พระพทธศาสนาในประเทศพมา : นกาย การปกครอง และสมณศกด Buddhism in Myanmar : Sect, Controlling, and Priest’s Ranks

มลลกา ภมธน1 ดเรก ดวงลอย2 พระปลดระพน พทธสาโร3

Mullika Phumathon, Direk Duangloy, Phrapalad Raphin Buddhisaro

บทคดยอ บทความนศกษาถงพระพทธศาสนาในพมาทเกยวของกบนกาย การปกครองและระบบสมณศกด โดยใชการศกษาจากเอกสาร งานวจย บทความ การสมภาษณ และการสงเกตพนทจรงจากประเทศพมา

ผลการศกษาพบวา พมาไดรบอทธทางดานพระพทธศาสนาจากศรลงกาในเรองสมณศกด โดยสมณศกดม 3 รปแบบ คอ สายวชาการ สายเผยแผ และสายกรรมฐาน โดยแตละรปแบบแบงเปนสายละ 3 ชน สวนการปกครองมเถรสภาเปนองคกรปกครองสงสด มสมาชกทเปนพระสงฆจากนกายตาง ๆ 47 รป ไดมาโดยการเลอกตงจากวดทวประเทศ การปกครองระดบลางเปนไปตามสายนกาย โดยมสงฆนายกของแตละนกายเปนผน าสงสด นกายทไดรบการรบรองจากรฐบาลมจ านวน 9 นกาย โดยมนกายสธรรมาเปนนกายใหญสด มสถตพระสงฆจากทวประเทศกวา 90 เปอรเซน ค าส าคญ : พระพทธศาสนาในประเทศพมา,นกาย,และสมณศกด Abstract This article aimed to study Buddhism in Myanmar concerning the sect, controlling and the system of the priest's ranks by studying through the documents, research papers, articles, interviews and observing the real location in Myanmar. The results of the study revealed that Myanmar received the influence on Buddhsm from Srilanka concerning the priest's ranks which consisting of 3 types: Academic, Propagation and Meditation by each type was divided into 3 classes of each. For controlling, there was a council for monks called Sangnayok consisting of 47 monks from different sects being members. These members of the council were chosen from the temples throughout the country. Controlling in lower levels was according to the sect's lines and having the Sangnayok of each sect played the leading role. There were 9 sects which certified by the government and Sudhamma was the biggest sect having the monks of over 90% from all over the country. KeyWords : Buddhism in Myanmar, Sect, Priest's Ranks

1Faculty of Management Science . Nakhon Sawan Rajbhat University 2Mahachulalongkornrajavidyalaya University. Nakhon Sawan Campus 3Mahachulalongkornrajavidyalaya University. Ayuthaya

หนา 2

บทน า พระพทธศาสนาในประเทศพมา มภาพลกษณปรากฏถงความแตกตางกนในหลายกรณ อาท พระสงฆกบการเมอง กรรมฐานสายพมา ในรปแบบการปฏบต ยบหนอ พองหนอ ทสงคมศาสนาไทยคนชน การจดการศกษา “พระอภธรรม” ในชออภธรรมโชตกะวทยาลย ทมตนธารจากพมา และวดมหาธาตเปนผรบชวงสงตอ พรอมพฒนากระจายไปทวในชวงตอมา รวมทงสงคมไทยจะคนชนกบระบบสมณศกด พระคร เจาคณ ในแบบของประเทศไทย เมอเทยบกบเคยงกบพมา มรปแบบสมณศกดอยางไร ? ซงในทน จะไดท าการศกษาเพอเปรยบเทยบใหเหนความเหมอน ความตาง นยหนงคอการเรยนร กระบวนทางวฒนธรรมทางพระพทธศาสนาเถรวาท ในประเทศเพอนบานอยางพมา นอกเหนอจากการเมองการปกครองทเราไดยน หรอพระสงฆกบการมสวนรวมทางการเมองนบแตอดต เชน พระอ อตมะ (U Ottama,ค.ศ.1879-1939/,59 ป) หรอพระอ วสาระ (U Wisara, ค.ศ.1889-1929/2432-2472, 40 ป) ทมบทบาทตอสทางการเมองเพอใหไดเอกราชตามแนวพทธสนตวธ จนกระทงถกจบคมขงและมรณภาพ แมความตายของทานจะไมไดผลในการไดมาซงเอกราช แตอยางนอยกไดสะทอนถง การตอสของพระสงฆกบการเมอง หรอการเรยกรองเพอ เอกราชแกพมา รวมทงเปนการสรางแรงจงใจการตอสแกยวสงฆและคนรนใหมในชวงเวลานน หรอลวงมากระทงปจจบน การเมองศาสนานยมทปรากฏอยในพมา และมพระภกษ อยาง พระวรธ (Ashin Wirathu,ค.ศ.1968-) พระสงฆศาสนานยมทใชแนวทางการศาสนาน าการเมอง จนกลายเปนสวนสนบสนนการเมองและการทหารในประเทศพมาในชวงทผานมา ในบทความนประสงคสะทอนใหเหนถงพระพทธศาสนาในรปแบบของสมณศกด กลไกการปกครอง และนกายพระพทธศาสนาทมอยท งหมดในประเทศพมา อนเปน แบบแผนในการบรหาร กจการพระพทธศาสนาในพมาดวย เพอประโยชนในการเรยนรศกษาพระพทธศาสนาในประเทศเพอนบาน ซงจะไดน าเสนอในรายระเอยดตอไป นกายของคณะสงฆในพมา Heinz Bechert ไดท าการศกษาวจยไวในเรอง The Nikayas of the Burmese Sangha in the Context of Contemporary Burmese Buddhism ใหขอมลวาพระพทธศาสนาแบงแยกเปนนกาย 9 นกาย หรอในงาน Gustaaf Houtman (1990) ในงานวจยเรอง Traditions of Buddhist Practice in Burma กสะทอนประเดนขดกนของพระพทธศาสนาในพมา รวมทงเปนสาเหตน าไปสการปฏบตนกายทแตกตางกน ซงจ าแนกแบงเปนนกายได คอ

1. นกายสธรรมมา (Sudhamma Nikāya) เปนนกายใหญทมประชากรพระภกษสงฆอยประมาณ 90 เปอรเซนทวประเทศ ของพระภกษสงฆทจ านวนประมาณ 500,000 รป มวดทวประเทศตามสถตทปรากฏลาสดอยทประมาณ 56,492 วด โดยนกายสธรรมมา เกดขนในปลายศตวรรษท 18 โดยการอปถมภและสนบสนนโดยของพระเจาปดง (Bodawpaya, ค.ศ.1782–1819/2325-2362) ทสนบสนนใหมการปฏรปคณะสงฆเพอความบรสทธตามพระธรรมวนย และสงเสรมใหพระสงฆเครงครดในพระธรรมวนย โดยชอนกายมทมาจาก “สภาสธรรมา” ทพระเจาปดง (Bodawpaya) ไดกอตงขนกอนหนาน ในปจจบนนกายสธรรมาเปนนกายหลกทไดรบการรบรองโดยรฐ และมความใกลชดกบรฐมาก ดงจะเหนไดจากนกายนมขอหามพระสงฆเขารวมกจกรรมทางการเมอง เปนตน

