niyazi AKARKEN Prof. Dr. İsmet BAŞER, Doç .Dr. Metin TUNA, Doç. Dr. Oğuz BİLGİN, Dr. Ertan ATEŞ


01.05.2011-01.05.2015


2011: 958.355 TL 2012: 202.355 TL 2013: 157.960 TL 2014: 143.040 TL Toplam : 1.461.710 TL

Proje Özeti Klasik mısır ıslah çalışmaları in vitro (anter kültürü) ve in vivo (inducer hat) haploid teknikleri

ile desteklenerek homozigot anaçları kısa sürede elde etmek, elde edilen homozigot dihaploid hatlar ile yoklama melezlemesi yapılarak kombinasyon yeteneklerini belirlemek ve çeşit geliştirmede kullanılabilecek homozigot dihaploid hatları kısa sürede belirlemek ve böylece zaman, emek ve tarımsal Ar-Ge’ye ayrılan kısıtlı maddi kaynakların daha etkin kullanılmasını sağlamak amacıyla bu proje hazırlanmıştır.

Projenin 2. yılında, in vitro ve in vivo tekniği için kullanılacak kaynak materyal olarak Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’nün melez mısır ıslah programında geliştirilen 60 adet kendilenmiş hatla yapılmış 100 adet tek melez kullanılmıştır. Projede kullanılan melezler FAO 600-700 grubu arasındadır. Tepe püskülünün orta tek çekirdekli dönemi takip edilerek alınmış ve iklim odasında 7 oC derecede 10 gün tutularak Namık Kemal Üniversitesinde in vitro çalışmaları yapılmıştır. Dört farklı besi ortamının ve farklı hormon uygulamalarının kullanıldığı çalışmada, genotiplerin yanıtlarına göre kalluslar oluşmuştur. Kalluslardan bitkicikler gelişmiştir. İn vitro tekniğinden elde edilen bitki sera koşullarında büyütülmektedir.

İn vitro tekniğinde kullanılan 100 melez aynı zamanda in vivo tekniğinde inducer hatlar ile melezlemede de kullanılmıştır. Yapılan melezlemelerden elde edilen koçanlar tanelenerek haploid tohumlar seçilmiş ve bu tohumlar çimlendirilip kromozom katlaması için kolchicine ve DMSO çözeltisi uygulanmıştır. Viyollere dikimi yapılan materyaller iklim odasında 3 yapraklı olana kadar büyütülmüş ve tarlaya dikilmiştir. Bitki gözlemleri alınarak DH bitkilerinde kendileme yapılmış ve DH0 hatları elde edilmiştir. Tohum çoğaltmak amacıyla bu hatlar seraya ekilmiştir.

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI : Tahıllar PROGRAM ADI : Mısır

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P03/01-002

Proje Başlığı Ülkesel Mısır Biyoteknoloji Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü - Sakarya


Proje Yürütücüsü Mesut Esmeray


Prof. Dr. Ali ERGÜL, Mehmet Cavit SEZER, Abdurrahman Eşref ÖZBEY, Dr. Özden DAYI, Mehmet PAMUKÇU, Şekip ERDAL, Mehmet Ali TÜRKAY, Erkan ÖZATA, Mehmet TEZEL

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012 – 31.12.2014


2012: 50.000 TL 2013: 60.000 TL 2014: 60.000 TL

Proje Özeti Mısır, dünyada moleküler çalışmalar bakımından yoğun olarak çalışılan bir bitkidir. Melez mısır ıslahında en önemli faktör heterosisin ortaya çıkarılmasıdır. Bunun için de kullanılan ebeveyn hatların genetik uzaklıklarının fazla olması istenir. Bu proje ile Enstitülerde ıslah edilmiş kendilenmiş mısır hatlarının, yarıyol ıslah materyallerinin ve popülasyonların genetik farklılıklarının belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Aynı zamanda MAS (Marker Assisted Selection) (Markör Destekli Seleksiyon) yöntemi kullanılarak moleküler markörler ile mısır hatları ve yarıyol materyalleri taranarak tek genle yönetilen bazı karakterlerin seleksiyonu yapılacaktır.

Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Projesi kapsamında çalışılan klasik ıslah metodlarına, bu proje ile biyoteknolojik yöntemlerle desteklenmesi amaçlar içerisinde bulunmaktadır.

Bu proje kapsamında kullanılacak biyoteknoloji laboratuvarı altyapısı için gerekli ekipmanların bir kısmının alımı yapılmıştır. Bu yıl içerisinde altyapının tamamlanarak en kısa zamanda moleküler analizlere başlanması hedeflenmektedir.

DEVAM EDEN PROJELER



Proje Başlığı Mısır Heterotik Gruplarında Genetik Analizler (Doktora Tezi)



Proje Yürütücüsü Mesut ESMERAY Prof. Dr. Kayıhan Z. KORKUT (Danışman)


Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2012 – 31.12.2013


2012: 15.000 TL 2013: 1.000 TL

Proje Özeti Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü tarafından elde edilmiş olan 100 kendilenmiş mısır hattı, 25 SSR (Simple Sequence Repeat) primeri kullanılarak Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü laboratuvarında DNA izolasyonları ve PCR (Polymerase Chain Reaction) reaksiyonları gerçekleştirilmiştir.

Bu analizler sonucunda; toplam allel sayısı 139 olup, locus başına düşen allel sayısı 2–12 arasında değerler almış olup, ortalama her bir locus başına 5.56 allel saptanmıştır. PIC (Polymorphic Information Content) değeri 0.12–0.75 arasında değişmiş olup, ortalama PIC değeri 0.34 olarak bulunmuş, en düşük ve en yüksek PIC değerini veren primerlerin sırasıyla phi213984 ve phi299852 olduğu tespit edilmiştir. UPGMA (Unweighted Pair-Group Method using Arithmetic means) yöntemiyle dendogram çizilerek gruplama yapılmış ve 9 grup oluştuğu gözlemlenmiştir.

Analiz edilen hatlar arasından bir sonraki yıl için yapılacak diallel melez için birbirlerine uzak ve farklı gruplar göz önünde bulundurularak 10 adet hat seçimi yapılmıştır. Bu hatlar; ADK-310, ADK-707, ADK-713, ADK-720, ADK-819, ADK-848, ADK-859, ADK-893, ADK-908, ADK-913 olarak belirlenmiştir.

DEVAM EDEN PROJELER



Proje Başlığı Bazı Mısır Genotiplerinin Yüksek Sıcaklığa Tolerans Faktörleri Bakımından Karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi)


Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar Ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Niyazi AKARKEN Prof. Dr. Kayıhan Z. KORKUT (Danışman)


Başlama-Bitiş Tarihleri 01 Mart 2012-31 Aralık 2013


2012: 7500 TL 2013: 5000 TL

Proje Özeti Bu araştırmada materyal olarak Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu’nun mısır ıslah programında geliştirilen 23 adet, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünden 3 adet ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünden 5 adet olmak üzere toplam 31 adet kendilenmiş hat kullanılmıştır. Tarla Denemeleri Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu deneme alanlarında I. Ürün, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü deneme alanlarında II. Ürün şeklinde ve Tesadüf Blokları Deneme Deseninde 2 sıra 3 tekerrür olarak kurulmuştur. Bu çalışmanın amacı, -Ülkemizde yürütülen melez mısır ıslahı çalışmalarında kullanılan bazı kendilenmiş hatların yüksek sıcaklık etkilerine dayanıklılığını belirleyen bazı karakterleri incelemek, -Hatlar arası morfolojik ve agronomik karakterler bakımından farklılığı saptamak, -Sıcağa tolerans farklılıklarını belirlemek, -Morfolojik ve moleküler tekniklerden elde edilen sonuçları birbirleri ile karşılaştırarak melez mısır ıslahı bilgi birikimine katkı sağlamaktır.

DEVAM EDEN PROJELER


Proje No

TAGEM /T3AD/12/A12/P03/01-004

Proje Başlığı

Ülkesel Mısır Islah Materyallerinde Silaj Kalite Değerlerinin Belirlenmesi


Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü




Ahmet DUMAN


Rahime CENGİZ M.Cavit SEZER Niyazi AKARKEN


2012-2014


2012: 12000 TL 2013: 10000 TL 2014: 8000 TL

Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)

Silaj verimi ve kalitesini artırmaya yönelik uygun çeşitlerin geliştirilmesi ile beraber ülkemizde sınırlı sayıda bulunan kaliteli silajlık mısır çeşitlerinin çoğalması, mısır genetik kaynaklarını zenginleştirebilecek germplasmın oluşturulması gibi amaçları olan projemizin 2012 yılı vejetasyon dönemi gözlem ve verileri elde edilmiştir.

Farklı Enstitülerden farklı sayılarda kendilenmiş hat araştırmamızda yer almıştır. Materyal sayısının çoğunu Müdürlüğümüzde geliştirilmiş kendilenmiş hatlar oluşturmaktadır. Kendilenmiş hatlar ve çeşitlerin yer aldığı projede, silajlık mısır verim denemesinde alınabilecek bütün gözlemler alınmış olup istatistiksel analizleri yapılmaktadır. Gözlem komponentleri Tohum Tescil Sertifikasyon Test Müdürlüğünün belirlemiş olduğu Mısır Teknik Talimatnamesine göre alınmış ve değerlendirilmiştir. Bunlardan bazıları çiçeklenme süresi, bitki boyu, bitkide koçan sayısı, yaprak sap oranı, yeşil bitki verimi gibi komponentlerdir. Her hat ve çeşitten tekerrür bazında örnek bitki numuneleri alınmıştır. Alınan numunelerin Müdürlüğümüzde 2011 yılında kurulan silaj kalite laboratuvarında analizleri yapılmaya başlanmıştır. Çok kısa süre içerisinde kalite analizleri bitecektir. Yapılan kalite analizleri sırasıyla Kuru Madde Oranı, Kuru Madde verimi, ADF, NDF, ADL, Ham Selüloz, Ham Kül’dür. Sonuçlar gelişme raporunda belirtilecektir.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI : Tahıllar PROGRAM ADI : Mısır

Proje No TAGEM/ TBAD / 12/A12/P03/01-005 Proje Başlığı Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları

Ülkesel Mısır Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar Ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Bülent CENGİZ Yardımcı Araştırmacılar Yakup NOGAY Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2014 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 80.000 TL

2013: 30.000 TL 2014: 30.000 TL TOPLAM: 140.000TL

Proje Özeti 2012 yılı itibari ile proje başlamış ve proje kapsamında Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü tarafından Kalite laboratuvarına analizleri yapılmak amacıyla 31 adet materyal gönderilmiştir. Gönderilen tüm materyallerde klasik metotla ( Etüv) rutubet analizleri yapıldıktan sonra Kuru madde de Ham yağ (%), Nişasta (%) ve Protein (%) analizleri yapılmıştır.

Ayrıca 2012 yılı itibari ile Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafında Çukurova Mısır Islah Araştırmaları projesi kapsamında geliştirilen 3 adet melez ve 1 adet standart çeşit analizleri yapılmak amacıyla gönderilmiştir. Bu materyallerde de rutubet analizleri yapıldıktan sonra Kuru madde de Ham yağ (%), Nişasta (%) ve Protein (%) analizleri yapılarak sonuçlar Enstitüye gönderilmiştir.

SONUÇ PROJE AFA ADI : TAHILLAR

PROGRAM ADI : MISIR Proje No

TAGEM / TA / 11 / 07 / 03 / 001

Proje Başlığı

Kendilenmiş Mısır Hatlarının Moleküler ve Morfolojik Karakterizasyonu


Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü - Sakarya


Tarımsal Araştırmalar Ve Politikalar Genel Müdürlüğü


A. Eşref ÖZBEY


01.01.2011 - 31.12.2011


2011: 18680TL

Proje Özeti Proje kapsamında Müdürlüğümüzce geliştirilen kendilenmiş 30 farklı saf mısır hattının

morfolojik karakterlerinin belirlenmesi için 9 mayıs 2011 tarihinde ekim, 25 ekim 2011 tarihinde hasadı yapılmıştır. morfolojik karakterler UPOV (International Union for the Protection of New Varieties of Plants. Uluslararası Yeni Bitki Çeşitlerinin Korunması Birliği) belgesinde yer alan karakterlerdir. Morfolojik karakterlerin alınma dönemleri aşağıdaki gibi olmuştur Bitkiler 2 yapraklı olduklarında 1. karakterin, bitkiler 4 yapraklı olduklarında 2.karakterin, anterlerin oluşmaya başladığı dönemde 3. ve 4. karakterlerin, anterlerin %50’si oluştuğunda 5. karakter ile 17. karakter arasında bulunan 13 karakterin, koçanda taneler sulu iken 18,19,20,21. karakterlerin, tane süt olum döneminde iken 22,23,24. karakterlerin, tane hamur olum dönemindeyken 25. karakterin, taneler tam olum döneminde iken hasat yapıldıktan sonra 26-34. karakterler arasındaki 9 karakterin gözlemleri alınmıştır. Alınan gözlemler ile ilgili veriler bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Moleküler farklılıklarının belirlenmesi için yapılan laboratuvar çalışmalarında; tohumların viyollere ekimi yapılıp 2-4 yapraklı bitkiler elde edildikten sonra yaprak örnekleri alınmıştır. Alınan yaprak örneklerinden DNA örnekleri çıkartılmıştır. Çıkarılan DNA örnekleri PCR aşamasından geçtikten sonra 25 adet SSR primeri ile kapilleri elektroforez cihazında analizler yapıldı. Alınan sonuçlar morfolojik analizlerle değerlendirildi. Çıkan sonuçlardan gelecekte yapılacak ıslah çalışmalarında faydalanılacaktır.

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI:Tahıllar PROGRAM ADI:Mısır Proje No: TAGEM/TA/09/07/03/007 Proje Başlığı Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi

Araştırmaları Projesi, Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları, Akdeniz Bölgesi Mısır Islah Çalışmaları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Ens.


Proje Yürütücüsü Mehmet PAMUKÇU

Yardımcı Araştırmacılar Şekip ERDAL, Mustafa SOYSAL, Ayşe TOROS


Projenin Toplam Bütçesi: 178.200 TL 2009: 35.800 TL 2010: 35.600 TL 2011: 35.600 TL 2012: 35.600 TL 2013: 35.600 TL

Proje Özeti: 2012 Yılı proje hedefleri doğrultusunda çalışmalar sürdürülmüştür. Proje kapsamında bulunan; -Danelik Mısır Islah Çalışmaları, -Beyaz Mısır Islah Çalışmaları, -Cin Mısır Islah Çalışmaları - Şeker Mısır Islah Çalışmaları, -Silajlık Mısır Islah Çalışmaları, -Mısır Kurdu ve Koçan Kurduna Dayanıklı Çeşit Geliştirme Islah Çalışmaları alt proje olarak devam ettirilmiştir. Bu projelere ait 546 hatta kendileme ve tohum yenileme, 87 kombinasyonda melezleme çalışmaları ana ürün koşullarında gerçekleştirilmiştir. 2011 yılında elde edilen melezler ile 2012 yılında beyaz verim denemesi kurulmuştur. Mevcut tescilli hat ve çeşitlerin izole sahalarda tohumluk üretimleri gerçekleştirilmiştir.

DEVAM EDEN PROJELER (Yeni Teklif)

AFA ADI:Tahıllar PROGRAM ADI:Mısır Proje No: Proje Başlığı Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi

Araştırmaları Projesi, Ülkesel Mısır Islah Araştırmaları, Akdeniz Bölgesi Mısır Islah Çalışmaları Projesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Ens. Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel

Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Mehmet PAMUKÇU Yardımcı Araştırmacılar Şekip ERDAL, Özlem YILMAZ, Ahmet

ÖZTÜRK, Ayşe TOROS Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2018 Projenin Toplam Bütçesi: 167.500 TL 2014: 52.500 TL 2015: 25.000 TL

2016: 26.000 TL 2017: 30.500 TL 2018: 33.500 TL

Proje Özeti: Bu çalışmada ana ve 2. ürün koşullarına uygun mısır çeşit geliştirme (sarı atdişi ve sarı sert mısır, beyaz mısır, cin mısır), hibrit mısır geliştirmeye esas teşkil edecek populasyonların teşkili ve kendilenmiş hat geliştirme, saf hatların muhafazası ve üretimi, hibrit mısır tohumluk üretimi konuları ele alınacaktır. Bölge ve ikinci ürün çiftçisinin mısır üretiminde, üretimin çeşitli aşamalarında ortaya çıkan veya çıkabilecek sorunlarına uygulamalı araştırma projeleri ile çözüm ortaya konulacaktır. Çalışmada materyal olarak 1982 yılından itibaren BATEM’de mısır araştırmaları projesi kapsamında oluşturulan kendilenmiş hatlar, saf hatlar ile yurt içinden, yurt dışından ve koordinatör enstitü tarafından sağlanacak hatlar kullanılacaktır. Melez mısır çeşit geliştirme ıslah prosedürü uygulanacaktır.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI:Tahıllar

PROGRAM ADI:Mısır Proje No: Proje Başlığı Bazı Mısır Hatlarının Su Stresi ve Normal Koşullar

Altında Kombinasyon Yeteneklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü


Proje Yürütücüsü Şekip ERDAL

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Köksal AYDINŞAKİR, Mehmet PAMUKÇU,Özlem YILMAZ Danışman: Prof.Dr.Süleyman SOYLU


Projenin Toplam Bütçesi: 21.350 TL 2011: 17.850 TL 2012: 2.000 TL 2013:1.500 TL

Proje Özeti: Kuraklığa toleranslı bazı mısır hatları ile ülkemizde ıslah edilen hatlar arasında su stresi ve normal koşullar altında genetik ilişkileri saptamak amacıyla planlanan çalışmanın 2012 yılı çalışma takvimi gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. 2011 yılında melezlemelerde yeterli tohum alınamaması nedeniyle 2012 yılında da melezleme ve tohum üretim çalışmaları devam etmiştir. Bu dönemde BATEM, Uluslar arası Mısır ve Buğday Geliştirme Merkezi (CIMMYT) ile Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu’nda melezleme çalışmaları yapılmış ve melezler elde edilmiştir. 2013 yılında çalışmanın tarla koşullarındaki denemeleri yapılacaktır.

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI : Tahıllar

PROGRAM ADI : Mısır Proje No TAGEM/TA/09/07/03/10 Proje Başlığı Çukurova Mısır Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel

Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Dr.İbrahim CERİT Yardımcı Araştıcılar M.Ali TURKAY, Hikmet SARIHAN, Dr. Gönül

CÖMERTPAY, A.Beyhan UÇAK, Dr.Ali BOLAT

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2009-2013 Projenin Toplam Bütçesi 120.000 TL Proje Özeti:.Bu araştırmada Melez Mısır Çeşit Geliştirme Islah Programı uygulanmaktadır. Uygulanan ıslah programında kısaca; Çukurova Mısır Islah Araştırmaları Projesi kapsamında yapılan ıslah çalışmaları ile elde edilen değişik kademedeki hatlar, Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğünden gönderilen hatlar kullanılacaktır. Materyal üzerinde elle tozlama yöntemi kullanılarak kendilenmiş homozigot hatlar elde edilecek, yoklama melezi ile hatların genel ve özel kombinasyon kabiliyetleri belirlenecektir. Yoklama melezinde Tester olarak FrMo17 (LC) ve B73 (SSS) hatları kullanılacaktır. Kombinasyon kabiliyeti belli hatlar arsında tam diallel melezleme ile melezler elde edilecek, incelenecek özelliklere ilişkin melezlerin heterosis ve heterobeltiosis seviyeleri belirlenecektir. Elde edilen melezler ön verim ve bölge verim denemelerine alınarak Çukurova bölgesi ve diğer mısır üretim bölgeleri için yüksek verimli, hastalık ve zararlılara dayanıklı, belirli kalite değerlerine sahip I. ve II. Ürün şartlarına uygun çeşit geliştirmek suretiyle, üretimde kullanılan yerli çeşit oranı arttırılmaya çalışılacaktır.

Dönem Bulguları: Proje ile ilgili başlıca dönem bulguları aşağıda verilmiştir. 1-Kendileme ve Seleksiyon: Bu dönem içerisinde S7 kademesinde durulmuş 110 adet hattın tohum çoğaltma işlemi yapılmıştır. S7 kademesinde adet 33 hattın kendilemesi yapılarak durulmuş olan hatlar grubuna aktarılmıştır. S3 kademesinde 80 adet hattın kendilemesi yapılarak bir üst kademeye aktarılmıştır. S2 kademesinde 136 adet hattın kendilemesi yapılarak bir üst kademeye aktarılmıştır. S1 kademesinde 27 adet hat, S0 kademesinde 30 adet hattın kendilemesi yapılarak bir üst kademeye aktarılmıştır. 7 adet public hattın tohum çoğaltma işlemine devam edilmiştir. 2012 yılı içerisinde farklı generasyonlarda toplam 416 adet hattın ekimi yapılmıştır. 2-Melezleme: Çukurova Mısır Islah Araştırmaları Projesi kapsamında geliştirilmiş durulmuş hatlardan 11 adeti ile mısır sap ve koçan kurduna dayanıklı hatlardan Çukurova Ay hattı, Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğüne ait ADK-451 ve ADK-455 hatları arasında toplam 31 adet melez kombinasyonu oluşturulmuştur. Bu melez kombinasyonları 2013 yılı ekim sezonunda verim denemelerine alınacaktır. 3-Melez Verim Denemeleri: 2011 yılında melezlemesi yapılan 75 adet melez 3 tekerrürlü iki sıralı olarak ve 4 standart çeşit ile verim denemelerine alınmıştır(MVD-1). Yine Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Projesi kapsamında Sakarya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde yapılan ortak melezleme programı kapsamında (SASA) gelen 23 adet melez 3 tekerrürlü iki sıralı olarak ve 3 standart çeşit ile verim denemelerine alınmıştır. FrMo17 ve B73 test ediciler ile yoklama melezi yapılan 11 adet hahtın yoklama melezi verim denemeleri 3 tekerrürlü 2 sıralı 4 standart çeşit ile verim denemesine alınmıştır. 16 adet yeni melez kombinasyonu gözlem bahçesi ve 18 adet de yoklama melezi verim denemesi gözlem bahçesi oluşturularak gerekli gözlemler alınmıştır.

2012 yılında ıslah çalışmaları sonucunda Çukruova 96/25 ve Çukurova 2001/56 adıyla 2 adet mısır hattı tescil ettirilmiştir. Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Projesi kapsamında Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü ile yapılan ortak melezleme çalışmaları ile geliştirilen SASA-18 ve SASA-28 isimli iki adet çeşit adayanın tescil başvurusu 2013 yılı içerisinde yapılacaktır.

DEVAM EDEN PROJELER (YENİ TEKLİF)

AFA ADI: Tahıllar PROGRAM ADI : Mısır Proje No: TAGEM/TA/09/07/03/10 Proje Başlığı Çukurova Bölgesinde Mısır Koçan Kurdu (Sesamia

Nonagrioides Lef.) ve Mısır Kurdu (Ostrinia Nubilalis Hübn.)’na Dayanıklı Mısır Islahı

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş Proje Yürütücüsü Mehmet Ali TURKAY Yardımcı Araştırmacılar Hikmet SARIHAN, Ali Beyhan UÇAK Başlama- Bitiş Tarihleri 2008-2013


Proje Özeti Kendileme ve Seleksiyon: 53 adet hattın homojenitesini muhafaza etmek ve hatların üretimi için kendilemeleri yapılmaktadır. 2 adet hattın tohum çoğaltımı yapılmıştır. Melezleme : Önceki yıllarda öne çıkan 21 adet melezin lokasyon denemesi için tohum üretmek üzere melezlemeleri yapılmıştır. 16 adet yeni melez kombinasyonu oluşturulmuştur. 30 adet geri melez kombinasyonu oluşturulmuştur Verim ve Dayanıklılık Testi Denemeleri: 2011 yılında melezlemeleri yapılarak elde edilen, standatrtlarla beraber Konyada 37, Şanlıurfa’da 42, Adna I. Ürün şartlarında 50, Adana II. ürün şartlarında 53 adet F1 Melezi, ilaçsız şartlarda, dayanıklılık ve verim denemesine tabi tutulmuştur. Tohumluk Üretimi: 1. Tescile sunulması düşünülen çeşit adayının açıkta tozlanma performansı denemesi kurulmuştur. 2. Türkay çeşidinin değişik lokasyondaki perfomanslarının belirlenmesi için demestrasyon denemeleri için tohumluk üretimi yapılmıştır. 3. Tescil işlemleri devam eden TÜRKMEN çeşit adayının tohum üretimi melezleme yapılarak yapılmıştır. TÜRKAY çeşidinin çiftçi şartlarında demastrasyon denemelerinin kurulması: Diyarbakır, Mardin-Kızıltepe, Urfa, Maraş, Hatay, Osmaniye, Adana (Seyhan, Ceyhan, Yüreğir, Kadirli, Kozan, Karataş), Konya, Antalya, TİGEM (Çukurova, Ceylanpınar)’de ortalama 10’ar da’lık olmak üzere demastrasyon denemeleri kurulmuştur. Anahtar Kelimeler: Mısır Koçan Kurdu, Mısır Kurdu, Dayanıklılık

AFA ADI: Tahıllar Program adı:MISIR

Proje No: TÜBİTAK 1001 112O143 Proje Başlığı Mısır Bitkisi’nde Mısırkurdu ve Mısır koçnkurdu’na Dayanıklılığı

Sağlayan Genetik Yapının Belirlenmesi ve Verimin Artırılması Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü, Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Biyolojik Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Mehmet Ali TURKAY Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Hakan ÖZKAN, Dr. Mustafa GÜLLÜ, Ali Beyhan UÇAK,

Doç. Dr. Erdal SERTKAYA, Dr. Gönül CÖMERTBAY Danışman: Prof. Dr. Kayıhan Z. KORKUT



349.100

Proje özeti Bu projenin amacı; mısırkurduna dayanıklı olduğu tespit edilen ve dayanıklılığını F1’e aktarma kabiliyetinde olan

Çukurova-TÜRK’ün göstermiş olduğu dayanıklılığın kantitatif özellik bölgelerini (QTL) belirlemek ve Çukurova-TÜRK ve ÇukKrt-52 mısır hatlarını kullanarak dayanıklı ve yüksek verimli yeni mısır melez çeşitleri geliştirmektir.

Proje kapsamında mısırkurdu ve mısır koçankurduna dayanıklı olan ve Çukurova-TÜRK olarak isimlendirilen homozigot hat ile duyarlı olduğu bilinen FrMo 17 ve ÇukKrt-50 hatlarının melezlenmesinden elde edilen F1 bitkileri arazide yetiştirilecek ve kendilenerek F2 tohumları elde edilecektir. QTL çalışması için yapılan melez kombinasyonlardan gelen F2 bitkileri arazide yetiştirilecek (250-300 bitki), her bitkide DNA izolasyonu yapılacak ve her bitki kendilenerek F3 tohumları elde edilecektir. 250 SSR markörü ile anaçlar polimorfizm bakımından taranacak ve polimorfik oldukları saptanan SSR markörleri F2 bitkilerinde analiz edilecek ve bağlılık haritası oluşturulacaktır. Mısırkurdu ve Mısır koçankurdu’nun üretimi tarla, sera ve laboratuvar koşullarında yapılacaktır. F3 generasyonundaki mısır bitkileri arazi şartlarında hem suni (suni olarak üretilen mısır koçankurdu ve mısır kurdu aşılaması yapılacak) hem de doğal şartlarda (aşılama yapılmadan sadece doğadan gelen zararlının etkisi altında) olmak üzere iki ayrı deneme halinde yetiştirilecek ve dayanıklılık açısından değerlendirilecektir. Genetik harita ile F3 bitkilerinden elde edilen dayanıklılık/duyarlılık verileri analiz edilecek ve dayanıklılığı sağlayan QTL bölgeleri saptanacak ve bu bölgelere bağlı olan DNA markörleri belirlenecektir. Yüksek verimli ve mısırkurdu ile mısır koçankurdu’na dayanıklı yeni F1 çeşitleri geliştirmek için dayanıklılığı F1’e aktarma kabiliyeti yüksek Çukurova-TÜRK ve ÇukKrt-52 homozigot hatları ile yüksek verimlilik özelliğini F1 ’e aktarma kabiliyeti yüksek 39 homozigot mısır hattı melezlenecektir. Elde edilen melez mısır çeşitleri, arazi şartlarında kontrol melez mısır çeşitleri ile birlikte yetiştirilecek, suni olarak üretilen mısır koçankurdu ve mısır kurdu aşılaması yapılacak ve melez mısır çeşitlerinin verim potansiyelleri ile bu zararlılara dayanıklılık durumları belirlenecektir. Projenin ikinci yılında 78 melez mısır çeşidi içinden hem dayanıklılık durumlarına hemde verim potansiyellerine gore 20 melez çeşit seçilecek ve üçüncü yıl bu melez çeşitler tekrar denemeye alınacaktır. Bu çalışma sonucunda mısırkurdu ve mısırkoçan kurduna dayanıklılığı sağlayan QTL bölgeleri tespit edilecek, QTL bölgeleri ile bağlı olan DNA markörleri saptanacak, DNA markörlerinin ileride Marköre Dayalı Seleksiyon Islahında kullanımına imkân oluşturulacak ve ileride bu QTL bölgelerinin klonlaması için bilgi birikimi sağlanacaktır. Proje sonunda mısırkurdu ve mısırkoçan kurduna dayanıklılığı sağlayan QTL bölgelerin belirlenmesi ile elde edilecek bilgilerin bilim insanları tarafından yoğun bir şekilde kullanılacağı beklenmektedir. Aynı zamanda yüksek verimli, mısırkurdu ve mısır koçan kurduna dayanıklı melez mısır çeşitleri geliştirilecektir. Söz konusu çeşitlerin geliştirilmesi ile ülkesel mısır tohumculuk sektörüne ivme kazandırılacak ve dolaylı yoldan çiftçilerin ekomomik olarak kalkınmasına vesile olacaktır. Anahtar Kelimeler: Mısır, Zea mays L. Mısırkurdu, Ostrinia nubilalis Hübner, Mısır koçankurdu, Sesamia nonagrioides Lefebvre, dayanıklılık, genetik yapı, dayanıklı çeşitler, verim.

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI:Tahıllar PROGRAM ADI:Mısır Proje No: TAGEM/TA/03/03/04/003 Proje Başlığı: Karadeniz Bölgesi Mısır Islahı Araştırmaları Mısırda Yeni Çeşitlerin

Adaptasyonu ve Yetiştirme Tekniklerinin Geliştirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Halil KAPAR Yardımcı Araştırıcılar

Erkan ÖZATA Aygül BAYHAN



2009: 20.200 TL

2010:21500 TL

2011:25.600 TL

2012: 26450 TL

2013:30.850 TL

Proje Özetleri

Bu projede bölgenin mısır ekim alanları için özellikle geleneksel mısır

tarımının uygulandığı alanlarda yerli çeşitlerin yerini alabilecek üstün verimli, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, hastalık ve zararlılara dayanıklı, kaliteli melez ve kompozit mısır çeşitleri geliştirerek üreticinin hizmetine sunmak amaçlanmaktadır.

Deneme materyalleri Mayıs başında Enstitü’nün Samsun-Çarşamba’daki deneme arazisine ekilmiştir. Verim denemeleri tesadüf blokları deneme desenine göre 3-4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Parsel alanları ekimde 14 m2, hasatta 7 m2‘dir. Parsellerde sıra sayısı 4 olup ekimler, sıra arası 70 cm ve sıra üzeri 25 cm olarak gerçekleştirilir. Hasatta çeşitlerin % hasat nemleri ve % tane/koçan oranları alınarak ve verimler % 15 nem üzerinden düzeltme yapılarak hesaplanmaktadır. Mısır yetiştiriciliği için gerekli tüm bakım işlemleri zamanında gerçekleştirilmiştir. 2012yılında 2 adet ana ürün tane mısır ve 1 adet ana ürün silaj mısırı çeşit tescil denemesi, 1 adet Çeşit Verim Denemesi, 3 adet Ön Verim Denemesi, 1 adet ÜMİAP Melez Mısır Verim Denemesi, 1 adet Ülkesel Ortak Mısır Verim denemesi, 7adet Özel firma denemesi olmak üzere 15 adet verim denemesi yürütülmüştür. Bunlara ilave olarak 387 adet kendilenmiş mısır hat veya hat adayı Enstitü arazisine ekilerek kendileme yapılmıştır. Daha önceki yıllarda melez kombinasyonlarda yer almış olan, 50 hattın elit tohumluk üretimleri yapılmıştır Ayrıca 56 yeni melez yapılmıştır.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI : Tahıllar PROGRAM ADI:Mısır Proje No TAGEM/ TA/08/07/03/001

Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları (Maize Breeding Researchs for Middle Anatolian Region of Turkey)



Proje Yürütücüsü Mehmet TEZEL Yardımcı Araştırmacılar Gazi ÖZCAN, Şeref AKSOYAK, Şaban IŞIK,

Ahmet GÜNEŞ, İlker TOPAL Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2012 ile 31/12/2012 Projenin Toplam Bütçesi 65.000 TL

Proje Özeti Proje kapsamında diğer enstitülerden ara materyallerin gelmesi sağlanmıştır. Ara materyal olarak 2012

yılında Sakarya Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nden çeşitli kendileme kademelerinden 32 adet materyal gelmiştir. Gelen bu materyallerle birlikte önceki yıldan kendileme yapılan çeşitli kademelerdeki toplam 557 adet materyal tek koçan sırasına ekilerek her sırada en az 3’er adet kendileme yapılmıştır. Ayrıca 2012 yılında 40 adet şeker mısır materyali yine koçan sırası şeklinde ekilip kendileme yapılmıştır.197 adet S4 ve S5 kademelerindeki kendilenmiş hatlar, FR B 73 ve Fr Mo 17 hatlarıyla yoklama melezi çalışmaları yapılmıştır.

2011 yılında yapmış olduğumuz yoklama melezinden elde ettiğimiz 59 adet yoklama melezi ile 7 şahit çeşit Eksik Bloklar Deneme deseninde 2 sıralı ve 3 tekerrürlü olarak Konya’da önverim denemesine alınmıştır. Deneme 2 sıra olarak hasat edilmiştir. Denemede verim ortalaması 745 kg/da olurken şahitlerin verimleri 784-1252 kg/da arasında değişmiştir. Yoklama melezlerinin ise 196-1065 kg/da arasında değişmiştir. Şahitlerin hepsi deneme ortalamasından yüksek verim vermiştir. Yoklama melezlerinden 27 tanesi deneme ortalamasından yüksek verim vermiştir.

2011 yılında yapmış olduğumuz yoklama melezinden elde ettiğimiz 17 adet yoklama melezi ile Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu ve Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ne ait 83 adet yoklama melezleri ve şahit çeşitler 10 x 10 Latis Deneme deseninde 2 sıralı ve 2 tekerrürlü olarak Şanlıurfa’da önverim denemesine alınmıştır. Deneme 2 sıra olarak hasat edilmiştir. Denemede verim ortalaması 790 kg/da olurken şahitlerin verimleri 708- 1505 kg/da arasında değişmiştir. Yoklama melezlerinin ise 549- 1169 kg/da arasında değişmiştir.

2011 yılında yapmış olduğumuz yoklama melezinden elde ettiğimiz 17 adet yoklama melezi ile Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu ve Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ne ait 83 adet yoklama melezleri ve şahit çeşitler 10 x 10 Latis Deneme deseninde 2 sıralı ve 2 tekerrürlü olarak Sakarya’da önverim denemesine alınmıştır. Deneme 2 sıra olarak hasat edilmiştir. Denemede verim ortalaması 1122 kg/da olurken şahitlerin verimleri 1201- 1651 kg/da arasında değişmiştir. Yoklama melezlerinin ise 757-1595 kg/da arasında değişmiştir.

Ülkesel Mısır Islah Projesi kapsamında gönderilen 22 adet tek melez ve şahit çeşitten oluşan bölge verim denemesi 1 (ÜMİAP1), 3 sıralı ve 3 tekrarlamalı olarak kurulmuş ve 2 sıra olarak hasat edilmiştir. Denemeden elde edilen sonuçlara göre denemenin verim ortalaması 1038 kg/da olmuştur. Şahit çeşitlerin verimi 1331 kg/da ile 1390 kg/da arasında değişmiştir. Tek melezlerin verimleri ise 490 kg/da ile 1320 kg/da arasında gerçekleşmiştir.

Ülkesel Mısır Islah Projesi kapsamında gönderilen 37 adet tek melezden oluşan bölge verim denemesi 2 (ÜMİAP2), 2 sıralı ve 3 tekrarlamalı olarak kurulmuş ve 2 sıra olarak hasat edilmiştir. 32 nolu çeşit çıkış yapmadığından gözlem ve ölçüm yapılamamıştır. Denemeden elde edilen sonuçlara göre denemenin verim ortalaması 813 kg/da olmuştur. Çeşitlerin verimi 140 kg/da ile 1395 kg/da arasında değişmiştir.

Ülkesel proje kapsamında Enstitümüze 6 çeşitten oluşan şeker mısır seti 3 tekerrürlü ve 4 sıralı (2 sıra yaş koçan için, 2 sıra dane için) olarak ekilmiş, yaş koçan 2 sıra hasat edilmiştir ve dane için hasat yapılmış ancak elde edilen koçanlardan verim değerleri alınamamıştır. Elde edilen sonuçlara göre denemenin yaş koçan verimi ortalaması 652 kg/da olurken melezlerin yaş koçan verimleri 496 kg/da ile 782 kg/da arasında değişmiştir. Anahtar Kelimeler: melez mısır, tane mısır, şeker mısır, yoklama melezi, kendilenmiş hat, adaptasyon, verim ve verim unsurları

SONUÇ RAPORU AFA ADI : Tahıllar PROGRAM ADI:Mısır Proje No TAGEM/ TA/08/07/03/001

Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları (Maize Breeding Researchs for Middle Anatolian Region of Turkey)



Proje Yürütücüsü Mehmet TEZEL Yardımcı Araştırmacılar Gazi ÖZCAN, Şeref AKSOYAK, Şaban IŞIK,

Ahmet GÜNEŞ, İlker TOPAL Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2008 ile 31/12/2012 Projenin Toplam Bütçesi 65.000 TL

Proje Özeti 2008-2012 yılları arasında Orta Anadolu Bölgesi şartlarına uygun, adaptasyon kabiliyeti

ve verim potansiyeli yüksek, kaliteli, hastalık ve zararlılara mukavim, öncelikle at dişi ve şeker olmak üzere değişik dane yapısında melez mısır çeşitleri ile uzun boylu, yaprak sayısı ve yaprak oranı fazla ve koçan ağırlığı yüksek silajlık melez mısır çeşitleri geliştirmek amacıyla Enstitümüzde ve diğer enstitülerde çalışmalar yürütülmüştür.

Toplam 2857 adet çeşitli kendileme kademelerinde hatlar koçan sırası olarak ekilmiştir. Bu koçan sıralarının her birinde en az 3 bitkide kendileme çalışmaları yapılmıştır. Bu hatlardan yaklaşık 1800 adedi ileri kademelere aktarılmıştır. Ayrıca 218 adet çeşitli kademelerde şeker mısır hatlarıyla kendileme çalışmaları yürütülmüştür.

Yaklaşık 350 adet S4-S5 kademelerinde hatlarla FR B 73 ve FR Mo 17 testerleri kullanılarak yoklama melezi çalışmaları yapılmıştır. Elde edilen yoklama melezleriyle Enstitümüzde ve diğer enstitülerde önverim denemeleri kurulmuştur. 2013 yılında 2012 yılında elde ettiğimiz yaklaşık 100 adet yoklama melezinden elde ettiğimiz genotiplerle ön verim denemeleri kurulacaktır. Deneme sonuçlarından elde edilen verilere göre 55 adet kendilenmiş hat ileri kademelere aktarılmıştır.

Ülkesel Mısır Islah Projesi kapsamında 39, 32, 37, 44, 20, 24, 44, 22 ve 37 çeşit ve şahitlerden oluşan deneme setleriyle ÜMİAP denemeleri kurulmuştur. Deneme sonuçlarına göre iyi görülen çeşitler enstitülerce tescil edilmek üzere tescile başvurmuşlardır.

Ülkesel Mısır Islah Projesi kapsamında 24, 24, 25, 228 ve 6 çeşit ve şahitten oluşan şeker mısır denemeleri kurulmuştur. Elde edilen sonuçlar ilgili enstitülere iletilmiştir.

Ülkesel Mısır Islah Projesi kapsamında 8 melez ve şahitten oluşan cin mısır denemesi yürütülmüştür. Elde edilen sonuçlar ilgili enstitülere iletilmiştir.

Anahtar Kelimeler: melez mısır, tane mısır, şeker mısır, yoklama melezi, kendilenmiş hat, adaptasyon, verim ve verim unsurları

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI : Tahıllar PROĞRAM ADI : Mısır

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI : Tahıllar

Proje No TAGEM/TBAD/12/A12/P03/01-007 Proje Başlığı Ülkesel Mısır Hatlarının Kuraklığa

Toleranslarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal

Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel

Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Gazi ÖZCAN Yardımcı Araştırmacılar Dr.Ahmet GÜNEŞ

Mehmet TEZEL Fatih ÖZDEMİR Şaban IŞIK Dr. Şeref AKSOYAK Dr.Ali Fuat TARI

Başlama – Bitiş Tarihleri 2012 - 2014 Projenin Toplam Bütçesi 2012 – 8.000 TL

2013 – 18.000 TL 2014 – 14.000 TL

Proje Özeti: Proje; tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. 20 materyal ve 4 sulama uygulamasından oluşmaktadır. Morfolojik ve fizyolojik gözlemler ile laboratuar analizlerinden oluşan 29 parametre incelenmiştir. Bitki vegetasyonu süresince alınan yağış miktarı 117 mm olup, bunun yaklaşık 40 mm’lik kısmı beklenmedik bir şekilde çiçeklenme ortasında gerçekleşmiştir. Sulama suyu miktarı ise uygulamalara göre sırasıyla; 670,19 mm, 522,59 mm, 375,1 mm ve 237,49 mm olarak gerçekleşmiştir. Buna göre; 9 parametrede (fotosentetik verim, biomass, ilk koçan yüksekliği, klorofil miktarı, stoma iletkenliği, tepe püskülü büyüklüğü, yaprak sayısı, fizyolojik olum tarihi ve protein oranı) uygulama, materyal ve interaksiyon P<1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Bitki boyu materyal ve interaksiyon açısından P<1 düzeyinde, uygulama açısından ise P<5 düzeyinde önemli; Çiçeklenme gün sayısı uygulama ve materyal açısından P<5 düzeyinde önemli; Yaprak alan indeksi materyal ve interaksiyon açısından P<1 düzeyinde önemli; Yaprak dikliği materyal açısından P<1 düzeyinde önemli; Tane nemi materyal ve interaksiyon açısından P<1 düzeyinde önemli; Kanopi sıcaklığı, koçan uzunluğu, koçan çapı, koçanda tane sayısı ile ağırlığı, bindane ağırlığı, tane verimi ve tane/koçan oranı ise uygulama ve materyal açısından P<1 düzeyinde önemli bulunmuştur. Uygulamalar yönünden arzu edilen Ky değeri 0,35 ile % 50 su kısıtı uygulanan parsellerden elde edilmiş, materyal yönünden ise 2,5,8,10,15,16,18,19 nolu materyaller pozitif yönde, 3,7 ve 20 nolu materyaller ise negatif yönde öne çıkmışlardır. Projede Öngörülen Değişiklikler:

İl Dışı tayin dolayısıyla Dr. Ali Fuat TARI’nın projeden çıkarılması ve bütçe yetersizliği nedeniyle Prolin analizinin gözlemlerden çıkarılması.

PROGRAM ADI:Mısır

Proje No TAGEM/TA

Proje Başlığı Ege Bölgesi Mısır Islah Araştırmaları


Projeyi Destekleyen Kuruluş TAPGM


Yardımcı Araştırıcılar Uzm. Yasemin AKSU Uzm. A.Alptekin ACAR Dr. Firdevs Niksarlı İNAL Uzm. Serhat AKSU Uzm. Ergül AY


Projenin Toplam Bütçesi 2012 : 3 000 TL 2015 : 6 000 TL 2013 : 3 800 TL 2016 : 5 000 TL 2014 : 4 000 TL

Proje Özeti - Alt Proje: Silajlık Mısır Çeşit Geliştirme Islahı a) Kendilenmiş hat geliştirme çalışmaları: kendileme

programında bulunan 314 adet değişik kademedeki ıslah materyalinin 288 adedinde kademe ilerlemesi sağlanmıştır.

