bütün yönleriyle beden dili

Ömer Faruk Reca

BÜTÜN YÖNLERÝYLEBEDEN DÝLÝ

D Ý K K A T Ç O K Ö N E M L Ý N O T :

Bu e-kitap Genç Geliþim dergisinin Temmuz ayý hediyesidir. Kitap her dergi içinsadece bir kez indirilebilir. Hiçbir þekilde baþkalarýna daðýtýlamaz ve hiçbir ortamdabaþka kiþi ve kurumlarýn kullanýmýna sunulamaz. Aksi þekilde kullananlar T.C.kanunlarýna ve vicdani deðerlere göre suç iþlemiþ sayýlýr. Önemle duyurulur.

Tüm yayýn haklarý GENÇ GELÝÞÝM dergisine aittir. Kaynak gösterilerek tanýtým veiktibas yapýlabilir. Çoðaltýlamaz, basýlamaz, senaryolaþtýrýlamaz ve farklý biçimlerdehazýrlanýp satýþa sunulamaz. Elektronik ortamlarda yayýnlanamaz.

Bütün Yönleriyle Beden DiliÖmer Faruk Reca

Yayýn Yönetmeni : Bilal Özbay

Editör : Zeynep Özkan

Kapak Tasarým : Gökhan Koç

Ýç Tasarým : Ayþe Sevinçgül

Fotoðraf : Halit Ömer Camcý

Genel Yapým : Endülüjans Ýçerik Hizmetleri

1. Baský : Temmuz 2009 Ýstanbul

ISSN : 1305 - 4139

GENÇ GGELÝÞÝMKiþisel Geliþim ve Yaþama Sanatý Dergisi

Merkez Mah. Karaoðlanoðlu Cad.

Konut Sok. No:9 Mahmutbey - Ýstanbul

Tel: 0212 445 00 45 pbx Fax: 0212 445 00 90www.gencgelisim.com - [email protected]

Genç Geliþim Dergisi Temmuz Sayýsý e-kitabý

BÜTÜN YÖNLERÝYLEBEDEN DÝLÝ

Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi mezunu yazar, ayný üni-versitenin Ýktisat Fakültesi’nde “Ýnsan Gücü Planlamasý ve Eðitim”üzerine yüksek lisans yapmýþtýr. Doktora çalýþmasý devam etmektedir.

Yazar, uzun yýllar iþadamlarýna ve siyasetçilere danýþmanlýðýn yanýsýra, eðitim ve seminer çalýþmalarý yürüttü, günlük gazetelerde maka-leler yazdý.

Eðitim alanýnda yeni ufuklar açýcý kitap ve seminer programlarýhazýrlamakta, “baþarý”, “liderlik”, “yönetim” gibi ilkelerin toplumhayatýna kazandýrýlmasýna yönelik sosyal projeler geliþtirmektedir.

Bu amaçlarýna yönelik Akis Kitap’tan çýkan eserleri:

Acýlar Ýçinde Baþarýyý Yakalayanlar

Baþarýnýn Haritasý

Ruhsal Zeka

Nasýl Zengin Oldular?

CEO Doðulmaz Olunur

Hýzlý Okuma

Oku, Düþün, Uygula, Neticelendir

ÖSS’yi Kazanmanýn Püf Noktalarý

Caným Annem

Anne Baba Rehberi

Hitabet Sanatý

Hz. Ali’nin Liderlik Sýrlarý

Ö. Faruk Reca

ÖNSÖZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1. BÖLÜM

BEDEN DÝLÝNÝN 1001 YÜZÜ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2. BÖLÜM

BEDEN DÝLÝNÝ ÇÖZÜMLEME YOLLARI . . . . . . . . . 35

3. BÖLÜM

YÜZ OKUMA SANATI FÝZYONOMÝ . . . . . . . . . . . . 57

4. BÖLÜM

KADIN ve ERKEÐÝN BEDEN DÝLÝ. . . . . . . . . . . . . . . 63

5. BÖLÜM

KÜLTÜRLERÝN BEDEN DÝLÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

6. BÖLÜM

SÝYASETÇÝNÝN BEDEN DÝLÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

Ýçindekiler

7. BÖLÜM

AÞKIN BEDEN DÝLÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

8. BÖLÜM

AKTÝF BEDEN DÝLÝ UYGULAMALARI . . . . . . . . . . 105

9. BÖLÜM

BEDEN DÝLÝNÝ GELÝÞTÝRMENÝN YOLLARI . . . . . . 111

10. BÖLÜM

BAÞARILI BÝR BEDEN DÝLÝNÝN SIRLARI . . . . . . . . 117

11. BÖLÜM

BAÞARILI EÐÝTÝMCÝNÝN BEDEN DÝLÝ . . . . . . . . . . 123

12. BÖLÜM

YAÞAMIN ÝÇÝNDE BEDEN DÝLÝ . . . . . . . . . . . . . . . . 133

BÜTÜN YÖNLERÝYLE BEDEN DÝLÝDerin Olan Kuyu Deðil Kýsa Olan Ýptir!

ÖNSÖZ"Ýletiþimde yepyeni bir boyut keþfedildi: Vücut Dili! Bilim

adamlarý sesin, jest ve mimiklerin, tavýrsal iletiþimde sözdençok daha etkili olduðunu söylüyorlar. Artýk bu dili siz de kul-lanabilirsiniz. Böylece baþkalarýný yalnýz sözlerinizle deðil,vücut dilinizle de etkileyecek, söylenenlerden deðil, söylen-mek istenenlerden haberdar olacaksýnýz."

Kiþinin içinde doðduðu, yetiþtirildiði ortamdaki iletiþimtarzýnýn onun düþünme, ifade etme, kendine ve baþkalarýnadönük tutumlarýný etkilemesi kaçýnýlmazdýr. Dolayýsýyla aile-deki, okuldaki ve benzeri toplumsal yaþam alanlarýndaki iliþ-ki biçimlerinin demokratik veya otoriter olmasý, açýk veya ka-palý olmasý etkili iletiþimin önünü açacak ya da týkayacaktýr.

Eðitimde beden dilinin önemi, iletiþimde beden dilininönemi kadardýr. Ýletiþimlerimizde, söylediðimiz þeyler kadarsöylemediðimiz þeyler de çok önemlidir. Hatta belki de birazdaha fazla önemlidir. Konuþurken duygu ve düþüncelerimiz-den farklý þeyler söyleyebiliriz, ancak konuþmadýðýmýz (sustu-ðumuz) zamanlarda beden dilimiz konuþmaya devam eder.Gözlerimiz, beden duruþumuz, mimik ve jestlerimiz, kol vebacak hareketlerimiz, oturma biçimimizle birçok mesaj veririz.

Sözlü mesajlar daha çok düþüncelerimizi yansýtýrken, söz-süz mesajlarýmýz ise dünyamýzla ilgilidir; duygu ve düþünce-lerimizi daha gerçekçi yansýtýr.

Örneðin, susadýðýnýz zaman ne yaparsýnýz? Önce susuzlu-ðunuzun farkýna varýrsýnýz. Aðzýnýz veya boðazýnýz kurur. Bu,bedensel bir mesajdýr. Sonra susuzluðunuzu gidermek istersi-niz. Susuzluðunuzu gidermek için seçeneklerinizi düþünürsü-nüz. Su, ayran, kola, çay... Bunlardan en uygun olanýný seçerve sonra da harekete geçersiniz. Ya hemen yaný baþýnýzda du-ran bardaða uzanýp suyunuzu içer veya kendinize sýcak birçay yapmak için ayaða kalkarsýnýz. Böyle sonuca ulaþýr ve su-suzluðunuzu giderirsiniz. Eðer içtiðiniz þey susuzluðunuzu gi-dermemiþse diðer seçenekleri denersiniz. Ben su içtim iþe ya-ramadý, baþka bir þey denemeyeyim, iþe yaramýyor demezsinizherhalde...

Hülasa, Türkiye'mizin deðerli kalemi Ömer Faruk Recakardeþimin Beden Dili konulu bu eserini zevkle okuyacaðýnýzainanýyorum. Þimdiden faydalý olmasý ümidiyle iyi okumalardiliyorum.

Servet Ünsal

Sosyolog

8 Ö. Faruk Reca

GÝRÝÞ

Beden dili, çaðýmýzýn büyülü iletiþim dillerinden biri ola-rak kabul edilmektedir. Bir gizli ilim gibi kabul edilen bedendili, kavrandýðýnda ve pratik hayatta uygulandýðýnda ortayamuhteþem sonuçlar koyabilmektedir.

Kadim tarihlerden günümüze kadar iletiþim, çok çeþitliaþamalardan geçmiþtir. Ýletiþim ve haberleþme birbirlerini sýkýsýkýya etkilemiþtir. Haberleþme daha genel ve daha kaba usul-lerle yapýlýrken, günümüzde bunun adý daha ince tabirle ileti-þim olmuþ, mesafeler eskiye göre büyük oranda kýsalmýþtýr.

Ýlk posta teþkilatý, M.Ö. 1200 yýllarýnda Mýsýrlýlar tarafýn-dan kurulmuþtur. Sonraki dönemlerde güvercin, duman,bayrak haberleþme ve tanýtma araçlarý haline gelmiþtir.

On dokuzuncu yüzyýlýn sonlarýnda ve yirminci yüzyýlýnbaþlarýnda telgraf haberleþmeyi saðlarken, radyo ve televiz-yon yirminci yüzyýla damgasýný vurmuþtur. Özellikle1950'den sonra televizyon yaygýn haberleþme aracý olmuþtur.

O zamanlar birey pasif bir konumdayken ve tek yönlü birhaber akýþý saðlanýrken, þimdi birey iletiþim sürecinin içindeaktif bir rol oynar.

Ýki binli yýllar (milenyum) bireysel iletiþimin tozu dumanakattýðý yýllardýr. Bilgisayar, cep telefonlarý, internet gibi araçlarbireyin iktidarýný müjdeler gibi görünmektedir. Bu teknolojikbulgular insan psikolojisi ve davranýþý üzerinde de gözle gö-rülür deðiþikliklere sebep olmuþtur. Örneðin; farklý davranýþ,stil ve mimikler sergilemek teknolojik geliþmenin modern in-san üzerindeki etkilerindendir. Ýþte, gelinen en son noktada'Beden Dili', milenyumda ulaþýlan birey otoritesini sembolizeeder sanki. Dahasý; yüz okuma sanatý, yazý ve imza okuma sa-natý (kriminal incelemeler), Braille alfabesi (parmak uçlu ta-ný ve teþhis), telegram, düþünce okuma sanatý, iþaret dili gi-bi dehþet verici bulgular ortaya çýkmýþtýr. Ýletiþim, kitle ikti-darýndan birey iktidarýna dönüþmüþtür. 20-30 yýl önce meta-fizik inanýþlar olarak deðerlendirdiðimiz ya da batýl inançlardiye burun kývýrdýðýmýz olgular bugün hakikate dönüþmüþ-tür. Bu hakikatleri kavrayanlar, insaný her yönüyle çözmeyibaþarmýþlar. Geliþmiþ ülkelerde beden dilinin negatif boyut-tan pozitif boyuta geçirilmesi çalýþmalarý hýzla sürüyor. Tiyat-rolarda, güvenlik kurumlarýnda, özel þirketlerde beden dilidersleri alýnmakta.

Peki, bu muhteþem ilmi (beden dili ve imaj) bu kitabýmýz-da nasýl ele alacaðýz?

Beden dilini 2 kategoride deðerlendiriyorum:

"Kendimiz ve Diðerleri"

Buradaki temel yaklaþým, kendimizi objektif bir þekildedeðerlendirebilmek ve karþýmýzdakileri anlamak! Kendi be-den dilimizin farkýna varmak, beden dilimizi pozitif anlamdakonuþturmak ve konuþulan diðer beden dillerini okuyabilmek,insanlarýn iç alemlerini davranýþlarýndan çözümleyebilmek.

10 Ö. Faruk Reca

* Kendimiz ve Ailemiz* Kendimiz ve Patronumuz* Kendimiz ve Personelimiz* Kendimiz ve Müþterilerimiz* Kendimiz ve Aþkýmýz* Kendimiz ve ÖðrencilerimizBir söz vardýr: "Ne kadar konuþursan konuþ, anlattýklarýn,

karþýndakinin anlayacaðý kadardýr."Oysa karþýmýzdakinin bizi çok daha fazla anlamasýný sað-

layabiliriz. O halde yeni bin yýlýn kapýsýndan içeri girmiþ bu-lunuyorsunuz... Hoþ geldiniz!

Ömer Faruk Reca

11 Bütün Yönleriyle Beden Dili

Yaþamýn KKararý EElimizdedir

“Yaþlý bilge!” demiþ çocuk, “Ellerimde tuttu-ðum kuþun canlý mý, ölü mü olduðunu söyleye-bilir misin?” Yaþlý bilge gözünü dikip çocuðasessizce bakmýþ ve “Evlat,” demiþ, “Ellerindeesir kalmýþ kuþun canlý olduðunu söylersem, el-lerini iyice sýkýþtýrýp onu öldüreceksin. Ölü oldu-ðunu söylersem ellerini açacaksýn ve kuþ öz-gürlüðüne uçacak. Ellerinde, yaþamýn ve ölü-mün gücünü tutuyorsun oðlum. Yaþam ile ölümarasýnda seçim yapabileceðini bilecek kadarbilgi var sende.”

“Kuþun veya herhangi bir olayýn sonuçlarýnabenim yanýtýmýn belirlemesine izin verirsen,kendi gücünden ve kararlarýndan yoksun kalýr-sýn. Ayný zamanda, doðru seçimi yapma sorum-luluðunu üzerinden atmýþ, kendi gücün ve bilgi-nin mutluluðunu hissetme ve kullanabilme fýrsa-týný yitirmiþ olursun. Kendin karar ver ve sonra-dan da piþman olma!”

1. BÖLÜM

BEDEN DÝLÝNÝN 1001 YÜZÜ

Beden Dili Niçin Önemlidir?

Beden dili haberleþme deðil, iletiþimdir. Beden dilinde sizbirinden haber almazsýnýz, davranýþlarýyla karþýnýzdaki insa-nýn düþünce ve ruh halini çözersiniz. Öncelikle bunun anla-þýlmasýnda fayda var. Kiþi, size kendinden haber vermiyor, so-nucu siz kendiniz çýkarýyorsunuz. Bu anlamda beden dili sonderece önemlidir. Týpký yapýlan iyilik gibi... Sizin iyilik ve yar-dýmý karþýdan talep gelmeden, kendiliðinizden yapmanýzdaha muteberdir. Bu açýdan, beden dilinde de karþýdaki kiþi-nin söylediðinden daha fazlasýný siz kendi gözlem ve bilginiz-le çözersiniz. Bu yöntem çok daha esrarengiz, çok daha isa-betli ve çok daha verimlidir.

Ýnsan iliþkilerinde kelime ve ses yüzde 40'lýk bir oraný teþ-kil ederken, beden dilinin bu iliþkilerdeki oraný yüzde 60'týr.

Ýletiþim haber deðildir, bilgi alýþveriþi deðildir; haber ve bil-gilerin insan ruh ve davranýþý üzerinde oluþturduðu hareket-ler toplamýdýr. Öncelikle bakýþlar, bu hareketler toplamýnýnpenceresidir. Beden dilinin ilk atraksiyonel uzvu gözlerdir.

"Sen sus gözlerin konuþsun"ifadesi boþuna söylenmemiþtir.Ýletiþimde olduðu kiþinin gözle-rine bakan, karþýsýndakine ver-diði deðerle doðru orantýlý hare-ket etmiþtir. Tabii bu orantýyý dadengede tutmak gerekir. Kimigözler vardýr, ok gibi etkileyici-dir; bakýþlarýyla çok þey ifadeeder. Bu da beden dilinin önemi-ni gösterir.

Yüz ifadesindeki mimikler ya iticidir ya da çekici. Yüz ifa-deniz müþterinizi, öðrencinizi veya aile bireyinizi ya kendiniz-den uzaklaþtýrýr ya da kendinize yakýnlaþtýrýr. Bu bakýmdanaslýnda beden dili yüzyýllar öncesinden var olan bir iletiþimtarzýdýr. Fakat kullanýlmaya baþlanýlmasý, daha doðrusu farký-na varýlmasý yüzyýllar almýþtýr.

Beden dilinin en önemli yaný veya en önemli sýrrý samimi-yettir. Beden dilini harekete geçirmek isteyenler, önce sami-mi duygularýný harekete geçirmeliler. Beden dili öðrenilmez,aksi takdirde kiþi yapmacýklaþýr; beden dili ruhtur, duygudur,yaþanýlýr. Peki, samimiyet öðrenilebilir mi? Öðrenme nasýl öð-renilebilme özelliðine sahipse, yani "öðrenmeyi öðrenme"teknikleri günümüzde baþlý baþýna bir konu haline nasýl gel-miþse, "samimiyet" de öðrenilme özelliðine sahiptir. Çünküöðrenme, farkýnda olma halidir. Farkýnda olma ise cehalettenkurtulmadýr. Samimiyet ve içtenlikse ancak cehaletten kur-tulmayla oluþur. Samimi ve içten olmayan davranýþlar cahilürünü davranýþlardýr.

Sadettin Konevi, "Fusûsü'l Hikem'in Sýrlarý" adlý eserindemizaç ve ruh yapýlarýna deðinir. Ve tek tek erdemli, bilge ve

14 Ö. Faruk Reca

öncü insanlarý "Fass" adý altýnda deðerlendirir. "Benlikler, be-denler ile birleþip tesir etmek için mizaç hükümleri ile boya-nýnca, bedenlerle sýnýrlanýr ve beden ile olan beraberliklerin-de de bu sýnýrlýlýk artar." denilirken, insanýn yüce benliðiyle(samimi duygularýyla) bir sýrrý keþfetmesi gibi, bedenini dekeþfetmesi kuvvet ve nur olarak görülmektedir. Týpký yüzokuma sanatýnda olduðu gibi…

Yüz, yani surat veya cemal... Mimikler demiyoruz, yüzþekli diyoruz. Ondan fazla yüz þekli vardýr. Üçgen, dörtgeneyakýn, sivri, yuvarlak, enine yüz þekilleri esrarengiz bir dil ko-nuþur, okuyup kavrayan hazine bulmuþ gibi olur. Kitabýn iler-leyen sayfalarýnda 'surat þekilleri'ne yer vereceðim.

Beden ve ruh arasýndaki iliþki, günümüz istihbarat örgüt-lerinin, þirket istihbaratlarýnýn en önemli konularýndandýr.En küçük beden hareketi, altýnda bir sýrrý barýndýrýr. Bu sýrrýkeþfetmiþ olan Einstein'ýn "Atomu bile çözdüm, insaný çöze-medim" sözünü dama atar.

Beden Dilimiz ve ÖtekilerSadece karþýmýzdakilerin veya sadece kendimizin beden

dili yoktur. Eðer ortada bir iletiþim varsa, diyalog da vardýr.Diyalog ise tek taraflýlýk anlamý taþýmaz; bilakis ikililik hali-dir. Zýddý ise monologdur ki, iletiþim olarak kabul edilme-mektedir. Düe ve mono Latince kökenli sözcüklerdir. Düeçift demektir. (Ýngilizce'deki two ve Farsça'daki dü buradangelir). Mono ise 'tek' demektir, yani 'bir'.

Kendi beden dilimizi oturtmamýz gerektiði gibi, karþýmýz-dakilerin de beden dillerini zihinsel yoðunluðumuzda kavra-malýyýz. Bu, þu anlama geliyor: Tek hedef, sadece kendi bede-nimizin dilini geliþtirmek deðildir. Tam hedeften vurmak isti-yorsak, baþkalarýnýn da beden dillerini çözüp kavramalýyýz.


Konuya görsellik katmak için kendi beden dilimizle baþka-larýnýn beden dillerinin nasýl iç içe geçtiðini somutlaþtýralým:

1) Kendimiz ve AilemizAile Hayatýnda Beden Dili2) Kendimiz ve Patronumuz (amirimiz, müdürümüz)Ýþ Hayatýnda Beden DiliKendimiz ve PersonelimizKendimiz ve Müþterilerimiz3) Kendimiz ve AþkýmýzAþk Hayatýnda Beden Dili4) Kendimiz ve ÖðrencilerimizEðitim Hayatýnda Beden Dili

Aile Hayatýnda Beden DiliRol çatýþmasý sosyolojik bir ifadedir. Ailenin reisi olarak

baba, iþyerinde amirse veya müdürse mutlaka beden dilinikullanýyordur. En azýndan sergilediði özel bir davranýþ mode-li vardýr. Eðer iþyerindeki beden dilini evde de kullanýyorsa,ailede rol çatýþmasý yaþanýr. Öyleyse, iþyerindeki "Kendimizve Personel" beden diliyle aile hayatýndaki beden dilini ayýrtedebilmek lazým.

Bütün beden dilleri ayný deðildir; daha açýk bir ifadeyle,"her ortama uygun ayrý beden dili vardýr" diyebiliriz. Aþkýnbeden dilini siz tutup personelinizin karþýsýnda uygularsanýzçatýþma yaþanýr.

Kendi beden dilimizin hangi grupta, nasýl olacaðýný doðrutespit etmemiz gerektiði gibi, diðerlerinin de davranýþlarýndanne demek istediklerini anlamamýz gerekiyor. Örneðin, iki ço-cuðumuzdan bir numara olaný, iki numarayý daima kýskanýr.

16 Ö. Faruk Reca

Kimi çocuklar bunu apaçýk belli etmez. Bu durum onlarýnokul baþarýlarýna da olumsuz etki eder.

Aile ister istemez ikinci çocuklarýný bakým ve ilgiye dahamuhtaç görür, ilgi gösterir. Bu da birinci çocuðun pabucunundama atýlmasý demektir; en azýndan çocuk böyle bir anlamçýkarýr. Onun davranýþlarýndan ne hissettiðini anlayabilir,buna göre önlem alabiliriz.

Olumsuz beden dili kullanan çocuk tehlike sinyali veri-yordur. Örneðin, kardeþini gördüðünde mimikleri ve ses to-nu deðiþiyorsa, o anki ruhsal algýlamasý da bu durumdan et-kilenecektir. Anne-baba bu bedensel dili kolayca fark edebi-lir. Böyle hallerde çocuklara eþit mesafede durmak isabetliolacaktýr.

Ayný þekilde, buluð çaðýna gelen çocuklarda, kýz olsun er-kek olsun davranýþ deðiþiklikleri gözlenir. Ani hareketler, öf-ke ve sinirlilik halinin getirdiði davranýþ deðiþiklikleri bunlar-dan en temel olanlarýdýr. Bu durumda baba iþyerindeki be-den dilini çocuða uygulayamaz. Böylesi bir durum içtenlikleilgi ve alaka ister. Ýþyeri rolüyle aile rolünün çatýþmamasýnadikkat edilmelidir.

Aile içi çatýþmalarýn temelinde iletiþimsizlik yatmaktadýr.Aile içi iletiþimsizlik anne-baba arasýndaki iletiþim arýzasýylabaþlar, çocuklara da yansýr.

Eðer baba dýþarýdaki otoritesini ailede de devam ettirirse,"aile içi tepki" durumu ortaya çýkar. Buna çocuklar da dahilolur. Nasýl ki dünya savaþlarýný doðuran, ülkeler arasý ileti-þimsizlik iletiþim bozukluðuysa ve bunun akabinde cepheleregidenler masum gençlerse, aile içi iletiþim çatýþmasýnýn kur-banlarý da masum çocuklardýr.


Ýletiþimin olumlu ya da olumsuzluðunu belli eden unsur,davranýþlardýr. Þehirleþmenin de getirdiði deðiþmeyle birliktetek tip insan modeli ortaya çýktý. Aslýnda küreselleþmeye debaðlanabilen bu "tek tip model" aile içi davranýþlarý da kök-ten hýrpaladý. Sisli, puslu kent hengamesi içinde varoluþ mü-cadelesi veren babalar (hatta þimdilerde anneler de, çünküonlar da çalýþma hayatýnýn bir parçasý oldular) eve geldikle-rinde sýcak bir muamele görme özlemi içindeler. Anne bu ko-nuda gerek sevginin (aþkýn) beden diliyle, gerekse aile içi be-den diliyle kocasýna yardýmcý olmalýdýr. Hem kocasýnýn herzamanki hareketlerini kavramýþ olup ona göre bir duruþ ser-gilemeli, hem de kendi beden dilini harekete geçirmelidir.

Unutulmamalýdýr ki, anne-babanýn beden dilleri nasýlsa,ileride çocuklarýnýn beden dilleri de bundan farklý olmaya-caktýr.

Ýletiþim modellerinin ve materyallerinin arttýðý günümüzdeinsan, yapayalnýzdýr. Böylesi bir yalnýzlýk içerisinde pozitif sevgikokan beden dillerimizi harekete geçirmek daha bir elzemdir.

Anne ve babanýn sergilemesi gereken "Aþkýn beden dili"öðrenilesi bir durum deðildir. Bu, tamamen yürek ister.

Þu da unutulmamalýdýr ki, dünyanýn hiçbir dilinde, litera-türünde "Gönül Vermek" deyimi yer almaz; bu sadece Türk-çe'de vardýr.

Çalýþma Hayatýnda Beden DiliÇalýþma hayatýndaki beden dili üç kýsýmda deðerlendirilir:

Patron, personel, müþteri.Siz hangi roldeyseniz, beden dilinizi o rolün istikametinde

geliþtirmelisiniz. Patronsanýz, personel beden dilini kullana-mazsýnýz, bunun istismar edilme riski vardýr. Ancak empati

18 Ö. Faruk Reca

yapýlmalýdýr. Bir iþveren, iþçisinin duygularýný anlayabilmeli-dir; fakat davranýþlarýný formel hüviyete de adapte edebilme-lidir. Tamamen mahalli bir yaklaþým, arabesk bir tutumdur.2000'li yýllardý Robin Hood'luk oynamak ne personelin yara-rýna olur, ne de iþverenin… En verimli iþyerleri, herkesinkendine ait iþi yaptýðý mekanlardýr. Ýþveren iþverenliðini, per-sonel personelliðini, amir amirliðini bilecek, davranýþ ilkele-rini de ona göre saptayacaktýr.

Ýþ hayatý biraz çetrefilli bir hayattýr. Özellikle danýþmanlýkve halkla iliþkiler departmanlarýnda çalýþanlar her gün týraþ-larýný olmalý, duþlarýný almalý, kahvaltýlarýný saðlam yapmalýve pozitif bir havayla evden çýkmalýlar. Bazý iþ kollarý vardýrki, diðer iþ kollarýna göre daha fazla beden dili gerektirir. Sa-týþ temsilcisi, müþteri danýþmaný, pazarlama danýþmaný (Tür-kiye'de satýþ temsilcisi Avrupa'da pazarlama danýþmanýnýnkarþýlýðýdýr), reklam ve halkla iliþkiler en çok beden dili ge-rektiren iþ kollarýdýr. Eðitimde de beden dili elzemdir ama yu-karýda saydýðým mesleklerdeki kadar ince deðildir. Eðitimdebeden dili daha özgündür.

Çalýþma hayatýndaki konum, bir tür liderliktir. "Ata-türk'ün Liderlik Sýrlarý" isimli kitabýmda onun davranýþ stra-tejilerini anlatýrken jest, mimikler ve kararlýlýkla kullandýðýbeden dilini ifadelendirmiþtim.

Ýþ dünyasýndaki her çalýþan, mutlaka liderlerin beden dil-lerini incelemelidir. Her yönetici lider deðildir ama her lideryöneticidir. Bu açýdan, her yönetici dünya liderlerinin hayatöyküsünü okumak zorundadýr.

Makamýný koruma güdüsüyle tek adam olma arzusu, þirke-te en büyük darbeyi vurur. Hiçbir makam sahibi çalýþan, dav-ranýþlarýyla personelinin þevkini kýrmamalý; özellikle iþverenlerböyle yöneticilerini tanýyabilmelidir. Ýþverenler yöneticilerini


ancak alacaklarý beden dili dersleriyle tanýyabilirler. Çünküsözler aldatýcýdýr, fakat gözler yalan söylemez. Ayný þekilde,yöneticiler de personelini tanýyabilmek için benzer bir çalýþ-ma içerisinde olmalýdýr. Çünkü hakikatler sözlerde deðil, dav-ranýþlarda gizlidir. Týpký þeytanýn ayrýntýda gizli olduðu gibi...

Günümüz çalýþma literatürüne artýk "yönetici-lider" ifade-si girdi. Bir yönetici liderin temel stratejisi savaþý kazanmakdeðil, savaþýn çýkmasýný önlemektir. En güçlü liderler geçenyüzyýla kadar (1900'lü yýllar) sorunlarý çözen liderlerdi. Þim-di ise en güçlü liderler, sorun çýkmadan iþi kendi lehine çevi-rebilen liderlerdir. Bunun altýnda yatan gerçek, artýk bedendilinin kullanýlýyor olmasýdýr. Yangýn çýktýktan sonra söndür-me mücadelesine girilmiyor, yangýnýn çýkmamasý için müca-delesi veriliyor. Beden dili keþfedilmeden önce uzaktan siya-si ve iþ dünyasý liderlerinin dudaklarý okunamýyordu. Þimdiise kendi aralarýnda konuþan iki iþ liderinin ne konuþtuklarýuzaktan beden dili (dudak alfabesi) yoluyla anlaþýlabiliyor.

Alarko Holding'in sahibi Üzeyir Garih'in geçmiþ yýllardabasýn danýþmanlýðýný yapmýþtým. Onun davranýþ stratejisi ol-dukça pozitifti. Personeliyle organik baðlar geliþtirmiþti. Ýsh-ak Alaton Bey'le olan 40 yýllýk ortaklýklarý bunun en bariz is-patýdýr. Verdiði sözde durur, sabahýn sekizinde iþinin baþýndaolurdu. Herkese deðer verir, gençleri önemserdi. Kararlý veazimliydi. Beden dilini kullanmayý bilirdi.

Ýstanbul Üniversitesi Ýktisat Fakültesi öðretim üyelerin-den Prof. Dr. Haþmet Baþer bir gün beni arayýp, "Ömer Bey,Üzeyir Bey'i fakültemize davet edip öðrencilerimize seminervermesini istiyoruz. Bize bir seminer zamaný ayarlayabilir mi-siniz?" diye sordu. "Elbette ki Hocam. Üzeyir Bey'e sorayým,sizi ararým." dedim. Üzeyir Bey "Seve seve!" diyerek semine-ri kabul etti.

20 Ö. Faruk Reca

Ýktisat Fakültesi'ndeki seminerinde jest, mimik, el ve kolhareketleri o kadar doðal ve dinleticiydi ki, "Galiba bu insan-larýn neden baþarýlý olduklarýný anlamaya baþlýyorum…" diyeta o zaman kendi kendime mýrýldanmýþtým. Sýcak kanlýlýk...Ýçtenlik... Samimi duygu... Doðal imaj… Daha birçok pozitifözellik sýralayabiliriz.

Beden dili bu anlamda bir bütündür. Bütün iþlerde kalp vegönül kabul eder, beyin komut verir, beden uzuvlarý gerçek-leþtirir. Yani, kalp istemeden harekete geçen beyin karýþýk,beden ise samimiyetsiz ve kontrolsüzdür. Kalp ve gönül kont-rolündeki yüz hatlarýmýz, el ve parmaklarýmýz söz ve ifadele-rimizin astarýdýr. Biz, bu kýlýf üzerine konuþmalarýmýzý binaederiz. Özellikle iþ dünyasýnda bu daha da anlaþýlýr olmalýdýr.