หนา 3

ภาพท 1 พระชเวจะเยน ศาสนา สยาดอ (Shwekyin Sasana Sayadaw) สงฆนายกนกายชเวจะเยน รปปจจบน

(ภาพ : ออนไลน)

2 นกายชเวจะเยน (Shewegyin Nikāya) กอตงขนในชวงกลางศตวรรษท 19 โดยพระสงฆเจาอาวาสในหมบาน Shwegyin ทแยกตวออกมาจากนกายสธรรมมา (Thudhamma Nikaya) ในรชสมยของกษตรยมนดง (Mindon,1853–1878/2396-2421) ในชวงปฏรปกจการพระพทธศาสนาใหบรสทธ และเทยงตรงตามพระธรรมวนย (Gustaaf Houtman,1990 : 23-26, Aung-Thwin, Michael,2009) แมในสมยพระเจาธบอร (Thibaw Min,1878-1885/2421-2428) กษตรยองคสดทายของพมา จะมความพยายามรวมนกายกตามแตกไมประสบผลส าเรจ โดยพระสงฆในนกายนมสวนสนบสนนขบวนการชาตนยมและตอตานอาณานคมในองกฤษพมาในชวงตนทศวรรษ 1900 นกายนมวดในนกายนอยทประมาณ 3,608 วด ทวประเทศ มพระสงฆราว 5 หมนรป มวตรปฏบตทเครงครดเชน ไมเคยวหมาก ไมดมเครองดมทกชนดยกเวนน าดมหลงเทยง ไมไปในงานรนเรงบนเทงทกชนด รวมไปถงมความเชอเกยวกบนรกสวรรค เปนตน

ภาพท 2 ภาพเหตการณประชมสงฆนกายกวา 1 พนรป พรอมศาสนกผนบถอ

ทวด Dhammaduta Zetawon Tawya Monastery ในกรงยางกง ในเดอนกมภาพนธ ค.ศ.2012 (ภาพ : ออนไลน)

หนา 4

3 นกายมหาทวาระ (Mahadvara Nikāya) ผกอก าเนดนกายนกอตงโดย ออกโป สยาดอ (Okpo Sayadaw, ค.ศ.1818-1906/2361-2449) ใน ค.ศ.1855/2398 ทชนชมแนวทางการปฏรปพระพทธศาสนาในศรลงกา โดยเหตเกดจากความแตกแยกจากนกายสธรรมา เกดขนภายใตการตความแตกตางกนมการใชค าวา Dvara แทนค าวา Kamma ในตอนตนของพระสตร ซงเนนการตความทเขมงวดเกยวกบแนวคด และหลกการของกฎแหงกรรมตามหลกค าสอนทางพระพทธศาสนา รวมไปถงขอขดแยงกบนกายสธรรมา รวมทงแนวคดทแตกตางกนในเรองสมา (Carbine, Jason A ,2011) มพระสงฆทนบถอและปฏบตในนกายนอยทประมาณ 3-4 พนรป ทวประเทศ ถอปฏบตภายใตองคกรปกครองสงฆในพมาดวย (Gutter, Peter, (2001)

4 นกายมละทวาระ (MŪladvara Nikāya) มรปแบบและการกอตงโดย Ingapu Sayadaw หลงการมรณภาพของของ ออกโป สยาดอ (Okpo Sayadaw) โดยการน ารปแบบของนกายมหาทวาระ (Mahadvara Nikāya) มาประยกตปรบปรงใช เกดขนในป ค.ศ.1918/2461

5. นกายอะโนกชอง ทวาระ (Anukchaung Dvara Nikāya) นกายดงกลาวแยกออกมาจากนกาย Mahadvara nikaya ในชวง Okpo Sayadaw ทยงมชวตอย เกดขนใน ค.ศ.1900/2443

6.เวฬวน นกาย (Weluwan Nikāya or Veluvana Nikāya) กอตงโดยเวฬวน สยาดอ อ ปณตะวนทา (Weluwun Syadaw U Puntawuntha) โดยกอตงอยางเปนเอกเทศตงแต ค.ศ.1919/2462

7. นกายจะตธมมก มหาสตปฏฐาน แหงดตวน (Gatubhummika Mahasatipatthana Ngettwin) กอตงโดยแหงดตวน สยาดอ (Ngetwin Sayadaw,ค.ศ.1831-1910/2374-2453) ทเกดขนในมณฑเลย เปนนกายทเนนความเรยบงาย มแนวคดปฏเสธการวางของบชา มความเครงครดในพธกรรมทางพระพทธศาสนา ปฏเสธทกพธกรรมทไมเกยวกบพทธศาสนา รวมไปถงการเคารพรปปนพระพทธรป กระตนใหพระผบวชเขามาตองปฏบตกรรมฐาน และเปนผสนบสนนหลกในการสงเสรมแนวทางปฏบตกรรมฐาน สตปฎฐาน 4

8. นกายคณะวมตต กะโด (Kanawimoke Kado Nikāya) กอต ง โดย Pitakattaik Kyaung Sayadaw U Indavamsa (ค.ศ.1831-1917/2374-2460) เกดขนภายใตการรองขอของคณะวมตต ใน ค.ศ.1896/2439

หนา 5

แผนภาพท 1 โครงสรางการบรหารของคณะสงฆพมา ทง 9 นกาย

(ทมา : Ashin Puppha,1 พฤษภาคม 2561)

