buyuk-islam-ilmihali ömer nasuhi bilmen

B y k

S L M L M H A L

tikada, badetlere, Kerahiyet ve stihsana, Ahlaka, Siyer-i Enbiyaya ait olmak zere on

kitaptan mteekkildir.

Mellifi:

Fatih Dersimlarndan Emekli Diyanet leri Reisi

MER NASH BLMEN

Asl metni kontrol edip dzelten-sadeletiren: lahiyat Yazar Mehmet TAL

Bakanlnda ilm bir heyet

stanbul-2003

www.mehmettaluhoca.com

Elinizdeki bu eser KTA Kitap Krtasiye Ltd. irketi tarafndan baslmtr.

YAYINEVMZDE BULUNAN BAZI ESERLER.

Dini ve milli eserler

Kur'an- Kerim ve tefsirler

Meal eitleri

Hadis-i erifler

Szlk eitleri

Cep kitaplar

ocuk kitaplar

Roman eitleri

Kaset, CD ve dierleri

Alemda cad. Fatih sk. No:8/a (Ihlamurkuyu otobs dura yan) Tel: 0216 364 08 67 Fax: 0216 365 74 31

IHLAMURKUYU

MRANYE

Bu basknn btn haklar Mehmet TALya ittir.


FHRST

NSZ

MER NASUH BLMEN ( Hayat ve Eseri)

MELLFN NSZ

BRNC KTAP : TKAT HAKKINDADIR Hakik bir dinin mhiyeti ve balca dinler Hakik bir dinin vasflar ve faydalar slam dininin evrensel olmas ve mesut netceleri man ve slamn mhiyetleri man ve slamn artlar ALLAH Telya ve sfatlarna iman Peygamberlerine iman Peygamberlere olan ihtiya Semavi kitaplara iman Semavi kitaplara olan ihtiya Kurn'n nasl ilahi bir kitap olduu Kurn'n ihtiva ettii hakkatler Meleklere iman Meleklerin varlndaki hikmet hirete iman Kyametin mhiyeti ve alametleri hirete it hdiseler Ahiretin varlnda ve ebedi olmasndaki hikmet Kaza ve kadere iman Kaza ve kader, insanlarn mesliyyetine mni deildir tikatta ehli snnetin imamlar

KNC KTAP : TAHARETLER VE SULAR HAKKINDADIR Mukaddime (4 imam ve hayatlar) Mslmanlkta ibadetler, taharetler, bir ksm dini tabirler Sularn ksmlar Mutlak ve mukayyed sularn nevileri ve hkmleri Su artklar hakkndaki hkmler Kuyular hakkndaki hkmler er'an temiz saylan ve saylmayan eyler ve hkmleri Tathir = temizleme yollar zr sahiplerine dair baz meseleler zrn hkm Kadnlara mahsus hayz ve nifas halleri Kadn adetlerine ait meseleler stihaza haline ait meseleler Abdestin mahiyeti, abdestin farzlar, snnetleri, adab Abdest dualar Abdestin sahih olmasna mani olmayan eyler Mestler zerine mesh verilmesi Meshin cevazndaki artlar Mesh mddeti Sarg zerine mesh


Meshi bozan eyler Abdesti bozan eyler Abdesti bozmayan eyler Gusl ve gusl icap eden haller Gusln farzlar, snnetleri, vasflar Gusl etmeleri icap edenlere haram veya mekruh olan eyler Teyemmmn mahiyeti Teyemmmn snnetleri ve artlar Teyemmm mbah klp klmayan haller Teyemmm bozan haller

NC KTAP : NAMAZLAR HAKKINDADIR Namazn ehemmiyeti ve fazileti Namaza dair baz tabirler Namazlarn nevileri ve rekatlar Namazlarn artlar, ruknleri (Hadesten ve necasetten taharet, setr-i avret, istikbal-i kible, vakit, niyyet, iftitah,

kiyam, kiraat, ruku, secde, kade-i ahire...) Namazlarn vacipleri, snnetleri, dab Ezan ve ikamet, imamet ve cemaat Kadnlarn erkeklerle bir hizada bulunmas Namazlarn tek bana ve cemaatle nasl klnaca Cuma namaz, Cuma namaznn farz olmasnn ve edasnn artlar Cuma namaz ile alakal meseleler Bayram namazlar, Teravih namaz, Hastalarn namazlar Seferin mahiyeti, mddeti ve hkmleri Eda ile kazann mahiyetleri ve kaza namazlar Mdrik, lhik, mesbuk hakkndaki meseleler Sehiv secdeleri, Tilvet secdesi, kr secdesi, Nafile namazlar Mekruh vakitler Namazlarda mekruh olup olmayan kraatler Zelletl-kr Kur'an- Kerm'i renip okumak ve dinlemek vazifeleri Namazlarn mekruhlar Namaz bozup bozmayan eyler Iskat- salt meselesi Mescitlere ait hkmler Cenazeler hakkndaki farzlar, vazifeler Cenazelerin ykanmalar, kefenlenmeleri Cenaze namazlar, Cenazeleri kabre kadar gtrmek ve defnetmek Kabirler ve kabristanlar ehidler hakkndaki hkmler

DRDNC KTAB : ORU, KEFFARET, YEMN, NEZR VE TKAF HAKKINDADIR Orucun mahiyeti, nevileri Orularn farziyyetindeki, vcubundaki sebebler Orucun meru olmasndaki hikmet Orulu iin mstehab olan eyler Orucun artlar, hilal vaktinin sbutu Orulara it niyetler Orulu kimse iin mekruh olup olmayan eyler Orucu bozup bozmayan eyler Kazalar icap edip etmeyen orular Keffareti icap edip etmeyen orular Oru tutmamay mbah klan zrler Keffaretin mahiyeti ve nevileri Yeminin mahiyeti ve yemin saylp saylmayan eyler Kasem suretiyle olan yeminin nevileri ve hkmleri Yemine dir eitli meseleler Nezrin mahiyeti, nevileri ve artlar


Muayyen, gayri muayyen, mutlak ve muallak (arta bal) nezirler tikafn mahiyeti, nevileri, meru olmasndaki hikmet tikafn artlar, dab tikafa dir baz meseleler tikaf bozup bozmayan eyler

BENC KTAP : ZEKAT VE SADAKA-I FITIR HAKKINDADIR Zekatn mahiyeti Farz klnmasndaki hikmet Zekatn farz olmasnn artlar Zekatn sahih olmasnn art Zekata tabi olup olmayan mallar Ehl hayvanlara ait zekatlar Ticaret mallarnn zekat Altn ile gmn zekat Kat paralar ile banknotlarn zekat Alacaklarn zekat Arazi mahsullerinin zekat Madenlerin ve definelerin zekat Zekatlarn denme yollar Zekatn verilecei yerler Kendilerine zekat verilmesi caiz olup olmayan kimseler Sadaka-i ftra dair meseleler

ALTINCI KTAP : FARZ OLAN HAC ILE UMRE HAKKINDADIR Hac ile umrenin mahiyetleri Haccn nevileri, ruknleri Tavafn mahiyeti ve nevileri Haccn farz olmasnn artlar Haccn edasnn farz olmasnn artlar Haccn sahih olmasnn artlar Mikat ile alakal mlumat Haccn farz olmasnn sebebi ve zaman Haccn farz olmasndaki hikmet Haccn vacipleri, snnetleri ve dab Hac ibadeti hakknda tatbikat Umre, temett ve kran hacc hakknda tatbikat, hedy'in mahiyeti ve hkmleri Hac ile alakal yasaklar Bedel = niyabet sureti ile hac Hac hususundaki bedellik, vasiyet ve adak ile alakal meseleler hsar'a ait meseleler Resl- Ekrem (S.A.V) Efendimizin kabri saadetlerini ziyaret

YEDNC KTAP : KURBANLARA, KESLEN HAYVANLARA, AVLARA ATTR Kurbann mahiyeti, vacip olmas ve meru klnmasndaki hikmet Kurbann cinsi ve kusurlu olup olmamas Kurbann kesilecek vakti Kurbann eti ve derisi hakknda yaplacak eyler Akika Kurban Hayvan kesme ilemi, kesilen hayvan ve hayvan kesmenin mahiyetleri Zebh = boazlama ameliyesi, etleri yenilip yenilmeyen hayvanlar Kimlerin boazlayacaklar hayvanlarn etleri yenilip yenilmeyecei l hayvann mahiyeti ve hkm Sayd = avn mahiyeti ve caiz olmas Neler ile av yaplabilecei Av hususunda aranlan artlar


SEKZNC KTAP : KERAHYET VE STHSAN HAKKINDADIR Baz din tabirler Her mslman iin retim ve renimin lzmu Vaaz ve nasihatin ehemmiyeti Mukaddesata hrmet ve tzim Diyanet ve mumelt beeri mnasebetler hususunda szleri kabul edilecek kimseler Mslmanlkta aile ve akrabalk mnasebetleri Mslmanlkta kazancn ehemmiyeti. Muhtelif kazan yollarnn stnlk dereceleri Al-veriin eitleri ve kazan miktar, ihtikrn kara borsacln mahiyyeti ve hkm Fizin mahiyyeti ve eitleri Bor alma-verme meselesi Mslmanlkta yaplmalar caiz olup olmayan eyler, yiyip-ime miktar ve bunlarn db, giyilmeleri,

kullanlmalar lzm ve caiz olup olmayan eyler Lukata kayp eyalarn mahiyyeti ve hkm Mslmanlkta elencelerin, msabakalarn hkm Mslmanlkta insanlarn hayata ve organca korunma altnda olmalar Hayvanlara merhamet ile muamelenin lzumu. Mslmanlkta madd ve manev temizlik

DOKUZUNCU KTAP : SLAM AHLAKINA ATTR Ahlkn mahiyeti, nevileri ve ahlk ilmnin ksmlar Ahlkn ehemmiyeti ve gzelletirilmesinin mmkn olmas Vazifelerin mahiyetleri ve nevileri lhi vazifeler, ahs vazifeler, ailev vazifeler, sosyal vazifeler Mslmanlkta adab muaeret Gzel ve irkin huylar

ONUNCU KTAP : SYER- ENBYAYA, PEYGAMBERLERN (A.S.) HAYATLARINA VE AHLAKINA ATTR

Siyer-i Enbiyann Peygamberlerin (A.S) hayatlarnn ve ahlak-nn mahiyeti, faydalar ve kaynaklar. Mbarek adlar, Kuran- Mbinde zikrolunan anl peygamberler. Hatem-l Enbiya (Peygamber (S.A.V) Efendimizin dnyay te-rifleri ve erefli nesepleri. ocukluk, genlik zamanlar. lahi vahye, nbvvet ve risalete nail olmalar. slamiyetin douu sralarnda Arabistann dini ve sosyal hali. Mslmanl ilk kabul eden zatlar. Mslmanlarn ektikleri eziyetler ve Habeistana hicretleri. Peygamberimiz (S.A.V)in kabileleri dine daveti ve Akabe biat. nikak- Kamer (Ayn iki paraya ayrlmas) ve Mira mucizeleri. Medine-i Mnevvereye hicret ve Peygamber (S.A.V) Efendimiz-in baz icraatlar. Peygamber (S.A.V) Efendimize cihad izni verilmesi ve karsn-da bulunan balca gayrimslimler. Vuku bulan balca savalar. Rasl Ekrem (S.A.V) Efendimizin ahirete irtihalleri ve bundan kaynaklanan teessrler. Peygamber (S.A.V) Efendimizde tecelli eden pek yksek vasflar, kemaller.

ESERN KAYNAKLARI


NSZ

Hamd; lemlerin Rabbi ALLAH Telya, salat selam Reslullaha, ALLAHn rzas da btn mminlerin zerine olsun. Amin.

Muhterem okuyucu! Elinizdeki bu eser, Fatih Dersiamlarndan emekli Diyanet leri reisi, merhum mer Nasuhi

BLMENin, Byk slm lmihali adl kymetli eserinin sadeletirilmesi ile meydana gelmitir. Bilindii gibi ilmihal; her mslmann mutlaka bilmesi gerekli, farz- ayn olan: Bata temel iman

bilgileri ile taharet, ibadet usullerini, nikh-talak ve hell-haram gibi dini hususlar retmek zere yazlm olan dini kitaptr.

Elinizdeki Byk slm lmihali, mslmanlar iin yaplm byk hizmetlerin bandadr. Her mslmann evinde bulunmas gereken ve bulunan bu eser bir ok dini meseleleri ihtiva etmektedir. yle ki:

Akaid (iman) hakknda zet bilgilerle balayan kitapta: Taharet, namaz, oru, zekt, hac, kurban ve avcla dair geni bilgi verilmi ve fkh kitaplarnda Kerahiyet ve stihsan bal altnda ele alnan yani, hell-haram, mbah ve mekruh olan eylerle ilgili dini hkmler aklanmtr. Eserin son ksm slm ahlkna, isimleri Kuran- Kerimde zikredilen Peygamberlerin ve Peygamber (S.A.V) Efendimizin hayatna ayrlmtr.

On kitap halinde hazrlanan ve ilk nce 1947 ile 1951 tarihleri arasnda stanbulda her bir kitab ayr ayr neredilen kitap, daha sonra tek cilt olarak (1959-stanbul) bir ok defa; yarm asra yaklaan bir zaman iinde 2,5 milyonun stnde baslarak eriilmesi ok g bir rekor krm, milyonlarca mslman vatandamza hizmet etmi, yurt iinde olduu kadar yurt dnda da, bilhassa Avrupadaki mslman kardelerimizin elinden dmeyen bir kaynak kitap olmu, nemli bir boluu doldurmutur. ldkten sonra da sevab srekli akp gelen amellerden biri de: Kendisinden faydalanlan bir ilimdir. Bu bakmdan merhum mellifimiz geride brakt bir ok eseriyle ve bilhassa elinizdeki bu ilmihaliyle byk mkfata kavumu, ald hayr dualar sayesinde, kendisine cennette ok byk kneler ihsan edilecektir, inaallah Gpta ediyoruz Rabbim, bizlere de rzasna uygun bu gibi hizmetler nasip etsin. Amin.