S3-S5 kademelerinde, 37 adet ara kademe hattı ile farklı heterotik grupta 2 tester (FRMo-17 ve FRB-73) kullanılarak ve ekimde zaman izolasyonu uygulanarak 2 adet top-cross test melezi çalışması yapılmıştır.

2011 yılında 2 farklı tester ile yapılan yoklama melezinden elde edilen 30 adet ileri kademe (S5-S7) hattı; 10 adet standart ile 2 adet yoklama melezi gözlem bahçesi kurulup değerlendirilmiştir.

Bir önceki sene yoklama melezlerinde seçilen 6 hat ile yarım diallel melezleme yapılarak özel kombinasyon testi için tohumlar elde edilmiştir.

b) Verim denemeleri : Koordinatörlüğünü STAEM’in yaptığı ÜMIAP kapsamında; 1 adet ana ürün tane çeşit verim denemesi ve bir adet 2. ürün

silajlık mısır çeşit verim denemesi “Ege Lokasyonu” olarak Enstitümüz arazisinde kurulup değerlendirilmiştir.

Diğer çalışmalar: Üretim/yenileme çalışmaları kapsamında ana üründe 4 adet BGK materyalinde tohum çoğaltma işlemi gerçekleştirilmiştir.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI:Tahıllar PROGRAM ADI:Mısır Proje No TAGEM/TA/ Proje Adı Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Ortak Melez Bölge Verim

Denemesi (Diyarbakır Lokasyonu-2012 ) Projeyi Yürüten Kuruluş

GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi



Proje Yürütücüsü Şehmus ATAKUL Yardımcı Araştırmacılar

Şehmus ATAKUL, Şerif Kahraman , Sevda KILINÇ

Başlama ve Bitiş Tarihi 2009- Proje Özeti:

Materyal ve Metot: Deneme, GAP Uluslar arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü deneme arazisinde 2012 yıllında yürütülmüştür.

Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Parseller ; sıra arası 70 cm. ve sıra üzeri 20 cm. olacak şekilde 3 sıralı ve 5 m. uzunluğunda oluşturulmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar JMP istatistik paket programı kullanılarak varyans analizine tabi tutulmuş, ortalamalar arasındaki fark LSD (%5)’e göre yapılmıştır.

Alınan gözlemler; Çiçeklenme gün sayısı, Bitki boyu, İlk koçan yüksekliği, Hasat nemi, Tane/koçan oranı, Bin tane ağırlığı ve Tane verimi.

Deneme 19 çeşit/çeşit adayı ile Materyal ve metoduna uygun olarak ekimi yapılmıştır. %50 Çiçeklenme gün sayısı bakımından değerlerin 80,33 gün ile 72,67 gün arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri SASA -5 (80,33 gün) ve en düşük değeri ise ADA 9.7 (72,67 gün) hattı almıştır. Tane/Koçan özelliği bakımından değerlerin % 88,73 ile % 84,70 arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri ADA 9.17 (%88,73 ) ve en düşük değeri ise SASA-28 (% 84,70) hattı almıştır. 1000 tane özelliği bakımından değerlerin 364,97 g ile 283,23 g arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri SASA-22 (364,97 g) ve en düşük değeri ise ADA 9.7 (283,23 g) hattı almıştır. Bitki boyu özelliği bakımından değerlerin 343,83 cm ile 245,00 cm arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri SASA-5 (343,83 cm) ve en düşük değeri ise ADA 9.2 (245,00 cm) hattı almıştır. İlk Koçan Yüksekliği özelliği bakımından değerlerin 144,50 cm ile 89,50 cm arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri SASA-1 (144,50 cm) ve en düşük değeri ise ADA 8.6 (89,50 cm) hattı almıştır. Tane nemi özelliği bakımından değerlerin % 13,13 ile % 10,60 arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri SASA-5 (%13,13) ve en düşük değeri ise P31G98 (% 10,60) hattı almıştır. Verim özelliği bakımından değerlerin 1307,70 kg/da ile 936,05 kg/da arasında değiştiği, çeşit/hatlar kendi aralarında %1, düzeyinde önemli farklılık gösterdiği ve en yüksek değeri P31G98 (1307,70 kg/da) ve en düşük değeri ise SASA-5 (936,05 kg/da) hattı almıştır.

YENİ TEKLİF PROJE

AFA ADI:Tahıllar PROGRAM ADI:Mısır Proje No Proje Adı Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Bölge Verim Ve Adaptasyon

Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş




Proje Yürütücüsü Şehmus ATAKUL Yardımcı Araştırmacılar

Şehmus ATAKUL, Şerif Kahraman , Sevda KILINÇ

Başlama ve Bitiş Tarihi 2014-2018 Proje bütçesi 150.000 Proje Özeti:

Denemeler, Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü deneme arazisinde yürütülecek olup , deneme materyali ve metodu Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Projesi çerçevesinde belirlenecek mısır çeşit/çeşit adayı ve deneme desenine göre yürütülecektir.Denemelerde Mısır Araştırma İstasyonu tarafından temin edilecek çeşitler ile standart çeşitler yer alacaktır. Araştırmada tane verimi ile birlikte bazı tarımsal özellikler de incelenecektir.

Tane ve Silaj Verim denemelerinde Şansa Bağlı Bloklar Deneme Deseni kullanılacak olup değerlendirmeler Yurtsever(1984), Gomez-Gomez (1984) göre değerlendirilecektir.

Yoklama melezi gözlem bahçesinde ise Lattis Deneme Deseni (Immer,1945) kullanılacaktır. Çalışmalarda MSTAT-C ve TARLİST bilgisayar programları kullanılacaktır.

Denemeler tohum miktarına göre 2-4 sıralı , parsel boyu 5 m sıra arası 70 cm ve sıra üzeri 20 cm olarak kurulacaktır. Mısır Dünyada olduğu gibi ülkemiz içinde sosyo-ekonomik öneme sahip bir bitkidir. Farklı türleri ve geniş adaptasyon özelliği ile yeryüzündeki farklı ekolojilerde geniş ekim alanlarına sahiptir. Mısır üretimimiz henüz ülke ihtiyacını karşılayacak düzeye ulaşamamıştır. Oysa tüketimi ve fazlasını karşılayacak üretim potansiyelinin olduğu kabul gören bir gerçektir. Bu mevcut durum mısır üretimini artıracak parametreleri önemli kılmaktadır. İlave ekim alanları ile ilgili sürdürülen çalışmaların yanı sıra birim alandaki verimliliğin artırılması gerekmektedir. Birim alandaki verimin artırılmasında önemli etkenlerden birisi çevre şartlarına uygun verimli çeşitlerin saptanmasıdır.

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)’ın tamamlanması ile birlikte sulanabilen alanlarda mısırın ekim nöbeti sistemleri içerisinde yer alması beklenmektedir. Mısır bölgede hem ana ürün hem de II. Ürün olarak ekimi yapılan bir bitkidir.Ayrıca son zamanlarda tane üretiminin yanında silajlık olarak üretimi gün geçtikçe artmaktadır. Nitekim GAP master planında mısır için toplam sulanabilir arazi içerisinde % 5,1 oranında bir alan öngörülmektedir. Bu nedenle bölge koşullarına uygun çeşitlerin belirlenmesi ve aynı zamanda ıslah amaçlarının saptanması önem arz etmektedir. Projenin amacı Güneydoğu Anadolu koşullarına uygun, kalite ve verimlilik yönünden üretici ve tüketici isteklerine cevap veren, yüksek verimli ana ürün ve ikinci ürün olarak yetiştirilecek tane ve silajlık Mısır çeşitlerini belirlemektir.

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI : TAHILLAR PROGRAM ADI : MISIR

Proje No: TAGEM/TBAD/12/A12/P03/02-001

Proje Başlığı Ülkesel Mısır Islah Projesi

Kahramanmaraş Koşullarına Uygun Tane Mısır Çeşitlerinin Belirlenmesi




Proje Yürütücüsü Cafer Hakan YILMAZ

Yardımcı Araştırmacılar Muzaffer ÖZDEMİR


Projenin Toplam Bütçesi 17.000 TL (Slajlık Mısır Projesi ile ortak bütçe) Proje Özeti: 2012 yılı mısır yetiştirme döneminde Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğünde yapılan mısır melez çeşitlerinin ve hatlarının Bölgemizde yapılacak çalışmalarla performans ve bölge şartlarına uygun tane mısır çeşitlerinin belirlenmesi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Dane mısır ıslah projesi kapsamında Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu elinde bulunan hatlar ve Ortak melez çalışması kapsamında yapılan melezler Samsun, Adana, Antalya ve Sakarya Araştırma Enstitü ve İstasyonlarının tane amaçlı geliştirdikleri hatlar ve çeşitler denenmiştir. Deneme, 2012 yılında Sakarya Mısır araştırma İstasyonu Müdürlüğünden temin edilen 22 adet mısır çeşit/çeşit adayı ile tane mısır ve ana ürün olarak yürütülmüştür. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Parseller sıra arası 70cm ve sıra üzeri 20cm olacak şekilde 3 sıralı ve 5m uzunluğunda oluşturulmuştur. Ekim 24 Nisan 2012 tarihinde elle yapılmıştır. Ekimle birlikte dekara 10kg N+10kg P2O5 (50kg/da 20-20-0 gübresi), üst gübre olarak bitkiler 50-60cm boylanınca 13,8kg Azot (30kg/da Üre %46 gübresi) uygulanmıştır. İlk sulama 30 Mayıs 2012 tarihinde olmak üzere toplam 13 defa sulama yapılmıştır. Tane mısır denemesi, 27 Eylül 2012 tarihinde hasat edilmiştir. Ölçüm ve tartımlar yapılarak, elde edilen veriler istatistiksel analize tabi tutulmuştur. Denemede ADA 351, 1729.64 kg/da ile ilk sırada yer almış, bunu SASA 41, 1668.27 kg/da ile takip etmiştir. ADA 9.2, 1664.35 kg/da ile üçüncü sırada yer almıştır. Standartlar ilk üçe girememişlerdir. SASA 18, 1386.31 kg/da ile son sırada yer alırken ADA 10.15, 1390.64 kg/da ile sondan ikinci sırada yer almıştır. SASA 5, 1466.41 kg/da ile son üçe girmiştir. Standartlar P31G98, 1584.44 kg/da, P31A34, 1569.19 ve DKC 6589 ise 1568 kg/da ile orta sıralarda (11,12 ve 13.) yer almışlardır. Bu sonuçlara göre 2012 yılında yapılan melez mısır çalışmalarında Kahramanmaraş için ümit var olan melezler ADA 351, SASA 41 ve ADA 9.2 olmuştur. Bu çalışma; bağlı olduğu “Ülkesel Mısır Islah Çalışmaları” çerçeve projesinin bir ayağı olmasına rağmen, proje başlığı “adaptasyon belirlenmesi” olarak belirlenmiştir. Ancak çalışmanın materyal-metodu incelendiğinde bir adaptasyon projesi olmadığı görülmektedir. Alt proje ismi hem çalışma içeriğine uymamakta hemde çerçeve proje ile çelişmektedir. Alt proje başlığının “Ülkesel Mısır Islah Projesi Maraş Lokasyonu” olarak değiştirilmesi, yada çerçeve proje ile uyumlu bir hale getirilmesi uygun olacaktır.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI :TAHILLAR PROGRAM ADI : MISIR

Proje No: TAGEM/TA/09/07/03/005 Proje Başlığı

Güneydoğu Anadolu Bölgesine Uygun Dane ve Silajlık Mısır Çeşitlerinin Belirlenmesi (Şanlıurfa Lokasyonu)

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/Şanlıurfa


TAGEM

Proje Yürütücüsü Timuçin TAŞ Yardımcı Araştırmacılar Yılmaz IŞIK



Proje Özeti : Bu proje kapsamında 5 ayrı deneme yürütülmüştür. Bu denemeler ÜMİAP melez mısır tane verim denemesi, ÜMİAP silaj mısır verim denemesi, Ortak Melez Mısır denemesi, yoklama melezi gözlem bahçesidir, K.Hatların silaj verim denemesi. Bu denemeler, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak enstitümüz Talat Demirören Araştırma İstasyonunda yürütülmüştür. Ekim 26.06.2012 tarihinde, tane mısır için hasat ise 15.11.2012 tarihinde yapılmıştır. Silaj mısır denemesi için hasat tarihi; çeşitlere bağlı olarak farklı tarihlerde hasatlar yapılmıştır. Yapılan toprak tahlilinin akabinde Denemede 25 kg/da saf azot (10 kg/da ekimden hemen önce 20.20.0 formunda, 15 kg/da AN %33 formunda üst gübre olarak) ve 10 kg /da saf P2O5 (tamamı ekimden hemen önce 20.20.0 formunda) uygulanmış olup tava usulü olarak 8 kez sulama yapılmıştır. Dar ve geniş yapraklı yabancı otlar ve zararlılara karşı kimyasal mücadele yapılmıştır. Parsel büyüklüğü ekimde; 5 m x 0.7 m x 3 sıra = 10.5 m2 olarak ayarlanmış ve ekim sıra arası 70 cm., sıra üzeri 20 cm olarak yapılmıştır. Hasat ise 7 m2 alandan gerçekleştirilmiştir. Tane mısır için, Tane verimi yanında çeşitlerin çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, koçan yüksekliği, hasatta tane nemi ve tane/koçan oranı özellikleri incelenmiştir. Silaj denemesinde ise silaj verimi, kuru madde oranı, bitki boyu, bitkide koçan sayısı ve ilk koçan yüksekliği, NDF, ADF, ADL, HAM SELÜLOZ VE KÜL MİKTARI gibi parametrelere bakılmıştır.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI :TAHILLAR

PROGRAM ADI : MISIR Proje No: Proje Başlığı

GAP Bölgesine Uygun Mısır Hat Ve Çeşitlerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/Şanlıurfa Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Timuçin TAŞ Yardımcı Araştırmacılar Yılmaz IŞIK Başlama- Bitiş Tarihleri 2014-2018


300.000 TL

PROJE ÖZETI

Araştırmanın arazi ve laboratuar çalışmaları 2014, 2015, 2016,2017 ve 2018 yıllarında II. ürün olarak, Harran Ovası içinde bulunan Şanlıurfa GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsünün Koruklu Talat Demirören Araştırma İstasyonu arazisinde yürütülecektir.

Projede halihazırda melez mısır ıslah çalışmalarında kullanılan bir kısmı yurt dışından temin edilmiş, bir kısmı lokal populasyonlardan geliştirilmiş hatlara ek olarak, çeşitli kendileme kademelerinde bulunan materyaller kullanılacaktır. Bu hatlar ve çeşitlerle ilgili şanlıurfa lokasyonunda denemeler kurulacaktır.

Koordinatör kuruluş tarafından; Melez mısır ıslahında öncelikle çeşitli kaynaklardan temin edilen materyaller en az 6 yıl kendilenmek suretiyle saf hatlar elde edilecektir. Elde edilen bu saf hatlar daha sonra uygun bir çeşit veya hatla yoklama melezlemesine tabi tutularak, ümitvar görülenler arasında yeni melezler oluşturulacaktır. Populasyon ıslahında ise elde mevcut bulunan gen havuzları yarı kardeş aile seleksiyonuna tabi tutulacak ve bu popülâsyonlarda bulunan aileler çeşitli lokasyonlarda test verim denemesine alınacaktır. Projenin test verim denemesinden elde edilen sonuçlara dayanılarak seleksiyonlar sürdürülecektir. Bu metotlarla elde edilen hibrit veya kompozit çeşit adayları 1. yıl ön verim, 2. yıl verim ve 3 yıl da bölge verim denemelerinde çeşitli standartlarla denenerek tescile başvurulacaktır. Mısır verim denemeleri tesadüf blokları deneme desenine göre en az 3 tekerrürlü olarak kurulacaktır. Bölgemizde mısır denemeleri genel olarak ikinci ürün olarak planlayacağız. Tüm hasat zamanlarında incelenecek özellikler; Erkek Çiçeklenme Süresi, Yatma, Bitki Boyu, Koçan Yüksekliği, Parsel Verimi, Tane /Koçan, Nem Tane Verimi, Olum Müddeti, Bitki Görünümü, Koçan Ucu Kapalılığı, Koçan Görünümü, yaprak sıcaklığı , stoma iletkenliği, polen canlılığı olacaktır. Silajlık denemeler için gözlemler; Bitki boyu Koçan yüksekliği, Silaj Verimi, Kuru ot verimi, Kuru madde oranı, Nötral deterjan lif, Asit deterjan lif, Ham selüloz yapılacaktır Araştırmada elde edilen veriler; JUMP paket bilgisayar programı kullanılarak varyans analizine tabi tutulacaktır. Ortalamalar LSD çoklu karşılaştırma Testi ile gruplandırılacaktır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : TAHILLAR PROGRAM ADI : MISIR Proje No TAGEM/TA/09/07/03/003 Proje Başlığı Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları

Adaptasyon Çalışmaları (Niğde Lokasyonu) Projeyi Yürüten Kuruluş Patates Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Hüseyin ONARAN Yardımcı Araştırmacılar Ömer GÜÇ- M. Yalçın KAYA Başlama –Bitiş Tarihleri 01/01/2009-31/12/2013 (5 Yıl) Projenin Toplam Bütçesi 51.000 TL.

Proje Özeti: Çalışmalar Müdürlüğümüz araştırma parsellerinde yürütülmüştür. Denemede

kullanılacak mısır çeşitlerine ait tohumlar Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğünce karşılanmıştır. Deneme de 3’ü standart, 11 aday çeşit olmak üzere 14 mısır çeşidi kullanılmıştır.

Deneme alanlarının sonbahar toprak işlemesi 31 Ekim 2011 tarihinde, ilkbahar toprak işlemesi 20 Mart 2012 tarihinde pulluk ile yapılmış ve bu alanının tohum yatağı hazırlığı rotövatör ile 26 Nisan 2011 tarihinde yapılmıştır. Deneme alanında taban gübresi olarak 9kg N, 9kg P2O5 ve 9kg K2O hesabıyla 15.15.15 kompoze gübre kullanılmıştır. Deneme, 27.04.2012 tarihinde şansa bağlı bloklar deneme desenine göre 3 sıralı ve üç tekerrürlü olarak sıra arası 70cm, sıra üzeri 15 cm ve her bir sırada 34 bitki olacak şekilde kurulmuştur. 07.05.2012 tarihinde çıkışlar başlamıştır. 23.05.2012 ve 01.06.2012 tarihlerinde iki kez yabancı otlar çapalanmıştır. 13. 06. 2012 tarihinde seyreltme işlemi yapılmıştır. 20.06.2012 tarihinde boğaz doldurma ve damla sulama ile Amonyum Sülfat gübresinin ilk kısmı verilmiştir. 16.07.2012 tarihinde ise, Amonyum Sülfat gübresinin kalan kısmı damla sulama sistemi ile verilmiştir. Üst gübre olarak 10,5 kg/da N hesabıyla Amonyum Sülfat gübresi kullanılarak üst gübreleme yapılmıştır.

Denemede damlama sulama sistemi kullanılmış ve toplam 10 defa sulama yapılmıştır. Deneme hasadı 21 Eylül 2012 tarihinde elle yapılmıştır.

Denemede ortalama silaj verimleri 5436 - 11016 kg/da arasında gerçekleşmiştir. Standart olarak denemeye giren Burak çeşidi 11016 kg/da ile ilk sırada yer almıştır. SASA-1 çeşidi 10995 kg/da ile ikinci sırada yer alırken, standart olarak denmeye giren P31G43 çeşidi 10485 kg/da ile üçüncü sırada yer almıştır. SAMADA-07 çeşidi ise 5436 kg/da ile silaj verimi yönünden son sırada yer almıştır.

BİLGİ

AFA ADI: Tahıllar PROGRAM ADI : MISIR Proje No: TAGEM-BS-12/A12-P03/03-01 Proje Başlığı İkinci Ürün Mısır Yetiştiriciliğinde Bazı Yabancı Ot İlaçlama

Yöntemlerinin Mısır Tane Verimi ve Yabancı Ot Kontrol Düzeylerine Olan Etkilerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, Biyolojik Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr Ali BOLAT Yardımcı Araştırmacılar Hikmet SARIHAN, Dr İbrahim CERİT, Hasan Ali KARAAĞAÇ,

Uzm Özcan TETİK Başlama- Bitiş Tarihleri 2013-2015


2013: 10.000 TL; 2014: 5.000 TL ; 2015: 2.000 TL

Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)

Mısır yetiştiriciliğinde verimi azaltan ve maliyeti arttıran unsurlardan birisi de yabancı otlardır. Ülkemizde bu soruna karşı kullanılan herbisit uygulamalarında kullanılan yerli üretim konik hüzmeli memeler ile püskürtülen damlalar hedef alanlara yeterli miktarda ulaşamamakta, böylece yüksek ürün kaybı ve düşük yabancı ot kontrolü oluşmaktadır. Bu amaçla son yıllarda düşük sürüklenme, yüksek kaplama ve ilaç penatrasyonu sağlayan memeler ve ilaçlama ekipmanları geliştirilmiştir. Bu yöntemler ile ilaç sürüklenmesinin azaltılması, kaplama oranının arttırılması konularında önemli gelişmeler sağlanmıştır. Bu proje ile ikinci ürün mısır yetiştiriciliğinde sorun olan yabancı otlara karşı bu yeni teknolojiler ile çözüm aranacaktır. Bu amaç ile, kullanılacak püskürtme yöntemleri; (1) yerli yapım konik hüzmeli memeli uygulama, (2) standart yelpaze hüzmeli memeli uygulama, (3) hava emişli memeli uygulama, (4) düz yelpaze hüzmeli uygulama, (5) çoklu meme kiti ile uygulama, (6) bitki altı hava emişli memeli uygulamalardır. Belirtilen yöntemler, üç farklı uygulama hacminde (200-300 ve 400 l/ha) gerçekleştirilecektir. Her bir püskürtme yöntemi ile çıkış sonrası ve Foramsulfuron etken maddeli herbisit uygulaması yapılacaktır. Yöntemlere ait yabancı ot kontrol etkinliğinin belirlenebilmesi için, her bir parselde kurulacak olan 1 m2’ lik çakılı alanlarda yabancı ot sayımları yapılacaktır. Püskürtülen ilacın kaplama oranının saptanmasında, aynı çakılı alanlar üzerinde kullanılacak suya duyarlı kartlar kullanılacaktır. Her bir yönteme ait mısır tane verimleri ise, bitkinin hasat olgunluğunda her parselin orta iki sırası 5 metre boyunca elle hasat edilerek belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler: yabancı ot kontrolü, kaplama oranı, ikinci ürün mısır, bant ilaçlama, hava emişli meme

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI : TAHILLAR PROGRAM ADI : MISIR

PROJE BAŞLIĞI Dane Mısırda Farklı Fenolojik Dönemlerdeki Kısıtlı Su Uygulamalarının Verim ve verim öğelerine Etkilerinin Belirlenmesi

PROJE NUMARASI TAGEM/TBAD/12/A12/P03/02-002 PROJE LİDERİ Erdal GÖNÜLAL PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ KURULUŞ Konya Toprak Su ve Çölleşme ile Mücadele

Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Proje Özeti Dane Mısır üretiminde Orta Anadolu Bölgesi son 10 yılda önemli ilerlemeler kaydetmiş ve özellikle Konya ilinde üretim oldukça artmıştır. 2009 ÇKS kayıtlarına göre Konya ilinde toplam 12.360 ha alanda dane mısır üretimi yapılmış ve 153.444 ton ürün alınmıştır. Dekara ort. verim 1.241 kg olmuştur. Denemenin yürütüleceği Karapınar da ise 6.833 ha ekim alanında, 88.265 ton üretim sağlanmış ve dekara verim 1.292 kg olmuştur. Yıllık yağışı 300 mm civarında olan ve kurak iklim kuşağında yer alan Konya da mısır üretimini kısıtlayan en önemli konu sulamadır. Bölgede mısır tarımında damlama sulama sistemi giderek artmaktadır. Bu durum mevcut suyun daha ekonomik kullanıp, daha yüksek verim almanın yolunu açmaktadır. Mısır üretim alanlarının daha da artırılabilmesi, yada bugünkü üretim alanlarının uzun vadelerde korunarak bu bölgede mısır üretiminin sürdürülebilirliğini sağlamak ve her geçen gün azalan su kaynaklarında daha etkin faydalanabilmek amacıyla dünyada ve ülkemizde yapılan mısırda kısıtlı su uygulamaları çalışmalarından yola çıkarak bölgemiz için önemli bir ürün olan mısırın, suya hassas olduğu vejatatif dönem, tepe püskülü çıkarma, tozlaşma dönemi ve süt olumu dönemlerinde %100 su, %70 su ve %40 sulamaya gösterdikleri tepkilerin belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Projenin ilk yılı olup, Mayıs ayında ekim gerçekleştirilmiş olup 2012 grup kararı gereğince tekerrür sayısı 4 olarak uygulanmıştır. Aralık ayında hasat edilmiştir.2013 yılında projenin 2.yıl çalışmalarına devam edilecektir.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI:Tahıllar PROGRAM ADI:Mısır Proje No: Proje Başlığı Bazı Mısır Hatlarının Su Stresi ve Normal

Koşullar Altında Kombinasyon Yeteneklerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel

Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Şekip ERDAL Yardımcı Araştırmacılar Dr. Köksal AYDINŞAKİR, Mehmet

PAMUKÇU,Özlem YILMAZ Danışman: Prof.Dr.Süleyman SOYLU

Başlama-Bitiş Tarihleri 2011-2014 Projenin Toplam Bütçesi: 21.350 TL 2011: 17.850 TL 2012: 2.000 TL

2013:1.500 TL Poje Özeti: Kuraklığa toleranslı bazı mısır hatları ile ülkemizde ıslah edilen hatlar arasında su stresi ve normal koşullar altında genetik ilişkileri saptamak amacıyla planlanan çalışmanın 2012 yılı çalışma takvimi gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. 2011 yılında melezlemelerde yeterli tohum alınamaması nedeniyle 2012 yılında da melezleme ve tohum üretim çalışmaları devam etmiştir. Bu dönemde BATEM, Uluslar arası Mısır ve Buğday Geliştirme Merkezi (CIMMYT) ile Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu’nda melezleme çalışmaları yapılmış ve melezler elde edilmiştir. 2013 yılında çalışmanın tarla koşullarındaki denemeleri yapılacaktır.

SONUÇ

AFA ADI:Tahıllar PROGRAM ADI:Mısır Proje No: Proje Başlığı Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları

Projesi, Ülkesel Mısır Yetiştirme Tekniği Araştırmaları, Antalya Koşullarında Mısır ve Soyanın 2.Ürün Silajlık Olarak Birlikte Ekimle Yetiştirilme Olanakları

Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Ens. Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel

Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Mehmet PAMUKÇU Yardımcı Araştırmacılar Şekip ERDAL, Mehmet KOCATÜRK, Mustafa

CÜREK, Ayşe TOROS, Özlem YILMAZ

Başlama-Bitiş Tarihleri 2011-2012 Projenin Toplam Bütçesi: 13.750 TL 2011: 9.800 TL 2012: 3.950 TL Proje Özeti:

2012 Yılı proje hedefleri doğrultusunda çalışmalar sürdürülmüştür. Çalışmada materyal olarak, silajlık olum zamanları uyumlu, BATEM’e ait tescilli, silajlık mısır çeşidi BURAK ile soya çeşidi ATAEM-7 kullanılmıştır. Konular; 1.Yalın mısır (YM) 2.Yalın soya (YS) 3.% 75 mısır (3 sıra) + % 25 soya 4. % 50 mısır (2 sıra) + % 50 soya 5.% 25 mısır (1 sıra) + % 75 soya(3 sıra) birlikte yetiştirme sistemi şeklinde düzenlenmiştir.

Hasat; mısırın hamur olum dönemi (2/3 süt çizgisi) ile soyada yeşil olumun sonu bakla oluşum döneminde yapılmıştır. Denemede gözlemler, verim ve verim unsurları ile kalite gözlemleri olarak ayrılarak alınmıştır. Verim ve verim unsurlarına ait gözlemler Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğünün Tarımsal Değerleri Ölçme Teknik Talimatlarına göre yapılmıştır. Bu gözlemeler; Çiçeklenme gün sayısı(gün),Bitki boyu(cm), Koçan/Bakla Yüksekliği(cm), Hasat Olum Süresi (gün), Yeşil Bitki Verimi (kg/da), Bitkide Koçan/Bakla Sayısı, Koçan/Bitki - Bakla/Bitki Oranı (%),Yaprak-Sap Oranı’dır (%).

Silaj yapımı için; parselde tartımı yapılan her sıra, elle silaj makinesinde 3-5 cm uzunluğunda parçalanarak, parseli temsil edecek miktarlar karıştırılarak 5 litre kapasiteli plastik kavanozlara hava almayacak şekilde doldurularak kapatılmıştır. Oda sıcaklığında 60 gün bekletilerek fermantasyon tamamlandıktan sonra açılarak duyusal değerlendirmelerle kimyasal analizler uygulanmıştır.

SONUÇ

AFA ADI:Tahıllar PROGRAM ADI:Mısır


Proje Başlığı:

Karadeniz Bölgesi Mısır Yetiştirme Tekniği Araştırmaları Şeker Mısırda (Zea mays saccharata Sturt.) Ekim Sıklığı ve Azot Dozlarının Taze Koçan Verimi İle Verim Öğeleri Üzerine Etkisi ( Doktora Tez Projesi)

Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Erkan ÖZATA Yardımcı Araştırıcılar Prof. Dr. Hasan Hüseyin GEÇİT Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2011-31/12/2012


2011: 5.000 TL

2012: 6.000 TL

Proje Özetleri

2012 yetiştirme sezonu Tarla koşullarında kurulmuş olan deneme,

Enstitünün Anbarköprü deneme istasyonunda yürütülmüştür. Denemeler,

tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekrarlamalı

olarak kurulmuştur. Denemede ana parsellere ekim sıklıkları (50x15, 50x20,

50x25, 70x10, 70x15, 70x20), alt parsellere azot dozlar (N5, N10, N15, N20,

N25 kg/da) yerleştirilmiştir.

Deneme planında, ekim sıklıkları ve azot dozlar parsellere şansa bağlı olarak yerleştirilmiştir. Haziran ayının 2 haftasında bitkiler 3 yapraklı olduğu dönemde ilk çapa, ikinci çapa ise Haziran ayının 3haftasında yapılmış olup, ikinci çapa ile birlikte seyreltmede yapılmıştır. Bitkiler 4-6 yapraklı olduğu dönemde azotlu gübrenin diğer yarısı verilmiştir.

Ekim sonrası ve boğaz doldurma safhalarında 2 kez sulama yapılmıştır. Deneme de Hasat, her parselde kenarlardan birer sıra ve başlardan 0,5 m kenar tesiri olarak atıldıktan sonra geri kalan bitkilerdeki koçanlar elle bitkiler ise orakla hasat edilerek yapılmıştır. Hasat zamanı “başparmak tırnağı testi” yöntemine göre (tane neminin ortalama %70-75 olduğu dönem) belirlenmiş ve hasat 01-09/08/2012 tarihinde yapılmıştır. Denemede alınması planlana tüm ölçüm ve gözlemler alınmıştır.

BİLGİ

AFA ADI : BİTKİ KORUMA PROGRAM ADI : TAHILLAR

Proje No TAGEM-BS-10/07-03/04-01 Proje Başlığı Orta Karadeniz Bölgesinde Toprak işlemeli ve Toprak

işlemesiz Şartlarda Yapılan Mısır Yetiştiriciliğinde Yabancı Otlara Karşı En Uygun Mücadele Yönteminin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Erciyes Üni. Ziraat Fak. Bitki Koruma Bölümü

O.M.Ü. Zir. Fak. Bitki Koruma Bölümü Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Mahmut DOK Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Doğan IŞIK, Emine KAYA-ALTOP Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2010 / 31.12.2012 Projenin Toplam Bütçesi 2010 Enstitü İmkanlarıyla

2011 16.600 2012 17.000 Toplam 33.600

a- Toprak İşlemeli Ekim: Toprak işlemeli ekim parselinde elde edilen mısırın nem, tane/koçan oranı ve dekara

verim değerleri, gerek ana parsel konularından ve gerekse alt parsel konularından önemli derecede etkilenmemişlerdir. Uygulamaların mısır tane verimine etkisi olmamasına rağmen yabancı ot yaş ve kuru biyomasına etkisi önemli çıkmıştır. Ancak uygulamaların yabancı otlara etkisi çok önemli çıksa da mevcut yabancı otlar mısırla rekabet edecek seviyede olmamış, geç çıkan yabancı otlar ise rekabette bulunamamışlardır. Her ne kadar işlemler arasında verim bakımından fark çıkmamış olsa da, çiftçi uygulamasının diğer uygulamalardan yüksek verim vermeleri dikkati çekmektedir. Uygulamaların verim ve verim unsurlarına yansımamasının en önemli sebeplerinden birisi uygulanan yabancı ot kontrol yöntemlerinin hepsinin başarılı olmasındır. Uygulanan mücadele yöntemleri yabancı otları ekonomik zarar eşiği seviyesinin altına indirmiştir. Ancak sonuç raporunda yapılacak ekonomik analiz ile bu yöntemlerden hangisinin çiftçilere tavsiye edilebileceği ortaya konulacaktır.

b- Toprak İşlemesiz Ekim: Denemede veriler incelendiğinde, toprak işlemeli ekimde elde edilen verilere paralel

veriler elde edilmiştir. Bu denemede ana parsellerdeki konulardan kontrol uygulamasına glyphosate hiç uygulanmamıştır, ancak alt parsellere uygulanan işlemler sonucu yine de tatmin edici bir verim alınabilmiştir. Bu çalışmada toprak işlemenin yapılmamış olması, yapılacak olan ekonomik analiz sonucuna çok önemli veri teşkil etmektedir. Zira toprak işleme, yetiştiricilikte önemli bir girdi kaynağıdır. Toprak işlemesiz ekim şartlarında yapılan uygulamaların yabancı otlar üzerine etkisinin istatistiki açıdan çok önemli bulunmuştur. Her ne kadar uygulamaların yabancı otlara etkisi çok önemli çıksa da, toprak işlemeli şartlarda yapılan çalışmada olduğu gibi, deneme alanındaki yabancı otlar mısırla rekabet edecek seviyede olmamış, geç çıkan yabancı otlar ise rekabette bulunamamışlardır.

Her şeyden önce toprak işlemesiz yetiştiricilikte kullanılacak ekipmanın –özellikle mibzerin- toprak özelliğine uygun ve sağlam yapıda olması gerekmektedir. Ağır bünyeli olan deneme yeri topraklarında anıza ekim yapabilen tarafımızdan kullanılan mibzerde bir takım değişiklikler yapmak suretiyle ekimi gerçekleştirilmiştir. Ancak yapmış olduğumuz zorlu ekimler sonunda doğrudan ekim için toprakların aşırı nemli olmaması, sıkıştırılmış olmaması ve yabancı ot populasyonun yoğun olmaması gerekmektedir. Uygun iklim ve toprak şartlarının olması durumunda doğrudan ekim yapmak suretiyle hem zamandan, hem masraftan ve hem de işçilikten büyük tasarruf edilebileceği söylenebilir.

Çizelge:1 Toprak işlemeli şartlarda mısır yetiştiriciliğinde incelenen karakterler

A- Ana parseller- Glyposate uygulama zamanları

Nem (%) Tane/koçan oranı /%)

Verim (kg/da)

1- Tohum ekiminden 10 gün önce glyphosate uygulaması

26,95 77,75 689,51

2- Tohum ekimiyle aynı gün glyphosate uygulaması

27,65 77,91 683,56

3- Tohum ekiminden 5 gün sonra glyphosate uygulaması

28,21 77,41 676,34

4- Rotatiller ile mekanik mücadele 29,46 77,83 671,43 5- Kontrol (Çiftçi uygulaması) 28,35 78,58 700,37 B- Alt konular- 1. Çıkış öncesi +Çıkış sonrası herbisit 27,96 78,26 687,847 2. Çıkış öncesi herbisit + frezeli çapa 27,97 78,13 692,02 3. Çıkış sonrası herbisit + frezeli çapa 28,06 78,00 686,59 4. Çıkış sonrası 2 çapa (freze- lister) 28,35 78,58 670,52 Önem Derecesi A Öd Öd. Öd.

B Öd. Öd. Öd. AxB * * Öd.

VK 4,09 1,64 4,78

Çizelge:2 Toprak işlemesiz şartlarda mısır yetiştiriciliğinde incelenen karakterler

A- Ana parseller- Glyphosate uygulama zamanları

Nem (%) Tane/koçan oranı /%)

Verim (kg/da)


27,8 77,00 B 682,767


27,9 78,25 A 688,625

3- Tohum ekimiyle aynı gün glyphosate uygulaması

28,2 77,91 A 684,192

4- Tohum ekiminden 5 gün sonra glyphosate uygulaması

28,3 77,91 A 685,950

5-Kontrol (Glyphosate uygulanmayan) 28,5 77,00 B 647,983 B- Alt konular- 1. Çıkış öncesi +Çıkış sonrası herbisit 28,1 77,93 698,953 2. Çıkış öncesi herbisit + frezeli çapalama

28,2 77,46 672,073

3. Çıkış sonrası herbisit + frezeli çapalama

28,2 77,66 675,960

4. Çıkış sonrası 2 çapa (frezeli ve lister çapa)

28,1 77,40 664,627

Önem Derecesi A Öd. * Öd. B Öd. Öd. Öd. AxB Öd. Öd. Öd.

VK 6,031 1,56 5,77

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI:Tahıllar PROGRAM ADI:Mısır


Proje Başlığı:

Karadeniz Bölgesi Mısır Islahı Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Halil KAPAR Yardımcı Araştırıcılar

Erkan ÖZATA Aygül BAYHAN



2009: 20.200 TL

2010:21500 TL

2011:25.600 TL

2012: 26450 TL

2013:30.850 TL

Proje Özetleri

Bu projede bölgenin mısır ekim alanları için özellikle geleneksel mısır tarımının uygulandığı alanlarda yerli çeşitlerin yerini alabilecek üstün verimli, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, hastalık ve zararlılara dayanıklı, kaliteli melez ve kompozit mısır çeşitlerigeliştirerek üreticinin hizmetine sunmak amaçlanmaktadır.

Deneme materyalleri Mayıs başında Enstitü’nün Samsun-Çarşamba’daki deneme arazisine ekilmiştir. Verim denemeleri tesadüf blokları deneme desenine göre 3-4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Parsel alanları ekimde 14 m2, hasatta 7 m2‘dir. Parsellerde sıra sayısı 4 olup ekimler, sıra arası 70 cm ve sıra üzeri 25 cm olarak gerçekleştirilir. Hasatta çeşitlerin % hasat nemleri ve % tane/koçan oranları alınarak ve verimler % 15 nem üzerinden düzeltme yapılarak hesaplanmaktadır. Mısır yetiştiriciliği için gerekli tüm bakım işlemleri zamanında gerçekleştirilmiştir. 2012yılında 2 adet ana ürün tane mısır ve 1 adet ana ürün silaj mısırı çeşit tescil denemesi, 1 adet Çeşit Verim Denemesi, 3 adet Ön Verim Denemesi, 1 adet ÜMİAP Melez Mısır Verim Denemesi, 1 adet Ülkesel Ortak Mısır Verim denemesi, 7adet Özel firma denemesi olmak üzere 15 adet verim denemesi yürütülmüştür. Bunlara ilave olarak 387 adet kendilenmiş mısır hat veya hat adayı Enstitü arazisine ekilerek kendileme yapılmıştır. Daha önceki yıllarda melez kombinasyonlarda yer almış olan, 50 hattın elit tohumluk üretimleri yapılmıştır Ayrıca 56 yeni melez yapılmıştır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI :Tahıllar PROGRAM ADI :Mısır Proje No TAGEM/TA/ Proje Adı Diyarbakır Koşullarında Farklı Ekim Zamanının Şeker

Mısırı (Zea mays sacchararata Sturt.) Çeşitlerinde Taze Koçan ve Tane Verimi ile Bazı Tarımsal Özelliklere Etkisi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslar arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Sevda KILINÇ Yardımcı Araştırmacılar Şehmus ATAKUL, Şerif Kahraman Başlama ve Bitiş Tarihi 2010-2012 Projenin Toplam Bütçesi 27.500 TL Proje Özeti: Bölge koşullarına uygun, yüksek verimli şeker mısırı çeşitlerinin adaptasyon kabiliyetlerinin belirlenmesi, ıslah amaçlarının saptanması, uygun ekim zamanlarının belirlenmesi ve araştırma sonuçlarının uygulamaya konulması önem arz etmektedir. Materyal ve Metot: Deneme materyali olarak, Lumina, Merit, Vega, Jübile ve Sakarya Tarımsal Araştırma Enstitüsüne ait kompozit şeker çeşidi olmak üzere toplam 5 şeker mısır çeşidi kullanılmıştır. Deneme, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü deneme arazisinde ve Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenin göre 3 tekerrürlü olarak sekiz farklı ekim zamanında (1 Nisan, 15 Nisan, 1 Mayıs, 15 Mayıs, 1 Haziran, 15 Haziran, 1 Temmuz ve 15 Temmuz) yürütülmüştür. Ekim zamanı ana parsel, çeşitler alt parsel olarak ele alınmıştır. 2012 yılında;Tepe püskülü çıkarma gün sayısı (gün), Bitki boyu(cm), İlk koçan yüksekliği(cm), Sap Kalınlığı (mm), Koçan Uzunluğu (cm), Koçan Kalınlığı (mm), Koçanda Tane Sayısı, (adet/koçan) Suda Çözünür Kuru Madde Miktarı (°Brix), Renk Tayini, Bitkide Koçan Sayısı (adet/bitki), Pazarlanabilir Koçan Sayısı (adet/da), Taze Tane Verimi (kg/da), Hasıl Verimi (kg/da), Taze Koçan Verimi- Kavuzlu(kg/da), Taze Koçan Verimi Kavuzsuz-(kg/da), Koçanda Tane Ağırlığı(gr/koçan) parametreleri alınmıştır.

Elde edilen verilerin varyans analizi sonucunda; ekim zamanları bakımından bitki boyu çeşitler bakımından Renk (L) , çeşit x ekim zamanı interaksiyonları bakımından ise Renk (L), Renk(b), ilk koçan yüksekliği, bitki boyu, bitkide koçan sayısı dışındaki diğer tüm parametreler istatistiki olarak önemli bulunmuştur.

Ekimi zamanı bakımından en yüksek taze tane verimi 15 Nisan ekiminde alınırken en düşük verim ise 15 Mayıs ekiminde elde edilmiştir. Çeşitler bakımından; Vega çeşidi 578,6 kg/da ile en yüksek, Lumina çeşidi ise 419,9 kg/da ile en düşük verimi veren çeşit olmuştur.