9 นกายธมมยตตกะ หรอ มหาเยน นกาย (Dhammayuttika Nikāya or Mahayin) กอตงโดยพระมหายน สยาดอ (Mahayin Sayadaw) พระไตรสรณธช (พ.ศ. 2450-2460/1907-1917) มนามเดมวา “เยน” เปนชาวมอญเกดในเมองไทย ทบานคลองคร ต าบลทาทราย อ าเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร รบการศกษาภาษามอญและไทยชนตนทวดคลองคร อปสมบททวดบวรนเวศวหาร มสมเดจพระมหาสมณะเจา กรมพระยาปวเรศวรยาลงกรณ เปนพระอปชฌาย สอบไดเปรยญธรรม 5 ประโยค มความเชยวชาญภาษามอญและบาลเปนอยางดพระไตรสรณธช (เยน) เปนผมความรในทางธรรมแตกฉาน มลกศษยลกหาเคารพนบถอมากมาย และเปนผน า ธรรมยตกนกาย ไปเผยแพรยงวดในเมองมอญ ประเทศพมา หนงสอภาษามอญฉบบพมพในประเทศพมา ชอวา เถระรปปอดตอย เปนหนงสอทรวบรวมประวตพระเถระผใหญนกายธรรมยต ในประเทศพมา ระบวา "...ทานมหาเยน เปนผสถาปนาธรรมยตกนกายในเมองมอญ เมอเดอน 12 ขน 13 ค า วนพฤหสบด ปจลศกราช 1203 (พ.ศ. 2384 ) ทานไดถอก าเนด เกดออกจากครรภมารดา ในหมบานมอญ มชอวาคลองคร เมองไทยอโยธยานนเทอญ…" ทานไดสรางวดมอญขนทนนเปนจ านวนถง 52 วด หนงในนนชอวา “วดมหาเยน” หรอ "วดมหายน” (Mahayin Monastry) หมบานกะโดเมองมะละแหมง รฐมอญ ประเทศเมยนมาร คอวดทมหาเยนไดสรางขนและเรมเผยแผนกายธรรมยตเปนครงแรกในเมยนมารและยงเปนศนยกลางส าคญของการศกษานกายธรรมยตของเมยนมารในปจจบน และมอยจนทกวนน ชาวมอญในเมองมอญ นยมเรยกศาสนาพทธนกายนวา “นกายมหาเยน” ปจจบนมวดสงกดมหาเยนทงสน 102 วด มพระอยหลกพนกวารป โดยประมาณ โดยยดวตรปฏบตตามแบบธรรมยตกนกายจากประเทศไทยอยางเครงครด เชน ขอหามรบเงนทอง การหมจวรอยางมดชดเมอเวลาตองออกไปในทสาธารณะ การรบถวายของการฉน เปนตน

นกาย/2015 มวด 62,600 สถตพระรายเมอง/รฐ ป 2014 รวม 551,587 รป/คน นกาย วด/จ านวน รฐ/เมอง สถตพระ รฐ/เมอง สถตพระ

หนา 6

สธรรมา 56,492 รฐกะฉน 8,214 มากวย 33,245 ชเวจะเยน 3,608 กะยา 1,937 มณฑะเล 106,472 มหาทวาระ 805 กระเหรยง 14,139 มอญ 33,271 มละทวาระ 665 ฉน 468 ยะไข 14,223 อะโนกชอง ทวาระ 51 สกาย 56,786 ยางกง 88,938 เวฬวน นกาย 643 พะโคตะวนออก 35,428 ฉาน (ใต) 37,433 แหงดตวน 173 พะโคตะวนตก 15,695 ฉานเหนอ 28401 มหาเยน 79 เนปดอ 11,773 ฉานตะวนออก 11,591 คณะวมตต กะโด 133 ตะนาวศร 9,274 อรวด 44,659 ตารางท 1 สถตจ านวนวดทวประเทศ และนกายในประเทศพมา ตามสถตส ารวยโดยรฐ ระหวาง ค.ศ.

2014-2015 (ทมา : Ashin Puppha,1 พฤษภาคม 2561)

ในจ านวนนกายทงหมด 9 นกาย ยงมบางนกายทก าเนดโดยกลมชาตพนธอน เชน มอญ ไทใหญ มเพยงบางนกายทไดรบการยอมรบดงปรากฏ และกมอกหลายนกายไมไดรบการยอมรบ แตนยหนงเกดขนภายใตการสนบสนนใหเกดดงกรณการสงคายนาท าศาสนาใหบรสทธ ในสมยพระเจามนดง หรอการแตกแยกดวยวตรปฏบต มความเหนทางพระธรรมวนยทแตกตางกน ซงเปนเรองปกตของการเกดขนของนกายของพระพทธศาสนานบแตอดตกระทงปจจบน แตโดยสาระของความเปนนกายพระพทธศาสนาในพมาจงมเพยง 9 นกายทไดรบการยอมรบอยางเปนทางการโดยรฐ ใหเปนสวนหนงของพระพทธศาสนาในประเทศพมา

การปกครองในแตละระดบ ในล าดบชนการปกครอง สมณศกดของพมาไมเกยวกบสายการปกครอง เมอเทยบกบประเทศไทยก าหนดไววาใครจะไดสมณศกดตองเปนพระในสายการปกครอง ตงแตผชวยเจาอาวาส เปนอยางนอย ถงจะไดสมศกดแตในกรณของพมาไมไดเกยวกบการปกครอง แตจะเกยวของกบบทบาทในการท างานดานการศกษา การเผยแผ การปฏบตธรรมกรรมฐาน เปนตน

หนา 7

ภาพท 3 ประธานเถรสภาพมารปปจจบน ภททนตะกมาระภวงสะ (Bhamo Sayadaw Dr Bhaddanta Kumarabhivamsa) ในโอกาสใหการตอนรบพระสนตปาปา ฟานซส เมอ 29 พฤศจกายน 2017/2560 ในคราวเยอนพมา (Pope Francis) และบรรยากาศการประชมเถรสมาคมพมา (State Sangha Maha Nayaka Comittee) จ านวน 47 รปทท าปาสาณ กรงยางกง

(Maha Pathana Cave in Thiri Mingalar Kaba Aye Hill) ในการประชมเถรสภาครงท 6-7 ในชวงเดอนกมภาพนธ 2018 ทผานมา (ภาพ : MNA)

ในสวนของระบบการปกครองคณะสงฆภายในประเทศพมา จะมการรปแบบการปกครองในแบบสภาทเรยกวา สงฆมหานายกสมาคม (State Sangha Mahanayaka committee) หรอมหาเถรสมาคมของพมา มกรรมการ 47 รป ประกอบดวยประธาน 1 รป รองประธานอก 6 รป และเลขานการอก 1 รป และผชวยเลขาธการอก 6 รป ทเหลอ 33 รปเปนคณะกรรมการ โดยทกรปไดรบการแตงตงจากกระทรวงศาสนา ( the Burmese Ministry of Religious Affairs) มวาระในการด ารงต าแหนงครงละ 5 ป โดยคณะกรรมการทงหมด 1 ใน 4 หรอ 25 เปอรเซนต จะตองมการเปลยนในทก 3 ป โดย แตละรปจะด ารงต าแหนงไดไมเกน 4 สมย โดยระเบยบนออกมาในป ค.ศ.1995/2538 มหนาทออกกฏ ตราระเบยบ ก าหนดนโยบายเกยวกบการบรหารกจการพระพทธศาสนาในประเทศพมา (Human Rights Watch,2009) มการบรหารในรปของคณะกรรมการแผนกตาง ๆ ม (ก) แผนกเผยแผ (ข) แผนกปกครอง หรอวนจฉยพระธรรมวนย วนยธร (ค) แผนกการศกษา โดยจะมคณะกรรมการด าเนนแผนกละ 5 รป และมการสลบกนบรหารงานประมาณวาระละ 4 เดอนในแตละแผนก ในสวนการไดมาของคณะกรรมการสงฆมหานายกสมาคม โดยจะมการคดเลอกกนตงแตชนตนตงแตเจาอาวาส จากแตละนกาย และแตละวด ในสดสวน 50 วดตอพระภกษทเปนตวแทน 1 รป ไปจนถงขนสงสดพจารณากลนกรองโดยประธานาธบด ประกาศแตงตงอยางเปนทางการ ปจจบนมทานพระภททนตะ กมารวงสะ (Bhaddanta Kumarabhivamsa (Bhamo Sayadaw) ด ารงต าแหนงประธานมหาเถรสมาคม และมทานภททนตะ สรนธะ (Bhaddanta Sirinda )เปนรองประธาน และมทาน ภททนตะ มานตะสรภวงสะ (Bhaddanta Manitasiribhivams, เปนเลขานการ