Ýyi bir iþ temsilcisi, iyi bir modelleyen olmalýdýr. Davranýþmodellemesi taklit deðil, takiptir. Kýlýk-kýyafet, duruþ, gün-delik yaþam tarzý… Aslýnda bunlarýn hepsi beden dilinin dý-þa yansýyan hücreleridir. Iþýða arkasýný dönen, daima gölgesi-ni görmeye mahkumdur. Oysa ýþýða yönünü dönen gölgesinideðil, ýþýðýn kendisini görür.

Beden dilinin modellenmesi birçok sýradan insaný sýradýþýyapmýþtýr.

Ben gerek Üzeyir Garih Bey'le, gerekse Ýshak AlatonBey'le diyaloglarým esnasýnda þu önemli özellikleri gözlemle-miþimdir:

* Konuþurken karþýlarýndakileri baþlarýyla onaylarlar.* Sizi sonuna kadar dinlerler, konuþmalarýnýzý önemserler.* Omzunuza samimi bir duyguyla dokunurlar.* Ýçtenlikle tokalaþýrlar.* Tokalaþýrken samimi hislerle gülümserler.


* "Ömer Beyciðim, Ahmet Beyciðim" þeklinde konuþurlar.* Siz onlarla konuþurken kendinizde farklý bir güven duy-

gusu hissedersiniz.* Konuþurken gözlerinize bakarlar.* Bir açýklamada bulunurken, konuyu sizi ciddiye alarak

izah etmeye çalýþýrlar.* Olaylarý önce artý yönleriyle deðerlendirir, bu minvalde

gerekiyorsa beden dilini kullanýrlar.

Üzeyir Garih'le birçok iþ konferansýna, seminere, oturumave toplantýya katýldým. Bazý basýn gruplarýyla diyaloðundaköprü oldum. Hiçbir zaman, hiçbir konuyu, hiçbir durumuve hiçbir kiþiyi ciddiye almadýðýný görmedim. En küçük þeyidahi önemser, deðer verirdi. Sizle bir defa karþýlaþmýþ olsun,bir daha unutmazdý. Eski baþbakan ve cumhurbaþkanlarýmýz-dan Süleyman Demirel'de de bu özellik vardýr. Bu, iyi bir göz-lemin göstergesidir. Baþarýlý insanlar vefalýdýrlar, iyilikleri

22 Ö. Faruk Reca

Üzeyir Garih Ýshak Alaton

unutmazlar. Bu tür bir gözlem ye-teneði beden dilinin aktivitesin-den kaynaklanýr. Beden dilini iyikullanan iþadamlarý ve politikacý-lar, görülen bir þeyin bir dahaunutulmamasý gerektiðini çok iyibilirler; bedensel özelliklerini debuna göre harekete geçirirler.

Siyaset dünyasýndan bir örnekdaha vermek gerekirse, ABD baþ-kanlarýndan Bill Clinton 'duygusalbeden dili'ne güzel bir örnektir.Türkiye ziyaretinde Ýzmit bölgesi-ni geziyordu. Türk halký güleryüzlülüðü ve sýcakkanlýlýðýndandolayý Clinton'u sevmiþti. Halkýniçinde yürüyüþleri esnasýnda iki elini de havaya kaldýrýp teza-hüratlara mukabelede bulunuyordu, kalabalýða teþekkür edi-yordu. Ancak söylemek istediðim bu kadar deðil... Benimdikkatimi çeken durum, onun iki elinin yönüydü. Bill Clin-ton'un o an havaya kaldýrdýðý elleri bana çok samimi ve sýcakgelmiþti. Bende niçin böyle bir duygu uyandýrdýðýný çözmeyeçalýþtým. Bu hareketi daha önce de görmüþtüm ama Clin-ton'unki oldukça etkileyiciydi. Düþündüm... Sonunda bul-dum. Clinton ellerini havaya kaldýrýrken avuç içlerini insan-lara doðru açýyordu. Ýþte beni büyüleyen yön, küçük gibi gö-rülen bu dev hareketti.

Kanal 7'nin ilk açýldýðý dönemlerdi... Ýshak Alaton veyaÜzeyir Garih'e birebir konuþmacý olarak açýk oturum tarzý birprogram organize ettim. Üzeyir Garih, Ýshak Bey'in katýlma-sýnýn daha isabetli olacaðýný söyledi bana. Durumu yetkililere


Bill Clinton

bildirdim. Sýra, bu açýk oturumu kimin yapacaðýna gelmiþti.Henüz yeni olan Kanal 7 televizyonu, personel açýsýndantam organize olmamýþtý. Konuk ise iþ dünyasýnýn klaslarýn-dandý. Elbette ki iyi bir program sunucusu gerekiyordu. Ka-nal beni önerdi fakat Üzeyir Garih'in basýn danýþmaný olarakbunun doðru bir karar olmayacaðýný ifade ettim. Sonrasýnda,görevi þimdi Star gazetesinde köþe yazarlýðý yapan gazeteciarkadaþým Þükrü Kanber'e teklif ettim, kabul etti. Nihayetcanlý yayýn gerçekleþti.

Ertesi gün Türkiye'nin dört bir yanýndan tebrik telefonla-rý geldi. Köþe yazarlarý günlerce bu programdan bahsetti.Halk, bu tür programlarýn daha sýk yapýlmasý gerektiðini ifa-de edip, beðenilerini belirttiler.

Sebep ne idi?Çok açýk ve net söylüyorum... Beden dilinin samimice, iç-

tenlikle ve ustaca kullanýlmasý, programýn bu denli ilgi gör-mesinin sýrrý idi. Ýshak Alaton o programda el hareketleri,yüz mimikleri ve ses tonuyla 10 üzerinden 10 puan aldý.

Ýnsanýn kendisini nasýl gördüðünden ziyade, baþkalarý ta-rafýndan nasýl görüldüðü önemlidir. Ýmaj sahibi olmanýn yo-lu beden dilinden geçiyorsa, bu payý göz ardý edemeyiz.

Yine Clinton'a dönecek olursak, Türkiye ziyaretinde o yýldeprem bölgesi olan Ýzmit'te Erkan isimli bebeði kucaðýnaalýp sevmesi ve tüm dünyaya bu görüntünün fotoðraflarýnýngönderilmesi beden dilinin kullanýlmasýydý. Peki, ne demek,neyin mesajýný vermek istiyordu Bill Clinton?: "Ben tümTürkiye'yi kucaklýyorum!"

Duygu dili, beden hareketlerinin bilinmesiyle anlaþýlabi-lir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, beden dilisanýlan bazý hareketlerin bilinen duygularý da her zaman

24 Ö. Faruk Reca

yansýtmayacaðýdýr. Bazý hareketler beden diline girebilir fakato anki gerçek duygularý yansýtmayabilir; buna da dikkat edil-mesi gerekir.

Beden dili yapmacýk veya ýsmarlama hareketler deðildir,olmamalýdýr da... Duygu dilini yansýtan bu dil, doðal bir dil-dir. Beden dili, konuþulan konunun daha iyi anlaþýlmasý açý-sýndan görsel bir etkinlik saðlar. Algýlanabilir maddeler ger-çektir. Eðer algýlanýyorsanýz, varsýnýz demektir. Algýlanabil-mek de verdiðim örnekteki pozitif dikkatleri çekmekle müm-kündür. Pozitif dikkat dedim, çünkü negatif dikkat çekmedurumu týpký reklam gibidir. Reklamýn iyisi kötüsü olur. Sa-nat dünyasý da çalýþma hayatýdýr. Kötü reklam kötü imajdýr.Sanat dünyasýndaki kötü reklamlarýn halkýn gözünde kötüimaj yaratýp bir zaman sonra sanatçýyý bitirebileceðini o sa-natçý bilmelidir.

1990'lardaki rahmetli Kemal Sunal'la sýký bir dostluðumvardý. O dönemde yüksek lisans baþ-vurularý yapmýþtý. Oðlu Ali Sunal he-nüz çocuktu, ortaokula gidiyordu."Kemal Bey, Ali'yi tiyatrocu yapmayýdüþünüyor musunuz?" diye sordu-ðumda, "Farukçuðum, bunu zamangösterir. Fakat ben ortalýða çýkýp da,bakýn oðlum var, bunu sinema oyun-cusu yapmak istiyorum demem. Ýleri-de kendisi karar verir." diye cevapvermiþti. Buraya kadar sözlerinde ilginç bir durum yok. Fakatþu sözünü hiç unutmuyorum: "Farukçuðum, hiçbir zamanyüzünü eskitmeyeceksin."

Evet... Doðru. Hani derler ya, "Sevildiðin yere sýk sýk uð-ramayacaksýn." Bu da o hesap. Yüzü eskiyen sanatçýlar, yüzü


Kemal Sunal

eskiyen futbolcular, yüzü eskiyen yazarlar, televizyoncular,politikacýlar, iþadamlarý ve daha niceleri... Baþarýya merdivendayamýþken yok olup gittiler. Neden mi? Son yýllarda kullan-dýklarý ters beden dilleri yüzünden. Toplum yapýsý ve anlayý-þýna ters düþen el-kol hareketleri ve sözler onlarýn saygýnimajlarýný bitirdi. Þimdi tahtlarýnda baþkalarý oturuyor. AmaKemal Sunal, ölümüne raðmen tahtýný koruyor.

Market ve Markalarýn Beden DiliBeden dili sadece insanlarda konuþmaz, eþyalarda da dile

gelirler. Tabi bunu saðlayan yine insanlardýr. Þirket imagema-ker'larý birçok mal ve ürün pazarlayan orta ölçekli veya geniþölçekli manifaktörlere, maðazalara, marketlere dizayn satarlar.

Öyle maðazalar vardýr ki, içerisinden hiçbir þey alasýnýzgelmez. Öyle de market veya maðazalar vardýr ki, her köþede-ki ürün "Beni al, beni al" diye konuþur. Sebep, iyi dizayn edil-menin saðladýðý avantajla ürünlere beden dili giydirilmesidir.

Ýstanbul Üniversitesi'nde Ýnsan Gücü Planlamasý ve Eði-tim üzerine yüksek lisans yaptýðým dönemlerde Prof. EnisÖksüz'ün bir sözünü unutamýyorum: "Bazý iþyerlerine giriyo-rum, girmemle çýkmam bir oluyor." Eþyalarýn beden dili yanidiziliþ ve dizayný, sergileniþi, paketleniþi size farklý bir þeylersöylemiyorsa o satýþ maðazasýnda vakit geçirmenin bir anla-mý olmaz.

Eþyalarýn beden dili onlarýn dizaynlarýdýr. Marketlerin birkýsmýnda ürünler adeta dile gelir. Sadece marketler mi? Kü-çük çaptaki alýþveriþ tezgahlarý, pastane camekanlarý hep bi-rer dizaynýn ürünüdür. Albenilerinin olmasý nasýl dizayn edil-diklerine baðlýdýr. Ürüne karþý ilgi yaratma, ürünün nereye venasýl yerleþtirildiðiyle ilgilidir. Eðer ürünün mekanik dilinikonuþturursanýz, müþteri o ürüne gereksinim duyar; dahanet tabirle kendini o ürünü almaya zorunlu hisseder.

26 Ö. Faruk Reca

Farkýndalýk Yaratma Nedir?Farkýndalýk yaratma, baþkalarý tarafýndan izlenmenin ge-

tirdiði veya getireceði bir sonuçtur. Hitler'in siyah-kýrmýzý ga-malý haçý ne ise, markalarýn renk farkýndalýðý da odur. Bir türbeden dilidir farkýndalýk. Faþing, kýzýl ateþ olarak en çok dik-kat çeken görüntüdür. Festivallere bu yüzden faþing denilir.Rengarenk parlak ýþýk... "Faþing" renklerini ilk olarak Hitlerkullandýðý için ortaya bir sýfat çýkmýþ oldu: Faþist.

Faþist aslýnda son derece masum bir sözcük. Kýrmýzý ren-gini çaðrýþtýrýr. Genelde kýrmýzý-siyah karýþýmýdýr. Dünyamarkalarýna baktýðýmýzda hep kýrmýzý ve siyah renklerde ol-duðunu görürüz. Coca cola, Ülker gibi markalar buna örnek-tir. Marketçilikte de BÝM, Carrefour gibi daha birçok marketsiyah kýrmýzý renklerde markalara sahiptir.

Beyin öyle esrarengiz bir yapýdýr ki, ruhsal imaj ve mesaj-lara açýktýr. Kadýnlýk ve erkeklik her toplumda iki farklý kül-türel kimlik haline gelmiþtir. Kadýn ve erkeðin temsil ediliþ-lerindeki eþitsizlik, sözde alt ve üst kültürler olarak veya ge-ri ve ileri kültürler þeklinde sýnýflanarak tanýmlanmýþtýr. Ayrýtoplumlarýn bu tarz sýnýflanýþý, o toplumun medya kültürü-nün de hangi istikamette olacaðýný olumlu ya da olumsuzyönde etkilemiþtir. Dolayýsýyla, reklamcýlýk ve imaj sektörün-de yer almak veya bu sektörlerde yükselmek isteyen biri,içinde bulunduðu toplumsal kültürün heyecan ve yöneliþleri-ni iyi tahmin edebilmelidir. Bir toplumun yaþadýðý kültürel at-mosfer, heyecanlar, istekler, arzular, coþkular, beklentiler as-lýnda iþ dünyasýnýn imaj pazarlamacýlarýnýn gerçek adresidir.Örneðin, baþýn yukarý doðru kaldýrýlmasý Türk toplumundaret iþareti olarak kabul edilirken, baþka toplumlarda onay ye-rine geçmektedir. Öyleyse, ürün renk ve sýralamalarý, içindebulunulan toplumun beden dili anlayýþýyla doðru orantýlýdýr.


Reklam ve imajýna çuvallar dolusu para harcanmasýnaraðmen bir kek markasý tutmadý. Kek ve þiddet... Ne alakasývar? Çaycý Hüseyin'in baðýrmasýyla, çocuk üzerinde kabakuvvetle bir þeylerin yaptýrýlabileceði izlenimi yaratýlmayaçalýþýldý. Adam var gücüyle, kaba ve çirkin sesiyle baðýrýyordu.Birçok aile tüketici köþelerinde, "Susturun þu adamý, çocuk-larýmýz ona özeniyor, bir þey isteyeceði zaman baðýrýyor, þid-dete yöneliyor!" demelerine raðmen dinleyen olmadý. Far-kýndalýk yaratmak için yanlýþ beden dilini seçen reklamajanslarý çok ciddi eleþtiriler aldýlar. Üründe de istenilen sa-týþ ve pazarlama kapasitesine ulaþýlamadý.

Ýstenmeyen tüylerdeki epilatör reklamýnda, gecenin ka-ranlýðýnda parmaklarý arasýndan ýþýldayan gözleriyle hedefeyönelen kadýn, korku filmi atmosferini yansýtmaya çalýþýyor-du. Belki böyle bir "imaj reklam" kurgusu gecenin 2'sine gi-decek bir filmdir. Reklam kýsa da olsa ben bile korkmuþtum.

Farkýndalýk, þirketler ve iþ dünyasýnýn olmazsa olmazý.Ancak bunun yanlýþ beden dili yönlendirmeleriyle yapýlmasý,iyi neticeler ümit edilirken kötü ve beter sonuçlar doðurur.

Mastürbatif imaj ve beden dili özellikle þampuanlarda, ciltkremlerinde, çikolata ve dondurmalarda dikkat çekiyor. Se-da Sayan'ýn ayakkabýsý, Polaris'in satýþlarýný artýrmýþtý.

Energy Drink'in ateþler içindeki atmosferi, yýrtýcý hayvan vegazoz, bir banka reklamýndaki 'výn' sesi... Özellikle bu sesi ve-ren tiplemelerin beden dilleri son derece negatif. Sert ve asa-bi suratlar, korkunç mimikler ortama gerilim havasý katýyor.

Bir banka kartý reklamýnda pop star jüri üyesi olarak gö-rev almýþ bayan sanatçýnýn gülüþleri... Komedi-reklam türümimik kullanýlarak yapýlan bu beden dili, hedeflenen imajaKadir Ýnanýr'ýn Bonus'taki kýyafeti kadar aykýrý.

28 Ö. Faruk Reca

Çocuklarda farkýndalýk yaratmak, yetiþkinlerde farkýnda-lýk yaratmak... Çocuklara hitap eden reklamlar, yetiþkinlerehitap eden reklamlar... Ýkisi arasýnda fark gözetilmeyen biryapý, altyapýsýzlýktýr; yanlýþ dizayn tekniðidir. Obez gibi yansýzve ensiz bir durum.

Koþul Yatkýnlýðýna Giren Beden Dili12 kiþinin katili bir adam, Amerika'da sanýk sandalyesine

oturtulur. Çevre halký, mahkeme salonunu koridorlara kadardoldurmuþtur. Kameralar bir taraftan ýþýklarýný açmýþ hazýrbekliyor, gazeteciler flaþ lambalarýný takmýþ suçlunun gözü-nün içine bakýyor.

Yargýç suçluyu dik dik süzerek ölüm kararýný açýklýyor.Tam bu sýrada gazetecilerin flaþlarý suçlunun yüzünde patlý-yor, kamera ýþýklarý suçlunun yüzünü aydýnlatýyordu.

Suçlu, yorgun ve kederli haliyle, ýþýklardan rahatsýz oldu-ðunu belli ederek, parmak uçlarýyla yüzünü kapatmaya çalý-þýyordu. Cezasý ölümdü, elektrik sandalyesinde hayata sonvedasýný yapacaktý.

Yargýç "Söylemek istediðin son bir þey var mý?" diye sordu.Suçlu yorgun baþýný kaldýrarak, þu ibret dolu konuþmayý yaptý:

"Yargýç Bey! Þu an bana gösterilen ilgi eðer çocukluðum-da gösterilseydi iyi bir insan olurdum. Yýllardýr ezildim, ana-sýz-babasýz büyüdüm. Çocukluðum korku, sefalet ve tedirgin-lik içinde geçti. Ýþ için kapýsýna gittiðim herkes beni aþaðýladý.Kimse benim baþýmý okþamadý, kimse bana çocuk öyküleri an-latmadý, kimse bana þiir okumadý. Acý dolu hayatýmda bir kezolsun rahat yüzü görmedim. Dünyanýn en katranlý acýlarýnýçeken bir adam var deseler, o benimdir. Aç kaldým, soðuk kar-lý gecelerde dýþarýlarda yattým. Asla dilenmedim, çalmadým.


Ýþ istediðimde kimse bana yardým eli uzatmadý. Kimse, soðukkýþýn ortasýnda bir insan günlerce nasýl aç kalabilir diye dü-þünmedi. Bu toplumdan davacýyým yargýç bey! Þu an çev-remdeki herkesten davacýyým."

Yargýç gözyaþlarýný silerek, baþýný önüne eðdi. Ama kale-mini çoktan kýrmýþtý. Geride, toplumdan þikayetçi olan kim-se kalmamýþtý.

Burada þiddeti derinlemesine inceleyecek deðilim. An-cak, tüm psikologlarýn, insan davranýþýnýn gizli yönlerini in-celeyen uzmanlarýn hakkýnda mutabýk kaldýklarý konu, avuçiçlerinin manyetik merhamet dalgalarý içerdiðidir. Gerek yönolarak, gerek dokunuþ olarak beden dilinin en önemli yaný-dýr eller. Tokalaþýrken, sarýlýrken, sevgilinin elini tutarken,iþaret ederken, konuþurken, hitap ederken eller büyülü birermengenedir.

"Parayý veren düdüðü çalar" öyküsünde benzer bir yakla-þým bu defa yetiþkin insan için konu edilir. Çocuklarýn arasý-na dalarak parayý verip düdük satýn alan 35 yaþýndaki bir in-san sizce düdük mü satýn alýyordur? Elbette ki hayýr! Buadam aslýnda çocukluðunu satýn alýyor. Pek az anne-babaçocuklarýna beden dillerini kullanarak yaklaþýyor. Bu yüzdenbazý yetiþkinler, ajitize olmuþ bir duyguyla çocukluklarýna öz-lem duyarak, zaman zaman çocuksu hareketlerde bulunurlar.

Ýdam edilen adamýn yürek parçalayýcý sözlerini bir hatýrla-yalým: "Kimse benim baþýmý okþamadý!" Bütün büyü bu cüm-lede olsa gerek. Hepimiz öyle deðil miyiz... Hatýrlayalým...Hangimiz merhamet ve sevgide beden dilimizi kullanýyoruz?Ýþ ve oluþlarýmýzda koþul yatkýnlýðýna giren beden dilimiz ni-ce çocuklarýmýzý cani ve katil yapmadý mý? Beden dili koþulyatkýnlýðý deðildir, olmamalýdýr da. Önkoþullu sevgi, satýn

30 Ö. Faruk Reca

alýnmýþ sevgi deðil midir? Kim kabul eder böyle sevgiyi? Be-den dili öncelikle taklit ve yapmacýk hareketler deðildir, ta-mamýyla ruhsaldýr. Zaten baþarýlý insanlarý gözlemlediðimizdeonlarýn samimi beden dillerine sahip olduklarýný görürüz. Be-den dili o kadar önemli ki, avuç içleriyle bir çocuðun baþýnýokþamayan anne-babalar bedenlerini yok saysýnlar; çünkübu önem belki birçok kötülüðün nüvesidir, eðer harekete ge-çirilmezse…

Görsel yayýn öncesi çizgisel yayýnlarla yetiþmiþ olan nesil,koþul yatkýnlýðýna giren þiddetin, koþul yatkýnlýðýna giren be-den dilinden kaynaklandýðýný çok iyi biliyor. Dostoyevski'de-ki "Ölüler Evi" ve "Karamazof Kardeþler" bunun tipik örne-ðidir. Dostoyevski'nin Karamazof Kardeþleri'nde Dimitri'yeçektirdikleri ve Smerdiyakof'un þiddet dolu bedeninin geri-sinde yatan hakikat...

Kendi içinde barýþýk olmayan kiþi ne pazarlamacýlýk yapabi-lir, ne ticaretle uðraþabilir ve ne de þirket danýþmanlýðý... Be-den dilimizi, duygularýmýz ve ruhsallýðýmýz manipüle eder. Ruhve karakter kirliliði pozitif beden dilinde terbiyeye muhtaçtýr.Doðru söyleyeni dokuz köyden deðil, artýk bütün köylerdenkovuyorlar. Öyleyse, "Ne kadar anlatýrsanýz anlatýn, karþýnýz-dakinin anladýðý kadardýr" sözüne son. Artýk beden dili karþý-mýzdakine, anlama kapasitesinin de üzerinde mesajlar verebi-lecektir. Böylece insanlarý etkileme oranýmýz yükselecektir.

Ýletiþim Kanallarýný Açýn: Kitap, Televizyon ve Beden DiliMontaigne, "Alýþkanlýk" yazýsýnda kötülüðü, þiddeti ifade

ederken Shakespeare'in yaklaþýmýndan pek de farklý bir yakla-þým sergilememiþti. Peki, Shakespeare ne diyordu? "Yaðmuru


seviyorsun ama þemsiyeni açýyorsun. Güneþi seviyorsun amagölgeye kaçýyorsun."

Düþünce ve beden dili arasýndaki çatýþma gibi görünenSheakspeare'in bu tespiti dikkate deðer.

Cervantes'in, Don Kiþot ve Panza'sý þiddeti yok edeceklerdi,adalet getireceklerdi. Hamlet de, babasýný öldüren annesiGertruda'dan intikam almak istemiþtir... Corneille'nin Hora-ce'sinin cinayeti... Faust'taki Mefistofeles'in þiddeti, Faust'unbilinçaltý þiddeti... Racine'in Andromakyo'daki Oreste'yi de-lirtmesi, Piyrus'u öldürtmesi... Victor Hugo'nun Jan Valjan'açektirdiði eziyet.

Þimdiki insanlar, satýr aralarýnda okunan bu intikamlarý,cinnetleri, intiharlarý televizyon ekranýndan bütün çýplaklý-ðýyla izliyor. Baudrillard "Olay" derken doðru söylemiþ, artýksenaryo veya film yok; gerçekler, hatta gerçekleþebileceklervar. TV'den önce kitaplar vardý ama hiç olmazsa þiddet gö-zükmüyordu. Bedenin hareketleri, koþul yatkýnlýðýndaki þid-det hareketleri gözlerimizin önünde deðildi.

Ýkinci süreç "Þiddet ve Beden" baðlamýnda görsel niteliktaþýyor. Ve tüm çýplaklýðýyla beden dile geliyor, göndermeleryapýyor. Þöyle diyor: "Dýþarýda sizi bekleyen bin bir türlü belavar, hazýrlýklý ol, ezmezsen ezilirsin, vurmazsan vurulursun!"

Günümüz insanlýðý iletiþimin fenafillahýný yaþadýðýndanolsa gerek, ‘Suç ve Ceza’daki Dostoyevski'nin Raskolni-kov'una benziyor. Ýki arada bir derede, iyilikle kötülük ara-sýnda med cezir... Arafta bir yaþam…

Ýletiþim toplumunda beyin, komut verilip manipüle edilenana merkezdir. Stephen King, Spielberg... En son lâhuti özel-likler taþýyan Dan Brown'ýn Da Vinci'si... Ya Agatha Chris-tie! Her ikisi de televizyona aktarýldý. Parmak uçlu ip uçlarý,bedensel elektrik dalgalarý, matriks... Öldürdüðü kiþi düþ-man olduðu için nefret, insan olduðu için acýma hissi…

32 Ö. Faruk Reca

Çizgi filmlerde bolca "düþman" var. Bir kanalda yayýnla-nan geçmiþ yýllarýn 'Kýzýl Baron'da 646 bedensel içerikli þid-det dili kullanýlmýþ. 'Dragon'un Gücü' 525 bedensel içerikliþiddet dili içeriyordu. Robocop 227 þiddet dili, 'Action Man'39 bedensel þiddet dili mesajlarý taþýyordu. Kurtlar Vadisi veönceki Deli Yürek, ikisi birden bedensel içerikli 12 bin þid-det dili içeriyordu. Rambo bile 3 binlerde kalmýþtý.

Öðretmen sýnýfta "Yüksek sesle konuþmayýn çocuklar!"derken Action Man ve Robocop çizgi filmlerindeki baðýrma-nýn þiddeti, normal ses standardýnýn çok üzerindeymiþ.

Görsel iletiþim araçlarýndaki TV ekranlý kareler ceplerekadar girdi. Beyin þartlandýrýlarak tuzaða düþürülüyor insan-lar... Ýyilik için her yolun denenebileceði mesajýný verin, ile-tiþim-haberleþme kutusundaki göndermeler "iyilik þiddeti"yaratýyor. Televizyon programlarýnda eðitsel içerikli þiddet iþ-lenebilir mi? Þiddetin yürek parçalayan yönleri iþlenip, ar-dýndan fon müziði eþliðinde þefkat ve masumiyet içerikli sah-neler sunulursa, çocuk iyiliðin ruhuyla büyüyüp kötülüktenuzak durabilir. Kötülüðün sessiz dili, þiddetin yol açtýklarýtarzýnda televizyon programlarý hazýrlanabilir.

Kötülüðe karþý ayný kötülükle cevap verilmesi, þiddetinmeþrulaþtýrýlmasý anlamýna gelir. Dikkat edilirse, Amerika'dayeni oluþturulan "iletiþim yasasý" bazý filmleri tedavülden kal-dýrdý, týpký miadý dolup bir kenara fýrlatýlan para gibi…

El Öpmekle Dudak AþýnmazTürk kültüründe Ýbni Haldun'un da ifade ettiði gibi büyük

bir misafirperverlik vardýr. Aslýnda beden dili yüzyýllardýr ge-rek bizim toplumumuzda, gerek diðer dünya toplumlarýndamevcuttur. Ýslamiyet'te salavatlaþma iki elle birlikte yapýlýr.Hýristiyanlýk'taki vaftiz olayý ayný þekilde bedensel bir ilahi


yaklaþýmdýr. Ýslamiyet'te doðan çocuðun kulaðýna ezan okun-masý, týpký Hýristiyanlýk'taki gibi vaftiz örneðini temsil eder.

Dünya dinlerinin beden dili saygýnlýk olarak yer etmiþtir.Kutsal bayramlarda el öpme geleneði beden dilinin konuþtu-rulmasýdýr aslýnda. "Sana saygý ve sevgi duyuyorum" anla-mýndadýr. Bir de kudretli sanýlan kompradorlarýn yanýnda ikielin kilitlenerek öne sarkýtýlmasý þeklinde bir duruþ veya elöpme alýþkanlýðý vardýr. Doðu toplumlarýnda aðanýn eli öpü-lür. Bu, güce saygýdýr aslýnda; daha fazla ileri gidildiðinde gücetapýnmadýr.

Öpmek saygý ifade ettiði gibi, aþkýn beden dili olarak da iþ-lev görür. Yani dudaklar bir yandan saygýyý öperken, diðeryandan aþký öper.

"El öpmekle dudak aþýnmaz" atasözü toplumumuzda be-den dilinin nevi þahsýna münhasýr özelliðini yansýtýr. Çünkübatý toplumlarýnda böyle bir beden dili kullanýlmamaktadýr.Onlar saygýlarýný baþka bir þekilde ifade etmektedirler.

34 Ö. Faruk Reca

“Davranýþ, herkesin kendi yüzünü gösterdiði bir aynadýr.”

Goethe

2. BÖLÜM

BEDEN DÝLÝNÝ ÇÖZÜMLEME YOLLARI

Beden Dili Olarak BaþýmýzBeden dilinin en önemli kýsmý baþtýr. Ancak þu önemli

noktayý hatýrlatmadan geçemeyeceðim: Cevap verilmesi ge-rekirken suskun kalýnmasý, konuþulmamasý da bir tür cevap-týr ve yine bir tür beden dilidir.

Baþýmýz, gövdemizin link hattýdýr. Temel algýlamalar baþsayesinde olur. Sebebi, beynimizin de baþýmýzýn kapsamýndaolmasýdýr. Beyne gelen mesajlar radyo ve televizyon hatlarý-na veya cep telefonu hatlarýna gelen mesajlardan çok dahahýzlýdýr, saatte 600 km'ye yakýndýr.

Baþýmýzda en önemli organýmýz da gözdür. Bu yüzden dü-zene girme vakti gelen gençler için "baþ göz etme" deyimikullanýlýr. Yine bir istek ve arzunun karþýlanmasýnda "baþýmgözüm üstüne" deyimi doðu kültürlerinde yaygýndýr. Tüm budeyimler beden dili olarak kullanýlýr. Baþ ve göz bedenin he-celeridir, beyin ise alfabesidir.

"Baþýma gelmedik kalmadý", "Baþýmý sokacak bir yer","Aman baþým aðrýmasýn", "Baþýný belaya sokma", "Baþýnýaçýkta tutma", "Bir baþýma kaldým"... Bu deyimler, olaylar

karþýsýnda yaþananlarýn ses diliyle ifadesidir. Ýnsanýn kötü birolayla karþýlaþmasý, sýðýnacak bir yerinin olmasý, rahatsýzlýkverici bir durumla yüzleþmek istememesi, yalnýzlýk korkusugibi duygular baþka þekilde ifade edildiði gibi, zaman zamangöz ve el sözcükleri kullanýlarak da ifade edilmiþtir. Avuç aç-mak, gözü kalmak, el emeði göz nuru bunlardan bazýlarýdýr.