SONUÇ AFA ADI :TAHILLAR

PROGRAM ADI : MISIR

Proje No: TAGEM/TA/10/07/03/004 Proje Başlığı

Harran Ovası İkinci Ürün Koşullarında Yetiştirilen Mısır Bitkisinin Değişik Büyüme Dönemlerinde, Farklı Hasat zamanlarının ve Sıra Üzeri Bitki Sıklıklarının Verim ve Bazı Tarımsal Karakterlere Etkisi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/Şanlıurfa


Harran üniversitesi

Proje Yürütücüsü Timuçin TAŞ Yardımcı Araştırmacılar Yılmaz IŞIK

Hatice KARA Y.Tuba TEKGÜL Dr. A.Gülgün ÖKTEM, Prof.Dr. Abdullah ÖKTEM,

Başlama- Bitiş Tarihleri Mayıs–2010- Aralık–2012


34.000 TL

Proje Özeti 2012 yılı ikinci ürün sezonunda, Deneme tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Şanlıurfa GAP tarımsal araştırma enstitüsü müdürlüğüne bağlı Koruklu Talat DEMİRÖREN araştırma istasyonu deneme sahasında yürütülmüştür. Ana parsellerimiz hasat zamanları, alt parsellerimiz ise sıra üzeri sıklıklarıdır. Sıra üzeri sıklıklar; 10, 14, 18, 22, 26 cm dir. Hasat zamanları olarak; çıkış tarihinden sonra, 30. gün, 40. gün, 50. gün, 60. gün, 70. gün, 80. gün, 90. gün, 100. gün, 110. gün, 120. gün belirlenmiştir. Projede bitkisel materyal olarak; SAMADA 07 melez mısır çeşidi kullanılmıştır. Alt parsellerimiz dört sıra ve 5 metre uzunluğunda olmuştur. Sıralar arası 70 cm olarak belirlenmiştir. Ekim tarihi 26 haziran olarak belirlenmiştir. Ekim yapılmasının akabinde yağmurlama sulaması ile ilk çıkış suyu verilmiştir. Toprak analizinin akabinde, Taban gübrelemesi ile birlikte 20.20.0 kompoze gübre kullanırken, bitkiler 30–40 cm boyunda üst gübreleme yapılmış, gübrelemede % 33 Amonyum Nitrat gübresi kullanılmış, azot miktarı saf olarak 30kg/da ve fosfor miktarı 8 kg/da tamamlanmıştır. Bu araştırmada, Harran Ovası’nda ikinci ürün olarak yaygın biçimde yetiştirilen mısır bitkisinde, en uygun hasat zamanı ve sıra üzeri ekim sıklığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu yıl projemizin son yılı olup, sonuç raporu ile beraber sunum yapılacaktır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI:Tahıllar

PROGRAM ADI:Mısır

Proje No:

Proje Başlığı: Diyarbakır İli Koşullarında Farklı Toprak İşleme Yöntemleri Kullanılarak Yeşil Gübrelemenin Ana Ürün Pamuk ve Mısırda Verim, Verim Unsurları ile Toprak Özelliklerine Etkisinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş: GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Betül KOLAY Yardımcı Araştırmacılar: Özlem AVŞAR, Şeyhmus ATAKUL, Dr.Emine

KARADEMİR, Yrd.Doç.Dr. Songül GÜRSOY (Danışman), Yrd.Doç.Dr.Salih SAYAR (Danışman) Doç.Dr. İlhan DORAN (Danışman)

Başlama-Bitiş Tarihleri: 2009-2012 Projenin Toplam Bütçesi 37000 Proje Özeti; Daha önceki yıllarda sırtlara doğrudan ekim ve doğrudan ekim konuları verim ve bazı parametreler yönünden geri kalırken, denemenin 3. yılında bu uygulama konuları diğer konular ile istatistiksel olarak aynı çıkmıştır. Kimyasal gübrenin önemi diğer yıllarda olduğu gibi bu yılda öne çıkmıştır. Kimyasal gübre uygulaması verimi oldukça yükseltmiştir. Sırtlara doğrudan ekim konusunda, penetrasyon direnci değerinin daha düşük, toprak sıcaklığı ve toprak neminin daha yüksek olduğu görülmüştür. Mısır ekimi öncesi tarlada yeşil gübre miktarı yönünden, en yüksek yeşil gübre miktarı kimyasal gübre uygulanmış konudan elde edilmiştir. Konular arasında ise yeşil gübreli geleneksel ekim konusunda en yüksek yeşil gübre miktarı elde edilmiştir.

YENİ TEKLİF PROJE AFA ADI:Tahıllar

PROGRAM ADI:Mısır Proje No Fertigasyon Yöntemiyle Farklı Miktarlarda Azot Uygulamalarının

Şeker Mısır Verim Ve Verim Parametreleri Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi

Proje Adı Ülkesel Mısır Entegre Ürün Yönetimi Bölge Verim Ve Adaptasyon Araştırmaları





Proje Yürütücüsü ÖZLEM AVŞAR Yardımcı Araştırmacılar

Betül KOLAY, Şehmus ATAKUL, Kudret BEREKATOĞLU, Medeni YAŞAR

Başlama ve Bitiş Tarihi 01/03/2014-31/12/2015 Proje bütçesi 150.000 Proje Özeti Diyarbakır Bölgesi, iklim ve toprak özellikleri bakımından şeker mısır yetiştiriciliği için uygun bir Bölgedir. Bu nedenle, şeker mısır Diyarbakır yöresinde hem ana ürün hem de ikinci ürün olarak ekimi yapılabilen bir bitkidir. Bölgede sulama suyunun kısıtlı olması sulama suyu ihtiyacı fazla olan şeker mısır tarımında da suyun daha etkin kullanıldığı damla sulama sistemini önemli hale gelmiştir. Ancak, yörede damla sulama sistemi ile her sulamada uygulanması gereken azot miktarı hakkında araştırmaya dayalı güvenilir bilgiler bulunmamaktadır. Bu çalışma ile damla sulama ile sulanan şeker mısıra sulama suyu ile verilmesi gerekli azotlu gübre miktarları belirlenecektir.

Bitki su tüketimi açık kaptan olan buharlaşma miktarına göre belirlenecek ve uygulanacak olan sulama suyu ile 0.0kg/da, 10kg/da, 20kg/da, 30kg/da ve 40kg/da olmak üzere beş ayrı azot seviyesi uygulanacaktır.

Denemede parsel boyu 6 m, parsel eni 2.8 m, bitki sıra arası 70 cm ve sıra üzeri 20 cm olacak şekilde her parselde 4 bitki sırası bulunacaktır.

Denemelerden elde edilen veriler üzerinden varyans analizi yapılacak, konu ortalamaları arasındaki farklılıklar LSD testi ile kontrol edilecektir.

SONUÇ RAPORU

AFA ADI : Tahıllar PROGRAM ADI : Mısır Proje No

TAGEM/TA/10/07/03/003

Proje Başlığı

Değişik Ekim Zamanlarının Şeker Mısır (Zea mays saccharata Sturt.) Çeşitlerinin Taze Koçan Verimi ve Kalite Kriterleri Üzerine Etkileri


Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü - Sakarya




Dr. Özden DAYI


M. Cavit SEZER, Rahime CENGİZ, Ahmet KILINÇ, A. Eşref ÖZBEY, Ahmet DUMAN, Mesut ESMERAY, Niyazi AKARKEN


01.01.2010 - 31.12.2012


2010: 10.000 TL 2011: 13.000 TL 2012: 13.500 TL Toplam: 36.500 TL

Proje Özeti Bu araştırmada değişik ekim zamanlarının, farklı şeker mısır çeşit ve çeşit adaylarında taze koçan verimi, olgunlaşma zamanları ve bazı kalite kriterleri üzerine etkisi araştırılmıştır. Bununla beraber taze tüketime yönelik üretim sezonunun maksimum aralığı belirlenmiştir. Araştırma, 9 farklı ekim zamanı (1 Nisan, 15 Nisan, 1 Mayıs, 15 Mayıs, 1 Haziran, 15 Haziran, 1 Temmuz, 15 Temmuz, 1 Ağustos) ve toplam 5 farklı çeşit ve çeşit adayı (Kompozit Şeker, Jübile, BC 376 susu, Aday-1 ve Aday-2) kullanılarak Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre 3 tekrarlamalı olarak 3 yıl yürütülmüştür.

Denemede çeşitlerin ekim zamanına göre çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, koçan yüksekliği, koçan uzunluğu, koçan çapı, taze koçan verimi, toplam şeker miktarı ve tat değerleri belirlenmiştir.

2010, 2011 ve 2012 yıllarının değerleri incelendiğinde tüm alınan gözlemlerde yıllar, çeşitler, ekim zamanı ve yıl x çeşit x ekim zamanı interaksiyonu arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli olmuştur.

BİLGİ

AFA ADI:Tahıllar PROGRAM ADI: MISIR BİTKİ KORUMA ARAŞTIRMALARI

Proje No TAGEM–BS–11/07–03 / 02-02 Proje Adı Marmara Bölgesi Mısır Islah Araştırmalarında Geliştirilen

Genotiplerin Sap ve Koçan Çürüklüğü Hastalığına Neden Olan Fusarium moniliforme’ye Karşı Reaksiyonlarının Belirlenmesi


Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara



Proje Yürütücüsü A. Faik YILDIRIM Yardımcı Araştırmacılar

Orhan BÜYÜK, Filiz ÜNAL

Başlama ve Bitiş Tarihi 2012-2014 Proje bütçesi 150.000 Proje Özeti Proje Hedeflerinin Gerçekleşme Durumu: Bu projede, Marmara Bölgesi mısır alanlarında verimin azalmasına, kalitenin düşmesine, insan ve diğer sıcakkanlılarda kanserojen etkisi olduğu bilinen ‘‘fumonisin’’ adı verilen toksinin mısır koçanlarında oluşmasına neden olan Fusarium moniliforme (= verticilloides)’nin sap ve koçan çürüklüklerinin ekonomiye verdiği zararın en aza indirgenmesi hedeflenmiştir. Çalışmada, ülkemiz mısır yetiştiriciliğinde önemli bir yeri olan Marmara Bölgesi mısır alanlarında sap ve koçan çürüklüğü hastalığına neden olan Fusarium moniliforme’ye karşı 30 genotip (kendilenmiş hat)’in yapay inokulasyonla reaksiyonlarının belirlenme çalışmaları yürütülmüştür.

Materyal ve Metot:

Reaksiyon denemelerinde kullanılan mısır ıslah çalışmalarında dayanıklılık kaynağı olarak kullanılabilecek genetik materyal, Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü tarafından yürütülen mısır ıslah programından seçilmiş olup, toplam 30 genotipden oluşmuştur. Genotiplerin reaksiyon denemeleri Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’nün Kirazca’daki deneme arazisinde 04 Mayıs 2012 tarihinde, 3 tekerrürlü olarak her tekerrürde inokulasyon için 10 bitki ve kontrol için 10 bitki olacak şekilde tesadüf blokları deneme desenine göre kurulmuştur. Reaksiyon denemelerinde toprak kökenli bulaşmaları en aza indirgemek amacıyla münavebe parselleri kullanılmıştır. Denemeler süresince tüm parsellere aynı kültürel ve bakım işlemleri uygulanmıştır. Yapılan çalışmalarda bölgede en yaygın tür olarak saptanan Fusarium moniliforme izolatı reaksiyon çalışmalarında kullanılmak üzere Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu tarafından sap ve koçan çürüklüğü için toplanan hastalıklı örneklerden izole edilmiştir. Sap ve Koçan Çürüklüğü için genotiplere yapay inokulasyonlar yapılmıştır.

Sap çürüklüğü inokulasyonu için kürdan yöntemi uygulanmıştır. Bunun için yuvarlak iki ucu sivri tahta kürdanlar kullanılmıştır. Kürdanlar sterilizasyon için 4-5 defa her defasında taze su içine alınarak 1 saat süreyle kaynatıldıktan sonra kurutulmuş ve 200 ml’ lik şişelere 200’er adet konulmuştur. Şişelerin üzerine 45 ml PDA ilave edilerek 121 oC de 30 dakika steril edilmiştir. Daha önce izole edilen ve 2-3 hafta petriler de geliştirilmiş olan F. moniliforme örneğinden her petri içine 20 ml steril saf su eklenerek spor ve misel kitlesi spatula ile kazınarak içinde kürdan bulunan kavanozlara (kontrol hariç) 50 sml ilave edilmiştir. Kavanozlar iyice çalkalandıktan sonra 25±1oC de 3 hafta inkubasyona bırakılmıştır. İnokulasyon için hazırlanan kürdanlar 9.07.2012 tarihinde çiçeklenme dönemi başlangıcın da köklerin üzerinde gelişen iki boğum arasına, delinmek suretiyle kürdanlar bu deliklere yerleştirilmiştir. Hasat zamanında (10.10.2012) saplar inokulasyon yapılan boğumun altından ve 2-3 cm üstündeki boğumdan kesilerek sap boylamasına ikiye ayrılmış ve 1-6 skala değerlerine göre renk değişim oranına göre değerlendirilmiştir. Skala değerleri kullanılarak genotiplerin hastalık şiddeti(%) Tawsend-Heuberger formülüne göre hesaplanarak genotiplerin sap çürüklüğüne karşı reaksiyonu belirlenmiştir Koçan çürüklüğüne karşı yapay inokulasyon için ise enjeksiyon yöntemi uygulanmıştır. İnokulasyon için

virülent olduğu bilinen F. moniliforme izolatı, PDA ve SNA ortamı içeren 30 petriye ekilerek 2-3 hafta inkube edilmiştir. İnokulasyon zamanı olan koçan püskülü açıldıktan 1 hafta sonra inokulum hazırlanmıştır. Bunun için her bir petriye 20 ml steril distile su eklenerek spor ve misel kitlesi agar yüzeyinden spatula ile alınarak bir spor süspansiyonu hazırlanmıştır. Spor süspansiyonunun yoğunluğu 5x105 spor/ml olacak şekilde thoma lamı (hemacytometre) ile ayarlanmış ve hemen 4oC buz kutusunda muhafaza edilerek deneme yerine gidilmiştir. 31.07.2012 tarihinde koçanların püskül çıkardığı dönemde her bitkinin ilk oluşan koçanına (genellikle en üst koçan) koçan püskülünün kanalının ortasına gelecek şekilde 1 ml süspansiyon şırınga ile enjekte edilmiştir. Hasat sırasında koçanlar soyularak taneler üzerindeki çürüklük, miselyal gelişme oranları 1-7 skala değerlerine göre değerlendirilmiştir. Hastalık şiddeti yine Tawsend-Heuberger formülüne göre hesaplanarak genotiplerin koçan çürüklüğüne karşı reaksiyon tipleri belirlenmiştir Sonuçlar ve Tartışma

Denemeye alınan 30 genotipin sap ve koçan çürüklüğüne ait bulguları aşağıda verilmiştir.

Sap çürüklüğüne karşı 2 adet genotipin (ADK-694 ve ADK-700) orta derecede dayanıklı, 3 adet genotipin (ADK-689, ADK-808 ve ADK-911) orta derecede hassas olduğu, geri kalan genotiplerden 13 tanesinin (ADK-684, ADK-599, ADK-737, ADK-688, ADK-809, ADK-813, ADK-819, ADK-821, ADK-824, ADK-828, ADK-849, ADK-887 ve ADK-914) hassas ve 12 tanesinin de(ADK-743, ADK-753, ADK-812, ADK-814, ADK-815, ADK-818, ADK-822, ADK-826, ADK-834, ADK-846, ADK-880 ve ADK-900) yüksek derecede hassas olduğu görülmüştür.

Koçan çürüklüğüne karşı ise 13 adet genotip dayanıklı(ADK-599, ADK-737, ADK-688, ADK-689, ADK-809, ADK-815, ADK-821, ADK-822, ADK-828, ADK-834, ADK-880, ADK-887 ve ADK-900) 3 adet genotip orta derece dayanıklı(ADK-694, ADK-700 ve ADK-819) 9 adet genotip (ADK-684, ADK-753, ADK-808, ADK-812, ADK-814, ADK-824, ADK-846, ADK-849 ve ADK-911) orta derecede hassas ve 5 adet genotipinde(ADK-743, ADK-813, ADK-818, ADK-826 ve ADK-914) hassas reaksiyon tipi göstermiştir. Fusarium spp.’nin neden olduğu zarar; o yılın iklim koşullarına, bitkinin çeşidine, gelişme durumuna ve mekanik yaralanmalara bağlı olarak %50–70’lere kadar varabilmektedir. Fusarium hastalıklarının verimde oluşturduğu zararın yanında ürünlerde de sıcakkanlılara toksik olan mikotoksin oluşturmaları bu hastalıkların önemini bir kat daha artırmış ve çalışmalar son yıllarda bu yöne doğru kaymıştır. Bununla birlikte Fusarium türlerinin oluşturduğu mikotoksinlerle ilgili bilgiler arttıkça bu etmenlerle mücadele için dayanıklı çeşit geliştirme çalışmaları da yine son yıllarda artış göstermiştir. Koçandaki mikotoksin sorununun en önemli çözüm yollarından biri olan dayanıklı çeşit geliştirilmesine yönelik olarak ıslah materyalini yapay inokulasyon ile test ederek ümit var bazı çeşitlerin hastalıklara karşı reaksiyonları belirlenmiştir. 2013 yılında Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğünün belirleyeceği çoğunluğu önceki yıldan farklı olarak yaklaşık 30- 35 adet kendilenmiş hat pozitif ve negatif kontrollere de yer verilerek test edilecektir. Dayanıklılık kriteri göz önüne alınarak, sap ve koçan çürüklüğüne paralellik gösteren kendilenmiş hatlar tekrar denemeye alınacaktır.

BİLGİ

AFA ADI:Tahıllar PROGRAM ADI: MISIR BİTKİ KORUMA ARAŞTIRMALARI Proje No TAGEM-BS.10/07-03/02-04 (Doktora Projesi) Proje Adı Batı Karadeniz Bölgesi Mısır Ekim Alanlarındaki Virüs

Hastalıklarının Belirlenmesi ve Bazı Kendilenmiş Mısır Hatlarının Maize dwarf mosaic potyvirus (MDMV) ile Sugarcane mosaic potyvirus (SCMV)’e karşı Dayanıklılıklarının Moleküler Markırlar Kullanılarak Tespit Edilmesi


Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara



İşbirliği yapılan kuruluş

Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü- SAKARYA

Proje Yürütücüsü Kemal DEĞİRMENCİ Başlama ve Bitiş Tarihi

2012-2014

Proje bütçesi Proje Özeti

Proje Hedeflerinin Gerçekleşme Durumu: Bu çalışmada ülkemizde yoğun olarak mısır ekimi yapılan Bartın, Düzce, Sakarya ve Zonguldak illerinde virüs hastalıklarının varlığının belirlenmesi ve ülkemize ait bazı kendilenmiş mısır hatlarının Maize dwarf mosaic potyvirus (MDMV) ile Sugarcane mosaic potyvirus (SCMV)’e karşı dayanıklılıklarının moleküler markerlar kullanılarak tespiti amaçlanmıştır.

2010 yılında Bartın (Merkez ve Ulus), Düzce (Merkez, Çilimli, Gölyaka, Kaynaşlı), Sakarya (Merkez, Akyazı, Söğütlü, Kaynarca) ve Zonguldak (Merkez, Çaycuma, Devrek, Ereğli, Gökçebey) illerinde mısır alanlarında toplam 102 tarla incelenmiş olup 318 adet yaprak ve 15 koçan örneği toplanmıştır.

2011 yılında da Bartın (Merkez ve Ulus), Düzce (Merkez, Çilimli, Gölyaka, Kaynaşlı), Sakarya (Merkez, Akyazı, Söğütlü, Kaynarca) ve Zonguldak (Merkez, Çaycuma, Devrek, Ereğli, Gökçebey) illerinde mısır alanlarında ekiliş alanının 1:10.000’i kadar örnekleme noktasından, tesadüfi olarak seçilen tarlalardan ve her noktadan minimum bir adet olmak üzere, virüs benzeri belirtiler gösteren ve belirti göstermeyen bazı bitkilerden yaprak ve koçan örnekleri alınmıştır. Örnekleme mısırın püskül oluşturma dönemine kadar tamamlanmıştır (Anonymous 1966). Toplam 102 tarla incelenmiş ve 130 adet yaprak örneği toplanmıştır. Alınan örnekler polietilen torbalara konularak buz kutuları içerisinde laboratuara getirilmiştir. Yapılan çalışmalarda 2010 – 2012 yıllarında toplanan örneklerin DAS-ELISA ve moleküler teşhis çalışmaları tamamlanmıştır. Materyal ve Metot:

Bartın (Merkez ve Ulus), Düzce (Merkez, Çilimli, Gölyaka, Kaynaşlı), Sakarya (Merkez, Akyazı, Söğütlü, Kaynarca) ve Zonguldak (Merkez, Çaycuma, Devrek, Ereğli, Gökçebey) illerinde MDMV benzeri belirtiler gösteren bazı bitkilerden 102 adet yaprak, 102 adet koçan olmak üzere toplam 204 örnek alınmıştır. Toplanan yaprak ve koçan örnekleri MDMV ne karşı ELISA ile test edilmiştir. MDMV ile enfekteli 6 bitki işaretlenmiş ve bu bitkilerin tohumları alınarak MDMV ün yeni nesile geçişini tespit için değerlendirilecektir. Dayanıklılık çalışmaları için 88 adet kendilenmiş hat, 12 adet çeşit ve 4 adet kontrol MDMV’e dayanıklılığın belirlenmesi için kurulan denemede değerlendirilmiştir. Denemede mısır bitkilerine MDMV yapay olarak enfekte edilmiştir. Örnekler mısırın püskül oluşturma dönemine kadar tamamlanmıştır Alınan örnekler polietilen torbalara konularak buz kutuları içerisinde laboratuara getirilmiştir. Bu hat ve çeşitlerin DNA ekstraksiyonu

tamamlanmıştır ve -80 ºC’de muhafaza edilmektedir.

Metot

DAS-ELISA testi antiserumun alındığı firmanın protokolüne uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Moleküler çalışmalarda RNA izolasyonu Foissac et.al. (2001)’ e göre yapılmıştır. Elde edilen RNA uygun primerler kullanılarak RT-PCR ile cDNA ya çevrilerek çoğaltılmıştır. Sonuçlar ve Tartışma

DAS-ELISA Çalışmaları:

2010-2011 yıllarında DAS-ELISA çalışmaları tamamlanan örneklerin sonuçları değerlendirilmiştir. DAS-ELISA test sonuçlarında genel olarak en yaygın virüsün Maize dwarf mosaic virus (MDMV) olduğu tespit edilmiştir. Bu virus hastalığının dışında Sugarcane mosaic potyvirus (SCMV), Barley yellow dwarf luteovirus-MAV (BYDV-M), Barley yellow dwarf luteovirus-PAV (BYDV-P), Cucumber mosaic virus (CMV) ve Maize chlorotic mottle virus (MCMV) enfeksiyonu tespit edilmiştir. Bunun yanında MDMV+BYDV-P, MDMV+BYDV-M, MDMV+SCMV, MDMV+ Johnson grass mosaic potyvirus (JGMV), MDMV+CMV ve MDMV+JGMV+CMV karışık enfeksiyonları tespit edilmiştir. 2012 yılında toplanan 102 yaprak örneğinden 98 tanesi MDMV ile enfekteli bulunmuştur. Aynı bitkilerden alınan koçan örneklerinden ise 75 tanesinin MDMV ile enfekteli olduğu tespit edilmiştir.

Moleküler Çalışmalar:

DAS - ELISA testinde pozitif sonuç veren örneklerin tamamı ve negatif sonuç veren örneklerin bazıları RT-PCR metodu ile tanılanmıştır. RNA izolasyonu Foissac et.al. (2001)’ e göre yapılmıştır. DAS – ELISA da pozitif sonuç veren örneklerin tamamı Maize dwarf mosaic virus (MDMV) için pozitif sonuç vermiştir. Bu örneklerden sürvey yapılan illeri temsil edecek şekilde seçilen 50 adet örneğe ait PCR ürünü cDNA sekansına gönderilmiştir.

Dayanıklılık Çalışmaları:

Dayanıklılık çalışmaları için 88 adet kendilenmiş hat, 12 adet çeşit ve 4 adet kontrol amaçlı hatlar ile Sakarya Mısır Araştırma İstasyonun arazisinde kurulan deneme değerlendirilmiş ve ümitvar hatlar belirlenmiştir. Bu hat ve çeşitlerin DNA ekstraksiyonu yapılmış ve dayanıklılık genlerinin belirlenmesinde kullanılmak üzere -80 ºC’de muhafaza edilmektedir.

2013 yılında dayanıklılık genlerinin belirlenmesi çalışmaları tamamlanacak, PCR ile tespit edilen virüslerin cDNA sekansları çıkartılarak filogenetik ağaçları oluşturulacak ve sonuç raporu getirilecektir.

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI: Tahıllar PROGRAM ADI: Çeltik Proje No: TAGEM/ TBAD /12 /A12 /PO4 /01 Proje Başlığı Çeltik yanıklık hastalığına (Magnaporthe grisea) dayanıklı

çeltik ıslahı çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş - Proje Yürütücüsü Dr. Necmi BEŞER Yardımcı Araştırmacılar Dr.Halil SÜREK,Zir.Yük.Müh. Kemal Akın, Zir.Yük.Müh.

Sultan ŞAHİN ATEŞ, Zir.Müh.Recep KAYA Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 98.000 TL Proje Özeti:

Bu proje iki alt çalışmadan oluşmaktadır. 1. Çalışma; Marker yardımıyla seleksiyon kullanarak, geri melezleme ile çeltik yanıklık

hastalığına dayanıklı japonika çeltik geliştirme projesi. Bu çalışmada uzun süreli dayanıklılık gösteren (durable resistant) Pi40 geni kullanılmaktadır. Pi40 geninin Türkiye’de en çok ekilen Osmancık-97 çeşidi ile yüksek verimli Halilbey çeşidine marker yardımıyla seleksiyon kullanılarak geri melezleme ile aktarılması sağlanacaktır. Çalışmada marker yardımıyla seleksiyon ve geri melezleme IRRI (Uluslar arası Çeltik Araştırma Enstitüsü) yapılmaktadır. Bu çalışma kapsamında IRRI’de 2012 yılında geri ile Halilbey ve Osmancık-97 çeşitlerine Pi40 geni aktarılma işlemi devam etmiş olup, 2012 yılında BC1F4, BC2F3, BC3F2, BC1F4 kademesindeki materyalde çalışılmıştır.

2. Çalışma; Pi40 geni ve diğer dayanıklılık genleri Türkiye çeltik ıslah programında yanıklık hastalığına dayanıklı çeşitler geliştirmek amacıyla kullanılmakta ve MAS teknolojisi Türkiye çeltik ıslah projesine aktarılmaktadır. Enstitüde 2012 de aşağıdaki çalışmalar yapılmıştır. a- Önceki yıllarda elde edilen BC1F3 seviyesindeki Halilbey ve Osmancık-97 çeşitleri ile Pi40 geni taşıyan materyalin melezleri ve diğer dayanıklılık genleri ile yapılan melezler tarlaya ekilerek seleksiyon yapılmıştır. b-IRRI’den 2012 de temin edilen Osmancık-97 ve Halibey çeşitlerinin BC2F2 materyali tarlaya ekilmiş ve seleksiyon yapılmıştır. c-Farklı dayanıklılık genleri taşıyan materyalle değişik kombinasyonlarda 98 melez yapılmıştır. d-Molekuler genetik laboratuvarının kuruluşu tamamlanmış, Pi40 geni için marker yardımıyla seleksiyona başlanmıştır.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Tahıllar PROĞRAM ADI : Çeltik Proje No TAGEM/TA/00/01/01/01 Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Çeltik Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş -- Proje Yürütücüsü Dr. Halil SÜREK Yardımcı Araştırmacılar Dr Necmi BEŞER, Recep KAYA, Sultan ŞAHİN Başlama - Bitiş tarihleri 01.01.2008-31.12.2012 Projenin Toplam Bütçesi 2008: 33.000 TL 2011: 40.000 TL

2009: 50.000 TL 2012: 42.000 TL 2010: 35.000 TL TOPLAM: 200.000 TL

Proje Özeti: Projenin amacı; farklı olgunlaşma gruplarında, kısa boylu ve makineli hasada uygun, yüksek verim ve tane kalitesine sahip, hastalık ve zararlılara dayanıklı, azotlu gübrelemeye iyi cevap veren çeltik çeşitleri geliştirmektir. Ayrıca, geliştirilen çeşitlerin elit ve orijinal tohumlarını üretmekte, proje hedefleri arasında yer almaktadır. Araştırmada introdüksiyon, melezleme ve mutasyon ıslahı yöntemleri kullanılmaktadır. İntrodüksiyon materyali olarak yurt dışından ülkemiz ekolojisine uygun ülkelerden ve Filipinlerde bulunan Uluslar arası Çeltik Araştırma Enstitüsünden hat ve çeşitler getirilmektedir. Melezleme olarak, her yıl 100 kombinasyon tekli, üçlü ve çift melez şeklinde melezleme yapılmaktadır. Açılan materyalin seleksiyonunda, kısmi bulk yöntemi uygulanmaktadır. Bu metodun uygulanışı; F2’de bulk şeklinde ekim ve hasat yapılıyor, F3’de bulk ekilip, hasatta tek bitki seleksiyonuna başlanıyor, durulma sağlanıncaya kadar F4-F7 arasında tek bitki seleksiyonuna devam ediliyor. Gözlem bahçesi ve açılan materyallerden seçilen hat veya çeşitler, önce ön verim denemelerinde ve daha sonra verim denemelerinde değerlendirilerek, standartlardan daha üstün özelliklere sahip hat veya çeşitler tescile aday gösterilmektedir. Enstitümüzde, 1970 yılında başlatılan çeltik ıslah çalışmaları sonucunda, bugüne kadar introdüksiyon yolu ile 7, melezleme ile 27 ve mutasyonla 1 çeltik çeşidi geliştirilerek tescil ettirilmiştir. 2010 yılı çalışmaları sonucunda, 10 yeni hat tescile aday gösterilmiştir. 2012 yılında yürütülen ıslah çalışmaları kapsamında 180 adet melez yapılmıştır. Açılan materyal olarak 1163 açılan materyal ekilmiş ve bunlardan 1269 adedi bulk veya tek bitki şeklinde seçilmiştir. 111 çeşitten oluşan bir gözlem bahçesi kurulmuş ve bunlardan 68 adedi farklı amaçlar için seçilmiştir. Enstitü genetik stokundan 40 çeşidin tohum yenileme işlemi yapılmıştır. 77 adet durulmuş hat gözlem bahçeleri veya ön verim denemelerinde değerlendirilmek amacıyla seçilmiştir. Ayrıca, Halilbey çeşidi mutantı olan M6 kademesindeki 29 adet tek bitki ekilerek, 13 adedi hat olarak seçilmiştir. 2012 yılında, bu proje çerçevesinde, 3 ön verim, 5 verim ve 2 bölge verim denemesi yürütülmüştür. Verim denemelerinde 18 hat veya çeşit çeltik verimi bakımından, en yüksek verimli standart çeşidi geçmiştir. Balıkesir’in Gönen, Çanakkale’nin Biga, Çorum’un Osmancık ve Kargı ilçelerinde birer adet çeltik çeşit demonstrasyonu çalışması gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda, Enstitümüzde bir Çeltik Çalıştayı ve Tarla Günü düzenlenmiştir. 2012 yılında, 17 çeşide ait 4200 kg elit ve 19 çeşidin de 193 150 kg orijinal kademede tohumu

üretilmiştir.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Tahıllar PROĞRAM ADI : Çeltik Proje No TAGEM/TA/00/01/01/01 Proje Başlığı Trakya-Marmara Bölgesi Çeltik Islah Araştırmaları

Yabancı Ot İlaçlarına Dayanıklı Çeltik Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müd. EDİRNE Projeyi Destekleyen Kuruluş -- Proje Yürütücüsü Dr Halil SÜREK Yardımcı Araştırmacılar Dr Necmi BEŞER, Recep KAYA, Sultan ŞAHİN Başlama - Bitiş tarihleri 01.01.2008-31.12.2012 Projenin Toplam Bütçesi Projenin harcamaları, Trakya-Marmara Bölgesi Çeltik

Islah Araştırmaları Projesi ödeneklerinden karşılanmaktadır.

Proje Özeti: Projenin amacı; IMI grubu yabancı ot ilaçlarına dayanıklı kaynaklardan yararlanarak, bu gruba dahil yabancı ot ilaçlarına dayanıklı çeltik çeşitleri geliştirmektir. Ayrıca, mutasyon yöntemi ile yeni dayanıklılık kaynakları bulmaktır. Geliştirilen IMI grubu ilaçlara dayanıklı çeşitler, çeltik tarımında kırmızı çeltik ile mücadelede kullanılacaktır. Bugüne kadar, yapılan çalışmalarda melezleme yöntemi kullanılarak F5 ve F6 kademesinde açılan materyaller elde edilmiştir. Bunun yanında, 2010 yılında F5 kademesinde 7 durulmuş saf hat seçilerek, 2011 yılında verim denemesine alınmıştır. 2011 yılında F6 kademesi açılan materyalden 34 adet durulmuş hat seçilmiştir. Geri melezleme çalışmalarında 7 kombinasyonda G4 generasyonuna ve bir kombinasyonda G2’e ulaşılmıştır. Ayrıca, 2007 yılında başlatılan mustayon çalışmaları sonucunda, 5 adet mutant hat gözlem bahçelerinde değerlendirilmek üzere seçilmiştir. 2012 yılında, F5 kademesinde 116 adet açılan materyal ekilmiş ve 79 adet tek bitki seçilmiştir.F6 kademesinde ekilen 63 adet tek bitkiden 33 hat gözlem bahçesi ve verim denemelerinde denemek üzere seçilmiştir. 35 çeşitten oluşan bir gözlem bahçesi kurulmuş ve bunlardan 16 adedi seçilmiştir. 16 çeşitli bir verim denemsi yürütülmüştür. Geri melezleme çalışmalarında, 7 kombinasyonda G5’e ve bir kombinasyonda G3’e ulaşılmıştır. 2011 yılında seçilen 5 mutant tek bitki ekilmiş, fakat seçilmeye değer bir bitki bulunamamıştır.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Tahıllar PROĞRAM ADI : Çeltik Proje No: TAGEM/03/03/06/01 Proje Başlığı: Karadeniz Bölgesi Çeltik Islahı Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Dr. Mevlüt ŞAHİN Yardımcı Araştırıcılar Melih ENGİNSU Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2008-31/12/2012


2008: 15.000 TL

2009:16.000 TL

2010:17.000 TL

2011: 18.000 TL

2012:19.000 TL

Proje Özetleri

Bu projenin amacı verim potansiyeli yüksek, kısa boylu, hastalık

ve zararlılara dayanıklı, erkenci veya orta erkenci olgunlaşma süreli, iri ve camsı daneli, randımanı yüksek, yatmaya mukavemeti yüksek çeşitler geliştirmektir.

Deneme materyalleri 18-21 Mayıs tarihleri arasında Enstitü’nün Samsun ve Bafra’daki deneme arazisine ekilmiştir. Verim denemeleri ve Bölge verim denemeleri tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Hasatta çeşit ve hatların verimleri % 14 nem üzerinden düzeltme yapılarak hesaplanmaktadır. Çeltik yetiştiriciliği için gerekli tüm bakım işlemleri zamanında gerçekleştirilmiştir. 2012 yılında, 1 Adet Gözlem Bahçesi, 1 adet Verim Denemesi, 2 adet Bölge Verim Denemesi, Çeşit Tescil Denemesi, Farklılık ve Yeknesaklık denemesi olmak üzere 6 adet deneme yürütülmüştür. Seleksiyon çalışmalarına devam edilmiştir.

Bafra’da kurulan Bölge Verim Denemesi çıkışların seyrek olması sebebiyle deneme iptal edilmiştir.

İstanbul Kültür Üniversitesi ile imzalanan protokol gereği 3 dozda ışınlanan iki standart çeşit tohumu öncelikle viyolerde ekimi yapılmış, üç hafta sonra her bir dozdan 44 adet bitki fide olarak araziye dikimi yapılmıştır. Gözlemler alınarak üniversiteye gönderilmiştir.

2012 yılında Bölge Verim denemesinden seçilen KA 661 hattı çeşit olarak tescil edilebilmesi için TTSM’ne gönderilecektir.

YENİ TEKLİF PROJELER AFA ADI: SICAK İKLİM TAHILLARI PROGRAM ADI: ÇELTİK Proje No Proje Başlığı Çeltik (Oryza sativa L.) Genotiplerinin Soğuğa Tolerans

Yönünden Değerlendirilmesi (Doktora Tez projesi) Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Namık Kemal Üniversitesi

Proje Yürütücüsü Rasim ÜNAN Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Temel GENÇTAN (Tez Danışmanı) Başlama – Bitiş Tarihleri 01/01/2014 – 31/12/2014 Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2014: 20.500 TL 2015: 10.900 TL Proje Özeti Çeltiğin ilk gelişim döneminde meydana gelen soğuk hava koşulları bitkiyi strese sokmaktadır. Soğuk stresine bağlı olarak çimlenme döneminde (GS0) anormal çimlenme, geç çimlenme, çimlenmeme; fide döneminde (GS1) zayıf fide gelişimi, fide yaprak renksizleşmesi ve senensens; primordial salkım oluşum döneminde (GS4) ise polen sterilitesi ve bunlara bağlı verim kayıpları oluşmaktadır. Bu çalışma; çeltik genotiplerinin soğuğa tepkilerini belirlemek amacıyla laboratuar ve tarla koşullarında yürütülecektir. Seçim yapmak için genetik stokta mevcut genotiplere iklimlendirme dolabında soğuk hava uygulaması yapılacaktır. Çimlenme döneminde 13 °C’de 21 gün, fide döneminde 10 °C 5 gün, primordial salkım oluşum döneminde 13 °C’de 24 gün düşük sıcaklık uygulanarak tepkilerine göre genotiplerin soğuğa tolerans durumu belirlenecektir. Seçilen genotipler kontrol çeşitleriyle birlikte tarla koşullarında bitkilerin gelişme devrelerinde farklı sıcaklıkların etkisinde kalmalarını sağlamak amacıyla erken dönemde (30 Nisan), zamanında (20 Mayıs) ve geç dönemde (10 Haziran) ekimleri yapılarak verim ve kalite özellikleri incelenecektir. Anahtar Kelimeler: : Soğuk toleransı, çimlenme, fide dönemi, çeltik (Oryza sativa L.), ekim zamanı.

SONUÇ

AFA ADI : TAHILLAR PROGRAM ADI : ÇELTİK Proje No TAGEM /TA /07 /07 /04 /002 Proje Başlığı Çeltik Tarlalarında Değişik Baklagil Yem Bitkilerinin Kışlık Ara

Ürün Olarak Yetiştirme İmkânlarının Araştırılması:

Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş


Proje Yürütücüsü Mahmut DOK Yardımcı Araştırmacılar Dr. Mevlüt ŞAHİN (Tarla Bitkileri Merkez Araşt.Enst.)

Yrd. Doç. Dr. İsmail SEZER (OMÜ, Ziraat Fak. Tarla Bit.) Yrd. Doç. Dr. Mustafa SÜRMEN (IĞDIR Üni. Ziraat Fak.)

Başlama – Bitiş Tarihleri 01.01.2007 / 31.12.2012 Projenin Toplam Bütçesi 24.100 TL

Hayvancılık açısından kaba yem açığının kapatılması, tarım sistemlerinde yapılacak bir takım değişikliklerle mümkün olabilir. Bunlardan bir tanesi de çeltik tarlalarının kışlık ara ürün olarak yem bitkisi üretimine tahsisiyle mümkün olabilir. Çeltik yetiştirilen bölgelerde bunun uygunluğunun yapılacak çalışmalarla üreticiye gösterilmesi gerekmektedir. Yapılan bu çalışmada bazı çeltik tarlalarının uygun şartları taşıdığı takdirde kışlık ara ürün baklagil yem bitkilerinin yetiştiriciliğine uygun olduğu belirlenmiştir. Yalnız burada dikkat edilmesi gereken birtakım şartların olduğunu da belirtmekte yarar vardır. Öncelikle bu işi yapacak işletmecinin hayvancılık biriminin de olması ve kaba yeme ihtiyacının olması gerekmektedir. Eğer işletmede hayvancılık yoksa ya da kaba yem ihtiyacını başka kaynaklardan karşılıyorsa bu işletmeden çeltik tarlasında kışlık yem bitkisi üretimini beklemek boşunadır. İkinci olarak belki de en önemlisi, çeltik alanının taban arazi olmaması, ya da kışın su tutmaması gerekmektedir. Özellikle deniz seviyesinde olan taban çeltik alanları, bu sisteme uygun yerler değildir. Özellikle Çorum, Çankırı, Sinop ve Tosya gibi kışın suların kesilip istenildiği zaman sulama yapılabilecek yerler ve tarladan biriken suların tahliyesinin rahatlıkla yapılabileceği diğer illerin çeltik alanlarında da bu model yetiştiricilik yapılabilir. Kaba yem açığının kapatılması ile ilgili tüm önerilerde yem bitkilerinin münavebeye alınması veya kışlık ara ürün olarak pamuk, mısır vs. gibi yazlık ürünlerle önerilmesi dikkati çekmektedir. Hâlbuki çeltik tarlalarının da dikkate alınması gerekmektedir. Sadece kaba yem olarak düşünüldüğünde önemli bir yem kaynağı olan çeltik tarlalarının baklagil yem bitkisi olması nedeniyle toprak üzerine olan olumlu etkileri de ayrı bir kazanç olduğu unutulmamalıdır.

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ (TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER ) ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI

(11-13 Mart 2013) 11 Mart 2013

Pazartesi Ortak Açılış Programı

09:00-12:30 Yemek Arası 12:30-14:00 I. OTURUM 14:00-15:30



Mehmet ALTUNKAYA Grup Koordinatörü Sunusu TAGEM Sunu

Prof.Dr.Hasan BAYDAR

Yağ Gülü (Rosa damascena Mill.)’nde Mutasyon Islahı

Süleyman Demirel Ü.

Ziraat F. Bilgi

M. Kemalettin AKALIN

İlaç Sanayisinde Kullanılan “Passiflora Incarnata” Bitkisinin Kültüre Alınması, Pilot Ölçekli Hammadde Eldesi ve Fitofarmasötik Ürün Geliştirilmesi

Akar Farma Medikal

San.Tic.Ltd Bilgi

Ahmet B. TINMAZ Proje Koordinatörü Sunumu ABKMAE Sunu

1-Ege Bölgesi Tıbbi Aromatik Bitkiler Araştırmaları Dr. Mehmet TUTAR

Ege Bölgesi Salep Orkidelerinde Üretim Olanaklarının Araştırılması ETAEM Sonuç

Ara 15:30-15:50

II. OTURUM 15:50-18:00

Dr. Mehmet TUTAR

Ekinezya türlerinin (echinacea spp.) Menemen koşullarına adaptasyonu ETAEM Sonuç

Dr. Mehmet TUTAR Adaçayında (Salvia spp.) Seleksiyon Islahı ETAEM Devam

Dr. Mehmet TUTAR Defne (Laurus nobilis L.) Seleksiyon Islahı ETAEM Devam

Dr. Mehmet TUTAR Kuşburnu (Rosa spp.) seleksiyon ıslahı ETAEM Devam

Dr. Mehmet TUTAR

Sakız (Pistacia lentiscus var. Chia Duham.) İçin Uygun Pistacia Anaçlarının Belirlenmesi ETAEM Devam

12 Mart 2013 Salı

I. OTURUM 09:00-10:30

2-İçanadolu Bölgesi Tıbbi Aromatik Bitkiler Araştırmaları Ferda ÇELİKOĞLU KOŞAR

Ülkesel Haşhaş Islah Projesi GKTAEM Ara Sonuç

Ferda ÇELİKOĞLU KOŞAR

Ülkesel Haşhaş Islah Projesi GKTAEM Yeni

Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT

Orta Anadolu Bölgesi’ne Adapte Olabilecek İstanbul Kekiği (Origanum vulgare var. hirtum) İleri Hat ve Populasyonlarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenerek, Genetik Karakterizasyonlarının Araştırılması

TBMAEM Yeni

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Serap TÜRKÖLMEZ Anason Islah Projesi GKTAEM Devam

İsmail KARA Ülkesel Kimyon Islah Çalışmaları GKTAEM Devam

İsmail KARA Kuzey Batı Geçit Bölgesi Önemli Bazı Baharat Bitkileri Çalışmaları GKTAEM Devam

Dr. Ahmet GÜNEŞ Karabuğday Islah Projesi BDUTAEM Devam


III. OTURUM 14:00-15:30

Özgü BAYRAK Bitki Islahında Moleküler Tanı Yöntemleri Roche

Diagnostik Sunu

3-Karadeniz Bölgesi Tıbbi Aromatik Bitkiler Araştırmaları

Başak ÖZYILMAZ

Türkiye’nin Farklı Bölgelerinden Temin Edilen Tatlı Rezene ve Çörekotu Hat ve Populasyonlarının İncelenerek Ümitvar Hatların Belirlenmesi

OKGKTAİM Devam

4-Marmara Bölgesi Tıbbi Aromatik Bitkiler Araştırmaları

Doğan ARSLAN

Yalova Ekolojik Koşullarında Mayıs Papatyası (Matricaria recutita L.) Çeşitlerinde Farklı Ekim Zamanları ve Ekim Mesafelerinin Verim ve Kalite Özelliklerine Etkisi

ABKMAE Sonuç

Ahmet B. TINMAZ Lavanta Türlerinde Adaptasyon Çalışmaları ABKMAE Devam

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:50-18:00

Ahmet B. TINMAZ

Salep Üretiminde Kullanılan Orkidelere Alternatif Olan Konyak Bitkisinde (Amorphophallus konjac) Adaptasyon Çalışmaları

ABKMAE Devam

Ünal KARIK

Marmara Bölgesindeki Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Populasyonlarının Morfolojik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Kültüre Alınma Olanaklarının Araştırılması (Doktora Tez Projesi).