ภาพท 4 สมเดจพระพฒาจารย (อาจ อาสภะ) พระภททนตะ อาสภะ พระมหาโชดก ญาณสทธ (พระธรรมธรราชมหามน) ผท

น ารปแบบการสอนกรรมฐานจากพมา “สตปฎฐาน 4” ยบหนอ-พองหนอ เขามาเผยแผยงประเทศไทย (ภาพ : ออนไลน)

คณะกรรมการมหนาทออกกฎระเบยบทสอดคลองกบพระธรรมวนย กฎหมาย ก ากบดแลการละเมดวนย กฎหมายของพระสงฆ และบงคบใหพระสงฆปฏบตธรรม จากเหตการณการปฏวตจวร (Saffron Revolution) ในป 2007/2550 คณะกรรมการไดออกระเบยบหามพระสงฆเขาไปเกยวของกบกจกรรมของ

หนา 8

ฆราวาสหรอในความหมายท ไปสนบสนนกจกรรมทางการเมองของฆราวาส (The New Light of Myanmar,2007) ในสวนการปกครองในระดบนกายจะมสงฆนายกในแตละนกาย โดยในพมาจะมนกายทางพระพทธศาสนาหลก ๆ อยจ านวน 9 นกาย โดยมนกายสธรรมมา เปนนกายใหญและนกายหลก โดยมสดสวนจ านวนพระภกษสงฆอยประมาณ 90 เปอรเซน ของพระภกษสงฆทงหมดทมอยทวประเทศประมาณ 500,000 รป ระบบสมณศกด ระบบสมณศกดในพมา มจดเรมมาจากศรลงกา โดยมบนทกของวดกลยาณ ศรลงกาและรามญสมณวงศ โดยบนทกกลาวถงเหตการณท พระเจาธรรมเจดย (Dhammazedi, 1471–1492) โดย ด .จ .อ . ฮอลล กลาวไววา "พระองคเปนผปกครองชาวพทธทยอดเยยม มการช าระและปฏรปศาสนา ภายใตการปกครองของพระองคอาณาจกรมอญมอารยธรรมทเจรญรงเรองและโดดเดน แตกตางอยางมากกบความวนวายและความปาเถอนของอาณาจกรองวะ" (Hall, D.G.E.,1960: 36–37) โดยเหตการณในชวง พ.ศ.2108/1565 ไดสงพระสงฆ 22 รป ไปบวชแปลงทวดกลยาณ ประเทศศรลงกา เมอบวชแปลงเสรจแลวพระเจาภวเณกะพาห (Bhuvanekabahu) ไดตรสกบพระทบวชแปลงในขณะนนวา “ถาโยมจะถวายจตปจจยแกพระคณเจา เกรงวาเมอพระคณเจากลบไปประเทศของพระคณเจาแลว จะใชสอยหมด โยมจะถวายสงทพระคณเจาใชตลอดชวตกคอราชทนนาม” จงไดถวายราชทนนามแกพระสงฆบวชแปลง 22 รป จงเปนทมาของราชทนนามในปจจบน ตง พระโมคคลลานะเถระ เปน “พระสรสงฆโพธสาม” ตง พระสวลเถระ ในราชทนนามวา “พระตโลกครสาม” เปนตน ขอมลนเปนบนทกทชดเจนเกยวกบสมณศกดทปรากฏในพมา รวมถงสมณศกดในประเทศไทย ลาว กมพชา และประเทศทนบถอพระพทธศาสนาเถรวาท โดยสมณศกดในพมาจ าแนกเปน 3 แผนกดวยกน คอสายวชาการ สายเผยแผ และสายกรรมฐาน ซงจ าแนกลงรายละเอยดได คอ 1.สมณศกด สายวชาการ แบงเปน 3 ชน อนประกอบดวย คนถวาจกะ ทแปลวาผสอนคมภร สอนบาล สอนหนงสอ สมณศกดขนท 1 มลคนถวาจกะ สมณศกดขนท 2 มหาคนถวาจกะ สมณศกดขนท 3 ขนสงสด เรยกวา อครมหาคนถวาจกะ เปนสายวชาการ สอนหนงสอทงบาล (Phra Brahmapundit, 2557) และธรรมจรยะ (DhammAcariya) โดยมอบใหแกทงพระภกษและแมช โดยรปแบบการศกษาจะเรมตงแตการศกษาธรรมวนย ทเรยกวา “ธรรมจรยะ” (Khammai Dhammasami, 2004)

หนา 9

ภาพท 5 การบวชเรยนหนงสอ นบเปนรปแบบการจดการศกษาอกแบบหนงโดยวด และพระสงฆ ทยงคงมความบทบาทและความส าคญอยในประเทศพมา (ภาพผเขยน,ทส านกมหาคนธายง ยางกง เมอ 5 มกราคม 2014/2558)