Baþýn aþaðý yukarý sallanmasý hareketi toplumlara görefarklý anlamlar ifade edebiliyor. Doðu toplumlarýnda (YakýnDoðu) baþýn aþaðý doðru sallanmasý onaylamadýr, yukarý doð-ru kaldýrýlmasý ise rettir. Oysa bazý toplumlarda tam tersidir.Baþýn aþaðý eðilmesi reddetmeyi, yukarý kaldýrýlmasý ise kabuletmeyi belirtir.

Siz konuþurken eðer karþýnýz-daki kiþi baþýný hafifçe saða veyasola yatýrmýþsa, konuþmalarýnýzýdikkatle dinliyor demektir. Eðerbaþka tarafa bakýyorsa, o an sizidinlemiyordur veya konuþmala-rýnýz muhatabýnýzýn ilgi sahasýdýþýndadýr. Konuþmalarýnýz kar-þýsýnda sizden farklý düþünen bi-ri bakýþlarýný aþaðý eðer, size kaþaltýndan bakar. Bu, sizi onayla-madýðýný gösterir.

Sað elin göðsün üzerine götürülüp, baþýn yan duruþla öntarafa eðilmesi ve "Evvel Allah, sen o iþi olmuþ bil aðam" þek-linde ifade kullanýlmasý genelde itaat içerir. Yalnýz bu itaat,güç ve para karþýsýndaki itaattir.

Sað elin dudaklar üzerine götürülüp, baþýn hafifçe ama se-ri bir þekilde öne arkaya sallanmasý tehdit içerir, "Ben sanagösteririm" ifadesidir.

36 Ö. Faruk Reca

Dinsel baþ sallama genelde tarikatlarda ve eski çað Afrikatoplumlarýnda yaþanýr, gerçi halen bu bedensel hareket sür-dürülmektedir. Bu durumun müzik konserlerindekinden birfarký yoktur. Çünkü her ikisi de kendinden geçme amaçlýdýr.

Rodin'in "Düþünen Adam" heykeli müthiþ bir beden diliifadesidir. Çenenin sað avuç içerisine konmasý, çýplaklýk veöne eðik oturma þekli yalnýzlýk anlatýr.

Bedenin alýcý rolündeki baþ kýsmý ayný zamanda þefkat bu-tonudur. Hayvanlar ve insanlar fark etmez, miniklerin baþýokþanýr. Aþkýn beden dilinde de bu yaygýndýr.

Beden Dili Olarak Gözümüz: Aydýnlýða Açýlan Pencere

Gözler, kalpten sonra aþkýn en önemli beden dilidir. Yüzmimiklerinin çoðu gözler vasýtasýyla olur. Gözler, kalbi ve du-ygularý dýþarýya resmeden vasýtalardýr. Þaþkýnlýk, korku, se-vinç, heyecan... Hepsi gözlerden anlaþýlabilir. "Mevla'm gördiyerek iki göz vermiþ" sözü gözün önemine iþaret eder.

"Sen sus gözlerin konuþsun" sözleri gözlerin çok þey anlat-týðýný ifade etmek için kullanýlmýþtýr. Birbirine kaný ýsýnan in-sanlarýn ilk hareketi göz göze gelmektir.

Düelloda karþý karþýya gelen ikiinsan birbirlerinin gözlerinin içinebakarlar. Bu durum, gözleri etkile-me amaçlý olarak kullanma iste-ðinden kaynaklanýr. Gerçekten degözlerin etkileme aracý olduðu bili-niyor. Örneðin, Atatürk'ün gözleriçok þey ifade ederdi. Gözlerin, ýþýn-sal olarak bir maddeyi yýpratma,sarsma gücü vardýr. Kimi gözler ise


hipnotiktir, güç ve kudreti ifade eder. Nazar boncuklarýndagöz þekli vardýr. Yine bazý eþyalarda ve mekanlarda göz resmibulundurulur.

Bazen gözün beden dilini ve-ren kaþlardýr. "Kaþlarýný çatmak"deyimi de beden dilidir; sinirlilikhallerinde kullanýlýr.

Bakýþlar bazen meydan oku-madýr. Daha sert ve konsantreolmuþ þekilde bakan, rakibini alteder. Bazý yýrtýcý hayvanlar raki-bini önce bakýþlarýyla alt eder,sonra saldýrýr. Avlarý için de aynýþeyleri yaparlar. Kurbaða avcýlarý dere kenarlarýnda gece av-lanýrlar. Ellerindeki feneri kurbaða topluluðuna tutan avcý,kurbaðalarý ýþýðýn etkisiyle hipnotize eder, sonra elleriyle top-lar. Tavþanlar da ayný etki altýnda kalabiliyor. Ýþte gözler deböyledir. Iþýn gibi hipnotize etme kudretinde olan bazý gözlervardýr. "Allah kem gözlerden saklasýn" sözü gözlerin beden di-linde ne kadar etkin olduðunu gösterir. Çünkü kem göz kadimtarihlerden bu yana kötülüðün gizli ve sessiz dili olmuþtur.

Bakýþlar toplumlara göre de deðiþiyor. Bazý toplumlardainsanlar angut kuþu gibi etrafý süzme eðilimi gösterirler. Oto-büste, yolda, tramvayda, vapurda, trende onu bunu süzmeyiseverler.

Eski tarihlerden bugüne göz seðirmesine farklý anlamlaratfedilir. Sað gözün seðirmesi bazý toplumlarda iyiye yorumla-nýrken, sol gözün seðirmesi kötüye iþaret olarak kabul edilir.Bedenin birtakým ritmik hareketleri sanki dillenir de bir an-lam haline gelir. Avuç içinin kaþýnmasý da paraya iþaret edi-lir. Ancak bu da sað ve sol avuç içi olarak deðiþir. Sað avuç

38 Ö. Faruk Reca

içi para geleceðine iþaret eder, sol avuç içi ise para kaybýna…Bu ve benzer örnekler çoðaltýlabilir.

Nasýl ki burçlarýn gizemli yönleri varsa, beden dilinin deonlarca gizemli yönü vardýr.

"Gözler yalan söylemez" ifadesi gereði, yalanýn gözlerdenanlaþýlabileceði bilinen bir gerçektir. Aðýz kurumasý, göz su-lanmasý, beniz atmasý hepsi birer beden dilidir, "Ben burada-yým" deyip kendilerini ele verirler.

"Gözlerin bir içim su, içim yandý doðrusu" ifadeleri þarkýsözlerine girmiþ, bir tür duygu dilidir, bedenin duygu dili...Gözlerin, frekans uyuþmasýnda ne denli önemli bir beden di-li olduðunu bu söz çok güzel ifade etmiþ.

Ýsmet Özel'in yýllar önce okuduðum bir kitabý vardý: "Ba-kanlar ve Görenler" Bakmak da beden dilidir, görmek de;ama duygularý farklý olarak dýþarýya yansýtýrlar. Bakmak dahageniþ açýlýdýr; fakat teferruat gözden kaçar. Çoðu insan bakar,pek az insan görür. Görmek fark etmektir. Beynin sað ve solloblarý fark etmede ayný etkiye sahip deðildir. Beynin sað tara-fý sola bakýþlarda, sol tarafý ise saða bakýþlarda hareket gösterir.

Sen Sus Gözlerin Konuþsun:

Gözlerin Söyledikleri

* Gözlerin yere doðru eðilmesiutanma ve piþmanlýk ifadesidir.

* Gözlerin bakýþ yönü beyninhangi lobunun kullanýldýðýnýgösterir.

* Gözlerin sol üste kaymasýbir þeylerin hatýrlanmaya çalýþýl-dýðýný ifade eder.


* Hayal kuran insan beynin sað lobunu kullanýr, gözlerinisola kaydýrýr.

* Gözler fal taþý gibi açýlmasýkorkunun göstergesidir.

* Beynin sol lobu kullanýla-rak yapýlan bakýþ "uygunluk"ifadesi bildirir. Eðer karþýnýzdakikiþi gözlerini sað istikamette ha-fifçe üste kaydýrýyorsa, bir þeyle-rin uyup uymadýðýna veya uy-gun olup olmadýðýna karar veri-yordur.

* Gözlerin yüzün tam paralelinde sað tarafa yönelmesi nesöyleneceðine karar verme anýdýr.

* Tam sola bakýþ daha çok magazinsel hatýrlamalarý ifadeeder. Eðimli üst bakýþ anlýk deðil, daha çok bilimsel-akade-mik bilginin hatýrlanmaya çalýþýlmasýdýr.

Söylemese De Konuþan DudaklarDudaklarýn ifadesi çoðu kez cinselliði çaðrýþtýrýr. Bunun

dýþýnda, 'dudak bükme' gibi deyimler vardýr. Önemsememeanlamýnda deðersiz, kýymetsiz bir durum veya olaya verilentepkiyi ifade eder. Bu duygu beden dili olarak ise dudaklarsað aþaðý sarkýtýlarak ifade edilir.

Kýzgýnlýðýn beden dili, sol üst dudak ucu kaldýrýlýrken, diþ-lerin gösterilmesidir.

Sað iþaret parmaðýnýn alt dudaða deðdirilmesi cinselliðe da-vetiyedir. Bunu yaparken baþ hafifçe sað-ön kýsma kaydýrýlýr.

Piþman olma ve üzüntü halini beden dilinden anlamakmümkündür. Dudaklar mengene gibi sýkýlýr, beden gerilimlidir.

40 Ö. Faruk Reca

Haberdar olmama halini karþýnýzdakinin davranýþlarýn-dan anlayabilirsiniz. Çene hareketiyle alt dudaklar öne doð-ru kaydýrýlýr.

Dudak okuma sanatýnýn revaçta olmasý artýk politikacýla-rý daha dikkatli olmaya yöneltiyor. Ýki insanýn konuþmasý du-dak hareketleriyle uzaktan belli olur. Bu yüzden politikacýlarellerini dudaklarýna götürürler. Ellerin dudaklara götürülüpkonuþulmasý bazý ortamlarda hoþ karþýlanmaz. Bu durum de-dikodu olarak anlaþýlýr. Fiskos ve dedikodunun ana merkezi-dir dudaklar. Dolayýsýyla, özellikle kalabalýk ortamlarda ellerdudaklara götürülüp konuþulmamalýdýr. Ýþin içine bir de göz-ler karýþýnca, karþýnýzdaki kiþi veya kiþiler iyice rahatsýz olur.

Korku anýnda þok yaþanabilir.Bunun beden dili, ellerin aðýz üze-rinde, dudaklarda tutulmasýdýr.

Karizmatik gülüþ diye bir tarzduydunuz mu? Duymadýysanýzbilmiþ olun ki, böyle bir dudakhareketi var. Artistik gülüþ adý daverilen bu dudak hareketini özel-likle Cüneyt Arkýn'da fark edebi-lirsiniz. Dudaklar, diþler de göste-rilecek þekilde sol tarafa kaydýrýlýr.Bu dudak hareketi, alaysý dudak hareketine benzetilir ye dahýnzýrlýk olarak anlaþýlýr. Þirinler'deki Gargamel buna güzelbir örnektir. Çiçek Abbas'ta Þener Þen'in Ýlyas Salman (Þa-kir) karþýsýndaki dudak hareketi alay, aþaðýlama, bazen dehýnzýrca bir þeyler çevirdiðini ifade eder.

Dudaklar seksi de çaðrýþtýrýr. Öpüþme dudaklarla yapýlýr.Kýrmýzý renk cinselliði sembolize eder. Kalýn dudak þehevi aþ-ký çaðrýþtýrýr.


Dudaklar gülme mekanizmasýnýn da en önemli unsurudur.Dudak bükmek, dudak seyirtmek kalbi yorar. Sahte gülüþlerise kalbi karartýr. Samimi ve içten gülüþler gençlik ifade eder.Tebessüm, hafif dudak hareketidir. Bir tekliften hoþlandýðýnýhafifçe dudaklarýný açýp tebessüm ederek belli eder insan.

Bazý dondurma reklamlarýna konu olan dudaklar, buradaayný zamanda cinsel güdü veya cinsel gücü temsil etmekte-dir. Bu bir immeditasyondur, hiç konuþulmadan beden diliy-le anlatýlmak istenenin anlatýlmasýdýr.

Hastanelerde sýkça gördüðümüz "Sus!" iþareti de dudakhareketiyle yapýlýr. Alt ve üst dudaðýn büzülerek ileri doðrugötürülmesiyle gerçekleþtirilir.

Þefkatin Beden Dili: EllerEller þefkatin ve saygýnýn sembolü... Eller yardým ve daya-

nýþmanýn tek somut aracý...Dokunmak samimi bir hava getirir ortama, ülfet oluþtu-

rur. Dokunma aracý ellerdir. Sevme arzusu hissettiðimiz can-lýlara elimizi dokundururuz. Duyma ve konuþma imkanýna sa-hip olmayan insanlarla el hareketleriyle anlaþma saðlanýr. Hat-ta her el hareketinin bir anlam ifade ettiði beden dili vardýr.

Orkestra þefleri, müziðin name konsantrasyonu için elle-rini kullanýrlar. Eller, ifadelerin vazgeçilmez simgesidir. Zafer,barýþ, baþarý iþaretleri, memnuniyet ifadeleri, ölüm ifadeleri(Ex denilerek eller kullanýlýr), susulmasý gerektiðini ifadeeden iþaretler, hastanelerdeki sus ikazlarý... Bütün bu hare-ketlerin dili ellerdir.

Türk kültüründeki el öpme geleneði elin saygýnlýðýný orta-ya koyar. Beden dilinde el öpmek iki manaya gelir: Samimisaygý ve sevgi, çaresizlik ve itaat.

42 Ö. Faruk Reca

Çaresizlikten mevcut otoritenin eli öpülürken, saygýdankaynaklanan el öpme de vardýr. Otoriteden çekinilerek yapý-lan el öpme hareketi evrenseldir; ancak saygýdan el öpme ge-leneði doðu toplumlarýna hastýr.

Ellerin yumruk yapýlarak çene altýna desteklenmesi dü-þünceli ruh halini yansýtýr. TýpkýRodin'in 'Düþünen Adam Hey-keli'nde olduðu gibi...

Eller istek bildirir. Þefkatinbeden dili olarak dinsel toplum-larda "veren el-alan el" ifadelerivardýr. Bununla, veren elin alanelden üstün olduðuna iþaret edi-lir. Buradaki maksat dayanýþma-yý artýrmak, yardýmý yaygýn halegetirmektir.

Bütün dinlerde eller münaca-at için dillenir. Ellerin avuçlaryukarý gelecek þekilde yere para-lel açýlmasý istek dilidir. Sonraher iki el de yüze sürülür. Amaç,isteklerin kabul görmesi için birtür kutsamadýr.

Ýslam toplumlarýndaki sala-vatlaþma ellerle yapýlýr. Bu hare-keti konuþturacak olursak þöyleder: "Hepimiz birbirimizi seviyo-ruz. Biz kardeþiz. Müslüman üm-metiyiz. Ayný zamanda birbirimizin kötü günlerinde destek-çisiyiz."


Üst üste konulan eller, "Birimiz hepimiz, hepimiz birimiziçin" ifadesini dillendirir. Üç Silahþörler ve Dartanyan'ýn mü-cadelesinde bu hareketi görürüz. Robin Hood ve Zorro gibikahramanlýk öykülerinde de sað elleri üst üste koyma hare-keti yaygýndýr.

Bazý dinlerde yemin edilirken kutsal kitaba el basýlýr. Aþa-ðýdaki küçük haber bu durumu yansýtýyor:

"ABD kongresine seçilen ilk Müslüman milletvekili olanMinnesota Demokrat Parti Milletvekili Keith Ellison'un, gö-revine baþlamasý için düzenlenecek yemin töreninde Kuran'ael basmayý istemesi tartýþmaya yol açtý. ABD kongresinin altkanadý Temsilciler Meclisi'ne seçilen ilk Müslüman milletve-kili olan Ellison, diðer kongre üyeleriyle birlikte ocak ayýndayemin ederek görevine baþlayacak. Ellison'un bu tercihinintartýþmaya yol açmasýnýn bir nedeni de, kongre üyelerinin as-lýnda mutlaka bir dini kitaba elini koyarak yemin etmesiningerekmemesi. Ellison ise hakkýndaki tartýþmalara '4 Ocak'taKuran'a el basýp yemin edeceðim' diyerek noktayý koydu."

Eller KonuþuyorEllerle yapýlan birçok hareketin

anlamý var. Kutsal kitaba el basýl-masý "Bana güvenebilirsiniz" anla-mý içerir. Bunun dýþýnda, ayaktaveya oturarak yapýlan bazý el hare-ketleri farklý anlamlar içeriyor.

1- Ellerin Önden KapanmasýÝki elin de göðsün hizasýnda ke-

netlenmesi, uyarýcýlara karþý duyar-sýz kalma anlamý ifade eder. Ayrýca

44 Ö. Faruk Reca

bu hareket "Foto duruþu" olarak da adlandýrýlýr. Ýþ toplantýla-rýnda veya iþ görüþmelerinde iki elinde göðüs hizasýnda ke-netlenmesi pek doðru karþýlanmaz. Zira, bu el hareketi pasif-liði simgeler.

2- Napolyon'un Muson Duruþu: Ellerin Öne SarkýtýlarakBilekten Tutulmasý

Bu beden hareketi genellikle üst düzeydeki bürokrat veya iþadamlarýnýn korumalarýnda görülür. Saygý, itaat anlamýna ge-lir. Özellikle mafya babalarýnýn çevresindeki insanlar bu hare-keti yaparlar. Bu beden dilini konuþturacak olursak þöyle de-mek ister: "Emrine amadeyim!" Kurtlar Vadisi türü filmlere ba-karsak bu hareketi oldukça sýk gözlemleriz. Saray kölelerindede benzer bir beden dili vardýr. Bu hareket ayný zamanda "kö-le duruþu" olarak da nitelendirilebilir.

Ellerin öne sarkýtýlýp bilekten tutulmasý bazen "dalkavuk"hareketi olarak görülür. Ancak bu hareket her zaman dalka-vukluðu ifade etmeyebilir; gerçekten saygýyý hatta sevgiyi deifade edebilir. Karþýsýnda, ellerin aþaðý sarkýtýlarak bileklerdentutulduðu saygý gösterilen ve kudretli bir insan eðer vicdanlýve adaletli ise bu beden dili þu anlama gelir: "Sen adaletli veerdemlisin, olgun bir insansýn, sana saygý duyuyorum!"

Tekkelerde, manastýrlarda hiçbir çýkar iliþkisi yoktur amabu þekilde bedensel duruþlar söz konusudur.

Bazý gizli, gizemli teþkilatlarda eller bedenin þifre malz-emesidir. Örneðin, Tapýnak Þövalyeleri ve Mason localarý butürdendir. Eðer sað el ceketin içinden hafifçe sol göðse avuçiçi gelecek þekilde tutulmuþsa, bu Masonlarýn birbirlerini ta-nýma iþaretiydi. Tapýnak Þövalyeleri mensuplarý Papa Bene-dict tarafýndan kýyýma uðratýldýðýnda benzer þekillerde birbir-lerini tanýmak için beden dilini kullanmýþlardý.


Hitler'in Almanya'sýnda tarihler 1940'lý yýllarý gösterirkenYahudiler kýyýmdan geçiriliyordu. Çocuk, yaþlý demeden ce-hennem azabý yaþayan namuslu Yahudiler aralarýnda gizli ola-rak anlaþabilmek için beden dillerini harekete geçirmiþlerdi.

3- Ellerin OvuþturulmasýEllerin ovuþturulmasý, bir þeyle-

rin yolunda gittiðinin ifadesidir. Ay-rýca, saray entrikalarýnýn baþýný çe-ken fetvaz kiþilerin hareketidir bu.

4- Ýþaret Dili Ellerle YapýlýrHepimiz biliriz ki saðýr insanlar

konuþmalarý iþitemezler. Peki on-larla anlaþma nasýl olur? Elbetteki iþaret diliyle... Elle yapýlan heriþaretin bir anlamý var. Bu anlamâraz bir insaný dahi dillendiriyor.

5- Ellerin Hüneri: Braille Al-fabesi

Görme engelli insanlarýmýz okuma ve yazma için Braillealfabesini kullanýrlar. Braille alfabesinde harf ve rakamlar ka-barýk noktalarla gösterilir. Görme engelliler ellerinin yardý-mýyla parmaklarýný kullanarak bu noktalara dokunurlar veyazýlarý öyle okurlar.

6- Ellerin Arkaya Sarkýtýlýp BirleþtirilmesiBu beden hareketi büyüklük, kibirlilik olarak bilinir veya

en azýndan böyle anlaþýlýr. Ordu birliklerini kontrol eden üstrütbeli bir komutan genellikle bu hareketi yapar.

7- Ellerin Havaya KaldýrýlmasýÝki elin havaya kaldýrýlmasý genelde boks ringlerinde þahit

olduðumuz harekettir. "En büyük benim" anlamý ifade eder.

46 Ö. Faruk Reca

Muhammed Ali'nin böyle birçoksahnesi vardýr.

8- Özal'ýn Çapraz El Hareketi:Ellerin Ters Yönden BirleþtirilerekHavaya Kaldýrýlmasý

Biz bu hareketi Türkiye'de ilkdefa Turgut Özal'da gördük. Birtür zafer iþaretidir. Ayný zaman-da sempatik bir hareket olarakda nitelendiriliyor. Sað elin avuç-larý öne bakarken, sol elin avuçla-rý kendimize doðru çevrilir ve ikiel birleþtirilip havaya kaldýrýlýr.

9- Baþýn Öne Eðilip, EllerinÖne Sarkýtýlarak Birleþtirilmesi

Bu beden hareketini konuþtur-duðumuzda, "yaptýklarýmdan uta-nýyorum, piþmaným" diyecektir.

11- Ellerin Göðüs HizasýndaKenetlenmesi

Bu hareket mutluluðu ifadeeder. Bazý kilise rahipleri dizleri-nin üzerine hafifçe eðilerek buhareketi yaparlar. Yakarýþ hareke-ti olarak, merhamet dilenmekolarak da ifade edilir.

10- Avuçlarýn Eðik AçýlmasýEllerin ileriye doðru uzatýlýp,

avuçlarýn hafifçe sað ve sola açýlýpeðilmesi þunu demek istiyor: "Ha-berim yok, ben nereden bileyim?"


12- Sað El Cepte

Ellerin cepte olma durumu ayak pozisyonundaki bir hare-kettir. Sað elin cepte olmasý sýkýntýlý halin ifadesidir.

13- Sol El Cepte

Sol elin cepte olmasý genellikle dalgýn hallerde birilerininkarþýlanmasý anýný akla getirir. Ayný zamanda iþ yoðunluðunugösterir. Eðer bürosunda bekleyen arkadaþýnýz sol eli cepte si-zi karþýlýyorsa, arkadaþýnýzýn iþ yoðunluðu ve dalgýnlýðý yaþa-dýðýna iþarettir.

Ýþaretin Büyük Araçlarý: ParmaklarParmaklar denilince aklýma ilk olarak bio-enerji geliyor.

Beden diliyle ne alakasý var diyeceksiniz. Bana sorarsanýz çok

48 Ö. Faruk Reca

alakasý var. Parmaklar öteden beri efsunla deðerlendirilmiþtir.Sihirbazlar, büyücüler hep parmak marifetlerini kullanýrlar.Hokus pokus derken kürenin üzerinde parmaklar dolaþýr.

Parmak uçlarýnda henüz tam olarak çözülememiþ olan sýr-lar gizlidir. Tabii burada uzun uzun parmaðý anlatmayacaðým.Ancak parmaklarýn iþaretin ve enerjinin büyüsü olduðuna dadeðinmek istiyorum. Her insanýn parmak uçlarýnýn model vedizayný farklýdýr. Parmak izi alýnarak suçluya ulaþýlmasý sade-ce bu yüzyýla ait bir uygulama deðildir. Geçmiþ yüzyýllarda dabenzer yöntemlere rastlanýr.

1- Yüzüklerin Efendisi Parmak KudretidirYüzüklerin Efendisi Tolkien'in iþaretleridir aslýnda. Ýþaret-

lerin Efendisi denseydi yeridir. Ak sakallý, iyi yürekli yaþlýadam Gandalf, elindeki sopasýna parmak vazifesi gördürerekiþaret ettiði yerde kudretli deðiþimlere sebep oluyordu. Beþparmaðýný birden kullanarak elektriksel bir güç de uygulaya-biliyordu. Ayný þekilde, Saruman da parmaklarýndaki enerjigücüyle iþaret ettiði yeri sarsabiliyordu. Bu, bio-enerjinin birtür dilidir.

Parmaklar beden dilinin en canlý kýsýmlarýdýr. Enerjininaçýða çýkartýlmasý parmaklarýn konuþturulmasýdýr. Özellikleiþaret parmaðý beden dilinin can alýcý yönüdür. Bazý tabela-larda da iþaret dili olarak kullanýlýr.

2- Parmaklar Kutsallýðýn Beden DilidirNiþanlanacak gençler parmaklarýna yüzük takar. Evlilik yü-

zükleri de ömür boyu parmaklardan çýkmaz. Parmaktaki evli-lik yüzüðü, "ömür boyu" baðlýlýk, sadakat ve vefa anlamý içerir.

3- Asayiþ Berkemal!Özellikle sað elin baþparmaðýnýn avuç içine bakan kýsmýnýn

dik vaziyette açýlýp, diðer parmaklarýn kapatýlmasýyla alýnan


vaziyet baþarýnýn kutlanmasý an-lamýný içerir. Bu hareketi dillen-direcek olursak, "iþler yolunda,merak edilecek bir durum yok"der. Bu hareket iþaret dilinianýmsatacak þekilde biraz eðikvaziyette yapýldýðýnda otostop iþa-reti oluþur. Ayrýca kontrol edilenyaralýnýn ölmüþ olmasý durumun-da ayný hareket aþaðý doðru yapýl-dýðýnda "Ex" anlamýna gelir, yani"ölmüþ!" demektir.

4- Ben Sana Yapacaðýmý BilirimSanýrým tahmin etmiþsinizdir.

Bu dil, iþaret parmaðý kullanýlarakifadelendirilir. Parmak ileri doðrutitreþim vaziyetinde hafifçe sallan-dýrýlýr. Bu beden hareketi kýzgýnlýkanlarýnda yapýlýr. Tercümesi þu-dur: "Ben sana göstereceðim; benne yapacaðýmý çok iyi biliyorum."Bu hareketi siyasi liderler kariz-matik görünmek ve otoriter bir imajçizmek için kullanýrlar. ÖzellikleHitler'in bu hareketi meþhurdur.

5- Al Mektuplarýný Ver Mektuplarýmý!Parmaklar küskünlüðün karþý tarafa iletilmesi vazifesi de gö-

rür. Serçe parmaklarýn birbirine deðdirilmesi, "Seninle küstüm"anlamýna gelir. Serçe parmak sosyete parmaðý olarak bilinsede böyle bir olumsuzluk ifade eden yönü de vardýr.

50 Ö. Faruk Reca

6- Yasla Baþýný Omzuma!Beden dilinin barýþý hatýrlatan yönü yok mu? Elbette var.

Ýþaret parmaðý bu görevi üstlenir. Özellikle çocuklar arasýndayaygýndýr. Serçe parmaðýyla küsenler iþaret parmaðýyla tekrarbarýþýrlar.

7- Ýddia Ediyorum!Ýki kiþi herhangi bir konu üzerine iddiaya girdiklerinde,

serçe parmaklarýný uzatýrlar. Serçeparmaðý ayný zamanda iddia par-maðýdýr.

8- Lades!Tavuðun parmaklarla zafer

iþaretini andýran kýsmýna ladesdenilir. Kimi zaman serçe par-maklar kullanýlarak ladese girilir.Lades yine bir tür iddiadýr. Piliçteki lades parçasý her iki ça-talýndan parmaklarla tutularak da iddiaya girilir. Lades han-gi yönden kýrýlýrsa iddiayý o kaybeder.

9- Hitabet Sanatýndaki Parmak Ýþareti: Parmaklar YalanSöylemez

Parmaklarýn da gözlerden kalýr tarafý yoktur; onlar da ya-þamýn beden dilidir. Aþkta, heyecanda, korkuda dile gelirler.

Ürkütücü bir olay veya beklenmeyen bir hadise karþýsýndaparmaklar titrer. Ýlk defa el ele tutuþan aþýklarýn eli terler,parmaklarý titrer.

Parmaklar ayný zamanda çuvaldýz görevi de görürler. Biratasözümüz var; uzun haliyle þöyle: "Ýðneyi kendine çuvaldýzýbaþkasýna batýrma; çuvaldýzý kendine iðneyi baþkasýna batýr!"

Týpký bu atasözündeki gibi, parmaklarýmýzla çoðu kez kar-þýmýzdakilere suçlamalarda bulunuruz. Genellikle de iþaretparmaðýmýzý kullanýrýz; ancak burada önemli bir nokta var,

51Bütün Yönleriyle Beden Dili

biz tek parmaðýmýzý muhatabýmýza sert bir þekilde yöneltir-ken (çuvaldýz gibi), diðer üç parmaðýmýz bizi gösterir. Ýsterse-niz bir defa deneyin. "Üç düþün bir konuþ" nasihati gibi...

Parmaklarýn suç aleti veya suçlayýcý alet olmasý yüzlerceyýllýk bir durumdur. Roma mahkemelerinde sanýk durumun-daki kiþi kendisini savunurken kararlý bir þekilde parmaklarý-ný kullanýrdý.

Ünlü Yunan hatip Demosten ve Cicero hitabet güçlerinitýpký Hitler gibi parmaklarýndan almýþtýr. Buradan þu anlamýçýkarmak mübalaða olmaz: "Parmaklar bedenin kudretliaraçlarýdýr."

Parmaklar ayný zamanda suçlularýn bulunmasýnda ilkplandaki delillerdir. Her insanýn parmak uçlarýndaki izlerfarklýdýr. Aynýymýþ gibi dururlar fakat kývrým kývrým merkez-den ileriye doðru geniþlerken farklýlaþýrlar.

10- Parmak Boyun Kadar Konuþ!Týpký "paran kadar konuþ" ifadesinde olduðu gibi parmak-

lar da boylarýna göre farklý karakterler oluþturuyor.Sýrasýyla ParmaklarBaþparmakÝþaret parmaðýOrta parmakYüzük parmaðýSerçe parmak

Parmaklar Ne Anlama Geliyor?Baþparmak: Hedef parmaðýdýr. Onay, tasdik, baþarý bildi-

rir. Baþparmaðýn kýsa ve bodur olmasý irade zayýflýðýný göste-rir. Ýnce ve uzun olmasý giriþimcilik ruhunu yansýtýr.

52 Ö. Faruk Reca

Ýþaret Parmaðý: Bu defa kýsalýk meziyet olarak ele alýnabi-lir. Çünkü kýsa iþaret parmaðý sorumluluk güdüsünün sað-lamlýðýný gösterir. Liderlerin iþaret parmaklarý biraz dahauzundur. Ýri kemikli ve uzun iþaret parmaðýna sahip olanlardaha sosyal insanlardýr. Bazý durumlarda iþaret parmaðý ortaparmaktan uzundur. Bu tür insanlar bencil ve negatif otori-terler olarak sýfatlandýrýlýyor. Ýnce uzun iþaret parmaðý, sosyalolmakla birlikte genelde hatip özelliðini yansýtýrlar.