ABKMAE Devam

5-Güneydoğu Anadolu Bölgesi Tıbbi Aromatik Bitkiler Araştırmaları Dr. Fethullah TEKİN

Bazı Boya Bitkilerinin Agronomik ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma GAPUTAEM Devam

Dr. Fethullah TEKİN GAP Yöresi Kapari (Capparis sp.) Geliştirme Projesi GAPUTAEM Devam

Dr. Fethullah TEKİN

Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Meyan Bitkisinin (Glycyrrhiza glabra L.) Kültüre Alınması ve Değerlendirilmesi

GAPUTAEM Devam


I. OTURUM 09:00-10:30

İslim KOŞAR Şanlıurfa Kuru ve Sulu Koşullarında Yetişebilecek Kimyon ve Çörekotu Populasyonlarının Belirlenmesi

GAPTAEM Devam

6-Akdeniz Bölgesi Tıbbi Aromatik Bitkiler Araştırmaları

Dr. Saadet TUĞRUL AY

Antalya Florasında Yaygın Olarak Bulunan Dağ çayı (Sideritis spp.) Türlerinin Agronomik ve Kalite Değerlerinin Belirlenmesi.

BATAEM Devam

Fatma UYSAL Antalya Florasında Yetişen Bazı Adaçayı (Salvia spp.) Türlerinde Seleksiyon Islahı BATAEM Devam

Kadriye DEMİRAY

Bazı Ticari Tıbbi ve Aromatik Bitki Yağlarının Kalite Özelliklerinin Araştırılması BATAEM Devam

Ara 10:30-10:50

II. OTURUM 10:50-12:30

Dr. Ahu ÇINAR

Antalya Koşullarında Stevia rebaudiana Bertoni Bitkisinin Kültüre Alınması ve Adaptasyonu Üzerine Bir Araştırma

BATAEM Devam

Muslime TANRİSEVEN

Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Bazı Thymus ve Origanum Türlerine Ait Uçucu Yağların Antibakteriyal ve Antifungal Etkilerinin Belirlenmesi

BATAEM Devam

Esra BULUNUZ

Kahramanmaraş Doğal Florasında Bulunan Bazı Salep Orkidelerinin Kültüre Alınabilme Olanakları DAGKTAEM Devam

Muzaffer ÖZDEMİR

Doğu Akdeniz’de Bulunan Origanum Türü Kekiklerin Kahramanmaraş Koşullarına Adaptasyonunun Belirlenmesi

DAGKTAEM Devam


III. OTURUM 14:00-15:30

Rafet SARIBAŞ

Yağ Gülü (Rosa damascena Mill.)’ nde Farklı Budama Uygulamalarının Yağ Verim ve Kalitesine Etkileri

MAİM-Eğirdir Devam

Rafet SARIBAŞ

Farklı Gül Anaçlarının Yağ Gülü (Rosa damascena Mill.)’nde Kullanılabilirliğinin Araştırılması


Hasan ASLANCAN

Endemik Olarak Yetişen Çöven (Gypsophila arrostii Guss, var nubulosaBoiss. Et Heldr) Bitkisi İçin Bazı Yetiştirme Tekniği Uygulamaları


Dr. Ahu ÇINAR

Batı Akdeniz Bölgesindeki Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Korunması ve Üretiminin Yaygınlaştırılması

BATAEM Bilgi

Ara 15:30-15:50

IV. OTURUM 15:30-18:00


Sertifika Töreni

Dilek ve Temenniler

Kapanış


Ülkesel Tıbbi ve Aromatik Bitkileri Entegre Ürün Yönetimi Araştırma, Uygulama ve

Eğitim Projesi 1-Ege Bölgesi Tıbbi Aromatik Bitkiler Araştırmaları Sonuç Proje No Proje Başlığı Ege bölgesi salep orkidelerinde üretim olanaklarının

araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Yaşar Dondurma (MADO) KAHRAMANMARAŞ

Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet TUTAR Yardımcı Araştırmacılar Ali Osman SARI, Aynur BİLGİÇ, Yasemin AKSU, Fatih

ÇİÇEK

Başlama-Bitiş Tarihleri 2008 - 2012 Projenin Toplam Bütçesi 60.000 TL Proje Özeti

Günümüzde salep sadece doğadan toplanan orkide yumrularından elde edilmektedir. Her yıl tekrarlanan yoğun toplamalar orkide popülasyonlarına ciddi zararlar vermektedir. Öyle ki, bazı türler yok olma sınırına gelmiştir. Bu kötü gidişi engellemek üzere kısa vadede, tarla şartlarında üretime uygun ve yeterli kalite özelliklerine sahip olan türleri belirleyerek yetiştirme tekniklerini geliştirmek, uzun vadede ise bu bitkileri kültüre alıp tarla şartlarında yetiştirilmelerini sağlayarak pazara standart ve kaliteli ürün sunarak, doğadaki orkidelerimiz üzerindeki toplama baskısını azaltmak amaçlanmıştır.

İlk olarak Ege bölgesinde yaygın olan ve salep elde etmek üzere kullanılan orkideler belirlenmiş, daha sonra doğadan toplanan örneklerin tarla şartlarında çoğaltılabilme ve yetişebilme kabiliyetleri test edilmiştir. Çoğaltma ve yetiştiricilik bir bitkiden tarla şartlarında, bir vejetasyon periyodu içinde iki veya daha fazla yumru elde etme esasına dayanmaktadır.

Çalışma sonucunda Ege Bölgesinde salep elde etmek amacıyla en fazla toplanan ve yetiştirmeye uygun olan orkidelerin Orchis sancta L. ve Serapias vomeraceae (Burm.fill.) Brig. olduğu tespit edilmiş olup, elde edilen bilgiler değerlendirilerek çiftçilerin rahatlıkla uygulayabilecekleri bir yetiştirme tekniği ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler: Salep, Orkide, Üretim

Sonuç Proje No Proje Başlığı Ekinezya türlerinin (echinacea spp.) Menemen koşullarına

adaptasyonu Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet TUTAR Yardımcı Araştırmacılar Ali Osman SARI, Aynur BİLGİÇ, Yasemin AKSU, Fatih

ÇİÇEK Başlama-Bitiş Tarihleri 2008 - 2012 Projenin Toplam Bütçesi TL Proje Özeti Ekinezya, Orta ve Kuzey Amerika bitkisi olup dörtyüz yıldan fazla Amerika yerli kızılderilileri tarafından kullanılmıştır. Bitkinin adı, Yunanca kelime olan ‘echinos’ dan gelmektedir. Black Sampson, Mor koni çiçeği, Rudbeckia, Sampson root, Snakeroot, Sonnenhut gibi isimlerle de bilinmektedir. Ekinezya, Amerika yerlileri tarafından uzun yıllar boyunca zehirli böcek ve yılan sokmaları, öksürük, soğuk algınlığı, diş ağrıları, kızamık, çiçek gibi çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Ekinezya bitkisi, 60-180 cm boylanabilen, çok yıllık, otsu bir bitkidir. Yaprak ve gövdesi tüylüdür. Çiçekleri mor, beyaz veya sarı renge kadar değişiklik gösterir. Çiçeklenmesi Mayıs’dan Eylül’e kadar sürebilir. Bir çiçek tablasında 24 çiçek petali bulunur ve 250-300 adet tohum elde edilir. Yaprakları mızrak şeklinden eliptiğe kadar değişmekte olup, 10-20 cm uzunluğunda ve 1,5-10 cm genişliktedir. Ekinezya türleri Kuzey Amerika’nın endemik bitkilerindendir. Bu bitki dünyada 9 türle temsil edilmektedir. Bu türler, E. angustifolia, E. atrorubens, E. laevigata, E. pallida, E. paradoxa, E. purpurea, E. sanquinea, E. tennesseensis, E. Simulata’dır..

1930’dan beri Ekinezya türleri Avrupa ve Amerika’da halk ilacı olarak kullanılmış, özellikle E. purpurea, E. angusifolia, E. pallida türleri tercih edilmiştir. Türüne bağlı olarak tıbbi ilaçlar toprak üzeri aksamından veya kökünden hazırlanabilmektedir.

Ekinezya bitkisi çeşitli formlarda kullanılabilmektedir. Kuru veya yaş kök, sıvı ekstrakt formları olduğu gibi toz halinde, kapsül, tablet, krem, jel ve yeşil çay preparatlarıda bulunmaktadır. Yapılan gözlem ve değerlendirmeler sonucunda Menemen koşullarında en iyi yetiştirilebilecek türün E. purpurea olduğu tespit edilmiştir. E. pallida türünün ise bölgenin sulanmayan alanlarında yetiştirilebilme potansiyeli mevcuttur. Anahtar Kelimeler: Ekinezya, Echinacea purpurea, Echinacea angustifolia, Echinacea pallida, Adaptasyon.

Devam Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/PO6/005 Proje Başlığı Adaçayında (Salvia spp.) Seleksiyon Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

-

Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet TUTAR Yardımcı Araştırmacılar Fatih ÇİÇEK Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 7.500 TL 2013: 10.000 2014: 7.500 TL 2015:

7.500 2016: 7.500 TL Proje Özeti

Projenin 1. diliminde Ulusal Gen Bankasından alınan ve gerçekleştirilen bir toplama programından sağlanan tohumlar kullanılarak oluşturulan plantasyondan gerek verim, gerekse uçucu yağ oranı bakımından en iyi bitkiler seçilmiş ve kendi aralarında tozlaştırılmıştır. Buradan alınan tohumlar ise 2. dilimin başlangıç materyalini oluşturmuştur. Dönem içinde bu tohumlar kullanılarak 300 kadar fide üretilmiş olup seleksiyona bu materyal üzerinden devam edilecektir. Diğer taraftan tohumluk üretim parselinde belirlenmiş olan üstün bitkiler de proje materyaline dahil edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Adaçayı , Salvia, seleksiyon

Devam Proje No Proje Başlığı Defne (Laurus nobilis L.) Seleksiyon Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

-

Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet TUTAR Yardımcı Araştırmacılar - Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-31.12.2017 Projenin Toplam Bütçesi 2013: 10.000 TL 2014: 10.000 2015: 10.000 TL

2016: 10.000 TL 2017: 10.000 TL Proje Özeti Bu proje ile ülkemizin Akdeniz, Ege ve Karadeniz kıyılarından defneye ait meyve, yaprak ve tohum örneklerinin toplanması, kalite ve morfolojik karakterlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Toplanan tohumlardan fidanlar yetiştirilerek Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisinde bir defne plantasyonu kurulacaktır. Kurulan bu plantasyonda verim ve kalite özelliklerine göre defne seleksiyonu gerçekleştirilecektir. Bu amaçla Akdeniz ve Güney Ege Bölgelerine yönelik bir toplama programı gerçekleştirilmiş, 21 noktadan meyve, yaprak ve toprak örnekleri toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Defne, Laurus nobilis, seleksiyon

Devam Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/PO6/006 Proje Başlığı Kuşburnu (Rosa spp.) seleksiyon ıslahı Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

-

Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet TUTAR Yardımcı Araştırmacılar Fatih ÇİÇEK Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 40.000 TL Proje Özeti Kuşburnu genellikle, 1,5-2 m boyunda, dikenli, çalı formunda bir bitkidir. Dünyada 100 kadar türü bulunmakla birlikte Türkiye’de 24 taksonu mevcuttur. En yaygın olanı ve tanınanı ise Rosa canina L.’dır. Farklı türler deniz seviyesinden başlayıp 2.500 m yüksekliğe kadar geniş bir yayılış gösterir. Genellikle ilkbaharda çiçek açıp güz aylarında meyvelerini olgunlaştırır. Dünya’da yaygın bir kullanımı vardır. Özellikle çay olarak tüketilir. Bunun yanında reçel, marmelat, pekmez ve meyve suyu yapımında da kullanılmaktadır. İçerdiği yüksek orandaki C vitamini nedeniyle bu ürüne olan ilgi giderek artmaktadır. Ayrıca önemli bir β karoten ve likopen kaynağıdır. Halk arasında ülser ve soğuk algınlığına karşı tedavi edici olarak yararlanılmaktadır. Güller için anaç olarak kullanılmasının yanı sıra erozyonun önlenmesi açısından da önemli bir bitkidir. Ülkemizin tamamına yayılan kuşburnu (Rosa spp.) özellikle Gümüşhane ve Tokat civarlarında doğadan toplanarak buralarda bulunan fabrikalarda işlenmektedir. Toplanması zahmetli olduğundan ve yörede yaşanan göç nedeniyle buralarda yeteri kadar kuşburnu toplanamamakta, zaman zaman yurtdışından ithal edilmektedir. Diğer yerlerde ise yerli halk tarafından küçük çaplı bir kullanım söz konusudur. Batı bölgelerinde toplanması ve değerlendirilmesi yok denecek kadar azdır.

Projenin birinci dilimi boyunca Ege ve Marmara Bölgelerinde gerçekleştirilen surveylerle meyve özellikleri bakımından seçilerek toplanan kuşburnu tiplerinin gerek çelikleri, gerekse tohumları ile üretilen fidanlar kullanılarak 850 bitkilik bir kuşburnu plantasyonu kurulmuştu. Bu dilimde ise bu plantasyonda meyve, verim ve bitki özellikleri dikkate alınarak yapılacak değerlendirmeler sonucunda Ege Bölgesi şartlarına uygun kuşburnu çeşit adayları belirlenecektir.

Anahtar Kelimeler: Kuşburnu, Rosa spp., seleksiyon

Devam Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/PO6/006 Proje Başlığı Sakız (Pistacia lentiscus var. Chia Duham.) İçin Uygun

Pistacia Anaçlarının Belirlenmesi Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş

-

Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet TUTAR Yardımcı Araştırmacılar Fatih ÇİÇEK Başlama-Bitiş Tarihleri 2011-2015 Projenin Toplam Bütçesi 2011: 12.500 TL 2012: 7.000 TL

Projenin başlangıç yılı olan 2011 içerisinde Ege Bölgesinde doğal yayılış gösteren P. atlantica, P. terabinthus ve P. lentiscus türlerinden çok miktarda tohum toplanmıştır. P. atlantica tohumları İzmir Urla’dan, P. terabinthus tohumları Manisa Demirci’den, P. lentiscus tohumları ise İzmir Çeşme’den toplanmıştır. Enstitü’ye getirilen taze meyveler birkaç gün suda bekletilip meyve etinin yumuşaması sağlandıktan sonra çiğnenip yıkanarak tohumlar ayrılmıştır. 10 gün kadar kurutulan tohumlar çuvallara alınarak depolamaya alınmıştır. Ege Bölgesinde bulunmayan P. vera ve P. khinjuk tohumları ise Siirt ilinden temin edilmiştir.

Projenin asıl materyali 2012 yılında çöğür yetiştirme aşamasında olmakla birlikte ön çalışma niteliğinde yapılan aşılama çalışmalarında kültür sakızının anaç olarak kullanılan bütün türlerin üzerinde tutabildiği görülmüştür. Aşı tutma oranları ve fidanların gelişme durumları gelecek yıllarda tespit edilecektir.

Anahtar Kelimeler: Sakız, Pistacia, Anaç

12 Mart 2013 Salı

2-İçanadolu Bölgesi Tıbbi Aromatik Bitkiler Araştırmaları Ara sonuç Proje No: TAGEM/TA/09/05/04/001/ Proje Başlığı Ülkesel Haşhaş Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Eskişehir Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Ferda Ç. KOŞAR Araştırmacılar Dr. Arzu KÖSE Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2009-01/01/2013 Projenin Toplam Bütçesi

2009 7,400 TL, 2010 10.000 TL, 2011 12.800 TL, 2012 15.800 TL 2013 19,000 TL

Proje Özeti: Projenin amacı kapsül ve tohum verimi, yüksek morfin ve tebain muhtevası , hastalık ve zararlılara dayanıklılık ve soğuğa tolerans gibi hususlar bakımından mevcut çeşitlerden daha iyi çeşitler geliştirmektir. Proje 1985’te başlamıştır. Başlangıçta; değişik kaynaklardan örneğin yurt içinde haşhaş ekimi yapılan yerlerden ya da İzmir Gen Bankası gibi kaynaklarla uluslarası kaynaklardan (genelde ABD’den) materyal toplanarak germplazm oluşturulmuştur. Bu aşamadan sonra ıslah amaçları doğrultusunda materyal gözden geçirilmiş ve değerlendirilmiştir. 1985’e kadar 2500’den fazla materyal değişik düzeylerde (gözlem bahçeleri, ön verim ve verim denemeleri ..) test edilmiştir ve bu çalışmalar sonucunda 1995’te %0.5’in üzerinde morfin ihtiva eden iki çeşit Kemerkaya-95 ve Anayurt-95 isimleriyle tescil ettirilmiştir. Bunlara ilave olarak 1992’de melezleme çalışmalarına başlanmıştır.

1987-1997 yılları arasında Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, 1997-2004 yılları arasında Afyon- Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsünde yürütülmüş olan Haşhaş Islah çalışmaları materyali bu enstitünün kapatılmasıyla enstitümüze devredilmiştir. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsünün 6 tane tescilli haşhaş çeşidi bulunmaktadır.

Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsünün haşhaş materyali 2004 yılında enstitümüze devredilmiştir. Enstitümüzde 2003-2007 yılları arasında morfin ve tebain yönünde melezleme çalışmaları yapılmıştır. Elde edilen hatların (5-6 yıl) saflaştırma ve seleksiyon çalışmaları devam etmiştir. Burada seçilen hatlar başta gözlem bahçesine alınmış, buradan seçilen hatlarda verim ve bölge verim denemelerine alınmıştır.

Ayrıca haşhaşta 2001 yılında başlanan mutasyon çalışmalarına saflaştırılma ve kendileme çalışmaları şeklinde devam edilmiştir. Morfin oranı bakımından yüksek olan hatlar gözlem bahçesine daha sonrada ön verim denemesine alınmıştır. Bu çalışmalar sonucunda tohumluk tescil ve sertifikasyon merkezi müdürlüğünde değerlendirmek üzere 2 tane morfin yönünden (85014.3.1 ve 85072.3.4), 2 tanede morfin+tebain yönünden (Aday-1, Aday-2) geliştirilmiş hat verilmiştir. 2009 yılında morfin ve tebain oranı yüksek iki hattımız Tınaztepe ve Zaferyolu olarak tescil edilmiştir. 2009 yılı 2012 yılları arasında projede melezleme ve seleksiyon çalışmaları devam etmiştir. Açılan materyalden (F1, F2, F3, F4, F5, GB) toplam 2992 bitki üzerinde çalışılmıştır. 2009 ile 2012 yılları arasında farklı tohum renklerinde denemeler kurulmuştur. 2009-2010 sezonunda 3 farklı tohum renginde hattımız Tohum Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğüne tescil denemelerinde değerlendirilmek üzere gönderilmiştir.

Yeni Teklif Proje No: TAGEM/TA/09/05/04/001/

Proje Başlığı Ülkesel Haşhaş Islah Projesi




Proje Yürütücüsü Ferda Ç. KOŞAR Yardımcı Araştırmacılar Dr. Arzu KÖSE, Özlem BİLİR Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2018 Proje Özeti: Projenin amacı kapsül ve tohum verimi, yüksek morfin ve tebain muhtevası, hastalık ve zararlılara dayanıklılık ve soğuğa tolerans gibi hususlar bakımından mevcut çeşitlerden daha iyi çeşitler geliştirmektir. Proje 1985’te başlamıştır. Başlangıçta; değişik kaynaklardan örneğin yurt içinde haşhaş ekimi yapılan yerlerden ya da İzmir Gen Bankası gibi kaynaklarla uluslarası kaynaklardan (genelde ABD’den) materyal toplanarak germplazm oluşturulmuştur. Bu aşamadan sonra ıslah amaçları doğrultusunda materyal gözden geçirilmiş ve değerlendirilmiştir. 1985’e kadar 2500’den fazla materyal değişik düzeylerde (gözlem bahçeleri, ön verim ve verim denemeleri ..) test edilmiştir ve bu çalışmalar sonucunda 1995’te %0.5’in üzerinde morfin ihtiva eden iki çeşit Kemerkaya-95 ve Anayurt-95 isimleriyle tescil ettirilmiştir. Bunlara ilave olarak 1992’de melezleme çalışmalarına başlanmıştır.

1987-1997 yılları arasında Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, 1997-2004 yılları arasında Afyon- Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsünde yürütülmüş olan Haşhaş Islah çalışmaları materyali bu enstitünün kapatılmasıyla enstitümüze devredilmiştir. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsünün 6 tane tescilli haşhaş çeşidi bulunmaktadır.

Kocatepe Tarımsal Araştırma Enstitüsünün haşhaş materyali 2004 yılında enstitümüze devredilmiştir. Enstitümüzde 2003-2007 yılları arasında morfin ve tebain yönünde melezleme çalışmaları yapılmıştır. Elde edilen hatların (5-6 yıl) saflaştırma ve seleksiyon çalışmaları devam etmiştir. Burada seçilen hatlar başta gözlem bahçesine alınmış, buradan seçilen hatlarda verim ve bölge verim denemelerine alınmıştır.

Ayrıca haşhaşta 2001 yılında başlanan mutasyon çalışmalarına saflaştırılma ve kendileme çalışmaları şeklinde devam edilmiştir. Morfin oranı bakımından yüksek olan hatlar gözlem bahçesine daha sonrada ön verim denemesine alınmıştır.

Bu çalışmalar sonucunda Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Enstitüsü’ne değerlendirmek üzere 2 tane morfin yönünden (85014.3.1 ve 85072.3.4), 2 tanede morfin+tebain yönünden (Aday-1, Aday-2) geliştirilmiş hat verilmiştir. 2009 yılında morfin ve tebain oranı yüksek iki hattımız Tınaztepe ve Zaferyolu olarak tescil edilmiştir. Mevcut çalışmalarımızın aksamadan devam edebilmesi için projemizin 2014 yılından itibaren 5 yıl süreyle uzatılması talep edilmektedir.

Yeni Teklif Proje No:

Proje Başlığı

Orta Anadolu Bölgesi’ne Adapte Olabilecek İstanbul Kekiği (Origanum vulgare var. hirtum) İleri Hat ve Populasyonlarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenerek, Genetik Karakterizasyonlarının Araştırılması

Projeyi Yürüten kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü


Batı Akdeniz Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü Müdürlüğü Sivas Tarım İl Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Dr. Reyhan BAHTİYARCA BAĞDAT


Gıda Müh. Nurettin ÇİNKAYA Kimya Müh. Orçun ÇINAR Zir. Müh. Tahsin TAŞYÜREK Uzman Bio. Burcu PULLUK UĞUR Zir. Yük. Müh. Gülden ÇETİN Zir. Yük. Müh. Çiğdem BOZDEMİR

Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2017 Projenin Toplam Bütçesi 66.200 Tl Özet: Projede Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü’ndeki yerli ve yabancı populasyonlarla, önceki yıllardan seçilmiş hatlar, Sivas Tarım İl Müdürlüğü Yem Bitkileri İstasyonu (Şarkışla)’nda bulunan 20 civarında yerli hatla, Gazi Osman Paşa Üni. Ziraat Fak. Tarla Bitkileri Bölümü’ndeki (Tokat) 3 adet populasyon deneme materyali olarak kullanılacaktır. 2013 yılında yukarıda bahsedilen tüm bu kurumlardan temin edilecek hat ve populasyonlardan bir plantasyon oluşturulacak böylece deneme materyali çoğaltılacaktır. 2014 yılında 30 civarında hatla ön verim denemelerine başlanacak buradan seçilecek ümitvar 5-7 hatla verim denemelerine 2015 ve 2016 yıllarında devam edilecektir. Hatlara ait uçucu yağ bileşenleri Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Tıbbi ve Aromatik Birimi’ndeki GC-MS ile tespit edilecektir. Bunun yanında ümitvar olarak belirlenen genotiplerde moleküler markör teknikleri kullanılarak populasyonlar arası genetik karekterizasyona bakılacaktır. Genetik karekterizasyon çalışmaları Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Biyoteknoloji laboratuarlarında tespit edilecektir. Abstract: Different introduction materials and selected Origanum vulgare lines of CRIFIC (Central Research Institute for Field Crops), Sivas Provincial Directorate of Agriculture Forage Crops Station (Şarkisla) and Gazi Osman Paşa University Agricultutral Faculty of Field Crops Department will be used as experimental materials in this Project. The project material will be propagated in 2013 so that establishing a replicated plantation. Preliminary yield trials will conduct in 2014, aproximately with 30 lines and from promises 5 to 7 lines will be going on yield trials during the years of 2015 and 2016. The essential oil components of the lines will be determined in the West Mediterranean Agricultural Research Institute’s GC-MS. In addition to determining the essential oil yield and components, the promising genotypes between populations will be determined using molecular marker techniques, as well. Genetic Characterization of the promises lines will be itentified in Biotechnology laboratory of CRIFIC’s.

Devam Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P06/003 Proje Adı Anason Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş

TAGEM

Proje Yürütücüsü Serap TÜRKÖLMEZ Yardımcı Araştırmacılar İsmail KARA

Prof. Dr. Neşet ARSLAN Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2012-31.12.2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012 Bütçesi:

31 000 TL 8 000

Proje Özeti: Anason (Pimpinella anisum L.) Apiaceae familyasına ait, eski Mısırlılardan beri kültürü yapılan bir bitkidir. Ülkemizde tıbbi ve aromatik bitkiler arasında önemli bir yere ve ihracat payına sahiptir. Anason % 2–4 oranında uçucu yağ içerir ve yağın %75-90'nı anethol oluşturur. Eskiden tekel satın almakta idi şimdi ise tekeli devralan MEY içki grubu tarafından satın alınmaktadır. Anason bazı içkilerin (rakı-anizet gibi) yapımında kullanılmaktadır.

Anason baharat olarak kullanıldığı gibi ilaç sanayiinde de koku verici, mideyi kuvvetlendirici, vücut ısısını arttırıcı, solunumu kolaylaştırıcı, uyku getirici, öksürük kesici ve ağrı dindirici olarak tıp ve eczacılıkta da kullanılmaktadır.

Son yıllarda Eskişehir ve Ankara civarındaki çiftçiler anason ekimine başlamışladır. Ancak bu bölgeye uyumlu çeşit bulunmadığından bazı problemlerle karşılaşılmaktadır.

Bölgemize adapte olabilen tane ve uçucu yağ oranı yüksek, uçucu yağ bileşimindeki anethol düzeyinin İmalatçı firmaların isteğine uygun, hastalık ve zararlılara dayanıklı çeşit elde edebilmek gayesiyle bu proje hazırlanmıştır.

2011 yılında anason yetiştiriciliği yapılan illerden 50 populasyon gözlem bahçesine ekilerek morfolojik özelliklerine göre seçim yapılmış ve hatlar oluşturulmuştur. 2013 yılında gözlem bahçesine ÖVD olarak ekilip gerekli gözlemler alınacaktır.

Gen bankasından temin edilen 50 populasyon tek bitki sıralarına ekilerek tohum çoğaltma çalışması yapılmıştır. Bunlardan 13 adedinde çimlenme olmamıştır.

Geriye kalan 37 populasyon 2013 yılında ikişer parsele ekilerek bir parseli seleksiyonda kullanılacak diğer parselden elde edilen tohumlar gen bankasına gönderilecektir.

Proje Değişiklik Önerisi: 1.Personel: Proje lideri Serap TÜRKÖLMEZ’in projeden çıkarılarak proje liderliğini İsmail KARA’nın

yürütmesi, Nejla ÇALIŞKAN Aysel YORGANCILAR Doç.Dr.Fikret DEMİRCİ’nin projede görev alması.

Anahtar Kelimeler: Anise, Anason, Anethol,

Sonuç Proje No TAGEM/TA/ 08/05/04/003 Proje Adı Ülkesel Kimyon Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-

ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü İsmail KARA Yardımcı Araştırmacılar Serap TÜRKÖLMEZ

Dr. Necmettin BOLAT Prof. Dr. Neşet ARSLAN Prof. Dr. K. H.Can BAŞER Doç. Dr. Mine KÜRKÇÜOĞLU Doç. Dr. Temel ÖZEK

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2008-31.12.2012 Projenin Toplam Bütçesi 2012

31 000 TL 6 500

1.Proje Özeti: Kimyon (Cuminum cyminum L.) ülkemizin ihraç ettiği baharatların başında yer almaktadır. Ülkemizde ve Uzak Doğu ülkelerinde baharat olarak Avrupa ülkelerinde ise uçucu yağı kullanılmaktadır. 4.Bulgular ve Tartışma: Uçucu yağ oranı % 2.5 ve daha fazla olan hatlardan 3 tanesi 2007 yılında tescile sunulmuş ve 2009 yılında bunlardan iki tanesi TÜRKMEN09 ve EGEBİR09 çeşit adları verilerek tescil edilmiştir. Çeşitlerin verim özellikleri: ÇEŞİT ADI TANE VERİMİ

(KG/DA) UÇUCU YAĞ (%)

ALDEHİTLER TOPLAMI (%)

EGEBİR09 47-68 2,7-3,0 53,8 TÜRKMEN09 47-70 3,0-3,3 51,5

Mevcut çeşitlerden daha yüksek uçucu yağ ve tane verimine sahip çeşitler geliştirmek amacı ile 2008 ve 2009 yıllarında yurt içi ve yurt dışı kaynaklı 46 populasyon toplanmış eldeki populasyonlarla beraber 52 populasyondan tek bitkiler seçilerek tohum çoğaltma çalışmalarına devam edilmiştir. Aynı zamanda populasyonlardan toptan seçme yöntemi ile de hatlar elde edilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda 36 hat oluşturulmuştur. Bitki boyu, tane verimi ve uçucu yağı daha yüksek, hastalık ve zararlılara dayanıklı çeşit elde etme çalışmalarına devam edilmektedir. Anahtar Kelimeler: Baharat, Cumin, kimyon, uçucu yağ.

Devam Proje No TAGEM/TA/10/05/04/001 Proje Adı Kuzey Batı Geçit Bölgesi Önemli Bazı Baharat Bitkileri

Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü-

ESKİŞEHİR Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü İsmail KARA Yardımcı Araştırmacılar Serap TÜRKÖLMEZ

Dr. Necmettin BOLAT Yakup KARAMAN Prof. Dr. Neşet ARSLAN Prof. Dr. K. H.Can BAŞER Prof.Dr.Fatih DEMİRCİ

Başlama Bitiş Tarihleri 01.01.2010-31.12.2014 Projenin Toplam Bütçesi 2012

85 000 TL 17 000

Proje Özeti: 1.Çemen (Trigonella foenum-graceum L.) 2010 yılında seçilen tek bitkilerden 15 hat ve 1 standart çeşit tesadüf blokları deneme deseninde Verim Denemesi olarak ekilmiştir. Biyolojik verimler 668 kg/da ile 932 kg/da., tane verimleri 272 kg/da. ile 400 kg/da arasında değişmektedir. Bin tane ağırlığı 17 - 23 gram, bitki boyu 62 - 66 cm, bitkide dal sayısı 4 - 5 adet, ilk bakla yüksekliği 20 - 22 cm., bitkide bakla sayısı 43- 49 adet, bakla uzunluğu 12 - 13 cm., baklada tane sayısı 10 - 13 adet arasında değiştiği belirlenmiştir. 2013 yılında BVD şeklinde tekrarlanacaktır. 2.Çörekotu (Nigella sativa L.) Tescile sunulan hat ve yerel çeşitlerin tescil denemesi ekilerek gerekli bakım ve gözlemler yapılmıştır. Dondurma ekimde kullanılan hatların yazlık ekimi yapılarak gerekli gözlemler alınmıştır. 12 hattın kullanıldığı bu denemede tane verimi 171 ile 218 kg/da.,bitki boyu 60-74 cm., bin tane ağırlığı 2,5-3,0 gram arasında değişmektedir. 2013 yılında tescil denemesi ekilerek gerekli bakım ve gözlemler yapılacaktır. 3.Safran (Crocus sativus L.) KARAARSLAN adı verilen aday hattın tescil denemesi ekilerek gerekli bakım ve gözlemleri yapılmıştır. 2013 yılında daha yüksek verime sahip çeşit geliştirme çalışmalarına devam edilecektir. 4.Personel Değişiklik Önerisi: Projede görev alan ; Serap TÜRKÖLMEZ Dr. Necmettin BOLAT Yakup KARAMAN’ın projeden çıkarılması, Nejla ÇALIŞKAN, Aysel YORGANCILAR Doç.Dr.Fikrtet DEMİRCİ’nin projede görevlendirilmesi.

Devam Proje No TAGEM/TA/11/05/04/003

Proje Başlığı Karabuğday Islah Projesi



Proje Yürütücüsü Dr. Ahmet GÜNEŞ

Yardımcı Araştırmacılar Dr.Hasan KOÇ, Gazi ÖZCAN, İlker TOPAL, Dr.Aysun GÖÇMEN AKÇACIK, Şaban IŞIK, Dr.Şeref AKSOYAK, Mehmet TEZEL

Başlama – Bitiş Tarihleri 2010 - 2015

Projenin Toplam Bütçesi 2011 – 19.500 TL, 2012 – 19.000 TL 2013 – 19.500 TL, 2014 - 20.250 TL 2015- 23.000 TL

Proje Özeti (200 Kelimeye kadar): Projede, 2010 yılında Çeşit geliştirmede kaynak materyal olarak ABD Tarım Bakanlığı Gen Bankasından temin edilen 220 tane (41 tane Fagopyrum tataricum, 179 tane Fagopyrum esculentum) ekotip kullanılmıştır.

ABD Tarım Bakanlığı Gen Bankasından temin edilen kara buğday ekotipleri (her ekotipin tohumlarının yarısı) 2010 yılında tohum çoğaltmak için birer sıra 45 cm sıra arası mesafesi olacak şekilde Mayıs ayında ekilmiştir. 26 Ağustos 2010 tarihinde de hasat vaktine ulaşan bitkiler ayrı ayrı hasat edilmiştir.Bu bitkiler kese kağıtları içerisinde kurutulmuş ve her bitkinin tohumları ayrı ayrı harmanlanmıştır. 2011 yılı itibariyle elde edilen 23 adet Fagopyrum tataricum tek bitki tohumları ve 295 adet Fagopyrum esculentum tek bitki tohumları ekilmiş ve tohum alınabilenler hasat edilmişlerdir. 2012 yılında tek bitki sıraları Mayıs ayında oluşturulmuştur. 01.08.2012 tarihinde Bölgemizde nadir görülen ani bir sağanak yağış (40 mm) meydana gelmiş ve tek bitki sıralarında müthiş hasarlar meydana getirmiştir. 2012 yılı sonu itibariyle elimizde 23 adet Fagopyrum tataricum ile 83 adet Fagopyrum esculentum tek bitki tohumları kalmıştır. 2013 yılında tohum çoğaltma işlemleri ne yeniden devam edilecektir.

Ayrıca Rusya kaynaklı iki hattımızda(BDKB 100-2 ve BDKB 102-5) gerekli denemeler yürütülerek Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğüne tescil için başvurulmuş olup, Bu hatlara GÜNEŞ ve AKTAŞ isimleri verilerek üretim izinleri alınmıştır. 2012 yılında tescil denemelerine başlanılmıştır ve üretim izinli olarak Enstitümüz tohumluk satışları başlamıştır.

3-Karadeniz Bölgesi Tıbbi Aromatik Bitkiler Araştırmaları Devam Proje No: TAGEM/TBAD/12/A04/P06/001

Proje Başlığı Türkiye’nin Farklı Bölgelerinden Temin Edilen Tatlı Rezene ve Çörekotu Hat ve Populasyonlarının İncelenerek Ümitvar Hatların Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü – Tokat


Proje Yürütücüsü Başak ÖZYILMAZ Zir. Y. Müh.

Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Güngör YILMAZ Zir. Y. Müh. Rahime KARATAŞ

Başlama- Bitiş Tarihleri 2012 – 2016

Projenin Toplam Bütçesi: 2012: 10 000 TL 2014: 4 500 TL 2016: 5 000 TL 2013: 4 000 TL 2015: 5 000 TL

Proje Özeti Ülkemiz için önemli bir kaynak durumunda olan tıbbi-aromatik bitkilerde tarımsal faaliyetler başlamış olsa da, önemli bir kısmı populasyon, yerel genotip veya doğadan toplama şeklinde temin edilen bu bitkilerde tüketici ve sanayici taleplerine cevap verebilecek kaliteli ve standartlar ürün elde edilememektedir. Ancak Dünya pazarları ve ilaç sanayi etken madde miktarı ve kalitesi yüksek ürün talep etmektedir. Standartlara uygun, nitelikli, homojen ürün elde edebilmek için seleksiyon ve ıslah çalışmalarının yoğunlaştırılması, istenilen niteliklere ulaştırılmaları gerekmektedir. Bu amaçla gıda, baharat, eczacılık, bitkisel içecekler ve çeşitli droglarda kullanılan rezene ve çörekotu bitkilerinde istenilen özelliklerin geliştirilerek piyasaya sunulması hem verimlilik ve kaliteyi arttıracak hem de ekonomiye katkı sağlayacaktır.

Bu amaçla Tokat – Kazova şartlarında 2012 – 2016 yılları arasında yürütülecek olan araştırmada bu güne kadar Türkiye’nin farklı bölgelerinden 40 rezene ve 54 çörekotu populasyonları temin edilmiştir. Projenin ilk yılı olan bu süreçte populasyonlar tarla denemelerine alınmıştır. Araştırma Tesadüf Blokları deneme Desenine uygun olacak şekilde yürütülmüştür. Araştırma bölgesinin iklim faktörlerine bağlı olarak çörekotu bitkileri 4-6 Nisan tarihleri arasında ekilmiş ve 20 Ağustos tarihinde hasat edilmiştir. Rezene bitkileri ise 24-26 Nisan tarihleri arasında ekilmiş ve 26 Eylül tarihinde hasat edilmiştir. Bitkilerde yetişme süreci boyunca ve sonrasında fenolojik, morfolojik, verim ve kaliteyle ilgili gözlem ve ölçümler yapılmıştır.

4-Marmara Bölgesi Tıbbi Aromatik Bitkiler Araştırmaları Sonuç Proje No: Proje Başlığı Yalova Ekolojik Koşullarında Mayıs Papatyası

(Matricaria recutita L.) Çeşitlerinde Farklı Ekim Zamanları ve Ekim Mesafelerinin Verim ve Kalite Özelliklerine Etkisi (Doktora Tezi)

Projenin İngilizce Başlığı Effect of Dıfferent Sowıng Dates and Row Spacings on Yıeld and Qualıty Characterıstıcs of Chamomile (Matricaria recutita l.) Cultivars at Yalova Ecological Conditions

Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Yalova

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Doğan ARSLAN Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Emine BAYRAM

(Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri ABD.) Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2008/12.12.2012

Projenin Toplam Bütçesi 30.900 TL Proje Özeti

Bu çalışma Yalova ekolojik koşullarında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü arazisinde 2008-2009, 2010-2011 yılları arasında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Çalışmanın materyalinde üç Matricaria recutita L. çeşidi [Bona (diploid), Bodegold (tetraploid) ve Zloty Lan (tetraploid)] ile Yalova ili florasından toplanan bir adet Matricaria recutita L. populasyonu kullanılmıştır. Dört çeşit, üç ekim zamanı (Kasım başı, Aralık başı, Aralık sonu) ve dört sıra arası mesafesinin (15 cm, 30 cm, 45 cm, 60 cm) bulunduğu çalışmada ekim zamanları ana parselleri, çeşitler alt parselleri, sıra arası mesafeler de minik parselleri oluşturmuştur.

Araştırmada bitki boyu (cm), yaş çiçek verimi (kg/da), çiçek çapı (mm), çiçekte kuru madde oranı (%), kuru çiçek verimi (kg/da), yaş herba verimi (kg/da), kuru herba verimi (kg/da), uçucu yağ oranı (%), uçucu yağ verimi (l/da), uçucu yağ bileşenleri ve oranları saptanmıştır. Denemede her iki yılda da en yüksek yaş çiçek verimi Zloty Lan çeşidinden alınmıştır. Çalışmanın birinci yılında en yüksek kuru çiçek verimi Bona'dan alınırken, ikinci yıl en yüksek kuru çiçek Zloty Lan çeşidinden elde edilmiştir.

Çalışmada Zloty Lan çeşidi her iki yılda da en yüksek uçucu yağ oranı veren çeşit olmuştur. Uçucu yağ veriminde de yine Zloty Lan en verimli çeşit olarak ön plana çıkmıştır.

Bisabolol oxide a, chamazulene, beta-farnesene, bisabolol oxide b, alpha-bisabolol, bisabolone oxide uçucu yağ ana bileşenleri olarak tespit edilmiştir. Ancak Yalova populasyonunda en önemli bileşenlerden biri olan kamazulene rastlanılmamıştır.

Araştırmada ekim zamanları içinde son ekim zamanında en düşük verim değerleri alınmıştır. Genel olarak her iki yılda da yaş çiçek, kuru çiçek ve uçucu yağ verimleri 15 cm ve 30 cm sıra arası mesafelerinde 45 cm ve 60 cm sıra arası mesafelerine göre daha yüksek gerçekleşmiştir. Sadece 2010-2011 deneme yılında 45 cm sıra arası mesafesinden elde edilen uçucu yağ verimi 30 cm sıra arası mesafesinden daha yüksek çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler : Mayıs papatyası, Matricaria recutita L., ekim zamanı, sıra arası mesafesi, çiçek verimi, uçucu yağ

Devam

Proje No: Proje Başlığı Lavanta Türlerinde Adaptasyon Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü

YALOVA

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Evçay Ltd.Şti.

Proje Yürütücüsü Ahmet Bircan TINMAZ Yardımcı Araştırmacılar Hasan ASLANCAN, Celal DAĞISTANLIOĞLU

Dr. Ünal KARİK, Dr. Doğan ARSLAN, Dr. Mustafa ÖZTÜRK Rafet SARIBAŞ, Başak ÖZYILMAZ

Başlama - Bitiş Tarihleri 01.01.2008-31.12.2012

Projenin Toplam Bütçesi 2008 7950+7950 TL 2009 3200+3200 TL 2010 3600+3600 TL 2011 1900+1900 TL 2012 2350+2350 TL

Proje Özeti

Proje kapsamında Isparta ve Yalova koşullarında eş zamanlı kurulan denemenin 2. Yıl verim ve kalite ölçüm-gözlemleri alınmaktadır. Deneme alanındaki lavanta çeşitleri ekonomik verim çağını devan ettirdiklerinden ölçüm ve gözlemlerin 1 yıl daha devam ettirilmesi gerekli görülmüştür. Ayrıca Takat’ ta kurulacak deneme için mevcut çeşitlerden fide üretim çalışmaları başlamıştır. Fransa’dan getirilmesi planlanan ilave Lavandula angustifolia ve Lavandula x intermedia türlerine ait ticari çeşitler beklenmektedir. Getirilecek yeni çeşitlere göre proje yeniden planlanacaktır.

Devam Proje No: Proje Başlığı Salep üretiminde kullanılan orkidelere alternatif Olan

Konyak bitkisinde (Amorphophallus konjac) adaptasyon çalışmaları


YALOVA

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Aksu Vital Ltd.Şti.

Proje Yürütücüsü Ahmet Bircan TINMAZ Yardımcı Araştırmacılar Gürsel ÇETİN, Dr. Doğan ASLAN, Zühtü POLAT,

Prof. Dr. Ekrem SEZİK, Dr. Ünal KARİK, Mehmet TUTAR, Kudret KEVSEROĞLU , Mehmet S. ODABAŞ , Muzaffer ÖZDEMİR , Başak ÖZYILMAZ

Başlama - Bitiş Tarihleri 01.06.2011-31.06.2016

Projenin Toplam Bütçesi 2012 8.000 TL Proje Özeti

Proje kapsamında tarla denemesi oluşturulmuş ve ölçüm, gözlemler alınmıştır. Ayrıca geçen yılın ofset ve küçük yumruları ile çoğaltma işlemleri sürdürülmüştür. Proje ortağı illere (Tokat, Samsun, İzmir, K. Maraş) deneme oluşturmak için çoğaltım amaçlı yumru gönderilmesi planlanmıştır. Elde mevcut yumrulardan 300 gr ağırlığa ulaşan bazı yumrular ile glucamanna analizleri başlatılmıştır. İkinci yıl itibarı ile bitkide henüz çiçek ve tohum oluşumu gözlenmemiştir.

Devam Proje No: TAGEM tarafından doldurulacaktır. Proje Başlığı Marmara Bölgesindeki Anadolu Adaçayı (Salvia

fruticosa Mill.) Populasyonlarının Morfolojik ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Kültüre Alınma Olanaklarının Araştırılması (Doktora Tez Projesi).