Kitaptaki Osmanlca kelimelerin okluu sebebi ile dilinin ar olmas ve dini konulardaki stlah (terim)lerin anlalmasndaki zorluklar gz nne alnarak, kitabn son yllardaki (1986) basklarnn son ksmna; Ahmet Selim BLMEN tarafndan hazrlattrlan bir lgate eklenmi bulunmaktadr. Fakat tabiri caizse, kitap bir tarafta, lgate bir tarafta olmas sebebiyle bu da beklenen kolay anlalmay salayamamtr. Bunun iin, daha sonra da Bilmen Basm ve Yaynevi yetkilileri tarafndan, emekli stanbul Mfts Ali Fikri Yavuza, eserin sadeletirilmesi yaptrlm ve sadeletirilmi ekliyle de, bata Bilmen Basm ve Yaynevi, Kahraman Cilt-Yaynclk olmak zere bir ok yaynevi tarafndan baslp neredilmitir. Fakat bu sadeletirilmi basklarda, kitabn aslna sadk kalnma-dn, hatal sadeletirme veya eksik braklma sebebiyle yanl hkm-lerin bulunduunu tespit edince, hayretle irkildim!. Aman ALLAHm!. Gvendiimiz, okuttuumuz, kaynak gsterdiimiz ve srarla tavsiye ettiimiz bir ilmihalde yanl, hatal, eksik bilgiler Ne byk bir ihmal Bu da yetmedi Bir de ne grelim? Elimizde bulunan, 1947-1951, 1959, 1960, 1970, 1975, 1985 ve 1986 yllarnda yaplan asl basklar arasnda da farkllklar, eksiklikler, bu sebeple az da olsa yanl hkmler var. te bunlardan bazlar 1. Kitap, tikat kitabnn; 21. maddesi, 1947, 1959, 1960 ve 1986 basklarnda bulunan nk hibir eser, messirinde bulunmayan bu gibi vasflar haiz olamaz cmlesi dier basklarda bulunmamaktadr. 2. Kitap, Taharet kitabnn; 139/18. Maddesi, 1947, 1959 ve 1960 basklar: Uramamaktr kelimesi doru, dier basklar ise uramaktr yanl. 3. Kitap, Namaz kitabnn; 560. Maddesi, btn basklarda kark ve hatal baslmtr.


4. Kitap, Oru kitabnn; 199. Maddesi, 1947 ve 1959 bas-klarndaki Hangi biri ile konumamaya veya herhangi birine gitmemeye ve herhangi birini tatmamaya cmleleri dier basklarda yok. Bu sebeple hkm deimektedir. 5. Kitap, Zekat kitabnn; 110. Maddesindeki haramdr. Meerki bir zre mebni olsun. Mamafih tehir cmleleri 1986 basklarnda yok. Hkm eksik. 6. Kitap, Hac kitabnn; 10. Maddesindeki gnein zeva-linden ifadesi 1951 basks ok eksik ve hatal. 7. Kitap, Kurbanlara kitabnn; 62. Maddesindeki Besmele kelimesi doru; 1951 basksnda besleme eklinde hatal baslm. 8. Kitap, Kerahiyet kitabnn; 30. Maddesindeki demeyiz kelimesi 1951, 1959 ve 1960 basklarnda doru, dier basklarda ise demeliyiz eklinde hatal. 9. Kitap, Ahlak kitabnn; 59. Maddesindeki yalanc kelimesi1951, 1959, 1960 ve 1985 basklarnda doru, dierleri yabanc eklinde yanl. 10. Kitap, Siyer-i Enbiya kitabnn; 33. Maddesindeki, darlk kelimesi 1951 baskda yanl dier basklar varlk eklinde doru. Ayrca 1951, 1959 ve 1960 basklarnda iki cmle eksik baslm.

Sadeletirilmi basklarda bulunan birok hkm hatas ve eksikliklerden bazlar: 1.Kitap, tikat kitabnn; 6. Maddesi drt, 63/5. maddesi de be satr eksik. 2. Kitap, Taharet kitabnn; 146. Maddesinde, eksiklikten dolay hatal hkm var. 3. Kitap, Namaz kitabnn; 287. Maddesindeki: Sahih olur hatal. Asl: Sahih olmaz. 4. Kitap, Oru kitabnn; 160/2. Maddesindeki: Keffaret gerekmez yanl. Asl: Keffaret te

lazm gelir. 5. Kitap, Zekat kitabnn; 9/2. Maddesinde zekt nisab anlatlrken: Deveninki de otuz

betir hatal. Dorusu: Betir. 6. Kitap, Hac kitabnn; 83/13. Maddesinde eksiklik sebebiyle, hkm hatas var. 7. Kitap, Kurbanlara kitabnn; 77/6. Madde: Elik etmelidir hatal. Asl. tirak

etmemi olmaldr doru. 8. Kitap, Kerahiyet ve istihsan kitabnn; 69. Maddesinde eksik sadeletirme yaplm. 9. Kitap, Ahlk kitabnn; 44. Maddesi eksik ve hatal sadeletirilmi. 10. Kitap, Siyer-i Enbiya kitabnn; 195. Maddesi Hz. Peygamberin manevi huzurunda

yerlere kapanarak eklinde sadeletirilmi olup hataldr. Asl: Zat- Kibriyann mnevi huzurunda yerlere kapanarak eklindedir.

Sadeletirilmi bask, maalesef bu hatal ve eksik ekliyle Rusa ve benzeri dillere de terceme edilmi ve neredilmitir.

Asl ve sadeletirilmi basklardaki bu hatalar, zaman zaman okuyucular tarafndan da fark edilerek hatal olup olmad bize soruluyordu. Biz de ihtimal vermediimiz iin: Hata yok, yanl anlyorsunuz, bir kere daha okuyun diye kesip atyorduk. Hatta bir gn Rusyadan az-ok Trke bilen bir mslman Rus vatanda, Rusa tercemesinde hatal hkm olduunu bana anlatmaya almt. Meer iin asl yle deilmi Bu sebeple yllardr baslan ve baslacak da olan bu kadar kymetli bir eserin nerinin, bu hatal ekliyle devamna gnlmz raz olmad. Buna dur! dememiz gerekiyordu. Bu, hem dine-ilme ve mslman halkmza byk bir hizmet olacak ve hem de merhum mellifimizin ruhunu d, mesrur edecekti.

Bu sebeple Fkh-Kelam ihtisasn beraberce yaptmz ilim heyeti ile; bizim iin byk bir eref olan bu: nce asl basky kontrol edip dzeltmek, daha sonra sadeletirme almasna; Merhum Mellifimizin torunlarndan Halil Hakan BLMEN Beyden gerekli yazl msaadeyi aldktan sonra Allah Teldan yardm dileyerek, hayr ve bereket umarak beraberce ve grup-grup baladk.

nce asl basky kontrol edip dzeltmek dedik. Bunun iin de elde mevcut btn asl (1947-1951, 1959, 1960, 1970, 1975, 1985, 1986) basklar karlatrlarak, mevcut hatalar, eksiklikleri giderip doru metni beraberce tespit ettik. Sonra da elden geldii kadar metne ve manaya sadk kalarak sadeletirip, bugnk nesiller tarafndan kolayca anlalabilecek bir hale getirmeye altk. Bunu yaparken de:

Merhm mellifimizin kitaptaki asl slubuna, ifade tarzna dokunulmam, sadece bugnk nesil tarafndan maalesef bilinemeyen Osmanlca kelimeler sadeletirilmitir.

Uslbu bozmayacak imla dzeltmeleri yaplmtr.


Gerekli grdmz ifade deiiklii yaplp; bir btnlk arz etmesi iin metne konuldu. Deitirilen asl baskdaki ifade dipnotta belirtilmitir. Bak. Hac kitab, 47/2

Yanl anlalabilecek yerlere not dlmtr. Bak. Hac kitab, 39/13 Arapa ifadeleri sadeletirmede yine merhum mellifimizin tercemeleri esas alnmtr. Hdayi

nabit=Kendi kendine biten gibi. Merhum mellifimizin dip notlar metne alnmtr. Bu sebeple elinizdeki bu eserde bulunan

btn dip notlar sadeletirenlere aittir. Ayet-i kerime ve hadis-i eriflerin tercemeleri yaplm ve kaynaklar belirtilmitir. Okunmas gerekli olan ayet-i kerime ve dualarn metinleri ile birlikte okunular ve tercemeleri de

yazlmtr. Merhum mellifin aklad terkipler, tabirler aynen brakl-mtr. Aklamad baz tabirler de

unlardr: * mameyn: mam Ebu Yusuf ile mam Muhammede birlikte verilen isim. * Veliyylemr: slam devlet bakan, idareci. * Zahirur-rivaye, Zahirul-mezhep: mam Muhammedin tevatr derecesinde nakledilen

kitaplarnn muhteviyatna denmektedir. Bu kitaplar unlardr: el-Asl veya el-Mebsut, el-Cmius-sair, el-Cmiul-kebir, es-Siyerus-sair, es-Siyerul-kebir, ez-Ziydt ve Ziydetz-ziydt. Bu kitaplar Hanefi mezhebine ait zellikle hocalar mam Ebu Hanife ile Ebu Yusufun grlerinden oluan meseleleri iermektedir.

* Hulefa-i Raidin: lk drt byk halife Hz. Ebu Bekir, Hz. mer, Hz. Osman, Hz. Ali (R.Anhm)

* Zian: an ve eref sahibi. * Azim-an: an byk, nm ok yce.

lk basklardaki ara kitap kapak balklar kaldrlm, fihristler de en sona konulmutur. Son basklarda olduu gibi.

Bu almamzla ilmihalini renecek ve retecek olan kardelerimize faydal olabilirsek, kendimizi mesut ve bahtiyar hissedeceiz. Onlar iin ALLAH Teldan yardm ve muvaffakiyet temenni ederiz. Merhm ve mafr Mellifimizi hayr dualarmzla yd ediyor ve kendisine ALLAH Teldan rahmet ve mafiret, Firdevs cennetini diliyoruz.

Bu acizane gayretimizden Rabbimizin raz, mslman karde-lerimizin mstefid ve biz fakirin de, salih amelden baka hibir eyin fayda vermeyecei maherdeki ilhi mahkemede hissedr klnmamz niyazla, her eye kadir olan yce Rabbimize tevecch ederim. Bir iten maksat ne ise, hkm ona gredir. Bizim bu iten maksadmz: Rza- ilhi ve Hz. Peygamber (S.A.V)in efaatdr. Bu almamzn bunlara vesile olmasn Cenab- Hakdan niyaz ederiz. O, en yakn, tek iiten ve dualar kabl buyurandr. Ayrca mslman kardelerimizden hsn- hatimemiz iin hayr dualar istirham ederim. Ya Rabbi! Dnya ve Ahiretimizi mamur eyle. lim, amel ve ihlas nasip eyle. Cemalinle ve Firdevs cennetinle merref eyle. Amin.

Sadeletirenler adna

Mehmet TAL stanbul 2002

Fihriste dn


BYK SLAM LMHAL Asl Metni

Kontrol Edip Dzelten ve Sadeletiren lm Heyet:

Mehmet TAL (Bakan) Ali Rza NDER smail HNERLCE smail YILMAZ Kenan PAACI Kenan PALA Murat DEMR Osman ORHAN mer AKYILDIZ mer Faruk KURBAN Yusuf GLER


mer Nasuhi BLMEN

(1883 1971) Trkiye Cumhuriyeti'nin beinci Diyanet leri bakan, fkh ve tefsir limi. a- Doumu: 1883'te (hicr Rebulevvel 1300, Rumi 1299) Erzurum'un Salasar kynde dodu. Babas Hac

Ahmed Efendi, annesi Muhbe Hanm'dr. b- Tahsili: Kk yata iken babasnn vefat zerine Erzurum Ahmediyye Medresesi mderrisi ve

nakbleraf kaymakam olan amcas Abdrrez-zak lmi Efendi'nin himayesinde yetiti. Amcasndan ve Erzurum mf-ts Narmanl Hseyin Efendi'den ders okudu. ki hocas da yakn aralklarla lnce stanbul'a gitti (1908) ve Fatih dersiamlarndan To-katl kir Efendi'nin derslerine devam edip icazet ald (1909). Ayrca Ders Vekleti'nce alan imtihan kazanarak dersimlk ehdetnmesi ald (1912). Bu arada okumakta olduu Medreset'l-kudt' da ALY-YLL (birincilik) derecesiyle bitirdi (1913). Arapa ve Farsa'y ok iyi bilen, Trke ile birlikte dilde iir yazabilen mer Nasuhi Bilmen bir ara Franszca'ya da merak sarm ve bu dili de tercme yapacak kadar renmiti.

c- Vazifeleri: Eyll 1912'de Beyazt dersiam olarak greve balad. Temmuz 1913'te Fetvhne-i l msevvid

mlzmlna tayin edildi. Bir yl sonra bamlzmla terfi edip Austos 1915'te Hey'et-i Te'Ifiyye ye-si oldu. 18 Mays 1916'da Drlhilfe Medresesi Ksm- Al fkh m-derrisliine, Nisan 1917'de Mahkeme-i Temyz er'iyye Dairesi tere-keye mteallik 'lmt telhis mmeyyizliine nakledildiyse de Mays 1920'de tekrar Hey'et-i Te'lfiyye yeliine getirildi. 1922 ylnda Meclis-i Tedkikat- er'iyye yeliine nakledildi ve ayn yl bu dairenin kaldrlmas zerine dersiamla devam etti. 1923'te Sahn Medresesi kelm mderrisi oldu; fakat bu medrese de bir yl sonra kapatld. 14 ubat 1926'da stanbul Mtfl msevvidliine, 16 Haziran 1943'te de stanbul mtflne getirildi. 30 Haziran 1960 tarihinde Diyanet leri bakanlna tayin edildi ve henz bir yln doldurmadan 6 Nisan 1961'de emekliye ayrld. Uzun memuriyet hayat boyunca retmenlik hizmetinde de bulunan mer Nasuhi Bilmen, Drafaka Lisesi'nde yirmi yla yakn bir sre ahlk ve yurttalk dersleri okuttu. stanbul mam-Hatip Okulunda ve Yksek slm Enstits'nde usl-i fkh ve kelm dersleri verdi. Hayatnn sonuna kadar ilmi almalarn srdr-d ve sekiz ciltlik tefsirini emekli olduktan sonra yazd.

nemli not: Uzun memuriyet hayat sresince sadece 1953 yln-da hac farizasn yerine getirebilmek iin aylk izin alm ve 60. gn grevine balamtr. Uzun yllar ierisinde bir tek gn dahi vazifesine gitmedii grlmemitir.