Orta Parmak: Orta parmak kudrettir. Þifalý ilaçlar, özel-likle eskilerde yaþlýlarýmýz tarafýndan sanki þifa parmaðýymýþgibi orta parmakla karýþtýrýldý. Hatta bazý sinema filmlerindegörmüþüzdür; kudretli kiþi -büyücü ya da ruhsal güce sahipbiri olabilir- gücü temsil eden tas içerisindeki zehirli ilacý or-ta parmaðýyla karýþtýrýr. Orta parmaðýn uzun oluþu yeteneðinve irade gücünün göstergesi olarak kabul edilir.

Yüzük Parmaðý: Yüzük parmaðý zarafetin simgesidir. Ay-rýca coþkunluk ve heyecan ifade eder. Bu yüzden yüzük par-maðý denmiþtir. Evlilik, söz ve niþan heyecandýr, mutluluktur.Yüzük parmaðý uzun olanlar sanatçý ruhlu kimselerdir. Res-samlara dikkatle baktýðýnýzda yüzük parmaklarýnýn uzun ol-duðunu görürsünüz.

Serçe Parmaðý: Serçe parmaðý týpký iþaret parmaðý gibi ko-nuþma yeteneðine iþaret eder. Ancak serçe parmaðý iþaretparmaðýna göre bu konuda daha belirgindir. Serçe parmaðýgeliþkin olanlar liderlik ve hitabet yeteneðine sahiptir. Özel-likle toplum önündeki konuþmalarda ve meydan mitingle-rinde ön plana çýkarlar.

Dost Baþa Düþman Ayaða Bakar: Ayaklar

Ayaklarýmýz türlü türlü manalar içerir. Üzülen de mutlu olanda tuhaf bir þekilde ayaklarýný kullanýr. Üzüntünün tavana


vurmuþ hali öfkedir. Öfkelenen insan ayaklarýný yere vurur;mutlu olan insan ise ayaklarýný müziðin ritmine uydurarakdans eder.

Öfke derken, hayvanlarý da unutmamak lazým. Özellikleboðalar... Matadora saldýran boða önce saldýrý vaziyeti alýr vearka ayaklarýný kaldýrýp indirerek yere vurur. Bir þeye kýzançocuklar da özellikle sað ayaklarýný yere vurur, bu da yetmez-se bu defa iki ayaklarýyla yaylanarak tepki verirler.

Ayaklar, ayný zamanda inceliktir. Pandomim ve bale sana-týnda ayaklar zarif iþ görür ve her bir hareketin sanatsal an-lamý vardýr.

Bundan yýllar önce, yanýlmýyorsam 1986'da, "Þöhretler"isimli bir televizyon dizisi vardý. Özel kanallar yoktu o za-man; sadece TRT vardý. "Þöhretler" baþladýðýnda ailece tele-vizyonun karþýsýna geçerdik. Hüzünlü, duygulu dans filmiydi.Hüzünlüydü çünkü dans kulübündeki arkadaþlarýndan ayrý-larak þöhret basamaðýný týrmanan gençlerin hikayesini anla-týyordu. Þöhreti yakalayan bu kulübün dansçýsý, iþe birliktebaþladýðý arkadaþlarýný bir anda unuturken hüzünlü ve bir okadar da duygulu anlar yaþanýyordu. Fakat þöhretli olanlar,þöhretin nimetlerini kaldýramayýp yalnýzlaþmaya baþladýkla-rýnda asýl çöküþ gerçekleþiyordu. Þöhretler dizisinde dans ho-casýnýn söylediði sözler hala kulaklarýmda çýnlýyor: "Arkadaþ-lar, her þey ayaklarda. Bütün büyü ayaklarýnýzda. Beyniniz ne-reye çekerse, unutmayýn ki ayaklar oraya gider. Ayaklar bey-nin kontrolündedir. Ayaðýný iyi kullanan, beynin komutlarýnauyan þöhreti yakalar. Ayaklarýn büyülü estetiðinin farkýnavarýn."

54 Ö. Faruk Reca

Akýl Oyunlarý mý, Ayak Oyunlarý mý?"Akýlsýz baþýn kahrýný ayaklar çeker" sözünü çoðumuz du-

ymuþuzdur. Aslýnda yüzyýllar boyunca ayaklar hep baþýn kah-rýný çekmiþtir. Ayaklarýný üþütme, bütün bedenin üþür diyenatalarýmýz ne kadar da haklý. Peki, beden dili konseptini et-kileyen yönü nedir ayaklarýn? Yaramazlýk yapýp aklýný kullan-mayan bir öðrenci neden tek ayak üzerinde kara tahtanýnönünde bekletilir? Sebep, ayaklar yoluyla akýl tüneline me-sajlar göndermek olabilir mi? Bu hareketin doðru olup olma-dýðýný tartýþmýyoruz elbette. Bizim açýða çýkarmaya çalýþtýðý-mýz þey, gizliden gizliye yapýlan ayak hareketlerinin ki benbuna ayak oyunlarý diyorum, ne anlama geldiðini bulup çý-karmak. Örneðin, köpekler bile akýl oyunlarýna baþvurarakayak oyunlarý yaparlar. Mesela, bazen arka ayaklarýný geriyeuzatarak patinaj yaparlar. Bu bir meydan okumadýr. Saldýrýataðýna hazýrlýktýr.

Aslýnda hayvanlar olsun insanlar olsun, farkýnda olmadanayaklarýyla birçok mesajlar verirler. Ýnsanlar bazý olaylar kar-þýsýnda neden ellerini dizlerine vururlar? Sandalyede veyakoltukta otururken neden ayaklarýný sallayan veya titreteninsanlara rastlarýz? Hayvanlar ölüm esnasýnda bedenlerindesadece ayaklarýný gererek titretirler. Ýnsanlar müzik duyduk-larýnda önce ayaklarýyla eþlik ederler. Oturur vaziyette ma-kas gibi açýlýp yavaþça saða sola sallanan ayaklar o anki orta-mýn reddediliþ psikolojisini gösterir. Bu hareket gerilim anla-mý da taþýr. Aþaðý yukarý sallanýp ritim tutulan ayak hareketide bunun tam tersi anlamdadýr. Bu ayak hareketi neþeli ruhhalini gösterir.

Oturur vaziyette makasa alýnan ayaklar, týpký kollarýn ke-netlenmesi hareketindeki ifadenin benzeri bir ifadeyi yansýtýr.


Yani o an söylenenlere kapalýlýkhalidir. Fakat ayaklar çözüldükçe,karþýsýndakinin söylediklerini dik-kate alýyor anlamý çýkar. Kollarýnkenetlenme hareketi her ne kadargerilim yansýtmýyor, "ben buradayokum" anlamý ifade ediyorsa da,makasa alýnan ayaklar daha çokkarþýsýndakine kayýtsýzlýðý ifade et-mekle birlikte gerilimi de yansýtýr.

Konu ilgimizi çektikçe kollarý-mýzýn çözüldüðü görülür. Ayaklarý-mýz da böyledir. Sýkýcý bir ortamneþeli bir ortama dönüþtükçeayaklarýmýzýn çözüldüðü görülür.

Oturur vaziyette ayaklar geniþaçýyla açýlýrsa bu bir göndermedir.Bu hareket "külhan beyi oturuþu"olarak da adlandýrýlýr. Külhan beyOsmanlý döneminde yaþamýþ gerçek bir kabadayýdýr. Osman-lý iç güvenliðini saðlayan inzibatlar bile Külhan ismindeki buadamdan yaka silkmiþler.

Beynimiz ve ayaklarýmýz arasýndaki köprü düz ve engelsiz-dir. Ayaklardaki palet duygusu yaratan ayakkabýlar insanýnruh halini de deðiþtirir.

56 Ö. Faruk Reca

3. BÖLÜM

YÜZ OKUMA SANATI FÝZYONOMÝ

Bedeniniz Konuþuyor

Bedenin dile gelen en önemli kýsmý yüzdür. Yüzümüz bü-yük oranda o anki ruh halimizi yansýtýr. Emniyet teþkilatý da-hil, birçok kuruluþ yüz tahlillerinden karakter sonuçlarý çý-karmaktadýr.

Yüzümüzdeki her bir uzvun apayrý anlamlarý vardýr. Ya-naklarýmýz, burnumuz, kaþlarýmýz, gözlerimiz, dudaklarýmýz...Hepsi birer karakter alfabesidir.

Ýlm-i Simâ denilen bilim, tâ Osmanlý dönemlerinde ka-rakter tahlilinde bulunuyordu. Milli Amele Hizmet (MAH)Osmanlý döneminin istihbarat örgütüydü. MAH, yani o za-manki MÝT (Milli Ýstihbarat Teþkilatý) II. AbdülhamitHan'ýn eseriydi. Abdülhamit Han Milli Ýstihbarata adam se-çerken önce fotoðraflarýný istetirmiþ. Bir defasýnda yine böy-le kontroller sýrasýnda, eline aldýðý istihbaratçý adayýnýn fo-toðrafýný bir müddet süzdükten sonra þöyle dediði söylenir:"Bu adamý sakýn istihbarat örgütüne almayýn. Adamýn sura-týnda meymenet yok."

Yüzümüz sadece bakmasýn, ayný zamanda onu konuþturalým:

Göz Ne Diyor?: Stres ve üzüntüyü belli ederim. Sevinç veneþeyi de belli ederim. Bu nedenledir ki, insanlar benim hak-kýmda "Gözlerinin içi gülüyor" der. Aþk, þehvet benimle dý-þarýya yansýr.

Kaþ Ne Diyor?: Karar mekanizmasýyým. Ýnsanlar düþünürkenveya bir þey hakkýnda karar verirken beni hareket ettirirler.

Alýn Ne Diyor?: Keder tablosuyum. Ýnsanlar bu tabloya ba-karak benim sayemde karþýsýndakinin neler yaþadýðýný tah-min edebilirler. Bazý bedenlerde kýrýþ kýrýþ olmuþumdur. Bazýbedenlerde de daha derin yarýklar halindeyim. Bazý beden-lerde ise yumurta yüzeyi gibiyimdir, hiç kýrýþýklýk barýndýr-mam. Eðer böyleysem, daha mutlu ve huzurluyumdur.

Burun Ne Diyor?: Ýþ hayatýnýn ve ekonominin izleri olarakgörülüyorum. Birkaç çeþide ayrýlýyorum. Sahiplerimin özelli-ði benim þeklime göre farklýlýk gösteriyor. Kimi bencil, kimiçok konuþkan, kimisi ise eðlenmeyi seven özelliktedir.

Kulak Ne Diyor?: Þeklime göre farklý özellikte karakterle-ri yansýtýyorum. Benim çeþitliliðim sahibimin karakterini deçeþitlendiriyor. Örneðin, þeklime göre kurallara baðlýyýmdýr,planlý programlýyýmdýr, tedbiri severim.

Dudak Ne Diyor?: O anki hayalleri ve kafadan geçenleribelli eder, dýþarýya yansýtýrým. Fakat tam tersine þeklime görebir þeyleri sakladýðýmý da belli ederim.

Diþ Ne Diyor?: Ýnsanlar sýkýlganlýklarýný benim sayemdebelli eder. Ýnsanlarda eðer tavþanlardaki gibiysem sahibimbencildir.

Çene Ne Diyor?: Þeklime göre kavgacýlýðý, hareketliliðiyansýtýrým.

58 Ö. Faruk Reca

Birkaç Þekil Olan UzuvlarýmýzBurnumuz, kulaðýmýz, gözlerimiz, kaþlarýmýz apayrý olup

kimimizde uzun, büyük, patlak ve kalýn; kimimizde ise kýsa,küçük ve incedir. Örneðin, bazý insanlarda burun kýsaykenbazýlarýnda uzundur, kulak bazý insanlarda normalken bazýla-rýnda kepçe gibidir. Kaþlar bazýlarýnda kaba ve kalýnken, ba-zýlarýnda kalemle çizilmiþ gibidir; "kalem kaþlý" benzetmesi deburadan gelmektedir.

Yüz ifadesi, karþýmýzdaki kiþinin o an veya ilerisi için neyapabileceðine dair derin ip uçlarý verir. Bu taktiði öðrenipkullanan kiþi, insanlarýn hareketlerinin ne anlama geldiðinikeþfedip onlardan gelebilecek zararlarý önleyebilir.

Her bir uzuv, genetik kodlamalarla yaratýlmýþtýr. Davra-nýþlarýn %90'a yakýný da bu genetik kodlamaya mahkumdur.Yüz hatlarý, alýn çizgileri, göz, burun ve kulak þekilleri kiþile-rin düþünce süreçlerini belirler. Ýnsanlarýn kafa þekilleri vealýnlarý da onlarýn hangi ruh ve karakter yapýsýnda oldukla-rýný yansýtan oldukça gerçekçi genetik kodlardýr. Örneðin,alný ileriye doðru çýkýk olan hafif üçgene yakýn kafa þekli, so-runlar karþýsýnda pes etmeyip, çözümler üreten "iþini bilir tip-ler" olarak kodlanmýþtýr.

Liderlere dikkat ettiðimizde kaþlarý-nýn genellikle kalýn olduðunu görürüz.Genetik kodlamada da kalýn kaþlýlarliderlik özelliði taþýyanlar olarak kar-þýmýza çýkar.

Ýnsan yüzünün sol tarafý gerçek ki-þiliði yansýtýrken, sað tarafý saklayýpda kendi istediði yönüyle göstermeyeçalýþtýðý sahte yüzü yansýtýr.


Adnan Menderes

"Yüz bilimi" denilen "Fizyonomi" daha eski tabirle "Ýlm-iSima" oldukça isabetli insan karakter tahlilleri sunmaktadýr.Bu tahliller %98 doðru çýkar. Yüz þekilleri, ses çeþitleri, hal vehareketler, yürüme þekilleri insan denen meçhul hakkýndakýymetli sýrlar verir.

Alâmet-i Fârika olarak nitelendirilen insanoðlu, milyar-larca farklý farklý þekillerden oluþmuþtur; ama bedensel özel-likleri, bu farklýlýðý kategorize ederek büyük sýrlarý ifþa eyle-miþtir. Yani insanoðlu daðýnýk deðil, belli ve belirgin kodlarhalinde yaratýlmýþtýr.

Tevrat, insanoðlunun þerefli bir varlýk olduðunu söyler.Kutsal kitap Tevrat'ýn yüce ve kýymetli sözlerinde, insan dav-ranýþlarýnýn onun karakterini yansýttýðý üzerinde kiþiyi derindüþüncelere sevk eden gizemli ifadeler yer alýr. Yüce Rabb'ininsanlarý bir þifre, ancak çözülmesi pek zor olmayan þifre üze-rine yarattýðýný tüm kutsal kitaplar ifade etmiþtir. Ýncil ve Ku-ran, Yüce Rabb'in kelamý olarak Tevrat'ý tasdik eder. "Þüphe-siz ki, biz insaný bir damla sudan (nutfe) yarattýk. Ona þekilverdik!" derken Kuran insanoðlunun aslýna acizliðini kendi-sine haber veriyor.

Göz Çeþitleri Ne Diyor?Yakýn Mesafeli Gözler: Ayrýntýlarý gözden kaçýrmazlar.

Analitik düþünce yapýsýna sahiptirler. Genellikle idare etme-yi severler.

Kurbaða Gözlüler: Güvenilmez olarak nitelendirilirler. Ha-talara odaklanýrlar ve herkesin kendi istedikleri gibi olmasý-ný beklerler. Olmadýðýnda da gereksiz kapris ve tavýr içerisi-ne girerler. Ne yapacaklarýný kestiremezsiniz. Cinsel þehvetedaha yatkýndýrlar.

60 Ö. Faruk Reca

Sivri Gözler: Yardým etme duygusu olan tiplerdir. Dert din-lemeyi severler. Bazýlarý feraset sahibidirler. Medyumlar ge-nellikle bu çeþit gözlü insanlardan çýkar. Ne yapabilecek ka-rakterde olduklarýný tahmin edebilirsiniz.

Kulak Çeþitleri Ne Diyor?Büyük Kulaklýlar: Duygusaldýrlar. Araþtýrma ve icatlara

önem verirler. Ýyi birer dinleyicidirler.Küçük Kulaklýlar: Bencildirler. Kendilerine ait olmayanla-

ra karþý özel ilgileri vardýr.Baþa Yakýn Kulaklýlar: Uyumludurlar. Tahmin yönleri güç-

lüdür.

Burun Çeþitleri Ne Diyor?Büyük Burunlular: Ticarette baþarýlý olabilirler. Yönetici-

likte aktif görevlerde bulunabilirler.Kalkýk Burunlular: Konuþmayý severler. Sýr saklayamazlar.

Ýnsanlarý dinlerler ve yorumlarda bulunurlar.Yuvarlak Burunlular: Palyaçolarýn burunlarý neden yuvar-

laktýr? Palyaçolar aslýnda güldürürken için için aðlayan in-sanlardýr. Yuvarlak burunlular iþte bu yüzden nedense duygu-saldýrlar, dert paylaþmayý ve dinlemeyi severler. Yuvarlak bu-runlularla karþýlaþtýðýnýzda deneyin, bana hak vereceksiniz.

Alýn Çizgileri Ne Diyor?'Alýn yazýsý', 'Alným ak', 'Alnýma kara leke çaldýrmam' tü-

ründen ifadeleri sýkça duyarýz. Genelde çekilen acýlarý anlat-mak için "alýn" kelimesi kullanýlýr.

Alýndaki üç çizgi ve daha fazlasý bir konu üzerinde fazlakafa yorulduðunu gösterir.


Çekilen acý ve ýstýraplarýn ilk iþaretleri alýnda belirir. Acýve çileler mührünü insan alnýna vurur. Bir insanýn alný nekadar derin ve çok çizgiliyse, o kadar sýkýntý çekmiþtir.

62 Ö. Faruk Reca

Dostluk AAç BBýrakmaz

Salonu geniþletmek için, çiftlik evindeki birduvarý yýkmak isteyen yaþlý çiftçi çekiçle iþebaþlar. Birkaç tuðla parçasýný yerinden kopar-dýktan sonra gözleri, hareket eden bir nesneyetakýlýr. Etrafýný temizledikten sonra bunun birkertenkele olduðunu anlar. Fakat kertenkele ka-çamaz. Çünkü ayaðýndan bir çiviyle tuðlaya ça-kýlmýþtýr.

Dikkatlice bakýnca tablo asmak için çakýlmýþbir çivinin kertenkeleyi duvara hapsettiðini gö-rür. Ýþin inanýlmaz tarafý bu çivi en az 3-4 yýl ön-ce oraya çakýlmýþtýr. Nasýl olur da bir kertenkeleo kadar süre tuðlanýn içinde hareket etmedenbeslenebilir ve yaþayabilir? Cevabý, bir sürebekledikten sonra görür yaþlý adam.

Bir baþka kertenkele ürkek tavýrlarla, tuðlanýniçinden aðzýnda kýrýntýlarla çýkagelir.

4. BÖLÜM

KADIN ve ERKEÐÝN BEDEN DÝLÝ

Yok Birbirimizden Farkýmýz; Ama Biz Erkeðiz ve Kadýnýz!Her ne kadar hepimiz insan isek de erkek ve kadýn olarak

ayrýþtýrýldýðýmýzda beden dilimizin farklýlýklarý ortaya çýkar.Zaten kadýn ve erkeðin vücut yapýlarý da kýsmi farklýlýklargösterir. Yeme-içme ve bazý duygularýn dýþýnda beden dili vedavranýþlarda kadýn-erkek farklýlýðý vardýr.

Kadýnlarýn en bariz beden hareketi sað elleriyle (özelliklesað elleriyle) saçlarýný geriye atmalarýdýr. Verilen mesaj, yanibeden dili mesajý, kadýnlýðýnýn farkýnda olduðunu ima ede-rek, 'ben zarafet sahibiyim'dir.

Erkeklerin erkeksi hareketlerinden biri -ki bu bedensel ha-reket çoðu kez karþý taraftaki kadýna gönderi niteliðindedir-sað baþparmak ve iþaret parmaðýyla býyýk hizasýný sývazlamak-týr. Bu hareket biraz da tipik Türk ve Osmanlý hareketidir.

Bayanlarýn yalan söylediklerinde nasýl anlaþýlýr? Bayanlargerçek dýþý bir þey söylediklerinde çoðu kez yukarý bakarlar.Erkekler ne yaparlar? Onlar da aþaðý bakarlar.

Kadýnlar genellikle küçük bedensel hareketler olarak saç-larýyla oynarken, erkekler ya ellerindeki anahtarlýkla ya dakravat uçlarýyla oynarlar. Kadýnlarýn yukarýdaki hareketi cin-sel güç içeriklidir. Ancak bayanlarýn bu düzeydeki her bedenhareketi cinsel gönderi taþýmaz. Bazý bayanlarýn sinerjisi vegüler yüzlülüðü beden hareketlerine de yansýr. Onlarýn buhareketlerini cinselliðe yorup buna göre bir tavýr içerisinegirmemek gerekir.

Kendini yalnýz hissedip duygusal birlikteliðe ihtiyaç duyanbayanlar bunu bazý bedensel dilleriyle konuþtururlar. Unu-tulmamalýdýr ki, her iliþkinin nüvesi cinsellik deðildir. Kadýn-sa bir cinsel obje deðildir. O, daha çok duygu havuzudur. Be-denden öte ruh önemlidir.

Gözler ruhun penceresidir. Kadýn bu pencereden baþýnýuzattýðýnda elbette ki ipeksi saçlarý rüzgarda aheste ahestesalýnýr. Dýþarýda serenat duruþu sergileyen erkek bu doðallýðýfark etmelidir. Kadýnýn her duygusal hareketini hýnzýrca cin-selliðe yormak aþkta kaybetmektir.

Bayanlarýn bacak bacak üstüne atarak oturmasý yerine ikibacaðýný da birleþtirerek oturmalarý hanýmefendilik olaraknitelendirilir. Bacaklarýný birleþtirmeyip geniþ açýda oturmasýise cinsel gönderi olarak kabul edilir.

Hiçbir iþ görüþmesinde ne kadýnýn ne de erkeðin bacakbacak üstüne atýp konuþmasý hoþ karþýlanmaz. Bu, henüz iþebaþlamadan istifa dilekçesi anlamýna gelir.

Erkekler boþta kaldýklarýnda ya parmaklarýyla ya da çene-leriyle oynar. Dahasý, elbise aksesuarlarýyla oynayan erkeklerde vardýr. Bayanlar ise saçlarýnýn ucuyla oynarlar.

Kadýnlarda saç tipleri onlarýn ruhsal tahlilleridir de. Uzun,dalgalý ve ortadan ayrýlmýþ saç tipi "artistik kiþilik" olarak

64 Ö. Faruk Reca

yorumlanýr. Kýsa küt saç tipi 'haþin kiþilik'tir. Düz, yandan ar-kaya sarkýtýlan saç tipi 'zarif, haným kiþilik'tir. Uzun, dalgalýsaç tipine sahip kadýnlar seksi görülürken, aðýrlýklý oranda ký-sa saç tipine sahip kadýnlar da bu kategoriye giriyor. Erkek-lerde kare yüzlülerin gösteriþlerine raðmen cinsellikte zayýfolduklarý, normal yüzlülerin ise cinsellikte güçlü olduklarýöne sürülüyor.

Kadýn, dans ettiði erkeðin omuzlarýndan tutarken, erkek,kadýnýn belini kavrar. Bu, niçin böyledir? Veya yolda yürüyençiftlerden bayan neden elini erkeðin kollarýnýn arasýndan ge-çiriyor? Burada anlatýlmak istenen bir þeyler var: Sahip olmave sahip olunma duygusu.

Erkek kadýnýn belini kavrarken onu sahiplendiðini dilegetiriyor. Kadýn ise ellerini erkeðin omzuna atarken adeta birdayanak arar gibi… Erkeðin omzu ise kadýn için yaslanma di-reði deðerinde. Kadýn her zaman güven duyacaðý bir erkekarar, erkeðinin kendisini sahiplenmesini ister.

Beden Dilinde Tavlayan & TavlananKim tavlayan, kim tavlanan? Tavlayan denilince hep er-

kek akla gelir; tavlanan denilince de ilk akla gelen kadýnlar-dýr. Oysa hakikat hiç de öyle deðil.

Bu, bir zaman ve mekan meselesidir. Evlenmeden önceerkek tavlayan kadýnsa tavlanandýr. Evlendikten sonra kadýntavlayan, erkek tavlanan durumuna geçer. Durum böyleolunca, haliyle kadýn ve erkeðin beden dilleri de zaman vemekana göre farklýlýk gösterir. Evlenmeden önceki erkeðinbeden diliyle evlendikten sonraki beden dili ayný mýdýr? Ay-ný þey kadýn için de geçerlidir. Kadýnýn evlenmeden öncekive sonraki beden dili ayný kalýr mý?


Elbette ki hayýr. Çünkü roller deðiþiyor. Tavlanan, tavlayanolduðu dönemdeki beden dilini kullanmaz. Tavlayan erkekgözlerini kullanýr. Ýlk tavlama aracý gözlerdir. Nezaket önplandadýr. "Üstüne gül koklamam" nameleri gýrladýr. Kadýnýnbeden dili aslýnda bu süreçte daha içtendir. Erkek her ne ka-dar tavlayan rolündeyse de daha temkinlidir. Keklik çantayagirdikten sonra, bir defa düþmüþtür artýk; çünkü seven kadýntam bir aþkla baðlanýr. Bu süreçte kadýn erkeði kolundan çekiþ-tirir; ancak yine de erkek kadýný kaybetme korkusu yaþar. Ola-sý bir faciada kadýn kýsa vadede yýpranýrken, erkek uzun vade-de kendisine gelemez. "Akýlsýz baþým" diye dövünür.

Kýsa ritimli kaprisler yaþansa da tavlayan ve tavlanan rol-leri kendini muhafaza eder. Eller aðýrlýklý olarak aþk köprüsü-dür. Birbirlerini hiç terk etmeyecekmiþçesine sarmalarlar. Bubeden hareketi, "hiç kopmayacaðýz" anlamý içerse de, "AþkTarihi" diye bir kitap yazýlsa, insanlýk hayatýnýn "devrik aþk-lar"la dolu olduðu görülür.

Tavlananýn erkek olduðu konum, fýrtýnanýn durup sularýnçekildiði süreçtir. Beden hareketleri önceki süreçte görülenyapmacýklýktan sýyrýlmýþtýr. Þimdi gerçekler vardýr. Toplumbirinci sürece "cicim aylarý" der.

Kadýn, tavlama sürecinde ya evlilik hazýrlýðý içindedir yada fýrtýna durulmuþ, erkeðin evlilik vaadini gerçekleþtirmesiiçin peþinde koþturuyordur. Gözler ilk sürece göre sönüktür.Bakýþmalardan ziyade, duygular daha somut beden diliyle an-latýlýr. Örneðin, kur ve cilve hareketlerine pek sýk rastlanmaz,söyleneceklerde beden dili yerine direkt cümleler sarf edilir.

Evlilik öncesi ve sonrasý deðiþmeyen beden dili yok mu-dur? Elbette vardýr. Daha doðrusu, beden dilleri deðiþmeyenkadýn ve erkek yok mudur? Bu soruya þu cevabý vermek

66 Ö. Faruk Reca

mümkündür: Evlilik öncesi partnerinin beden hareketlerin-den ne demek istediðini anlayan karþýt cinsler, evliliklerinidaha istikrarlý bir zemine oturtabiliyorlar. Çünkü beden diliniyetlerin, düþüncelerin dýþa vurumudur. Beden dili en sami-mi duygudur. Bu dili anlamaktan mahrum bir aþýk tasavvuredilemez.


Birileri ÝÝçin BBir ÞÞeyleri DDeðiþtirmek

Bir adam okyanus sahilinde yürüyüþ yapar-ken, denize telaþla bir þeyler atan birine rastlar.Biraz daha yaklaþýnca bu kiþinin, sahile vurmuþdenizyýldýzlarýný denize attýðýný fark eder ve ‘Ni-çin bu denizyýldýzlarýný denize atýyorsunuz?’ diyesorar.

Topladýklarýný hýzla denize atmaya devam edenkiþi, ‘Yaþamalarý için’ yanýtýný verince, adamþaþkýnlýkla ‘Ýyi ama burada binlerce denizyýldýzývar. Hepsini atmanýza imkan yok. Sizin bunlarýdenize atmanýz neyi deðiþtirecek ki?’ der. Yer-den bir denizyýldýzýný daha alýp denize atan kiþi,‘Bak, onun için çok þey deðiþti’ karþýlýðýný verir.

Ayakta AAlkýþ

Mozart, bulunduðu yerden uzakta bir konserverecekti. Tüm hazýrlýklar tamamlanmýþtý vekonser baþlamak üzereydi. Mozart konser salo-nuna girdiðinde salonda sadece on kiþi vardý.Salondakiler konserin iptal edilip edilmeyeceði-ni birbirlerine soruyorlardý. Mozart piyanosununbaþýna geçti ve tuþlara dokunmaya baþladý. Mo-zart salonda kaç kiþi olduðunu deðil, yalnýzcavereceði konseri düþünüyordu. Düþüncesi yal-nýzca piyano çalma üzerinde yoðunlaþmýþtý. Buyüzden iç durumu ve vücut etkinliði mükemmel-di. Tüm vücudu müziðin ahengi ile yoðrulmuþtu.O, sanatýn üstün gücüne inanýyordu. Kendini veonu dinlemeye gelen insanlarý adeta tedavi edi-yordu. O sýrada Mozart’a salonda kaç kiþi oldu-ðunu sorsalar, her halde söyleyemezdi.

Konserini bitirdiðinde salondaki on kiþinin al-kýþý bütün salonu dolduruyordu. Mozart ve onudinleyenler müstesna bir gün yaþamýþlardý. Mo-zart, akþam eþine yazdýðý mektupta þöyle diyor-du: “Burada harika bir konser verdim ve herkesayakta alkýþladý.”

5. BÖLÜM

KÜLTÜRLERÝN BEDEN DÝLÝ

Beden Dilinde Kültürlerarasý Farklar

Beden dilinin birçok hareketi beynelmilel anlamda aþýrýfarklýlýk göstermez. Pek çok hareket benzer anlam içerse debazý ülke toplumlarý bu kalýbýn dýþýndadýr. Yani içiniz rahatolarak beden dilini öðrenebilirsiniz. Türkiye'deki beden dili-nin içerdiði duygular Amerika'da farklý deðildir. Ya da Avru-pa kentlerinde tamamýyla bambaþka bir durum arz etmez.Burada öðreneceðiniz beden dili Amerika'da da iþinize yara-yacaktýr, Avustralya'da da...

Bazý yerli kabileler büyük ülkelerin aksine ayný beden diliduygularýný da yansýtmaz. Büyük ülkelerde olup da etnikgrup konumunda bulunan bazý topluluklar da sýrf ait olduk-larý gelenek ve göreneði devam ettirebilme adýna içinde bu-lunduklarý dominant çevrenin tersine beden dili ifadesi taþý-yabiliyor. Örneðin, Avustralya'daki Aborjinler pek konuþ-mazlar, hal ve duygularýný beden dilleriyle ifade ederler. Butür yerli gruplarýn bazýlarýnda baþý aþaðý eðmek red anlamýn-dadýr, yukarý kaldýrmak ise onaydýr. Oysa bizde tam tersi...