YALOVA

Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Ünal KARİK Yardımcı Araştırmacılar


Projenin Toplam Bütçesi 2011 18.500 2012 15.500 TL 2013 15.500 TL Proje Özeti

Denemenin 2.yılına ait çalışmalar tamamlanmıştır. Bu dönemde verim ve kalite özelliklerine ilişkin ölçüm, gözlem ve analizler yapılarak populasyonlar arasındaki verim ve kalite özelliklerinden kaynaklanabilecek değişim tespit edilmiştir. Haziran ve eylül aylarında olmak üzere toplam 2 hasat yapılmıştır. Bu hasatlardan elde edilen ortalama değerleri incelediğimizde bitki boyu 70 cm, dal sayısı 15 adet, yaprak boyu 8 cm, yaprak eni 4 cm, gövde kalınlığı 1 cm, yeşil herba verimi toplamı 5100 kg/da, drog herba 2200 kg/da, yeşil yaprak 2400 kg/da, drog yaprak 672 kg/da, uçucu yağ oranı ortalaması %3,5, uçucu yağ verimi toplam 21 l/da olarak gerçekleşmiştir. Uçucu yağda yapılan analizler sonucunda ana bileşenlerin 1,8-cineole ve camphor olduğu belirlenmiştir. 2012 yılındaki her iki hasatta da 13 nolu populasyonun en yüksek drog yaprak ve uçucu yağ verimine sahip olduğu saptanmıştır.

5-Güneydoğu Anadolu Bölgesi Tıbbi Aromatik Bitkiler Araştırmaları Devam Proje No TAGEM/TA/11/05/04/005 Proje Başlığı Bazı Boya Bitkilerinin Agronomik ve Teknolojik

Özelliklerini Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim

Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş Proje Yürütücüsü Dr. Fethullah TEKİN Yardımcı Araştırıcılar Ersin KILINÇ Başlama ve Bitiş Tarihi 2011-2015 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 16.330; 2013: 17.220; 2014: 18.020; 2015:

18.120 Proje Özeti

Boya bitkilerinden Isatis demiriziana Mısırdalı, Alknna tinctori , Rheum ribes L. ve Prosopis farcta (Banks & Sol. ) Macbride doğadan toplanarak, Carthamus tinctorius L. ve Crocus sativus kültür ortamından temin edilerek kültüre alınmış ve bu bitkilerin boyama özelliklerinden dE değerleri belirlenmiştir. Kültüre alınan İsatis tinctoria L. (çivit otu), Rubia tinctoria L. (kökboya) Reseda lutea L.(muhabet çiçeği) ve Datisca cannabina (sarı kendir) ilk yıl tesis yılı olarak kabul edildiği için herhangi bir gözlem alınmamıştır. Doğal ve kültür ortamında yetişen boya bitkilerindeki boya etken maddenin analizi için laboratuar alt yapısı oluşturulmuş ve boya standartları temin edilmiştir. Doğal ve kültür ortamda yetişen boya bitkilerinden elde edilen materyal ile mordanlı ve mordansız boyama teknikleri, boyaların haslık analizleri ve boya bitkilerindeki boya etken maddelerinin analiz tekniklerini geliştirme konusunda, çalışmalar rutin olarak devam etmektedir. Bazı boya bitkilerine ait dE değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.

L a b dE

Boyasız (Beyaz) 87.104 0,428 12.547

Rheum ribes + Şap 74,821 2 40,279 30,3724

Prosopis farcta + Şap 70,048 4,611 22,724 20,2972

Carthamus tinctorius + Şap 66,781 8,620 58,439 50,8548

Crocus sativus + Şap 55,948 37,076 72,395 76,7825

Devam Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P06/06 Proje Başlığı GAP Yöresi Kapari (Capparis sp.) Geliştirme Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim

Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş Proje Yürütücüsü Dr. Fethullah TEKİN Yardımcı Araştırıcılar İslim KOŞAR, Ersin KILINÇ, Özlem ÖZBERK Başlama ve Bitiş Tarihi 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 30.000 TL Proje Özeti

Bu proje bir ıslah projesi olduğu için 5 yıllık dilimler halinde yürütülmektedir. Birinci 5 yıllık dilimi bittiği için ikinci 5 yıllık dilimine, aynı materyal ve metotla 2012 yılında devam edilmiştir. 2012 yılında da bitkiler Nisan ayında budandıktan sonra kök boğazı elle çapalanmış ve boğaz doldurması yapılmıştır. Sıra arası ve sıra üzeri mesafeler ise traktör ile çapalanmıştır. Kültüre alınan 376 adet bitkiden 74 bitki seçilerek tomurcuk sayısı(adet/bitki), tomurcuk verimi (gr/bitki), ilk filizlenme tarihi (24.04.2012), ilk meyvelene tarihi (17.05.2012) gözlemleri alınmıştır. Buna göre 2012 yılında en yüksek tipin tomurcuk sayısı 5133 adet/bitki, en düşük tipin tomurcuk sayısı 1271 adet/bitki, 74 tipin ortalama tomurcuk sayısı ise 2492,43 adet/bitki olarak tespit edilmiştir. Tomurcuk verimi bakımından ise en yüksek tomurcuk verimi 1624 gr/bitki, en düşük tomurcuk verimi 235 gr/bitki, ortalama tomurcuk verimi ise 742,25 gr/bitki olarak tespit edilmiştir. 2012 yılında 74 kapari tipine ait 5 hasattan elde edilen ortalama tomurcuk sayısı (Adet/bitki) aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.

I. Hasat II. Hasat III. Hasat IV. Hasat V. Hasat Toplam

212 180 600 290 422 184440

Devam Proje No TAGEM/TBAD/13/A04/P06/05 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Meyan Bitkisinin

(Glycyrrhiza glabra L.) Kültüre Alınması ve Değerlendirilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Proje Yürütücüsü Dr. Fethullah TEKİN Yardımcı Araştırıcılar Belgizar Çam, Ersin KILINÇ Başlama ve Bitiş Tarihi 2012-2016 Projenin Toplam Bütçesi 37.000 Proje Özeti

Projenin ilk yılı olması nedeni ile doğadan toplama, kültüre alma çalışmaları gerçekleştirilmiş, toprak ve kalite analizleri için materyal ilgili laboratuarlara gönderilmiştir. Meyan bitkisine ait kök ve tohum materyali toplam 10 ilden ve 28 lokasyondan toplanmıştır. Materyalin toplandığı iller, toplandığı rakım ve lokalite isimleri aşağıki tabloda verilmiştir. Lokalitelerden alınan toprak örneklerinin mikro ve makro analizleri kurumun ve Dicle Üniversitesinin ilgili laboratuarlarında devam etmektedir. Lokalitelerden toplanan meyan kökü örneklerinin toplam fenolik ve antioksidan analizleri için örnekler Antalya’daki Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Araştırma Merkezi laboratuarına gönderilmiştir. Tablo 1. Meyan Bitkisine Ait Toplanan Materyalin Lokalite isimleri, ve Rakımı

No Lokasyon Kayıt

Rakım

(m) No Lokasyon Kayıt Rakım

(m)

1 Diyarbakır Eğil cömek Köyü

26.9.2012 643 15

Şanlıurfa Birecik Merkez

7.11.2012 350

2 Diyarbakır Bismil Şükürlü

27.9.2012 567 16

Şanlıurfa Yenihalfeti

7.11.2012 577

3 Diyarbakır Bismil Kamışlı

28.9.2012 546 17 Şanlıurfa Suruç

7.11.2012 545

4 Batman Kozluk Yeni Çağla

29.9.2012 602 18 Muş Merkez

15.11.2012 1270

5 Batman Merkez Yedi Yol

30.9.2012 564 19 Muş Murat Nehiri

15.11.2012 1260

6 Batman Merkez Gölbaşı

28.9.2012 543 20 Muş Has Köy

15.11.2012 1283

7 Adıyaman Kahta Narsırtı

4.10.2012 583 21

Malatya Batalgazi

22.11.2012 712

8 Adıyaman KahtaHacıyusuf

5.10.2012 584 22

Bingöl Grenç Sürekli

29.11.2012 992

9 Adıyaman Cendere Teğmenli

6.10.2012 611 23

Bingöl Genç Çaytepe

29.11.2012 1003

10 Elazığ Merkez Kuyular

10.10.2012 903 24 Siirt Soğuk Su

6.12.2012 516

11 Elazığ Keban Denizli

11.10.2012 1075 25 Siirt Kezer Çayı

6.12.2012 631

12 Batman Beşiri Yazıhan

16.10.2012 508 26

Siirt Baykan Ziyaret

6.12.2012 699

13 Batman BeşiriSamanlı

16.10.2012 523 27 Kilis Merkez

12.12.2012 642

14 Batman Beşiri İkiköprü

16.10.2012 538 28 Kilis Kazıklı

12.12.2012 601


Devam


Proje Başlığı

Şanlıurfa Kuru ve Sulu Koşullarında Yetişebilecek Kimyon ve Çörekotu Populasyonlarının Belirlenmesi



Proje Yürütücüsü İslim KOŞAR

Yardımcı Araştırmacılar Mehtap SARAÇOĞLU İbrahim ALSAN Doç.Dr. Abdulhabip ÖZEL

Başlama- Bitiş Tarihleri 2011 2013

Projenin Toplam Bütçesi: 22.000

Proje Özeti Deneme; GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Koruklu Talat DEMİRÖREN ve Akçakale Gündaş istasyonunda kuru ve sulu koşullarda olmak üzere 2 lokasyonda tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak 05.11.2011 tarihinde ekilmiştir. Kimyon hasadı, 12/13.06.2012 tarihlerinde, çörekotu hasadı ise 20/22.06.2012 tarihlerinde yapılmıştır. Materyal olarak kimyon (2 çeşit, 14 populasyon) ve çörekotu (16 populasyon) bitkileri kullanılmıştır. Ekimler, kimyon bitkisinde dekara 1,5 kg, Çörekotu bitkisinde ise dekara 1 kg tohum olacak şekilde, parsel boyu 5 m her parselde 6 sıra, sıra arası 20 cm olarak mibzer ile ekim yapılmıştır. Ekim sırasında kuru denemelerde dekara saf olarak 2 kg azot ve fosfor, sulu denemelerde ise dekara saf olarak 3 kg azot ve fosfor olacak şekilde kompoze (20-20-0) gübreleme yapılmıştır. Bu çalışmada ihtiyaç duyuldukça sulama, çapalama vb. gibi bakım işleri yapılmıştır. Denemede; bitki boyu (cm), dal sayısı (adet/bitki), bitkide şemsiye sayısı(adet/bitki), şemsiyede tane sayısı (adet/şemsiye) , bin tane ağırlığı (g), tane verimi (kg/da), tohum tutma oranı ( %) gibi bitkisel özelliklere ait gözlemler alınmıştır. Yağ oranı (%), uçucu yağ oranı (%) ve uçucu yağ bileşenleri (%) analizleri yapılmaktadır.

6-Akdeniz Bölgesi Tıbbi Aromatik Bitkiler Araştırmaları Devam Proje No TAGEM tarafından doldurulacaktır. Proje Başlığı Antalya Florasında Yetişen Bazı Adaçayı (Salvia spp.)

Türlerinde Seleksiyon Islahı Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM) Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

(TAGEM) Proje Yürütücüsü Fatma UYSAL Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Kenan TURGUT, Nurtaç ÇINAR, Ramazan

TOKER, Dr. Saadet TUĞRUL AY Ramazan TOKER Başlama-Bitiş Tarihleri Projenin Toplam Bütçesi

2009:8850 TL 2010:8850 TL 2011:8850 TL

Proje Özeti : Gözlem ve Ölçümler Salvia fruticosa türüne ait verim değerleri ve uçucu yağ oranları Kaynak populasyonunu oluşturan genotipler çiçeklenme döneminde hasat edilmiştir. Hasat sonunda, dekara yeşil ve kuru herba verimleri, dekara yeşil ve kuru yaprak verimleri, yaprak sap oranları ölçülmüş ve uçucu yağ oranları clawanger cihazında belirlenmiştir. Hasat sonrasında en yüksek kuru herba verimi 4.062,50 kg/da ile FK5- 10 nolu genotipten elde edilirken en düşük kuru herba verimi 387,42 kg/da ile FKM2- 7 nolu genotipten elde edilmiştir. Kuru yaprak veriminde ise 1.751,43 kg/da ile FKM1-38 nolu genotip öne çıkarken en düşük kuru yaprak verimi 186,88 kg/da ile FKM2- 7 nolu genotipe aittir. En yüksek uçucu yağ oranı %3,75 ile FK5-3 nolu genotipte tespit edilirken, en düşük uçucu yağ oranı %1,00 ile FKM1-13 nolu genotipte belirlenmiştir. Hasat sonrasında en yüksek kuru herba verimi 5.724,38 kg/da ile TM2-11 nolu genotipten elde edilirken en düşük kuru herba verimi 213,00 kg/da ile TAL2- 5 nolu genotipten elde edilmiştir. Kuru yaprak veriminde ise 2.763,49 kg/da ile TM2-11 nolu genotip öne çıkarken en düşük kuru yaprak verimi 88,75 kg/da ile TAL2-5 nolu genotipe aittir. En yüksek uçucu yağ oranı %2,71 ile TS1-23 nolu genotipte tespit edilirken, en düşük uçucu yağ oranı % 0,25 ile TS1- 1 nolu genotipte belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Adaçayı, Seleksiyon Islahı

Devam

Proje No: TAGEM/TA/11 Proje Adı

Antalya Florasında Yaygın Olarak Bulunan Dağ çayı (Sideritis spp.) Türlerinin Agronomik ve Kalite Değerlerinin Belirlenmesi.

Yürütücü Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

İşbirliği Yapılan Kuruluş Akdeniz Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, BGK Bölümü

Proje Yürütücüsü Dr. Saadet TUĞRUL AY Proje Yürütücüleri

Ahu ÇINAR, Nurtaç ÇINAR, Yrd.Doç. Dr. S. Ramazan GÖKTÜRK


Projenin Toplam Bütçesi: 2011 2012 2013 2014 12.000 2.700 15.000 --

29.700 TL Toplam Bütçe Proje Özeti:

Antalya Florasında yaygın olarak bulunan Dağ çayı (Sideritis spp.) türlerinin agronomik ve kalite değerleri belirlenerek karakterizasyonunun yapılması amaçlanmaktadır.

İlk aşamada Sideritis türlerinin teşhisi için örnek materyallerin toplanması, fotoğraf çekimleri, yöre halkının geleneksel olarak faydalandıkları kısımları, yöresel isimleri, kullanış biçimleri, kendi ihtiyaçları için veya ticari amaçla toplayıp toplamadıkları vb. ve varsa kültürü hakkında bilgi toplanması planlanmaktadır. Aynı zamanda Sideritis türlerinden değişik dönemlerde örnekler alınarak ve tohum, çelik gibi çoğaltım materyali toplanması amaçlanmaktadır.

Sideritis türlerinin tohum veya çelik gibi çoğaltım materyallerinin sera koşullarında, fide ve köklendirilmiş çelik şeklinde üretimi ve kolleksiyon bahçesine ekim/dikimi yapılarak materyalin korunması planlanmaktadır. Tasadüf parselleri deneme desenine göre denemesi kurularak agronomik ve kalite kriterlerinin saptanması amaçlanmaktadır. Denemede, çiçeklenme öncesi, çiçeklenme ve çiçeklenme sonrası dönemlerinde alınan örneklerde uçucu yağ miktarının tespit edilmesi ve içerik analizinin Gaz Kromotografisi (GC-MS) ile yapılması planlanmaktadır.

Arazi çalışmalarımızın ön çalışmaları; P.H. Davis’e ait Flora of Turkey kitabından Labiatae (Lamiaceae) familyasına ait Dağ çayı (Sideritis spp.) türlerinin Antalya Bölgesinde bulunanları lokal olarak yerleri tespit edilmiş tohum ve çelik ve toplama (bitki köklenip toprak içerisinde getirilmektedir) çalışmaları büyük tamamlanmıştır. Ancak bazı türlerin üretim ve analiz materyalinin toplanmasına devam edilecektir. Uçucu yağ tayini için gerekli miktarda bitki kısımları toplanmış ve % olarak uçucu yağ belirleme işlemleri doğadan toplananlar için bu yıl başlanacaktır. Dağ çayı (Sideritis spp.) türlerinin tür teşhişleri çiçeklenme durumlarına göre tamamlanıp, çelikle ve tohumla çoğaltım işlemlerine devam edilmektedir. Ancak, yabani ve farklı türlerle çalışıldığından ve özelliklede Dağ çayı (Sideritis spp.) tüylü bir yapıaya sahip olduklarından çoğaltma (çelikle çoğaltımlarında) zorlukları meydana gelmiştir. Bu nedenle, bugüne kadar Dağ çayı (Sideritis spp.) türlerinin beş tanesinin çoğaltımı tamamlanmıştır. Dağ çayı (Sideritis spp.) denemesi tesadüf blokları deneme desenine göre kurulmuş ve çoğaltılan türlerin 2013 Nisan-Mayıs ayında tarlaya aktarımı yapılacaktır.

Dağ çayı (Sideritis spp.), türlerinin bir kısmında yapılan çelikle çoğaltım (köklendirme) çalışmaları, bahar döneminde diğer kısmı ve bu çalışmamızda başarısız olanlar tekrar edilerek, deneme tamamlanacaktır. Adaçayı denemesinden elde edilen bitkilerde, morfolojik ve agronomik karakterleri belirlemek için gerekli gözlemler alınması ve (%) olarak uçucu yağ belirleme ve içerik analizinin yapılması planlanmaktadır.

Devam Proje No Proje Başlığı Bazı Ticari Tıbbi ve Aromatik Bitki Yağlarının Kalite

Özelliklerinin Araştırılması Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Kadriye DEMİRAY Yardımcı Araştırmacılar Kimya Müh. Orçun ÇINAR,Uzm. Biyolog Muslime

TANRİSEVEN, Zir. Yük. Müh. Dr. Saadet TUĞRUL AY, Gıda Yük. Müh. Dr. Muharrem GÖLÜKÇÜ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013 - 01.01. 2015


2012: 7000 TL 2013: 5000TL

Proje Özeti : Tıbbi ve aromatik bitkilere ait uçucu yağlar uzun yıllardan beri değişik amaçlara yönelik, özellikle bilimsel ve ticari olarak birçok alanda kullanılmaktadır. Bu kullanım alanlarının başında kozmetik, ilaç, gıda sanayi, aromaterapi ve fitoterapi gelmektedir. Uçucu yağlar geniş bir kullanım alanına sahip olduğu için son zamanlarda birçok bilim adamının ilgisini çekmiş ve bu uçucu yağların kimyasal yapıları ve biyolojik aktiviteleri merak konusu olmuştur. Diğer ülkelerde de olduğu gibi Türkiye’de de tıbbi açıdan önemli olan uçucu yağların kullanımı günden güne artmaktadır. Bu çalışma ile artan talep doğrultusunda piyasada satılan bazı tıbbi ve aromatik bitki yağlarının kalite parametreleri incelenecektir. Özgül ağırlık, refraktif indeks, optik çevirme, alkolde çözünürlük gibi fiziksel ayırt edici özelliklerle, antioksidan aktivite, uçucu yağ bileşen analizi ve yağ asitleri bileşen analizi gibi kimyasal özellikler saptanacaktır. Piyasadan satın alınan yağların fiziksel ve kimyasal özellikleri laboratuvar koşullarında elde edilen yağlarınkilerle karşılaştırılmak suretiyle piyasadaki mevcut ürünlerin durumu hakkında veri elde edilecektir. Piyasadaki ürünlerin laboratuvar koşullarında elde edilen örneklerle birlikte kalite parametrelerindeki varyasyonlar saptanarak ürünler için standart değerler oluşturmaya yardımcı olunacaktır.

Devam Proje No TAGEM/TBAD/12/A04/P06/004 Proje Başlığı Antalya Koşullarında Stevia rebaudiana Bertoni

Bitkisinin Kültüre Alınması ve Adaptasyonu Üzerine Bir Araştırma

Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Ahu ÇINAR Yardımcı Araştırmacılar Dr. Saadet TUĞRUL AY

Dr. Arzu BAYIR Dr. Safinaz ELMASULU Yard. Doç. Dr. İ. Gökhan DENİZ

Başlama-Bitiş Tarihleri Ocak 2012 – Aralık 2014 Projenin Toplam Bütçesi 2012: 8.000 TL 2013: 8.500 TL 2014: 5.000 TL

Proje Özeti : Üç yıl sürmesi öngörülen proje 2012 Ocak ayında başlamıştır. Projenin birinci yılı için yapılması planlanan faaliyetler gerçekleştirilmiştir. Projede kullanılması planlanan Stevia rebaudiana, Stevia rebaudiana Candy ve Stevia rebaudiana Organic çeşitlerine ait tohumlar sağlanarak torf-perlit karışımında çimlendirilmiştir. Elde edilen fideler küçük potlara aktarılmıştır. Fidelerde yeterli gelişme sağlanınca sera içinde toprağa şaşırtılmıştır. Aktarılan bitkilerden Stevia rebaudiana çeşidinden 20, Stevia rebaudiana Candy çeşidinden 1 ve Stevia rebaudiana Organic çeşidinden 20 olmak üzere toplam 41 adet bitki iyi gelişim sağlamıştır. İyi gelişim sağlayan bu bitkilerde ölçümler yapılarak hem tohum hem de herba hasadı gerçekleştirilmiştir. Çeşitlere ait herbalar tohum alındıktan sonra etüvde 40oC’de 24 saat kurutulmuştur. Bitkilerin kurutulmadan önce ve kurutulduktan sonra tartımları yapılmıştır. Stevia rebaudiana ve Stevia rebaudiana Organic çeşitlerinin 30 gr kuru yaprakları kullanılarak uçucu yağ miktarı ve içerikleri belirlendi. Stevia rebaudiana Candy çeşidinden yeterli örnek olmaması nedeni ile uçucu yağ analizi yapılamamıştır.

Devam Proje No Proje Başlığı Antalya Doğal Florasında Yayılış Gösteren Bazı

Thymus ve Origanum Türlerine Ait Uçucu Yağların Antibakteriyal ve Antifungal Etkilerinin Belirlenmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Muslime TANRİSEVEN Yardımcı Araştırmacılar Fırat AYAS, Dr. Saadet TUĞRUL AY, Dr. Ahu ÇINAR,

Dr. Muharrem GÖLÜKÇÜ, Ramazan TOKER, Haluk TOKGÖZ

Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2013-30.12.2014 Projenin Toplam Bütçesi

2013: 15.000 TL 2014: 10.000 TL

Proje Özeti : Bu çalışmada Antalya florasında doğal olarak yetişen bazı Thymus ve Origanum türlerinden elde edilen uçucu yağların antibakteriyal ve antifungal etkinliklerinin araştırılması planlanmıştır. Bu amaçla altısı endemik, biri lokal endemik olmak üzere toplam dokuz Origanum türü, üçü endemik olan dokuz Thymus türü çalışmaya seçilmiştir. Bu bitkilerin doğal floradan çiçeklenme dönemi başlangıcında toplanması ve bitkilerden elde edilen uçucu yağların içerik analizleri GC ve GC-MS sistemi ile belirlenmesi hedeflenmiştir. Hidrodistilasyon yöntemi ile bu türlerden elde edilen uçucu yağların, meyvelerde hasat sonrası ve depolamada ürün kayıplarına neden olan fungal hastalık etmenlerinden Penicillium digitatum, Penicillum italicum, Penicillum expansum ve mikotoksini ile karaciğer harabiyeti ve kansere neden olan Aspergillus flavus üzerine antifungal etkisi, gıdalarda üreme gösteren ve aynı zamanda insan patojeni olan Proteus vulgaris ATCC 13315, Pseudomonas aeruginosa ATTC 27853, Staphylococcus aureus ATTC 43300, Salmonella typhimuirium ATTC 14028, Escherichia coli ATCC 25922, Escherichia coli ATCC 35218 bakteri suşları üzerine ise antibakteriyal etkisi araştırılacaktır. Bu bağlamda 2012 yılı içerisinde proje için seçilen bitki türlerinin toplanması için; elimizde bulunan GPS verileri doğrultusunda seçilen lokasyonlarda 2012 yılı Temmuz ayı içerisinde; 10 kez (16 tür), 2012 yılı Eylül ayı içerisinde ise 2 kez (2 tür) arazi çalışması yapılmıştır. Yapılan arazi çalışmalarında türlerin doğal florada oluşturdukları populasyonun yoğunluğu, bakı durumu ve diğer türlerle ilişkilerine dair veriler toplanmıştır. Antimikrobiyal etki ön denemelerinin yapılabilmesi için çiçeklenme başlangıcında olan bu türlerin toprak üstü kısımlarından yeterli örnek alınmış ve gölgede kurutularak muhafaza edilmiştir. Aşağıda isimleri bulunan ATCC bakteri suşları Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi kültür koleksiyonundan (Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Ali Osman ŞEKERCİOĞLU) temin edilmiştir.

K.pneumoniae ATCC 700603 S. aureus ATCC 29213 E. fekalis ATCC 29212 P.aeriginosa ATCC 27853 E. coli ATCC 25922

İlk etapta bu bakterilerden alt pasajlar alınarak dondurulmuş ve stoklar -20 ͦ C’ye kaldırılmıştır. İlgili bakteriler ve turunçgillerden izole edilen bazı funguslar üzerine “damlatma ve disk difüzyon yöntemleri” kullanılarak bazı uçucu sabit yağların antibakteriyal etkileri denenmiştir.

Devam

Proje No: TA/10/01/01/06 Proje Başlığı

Kahramanmaraş Doğal Florasında Bulunan Bazı Salep Orkidelerinin Kültüre Alınabilme Olanakları


Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Esra BULUNUZ

Yardımcı Araştırmacılar Yrd. Doç. Dr. Bekir Bülent ARPACI, Yrd. Doç. Dr. Şule KISAKÜREK Alaaddin ÖZDEMİR, Cafer Hakan YILMAZ, Yalçın KAYA

Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2010-Aralık 2012

Projenin Toplam Bütçesi: 2010:…………...TL 2011:…..…..…..TL 2012:……….…..TL

Proje Özeti: Bu proje kapsamında Kahramanmaraş doğal florasında yetişen ve salep elde etmek için kullanılan bitkilerin kültüre alınabilme olanakları amaçlanmıştır. Yapılan çalışmalar ile salep orkidelerinin in vitro da çimlendirme ve bitki elde etme konusunda belli bir noktaya gelinmiştir. Doku kültüründen elde edilen köklenmiş bitkiciklerin dış koşullara alıştırma denemelerinin devam etmesi için proje döneminde metoda bağlı olarak çalışmalar yürütülmesinin yanı sıra metot dışı ön çalışma niteliğinde denemelerde kurulmuştur.

Devam Proje No: TAGEM/TBAD/11/A04/P06/011

Proje Başlığı Doğu Akdeniz’de Bulunan Origanum Türü Kekiklerin Kahramanmaraş Koşullarına Adaptasyonunun Belirlenmesi



Proje Yürütücüsü Muzaffer ÖZDEMİR

Proje Çalışanları Mehmet Akif ÇINKIR Kerim KARATAŞ

Başlama – Bitiş Tarihleri 2011-2014 (bir yıl uzatma alınmıştır)

Projenin Toplam Bütçesi Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü imkânlarıyla yürütülmektedir.

Proje Özeti: Proje kapsamında İstasyon Müdürlüğümüz Araştırma ve uygulama alanında bulunan bitki genetik kaynakları parselinden elde edilen fidelerin deneme alanına şaşırtılmasıyla deneme kurulmuş ve yürütülmüştür. Bitki boyu bakımından Origanum majarona hariç bütün tipler denemenin standardı olan Origanum onites’ i geçmişlerdir. Yaş herba verimi bakımından Origanum syriacum ilk sırada yer alırken bunu Origanum vulgare (1) takip etmiş standart olan Origanum onites ise üçüncü sırada yer almıştır. Standarttan sonra sıralama Origanum vulgare (3), Origanum vulgare (2) ve Origanum majarona şeklinde sıralanmışlardır. Kuru herba verimi bakımından Origanum vulgare (1) ilk sırada yer alırken Origanum syriacum ikinci sırada yer almıştır. Deneme standardı olan Origanum onites üçüncü sırada yer almıştır. Standarttan sonra değerler Origanum vulgare (3), Origanum vulgare (2) ve Origanum majarona şeklinde sıralanmışlardır. Kuru yaprak+çiçek verimi bakımından Origanum vulgare (1) ilk sırada yer alırken Origanum syriacum ikinci sırada yer almıştır. Deneme standardı olan Origanum onites üçüncü sırada yer alırken, Standarttan sonra verim Origanum vulgare (3), Origanum majarona ve Origanum vulgare (2) şeklinde sıralanmışlardır. Yüzde uçucu yağ oranı bakımından (%5,67) ile Origanum majarona ilk sırada yer alırken Origanum vulgare (1) (%5,37) uçucu yağ oranıyla ikinci sırada yer almıştır. Deneme standardı olan Origanum onites (%4,77) yağ oranı ile üçüncü sırada yer almıştır. Origanum syriacum (%4,03) ile dördüncü Origanum vulgare (2) (%2,70) ile beşinci Origanum vulgare (3) (%2,33) ile altıncı sırada yer almışlardır.

Devam


Proje Başlığı Yağ Gülü (Rosa damascena Mill.)’ nde Farklı Budama Uygulamalarının Yağ Verim ve Kalitesine Etkileri

Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Eğirdir Proje Yürütücüsü Rafet SARIBAŞ

Yardımcı Araştırıcılar Hasan ASLANCAN, Dr. Kadir UÇGUN, Mesut İŞÇİ, Dilek KARAMÜRSEL


Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2010 2011 2012 2013 2014

16707 4050 4050 4050 4050 Proje Özeti Gül yağı dünya ticaretinde önemli olan yüzlerce uçucu yağ arasında en önemli yağların başında gelmektedir. Gül yağı, dünyada parfüm, kozmetik, ilaç ve gıda sanayinin temel hammaddelerinden birisidir. Bölgemizde yağ gülü üreticileri klasik olarak her yıl Kasım-Mart ayları arasında ve çoğunlukla Şubat ayında, dal uçlarından sürgün üzerindeki göz sayılarını dikkate almadan rastgele çırpma budama yapmaktadırlar. Oysa yağ gülünde verim ve kaliteyi etkileyen en önemli faktörlerden biri budamadır. Bölgemizde bilinçsizce yapılan budamalar önemli oranda taze gül çiçeği ve yağ verimi kayıplarına yol açmaktadır Bu çalışmada, bölgemiz ve dünya tarımında önemli bir yere sahip olan Yağ Gülü (Rosa damascema Mill) bitkisi için en uygun çırpma budama yüksekliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Proje, Müdürlüğümüze ait araştırma parsellerinde tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak dizayn edilmiştir. Çalışmada 5 farklı budama yüksekliğinin (10, 20, 30, 40, 50 cm) ve hiç budama yapılmayan bir uygulamanın yer aldığı toplam 6 konu yer almaktadır. Yağ gülü bitkileri 09.03.2012 tarihinde projede öngörüldüğü şekilde 5 farklı yükseklikten budanmış ve bir uygulama da budama yapılmadan bırakılmıştır. 24.05.2012 tarihinde gül hasadına başlanmış ve 17.06.2012 tarihinde hasat sona ermiştir. Hasat süresi yaklaşık 25 gün sürmüştür. Uçucu yağ eldesi için farklı yüksekliklerde çırpma budama uygulamasına tabi tutulmuş yağ gülü bitkilerinden sabahın erken saatlerinde (05:00-08:00 saatleri arası) toplanmış gül çiçekleri kullanılmış ve gül çiçekleri hiç bekletilmeden taze olarak Clevengerhidro-distilasyon cihazında damıtılmıştır. Elde edilen uçucu yağların içerik analizleri Antalya BATEM’de bulunan Tıbbi Bitkiler Araştırma Merkezinde yaptırılmıştır. 2012 yılı içerisinde ilk yapraklanma, günlük parsele gül verimi, dekara gül verimi, yüzde yağ oranı, dekara yağ verimi, dekara budama artığı ve gonca ağırlığı gibi fenolojik gözlemler ve morfolojik ölçümler yapılmıştır.

Devam


Proje Başlığı Farklı Gül Anaçlarının Yağ Gülü (Rosa damascena Mill.)’nde Kullanılabilirliğinin Araştırılması


Proje Yürütücüsü Rafet SARIBAŞ

Yardımcı Araştırıcılar Hasan ASLANCAN, Mesut ALTINDAL Başlama ve Bitiş Tarihi 01.01.2010 31.12.2014

Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2010 2011 2012 2013 2014 8000 20000 6000 6600 10000

Proje Özeti Gül, süs bitkisi, kesme çiçek ve yağ gülü olarak yetiştiriciliği yapılan önemli bir kültür bitkisidir. Yağ gülü yetiştiriciliğinde aşıyla üretim yerine çelikle üretim yapılmaktadır. Halbuki çelikle üretim, her nekadar ana bitkiye benzer nitelikte yeni bitki üretimine imkan tanısa da, bitkinin verim ve kalitesi aşı ile üretime göre düşük kalmaktadır. Kesme gül yetiştiriciliğinde büyük oranda aşı ile üretime geçilmiş olsa da, yağ gülü yetiştiriciliğinde hala geleneksel yöntem olan çelikle üretim kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Rosa damascena Mill. gül türünün farklı gül anaçları üzerinde yetiştirilebilirliği ile bu anaçların gülyağı verim ve kalitesine etkilerinin araştırılması planlanmıştır. Projede kullanılacak materyalin üretiminde mandallı aşı yönteminin kullanılarak zamandan kazanç sağlanması amaçlanmıştır. Yalnız aşılamayı yapacak olan firmanın mandallı aşı tekniğiyle fidan üretiminden vazgeçmesi sebebiyle anaçların çelikle köklendirilmesine ve durgun göz aşısı ile aşılanmasına karar verilmiş, bu çerçevede aşılama işlemi 2011 yılı Ağustos ayında yapılmıştır. 2012 yılı Mart ayında aşılanmış olan bitkilerde tepe kesimi yapılmış, Rosa multiflora ve Rosa canina anaçları üzerine aşılı yeterli sayıda yağ gülü fidanı elde edilmiştir. Rosa odorata anacı üzerine aşılı yeterli sayıda yağ gülü bitkisi elde edilemediği için bu anacın projeden çıkarılmasına karar verilmiştir. İklim şartlarının uygun olduğu Ocak-Mart 2013 döneminde fidan üretim parsellerinden sökülecek aşılı bitkiler proje alanına aktarılacaktır. Aşılı bitkiler 3 m sıra arası ve 50 cm sıra üzeri mesafede tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 30 bitki olacak şekilde araziye dikilecek ve kontrol olarak yağ gülü (Rosa damascena Mill.) bitkisi çeliklerinin toprak altına yatırılıp köklendirilmesiyle elde edilecek 15 m uzunluğundaki parseller kullanılacaktır.

Devam


Proje Başlığı Endemik Olarak Yetişen Çöven (Gypsophila arrostii Guss, var nubulosaBoiss. Et Heldr) Bitkisi İçin Bazı Yetiştirme Tekniği Uygulamaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-Eğirdir Proje Yürütücüsü Hasan ASLANCAN

Yardımcı Araştırıcılar Rafet SARIBAŞ, Prof. Dr. Tahsin KARADOĞAN, Prof. Dr. Hasan BAYDAR, Arş. Gör. Sabri ERBAŞ, Prof. Dr. Hasan ÖZÇELİK, Arş. Gör. Belkıs MUCA


Projenin Yıllara Göre Bütçesi 2009 2010 2011 2012 2013

12750 5500 5500 Proje Özeti Türkiye, Kafkasya, Avrupa, Sibirya ve Kuzey Amerika’da doğal türlerine rastlanan, Caryophyllaceae (Karanfilgiller) familyasında yer alan Gypsophila’nın 126 türünün, ülkemizde de 55 kadar türünün olduğu bilinmektedir. Saponin bakımından zengin olan çöven temizlik, kozmetik, gıda ve ilaç endüstrilerinde kullanılmaktadır. Bilindiği üzere bu çöven türleri ülkemizde endemik olarak bulunmakta ve tamamıyla doğadan toplanmaktadır. Ancak son yıllarda bu türlerin (özellikle Konya-Isparta çöveni) bilinçsiz ve sürekli olarak doğadan sökülmesi nedeniyle yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Isparta iline bağlı Atabey ilçesinde bu türün (Gypsophilaarrostii Guss. var. nebulosa (Bois&Heldr.) Bark.) ticaretini yapan tüccarlar bitkinin vejetasyonda azalması nedeniyle, bu bitkileri kültüre almaya başlamışlardır. Fakat bitkinin tarımı ile ilgili bilimsel bir çalışma şu ana kadar yapılmamıştır. Bu projede doğada bulunan Gypsophila arrostii Guss. var. nebulosa (Bois&Heldr.) Bark. çöven türünün tohumlarının çimlenme durumları, verimli ve kaliteli ürün elde etmek için en uygun ekim ve hasat zamanı, ekim sıklığı, köklerdeki köpürme indisi, şeker ve saponin oranları incelenmektedir. Yıl içinde bitkinin üst aksamı ile ilgili gerekli morfolojik ölçümler yapılmış, Eylül ayında hasat gerçekleştirilmiştir. Bitkinin kökleri yabancı maddelerden arındırıldıktan sonra yaş ve kuru ağırlıkları ile kuru madde miktarları tespit edilmiştir.

Bilgi

Proje Başlığı Protection and Cultivation of Medicinal and Aromatic Plants in West Mediterranean Region of Turkey Batı Akdeniz Bölgesindeki Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Korunması ve Üretiminin Yaygınlaştırılması

Proje Lideri Dr. Ahu ÇINAR Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM Proje Yürütücüleri

Projeyi Destekleyen Kurum/lar Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, FAO, TAGEM

Başlama-Bitiş Tarihleri Mayıs 2012 – Nisan 2014 Projenin Toplam Bütçesi 180.000 $ Proje Özeti : (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde) Tıbbi ve aromatik bitkilerin korunmasını ve üretiminin yaygınlaştırılmasını hedefleyen proje 7 Mayıs 2012 tarihinde imzalanarak başlatılmıştır. 14-15 Mayıs tarihlerinde ilgili bakanlıkların, FAO’nun, valiliğin, üniversitelerden ilgili kişilerin ve özel sektörün katılımıyla başlangıç çalıştayı düzenlenmiş ve projeye son şekli verilmiştir. Başlangıç çalıştayından sonraki süreçte eğitim amaçlı toplantılar düzenlenmiştir. İlk eğitim 25-29 Haziran tarihlerinde 8 enstitüden 12 kişinin katılımı ile “Tıbbi bitkilerin değerlendirilmesi ve karakterizasyonu” konusunda gerçekleşmiştir. Eğitim proje uluslar arası danışmanı Prof. Dr. Akos MATHE tarafından verilmiştir. İkinci eğitim proje ulusal danışmanlarından Prof. Dr. Temel ÖZEK tarafından 2-6 Temmuz tarihlerinde BATEM Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Merkez Laboratuvarı çalışanlarına verilmiştir. Aynı kapsamda daha sonra 22-23 Kasım tarihinde Eskişehir’de beş kişinin katılımı ile bir eğitim daha alınmıştır. Son olarak 11-14 Aralık tarihlerinde yine Prof. Dr. Temel ÖZEK tarafından eğitim toplantısı yapılmıştır. 24-28 Eylül tarihlerinde FAO Roma merkezinden Dr. Kakoli GHOSH tarafından proje değerlendirme toplantısı gerçekleştirilmiş ve gerekli revizyonlar yapılmıştır. Projede kullanılacak materyalin sağlanması amacıyla Haziran-Eylül aylarında doğadan tohum ve bitki materyali toplanmış, elde edilen materyalin çoğaltılması için çalışmalara başlanmıştır. Antalya, Isparta ve Burdur’da yürütülecek olan projenin demonstrasyon eğitimlerinin BATEM’de yapılması planlandığı için aynı zamanda demonstrasyon alanının hazırlanması ile ilgili çalışmalar da devam etmektedir.