d- Vefat: 12 Ekim 1971'de stanbul'da vefat eden mer Nasuhi Bilmen, Edirnekap Sakzaac ehitlii'ne

defnedildi ve bir ilim gnei daha batt. limin lm, lemin lmdr. e- Kiilii: mer Nasuhi Bilmen stanbul mftlne tayin edildii tarihten itibaren vefat edinceye kadar

gerek ilmi ve ahlk otoritesi, gerekse sa-mimi dindarl ve tevazuu ile din konularda Trkiye'de mslman hal-kn balca gven kayna olmutur. nanta, ibadet ve ahlkta Ehl-i snnet mezhebini ahsnda tam bir liyakatla temsil ettii iin herkesin sayg ve sevgisini kazanmt. phesiz bunda yaad srece aktif politikann dnda kalmasnn da nemli rol vardr.1 Aslnda Diyanet leri

1 Siyaset hakkndaki grlerini de u bir ka satr ile dile getirmitir:

1. "Etme siyasetle sakn itigal; Berk-i siyasetle yanar perr- bal. (Sakn siyasetle megul olma; Siyaset imeiyle kol ve kanat yanar.) 2. Ehl-i siyaset olamaz her kii Ehline terk etmelidir her ii (Herkes siyaset ehli olamaz. Her ii ehline terk etmelidir.) 3. Verme halel birliine mmetin Nef'ine say eyle btn milletin (mmetin birliine bozukluk verme.Btn milletin menfeatine gayret eyle.) 4. Kendi iinle yr kl itigal Grmesin alem seni uride hal..." (Daima kendi iinle megul ol. Seni, millet perian halde grmesin.)


bakanlndan on ay gibi ok ksa bir sre iinde ayrlmasnn ger-ek sebebi, o gnk ynetimin Trke ezan ve benzeri konularda mer Nasuhi Bilmen'i kendi politik amalarna alet etmeye kalkmasdr.

nk 1960 ihtilaliyle Trkiye'de yeni bir devir balam oluyor-du. Cumhuriyetin her devrinde olduu gibi ihtilalden sonra da Diyanet leri Bakanl iin yine mer Nasuhi BLMEN akla gelmi ve devrin bakan Cemal Grsel tarafndan bu grevi kabul iin rica ve srar edilmiti. O gne kadar daima bu grevi reddeden bu zatn bu sefer ka-bul ok manalyd. O gnn havas ierisinde eer zayf mizal bir kimse bu greve getirilseydi Trkiye'de ok eyler deiirdi. Ezann Trke okunmasndan Kur'an- Kerim'in Trke okunmasna kadar de-iik cereyanlar o gnlerin yaygn sloganlar idi.

Yine ne gariptir ki Trkiye'de dinle uzaktan yakndan ilikisi ol-mayan kimselerin dini tadil iin gsterdikleri gayret ayan hayrettir.

Evet, ite o gnn artlarnda bu grevi kabul etmekle Trkiye'de birok deiiklii nlemeyi baard ve bir mddet sonra da vazifesini yapm bir insann huzuru iinde emekliliini isteyerek kendisini daha fazla almaya ve son byk eseri olan Kur'an- Kerim Tefsiri'ni yaz-maya adad.

mer Nasuhi Bilmen de selefleri gibi din meseleler sz konusu olunca asla taviz vermeyen bir yapya sahipti. Nitekim o yllarda dinde reform imajn Trkiye'nin gndeminde tutmak iin byk aba gsteren evrelere kar, "Bozulmayan bir dinde reform mu olur" di-yor ve slm'n ortaya koyduu iman, ahlk ve hukuk ilkelerinin oriji-nalliini, evrenselliini kendinden beklenen liyakat ve cesaretle savunu-yordu.

mer Nasuhi BLMEN, okumay yazmay sevdii kadar insan-larla sohbetten o nisbette zevk alrd. Hibir gn misafiri eksik olmaz, her misafirinin meslei ve kiilii ile mtenasip sohbetler ederdi. Sabr sonsuzdu. Kendisine en ters gelen konularda dahi karsndakini sabrla sonuna kadar dinler ve en yumuak ekilde onu iknaya ve doru yolu gstermeye alrd.

Yrmeyi, camileri dolamay ve kabristanlar ziyareti severdi. Eski arkadalarnn birer birer ahirete intikali onu fazlasyla mteessir eder, gzya dkerdi.

Son derece salam bir bnyeye sahipti. Diyanet leri bakanl dneminde ilerlemi yana ramen merdivenleri ok hzl kmasna dikkat eden arkadalar: "Aman Hoca Efendi nazar deecek biraz yava kn" dediklerini aka olarak anlatrd. Byk ilim dehasnn yan sra ok nktedan bir mizaca sahipti.

f- Eserleri: mer Nasuhi Bilmen, eski dersiamlardan Cumhuriyet dneminde telifle megul olan birka

limden biridir. Kendisi Erzurum az ile konutuu halde eserlerinde kulland slp adal, fakat mkemmel denecek kadar salamdr. Genlik dneminde yazd Trke ve Farsa iirlerinde de duygu, dnce ve l asndan olduka baarldr.

Hayatnn byk bir ksmn telifle geiren ve temel slm ilimler alannda ok sayda eser veren mer Nasuhi Bilmen'in balca eserleri unlardr:

1. Hukk- slmiyye ve Istlht- Fhhiyye Kamusu. Sekiz cilttir. Mezhepler aras mukayeseli sistematik bir slm hukuku kitab olup Latin harflerinin kabulnden sonra Trkiye'de slm hukuku saha-snda kaleme alnm ilk ve en muhteval eserdir. lk olarak stanbul niversitesi Hukuk Fakltesi tarafndan bastrlmtr. Bu kitap yaym-land zaman akademik evrelerde byk bir yank uyandrmt.

2. Byk slm lmihali. Elinizdeki bu eserdir. 3. Kur'n- Kerim'in Trke Mel-i Alsi ve Tefsiri. Sekiz cilttir. Eserde nce sreler ve

muhtevalar hakknda ksa bilgi verildik-ten sonra yetlerin meali yer almakta, ardndan her yetin sade bir slpla izah ve tefsiri yaplmaktadr.

4. Byk Tefsir Tarihi. ki cilttir. ki ksmdan oluan eserin bi-rinci ksm (I, 9-l76) usl tefsire, ikinci ksm ise tefsir tarihine ayrlmtr.

5. Kur'n- Kerim'den Dersler ve tler. 6. Sre-i Fethin Trke Tefsiri, 'til-y slm ile stanbul Tarihesi. 7. Hikmet Goncalar. 500 hadisin tercme ve izahn ihtiva etmektedir.


8. Muvazzah lm-i Kelm. Geni bir girile alt blm ve sonu ksmndan oluan ve yeni lm-i kelm rnda yazlm olan eserde balca itikad ve kelm konular yannda slm inanlarna ters den baz modern felsef akmlar da tenkit edilmeye allmtr.

9. Mlehhas lm-i Tevhid, Akaid-i slmiyye. 10. Yksek slm Ahlk. 11. Dini Bilgiler. Diyanet leri Bakanl'nda eitli grevler iin yaplan imtihanlara girecek

kimseler iin sorulu cevapl olarak hazrlanm bir eser olup tefsir, hadis, kelm, usl fkh, vakf, feriz ve siyer konularn ele almaktadr.

12. Ashab- Kiram Hakknda Mslmanlarn Nezih takatlar. Bu kymetli eserinde Hz. Muaviye (R.A) hakkndaki suallere de cevaplar bulunmaktadr.

13. Dni ve Felsef Ahlak Lgatesi.

Beynlhak, Srt- Mstakim ve Sebilrred mecmualarnda eitli makaleleri yaynlanan mer Nasuhi Bilmen'in ayrca genlik yllarnda Farsa olarak yazp Trke'ye evirdii Nzhet'l-ervah adl bir divanesiyle 1322'de (1904) yazd ki kfe-i Taauk adl bir roman da vardr.1

Fihriste dn

1 Geni bilgi iin bak. Trkiye Diyanet Vakf, slm Ansiklopedisi, "BLMEN mer Nasuhi" maddesi.


MELLFN NSZ

Mslmanlar iin her hususta bilgi sahibi olmak bir vazifedir. Din hususunda bilgi ise lmihal

adn alarak en birinci vazifeyi tekil eder. Her Mslman iin yaplmas gerekli en byk bir vazifedir ki, mensup olduu mukaddes slam

dini hakknda kfi derecede bilgi sahibi olsun, bu bilgisine gre dini vazifelerini yapsn, dini hayatn tanzim etsin.

Zaten btn insanln bir manevi ruhu mesabesinde olan dinden, din bilgisinden hibir kimse ihtiyasz kalamaz. En eski zamanlardan beri gerek ilkel kavimlerden ve gerek medeni ve ileri seviyedeki millet-lerden hibiri yoktur ki dine bal bulunmu olmasn.

nsanlarn hakiki rahatlar, saadetleri ilahi bir din sayesinde gerekleip ortaya kar, dnceli ahsiyetlerin ruhlar, vicdanlar ancak byle bir din sayesinde huzursuzluktan kurtulur, sknet bulur. Beeri-yetin yaratlndaki yksek gaye, ancak byle bir dine sarlmakla mey-dana gelir. O halde uyank bir ruha, temiz bir vicdana sahip olan hangi insandr ki, kendisini byle hakiki bir dine ihtiyatan ber grebilsin? Kendi ahsiyetini, istikbalini, saadetini korumak isteyen hangi bir insan-dr ki, byle yce bir dinin itikada, temizlie, ibadete, helal ve harama, ahlaka dair olan kutsal hkmleri hakknda muhta olduu bilgileri elde etmek istemesin? O mbarek dinin ortaya kmasna, ykselmesine, her tarafa yaylmasna, ksacas feyizli tarihine it bir eyler renip belle-mek arzusunda bulunmasn?

Hi phe yok ki kendi varlklarn kaybetmeyen uyank fertler, cemiyetler teden beri bu ihtiyac, bu arzuyu kendi ruhlarnda duymu, dini eserleri aramaya, bunlar bulup okumaya lzum grmlerdir.

nsanlarn bu yaratllarndaki meyillerinden, bu ruhi ihtiyalarn-dan dolaydr ki, her asrda din alimleri tarafndan binlerce dini eserler yazlmtr. Ancak her zamann, her muhitin haline, kabiliyetine gre bu gibi eserlerde birer yenilik gstermek, mahiyetleri daima muhafaza edi-lecek olan dini meseleleri mmkn olduu kadar herkesin anlayabilecei bir tarzda yazmak, bunlarn bir ksm hikmetlerini, faydalarn sade bir uslp ile gstermeye almak da pek lazmdr.

Malumdur ki slam dininin ihtiva ettii hkmler balca u drt ksma ayrlr. 1- tikada it hkmler. 2- badetlere, mumelelere it hkmler. 3- Helle, harama, mubah ile mekruha it hkmler. 4- Ahlka it hkmler. Bu drt ksm hkmler hakknda pek tafsilatl, mkemmel kitaplar yazlm olduu gibi, pek

zetlenmi sade kitaplar da yazlmtr. Bununla beraber bu drt ksmdan her biri ok kere baka baka bir kitap halinde yazlm, bu drt ksm bir araya toplayan eserler nispeten az bulunmutur.

Biz esasen tafsilatl eserlerden ihtiyasz kalamayz. Fakat yle uzun uzadya yazlm eserleri okumaya, onlardan kendisi iin en lzumlu olan meseleleri ayrt etmeye de herkesin gc yetmez. Ne meslei, ne de vakti msait bulunmaz. Pek ksa yazlm eserler ise ihtiyac yeter derecede karlayamaz, maksad temin edemez. Hele bu gibi eserler pek kapal cmlelerle yazlm bulunursa, istenilen faydalarn elde edilmesi bsbtn gleir.


Muhtelif mesleklere ayrlm olan dindalarmzn dini ihtiyalarn kfi derecede karlayabilecek bir ilmihal kitab yazlmasna bir ok zat-lar tarafndan lzum gsterilmekte ve bu hususta acizlerine mracaat edilmekte idi. Bu yzden mukaddes dinimizin itikada, temizlie, ibadete, kerahiyet ve istihsana, ahlaka dir balca hkmlerine ve bir ksm b-yk peygamberlerin hayatlar ile slam dininin tarihesine ait ve on kitaptan oluan olduka byk bir ilmihal kitab yazmay bir vazife bildim. ALLAH Tel Hazretlerinden yardmlar dileyerek bu vazifeyi yerine getirmeye baladm, en muteber, en kymetli din kitaplarmza m-racaat ettim, ibadetler ksmn daha uzunca yazmaya altm, O Kerm Feyyazn ltuf ve inayetiyle meydana gelen bu esere "Byk slam lmihali" adn verdim.

Eer bu eserim, dindalarmn istifadelerine hizmet ederek hakkmda hayrl dualarn kazanmaya vesile olursa, naciz kalemimi tebrik ederim. Btn yazlaryla yalnz Hak Tel Hazretlerinin rzasn kazanmak isteyen aciz bir yazc iin bundan byk mkfat da olamaz. Muvaffakiyet ALLAH' Teldandr.

Fatih Dersimlarndan Erzurumlu mer Nasuh BLMEN

Fihriste dn


BRNC KTAP

TKAT HAKKINDADIR

NDEKLER Hakik bir dinin mhiyeti ve balca dinler Hakik bir dinin vasflar ve faydalar slam dininin evrensel olmas ve mesut netceleri man ve slamn mhiyetleri man ve slamn artlar ALLAH Telya ve sfatlarna iman Peygamberlerine iman Peygamberlere olan ihtiya Semavi kitaplara iman Semavi kitaplara olan ihtiya Kurn'n nasl ilahi bir kitap olduu Kurn'n ihtiva ettii hakkatler Meleklere iman Meleklerin varlndaki hikmet hirete iman Kyametin mhiyeti ve alametleri hirete it hdiseler Ahiretin varlnda ve ebedi olmasndaki hikmet Kaza ve kadere iman Kaza ve kader, insanlarn mesliyyetine mni deildir tikatta ehli snnetin imamlar


HAKK BR DNN MAHYET VE BALICA DNLER

1- Hakiki bir din, ALLAH Tel Hazretlerinin bir kanunudur ve bir takm hkmlerin, hakikatlerin mukaddes toplu bir eklidir ki; bunu peygamberleri vastalaryla insanlara ltuf ve ihsan buyurmutur. Bu ka-nun, insanlar hayra gtrr. nsanlar, bu ilhi kanunun hkmlerine kendi gzel tercihleriyle riyet ettike doru yolu bulmu, hidayet zere bulunmu olurlar, dnyada da ahirette de selamete, saadete kavuurlar.

2- Dinler balca ksma ayrlr: Birincisi: Hakiki dinlerdir. Bunlar yukardaki tarife uygun olan, yani ALLAH Tel tarafndan

konulup peygamberler vastasyla insanlara bildirilmi olan dinlerdir. Bunlara lahi ve Semavi dinler de denir.