Bazý Uzak Doðu ülkelerinde yol ortasýnda iþaret parmaðý-ný kullanmak ayýp sayýlýrken, batý ülkelerinde bu son derecedoðal bir harekettir. Japonya'da dünyanýn en ayýp þeyi karþý-sýndaki insana "Evli misiniz, bekar mýsýnýz?" diye sormaktýr.Oysa Türkiye'de peynir ekmek gibi "Evli misiniz, bekar mýsý-nýz?" sorusuyla karþýlaþabilirsiniz.

Duygu ve ruhsal manalarý içeren beden dilleri uluslarara-sý anlamda pek farklýlýk göstermezken, bazý dini anlayýþlar-dan doðan bedensel yaklaþýmlarýn farklýlýðý göze çarpýyor. Ör-neðin, parkta veya kafede öpüþmek batý toplumlarýnda doðalkarþýlanýrken, Uzak Doðu, Orta Doðu ve Arap ülkelerindebu hareket ayýplanýr, hatta müeyyideler uygulanýr.

Aziz Nesin'in "Nah Kalkýnýrýz!" isimli kitabýný bilmeyenyoktur. Sanýrým kitabýn kapaðýndaki beden hareketini de gör-müþsünüzdür. Baþ parmaðýn, iþaret ve orta parmaðýn arasýnagirmesi… Bu hareket bizde ayýplanan bir iþaretken, LatinAmerika ülkelerinde "þans kapýsý" anlamýna geliyor. Kapaðýn-da bu iþaretin olduðu bir kitap Latin Amerika ülkelerindezengin olmak için kapýþ kapýþ satýn alýnýrken, ayný kitap Ýran'-da veya Suudi Arabistan'da basýlsa anýnda toplatýlýr…

Kültürlerin beden dili konusunda en önemli nokta, bedenhareketlerinin her ülkeye göre farklýlýk arz etmesinden çok,bu hareketlerin sayýsýnýn kimi kültürlerde daha fazla çeþitli-lik göstermesidir. Örneðin doðu toplumlarý beden dillerinibatý toplumlarýna göre daha çok kullanýrlar.

Uzakdoðu'da, özellikle Japonya'da belin, doksan dereceolacak kadar bükülerek selam verilmesinin iki sebebi vardýr:Saygý duymak ve itaat etmek.

Batý toplumlarýnda çay veya nescafe bardaðý parmaklar-la tutulurken, doðu toplumlarýnda tahta tas veya bardak

70 Ö. Faruk Reca

avuçlarla tutulur. Bu farklýlýklar zýtlýk deðildir, çeþitliliktir.Ayný þekilde, doðu toplumlarýnda, özellikle Araplarda elleyeme alýþkanlýðý varken, batý toplumlarýnda kesinlikle kaþýk-çatal kullanýlýr.

Avrupa toplumlarýnda çocuðun baþýný okþamak doðal birbeden davranýþýyken Hindistan'da bu davranýþ uðursuzluðayorumlanýr. Sebep ise baþý okþanan çocuðun geri zekalý ola-caðýna inanýlmasýdýr.

Doðu toplumlarýnda beden dili günlük hayatýn içinde yo-ðun olarak ortaya çýkýyor. Doðulular beden dillerini sýkçakullanýrken, batý toplumlarý daha az kullanýrlar. Bu yüzdenolsa gerek, doðu ülkelerinde beden dili kurslarý yaygýn deðil-dir; batý ülkelerinde yoðun olarak beden dili kurslarý açýl-makta, hatta ders olarak da okutulmaktadýr.

Afrika'nýn bazý bölgelerinde beden uzvu olan penis bereketolarak kabul edilir. Týpký gözün, nazar boncuklarýnda nazar-dan korumasý için kullanýlmasý gibi, penis þekilli kolyeler debereket getirsin diye Afrika'daki bazý kabilelerce boyna asýlýr.

Ýbni Haldun "Türkler hayýr hasenatý seven, necip bir millet.Türkler yardýmsever ve merhametli bir millet…" derken nekadar doðru söylemiþ. Biri bir adres sormayýversin, adamýsorduðuna piþman ederiz. Adres sorulan kiþi daha gýk deme-den yüz metre uzaktaki vatandaþýmýz hemen adresi tarif etme-ye baþlar. Bu ruh, "düþmüþe yardýmcý olma" ruhudur. Avru-pa'nýn baþka hiçbir ülkesinde böylesi bir duruma rastlanmaz.

"Teyze, annem mantý yaptý, size de gönderdi." diye kapýnýnönünde dikilen küçük çocuða mutlulukla bakýp tabaðý alýrýz.O tabak geriye boþ mu gider? Katiyen. Tabaða baþka bir yemekkonur, mukabelede bulunulur. Bu da Türk kültürünün bedenin-den dýþarýya yansýyan ruh dilidir. Peki þimdilerde durum nasýl?


Bu sorunun cevabýný da þu cümleyle özetleyelim: "Teyze, ha-ni geçen hafta annem tabakta mantý göndermiþti ya... Boþal-dýysa annem tabaðý geri istiyor." Avrupa kültürüne ulaþmayaaz kaldý, ha gayret! El birliðiyle güzelim Türk kültürü ve mi-safirperverliðinin ocaðýna incir aðacý diktik.

Avrupalý için geðirmek dünyanýn en kötü hareketiyken,yellenmek gayet doðaldýr. Avrupa'da insanlar arasýnda ko-karcayý aratacak düzeyde olmamak þartýyla yellenmeknormaldir. Oysa doðu toplumlarýnda terbiye dýþý bir hareketolarak ayýplanýr.

Türk kültüründe büyükler karþýsýnda bacak bacak üzerineatmak saygýsýzlýkken Avrupa'da normal bir harekettir. Sigarave alkol büyükler karþýsýnda rahatça içilirken, Türk kültürün-de densizlik olarak kabul edilir, ayýplanýr. Türk kültüründe"Su küçüðün söz büyüðün" denilirken çocuklarýn veya genç-lerin hiç konuþmayacaklarý anlamýna gelmez; bu söz konuþ-manýn bölünmemesi, büyüklerin sözünün kesilmemesi anla-mýnda kullanýlýr. Oysa batý toplumlarýnda konuþma sýrasýndaböyle bir incelik aranmaz.

Batý toplumundaki þenlik ve festivallerde bedenin mah-rem kabul edilen herhangi bir yeri olmazken, Türk kültürün-de þenlik ve panayýrlarda, bahar bayramý olan nevruzlardaedebe aykýrý giyinilmez.

Pozitif Ol, Beden Dilin KonuþsunNegatif duygu ve düþünceler her iþte olduðu gibi beden

dilimizde de kekemeliðe yol açýyor.Olumsuz düþüncelerin, beden hareketlerini anormalleþ-

tirdiði bilinen bir gerçektir. Örneðin "tik" denilen ve toplumtarafýndan yadýrganan vücut refleksi olumsuz duygu ve dü-þüncelerin sonucudur.

72 Ö. Faruk Reca

Saðlýklý bir beden saðlýklý düþünceyle olur. Nasýl ki saðlamkafa saðlam vücutta bulunur; saðlam vücut da saðlýklý dü-þüncede yatar. Dolayýsýyla, saðlýklý beden dili isteyenler vebeden dilinin nimetlerinden faydalanmayý arzulayanlar dü-þünce dünyalarýný serin tutmak zorundalar.

Pozitif düþüncenin gücü birçok hastayý iyi etmiþtir. Psiko-somatik hastalar, düþüncelerinin negatif olmasý dolayýsýylahastalýk hastasýdýrlar.

Ruhsal ve düþünsel sýkýntý el ve parmaklarý çalýþamaz ha-le getirir. Negatif düþünceli insanlarýn dudak ve parmaklarýseðirir. Olumsuz düþüncenin bedene yaptýðý tahribat o kadargüçlüdür ki, vücutta manyetik elektriklenmeye sebep olup in-saný felce kadar götürebilir. Felç hastalýklarýnýn çoðu negatifdüþünceler sonucu beynin tahrip olmasýnda kaynaklanýyor.

Beslenme tipi ve çeþitleri de düþünce gücünü etkileyip be-den hareketlerini yönlendirmede baskýn olduðu için, alýna-cak gýdalara dikkat edilmesi gerekir. ABD istihbaratý CIA veeski KGB kendi ülkelerini ziyarete gelen devlet adamlarýnýn,ülkelerinde kaldýðý süre içerisinde tuvalet ihtiyaçlarýndandoðan dýþký ve üretra sývýlarýný alarak incelermiþ. Amaç, ge-len devlet adamýnýn yediði gýdalar dolayýsýyla ne düþünebile-ceðini, nasýl hareket edebileceðini ve ne karar verebileceðiniönceden tahmin edip, stratejiler geliþtirmekmiþ. Bu yüzdende CIA ve MOSSAD ülkelerine gelen devlet adamlarýnakendilerinin haberi olmadan özel tuvaletler hazýrlarlarmýþ.Dahasý, ABD baþkanlarýndan biri baþka bir ülkeyi ziyaretegittiðinde CIA'in önceden hazýrlýk yaparak baþkan için özeltuvaletler yaptýrmasý da dikkate deðer.

Beyin gücü etrafýnda toplanan enerjiyle bir maddeye zararverilebilir veya bir madde yerinden oynatýlabilir. Bu durumun


konumuzla ne alakasý var diyebilirsiniz. Beynin yaptýrabildik-leriyle alakasý var. Beyin gücüyle yapýlan bedensel hareketler,ses tonu, mimikler, göz süzmeleri ve parmak ucu enerjisi...Bunlarýn hepsi beyin gücüyle etkili bir büyü haline gelebilir.

Atatürk, beyni oldukça geliþmiþ ender insanlardan biriydi.Onun için dahi dense yeridir. Peki, Atatürk'ün gözleri hak-kýnda bilgi sahibi misiniz? Ata'nýn gözleri son derece etkiliy-di. Yabancý bir konsolos görevlisi Atatürk'ün beden dili gü-cüyle ilgili olarak þunlarý söylüyor: "Atatürk'le ilk karþýlaþtý-ðýmda ses tonu beni etkilemiþti. Farklý bir ses tonu vardý. Buses tonuyla yaptýramayacaðý iþ yoktu. Bir de bakýþlarý... Ba-kýþlarý yýldýrým gibiydi. Etkileyici bir bakýþý vardý."

Atatürk pozitif bir insandý. Hayatý boyunca negatif oldu-ðu görülmemiþtir. Bir iþ için hep azmetmiþtir. Kurtuluþ Sava-þý yýllarýnda mücadeleye baþlayacakken azim ve þevk kýrýcýnegatif dalgalarla karþýlaþmýþtý. Vatanýn topraðý dört bir ta-raftan iþgal edilmiþken, o, "Geldikleri gibi giderler!" sözleriy-le ne kadar yüksek bir moral ve motivasyona sahip olduðunugöstermiþtir. Bu söz onun pozitif düþünceye sahip olduðunuve kararlýlýðýný gösterir.

"Paþam, ordu yok!" dediler, "Kurulur!" dedi."Paþam, para yok!" dediler, "Bulunur!" dedi."Paþam, düþman çok!" dediler, "Yenilir!" dedi.Atatürk'ten Beden Dili Üzerine Muhteþem Düþünceler"Biliyorsunuz ki, samimiyetin dili yoktur. Samimiyet lisan-ý

hâldir. O, gözlerden ve alýnlardan anlaþýlabilir. Ýþte size alnýmý,

74 Ö. Faruk Reca

gözlerimi tevcih ediyorum. Bakýnýz, görünüz. Oradan anlaya-caksýnýz ki, kalbim çok þiddetli bir muhabbetle çarpmaktadýr."

Beden Dili ve Farklý AnlayýþlarUzak Doðulular ölen yakýnlarýný yâd etmek için mezarla-

rýnýn baþýna pirinç taneleri koyarlar.Bir Çinlinin mezarýn baþýnda dua ederken bir avuç pirinç

býraktýðýný gören Amerikalý,- Mezarýn baþýna neden pirinç koyuyorsun ki? Ölü kalkýp

pirinci mi yiyecek? Ne tuhaf adetleriniz var, der.Çinli Amerikalýnýn bu merakýný ona dik dik bakarak þu

cevabýyla giderir:- Peki, siz neden ölülerinizin mezarýnýn baþýna çiçek koyu-

yorsunuz? Ölü mezarýndan doðrulup bu çiçekleri mi yiyecek?Bu küçük diyalogdan çýkarýlacak sonuç, bizim anlamlandý-

ramadýðýmýz davranýþlarýn bile bir þey ifade ettiði yönündedir.Bazý davranýþlar hem ruh ve anlayýþýn dilidir, hem de be-

denin... Gece týrnak kesilmesinin uðursuzluk sayýlmasý bun-lardan biridir.

Avuçlarýn kaþýnmasý, gözlerin seðirmesi, yataktan kalkýþyönü, gece ýslýk çalmamak, gece sakýz çiðnememek... Bu be-den hareketleri bir anlam ifade eder, yani dile gelir. Mezar-lýklarýn yanýndan geçerken arabanýn teybini kýsmak bedendili olarak "ölülere saygý duymalýyýz" anlamýný ifade eder.

Eskiler, gece týrnak kesmemin uðursuzluk getireceðini söy-lerlerdi. Gece týrnak kesmek dinen de günahtý. Aslýnda böy-le bir davranýþ içerisine girilmesinin sebebi vardý. Bu uyarýözellikle çocuklara yapýlýrdý. Beden dili þu uyarýyý yapmak is-tiyordu: "Mum ýþýðýnda týrnak kesilmez, maazallah týrnaðýmýkeseyim derken etini kesebilirsin." Þimdilerde öyle mi ya! Buuyarý artýk yapýlmýyor.


Gece ýslýk çalmak cinleri çaðýrmakla eþdeðer tutulur. As-lýnda bu hareket dinen hoþ bir hareket olmadýðý için böylesöylenir. Gerçekte sosyal yönden de hoþ bir hareket deðildir.Mezarlýklarda þarký söylemek, ýslýk çalmak, müzik dinle-mek... Bunlarýn nesi zararlý ki diyebilirsiniz. Oysa konu zararveya fayda deðil, ruhsal bir saygýdýr.

Bunlar makro düzeydeki beyin ve beden merkezli davra-nýþ ve imalardýr. Tekrar eski davranýþlarýn hangi beden diliniyansýttýðý konusuna gelecek olursak; avuçlarýn kaþýnmasý,paraya yorumlanýr. Sað avuç metal para, yani metalik (mete-lik) olarak deðerlendirilirken, sol avuç banknota yani kaðýtparaya yorumlanýr.

Bir de sað ve sol yatýþ tarzlarý var. Sol taraftan kalkmanýno gün bütün iþleri uðursuzluða götüreceðine inanýlýr. Peki ni-çin? Ne demek istiyor bu kural? Yani beden dilinde ne anla-ma geliyor? Çok basit... Kimler sol taraftan kalkar? Elbette kibedeninin sol tarafý üzerinde yatanlar. Oysa saðlýk açýsýndansol tarafa meyilli yatmak zararlýdýr. Solda kalbimiz var. Kalpüzerine yatmak, kalbe zarar vermesi açýsýndan tavsiye edil-mez. Saðlýk açýsýndan sað tarafýmýza meyil vermemiz lazým.Atalarýmýzýn önerdiði bütüne yakýn bedensel davranýþlar hepbizlerin iyiliði içindir. Ama onlar, biraz da çocuklarý etkile-mek için olaya ruhsallýk katmýþlar.

Çorbaya sinek düþtüðünde eðer tek kanadý dýþarýdaysa, butek kanadýn da batýrýlmasý tavsiye ediliyor. Ýster inanýn isterinanmayýn ama bu peygamber tavsiyesi. Týp bilimi bu konu-nun üzerinde durmuþ. Çorbaya batan kanat mikrobikken di-ðer kanat onun panzehiriymiþ. Týp bunu böyle bulmuþ. Amasiz illa da, "Hayýr kardeþim, en garantisi çorbayý dökmektir!"diyorsanýz, o sizin bileceðiniz iþ.

76 Ö. Faruk Reca

Kara delikler, siyah badanalý evler, kara kediler, merdivenaltlarý, eski hamamlar, kara giysiler, kar adamlar, al bastýlar, ye-tiler, kara damlar, ters ayakkabý paniði, gulyabaniler... Bütünbu tuhaflýklar bedensel davranýþlarda bilinenin ötesinde veyabilinmesi gereken hakikatin ilerisinde farklý dilleri yansýtýr.

Þöyle öneriler duyarýz: "Sakýn karalar giyinmeyin, karalarsatanist eðilimdir. Kara kedi beslemeyin, sevmeyin, kara kediuðursuzluktur. Sakýn ha, merdiven altýndan geçeyim deme-yin, çarpýlýrsýnýz alimallah. Eski hamamlara (Osmanlý ha-mamlarý) gitmeyin, cinler cirit atýyor, Allah korusun çarpýlýr-sýnýz. Gece karanlýðýnda karlarda dolaþmayýn, kar adamlar siziiçeri çeker. Sakýn ýssýz yerlerde çadýr kurmayýn (gezi kampý),çadýrý yetiler basar. Uykuda tabuttaki ceset vaziyetini alma-yýn, albastýlar bedeninize çöker, gözünüzü açsanýz da hareketedemezsiniz, (vücudun yorgunluktan kaynaklanan uyuþmasýsonucu hareketsizlikten baþka bir þey deðil.)" Bunlar hep kö-keni ruhsal eðilimlere dayanan ve bedensel davranýþlarla dý-þa vurulan inançlardýr.

Yýllardýr, "su küçüðün, söz büyüðün" diye bize öðrettiler.Buradaki 'su'yun ne anlama geldiðini hep merak etmiþimdir.Düþündüm, taþýndým; 'su'yun olsa olsa "sus" anlamýna gelebi-leceðine karar verdim.

Gelelim, "kazýn ayaðý" muhabbetine… Hani bir þeyin aslý-nýn öyle olmadýðýný ifade etmek için, "kazýn ayaðý öyle deðil"sözünü kullanýrýz ya... Çocukken hep düþünmüþümdür, kazýnbu cümlede ne iþi var diye. Neden ördek ayaðý veya köpekdeðil de kaz ayaðý? Ortaokuldayken Servet isminde ilginç birarkadaþým vardý. Herkese lakap takardý. Örneðin Orhan'aOrhangutan der, orangutana gönderme yapardý. Acaba buda öyle bir þey miydi? Ýbranice kökenli "kazaðý" sözcüðü "sa-nýlanýn aksine" anlamýna gelir, telafi anlamýnda da kullanýlýr.


Kazaðý öyle deðil ifadesi zamanla kazýn ayaðý öyle deðil hali-ni almýþtýr.

"Kel alaka" dediðimizde ise neden kel sözcüðünün kullan-dýðýmýzý düþündünüz mü? "Kel" eski Ýbrani dilinde uzak, ilgi-siz anlamýndadýr. Alakanýn olmadýðýný ifade etmek için de busözcüðün tercih edildiðini söyleyebiliriz.

"Tukaka" denilince ne anlýyorsunuz? Ben Afrikaca bir ke-lime olarak tahmin ediyordum. "Kaka" eski Türkçe'de mez-belelik, pis yer anlamýndadýr. Kýzýlderililer de "kaka" kelime-sini "pis" anlamýnda kullanýyordu. Çocuklarý pislikten koru-mak için "Yaklaþma oðlum! E, e... Kaka!" demez miyiz?

"Tu tu maþallah" sözü, "Nazar deðmesin inþallah" mana-sýndadýr. Buradaki 'Tu' 'tukaka'daki 'tu'dur. Tükürmek anla-mýnda 'yansýmýþ sözcük'tür.

78 Ö. Faruk Reca

“Kelimeler deðil, onlarý konuþan aðýzlar önemlidir.”

Baroccio

6. BÖLÜM

SÝYASETÇÝNÝN BEDEN DÝLÝ

Siyasetçi ve Beden DiliDünya siyasi, idari ve ekonomik açýlardan bir týkanmýþlýk

yaþýyor; yok olmuþluk demiyorum, týkanmýþlýk diyorum.Çünkü yeryüzünde hala adil siyasetçiler mevcut.

Modern insanýn, kadim tarihlerden bu yana teknolojikgeliþmelerin hayata olan kaçýnýlmaz etkisi ile birlikte, siyaset,yönetim, eðitim gibi birçok alanda terazinin kefelerini ayar-layabildiðini iddia etmek ne olanaklýdýr ne de mantýklý. Ha-yatýn devamlý deðiþen yüzünü ve geliþen yanýný ihmal edenstatükocu beyinlerin ve kural tanýmaz omurgasýz düþüncelerintarih boyunca insanlýða felaketler getirdiði, insaný kendi yapý-sal duygularýndan soyutlamaya çalýþtýðý, sessiz bedenlerin dilkemiklerinin kýrýldýðý bir ortamda siyasetin saadet getirmesigerekirken, bu misyondan uzak kaldýðý bilinen bir hakikattir.

Siyasetçinin beden dilini konuþmadan önce, siyasetçininkendisini konuþmak gerekir. Siyaset filtre edilmeden siyaset-çi olunmaz. Filtre edilmiþ siyaset, toplum ve halk iradesiniidari mekanizmalarda kayýt sýz þartsýz temsil ediyorsa eðer, ge-riye konuþacak fazla bir þey kalmýyor.

Sokrates'in siyaset filtresi mükemmeldir. Bir adam Sokra-tes'in yanýna gelerek der ki:

- Üstat, ben siyasete atýlmak istiyorum. Bana ne tavsiyeedersiniz?

Sokrates birkaç saniye adamýn yüzüne baktýktan sonra,- Söyle bakalým, dýþ borcumuz ne kadar, diye sorar.Adam:- Bilmiyorum üstat, der.Sokrates sormaya devam eder:- Pekala, ülke ticaretimiz, ithalat ve ihracatýmýz ne du-

rumda?- Araþtýrmadým, bilmiyorum!- O halde askeri savunmamýz hakkýnda bilgi ver.- Bilmiyorum üstat!Sokrates'in yüzü gerilmeye baþlar…- Peki, eðitim düzeyimiz nasýl? Adam cevap verir:- Bilgi sahibi deðilim, araþtýrmadým!- Tarýmsal faaliyetlerimiz hakkýnda bilgi ver!- Hiç düþünmedim, bilmiyorum üstat!Sokrates iyice gerilir. Sað elini kaldýrýr ve elinin tersini sa-

vurarak hiddetle konuþur:- Be hey adam! Onu bilmiyorsun, bunu bilmiyorsun... Si-

yasetçi olacaksýn. O halde neden benden tavsiye istiyorsun.Vallahi senin niyetin kötü. Defol yanýmdan. Sen mi bu ülke-yi yöneteceksin?

Siyaset öyle kolay iþ deðil. Siyaset politika deðildir, yaniçok yüzlülük deðildir. Siyaset ahlaktýr, fedakarlýktýr. Siyaset,

80 Ö. Faruk Reca

aydýn olmaktýr. Aydýnýn özellikleri ise bambaþkadýr. CemilMeriç, aydýný tarif ederken aslýnda siyasetçinin özelliðini ifa-de ediyor: "Aydýn olmak için önce insan olmak lazým. Ýnsan,mukaddesi olandýr. Ýnsan hýrlaþmaz, konuþur; maruz kalmaz, se-çer. Aydýn, kendi kafasýyla düþünen, kendi gönlüyle hisseden kiþi-dir. Aydýný aydýn yapan, uyanýk bir þuur, tetikte bir dikkat ve ha-kikatin bütününü kucaklamaya çalýþan bir tecessüstür."

"Genç ve hürken, düþlerim sonsuzken çevremdeki her þeyi de-ðiþtirmek isterdim, dünyayý bile. Yaþlanýp akýllandýkça, dünyanýndeðiþmeyeceðini anladým. Ben de düþlerimi azaltarak sadecememleketimi deðiþtirmeye karar verdim. Ama o da deðiþeceðebenzemiyordu. Ýyice yaþlandýðýmda artýk son bir gayretle sadeceailemi, kendime en yakýn olanlarý deðiþtirmeyi denedim. Amamaalesef bunu da yapamadým.

Þimdi ölüm döþeðindeyim... Anladým ki, önce kendimi deðiþtir-meliydim. Eðer kendimi deðiþtirseydim bunlarýn hepsi deðiþecekti.Önce kendimi deðiþtirseydim, onlara örnek olarak ailemi de de-ðiþtirebilirdim. Onlardan alacaðým cesaret ve ilhamla memleketi-mi daha ileriye götürebilirdim…"

Yukarýdaki ifadeler bir anýtmezar yazýsýdýr ve bize hayatýngerçekliðini anlatýr. Bu gerçeklikler içinde önemli bir hakikatvardýr, o da 'deðiþim'dir. Dünya ile birlikte insanoðlu da deði-þime kayýtsýz kalamaz. Bu mutlak hakikat, iþte bu noktadainsanýn, yani bireyin akýl ve mantýk ölçülerini bedensel veruhsal dil süzgecinden geçirerek, deðiþime önce kendisindenbaþlamasý gerektiðini fýsýldar.

Hepimiz bir þeyleri deðiþtirmek isteriz. Örneðin, beden di-limizi deðiþtirmeyi ve geliþtirmeyi arzu ederiz. Neleri, niçinve kimin için deðiþtireceðini bilen siyasetçi, önce kendisinideðiþtirmesi gerektiðini iyi idrak eder. Bu kitap, bu yönüylesiyasetçinin el kitabý gibidir.


Dünyanýn tüm insanlarý tarafýndan sayýlan, sevilen, ye-ryüzünün bütün halklarý tarafýndan özenle takip edilen, ör-nek alýnan özellikle geçmiþteki liderler, birilerini veya bir þey-leri deðiþtirmenin yolunun kendi iç dünyalarýný deðiþtirmek-ten geçtiðini çok iyi bilirler. Onlar politikacý deðillerdir, siya-set üstü devlet adamlarýdýr, önderlerdir. Sadece bir topluluðudeðil, tüm yeryüzü insanlarýný düþünmüþler, bu uðurda er-demlilik mücadelesi vermiþlerdir.

"Erdem" kavramýnýn Büyük Türkçe Sözlük'teki karþýlýðýþunlardýr:

1) Fazilet2) Maharet3) Liyâkat"Erdemlilik", erdem kavramýnýn içeriðini insanýn kendi

üzerinde taþýmasý halidir. Denilebilir ki, "Lider olan insan er-demli olan ve erdemlilik mücadelesi veren insandýr." Bu an-lamlý mücadeleyi vermiþ olan liderler beden dilleriyle kitlele-ri etkileyip kendilerine baðlamýþlardýr. Zaman zaman horlan-mýþlar, kabul görmemiþler, cefaya maruz kalmýþlar fakat yýkýl-mamýþlar, pes etmemiþlerdir.

Beden dilini kullanmak isteyen siyasetçi, bunu deðiþmekiçin yapýyordur. Ýç dünyalarýný deðiþtirmeyen insanlar baþka-larýný deðiþtiremezler. Küçük insanlar ellerine imkan geçti-ðinde emretmeyi çok severler. Emirler, itaatler, komutlar san-ki hep bu küçük insan için yaratýlmýþtýr.

Beden dilini saðlýklý kullanan siyasetçi emir vermekten zi-yade, karþýdakinin gönüllü olarak iþe baðlanmasýný saðlar. Mi-mikleriyle, jestleriyle, elleri ve kollarýyla karþýsýndaki kiþiyikendine baðlamayý bilir ve kendini dinletir. Oysa, iþ yaptýr-manýn emir yoluyla gerçekleþebileceðini sanan "küçük

82 Ö. Faruk Reca

adam", bu yolu denerken iyice zalimleþir. Zalimlik yaparakitaat bekleyen bir idareci, zayýf karakterli ve aciz iradelidir.Týpký, öðretmenin yolunun dayaktan geçtiðine inanan biröðretmen gibi…

Konuþan insan, beden hareketlerini kullanýp bir þeyler an-latýyorsa ve anlattýklarýný benliðinde yaþamýyorsa, ortada ol-mayan bir aðacýn meyvelerinin taksimini yapýyor demektir.Kim inanýr böyle bir insanýn paylaþýmýna?

Beden dilimiz ancak samimi ve içten olduðunda iþe yarar.Mukallit (taklitçi) sýfatý taþýyan beden davranýþlarý modelle-me veya aynalama da deðildir. Günümüz siyasetçilerinin ko-nuþmalarý bu yüzden etkisiz kalmakta, toplum bu yüzden is-tenilen olgunlukta deðiþememektedir.

Eðer niyet samimiyse, beden ona göre harekete geçer. Veböylesi bir beden dili de insanlar üzerinde etkili olur. Büyükdeðiþimlerin kývýlcýmýný yapmacýk bedensel hareketler, mi-mikler ve jestler oluþturmaz, samimi ve kalpten olan "içselkývýlcýmlar" oluþturur.

Kalpten kalbe yol var derler. Bir bakýþ dahi çok þeyi deðiþ-tirebilir. Yeter ki içten olsun... Yeter ki yapmacýk olmasýn. Si-yasetçiye yapmacýk ve ýsmarlama hareketler yakýþmaz. Çün-kü ülke yönetimi ciddi bir iþtir, yapmacýk ve ýsmarlama tavýrve davranýþlarla ülke yönetilmez. Güzel bir söz vardýr: "An-cak kalpten çýkanlar kalbe gider; aðýzdan çýkanlar bir kulak-tan girer, diðer kulaktan çýkar!"

Adaletli siyasetçi, adaletli yönetici ve adaletli lider olarakHz. Ali, vücutla kalbin ve kalple dilin birbirinden ayrý tutu-lamayacaðýný ifade edip þunlarý söylemiþtir: "Müminlerin ka-rakteri, samimiyet ve dürüstlüktür. Vücutlarý, birbirindenuzak diyarlarda bulunsa da onlar birbirinin iyiliðini ister,


birbirini sever. Ýçi dýþý baþka olmak, kalp ile dili birbirine zýtolmak, sözü ile hareketi birbirini tutmamak münafýklarýn ka-rakteridir."

Siyasetçi, Yönetici ve Lidere Ruhsal TavsiyelerAyrýmcýlýk yapma!Yardýmcýlarýný doðru seç!Vergi memurlarýna dikkat et!Halký sev!Sanatçýlarý koru!Yoksullarý gözet!Ýhtiyaç sahipleriyle otur, sohbet et!Ýnançlý ol, Allah'a güven!Herkesin hakkýný ver!Barýþçýl ol, sözünde dur!Kendini beðenme!Öfkeli olma!Merhametli ol!Adaletli davran!

Siyasetçiler Ne Demek Ýstiyor?Siyaset dili farklý bir dildir. Siyasetçiye þahsýna münhasýr

özellik kazandýran topluluklardýr. Bir siyasetçi beden dilinikullanmaktan fayda umuyorsa, öncelikle toplumun eðilimle-rini tanýmak zorundadýr. Toplumun duygu dili siyasetçininöðrenmesi gereken dildir.

'Duygu Dili' bedene yansýr. Örneðin, hafif bir tebessümleçatýk kaþlýlýk arasýnda ince bir çizgi deðil, daðlar kadar farkvardýr. Siyasetçi her þeyden önce ikincisine deðil birincisine

84 Ö. Faruk Reca

namzet olmalýdýr. Siyasetçi amatör düþünüp profesyonel ha-reket etmeyi bilmelidir. Ya da profesyonel düþünüp yerine gö-re amatör adýmlarla hareket etmelidir. Amatörce düþünmekveya amatörce hareket etmek 'yavaþ yavaþ acele etmek'tir.Bazý iþler vardýr, aceleye gelmez; bazý iþlerde ise acele edilme-lidir. Acele iþe þeytan karýþýr ama bazý durumlarda yavaþ iþede þeytan karýþýr.