Kapanış

YEMEKLİK TANE BAKLAGİL ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI 11 – 14 Mart 2013


I. OTURUM 14:00 – 15:40

Proje Lideri / Sunan Proje/Sunum Adı Kurum Projenin


Süveyla YILMAZ

Tahıllar ve Yemeklik Tane Baklagiller Çalışma Grubu Sunusu TAGEM SUNU

ARA 15:40-16:00

II. OTURUM 16:00-18:00

Ülkesel Bakla Islah Araştırmaları Dr. Eylem TUĞAY KARAGÜL

Ege Bölgesi Bakla Islah Araştırmaları Ege TAE Sonuç Devam

Diğer Yemeklik Tane Baklagiller Dr. Dürdane MART Çukurova Bölgesi Bezelye (Pisum sativum L.) Islah Araştırmaları DATAE Devam

Ülkesel Kuru Fasulye Islah Araştırmaları Dr. Hüseyin ÖZÇELİK Ülkesel Kuru Fasulye Islah Araştırmaları KTAE Devam

Dr. Hüseyin ÖZÇELİK Karadeniz Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları KTAE Sonuç

Devam

12 Mart 2013 Salı

I. OTURUM 09.00 – 10.30

Dr. G.Emel BABAGİL

Doğu Anadolu Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları

DATAE Sonuç Devam

İbrahim ULUKAN Erzincan Yerel Kuru Fasulye Islah Araştırmaları EBKAİM Sonuç

İbrahim ULUKAN Erzincan Yöresi Kuru Fasulye Islah Çalışmaları EBKAİM Devam

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10.50 – 12.30

Cevdet KILINÇ Kuru Fasulye Islah Araştırmaları DAGKTAİ Sonuç

Devam Dr. Sabri ÇAKIR Geçit Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları GKTAE Sonuç

Devam

Özgü BAYRAK

Bitki Islahında Moleküler Tanı Yöntemleri

Roche Diagnostik Moleküler Diagnostik

Bilgi


III. OTURUM 14:00-15:40

Ramazan KELEŞ

Orta Güney Anadolu Havzası Kuru Fasulye Adaptasyon ve Islah Araştırmaları BDUTAE Devam

Bülent CENGİZ Marmara Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları MAİ Devam

Yeni

Ülkesel Kuru Fasulye Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Dr. Elif TOZLU

Bitki Büyümesini Teşvik Eden Bakteriler Kullanılarak Kuru Fasulyede Soğuğa Dayanıklılığın Araştırılması DATAE Devam

ARA 15:40 - 16.00

IV. OTURUM 16.00 – 18.00

Selçuk YILMAZ

Erzincan İli Fasulye Ekim Alanlarında Ekim Nöbetinin Verimlilik ve Kalite Üzerine Etkileri EBKAİM Sonuç

Ramazan AKIN

Ülkesel Kuru Fasulye Kalite Araştırmaları GKTAE Devam

Dr. Hüseyin ÖZÇELİK

Kuru ve Yeşil Yerel Fasulye Çeşit ve Çeşit Adaylarının Samsun İli Üreticilerine Tanıtılması ve Tohumluklarının Üretilmesi

KTAE Bilgi

Özlem BİLİR Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genetik Kaynaklarının Mikrosatellit DNA Belirteçlerine Dayalı Genetik Analizi (Doktora)

GKTAE Bilgi

Dr. Sabri ÇAKIR

Bodur Gelişme Formunda, Dermason, Barbunya ve Şeker Tane Tipinde, İri Taneli Kuru Fasulye Islah Yarıyol Materyali Geliştirme Projesi (Sonuç)

GKTAE Bilgi


I. OTURUM 09.00 – 10.30

Ülkesel Mercimek Islah Araştırmaları Murat KOÇ

Ülkesel Mercimek Islah Araştırmaları

GAP UTAEM

Devam Yeni

Murat KOÇ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mercimek Islah Araştırmaları

GAP UTAEM

Sonuç Devam

Gözde ÇELİK

Orta Anadolu Bölgesi Mercimek Islah Araştırmaları TARM Devam

Yeni ARA

10:30-10:50

II. OTURUM 10.50 – 12.30

Dr. A. Gülgün ÖKTEM

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mercimek Islahı Çalışmaları GAP TAE Devam

Dr.Sabri ÇAKIR

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yemeklik Tane Baklagiller Islah Materyalinin Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi GKTAE Devam

Ülkesel Mercimek Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Hasan ASLAN Kırmızı Mercimekte Dane Dökme Nedeniyle Verim Kayıplarının Bazı Kimyasallar Kullanılarak Azaltılması GAP TAE Devam


III. OTURUM 14:00-15:40

Medeni YAŞAR

Kırmızı Mercimek ve Nohut’ta Farklı Bitki Sıklığında Sırta Ekim Yönteminin Geleneksel Yöntem ile Kıyaslanması

GAP UTAEM Devam

Betül KOLAY Farklı Ekim Zamanları, Toprak İşleme Yöntemleri ve Herbisitlerin Mercimekte, Yabancı Otlara, Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi

GAP UTAEM Sonuç

Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları

Dr. Abdulkadir AYDOĞAN Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları TARM Devam

Yeni

ARA 15:40 - 16.00

IV. OTURUM 16.00 – 18.00

Gözde ÇELİK Orta Anadolu Bölgesi Nohut Islahı Araştırmaları TARM Devam

Dr. Sabri ÇAKIR Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları GKTAE Sonuç

Devam Dr. Eylem TUĞAY KARAGÜL

Ege Bölgesinde Nohut Hastalıklarına Dayanıklılık Test Çalışmaları

Ege TAE Sonuç Devam


I. OTURUM 09.00 – 10.30

Dr. Hakan BAYRAK

Orta Güney Anadolu Havzası Nohut Adaptasyonu ve Islahı Projesi BDUTAE Devam

Muammer TEKATLI Güney Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları DAGKTAİ Devam

Yeni

Dr.İrfan ERDEMCİ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları

GAP UTAEM

Sonuç Devam

ARA 10:30-10:50

II. OTURUM 10.50 – 12.30

Mahmut GAYBERİ GAP Bölgesi Nohut Islahı Araştırmaları GAP TAE Devam

Dr. G. Emel BABAGİL Doğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları DATAE Devam

Dr.Hüseyin ÖZÇELİK Karadeniz Nohut Islah Araştırmaları KTAE Devam

Yeni YEMEK ARASI

12:30-14:00 III. OTURUM

14:00-15:40

Dr. Dürdane MART

Çukurova Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Doğu Akdeniz Nohut Islah Araştırmaları

DATAE Sonuç Devam

Evren ATMACA

Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerine Uygulanan Gamma Işını Dozlarının M1 ve M2 Generasyonlarında Bazı Bitki Özelliklerine Etkileri (Doktora Tezi)

GKTAE Devam

Özcan YORGANCILAR

Nohutta Antraknoza Dayanıklılık İçin Moleküler Markörler Yardımıyla Seleksiyon Yapılması GKTAE Devam

Dr. Hüseyin ÖZÇELİK

Nohutta Düşük sıcaklık, Kuraklık ve Antraknoza dayanıklı elit Yarı yol Materyali Geliştirme Projesi KTAE Bilgi

ARA 15:40 - 16.00

IV. OTURUM 16.00 – 18.00

Ülkesel Nohut Yetiştirme Tekniği Araştırmaları

Dr.İrfan ERDEMCİ

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Koşullarında Farklı Nohut (Cicer arietinum L.) Genotiplerinin Yazlık ve Kışlık Ekimlerinde Bazı Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi

GAP UTAEM Sonuç

Ramazan AKIN

Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yemeklik Tane Baklagiller (Kuru Fasulye, Nohut ve Mercimek) Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

GKTAE Devam

Kazım KARACA Ülkesel Yemeklik Tane Baklagiller Kalite Araştırmaları TARM Devam

Serap KIZIL Yemeklik Tane Baklagiller Tescil Denemelerinin Sunulması TTSM Bilgi GENEL DEĞERLENDİRME

SERTİFİKA TÖRENİ DİLEK-TEMENNİLER

KAPANIŞ

ÜLKESEL BAKLA ISLAH ARAŞTIRMALARI

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller (A 14)

PROGRAM ADI: Diğer Yemeklik Tane Baklagiller (P-08)

Proje No : TAGEM / IY / 96 / 02 / 04 / 005 Proje Adı: Ege Bölgesi Bakla Islah Araştırmaları Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İşbirliği Yapılan Kuruluş: Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2008-2012 Projenin Toplam Bütçesi (TL): 42 500 TL 2013 Bütçesi: 6 100 TL Proje Yürütücüleri: Dr. Eylem Tuğay Karagül Uzm. Nüket Ay Uzm. Sabiha Vural Tekniker Uğur Tunç Proje özeti: Augmented deneme deseninde 4 standart çeşit (Eresen87, Filiz99, Kıtık2002 ve Salkım) ve 32 genotip ile yürütülen ön verim denemesinde standartları verim yönünden geçen 9 genotipin tane verimleri dekara 331 kg ile 577 kg arasında değişmiştir. Yüz tane ağırlığı yönünden de en yüksek değeri 180 g ile bir hat vermiştir. Icarda’dan sağlanan antraknoz ve çukulata leke hastalıkları gözlem bahçeleri, 2 adet S5 ve S6 kademelerinde gözlem bahçesi, 1 adet elit gözlem bahçesi kurulmuştur. Doğal iklim koşulları altında değerlendirilen çukulata leke hastalığı gözlem bahçesinde hastalık lezyonlarının baklada, sapta ve yaprakta yaygın olarak gözlendiği 2 hat orta derecede (5) dayanıklı bulunmuştur. 19 hattın ise dayanıklı (3) grupta yer aldığı gözlenmiştir. Antraknoz gözlem bahçesinde ise hastalık lezyonlarının yaygın olduğu ve dal kırılmalarının gerçekleştiği 18 hat orta derecede dayanıklı (5) bulunmuştur. Dayanıklı genotiplerin belirlenmesi için yapay epidemi koşullarında deneme kurulması gerekmektedir. S5 ve S6 kademelerinden ve elit gözlem bahçesinden tek bitki verimi yüksek, bol baklalı, baklada tane sayısı fazla olan genotipler seçilmiştir. Bu genotipler izole koşullarda (sera) çoğaltılacaktır. S1 ve S2 populasyonlarına ait tek bitki sıralarında seçim yapılmıştır. F3 kademesindeki materyal serada izole koşullarda yetiştirilmiştir. F4 kademesindeki açılan materyal de tarlada izolasyon koşulları dikkate alınarak yetiştirilmiştir. Salkım çeşidine ait elit ve orijinal sınıfta tohumluklar elde edilmiştir. Eresen87 ve Salkım çeşitlerine ait tek bitkiler seçilmiştir. Salkım çeşidinin orijinal sınıftaki tohumluk üretimi 1250 kg’dır.

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller (A 14) PROGRAM ADI: Diğer Yemeklik Tane Baklagiller (P-08) Proje No: TAGEM / IY / 96 / 02 / 04 / 005 Proje Başlığı: Ege Bölgesi Bakla Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluş:

TAGEM


Yardımcı Araştırıcılar:

Uzm. Nüket AY Uzm. Sabiha VURAL

Başlama-Bitiş Tarihleri: 01 / 01 / 2008 ile 31 / 12 / 2012 arası Projenin Toplam Bütçesi:

42 500 TL

Proje Özeti: Augmented deneme deseninde 4 standart çeşit (Eresen87, Filiz99, Kıtık2002 ve Salkım) ve 32 genotip ile yürütülen ön verim denemesinde standartları verim yönünden geçen 9 genotipin tane verimleri dekara 331 kg ile 577 kg arasında değişmiştir. Yüz tane ağırlığı yönünden de en yüksek değeri 180 g ile bir hat vermiştir. Icarda’dan sağlanan antraknoz ve çukulata leke hastalıkları gözlem bahçeleri, 2 adet S5 ve S6 kademelerinde gözlem bahçesi, 1 adet elit gözlem bahçesi kurulmuştur. Doğal iklim koşulları altında değerlendirilen çukulata leke hastalığı gözlem bahçesinde hastalık lezyonlarının baklada, sapta ve yaprakta yaygın olarak gözlendiği 2 hat orta derecede (5) dayanıklı bulunmuştur. 19 hattın ise dayanıklı (3) grupta yer aldığı gözlenmiştir. Antraknoz gözlem bahçesinde ise hastalık lezyonlarının yaygın olduğu ve dal kırılmalarının gerçekleştiği 18 hat orta derecede dayanıklı (5) bulunmuştur. Dayanıklı genotiplerin belirlenmesi için yapay epidemi koşullarında deneme kurulması gerekmektedir. S5 ve S6 kademelerinden ve elit gözlem bahçesinden tek bitki verimi yüksek, bol baklalı, baklada tane sayısı fazla olan genotipler seçilmiştir. Bu genotipler izole koşullarda (sera) çoğaltılacaktır. S1 ve S2 populasyonlarına ait tek bitki sıralarında seçim yapılmıştır. F3 kademesindeki materyal serada izole koşullarda yetiştirilmiştir. F4 kademesindeki açılan materyal de tarlada izolasyon koşulları dikkate alınarak yetiştirilmiştir. Salkım çeşidine ait elit ve orijinal sınıfta tohumluklar elde edilmiştir. Eresen87 ve Salkım çeşitlerine ait tek bitkiler seçilmiştir. Salkım çeşidinin orijinal sınıftaki tohumluk üretimi 1250 kg’dır.

DİĞER YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller

PROGRAM ADI: Bezelye

Proje No : Proje Adı: Çukurova Bölgesi Bezelye (Pisum sativum L.) Islah Araştırmaları Yürütücü Kuruluş: Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ADANA İşbirliği Yapılan Kuruluş: Diğer Araştırma Enstitüleri ve Özel Firmalar Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.10.2011-01.01.2015 Projenin Toplam Bütçesi (TL): 2013 Bütçesi: Proje Yürütücüleri: Dr. Dürdane MART Tolga KARAKÖY Meltem TÜRKERİ Proje Özeti: çerdiği zengin besin maddeleri ile insan ve hayvan beslenmesinde önemli bir yere sahip olan bezelyede ıslah çalışmalarının başlatılması amacıyla geçen yıl teklif elden bezelye ıslah projesi için Verim Denemesi, Gözlem Bahçesi ve tek bitki sıraları olarak materyallerin ekimleri yapılmış, gerekli gözlem ve bakım işlemleri tamamlanarak bölgemiz için ıslah amacına uygun hatların seçimi yapılarak bir sonraki yıla aktarılmıştır. Bölgemiz için ıslah amacına uygun hatların seçimi yapılarak 2013 yılı için 1 Adet Verim Denemesi, 1 Adet Gözlem Bahçesi ve tek bitki sıraları olarak materyallerin ekimleri yapılmıştır. Gerekli değerlendirmeler yapılarak sonuçlar gruba getirilecektir.

ÜLKESEL KURU FASULYE ISLAH ARAŞTIRMALARI

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI : Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI : Kuru Fasulye AFA ADI: YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER PROGRAM ADI: Kuru Fasulye Proje No:

Proje Başlığı:

Ülkesel Kuru Fasulye Islahı Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Dr. Hüseyin ÖZÇELİK


Aslan UZUN Serkan YILMAZ

Ömer SÖZEN Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014-31/12/2018


2014: 94760 TL

2015:93920 TL

2016:102920 TL

2017: 105720 TL

2018:103320 TL

Proje Özetleri

Projenin amacı ülkemizde Kuru Fasulyenin verimliliğini ve kaltitesini

arttırarak ülke ekonomisine katkı sağlanmasıdır. Ayrıca ülkemizde kuru fasulye ıslahı konusunda faaliyet gösteren araştırma enstitüleri arasında koordinasyon ve işbirliğini oluşturmak, yapılmakta olan benzer faaliyetlerde kaynak israfını önlemek, yeterli alt yapı ve işgücü olmayan kuruluşlara destek sağlamanması hedeflenmektedir. Bu amaçlara ulaşmak için yürütülecek faaliyetler ise 2 enstitüde melezleme çalışmaları, her enstitüde ülkesel gözlem bahçesi, bölge verim denemesi ve ülkesel çeşit uyum denemesi oluşturulacaktır. Böylece genetik materyalin farklı lokasyonlardaki adaptasyonu ve performansları belirlenecektir. Proje sonunda ülkesel veya bölgesel adaptasyonu iyi verimli, hastalıklara toleranslı çeşit adaylarının geliştirilecektir.

AFA ADI: YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER PROGRAM ADI: Kuru Fasulye Proje No: TAGEM/TA/03/03/04/003

Proje Başlığı: Karadeniz Bölgesi Kuru Fasulye Islahı Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: TAGEM Proje Yürütücüsü: Dr. Hüseyin ÖZÇELİK



Ömer SÖZEN Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2009-31/12/2013


2009: 20.200 TL

2010:21500 TL

2011:25.600 TL

2012: 26450 TL

2013:30.850 TL

Proje Özetleri

2012 yılı Karadeniz Bölgesi Kuru Fasulye Islah Çalışmaları 3 lokasyonda yürütülmüştür.

1. Enstitü Yerleşkesi

34 ebeveyn ve 111 adet kombinasyondan oluşan melezleme çalışmaları ve F1 Melez

Bahçesi,

2. Ambarköprü Lokasyonu

F2, F3, F4 ve F5 kademelerindeki açılan materyallerde seleksiyon, tek bitki sıraları,

Tescil Denemesi ile Karadeniz Bölgesi ve Kelkit Vadisi Fasulye Genetik Kaynakları

Islah Çalışmaları,

3. Bafra Lokasyonu

Ön Verim I ve Ön Verim II denemeleri, çeşit verim I ve Çeşit verim II denemeleri

2012 yılı melezleme programına alınmasına karar verilen 34 adet ebeveynin sera

ekimleri 12.04.2012 ve 27.04.2012, Bafra lokasyonunda yer alan denemelerin ekimleri

18.05.2012, Ambarköprü lokasyonundaki denemelerinin ekimleri ise 8-11.05.2012

tarihleri arasında yapılmıştır.

Ambarköprü lokasyonunda; F2 - F3 - F4- F5 denemelerinde toplam 1497 adet tek bitki

sırası, 90 hat Gözlem bahçesi yer alan ıslah parsellerinde ekimle beraber dekara 5 kg

saf N verilmiş olup yabancı ot ilacı olarak Linuron terkipli ilaçlardan dekara 200 cc

uygulanmıştır. Tüm vejetasyon süresince damla sulama yöntemi ile ihtiyaca göre

sulama yapılmıştır.

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Kuru Fasulye Proje No : TAGEM / TBAD/13 / A14/ P03 / 004

Proje Adı: Doğu Anadolu Bölgesi Kuru Fasulye Islah Projesi

Yürütücü Kuruluş: Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Müdürlüğü / Erzurum

İşbirliği Yapılan Kuruluş: Yok

Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2013 ile 31.12.2017 arası

Projenin Toplam Bütçesi (TL): 74.200 TL

2013Bütçesi: 15.000 TL


Dr. G. Emel BABAGİL

Zir.Yük.Müh. Tülay DİZİKISA

Dr. Elif TOZLU

Proje özeti:

Kuru fasulye çalışmalarında materyal olarak yerel populasyonlar (Pazaryolu ve Hınıs), yurt içinden (Eskişehir Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü) temin edilen çeşit ve hatlar ile ülkesel projeler kapsamında elimize geçen materyaller kullanılmıştır. Çalışmalarda metot olarak tek bitki seleksiyon ıslahı yöntemi kullanılmıştır, hatlar tesadüf blokları deneme deseninde sıra aralığı 70 cm, sıra üzeri 8 cm ve sıra sayısı 4 adet olacak şekilde ekilip standartlarla mukayese edilmiştir. Bütün denemelerde dekara saf olarak 3 kg N ve 6 kg P2O5 gübresi ekimle birlikte uygulanmıştır. Ekimler 10-20 Mayıs tarihlerinde yazlık olarak yapılmıştır. Bitkilerin yetişme mevsimi boyunca çıkış, çiçeklenme ve olgunlaşma süreleri; bitki boyu ve ilk bakla yüksekliği; bitki başına dal, bakla ve baklada tane sayıları; tarlada hastalık okumaları; hasadı müteakiben de parsel verimi ve 100 tane ağırlıkları tartımları yapılmıştır. Değerlendirmelere göre ümitvar hatlar bir ileri kademeye alınırken, diğerleri deneme dışı bırakılmıştır. Projenin asıl hedefi özellikle bölge için sonbahar erken donlarından etkilenmeyecek erkenci, fasulye hastalıklarına dayanıklı, kalitesi iyi ve yüksek verim potansiyeline sahip tarla tarımına uygun çeşit geliştirip üretici hizmetine sunmaktır. Araştırma programlarının en önemli hedeflerinden birisi de birim alandan alınan verimin artırılmasıdır.

Bu amaçla, geliştirdiğimiz yeni çeşitlerden daha fazla verim sağlayacak çeşit adaylarını bulmak için çalışmalar aralıksız devam etmektedir. Geçmiş yıllardaki çalışmalarla bu hedefe varılmış ve Köy Çeşidi Şeker Fasulye, Yakutiye-98, Aras-98, Terzibaba ve Mecidiye kuru fasulye çeşitleri tescil ettirilmiştir.

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Kuru Fasulye Proje No : TAGEM / IY/ 97 / 02 / 04 / 001

Proje Adı: Doğu Anadolu Bölgesi Kuru Fasulye Islah Projesi




Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2008-31.12.2012


Proje Yürütücüsü: Dr. G. Emel BABAGİL


Dr. Elif TOZLU

Proje Özeti: Dünyada olduğu gibi ülkemizde de nüfus hızlı bir şekilde artmaktadır. Artan nüfusla

birlikte beslenme zorlukları ortaya çıkmakta, hatta açlık görülmektedir. İnsan beslenmesinde en

önemli protein kaynağı hayvansal ürünlerdir. Günümüzde bu ürünler yeterli olmadığı gibi çok

pahalıdır. Kıt ve pahalı olan hayvansal ürünler yerine, tanesinde % 18-31 oranında protein bulunduran

ve daha ucuz olan yemeklik tane baklagiller ikame edilebilir. Baklagiller insan vücudunun temel yapı

taşı olan yedi esansiyel amino asitilösin, alanin, lisin, izolösin, methionin, triptofan, valin ile K, P, Ca,

Mg, S, Fe, Mn elementleri ve vitamin A (provitamin-karotin), B, C (askorbik asit) içermektedirler. Bu

tezden yola çıkarak yemeklik tane baklagiller yetiştiriciliğine önem vermemiz gerekir. Üretim

sahalarından kaliteli ve yüksek tane verimini almamız için yeni ıslah çeşitleri ile birlikte yetiştirme

tekniklerini devreye sokmamız gerekir. Yemeklik tane baklagiller köklerindeki rhizobium bakterileri

yardımı ile havanın serbest azotunu fikse ederek toprağa vermekte, kendisinden sonra ekilen hububata

azot sağlamaktadırlar. Ayrıca nadas alanlarının değerlendirilmesinde en önemli münavebe bitkileridir.

Böylece hem masraf azalmakta, hem de birim alandan daha fazla gelir sağlanmaktadır. Bölgede yeni

çeşitler ve yetiştirme teknikleri üretici tarafından tam olarak bilinmediğinden birim alandan elde edilen

ürün düşük olmakta bu da gelirin düşük olmasına sebep olmaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi Kuru

Fasulye Islah Projesi hastalıklara dayanıklı, erkenci, kalitesi iyi ve yüksek verim potansiyeline sahip

tarla tarımına uygun çeşit geliştirip üretici hizmetine sunmak amacındadır. Bu amaçla geçmiş

yıllardaki çalışmalarla şu ana kadar bu hedefe varılmış ve Köy Çeşidi Şeker Fasulye, Yakutiye-98,

Aras-98, Terzibaba ve Mecidiye fasulye çeşitleri elde edilmiştir. Birim alandan daha yüksek verim

elde etmek, özellikle makineli hasada uygun çeşit geliştirmek için ıslah kademeleri kapsamındaki

bölge verimin tüm aşamalarında araştırma çalışmaları yürütülmektedir.

SONUÇ PROJE AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Kuru Fasulye Proje No: TAGEM/TA/07/12/03/001 Proje Başlığı Erzincan Yerel Kuru Fasulye Islah Çalışmaları Proje İngilizce Başlığı Study of Breeding of Local Drybeen in Erzincan Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Erzincan


Proje Yürütücüsü İbrahim ULUKAN

Yardımcı Araştırmacılar Selçuk YILMAZ, Yılmaz KARABIÇAK, Harun ALICI

Başlama- Bitiş Tarihleri 2006 – 2011


Proje Özeti

Çalışmamız 2007–2011 yılları arasında yapılmış olup bu çalışmada 39 adet yerel populasyon kullanılmıştır. Saf hat seleksiyon yöntemi ile ıslah çalışması yapılmıştır. Ekilen bitkiler gözlenmiş ve bu gözlemler sonucu 262 adet tek bitki seçilmiş, seçilen bitkilerden tek bitki sıraları oluşturulmuştur. 51 tek bitki sırası ümitvar olarak seçilmiş ve bir üst kademeye aktarılmıştır. Aktarılan hatlar gözlem bahçesine alınmış ve burada da 23 e düşürülmüştür. 23 hattan ön verim denemesi kurulmuş verim ve verim unsurlarına bakılarak sayı 6 ya indirilmiştir. Verim denemesinde şahit olarak Terzibaba çeşidi ve Populasyonun kendisi kullanılmış ve populasyon ortalamasını aşan hatlar bölge verim denemesine alınmıştır. Tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak ekimler yapılmıştır.

Çalışmada hat ve çeşitlere ait bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkide dal sayısı, bitkide bakla sayısı, baklada tane sayısı, 100 tane ağırlığı ve tane verimi özellikleri incelenmiştir. Bu araştırma sonuçlarına göre kontrol çeşidin tane verimi 194,92 kg/da olurken hatların tane verimleri 159,07 – 226,31 kg/da arasında olmuştur. Yine kontrol çeşidin 100 tane ağırlığı 36,29 g olurken hatların 100 tane ağırlıkları 40,89 – 55,82 g arasında değişmiştir.

Denemede incelenen özellikler dikkate alınarak yapılan değerlendirmeler sonucunda iki hat (10/2 ve 35/1 nolu hatlar) çeşit adayı olarak belirlenmiş ve 10/2 nolu hat (Erzincan Dermasonu) tescile sunulmuştur.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Kuru Fasulye Proje No: TAGEM/TBAD/12/A14/P03/01 Proje Başlığı Erzincan Yöresi Kuru Fasulye Islah Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Erzincan


Proje Yürütücüsü İbrahim ULUKAN

Yardımcı Araştırmacılar Selçuk YILMAZ, Yılmaz KARABIÇAK, Harun ALICI

Başlama- Bitiş Tarihleri 2012 - 2016


Proje Özeti Araştırma 2012 yılında başlamış olup 2016 yılına kadar (beş yıl süreyle) Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü araştırma ve uygulama alanında yürütülecektir.

Ülkesel Kuru Fasulye Islah Projesi çerçevesi kapsamında Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından gönderilen F5 kademesindeki kuru fasulye materyalleri kurum arazisinde ekilmiştir. Ekilen bitkiler gözlenerek ümitvar olanlar seçilmiş, seçilen bu bitkilerden bu yıl tek bitki sıraları oluşturulmuştur. 2013 yılında seçilen tek bitki sıralarından gözlem bahçesi kurulacaktır.

Proje kapsamında 2012 yılında geçen yıl seçilen 65 adet tek bitkiden 2 sıra ve sıra uzunluğu 2 m olacak şekilde tek bitki sıraları oluşturulmuştur. Vejatasyon periyodu boyunca gerekli gözlemler yapılmış 25 tanesi bir sonraki yıla aktarılmıştır. 2013 yılında 25 adet hattan ve 2 standart çeşitten gözlem bahçesi kurulacak ve denemede gözle belirlenen özellikleri ve hastalık durumları gözlenip amacımıza uygun tipler, parsel verimleri de alınarak değerlendirilecektir. Sonuçta üstün özellik gösteren hatlar verim denemelerine tabi tutulacaktır.

Yine bu yıl Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü'nden 38 adet F5 kademesinde açılan materyal gelmiş bunlardan ekimler yapılmış ve 144 adet ( ilk çiçeklenen, erken olgunlaşan, Tip 1 formunda olan vb. gibi) tek bitki seçilmiştir. Önümüzdeki yıl bu materyalden tek bitki sıraları oluşturulacaktır.

SONUÇLANAN PROJE (ARA SONUÇ RAPORU)

AFA ADI : YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER PROGRAM ADI : KURU FASULYE


Proje Başlığı Kuru Fasulye Islah Araştırmaları

Proje İngilizce Başlığı Dry Bean Breeding Researches


Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar


Proje Yürütücüsü Cevdet KILINÇ

Yardımcı Araştırmacılar Muammer TEKATLI, M. Akif ÇINKIR

Başlama - Bitiş Tarihleri Ocak 2008- Aralık 2012

Projenin Toplam Bütçesi 2008..: 8.500 TL 2009….: 8.500 TL 2010…. : 8.900 TL 2011...: 9.800 TL 2012….: 10.600

Proje Özeti: Proje sürekli olup 2008-2012 yılları kapsayan ikinci dilimi Kahramanmaraş İli Göksun İlçesinde yürütülmüştür. Araştırmanın amacı; Bölgemiz kuru fasulye yetiştiriciliği yapılan alanların tane isteklerine ve makineli tarıma uygun, üstün verimli, kalitesi yüksek, hastalık ve zararlılara dayanıklı çeşitler elde edip üretime aktarılmasıdır. Materyal olarak; Projenin birinci diliminden aktarılan hatlar ile Ülkesel Açılan materyalden ilerleterek elde ettiğimiz hatlar ve Ülkesel Kuru Fasulye Islah projesinden gelen materyaller yer aldı. Islah çalışmalarımızda ise seleksiyon ıslahı kullanıldı. Proje çalışmalarımızda ise; Tek Bitki Sıraları, Gözlem Bahçesi, Ön verim, Verim, Bölge Verim, Ülkesel Denemeler (Çeşit Uyum, bölge verim, gözlem bahçesi, açılan materyal) ve tescil denemeleri yer almıştır. Saf hat seleksiyonu ile geliştirilen KM-59 nolu hattımız; 2007, 2008, 2009 yıllarında Bölge Verim Denemelerine alınmış olup denemeler sonucunda ümit var görülen bu hattımız 10.02.2010 tarihinde tescile başvurusu yapıldı. 2010 ve 2011 yılları tescil denemelerinden sonra 2012 yılında GÖKSUN adı ile tescili yapıldı. Tohumluk üretim aşamasına geçildi. 2008 yılında ön verim, 2009-2010 yıllarında verim denemelerinde öne çıkan KMF-05-02, KMF-05-08, KMF-05.-45 nolu hatlarımız, 2011 ve 2012 yıllarında Bölge verim denemesine alındı. KMF-05-08 nolu hattımız; Verim Denemelerinde 186 Kg/da ile ve Bölge Verim denemelerinde 298,8 kg/da. ile ilk sırada yer alması nedeniyle ümit var görülmektedir. Kuru fasulye Islah Araştırmalarımıza projenin yeni dilimi çalışmaları ile devam edilecektir. Anahtar Kelimeler: Fasulye, Çeşit, Kahramanmaraş, Seleksiyon, Verim, Kalite, Islah

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER PROĞRAM ADI : KURU FASULYE


Proje Başlığı Kuru Fasulye Islah Araştırmaları



Proje Yürütücüsü Cevdet KILINÇ

Yardımcı Araştırmacılar Muammer TEKATLI, M. Akif ÇINKIR

Başlama ve Bitiş Tarihi Ocak 2008- Aralık 2012


2008...: 8.500 TL 2009….: 8.500 TL 2010…. : 8.900 TL 2011...: 9.800 TL 2012….: 10.600

Proje Özeti :Bölgemizde kuru fasulye yetiştiriciliği yapılan alanların tane isteklerine ve makineli tarıma uygun, üstün verimli, kalitesi yüksek, hastalık ve zararlılara dayanıklı çeşitler elde edip üretime aktarılması amacıyla Kuru Fasulye Islah Araştırmalarımız devam etmektedir. Materyal olarak; Ülkesel Fasulye Islah Projesinden gelen materyal ile seleksiyonla ÜKF Islah Projesi açılan materyallerden ilerletilerek elde ettiğimiz hatlar, Uyum çalışmalarında ise standart çeşitler kullanılmaktadır. Islah çalışmalarımızda seleksiyon ıslahı kullanılmaktadır. 2012 yılında; Tek Bitki Sıraları, Gözlem Bahçesi, Verim Denemesi (5 hat, 4 Kontrol çeşit), Bölge Verim denemesi (3 hat, 4 Std. çeşit ve 1 populasyon), Ülkesel Denemeler (Çeşit Uyum, Bölge Verim, Gözlem Bahçesi ve Açılan Materyal denemesi) ve Çeşit Tescil Denemesi kurulmuştur. Ülkesel Projede yer alan Çeşit Uyum, Bölge Verim, Gözlem Bahçesi ve Açılan Materyal ile Kuru Fasulye Çeşit Tescil Denemesinin sonuçları alınarak Ülkesel denemelerin verileri koordinatör enstitüye, Tescil Denemesinin sonucu ise TTSM’ye gönderilmiştir. Ülkesel Islah Projesinden gelen materyalden ilerletilerek elde edilen hatlar Verim ve Bölge verim denemelerine alınmıştır. Anılan denemeler; tesadüf bloklarında 4 tekerrürlü, her parsel 4 sıralı, sıra uzunluğu 5 m ve sıra araları 45 cm olarak kurulmuştur. Verim denemesinde verim sıralamasında ilk sıra da KMF-07-42 nolu hat, son sırada Önceler-98 çeşidi gelmiştir. Bölge verim denemesinde ilk sırada KMF-05-08 ve son sırada Yunus-90 çeşidi yer almıştır. 2013 yılında denemeler tekrar kurulacaktır.

2011 yılında ÜKF-Açılan Materyalden seçilen 64 adet tek bitki; 2012 yılında tek bitki sıralarına ekilmiştir. Yine 2011 yılında seçilen 21 adet tek bitki sırası ve gözlem bahçesinden seçilen 9 tek bitki parselinden 2012 yılında gözlem bahçesi oluşturulmuştur. 26+3 şeklinde tek bitki sıralarından; yapılan gözlem ve değerlendirmeler sonucunda 25 tek bitki sırası, gözlem bahçesinden de 11 adet tek bitki parseli seçilmiştir. Bu seçilen tek bitki sıraları ve tek bitki parsellerinden 2013 yılında gözlem bahçesi oluşturulacaktır. Ayrıca gözlem bahçesinden seçilen 4 hat 2013 yılında ön verim denemesine alınacaktır. ÜKF-Açılan materyal denemesinden 134 adet tek bitki seçilmiş ve 2013 yılında tek bitki sıralarına ekilecektir.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Kuru Fasulyede Verimliliğin Arttırılması ve Kalitenin İyileştirilmesi

Proje No TAGEM/TA/08/12/03/001 Proje Başlığı Geçit Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Yürütücüsü Dr. Sabri ÇAKIR

Yardımcı Araştırmacılar Evren ATMACA, Ramazan AKIN, Bilal DEMİR



2008 2009 2010 2011 2012 13000TL 14000TL 15000TL 15000TL 17000TL

Proje Özeti: Projenin amaçlarının gerçekleştirilmesine yönelik olarak kurulan melez bahçesinde 71 kombinasyonda yürütülen melez programı sonucu 694 adet melez tane elde edilmiştir. F5 kademesindeki açılan materyal ve yerel popülâsyonlar olmak üzere toplam 67 popülulasyondan 1935 tek bitki seçilmiştir. 1238 Tek Bitki Sırasından 220 hat tarla gözlemlerine göre seçilmiştir. 37 adet Bodur, 99 adet Sarılıcı Kuru Fasulye ve 36 adet Barbunya hattı ile ayrı ayrı oluşturulan Gözlem Bahçelerinden Bodur Kuru Fasulyeden 27 hat ve Sırık Kuru Fasulye Gözlem Bahçelerinden 56 hat, ve Barbunya Gözlem Bahçesinden 25 hat verim değerleri ve diğer özellikler yönünden standartlara üstünlük gösterdikleri için seçilmiştir. Bodur Kuru Fasulye Ön Verim Denemesinden 7 hat, Sırık Kuru Fasulye Ön Verim Denemesinde de 10 hat ve Bodur Barbunya ön verim denemesinden ise 3 hat verim ve diğer seleksiyon kıstasları açısından standartlara üstünlük göstermiştir. Bodur Kuru Fasulye Verim denemesinden 8 hat, Sırık Kuru Fasulye Verim Denemesi-1’ den 10 hat, Sırık Kuru Fasulye Verim Denemesi-2’ den 4 hat, Bodur Barbunya Verim Denemesinden 3 hat ve Sırık Barbunya Verim Denemesinden 2 hat standartlara göre daha iyi bulunmuştur. Bodur Kuru Fasulye, Bodur ve Sırık Barbunya hatlarıyla Enstitüsü Deneme arazisinde ve Sırık Kuru Fasulye hatlarıyla ise hem Enstitüsü Deneme arazisinde hem de Yusuflar köyü çiftçi arazisinde olmak üzere 2 lokasyonda kurulan Bölge Verim Denemelerinden, Bodur Kuru Fasulyede 2 hat (12-EBKFBBVD-2 ve 4), Sırık Kuru Fasulyede 2 hat (12-ESKFSBVD-4 ve 5) ve Bodur Barbunyada 3 Hat (12-EKFBBarBVD-1,2 ve 3) standartlara üstünlük göstermiştir.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI : Baklagiller PROĞRAM ADI : Yemeklik Dane Baklagiller (Kuru Fasulye) Proje No TAGEM/TBAD/12/A14/P03/02

Proje Başlığı

Orta Güney Anadolu Havzası Kuru Fasulye Adaptasyonu ve Islahı Araştırmaları / Dry Beans Breeding Project For Central-Southern Anatolian Region



Proje Yürütücüsü Ramazan KELEŞ

Yardımcı Araştırmacılar Dr. Hasan KOÇ, Dr. Ahmet GÜNEŞ, Birol ERCAN, Fatih Özdemir, İlker TOPAL, Dr. Aysun GÖÇMEN AKÇACIK

Başlama – Bitiş Tarihleri Ocak 2012 – Aralık 2016

Projenin Toplam Bütçesi 2012 : 5.000 2013 : 4.000 2014 : 3.000 2015 : 2.500 2016 : 2.000 ∑ : 16.500

Proje Özeti: Konya İli ve Orta Anadolu Bölgesi iklim ve toprak koşulları için; kalite, renk ve tane iriliği olarak T.S.E. standartlarına uygun, makineli tarıma elverişli, hastalık ve zararlılara dayanıklı ve yüksek verimli fasulye çeşitlerinin ıslah edip üreticinin hizmetine sunmak projenin temel amacıdır. Tüketici isteklerine uygun renk, görünüş ve irilikte, makineli hasada uygun, erkenci, başta protein oranı olmak üzere besin değeri yüksek ve adaptasyon kabiliyeti iyi olan çeşitleri geliştirmek, var olan çeşitler ile ilgili sorunlara çözüm aramak projemizin amaçlarındandır. Yerel materyaller için ıslah yöntemi olarak “Saf Hat Seleksiyonu” yöntemi kullanılırken açılan materyal için “Modifiye Bulk” yöntemi uygulanmıştır. Kuru fasulye açılan materyal için projede iş birliği yapılan Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünden gelen F4 kademesinde seçilen tek bitkilerden F5 de tek bitki sıraları oluşturulacaktır. Seçilen hatlar sırasıyla Gözlem Bahçesi, Ön Verim, Verim ve Bölge Verim denemelerinde denenecektir. Kuru Fasulye adaptosyon ve ıslah projesi 2012 yılından yürütülmeye başlanmıştır. F4 kademesi gözlem ve ölçümler sonucunda (tane verimi, yatma, hastalık v.b.) seçilen materyaller bir üst kademeye aktarılmıştır. Ülkesel Materyal olarak Bölge Verim ve Çeşit Uyum Denemeleri Bahri Dağdaş UTAE merkez arazilerinde denenmiştir. .

AFA ADI : Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI : Kuru Fasulye Proje No TAGEM/TA/09/12/03/002 Proje Başlığı Ülkesel Yemeklik Tane Baklagiller Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları

Marmara Bölgesi Kuru Fasulye Islah Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş Sakarya Mısır Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş

Tarımsal Araştırmalar Ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Bülent CENGİZ Yardımcı Araştırmacılar Yakup NOGAY Başlama-Bitiş Tarihleri 2009-2013 Projenin Toplam Bütçesi 2009: 7.000 TL

2010: 7.350 TL 2011: 8.500 TL 2012: 7.750 TL 2013: 8.000 TL TOPLAM: 38.600 TL

Proje Özeti 2012 yılında Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından Ülkesel Kuru Fasulye Islah Araştırmaları Projesi kapsamında gönderilen F5 kademesinde 34 adet materyal ekilerek 69 adet tek bitki seçimi yapılmıştır. 2011 yılında tek bitki seçimi yapılan materyallerden,2011 yılında tek bitki sırası seçimi yapılmış olup 9 adet materyal 2013 yılında standart çeşitler ile birlikte gözlem bahçesi denemesine alınacaktır. Marmara Bölgesi Kuru Fasulye Açılan Materyal Gözlem Bahçesi 4 adet hat ve 3 adet standart çeşit yer almıştır. Seçilen hatlar 2012 yılında Ön Verim denemesine alınacaktır. Marmara Bölgesi Kuru Fasulye Açılan Materyal Ön Verim Denemesinde 2 adet hat ve 3 adet standart çeşit yer almıştır.2 hat 2013 yılında verim denemelerine alınacaktır. Marmara Bölgesi Kuru Fasulye Açılan Materyal Bölge Verim Denemesi 5 hat, 3 standart çeşit ile Kirazca ve Pamukova olmak üzere 2 lokasyonda kurulmuştur. Kirazca Lokasyonu verim değerleri: 2008 ADA 1–1 (263 kg/da), 2008 ADA 1–4 (261 kg/da), 2008 ADA 1–5 (248 kg/da), 2008 ADA 1–2 (229 kg/da) ile tüm standart çeşitlerin önüne geçmişlerdir. Standart çeşitlerden, Önceler-98 (214 kg/da), ADA 1–3 (211 kg/da), Göynük-98 (199 kg/da) ve Noyanbey (193 kg/da) verim değeri almıştır.Pamukova Lokasyonu verim değerleri: 2008 ADA 1–4 (259 kg/da), 2008 ADA 1–3 (242 kg/da), 2008 ADA 1–5 (237 kg/da) 2008 ADA 1–1 (236 kg/da) ile ilk 4 sırada yer almış, 2008 ADA 1–2 (206 kg/da) ile tüm standartları geçmişlerdir. Standart çeşitler ise Önceler-98 (148 kg/da), Noyanbey 131 kg/da Göynük-98 (117 kg/da) verim değerleri almıştır.

AFA ADI: Tarla Bitkileri PROGRAM ADI: Yemeklik Tane Baklagiller Proje No: TAGEM/TBAD/13/A14/P03/005 Proje Adı: Bitki Büyümesini Teşvik Eden Bakteriler Kullanılarak Kuru Fasulyede Soğuğa Dayanıklılığın Araştırılması Yürütücü Kuruluş: Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü İşbirliği Yapılan Kuruluş: Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01/01/2013-31/12/2015 Projenin Toplam Bütçesi (TL): 48000 TL 2013 Bütçesi: 13.100 TL Proje Yürütücüleri: Dr. Elif TOZLU Dr. G. Emel BABAGİL Zir. Yük. Müh. Tülay DİZİKISA Zir. Yük. Müh. Zeynep YILDIRIM Doç Dr. Recep KOTAN Arş. Gör. Kenan KARAGÖZ

Proje Özeti: Tarımsal üretimdeki hatalı teknikler sebebi ile bitki sağlığı ve toprak canlılığı olumsuz yönde etkilenmektedir. Gereğinden fazla gübreleme ve ilaçlama sonucu toprakta biriken kimyasallar, toprak altı patojenler ile mücadelede bilinçsiz toprak dezenfeksiyonu bitkisel üretimde son yılların en önemli sorunlarından biri olan kalıntı problemini gündeme getirmiştir. Toprakta eşsiz bir uyum içerisinde var olan mikroorganizmalar, günümüzde uygulanan yanlış üretim teknikleri yüzünden kayba uğramış ve beraberinde birçok sorunu getirmiştir. Bitkileri soğuk zararından korumak için uygulanan bazı tarımsal yöntemlerin bazen yetersiz kaldığı ve ayrıca organik tarımda da arzu edilmediği bilinmektedir. Bunun için soğuk zararından bitkileri korumada alternatif yöntemlere gerek duyulmuştur. Bitki büyümesini teşvik eden bakterilerin tarımda kullanılması ile bitkilerin soğuğa dayanıklılık kazanması ve bitkilerde erken olgunlaşmanın sağlanması bu alternatif yöntemlerdendir.

Ülkemiz farklı iklim kuşaklarında yer almakta ve çoğu zaman çevresel faktörlerden dolayı da ciddi ürün kayıpları söz konusu olmaktadır. Bu kayıplardan birisi de ilkbahar geç ve sonbahar erken donlarıdır. Bu projede kullanılacak bakteri uygulamaları ile sık sık don zararı ile karşı karşıya kalınan Doğu Anadolu Bölgesi’nde fasulye bitkisinde oluşabilecek muhtemel verim kayıpları en aza indirilerek çiftçilerin gelir seviyelerinin artırılması, dolayısıyla kuru fasulyede verimi artırmak için çabuk olgunlaşmayı sağlayacak ve soğuğa dayanıklılık kazandıracak bakteri uygulamalarının bölge tarımına kazandırılması amaçlanmaktadır. Azot fiksasyonları açısından önemli bir alternatif bitki olan baklagillerin münavebe sistemlerine eklenmesi ile fasulyeyi takiben ekilecek farklı bitkilerde de verim artışı söz konusu olabilecektir. Münavebe sistemlerine farklı ürün desenlerinin sokulması ile hem fasulye ekimi yaygınlaştırılacak hem de bölgedeki tarım arazilerinin ıslahına da katkıda bulunulabilecektir. Kullanılan bakteri izolatlarının bazılarının daha önce yapılan farklı çalışmalarda bakteriyel ve fungal hastalıklara karşı etkili olabildikleri tespit edilmiş olduğu için hastalık kayıplarında da azalmalar olabilecektir.

Bitki büyümesini teşvik eden bakterilerin kullanılarak kuru fasulyede soğuğa dayanıklılığın araştırılması amacıyla planlanan bu çalışma Erzurum ilinde 2013- 2015 yılları arasında yapılacaktır. Tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulacak olan denemede 1 geçci ve 1 erkenci olmak üzere 2 adet kuru fasulye çeşidi ile 10 adet bakteri kullanılacaktır. Bakterilerin fasulyede soğuğa dayanıklılığı artırma, verim ve kalite özelliklerine etkisi belirlenecektir. Denemede gübreli ve gübresiz kontrol olmak üzere toplam 2 kontrol kullanılacaktır. Başlıca Faaliyetlerin Gerçekleşme Durumu: Proje 2013 yılı ilkbahar döneminde başlayacaktır.

SONUÇ PROJELER AFA ADI : Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Kuru Fasulye Proje No TAGEM/TA/06/10/02/002

Proje Başlığı Erzincan İli Fasulye Ekim Alanlarında Ekim Nöbetinin Verimlilik ve Kalite Üzerine Etkileri.

Proje İngilizce Başlığı The Effect of Rotation on Yield and Quality of Dry Bean in Erzincan

Projeyi Yürüten Kuruluş Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş/lar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Selçuk YILMAZ

Yardımcı Araştırmacılar İbrahim ULUKAN-Alpaslan GÜRSOY-Harun ALICI



Proje Özeti

Tarımsal üretimde ekim nöbeti; birim alandan elde edilen verimi etkileyen en önemli kültürel uygulamalardan biridir. Bitkisel üretimde başarıya ulaşabilmenin önemli unsurlarından biri, planlı bir ekim nöbeti sisteminin uygulanmasıdır.

Bu çalışma; Kurum arazisinde 2006 yılında ön çalışma ile başlamış ve 2007–2012 yılları arasında yürütülmüştür. Projede Ana bitki olarak bölgede yetiştiriciliği yaygın olarak yapılan Erzincan Yerel Dermason Fasulyesi, alt bitki olarak ise Buğday, Şeker Pancarı ve Silajlık Mısır kullanılmıştır. Deneme Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre üç tekerrürlü kurularak, parsellerden toprak örneği alınmış ve analizleri yapılarak gerekli gübreleme programı ve bakım işlemleri uygulanmıştır. Sonuçlara varyans analizi uygulanarak önemli çıkan ortalamalar Duncan testi ile gruplandırılmıştır.

Çalışmada, ekim nöbeti sistemlerinin fasulyede bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, birim alan tane verimi, bitkide bakla sayısı, baklada tane sayısı, hasat indeksi, biyolojik verim, protein oranı ve yüz tane ağırlığına etkisi araştırılmış ve çalışmanın sonunda Erzincan ekolojik koşullarında kuru fasulye yetiştiriciliği açısından önemli sayılabilecek sonuçlar elde edilmiştir.

Denemede en yüksek birim alan tane verimi, genellikle dörtlü münavebe yapılan parsellerden elde edilmiş bunu ikili münavebe yapılan parseller takip etmiş en düşük veri ise münavebe yapılmayan parsellerden alınmıştır.