Semavi dinler esas itibaryla birdirler, hepsi de esasta bir olup ara-larnda yalnz baz ibadetler, muameleler bakmndan bir fark bulunmutur.

Hz.Adem'den Hz.sa'ya kadar olan btn mbarek peygamberlerin insanlara bildirmi olduklar dinler, esasen bir; ALLAH'n birlii aki-desine dayal iken, bunlar sonradan bozulmu, asllar kaybolmu olmakla, Hak Tel Hazretleri en son ve en byk peygamberi olan Hz.Muhammed (S.A.V)i btn insanlara peygamber olarak gndermi, Onun vastasyla da hakiki dinlerin en sonu ve en mkemmeli olan slam dinini kullarna ihsan buyurmutur. Bundan dolay bugn yery-znde hakiki ve ebedi din ancak slam dinidir.

kincisi: Muharref dinlerdir. Bunlar yukarda da iaret olunduu zere asllar bakmndan birer hakiki din iken sonradan bozulmu, ilahi mahiyetlerini kaybetmi olan dinlerdir.

ncs: Batl dinlerdir. Bunlar, asllar bakmndan da hakiki bir din ile ilgili olmayan dinlerdir. Bunlar birtakm milletlerin kendileri-ne din adna uydurmu, ortaya atm olduklar eylerdir. Bunlarda akla, hikmet ve maslahata uygun baz hkmler bulunsa bile bunlar, asl ma-hiyetleri, zlkleri, ilahi olmak erefinden mahrum bulunduundan hibir ekilde dine mahsus kudsiyete sahip olamazlar. Mecusilerin ve putlara tapan dier milletlerin dinleri bu ksmdandr.

Fihriste dn

HAKK BR DNN VASIFLARI VE FAYDALARI 3- Hakiki bir dinin ayrc vasflar, yani kendisini dier dinlerden mstesna, mmtaz bulunduran

sfatlar pek oktur. Mesela hakiki bir din, insanlara yalnz bir ALLAH'n varln bildirir, yalnz bir ALLAH'a taplmasn emreder, btn kinatn ALLAH Tel'dan baka yaratcs olmadn haber verir, btn peygamberlere, semavi kitaplara istisnasz inanlmasn ister. Ebedi bir hayatn, bir ahiret gnnn varln anlatr, insanlar bir dairede birletirir, aralarnda bir kardelik meydana getirir, aralarnda esasen bir eitlik bulunduunu gsterir, insanlarn arasnda yalnz takva, ALLAH'tan korkmak, faziletle vasflanmak itibar ile bir fark bulunduunu beyan eder. Ksacas her ynyle akla, hikmete uygun olur, insanlarn kurtuluuna, saadetine vesile bulunur.

te btn bu vasflar tamamen bulunduran din, bugn yery-znde slam dininden baka deildir. 4- Hakiki bir dinin faydalarna gelince: Bu faydalar pek ok ve pek mhimdir. Byle bir din

sayesinde insanlarn eriecekleri faydalar, saa-detleri tam olarak anlatmaya hibir kalem g yetiremez. Ancak unu arzedelim ki, insan, hakiki bir din sayesinde kendisinin ne iin yaratlm olduunu renir, kendisini yaratan, byten, nice nimetlere eritiren mukaddes mabudunu bilir, beeriyetin peygamber denilen kudsi simala-rn tanr, onlarn gzel huylaryla hayatn aydnlatmaya alr, insan-la layk bir yaay ile yaar, lnce de sonsuz bir saadete erimi olur.

unu da arzedelim ki; hakiki bir din, insana metanet verir, insan hayata hazrlar, insan en dnceli, en kederli gnlerinde teselli eder, insann gelecekteki hayatn korumu olur.

Bir kere dnelim: phe yok ki insan bu dnya alemine atlm bir mahlk (yaratlm canl bir varlk)tr. nsan bu alemdeki dier bir ok varlklarn yannda bir zerre mesabesinde kalmaktadr. nsan bir ok ihtiyalar iinde rpnmaktadr, tabiatn bir ok kuvvetleri karsnda pek aciz bir durumda kalmaktadr. Sonra da daha almadan solan iekler gibi rengini, gzelliini, btn varln kaybederek lp gitmektedir. O halde insanlk yalnz bu fani varlktan ibaret olsa, insanlar kadar hallerine acnacak bir mahlk bulunamaz.

Demek ki insan iin bu maddi, fani hayat bakmndan tam bir huzur, tam bir bahtiyarlk dnlemez.


Fakat dier bir bakmdan insan pek bahtiyardr, pek mesuttur. nk hakiki bir dine sarldka kalben msterihtir, ebedi bir saadete namzettir, bu fani varln yok olmas, kendisini hi de endieye drmez. O, bir ebedi varln kendisini kucaklayacandan emindir. O, yok olmaya yz tutmayacak bir mevkye kavumakla bahtiyar olacana kanidir.

te btn bunlar, hakiki bir dinin insanlk alemine temin edecei faydalar ksmndandr. nsan ancak byle bir din, byle ilahi bir kanaat sayesindedir ki, hayatn tanzim eder, muazzam

mabuduna seve seve ibadette bulunur, hukuka riayet eder, ebedi bir mkafat neesiyle yurduna, yurttalarna btn insanla hizmet etmek ister, cemiyetin pek kymetli bir ferdi bulunur.

Ksacas, insanla bu ulvi ruhu veren, bu gzel yaay tarzn reten, hakiki bir dinden baka deildir.

Fihriste dnSLAM DNNN EVRENSEL OLMASI VE MESUT NETCELER 5- slam dini, hakiki dinlerin en sonu ve en mkemmelidir. Bu mbarek din, yalnz bir kavme, bir

asra mahsus deildir. Bilakis btn insanlara ve btn asrlara ait umumi, tabii bir dindir. nsanlarn yarat-llarna, yaaylarna tamamyla uygundur. Bu muazzam din, bir kurtu-lu ve mutluluk yoludur, bir selamet ve saadet kaynadr. Ve Mukaddes Mabudumuzun raz olduu yegane dinden ibarettir.

Gerekten ALLAH katnda makbul din, yalnz slamdr.1 6- slam dininin ortaya kma ve yaylma tarihleri gznne getirilirse, o alardaki milletlerin

halleri dikkate alnrsa, bu yksek dinin ne mesut neticelere sebep olduu insanlk aleminde ne kadar hayrl, ne kadar mukaddes saylmaya layk bir inklap meydana getirmi bulunduu pek gzel anlalr.

Malumdur ki, slamiyetin ortaya kndan evvel btn yeryz din bakmndan byk bir cehalet iinde kalmt. Hakiki dinler snm, ilahi ilim ve irfan gnei batm, btn ufuklar bir karanlk kaplamt. nsanlar yalnz kendi hrslar urunda alyor, arpyor, birbirini esir ediyorlard. Arap yarmadas halk ise btn btn cehalet iinde kalmt, elleri ile yaptklar putlara tapyorlard da, bu hareketlerinden hi sklmyorlard. Kendi kz ocuklarn diri diri kumlara gmerek ldryorlard da, hibir ac duymuyorlard. Asrlardan beri baka mil-letlerin hakimiyeti altnda zilletle yayorlard da, bundan hi zl-myorlard. Ksacas hibir yerde gzel itikattan, gzel ahlaktan, gzel amellerden, duygulardan eser kalmamt.

Fakat ne zaman ki islam gnei domaya balad, derhal alemin birok taraflar aydnland. nsanlk alemi haktan, adaletten, eitlik ile kardelikten haberdar oldu. Putlarn, insanlarn ayaklarna eilip tapnan balar, kinatn ortaktan, benzerden mnezzeh olan yaratcs iin sec-delere kapanmak erefine erdi, ruhlar ykseldi, diller Hak Tel'nn zikri ile bezendi. Gzler byk yaratcmzn emsalsiz aheserlerine hayret ve dikkatle bakmaktan meydana gelen uyanklk nurlar iinde kald.

zetle, islam dini sayesinde hakiki bir medeniyet, tertemiz bir insanlk, pek faydal bir ykselme ve en mesut bir inklap meydana geldi. Artk insanlk alemi bu mukaddes dine sarldka, phe yok ki daima ykselecektir.

Fihriste dn

MAN LE SLAMIN MAHYET 7- man, lugatta bir eye inanmak, bir eyi tasdik etmek, "Bu ey byledir, yledir." diye hkm

vermektir. Istlahta: "ALLAH Tel'nn dinini kalp ile kabul etmek, yani Rasulullah (S.A.V)in bildirdii

eyleri kati srette kalben tasdik eylemektir." man asl bu tasdikten ibarettir. Fakat byle inanlp kalp ile samimi surette tasdik edilen eyleri,

bir mani yok ise dil ile ikrar etmek, bunlarn hakknda ehadette bulunmak lazmdr. nk bir kimse ALLAH Tely ve dier iman edilecek eyleri kalben tasdik ettii hal-de, dili ile ikrar eylemezse; hali insanlarca mehul kalr. Onun msl-man olduuna hkmedilemez.

1 l-i mrn suresi: 19


man hususunda bu tasdik ve ikrar ile beraber namaz gibi, oru gibi gzel ameller de lazmdr. nk biz bu amellerle mkellefiz. Bun-lar bizim birer vazifemizdir. Bu ameller imana kuvvet verir, imann kalp-teki nurunu artrr. nsan azaptan kurtarr, ALLAH Telnn ltuflarna, inayetlerine erdirir.

8- slam tabirine gelince, bu da lugat itibariyle itaat, boyun emek bir eye teslimiyet manalarnadr. Istlahta ise: "ALLAH Tel'ya itaat etmek, Peygamber (S.A.V) Efendimizin din namna bildirmi oldu-u eyleri kalb ile, dil ile kabul ve gzel grmektir."

Bir de slam, din manasna gelir. 9- Hakiki bir din ile slam arasnda esasen bir fark yoktur. Her hakiki din, slam'dr. Her slam da

hakiki bir dindir ki buna "Msl-manlk" da denir. ALLAH Tel'nn dinine sadece din denildii gibi millet, eriat, slam ve slam dini de denir.

Bununla beraber slam tabiri bazen gzel ameller manasnda, bazen de iman manasnda kullanlr. Nitekim eriat da dini hkmlerin yalnz ibadetlere ve nikah gibi, alm-satm gibi muamelelere ait ksmna sylenir.

Fihriste dn

MAN LE SLAMIN ARTLARI 10- slam dininde "ALLAH Tel'ya, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gnne,

kaza ve kadere" iman etmek birer esastr. Bunlar bilip tasdik etmek imann balca artdr. Bu sebepledir ki "man'n artlar altdr" denir. Bunlar Mslmanlkta kat'i surette sabittir. Bunlar "zaruriyyat diniye" dendir. Bunlara inanlmas dinde zaruridir, elzemdir. Bunlar tasdik edilmedike iman tahakkuk etmez. Byle zaruriyyati diniyyeden olan herhangi bir eyi inkr etmek ise -ALLAH saklasn- insan derhal dinden mahrum brakr.

Biz bu husustaki imanmz Ament billahi kavl-i erifini okumakla daima aklam ve isbat etmi oluyoruz

"Ament billahi ve meliketihi ve ktbihi ve ruslihi ve'l-yevmi'l-ahiri ve bi'l-kaderi hayrihi ve errihi min'ALLAH'i Tel. Ve'l-ba's ba'de'l-mevti hakkun. Ehed en l ilhe ill'ALLAH. Ve ehed enne Muhammed'en abdh ve rasulh."

Bunu okuyan mslman demi oluyor ki, "Ben ALLAH Tel'ya ve onun meleklerine, kitaplarna, peygamberlerine, ahiret gnne, kaderin -yani takdir edilmi eylerin- hayr olsun er olsun, ALLAH Tel'dan olduuna inandm, ldkten sonra dirilip maher yerine gitmek de haktr gerektir, ben ehadet ederim ki ALLAH Tel'-dan baka ilah yoktur ve yine ehadet ederim ki Hz.Muhammed (S.A.V) ALLAH Tel'nn kuludur ve peygamberidir."

11- slamn artlarna gelince bunlar da betir. Peygamber (S.A.V) Efendimizin bir hadis-i erifleri u mealdedir:

slam dini be ey zerine kurulmutur. Biri kelime-i ehadet-tir. Dierleri de: Namaz klmak, zekat vermek, hac etmek ve rama-zan- erif orucunu tutmaktr.1

te bu be ey, slam'n artdr. Bu artlara riayet eden bir insan, slam erefine ermi, mslman nvann kazanm olur.

Ehed en la ilhe illallah ve ehed enne Muhammeden abdh ve reslh kavl-i erifi kelime-i ehadettir. La ilahe illallah Muhammedn reslllah kavl-i erifi de, kelime-i tevhiddir. Biz bu mbarek kelimeleri daima okuruz.

Fihriste dn

ALLAH TELYA VE SIFATLARINA MAN

1 Buhari; man:1; No:8; 1/12 Mslim; man:5; No:21; 1/45 Tirmizi; man:3; No:2618; 4/275 Nes; No:5001; 8/107 Ebu Nuaym el-Isbahani, el-Msnedl-Mstahrec Ala Sahihil-mami Mslim; man: No:102; 1/110 A. b. Hanbel; No:4783; 2/26


12- Yukarda da yazld gibi imann balca alt art, alt temeli vardr. Birincisi, ALLAH Telya iman etmektir. yle ki: ALLAH Tel diye mukaddes ismini zikrettiimiz bir Halik- Aziman (n byk bir yaratc) vardr. O'nun bir tek olan zat, btn kemal sfatlaryla vasflanmtr. Btn noksan sfatlardan beridir, tertemizdir. Btn alemleri yoktan var eden odur, onun byklne, kudret ve azametine son yoktur. Bizleri ve bizim grdmz, grmediimiz, gremeyeceimiz nice binlerce alemleri yaratp, yaatan besleyen ancak odur.

ALLAH Tel'nn Rahman, Rahim, Halik, Rezzak, Hakim, Rabb, Mbdi, Aziz, Gaffar, Cebbar, Tevvab, Hak" gibi daha bir ok mukaddes isimleri ve pek muazzam sfatlar vardr. Bilhassa Vcud sfatyla muttasftr, bundan baka mbarek sfatlar iki ksma ayrlr. Bir ksm Sfat- selbiye1dir ki: Kdem, Bek, Havdise Muhalefet,2 Kyam bizzat3, Vahdniyetten ibaret olmak zere betir.