นอกจากนในการศกษาสายวชาการ ยงมการจดการศกษาทจดสอบใหมพระผทรงพระไตรปฎก ซงกอยฝายวชาการดวยเชนกน เปนวธการจดการศกษาท ชาวพทธพมาใหการนบถอ พระไตรปฎกธร พระทสามารถทองพระไตรปกฎไดทงหมด 84,000 พระธรรมขนธทงบาลและค าแปลโดยปากเปลา โดยการศกษาแบบนสบเนองจาก การศกษาพระปรยตธรรมในพมานน สมยพระเจามนดงมการสอบพระปรยตธรรม วชาทสอบแบงเปนสชนคอ ชนตน ตองสอบทองคมภรกจจายนไวยากรณ 8 กณฑ ดวยปากเปลา อภธานนปปทปกา 1203 คาถา วตโตทย ฉนโทปกรณ สโพธาลงการ อภธรรมมตถสงคหะ 9 ปรจเฉท มาตกา ธาตกถา 14 นย ยมก 5 ชนกลาง สอบทองปากเปลาคมภรในชนตนทงหมดโดยเพมยมกเปน 10 ยมก ชนสง สอบแบบชนกลาง แตเพมคมภรปฎฐานแตตนจนจบกสลตกะ และชนสงสดจะตองสอบแขงขนกนทงหมดเพอใหไดท 1 โดยไดวฒการศกษาธรรมจรยะ การสอบของพระสงฆคงเปนวธการทนาเชอถอ จนกษตรยตองน าเอาวธการสอบไปใช ในการศกษาพระไตรปฎกของพมาจะมสถาบนทใหการศกษาโดยเฉพาะแหงเดยวในประเทศพมา ซงอยในจงหวดเมงกน เมองโมเมะกงเม ซงเรยกชอวา ตรปฎะกะนกายะเมงกนธรรมนาถ ซงเปนสถาบนสงสดในการศกษาพระไตรปฎกของประเทศ โดยจะรบภกษผมความสามารถ จากหลกสตรพทธศาสนาขนตนธรรมจรยะ เมอผานการเรยนขนเตรยมความพรอมการเรยนพระไตรปฎก เปนเวลา 1 ป พรอมท าการสอบใหผานในระยะเวลา 1 ป จงจะเขาสรปแบบการเรยนศกษาพระไตรปฎก โดยเรมตนจากการศกษาพระวนยปฎก พระสตตนตปฎก พระอภธรรมปฎก การเรยนพรอมสอบโดยล าดบ เปนเวลารวม 10 ป จากนนจะท าการสอบทองปากเปลา โดยเรมจากพระวนยปฎก หากทรงจ าไดโดยไมผดพลาดแมแตอกขระเดยว จะเรยกวาพระวนยธร (วนยธะระ) จะมการสอบขอเขยนบรรยายใหครบถวนตามพระวนยปฎก เมอผานแลวจะแลวเรยกวาวนยโกวทะ จากนนจะเรมศกษาพระสตร ตามล าดบ เมอสอบปาก เปลาทรงจ าพระสตรไดแลวจะเรยกวาทฆะปานะกะ และตองสอบขอเขยนบรรยายใหครบถวน เมอสอบผานจะเรยกวาฑฆะนกายะโกวทะ จากนนจงมาเรมศกษาพระอภธรรมปฏกและท าการสอบเชนเดมทผานมาอก หากผานการสอบปากเปลาจะเรยกวามลอภธรรมมกะ และผานขอเขยนจะเรยกวา อภธรรมโกวทะ ซงตองใชเวลาอก 1 ป เมอส าเรจและจะศกษาพระคมภรอภธรรมอก คอ ยมกะ 3 เลม ปฏฐาน อก 5 เลม รวม 4,000 หนา เมอสอบปากเปลาผานจะเรยกวา ตรปฏกธร (Tipitakadhara) ซงหมายถงการเปนผทรงจ าพระไตรปฏก และ ตองสอบขอเขยนบรรยายอก รวม 4,000 หนา จะไดวฒเปนตรปฏกโกวทะ (Tipitakakawida) ในพระไตรปฏกฉบบฉฏฐสงคายนา 40 เลมนน 20 เลมจะเรยนกบพระอาจารย สวนอก 20 เลมจะเปนการศกษาวจยดวยตนเอง ซงตองใชเวลาการเรยน สอบทงทองและบรรยาย ทงหมดเปนเวลา 10 ป การศกษาดงกลาวจะไมมการศกษาในวชาอนๆ นอกจากพระไตรปฎก และเป นผ เ ช ย ชาญในพระ ไตรปฎก ทรงจ าแล ว เ ช ย วชาญแล ว เ ร ยกว า ธรรมะภณฑาคาร กะ (Dhammabhandagarika) ผรกษาขนคลงพระไตรปฎก ฯลฯ การสอบผานเปนพระผทรงจ าพระไตรปฎกเปนการยาก ตรงทตองทองจ าพระไตรปฎกไดทงหมด ผจะสอบคดเลอกตองเตรยมตวสอบเปนอยางด ไมต ากวา 10 ป ถาสอบผานแลว รฐบาลจะประกาศเกยรตยศ และ

หนา 10

ถวายคานตยภตให พรอมทงอปถมภคาพาหนะ เชน ขนเครองบน ขนรถฟร และสวสดการอนๆ ในอดตทผานมาพระไตรปฎกธรทมชอเสยง คอ พระอาจารยภททนตะ วจตตะ สาราภวงสะปฐมตรปฏกะธร ตรปฎกโกวทะ ตรปฎกะธรรมภณฑาคารกะ หรอเรยกอกอยางหนงวา ปฐมเมงกน สยาดอ เมองสะกาย ทานสามารถจ าไดทกหนาทกบรรทดราวกบเปดขอมลจากคอมพวเตอร จนกระทงกนเนสสบก ใน พ.ศ. 2528/1985 ซงตพมพในองกฤษ ไดบนทกความทรงจ าทนามหศจรรย ของทานไววา “พระอาจารยใหญเมงกนสยาดอ ประเทศพมา มความทรงจ าทองพระไตรปฎก 16,000 หนา (240,000 ตวอกษร) ได เมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2497/ค.ศ.1954 ซงเปนตวอยางของความทรงจ าของมนษยทหาไดยากมาก นบแตอดตพระในสายผทรงพระไตรปฎกทวประเทศมจ านวน 14 รป คงเหลอในปจจบนท 11 รป มรณภาพไปแลว 3 รป มทานพระอาจารยภททนตะ วจตตะ สาราภวงสะ รปแรก เปนตน ซงในสงคมพมาเปนทยกยอง รวมทงท าหนาทในการจดการศกษาใหกบศษยในชนตอ ๆ มาตามล าดบดวยเชนกน

ภาพท 6 พระผทรงจ าพระไตรปฏก ทในประวตของพมามผทรงพระไตรปฎกนบแตอดตกระทงปจจบน จ านวน

14 รป และทานเหลานปจจบนยงมชวต 11 รป (ภาพ : วดจากแดง จ.สมทรปราการ) 2. สมณศกดสายเผยแผ เรยกวา สทธรรมโชตกะ สมณศกดขนท 1 สททธรรมโชตกะ สมณศกดขนท 2 มหาสทธรรมโชตกะ สมณศกดขนท 3 อคคมหาสทธรรมโชตกธชะ มอบแกพระภกษและแมช ผประกาศหรอเผยแผพระสทธรรม (Phra Brahmapundit,2557)