Siyasetçi her doðrunun her yerde söylenmeyeceðini bildi-ði gibi, bunu genel geçer bir kural olarak görmeyip, bazý doð-rularýn da bazý anlarda söylenmesinin doðuracaðý olumsuz-luklarý idrak edendir!

Baþarýlý siyasetçileri þartlarýn doðurduðu sýkça tekrar edi-lir. Ancak eðer siz hazýr deðilseniz þartlar sizi günde on defada doðursa, doðar doðmaz ölürsünüz. Siyasetçi, þartlarýnýkendisi yaratýr; toplumun duygu dilini iyi tespit ederek be-densel yaklaþýmýný geliþtirir. Þu gerçek unutulmamalýdýr ki,beden dilini kullanan bir siyasetçi toplum tarafýndan her za-man kabul görür. Kitleler genel olarak duygusaldýrlar, ajitas-yona çabuk kapýlýrlar. Kullanýlacak beden dili halký etki altý-na alacaktýr. Örneðin, güler yüzlü ve sýcakkanlý bir siyasetçi-yi düþünün... Odasýna misafiri girdiðinde hemen ayaða kal-kar, misafirin önüne geçer ve odasýnda ona yer açar. Bir dehiç ayaða kalkmadan, masasýnýn öbür tarafýndan elinin iþare-tiyle "Buyurun oturun!" diyen siyasetçiyi hayal edin. Hangisidaha etkilidir? Hatta bu siyasetçi kucaklaþmanýn ne kadaretkili bir beden dili olduðunu bilerek, tanýsýn tanýmasýn, in-sanlarla kucaklaþýr.

Güler yüzlü siyasetçi, "Sizinleyim, sizin derdiniz benim dederdim" mesajýný vermek ister. Ayrýca güler yüzlü siyasetçi,sevgi ve minnet uyandýrýr. Kucaklaþan siyasetçi ise "iyi gündekötü günde birlikteyiz" demek ister.


Tokalaþýrken, muhatabýnýn elini iki eli arasýna alarak to-kalaþan siyasetçi pozitif enerji yayar. Bu hareket gönül birli-ðini yansýtýr ve "Seni destekliyorum" gönderisini içerir.

Misafirine eliyle istikamet göstererek yer açan siyasetçi iyibir misafirperverlik örneði sergilemiþ olur. Genellikle halklaiç içe olan siyasetçiler vatandaþýný kapýda karþýlar, eliyle oda-sýnda yer gösterir ve uðurlarken de kapýya kadar eþlik eder.

Siyasetçi, sulu espriler yerine samimi ve yerine göre öðre-tici latifelerde bulunursa halktan daha çok takdir toplar.

Unutulmamalýdýr ki, asýk suratlýlýk otorite veya ciddiyetdeðildir; güler yüzlülük de yýlýþýklýk deðildir. Baþarýlý siyasetçibu beden hareketlerinin farkýnda olandýr. Halk asýk suratlýsiyasetçiye güvenmediði gibi, aþaðýlayýcý þakalarý olan siyaset-çiye de antipati duyar.

Halka hitap ederken ellerini sýkça kullanan siyasetçi, söy-lediklerini beden diliyle de desteklemeyi amaçlar. Halk dazaten beden dili kullanýlarak yapýlan konuþmalardan hoþla-nýr. Amerikalý siyasi lider Malcolm X, tüm meydan konuþma-larýnda ellerini ve mimiklerini ustalýkla kullanmýþtýr. Onuniþaret parmaðýyla yaptýðý hareket adeta marka haline gelmiþ-tir. Ýþaret parmaðýyla ileriyi gösteren Malcolm X, bu hareketiy-le rakiplerine güç gösterisinde bulunup onlarý etkilemeyiamaçlarken, taraftarý olan kitleye de sanki bir hedef gösteriyor.

Eski cumhurbaþkanlarýndan Süleyman Demirel, elindekisiyah fötr þapkasýyla bir dönem adeta marka haline gelmiþti.Þapkayý sallama hareketi, kendisiyle halk arasýnda sýcak iliþ-kiler kuran orijinal bir beden diliydi. Demirel'in elindeki fötrþapka, "Her þeyimiz bir, anlayýþlarýmýz bir, siyasetimiz bir, alýþ-kanlýklarýmýz bir" mesajý veriyordu.

86 Ö. Faruk Reca

Rahmetli Alparslan Türkeþ'in ülkü sembolünü özetleyicicoþkun bir hareketi vardý. Orta ve yüzük parmaklarýný iþaretparmaðýna destekleyip öne götürmesi ve serçe parmaðýylaiþaret parmaðýný yukarý dik bir þekilde kaldýrmasý "Kurt" ha-reketidir. Bu hareket 'Ergenekon'u açýklayýcý niteliktedir. Be-den dilini konuþturduðumuzda mesaj þudur: "Ant içtik, Türkmilliyetçisiyiz, töremizin bekçisiyiz."

Siyasette köprü görevi görüp sýcak ilgiyi, yani ülfeti doðu-racaðýna inanýlan marka haline gelmiþ el veya parmak hare-ketleri vardýr. Örneðin, Erbakan'ýn baþparmak iþareti vardýr.Bu hareket adeta "Adil Düzen" kavramýyla özdeþleþmiþtir.Baþ parmak dik bir þekilde kaldýrýlýr, diðer parmakla avuç iç-lerine yumulur. Erbakan'ýn bu beden dilinin yaydýðý mesaj þu-dur: "En güçlü biziz, her þey yolunda, biz kazanacaðýz!"

Bazý siyasetçiler de sað ellerini kaldýrarak halký selamlar.Ama bu o kadar klasik bir hareket deðildir, her siyasetçi bu-nu beceremez. Saddam, bu hareketi sýkça yapardý.

Saddam'ýn, yýllar öncesinde sýk sýk tekrarladýðý baþka birhareketi daha vardý. Halkýn arasýna meydanlara çýktýðýndatüfeðini eline alarak havaya ateþ açardý. Bu görüntüyü tele-vizyonlardan bol bol izlemiþtik. Bu hareket bedensel bir dil-dir. Tercümesi ise þudur: "Rakiplerim! Benden korkun. Hal-kým! Bir yaramazlýk yapmayýn, uslu durun."

Turgut Özal'ýn partisine mal olmuþ marka bir el hareketivardý. Sað elin avuç içinin, öne doðru uzanmýþ sol avuç içineyerleþtirilip, havaya kaldýrýlmasýyla yapýlan bu hareket bir türzafer iþareti ve etkili bir beden dilidir. Kitlelere zafer mesajývermekle beraber, sempatik görünme açýsýndan da oldukçaisabetlidir.


Bir siyasetçi olarak Turgut Özal'ýn siyasette baþarýlý olma-sýnýn sebebi pozitif bir kiþilik taþýmasýndandý. Konuþma þekli,jestleri, mimikleri, elinde kalem tutuþu ve "Benim sevgili va-tandaþlarým..." diye baþlayan sözleri kendisine kitlelerin sev-gisini kazandýrmýþtý. Bu yüzden girdiði hiçbir seçimde kaybet-medi. Ben onu Türkiye'nin lideri olarak deðerlendiriyorum,yoksa herhangi bir partinin baþkaný olarak deðil.

Hülasa, siyasetçinin beden dilinin nasýl olmasý gerektiðigün gibi ortada:

Güler yüzlülükMalzemeleri lehine kullanabilmesiKucaklaþma alýþkanlýðý kazanmasýGiyilen kýyafetlerHalk arasýnda oturuþ tarzýBakýþlardaki pozitiflikJest ve mimiklerin uyumuBeslenme ve ruhsal uyumlulukKarþýsýndakine hareketleriyle deðer vermeTüm bunlarý samimi duygularla yapma

Hitler'in Beden Dili Hipnotize EdiyorduHitler, dünyadaki tüm liderler arasýnda belki de beden di-

lini mükemmel kullanan tek liderdi. Kitleleri etkilemek içinvücudunu öyle etkili kullanýyordu ki, on binlerce insan biranda ona eþlik ediyordu.

Hitler bir defasýnda Almanya'da 400.000 insaný meydanatoplayýp konuþma yaptýðýnda sanki bedeninin her yerindenkan kusuyordu. Bu görüntü orijinal haliyle Hitler'in yaþamöykü filminde yer almýþtý. Bedeni tir tir titriyordu. Ellerini,parmaklarýný ve baþýný öyle etkileyici kullanýyordu ki, yüz

88 Ö. Faruk Reca

binlerce insan hep bir aðýzdan onun hareketlerine aralýklar-la tempo tutuyordu.

Adolf Hitler, siyasi parti ön-derliðinin henüz ilk yýllarýndaaynanýn karþýsýna geçip bedendili çalýþmalarý yapmýþtýr. O ka-dar etkileyici olmasýnýn altýndayatan gerçek, kendi imkanlarýylaaldýðý beden dili dersleridir.Özellikle elleriyle estetik hare-ketleri iyi beceriyordu. Aðzýndandökülen sözcüklerle beden hare-ketleri oldukça uyumluydu.

Beden dilinin kitleleri hipnotize etme kudreti vardýr.Özellikle yüz mimikleri, baþ hareketleri ve eller bu konudason derece önemlidir. Hitler, iki elini de açýp parmak hare-ketlerini kullanmakta ustaydý. El ve parmaklarýný beden diliaracý olarak o kadar sert kullanýyordu ki, bu yüzden sol eli-nin kýsa süreli felç geçirdiði bile söyleniyor.

Fransýz yazar Le Bond, Kitle Psikolojisi'nde beden hare-ketlerinin meydan ve salon konuþmalarýnda, topluluklarý birtavuk gibi büyüsü altýna alacaðýný ifade eder. Birçok toplum-bilim yazarý, kalabalýklarýn karþýsýnda beden hareketlerininyüzde yüz etkili olduðundan bahseder. Kitlelerin, özellikleotorite ifade eden beden hareketlerinden etkilendiðini söy-lenmiþtir. Gelecekte de sadece çok iyi konuþanlarýn deðil, be-den dilini çok iyi kullananlarýn revaçta olacaðý aþikar.

Politikada ÝmajPolitikayla siyaset her ne kadar eþit deðilse de denktir; ya-

ni ayný zemine yakýn þeyleri çaðrýþtýrýrlar.


Politikada imaj, yüzyýlýmýzýn kurallarýna göre daha þekil-seldir. Baþarýlý olmak isteyen bir siyasetçi dürüst olduðu ka-dar zeki de olmak zorunda…

Politikadaki kiþisel imajýn sýrlarý þunlardýr:

* Ýç dünyasýyla dýþa dönüklüðü arasýnda uyum olan siya-setçinin kiþisel imajý olumludur.

* Doðallýk baþarýlý bir imajdýr.

* Ýçinde bulunduðu toplumun sorunlarýna üzülüp çözüm-ler önermek, olumlu imaj yaratýr.

* Empati sahibi olmak baþarýlý imajý da beraberinde getirir.

* "Ben de sizdenim" mesajýný veren siyasetçi imajýný iyikullanýr.

* Söylemleriyle sosyal hayatý tutarlý olan siyasetçi imaj sa-hibidir.

Politikacý Beden Diliyle Ýmajýný Koruyabilir

Beden dili ile imaj arasýnda sýký bir iliþki vardýr. Ýmaj, kiþi-nin davranýþlarý neticesinde sergilediði deðerler bütünüdür.Zihinsel ve bedensel birikimler de imajý oluþturur.

Sabýr, özgüven, duruþ, saygýnlýk, yetenekler hepsi birerimaj potansiyelidir. Siyaset hassas bir iþ olduðundan, bunlar-dan birinin eksikliði imajý zedeler.

Bedenin ortaya koyduðu karizma siyasal imaj için önemli-dir. Siyasal imajýn sunulabilmesi için samimiyet ve inandýrý-cýlýk "olmazsa olmaz" koþuldur. Kültür ve eðitim düzeyiyledoðru orantýlý siyasal imaj, sahibine sevgi ve güven kazandý-rýr, kýsa sürede yükselmesine vesile olur. Beden dilini içten-likle kullanan kültürlü siyasetçiler halk gözünde idoldür.

90 Ö. Faruk Reca

Politikacý Beden Dilini Kullanarak Toplumsal Ýmajýný Nasýl Oluþturur?1- Beden Dilini BilmeliBeden dilinin ne anlama geldiðini bilmeyen siyasetçinin

þansý azdýr. Politika arenasýnda markalaþmýþ siyasetçiler var-dýr. Bu markalaþmýþ siyasetçiler beden dilini her yönüyle eniyi þekilde kullanýrlar. Her ülkenin "marka" siyaset adamlarývardýr. Dikkatlice incelediðimizde siyaset adamlarýnýn, içindebulunduklarý toplum deðerleriyle çatýþmadýklarý, özellikle budeðerlerle ters düþmemek için gayret gösterdikleri gözlerdenkaçmaz.

Davranýþlar beden dilini yansýtýr. Bir siyasetçinin davraný-þý ya iyi imajdýr ya da kötü imaj... Bu da onun "marka siyaset-çi" olup olmadýðýný gösterir. Örneðin, bir parti programýnda,Ramazan ayý olmasýna raðmen bir parti üst yöneticisi kitlele-re hitabý sýrasýnda suyu halkýn gözünün içine baka baka iç-miþti. Akabinde tepkisini dile getiren partili bazý vatandaþlar,bu davranýþý kýnadýklarýný ifade ettiler.

Benzer toplumsal deðerler baþka ülkelerde de vardýr. Ora-larda da toplumun deðerlerine saygýlý olmayan siyasetçilerbaþarý saðlayamazlar.

2- Siyasetçi Beden Dilini Doðru Kullanmalý Beden dili ya olumlu mesajlar verir ya da olumsuz... Siya-

setçi, kendi beden dilinin olumsuz mesajlar yansýttýðýný ba-zen fark edemeyebilir; ama fark etmek zorundadýr. Beden di-liyle olumlu mesajlar vermek sözel ifadenin uyumluluðunuda gerektirir. Sözel ifadeyle beden hareketleri (el-kol) uyum-suzsa, muhataplarýnýn algý gücü kýrýlýr. Daha iyi anlaþýlmayýbekleyen siyasetçi senkronik davranmalýdýr.


3- Baþkalarýnýn Beden Dilini AnlayabilmeliSiyasetçi, kendi beden dilini yansýttýðý gibi baþkalarýnýn

beden dillerini de çözebilmelidir. Muhataplarýnýn davranýþla-rýndan onlarýn ne demek istediðini anlamayan siyasetçi birhayli eksiktir.

4- Hedeflerine Uygun Kýyafet Seçmeli Her kýyafetin ve her kýyafet renginin bedene uyan veya

uymayan yanlarý vardýr. Kimi kýyafetler kimi bedenlere vecilt rengine uymaz. Bu da iticilik yaratabilir. Sempatik görün-mek için kýyafetler beden þekline ve rengine uygun olmalýdýr.Hatýrlarsanýz, Turgut Özal'ýn özellikle sivilde farklý giyim tar-zý vardý. Ve halk onu oldukça sempatik buluyordu. Baþýndaspor þapkasý ve sevimli tiþörtüyle politika arenasýnda hatýrýsayýlýr artý deðerler elde etmiþti.

Halk baþarýlý ve sempatik siyasetçiyi tutuyor. Ýdeolojidenarýnmýþ siyasetçi "önce partim" davranýþlarý içerisine girmez,"önce ülkem" misyonunu yansýtan davranýþlar sergiler. Geliþ-miþ bütün ülkelerde siyasetçinin aile ve sosyal hayatý davra-nýþlarýna yansýr. Baþarýlý siyasetçi halktan biri gibi yaþarken,düþünsel anlamda onlardan ayrýlan yönü yeni yeni projelerpeþinde olmalýdýr. Halk da zaten siyasetçiyi bunun için sever.

5- Kendini TanýmalýKendini bilmeyen toplumu nasýl bilsin? Kendini tanýyan

insan zaaflarýný ve yeteneklerini iyi bilir. Davranýþlarýnýn vebirikimlerinin farkýnda olmayan siyasetçi boþa kürek sallar,rüzgara tükürür, havaya yumruk sallar, akýntýya kürek çeker.

6- Ýletiþim Becerilerini GeliþtirmeliÝletiþim becerisi olmayan siyasetçi toplumla diyalog kuramaz,

kendisiyle monolog kurmaya mahkum olur. Oysa siyaset ilkele-rinde diyalog esastýr. Ýletiþim becerisi beden-söz uyumudur.

92 Ö. Faruk Reca

Baþarýlý siyasetçi adayý iyi bir hatip olmak zorundadýr. Bununiçin de bu yönünü geliþtirmelidir. Konu ile ilgili yazýlmýþ ki-taplar okuyabilir, uygulamalý bandlarý takip edebilir. Dahasý,özel dersler alabilir.

Her siyasetçinin gönlünde bir aslan yatar. Kimi belediye-ye taliptir, kimi meclise, kimi bakanlýða... Hepsinin yolu datopluluk önünde iyi bir performans sergilemekten geçiyor.Unutulmamalýdýr ki idealist bir siyasetçi okuyan siyasetçidir.Ýster alaydan gelsin ister üniversiteden, fark etmez... Önem-li olan, kendisini yetiþtirmesidir. Dev bir aðaç olup iþe yara-mamaktansa, küçük bir çalý olup aranan kimse olabilirsinizvesselam.

Siyasetçinin Pozitif Beden Dili* Karþýsýndakini dinler, gerekirse baþýyla onaylar.* Dik ve rahat durur.* Cana yakýndýr.* Ýsimleri ve kiþileri unutmaz.* Vefa davranýþlarý sergiler.* Sakindir.* Güven verici bir duruþu vardýr.* El ve kol hareketleriyle olumlu enerji daðýtýr.* Ellerini ve yüzünü saklamaz.* Kararlý hareketleri vardýr, konuþurken parmaklarýný (iþaret

parmaðý) kullanmak gibi… * Selamlaþýrken güler yüzlüdür, çatýk kaþlý deðildir.* Gülümserken diþlerini gösterir.* Kalabalýk da olsa, sizi tanýyorsa dikkatini çekersiniz, size

yönelir.* Tokalaþýrken, karþýsýndakinin elini iki eli arasýna alýr.


Siyasetçinin Negatif Beden Dili* Suratý asýk, kaþlarý çatýktýr.* Muhatabýna bakmaz, yandan konuþur.* Geçiþtirerek tokalaþýr.* Çabuk sinirlenir.* Cezacýdýr, müsamahakar deðildir.* Yavaþ konuþur.* Emrivaki davranýr.* Halk arasýndan geçerken hýzla yürür.* Vatandaþýn sýcak ilgisi karþýsýnda ilgisizdir.* Konuþurken hata yapar, bu da davranýþlarýna yansýr.* Sabýrsýzdýr.* Ýkinci adamýyla muhataba eðilimlidir.* Karþýsýndakiyle sert konuþur, ellerini sertçe kaldýrýr, indirir.* Dudaklar öne doðru serttir.* Bir noktaya bakar.

Kokteyller ve SeminerlerKokteyller ve seminerlerde muhataplarýmýzýn en fazla dik-

kat ettikleri bölgelerden biri ayaklarýmýzdýr. El ve parmakla-rýn þekli, açýk veya koyu renkliliði dikkat çekerken, hemenyaný baþýnda da ayaklar incelemeye alýnýr. Ayak duruþu veayakkabýlar ön plandadýr.

Bazý ayakta duruþ pozisyonu karizmatiktir. Özellikle gençkýzlar tarafýndan beðenilen duruþ pozisyonlarý vardýr. Ýki ba-cak da kýrýlmadan dik vaziyette... Fakat sol ayak öndeykensað ayak sol ayaðýn paralelinde biraz geri planda. Bu þekilde-ki duruþ "manken duruþu" diye de nitelendirilebilir.

94 Ö. Faruk Reca

Boks maçlarýna hazýrlanan boksör, özellikle ayak duruþu-nu iyi ayarlamak zorundadýr. Sol ayak öne çýkarýlýrken saðayak geride tutulur. Ancak, sol ayak dizden itibaren kýrýlaraksaða meyilli bir pozisyon alýnýr. Bu, boksör duruþudur. Garddiye de adlandýrýlýr. Normal hayatta bu pozisyonu andýrýr va-ziyette duran birini görürseniz bilin ki sporcudur. Tüm spor-larýn ana merkezi ayaklardýr bir bakýma.

Gerek eðitim, gerek parti ve siyaset, gerekse propagandasemineri olsun eðer konuþmacý bir kürsü önünde deðilse veseminerini ayakta veriyorsa, ayak hareketleriyle dinleyenlerietkileyebilir.

Seminerlerde, seminercinin elinde mikrofon ile ayaktaduruþu ve ayaklarý üzerinde hareket þekilleri kitleleri etkile-me açýsýndan son derece önemlidir. Nasýl ki el ve mimiklerkonuþmaya renk katýyorsa, hemen hemen ayný oranda ayak-lar da bu renk-kalite tanýmlamasýnýn içerisindedir.


“Okumasýný bilirsen, her insanýn bir kitap olduðunu göreceksin.”

W. EE. CChanning

Gerçek vve MMuhteþem DDost

Meþhur ve büyük veli Þems, Mevlana Cela-leddin Hazretlerinin en büyük dostudur... Þems,birçok defa Mevlana’dan ayrýlýp birçok defaonunla buluþtu... Ýki dost arasýndaki ayrýlýklarher ikisine de hasret ve ýzdýraplarýn en acýsýný tat-týrýyordu... Nihayet birinden biri yollara düþüp de-li gibi öbürünü arýyor, buluyordu... Bir gün Teb-riz’de bir Yahudi, Þems’in karþýsýna dikiliverdi;

Müjde ya Þems! Mevlana geliyor!.. Ve Þems, ne kadar malý ve mülkü varsa bu Ya-

hudi’ye hediye etti...Dediler ki: - Yahudi seni aldattý ve bütün malýný aldý... Or-

tada ne Mevlana var, ne bir þey... Gelen gidenyok. Yahudi sana yalan söyledi!

- Biliyorum, dedi Þems... Ben malýmý ve mül-kümü, bu sözün yalanýna verdim, doðrusunacanýmý vermek lazýmdý...

7. BÖLÜM

AÞKIN BEDEN DÝLÝ

Aþkýn Bedende Yarattýðý Deðiþiklikler

Aþk kapýyý çalýnca akan sular durur. Ýlk defa aþýðýnýn elinitutan heyecanlanýr, avuçlarý terler, yutkunur. Hele kara sev-da... Aþkýný gördüðünde bir tuhaf olur, kimyasý deðiþir, bedenhareketleri normalin dýþýna taþar. Mecnun'u çöllere düþürengüç neydi? Leyla'yý gören hükümdar, "Hayret, Mecnun sanamý vurulmuþ, o kadar güzel de deðilsin…" dediðinde, Leyla,"Ama siz Mecnun deðilsiniz!" demiþti.

Aþk, farklý davrandýrýr. Dünyalýn dört bir yanýndaki aþýk-lar ayný tepkiyi verir. FMRI, yani "Fonksiyonel Magnetik Re-zonans Tomografi" ile çekilen beyin fotoðraflarýna göre aþkayakalanan insanlarýn beyinlerinde belirgin deðiþiklikler mey-dana geliyormuþ. Aþkýn ilk evrelerinde uyanýkken düþünce-lerin %90'ýný sevilen kiþi iþgal ediyor. Buna sebep vücudu-muzdaki serotinin, nöropinefrin ve dopamin isimli madde-lerdir. Dopamin ve nöropinefrin arttýðýnda aþýk heyecan, uy-kusuzluk ve iþtahsýzlýk yaþýyor. Aþkýn bedendeki etkisi sonu-cunda bu iki madde yükseliyor ve davranýþlarýna yansýyor.

"Aþýk mýsýn nesin?" þeklindeki ifade, kiþinin davranýþýndagözlemlenen tuhaflýðý ifade eder.

Aþka Düþünce Bize Neler Oluyor?1) Gözbebeklerinin büyümesi: Araþtýrmalara göre, baktý-

ðýmýz þey dikkatimizi çektiðinde, bize heyecan verdiðindegözbebeðimiz geniþliyor. Dolayýsýyla, size bakarken sevdiðinizkiþinin göz bebeklerinde büyüme görüyorsanýz, bu, sevginizinkarþýlýksýz olmadýðýnýn alameti. Ayrýca, büyük göz bebekle-riyle daha çekici bir görünüme kavuþulduðuna inanýlýyor. Bugerçeði asýrlar öncesinden bilen pek çok kadýn, büyük gözbe-beklerine sahip olmak için boþ durmamýþ. Örneðin OrtaçaðÝtalya'sýndaki kadýnlar, zehirli bir bitki olan ve sinir sistemin-de tahribata yol açan bir bitkiyi, güzel avrat otunu (atropabelladonna) sürerlermiþ gözlerine. Ýtalya nca'da güzel kadýnanlamýna gelen belladonna, zehirli de olsa, gözbebeklerininaþýrý büyümesine neden olduðu için Ýtalyan kadýnlar için pekcazipmiþ o zamanlarda.

2) Onun Davrandýðý Gibi Davranmak: Ýnsanlar aþýk ol-duklarý kiþiyle benzer þekilde durmaya ve davranmaya mey-lederler. Ayný hýzda yürümeye, benzer süratle yemek yeme-ye, onun konuþtuðu gibi konuþmaya çalýþmak, aþýklarýn farketmeden de olsa dahil olduklarý davranýþ biçimleri. Hareket-lerdeki bu birbirini takip etmenin kökeninde, aþýðýn, maþu-kuyla ahenkli bir davranýþ bütünlüðünü oluþturma isteði var.

3) Gülümseme: Psikologlar ve vücut dili uzmanlarý gü-lümsemenin evrensel etkisinin altýný çiziyorlar. Yapmacýk yada araba satýcýsýnýn beklenti dolu gülüþü yerine 'Burada, se-ninle olmaktan çok mutluyum!' ifadesinde bir gülüþ pek çokþey anlatýyor. Ancak gerçek gülümseyiþi sahtesinden ayýrt et-mek gerekli. Gülümseme, yüzde meydana gelen küçük bir

98 Ö. Faruk Reca

deðiþiklikle baþlýyor ve ardýndan tüm yüze yayýlan, dýþa dö-nük, açýk, samimi bir ifadeye bürünüyorsa gerçek gülümseolarak tanýmlanýyor.

4) Kendi kendine dokunma: Herhangi bir kararsýzlýk veyatedirginlik yaþayan insanlar kollarýný vücutlarýnýn etrafýnasararlar, yani kendilerini kucaklarlar. Bu, heyecan ve kaygýyýkontrol etmeye, yani bir anlamda kendini korumaya yarar.Benzer þekilde, karþý taraftan bir romantik, aþka dair bir iþa-ret alan aþýk, genellikle koluna, bacaðýna, kulaðýna dokunmaihtiyacý duyar.

5) Kirpiklerin Titreþmesi: Aþýk kiþi sevdiði insanýn karþý-sýnda heyecan duyduðunda, kirpikler bir sinekkuþunun ka-natlarýndan daha hýzlý titreþmeye baþlar.

6) Tavus Kuþuna Dönüþme: Kadýnlar da erkekler de aþýkolduklarý zaman farkýnda olmadan giysilerini düzeltmeye,üstlerini baþlarýný çekiþtirmeye baþlarlar. Ancak erkekler bukonuda biraz abartýlý davranýr, kendilerini olduðundan dahacüsseli göstermeye çalýþýr, dik yürürler. Erkekliðin kadim gös-tergelerinden olan bu iþaret, bir tavus kuþunun tüylerini ka-bartmasý, böylece kibirli bir heybet ve cazibeye kavuþmasýylaeþ görevdedir

7) Baktýðý Her Yerde Onu Görme: "Nereye baksam senvarsýn karþýmda" diye baþlayan þarký bunu ifade ediyor. Ger-çek ruhsal aþkta vahþi cinsellik yoktur. Aþýk onunla birlikteolsun, onu seyretsin, hatta mümkünse onunla konuþsun ye-ter. Aþýk olan insaný hemen anlayabilirsiniz. Bakýþlarý kay-gandýr. Sanki gözleriyle köþe bucak birilerini arar. "Acaba þuköþeden mi çýkacak, acaba þu kalabalýk içerisindeki o mu?"diye elmanýn yarýsý aranýr.


Ýnsanlar, belli bir yaþa gelince susamýþ gibi karþý cinse arzuduyarlar. Kadýn erkeðe, erkek kadýna þifrelenmiþtir. Kaçýþyok! Bir kadýn ne kadar zarif, ne kadar güzel olursa olsun,teslim olmak zorundadýr. Sonunda kimyalar karýþacak, ema-net teslim alýnacak, çiçek sulanacaktýr. Tersini yapmaya han-gi kadýn cesaret edebilir? Ýsteyen kadýn þifreyi kýrabilir. Nasýlmý? Ömrü boyunca cinsel iliþkiye girmeyerek, aile ve çocuksahibi olmayarak... Oysa hangi kadýn bunu ister? Bu bir ka-bustur kadýnlar için. Çocuðu olmayan kadýn, aþk kokusunuiçine çekmeyen kadýn, tohumun kudretini ve zevkini tatma-yan kadýn, kadýn deðil, bir baþka yaratýktýr. Kadýnýn varlýðý veifadesi ancak zýddýyla kaimdir. Erkek olmasa, kadýnýn kendi-ne has zarafeti, vücut þekli, ten inceliði anlamsýz kalýr. Erkektarafýndan dokunulmayan kadýn teni uzay boþluðuna serpi-len kum taneleri gibidir. Misk gibi bir koku, eðer koklayanýyoksa bir kýymet ifade eder mi?

Kadýn sevilmek ister, pasif edilgendir; erkek sevmek isteraktif etkendir. Seven, koklayan, öpen erkektir; koklanan,öpülen ise kadýndýr.

Kendini teslim etmeyen, karþýlýðý olmayan ve karþýlýk ver-meyen bir madde doða kanununa göre deðiþime ve geliþimede kapalýdýr.

Kadýn ve Erkek Aþýklarý Ele Veren Davranýþlar Aþýk olduðunuz kadýn sizinle birlikteyken þu davranýþlar-

da bulunuyorsa aþkýnýz karþýlýksýz deðil demektir:Aþýk Kadýn, * Gözlerinizin içine derin bir ilgiyle bakar ve bu arada göz

bebekleri büyür. * Yanýnýzda veya çevrenizdeyken yüzü kýzarýr.

100 Ö. Faruk Reca

* Ses tonunu, sizin ses tonunuza uydurmak için yükseltirve alçaltýr.

* Size doðrudan deðil ama baþýný eðerek yandan bir bakýþfýrlatýr, böylece utangaç ve çekingen olduðu mesajýný iletir.

* Konuþurken eli sýk sýk çenesine gider, yanaklarýna dokunur.

* Avuç içlerini size doðru açýk tutar.

* Güldüðünüz þeylere o da sizinle birlikte, ayný anda güler.

* Konuþurken mücevherleriyle oynar.

* Ýlk gördüðü anda sizden etkilenmiþse, kaþlarýný kýsa birsüre için kaldýrýp indirmiþ, bunu da gizli bir gülümseme takipetmiþtir.

* Kalabalýk bir ortamda sadece sizinle konuþur ve dikka-tini sizin üzerinizde yoðunlaþtýrýr.

* Sizinle konuþurken gözlerini normalden çok daha fazlakýrpýþtýrýr.