Dier ksm da Sfat- zatiyye4 ve Sfat- Sbtiye5dir ki Hayat, lim, rade, Kudret, Semi, Basar, Kelam, Tekvinden ibaret olarak sekizdir. Bu kutsi sfatlarn hepsine birden Sfat- Kemaliye de denir.

te biz byle kemal sfatlaryla vasflanm olan bir ALLAH' Aziman'n varlna ve btn bu yce sfatlarna iman ederiz. Bu mu-kaddes sfatlara dair, srasyla biraz malumat vereceiz.

13- VCD: ALLAH Tel'nn varl demektir. Gerekten ALLAH Tel vardr ve en byk varlk ona mahsustur. Onun varl her eyden daha fazla apak ortadadr. nk ALLAH Tel olmasayd, hibir ey var olmazd. Gerek bizim ve gerek herhangi bir eyin varl, Hak Tel'nn varlna bir delildir.

Biz biliyoruz ki, bu alemdeki eylerden hibiri kendi kendine var olacak bir mahiyette deildir. Bunlardan hibiri ne kendi kendine var olabilir, ne de kendi kendine yok olabilir. Baka bir deyile; yaratlm hibir ey, kendi kendine yokluktan varla gelemez, varlktan yoklua gidemez. Ve yaratlm hibir ey, ne bir zerreyi var edebilir, ne de bir zerreyi yok edebilir. Halbuki iinde yaadmz bu dnya ile beraber sonsuz alemler meydana gelmi, birbiri ardnca meydana gelmekte bu-lunmutur. Nice eyler de var iken yok olmutur.

Bu sebeple btn bunlar var eden, yok eden kuvvet ve hikmet sahibi yce bir yaratcnn varlndan asla phe edilemez.

14- ALLAH Tel'nn varln isbat iin, kelam ilminde ve felsefe kitaplarnda pek ok deliller yazlmtr. Biz bunlarn bir ksmn Muvazzah lmi Kelam Dersleri adndaki eserimizde yazm bulunu-yoruz. imdi burada bizim iin yalnz: ... yet-i celilesini6 okuyup yksek melini dnmek kafidir.

Bu yet-i kerime gzelce dnlrse ALLAH Tel'nn varlna, byklne dir yz binlerce delil gz nnde belirmeye balar. Bizim bu eserimiz phe yok ki bunlar aklamaya yetimez. Ancak Astro-nomi (Gk bilimi), Jeoloji (Yer bilimi), Zooloji (Hayvanlar ilmi), Botanik (Bitki ilmi), Madenler, Psikoloji (Ruh bilimi), Anatomi (Vcut yapsn inceleyen bilim) gibi ilimlerin verdii malumat gz nne geti-renler, bu yet-i celilenin iaret ettii delillere pek gzel akl erdirebilir-ler. Biz burada unu syleyelim ki, her selim akl sahibi gzelce dndke ALLAH Tel'nn varln tasdik etmeye mecbur olur. te:

"phe yok ki, gklerin ve yerin yaratlnda, gece ile gndzn ardarda geliinde, uzayp

ksalmasnda selim akllara sahip olanlar iin Hak Tel'nn varlna ve onun kudret ve hikmetinin

1 Allah'n anna yakmayan ve onu noksanlklardan tenzih eden ve sadece Cenab- Hak'ta bulunup yaratklarda meczi de

olsa bulunmayan sfatlardr. (Kdem, Bek gibi) 2 Muhlefetn lil havdis ifadesi daha yaygndr. 3 Kyam binefsihi, Kyam bizatihi ifadeleri daha yaygndr. 4 Allah'n yce zatna sabit olan sfat. 5 Allah'n yce zatna sabit olan kemal sfatlar. Hayat, lim, Kudret gibi ki bunlar dier yaratklarda da mecazen noksan olarak

bulunabilir. 6 l-i mran sresi: 190


kemaline it deliller, almetler vardr."1 melinde olan yukardaki yet-i kerime bunu haber veriyor. Bunu takip eden: ... ayet-i kerimesi de temiz, selim akl sahiplerinin, Hak Tel'y her halukrda zikreden ve gkler ile yerin yaratlnda tefekkre dalan, "Ya Rabbi! Bunlar bo yere yaratmadn." diyen mtefekkir kimselerden ibaret olduunu bildiriyor.

Btn bu yetler slam dininde akln, tefekkrn ne kadar kymetli olduunu da gstermi oluyor. Hatta bir hadis-i erifte de:

= Tefekkr gibi ibadet yoktur." buyrulmutur.2 Gerekten mslmanlkta akln, dncenin byk bir yeri vardr. slam dini tamamen akla,

hikmete uygundur, hibir fikir yrtmekten, tenkitten ekinmesi, korkusu yoktur. slamiyet mtefekkir insanlarn dinidir.

te bu mtefekkir insanlar, gkleri, yerleri, geceleri, gndzleri dnrler, fezada parldayan ve her biri gneten binlerce kere daha b-yk olan bir ok nurani yldzlarn ihtiamn tefekkr ederler. Yer y-zndeki yz binlerce canl-cansz emsalsiz aheserleri gz nne alrlar. Latif gndzlerin, ruhani gecelerin ne kadar dzgn, muntazam bir yaratl kanununa tbi olarak, biri birini takip edip durduunu dikkatle bakp-durup dnrler. Btn bu dnceler, tefekkrler neticesinde bunlara bu varl, bu intizam vermi olan ALLAH Tel'y byk bir heyecan, coku ve evk ile tasdik etmeye mecbur olurlar.

Hatt byle byk varlklar deil, bir zerreden bile kk olduu halde byk bir duygu ile, hayatn mdafa endiesiyle hareket eden bir mikrobu, yine bir zerreden kk olduu halde sinesi bir kuvvet hazinesi bulunan bir atomcaz dnmek bile, akl banda olan bir insan iin bu kinatn lim, hakm, olan yaratcsn tasdik etmeye yeterlidir.

Btn bu garip, emsalsiz aheser, muntazam varlklar, birer tesa-df eseri midir? Btn bunlar bilgiden, hikmetten mahrum, belki de ha-yal bir tabiatn mahsul mdr? H! Byle bir eye hibir akll, hibir mtefekkir kanat sahibi olamaz.

15- Tekrar ederiz ki Hk Tel'nn varln bykln anlayp itiraf etmek iin: ... yeti cellesini3 gzelce tefek-kr yeterlidir. Bunun iindir ki, Resul- Ekrem (S.A.V)

Efendimiz:

buyurmutur.4 Yani, yazk o kimseye ki bu yetleri okur da, bunlarda tefekkre dalmaz.

Etmekte u levha-i tabiat Bir hlika pek ak ehadet (u grnen ibretli tabiat manzaras, bir yaratcya apak delalet ediyorken) Bilmem nasl eylemekte inkr Hallak- Hakm'i ehli gaflet? (Hereyi yerli yerinde yaratan ALLAH Tel'y, gaflet ehli nasl in-kr edebilmektedir? Bilmem) Her sahada parlayan bedayi Eyler bizi intibaha dvet, (Her sahada parlayan emsalsiz heserler, bizi uyanmaya ibret almaya dvet ediyor.) Malp oluyor heva-i nefse Hayfa ki, zavall demiyet (Ne yazk ki zavall insanlk nefsin arzu ve isteklerine malup oluyor.) Dnyaya peresti eyliyenler Ndim olacaklar en-nihayet (Dnyaya tapnanlar en sonunda piman olacaklardr.) Bir fide baheder mi heyhat! Vaktinde edilmeyen nedamet. (Fakat bouna nk zamannda yaplmayan bir pimanlk herhan-gi bir fayda salar m?)

1 l-i mran sresi: 190 2 Taberani el-Mu'ceml-Kebir; No:2688; 3/68 3 Bak, madde: 14 4 bn-i Hibban; Rakaik:2; No;620; 2/386


16- KIDEM: Ezeliyet, yani evveli olmamak sfatdr. Evveli olma-yana kadm denir, sonradan olana da hdis denilir. ALLAH Tel kdem sfatyla da vasflanmtr. nk ezeldir, kadmdir. Varlnn evveli yoktur. Onun evveline asla yokluk gememitir. Onun varl yannda milyarlarca sene, bir saniyelik bir mddet bile saylmaz. Ayn ekilde: Grdmz lemler, milyarlarca seneden beri mevcut bulunsa bile, yine Hak Tel'nn ezeliyeti yannda bir saniyelik bir hayata sahip olamaz.

Ksacas ALLAH Tel kadmdir, sonradan var olan, h ALLAH olamaz. ALLAH Tel'dan baka her ne var ise onlar da hdistir. nk ALLAH Tel'nn kudretiyle yaratlmlardr. Artk phe yok ki yarat-lanlar, yaratana mahsus olan kadm sfatna sahip olamazlar.

"ALLAH' Tel vard. O'nunla beraber hibir ey yoktu."

17- BEKA: Ebediyet, yani sonu bulunmamak sfatdr. Sonu olana fn, sonu olmayana da bk denir.

ALLAH Tel beka sfatyla da vasflanmtr. nk ebeddir, bki-dir, varlnn asla sonu yoktur, onun yok olaca bir zaman dnlemez.

Kinat dediimiz btn varlklar, ALLAH'n kudretiyle var olmu-lardr. Bunlar yine ALLAH'mzn kudretiyle yok olur, tekrar yine var o-labilirler, binlerce deiikliklere urayabilirler. Fakat ALLAH Tel bkdir, yok olmaktan, deimekten mnezzeh (beri)dir. Zira O, baka-snn kudretinin eseri deildir ki onun kudretiyle yok olsun veya deiik-lie urasn. Bilakis dier btn varlklar, O'nun kudretinin birer eseri-dir. Artk Hak Tel'da yokluk ve deiiklik nasl dnlebilir?

"Azamet ve ikram sahibi Rabbinin zt bk kalacaktr."1

18- HAVADSE MUHALEFET:2 Sonradan var olmu eylerden ayr olmak sfatdr. ALLAH Tel havadise muhalefet sfatyla da vasf-lanmtr. nk ALLAH Tel yaratlm eylerden hi birine herhangi bir ekilde benzemez. Hepsine muhaliftir. Hatrlara her ne gelirse gelsin ALLAH Tel onlardan mutlaka bakadr.

Yaratlmlar, kinat dediimiz eyler, hdistirler, deiirler, ba-kalarlar, birbirine benzeyebilirler ve nihayet yok olurlar. Btn bu fan varlklarn cinslerini, nevilerini, ekillerini gz nne alnz, bunlarn arasnda insanlar, melekleri de dnnz, bunlardan hibiri ALLAH Telya ha, benzemez ve hi birisinde ulhiyetten, mbudiyetten h bir hisse, bir para bulunamaz. Hi yaratlan, yok olmaya mahkm bu-lunmu olan ciz, fni eyler; yaratan, yok olmaktan ber bulunan ALLAH Aziman'a benzeyebilir mi?... Hi O kadm, hakm yarat-cya ortak olabilir mi?. Byle bir kanaata sahip olanlar kendi fni varlk-larn h, ALLAH'la kadar ykseltmeye ALLAH Tel'y da kendi-leri gibi naciz bir mahlk (yaratlm varlk) derecesine indirmeye cret kstahlnda bulunmu olurlar.

nsanlarn ve dier yaratlm varlklarn bir ok ihtiyalar vardr. Bunlar mekna, zamana, yeyip imeye, gelip gitmeye, doup dourmaya ve baka bir eye muhta bulunurlar. ALLAH Tel ise btn bu ihti-yalardan mnezzehtir. Onun Ar, Krs, yedi tabakaya ayrlm sema (gkler) vesaire denilen nice lemleri vardr. Fakat O, bunlardan hi birine muhta deildir. Bunlar yok iken O yine var idi.

Artk phe yok ki muhta olan, yaratlm eylerin fani sfatlaryla sfatlanan bir zat, -h- ALLAH olamaz. Mukaddes dinimiz, bizleri bu gibi yanl dncelerden, inanlardan kesin surette menetmektedir.

"O'nun benzeri hibir ey yoktur. O, hakkyla hereyi iitici ve her-eyi grcdr."3

19- KIYAM BZATH: Varl, durmas kendi zatyla olmak manasnda bir sfattr. Bu sfat da ALLAH Tel'ya mahsustur. yle ki, Hak Tel'nn ezeli ve ebedi olan varl kendi zatyla durmaktadr. Kendi varl; kendi hviyetinin, kendi mukaddes zatnn gereidir. Asla bakasndan deildir. Bunun iindir ki ALLAH Tel'ya Vacibl- vcud denir. Onun varl, baka bir var edene 1 Rahman Suresi: 27 2 Muhalefetn lilhavadis ifadesi daha yaygndr. 3 ura sresi: 11


ihtiyatan mnezzehtir. ALLAH Tel'y -h- var eden bir var olsa idi, ite ALLAH o var eden olmu olurdu. Bu sebeple: "ALLAH' kim var etti?" diye bir suale asla yer yoktur. nk ALLAH zatyla durmaktadr, ezelidir, bakasnn var edecei bir hviyette deildir. Byle olmasayd ne kinat var olurdu, ne de baka bir ey. Bu hakikat kabul edilmeyince, iinde yaadmz le-min varln izaha da asla imkan bulunamaz. Kinat dediimiz yara-tlm eyler ise hem var, hem de yok olmaya elverili olduu iindir ki, bir var ediciye muhta bulunmutur.

Ksaca, ALLAH Tel'y var eden bir var asla dnlemez. Ve Ondan baka yaratc bir zat mevcut bulunamaz.

?ALLAH'tan baka bir yaratc var m = ... ".. " 120- VAHDANYET: Birlik, tek olmak, benzeri olmamak, artmak-tan, ayrlmaktan, eksilmekten

beri olmak gibi manalar ifade eden bir sfattr. Bu sfatla sfatlanana vhid denir ki, benzeri olmayan, par-alara ayrlmaktan, oalmaktan beri bulunan zat demektir. Bu sfat da ALLAH Tel'ya mahsustur. yle ki, ALLAH Tel zatnda, ulhiye-tinde, mabudiyetinde ve dier btn sfatlarnda birdir. Ortaktan, benzerden mnezzeh (ber)dir. Kendisinde artmak, eksilmek, paralara ayrlmak, baka eyler ile birlemek gibi haller asla bulunamaz.

Evet ALLAH Tel her ynyle birdir, her nasl dnlrse d-nlsn, temiz bir akl, hikmete ina bir ruh, bir ALLAH'tan baka ilah bulunduunu dnemez, bakasnn ulhiyetle, mabudiyetle sfatlanma-sna imkan veremez.