ในสมยพระพมลธรรม (อาจ อาสภมหาเถระ,พ.ศ.2446-2532/1903-1989) อดตอธบดสงฆ วดมหาธาตฯ องคทตยนายกสภามหาวทยาลย มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ขณะด ารงต าแหนงสงฆมนตร วาการองคการปกครอง ไดรเรมและฟนฟใหมการเรยนพระอภธรรม เมอพทธศกราช 2492/1949 ไดเดนทางไปดงานทประเทศพมา เหนวาประเทศพมา มความเจรญรงเรองทางพระพทธศาสนา ทงดานคนถธระและวปสสนาธระ จงไดขอพระภกษบณฑตชนธมมาจรยะ จากสภาการศกษาพระพทธศาสนา โดยไดนมนตพระอาจารยสทธมมโชตกะ ธมมาจรยะ (13 เดอนมนาคม พ.ศ.2456/1913 -15 กรกฎาคม พ.ศ.2509/1966,53 ป) ใหมาสอนพระอภธรรมในประเทศไทย (อกรปหนงคอ ทานพระอาจารยเตชนทะ ธมมาจรยะ ธมมกถกะ) ทานพระอาจารยสทธมมโชตกะ ธมมาจรยะ ไดจดท าหลกสตรการเรยนการสอนไดอยางเรยบรอย ขาดแตวปสสนาทปนเลมเดยว

หนา 11

ในป พ.ศ.2509/1966 ทานไดอาพาธหนก จนกระทงมรณภาพในทสด ซงในประเทศไทยกถอวาทานเปนผวางรากฐานดานการเรยนการสอนอภธรรมจนกระทงปจจบน

ภาพท 7 พระสทธมมโชตกะ ธมมาจรยะ ผน ารปแบบการเรยนการสอนอภธรรม มาเผยแผในประเทศไทย ใน

สมยพระพมลธรรม วดมหาธาต ฯ (ภาพ : ออนไลน) 3.สมณศกดสายกรรมฐาน กรรมฐานใหกบพระสงฆเทานน ไดเรมตงแตขนแรก สมณศกดขนท 1 มลกรรมฐานาจรยะ สมณศกดขนท 2 มหากรรมฐานาจรยะ สมณศกดขนท 3 อคคมหากรรมฐานาจรยะ (อาจารยผสอนกรรมฐานทยงใหญและยอดเยยม) ดงทเราคนชนในสงคมไทย อาท ภททนตะอาสภะ พระภกษทคณะสงฆไทย และรฐบาลไดเคยนมนตทานมาสอนกรรมฐาน ทวดมหาธาตยวราชรงสฤษฏ กรงเทพ ฯ เมอ พ.ศ.2496/1953 ในยคพระพมลธรรม (อาจ อาสภมหาเถระ,พ.ศ.2446-2532/1903-1989) พรอมกบการแตงตงกองการวปสสนาธระแหงประเทศไทย โดยนมนตพระมาอบรมทวประเทศ ทงสงพระทผานการอบรมไปเผยแผในวงกวางตามแนวปฏบต “สตปฎฐาน” ยบหนอพองหนอ โดยสมณศกดในสายกรรมฐาน จ าแนกเปน 3 ชนเชนกน กรรมฐานาจรยะ มหากรรมฐานาจรยะ (Phra Brahmapundit,2557)

ส านกกรรมฐานทเดนในพมา ทปรากฏอยในปจจบน อาท ( 1) ส านกมหาสสยาดอยางกง (2) ทานอาจารยเชมเย สยาดอ (พระชนกาภวงศ) แหง ส านกเชมเย เมองยางกง ประเทศพมา (3) ศนยปฏบตธรรมนานาชาต พะออกตอยะ วปสสนาธระ ( International Pa-Auk Tawya Vipassana Dhura Meditation Centre) (4) ส านก วโรจะนะ ทาขเหลก (4) ส านกปฏบตธรรมโชต (Dhamma Joti-Light of Dhamma) สอนโดยโคเองกา (S.N.Goenka) มแนวปฏบตในแนวสตปฎฐานในแบบอบาขน (U Ba Khin) เปนตน

หนา 12

ภาพท 8 ประธานาธบดอ ทนจ (U Htin Kyaw) ทปรกษาประธานาธบด ออง ซาน ฉจ (Daw Aung San Suu Kyi) ถวายสมณศกดชนอภธะชะมหาคร อนเปนสมณศกดชนสงสด แกสยาดอ ภททนตะ วโชตะ (Sayadaw Bhaddanta Vijota) และสยาดอ ภททนตะ โสภณะ (Sayadaw Bhaddanta Sobana) (ภาพออนไลน,2 มนาคม 2018)

สมณศกดพเศษซงจ าแนกไปอก 3 ชน

(1) อภธะชะมหาคร (Abhidhajamahāraṭṭhaguru) สมเดจพระสงฆราช หรอพระราชาคณะผใหญเทานนจงจะได) เปนสมณศกดขนสงสด โดยมเกณฑวาผทจะไดสมณศกดชนนไดตองเคยไดรบ สมณศกดชน อคคมหาปณฑตะมาแลว ถงจะสามารถรบสมณศกดชน “อภธชมหารฐคร” (ผเปนครของแผนดน) ทงผทจะรบต าแหนงดงกลาวตองเปนผมอายพรรษาไมนอยกวา 60 พรรษา หรอมอายไมต ากวา 80 ป เทานน ซงในป ค.ศ.2018 นมพระทไดรบสมณศกดชนน จ านวนหลายรป อาท พระสยาดอ ภททนตะ วโชตะ (Sayadaw Abhidaja Maharattha Guru Aggamaha Pandita Bhaddanta Vijota) สยาดอ ภททนตะ โสภณะ (Sayadaw Bhaddanta Sobana) สยาดอ ภททนตะ อาสนะ (Sayadaw Bhaddanta Asiina from Nay Pyi Taw Tatkon) สยาดอ สธมมา สาระ (Saydaw Sudhamma Sara of Moekaung Monastery) สยาดอ ภททนตะ ปณฑตะ (Sayadaw Bhaddanta Pandita from Sittway) เปนตน

(2) อคมหาบณฑต (Aggamahapandita) เกดขนครงแรก 2458/1915 เปนสมณศกดสายพเศษทยองยองแกพระทไดสมณศกดสงสด โดยเกณฑของของผทจะไดสมณศกดแบบนจะตองมอายพรรษา 40 พรรษา หรอมอายไมนอยกวา 60 ป ในประเทศไทยเรามพระภกษทไดสมณศกดของพมาในสายน มสมเดจพระพฒาจารย ใน พ.ศ.2497/1954 ในฐานะทเคยมสวนรวมในเหตการณท าฉฏฐสงคายนาครงท 6 ในประเทศพมา และมอกทานคอสมเดจพระพทธชนวงศ (สมศกด อปสโม) ทไดรบสมณศกดยกยองของพมา รวมทงรายลาสดกคอพระพรหมบณฑต อธบการบดมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เปนตน