* Kirpikleri telaþla hareket içindedir, titrer. Takma kirpikkullanýlmasý veya maskara sürülmesi bu titreþimin gözlerdenkaçmasýný imkansýz kýlar.

* Konuþma hýzýný sizinkine uydurur.

* Konuþurken bileklerine dokunur. Bilekler kan damarla-rýnýn yoðun olarak geçtiði çok hassas ve duyarlý bölgelerdir.Kadýnýn sevdiði erkekle konuþurken bileklerine dokunmasý,karþýsýndaki erkeðe 'sana güveniyorum' mesajýný iletir.

* Saçlarýyla oynar. Saçlar canlýlýðýn, yaþamýn ve dinçliðinsimgesidir ve kadýn saçlarýyla oynarken bilinçsizce bunu vur-gulamak ister.

* Sizinle konuþurken bir dirseðini avucunun içine yerleþ-tirirken, diðer elini havada tutar.


Aþýk Erkek,

* Bakýþlarýnýzý yakalamaya çalýþýr,

* Göz kontaðý kurar, ardýndan gözlerini kaçýrýr ve sonratekrar sizin tarafýnýza bakar.

* Konuþurken kolunuza ya da omzunuza dokunur, ancakbunu arkadaþlýk samimiyeti içinde yaptýðýný göstermeye çalýþýr.

* Sýk sýk saçlarýný düzeltir.

* Biraz daha kasýlarak yürür ve kaslarýný gerer.

* Sizin sesinizi duyacak kadar alçak sesle konuþur, bu sizikendi alanýna davet etmesi ve sohbeti ikinize özel, size ait birfaaliyet haline getirir.

* Konuþurken size doðru eðilir.

* Eli sýk sýk çenesine gider.

* Baþparmaðýný kemerine geçirir.

* Avuç içleri arasýnda bardaðý ya da kalemi gezdirir.

* Size bakarak konuþurken gözlerini kýsar.

Utangaç Erkek Aþýklar,

* Bakýþlarýný üzerinizden ayýrmaz; ancak yakalamaya ça-lýþtýðýnýzda, onu diðer tarafa bakar bulursunuz.

* Size baktýðýný hissedersiniz ama onu bakarken yakala-manýz zor olacaktýr.

* Sizin hakkýnda baþkalarýndan bilgi edinir. Herkesle ko-nuþur fakat çevrenizdeyken suspus olur. Pek çok yerde onun-la çarpýþýrsýnýz.

* Sizinle tek kelime konuþmasa da nedense büyük tesa-düfler sonucunda ayný yerlerde, mesela ayný sinemada karþý-laþýverirsiniz.

102 Ö. Faruk Reca

* Odanýn uzak bir yerinden size bakýþ fýrlatýr; ancak yaný-na yaklaþýrsanýz, boþuna uðraþmayýn, bu kez bakmayacaktýr.

* Onunla konuþtuðunda kýzarýr.


Daha HHýzlý KKoþan KKazanýr

Afrika’da her sabah bir aslan uyanýr, en yavaþ

ceylandan daha hýzlý koþmasý gerektiðini, yoksa

yok olacaðýný bilir.

Afrika’da her sabah bir ceylan uyanýr, en hýzlý

aslandan daha hýzlý koþmasý gerektiðini yoksa

yok olacaðýný bilir.

Aslan ya da ceylan olmanýzýn önemi yok. Yeter

ki her sabah kalktýðýnýzda daha hýzlý koþmanýz

gerektiðini bilin.

Alýþkanlýklarý DDeðiþtirmek ZZordurThomas Cook, bir araþtýrma gezisi sýrasýnda

Atlas Okyanusu’nun ýssýz bir yerinde milyonlar-ca kuþun havada çýðlýklarla, daireler çizerek uç-tuðunu görür. Kulaklarý saðýr edecek kadar yük-sek sesle çýðlýklar atan kuþlardan yorulanlar,okyanusun dev dalgalarý arasýnda kendileriniatarak intihar etmektedir.

Bu olayý yýllar boyunca birçok balýkçý görür,birçok bilim adamý araþtýrýr. Kuþ bilimcileri yap-týklarý araþtýrmalarda göçmen kuþlarýn farklýyönlerden gelerek okyanusta bir noktada birleþ-tiklerini keþfederler; ancak intihar etmelerininnedenini bir türlü çözemezler.

Yýllar süren araþtýrmalar sonucunda, bu trajikolayýn yaþandýðý yerde bir ada olduðunu; kuþlarýngöç yolu üzerinde bulunan bu adanýn bir depremsonucunda okyanusa gömüldüðünü bulurlar.

Ýnsanlarýn yokluðunu bile fark etmedikleri ada,kuþlar için göç yollarýnýn vazgeçilmez bir duraðý-dýr ve kim bilir belki de binlerce yýl doðal bir alýþ-kanlýkla bilmektedir adanýn yerini. Binlerce kilo-metrelik yolculuktan sonra çýðlýk çýðlýða aradýk-larý adayý bulamayýnca, yorgunluktan bitkin be-denlerini okyanusun sularýna býrakmaktadýrlar.

8. BÖLÜM

AKTÝF BEDEN DÝLÝ UYGULAMALARI

Aktif Beden Dili ÞemasýSaðlýklý Düþünce ve Saðlýklý Hareket Saðlam Vücutta Bu-

lunur...BEDEN DÝLÝ SAUNASIBedeninizle yaþam iliþkileriniz karýþýk deðil, barýþýk ol-

sun... Duygularýnýz ve düþünceleriniz bedeninizle birleþsin...Ruhunuz ve bedeniniz ayný potada huzur bulsun... Ýþ, aþ veeþ hayatýnýz baþarýlý olsun... Kuþ gibi olmak elinizde!

Bütün Bunlarý Onaylýyor musunuz?O Halde Aþaðýdakileri Öðreniniz, Uygulayýnýz!Ayurveda Nedir?: Beden ve ruh dengesini saðlamayý he-

defleyen eski Hint bilim yöntemidir. Bitkisel beslenme veruhsal beden terapileri uygular.

Detoks Nedir?: Yaðmur ve buhar terapileriyle sade beslen-me eþliðinde bedenin zehirli atýklardan, yani toksinlerden te-mizlenerek hafifletilmesidir.

Çakra Nedir?: Kafatasýyla kuyruk sokumu arasýnda uza-nan 7 enerji merkezli 'Altýn Nokta'dýr. 7 nokta da birbirine

baðlýdýr. Dengeli olmasý, bedensel hareketleri (yüzümüz dedahil) kolaylaþtýrýr. Spor merkezli hareketle iþler hale gelir.

Akupresür Nedir?: Parmak enerjisi yöntemidir. Yani bir türbio enerji uygulamasýdýr. Çin saðlýk yöntemlerinde yaygýndýr.

Balneoterapi Nedir?: Bedensel dolaþým ve kaný hareketegeçirmek için kullanýlan yöntemdir. Kýsmi yüz felci olan birinsanýn beden dilini kullanmasý olanaksýz hale gelir. Oysa busistem kaný harekete geçirip, baðýþýklýk ve dolaþým sisteminicanlandýrýp gizli ve görünmeyen beden felcini önler. Ayný za-manda kas aðrýsýný ve depresif duygularý yok eder. Bu meto-dun ana kaynaðý sudur.

Algoterapi Nedir?: Deniz mineralleri kullanýlarak uygula-nýr. Vücudun iç ve dýþ yüzeyleri toksinlerden arýndýrýlýr. Bit-ki kabuklarýndan ve meyve kabuklarýndan yüze maske yapý-lýr. Eller, parmaklar ve kollar hafifler.

Holistik Kural Nedir? Et ürünü gýdalarýn tüketiminde ba-zý kurallara baðlý kalmaktýr. Hayvansal etlerdeki yaðlar zih-nin bilinçliliðini olumsuz etkilediðinden dolayý bitkisel etlertavsiye edilir. Bitkisel etler yapraklar (marul, roka, mayda-noz, kýrmýzý lahana…) ve meyvelerdir (portakal, elma, çilek,muz, karpuz…). Kuruyemiþleri de sayabiliriz (fýndýk, badem,nohut…). Holistik yöntem, bedenin ve zihnin ortak hare-ketle en yüksek bilinçlilik düzeyine eriþmesini saðlar.

Lenfatik Masaj Nedir?: Dolaþým sistemini düzenleyen velifleri yumuþatý, beden hareketlerini kolaylaþtýran terapotikbir masaj türüdür. Bütün avuç içiyle yapýlýr. Ayrýca toksinle-rin (zehirli atýklar) ayrýþtýrýlmasýnda vücuda zindelik verir.

Refleksoloji Nedir?: Hareket noktalarýný (özellikle ayak,kol ve dirseklere uygulanýr) presleyip vücuttaki enerji akýþýnýsaðlayan kadim doðu metodudur.

106 Ö. Faruk Reca

Yaðmur Terapisi Nedir?: Tamamen doðal kaynaklarla be-denin uyarýlmasý sistemidir. Bitki kökü, bitki yapraklarý vebunlardan elde edilen tohum, çiçek tozu ve bitki yaðlarýylabedenin ve ruhun rahatlatýlmasýdýr. Böylece, berrak bir zih-nin bedensel hareket gücü de 'beden dili'ni uygulamada ra-hatlýk getirmiþ olur. Bunun dýþýnda, kiþinin kendisine olanözgüvenini de unutmamak gerekir.

Beden Dili Bir Sanattýr; Sanat Ýse...Ruhun beden ile iþbirliði yapmasýdýr!Baþkalarýnýn göremediðini görebilmektir!Doðanýn taklidinden baþka bir þey deðildir!Topluma insanlýklarýný ve yaratýcýlýklarýný hatýrlatýr!Ýstikrarlý bakýþ ve harekettir!Özgürlüktür, duyumsamadýr!Kötülük duvarlarýný yýkan iyilik meleðidir!Dünyada neler olup bittiðini gösteren ekrandýr!Gerçekleri görmemizi saðlayan mihenk taþýdýr!Ayný zamanda bedeni kullanabilmektir!Okumayý bilmek, dinlemeyi bilmek ve gözlemleyebil-

mektir!Binlerce kare arasýndan sýyrýlýp tek kare olabilmektir!

Kucaklaþmak Meðer Nelere Kadirmiþ...Teknoloji geldi mertlik bozuldu. Nasýl mý? Eskiden kucak-

laþma diye bir adet vardý. Þimdi ise elektrikli mesajlar var.Her bir mesaj kurþun gibi radyasyon yayýyor. Yüz yüze gelme-den bayramlaþmalar mý dersiniz, karþý karþýya gelmeden to-kalaþmalar mý dersiniz... Bunlarýn hepsini maalesef artýk ceptelefonlarý yapýyor. Üstelik ölümcül elektrikli kanserojen dal-galar yayarak…


Ýnsanlar karþýlaþtýklarýnda neredeyse kucaklaþmaya utanýroldular. Cep mesajlarýnda en samimi duygular yazýlýrken, ay-ný insanlar karþý karþýya geldiklerinde, sanki bir müddet ön-ce mesajlaþanlar kendileri deðilmiþ gibi somurtuyorlar.

Kucaklaþmak istediðinizde adeta utanarak kaçýyorlar. Oy-sa yapýlan araþtýrmalar kucaklaþmanýn müthiþ pozitif enerji-ler yaydýðýný ortaya koymuþ.

Amerika'daki bir hastanede çok ilginç bir olay yaþanmýþ.Yeni doðan çocuklarý bakým odasýna alýyorlar. Bu odada ogün 15 çocuða bakýlýyor. Fakat yazýk ki, bir gece odada gazkaçaðý yaþanýyor. Kaçak neticesinde 15 çocuktan 14'ü ölüyor,1 tanesi hayatta kalýyor. Amerikalý bilim adamlarý bu olayabir hayli þaþýrýp olayý araþtýrmaya karar veriyorlar. 14 çocukölüyor da 1'i neden ve nasýl hayatta kalýyor? Araþtýrma neti-cesi enteresan bir gerçeði açýða çýkarýyor. 14 çocuðun ölüpbirinin hayatta kaldýðý olayýn kahramaný, diðer çocuk diðer-lerine nazaran en fazla kucaða alýnýp ilgi gösterilen çocuk-muþ. Hemþire, her gün bu çocuðu mutlaka kucaklayarak se-vermiþ.

Ýsviçre'de bir þirket iþe yeni baþlayan herkese birbirleriylekucaklaþma zorunluluðu getiriyor. Personel, bu kurala dudakbükerek uymak mecburiyetinde kalýyor. Sonuç ne mi? Ýþ ve-rimi %60 iken %90'a çýkýyor.

Hiç dokunulmayan, hele ki kucaða alýnmayan, kucaklan-mayan bir çocuk diðerlerine nazaran özgüveni yitik büyüyor.Özgüveni olmayan bir çocuðun hayatta ne denli yýpranaca-ðýný ve sýkýntýlar çekeceðini varýn siz hesap edin.

Ýþ verimi yüksek olan geliþmiþ ülkelerde bazý þirketler"Hug Party" adý verilen "Kucaklaþma Partileri" düzenliyor.

108 Ö. Faruk Reca

Size kucaklaþmanýn nelere kadir olduðuna dair bir örnekdaha vermek istiyorum:

Ýstanbul'da siyasi bir partinin ilçe baþkanlýðýný yapan veayný zamanda çocukluktan arkadaþým olan Avukat AhmetAlparslan, etrafýna neþe saçan bir insan. Meydan konuþma-larýnda veya parti programý sohbetlerinde beden dilini ol-dukça iyi kullanýyor. Mimik ve hareketleri konuþmasýna renkkatýyor ve ister istemez kendisini dinletiyor. Ondaki büyü be-den dilinde saklý. Bir siyasetçide bulunmasý gereken enönemli özellik davasýndaki samimiyet ve içtenliktir. Bu özel-lik, kiþiye beden dilini daha rahat kullandýrýr. Ýþte Ahmet Al-parslan'daki baþarý sýrrý da budur.


Tek AAyakkabýBir bilge bir gün tam trene biniyordu ki, ayak-

kabýlardan birisi ayaðýndan çýktý ve yere düþtü.Aþaðý inip onu almasý imkansýzdý, çünkü trençoktan harekete geçmiþti. Yanýndaki arkadaþla-rý ne yapacaðýný merakla bekliyorlardý. O gayetsakin bir biçimde, diðer ayaðýndaki ayakkabýyada çýkardý ve az önce düþürdüðü ayakkabýya ya-kýn bir yere fýrlattý.

Talebelerinden birisi dayanamayýp sordu:- Neden böyle yaptýnýz?Gülümseyen bilgenin cevabý gayet basit ama

hakikat yüklüydü:- Demiryolunun üzerindeki ayakkabý tekini fakir

birisi bulursa, diðer teki de bulup giyebilsin diye.

Bir HHayatý GGüzelleþtirmek

Bir lisenin eski mezunlarýnýn buluþtuðu gün,bazý eski öðrenciler kürsüde okula dair hatýrala-rýný anlatýyorlardý.

Yirmi yýl önce mezun olmuþ öðrencilerden bi-ri, ikinci sýnýftaki sanat öðretmeninden bahsetti.Üniversiteye gitmeye onun teþvikiyle karar ver-diðini ve þimdi iyi bir üniversitede profesör ol-duðunu, hayatýndan da memnun olduðunu söy-ledi.

Günün ilerleyen saatlerinde, öðretmen ile es-ki öðrenci, uzun yýllar sonra birbirini bulmayý ba-þardýlar.

“Öðrettiklerim hakkýnda söylediklerin için te-þekkür ederim.” dedi sanat öðretmeni, “Banaçok güzel bir gün geçirmemi saðladýn.”

“Rica ederim!” diye cevap verdi öðrencisi,“Teþekkür etmek benim boynumun borcu. Çün-kü siz, günümü deðil, bütün bir hayatýmý güzel-leþtirdiniz!”

9. BÖLÜM

BEDEN DÝLÝNÝ GELÝÞTÝRMENÝN YOLLARI

Beden Dilini Geliþtirme Yöntemleri1- Ýnsanlarý Ýyi Gözlemleyin: Ýyi bir gözlemci hangi hare-

ketin ne anlama geldiðini hemen kestirir. Akabinde modelle-meye geçer. Ýnsanlarý gözlemlemek rahat ve bedava kitapokumaktýr. Toplantý yerlerinde, eðlence mekanlarýnda, festi-vallerde, tartýþma alanlarýnda iyi birer gözlemci olunuz.

2- Bolca Görüntü Ýzleyin: Beden dilini geliþtirmek çizgi-sellikten görselliðe geçiþi gerekli kýlar. Duraðan görsellik vehareketli görsellik diye ikiye ayýrdýðýmýzda, ikincisi beden di-linin geliþtirilmesinde daha etkilidir. Örneðin sinemalar, tele-vizyonlar beden dilini geliþtirme açýsýndan hem ucuz hem deetkili araçlardýr.

3- Beden Diline Zaman Ayýrýn: Beden dillerini geliþtir-mek isteyenler mutlaka pratik yapmalýlar. Periyodik aralýk-larla yapýlacak çalýþmalar müthiþ sonuçlar verecektir.

4- Bedenimizin Her Karesi Mesajdýr: Aslýnda yaþamýnher karesi mesajlarla doludur. Mesajlarý doðuransa hareket-lerdir, hareketler bedenle olur. Amerika baþkanlarý beden dili

dersleri almýþlardýr; çünkü siyasetin "anlamak ve anlaþýlmak"üzerine kurulduðunu iyi idrak ediyorlar.

5- Kendinize Özen Gösterin: Bir insanýn çevresinden gö-receði itibar, kendisine gösterdiði özenle doðru orantýlýdýr.Giyim ve kuþamýnýza dikkat edin. Ayakkabýlarýnýzýn boyalýolup olmadýðý önemlidir. Dost baþa düþman ayaða bakar de-miþler. Baþýnýz da düzgün olsun ayaðýnýz da...

6- Konuþurken Acele Etmeyin: Sakin ve acele etmedenkonuþun. Aksi taktirde eliniz ayaðýnýza dolanýr, konsantras-yonunuz bozulur.

7- Biriyle Konuþurken Ýlgisiz Davranmayýn: Beden mer-kezli davranýn. Konuþurken sýrt çevirmek sýfýr ifade þeklidir.

Ýyiliðin Beden DiliKulaklarý iyi sözler duymada kullanmak... El ve ayaklarý

hayýrlý iþlerde çalýþtýrmak... Zihni gereksiz, ehemmiyetsiz ma-teryallerle deðil de faydalý malzemelerle doldurup çalýþtýr-mak, "Ben aklýmý çalýþtýrýyorum, aklý selim oluyorum" diye-bilmek iyiliðin beden dilini iþaret eder.

Ellerin yere paralel tutularak avuç içleri yukarýyý göstere-cek biçimde açýlmasý iyiliðin beden dilidir. Çünkü kadim ta-rihlerden beri "dua" iyilik hareketi olarak kabul edilir. Sabahsaatindeki tebessüm iyiliðin beden dilidir. Daðýtýlan küçük birhayýr, iyiliðin beden dilidir; "yalnýz deðilsiniz" manasý içerir.

Yapýlan her iyilik bedenle yapýlýr. Kimi iyilikler vardýr gör-seldir, kimi iyilikler çizgiseldir, kimi iyilikler de ruhsal... Ýþtebizi ilgilendiren, ruhsal iyiliklerimizdir. Bir küçük tebessümnelere kadirdir... Bir küçük þefkat büyük iþler yaratýr. Kimse-siz bir çocuðun sevilmesi, beden dilinin iyilik kulvarýnda ha-reket mekanizmasýdýr.

112 Ö. Faruk Reca

Ýyiliðin beden dili toplum katmanlarýnda bireyleri birbiri-ne kenetleyen yegane mekanizmadýr. Bu mekanizmanýnçarklarýndaki bir diþli dahi kýrýlsa mekanizma çöker. Ýyiliðinbeden dilini kullanan insanlar pozitif insanlardýr, iþlerindebaþarýlý ve huzurlu olurlar.

Kötülüðün Beden DiliKötülüðün beden dili olur mu? Olur. Çoðu kez insanlar

kötülüklerde ellerini kullanýrlar. Kendi aralarýnda konuþaniki kiþi, baþka bir insaný alttan alta süzerek iþaret parmakla-rýyla gösteriyorsa, bu davranýþ hem kötülüðün sessiz dilidir,hem de kötülüðün beden dili...

Yanýndaki arkadaþýnýn kulaðýna eðilerek gizli bir þey fýsýl-dayýp, yan gözlerle de bir insaný süzmek kötülüðün beden di-lidir. Hz. Muhammed, "Bir ortamda fiskoslaþmayýnýz, ola kiiçlerinden biri üzerine alýnabilir" diye nasihat etmiþtir.

Asýk suratlýlýk ve çatýk kaþlar kötülüðün beden dilidir. Ba-zý hareketler vardýr, hiçbir söze hacet býrakmaz, direkt kalpkýrar. Örneðin, bir çocuða elin ters tarafýyla tahkirde bulu-nulmasý o çocuðu küçük düþürür, kötülüðün sessiz dilidir.

Beden Diline Neden Ýhtiyacýnýz Var?Kendini ifade etmek içinÝnsanlar üzerinde etkili olmak içinAnlayabilmek, anlaþýlabilmek içinKendinizi kontrol altýnda tutmak içinBir musibet bin nasihatten daha etkili olduðu için (Bir

hareket bin söze bedeldir)Ýþ hayatýnda baþarýlý olmak içinKendinizi geliþtirmek için


Ýnsanlarý daha iyi anlayabilmek için Amaç ve hedefleri gerçekleþtirmek için Negatiflikten kurtulup pozitif olmak için

Konu "Anlaþýlmak" Olunca...Anlaþýlmak her insanýn arzu ettiði þeydir. "Sen ne kadar

konuþursan konuþ, anlatabildiklerin karþýndakinin anladýðýkadardýr." Ne talihsiz bir durum deðil mi? Hiç farkýnda olan-la farkýnda olmayan bir olur mu? Siz farkýndasýnýz fakat di-ðerleri farkýnda deðil. Ne yapacaksýnýz? Nasýl anlatacaksýnýz?Bazý insanlar vardýr çok güzel anlatýrlar, çok güzel izah eder-ler; bazý insanlar vardýr anlatamazlar, anlayamazlar. Siz anlý-yorsunuz fakat karþýnýzdakilerin kýþ uykusu uzun olduðu içinanlatmakta güçlük çekiyorsunuz. Bu durumda devreye "Be-den Dili" giriyor. Onlarýn beden dili mi? Hayýr! Sizin bedendiliniz...

"Nuh ile uslanmayaný etmeli tektir, tektir ile uslanmaya-nýn hakký kötektir." sözü ile mi iþlerinizi yaptýrtmaktan yana-sýnýz; yoksa maharetlerinizi kullanarak, daha doðrusu iknave kabul ettirme noktasýnda yeni maharetler öðrenip bunuuygulayarak mý yaptýrtmaktan yana mý? Eðer ikincisi diyorsa-nýz çaða ayak uyduruyorsunuz demektir, size beden dili yaký-þýr. Böylece beden dilinizi ailenizin içinde çocuklarýnýzýn ter-biyesinde de kullanabilirsiniz.

114 Ö. Faruk Reca

Çevremizde olup bitenlerin; %88'ini gözleri-mizle, %8'ini kulaklarýmýzla, %4'ünü ise diðeruzuvlarýmýzla duyumsarýz.

Beden Dilinde Ses Tonu Ýnsanlarýn bilgiyle iliþkisi farklý farklýdýr. Kimisinin bilgisi

vardýr; fakat anlatamaz, aktaramaz. Kiminin bilgisi azdýr; fa-kat yorum gücü kuvvetlidir, anlatabilir, aktarabilir. Bazýlarý-nýn bilgisi yoktur; fakat gözlem gücü vardýr ama aktaramaz.Siz hangi kategoriye giriyorsunuz? Genellikle, gözlem gücüolanlar beden dilini daha rahat kullanýyorlar. Siyasetçiler veiþ dünyasýndakiler için gözlem oldukça önemlidir. Ayný þekil-de, eðitimciler içinde yerel gözlem diyebileceðimiz salt öðren-ciye odaklanýlmýþ gözlem türü bedensel dille birleþtirildiðin-de, "öðrenmeyi öðrenme" yaklaþýmýnda daha rahat mesafekat edilir.

Okuduðunu anlamak, anladýðýný anlatabilmek, anlatabil-diklerini unutmamak, anladýklarýndan özet çýkartabilmek...Ýþte bütün bunlar bedenin gerçekleþtirdiði iþlerdir. Bu iþlerdebaþarýlý olan, söz konusu yeteneklerini jest ve mimiklere ak-tarýp beden diliyle de konuþturunca, iletiþim kapýlarý sonunakadar açýlýr. Eðer, "Anlaþýlamýyorum, beni kimse anlamýyor"diyorsanýz beden dili niteliklerinizi -ki bu bir tür ikna terapi-sidir- gözden geçiriniz.

Beden dili ve ses tonu iletiþimin sözel olmayan kýsmýnýoluþturur. Üniversitedeki öðrencilik yýllarýmda enformasyondersleri görmüþtük. Sözel iletiþim ve bedensel iletiþimde bir-birini etkileyen jest ve mimiklerin uluslararasý siyaset arena-sýnda nasýl etkili olarak kullanýldýðýný hayretle takip etmiþtik.Bize basit gibi gelen davranýþlarýn insan beyninde nasýl im-majitasyonlar oluþturduðuna þahit olduk. Örneðin, televiz-yon reklamlarýnda bir ürünü marka haline getirmek için ile-tiþim taktiklerinin bütünü kullanýlýr. Sizin beðeni frekanslarý-nýza girecek her yol denenir. Bir kareden ibaret zannettiðinizgörüntü, aslýnda onlarca minik farklý kareden oluþmaktadýr.


Dikkat ederseniz, reklam kahramanýnýn sizinle doðrudan göztemasýnda olduðunu hayretle fark edersiniz.

Beden dili ve ses tonu sözel olmayan iletiþim olarak, sözelolan iletiþim kadar kýymete biniyor günümüzde. Beden dilive ses tonu kiþinin ruh halini yansýtýrken, burada sözel ger-çeklik ruh tahlilini açýða çýkarma açýsýndan en alt düzeydebir kýstastýr. "Sözel gerçeklik" yani kelimeler anlaþýlabilir ol-makta %10 önemliyken, bu oran ses tonunda %30, beden di-linde ise %60'týr.

Ýran Devlet Baþkanlýðýný ele geçiren Humeyni'nin çok ko-nuþmadýðý söylenirdi. Fakat yüz binlerce kiþinin toplandýðýalanda, kürsüden sadece küçük bir el hareketiyle bu kitleyiateþlerdi.

Bazen bir göz hareketi, bazen bir el hareketi karþýmýzdaki-ni etkileyebiliyor. Bazý televizyon görüntülerinde Hitler'inkonuþma yaparkenki bedensel duruþuna bakýn "dik duruþpozisyonu" sergilediðini görürsünüz. Atatürk de dünyada dikduruþ sergileyen birkaç liderden biridir. Onun mikrofonlakonuþmasý tüyleri diken diken edecek düzeydedir. Dik, ka-rarlý ve cesur…

116 Ö. Faruk Reca

“Önemli olan sözler deðil, davranýþlardýr.”

Robert HHall

10. BÖLÜM

BAÞARILI BÝR BEDEN DÝLÝNÝN SIRLARI

Beden Dilinde Baþarýnýn Üçlü Sac Ayaðý: Okumak, Dinlemek, Gözlemlemek

3 Ray 4 Tünel Kuralý

Okumak, dinlemek ve gözlemlemek katarýn yani bedeni-mizin hareketlerini belirleyecek ve rahat hareket etmesinisaðlayacak olan raylardýr. "Dört tünel" ise bedensel hareket-lerimizin yan destekçileridir. "Dört Tünel" ilkesi bedensel ha-reketler sayesinde kazanýlýr ve jestler, mimikler, el-kol hareket-leri þeklinde derin tecrübe ve yetenekler olarak dýþa yansýr.

Önce aþaðýdaki yargýlarý pratiðe geçirmek gerekir:

* Okuduðunu anlayabilmek

* Anladýðýný anlatabilmek

* Anlatabildiðini yazabilmek

* Yazabildiðini unutmamak

Beden Dilinin Altýn ÇerçeveleriAydýn ve bilinçli olarak beden dilini kullanmak istiyorsa-

nýz, aþaðýdaki altýn çerçeveleri inceleyiniz. Bilgisiz beden diliolur mu? Evet, muhtemeldir, olabilir. Fakat donanýmsýz, kont-rolsüz ve terbiyeden yoksun hiçbir güç, güç deðildir. Nihaye-tinde bumerang gibi geri döner ve sahibine zarar verir. Aþaðý-daki altýn çerçeveler "Bilinçli Beden Dili" uygulamalarýdýr.

OkuduðunuDinlediðiniGözlemlediðini ANLAYABÝLMEK

OkuduðunuDinlediðiniGözlemlediðiniANLATABÝLMEK

OkuduðunuDinlediðiniGözlemlediðiniYAZABÝLMEK

OkuduðunuDinlediðiniGözlemlediðiniUNUTMAMAK

118 Ö. Faruk Reca

4 Aydýnlýk Tünel

Nice bilge insanlar, yola gelmez eþkýya kýlýklýlarý yola getir-miþlerdir. Kimi zaman daðdaki çoban, anlattýklarýnýzý can ku-laðýyla dinler ve anlar da eðitim seviyesi yüksek kiþi anlamaz...Dolayýsýyla, eðitimli/eðitimsiz niteliðine takýlmadan beden di-limizi harekete geçirerek personelimizi, öðrencimizi, vatanda-þýmýzý "anlayan-anlaþýlabilir olan" konumuna getirebiliriz.

Beden dili bir tür zihinsel aktivitedir. Konuþurkenki per-formansýn kalitesi bedene coþku verir ve 'beden dili'ni daharahat harekete geçirir. Kelime ve kavramlarýn bolluðu konu-þan insana cesaret verir. Yorum gücünün yüksekliði bedenseldili daha verimli, daha coþkulu hale getirir.

Ýnsanlar neden anlaþýlamamaktan þikayetçidir? Sebebi aþaðýdaki üç ifadede gizlidir:ASLINDA...- Okuduðunu anlamayan okumamýþtýr!- Dinlediðini anlamayan dinlememiþtir!- Gözlemlediðini anlamayan gözlemlememiþtir!

Birinci Aydýnlýk Tünel ANLAYABÝLME TÜNELÝOkuduðunu AnlayabilmeDinlediðini AnlayabilmeGözlemlediðini Anlayabilme

Ýkinci Aydýnlýk Tünel ANLATABÝLME TÜNELÝOkuduðunu AnlatabilmeDinlediðini AnlatabilmeGözlemlediðini Anlatabilme


Üçüncü Aydýnlýk Tünel YAZABÝLME TÜNELÝOkuduðunu YazabilmeDinlediðini YazabilmeGözlemlediðini Yazabilme

Dördüncü Aydýnlýk Tünel UNUTMAMA TÜNELÝOkuduðunu UnutmamaDinlediðini UnutmamaGözlemlediðini Unutmama

Niçin Anlaþýlamamaktan Þikayetçisiniz?Çünkü aslýnda...

- Okuduðunu anlamayan okumamýþtýr!- Dinlediðini anlamayan dinlememiþtir!- Gözlemlediðini anlamayan gözlemlememiþtir!

Çünkü aslýnda...