Gerekten iki veya daha ok ilahn varl kati deliller ile redde-dilmi bulunmaktadr. u grdmz kinatn varl, devam, intizam btnyle ALLAH Tel'n birliine ahittir.

ALLAH Tel zatnda, ulhiyetinde, mabudiyetinde bir olduu gibi yaratc olmasnda da birdir. Yaratlmaya, yok edilmeye kabiliyetli olan; bu sebeple mmkin adn alan herhangi bir eyi var eden, yok eden ancak ALLAH Tel'dr, Ondan baka yaratc yoktur.

Kinat byle bizzat yaratmaya, yaatmaya, yok etmeye kdir ol-mayan bir zat ise ALLAH olamaz. Bunun iindir ki, ikinci bir ALLAH'-n varlna asla imkan yoktur. nk faraza iki ALLAH'tan biri kint tek bana yaratmaya kdir ise, dieri lzumsuz olmu olmaz m? Bila-kis tek bana yaratmaya kdir deilse aciz bulunmu olmaz m? Lzum-suz veya aciz bulunan bir zat ise nasl ALLAH olabilir.

Bu sebeple ALLAH Tel'nn her ynyle birliinde hibir selim akl sahibi tereddt edemez. Birden fazla yaratclarn, mabudlarn varl-na inanan milletler ise akla, hikmete aykr bir inancn esiri olmu ve hakikat bakmndan byk bir cehalet iinde kalmlardr

"Bugn mlk, hkmranlk kimindir? (Soruyu soran ALLAH'tr, cevabn veren de O'dur.) Kahhr

olan bir tek ALLAH'ndr."2

21- HAYAT: Dirilik demektir. ALLAH Tel bir tek olan, kendi zatna mahsus bir hayat sfat ile sfatlanmtr. Bu, Hak Tel'nn ilim ile, irade ile, kudret ile sfatlanmasna mahsus bir sfattr. Hayat olma-yan bir ey; bilmekten, dilemekten, bir ey yapabilmekten mahrum bulu-nur, bu mahrumiyet ise byk bir noksanlktr.

Evet Bu sfatlardan mahrum olan bir ey, kendi kendine hibir eser meydana getiremez. Hele bilgi, dnce, dileme, g sahibi olan varlklar yaratmaya asla kabiliyetli bulunamaz. nk hibir eser, eser sahibinde bulunmayan bu gibi vasflara sahip bulunamaz. Bunun iindir ki, tabiat denilip ilim ile, irade ile, kudretle sfatlanmayan ve varl eya ile durduu dnlp bu eya haricinde bir varl bulunmayan uursuz bir varlk, bir yaratc sfatna asla sahip grlemez. zellikle byle bir varlk akla, iradeye, kudrete sahip milyarlarca yaratlm varlklarn ya-ratcs hibir ekilde olamaz.

Bu sebeple kinatn yaratcs olan ALLAH Tel'nn hayat ile s-fatlanm bir Hayy-u Kayym olduunda asla phe yoktur.

1 Fatr sresi: 3 2 Gafir ( Mmin sresi): 16


= O Hay (ezeli ve ebedi bir hayat sahibi)dir, Kayym (btn yaratlmlarn idaresini bizzat yrten)dir.1

22- LM: Bilmek, idrak etmek sfatdr. ALLAH Tel ilim sfat ile de sfatlanmtr. Ve onun ilmi, yaratlmlarn ilmi gibi basit, snrl olmayp btn kinat kuatcdr. Evet phe yok ki ALLAH Tel hereyi bilir, onun bilmesinden bir zerre bile kurtulamaz. Ve hibir fert kendi hareketini, kendi dncesini ALLAH Tel'dan saklayamaz. nk byle hereyi bilmeyen, her hareketten, her dnceden haberi bulunmayan bir zat ALLAH olamaz, bu kadar emsalsiz aheserleri mey-dana getiremez, bu kadar yaratlm varlklar idare edemez.

ALLAH Tel'nn byle hereyi bildiini gzelce dnp tasdik eden bir insan, phe yok ki daima uyank bulunur, her iini, her hareketini bir edep dairesinde tanzim eder, fena szler sylemez, fena eyler dnmez, hibir kimsenin hakkna sarkntlk etmez, hibir kim-senin grp bilmeyecei bir yerde bile ALLAH'n buyruklarna aykr bir i yapmaz. nk kendisinin btn yaptklarn, yapacaklarn ALLAH Tel'nn bildiine iman vardr.

"Hi yaratan bilmez mi? O en ince ileri grp bilmektedir ve her eyden hakkyla haberdardr."2

23- RADE: Dileyebilmek, tercih edebilmek sfatdr. ALLAH Tel irade sfat ile sfatlanmtr ve onun iradesi ezelidir. ALLAH Tel yarataca eyleri bu irade sfat ile kendi hikmetine gre birer ekle tahsis buyurur ve onun irade buyurduu ey mutlaka olur, irade buyurmadka da hibir ey meydana gelemez, getirilemez.

ALLAH Tel btn bu kinat ezeli olan iradesi ile yaratmtr. Yaratlm eylerin binlerce, milyonlarca cinslere, nevilere, snflara ay-rlm olmas, muhtelif zelliklere, sfatlara sahip bulunmas, mesela bir topraktan, bir sudan, bir havadan istifade eden saysz aalarn, ekin-lerin, ieklerin, meyvelerin, baka baka ekillerde, renklerde, tatlarda meydana gelmesi, btn ezeli bir iradenin neticesinden baka deildir.

te btn bunlar, ALLAH'mzn irade sfat ile sfatlanm oldu-una birer delildir. ALLAH Tel hakknda mecburiyet dnlemez, hibir eyi var etmeye veya yok etmeye -haa- mecbur deildir. Mecbu-riyet bir acizlik halidir. ALLAH Tel'nn anna, azametine asla yakmaz.

= Diledii eyleri mutlaka yapandr."324- KUDRET: Zenginlik, zor, hayat sahiplerine mahsus kuvvet manasnda bir sfattr. Ezeli, ebedi

tam bir kudret ALLAH Tel'ya mahsustur. ALLAH Tel, her yaratlmta diledii tasarrufa kdir, her mmkn eyi yaratmaya, yok etmeye muktedirdir. Onun kudretine son yoktur. Bu muazzam kint onun kudretine pek parlak, pek kuvvetli bir delildir.

ALLAH Tel dilerse bir saniye iinde binlerce alemi yoktan var eder ve dilerse binlerce alemi bir anda bsbtn yok eder. nk her-hangi mmkn bir eyde byle diledii ekilde tasarrufa kdir olmayan bir zat, kintn ALLAH' olamaz.

ALLAH' Aziman'n bu byk kudretini gzelce dnen bir mmin onun azametinin nnde eilir, onun kudretinden titrer, onun mukaddes emirlerini, yasaklarn yerine getirmeye alr durur.

= O her eye hakkyla gc yetendir.425- SEM': itmek kuvvetidir. ALLAH Tel semi' = iitme sfat ile de sfatlanmtr. Onun iitip

bilmesi, bakalarnn iitip bilmeleri gibi noksan, snrl deildir. Hak Tel hazretleri, hereyi iitir, en gizli ses-ler, hareketler O'nun iitmesinden kurtulamaz. zellikle kullarnn dua-larn, zikirlerini, gizli aikar yalvarma ve yakarmalarn iitir, kabul eder, mkafatlandrr.

ALLAH Tel'nn byle hereyi bilip iitir olduuna iman eden uyank bir insan, phe yok ki daima gzel konuur, daima Hak Tel'y zikre, tevhid ve yceltmeye alr. Her iini, her szn gzelce yoluna kor. 1 Bakara suresi: 255 2 Mlk suresi: 14 3 Burc suresi: 16 4 Maide suresi: 120


= Muhakkak ki ALLAH Tel hereyi hakkyla iitici, hereyi hakkyla grcdr.1

26- BASAR: Gz ve grme kuvveti demektir. ALLAH Tel kendi anna layk bir ekilde basar = grmek sfat ile de sfatlanmtr. yle ki:

Hak Tel Hazretleri hereyi grr ve baz eyleri grmesi dier eyleri grmesine asla mani olamaz ve onun grmesinden hibir zerre gizli kalamaz. Mesela en karanlk gecelerde, en ufak karncalarn ve daha kk yaratlmlarn kmltlarn, yrmelerini, btn vaziyet-lerini grr, bilir.

phe yok ki, grp bilmekten mahrumiyet, byk bir noksan-lktr. Byle noksanlklar iinde bulunan kr kuvvetler, duymaz-bilmez varlklar, asla tanrlk, yaratclk vasfna sahip olamazlar. ALLAH' Aziman ise btn noksanlklardan mnezzehtir, btn kemal sfat-larla sfatlanmtr.

Kalbi iman dolu bir insan, ALLAH Tel'nn daima kendisini grp gzetmekte olduunu bilir, dnr, durumunu dzeltir, edebe ay-kr hibir harekette bulunmaz, melekler gibi temiz bir hayata sahip olmaya alr durur:

"yi bilin ki ALLAH Tel yapmakta olduklarnz hakkyla gr-cdr."2

27- KELAM: Bir manay ifade eden, bir maksad anlatan sz demektir. ALLAH Tel, kelam sfatna da sahiptir. Onun kelam, harf-ten, sesten mnezzehtir, ezeldir.

Hak Tel, kendi ezel kelamn diledii zaman kendi anna layk bir ekilde meleklerine bildirir, iittirir, anlatr.

ALLAH Tel'nn Peygamberlerine diledii eyleri vahy ve ilham etmi olmas da bu kelam sfatnn bir tecellisi (aka ortaya kmas) demektir. Bu kelam sfat iledir ki, semavi (ilahi) kitaplar meydana gelmi ve zellikle "Kelam- Kadm" denilen Kur'an- Mbn Peygam-berimize inmi olup, insanlk iin asrlardan beri bir hidayet rehberi bulunmutur:

"O (Peygamberler)den bir ksm vardr ki, ALLAH Tel onlarla konumu ve bazlarn da derece

derece ykseltmitir."3

28- TEKVN: Var etmek, icat etmek manasnadr. Bu da ALLAH Tel'ya mahsus bir sfattr. Hak Tel Tekvin sfat ile diledii herhan-gi bir eyi yok iken var eder veya var iken yok eder.

ALLAH Tel'nn bu alemleri yaratp yok etmesi ve bilhassa kul-larn yaratmas, yaatmas, beslemesi sonra da ldrp baka bir leme gtrmesi btn bu Tekvin sfatnn birer tecellisi demektir.

ALLAH' Tel bir eyi (yaratmak) istedii zaman onun yapt sadece ol demekten ibarettir, o

da hemen oluverir.4

29- ALLAH'mzn mukaddes sfatlarna dair verdiimiz malumata bir hlasa olmak zere unu da tekrar arz edelim ki, Hak Tel'nn var-l, birlii, kudret ve azameti, ezeliyet ve ebediyeti ve dier yce sfat-lar her eyden daha akadr, bunlar inkra, dnp tasdik etmemeye asla imkan yoktur.

Bir kere dnelim, bu kinatta hibir zerrenin kendiliinden var, kendiliinden yok olamayacan ve yine hibir zerrenin kendiliinden kmldanp duramayacan ilim ve fen haber vermiyor mu? Halbuki biz milyonlarca lemin, milyonlarca parlak gk cisimlerinin, yldzlarn var-ln, hareket ve sknunu grp biliyoruz. Artk bunlar var eden ezeli, ebedi bir ALLAH'n varlnda nasl phe edilebilir.

Biz yine biliyoruz ki; bilgisi olmayan, iradesi, kudreti bulunmayan bir eyin; bir gayeye, bir hikmete ynelik ve emsalsiz, latif bir takm eserleri var etmesi aklen imkanszdr. Halbuki biz bu lemde her neye bakacak olsak, onun bir gyeye, bir hikmet ve maslahata yz tutmu olduunu grrz.

1 Hacc suresi: 75 2 Bakara sresi: 233 3 Bakara sresi: 253 4 Ysin sresi: 82


Evet Herhangi bir kreden en kk bir zerreye kadar baklnca onlarn yle gelii gzel, tesadf eseri olmad grlyor, onlarn bo yere yaratlmam olduu anlalyor, her birinde fevkalade bir gzellik ve incelik, bir sanat eseri, bir irade ve seilmilik nianesi grlm oluyor.

Artk bu kadar faydal, emsalsiz aheserlerin ilim, kudret, hikmet sahibi olan ezeli bir yaratcya muhta olmadn kim syleyebilir.

Biz btn bu dmzdaki varlklardan dikkatlerimizi alalm da kendi nefsimize, kendi vicdanmza mracaat edelim, vcudumuzun b-tn zerreleri, hcreleri, vicdanmzn btn duygular, aklmza fikrimize doan btn dnceler an pek byk bir ALLAH'n bizleri yaratan, yaatan, rzklandran bir yaratcnn varlna daima ahitlik edip dur-muyor mu?

O halde hi phe yok ki, kimse kendi insanln kaybetmedike uluhiyyet fikrinden, ALLAH'a iman akidesinden asla mahrum bulunamaz:

... ..."Hi ALLAH' Tel'dan baka size gkten ve yerden rzk verecek bir yaratc var mdr."1

Fihriste dn

PEYGAMBERLERE MAN 30- Btn peygamberlere iman etmek Mslmanlkta bir esastr. Peygamber lugtta bir haberi

getirip bildiren kimse demektir. Din st-lahnda, ALLAH' Tel'nn kullarna dinini bildirmek iin memur ettii pek muhterem insanlardan her birine "Peygamber" denilmitir ki bu zat-lar ALLAH' Aziman'n birer elisi demektir. Bu zatlarn Hak Tel tarafndan byle peygamber gnderilmi olduklar, kendi ahsiyetlerinde grlen byklkle ve aklamaya muvaffak olduklar bir takm mucize-ler ile sabit olmutur.

31- Mucize: Bakalarnn meydana getiremeyecekleri harikulade eylerdir ki, bir peygamberin doruluuna ahitlik yapmak iin onun tarafndan Hak Tel'nn kudretiyle meydana getirilir.

32- Keramet: Bir ksm harikulade eylerdir ki, ALLAH Tel'nn kudreti ile "evliya" denilen kullar tarafndan meydana getirilir. Bunlar da o velilerin tabi bulunmu olduklar peygamber iin birer mucize say-lr. nk o peygamber, hakikaten peygamber olmasayd, kendisine tabi olanlardan byle kerametler meydana gelemezdi.