Ekonomik analizler sonucunda en yüksek gelirli münavebe sisteminin dörtlü münavebe sistemi olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kuru Fasulye, Ekim Nöbeti, Verim, Kalite

AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Kuru Fasulye

Proje No TAGEM/TA/10/12/01/003 (Devam Eden) Proje Başlığı Ülkesel Kuru Fasulye Kalite Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Yürütücüsü Ramazan AKIN

Yardımcı Araştırmacılar Evren ATMACA, Dr. Sabri ÇAKIR


Projenin Toplam Bütçesi TOPLAM: 48400 TL

Proje Özeti: Ülkesel Kuru Fasulye Kalite Araştırmaları Projesi çerçevesinde, kuru fasulye ıslah programlarında çalışan enstitüler tarafından gönderilen kuru fasulye hat/ çeşitleri, enstitümüz kalite laboratuarında farklı kalite testlerine tabi tutularak, kalite dereceleri belirlenmeye çalışılmaktadır. 2012 yılı Ülkesel Kuru Fasulye Bölge Verim Denemesi 18 hat/ çeşit, Ülkesel Kuru Fasulye Çeşit Uyum Denemesi 9 çeşit 3’er tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. İlgili enstitüler: Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Eskişehir), Mısır Araştırma İstasyonu (Sakarya), Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Konya), Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu (K.Maraş), Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Samsun), Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu (Erzincan), Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü (Erzurum) tarafından enstitümüz kalite laboratuarına 100 Tane ağırlığı (g), Kuru ağırlık(g), Yaş Ağırlık (g), Su Alma Kapasitesi (g/tane), Su alma indeksi (%), Kuru Hacim (ml), Islak hacim (ml), Şişme kapasitesi (ml/tane), Şişme indeksi (%), pişme süresi (dak.), protein oranı (%) belirlenmek amacıyla toplam 189 adet örnek gönderilmiştir.

Sözü edilen analizlerden sadece 100 tane ağırlığı (g) yapılmıştır. Kuru ağırlık(g), Yaş Ağırlık (g), Su Alma Kapasitesi (g/tane), Su alma indeksi (%), Kuru Hacim (ml), Islak hacim (ml), Şişme kapasitesi (ml/tane), Şişme indeksi (%), pişme süresi (dak.), protein oranı (%) analiz çalışmaları devam etmektedir.

Kalite analiz çalışmaları tamamlandığında 3062 adet analiz yapılmış olacaktır. Böylece projenin amacı gereği, seleksiyon çalışmalarına katkıda bulunulmuş olacaktır.

AFA ADI: YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER PROGRAM ADI: Kuru Fasulye Proje No:

Proje Başlığı:

Kuru ve Yeşil Yerel Fasulye Çeşit ve Çeşit Adaylarının Samsun İli Üreticilerine Tanıtılması ve Tohumluklarının Üretilmesi

Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: BÜGEM Proje Yürütücüsü: Dr. Hüseyin ÖZÇELİK Yardımcı Araştırıcılar

Aslan UZUN



2012: 23.500 TL

2013:26.500 TL

2014:26.500 TL

Proje Özetleri

Bu çalışma ile Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün görev alanında

bulunan Samsun İlindeki Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü yayım elemanları, TARGEL personeli, fasulye üreticileri ve baklagil araştırmacıları arasındaki bağın güçlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaca yönelik olarak; anket çalışmaları ve üretici şartlarında yetiştirilen fasulye çeşitlerinin ekim alanları, üretim miktarları, kullanılan çeşitler ve karşılaşılan problemlerin tespiti, geçmişten günümüze kadar yürütülen fasulyede yetiştirme tekniği ve ıslah çalışmaları ile elde edilen çeşit ve teknolojilerin, yayımcı ve çiftçi toplantıları, demonstrasyon çalışmaları ve tarla günleri ile çiftçilere aktarılması için 22.02.2012 tarihinde projenin tanıtımı ve bilgilendirme toplantısı, 28.02.2012 tarihinde Yayımcıların Eğitimi çalışması yapılmıştır. 21.03.2012-28.03.2012 takviminde proje uygulama bölgesindeki 7 ilçeye bağlı 20 köyde 118 üretici ile teşhis sürveyi amaçlı anket çalışması yapılmıştır. 11.04.2012-26.04.2012 tarihleri arasında, anket verileri üzerinden problem değerlendirme toplantıları yapılarak sorunlar ağırlıklarına göre önceliklendirilmiştir. Yaprak bitleri, Antraznoz hastalığı ve kuraklık en önemli 3 problem olarak ortaya çıkmıştır. Her İlçenin sorunlarına gore bir eğitim programı hazırlanıp uygulamaya aktarılmaya başlanmıştır.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI: Biyolojik Çeşitlilik ve Genetik Kaynakları PROGRAM ADI: Bitki Genetik Kaynakları

Proje No: Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genetik Kaynaklarının Mikrosatellit DNA Belirteçlerine Dayalı Genetik Analizi (Doktora)

Proje Adı TAGEM/TBAD/12/A01/P01/011


Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM, Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü Proje Yürütücüsü Özlem BİLİR


Danışman: Prof. Dr. Sebahattin ÖZCAN

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2012 - 31.12.2013


31.000 TL

Proje Özeti:

Proje kapsamında, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü serasına 103 adet fasulye materyali ekilmiştir. Bu genotipler gerek yurt içi gerekse yurt dışından temin edilen popülasyon ve çeşitlerden oluşmaktadır. Her fasulye genotipinden DNA izolasyonu gerçekleştirilmek için yaprak örnekleri alınmıştır. Alınan bu yaprak örnekleri -70 0C de DNA izolasyonu için muhafaza edilmektedir.

Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü Merkez Laboratuvarı’nda fasulye yapraklarından DNA izolasyonu yapılmaya başlanmıştır. Bu işlemler ile elde edilen DNA’ların konsantrasyonu hem nanodrop, hem de agaroz jelde kontrol edilmektedir. Buna ilaveten 2012 yılı sonlarında PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) yapılmaya başlanmış olup, PCR reaksiyonu denemeleri ile her bir mikrosatellit primerinin fasulye genotipleri için optimizasyon çalışmaları devam etmektedir.

SONUÇ PROJE

Proje Başlığı Bodur Gelişme Formunda, Dermason, Barbunya ve Şeker Tane Tipinde, İri Taneli Kuru Fasulye Islah Yarıyol Materyali Geliştirme Projesi

Proje Lideri Dr. Sabri ÇAKIR ve Dr. İsmail KÜSMENOĞLU


Proje Yürütücüleri Evren ATMACA, Ramazan AKIN, Hakan ÖZİÇ


İTAŞ (İhracatçı Birlikleri Tohumculuk ve Araştırma San. Ve Tic. A.Ş.)



Proje Özeti: 2012 yılında F5 popülasyonları üzerinde yapılan çalışmalar 3 grup altında sürdürülmüştür. 1. grup çalışmada her F4 bitkilerinden alınan taneler 2012 yılında F5 bitkileri olarak ayrı sıralara ekilmiştir. Bu bitkilerde gerekli bakım gözlemler yapıldıktan sonra hasat zamanında bu bitkilerden 2013 yılında F6(Tek Bitki Sıraları) bitkilerini yetiştirmek amacıyla 2541 bitki ayrı ayrı hasat edilmiş, gelişme habituslarına göre (Tip 1-2-3) ayrılmış ve her bitkide bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkide dal sayısı, bitkide bakla sayısı, bitkide tane sayısı değerleri ölçülmüştür. 2. grup çalışmada her F4 parselinde amaçlar doğrultusunda seçilen 100 bitkinin tohumları birleştirilerek elde edilen F5 parselinden 2012 yılında yapılan gözlemlerden sonra bu parsellerden de amaçlarımız doğrultusunda bodur ve yarı sarılıcı bitki tipinde, kombinasyonlara göre değişmek üzere şeker, barbunya tane şekline sahip, iri taneli, hastalıklara toleranslı, orta erkencilik özelliklerine sahip toplam 3741 bitki seçilmiştir. Proje kapsamında yürütülen 3. grup çalışmada ise her F4

parselinden elde edilen üründen yapılan tane seleksiyonu sonucu seçilen tohumlar 2012 yılında 20’ şer sıralık parsellere ekilerek F5 döllerine ait bitkiler bulk olarak hasat edilmiştir. Her kombinasyona ait parselde ait üründen seleksiyon kriterlerine göre seçilen taneler bulk edilecek ve 2013 yılında tek bitki seleksiyonu yapılacaktır.

ÜLKESEL MERCİMEK ISLAH ARAŞTIRMALARI

DEVAM EDEN PROJE(GELİŞME RAPORU)

AFA ADI :Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Mercimek Proje No TAGEM/TA/09/12/02/001 Proje Başlığı Ülkesel Mercimek Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim

Merkezi, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, GAP Toprak Su Kaynakları ve Tarımsal Araştırma Enstitüsü


Proje Yürütücüsü Murat KOÇ Yardımcı Araştırmacılar GATAE: Medeni YAŞAR, İrfan ERDEMCİ

TARM: Abdulkadir AYDOĞAN, Ayşegül GÜRBÜZ, Nurettin ÇİNKAYA GAPTSKTAEM: Dr.A.Gülgün ÖKTEM Mahmut GAYBERİ

Başlama ve Bitiş Tarihi 01.01.2009 / 31.12.2013 Projenin Toplam Bütçesi 2009 :20.000 TL 2010 :23.000 TL

2011 :27.500 TL 2012 :23.500 TL 2013 :29.000 TL

Proje Özeti: Bu proje ile mercimek ıslahı konusunda çalışan araştırma enstitüleri arasında koordinasyon

ve işbirliğini oluşturmak, yapılmakta olan bazı benzer faaliyetlerde kaynak israfını önlemek, yeterli alt yapı ve iş gücü olmayan kuruluşlara destek sağlamayı amaçlamaktadır. Enstitüler arası genetik materyal değişimi yaparak mercimekte genetik varyasyon genişletilecektir. Proje sonunda kaliteli, verimli, hastalıklara dayanıklı çeşit geliştirmek amaçlanmıştır. 2011-2012 yetiştirme sezonunda proje kapsamında yer alan denemeler Diyarbakır, Kızıltepe ve Ankara lokasyonlarında yürütülmüştür. Diyarbakır lokasyonunda; Ülkesel Mercimek Gözlem Bahçesi, Ülkesel Mercimek Kışa Dayanıklık Gözlem Bahçesi, Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi, Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi, Kızıltepe lokasyonunda Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi, Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi, Ankara lokasyonunda; Ülkesel Mercimek Gözlem Bahçesi, Ülkesel Mercimek Kışa Dayanıklık Gözlem Bahçesi, Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesi, Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesi kurulmuştur.Denemelerde gerekli gözlemler alınmış ve değerlendirmeler yapılmıştır.

DEVAM EDEN PROJE(GELİŞME RAPORU) AFA ADI :Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Mercimek Proje No TAGEM/TA/08/12/02/001 Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Mercimek Islah

Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim

Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel

Müdürlüğü Proje Yürütücüsü Murat KOÇ Yardımcı Araştırmacılar Medeni YAŞAR, İrfan ERDEMCİ Başlama ve Bitiş Tarihi 01.01.2008 / 31.12.2012 Projenin Toplam Bütçesi 2008 :15.000 TL 2009 :16.000 TL

2010 :17.000 TL 2011 :19.000 TL 2012 :22.000 TL

Proje Özeti: Güneydoğu Anadolu Bölgesi iklim ve toprak koşulları için; makineli tarıma elverişli, yüksek verimli, kaliteli, hastalık ve çevresel faktörlere dayanıklı, kışlık olarak yetiştirilebilen ve geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, üretici, tüketici ve ihracatçının isteklerine uygun çeşit geliştirmek amaçlanılmıştır. 2011-2012 yetiştirme sezonunda proje kapsamında yer alan denemeler Diyarbakır, Adıyaman ve Kızıltepe lokasyonlarında yürütülmüştür. Diyarbakır lokasyonunda Açılan Materyal, Tek Bitki Sıraları, Gözlem Bahçeleri, Ön Verim Denemesi, Verim Denemeleri, Bölge Verim Denemeleri, Tescil Denemeleri, Adıyaman ve Kızıltepe lokasyonlarında ise Bölge Verim ve Tescil Denemeleri kurulmuştur. Denemelerde gerekli gözlemler (çiçeklenme gün sayısı, olgunlaşma gün sayısı, bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, 100 tane ağırlığı, hastalık okumaları, soğuk zararı vs. ) alınmış ve verim açısından değerlendirmeler yapılmıştır. İleri çıkan hatlar bir ileri kademeye aktarılmıştır.

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI: YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER

PROGRAM ADI:MERCİMEK

Proje No Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Mercimek Islahı Çalışmaları Proje Başlığının İngilizcesi Lentil Breeding Studies for the Central Anatolia Region Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Abdulkadir AYDOĞAN Yardımcı Araştırmacılar Ayşegül GÜRBÜZ, Gözde ÇELİK ÖZER Başlama ve Bitiş Tarihleri 2010-2014 Rapor dönemi 2012 Proje Toplam Bütçesi 107 775 TL Proje Özeti: ( 200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)

2011-2012 mercimek yetiştirme döneminde planlanan kışlık ve yazlık denemelerin tamamı

kurulmuştur. Denemelere ait gözlemler alınarak yapılan analizler neticesinde ıslah amacına uygun

olan hatlar ile popülasyonlar seçilmiştir. Kışlık kırmızı mercimek çeşitleri ( Kafkas, Çiftçi ve Özbek)

ile Yazlık yeşil mercimek çeşidinin (Meyveci 2001) elit ve orijinal kademede tohumluk üretimleri

yapılmıştır. 2012 yılında AkM 662, AkM 445 ve AkM 886 nolu kışlık yeşil mercimek hatları

sırasıyla Ceren, Ankara Yeşili ve Yusufhan olarak tescil ettirilmiştir. Tescil edilen kışlık yeşil

mercimek çeşitleri ile hali hazırda tescilde denemeleri devam eden 4 adet yazlık yeşil mercimek çeşit

adaylarının tohumluk üretimleri gerçekleştirilmiştir.

DEVAM EDEN PROJELER AFA ADI : Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI : Mercimek Proje No: Proje Başlığı

GAP Mercimek Islah Araştırmaları


Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Ayşe Gülgün ÖKTEM Yardımcı Araştırmacılar

Mahmut GAYBERİ, Sibel SÖYLEMEZ, N. Devrim ALMACA

Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2010-31.12.2014 Proje Bütçesi Toplam bütçe 88 880 TL Projede materyal olarak ICARDA’dan temin edilen açılan ve durulmuş çeşitli kademelerde bulunan hat ve populasyonlar kullanılmaktadır. ICARDA’dan temin edilen mercimek hatlarının ekimi 2011-2012 yetiştirme sezonunda 01.11.2011 tarihinde Şanlıurfa Koruklu Talat Demirören Araştırma İstasyonu’nda yapılmıştır. 2010-2011 sezonunda yetiştirilmiş olan hatlardan yüksek verimli, bölgeye uygun, yatmaya dayanıklı, erkenci hatların seçimine özen gösterilmiştir.

F7 kademesinde bulunan LIEN-MNR denemesinden 3 hat, LIEN-E denemesinden 6 hat, LIEN-S denemesinden 12 hat, LIFWN denemesinden 10 hat ve LIDTN denemesinden ise 10 hat seçilerek ekimleri yapılmıştır. Yerli Kırmızı ve Fırat-87 çeşitleri standart çeşit olarak kullanılmıştır.

Seçilen hatlara ait denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Tek bitkilerden elde edilmiş olan 29 hat ve standart çeşitler de ayrı bir deneme olarak kurulmuştur. 2011-2012 sezonunda, Ülkesel mercimek denemelerinde ise mercimek çeşit uyum denemesinden 9 hat, ülkesel bölge mercimek denemesinden 9 +5, ülkesel mercimek gözlem bahçesinden ise 20+2 hat ve standart çeşidin ekimleri 22 Kasım 2011 tarihinde Şanlıurfa Koruklu Talat Demirören Araştırma İstasyonu’na yapılmıştır. Tüm hat ve çeşitlerde çiçeklenme süresi, bin tane ağırlığı, tane verimi, bitki boyu, bakla yüksekliği gibi verim ve verim komponentleri incelenmiştir. 03.12.2012- 16.12.2012 -28.12.2012 tarihlerinde ise 2012-2013 yetiştirme sezonundaki hat çeşitler ile ülkesel mercimek bölge verim, ülkesel çeşit uyum denemelerinin ekimleri yapılmıştır.

AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Mercimek ve Nohutta Ürün Kalitesinin İyileştirilmesi ve Verimliliğin Arttırılması

Proje No TAGEM/TA/08/12/01/004 (Devam Eden) Proje Başlığı Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM


Yardımcı Araştırmacılar Evren ATMACA, Ramazan AKIN, Bilal DEMİR



2008 2009 2010 2011 2012 12000TL 13000TL 15000TL 16000TL 16000TL

Proje Özeti: Nohutta Antraknoza karşı dayanıklılığın melezleme yoluyla iri taneli yemeklik koçbaşı ve leblebilik kırmızı nohut hat ve çeşitlerine aktarılması amacıyla 2012 yılında 82 kombinasyon da yürütülmüş ve melezleme çalışmaları sonucunda 768 adet fertil tane elde edilmiştir. Açılan materyal safhasında F4 kademesinde 1 adet popülâsyondan 253 adet, F5 kademesinde 43 adet popülâsyondan 1378 adet ve Ülkesel Nohut Açılan materyal popülâsyonlarının 4 tanesinden 132 adet olmak üzere toplam 108 adet popülâsyondan 1763 adet tek bitki seçilmiştir. Tek bitki sırası olarak ekilen 1463 hat amaçlara uygunluk açısından değerlendirilmiş ve bunlardan 95 hat tarla gözlemlerine göre seçilmiştir. Gözlem bahçesinde yer alan 66 hattan, standartları geçen 31 hat seçilmiştir. 19 hatla yürütülen ön verim denemesinde 7 hat, 17 hatla kurulan verim denemesinde ise verim bakımından standartları geçen hatlardan 5 tanesi seçilmiştir. Seçilen bu hatlar, Antraknoz hastalığına dayanıklılık yanında, bitki boyu ve diğer gözlem ölçütleri bakımından iyi bulunarak bir üst verim kademesine aktarılmıştır. Bölge verim denemesinde standartlarla birlikte 7 hat-çeşit 2 lokasyon da (Eskişehir ve Uşak) test edilmiş ve 2 Lokasyonda da standartlara üstünlük gösteren hatlardan 1 hat (12-ESNBVD-2) seçilmiştir. 12-ESNBVD-2 nolu hat daha farklı lokasyonlarda değerlendirilmek üzere Ülkesel Nohut Islah Çalışmaları kapsamında yürütülen Ülkesel Nohut Bölge Verim Denemesine gönderilmiştir. Farklı lokasyonlarda değerlendirildikten sonra tescile gönderilip gönderilmeyeceği belirlenecektir.

ÜLKESEL MERCİMEK YETİŞTİRME TEKNİĞİ ARAŞTIRMALARI

DEVAM EDEN PROJE

AFA ADI : Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI : Mercimek Proje No: TAGEM/TBAD/13/A14/P02/002

Proje Başlığı Kırmızı Mercimekte Dane Dökme Nedeniyle Verim Kayıplarının Bazı Kimyasallar Kullanılarak Azaltılması

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/ŞANLIURFA


TAGEM

Proje Yürütücüsü Hasan ASLAN

Yardımcı Araştırmacılar Mahmut GAYBERİ, Dr .A.Gölgün ÖKTEM Yrd. Doç. Dr. Abdullah Kahraman (Harran Ünv. Ziraat Fakültesi)


Proje Bütçesi

4.027 TL

Proje Özeti Bu projede, kırmızı mercimekte hasat ve hasat öncesi dane dökme sebebiyle meydana gelen verim kayıplarının bazı kimyasalların kullanılarak azaltılması amaçlanmaktadır. Materyal Metot Parsel boyutları Sıra arası mesafe: 0.25m Sıra boyu: 5m Sıra sayısı: 6 Tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak 28.12.2012 tarihinde ekim yapıldı. Denemede 2 çeşit Mercimek ( Çağıl ve Fırat 87) ve Pro-Pulse kimyasalı uygulanacaktır. Uygulama şekli ve dozu; 2 uygulama zamanı (bakla bağlama dönemi ve hasattan 15 gün önce) x5 doz (0,50,100,150, 200 ml/da). Deneme, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Talat DEMİRÖREN /Şanlıurfa istasyonunda kuruldu.

DEVAM EDEN PROJE(GELİŞME RAPORU) AFA ADI :Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI : Mercimek-Nohut

1- Proje No : TAGEM/TA/11/12/02/001

2- Proje Başlığı : Kırmızı Mercimek ve Nohut’ta Farklı Bitki Sıklığında Sırta Ekim Yönteminin Geleneksel Yöntem ile Kıyaslanması

3- Projeyi Yürüten Kuruluş : GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi 4-Projeyi Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

(TAGEM) 5-Proje Yürütücüsü : Medeni YAŞAR 6-Yardımcı Araştırmacılar : Murat KOÇ, İrfan ERDEMCİ, Yunus BAYRAM 7-Başlama ve Bitiş Tarihleri : 01.01.2011 / 30.09.2013

8- Projenin Toplam Bütçesi : 11.000 TL 2011: 4.500TL 2012: 3.500 TL 2013: 3000

9-Proje Özeti: Bu araştırma ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi koşullarında pamuk-baklagil (Kırmızı mercimek, nohut) veya mısır-baklagil (Kırmızı mercimek, nohut) ekim nöbetinde, sırta ekim sisteminin uygulanabilirliği ve sırta ekimde en uygun tohum miktarının belirlenmesi amaçlanmıştır.

Araştırmada, Çağıl kırmızı mercimek çeşidi ve Diyar–95 nohut çeşidi materyal olarak kullanılmıştır. Denemeler Tesadüf Blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak Enstitünün deneme alanında yürütülmüştür. Araştırma kırmızı mercimek bitkisinde beş farklı ekim sıklığında (150, 200, 250, 300, 350 tohum/m2 ) geleneksel ekim ve sırta ekim şeklinde iki ayrı deneme, Nohut bitkisinde de beş farklı ekim sıklığında (30, 35, 40, 45 ve 50 tohum/m2) geleneksel ekim ve sırta ekim şeklinde iki ayrı deneme olmak üzere toplam 4 ayrı deneme şeklinde yürütülmüştür.

2011-2012 yetiştirme sezonunda elde edilen verilerin istatistikî analizleri yapılmıştır. Varyans analizi sonucunda tane verimi yönünden uygulamalar arasındaki fark her iki bitkide de önemli bulunmuştur. Geleneksel olarak ekilen kırmızı mercimek denemesinden ortalama tane verimi 244,7 kg/da ve en yüksek tane verimi (281,3 kg/da) 300 tohum/m2 ekilen parsellerden elde edilmiştir. Sırta ekim kırmızı mercimek denemesinden ise ortalama tane verimi 173,7 kg/da, en yüksek tane verimi (188,3 kg/da) 300 tohum/m2 ekilen parsellerden elde edilmiştir. Geleneksel olarak ekilen nohut denemesinden ortalama tane verimi 258,9 kg/da ve en yüksek tane verimi (280,5 kg/da) 40 tohum/m2 ekilen parsellerden elde edilmiştir. Sırta ekim nohut denemesinde ise ortalama tane verimi 194,6 kg/da ve en yüksek tane verimi (214,1 kg/da) 45 tohum/m2 ekilen parsellerden elde edilmiştir.

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI:Mercimek

Proje No: Proje Başlığı Farklı Ekim Zamanları, Toprak İşleme

Yöntemleri ve Herbisitlerin Mercimekte, Yabancı Otlara, Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen Kuruluş -Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü -Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Proje Yürütücüsü Betül KOLAY Yardımcı Araştırmacılar Özlem AVŞAR

E. İslam SÜER Murat KOÇ Yrd.Doç.Dr. Songül GÜRSOY (Danışman) Yrd.Doç. Dr.Cumali ÖZASLAN (Danışman)

Başlama-Bitiş Tarihleri Ekim 2009-Aralık 2012 Projenin Toplam Bütçesi: 25000 TL Proje Özeti Denemenin 2011- 2012 yılı çalışmaları kapsamında materyal ve metoda uygun olarak denemenin ekim, bakım, ilaçlama ve hasat işlemleri yapılarak gerekli gözlemler alınmıştır. Denemenin 2012 yılı sonuçlarına göre;

• Erken ekim uygulamasında; Pulluk+kültüvatör ile sürüm konusunda verim daha yüksek bulunmuştur. İlaç uygulamaları arasında verim parametresi yönünden istatistiksel olarak bir fark çıkmasa da otsuz parsellerden daha yüksek verim alındığı görülmüştür. Yaş ve kuru ot biyomas ağırlığı yönünden, en yüksek değer otlu parsellerden elde edilmiştir. Toprak işleme yöntemleri arasında en yüksek yaş ve kuru ot biyomas ağırlığı değeri anıza ekim konusunda bulunmuştur. Kendigelen buğday yoğunluğu en fazla otlu parsellerde, boynuzlu yoğurt otu yoğunluğu en fazla çıkış öncesi ilaçlama konusunda bulunmuştur. Domuz pıtrağı yoğunluğu yönünden otsuz parsel konusu en düşük bulunurken, diğer uygulamalar arasında istatistiksel olarak fark bulunmamıştır.

• Geç ekim uygulamasında; Verim yönünden istatistiksel olarak fark çıkmamıştır. En yüksek verim değeri çıkış öncesi+çıkış sonrası ilaçlama konusunda elde edilmiştir. Toprak işleme yöntemleri arasında en yüksek verim pulluk+kültüvatör uygulamasından elde edilmiştir. Yaş ve kuru ot biyomas ağırlığı yönünden, en yüksek değer otlu parsellerden elde edilmiştir. Toprak işleme yöntemleri arasında en yüksek yaş ve kuru ot biyomas ağırlığı değeri anıza ekim konusunda bulunmuştur. Kendigelen buğday yoğunluğu en fazla otlu parsellerde, domuz pıtrağı yoğunluğu en fazla çıkış öncesi ilaçlama konusunda bulunmuştur. Boynuzlu yoğurt otu yoğunluğu yönünden otsuz parsel konusu en düşük bulunurken, diğer uygulamalar arasında istatistiksel olarak fark bulunmamıştır.

ÜLKESEL NOHUT ISLAH ARAŞTIRMALARI

DEVAM EDEN PROJE AFA ADI :Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI : Mercimek-Nohut Proje No TAGEM/TA/09/12/01/001 Proje Başlığı Ülkesel Nohut Islah Araştırmaları

Proje Başlığının İngilizcesi National Chickpea Breeding Activities Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü / Koordinatör Dr.Abdulkadir AYDOĞAN Yardımcı Araştırmacılar TARM: Ayşegül GÜRBÜZ, Gözde ÇELİK ÖZER

GKTAE: Dr.Sabri ÇAKIR, Ramazan AKIN, Evren ATMACA DATAE: Dr. Dürdane MART, Meltem TÜRKERİ, Derya YÜCEL DTAE:Dr.G.Emel BABAGİL GAPUTAEM: Dr. İrfan ERDEMCİ, Medeni YAŞAR DGKTAİ: Muammer TEKATLI, Coşkun ASLAN KTAE: Dr. Hüseyin ÖZÇELİK, Arslan UZUN, Serkan YILMAZ GAP TSK TAEM: Mahmut GAYBERİ BDUTAE: Dr. Hakan BAYRAK

Başlama ve Bitiş Tarihleri 2009-2013 Rapor dönemi 2012 Proje Toplam Bütçesi 150000

Proje Özeti: ( 200 kelimeyi geçmeyecek şekilde).Kışlık ve yazlık ekim yapan enstitüler için ayrı ayrı hazırlanan denemelerin tamamı 2011-2012 yetiştirme döneminde kurulmuştur. Kışlık ekim yapan Diyarbakır lokasyonunda ÜNÇUD’nde Aksu en yüksek verimi verirken, Şanlıurfa’da Diyar 95, Kahramanmaraş’ta denemenin kurulduğu tarihte çeşit adayı olan Çakır’dan en yüksek verim elde edilmiştir. Kışlık çeşit uyum denemsinde lokason ortalamaları sonucuna göre Aksu çeşidi 329 kg/da ile ilk sırada yer almıştır. Yazlık ekim yapan Konya ve Eskişehir lokasyonunda Çakır çeşidi en yüksek verime sahip olurken, Erzurum ve Ankara lokasyonlarında Işık 05 çeşidi ilk sırada yer almıştır. Yazlık dilim çeşit uyum denemsi lokasyon oratalaması dikkate alındığında Çakır çeşidi 212 kg/da ile en yüksek verime sahip olmuştur. Bölge Verim Denemesinde ise gerek yazlık gerekse kışlıklarda farklı enstitülerde farklı hatlar verim açısından ön plana çıkmıştır. Çukurova (çıkış yetrsiziliği ve antraknoz hastalığı nedeniyle) ve Samsun lokasyonlarına (Geç çıkış nedeniyle çiçeklenmenin aşırı sıcaklara denk gelemsi) ait veriler değerlendirilememiştir. Doğal koşullarda yanıklık (antraknoz) hastalığı en fazla Adana lokasyonunda görülmüştür. Ülkesel Gözlem Bahçesi ile Ülkesel Açılan Materyal enstitüler tarafından değerlendirilerek ıslah amaçlarına uygun materyaller seçilmiştir. Ankara, Samsun ve Eskişehir tarafından melezleme çalışmaları yürütülmüştür. 2012 yılında Eskişehir’e ait Çakır çeşidi ile Samsun’a ait Zuhal ve Sezenbey çeşitleri tescil edilmiştir.

AFA ADI :Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI : Mercimek-Nohut Proje No Proje Başlığı Orta Anadolu Bölgesi Nohut Islahı Çalışmaları Proje Başlığının İngilizcesi Chickpea Breeding Studies for the Central Anatolia Region Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar TAGEM Proje Yürütücüsü Dr. Abdulkadir AYDOĞAN Yardımcı Araştırmacılar Ayşegül GÜRBÜZ, Gözde ÇELİK ÖZER Başlama ve Bitiş Tarihleri 2010-2014 Rapor dönemi 2012 Proje Toplam Bütçesi TL 73 250 TL

Proje Özeti: ( 200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)

Kışlık ve yazlık olarak kurulması planlanan nohut denemelerinin tamamı 2011-2012 nohut yetiştirme döneminde kurulmuştur. Kışlık olarak ekilen nohut denemeleri öncelikle kış okumaları ve antraknoz hastalığı değerleri açısından değerlendirilmiştir. Yazlık olarak kurulan nohut denemelerinde doğal şartlarda antraknoz hastalığına rastlanmamış, hatlar suni epidemi koşullarında kurulan hastalık gözlem bahçesi antraknoz hastalığı sonuçlarına göre değerlendirilmiştir. 2012 yılında14 kombinasyondan oluşan melez bahçesi kurulmuş ve 350 adet melez tohum alınmıştır. Yazlık dilimde nohut verim denemesi, gözlem bahçesi, tek bitki sıraları, hastalık gözlem bahçesi, açılan (F1-F6) materyalleri ekilmiş ve gözlemleri alınmıştır. Materyallerde seleksiyon işlemleri devam etmektedir. Ayrıca enstitümüzün tescilli nohut çeşitlerinin elit tohumluk üretimi yapılmıştır.

DEVAM EDEN PROJELER


Proje No TAGEM/TA/08/12/01/004 (Devam Eden) Proje Başlığı Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş

Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM



Evren ATMACA, Ramazan AKIN, Bilal DEMİR



2008 2009 2010 2011 2012 12000TL 13000TL 15000TL 16000TL 16000TL

Proje Özeti: Nohutta Antraknoza karşı dayanıklılığın melezleme yoluyla iri taneli yemeklik koçbaşı ve leblebilik kırmızı nohut hat ve çeşitlerine aktarılması amacıyla 2012 yılında 82 kombinasyon da yürütülmüş ve melezleme çalışmaları sonucunda 768 adet fertil tane elde edilmiştir. Açılan materyal safhasında F4 kademesinde 1 adet popülâsyondan 253 adet, F5 kademesinde 43 adet popülâsyondan 1378 adet ve Ülkesel Nohut Açılan materyal popülâsyonlarının 4 tanesinden 132 adet olmak üzere toplam 108 adet popülâsyondan 1763 adet tek bitki seçilmiştir. Tek bitki sırası olarak ekilen 1463 hat amaçlara uygunluk açısından değerlendirilmiş ve bunlardan 95 hat tarla gözlemlerine göre seçilmiştir. Gözlem bahçesinde yer alan 66 hattan, standartları geçen 31 hat seçilmiştir. 19 hatla yürütülen ön verim denemesinde 7 hat, 17 hatla kurulan verim denemesinde ise verim bakımından standartları geçen hatlardan 5 tanesi seçilmiştir. Seçilen bu hatlar, Antraknoz hastalığına dayanıklılık yanında, bitki boyu ve diğer gözlem ölçütleri bakımından iyi bulunarak bir üst verim kademesine aktarılmıştır. Bölge verim denemesinde standartlarla birlikte 7 hat-çeşit 2 lokasyon da (Eskişehir ve Uşak) test edilmiş ve 2 Lokasyonda da standartlara üstünlük gösteren hatlardan 1 hat (12-ESNBVD-2) seçilmiştir. 12-ESNBVD-2 nolu hat daha farklı lokasyonlarda değerlendirilmek üzere Ülkesel Nohut Islah Çalışmaları kapsamında yürütülen Ülkesel Nohut Bölge Verim Denemesine gönderilmiştir. Farklı lokasyonlarda değerlendirildikten sonra tescile gönderilip gönderilmeyeceği belirlenecektir.

SONUÇLANAN PROJE

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller

PROGRAM ADI: Nohut, yüksek

Proje No : TAGEM/TA/IY/96/02/03/009 Proje Adı: Ege Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Yürütücü Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İşbirliği Yapılan Kuruluş: Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2008-2012 Projenin Toplam Bütçesi (TL): 40 340 TL (2008-2010) Proje Yürütücüsü: Uzm. Nüket Ay Dr. Eylem Tuğay Karagül Uzm. Sabiha Vural Proje Özeti: Araştırmanın amacı antraknoza ve solgunluğa dayanıklı, erkenci, iri taneli, yüksek verimli çeşit geliştirmektir. Bu amaçla ön verim, verim ve bölge verim denemeleri kurulmuş olup Ülkesel Açılan Materyal nohut ıslah amaçları doğrultusunda değerlendirilmiştir. Amaca uygun olarak seçilen tek bitkiler tek bitki sıralarına ekilerek erkencilik, verim, tane yapısı ve iriliği yönünden seçim yapılmıştır. Ayrıca materyal antraknoz ve solgunluk hastalıkları yönünden de değerlendirilmiştir. Hastalık değerlendirmeleri Icarda’dan sağlanan hastalık gözlem bahçelerinde de yapılmıştır. Uluslararası nohut F3 ve F4 gözlem bahçeleri ile elit gözlem bahçelerinde de tek bitki seçimleri yapılmıştır. Son yıllarda “Ege Bölgesi Nohut Islah Çalışmaları” ve “Ülkesel Yemeklik Tane Baklagiller Entegre Ürün Yönetimi Araştırmaları Projesi” kapsamında kurulan denemelerden güvenilir sonuçlar elde edilememiştir. Bunun nedenlerinin başında enstitü arazisindeki tarlaların fungal etmenlerle (fusarium, rhizoctania, vs.) bulaşık olması, ilkbaharda havanın ısınması ile birlikte bitki ölümlerinin başlaması ve sezon boyunca devam etmesi gelir. Erken ekimde yoğun otlanma olmakta, nohutta ot mücadelesinde (geniş yapraklı yabancı otlar için) kullanılacak uygun kimyasalların olmaması ve işgücü yetersizliği sonucu denemelerde aşırı otlanma olmaktadır. Yağışlar ve toprak yapısının ağır olmasından dolayı erken ekimin gerçekleşemediği durumlarda ilkbahar ekimlerinden sonuç almak mümkün olmamaktadır. Sahil kesiminde erken ekim sonucu geliştirilen çeşitlerin vejetasyon süresi uzun olmaktadır. Nohut bitkisinin yüksek rakımlarda yetişmesinden dolayı, bu çeşitlerin bu yerlere adaptasyonu pek mümkün olmamaktadır. Son yıllarda tescilli çeşitlerin tohumluk üretimlerinde büyük sıkıntı yaşanmakta, verim çok düşük seviylerde kalmakta ve karlı olmamaktadır. Bu nedenlerden dolayı bölgemizde nohut ıslah araştırmalarının yürütülmemesine enstitü komitesinde karar verilmiştir. Program Değerlendirme Toplantılarında da 2010 yılı itibarıyla hastalık ağırlıklı çalışmalar yapılması özellikle solgunluk hastalığının test edilmesi ve dayanıklı materyalin belirlenerek ülkesel projeye aktarılması yönünde karar alınmıştır.

DEVAM EDEN PROJELER

GELİŞME RAPORU

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut, yüksek Proje No: TAGEM / TBAD/13/A14/P01/003 Proje Başlığı:

Ege Bölgesi Nohutta Hastalıklara Dayanıklılık Test Çalışmaları Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projeyi Destekleyen Kuruluş:

TAGEM


Yardımcı Araştırıcılar:

Uzm. Halil Öztarhan

Başlama-Bitiş Tarihleri: 01 / 01 / 2013 ile 31 / 12 / 2013 arası Projenin Toplam Bütçesi:

46 500 TL

Proje Özeti: Solgunluk hastalığı (Fusarium oxysporum f.sp. ciceri) gözlem bahçesi kurulacak tarlada 2012 ekim sezonunda daha önceki yıllarda solgunluk hastalık etmeni ile bulaşık tohumlar ekilmiştir. Ülkesel Nohut Islahı koordinatörü tarafından gönderilen Türkiye’deki tescilli nohut çeşitleri 2013 ekim sezonunda 3 tekerrürlü olarak bu tarlada ekilecektir. Çeşitlerin solgunluğa toleransları/dayanıklılıkları belirlenecektir.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI: Baklagiller PROĞRAM ADI: Yemeklik Dane Baklagiller (Nohut) Proje No TAGEM/TBAD/12/A14/P01/01 Proje Başlığı Orta Güney Anadolu Havzası Nohut

Adaptasyonu ve Islahı Araştırmaları / Chickpea Breeding Project For Central-Southern Anatolian Region



Proje Yürütücüsü Dr. Hakan BAYRAK Yardımcı Araştırmacılar Dr. Hasan KOÇ, Dr. Ahmet GÜNEŞ, İbrahim

KARA, Fatih Özdemir, İlker TOPAL, Seydi AYDOĞAN

Başlama – Bitiş Tarihleri Ocak 2012 – Aralık 2016 Projenin Toplam Bütçesi 2012 : 5.000 2013 : 5.000 2014 :

5.000 2015 : 5.000 2016 : 5.000 ∑ : 25000

Proje Özeti: Konya İli ve Orta Anadolu Bölgesi iklim ve toprak koşulları için; kalite renk ve tane iriliği olarak T.S.E. standartlarına uygun, makineli tarıma elverişli, ‘Antraknoz’ öncelikli olmak üzere hastalık ve zararlılara dayanıklı ve yüksek verimli nohut çeşitlerini ıslah edip üreticinin hizmetine sunmak projenin temel amacıdır. İri taneli, uzun boylu, dik gelişen, erkenci, kurağa toleranslı ve adaptasyon kabiliyeti iyi olan çeşitleri geliştirmek, var olan çeşitler ile ilgili sorunlara çözüm aramak projemizin amaçlarındandır Nohut adaptasyon ve ıslah projesi 2012 yılından yürütülmeye başlanmıştır. Ülkesel Materyal olarak Bölge Verim ve Çeşit Uyum Denemeleri Bahri Dağdaş UTAE merkez arazilerinde denenmiştir. Ülkesel Nohut Islah çalışmalarından gelen açılan materyalde modifiye bulk ıslah yöntemi, popülasyon karakterindeki yerel hatlarda ise saf hat seleksiyonuna başlanmıştır. Ülkesel proje koordinatörlüğünü yürüten Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünden gelen hatlardan oluşturulan gözlem bahçesinden F5 kademesinde seçilen tek bitkilerden F6 de her 10 sırada bir kontrol çeşidi olacak şekilde tek bitki sıraları oluşturulacaktır. Seçilen hatlar sırasıyla Ön Verim, Verim ve Bölge Verim denemelerinde denenecektir. Yine Proje koordinatörlüğünden gönderilen popülasyon karakterindeki açılan materyaller ile eldeki yerel popülasyonlardan tek bitki seçimleri yapılarak bir üst ıslah kademesine aktarılmıştır.


AFA ADI : YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER PROĞRAM ADI : NOHUT Proje No TAGEM/TA/09/12/01/002

Proje Başlığı Güney Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araş. İstasyonu Müdürlüğü


Proje Yürütücüsü Muammer TEKATLI

Yardımcı Araştırmacılar Cevdet KILINÇ, M.Akif ÇINKIR



Proje Özeti : Önceki yıllarda değişik ıslah kademelerinden aktarılan materyaller ile ülkesel nohut ıslah projesinden ve ICARDA’dan gelen açılan materyal ve gözlem bahçeleri 2012 yılı denemelerini oluşturmuştur. Açılan materyaller ve gözlem bahçeleri augmented deneme deseninde, tekerrürlü denemeler ise tesadüf blokları deneme deseninde ekilmiştir. Denemeler elle hasat edilmiş ve harman makinasında harmanlanmıştır. Elde edilen veriler istatistiksel olarak analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Kurumumuzda yeni başlatılan melezleme çalışmaları neticesinde elde edilen F1 kademesindeki 9 populasyon bulk yapılarak F2’ye aktarılmıştır. Açılan materyal kademesinde ÜNAÇ denemesinden 15 populasyondan 67 tek bitki seçilmiştir. 271 tek bitki sırasından 101 hat seçilmiştir. ICARDA solgunluk gözlem bahçesinden solgunluğa dayanıklı 24 hat seçilerek gözlem bahçesine aktarılmıştır. Gözlem bahçesinden 18 hat ve ÜNGB’nden 11 hat seçilmiştir. Ön verim denemesinde 17 hat ve 2 standart kullanılmıştır. Standartlar Diyar-95 ve Çağatay çeşitleridir. Denemede verimler 210,0 – 152,6 kg/da arasında değişmiştir. 2012 yılında iki adet verim denemesi kurulmuştur. 19 hat ve 2 standart ile kurulan denemelerde, Aksu ve İnci çeşitleri standart olarak kullanılmıştır. Verimler 222,8 – 154,3 kg/da arasında değişmiştir. Bölge verim denemesinde 9 hat ve 2 standart kullanılmıştır. Standartlar Aksu ve Azkan çeşitleridir. Verimler 228,1 – 183,5 kg/da arasında değişmiştir. Aksu çeşidine ait elit üretimde 1584 tek bitki sırasından 980 elit tek bitki seçilmiş ve geriye kalan hatlar bulk yapılarak ortalama 750 kg elit tohumluk elde edilmiştir. Elit tohumlar orijinal kademe tohumluk üretimi için üretim ve işletme şubesine teslim edilmiştir.

YENİ TEKLİF PROJELER AFA ADI : YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER PROĞRAM ADI : NOHUT Proje Başlığı Güney Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları

Projenin İngilizce Başlığı Chickpea Breeding Project For SouthernTransational Zone

Yürütücü Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu



Proje Yürütücüsü Muammer TEKATLI

Yardımcı Araştırmacılar Cevdet KILINÇ, Mehmet Akif ÇINKIR

Başlama ve Bitiş Tarihi 01/01//2014 - 31/12/2018


2014 : 52.995.- TL 2017 : 22.645.- TL 2015 : 21.480.- TL 2018 : 25.360.- TL 2016 : 21.060.- TL Genel Toplam : 143.540.- TL

Proje Özeti : Yemeklik tane baklagiller kuru tanelerinde içerdikleri yüksek oranda protein, vitamin ve mineral maddeler yönünden insan ve hayvan beslenmesinde; kazık köklü olmaları ve havanın serbest azotunu toprağa bağlama özellikleri nedeniyle ekim nöbetlerinde ve bitkisel üretimde ekonomik önemi oldukça fazladır. Yemeklik tane baklagiller içerisinde nohut, dünyada ekim alanı yönünden fasulyeden sonra ikinci, üretim yönünden ise üçüncü sırada yer almaktadır. Ülkemizde ise en fazla ekiliş ve üretime sahip olan baklagil bitkisi nohuttur. Son yıllarda dünya baklagil üretimi, ülkelerin biyodizel için mısır ve diğer bazı bitkileri teşvik etmeleri nedeniyle düşmüştür. Türkiye’de tarla bitkileri üretimi yapılan toplam alanın %74’ünü tahıllar oluşturmakta, %8,3 ile yemeklik tane baklagiller 2. sırada yer almaktadır. Kurak ve yarı-kurak alanlarda yetiştirilen nohut, nadas alanlarının daraltılması açısından oldukça önemlidir. Dünyada nohut ekim ve üretiminde Türkiye, Hindistan ve Pakistan’dan sonra 3. sırada yer almaktadır. 2009 yılı verilerine göre ülkemizde 455.000 ha ekim alanında 562.000 ton nohut üretimi gerçekleştirilmiştir. Dünya nohut ihracatında Türkiye, Avustralya, Hindistan ve Meksika’dan sonra 4. sırada gelmektedir. Türkiye gibi sıcak iklime sahip bölgelerde kabuli tipi iri taneli ve bej rengi nohutlar üretilmekte iken, yarı kurak tropik bölgelerde desi tipi küçük, köşeli, siyah, kahverengi, sarı ve yeşil renkli nohutlar yetiştirilmektedir. Projede, önceki yıllarda değişik ıslah kademesinde bulunan enstitümüze ait materyaller ile ülkesel nohut ıslah projesinden gelen açılan materyal ve gözlem bahçeleri ile ICARDA’dan temin edilen hastalık ve stres faktörlerine dayanıklılık kaynaklarından gelen materyaller kullanılacaktır. Proje sonunda istediğimiz özelliklere uygun hatlar tespit edilerek, çeşit tescili için tescil denemelerine başvurulacaktır. Anahtar Kelimeler: Nohut, çeşit, hat, ıslah,verim.

SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU) AFA A :Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Nohut Proje No : TAGEM/TA/11/12/01/001 Proje Başlığı : Güneydoğu Anadolu Bölgesi Koşullarında Farklı Nohut (Cıcer

arietinum L.) Genotiplerinin Yazlık ve Kışlık Ekimlerinde Bazı Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi.

Proje İngilizce Başlığı Determınatıon of Some Agrıcultural and Technologıcal Traıts of Dıfferent Chıckpea (Cicer arietinum L.) Genotypes ın Wınter and Sprıng Sowns Under Southeast Anatolıa Regıon Ecologıcal Condıtıons

Projeyi Yürüten Kuruluş : GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) Proje Yürütücüsü : İrfan ERDEMCİ Yardımcı Araştırmacılar : - Başlama ve Bitiş Tarihleri : : 01.09.2011 / 31.08.2012 Projenin Toplam Bütçesi : 10.500 TL

2011 : 6.500 TL 2012 : 4.000 TL Proje Özeti: Yemeklik Tane Baklagillerden nohut taneleri yüksek oranda protein içeriklerinin yanı sıra özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde önemli bir gıda maddesidir. Nohut köklerindeki rhizobium bakterileri sayesinde atmosferin serbest azotunu toprağa fikse edebilmesi ve bitkinin faydalanabileceği forma dönüştürebilmesi, yemeklik tane baklagiller içerisinde mercimekten sonra sıcağa ve kurağa en fazla dayanabilmesi, kışlık tahıl-nadas ekim nöbetinin uygulandığı kurak bölgelerimizde ekim nöbetine girerek birim alanda tane verimini artırmada ve nadas alanlarının azaltılmasında özel bir değere sahiptir. Nohutta da verim; genetik yapı, kültürel uygulamalar ve çevre faktörleri tarafından büyük ölçüde etkilenmektedir. Nohut tarımının başta gelen sorunu antraknoz hastalığıdır. Bu hastalığa karşı önlem olarak ekimler geciktirilerek yazlık yapılmaktadır. Bu durum özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Mayıs ayı itibariyle yağışlar yetersiz ve düzensiz dağılım göstermesiyle birlikte, erken gelen yüksek sıcaklık stresleri verimde düşüşe neden olmaktadır. Kışlık ekimlerin yapıldığı alanlarda ise çiftçi hastalık etmeni konukçu ilişkiler sonucunda dayanıklı bitkisel materyalini zamanla kaybetmiş çeşitler kullanıldığında antraknoz hastalığı ve soğuktan zarar görmekte ve verim alamamaktadır. Tüm bu gerekçelerden dolayı nohutta verimliliği ve kaliteyi artırma yönünden gerek ıslah, gerekse yetiştirme tekniği ile ilgili daha fazla araştırmaların yapılması gerekmektedir. Bu çalışma, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ekolojik koşullarında farklı nohut genotiplerinin yazlık ve kışlık ekimlerinde, bazı tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla, iki farklı lokasyon (Diyarbakır ve Hazro)’da 2010/2011 ve 2011/2012 yetiştirme sezonlarında yürütülmüştür. Denemeler T.B. Bölünmüş Parseller Deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak, ana parselle ekim zamanı ve alt parsellere genotipler gelecek şekilde kurulmuştur. Araştırmada toplam 10 nohut genotipi kullanılmıştır. Bulgular: İki yıllık birleştirilmiş ortalamaların varyans analizi sonucunda incelenen özelliklerden; metrekarede bitki sayısı, çıkış süresi, %50 çiçeklenme süresi, fizyolojik olgunlaşma süresi, nodül sayısı, ortalama elek analizi, kuru tane ağırlığı ve protein oranının ekim zamanından; bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkide ana dal sayısı, biyolojik verim, tane verimi, kuru nodül ağırlığı, 100 tane ağırlığı, yaş tane ağırlığı, su alma kapasitesi, şişme indeksi ve pişme süresinin yıllardan; şişme kapasitesinin genotiplerden; baklada tane sayısı ve hasat indeksinin yıl x ekim zamanı interaksiyonundan, bitkide bakla sayısının lokasyon x yıl interaksiyonundan ve su alma indeksinin lokasyon x ekim zamanı interaksiyonundan önemli derecede etkilendikleri ortaya konulmuştur. Nohut’ta en yüksek tane verimi kışlık ekimlerden alınmıştır. Bölgede genotiplerin ekim zamanlarına göre tepkileri incelendiğinde: F97-90C, F98-55C genotipleri ile Azkan çeşidinin kışlık, Çağatay ve Yaşa 05 çeşidi ile ENA8- DY1 genotipinin yazlık, F03-28C ve EN934 genotipi ile Aksu çeşidi hem kışlık hem de yazlık ekimlerde ekilebileceği saptanmıştır. Araştırmada kullanılan genotiplerden; F03-28C, F97-90C, EN934 ve Azkan çeşidinin tarımsal özellikler bakımından, ENA8-DY1 ve Çağatay çeşidinin teknolojik özellikler bakımından genel olarak diğer çeşitlerden daha üstün bir performans göstermişlerdir. Anahtar kelimeler: Nohut, Genotip, Ekim Zamanı, Kalite, Verim

DEVAM EDEN PROJE (GELİŞME RAPORU) AFA ADI :Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI : Nohut Proje No : TAGEM/TA/08/12/01/002

Proje Başlığı : Güneydoğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projeyi Yürüten Kuruluş : GAP Uluslar Arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) Proje Yürütücüsü : Dr. İrfan ERDEMCİ Yardımcı Araştırmacılar : Murat KOÇ, Medeni YAŞAR Başlama ve Bitiş Tarihleri : 01.01.2008 / 31.12.2012 Projenin Toplam Bütçesi : 68.000 TL

2008 :11.000 TL 2009 :12.000 TL 2010 :13.000 TL 2011 :15.000TL 2012 :17.000 TL

Proje Özeti: Güneydoğu Anadolu Bölgesi iklim ve toprak koşulları için; makineli tarıma elverişli, yüksek verimli, kaliteli, hastalık ve çevresel faktörlere dayanıklı, kışlık olarak yetiştirilebilen ve geniş adaptasyon kabiliyetine sahip, üretici, tüketici ve ihracatçının isteklerine uygun çeşit geliştirmek, genetik varyasyonu genişletmek ve ıslah materyalinin performansını değişik lokasyonlarda test etmek, proje ile ülkemizde nohut ıslahı konusunda faaliyet gösteren araştırma enstitüleri arasında koordinasyonu ve işbirliğini sağlamak amaçlanılmıştır. Proje materyali; kurumun değişik ıslah kademesindeki materyali, köy popülasyonları, yurtiçi araştırma enstitüleri ve yurtdışı ICARDA’dan temin edilen materyal oluşturmuştur. Projede yer alan denemeler 2011-2012 yetiştirme sezonunda Diyarbakır ve Adıyaman lokasyonlarında kışlık olarak yürütülmüştür. Metot olarak, Modifiye bulk metodu kullanılmıştır. İleri kademedeki materyaller tesadüf blokları deneme deseninde tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Dönem Bulguları: Diyarbakır lokasyonunda Açılan Materyal, Tek Bitki Sıraları, Gözlem Bahçeleri, Ön Verim Denemesi, Verim Denemeleri, Bölge Verim Denemeleri, ÜNAÇ, ÜN-ÇUD, ÜN-BVD ve ÜN-GB, Adıyaman lokasyonunda ise yalnızca Bölge Verim Denemesi kurulmuştur. Denemelerde gerekli gözlemler (çiçeklenme gün sayısı, olgunlaşma gün sayısı, bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, 100 tane ağırlığı, hastalık okumaları, soğuk zararı vs. ) alınmış ve verim açısından değerlendirmeler yapılmıştır. İleri çıkan hatlar bir ileri kademeye aktarılmıştır. 2011-2012 yetiştirme sezonunda Diyarbakır lokasyonunda düşen yağış miktarı uzun yıllar ortalaması altında kalmasına rağmen, yağış dağılımının uygun olması ve özellikle bitkilerin çiçeklenme ve bakla bağlama dönemlerinde düşen yağış miktarı ve dağılımı ile nem oranının da düşük olması antraknoz hastalık çıkışları pek görülmemiş ve bu lokasyonda kurulan tekrarlamalı denemelerin ortalama verimleri (345 kg/da) oldukça yüksek bulunmuştur. Adıyaman lokasyonunda ise Nisan ayından itibaren görülen kuraklıktan dolayı burada yürütülen denemenin ortalama verimi (122 kg/da) daha düşük olarak bulunmuştur. Diyarbakır lokasyonunda yürütülen ÜNBVD ve ÜNÇUD’lerinde yer alan Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsüne ait çeşit ve hatların çıkışlarında problemler yaşanmıştır. Bu hat ve çeşitlerin çıkışları %30-50 oranlarda gerçekleşmiştir. Bu proje çerçevesinde, kışlık nohut ıslah çalışmaları yürüten enstitülere materyal temin etmek ve varyasyonun genişlemesine katkı sağlamak suretiyle 2012 yılında enstitümüzce yürütülen denemelerde toplam 19 çeşit/hat Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsüne gönderilmiştir. Projenin üçüncü beş yıllık yeni teklifi hazırlanarak Mart-2012 tarihinde grubun teklifine sunulmuş ve proje onaylanarak 2013 yılı deneme ekimleri Diyarbakır, Kızıltepe ve Adıyaman olmak üzere üç lokasyonda Aralık-2012 tarihinde yapılmıştır.

DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU) AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut


Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları

Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/ŞANLIURFA Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM

Proje Yürütücüsü Mahmut GAYBERİ

Yardımcı Araştırmacılar Dr. A. Gülgün ÖKTEM Yrd. Doç. Dr. Abdullah KAHRAMAN

Başlama- Bitiş Tarihleri 2009 2013

Proje Özeti Kalite, renk ve tane şekli bakımından TSE standartlarına uygun hastalık ve zararlılara karşı dayanıklı uyum kabiliyeti iyi, yüksek verimli aynı zamanda makineli tarıma uygun, yemeklik ve leblebilik çeşitler ıslah etmektir. Gap Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları 2011-2012 yılında yapılan çalışmalar. Ülkesel Nohut Çeşit Uyum Denemesi: Tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Sıra arası mesafe: 0.30m Sıra boyu: 5 m Sıra sayısı: 4 Koordinatör tarafından gönderilen deneme seti 08/12/2011 tarihinde ekildi.11 çeşitten oluşan deneme Talat DEMİRÖREN /Şanlıurfa istasyonunda yürütülmüştür. Yapılan varyans analizine göre çeşitler arasında istatistiki olarak farklar bulunmuştur. Ülkesel Nohut Bölge Verim Denemesi: Tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Sıra arası mesafe: 0.30 m Sıra boyu: 5m Sıra sayısı: 4 Koordinatör tarafından gönderilen deneme seti 08/12/2011 tarihinde ekildi. 10+7 hat ve çeşitten oluşan deneme Talat DEMİRÖREN /Şanlıurfa istasyonunda yürütülmüştür. Yapılan varyans analizine göre çeşitler arasında istatistiki olarak farklar bulunmuştur. Ülkesel Nohut Gözlem Bahçesi: Koordinatör tarafından gönderilen deneme seti 08/12/2011 tarihinde ekildi. 37+1 çeşitten oluşan deneme Talat DEMİRÖREN /Şanlıurfa istasyonunda yürütülmüştür. Sıra arası mesafe: 0.30m Sıra boyu: 5m Sıra sayısı: 1 Değerlendirme sonucunda 4 hat ileri kademeye aktarılmıştır. Ülkesel Nohut Açılan Koordinatör tarafından gönderilen deneme seti 08/12/2011 tarihinde ekildi. 8 populasyondan oluşan deneme Talat DEMİRÖREN /Şanlıurfa istasyonunda yürütülmüştür. Sıra arası mesafe: 0.30m Sıra boyu: 5m Sıra sayısı: 4 Değerlendirme sonucunda 13 bitki seçilmiştir.

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut Proje No : TAGEM /TA/ 96 / 02 / 03 / 011

Proje Adı: Doğu Anadolu Bölgesi Nohut Islah Projesi




Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2012 ile 31.12.2016 arası


2013Bütçesi: 15.000 TL

Proje Yürütücüleri: Dr. G. Emel BABAGİL


Dr. Elif TOZLU

Proje özeti:

Nohut ıslah çalışmalarında materyal olarak yerel populasyonlar, introdüksiyonla yurt dışından ICARDA’dan temin edilen çeşit ve hatlar ile ülkesel projeler kapsamında elimize geçen materyaller kullanılmaktadır. Temin edilen çeşit ve hatlarla gözlem bahçesi, ön verim, verim ve bölge verim denemeleri yürütülmektedir. Çalışmalarda metot olarak tek bitki seleksiyon ıslahı kullanılmış, hatlar tesadüf blokları deneme deseninde sıra aralığı 45 cm, sıra üzeri 10 cm ve sıra sayısı 4 adet olacak şekilde ekilip standartlarla mukayese edilmiştir. Bütün denemelerde dekara saf olarak 3 kg N ve 6 kg P2O5 gübresi ekimle birlikte uygulanmıştır. Ekimler erken ilkbaharda (10-20 Nisan) yazlık olarak yapılmıştır. Bitkilerin yetişme mevsimi boyunca çıkış, çiçeklenme ve olgunlaşma süreleri; bitki boyu ve ilk bakla yüksekliği; bitki başına dal sayısı, bakla sayısı ve baklada tane sayıları; tarlada hastalık okumaları; hasadı müteakiben de parsel verimi ve 100 tane ağırlıkları tartımları yapıldıktan sonra istatistiki analize tabii tutulmuşlardır. Değerlendirmelere göre ümitvar hatlar bir ileri kademeye alınırken, diğerleri deneme dışı bırakılmıştır. Projenin asıl hedefi bölgede kaliteli ve verim potansiyeli düşük olan yerel populasyonlar yerine, yüksek verime sahip yeni ıslah çeşitlerinin geliştirilmesidir. Birim alandan daha yüksek verim elde etmek, özellikle makineli hasada uygun çeşit geliştirmek için ıslah kademeleri kapsamındaki bölge verimin tüm aşamalarında araştırma çalışmaları yürütülmektedir. Geçmiş yıllardaki çalışmalarla bu hedefe varılmış ve Aziziye nohut çeşidi elde edilmiştir. Son yıllarda yapılan çalışmalar sonucunda ise 2 yemeklik ve 1 leblebilik olmak üzere 3 yeni aday çeşidi tescile sunulmuştur.


PROGRAM ADI: Nohut

Proje No : TAGEM/TA/09/12/01/003 Proje Adı: Karadeniz Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Yürütücü Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü İşbirliği Yapılan Kuruluş: --- Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2012 - 31.12.2012 Projenin Toplam Bütçesi (TL): 2013 Bütçesi: 8.000 TL Proje Yürütücüleri: Dr. Hüseyin ÖZÇELİK, Arslan UZUN, Serkan YILMAZ

Proje özeti: 2012 yılı nohut ıslah çalışmalarından melezleme çalışmaları enstitü arazisinde, Bölge verim denemelerinden bir lokasyon Amasya – Gökhöyük’te diğeri ise Merzifon - Çamlıca köyünde, diğer tüm çalışmalar ise Amasya-Gökhöyük şartlarında, gerçekleştirilmiştir. Denemelerin ekimi kışlık çalışmalar ekim öncesi yağışların geç dönemde gerçekleşmesi nedeniyle 11 Kasım’da, yazlık çalışmalar ise Gökhöyükte 30 Mart ve 9 Nisanda, Merzifonda 20 Nisanda yapılmış olup, akabinde ve çıkış öncesi herbisit (Linuron) ile yabancı ot ilaçlaması işlemleri yapılmıştır. Vejetasyon boyunca iki defa çapalanmış ve elle yabancı ot mücadelesi yapılmıştır. Çalışmalarda ele alınan genotiplerin hasadı 23 ve 26-27 Temmuzda gerçekleştirilmiştir.

1. Melezleme çalışmaları kapsamında 39 kombinasyonda 439 melez tohum elde edilmiştir. 2. Açılan generasyonlarda seleksiyon: Bu çalışmada F1 kademesinde 32 kombinasyon ekilmiş,

bunların 27’sinden bitki hasat edilebilmiştir. F2 kademesinde 44 kombinasyon ekilmiş, bunlardan 30 kombinasyondan 348 tek bitki 6 bulk grubu seçilmiştir. F3 kademesinde 14 kombinasyondan 86 tek bitki 2 bulk grubu seçilmiştir. F4 kademesinde 7 kombinasyodan 90 tek bitki seçilmiştir. F5 kademesinde 281 tek bitki sırası standart olarak Aksu çeşidi kullanılarak ekilmiştir. Standarda göre yapılan değerledirmede 74 adeti bir sonraki kademeye hat olarak aktarılmıştır.

3. Kışlık nohut ıslah çalışmaları kapsamında nohut ön verim denemesinde 27, nohut gözlem bahçesi-1’de 17 ve nohut gözlem bahçesi-2’de 96 hat ile 4 standart kullanılarak değerlendirilmiştir. Ayrıca F6 kademesinde açılan materyelden 40 adet tek bitki seçilmiştir. Çalışmaların verim ortalamaları 95,38 – 173,11 kg/da arasında değişmiştir.

4. Yazlık nohut ıslah çalışmaları kapsamında gözlem bahçesinde 49, ön verim denemesi-1’de 30, ön verim denemesi-2’de 22, Verim denemesinde 14 ve Bölge verim denemelerinde 4 hat ile birlikte her çalışmada 4’er standart kullanılmıştır. Çalışmaların verim ortalamaları 54,07 – 152,09 kg/da arasında değişmiştir.

5. Ülkesel nohut denemeleri, Ülkesel çeşit uyum denemesi, Ülkesel bölge verim denemesi, Ülkesel gözlem bahçesi çalışmaları yürütülmüş, elde edilen sonuçlar nohut koordinatörüne gönderilmiştir.


PROGRAM ADI: Nohut

Proje No :

Proje Adı: Karadeniz Bölgesi Nohut Islah ARaştırmaları

Yürütücü Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

İşbirliği Yapılan Kuruluş: --

Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 01.01.2014 – 31.12.2018

Projenin Yıllara Göre Bütçesi (TL): 2014(28.460 TL) 2015(22.920 TL) 2016(22.920 TL)

2017(22.920 TL) 2018(22.920TL) TOPLAM : 122.940 TL

Proje Yürütücüleri: Dr. Hüseyin ÖZÇELİK, Arslan UZUN, Serkan YILMAZ

Proje Özeti: Bu çalışmayla Karadeniz Bölgesi nohut (Cicer arietinum L.) ıslah araştırmaları 5 yıllık olarak

düzenlenmiş olup; Verim ve kalite kriterleri bakımından üstün ağabeyyotik ve biyotik stres koşularına

dayanıklı genotiplerle yapılacak melezleme çalışmaları sonucu elde edilecek kombinasyonlar kullanılarak,

kombinasyon ıslahı metoduna göre açılan materyalde seleksiyon çalışmaları, kışlık, erken ilkbahar ve geç

ilkbahar ekim gözlem bahçeleri, önverim, verim ve bölge verim denemeleri olarak yürütülecektir. Bu

nedenle melezleme çalışmalarından sonra F3’e kadar bulk, F4-F5 arası modifiye edilmiş bulk metodu

kullanılacaktır. F5 kademesinde seçilen tek bitkiler F6’da tek bitki sıralarına ekilecektir. Bu kademede

negatif seleksiyona tabi tutularak seçilecek hatlar F7 kademesinde düşük sıcaklık için kışlık, yüksek

sıcaklık için ilkbahar geç ve bölge için en uygun ekim olan erken ilkbahar gözlem bahçeleri ekimlerinde

değerlendirilerek stres şartlarına karşı seleksiyon çalışmalarının etkinliği arttırılmaya çalışılacaktır.

Böylece değişen stres koşullarına karşı dayanıklı genotipler belirlenmeye çalışılacaktır.

F7 kademesinden seçilen hatlar sırasıyla önce Önverim denemesi, Verim Denemesi ve Bölge verim

denemelerine tabi tutulacaktır. Bu çalışmaların sonucunda performansı iyi bulunan genotipler son olarak

ülkesel nohut ıslah çalışmalarında denenecek ve bu sonuçlara göre performansları iyi bulunan genotiplerle

tescile başvurulacaktır.


PROGRAM ADI: Nohut

Proje No : TAGEM /TBAD/13/A14/P01/004 Proje Adı: Çukurova Bölgesinde Nohut (Cicer arietinum L) Islah Çalışmaları Yürütücü Kuruluş: Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ADANA İşbirliği Yapılan Kuruluş: Diğer Araştırma Enstitüleri ve ICARDA Proje Başlama ve Bitiş Tarihi : 2012-2017 Projenin Toplam Bütçesi (TL): 2013 Bütçesi: Proje Yürütücüleri: Dr. Dürdane MART Dr. Tolga KARAKÖY , Meltem TÜRKERİ, DERYA YÜCEL

Proje Özeti:

Farklı kademelerdeki ıslah materyallerinin vejetasyon sezonu süresince gereken gözlem ve değerlendirmeler yapılmıştır. Hasat döneminde anılan materyal ile ilgili proje yönteminde öngörülen seleksiyon ve uygulamalar tamamlanmıştır. Hasat sonrası elde edilen materyalin tarla gözlem ve ölçümleri dikkate alınarak değerlendirmeler yapılmıştır. Seçimleri yapılmış olan hat ve materyallerin ekimleri yapılarak, ıslah süreci projede öngörüldüğü şekliyle, çalışma takvimine uygun olarak sürdürülecektir.

20011-2012 yetiştirme sezonunda, Kışlık Nohut Verim Denemelerinin, Gözlem Bahçelerinin, Tek bitki sıraları ve Açılan materyallerin ekimleri yapılarak değerlendirmeye alınmıştır. Ayrıca ülkesel proje kapsamında gönderilmiş olan, açılan materyaller, hastalık bahçesi, uyum denemesi, verim denemesi, gözlem bahçesi denemelerinin ekim, bakım ve hasat işlemleri tamamlanarak gerekli seçim işlemleri tamamlanarak bölgemiz için ıslah amacına uygun hatların seçimi yapılarak bir sonraki yıl denemelerine alınmıştır. 20011-2012 yetiştirme sezonunda, her kademedeki ıslah materyallerinin, hastalık, zararlı, diğer agro-morfolojik, değerler göz önüne alınarak yapılan istatistiki analizler ve değerlendirmeler sonucunda seçilen hatlar 2012-2013 yetiştirme sezonunda ıslah sürecinin devamının sağlanması açısından denemelere alınmıştır. Planlamaya alınan materyallerin de ekimleri yapılmıştır.


Proje No TAGEM/TA/ (Devam Eden) Proje Başlığı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerine Uygulanan Gamma Işını Dozlarının M1

ve M2 Generasyonlarında Bazı Bitki Özelliklerine Etkileri Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü


TAGEM

Proje Yürütücüsü Evren ATMACA

Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Cemalettin Yaşar ÇİFTÇİ



2012 2013 3000 TL 4000 TL

Proje Özeti: Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsünce geliştirilmiş olan Antraknoz hastalığına dayanıklı Yaşa-05 ve Hisar çeşitleri üzerinde değişik dozlarda gamma ışınları uygulayarak, iri taneli, makineli tarıma elverişli ve adaptasyon kabiliyeti iyi çeşit veya çeşitler geliştirmek amaçlanan bu çalışmada, Yaşa 05 ve Hisar çeşitlerinin tohumları ışınlama gücü 2.190 kGy/saat olan Kobalt-60 (60Co) gamma cell kaynağında 0, 100, 150, 200 ve 250 Gy olmak üzere 5 farklı dozda Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’ nda ışınlanmıştır. Işınlanan tohumlar 06.04.2012 tarihinde tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekrarlamalı olarak ekilmiştir. Elde edilen M1 bitkilerinde yapılan ölçüm ve gözlemler sonuçlarına göre: çıkış oranı her iki çeşitte de Kontrol dozlarında çıkış oranın en fazla ve en yüksek doz oranı olan 250 Gy dozda ise en düşük olduğu, Hisar çeşidine uygulanan Gamma ışınlarında en yüksek bitki boyu 150 Gy dozda, en kısa bitki boyu ise Kontrol dozunda olduğu, uygulanan farklı Gamma ışını dozlarının bitki boyunu arttırdığı tespit edilmiştir. Yaşa-05 çeşidinde ise bitki boyu değerleri istatistikî olarak önemli bulunmamıştır. Araştırmada Yaşa-05 çeşidinde uygulanan dozların ilk bakla yüksekliği üzerinde etkisinin istatistiki olarak anlamlı olmadığı, Hisar çeşidinde ise en yüksek ilk bakla yüksekliğinin 100 Gy dozda, bunu sırası ile 150 Gy, Kontrol, 250 Gy dozları izlemiş ve en kısa ilk bakla yüksekliği değerleri ise 200 Gy dozda tespit edilmiştir. Uygulanan dozların bitkide dal sayısı değerlerine etkisi iki çeşitte de farklı olmuştur. En fazla dal sayısı Yaşa-05 çeşidinde 150 Gy dozda, Hisar çeşidinde ise en yüksek doz olan 250 Gy dozda sayılmıştır. En az dal sayısı ise Yaşa-05 çeşidinde en yüksek doz olan 250 Gy dozda, Hisar çeşidinde ise Kontrol dozunda elde edilmiştir. Bitkide bakla sayısı değerleri Yaşa-05 çeşidinde en fazla Kontrol ve 150 Gy dozlarında sayılırken, Hisar çeşidinde Kontrol, 100 Gy ve 200 Gy dozlarında sayılmıştır. En az bitkide bakla sayısı değerleri Yaşa-05 çeşidinde 200 Gy ve 250 Gy dozlarında, Hisar çeşidinde ise 150 Gy ve 200 Gy dozlarında sayılmıştır. Bitkide steril bakla oranı incelenecek olursa her iki çeşitte de doz oranı arttıkça steriletenin arttığı tespit edilmiştir. Bitkide Tane Verimi irdelendiğinde, en yüksek değer her iki çeşitte de Kontrol uygulamasından elde edilirken, en düşük değerler ise çeşitlere göre değişmiş, Yaşa-05 çeşidinde 14.08 g ile 200 Gy ve 250 Gy dozlarında, hisar nohut çeşidinde ise 10.50 g ve 10.65 g ile 200 Gy ve 150 Gy dozlarından elde edilmiştir. Hasat indeksi değerleri incelendiğinde, her iki çeşitte de en yüksek oran Kontrol uygulamalarında bulunurken, bu oranın doz miktarı arttıkça azaldığı görülmüştür.

DEVAM EDEN PROJELER

AFA ADI: Yemeklik Tane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut

Proje No TAGEM/TBAD/12/A14/P01/04 Proje Başlığı Nohutta Antraknoza (Ascochyta rabiei (Pass.) Labr.) Dayanıklılık İçin

Moleküler Markörler Yardımıyla Seleksiyon Yapılması



TAGEM

Proje Yürütücüsü Özcan YORGANCILAR

Yardımcı Araştırmacılar Aysel YORGANCILAR, A.Taner KILINÇ, Evren ATMACA, Ramazan AKIN



2012: 35.000 TL 2013: 17.000 TL 2014: 12.000 TL 2015: 12.000 TL 2016: 12.000 TL TOPLAM: 88.000 TL

Proje Özeti: Projenin amacı, erken generasyonda markör yardımıyla seleksiyonu rutin olarak yapabilmektir. Antraknoza dayanıklılığa bağlı olduğu belirlenen moleküler markörlerle Türkiye nohut genotiplerini test etmek, antraknoza dayanıklığı belirlenen markörleri kullanarak yapılacak seleksiyonun etkinliğini artırmaktır. Bugün için ülkemizde yürütülmekte olan nohut ıslah programlarının birinci hedefi antraknoza dayanıklı çeşit geliştirmektir. Bu çalışmada antraknoz hastalığına bağlılığı bilinen markörlerle çeşit ve hatları test etmektir.

Ulusal nohut ıslah programındaki 122 adet ileri çıkmış nohut hatlarından 112 tanesinin genomik DNA’sının izolasyonu yapılmıştır. Antraknoz hastalığını (STMS markörü) dayanıklılık ve hassaslığı ayırt etmede 21 bazlık TA-2 primeri kullanılarak PCR yapılmıştır. Elde edilen ürünler agaroz jelde koşturulduktan sonra ethidium bromide ile boyanmış ve çıkan sonuçlar jel dokumantasyon sisteminde görüntülenerek değerlendirilmiştir. Sonuç olarak 112 nohut hattından 65 tanesi antraknoz hastalığına karşı dayanıklı bulunurken, 45 tanesi hassas olarak bulunmuştur. Çalışmalar projeye uygun olarak devem etmektedir.

AFA ADI: YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER

PROGRAM ADI: Nohut

Proje No:

Proje Başlığı: Nohutta Düşük sıcaklık, Kuraklık ve Antraknoza dayanıklı elit Yarı yol Materyali

Geliştirme Projesi Projeyi Yürüten Kuruluş: Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Projeyi Destekleyen Kuruluş: DS Tarım Bilişim

Proje Yürütücüsü: Dr. Hüseyin ÖZÇELİK Yardımcı Araştırıcılar


Başlama- Bitiş 01/01/2012-31/12/2014

Tarihleri


2012: 13.500 TL

2013:13.50500 TL

2014:13.500 TL

Proje Özetleri

Melezleme çalışmaları Enstitü arazisinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada

önceki yıllarda kullanılan kalite özellikleri iyi 6 genotip (Çağatay, Nm 10.180),

Hastalık değerleri iyi 4 genotip (Azkan, Nm.10.146, Ilgaz,), Soğuğa dayanıklı Nm

10.146) ile ıslah çalışmaları kapsamında geliştirilen verim ve kalite değerleri iyi 4

hat kullanılmıştır. Çalışma kapsamında 1200’ün üzerinde yapılan meleze rağmen

tutma oranının % 12’lerde bulunmasının nedeni melezleme çalışmaları sırasında

aralıksız yağan yağış ve akabinde gelen aşırı sıcaklıklar tutma oranını büyük

orandı düşürmüştür. Ayrıca melezleme açık arazide yapıldığından canlı çiçek tozu

bulmakta zorluklar çekilmiştir. Kombinasyonlarda 10 tohumun altında melez

tohum elde edilen kombinasyonlar 10-20 tohum elde edilebilmesi için gelecek yıl

yeniden melezlemeye tabii tutulacaktır.

Bu çalışmada ülkemizin belirli bölgelerinde yaygın olarak yetiştirilen

anrtaknoza dayanıklı iri ve açık taneli materyaller kullanılacaktır. Bu arada kışa

dayanıklı yeni materyaller geliştirilmeye çalışılacaktır. Böylece verimli

materyallerin geliştirilmesine çalışılınacaktır. Yazlık formlarında ise kurağa

dayanıklı erkewnci ve makinalı hasada uygun materyaller üzerinde durulacaktır.

Her yıl toplam 10 melez kombinasyonu oluşturulacak elde edilen materyaller saf

hat seleksiyonuna tabi tutulacaktır.

ÜLKESEL NOHUT YETİŞTİRME TEKNİĞİ ARAŞTIRMALARI SONUÇLANAN PROJE (SONUÇ RAPORU)

AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI: Nohut Proje No : TAGEM/TA/11/12/01/001 Proje Başlığı : Güneydoğu Anadolu Bölgesi Koşullarında Farklı Nohut (Cıcer

arietinum L.) Genotiplerinin Yazlık ve Kışlık Ekimlerinde Bazı Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi.

Proje İngilizce Başlığı Determınatıon of Some Agrıcultural and Technologıcal Traıts of Dıfferent Chıckpea (Cicer arietinum L.) Genotypes ın Wınter and Sprıng Sowns Under Southeast Anatolıa Regıon Ecologıcal Condıtıons

Projeyi Yürüten Kuruluş : GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Projeyi Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM)

Proje Yürütücüsü : İrfan ERDEMCİ Yardımcı Araştırmacılar : - Başlama ve Bitiş Tarihleri : : 01.09.2011 / 31.08.2012 Projenin Toplam Bütçesi : 10.500 TL

2011 : 6.500 TL 2012 : 4.000 TL Proje Özeti: Yemeklik Tane Baklagillerden nohut taneleri yüksek oranda protein içeriklerinin yanı sıra özellikle 05 çeşidi ile ENA8- DY1 genotipinin yazlık, F03-28C ve EN934 genotipi ile Aksu çeşidi hem kışlık hem de yazlık ekimlerde ekilebileceği saptanmıştır. Araştırmada kullanılan genotiplerden; F03-28C, F97 az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde önemli bir gıda maddesidir. Nohut köklerindeki rhizobium bakterileri sayesinde atmosferin serbest azotunu toprağa fikse edebilmesi ve bitkinin faydalanabileceği forma dönüştürebilmesi, yemeklik tane baklagiller içerisinde mercimekten sonra sıcağa ve kurağa en fazla dayanabilmesi, kışlık tahıl-nadas ekim nöbetinin uygulandığı kurak bölgelerimizde ekim nöbetine girerek birim alanda tane verimini artırmada ve nadas alanlarının azaltılmasında özel bir değere sahiptir. Nohutta da verim; genetik yapı, kültürel uygulamalar ve çevre faktörleri tarafından büyük ölçüde etkilenmektedir. Nohut tarımının başta gelen sorunu antraknoz hastalığıdır. Bu hastalığa karşı önlem olarak ekimler geciktirilerek yazlık yapılmaktadır. Bu durum özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Mayıs ayı itibariyle yağışlar yetersiz ve düzensiz dağılım göstermesiyle birlikte, erken gelen yüksek sıcaklık stresleri verimde düşüşe neden olmaktadır. Kışlık ekimlerin yapıldığı alanlarda ise çiftçi hastalık etmeni konukçu ilişkiler sonucunda dayanıklı bitkisel materyalini zamanla kaybetmiş çeşitler kullanıldığında antraknoz hastalığı ve soğuktan zarar görmekte ve verim alamamaktadır. Tüm bu gerekçelerden dolayı nohutta verimliliği ve kaliteyi artırma yönünden gerek ıslah, gerekse yetiştirme tekniği ile ilgili daha fazla araştırmaların yapılması gerekmektedir.Bu çalışma, Güneydoğu Anadolu Bölgesi ekolojik koşullarında farklı nohut genotiplerinin yazlık ve kışlık ekimlerinde, bazı tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla, iki farklı lokasyon (Diyarbakır ve Hazro)’da 2010/2011 ve 2011/2012 yetiştirme sezonlarında yürütülmüştür. Denemeler T.B. Bölünmüş Parseller Deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak, ana parselle ekim zamanı ve alt parsellere genotipler gelecek şekilde kurulmuştur. Araştırmada toplam 10 nohut genotipi kullanılmıştır. Bulgular: İki yıllık birleştirilmiş ortalamaların varyans analizi sonucunda incelenen özelliklerden; metrekarede bitki sayısı, çıkış süresi, %50 çiçeklenme süresi, fizyolojik olgunlaşma süresi, nodül sayısı, ortalama elek analizi, kuru tane ağırlığı ve protein oranının ekim zamanından; bitki boyu, ilk bakla yüksekliği, bitkide ana dal sayısı, biyolojik verim, tane verimi, kuru nodül ağırlığı, 100 tane ağırlığı, yaş tane ağırlığı, su alma kapasitesi, şişme indeksi ve pişme süresinin yıllardan; şişme kapasitesinin genotiplerden; baklada tane sayısı ve hasat indeksinin yıl x ekim zamanı interaksiyonundan, bitkide bakla sayısının lokasyon x yıl interaksiyonundan ve su alma indeksinin lokasyon x ekim zamanı interaksiyonundan önemli derecede etkilendikleri ortaya konulmuştur. Nohut’ta en yüksek tane verimi kışlık ekimlerden alınmıştır. Bölgede genotiplerin ekim zamanlarına göre tepkileri incelendiğinde: F97-90C, F98-55C genotipleri ile Azkan çeşidinin kışlık, Çağatay ve Yaşa -90C, EN934 ve Azkan çeşidinin tarımsal özellikler bakımından, ENA8-DY1 ve Çağatay çeşidinin teknolojik özellikler bakımından genel olarak diğer çeşitlerden daha üstün bir performans göstermişlerdir. Anahtar kelimeler: Nohut, Genotip, Ekim Zamanı, Kalite, Verim

AFA ADI: Yemeklik Dane Baklagiller PROGRAM ADI:

Proje No TAGEM/TA/ (Devam Eden) Proje Başlığı Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yemeklik Tane Baklagiller (Kuru

Fasulye, Nohut ve Mercimek) Islah Materyalinin Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi



TAGEM

Proje Yürütücüsü Ramazan AKIN

Yardımcı Araştırmacılar Evren ATMACA, Dr. Sabri ÇAKIR, Bilal DEMİR



2010 2011 2012 2013 2014 12750TL 8000TL 8500TL 9000TL 10250TL

Proje Özeti: Geçit Bölgesi Nohut Islah Araştırmaları Projesi çerçevesinde, nohut ıslah programlarının değişik verim kademelerinde yer alan hat/ çeşitlerin kalite derecelerini belirlemek amacıyla 2012 yılında ön verim, verim ve bölge verim denemeleri; nohut çeşit tescil denemesi; ülkesel nohut bölge verim denemesi, ülkesel nohut çeşit uyum denemesinde yer alan toplam 112 hat/ çeşitte 100 tane ağırlığı, ortalama elek analizi, kuru ağırlık, yaş ağırlık, su alma kapasitesi, su alma indeksi, kuru hacim, yaş hacim, şişme kapasitesi, şişme indeksi, pişme süresi, protein oranını içeren 2342 analiz yapılmaya çalışılmaktadır.

Geçit Bölgesi Kuru Fasulye Islah Araştırmaları Projesi çerçevesinde değişik verim kademelerinde değerlendirilen toplam 169 hat/ çeşitte 100 tane ağırlığı, kuru ve yaş ağırlık, su alma kapasitesi ve indeksi, kuru ve yaş hacim, şişme kapasitesi ve indeksi, pişme süresi, protein oranını belirlemek amacıyla toplam 3116 analizle, ıslah çalışmalarına katkıda bulunulmaya çalışılmaktadır.

Yukarıda sözü edilen, gerek nohut gerekse kuru fasulye örneklerinin 100 tane ağırlığı, ortalama elek analizleri yapılmıştır. Arta kalan kuru ağırlık, yaş ağırlık, su alma kapasitesi, su alma indeksi, kuru hacim, yaş hacim, şişme kapasitesi, şişme indeksi, pişme süresi, protein oranını belirleme çalışmaları halen devam etmektedir.


PROGRAM ADI:Nohut-Mercimek

Proje No TAGEM 04 /TA/10/01/005 Proje Başlığı Ülkesel Yemeklik Tane Baklagiller Kalite Araştırmaları

Proje Başlığının İngilizcesi National Edible Legumes Quality Research, Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Projeyi Destekleyen Kuruluşlar Orta Anadolu Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma

Enstitüsü, Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Mısır Araştırma İstasyonu, GAP Uluslar arası Tarımsal Araştırma ve

Eğitim Merkezi, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Proje Yürütücüsü Kazım KARACA Yardımcı Araştırmacılar Kazım KARACA, Ramazan AVCIOĞLU, Turgay ŞANAL Başlama ve Bitiş Tarihleri 01/01/2010 – 31/12/2014 Proje Toplam Bütçesi 146.000 TL Proje Özeti: Kışlık Ülkesel Nohut Çeşit Uyum Denemesinde Sarı98 49.22 g. İle en yüksek kuru ağırlığa sahipken, SAK. bakımından en iyi çeşidinde Sarı 98 olduğu, pişme süresi bakımından Azkan, Diyar95, Yaşa05 çeşitlerinin 42 dakika ile en iyi çeşitler olduğu anlaşılmaktadır. Seçkin çeşidinin % 24.6, Azkan çeşidinin % 24.4 proteine sahip oldukları gözlemlenmiştir. Sarı98 8.4 mm. İle en iri çeşittir. Yazlık Ülkesel Nohut Çeşit Uyum Denemesinde Sarı98’ in 50,47 g ile en fazla kuru ağırlığa sahip olduğu, yine Sarı98 ‘ in 0.50 g/tane yine en yüksek SAK.’ne sahip olduğu görülmektedir. Şişme indeksinde ortalamanında 1,97 olduğu görülmüştür.Protein İnci çeşidinde % 21.8 ile en düşük, Azkan çeşidinde ise % 23.3 ile en yüksek değerdedir. 8.5 mm ile Sarı 98 en iri çeşit olmuştur.

Kışlık Ülkesel Nohut Verim Denemesinde Sarı98 çeşidinin 51.08 g. İle kuru ağırlığı en fazla çeşit olduğu, EN1940’ ın 46.74 g. İle en iyi hat olduğu, SAK.’nin denemede en yüksek 0.57 g/tane ile Sarı 98 çeşidine ait olduğu, hatlardan ise en iyi durumda olanın 0.53 g/tane ile EN1940 olduğu görülmüştür. EN1938-39-40 hatları Şişme indeksi en yüksek değerleri vermiştir. EN1936-37 hatları 43 dakika ile en kısa pişme zamanına sahiptirler. Azkan % 24.2 ile denemenin, EN1982 ise % 24.1 ile hatların içinde en yüksek protein değerlerine sahiplerdir. Sarı 98 8.5 mm ile en yüksek elek değerine sahip olup EN1939-40-43 no’ lu hatlar 8.1 mm. ile hatlar içinde en iyidir.

Yazlık Ülkesel Nohut Verim Denemesinde ise hatlardan 41.69 g kuru ağırlık ile EN1846 hattı dikkat çekmiştir. SAK. denemede Sarı98 çeşidi ve EN2000 no lu hatta 0.47 g/tane değeri ile en yüksektir. Şişme indeksi 2.08 ile en yüksek EN1846 hattında bulunmuştur. EN1999 hattı 38 dakika ile en kısa pişme süresine sahiptir. Çeşitlerden Sarı 98 8.2 mm ile hatlardan ise EN2000 hattı 8.1 mm elek ile en iri hat ve çeşit olmuşlardır.

Ülkesel Mercimek Çeşit Uyum Denemesinde Altıntoprak 4,43 g. İle en yüksek kuru ağırlığa sahiptir. SAK. yönünden de yine Altıntoprak 0.0378 g/tane ile en iyi değere sahipken şişme indeksi en yüksek 1.98 ile Çiftçi çeşidinde bulunmuştur. Protein oranı Çiftçi çeşidinde % 27.2 ile en yüksektir. Altıntoprak 4.5 mm ile en yüksek, Kafkas ise 4.0 mm ile en düşük elek sınıfına sahip olmuşlardır.

Ülkesel Mercimek Bölge Verim Denemesinde ÜM-BVD-2011/10 hattı 4.84 g ile en iyi kuru ağırlığa sahiptir. ÜM-BVD-2011/9 hattı su alma kapasitesi yönünden 0.0379 g/tane ile en iyi sonuca sahip olmuştur. ÜM-BVD-2011/3 hattı 2.13, Çiftçi çeşidi ise 2.12 lik değerlerle denemede en yüksek şişme indeksi değerlerine sahiptir. Protein Çeşitlerden Çağılda % 28.3, hatlardan ise % 26.4 ile ÜM-BVD-2011/3 ve ÜM-BVD-2011/7 hatlarında en yüksektir. ÜM-BVD-2011/10 hattı 4.7 mm ile en iridir.

bİyolojİk ÇeŞİtlİlİk ve genetİk kaynaklar … tbad-özetler.pdf · bilgi ufuk kirmizi...

Documents