- Okuduðunu anlatamayan okumamýþtýr!- Dinlediðini anlatamayan dinlememiþtir!- Gözlemlediðini anlatamayan gözlemlememiþtir!

Çünkü aslýnda...

- Okuduðunu yazamayan okumamýþtýr!- Dinlediðini yazamayan dinlememiþtir!- Gözlemlediðini yazamayan gözlemlememiþtir!

120 Ö. Faruk Reca

Çünkü aslýnda...- Okuduðunu unutan okumamýþtýr!- Dinlediðini unutan dinlememiþtir!- Gözlemlediðini unutan gözlemlememiþtir!

NOT= Bahaneler Taþ Devri'nden kalmadýr. Bu yüzden kitabýmýzda

bahanelere yer yoktur.


“Sessizlik de bir çeþit konuþma sanatýdýr.”

Hazzlitt

“Okunacak en büyük kitap insandýr.”

Hacý BBektaþ VVeli

Yaþamýn KKýsa TTanýmý

Bir zamanlar üç bilge bir araya gelip dünyanýnen kýsa anayasasýný yazmaya koyuldular. Ýnsanýnhareketlerine ve davranýþlarýna hükmeden ka-nunu gösterebilen kiþi, dünyanýn en bilge kiþisiseçilecekti.

“Allah suçlularý cezalandýrýr” diye teklif etti bil-gelerden birisi. Tek cümleydi; kýsa ve özdü.

Fakat diðerleri bunun bir kanun deðil, bir teh-dit olduðunu söyleyerek itiraz ettiler. Birinci bil-genin bu teklifi kabul edilmedi.

“Allah sevgidir” dedi ikinci bilge.Ama bu teklif de kabul görmedi, çünkü insanýn

görevlerini tam anlamýyla açýklamýyordu.Sonra üçüncü bilge tane tane þu teklifte bu-

lundu:“Kendinize yapýlmasýný istemediðiniz þeyi,

baþkalarýna yapmayýn.” Ve ilave etti: “Kanunbudur; gerisi sadece yoruma kalmýþtýr.”

Diðer bilgeler de bu teklifi kabul ettiler. Ve obilge zamanýn en bilge kiþisi seçildi.

11. BÖLÜM

BAÞARILI EÐÝTÝMCÝNÝN BEDEN DÝLÝ

Sýnýfta Güçlü Olan Sensin;

O Halde Merhametli Olmalýsýn!

Öðrenci öðretmeninin eline bakar, onun yönlendirmesinetabi olur; nasýl yönlendirilirse öðrenci öyle þekil alýr. Bazý öð-retmenler öðrencilerden sürekli þikayetçidirler; oturur dertyanarlar, kalkar dert yanarlar. Oysa öncelikle öðrencinin ha-reketliliði, yaramazlýðý, kaçamaklýðý normal ve doðal karþý-lanmalý, sonra çözümler üzerinde durulmalýdýr. Adý üzerinde,siz eðitimci, öðretmen; onlar öðrenci… Onlar yanlýþ ya-pacak, siz doðruyu göstereceksiniz, bu sizin göreviniz, siz za-ten bunun için oradasýnýz. Aðlayýp sýzlanmak, olumsuz dav-ranýþlardan dolayý öðrenciyi kötülemek bir öðretmene yakýþ-maz, bu bir irade zayýflýðýdýr; irade zayýflýðý olan öðretmen kü-çük görülür.

Osmanlý Ýmparatorluðu'nun kurucusu Osman Bey, insan-larý yönetmek üzere göreve geldiðinde hocasý Þey Edebalikendisine þöyle nasihat etmiþti:

"Ey oðul! Beysin... Bundan sonra öfke bize uysallýk sana...Gücenirlik bize, gönül almak sana... Geçimsizlik, çatýþmalar,uyumsuzluk, anlaþmazlýklar bize, adalet sana... Kötü söz, þomaðýz, haksýz yorum bize, baðýþlamak sana...

Ey oðul! Bundan sonra bölmek bize, bütünlemek sana... Üþen-geçlik bize, uyarmak, gayretlendirmek, þekillendirmek sana...

Ey oðul! Sabretmesini bil. Vaktinden önce çiçek açmaz. Þunuda unutma, insaný yaþat ki devlet yaþasýn.

Ey oðul! Yükün aðýr, iþin çetin, Allah yardýmcýn olsun…"

Sýnýfta Beden Dilinizi KullanýnAlbert Mehrabian, sesin ve sözcüklerin öðrenciyi dinlete-

bilmede ve dersi öðretebilmede çok önemli olduðunu söyle-mektedir. El-kol hareketleri ve yüz mimikleri, ses tonunungüven verici ve sabit olmasý, konuþmadaki sözcük zenginli-ði... Tüm bu özellikler sýnýfta iyi bir ders iþlenmesini saðlar.Ancak Albert Mehrabian bu üç özelliðin önem derecesinibulmak için yaptýðý araþtýrma sonunda, bedenin %55, sesin%38, sözcüklerin %7 oranýnda etkili olduðunu ifade etmiþtir.Yani beden dili, bir öðretmenin öðrenci tarafýndan en fazladikkat çeken yönüdür.

Buradan çýkan sonuç þu: Ne söylediðiniz deðil, neyi nasýlsöylediðiniz önemlidir. Beden dili sözsüz iletiþimdir, davranýþ-týr bir bakýma... Öðrenci o an kýsa aralýklarla sizin söyledik-lerinize dikkat etmeyecektir, davranýþlarýnýza bakacaktýr. Birokuldaki öðrenci topluluðunun genel hal ve hareketi, o oku-lun öðretmenlerinin nasýl öðretmenler olduklarýný gösterir.Bir öðretmen topluluðu okuldaki öðrencilerinden þikayetçi-yse, bilin ki sýnýflarda öðretmen, beden dilini nasýl daha et-kili kullanabileceðini, öðrencilerin olumsuz davranýþlarý-nýn beden diliyle nasýl tedavi edilebileceðini öðrenmelidir.

124 Ö. Faruk Reca

Aslýnda öðretmen kendini tanýmalý, davranýþlarýnýn farkýndaolmalýdýr. Gerçek beden dili, öðretmenin, bir kiþilik olarakkendinin farkýnda olmasýdýr. Aksi takdirde beden diliyle ilgi-li onlarca sayfa yazý da okunsa fayda etmez.

Öðretmenin Sýnýftaki Hakimiyet AlanýSýnýfta bulunan öðrencilere, öðrenmeyi en iyi ve en ve-

rimli þekilde gerçekleþtirebilecekleri ortamlar sunulmalýdýr,bu da öðretmenin kendi elindedir. Öðrencinin sýnýfta otura-caðý yer, öðretmenin kendi beðendiði yer deðil, öðrencininkendisini iyi hissedeceði yer olmalýdýr. Öðretmen, öðrenciylekendi arasýndaki mesafe duvarýnýn farkýnda olmalýdýr. Her is-tediði anda bu duvarý aþmamalýdýr. O an sizin hissettikleri-nizle öðrencinin hissettikleri farklý olabilir, ruh halleriniz ör-tüþmeyebilir. Nihayetinde öðrenci de tek baþýna bir bireydir,onun da kendine ait inisiyatifleri vardýr. Eðitimci iþte inisiya-tifleri bilen kiþidir.

Sosyal eðitim bilimcisi Edward Hall, insanlarýn yaklaþabi-lecekleri inisiyatif alanlarýný yaptýðý araþtýrmalarda tespitederek 4 kýsma ayýrmýþ ve her alanýn yaklaþma mesafesininfarklý olmasý gerektiðini gözlemlemiþ. Buna göre özel alan 0-46 cm, kiþisel alan 46-120 cm, sosyal alan 120-350 cm, genelalan ise 3,5 m'den daha fazla olan mesafedir.

1) Özel Alan: Sadece çekirdek aile bireylerinin yaklaþabi-leceði alandýr. Anne, baba, çocuklar bu mesafeye kadar yak-laþabilir. Bu alan çok yakýn mesafe olduðu için yaklaþýldýðý za-man gerilime yol açar, kaçma isteði duyulur, birinin size bumesafeye kadar yaklaþmasý sizi rahatsýz eder. Dikkat ettiyseniztramvaylarda, otobüslerde, vapurlarda karþýlýklý konulmuþkoltuklarda oturan insanlarýn yüzü asýk gibidir; çünkü birbir-lerinin özel alanlarýna yaklaþmýþ durumdadýrlar.


Eðer öðretmen olarak siz rahat ve nezih bir sýnýf ortamýsaðlarsanýz, öðrencilerin zannettiðiniz kadar problemli olma-dýklarýný hayretler içerisinde görürsünüz. Bunun eðitim sis-temiyle hiçbir ilgisi yok, bu tamamen sizin elinizde. Örneðin,renklerin gücü ve etkisini göz ardý etmeyin. Eðer sýnýfý kýrmý-zýlara gömerseniz çocuklarda kavga duygusunu harekete ge-çirirsiniz. Eðer sýnýfýnýzýn arenaya dönüp sizin matador, öð-rencileriniz de kýrmýzý görmüþ azgýn boðalar olmasýný istemi-yorsanýz, sýnýf renklerinize, sýra düzeninize, masanýzýn duruþpozisyonuna ve hatta sýnýfýnýzýn güzel kokmasýna (tütsü veyaoda parfümü kullanabilirsiniz) özen gösteriniz.

Özel alandan bahsederken, bu alaný yukarýdaki nitelikler-le beraber deðerlendirmeliyiz. Rahatsýzlýk verecek olan herþey öðrenmeye engeldir. Ýstediði her an öðrencinin özel ala-nýna kadar yaklaþan bir öðretmen, öðrenciyi hisleri olan birvarlýk olarak kabul etmeyen, bunu tahmin edemeyen öðret-men olarak algýlanabilir. Duyarlý bir öðretmen öðrencilerinde his ve duygularýnýn olduðunu kabul edip bu alanlarý geli-þigüzel ve dilediðince iþgal etmeyen öðretmendir. Hele sýnavesnasýnda küme aralarýnda ellerini arkasýna baðlayarak gezenöðretmen, öðrencinin tüm konsantrasyonunu bozmaktadýr.

Öðretmen, yanýna yaklaþýlamayacak kadar mitolojik birvarlýk imajýndan da sýyrýlmalýdýr. Öðrencileri yanýna rahatçagelebilmeli; minik öðrencileri beline sarýlabilmeli, elini tuta-bilmeli, öðretmeniyle okul bahçesinde sohbet ederek gezine-bilmelidir. Özellikle ilkokul çaðýnda bu çok önemlidir. Soðuköðretmen öðrenmeyi zorlaþtýrýr, öðrencide hayata karþý coþkuyaratmaz.

2) Kiþisel Alan: Öðretmen, yakýn mesafede iletiþime gir-mesini gerektirecek çok önemli bir neden olmadýðý süreceöðrencisinin kiþisel alanýna girmemelidir. Örneðin, oturan

126 Ö. Faruk Reca

bir öðrencinin baþýna elini koymasý, dokunmasý, omzuna eli-ni atmasý gibi... Bu hareket öðretmen tarafýndan ülfet ve di-yalog geliþsin diye yapýlýr. Ancak öðrenci tarafýndan beðeni-lebilir de beðenilmeyebilir de… Bu, öðretmenin oluþturacaðýmanevi güven ve sevgi ortamýna baðlýdýr. Öðrencilerin bir-çok yönden güvenini kazanan sevecen, sýcakkanlý, yardýmse-ver bir öðretmen muhteþem baþarýlar koyar ortaya.

3) Sosyal Alan: Öðrencilerin öðretmenle diyaloglarý ko-nusunda problemleri olabilir. Ýyi bir okul idarecisi ve müdü-rü hangi problemin hangi alana (kiþisel alan, sosyal alan…)girdiðini kestirebilendir. Kendi probleminin kiþisel olduðunainanan, gerçekten de böyle bir problemi olan öðretmen,probleminin okul müdürü tarafýndan sosyal problemmiþ gibideðerlendirilmesini hazmedemez. Ve burada öðretmen-ida-reci çatýþmasý baþlar. O yüzden iyi bir idareci öðretmenin so-runlarýna ciddiyetle eðilmeliyse, iyi bir öðretmen de öðrenci-sinin sorunlarýný ciddiye alan, kestirip atmayandýr. Ýyi bir öð-retmen öðrencisinin özel/kiþisel sorununu baþkalarýna yan-sýtmayýp, saygý duyan ve bu sorunu çözüm gayreti gösteren-dir. Bu bir inceliktir. Öðretmen de ayný inceliði okul müdürüveya diðer üst idarecilerle müfettiþlerden görmeyi arzulamazmý? Ciddi bir özel sorunu olan öðretmenin o sýralar moraleihtiyacý olur. Ýdareci demek, idare etmesini bilen, bunu den-geleme mahareti gösterebilen demektir. Ýdarecilerden ilgi vegüler yüz gören öðretmen, problemlerini daha rahat atlatýrve þevkle, sevgiyle çalýþýr. Ayný þekilde, öðrenci de özel so-runlar yaþadýðý sýrada öðretmen kendisiyle ilgilenirse bir in-san kazanýlmýþ olur.

4) Genel Alan: Genel alanýn sýnýrlarý 3,5 metreden 7,5metreye kadardýr. Bu alandaki iliþkiler daha resmidir. Muha-taplar birbirini tanýmazlar. Genellikle bekleme yerleri, alýþveriþ merkezleri gibi yerlerde bu alanýn sýnýrlarý içinde kalýnýr.


Öðretmenin öðrencilerle genel alan mesafesinde olmasýkesinlikle savunulamaz. Öðretmenle öðrenci arasýndaki me-safenin artmasý ortama soðuk bir hava katar, yani bu mesafearttýkça, hele ki 5 metreyi geçmeye baþladýkça öðretmeninöðrenci üzerindeki özgün ve samimi ifade tarzýndaki mesajla-rýnýn algýlanmasý zorlaþýr.

Özel ve kiþisel mesafe alanlarýnýn etkilerinden bahseder-ken öðretmenin öðrenciye bir yabancý gibi durmamasý gerek-tiðini vurgulamýþtým. Öðretmenin sýnýfta yabancý mesafesin-de durmasý iþini zorlaþtýrýr. Özel ve kiþisel alan mesafesininhassasiyeti yabancýlar içindir; öðretmen ise asla yabancý birinsan deðildir, olmamalýdýr. Ancak sýnýf ortamýný düzenli veideal bir kývama getirmek de öðretmenin özel bir görevidir.Öðretmen öðrencinin her þeyidir, onun adeta mitolojik kah-ramanýdýr.

Özellikle altýný çizmek istediðim nokta, öðrencinin sevgi-sinin bir þekilde kazanýlmasýdýr. Eðer sevgi yoksa, anne-babadahi kendi çocuðunun özel ve kiþisel alanýna giremez. Öðret-men, öðrencinin kesinlikle uzak alanýnda deðildir; dengeli veuyumlu bir þekilde özel, kiþisel ve sosyal alanýndadýr. Hülasaözel, kiþisel ve sosyal alanlara yerine göre yaklaþabilen öðret-men, genel alanda durmamaya özen göstermelidir. Ancaksevgisiz, yapmacýk ve içten olmayan bir kýsa mesafe yakýnlýðýda öðrenciye hiç inandýrýcý gelmez.

Öðrenciyle gerçek anlamda kaynaþamayan bir öðretme-nin yabancýdan farký olmaz. Öðretmenin bir yabancý gibi gö-rülmesi, ders anlatýrken karþýlaþýlabilecek en büyük felakettir.Öðretmenin o dersi o an hiç itibar görmeyeceði gibi, ilerle-yen yýllarda öðrenci bu dersi veya öðretmeni hatýrlanmaya-caktýr.

128 Ö. Faruk Reca

Öðretmen Bir Tek Rolü mü Oynamalýdýr?Yaþam bir rol, yaþanýlan mekanlar ise sahne... Buradaki

"rol" yapay, yapmacýk bir rol deðil, hakiki görevdir. Nasýl birtiyatrocunun sahnede çok yönlü performans sergilemesi ge-rekiyorsa, öðretmenin de çok yönlü bir eðitimcilik örneðisunmasý gerekir. Evde anne-baba, dýþarýda arkadaþ, okuldaeðitimci olan öðretmen her üç rolü de içten ve samimi ola-rak sýnýfta da gerçekleþtiremez mi?

Öðretmen çok yönlü bir insandýr. Tanýdýðým bütün öðret-menlerden çok þeyler öðrendim. Öðretmen öðretirken aynýzamanda öðrenen, terbiye ederken terbiye olan ve çocuk kal-bi taþýyan gerçekten kýymetli bir insandýr. Öðretmen hemenher konuda söyleyecek bir þeyleri olandýr…

Öðretmen anadýr, babadýr, ailedir; öðretmen arkadaþtýr;öðretmen sýkýntý ve acýlarýn paylaþýldýðý ve onunla birlikteaðlanýldýðý insandýr; öðretmen anýlarýn konuþulduðu, tatlý te-bessüm ve kahkahalarýn atýldýðý bir ruhtur, bir heyecandýr.

Çoklu Zeka Nedir?Howard Gardner tarafýndan geliþtirilen çoklu zeka kura-

mýna göre zeka çok yönlüdür ve her insanýn doðuþtan getir-diði potansiyel geliþtirilebilir. Çoklu zeka ile ilgili yapýlan ça-lýþmalar sonrasýnda zekayý 8 temel alan altýnda incelemekmümkündür. Bunlar;

1- Sözel - Dil Zekasý 2- Mantýksal - Matematiksel Zeka 3- Görsel - Uzaysal Zeka 4- Müziksel - Ritmik Zeka 5- Bedensel - Kinestetik Zeka


6- Sosyal Zeka 7- Ýçsel Zeka 8- Doðacý Zeka

Çoklu Zeka kuramýnda "baþarýsýzlýk" diye bir þey söz konu-su deðildir. Öðrenci müzik ruhluysa, müziðe yatkýnsa mate-matiði müzikle iliþkilendirerek müziksel matematik; tarihimüzikle iliþkilendirerek müziksel tarih þeklinde öðretmekmümkün görülmektedir. Çoklu Zekada geleneksel kalýtsalzeka olan IQ kýstas olarak alýnmaz; Emotion Qutoient yaniDuygusal Zeka-EQ Çoklu Zeka baðlamýnda deðerlendirilir.

Sözel zeka ve Sayýsal zeka þeklinde yýllardýr dar kalýplaraistiflenmeye çalýþýlan öðrenciler kategorinin kurbaný olmuþ-lardýr; içlerinde bulunan müthiþ yetenekleri açýða çýkarama-mýþlardýr.

"Sözel/Sayýsal Zeka" sýnýflamasý tek yönlü beslenme gibi-dir; oysa Çoklu Zeka tam bir dengeli beslenmedir.

Her insanýn tek bir zeka alaný yoktur, bir insanda bir veyabirkaç zeka alaný bulunabilir. Tesadüfen üzerinde yoðunlaþý-lan konu da kendine ait zeka alaný veya alanlarý içerisinde de-ðilse öðrencinin baþarýsýz olacaðý muhakkaktýr. Dolayýsýyla, buinsan gerçek yeteneðini (baskýn yetenek) açýða çýkaramaz.

Öðrencinizin Kan Grubu Elinizin Altýnda OlsunTeknoloji, insana dair bilinmeyenleri de gün yüzüne çýka-

rýyor. Bunlardan biri, kan grubunun öðrenciyi tanýtan etiketolduðudur. Belli ipuçlarý ve veriler olmadan öðrenciye eðitimvermeye çalýþmak akýntýya kürek sallamaya benzer.

A kan grubu, 0 kan grubu, B kan grubu ve AB kan grubuþeklinde dört kan grubu vardýr. Yapýlan araþtýrmalar kan grup-larýyla kiþilik, karakter, davranýþ, yetenek iliþkileri arasýnda

130 Ö. Faruk Reca

sýký bir baðlantý olduðunu ortaya koyuyor. Sýnýfta görev daðý-lýmý yapýlýrken, öðrenciyle iletiþim kurulurken ve ders anlatý-lýrken bu farklýlýklar göz önünde bulundurulabilir.

A Kan Grubu: A kan grubundaki çocuklarýn en göze çar-pan özellikleri uyumlu olmalarýdýr; fakat ilgi görmedikleritakdirde hem uyumlarýný yitiriyorlar hem de içe kapanýyorlar.Bu kan grubundaki öðrenciler ilgi ve takdir gördükleri andaortaya büyük baþarý koyarlar.

Þimdi denilebilir ki, "Bütün öðrencilerin ilgiye ihtiyacý varve ilgi gördükleri an baþarýlý olurlar." Evet, öyle ama her öð-rencinin direnci farklý, bu kan grubundaki öðrenciler zarif vekýrýlgan, bunlarýn ilgiye çok daha fazla ihtiyaçlarý var, aksitakdirde önlerine çýkan en küçük bir esintide eðilirler.

0 Kan Grubu: 0 kan grubundaki öðrenciler hayal kýrýklýk-larý karþýsýnda zayýf düþmezler. A grubundakiler gibi kýrýlgandeðildirler. Arabuluculuk ve ticarete yatkýndýrlar. Sevecenve mutlu görülmeleriyle dikkat çekerler. Radikal düþünceeðiliminden uzaktýrlar, kitle ve toplumsal hareketleri bir çö-züm olarak görmezler; ikili iliþkilerin, komþuluk, dayanýþmave yardýmlaþmalarýn önemine inanýrlar. "Emanet" býrakýlabi-lecek öðrencilerdir, sorumluluklarýnýn rahatsýzlýðýný duyacakkadar da bilinçlidirler.

Bu kan grubundaki öðrencilere dýþa dönük görevler veri-lebilir; çünkü insanlarla diyaloglarý olumludur. Diðer öðren-cilerle muhatap olunacak görevler de verilebilir. Eðitsel kolçalýþmalarýnda spor koluna seçilebilirler. Bu öðrenciler sizi is-tismar etmez, bir öðretmen olarak sizin þakalarýnýza orta düzeydekarþýlýk verirler, taþkýnlýk yapmazlar. Vefalýdýrlar, sizin þu an on-lara yapacaðýnýz maddi veya manevi fedakarlýklarý aradan 20 yýlgeçse unutacaklarýný zannediyorsanýz yanýlýyorsunuz.


B Kan Grubu: B kan grubundaki öðrenciler sizin disiplin-li olmanýzý isterler, sýnýfta otorite kurmanýzý beklerler. Arzuederler ki sýnýfýn idaresini kendileri ele alsýnlar, bunun için desýnýf baþkaný olmak gibi bir eðilimleri vardýr. Öðretmen ola-rak sizin bu öðrencilere vermeniz gereken mesaj toleransýnda önemli olduðuna dair olmalýdýr. Duygusal zekalarý kalýtsalzekalarýndan daha aþaðýdadýr. Bu da onlar için dezavantajdýr.Çünkü yaþam her yönüyle mutlak otoriter veya mutlak gözü-peklik, mutlak sert disiplin demek deðildir. Ýnatçý olmalarý-nýn da önüne orta düzeyde geçilmelidir. Eðer bizlerin amacýtoplumda mutedil ve kendini hissederek hareket eden birey-ler yetiþtirmekse, öðrencilerimizdeki deðiþtirilmesi gerekenyönleri yenileyerek onlarý geliþtirmek zorundayýz.

AB Kan Grubu: AB kan grubundaki öðrencilerin yönlen-dirilmeye ihtiyaçlarý vardýr. Komplike mizaç özelliði gösterir-ler. Bir bakarsýnýz, bir iþi beceremeyecek gibidirler, bir bakar-sýnýz ki hayret verici baþarýlar ortaya koymuþlar. Bu öðrenci-lerin sizin þu sözlerinize ihtiyaçlarý vardýr: "Bazýlarý yapýyorsen niye yapamayasýn? Onlar bu imkanlarý yakalýyor da senniye yakalayamayasýn? Üstelik senin onlardan güzel olanfarklý yönlerin var."

AB kan grubundaki çocuklar çatýþan eðilimler yaþamayamüsaittir. Bunlar, büyüklerinin pozitif çerçeveli disiplin vegüçlü iradeleriyle karþýlaþana kadar hiçbir þey yapamayacak-larýna inanýrlar; bu an gelene kadar, tutarsýz ve bir þeye muk-tedir olamama özellikleri diz boyudur. O halde bu öðrencile-re motive edici küçük çapta ortamlar yaratmak gerekir.

132 Ö. Faruk Reca

12. BÖLÜM

YAÞAMIN ÝÇÝNDE BEDEN DÝLÝ

Beden Dilinde Türkiye'de Ýlk Tahlil:

Beden Dilinin Omurgasý

Kapris yapýyorsanýz, bir grubun etkisinde kalýyorsanýz,ufak þeylere takýlýp küsüp tavýr alýyorsanýz, mimikleriniz siz-den olmayanýn karþýsýnda turþu gibi ekþi oluyorsa derhal be-den dili egzersizlerine baþlamanýz gerekiyor demektir.

Bazý insanlar vardýr, ne kadar güzel izah ederseniz edin an-lamazlar. Rabb'in kutsal kitaplarýnda "Böylelerine selameteyleyip, derhal yanlarýndan uzaklaþýnýz." deniliyor. Bu yüzdenöncelikle "iþe yarayan-iþe yaramayan" mihenk taþýný kullan-manýz gerekiyor. Her önünüze gelene her stratejiyi uygula-maya kalkarsanýz tutturamazsýnýz.

Beþ yüz kiþilik bir kalabalýða seminer veriyordum. Konu-muz, "Kiþisel Geliþim Nedir, Hayatýmýza Nasýl Uygulanýr?"idi. Seminerden sonra bir bayan þu soruyu yöneltti: "Bir sürükiþisel geliþim kitabý okuyorum fakat nafile! Ýstediðim gibi birinsan olamýyorum!"

Bu dinleyicime ben de bir soru yönelttim: "Peki, aðýrlýklýolarak yabancý kiþisel kitaplarýný mý okuyorsunuz, yerli kiþiselgeliþim kitaplarýný mý?"

Bayanýn verdiði cevap tahmin ettiðim gibiydi: "Çoðunluk-la yabancý kiþisel geliþim kitaplarýný okuyorum."

Ýþte burada biraz durup düþünmek lazým. Her milletin, hertoplumun kendine has bir dokusu vardýr. Siz tutup farklý birdokuyu kendi toplumunuza enjekte ederseniz sorunlar yaþa-nýr. Her toplum gibi, Türk kültüründe de kalýp anlayýþlarvardýr. Bunlar töredir, kültürdür, anlayýþtýr, dinsel inançtýr.Dahasý, toplumsal ve iktisadi farklarýn ortaya çýkardýðý ya-þam, farklý imkanlarý da beraberinde getiriyor. Ýsviçre'deki in-sanla sizin ekonomik imkanýnýz bir mi? Onlarýn yapabilecek-leriyle sizin yapabilecekleriniz arasýndaki farký fark edemeye-cek kadar saf mýsýnýz? Sonra da oturur, kendimizi yeriz. Oysabiz kendi denizimizde yüzmeliyiz. Kendi toplumumuzun içe-risinden öz yaklaþýmlar bulmalýyýz. Ýsviçre'de, Amerika'da ve-ya Kanada'da yazýlmýþ bir kiþisel geliþim kitabý, o toplumlariçerisinden çýkmýþ tahlilleri kapsar, adam senin toplumsal ya-þantýný nereden bilsin? Nereden bilsin senin nasýl yaþadýðýný,hangi imkanlar içerisinde olup da neyi yapabileceðini, neyiyapamayacaðýný? "Boþ verin toplumunuzun kültürel deðeryargýlarýný, aþýn bunlarý... Artýk milletlerin, yerel kültürlerin,vatan ve bayrak kavramýnýn deðeri kalmýyor." türünden me-sajlar veriyor bazý yabancý kitaplar. Bu nedenle, bizim kay-naklarýmýzdan beslenen, bizim içimizden çýkarak bizi deðer-lendirebilen kitaplardaki yöntemleri hayatýmýza geçirmekdaha kolay olacaktýr.

134 Ö. Faruk Reca

Halil Cibran'ýn Hayatýn Mutluluðuna Karþý Ýfadeleri

Kalbiniz gündelik hayatýnýzýn harikalarý karþýsýnda hayran ka-labilseydi, ýstýraplarýnýzý sevinçleriniz gibi karþýlardýnýz. Kalbinizinmevsimlerini tanýyýnýz ve kabul ediniz.

Kulaklarýnýz, kalbinizin bilgisini seslendirmesini özler. Çünküfikir olarak daima bildiðinizi kelimelerle tanýmak ister.

Parmaklarýnýzla rüyalarýnýzýn çýplak gövdesine dokunmak is-tersiniz. Ve bunlarý yapmanýz iyidir. Çünkü ruhunuzun gizli kay-naðý fýþkýrmak ve çaðlaya çaðlaya denize akmak ister. Sizin son-suz derinliklerinizdeki defineler, sözlerinizin önünde açýlacaktýr.

Konuþmaya baþlayýnca, düþüncelerinizin huzurunu kaçýrmýþolursunuz.

Kalbinizin yalnýzlýðý içinde ikamet edemediðiniz zaman dudak-larýnýzla yaþar ve ses sizi oyalar.

Konuþmalarýnýzýn çoðunda düþünceleriniz yarý ölüdür. Çünküdüþünce fezanýn bir kuþudur ki, söz kafesinde kanatlarýný açar fa-kat uçamaz. Ýçinizde öyleleri vardýr ki, yalnýz kalmaktan korktuk-larý için gevezeleri arar.

Öyleleri vardýr ki, hakikati içlerinde tanýdýklarý halde onu ke-limeyle anlatamazlar. Hakikat bunlarýn ruhunda ahenkli bir sü-kun içinde yaþar.

Dostunuza sokakta, yahut çarþýda rastladýðýnýz zaman içiniz-deki ruh dudaklarýnýzý kýmýldatsýn ve dilinize kýlavuzluk etsin.

Sesinizin içindeki ses kulaðýnýn içindeki kulaða söz söylesin.


Baþ yana eðikÝlgi ile dinleme

Çatýk kaþSinirli ve öfkeli

Sol üste bakýþHatýrlamaya çalýþma

136 Ö. Faruk Reca

Gözler faltaþý gibi açýkÞaþýrma

Eller aðzýn üzerindeKorku-endiþe

El çenedeDüþünme-tasarlama


138 Ö. Faruk Reca

Avuçlar yukarý doðru açýkDua-yakarýþ

Eller göðüste kenetlenmiþMuhataba duyarsýz kalma

Elleri oðuþturmaÝþler yolunda


Eller yumruk halinde yukarýdaBaþarý-zafer

Avuçlar iki yana doðru açýk“Bilmiyorum” ifadesi

Baþ öne eðik, omuzlar çökükUtanç-piþmanlýk

140 Ö. Faruk Reca

Sol el cepteSýkýntýlý duruþ

Sað el cepteDalgýn duruþ


Baþparmak havada“Her þey yolunda” ifadesi

Serçe parmaklar kenetliÝddia hareketi

Ýþaret parmaðýný sallamaTehdit

142 Ö. Faruk Reca

Ayaklar çapraz Ýletiþime kapalýlýk hali

Dalgýn gözlerHayalperest duruþ


Kaþlar yukarýda-dudak ucuyla gülmeMuzip duruþ

Göz ucuyla süzüþÇapkýn bakýþ

Gözler kýsýlmýþÝçten gülüþ

Farklý, sýradýþý kitaplar için...

A k i s K i t a p - w w w . a k i s k i t a p . c o m -

bütün yönleriyle beden dili

Documents