33- Menet, istidra: Peygamberlik iddiasna kalkmayan baz alelde kimselerden meydana gelen ve harikulde bir halde grlen bir takm hadiselerdir ki, kendilerinin byklne delalet etmez ve hibir vakit mucize veya kermet derecesine varamaz.

Fakat yalan yere peygamberlik davasna kalkan kimselerden ne mucize, ne keramet, ne de dier hrikalar meydana gelmez.

yle yalanc ahslarn mucize veya harika diye meydana ko-yacaklar eyler, phe yok ki ya bir gz boyamadr veya baz ilmi ds-turlara dayanan bir sanat eseridir. Bunlarn mahiyetleri derhal meydana kar, bunlar bakalar da daha mkemmel bir surette yapp gsterebilir.

Yalan yere peygamberlik iddiasnda bulunmu olanlarn ne gibi akibetlere uradklar, yalanclklarnn nasl meydana kt tarihe malumdur.

34- Peygambere, "Nebi" de denir. Bununla beraber yeni bir kitap ile, yeni bir eriat ile bir mmete peygamber gnderilmi olan zata nebi, peygamber denildii gibi "Resul, Mrsel" de denir. Yeni bir kitap ve yeni bir eriat ile gnderilmeyip de kendisinden evvelki bir peygamberin kitabn ve eriatn mmetine bildirmee memur olmu olan zata da yal-nz nebi veya peygamber denilir, resl ve mrsel denilmez. Nebinin o-ulu enbiyadr, resln oulu rusl, mrselin oulu da mrselndir.

35- ALLAH Tel'nn ilk peygamberi Hz.dem aleyhisselamdr. Son ve en byk peygamberi de bizim sevgili peygamberimiz Hz. Mu-hammed Aleyhisselamdr. Bu sebeple Peygamber Efendimize "Hate-mul-enbiya" denilmitir. Bunlarn arasnda saylarn ancak ALLAH Tel'nn bildii daha bir ok peygamberler gelip gemitir. Fakat bun-lardan mbarek adlar Kuran- Mbinde beyan olunan, ancak u yirmi be peygamberi zindr: Adem, dris, Nuh, Hud, Salih, brahim, Lut, smail, shak, Yakub, Yusuf, Eyyub, uayb, Musa, Harun, Davud, Sleyman, lyas, Elyasa, Zulkifl, Yunus, Zekeriyya,

1 Ftr suresi: 3


Yahya, sa, Muhammed = Aleyhims-salt ves-selam = Salt ve Selam onlarn zerine olsun.

Bunlardan baka Kur'an- Kerim'de kendilerine dair malmat veri-len zeyir, Lokman, Zlkarneyn adnda zat daha vardr ki, bunlarn birer peygamber mi, yoksa birer veli mi olduunda ihtilaf vardr. Bun-larn da pek byk zatlar olduunda phe yoktur.

Bu muhterem peygamberlere dair kitabmzn onuncu blmnde malumat verilecektir. 36- Peygamberler, her trl gzel sfatlara sahiptirler. Onlardan herbirinin varl bir kemal, bir

hidayet, bir ycelik-maneviyat nmu-nesidir. Bilhassa kendilerinde sdk, emanet, fetanet, ismet ve eriat tebli etmek vasflar da mutlaka mevcuttur. yle ki:

1. Peygamberler sadktrlar, her hususta doru szldrler, ken-dilerinden asla yalan vaki olmaz. 2. Peygamberler emindirler, gerek peygamberlik hususunda ve ge-rek dier hususlarda her trl

itimada sahiptirler. Kendilerinde asla hain-lik bulunmaz. 3. Peygamberler son derece anlayl, akll ve kuvvetli gre, fevkalade bir zekaya sahip

bulunmulardr. Onlarda gaflet, yksek duy-gulardan, melekelerden mahrumiyet dnlemez. 4. Peygamberler masumdurlar, onlar son derece iffet ve ismet sahibidirler, onlar gizli, ikr her

trl gnahlardan ve kendi tabiatnn diliini gsterecek baya hallerden tamamen beridirler. 5. Peygamberler emrolunduklar eriat hkmlerini mmetlerine olduu gibi bildirmilerdir. eriat

hkmlerinden herhangi birini sakla-m veya unutmu olmalar asla dnlemez. yle bir ey peygamber-lik anna yakmaz, onlarn peygamber gnderilmelerindeki hikmete, ilahi iradeye uygun dmez.

Ksacas, btn Peygamberler, u yazdmz be vasfa tamamen sahip bulunmulardr. nk bu yksek, iyi zelliklere sahip olmayan kimseler, milletleri aydnlatacak, onlara rehber olacak bir durumda bu-lunmu olamazlar. Artk btn Peygamberleri bu ekilde bilip tasdik etmek bizim iin yaplmas gerekli bir vazifedir.

37- Peygamberlerin insanlar irat ve slah iin Hak Tel tara-fndan memur edilmi olduklar gzelce dnlnce, onlara iman etme-nin lzumu, ehemmiyeti kendiliinden anlalm olur.

Gerekten Peygamberlere iman etmek, onlarn pek yksek vasf-larn, tabiatlarn bilip tasdik etmek, yceltmeye, saygya komak bizim iin en kat'i boynumuzun bir borcudur.

Peygamberlere iman etmeyen bir kimse, ALLAH Tel'ya da iman etmemi olur. nk Hak Tel'ya kabul edecei ekilde iman etmenin yolunu insanlara bildiren ancak peygamberlerdir. Kendi naiz akllarn bu hususta rehber edinmek isteyenler, Hakk'a eremezler, dalalet (sapk-lk)ta kalrlar. ALLAH Tel'nn peygamberlere iman edilmesi hakkn-daki emirlerine de aykr hareket etmi olacaklar iin, bu bakmdan da hidayetten mahrum kalm olurlar.

Hatta Peygamberlerden yalnz birine iman etmemek, hepsini inkr etmek gibidir ki, insan imandan mahrum brakr. Bilhassa ALLAH'-mzn en son ve en byk Peygamberi olan Hz. Muhammed (S.A.V)in tarihi hayat, gn gibi parlak bir srette ve btn milletlerce bugn ma-lum bulunmaktadr. Artk bugn hibir millet din hususundaki cehale-tinden dolay mazur saylamaz. Bugn her millet iin en birinci vazifedir ki, o byk Peygamberin dinini kabul etsin, Onun peygamberliini, yksekliini tasdik ederek gsterdii doru yola gitsin. Bu vazife, ne zaman hakkyla ifa edilirse insanlk alemi de o zaman kurtulur, o zaman hakiki bir medeniyete, bitmez tkenmez bir saadete erimi olur:

"Muhakkak ki yeryz, ona salih kullarm varis olacaktr."1 Fihriste dn

PEYGAMBERLERE OLAN HTYA 38- Malumdur ki ALLAH Tel, kendisinin mukaddes varln, birliini bilmeleri iin ve

kendisine ibadet ve itaatte bulunmalar iin in-sanlar yaratm, onlar dier birok yaratlmlar arasnda akl ile, fikir ile sekin klmtr. Bunun iin bir insan kendi akln, fikrini gzel kul-land takdirde, kendisini yaratan, kendisine dnme kabiliyetini veren bir yaratcnn varln sezer, kendisinin ve kendi evresini kaplam olan varlklarn yle gelii gzel kendiliklerinden var olmam olduunu anlar, bu sebeple kendisinde bir uluhiyet dncesi uyanr, bir muazzam yaratcnn eseri olduuna hkmedebilir.

1 Enbiya sresi: 105


Fakat o byk yaratcy anna layk bir ekilde bilemez, onun rzasna uygun olan ibadetlerin nelerden ibaret olacan kestiremez, kendi yaratlndaki hikmetin neden ibaret bulunduunu anlayamaz, insanlarn birbirine kar olan haklarn, vazifelerini layk ile tayin ede-mez. Nihayet yaratlna aykr yrr de haberi olmaz, vahette cehalet-te kalr da farkna varamaz, ebedi saadetten mahrum olur da bunu evvelce anlayp yrei szlamaz.

Nitekim Peygamberlerin varlndan haberleri olmayan veya Pey-gamberlerin bildirdikleri hakikatleri bozup deitiren birok milletler, saptm insanla yakmayacak bir duruma gelmi, aralarnda her trl vahicesine haller tremi, insanlara, aalara, talara tapnp durmakta bulunmulardr.

te insanlar bu gibi irkin, korkun hallerden kurtarmak, insanla-ra dini ve dnyevi vazifelerini retmek, kendilerine uyanlar dnyada da ahirette de selmete, saadete erdirmek iin birer ilahi rehber olan pey-gamberlere ihtiya vardr.

Bu sebeple ALLAH Tel kendi fazl ve keremiyle insanlara Peygamberler gndermi ve bu ekilde insanlar hakknda "Hccet-i ila-hiyesi = ALLAH'n gndermi olduu delili" tamam olmu, artk kimse-nin "Ne yapaym! ALLAH' bilemedim. ALLAH'a dair bilgi edine-medim!" demeye imkan kalmamtr.

39- Peygamberlerin en by ve en sonu -evvelce de syledii-miz gibi- bizim Peygamberimiz Hz. Muhammed (S.A.V)dir.

Evet Hz. Muhammed (S.A.V) btn yeryzndeki milletlerin kyamete kadar en son peygamberidir. Onun yaym olduu din, btn insanlara aittir, onun bildirdii slam dini, en umumi, yaratla en uygun ve her zaman iin hikmet ve maslahata uygun, ebedi bir dindir. O Mbarek Peygamberin kitab, O'nun btn talimatlar hibir deiiklie uramakszn kyamete kadar korunmutur.

Ksacas, insanlk, teden beri peygamberlere muhta bulunmu-tur. Peygamberlere uymakszn Hakk bilip Hakka ereceini iddia eden bir gafile soralm ki: Eer peygamberlerin varlklarndan habersiz bulu-nan bir muhitte yetimi olsa idi, kendisinde ulhiyet fikri hakkyla parlayabilecek mi idi? Dini ve dnyevi vazifelerini takdir ve tayin edebi-lecek mi idi? Kendi vicdannda yksek hakikatlere kar bir cazibe bulu-nabilecek mi idi ?

Zavall adam! Kendi ruhunda snk snk parldamaya balayan baz ulvi fikirlerin kendisine nereden geldiini hi dnmemektedir. En basit fenlerde, en kolay ilerde bile stada, rehbere muhta olan biare insanlar, nasl olur da ilahi bir ilimde, en mhim bir mevzuda, gayb ale-mine ait hakikatlerde bir rehbere ihtiyatan kendilerini beri grebilirler?

Dorusu budur ki peygamberlere olan lzumu, ihtiyac hibir haki-ki mtefekkir inkr edemez: ...

" Hibir millet yoktur ki, kendilerine mutlaka bir peygamber gelip gemi olmasn."1Fihriste dn

SEMAV KTAPLARA MAN 40- ALLAH Tel Hazretleri, insanlara yine insanlardan peygam-berler gndermi olduu gibi, bu

peygamberlerden bir ksm vastasyla da insanlara kendi iradelerini, emirlerini, yasaklarn, hikmetlerini birer kitap ile bildirmitir.

Bu kitaplarn bir ksmna Suhuf denir ki bir ka sahifelik kitap-lardr. Drd de byk kitaplardr. yle ki: On sahife Hz.Adem'e, elli sahife Hz.it'e, otuz sahife Hz.dris'e, on sahife Hz.brahim'e verilmi olduu rivayet olunmaktadr. Byk kitaplara gelince, bunlarn tarihe birincisi, Hz.Musa'ya verilmi olan Tevrat'tr. kincisi Hz.Davud'a ve-rilen Zebur'dur, ncs, Hz.sa'ya verilmi olan ncil'dir, drdncs de bizim Peygamberimize verilmi olan Kur'an- Kerimdir.

Bu kitaplar ALLAH Tel peygamberlerine vahy etmitir. Yani, bunlar ya Cibril-i Emin adndaki melek vastasyla bildirmi veya baka bir ekilde ilham ve ihsan buyurmutur. Bu kitaplara Ktb-i lahiyye = lah Kitaplar denildii gibi, sahip olduklar ykseklikten dolay K-tb-i Semaviyye = Semav Kitaplar ve Cibril-i Emin vastasyla indiril-mi olduklar iin de Ktb-i Mnzele = ndirilmi Kitaplar ad verilir.

1 Fatr sresi: 24


41- ALLAH Tel'nn btn kitaplarna iman etmek bizim iin farzdr. Biz bugn baka milletlerin ellerinde bulunan ve semavi olduklar iddia edilen kitaplarn birer ilahi kitap olduuna deil, tayin etmeksizin semavi kitaplarn peygamberlere ihsan buyurulmu olduuna iman ederiz. Ve yalnz Kur'an- Kerim'in zamanmza kadar tamamen muhafaza edilmi ilahi bir kitap olduunu ve btn semavi kitaplarn esaslarn daha mkemmel bir halde kendisinde bulundurduunu bilip inanrz.

Btn semavi kitaplar, insanlar iin birer rahmet, birer mukaddes rehber bulunmutur. Bu sebeple bunlarn hepsine iman ile mkellefiz. Bu kitaplardan herhangi birisini inkr, hepsini inkr demektir. Hakiki bir mmin odur ki, ALLAH Tel'nn btn kitaplarna inanr ve Hak Te-l'nn insanlara son kitab olan Kur'an- Azm'e sarlr, onun hkm-lerine riayet etmeye alr.

42- Bugn semavi kitaplar, yeryznde tamamen mevcut deildir. Aradan asrlar gemi, birok milletler tarihe karm olduundan bu kitaplardan bir ou bsbtn kaybolmu, bir ksm da pek ok deitir-melere uratlp aradan kalkm, yerlerini bir takm tarihi kitaplar tutmutur.

Mesela bugn elde bulunan Tevrat, Zebur, ncil nshalarndan hi-biri ALLAH Tel'nn Musa, Davud, sa Aleyhimsselam'a vermi oldu-u kitaplarn ayns deildir. Ancak Kur'an- Kerim'dir ki, aslnn ayns olmas bakmndan tamamen muhafaza edilmi bulunmaktadr. Bir keli-mesi bile deiiklie uramamtr.

43- Kur'an- Kerim'in btn ayetleri, daha balangcnda bizzat Hz. Peygamber tarafndan ezberlenmi olduu gibi, birok Sahabe-i Kiram tarafndan da ezberlenmi, yazlm idi. Rasulullah (S.A.V)in ahirete g etmesini mteakip Hz. Ebu Bekir tarafndan btn Ashab- Kiram'n huzurunda bu ilahi kitabn bir nshas yazdrlarak muhafaza edilmi, Hz.Osman'n hilafeti zamannda da bu nshadan birok nshalar yazd-rlarak byk slam merkezlerine birer nsha gnderilmi, bunlardan her birine "Mushaf- erif" ad verilmitir. Daha sonra btn Mushaflar bunlara gre aynen yazla gelmitir.