(3) ตปฏกะธะระ (TipiTakadhara) หรอสมณศกดส าหรบผทรงจ าพระไตรปฎก โดยเนองดวยสายวชาการก าหนดใหมผทรงพระไตรปฎกครงแรก ใน พ.ศ.2492/1949 จนกระทงมพระวจตรสาลาภวงสะ (Ven. Vicittasarabhivamsa,1953,42) มการสอบไดเปนพระผทรงพระไตรปฎกใน พ.ศ.2495/1952 พระเนมะอนทะ วสทถะ (Ven. Nemainda Visittha,1959,32) พระโกสละ (Ven. Kosala,1963,36) พระสมงคะละลงกะระ (Ven. Sumingalalankara, 1973,27) พระสรนทะภวงสะ (Ven. Sirinandabhivamsa,1984,42) พระวายะเมอนทะภวงสะ (Ven. Vayameindabhivamsa,1995,39) พระโกณฑญญะ (Ven. Kondanna,1997,55) พระส ล า ข น ธ ะภ ว ง ส ะ ( Ven. Silakhandabhivamsa ,2000,34) พระว ง ส ะปาล ะล ง ก ะ ร ะ ( Ven. Vamsapalalankara,2000,32) พ ร ะ อ น ท ป า ล ะ ( Ven. Indapala.2004,43) พ ร ะ ส น ท ะ ร ะ ( Ven. Sundhara,2004,48) พระอนทจรยา (Ven. Indhacariya ,2004) นบแตมการจดรปแบบการศกษาดวยการสอบเพอเปนพระผทรงพระไตรปฎกกวา 68 ป มจ านวนพระผทรงพระไตรปฎก ทง 3 ปฎก จ านวน 14 รป โดยยงมชวตอยจ านวน 11 รป และมรณภาพไปแลวจ านวน 3 รป

สมณศกดในสวนของอคมหาบณฑต และ อภธชชะมหาคร เปนสมณศกดททกสายสามารถไดรบการแตงตงขามมาถาในกรณเกณฑในเรองภาระงานและอายพรรษาถง อาท 40 พรรษา มอาย 60 ปส าหรบชนสมณศกดอคคมหาบณฑต หรอ 60 พรรษา อาย 80 ปส าหรบสมณศกดในชน อภธชชะมหาคร เปนตน

หนา 13

ภาพท 9 ภาพการสอบผทรงพระไตรปฎก ณ ถ าปาสาณ กรงยางกง (Maha Pathana Cave in Thiri Mingalar Kaba Aye

Hill in Yangon) (ภาพผเขยน : เมอ 10 มกราคม 2014/2558)

จนกระทงเมอวนท 17 มถนายน พ.ศ. 2558/2016 ส านกงานประธานาธบดพมา (the Office of the President of Myanmar) ไดออกค าสงแกไขเพมเตมระบบสมณศกดของพระสงฆพมาเพมเตมจากทมอยเดมเปน 7 หมวด ดงน

1.สมณะศกดส าหรบผทรงความรดานปรยตหรอดานการศกษา 1.อภธชะมหารฐคร (Abhidhajamahāraṭṭhaguru)

2.อคคมหาปณฑตะ (Aggamahāpaṇḍita)

2.พระผทรงพระไตรปฎก (Tipiṭakadhara Dhammabhaṇḍāgārika)

3.สมณศกดดานการเรยนการสอน หรอจดการศกษา Academic instruction titles

1.อคคมหาคนถวาจะกะปณฑตะ (Aggamahāganthavācakapaṇḍita)

2.มหาคนถะวาจะกะปณฑตะ (Mahāganthavācakapaṇḍita) 3.คนถะวาจะกะปณฑตะ (Ganthavācakapaṇḍita)

4.สมณศกดดานรกษาพระธรรมวนย หรอวนยธร หรอพระธรรมธร Dhammakatika titles

1.มหาธรรมะกะตกา พหชะนะหตะธะระ (Mahādhammakatika Bahujanahitadhara)

2.ธรรมะกะตกา พหชะนะหตะธะระ (Dhammakatika Bahujanahitadhara)

5.สมณศกดดานการเผยแผพระพทธศาสนา Religious propagation titles

1.อภธะชะอคคะมหาสทธรรมะโชตกะ (Abhidhajaaggamahāsaddhammajotika)

2.อคคะมหาสทธรรมะโชตกะธะชะ (Aggamahāsaddhammajotikadhaja)

3.มหาสทธรรมะโชตกะธะชะ (Mahāsaddhammajotikadhaja)

4.สทธรรมะโชตกะธชะ (Saddhammajotikadhaja)

6.สมณศกดดานกรรมฐาน วปสนาจารย หรอการสอนกรรมฐาน Kammapaṭṭhana titles

1.อคคะมหากรรมฐานาจรยะ (Aggamahākammaṭṭhānācariya)

2.มหากรรมฐานาจรยะ (Mahākammaṭṭhānācariya)

3.กรรมฐานาจรยะ (Kammaṭṭhānācariya)

หนา 14

7. สมณศกดดานการเผยแผพระพทธศาสนาทงในสวนปรยตและปฏบต

1.อคคะมหาสรสธรรมมานโชตะธะระ (Aggamahāsīrisudhammamaṇijotadhara)

2.อคคะมหาสรสธรรมมาสงค (Aggamahāsīrisudhammasiṅgī)

3.สรสธรรมามานโชตะธะระ (Sīrisudhammamaṇijotadhara)

4.สรสธรรมามาสงค (Sīrisudhammasiṅgī)

5.สหะสธรรมมานโชตะธะระ (Sīhasudhammamaṇijotadhara)

6.สหะสธรรมมามาสงค (Sīhasudhammasiṅgī)

7.สธรรมามะณโชตะธะระ (Sudhammamaṇijotadhara) 8.สธรรมะสงค (Sudhammasiṅgī)