Evet Her asrda yz binlerce Mushaf- erif yazlm, Kur'an- Kerim'i tamamen ezberleyen yz binlerce hafzlar yetimitir ki, bu eref semavi kitaplar arasnda yalnz Kur'an- Mbin'e mahsustur. Bu da hik-met gereidir. nk dier semavi kitaplar muayyen birer kavme, muay-yen birer zamana mahsus olmak zere peygamberlere verilmiti. Kur'an- Kerim ise btn insanlk alemine ve btn asrlara mahsus olmak zere Peygamberimiz'e verilmitir. Bu sebeple bu Kitab- Kerim'in ilahi koru-ma altnda bulunmas, ALLAH' Tel'nn hikmeti gerei olmutur.

44- Kur'an- Kerim'in bir ayeti bile deiiklie uramayp tamamen muhafaza edilmi bir halde bulunmas yle bir hakikattir ki, bunu bir takm insafl msterik (oryantalist)ler de tasdik etmektedirler. Aksini iddia edenler var ise bunlar mslmanlk aleyhine propaganda yapan, siyasi gayeler takip eden bir takm mteassp yabanclardan bakas deildir.

Bugn Kur'an- Azm'in her dilde birok tercmeleri vardr. Mese-la; Trke, Farsa, Hinte tercmeleri olduu gibi Latince, Franszca, ngilizce, Almanca, Rusa, Felemenke, ince, Cava, Bengal, Malay dillerinde de yazlm bir ok tercmeleri mevcuttur.

Ksacas, bugn Kur'an- Mbin'in yksek, ilahi hitabeleri, btn insanln kulaklarna arpp durmaktadr. Btn insanl bir kardelik, bir selamet ve saadet dairesinde toplanmaya davet etmektedir.

= O (Kur'an- Kerim) ancak alemler iin bir tten ibarettir."1 Fihriste dn

SEMAV KTAPLARA OLAN HTYA 45- Varlklaryla beeriyet alemine eref vermi olan peygamber-ler, pek mhim olan

peygamberlik ve rasullk vazifesini yerine getire-bilmek iin kendilerine Hak Tel tarafndan talimat verilmi olmas lazmdr. te bu ilahi talimatlar, peygamberlere semavi kitaplar vasta-syla verilmitir.

Semavi kitaplar Hak Tel'nn insanlar hakknda birer kutsi kanunudur. ALLAH Tel insanlara haklarn, vazifelerini bu kanunlar vastasyla bildirmitir. Peygamberlerin dnyadaki hayatlar geicidir. Onlarn mmetlerine bildirdikleri ilahi hkmlerin devam ancak bu kitaplar sayesinde mmkn olabilmitir. Eer bu kitaplar olmasayd, insanlar kendi yaratllarndaki hikmetten, kendilerinin zerlerine den vazifelerden, kendileri iin hazrlanm olan ahiret nimetlerinden habersiz kalrlard. Kendi hayatlarn dzene koyacak ilahi dsturlardan mahrum bulunurlard. Bilhassa kutsi ayetleri okumak, onlarla ibadet etmek, onlardan t almak, onlar ile hakikati anlayp bir takm bo, manasz grlerden kurtulmak erefinden, bahtiyarlndan uzak kalm olurlard.

1 Kalem suresi: 52


te semavi kitaplara, bu gibi yksek gayelerden, hikmetlerden dolay insanlk aleminin pek fazla ihtiyac bulunmu ve bu ihtiyac karlamak iin bu mbarek kitaplar insanlara ihsan buyrulmutur.

Fihriste dn

KUR'AN-I KERM'N NASIL LAH BR KTAP OLDUU 46- Kur'an- Kerim, yukarda da sylediimiz gibi ALLAH Te-l'nn yeryzne eref veren en

son ve en mukaddes bir kitabdr. Bu yle bir kitaptr ki, insanlar ancak bunun gsterdii yola gittikleri tak-dirde hakka ererler, saadete kavuurlar, aralarnda her trl sosyal, ahlak temizlik, ykselme parlamaya balar ve umumi bir kardelik, bir dostluk, bir dayanma oluur.

Kur'an- Kerim bir kitaptr ki, onun manas da, nazm da ALLAH Tel'dandr. Hak Tel'nn vahyi iledir. Vahye vasta olan Cibril-i Emin'in Pey-gamberimize gelip

bildirmesiyledir. Bu sebeple Ku r'an- Azim'in manas ile amel edilir. O, mslmanlar n bir ebed kan unudur. Mbarek nazm da bir ibadet olmak zere okunur, kendisi ile bereketlenilir ve Kur'an' n manas ancak bu ilah nazm sayesinde hakkyla anlalabilir, ruhlara tesir eder, bununla Hak'k n rzas kazanlr.

47- Kur'an- Mbin hibir kitaba benzemez, bunun mnasn hibir kimse deitiremez, nazmnn yerine de baka bir lfz konulamaz ve hibir tercme Kur'an hkmn alamaz.

Kur'an - Azim ebed bir mucizedir, bunun fesahatna, belgatna son yoktur. Hibir lim, hibir edip bunun benzerini yazamaz, hatta en ksa bir sresinin bir mislini meydana getiremez.

Kur'an- Kerim, bu hususta asrlardan beri btn leme meydan okumaktadr. Fakat kendi fesahatlerine, belaatlarna gvenen nice kud-retli limler, edipler onun byle bir ksa suresinin benzerini yapmaktan bile ciz kalmlar, aciz olduklarn itiraf da etmilerdir. Bu da Kur'an' n bir mucize bir ilah kitap olduuna ebed bir delildir.

48- Kur'an- Hakm'in ruhlar zerindeki tesirine gelince, bunda hi son yoktur. Kur'an'n yetlerini gzelce anlayarak okuyup dinleyen te-miz kalpli bir insan kendinden geer, dimanda nice yksek duygular uyan r, ruhu maneviyat lemine ykselir, gzlerinden manev bir zevkin tesri ile berrak yalar serpilmeye balar.

Bir bahar mevsiminde yaan faydal yamurlar ve alan parlak bir gnein klar, kurumaya mahkm bulun mayan otlar, aalar, iekler zerinde ne gibi tesirler yaparsa, Kur'an- Kerim'in lahi hitabeleri de uyank ruhlar zerinde onlardan bin kat daha gzel tesirler yapar, gnl-lere yeni bir hayat, yeni bir ferahlk verir. Ksacas insan dnyasndan da, ahiretinden de haber dar eder, ebed bir varla, bir saadete kavuturur:

"Biz Kur'an- Kerim'den yle bir ey indiriyoruz ki o, mminler iin ifa ve rahmettir.1

Fihriste dn

KUR'AN-I MBN'N HTVA ETT HAKKATLER 49- Kur'an'n insanlara bildirdii emirler ve tavsiye ettii hikmet-ler, hakikatler pek oktur. Bunlar

balca itikada, ibadete, muamelelere, ahlaka, kinattaki emsalsiz aheserlere, bir takm ibret alnacak vakalara ve dier hususlara aittir. Bunlar u ekilde zetleyebiliriz :

1. Kur'an- Mbin, insanlara Hak Tel'nn varln, birliini, b-ykln, hikmet ve kutsiyetini bildirir. yle bir ekilde ki, onun ya-nnda felsefecilerin en parlak szleri pek snk kalr.

2. Kur'an- Hakm, insanlar ilme, irfana, tefekkre davet eder, in-sanlar gaflet iinde yaamaktan men eder, insanlara Hak Tel'nn hik-metine, kudretine ahidlik eden emsalsiz aheserlere bakmalarn emir ve tavsiye buyurur.

3. Kur'an- Azm, insanlara gnderilmi olan peygamberlerin bir ksmna dir malmat verir. Onlarn yksek vazifelerini nasl baar-dklarn ve bu vazifeler urunda ne kadar fedakrlkta bulunmu olduk-larn bildirir, btn insanlarn Hteml-Enbiya (Peygamber Efendimiz) Hazretlerine tabi olmalarn emreder.

4. Kur'an- Mbin, gemi mmetlere ait en ibretli hdiseleri, tari-h vakalar bildirir, insanlar ibret almaya davet eder. Gnahkr kavim-lerin pek korkun kibetlerini haber verir.

1 sra suresi: 82


5. Kur'an- Kerim, insanlara daima uyank bir ruha sahip olup Hak'tan gafil olmamalarn emreder, nefislerinin arzu ve isteklerine uya-rak din yaantdan, faziletten mahrum kalmamalarn tavsiye eder, mad-d menfaatlere, dnyev lezzetlere dalp da manev zevklerden, ahiret nimetlerinden mahrum kalmann ne byk bir felket olacan bildirir.

6. Kur'an- Mbn, mslmanlara dinlerinde sebat dayankllk gstermelerini ve daima hakk mdafaa etmelerini tavsiye eder, dman-larna kar daima kuvvetli bulunmalarn, her trl mdafaa vastalarn hazrlamaya almalarn ihtar eder. Gerektiinde cihad meydanlarna atlmalarn, yurtlarn, madd ve manev varlklarn can ile, mal ile ko-rumaya gayret etmelerini emreder.

7. Kur'an- Hakm; meden, sosyal hayatn bir intizam, bir skn iinde devam edebilmesi iin lzm gelen esaslar, hkmleri bildirir. nsanlardan bir takm haklara, vazifelere riayet etmelerini ister.

8. Kur'an- Azm, gerek fertlerin ve gerek cemiyetlerin selmetleri iin insanlara adalet, istikamet, tevazu, sevgi, efkat, ihsan, af etmek, edebe riayet, eitlie riyet gibi yksek hasletleri tavsiye eder. nsanlar zulmden, hyanetten, kibirden, cimrilikten, intikam duygularndan, y-rek katlndan, fuhiyat denilen kt gidilerden, akl, mal, shhat bo-zan ikilerden kat' surette men eder, yaplmas, yiyilip iilmesi hell olup olmayan eyleri bildirir.

9. Kur'an- Hakm, ALLAH Tel'nn bu lemde koymu olduu tabiat ve yaratl kanunlarn kimsenin deitiremeyeceini anlatr. Her-kesin bu kanunlara gre hareketini tanzim etmesi lzm geleceine iaret eder. nsanlara kendi almalarnn neticesinden baka bir ey elde edeme-yeceklerini hatrlatr, insanlar almaya, gayret ve faaliyete tevik eder.

10. Kur'an- Mbin, Hak Tel'n n "yapnz, yapmaynz" diye vuku bulan emirlerini, yasaklarn kabul eden ve gereince hareket eden iman sahipleri iin takdir edilmi olan dnyev, uhrev muvaffakiyetleri, nimetleri mjdeler, imans z vicdanlar iin de hazrlanm bulunan kt kibetleri, cehennem azaplarn ihtar eder, btn bu yce beyanlar ile insanlar yaratllarndaki yksek gayeden haberdar ederek o gayeye sevk etmek ister.

Ksacas, Kur'an- Mu'ciz beyan, daha byle nice hikmetleri, haki-katlar kendisinde bulundurmaktadr, insanlk lemi ne kadar ykselirse ykselsin hibir vakit, Kur'an'n yce talimatlarndan ihtiyasz kalamaz. Bu talimatlara muhalif eyler ise haddi zatnda ykselme deil, bir alalmadr:

"Elif, Lm, Mim. O kitap (Kur'an- Kerim), O (nun ALLAH tara-fndan gnderilmi olduunda ve

ihtiva ettii hkmlerin doruluu)nda asla en ufak bir phe yoktur. O takva sahibi kimseler iin bir hidayettir."1

Fihriste dn

MELEKLERE MAN 50- Melekler, ruh gibi latif, nuran, mahiyetleri ALLAH Tel'ca malm, yaratlm bir ksm

kuvvetli varlklardr. Meleklerin bir ksm daima ibadetle, zikir ve tefekkr ile megul olur. Bir ksm da yerde, gklerde bir hayli vazifeler ile megul bulunur.

Melekler, yemekten, imekten, evlenmekten, doup dourmaktan beridirler. Muhtelif ekillere girebilirler. Hak Tel'nn e mirlerine asla isyan etmezler, vazifelerini emrolunduklar ekilde yaparlar, kyamete kadar bir kutsiyet iinde yaar, manev bir zevk ile vakit geirirler.

51- Biz, meleklerin varlna iman etmekle mkellefiz. Onlarn varl haddi zatnda mmkndr. Gerekten var olduklar ise btn peygamberler ve semav kitaplar tarafndan bildirilmitir. Artk melek-leri inkr etmek, peygamberleri, kitaplar inkr demek olacandan asla caiz olamaz. Bundan dolaydr ki meleklerin varlna teden beri btn milletler iman ede gelmilerdir. Bu sebeple meleklere iman etmek bizim dinimizce de bir esastr.

52- Evet... Meleklerin varln btn peygamberler ve btn ilahi kitaplar haber vermilerdir. Bu alemde bizim bildiimiz bilmediimiz, nice binlerce gizli, aikar yaratlm varlklar vardr. Var olduklar bugn kefedilmi veya henz kefedilmemi nice binlerce kuvvetler mevcut-tur. Hatta cin denilen akl ve uura sahip, gzlerden gizli bir takm ya-ratklarn varln da bize peygamberler ve kitaplar haber vermilerdir ki, bunlarn bir takm mmin, bir takm da kfirdir.

1 Bakara sresi:1


Akla, uura, kuvvet ve kudrete sahip varlklarn yalnz insanlardan ibaret olduunu iddia etmek, kinat n geniliini, bu kinat yaratann kudret ve azametini gzelce dnmemekten ileri gelir. Herhangi birey, srf grlmediinden dolay inkr edilemez. Nitekim kendi ruhumuzu, kendi vicdanmz gremediimiz halde bunlar inkr edemeyiz.

Bu kinatn byklne gre zerre mesabesinde bulunan yery-znde cinsleri, nevileri saylamayacak kadar ok olan canl varlklar yaamakta iken, baka alemlerde, baka nuran gezegenlerde akl ve uura sahip, mahiyetleri bizim mahiyetimize muhalif bir takm yaratl-m varlklarn bulunmad nasl iddia edilebilir.

Fihriste dn

MELEKLERN VARLIINDAK HKMET 53- Meleklerin

buyuk-islam-ilmihali ömer nasuhi bilmen

Documents