ระบบสมณศกดใหมทผานการประกาศจากส านกงานประธานาธบด มต าแหนงเพมขน สอดคลองกบภาระงาน โดยมการเปลยนแปลงไปบาง แตโดยโครงสรางและชออาจสลบและไมแตกตาง แตสะทอนใหเหนถงแนวทางในการบรหารการปกครองระบบคณะสงฆทท าใหเหนวาคณะสงฆ และเชอวาคงจะเปนกลไกทเสนอดวยคณะสงฆ บทสรป พมามรปแบบการปกครองสงฆในรปของสภามหาเถรสมาคม มอ านาจหนาทปกครองสงสด รวมจ านวน 47 รป มทมาจากการเลอกตงจากระดบวดและเลอกกนจนได 47 รป พรอมการรบรองแตงตงจากรฐบาล มสงฆนายกในแตละนกาย และปกครองลดหลนกนไปจนถงระดบวด ในสวนสมณศกด ชนยศทเปนรปแบบเฉพาะของตนเอง โดยเปนสมณศกดทเนองดวยภาระงานตามบทบาททกระท าอย เชน การเผยแผ การปกครอง การศกษา เปนตน ทงหมดสะทอนใหเหนวา พมามรปแบบการบรหารกจการคณะสงฆในแบบ ตนเอง ทเปนรปแบบการกระจายอ านาจ มสวนรวมการปกครองตงแตระดบบนถงลาง สมณศกดเนนภาระงานใหทงพระและฆราวาสทท างานเพอพระพทธศาสนา แตโดยรวมเปนไปเพอการบรหารกจการพระพทธศาสนาในประเทศพมา นอกจากนความเปนพระพทธศาสนา ไดถกน ามาเปนกลไกทางการเมองกรณของการสนบสนนการปกครองของรฐบาลทหาร สนบสนนการตอตานการรฐบาล เปนกลของการสรางกระแสชาตนยม หรอการตอตานตางศาสนาดงกรณทเกดขนตอกลมชาตพนธโรฮงญา (Jacques Bertrand, Alexandre Pelletier,2017 : 257-279.) ทปรากฏในทศวรรษทผานมา จนกลายเปนค าถามตอประชาคมโลกวาพระพทธศาสนาทไมไดสอนเรองความรนแรง หรอการวางทาทมเมตตาตอประชาคมโลก ท าไมจงสงเสรมหรอกระตนใหเกดการใชความรนแรงตอประชาคมอน ๆ กลมชาตพนธในพมา ซงหากเทยบกบพระพทธศาสนาในไทย ลาว กมพชา และพมา ลวนมประสบการณในการน าพระพทธศาสนามาเปนกลไกหนงในความเปน “ชาตนยม-เผาพนธนยม” (Charles Keyes,2016 : 41-52) โดยมเปาหมายเพอประโยชนทางการศาสนา การเมอง ทางเศรษฐกจ เปนตน

หนา 15

Reference Ashin Pubpha. Mon’s Monks Who studies in MCU. 30 March 2017. Interview. Aung-Thwin, Michael (2009). "Of Monarchs, Monks, and Men: Religion and the State in Myanmar" (PDF). Working Paper Series No. 127. Asia Research Institute (18). Carbine, Jason A (2011). Sons of the Buddha: Continuities and Ruptures in a Burmese Monastic Tradition. 50. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-025409-9. Charles Keyes. (2016). Theravada Buddhism and Buddhist Nationalism: Sri Lanka, Myanmar, Cambodia, and Thailand.Journal The Review of Faith & International Affairs. 14 (4) Religion, Law, and Society in Southeast Asia : 41-52. Gustaaf Houtman. (1990).Traditions of Buddhist Practice in Burma. Ph.D. Degree Candidate. School of Oriental and African Studies London London University Gutter, Peter (2001). "Law and Religion in Burma" (PDF). Legal Issues on Burma Journal. Global New Light of Myanmar. 6th meeting of 7th State Sangha Maha Nayaka Committee Concludes Date: February 26, 2018 http://www.globalnewlightofmyanmar.com/6th- meeting-7th-state-sangha-maha-nayaka-committee-concludes/ Hall, D.G.E. (1960). Burma (3rd ed.). Hutchinson University Library. Human Rights Watch. (2009). "The Resistance of the Monks: Buddhism and Activism in Burma" (PDF). Human Rights Watch. September 2009. ISBN 1-56432-544-X.

Retrieved 19 February 2012. https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/burmamonks0909webwcover.pdf

Heinz Bechert. The Nikayas of the Burmese Sangha in the Context of Contemporary Burmese Buddhism. Society for the Study of Pali and Buddhist Culture : NII-Electronic Service. Jacques Bertrand, Alexandre Pelletier. (2017). Violent Monks in Myanmar: Scapegoating and the Contest for Power. Journal of Nationalism and Ethnic Politics. 23 (3) : 257-279. Khammai Dhammasami. (2004). Between Idealism and Pragmatism A Study of Monastic Education in Burma and Thailand from the Seventeenth Century to the Present. Thesis submitted for the Degree of Doctor of Philosophy (D. Phil) In the Faculty of Oriental Studies University of Oxford. http://www.khamkoo.com/uploads/9/0/0/4/9004485/a_study_of_monastic_education _in_burma_and_thailand_from_the_17th_to_the_present.pdf Niharranjan Ray. (1946).An Introduction to the Study of Theravāda Buddhism in Burma: A Study in Indo-Burmese Historical and Cultural Relations from the Earliest Times to

หนา 16

the British Conquest.Calcutta : University of Calcutta. 306. Myanmar News Agency. Religious Titles conferring ceremony for the year 2018 Date: March 02, 2018 http://www.globalnewlightofmyanmar.com/religious-titles- conferring-ceremony-year-2018/ Myanmar News Agency. Seventh State Sangha Maha Nayaka Committee holds meeting Date: November 11, 2017http://www.globalnewlightofmyanmar.com/seventh-state- sangha-maha-nayaka-committee-holds-meeting-2/ MGR Online . News of the Lay Buddhist. "The monks Who can Recognized the Scriptures

Tipitaka" in World. 4 January 2554, online : Search 15 may 2018. https://www.manager.co.th/Dhamma/ViewNews.aspx?NewsID=9530000183172

Phra Brahmapundit . (2557). Speech in honor ceremony of Aggamahabundit (priest's ranks from Mynmar) Somdet Phra Buddhachinavong, Public Sermon.

https://www.youtube.com/watch?v=M-rC3iUGYqo, Search 15 April 2018. Phrarat Pariyattikavee. (2560). Kammatthāna in Buddhism. Lessons from Mahā- satipatthāna

Sutra in Thai Societies. Journal of Mahachula Academic. 4 (2) : 1-20. Reuters .Pope calls for reconciliation in Myanmar on diplomatically fraught trip. Reuters Published: 2017-11-29 22:06:44.0 BdST Updated: 2017-11-29 22:06:44.0 BdST https://bdnews24.com/neighbours/2017/11/29/pope-calls-for-reconciliation-in- myanmar-on-diplomatically-fraught-trip The New Light of Myanmar. (2007). "State Sangha Maha Nayaka Committee has duty to reinforce and observe basic principles and rules and regulations and implement religious matters" (PDF). The New Light of Myanmar. 25 September 2007. Retrieved 19 February 2012.